Francja

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="pl">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipodróże</sitename>
    <dbname>plwikivoyage</dbname>
    <base>https://pl.wikivoyage.org/wiki/Strona_g%C5%82%C3%B3wna</base>
    <generator>MediaWiki 1.43.0-wmf.28</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Specjalna</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Dyskusja</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Użytkownik</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Dyskusja użytkownika</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipodróże</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Dyskusja Wikipodróży</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Plik</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Dyskusja pliku</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Dyskusja MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Szablon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Dyskusja szablonu</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Pomoc</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Dyskusja pomocy</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategoria</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Dyskusja kategorii</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Moduł</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Dyskusja modułu</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Francja</title>
    <ns>0</ns>
    <id>584</id>
    <revision>
      <id>145542</id>
      <parentid>142960</parentid>
      <timestamp>2024-10-24T18:19:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OuroborosGD93</username>
        <id>14815</id>
      </contributor>
      <comment>drobne poprawki, na Wikipedii standardem jest stawianie spacji przed symbolem temperatury</comment>
      <origin>145542</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13120" sha1="lngu88aj5t97brkmst4c84xuakjzp5i" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Państwo infobox
 |nazwa państwa        = Francja
 |grafika              =
 |flaga                = Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg
 |lokalizacja          = EU-France.svg
 |stolica              = [[Paryż]]
 |ustrój               = republika
 |waluta               = euro
 |waluta symbol        = €
 |strefa czasowa       = UTC +1 – zima&lt;br /&gt;UTC +2 – lato
 |powierzchnia         = 643 801
 |język urzędowy       = francuski
 |religia              =
 |kod telefoniczny     = 0033
 |napięcie elektryczne =
 |kod samochodowy      = F
 |ruch samochodowy     =
 |domena internetowa   = .fr
}}
[[Plik:France-CIA WFB Map.png|thumb|upright=1.5]]
'''Francja''' (fr. ''France'', {{IPA|/fʁɑ̃s/}}, Republika Francuska – ''République française'') – państwo w [[Europa Zachodnia|Europie Zachodniej]], posiadające również zamorskie terytoria na innych kontynentach. Francja dziś jest jednym z najbardziej nowoczesnych krajów na świecie i jest liderem wśród narodów europejskich. Odgrywa ona wpływową rolę jako stały członek Rady Bezpieczeństwa ONZ, Paktu Północnoatlantyckiego, G8, G20, UE i innych organizacji wielostronnych.

== Charakterystyka ==
=== Geografia ===
Część metropolitalna Francji leży w Europie Zachodniej nad Oceanem Atlantyckim i Morzem Śródziemnym. Rozciągłość południkowa wynosi 973&amp;nbsp;km, równoleżnikowa 945&amp;nbsp;km. Poza terytorium lądowym do Francji należy Korsyka na Morzu Śródziemnym i 20 drobnych wysp przybrzeżnych oraz departamenty i terytoria zamorskie.

Francja graniczy z Andorą (60&amp;nbsp;km), Belgią (620&amp;nbsp;km), Hiszpanią (623&amp;nbsp;km), [[Luksemburg]]iem (73&amp;nbsp;km), Niemcami (451&amp;nbsp;km), Szwajcarią (573&amp;nbsp;km) i Włochami (488&amp;nbsp;km). Jest jedynym sąsiadem księstwa [[Monako]] (4&amp;nbsp;km) – niezależnej enklawy na Lazurowym Wybrzeżu.

Najwyższy punkt to Mont Blanc, 4807&amp;nbsp;m n.p.m.

=== Fauna i flora ===

=== Klimat ===
Francja jest położona w obszarze klimatu umiarkowanego, a nad Oceanem Atlantyckim panuje klimat oceaniczny. Pogoda we Francji pozostaje pod wpływem klimatu morskiego – z łagodną zimą. Średnia temperatura miesięcy jest niższa niż 22 °C (72 °F). Są co najmniej cztery miesiące ze średnią temperaturą ponad 50 °F (10 °C). Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, gdy maksymalna temperatura wynosi około 24 °C (76 °F). Najlepsze miesiące na wizytę we Francji to: maj, czerwiec, lipiec i sierpień. Promieniowanie UV zależy od regionu i może być wyższe w popularnych kurortach, np. na Lazurowym Wybrzeżu. Najlepszy czas dla sportów zimowych w Alpach Francuskich jest od grudnia do marca.

Zjawiska pogodowe rejestrowane w poprzednich latach we Francji:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''Zdarzenia (średnia roczna)'''
|'''sty'''
|'''luty'''
|'''mar'''
|'''kwi'''
|'''maj'''
|'''czer'''
|'''lipiec'''
|'''sier'''
|'''wrz'''
|'''paź'''
|'''list'''
|'''gr'''
|-
|Deszczowe dni
|17
|14
|10
|14
|14
|16
|13
|15
|11
|18
|16
|21
|-
|Śnieżne dni
|4
|5
|1
|0
|0
|0
|0
|0
|0
|0
|1
|4
|-
|Dni z gradem
|0
|0
|0
|0
|0
|0
|0
|0
|0
|0
|0
|0
|-
|Burzowe dni
|0
|0
|1
|2
|2
|4
|4
|2
|1
|1
|0
|0
|-
|Mgliste dni
|6
|7
|2
|2
|2
|1
|2
|2
|4
|5
|11
|6
|-
|Dni z tornado*
|0
|0
|0
|0
|0
|1
|0
|0
|0
|0
|0
|0
|-
|Czas trwania dnia
|10
|11
|13
|14
|15
|16
|15
|13
|12
|10
|9
|9
|-
|Godzin słonecznych w ciągu dnia
|3
|3
|6
|7
|7
|9
|8
|7
|7
|5
|3
|3
|}
&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; Tornada – liczone za ostatnie 5 lat źródło: http://hikersbay.com/climate/france?lang=pl

=== Historia ===

=== Kultura i sztuka ===

=== Polityka ===
29 	 Francja 	7,80 	Demokracja wadliwa 	System semiprezydencki, bikameralizm

=== Gospodarka ===

=== Społeczeństwo ===

=== Zwyczaje ===

== Przygotowania ==
=== Wybór czasu podróży ===

=== Wizy ===
Obywateli państw członków [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]], w tym [[Polska|Polski]] wizy nie obowiązują. Granicę przekracza się na podstawie ważnego paszportu lub dowodu osobistego.

=== Przepisy celne ===

=== Waluta ===
We Francji płaci się w euro.
&lt;!--
=== Ubezpieczenia === --&gt;

== Dojazd ==
=== Samolotem ===

=== Pociągiem ===
Najszybsza kolej w Europie TGV.

=== Samochodem ===

=== Autobusem ===

=== Statkiem ===
&lt;!--
=== Przejścia graniczne === --&gt;

== Regiony przed 2016 ==
[[Plik:Départements+régions (France).svg|thumb|upright=2.4]]
Francja do 2016 roku podzielona była na 22 regiony administracyjne:
* [[Akwitania]] (''Aquitaine'')
* [[Alzacja]] (''Alsace'')
* [[Bretania]] (''Bretagne'')
* [[Burgundia]] (''Bourgogne'')
* [[Region Centralny-Dolina Loary]] (''Centre-Val de Loire'')
*[[Franche-Comté]]
*[[Grand Est]]
* [[Île-de-France]]
* [[Korsyka]] (Corse)
* [[Langwedocja-Roussillon]] (''Languedoc-Roussillon'')
* [[Limousin]]
* [[Lotaryngia]] (''Lorraine'')
* [[Midi-Pyrénées]]
* [[Nord-Pas-de-Calais]]
* [[Dolna Normandia]] (''Basse Normandie'')
* [[Górna Normandia]] (''Haute Normandie'')
* [[Owernia]] (''Auvergne'')
* [[Kraj Loary]] (''Pays de la Loire'')
* [[Pikardia]] (''Picardie'')
* [[Poitou-Charentes]]
*[[Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże]] (''Provence-Alpes-Côte d’Azur – PACA'')
* [[Rodan-Alpy]] (''Rhône-Alpes'')
* [[Szampania-Ardeny]] (''Champagne-Ardenne'')

== Regiony 2016 ==
[[Plik:Départements+régions (France)-2016.svg|thumb|upright=2.4]]
Francja podzielona jest na 13 regionów administracyjnych:
* [[Akwitania-Limousin-Poitou-Charentes]] (''Aquitaine-Limousin-Poitou-Charentes'')
* [[Alzacja-Szampania-Ardeny-Lotaryngia]] (''Alsace-Champagne-Ardenne-Lorraine'')
* [[Bretania]] (''Bretagne'')
* [[Burgundia-Franche-Comté]] (''Bourgogne-Franche-Comté'')
* [[Region Centralny-Dolina Loary]] (''Centre-Val de Loire'')
* [[Île-de-France]]
* [[Korsyka]] (Corse)
* [[Langwedocja-Roussillon-Midi-Pyrénées]] (''Languedoc-Roussillon-Midi-Pyrénées'')
* [[Nord-Pas-de-Calais-Pikardia]] (''Nord-Pas-de-Calais-Picardie'')
* [[Normandia]] (''Normandie'')
* [[Owernia-Rodan-Alpy]] (''Auvergne-Rhône-Alpes'')
* [[Kraj Loary]] (''Pays de la Loire'')
* [[Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże]] (''Provence-Alpes-Côte d’Azur – PACA'')

=== Departamenty zamorskie ===
[[Plik:Terytoria zależne Francji.png|thumb|upright=2.0|Terytoria zależne od Francji]]
* [[Gujana Francuska]] (''Guyane'')
* [[Gwadelupa]] (''Guadeloupe'')
* [[Majotta]] (''Mayotte'')
* [[Martynika]] (''Martinique'')
* [[Reunion]] (''La Réunion'')

=== Zbiorowości zamorskie ===
* [[Nowa Kaledonia]] (''Nouvelle Calédonie'')
* [[Polinezja Francuska]] (''Polynésie française'')
* [[Wallis i Futuna]]
* [[Saint-Pierre-et-Miquelon]]
* [[Saint-Barthélemy]]
* [[Saint-Marti]]

== Miasta ==
Według danych oficjalnych pochodzących z 2005 roku Francja posiadała 410 miast o ludności stałej przekraczającej 20 tys. mieszkańców (liczba osób zameldowanych na stałe, bez aglomeracji). Stolica kraju, Paryż, jako jedyne miasto liczyła ponad milion mieszkańców; jedno miasto z ludnością 500÷999 tys.; 7 miast z ludnością 100÷500 tys.; 11 miast z ludnością 50÷100 tys., 22 miasta z ludnością 25÷50 tys. oraz reszta miast poniżej 25 tys. mieszkańców. Dla porównania w 1935 takich miast istniało 404 (w tym 17 miast powyżej 100 000 mieszkańców i 3 miasta powyżej 500 000 mieszkańców).
* [[Paryż]] (''Paris'')
* [[Aix-en-Provence]]
* [[Ajaccio]]
* [[Amiens]]
* [[Angers]]
* [[Awinion]] (''Avignon'')
* [[Besançon]]
* [[Bordeaux]]
* [[Brest]]
* [[Caen]]
* [[Dijon]]
* [[Grenoble]]
* [[Le Mans]]
* [[Le Puy]]
* [[Lille]]
* [[Limoges]]
* [[Lyon]]
* [[Marsylia]] (''Marseille'')
* [[Metz]]
* [[Miluza]]
* [[Montpellier]]
* [[Nancy]]
* [[Nantes]]
* [[Nicea]] (''Nice'')
* [[Nîmes]]
* [[Orlean]]
* [[Perpignan]]
* [[Rennes]]
* [[Rouen]]
* [[Strasburg]] (''Strasbourg'')
* [[Tours]]
* [[Tuluza]]

== Ciekawe miejsca ==
* Muzeum D’Orsay – [[Paryż]]
* Muzeum Luwr – Paryż
* Disneyland – Paryż
* Katedra Notre Dame – Paryż
* Wydma Piłata (fr. ''Dune du Pilat'') – największa pod względem objętości piasku i wysokości wydma w Europie (2,7&amp;nbsp;km x 500&amp;nbsp;m i wysoka na 110&amp;nbsp;m). Położona 60&amp;nbsp;km od [[Bordeaux]] w miejscowości La Teste de Buch.
* Przełom rzeki Verdon – położony w południowej [[Prowansja|Prowansji]] ([[Saint-Laurent-du-Verdon]]) 21-kilometrowy kanion, głębokości sięgającej kilkuset metrów (max. 700&amp;nbsp;m). Z racji położenia wśród skał wapiennych woda przybiera niesamowity niebieski kolor. Wzdłuż kanionu z obu stron poprowadzone są drogi, co ułatwia podziwianie widoków.

=== Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO ===
{{#lsth:Lista światowego dziedzictwa UNESCO|[[Francja]]}}

== Transport ==
=== Podstawowe informacje o przepisach ruchu drogowego ===
* Prędkość:
:* miasto: 50&amp;nbsp;km/h
:* poza miastem: 110&amp;nbsp;km/h
:* autostrada: 130&amp;nbsp;km/h
* Dopuszczalny poziom alkoholu we krwi kierowcy: 0,5 promila
* Odpłatność za autostrady: płatne na bramkach
* Całoroczna jazda na światłach mijania: zalecana
* Kamizelka odblaskowa: brak danych

== Język ==
Językiem urzędowym we Francji jest francuski. W użyciu są również języki regionalne niebędące dialektami, lecz odrębnymi językami, są one częściowo dopuszczane i chronione przez rząd. Te języki to: prowansalski (Prowansja), bretoński (Bretania), korsykański (Korsyka), kataloński (pogranicze francusko-hiszpańskie) oraz baskijski (niektóre miejscowości w Pirenejach). Jednak 95% mieszkańców posługuje się na co dzień francuskim.

Po angielsku bez problemu można porozumieć się w Paryżu oraz na Lazurowym Wybrzeżu. W innych częściach kraju mogą wystąpić problemy w porozumiewaniu się po angielsku, gdyż Francuzi słabo znają języki obce.

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Noclegi ==
Rezerwacji można dokonać między innymi za pośrednictwem portali:
* [http://www.hotels-world.pl/b/c/fr.pl.htm Hotele Francja] – wszystkie kategorie cenowe

== Nauka ==

== Praca ==

== Bezpieczeństwo ==
W Paryżu i innych dużych miastach oraz na Lazurowym Wybrzeżu w miejscach użyteczności publicznej (metro, szybka kolej podmiejska, muzea, sklepy, plaże na południu Francji) należy być ostrożnym z uwagi na częste kradzieże kieszonkowe i drobne napady bandyckie. Nie należy zostawiać dokumentów, pieniędzy i innych wartościowych rzeczy w pokojach hotelowych oraz w samochodach. W dużych miastach we Francji problemem stały się kradzieże dokonywane przez nieletnich przestępców poruszających się na skuterach i na motocyklach. Obserwują oni jadące samochody, w których na siedzeniach znajdują się cenne przedmioty. Jak samochód zatrzymuje się na przykład na czerwonym świetle, otwierają drzwi samochodu, bagażnik lub wybijają szybę, a czasami rozpylają gaz łzawiący, kradną łup, po czym odjeżdżają, często jadąc pod prąd. Ofiarami tego typu napadów padają w większości samotnie prowadzące samochód kobiety.

== Zdrowie ==
Obywatele państw [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] leczeni są na zasadach wzajemności. Oznacza to, że przyjezdnym, a nawet turystom, przysługują te same prawa i obowiązki, co obywatelowi Francji. Podstawą uzyskania pomocy jest karta [[Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego|EKUZ]].

* '''Porada lekarska:''' pacjent ponosi koszty wizyty, refundacji dokonuje francuski odpowiednik kasy chorych ''CPAM''. Zwrot za poradę u lekarza ogólnego do 20 EUR, u specjalisty do 27 EUR minus 1 EUR kosztów ogólnych za każdą wizytę.

* '''Leki:''' zwrot, w zależności od grupy leków, 100%, 65%, 35% i 15%. Leki oznaczone trójkątem nie podlegają refundacji. Refundacji podlegają tylko leki przepisane na receptę, przez lekarza kasy chorych. W aptece otrzymamy dokument ''Feuille de Soins'' na który nalepimy białe lub niebieskie naklejki z ceną z opakowań leków.

* '''Pogotowie''': pacjent opłaca 65% kosztów transportu. Telefon nr 15.

* '''Szpital''': kasa chorych pokrywa od 60% kosztów – badania laboratoryjne, 75% kosztów – wizyta w ambulatorium, 80% – hospitalizacja.

Rekomenduje się posiadanie odrębnego, prywatnego ubezpieczenia kosztów leczenia, w tym transportu do Polski. Przy zawieraniu ubezpieczenia należy wybrać firmę, która nie wymaga od nas wyłożenia gotówki i jej zwrotu po powrocie do kraju, ponieważ możemy nie dysponować taką kwotą.

== Kontakt ==
=== Telefon ===

=== Internet ===

=== Poczta ===

== Wyjazd ==

== Informacje turystyczne ==

== Przedstawicielstwa dyplomatyczne ==
==== Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane we Francji ====
Ambasada RP w Paryżu

1, rue de Talleyrand

75343 Paris Cedex 07

Telefon: 01 43 17 34 00

Fax: 01 43 17 34 01

Strona www: https://paryz.msz.gov.pl/pl/

E-mail: [Mailto:paris.amb.info@msz.gov.pl paris.amb.info@msz.gov.pl]
==== Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane w Polsce ====
Ambasada Republiki Francuskiej w Warszawie

ul. Piękna 1

00-477 Warszawa

Telefon: +48 22 529 30 00

Fax: +48 22 529 30 01

Strona www: https://pl.ambafrance.org/

E-mail: [Mailto:presse@ambafrance-pl.org presse@ambafrance-pl.org]

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Europa Zachodnia}}

[[Kategoria:Francja| ]]</text>
      <sha1>lngu88aj5t97brkmst4c84xuakjzp5i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kórnik</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1074</id>
    <revision>
      <id>145545</id>
      <parentid>145499</parentid>
      <timestamp>2024-10-24T20:27:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alan ffm</username>
        <id>23</id>
      </contributor>
      <comment>- spam</comment>
      <origin>145545</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9554" sha1="5eg1iqv2tbotava421g6ngffxxf963d" xml:space="preserve">{{top-banner}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa = Kórnik
 |widok = Kornikr.jpg
 |herb =Kórnik Bnin.PNG
 |mapa =
 |region = [[Województwo wielkopolskie]]
 |powierzchnia = 6,08
 |prefiks = 61
 |www = www.kornik.pl
}}
'''Kórnik''' jest położony 18 km na południowy wschód od centrum Poznania, przy trasie kolejowej oraz szosie do Katowic między jeziorami Wrońskim i Kórnickim.

== Dojazd ==
Dojazd do Kórnika zapewniają przede wszystkim autobusy gminnej komunikacji Kombus. Z dworca autobusowego &quot;Rondo Rataje&quot; (dojazd z centrum w ciągu ok. 10-12 minut liniami tramwajowymi #3, #4, #6, #11, #12, #13) kursują autobusy linii: 501 – co pół godziny w szczycie i co godzinę w pozostałych okresach dnia, 502 – kilka kursów dziennie (tylko w szczycie) okrężną nieco trasą przez Szczodrzykowo oraz 560 (10 kursów dziennie do Zaniemyśla przez Kórnik). Szczegółowe rozkłady jazdy: http://www.kombus.com.pl

Drugą opcją jest skorzystanie z autobusów PKS – Poznań z Kórnikiem łączy ponad 40 kursów dziennie. Szczegółowy rozkład: http://www.pks.poznan.pl

Wariantem dla wytrwałych jest pociąg – wprawdzie trasą przez Kórnik kursuje kilkanaście pociągów dziennie, to jednak dworzec jest położony w odległości ok. 2 km od centrum miasteczka. Istnieje wprawdzie Kombus-owa linia autobusowa #1 łącząca dworzec z centrum Kórnika, a jej kursy są skomunikowane z pociągami, to mimo to wygodniej będzie skorzystać już w centrum Poznania z autobusów 2 lub NB.

Dojazd samochodem szosą nr 11 (wkrótce S11 – trwa przebudowa na drogę szybkiego ruchu). Przy trwających obecnie remontach dojazd może zająć nawet ponad godzinę. Parkować w Kórniku można na Rynku (taniej, wykupuje się bilet parkingowy) lub na Podzamczu (drożej, ale bliżej Zamku, tuż nad jeziorem i przy budkach pamiątkarsko-gastronomicznych).

== Komunikacja ==
Po Kórniku i jego najbliższych okolicach również kursują autobusy firmy Kombus, dla turysty zwiedzającego wyłączenie kórnicki zamek i kościół będą one nieprzydatne, gdyż obie atrakcje znajdują się blisko siebie i dodatkowo – w pobliżu kórnickiego rynku (gdzie docierają autobusy z Poznania), natomiast te połączenia mogą być ważne dla osób udających się nad jedno z okolicznych jezior. Rozkład również na stronie http://www.kombus.com.pl

== Zobacz ==
*Zespół zamkowy:
** Zamek Działyńskich (Muzeum zamkowe) – mający swoje początki w późnym średniowieczu, obecnie stojący budynek to efekt neogotyckiej przebudowy. wewnątrz m.in. słynna Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk, a w niej m.in. pierwsze wydanie dzieła Kopernika, rękopis „Dziadów” i ballady „Pan Twardowski”, pierwsze, XVI-wieczne wydanie dzieł Kochanowskiego, pierwszy przewodnik po Poznaniu z początku XVIII wieku. Warto też zapoznać się z kolekcją rzeźby, numizmatów, militariów polskie i wschodnie, z ekspozycją rzemiosła artystycznego z porcelany i srebra oraz zbiorami etnograficznymi z Australii i Oceanii. Ulica Zamkowa 5, tel. 618170081, Zwiedzanie: latem wtorek do piątku 9:00 – 18:00; zimą wtorek do piątku 9:00 – 15:30; sobota i niedziela 10:00 – 15:30.
** Arboretum – jedno z największych (powierzchnia prawie 50 ha) w Polsce z ponad 3500 gatunkami drzew z półkuli północnej (zwłaszcza z Japonii, Chin, USA). Okazały zbiór azali i różaneczników. Warto zobaczyć je w maju podczas kwitnienia. Na terenie parku znajduje się też muzeum Dendrologiczne, tel. 61 8170033, zwiedzanie: od maja do października od 9:00 do zmierzchu. Przy ładnej pogodzie otwarte również w marcu i kwietniu. Więcej: http://www.idpan.poznan.pl
** Oficyny - na dziedzińcu przed zamkiem trzy barokowe XVIII-wieczne oficyny. We wschodniej oficynie, nazywanej Klaudynówką, organizowane są wystawy czasowe.
* Rynek kórnicki - rynek to plac Niepodległości o kształcie mocno wydłużonego prostokąta. Zabudowa wokół rynku głównie z XIX wieku. W centralnej części rynku znajduje się neobarokowy ratusz z 1907 roku. W południe rozlega się donośne pianie koguta z wieży (ratusz jest siedzibą władz miasta).
* Ucho Igielne - dawne wejście z rynku do synagogi żydowskiej z XVIII wieku. Synagoga zniszczona przez Niemców w 1940. Obecnie mieści się tam lapidarium ze zgromadzonymi macewami z nieistniejącego już żydowskiego cmentarza. Wejście między domami nr 30 i 31.
* Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych - kościół wzniesiony w XV wieku z fundacji Łukasza Górki. Przebudowany w 1838 w stylu gotyku romantycznego. Wyposażenie i wystrój pochodzi z XVII i XVIII wieku. Wewnątrz znajdują się renesansowe nagrobki Łukasza i Stanisława Górków.
* Powozownia - wystawa powozów londyńskich zakupionych w 1856 przez Jana Kantego Działyńskiego. Ekspozycja znajduje się w nowym budynku między rynkiem a zamkiem.

== {{Gastronomia}} ==
Kórnik daje możliwość bardzo różnorodnego stołowania się dla niemal każdego podniebienia i każdej kieszeni:

* Restauracja „Biała Dama”, plac Niepodległości 20, Tel: 61 81 70 216, [http://restauracja-bialadama.poznan.pl]
* Restauracja „NESTOR”, ul. Poznańska 34, Tel: 61 81 90 800 [http://www.nestor-motel.pl/]
* Restauracja DAGLEZJA, ul. Woźniaka 7, Tel: 61 89 72 700 [http://www.hoteldaglezja.pl]
* Restauracja Kórnicka, ul. Poznańska 19, Tel: 61 89 80 622
* Non Stop, plac Niepodległości 36, Tel: 61 81 70 372
* Tawerna Pod Żaglami, ul. Leśna 6, Tel: 61 89 80 731
* Pizzeria Piccolo – pizza i kebab, plac Niepodległości 25, Tel: 61 81 71 970
* Bistro Pizzeria, Kórnik – Podzamcze, Tel: 505 653 338
* Caffe-Bar”, ul. Pocztowa 2, Tel: 61 81 90 778
* Kaprys, plac Niepodległości 44, Tel: 61 81 70 095
* Bar, ul. Zamkowa 22, Tel: 61 81 90 453
* Bar Uniwersalny, Rynek 3, Tel: 61 81 70 320
* Restauracja Pizzeria SOPRANO, ul. Łąkowa 18 (os. Kresowe), Tel: 61 897 16 39, 512 134 132 [http://www.soprano-kamionki.pl]

'''Okoliczne miejscowości:'''
* Restauracja Pizzeria „Casablanca”, Bnin – Rynek 8, Tel: 61 81 70 595 mailto:kornik@restauracja-casablanca.pl [http://www.restauracja-casablanca.pl]
* Restauracja w Zajeździe „Non-Stop”, Gądki – ul. Dworcowa 1, Tel: 61 81 71 300 [http://www.nonstop.hotel.pl]
* Gościniec „Marzymięta”, Czmoniec 59, Tel: 61 81 71 252, mailto:gosciniec@bolo.pl [http://www.reges.pl/marzymieta.htm]

== {{Noclegi}} ==
* Kórnickie Pokoje Gościnne, plac Niepodległości 25, Tel 61 81 90 722, 604 293 146 – 9 pokoi dwuosobowych
* Gościniec „Marzymięta”, Czmoniec 59, Tel: 61 81 71 252, mailto:gosciniec@bolo.pl http://www.reges.pl/marzymieta.htm – 20 miejsc
* Restauracja DAGLEZJA, ul. Woźniaka 7, Tel: 61 89 72 700 mailto:hotel@hoteldaglezja.pl http://www.hoteldaglezja.pl – 39 pokoi dwuosobowych, 1 apartament, 2 pokoje dla osób na wózkach
* Zajazd „Non-Stop”, Gądki – ul. Dworcowa 1, Tel: 061 81 71 300 mailto:zajazd@non-stop.prv.pl http://www.nonstop.hotel.pl, 25 pokoi dwuosobowych
* Hotel Rodan, ul. Poznańska 5D, Tel: 061 819 08 21, 819 08 22, mailto:hotel.rodan@interia.pl
* Motel Centrum Tenisowe, ul. Poznańska 5d, Tel: 061 817 02 18, mailto:centrumtenisowe-motel@pri.pl http://www.centrumtenisowe-motel.pri.pl – 19 miejsc noclegowych
* Hotel „NESTOR”, ul. Poznańska 34, Tel: 061 81 90 800 http://www.nestor-motel.pl – 13 miejsc noclegowych
* Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Leśna 6, Tel: 061 81 70 183 – 9 domków pięcioosobowych, 16 miejsc w hotelu sportowym, pole namiotowe
* Ośrodek Wypoczynkowy w Błażejewku, Tel: 061 81 70 177, 81 70 161, mailto:blazejewko@poznan.home.pl
* Domki letniskowe „Gacówka”, ul. Poznańska 5, Skrzynki, 62-035 Kórnik, tel. 61 819 07 67, kom. 501 250 291, [http://www.gacowka-kornik.pl]  mailto: gacek.firm@interia.pl

== {{Kontakt}} ==
* Urząd Miejski w Kórniku, Plac Niepodległości 1, 62-035 Kórnik, tel. 61 817 04 11, [http://www.kornik.pl] mailto: kornik@kornik.pl
* Rada Miejska w Kórniku, Plac Niepodległości 1, 62-035 Kórnik, tel. 61 817 02 77, mailto: radamiejska@kornik.pl
* Komisariat Policji w Kórniku, ul. Poznańska 66, 62-035 Kórnik, tel. 61 817 02 04
* Straż miejska, ul. Poznańska 83, 62-035 Kórnik, tel. 61 817 01 26, kom. 604 607 104
* Ochotnicza straż pożarna, ul. 20 października 93, 62-035 Kórnik, tel. 61 817 01 15, kom. 602 740 481
* Gminne Centrum Zarządzania Kryzysowego, tel. 61 817 00 74, tel. alarmowy 602 620 736, 
* Przychodnia lekarzy rodzinnych, ul. Poznańska 34a, 62-035 Kórnik, 61 817 00 43, 61 817 00 59
* Zamek Muzeum i Biblioteka Kórnicka, ul. Zamkowa 10, 62-035 Kórnik, tel. 61 817 00 81, kom. 724 410 035 [http://www.bkpan.poznan.pl]

== {{Dalej}} ==
Z Kórnika można udać się z powrotem w kierunku Poznania przez [[Rogalin]] (pałac Raczyńskich), do [[Zaniemyśl]]a, do Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego czy po prostu dalej na południowy wschód Wielkopolski np. do Gołuchowa czy [[Kalisz]]a. Natomiast tuż obok (2 km) na południe od Kórnika znajduje się miejscowość Bnin, gdzie można obejrzeć miejsce narodzin słynnej polskiej poetki, noblistki, Wisławy Szymborskiej oraz kilkanaście urokliwych XIX-wiecznych kamienic oraz XVIII-wieczny Ratusz.

Ciekawostką jest też '''Szlak Bobrowy''', rozpoczynający się we wsi Czmoniec i prowadzący wzdłuż starorzeczy Warty, gdzie na 9 stanowiskach z tablicami można zapoznać się z geografią okolic oraz zwyczajami tych jakże przemiłych gryzoni.

{{Atrybucja}}
{{Jest w|Powiat poznański}}

[[Kategoria:Powiat poznański]]</text>
      <sha1>5eg1iqv2tbotava421g6ngffxxf963d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Poznań</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2084</id>
    <revision>
      <id>145546</id>
      <parentid>145497</parentid>
      <timestamp>2024-10-24T20:28:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alan ffm</username>
        <id>23</id>
      </contributor>
      <comment>- spam</comment>
      <origin>145546</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="96926" sha1="bzt5d6pmitgz092hl9f6h6ybjq14knl" xml:space="preserve">{{Top-banner|przewodnik=tak}}
{{Miasto infobox
 |nazwa = Poznań
 |widok = Collage of views of Poznań, Poland.jpg
 |herb = POL Poznań COA.svg
 |mapa = POL Poznań map.svg
 |region = [[Województwo wielkopolskie]]
 |powierzchnia = 261,85
 |kod pocztowy = 60-001 do 61-890
 |www = www.poznan.pl/
}}
[[Plik:Stare Miasto w Poznaniu.png|thumb|upright=1.5|Zarys średniowiecznych murów miejskich na tle planu współczesnej zabudowy Starego Miasta]]
'''Poznań''' (łac. ''Posnania'', niem. ''Posen'', jidysz פּ&amp;#1521;&amp;#1494;&amp;#1503; ''Poyzn''; w historii także '''Stołeczne Miasto Poznań''') – jedno z najstarszych i największych [[Polska|polskich]] miast. Położone w zachodniej Polsce nad rzeką [[w:Warta|Wartą]]; stolica [[Województwo wielkopolskie|województwa wielkopolskiego]] i powiatu poznańskiego, do którego nie należy. Piąte pod względem liczby ludności miasto w Polsce.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
'''Port lotniczy Poznań-Ławica im. Henryka Wieniawskiego''' (IATA: '''POZ''', ICAO: '''EPPO''') [http://www.airport-poznan.com.pl/pl/] jest jednym z największych polskich portów lotniczych.

Położony jest zaledwie 7 km na zachód od centrum Poznania, przy drodze na [[w:Buk|Buk]] – nr 307 (ul. Bukowska 285). Dojazd na lotnisko zapewnia poznańskie MPK linią: '''159''' (z przystanku obok hotelu [[w:Sheraton Poznan Hotel|Sheraton]] – średnio co 25 minut). Czas przejazdu, zależnie od natężenia ruchu, 18–25 minut.

Bezpośrednie połączenia z Poznania oferują następujące linie lotnicze{{Stan na|2014|1}}:
* '''LOT''': [[Frankfurt nad Menem]], [[Monachium]], [[Warszawa]];
* '''EuroLOT''': [[Zadar]], [[Dubrownik]];
* '''Lufthansa''': [[Frankfurt nad Menem]], [[Monachium]], [[Düsseldorf]];
* '''Ryanair''': [[Bristol]], [[Dublin]], [[Edynburg]], [[Girona]] ([[Barcelona]]), [[Liverpool]], [[Londyn]]-Stansted, [[Oslo]]-Rygge, Palma, [[Rzym]]-Ciampino.
* '''SAS''': [[Kopenhaga]];
* '''Wizz Air''': [[Barcelona]]-El Prat, [[Bergen]], [[Burgas]], Doncaster-Sheffield, [[Londyn]]-Luton, [[Mediolan]]-Bergamo, [[Oslo]]-Torp, Malmö, [[Paryż]]-Beauvais.
Inne lotniska znajdują się w Warszawie, Katowicach-Pyrzowicach, we Wrocławiu, Krakowie, Lublinie, Rzeszowie i Łodzi.

=== Koleją ===
Dotarcie pociągiem do Poznania nie stanowi problemu. Jest to jeden z największych węzłów kolejowych w Polsce. [[w:Poznań Główny|Dworzec Główny]] znajduje się w centrum Poznania, niedaleko Międzynarodowych Targów Poznańskich. Przez miasto przebiega międzynarodowa linia kolejowa [[Berlin]] – [[Moskwa]] rosyjska. Miasto posiada połączenia kolejowe właściwie z każdym większym miastem (m.in. mazowiecką [[Warszawa|Warszawą]], małopolskim [[Kraków|Krakowem]], dolnośląskim [[Wrocław|Wrocławiem]], zachodniopomorskim [[Szczecin|Szczecinem]], lubelskim [[Lublin|Lublinem]], łódzką [[Łódź|Łodzią]], pomorskim [[Gdańsk|Gdańskiem]], warmińsko-mazurskim [[Olsztyn|Olsztynem]] i kujawsko-pomorską [[Bydgoszcz|Bydgoszczą]]). Osobom jadącym od strony Bydgoszczy, Torunia, Trójmiasta czy Warszawy z Sejmem i Senatem udającym się na Stare Miasto poleca się wysiąść na przystanku Poznań Garbary, skąd na Stare Miasto lub np. na Ostrów Tumski jest znacznie bliżej niż z Dworca Głównego; zatrzymują się tu wszystkie pociągi osobowe, część [[w:Interregio|InterRegio]] i pospiesznych, nie zatrzymują się natomiast ekspresy ani pociągi [[w:PKP_Intercity|InterCity]].

Oprócz połączeń dalekobieżnych Poznań posiada rozwijającą się z roku na rok siatkę połączeń lokalnych. Dla turystów zwiedzających województwo wielkopolskie z bazą w Poznaniu ważne mogą być połączenia do:
* [[Gniezno|Gniezna]] (Szlak Piastowski) – 15–20 (zależnie od dnia tygodnia) połączeń na dobę;
* [[Wolsztyn]]a (Parowozownia) – 7 połączeń na dobę;
* [[Konin]]a (dojazd do sanktuarium w Licheniu) – 12–15 połączeń na dobę;
* [[Wągrowiec|Wągrowca]] (Szlak Cysterski) – 8–10 połączeń na dobę.

=== Samochodem ===
Poznań leży na skrzyżowaniu kilku ważnych dróg krajowych w Polsce. Są to:
* autostrada A2 – obecnie łącząca granicę polsko-niemiecką w Świecku w woj. lubuskim (i zarazem Europę Zachodnią), [[Nowy Tomyśl]], Poznań, Wrześnię, Konin, [[Stryków]] koło Łodzi z [[Warszawa|Warszawą]];
* „stara dwójka” – czyli obecna droga nr 92, łącząca się z A2 w Rzepinie i dalej prowadząca przez Pniewy, Poznań, [[Września|Wrześnię]], [[Konin]], Koło w kierunku Warszawy i woj. świętokrzyskiego
* droga krajowa nr 5 – od strony Bydgoszczy przez Żnin (dojazd do takich atrakcji jak [[w:Biskupin|Biskupin]] czy [[w:Wenecja (województwo kujawsko-pomorskie)|Wenecja]], [[Gniezno]], Poznań na południe do Wrocławia przez [[w:Wielkopolski Park Narodowy|Wielkopolski Park Narodowy]], [[Śmigiel]] i [[Leszno]];
* droga krajowa nr 11 – od strony północnej (Wybrzeże Koszalińskie) przez [[Piła|Piłę]], Oborniki Wielkopolskie, Poznań i dalej na Górny Śląsk przez [[Kórnik]], [[Jarocin]], [[Ostrów Wielkopolski]] i [[Kępno]] na dolnośląskie, opolskie, śląskie, świętokrzyskie, małopolskie, podkarpackie, lubelskie

Uzupełnieniem sieci dróg krajowych są drogi wojewódzkie:
* nr 196 w stronę [[Wągrowiec|Wągrowca]] przez [[Puszcza Zielonka|Puszczę Zielonkę]];
* nr 307 w stronę [[w:Buk (województwo wielkopolskie)|Buku]];
* nr 430 na południe od miasta, umożliwiająca dojazd m.in. do Wielkopolskiego Parku Narodowego, [[Puszczykowo|Puszczykowa]] czy [[Rogalin]]a.

=== Autobusem ===
Poznański [[w:Dworzec autobusowy w Poznaniu|Dworzec PKS]] położony jest poniżej budynku dworca kolejowego. Nieopodal znajduje się główne wejście na Międzynarodowe Targi Poznańskie. Do innych punktów Śródmieścia również można dojść pieszo. Tuż obok Dworca zatrzymują się na stepujące linie komunikacji miejskiej:
* tramwaje 6, 10, 12 i 18 – dojazd dwa przystanki (w prawo od dworca) do CH „Stary Browar” i w rejon popularnej wśród zakupów ul. Półwiejskiej.
* autobusy L (dojazd na lotnisko), 151, 168, 171 (dla przyjezdnych istotne będą tylko kursy w kierunku „Os. Wichrowe Wzgórze” (171)) umożliwiające dojazd do np. Urzędu Wojewódzkiego, głównego budynku Uniwersytetu, Opery, Zamku czy na Plac Mickiewicza z Poznańskimi Krzyżami 1956.

Poznań posiada połączenia autobusowe przede wszystkim z miastami Polski Zachodniej ([[Gorzów Wielkopolski]], [[Zielona Góra]], miasta nadmorskie, kurorty w [[w:Sudety|Sudetach]], [[Legnica]]), ale są też połączenia do innych części kraju: Lublin, Łódź czy Warszawa z Sejmem i Senatem na ul. Wiejskiej itp. Pamiętać też trzeba o bogatej sieci połączeń w regionie, szczególnie do miast o słabej komunikacji kolejowej lub jej braku.

=== Statkiem ===
Najbliższe porty morskie znajdują się w [[Gdańsk|Gdańsku]], w woj. pomorskim oraz w [[Szczecin|Szczecinie]],w woj.zachodniopomorskim.

== Komunikacja miejska ==
Poznań jest stosunkowo „kompaktowym” miastem i do większości miejsc atrakcyjnych dla turystów można dotrzeć pieszo, również w ten sposób łatwo poruszać się pomiędzy nimi. Pomimo to podczas kilkudniowego pobytu w Poznaniu zapewne wcześniej czy później pojawi się konieczność skorzystania z usług poznańskiego przewoźnika – MPK Poznań.
Podstawowym i najszybszym środkiem transportu w Poznaniu są tramwaje, docierające do wszystkich ważniejszych dzielnic, natomiast nie obsługujące dzielnic peryferyjnych (które i tak w większości nie oferują turystom nic ciekawego). Interesującym rozwiązaniem jest '''Poznański Szybki Tramwaj''' (PST, „Pestka”), o charakterze podobnym do metra, kursujący z prędkością do 70 km/h, łączący dzielnice północne miasta  z dworcem głównym . Pierwszą jego linię otwarto w 1997 roku. Oprócz tramwajów kursuje jeszcze ponad 50 linii autobusowych dziennych.
Transport w nocy zapewnia komunikacja nocna, składająca się z 21 linii autobusowych i jednej tramwajowej o numerze 201, kursującej właśnie linią PST. Wszystkie linie są z sobą skoordynowane na Rondzie Kaponiera (ok. 400 m od Dworca Głównego), skąd odjeżdżają o stałych końcówkach minutowych (:00 i:30), co umożliwia łatwe i szybkie przesiadki. Co ważne: opłata za przejazd komunikacją nocną jest '''taka sama''' jak w dzień. Niektóre z nocnych linii autobusowych (jakkolwiek nie kursujące co 30 minut: 244, 247, 248 i 249) są skomunikowane poza centrum z tymi docierającymi z centrum na ważniejszych węzłach przesiadkowych.

W Poznaniu zarówno w tramwajach, jak i autobusach obowiązuje czasowy system opłat oraz przystankowy(tPortmonetka na karcie PEKA).
Po wprowadzeniu od 1 lipca 2014 roku nowej taryfy, zmieniły się ceny i zasady opłacania podróży komunikacją miejską. Oprócz zwykłych biletów czasowych papierowych dostępna jest również tzw. tPortmonetka. Aby móc korzystać z tej usługi należy posiadać imienną kartę PEKA. Jest to nośnik biletów okresowych na sieć oraz biletów trasowanych tzw. &quot;liniówek&quot; oraz posiada funkcję tPortmonetki. [http://www.peka.poznan.pl/web/portal/tportmonetka] 

Rodzaje biletów czasowych papierowych:

* bilet do 15 minut 4,00 zł (N) 2,00 zł (U)
* bilet do 45 minut lub na jeden przejazd 6,00 zł (N) 3,00 zł (U)
* bilet do 90 minut 8,00 zł (N) 4,00 zł (U)
* bilet 24-godzinny 15,00 zł (N) 7,50 zł (U)

Bilety jednorazowe są dostępne w Punktach Obsługi Klienta ZTM, Punktach Sprzedaży Biletów, w biletomatach stacjonarnych oraz w biletomatach w pojazdach w formie tradycyjnych biletów papierowych (płatność tylko gotówką) do skasowania w kasownikach biletów papierowych, oraz:- przez telefon komórkowy, - u kierowcy na liniach podmiejskich. Dodatkowo bilety można kupić za pomocą karty płatniczej w terminalach Mennicy Polskiej dostępnych w pojazdach.
 
Z każdym powyższym biletem można się dowolną liczbę razy przesiadać, oczywiście w granicach czasu ważności biletu oraz są one ważne we wszystkich strefach (A+B+C+D).

Więcej informacji, szczegółowe rozkłady jazdy ze wszystkich przystanków, znaleźć można na stronie internetowej Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu: [http://www.ztm.poznan.pl/komunikacja/rozklad/]

== Warto zobaczyć ==
{{W Wikipedii|Zabytki w Poznaniu}}
[[Plik:Katedra w Poznaniu, fasada frontowa.jpg|mały|Katedra św. Piotra i Pawła]]
[[Plik:Kościół św Jana Jerozolimskiego Poznań.jpg|mały|Kościół św. Jana Jerozolimskiego]]
[[Plik:Poznań Ostrow Tumski 394-21.jpg|thumb|Akademia Lubrańskiego]]
* '''[[w:Ostrów Tumski w Poznaniu|Ostrów Tumski]]''' – miejsce najsilniej związane z początkami historii Polski, przypuszczalne miejsce chrztu Mieszka I, pierwsza siedziba biskupia w Polsce (nieprzerwanie od 968 r.), miejsce pochówku pierwszych władców Polski. Na Ostrowie znajdują się:
:* '''[[w:Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu|Katedra św. Piotra i Pawła]]''' – najstarszy (z pisanej metryki) kościół w Polsce (do czasu pełnego odkrycia sąsiedniej rotundy Dąbrówki), pierwsza polska katedra, miejsce pochówku 8 Piastów (zachowały się oryginalne groby Mieszka I i Bolesława Chrobrego), misa chrzcielna z lat 60. X wieku (podobne odkryto w grodzie na [[Ostrów Lednicki|Ostrowie Lednickim]]. Te wszystkie atrakcje można zobaczyć w podziemiach katedry (wstęp: 3 zł normalny, 2 zł ulgowy). Natomiast we współcześnie używanej przestrzeni uwagę zwracają zachowane oryginalne kaplice (nie zniszczone podczas bombardowań miasta w 1945), a wśród nich na szczególna uwagę zasługują: Kaplica Złota z mauzoleum mieszczącym do dziś prochy dwóch Pierwszych Piastów (w sarkofagu po prawej stronie) oraz kaplica Najświętszego Sakramentu (św. Krzyża).
:* '''Kościół Najświętszej Marii Panny in Summo''' – mały późnogotycki (z ok. 1430 r.) kościółek tuż obok katedry, mieszczący w swych podziemiach ruiny budowli zidentyfikowanej wstępnie jako Rotunda Dąbrówki – mała kapliczka wybudowana '''jeszcze przed chrztem Polski''' dla przybyłej z Czech księżniczki i jej dworu. Wnętrze – jest dostępne dla zwiedzających.
:* '''[[w:Pałac arcybiskupi w Poznaniu|Pałac Arcybiskupi]]''' – pałac o genezie równie starej jak sama katedra, w obecnym kształcie jest efektem przebudowy dokonanej pod koniec XVIII w. i w wieku XIX Z oczywistych względów również niedostępne dla publiczności.
:* '''[[w:Akademia Lubrańskiego|Akademia Lubrańskiego]]''' – druga najstarsza uczelnia wyższa w kraju, utworzona na poznańskiej wyspie w 1518 r. przez – zgodnie z nazwą – biskupa Jana Lubrańskiego. Obecnie mieści w swych murach Muzeum Archidiecezjalne (patrz poniżej: Muzea).
:* '''Budynek Psałterii''' – wybudowany również na początku XVI wieku przez b-pa Lubrańskiego w stylu jeszcze późnogotyckim, jako pomieszczenie dla psałterzystów śpiewających przez całą dobę na zmianę w katedrze Psałterz Dawidowy. Budynek nie jest wprawdzie zamknięty, ale ze względu na znacznie przebudowane w wieku XIX wnętrza (obecnie użytkowane przez akcję katolicką) nie stanowi w środku wybitnej atrakcji turystycznej.
:* '''Zabytkowe kanonie''' – w większości z XVIII i XIX wieku, rozsiane po całym Ostrowie Tumskim.
:* '''[[Trakt Królewsko-Cesarski w Poznaniu|Trakt Królewsko-Cesarski]]'''
:* '''[[w:ICHOT &quot;Brama Poznania&quot;|ICHOT &quot;Brama Poznania&quot;]]''' - interaktywne centrum historii wyspy, proponowany wstęp do zwiedzania wyspy
[[Plik:Poznan Poland.jpg|thumb|Rynek w Poznaniu]]
[[Plik:Kompleks Jezuicki Poznań RB1.JPG|thumb|Kolegium jezuickie]]
* '''Stare Miasto''' – dawny średniowieczny, renesansowy i barokowy Poznań z zachowanym dawnym układem urbanistycznych, lokowany na prawym brzegu Warty w 1253 r. Znaleźć tu można:
:* '''[[w:Ratusz w Poznaniu|Ratusz]]''' – pierwotna budowla gotycka z przełomu XIII i XIV wieku, przebudowana w połowie XVI wieku przez włoskiego architekta Giovaniego Battistę di Quadro, uznawana za najpiękniejszy świecki obiekt renesansowy na północ od Alp. Wnętrze – pierwotnie przeznaczone dla miejskich rajców i sądu, mieści dziś Muzeum Historii Miasta Poznania (wstęp 5,50 normalny, 3,50 ulgowy, soboty gratis)
:* '''Kościół Farny św. Stanisława Biskupa i MB Nieustającej Pomocy''' – jeden z najpiękniejszych barokowych kościołów w Polsce, pierwotnie kościół jezuicki, dziś: parafialny. Wielu turystów przybywa tu jednak nie dla urody kościoła, ale dla brzmienia organów Friedricha Ladegasta, jednego z najwybitniejszych organmistrzów Europy II połowy XIX wieku. Wstęp do kościoła – wolny, na koncerty farne (przez cały rok w soboty o 12:15, od maja do września codziennie oprócz niedziel o tej samej porze) – co łaska (zbiórka na spłacenie kredytów na remont; można tez zakupić CD z muzyką organową).
:* '''Kolegium jezuickie''' – dawna szkoła wyższa wybudowana przez Jezuitów równolegle z kościołem, obecnie mieści w sobie Urząd Miasta – zatem wejść się da, ale raczej tylko na korytarze. Przed głównym wejściem pomnik jednego z symboli Poznania – dwóch trykających się koziołków.
:* '''[[w:Zamek Królewski w Poznaniu|Zamek Królewski]]''' – przebudowany przez Przemysła II (pierwszego króla od ponad 200 lat) w ostatnich latach XIII wieku z dawniejszej siedziby książęcej jego ojca, Przemysła I. Z pierwotnego budynku ostały się jedynie fundamenty, dziś turyści oglądają drugą część budynku, XVIII-wieczną, mieszczącą Muzeum Sztuk Użytkowych oraz panoramę Starego Miasta z danych murów zamkowych. Poznański Zamek Królewski to także miejsce pierwszego Hołdu Pruskiego (choć bardziej znany jest drugi, uwieczniony przez Matejkę) oraz miejsce, gdzie herb Piastów – orzeł – stał się herbem Polski.
:* '''Kościół Franciszkański''' – w XVIII wieku, dość typowy kościół barokowy, ale warto tu zajrzeć dla niesamowitych malowideł i dzieł snycerskich wytworzonych przez genialnych braci z Czech: Adama i Antoniego Swachów. Osoby bardziej religijne przybywają tu do Sanktuarium Matki Boskiej Nieustającej Pomocy – Pani Poznania (we wschodniej nawie bocznej). W podziemiach klasztoru mieście się jedyna w Polsce Makieta Dawnego Poznania.
:* '''Pałac Górków''' – budynek późnośredniowieczny, przebudowany w XVI wieku w stylu renesansowym (wspaniały portal od strony ul. Klasztornej). Dziś pałac mieści Muzeum Archeologiczne.
:* '''Kościół Najświętszej Krwi Pana Jezusa''' – przy ul. Żydowskiej, przebudowany z danej kamienicy, a jego powstanie wiąże się z legendą o sprofanowaniu hostii przez grupkę Żydów. Ciekawostką jest fakt, iż Msze Św. w tym kościele odbywają się nadal tyłem do wiernych (brak miejsca na typowy współczesny ołtarz); kościół jest również świątynia dla katolików obrządku ukraińskiego.
:* '''Kościół Wszystkich Świętych''' – zaprojektowany przez Antoniego Hohne. Pierwotnie był to zbór ewangelicki, którego budowę rozpoczęto w drugiej połowie XVIII wieku. Budowla została ukończona dopiero na początku XIX wieku, na skutek długotrwałych prac przy fasadzie i wyposażeniu wnętrz. Nad wejściem w czworobocznej wieży świątyni umieszczone są figury świętych Piotra i Pawła. Późnobarokowy ołtarz przedstawia scenę Wieczerzy Pańskiej, a po bokach widać figury czterech ewangelistów. Kościół ma doskonałą akustykę i dlatego też co jakiś czas odbywają się tu koncerty.

* '''[[w:Śródka (Poznań)|Śródka]]''' – dzielnica prawobrzeżna o rodowodzie XII-wiecznym. Nazwa dzielnicy pochodzi od odbywających się tu dawniej środowych jarmarków. Obejrzeć warto:
:* '''Kościół św. Jana Jerozolimskiego''' – pierwszą w Polsce budowlę wzniesioną z cegieł (wcześniejsze były albo kamienne albo drewniane) około roku 1188. Został zbudowany dla zakonu Joannitów, prowadzących w pobliżu szpital dla ubogich. Wstęp do kościoła jest wolny, ale często ograniczony tylko do chwil przez lub po nabożeństwach. Ciekawostką są odbywające się tu (jako jedynym miejscu w Poznaniu) msze św. dla niesłyszących (niedziela, 15:00).
:* '''Kościół św. Małgorzaty''' – późnoromański (z naleciałościami gotyckimi) kościół na malutkim Rynku Śródeckim, obecnie kościół filialny parafii katedralnej.
Od grudnia 2007 z Ostrowa Tumskiego na Śródkę można dostać się nowym Mostem Jordana (tylko piesi i rowerzyści).

Zaraz za  rondem Śródką (duże rondo z dworcem autobusowym) rozpoczynają się tereny rekreacyjne nad Jeziorem Maltańskim – oddalone zaledwie 3 km. od centrum miasta): sztuczny stok narciarski, całoroczny tor saneczkowy, wypożyczalnia rowerów, ZOO (największe w Polsce – ponad 120 ha), tereny spacerowe i jedna z najlepszych tras w Polsce do jazdy na rolkach – wokół całego jeziora (ok. 5,5 km). ZOO jest skomunikowane z centrum dziecięcą kolejką wąskotorową ‘Maltanka’, kursującą w okresie wiosenno-letnim w dni robocze co godzinę, w weekendy co 30 minut – rozkład jazdy jest zgrany z godzinami otwarcia ZOO. Szczegóły: http://www.mpk.poznan.pl/kolejka_maltanka.html

----
Ponadto warte odwiedzenia są:
[[Plik:Mała Śluza RB1.JPG|thumb|Fosa redity koszarowej na Cytadeli]]
[[Plik:Kosciol sw Wojciecha Poznan fasada.jpg|thumb|Kościół św. Wojciecha]]
[[Plik:Zamek Cesarski w Poznaniu całość.jpg|thumb|Zamek Cesarski]]
[[Plik:Fort VII Poznań RB2.JPG|thumb|Fort VII]]
[[Plik:Poznan 41 pomnik rowerzysty.jpg|thumb|Pomnik Starego Marycha]]
* '''Cytadela''' – dawne Wzgórze Winiarskie (z prawdziwymi winnicami!), przekształcone przez Prusaków w latach 1828–1842 w twierdzę – część sławnej Festung Posen. Swoją role pełniła do 1945 r., poważnie zniszczona podczas ofensywy Armii Czerwonej, została na początku lat 60. przekształcona „w czynie społecznym” w największy miejski park – nieco ponad 100 ha. Ciekawostką Cytadeli są dwa muzea: Armii Poznań w tzw. Małej Śluzie (od strony al. Armii Poznań) i Uzbrojenia (z np. czołgami z okresu II Wojny Światowej – ale, niestety, słynny Rudy 102 parkuje w innym miejscu Poznania-Muzeum Broni Pancernej ). Warto też przespacerować się do odnowionego Rozarium oraz pod Dzwon Pokoju – jeden z trzech na świecie (Poznań, Nowy Jork – ONZ i Hiroszima).
* '''Wzgórze Św. Wojciecha''' z kościołem pod tym samym wezwaniem wraz z Kryptą Zasłużonych Wielkopolan oraz sąsiadującym Cmentarzem Zasłużonych Wielkopolan. Kościół (wg tradycji) ma historię sięgającą końca X wieku (tu ponoć nauczał sam czeski święty), ale obecny budynek pochodzi z późnego średniowiecza, rozbudowany i przebudowany w XVI i XVII wieku. Przed stu laty, podczas kolejnego remontu, dodano wspaniałe polichromie wykonane przez Antoniego Procajłowicza oraz witraże według projektów Stanisława Wyspiańskiego i Józefa Mehoffera.
* '''Ogród Botaniczny''' [http://www.ogrod.edu.pl/info.php] – pierwotnie mały szkolny ogród, powstały w latach 20., sukcesywnie powiększany (do obecnych 22 ha) i przekształcany w placówkę n naukową, kierowana przez poznański Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Obecnie zajmuje powierzchnię i składa się z kilku działów:
*# działu roślin ozdobnych
*# działu geografii roślin – tu najliczniej reprezentowane są Ameryka Północna i Daleki Wschód.
*# ekologiczne grupy roślin: alpinarium, wydma, rośliny leśne, rośliny łąkowe, rośliny wodne
*# dział systematyki roślin – na 2 ha powierzchni ogrodu znajduje się ok. 2000 drzew i roślin zielnych, krajowych, jak i obcego pochodzenia, zaprezentowanych w układzie systematycznym Englera. 
*# dział roślin rzadkich i zagrożonych – tutaj turyści znajdą dwie kwatery: północna, z warunkami odpowiadającymi roślinom rosnącym w siedliskach umiarkowanie wilgotnych oraz wilgotnych oraz południową, która jest dogodnym środowiskiem do uprawy kserofitów reprezentowanych przez 82 populacje z 55 gatunków.
*# szklarnie – kilka małych obiektów (łącznie 800 m²), gdzie znajdują się kolekcje roślin występujących z obszarze międzyzwrotnikowym. 
*#  Na terenie ogrodu Botanicznego mieści się kawiarnia.
* '''Palmiarnia Poznańska''' – największa spośród polskich palmiarni (10 pawilonów, 4600 m² powierzchni i ok. 46 000 m³ kubatury), prezentowane jest ok. 1100 gatunków roślin i 180 gatunków ryb. Po zwiedzeniu Palmiarni warto udać się na krótki spacer po sąsiadującym z nią Parku Wilsona z muszlą koncertową i schronem przeciwlotniczym z II wojny światowej (obiekt udostępniony dla zwiedzających – tylko z przewodnikiem). Wstęp: 5,50 normalny, 4 zł ulgowe, fotografowanie 4 zł, filmy amatorskie: 5,50. Palmiarnia jest czynna od 9:00 do 17:00 (kasa do 16:00).Na terenie Palmiarni mieści się kawiarnia.
* '''Zamek Cesarski''' i sąsiadującą z nim Dzielnicę Cesarską: Uniwersytet, Opera, Collegium Minus, Akademia Muzyczna, Pomnik Poznańskiego Czerwca 1956. Dzielnica powstała w miejscu XIX-wiecznych fortów pruskich, zburzonych przez tych samych Prusaków w początkach XX wieku. Zamek miał być rezydencją dla cesarza Wilhelma II (styl neoromański – wg projektu Franza Schwechtena), a sąsiednie budowle powstały w innych stylach historyzujących.
Cesarz przybył do Poznania na samo otwarcie. W okresie międzywojennym był siedzibą prezydentów II RP, natomiast podczas ostatniej wojny służył jako rezydencja Hitlera, choć sam Fuehrer nigdy tu nie przyjechał.
Dominującym elementem budynku jest 74-metrowa wieża, po II wojnie światowej skrócona o ok. 1/3. W jej wnętrzu znajduje się tzw. Sala Kominkowa, pierwotnie kaplica dla Cesarza, a w latach 40. przebudowana jako osobisty pokój Hitlera.

* System fortów otaczających XIX-wieczny Poznań, wszystkie są zlokalizowane przy danej tzw. 'Szosie Okrężnej’ w odległości kilku kilometrów od dzisiejszego centrum. Większość fortów jest niestety w kiepskim stanie lub też jest używana do rozmaitych, niekoniecznie forteczno-muzealnych celów. Tym niemniej można wybrać się do Fortu VII (al. Polska), gdzie mieści się Muzeum Martyrologii. Zwiedzanie niektórych fortów na własną rękę może być niebezpieczne!
* dość nietypowy pomnik '''Starego Marycha''' – na samym początku ulicy Półwiejskiej, przy Placu Wiosny Ludów (jako ciekawostkę można dodać, że jest to jedyny na świecie pomnik osoby prowadzącej rower – wszyscy pozostali rowerzyści jadą). Stary Marych to postać fikcyjna, stworzona przez Juliusza Kubela; przez wiele lat był bohaterem (nadawanych od 1983 roku przez lokalne Radio Merkury) zbioru felietonów ''„Blubry Starego Marycha”'', pisanych gwarą poznańską. Przez wiele lat poznańczanie mieli okazję słuchać Blubrów w wykonaniu nieżyjącego już Mariana Pogasza. Z postacią ta Poznaniacy zżyli się tak bardzo, iż w 2001 roku stanął odlany z brązu człowiek z rowerem – Stary Marych właśnie. W jego twarzy rozpoznać można rysy ś.p. Mariana Pogasza. Marych to również jedyny w Polsce pomnik gwary.
* '''Rezerwat „Meteoryt Morasko”''' – jedno z dwóch takich miejsc w Europie (drugie jest w odległej Estonii). Do dziś zachowało się 7 kraterów po upadku meteorytu przed paroma tysiącami lat.
* Inne kompleksy zielone i rekreacyjne: naturalne jeziora Strzeszyńskie i Kierskie oraz sztuczny zbiornik Rusałka oraz kliny zieleni.

== Warto spróbować ==
O odrębności kulinarnej Poznania, a szerzej całej Wielkopolski i obecnego woj. wielkopolskiego zadecydował XIX wiek, kiedy to Poznań znajdował się w zaborze pruskim. Wtedy właśnie dominującą rolę w kuchni zaczęły odgrywać ziemniaki, zwane w Wielkopolsce Polski ''pyrami''. Stąd to obecnie w wielu rejonach Polski mieszkańcy Wielkopolski i woj. wielkopolskiego określani są przydomkiem ''poznańska pyra''.

Potrawy mięsne spożywano rzadko, a podstawą pożywienia były dania przyrządzane z ziemniaków i mąki, natomiast potrawy z ryb, poznaniacy uważali za jedzenie postne. Jedną z najbardziej popularnych potraw była zupa z ziemniaków, zwana ''ślepe ryby'' albo ''rzadkie pyrki'', która na stołach w woj. wielkopolskim pojawia się do dzisiaj.

* ''Pyry z gzikiem'' – ziemniaki (gotowane w mundurkach – czyli w łupinach) z białym serem przyrządzanym ze śmietaną i cebulą lub szczypiorkiem;
* ''Plyndze'' – placki ziemniaczane;
* ''Szagówki'' (kluski z ziemniaków i mąki krojone na ukos);
* ''Szare kluski'' – wyrabiane z tartych ziemniaków z dodatkiem mąki;
* ''Pyzy drożdżowe'', zwanymi też ''kluchami na łachu'' lub ''parowcami'', które gotuje się na parze i podaje w miejsce ziemniaków do mięs i sosów. Z pyzami i modrą (czerwoną) kapustą gospodynie najchętniej podają pieczoną kaczkę;
* ''Galart'' – czyli galareta mięsna;
* Zupa z dyni (zwanej u nas ''korbolem'');
* Zupa z kapusty włoskiej – ''parzybroda'' lub &quot;parzucha&quot;. Popularne są też inne „porzudne” zupy, stanowiące jednodaniowy obiad, zwany tu (z niemiecka) „eintopfem”;
* ''Rury poznańskie'' – słodkie, prostokątne – wygięte w łuk, kruche ciastka, sprzedawane niegdyś tylko raz w roku, na Boże Ciało, dziś dostępne częściej – na ogół w letnie dni przed wejściem do Fary, ale nie tylko. W pogodne niedziele można je kupić na Smochowicach przy kościele. Zgodnie z tradycją powinny być sprzedawane z wiklinowego kosza wyścielonego białym obrusem, i podawane przez papierową serwetkę. Nazwę zawdzięczają kształtowi jaki przybierają – jakby były pieczone na rurze od piecyka (''kozy'');
* ''Rogale świętomarcińskie'' [http://pl.wikipedia.org/wiki/Rogal_świętomarciński] – pieczone na św. Marcina (11 listopada), z ciasta półfrancuskiego, nadziewane masą z białego maku i marcepanu, polane lukrem i posypane orzechami włoskimi;
* ''Szneki z glancem'', czyli (mówiąc po polsku): drożdżówki z lukrem / kruszonką
* ''Makiełki'' – kawałki bułki (bagietki) maczane w mleku i podawane z makiem – poznańskie danie wigilijne.

== Najbliższe okolice ==
W najbliższym sąsiedztwie Poznania nie brakuje ciekawych miejsc, dokąd można udać się na kilkugodzinne wycieczki. Szczególnie warte obejrzenia są:
* [[Kórnik]] (18 km na południowy wschód od miasta) z neogotyckim (choć starszym w swej genezie) zamkiem i ogrodem dendrologicznym;
* [[Rogalin]] (16 km na południe) z barokowo-klasycystycznym pałacem, ze słynną kolekcją malarstwa rodziny Raczyńskich, powozownią i nie mniej znanymi dębami: Lechem, Czechem i Rusem;
* [[Puszczykowo]] (15 km na południe) z muzeum podróżniczym Arkadego Fiedlera, siedzibą dyrekcji Wielkopolskiego Parku Narodowego (wraz z muzeum przyrodniczym) i pięknymi willami w przełomowej dolinie Warty;
* [[Szreniawa]] (15 km na południowy zachód od Poznania) z Muzeum Rolnictwa oraz wieżą widokową Bierbaumów;
* [[Lusowo]] (12 km na zachód od miasta) – kościółek drewniany i prywatne muzeum Dowódców Powstania Wielkopolskiego 1918-1919;
* [[Chludowo]] (20 km na północ od miasta) – muzeum etnograficzno-misyjne Ojców Werbistów wraz z ich świątynią parafialną w pięknym drewnianym kościółku; to właśnie stąd pochodził zmarły niedawno O. Zielazek;
* [[Puszcza Zielonka]] – duży kompleks leśny na północny wschód od Poznania, liczne szlaki piesze, rowerowe, wiele jezior z kąpieliskami i łowiskami. Na obrzeżach liczne kościółki drewniane oraz inne zabytki;
* [[Owińska]] (17 km na północ od centrum Poznania) – z cennym kościołem i klasztorem Cysterek;
* [[Uzarzewo]] (15 km na północy wschód od centrum) – z Muzeum Łowiectwa i Myślistwa;
* [[Swarzędz]] (tuż za granicami miasta przy wyjeździe w kierunku Konina-Warszawy) z jednym z nielicznych w Europie Skansenów Pszczelarstwa;
* [[Pierścień Rowerowy Dookoła Poznania]] – interesująca propozycja dla miłośników wycieczek rowerowych.


== Kultura ==
=== Inne ===
* '''Zwiedzanie Browaru''' – w Poznaniu istnieje możliwość umówienia się na wycieczkę po browarze (ul. Szwajcarska 11), gdzie goście śledzą wszystkie etapy produkcji piwa, a wycieczka kończy się konkursem i – jakże by inaczej – degustacją złocistego trunku znad Warty. Wycieczki należy zamawiać mailem: mailto:swiatlecha@kp.pl lub telefonicznie: 061 87 87 460
* '''Makieta Dawnego Poznania''' – to nie jest typowa makieta, gdzie ogląda się małe plastikowe domki. To prawdziwe, multimedialne, półgodzinne przedstawienie – do wyboru jedno z dwóch:
** Makieta Dawnego Poznania – prezentująca historię miasta od założenia pierwszego grodu w IX wieku po czasy pruskie.
** Makieta Grodu Pierwszych Piastów (wraz z pokazem laserowym) – mówiąca o najwcześniejszej historii Poznania, kiedy Mieszko I budował tu pierwszą polską katedrę, przyjmował chrzest, a gród poznański był najpotężniejszą fortecą naszej części Europy.

Obie makiety mieszczą się przy ul. Ludgardy (podziemia klasztoru Franciszkanów), w odległości 3 minut spaceru od Starego Rynku. Tel: 061 855 14 35, http://www.makieta.poznan.pl. Pokazy codziennie od 9:30 co 45 minut, latem dodatkowe pokazy wieczorem. Możliwość wyboru języków: polski, angielski, niemiecki, włoski, hiszpański, rosyjski – podczas jednego pokazu maksymalnie 2 języki. Cena pokazu – bilet normalny 12, ulgowy 9 zł, grupowy (pow. 20 osób): 9, niezależnie od wieku uczestników pokazu.

* '''Warsztaty kulinarne - kuchnia polska i wielkopolska w Akademii Gotowania. Akademia Gotowania The Best Food''' oferuje możliwość organizacji warsztatów kulinarnych o tematyce kuchni polskiej i wielkopolskiej. Warsztaty możliwe są do zorganizowania dla grup po wczesniejszym umówieniu. Dodatkowo na stronie, w programie warsztaty z kuchni polskiej i wielkopolskiej dostępne sa dla klientów indywidualnuch. Warsztaty takie odbywają się zgodnie z harmonogramem. Na stronie można znaleźć kalendarz zajęć i warsztatów.   Kontakt w sprawie warsztatów kulinarnych: https://thebestfood.pl, telefon +48 501 335 636

=== Muzea ===
Wymienienie wszystkich muzeów byłoby sprawą trudna i żmudną, zatem poniżej znajdziecie listę najciekawszych Muzeów Poznania:
* Muzeum Instrumentów Muzycznych – jedyne tego typu w Polsce, bogata kolekcja instrumentów, od tych z egzotycznych krajów, przez polskie, ale historyczne, do niemal współczesnych, ludowych, regionalnych. Stary Rynek 45, tel: 061 852 08 57, http://www.mnp.art.pl Bilety normalne 5,50, ulgowe 3,50, we wtorki wstęp gratis.
* Muzeum Historii Miasta Poznania – mieści się we wspaniałych (i oryginalnych – cudem ocalałych w II Wojnie Światowej) wnętrzach Ratusza. Pokazuje przedmioty, dokumenty, wnętrza z całej historii miasta: od IX w. po czasy współczesne. Stary Rynek 1 (niełatwo o bardziej „centralny” adres), tel: 061 852 53 16, http://www.mnp.art.pl Bilety normalne 5,50, ulgowe 3,50, w soboty wstęp bezpłatny;
* Muzeum Archeologiczne – jedno z najlepiej przygotowanych i najbardziej „multimedialnych” muzeów w regionie. Nowością są audio-guide’y, znane z wielu zagranicznych placówek. Wystawa składa się z 2 części: stałej pokazujących pradzieje Wielkopolski, Śmierć i życie w starożytnym Egipcie, starożytny Sudan oraz wystaw czasowych. Ul. Wodna 27 (róg Starego Rynku), tel: 061 852 82 51, http://www.muzarp.poznan.pl Bilety normalne 6 PLN, ulgowe 3, w soboty wstęp bezpłatny.
* Muzeum Archidiecezjalne – mieści się (po remoncie w 2007 r.) w budynku Akademii Lubrańskiego, drugiej – po uczelni krakowskiej szkole wyższej w Polsce. Wystawa obejmuje sztukę kościelną, w większości z terenu Wielkopolski, od średniowiecza po wiek XX, portrety trumienne oraz skarbiec. Ciekawostką jest wystawiony becik chrzcielny przyszłego króla Jana III Sobieskiego, natomiast prawdziwą perełkę jest miecz, podarowany Poznaniowi przez papieża Urbana IX w X w., którym – wg tradycji – apostoł Piotr uciął ucho żołnierzowi faryzeuszów z Ogrodzie Oliwnym. Ul. Lubrańskiego 1, tel: 061 852 61 95, http://www.muzeum.poznan.pl Bilety normalne 6 zł, ulgowe 4;
* Muzeum Sztuk Użytkowych – mieszczące się w dawnym Zamku Królewskim na Wzgórzu Przemysła. Pokazuje przedmioty codzienne go użytku wyrabiane (lub tylko użytkowane) w Poznaniu i Wielkopolsce od gotyku po wiek XIX Wzgórze Przemysła 1, tel: 061 852 20 35, http://www.mnp.art.pl Bilety: normalny 5,50, ulgowy 3,50 w soboty wstęp bezpłatny;
* Muzeum Powstania Poznańskiego 1956 roku – mieści się w zabytkowym Zamku Cesarskim (ul. Św. Marcin 80/82), gromadzi i opracowuje zbiory związane bezpośrednio z Czerwcem 1956 oraz z opozycją w PRL-u: zdjęcia oraz pamiątki po uczestnikach i ofiarach Powstania oraz wszelkie historyczne źródła dotyczące działalności w Polsce w latach 1945–1989 antykomunistycznej opozycji z Poznania i Wielkopolski. Ciekawostka muzeum może być zrekonstruowany tramwaj – taki, jaki służył jako barykada dla walczących robotników wyjeżdżający jakby „ze ściany” czołg. Muzeum jest czynne od wtorku do piątku od 10:00 do 18:00, w weekendy do 16:00. Wstęp: normalny 4, ulgowy 2 złote, w soboty – gratis. Tel: 061 851 72 88 (administracja mieści się poza siedzibą muzeum), http://www.muzeumniepodleglosci.poznan.pl;
* [[w:Muzeum Etnograficzne w Poznaniu|Muzeum Etnograficzne]] – jeśli spodziewacie się lalek ubranych w stroje ludowe czy drewnianych chałup – jesteście w błędzie! Niebanalna osobowość wieloletniego szefa Muzeum – Witolda Przewoźnego – gwarantuje dużo bardziej codzienne i współczesne atrakcje, takie jak czasowe wystawy obudów do komórek czy szopek bożonarodzeniowych wykonanych z surowców wtórnych. Ul. Grobla 25 (wejście od ul. Mostowej), tel: 061 852 30 06, http://www.mnp.art.pl Bilety: normalny 5,50, ulgowy 3,50 w soboty wstęp bezpłatny;
* [[w:Muzeum Bambrów Poznańskich|Muzeum Bambrów Poznańskich]] – prezentujące historię przybycia osadników z Bambergu (dzisiejsza północna Bawaria) do Poznania w wieku XVIII, ich asymilację, wygląd typowego bamberskiego domostwa i używane na co dzień przedmioty. '''Uwaga!''' Muzeum jest czynne generalnie tylko w piątki i soboty, zatem lepiej umówić się przed wizytą. Ul. Mostowa 7 (pomimo ciut innego adresu dokładnie obok Muzeum Etnograficznego), tel: 061 657 99 01 w. 10 lub 603 645 162. Wstęp bezpłatny (dobrowolne datki na utrzymanie placówki). Więcej o [[:Wikipedia:Bambrzy|Bambrach]];
* [[w:Muzeum Komunikacji Miejskiej w Poznaniu|Muzeum Komunikacji Miejskiej]] – otwarte tylko na zamówienie grup oraz w wiosenno-letnie niedziel podczas przejazdów zabytkowymi tramwajami. Tel: 061 869 93 61, w 338.

Ponadto warto odwiedzić:
* Muzeum Narodowe z kolekcją obrazów, Al. Marcinkowskiego 9, tel 061 856 80 00, [http://www.mnp.art.pl], bilety normalne 10 zł, ulgowe 6, we wtorki na wystawy stałe wstęp wolny.
* Muzeum Farmacji, Al. Marcinkowskiego 11
* Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza, Stary Rynek 84
* Mieszkanie-Pracownia Kazimiery Iłłakowiczówny, Ul. Gajowa 4
* Muzeum-Pracownia Józefa Kraszewskiego, ul. Wroniecka 14
* Muzeum Martyrologii Wielkopolan – Fort VII, Al. Polska
* Muzeum Powstania Wielkopolskiego, Stary Rynek 3
* Muzea na Cytadeli: Uzbrojenia i Armii Poznań
* Wielkopolskie Muzeum Wojskowe, Stary Rynek 9

=== Kina ===
Kin w Poznaniu jest kilkanaście (w tym największe w Europie – dawne Kinepolis, obecnie Cinema-City-Kinepolis z 20 salami), a sal projekcyjnych – ponad 50.
'''Multipleksy''':
* Cinema City - Poznań – ul. Drużbickiego 2, Tel: 61-662-62-62, [http://www.cinema-city.pl]. 8-salowy multipleks na północy miasta, obok spory parking (również dla autobusów), doskonały dojazd Szybkim Tramwajem z centrum.
* IMAX – będący oficjalnie jedną z sal Cinema-City, ul. Drużbickiego 2, Tel: 61-662-62-62, [http://www.kinoimax.pl]. Kino 3D, którego bliżej chyba nie trzeba przedstawiać.
* Cinema City Poznań Kinepolis – ul. Krzywoustego 72, Tel: 61-871-56-00, [http://www.cinema-city.pl]. Największy multipleks Poznania, Polski i Europy, 20 sal, ponad 5000 miejsc. Spory kawałek od centrum, dość szybki dojazd tzw. „Trasą Katowicką”, lub autobusem linii 92.
* Multikino Stary Browar – ul. Półwiejska 1, Tel: 61-624-09-00, [http://www.multikino.pl]. Drugi poznański obiekt sieci Multikino, położony w nowej części Starego Browaru (łatwiej dostać się tam wejściem od strony ul. Ratajczaka).
* Multikino – ul. Królowej Jadwigi 51, Tel: 61-624-09-11, [http://www.multikino.pl]. Pierwszy poznański multipleks, również w centrum.

Ponadto Poznań posiada kilka kin jedno- bądź dwusalowych. Są to:
* Apollo – ul. Ratajczaka 18, Tel: 61-852-34-02, [http://www.apollo.poznan.pl] (2 sale);
* '''Kino Bułgarska 19''' – 1 sala – Znajduje się w sali przy ul. Bułgarskiej 19, poprzednio mieszczącej kino Orbis Pictus. Działa od 17 lutego 2012.
* Malta – 2 sale – Kino „Malta” rozpoczęło działalność w 1958. W lipcu 2005 do głównej sali projekcyjnej „Marilyn” dołączyła najmniejsza w Poznaniu, licząca tylko 30 miejsc, sala „Charlie”. Przez wiele lat kino mieściło się przy ul. Filipińskiej 5, (79 miejsc). Po odzyskaniu budynku przez Kościół, 21 maja 2010 zakończyło działalność w tym miejscu, aby ją wznowić 16 października 2011 przy ul. Rybaki 6a, w centrum Poznania.
* Muza – ul. Św. Marcin 30, Tel: 61-852-34-03, [http://www.muza.gutekfilm.pl];
* Pałacowe – ul. Św. Marcin 80/82, kino znajduje się w Centrum Kultury Zamek.
* Rialto – ul. Dąbrowskiego 38, Tel: 61-847-53-99, [http://www.kinorialto.poznan.pl] Jedyne kino na poznańskich Jeżycach.

=== Teatry i koncerty symfoniczne ===
* Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki (Opera): [http://www.opera.poznan.pl], ul. Fredry 9, tel: +48 61 659 02 31
* [[w:Polski Teatr Tańca|Polski Teatr Tańca]]: [http://www.ptt-poznan.pl], ul. Kozia 4, tel: +48 61 852 42 42
* [[w:Teatr Animacji w Poznaniu|Teatr Animacji]]: [http://www.teatr-animacji-poznan.com.pl], tel: +48 61 64 65 218
* [[w:Teatr Muzyczny w Poznaniu|Teatr Muzyczny]]: [http://www.teatr-muzyczny.poznan.pl], ul. Niezłomnych 1, tel: +48 61 852 17 86
* [[w:Teatr Nowy w Poznaniu|Teatr Nowy]]: [http://www.teatr-nowy.pl], ul. Dąbrowskiego 5, tel: +48 61 848 48 85
* [[w:Teatr Polski w Poznaniu|Teatr Polski]]: [http://www.teatr-polski.pl], ul. 27 Grudnia 8/10, tel: +48 61 852 56 27
* Platforma Artystyczna „Obora” [http://www.obora.pl], ul. Fredry 7, tel: +48 61 665 88 00
* [[w:Teatr Ósmego Dnia|Teatr Ósmego Dnia]]: [http://www.osmego.art.pl], ul. Ratajczaka 44, II piętro, tel: +48 61 855 20 86
* Filharmonia Poznańska im. Tadeusza Szeligowskiego: [http://www.filharmonia.poznan.pl], ul. Święty Marcin 87, tel: +48 61 853 69 35. Uwaga! Spora część koncertów symfonicznych w Poznaniu odbywa się nie w nowo wybudowanej Auli Filharmonii, ale po drugiej stronie ulicy Święty Marcin – w auli Uniwersyteckiej.
* Sollus - kultura w Twojej okolicy: [http://www.bilety.sollus.pl], ul. Ściegiennego 20, tel: +48 61 679 27 27

== Wydarzenia ==
* '''Dni Judaizmu''' – cykl imprez poświęcony poznańskim judaikom, zawsze w połowie stycznia. Więcej na [http://www.coexist.org.pl]
* '''Maraton Biblijny''' – zawsze w lutym w kilkunastu (w tym również w śródmiejskich, zabytkowych) kościołach Poznania. Więcej na [http://dm.archpoznan.org.pl]
* Rekonstrukcja historyczna na Cytadeli, na terenie dawnego Fortu Winiary. Inscenizacja plenerowa organizowana jest corocznie około daty wyzwolenia miasta (23 lutego) przez grupy rekonstrukcyjne z całego kraju.
* '''[[w:Kaziuk|Kaziuki]]''' – święto oczywiście ku czci św. Kazimierza, patrona Litwy – okazja, aby kupić wileńską palmę lub zjeść cepelina – zawsze w pierwszy weekend marca, w okolicach 4.III
* '''Misterium Męki Pańskiej''' – największa tego typu impreza w Polsce, gromadząca na Cytadeli nawet 120 tysięcy osób !! Zawsze w sobotę na 8 dni przed Wielkanocą na Cytadeli pod Dzwonem Pokoju (ok. 15 minut pieszo od Starego Rynku), zwykle ok. 19:00. Misterium jest poprzedzone Mszą św. w nieodległym kościele księży Salezjanów. [http://www.misterium.com.pl]
* '''Dni Kultury Francuskiej''' – w marcu lub kwietniu (zależnie od układu świąt Wielkanocy) w Domu Bretanii na Starym Rynku, [http://www.dobretanii.org.pl]
* Festiwal Muzyki Współczesnej „Poznańska Wiosna Muzyczna” [http://www.culture.pl]
* Dni Ułana – na ogół w trzeci weekend kwietnia – imprezy plenerowe na Hipodromie w dzielnicy Wola, na Starym Mieście (Pomnik Ułana, ul. Ludgardy) oraz na Cytadeli. [http://www.15pu.zoom.pl]
* '''Jarmark Świętojański''' – obywa się na Starym Rynku i otaczających uliczkach w – zgodnie z nazwą – drugiej połowie czerwca
* '''Międzynarodowy festiwal Teatralny MALTA''' [http://www.malta-festival.pl] – przełom czerwca i lipca
* '''Obchody rocznicy Powstania 1956 roku''' – zawsze 28 czerwca.
* '''Święto patronów miasta: św. Piotra i Pawła''' – obchodzone dzień później – 29 czerwca

'''Zawsze podczas wakacji''':
* Staromiejskie Koncerty Jazzowe (w soboty) i Kameralne (w niedziele) na schodach Ratusza
* Koncerty Promenadowe – w każdą niedzielę w Parku Wilsona (dojazd z centrum tramwajami #5, #8 i #14 do przystanku o tej samej nazwie)
* Letnie Koncerty Ratuszowe – w każdą środę wieczorem w Sali Renesansowej Ratusza
* Staromiejskie Koncerty Organowe – w czwartkowe wieczory w Farze Poznańskiej
* Koncerty Sołackie – w każdą niedzielę w Parku Sołackim (dojazd tramwajami #9 i #11 oraz autobusami #60 i #78).
* Kino Letnie nad Maltą – pokazy filmowe od środy do soboty w sąsiedztwie stoku Malta Ski.

* Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych [http://www.animator-festiwal.com/] – w połowie lipca
* Święto Narodowe Francji w Poznaniu [http://www.dombretanii.org.pl/] – zawsze 14 lipca
* Letnie Warsztaty Teatralno-Kabaretowe [http://www.stowarzyszenie.mca.pl] – II połowa lipca
* Festyn Farny „Warkocz Magdaleny” – na ogół jedyna w roku możliwość zwiedzenia zamkniętych zazwyczaj dla publiczności części kompleksu pojezuickiego – Kapitularza, strychu kościoła, organów. W weekend przypadający około 22 lipca (święto patronalne Św. Marii Magdaleny)
* Święto Bambrów Poznańskich [http://www.poznan.pl/bambrzy/] – zawsze 2 sierpnia, w rocznicę przybycia pierwszej grupy osadników z Bambergu do Poznania w XVIII w.
* Tzadik Poznań Festiwal – święto kultury żydowskiej odbywające się w dawnej synagodze [http://www.tzadikpoznanfestiwal.pl] – połowa sierpnia
* Festiwal Dobrego Smaku – święto wielkopolskich tradycji kulinarnych, odbywające się w połowie sierpnia na Starym Rynku.
* Warsztaty Tańca Współczesnego [http://www.ptt-poznan.pl] – warsztaty 50 technik tanecznych, inspirowane przez słynny Polski Teatr Tańca Ewy Wycichowskiej, corocznie w II połowie sierpnia.
* Światowe Spotkania z Kulturą Romską – zwykle w dwa ostatnie weekendy sierpnia, na Placu Wolności, Starym Rynku oraz na dziedzińcach Zamku.
* Dni Pyrlandii – festyn ziemniaka odbywający się corocznie w pierwszy weekend września na Łęgach Dębińskich, nieco poza centrum – spróbuj jak smakują pyry na 100 sposobów !!
* Dni Lwowa w Poznaniu – kilkunastodniowy cykl spotkań, warsztatów, koncertów – w połowie września.
* Święto Chleba – organizowane przez piekarzy nie tylko z Poznania, ale i z całego kraju połączone z prezentacją talentów piekarskich. Zawsze w drugi weekend września.
* Festiwal Nauki i Sztuki [http://www.festiwal.trylion.com] – kilkudniowy cykl spotkań na wszystkich poznańskich uczelniach oraz instytutach badawczych, przeznaczony przede wszystkim dla laików oraz uczniów szkół średnich, którzy stoją przed wyborem uczelni.
* Imieniny ulicy Św. Marcin. 11 listopada większość kraju świętuje rocznicę niepodległości, my natomiast – jedyne bodaj w Polsce imieniny ulicy. No i zajadamy się świętomarcińskimi rogalami, dostępnymi w cukierniach  – właśnie około 11.XI
* Msza św. w Katedrze Poznańskiej za dusze Mieszka I, Bolesława Chrobrego i pozostałych sześciu Piastów pochowanych w matce polskich katedr – zawsze w niedzielę ok. połowy listopada.
* Festiwal Sztuki Słowa Verba Sacra [http://www.verbasacra.pl] – projekt naukowo-artystyczno-religijny, poświęcony tradycji słowa w kulturze duchowej. W ramach projektu wybitni polscy aktorzy i przedstawiciele świata kultury czytają fragmenty Pisma Św. Festiwalowi towarzyszy konkurs dla aktorów na interpretacje tekstu biblijnego. Zawsze w listopadzie w głównych kościołach Poznania (m.in. w katedrze).
* Dni Bretanii [http://www.dobretanii.org.pl] – cykl projekcji filmów, koncerty i wystawy o celtyckim rodowodzie, oraz okazja do spróbowania potraw z tej części Francji. Imprezy w większości odbywają się w Domu Bretanii przy Starym Rynku. Corocznie w listopadzie.
* Festiwal Filmów Młodego Widza 'Ale Kino’ [http://www.alekino.com] – festiwal filmów dla dzieci i młodzieży, corocznie od 1983, od kilku lat w grudniu.
* Jarmark Świąteczny „Betlejem Poznańskie” – kramy z pamiątkami, ozdobami świątecznymi, żłóbek, grzane wino... Wszystko na Starym Rynku i przed Starym Browarem (wejście zachodnie, od ul. Ratajczaka) między 1 a 21 grudniem.
* Obchody rocznicy Powstania Wielkopolskiego – zawsze 27 grudnia

== Nauka ==
W 2017 roku w Poznaniu działało: 105 żłobków i klubów dziecka (ponad 4 tys. miejsc); 317 placówek wychowania przedszkolnego w tym 243 przedszkoli – zapewniające opiekę dla 20,9 tys. dzieci.

W roku szkolnym 2017/2018 na terenie miasta funkcjonowało:

* 116 szkół podstawowych,
* 17 szkół specjalnych,
* 74 licea ogólnokształcące,
* 26 techników i szkół artystycznych m.in. liceum plastyczne,
* 22 branżowych szkół I stopnia,
* 62 szkół policealnych.

Do szkół podstawowych w roku szkolnym 2017/2018 uczęszczało 36,9 tys. uczniów, do gimnazjów – 9,9 tys. uczniów, do szkół ponadgimnazjalnych – 27,5 tys. uczniów, a do szkół policealnych – 9,5 tys. uczniów.

W Poznaniu działa Szkoła Podoficerska Wojsk Lądowych oraz Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej.

== Praca ==
Powiatowy Urząd Pracy w Poznaniu, ul. Czarnieckiego 9, 61–538 Poznań, tel. 61 8345-640. Najwięksi pracodawcy w Poznaniu&lt;ref&gt;https://www.gowork.pl/poradnik/17/pracodawcy/najwieksi-pracodawcy-w-poznaniu/&lt;/ref&gt;:

* Bridgestone
* Politechnika Poznańska
* MPK Poznań
* Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
* Volkswagen Polska
* Pekabex
* Aluplast
* Lisner
* Allegro
* Enea Operator
* GSK Services

== Zakupy ==
=== Centra handlowe ===
[[Plik:Poznan - Stary Browar.JPG|mały|Galeria Stary Browar]]
* Stary Browar – położony w centrum miasta, bodaj najpopularniejsze z poznańskich centrów, dwukrotnie: w 2006 i 2007 otrzymał prestiżową nagrodę Najlepszego Centrum Handlowego Świata w kategorii centrów średniej wielkości. Ul. Półwiejska 42 (wejścia od samej Półwiejskiej, z narożnika Półwiejskiej i Kościuszki, od strony parku i ul. Ogrodowej oraz od Ratajczaka między Ogrodową i Kościuszki), tel: 061 859 60 22, http://www.starybrowar.pl Czynne: pon-sob 9–21 (supermarket Piotr i Paweł 8–22); niedz. 10–20 (Piotr i Paweł 9–21).
* Kupiec Poznański – w ścisłym centrum, polecany turystom, którzy wolą nie zapuszczać się dalej od Starego Miasta (to zaledwie 4 minuty spacerem ze Starego Rynku). Plac Wiosny Ludów 2, tel: 061 850 88 00, http://www.kupiecpoznanski.pl Czynne: pon-sob 10–21, niedz. 11-19.
* Centrum Handlowe Franowo – to olbrzymi kompleks handlowo-rekreacyjny, w skład którego wchodzą Ikea, typowe centrum handlowe M1, giełda warzywno-kwiatowa (dla przedsiębiorców) oraz szereg mniejszych sklepów. Ul. Szwedzka 6 i Szwajcarska 14, tel: 061 87 99 913, http://www.parkhandlowy.pl Czynne pon-sob 10–21, niedz. 10-19.
* Centrum handlowe Auchan – typowy podmiejski blaszak z marketem i galerią. Ul. Głogowska 432, tel: 061 656 86 00 Czynne pon-sob 8.30-22, niedz 9-20. Drugie CH Auchan mieści się w Swadzimiu, formalnie już poza granicami miasta (wylot starą dwójką – ob. droga nr 92)
* Galeria Pestka – położona na Winogradach, 3 km od centrum miasta na północ. Al. Solidarności 47, czynna od poniedziałku do soboty 9.30–21.00, a w niedziele 10.00–20.00
* King Cross Marcelin – mniej blaszakowate centrum handlowe dla zachodniej części miasta. Ul. Bukowska 156, tel: 061 886 04 02, http://www.kingcrossmarcelin.com.pl Czynne pon-sob 9–22 (market 8:30-22), niedz. 10–20 (market 9–22);
* Poznań-Plaza – dwupiętrowe centrum położone na północy miasta wśród blokowisk Piątkowa i Winograd, dość daleko, ale fenomenalny dojazd z centrum Poznańskim Szybkim Tramwajem. Ul. Kaspra Drużbickiego 1, tel: 061 664 59 00, http://www.poznanplaza.pl Czynne 9:30-22.
* Panorama – małe centrum na południu miasta, wybór sklepów raczej niewyszukany, ale dobre miejsce dla chcących nabyć tanie (choć markowe) obuwie oraz odzież. Ul. Górecka 30, tel: 061 650 00 65 Czynne: pon-sob 10–21, niedz. 10-19. 
* Avenida (dawniej Poznań City Center) - centrum handlowe połączone z dworcem autobusowym i kolejowym.Otwarte  w godzinach od 9,00 do 21,00.
* Posnania – centrum handlowe znajdujące się na Ratajach. Centrum czynne od pon-czwartku 10-22, pt 10-23, sob 10-22, niedz 10-21. Największe centrum handlowe w Wielkopolsce.

=== Supermarkety ===
* Albert, ul. Głogowska 13l, tel: 061 864 16 06
* Albert Górecka, ul. Górecka 30, tel: 061 835 96 02
* Carrefour Franowo, ul. Szwedzka 6, tel: 061 873 74 00
* Carrefour Piątkowo, ul. Wojciechowskiego 7, tel: 061 827 82 00
* Carrefour, ul. Bukowska 156, tel: 061 886 04 02
* Piotr i Paweł, ul. Gronowa 18 61–680, tel: 061 820 00 11
* Piotr i Paweł, ul. Głogowska 91, tel: 061 866 39 62
* Piotr i Paweł, ul. Promienista 160, tel: 061 868 85 59
* Piotr i Paweł, ul. Zamenhofa 133, tel: 061 877 14 12
* Piotr i Paweł – C.H. Stary Browar, ul. Półwiejska 32
* Tesco – os. Batorego, ul. Opieńskiego 1, tel: 061 827 91 01
* Tesco – os. Kopernika, ul. Mrągowska 4, tel: 061 860 70 00
* Tesco – Serbska, ul. Serbska 7, tel: 061 82 99 700
* Złoty Grosz, os. Bolesława Chrobrego 119, tel 061 656 36 30

* Castorama, ul. Murawa 39, tel: 061 66 41 100
* IKEA, ul. Szwedzka 10, tel: 061 650 71 11
* Media Markt, ul. Szwajcarska 14, tel 061 874 48 00
* Media Markt – Marcelin, ul. Bukowska 156
* Praktiker, ul. Szwajcarska 14, tel: 061 873 07 20 do 29

=== Rynki ===
W „marketyzującym” się świecie cieszyć się trzeba, iż rynki w Poznaniu mają się dobrze.
* Rynek na Placu Wielkopolskim – w bezpośrednim sąsiedztwie Starego Rynku (2–3 min spaceru)
* Rynek na Placu Bernardyńskim – ciut dalej (5–6 minut od Starego Miasta), warto tu zajrzeć po drodze do kościołów Bernardynów lub Bożego Ciała
* Rynek Jeżycki (Dąbrowskiego róg Kraszewskiego) – również osiągalny pieszo z centrum
* Rynek Wildecki
* Rynek Łazarski – w przypadku dwóch ostatnich spacer może okazać się już długi
* mniejsze rynki osiedlowe, na ogół przy lokalnych marketach

== Gastronomia ==
=== Oszczędnie ===
Z pewnością najtańszą opcją są bary mleczne, których w Poznaniu nie brakuje, co więcej: co jakiś czas otwierany jest nowy. Barów jest też kilka w bezpośrednim sąsiedztwie Starego Miasta, zatem mogą z łatwością służyć też turystom.
* Bar Apetyt – ul. Szkolna 4, dosłownie 20 sekund drogi od Rynku. Tel: 061 852 07 42
* Bar Przysmak – ul. Podgórna 2, również w bezpośredniej bliskości Starego Miasta i centrum. Tel: 061 852 13 39
* Bar Pod Arkadami – Pl. Cyryla Ratajskiego 10. Ciut dalej, ale nadal w centrum. Tel: 061 852 22 98.
* Bar Pod Kuchcikiem – ul. Św. Marcin 75. W centrum miasta, blisko wielu uczelni, zatem należny spodziewać się licznych studentów. Tel: 061 853 60 94.
* Bar Duo Jeżycki – ul. Dąbrowskiego 39. Nieco poza centrum, ale osiągalny pieszo (10 minut). Wart polecenia spory wybór poznańskich pyz z różnymi dodatkami. Tel: 061 847 50 95.
* Bar Miniaturka – ul. Matejki 2. Również w niewielkiej odległości od centrum, za to blisko z Targów lub Palmiarni. Tel: 061 866 54 77.
* Bar Euruś – ul. Głogowska 18. Też trochę z centrum, za to blisko dworca, Targów i Palmiarni. Super pomysł dla grup mieszkających w schronisku młodzieżowym przy ul. Berwińskiego.

Inne tanie opcje:
* Avanti – Stary Rynek 76. Kuchnia włosko-studencka: sporo opcji taniego spaghetti. Tel: 061 852 32 85.
* Green Way – Zeylanda 3. Knajpka wegetariańska prowadzona przez Adwentystów Dnia Siódmego. Niby lekko na uboczu, ale blisko Ronda Kaponiera czy dworca kolejowego. Tel. 061 843 40 27.
* Meze – mini-sieć knajpek greckich, dwie lokalizacje w centrum miasta, ceny umiarkowane, prawdziwa kuchnia spod Akropolu. Udawać Greka można przy ul: Ratajczaka 33 (tel: 061 852 11 25 lub 519 119 367) oraz przy Szkolnej 15 (tel: 061 852 44 98)
* sieć barów (też włoskich) Piccolo. Dla turystów ważne będą te przy ul. Wrocławskiej 6 (Tel: 061 852 89 57) i przy Rynkowej 1 (Tel: 061 851 72 51)
* Podbipięta – ul. Podgóna 19. Tel 061 852 03 93
* Presto – pizzeria i trattoria położona w niewielkiej odległości od Starego Rynku, duży wybór pizz, sałatek, past oraz dań głównych rodem z Italii. Tel: 061 852 52 28, http://www.pizzeriapresto.pl
* Bar Kawowy „Kociak” – ul. Św. Marcin 28, desery i koktajle, tel: 061 852 00 34.
* i oczywiście niezliczona ilość budek / barów z fast-foodami...

=== Umiarkowanie ===
* Alabama – ul. Jaskółcza 15a, coś pomiędzy dobrym bistro, a gorszą restauracją, kuchnia międzynarodowa ze sporym udziałem potraw z Ameryki Północnej. Tel: 061 852 75 27, [http://www.alabama-restaurant.pl]
* Ali Baba – pl. Ratajskiego 10. Opcja w przypadku zatłoczenia baru 'Pod Arkadami’, potrawy typu steaki, kebaby z frytkami. Tel: 061 853 32 71.
* Czerwone Sombrero – ul. Piekary 17, Krzywoustego 72 i Półwiejska 42 (Stary Browar). Oryginalna kuchnia meksykańska przy muzyce latynoskiej. [http://www.czerwone-sombrero.pl], Tel:061 852 61 01.
* Cymes – ul. Woźna 2,3. Jak dotąd jedyna w mieście restauracja żydowska. Tel: 061 851 66 38, [http://www.cymespoznan.pl]
* Da Luigi – ul. Woźna 1. Przypuszczalnie najlepsza pizza na Starym Mieście + miła atmosfera = tłok. Tel: 061 851 73 11.
* Estella – ul. Garbary 41. Pizzerio-trattoria w centrum miasta, niedaleko Starego Miasta, ceny umiarkowane, catering. Tel: 061 852 34 10, [http://www.estella.com.pl]
* Karczma Polska – ul. Wielka 24/25 (wejście od Klasztornej). Typowa polska kuchnia, obiady domowe. Tel: 061 851 60 41.
* Kebab – ul. Wrocławska 20. Nazwa wyjaśnia chyba wszystko, a lokal oddalony jest od Rynku od 2 minuty drogi. Tel: 0607 033 131.
* La Cantine – Stary Rynek 92 (róg z ul. Wroniecką); duży wybór sałat, zapiekane makarony, naleśniki, tarty, tel.: 061 853 01 19.
* Oberża Pod Dzwonkiem – ul. Garbary 64; niekonwencjonalna knajpka z tradycyjną polską kuchnią. Tel: 061 851 99 70, http://www.oberza.com.pl
* Pierogarka - ul. Garncarska 2, 61-817. Tradycyjne polski pierogi, kuchnia lokalna oraz naleśniki. Tel : 731 741 000, http://pierogarka.pl/
* Pinco Pallino - ul.Garbary 59, Restauracja &amp; Pizzeria -  wyśmienite włoskie dania, które rozpieszczą Twoje podniebienie. Tel: 732 435 592, http://pinco-pallino-pizza.pl/pl/
* Roti – ul. Jaskółcza / róg Szkolna. Menu kebabowo-fastfoodowe wraz z hybrydą zwaną tu kebab-dogami. Tel: 061 851 68 87.
* Sioux Burger – Stary Rynek 68. Również menu niewegetariańskie, tysiąc impresji na temat burgerów, kebabów, steaków. Tel: 061 852 93 38.
* Sphinx – restauracje przy Starym Rynku 76 i ul. Gwarnej/róg Św. Marcin. Menu jak w innych knajpach tej sieci.
* Tapas Bar – knajpka hiszpańska przy Starym Rynku 60 (róg Wrocławskiej), wystrój kamienny, dobra kuchnia, ceny (jak na lokalizację) umiarkowane. Tel: 061 852 85 32, http://www.tapas.pl
* The Mexican – ul. Kramarska 19 (wejście od ul. Wielkiej). Staromiejskie impresje na temat kuchni meksykańskiej. Tel: 061 851 05 36, http://www.mexican.pl
* Tivoli – ul. Wroniecka 13. Pizza + spory wybór innych dań kuchni włoskiej. Tel.: 061 8852 39 16, http://www.pizzeriativoli.pl
* Umberto Cafe &amp; Ristorante – ul. Żydowska 28, tel: +48 61 851 54 52, [http://www.umberto.com.pl]

=== Ekskluzywnie ===
* Alexander – ul. Ogrodowa 10. Menu inspirowane kuchnią śródziemnomorską. Tel. 061 852 28 12.
* Azalia – restauracja chińska, wraz z chińskim masażem, ul. Św. Marcin 34, tel: +48 61 853 24 42, [http://www.azalia.poznan.pl]
* Bażanciarnia – Stary Rynek 94. Tel.: 061 855 33 59, http://www.bazanciarnia.pl.
* Bee Jay’s – Stary Rynek 87. Spory wybór dań: od meksykańskich, przez amerykańskie do europejskich, czy nawet ze Środkowego Wschodu. Tel: 061 853 11 15.
* Blow Up Hall 5050 Restaurant – ul. Kościuszki 42. Ekskluzywna restauracja o futurystycznym wystroju, serwująca autorską kuchnię dwóch szefów kuchni. Przez magazyn „Malemen” uznana za jedną z 10 najlepszych w Polsce. Tel: +48 61 657 99 90, http://www.blowuphall5050.com
* Brovaria – Stary Rynek 73/74. Bardziej znana jako pub niż restauracja – to swoiste poznańskie „U Fleku”, gdzie napić się można wyrabianego na miejscu pszenicznego piwa. Tel: 061 858 68 68, http://www.brovaria.pl
* COMM HOTEL – ul. Bukowska 350. Spać bliżej lotniska już się nie da – dokładnie naprzeciwko terminalu. Tel.: 061 868 24 00, http://www.comm-hotel.pl; comm@comm-hotel.pl
* Czerwony Fortepian – ul. Wroniecka 18 (wejście od Mokrej). Wbrew nazwie restauracja niekoniecznie muzyczna, ale na pewno z I ligi. Tel.: 061 852 01 74
* Delicja – Plac Wolności 5. Położona centralnie restauracja serwująca dania kuchni polskiej oraz francuskiej i włoskiej, duży wybór win, od wiosny do jesieni ogródek; ceny raczej trzycyfrowe za pełen obiad. Tel.: 061 852 11 28, http://www.delicja.eu
* Dark Restaurant – ul. Garbary 48, wydzielona część ww. restauracji, gdzie posiłki spożywa się w całkowitej ciemności. Funkcjonuje tu szereg zakazów: poruszania się bez kelnera, używania komórek lub innych urządzeń mogących być źródłem światła. http://www.darkrestaurant.pl, tel: 061 852 20 57.
* Dom Wikingów – Stary Rynek 62. Kompleks restauracyjno-kawiarniano-pubowy, serwujący głównie dania kuchni Północy, przede wszystkim kuchnię duńską. Tel: 061 852 71 53, http://www.domvikingow.pl.
* Figaro – ul. Ogrodowa 17. Coś dla romantyków i osób lubiących styl dawnych restauracji. Tel: 061 852 08 16, http://www.figaro.poznan.pl.
* Goko – ul. Woźna 13. Restauracja japońska z salą VIP. Dania ciepłe, sushi, także na wynos. Tel: 61 639-0-639, http://www.goko.com.pl
* Habana Restaurant – ul. Paderewskiego 10, tel.: 061 853 02 22.
*Kenko Kuchnia Azjatycka - Nowoczesna kuchnia azjatycka oraz doskonałe sushi - ul. 27 Grudnia 3, tel: 61 852 8000, https://kenko.pl
* Kresowa – Stary Rynek 3, podobnie jak poprzednia położona w samym sercu Starego Miasta – niech Was nie zmyli obskurny budynek, w którym się mieści – oferuje dania kuchni staropolskiej oraz litewskiej, ukraińskiej... Tel: 061 853 12 91.
* La Scala – ul. Zamkowa 7. Zapewne wystarczającą (anty) rekomendacją będzie fakt, iż knajpę prowadzą znani z reality show Gulczas &amp; Klaudiusz. Tel: 061 853 04 89, http://www.lascala.com.pl
* Le Palais du Jardin – Stary Rynek 37. Uważana za restaurację z najlepszym menu w mieście, przez Newsweek Polska uznana za jedna z najlepszych restauracji w Polsce, wbrew nazwie: nie tylko francuskie, bogaty wybór win. Tel: 061 665 85 85, http://www.lepalais.poznan.pl.
* Lizard King – Stary Rynek 86. Duży wybór kuchni europejskiej, amerykańskiej, meksykańskiej, z akcentem na potrawy mocno pikantne, w tle muzyka w kameralnym wnętrzu. Tel: 061 855 04 72, http://www.lizardking.pl
* Markowa Knajpka – ul. Kramarska 15, prosty, częściowo rustykalny wystrój, przyciemniane, kameralne wnętrza w niewielkiej odległości od Starego Rynku, dobra obsługa; kuchnia międzynarodowa. Tel: 061 853 01 78.
* Massimiliano Ferre – Ristobar, Vineria, Pizzeria, Pl. Wolności 14, tel: +48 61 852 81 12, [http://www.mf.art.pl]
* Matti Restaurant – restauracja serwująca sushi, połączona z Vodka Bar, Pl. Andersa 5, tel: +48 61 850 50 20, [http://www.matii.pl]
* Nalewka – Stary Rynek 2. Chyba nie ma w mieście knajpy o „lepszym” adresie – dosłownie na środku Starego Rynku. Spory wybór dań kuchni polskiej i europejskiej oraz – a jakże – nalewek. Tel: 061 853 21 24, http://www.nalewka.pl
* Golden Wok - ul. Ostatnia 15. Luksusowe potrawy chińskie. Tel: 666-622-202, http://www.golden-wok.pl
* Pekin – ul. 23 lutego 33. Uznana za najlepszą chińską knajpę w mieście, z wyborem jadła z różnych części Chin i z odpowiednim wystrojem wnętrz. Tel: 061 852 63 70, http://www.pekin.pl
* Piano Bar – ul. Półwiejska 42. Restauracja i kawiarnia na Dziedzińcu Sztuki Starego Browaru, tel: 061 859 65 70, http://www.pianobar.poznan.pl
* Pieprz i Wanilia – ul. Murna 3a. Klasyczny stół angielski, polski, wiejski stół biesiadny, grill, 2 sale (60 miejsc) wśród kamienic Starego Miasta. http://www.pieprzwanilia.pl, tel: 061 851 86 64.
* Pod Koziołkami – Stary Rynek 95. To jakby dwie restauracje w jednej: na parterze typowa kuchnia europejska i polska w rozsądnych cenach; kto chce wydać więcej – restauracja zaprasza do klimatycznych gotyckich podziemi, z (niestety) wyższymi już cenami. Tel: 061 851 78 68; 
* Pod Złotą Jabłonią – ul. Garbary 48. Artystyczna restauracja chętnie odwiedzana przez zagranicznych gości, idealna na kameralne przyjęcia i spotkania rodzinne. [http://www.podzlotajablonia.com.pl], tel: 061 852 91 70.
* Restauracja TASTE_it – ul. Morenowa 33 Puszczykowo http://www.hotelarnia.pl
* Sakana – ul. Wodna 7/1. Jedna z kilku miejskich restauracji serwujących dobre sushi, tradycyjnie brane z ruchomej taśmy. Knajpka oferuje też catering i dowóz pod wskazany adres. Tel: 061 853 16 39, http://www.sakana.pl
* Sonata – ul. Wrocławska 14. Restauracja z nowoczesna kuchnią europejską podawaną w dość niebanalny sposób. Tel: 061 852 27 01, http://www.restauracjasonata.pl
* Sushi 77 – ul. Woźna 10. Nazwa chyba wszystko wyjaśnia, wybór spory, ale i ceny niemałe. Mimo to warto. Tel: 061 853 33 86, [http://www.sushi77.pl]
* '''Valpolicella''' [http://www.valpolicella.poznan.pl], ul. Wrocławska 7, Tel: 061 855 71 91, bez wątpienia najlepsza włoska trattoria w Poznaniu, położona na Starym Mieście, niezły wybór włoskich win. Do godz. 17:00 – menu lunchowe, ceny od 19 złotych.
* UMAMI SUSHI - ul. Wodna 7/2. Japońska restauracja położona w okolicy Starego Rynku. W menu wyborne sushi oraz bardzo bogata karta dań głównych i przystawek. http://umamisushi.com.pl/, Tel. 61 448 54 17
* Wiejskie Jadło – sieć restauracji stylizowanych na wiejską chałupę, znana już z kilku polskich miast, w Poznaniu położona na Starym Mieście. Stary Rynek 77 (wejście od ulicy Franciszkańskiej), http://www.wiejskie-jadlo.pl, tel: 061 853 66 60.
* Zagroda Bamberska – ul. Kościelna 43. W pewnym oddaleniu od ścisłego centrum, ale oryginalne regionalne menu (wraz z potrawami kuchni bamberskiej) rekompensuje tę niedogodność. Tel: 061 843 41 12, http://www.zagrodabamberska.com.pl

=== Kawiarnie ===
* Cafe Bordo – z najpiękniejszym ogrodzie na Starym Mieście, ul. Żydowska 28, tel: +48 61 851 00 81, [http://www.cafebordo.pl]
* Deserovnia Pałacu Wąsowo – ul. Świętosławska 12, tel: +48 61 852 50 29.

=== Puby ===
* Celtic&amp;Irish Pub – typowy pub rodem z Wysp, dartsy, telewizja sportowa, irlandzka muzyka, śniadania w stylu irish breakfast i irlandzkie piwo; ul. Murna 3 – a więc ze Starego Rynku około minutowy spacer.
* „Proletaryat” – pub-muzeum, ekspozycja socrealizmu, serwują tu niepasteryzowane piwo Proletaryat (jasne i ciemne) warzone przez ostatni państwowy browar w Polsce, chleb ze smalcem, ogórek kiszony; ul. Wrocławska 9–100 m od Starego Rynku

== Noclegi ==
=== Bazy noclegowe ===
* Hotel „Adler”, ul. Cieszkowskiego 108, 62-020 Swarzędz koło Poznania, Tel: 061 817 43 80 http://www.adler-hotel.pl
* [http://meteor.turystyka.pl/noclegi,poznan,0.html Poznań noclegi] – [http://meteor.turystyka.pl/noclegi,hotele,poznan,60.html hotele], [http://meteor.turystyka.pl/noclegi,kwatery-prywatne,poznan,60.html kwatery], [http://meteor.turystyka.pl/noclegi,pensjonaty,poznan,60.html pensjonaty] – opisy, ceny, fotografie oraz dane teleadresowe

=== Oszczędnie ===
* '''[http://www.retrohostel.pl Retro Hostel]''' – ul. Kramarska 1; tani hostel blisko centrum. Goście hostelu mogą w parę minut dostać się na piękny Stary Rynek. Miejsca noclegowe już od 37zł/dobę. Tel: +48 61 223 60 61, http://www.retrohostel.pl
* '''[http://www.dobranochostel.pl/ Hostel Dobranoc]''' – ul. Strzelecka 20/8; nowy hostel blisko centrum. Goście hostelu mogą w parę minut dojść na Stary Rynek i do innych miejsc poznańskiej starówki. 38 miejsc noclegowych od 45zł/dobę. Tel: 663 115 773, http://www.dobranochostel.pl/
* '''[http://www.hotelwloski.com Hotel Włoski]''' – ul. Dolna Wilda 8; nowy hostel blisko centrum. Goście hostelu mogą w parę minut dojść na Stary Rynek i do innych miejsc poznańskiej starówki. 36 miejsc noclegowych od 45zł/osobę. Tel: 061 833 52 62, http://www.hotelwloski.pl
* '''[http://www.bythewayhostel.pl By The Way Hostel]''' – ul. Grodziska 117A w ścisłym centrum miasta, ok. 10 min drogi pieszej do dworców PKP i PKS, nieco bliżej na Stare Miasto. W bezpośrednim sąsiedztwie dwa śródmiejskie domy towarowe: Kupiec Poznański i Stary Browar. mailto:hostel@bythewayhostel.com tel: +48 533-008-732.
* '''[http://www.cinnamonhostel.com/poznan.htm Cinnamon Hostel]''' – ul. Gwarna 10. Również w ścisłym centrum miasta, 10-minutowy spacer dzieli go od dworców kolejowego i autobusowego, podobna odległość na Stare Miasto. W sąsiedztwie liczne linie tramwajowe umożliwiające dojazd w zasadzie do wszystkich dzielnic miasta. Mailto:poznan@cinnamonhostel.com, Tel: +48 61 851 57 57.
* '''[http://www.hosteljezyce.pl Hostel Jeżyce Poznań]''' – ul. Kraszewskiego 9. Hostel Jeżyce Poznań położony jest w przepięknej, zabytkowej kamienicy nieopodal centrum miasta, zaraz przy Rynku Jeżyckim. Hostel dysponuje 13 miejscami noclegowymi, co sprawia że obiekt ten jest niespotykanie kameralny i wygodny. Mailto:biuro@hosteljezyce.pl, Tel: +48 600 552 661.
* '''[http://www.hostel-cameleon.com Hostel Cameleon]''' – ul. Świętosławska 12. Ze wszystkich poznańskich hosteli ten leży najbliżej Starego Rynku, dodatkowo w bezpośrednim sąsiedztwie perły baroku – Fary Poznańskiej. Do większości atrakcji, knajpek można stąd dotrzeć pieszo. 44 miejsca w 11 pokojach, śniadanie i internet w cenie. Mailto:poznan@hostel-cameleon.com, Tel: 061 639 30 41 lub 604 889 584.
* '''[http://www.hostel.pl Hostel.pl]''' – portal skupiający oferty polskich hosteli. Fragment oferty dla Poznania (hostel wakacyjny): „Hostel znajduje się zaledwie w odległości 10 minut spacerem od Rynku, jak i od Dworca Głównego. Nie trzeba zatem płacić za taksówki, gdyż wszędzie dojdziemy na piechotę. W ofercie znajdują się pokoje 1-, 2-, 3- oraz 4-osobowe. Dodatkowo hostel oferuje liczne usługi i świadczenia wliczone w cenę noclegu: m.in. darmowy internet i przechowalnię bagażu. Mile widziane grupy zorganizowane.”
* '''[http://fusionhostel.pl/pl Fusion Hostel]''' – 85 miejsc w ścisłym centrum miasta, w jednym z biurowców, co zapewnia również świetne widoki z okien. Na Stare Miasto – 10 min. pieszo, tyleż do śródmiejskich centrów handlowych czy na dworce. Tel.: 061 852 12 30, mailto:office@fusionhostel.pl
* '''[http://www.hostelpoznan.pl Hostel Poznan]''' dwa hostele, położone nieco dalej od centrum, ale na tyle blisko, by dało się do głównych atrakcji dojść pieszo. Pierwszy z nich mieści się w dzielnicy Jeżyce (10 min na zachód od ścisłego centrum): ul. Słowackiego 40, tel: 061 843 31 02; drugi natomiast w dzielnicy Wilda, ul. Górna Wilda 81, tel: 061 833 42 55.
* '''[http://www.frolicgoatshostel.com Frolic Goats Hostel]''' – ul. Wrocławska 16/6 (wejście od Jaskółczej). Rewelacyjna lokalizacja, zaledwie 2 minuty spacerem od Starego Rynku czy Fary, jeszcze bliżej na zakupy do Kupca Poznańskiego, troszkę dalej do Starego Browaru. W cenę wliczone jest śniadanie i pościel oraz darmowa kawa i herbata przez cały dzień. Tel: 061 852 44 11, mailto:bookings@frolicgoatshostel.com
* '''[http://www.hostel8.com Hostel8]''' – ul. Długa 8/5, tel: 601 304 921. Położony w centrum miasta, zaledwie 5 minut od Starego Miasta oraz od Starego Browaru i niewiele dalej od dworców. mailto:hotel8@tutaj.com.pl
* '''[http://www.melangehostel.com Melange Hostel]''' – ul. Rybaki 6a, tel: 507 07 01 07. Położony w centrum miasta, również kilka minut pieszo od deptaku, Starego Browaru i Starego Miasta.
* '''[http://www.poznanhostel.pl Dizzy Daisy Hostel Poznań]''' – Al. Niepodległości 26, hostel wakacyjny, czynny od początku lipca do połowy września, 10 minut pieszo do Rynku i Dworca PKP. Kontakt: poznan@hostel.pl, tel. +48 61 622 28 10
*[https://very-berry.pl '''Hostel Very Berry'''] - al. Marcinkowskiego 11/17 (150 m od Starego Rynku). Całodobowa recepcja, dostępne miejsca parkingowe i możliwość wykupienia śniadania. W cenie WiFi, pościel, kawa i herbata bez ograniczeń. 57 miejsc noclegowych od 34 zł/dobę. Tel: +48 61 8551763.
* '''Dom Asystenta''' – ul. Palacza 18, działający przy Politechnice Poznańskiej, zlokalizowany wprawdzie spory kawałek poza centrum, ale dobrze skomunikowany (tramwaje #5, #8, #14) z centrum i dworcem kolejowym. mailto:asystent@neostrada.pl, tel: 061 866 20 21.
* Schronisko młodzieżowe – [http://www.ssm3.prv.pl ul. Berwińskiego 2/3]. Super lokalizacja (najlepsza spośród schronisk PTSM), kilka minut pieszo od dworca PKP, w bezpośrednim sąsiedztwie urokliwy Park Wilsona, Palmiarnia, sala widowiskowa ‘Arena’ i Międzynarodowe Targi Poznańskie. Tel: 061 866 40 40
* Schronisko młodzieżowe „Hanka” – [http://www.schroniskohanka.com ul. Biskupińska 27]. Lokalizacja daleko poza centrum (jest bezpośredni autobus MPK #60), za to w okolicy spore kompleksy leśne i jeziora. Tel: 061 840 71 28.
* Schronisko młodzieżowe TPD – [http://www.schronisko.tpd.com.pl ul. Drzymały 3]. Blisko śródmieścia (ok. 10 min tramwajem, linie #9 i #11). Dobre dla grup zorganizowanych, schronisko zapewnia wyżywienie. Tel: 061 848 58 36
* Schronisko młodzieżowe im. P.E. Strzeleckiego – [http://www.sm1ta.pl ul. Głuszyna 127]. Daleko od centrum, dojazd z przesiadką: tramwaj 4, 12, 13, 17, 18 do ostatniego przystanku (Starołęka), skąd jeszcze ok. 15 minut autobusem #58. mailto:sp3xph@poczta.onet.pl Tel: 061 878 89 07.
* Schronisko młodzieżowe Druktur – [http://www.druktur.w.pl ul. Wołowska 64]. Na południowo-zachodnich rubieżach miasta, dojazd tramwajami 5, 8, 14 do pętli „Górczyn”, skąd autobusem #80. mailto:druktur_poznan@po.home.pl Tel: 868 55 52
* Pokoje gościnne Marvit – ul. Śniadeckich 12a, w odległości zaledwie 300 m od dworca i terenów Targów. Tel 061 661 10 44, mailto:marwit@icpnet.pl
* Pokoje Gościnne Pensjon Polska, ul. Polska 56/58, tel: 061 843 00 03 lub 502 25 29 39
* Hotel Przedsiębiorstwa Robót Komunikacyjnych – ul. Wołczyńska 24, Tel: 061 651 74 57
* Hotel Pracowniczy Łozowa – ul. Łozowa 78, Tel: 061 832 18 61, http://www.cezamet.com.pl, mailto:hotel@cezamet.com.pl
* Hotel Pracowniczy Wilda – ul. Konarowa 8–10, Tel: 061 830 30 33, http://www.cezamet.com.pl, mailto:hotel@cezamet.com.pl

=== Umiarkowanie ===
* '''[http://www.glamhouse.pl Glam House – rooms &amp; apartments]''' – ul. Św. Marcin 43, Nocleg w samym centrum Poznania. Tel. +48 507 182 800, http://www.glamhouse.pl
* '''[http://www.hotelwloski.com Hotel Włoski]''' – ul. Dolna Wilda 8. Nowy hotel z bardzo dobrą lokalizacją – tuż poza centrum, większość atrakcji jest osiągalna na piechotę. W sąsiedztwie kompleks basenów, kortów przy ul. Chwiałkowskiego oraz tereny zielone nad Wartą. Tel: 061 833 52 62, http://www.hotelwloski.pl
* Hotel Ibis ** – ul. Kazimierza Wielkiego 23. Dobra lokalizacja: blisko na Stare Miasto, blisko na Ostrów Tumski i nad Maltę. Tuz obok miły bulwar nadwarciański. Tel: 061 858 44 00, http://www.ibishotel.com mailto:h3110@accor.com
* Hotel Naramowice ** – ul. Naramowicka 150. Położony dość daleko od śródmieścia hotel, który zdecydowanie pamięta lepsze czasy, jednak pokoje dość niedawno były remontowane. Tel: 061 822 75 43, http://www.naramowice.pl mailto:hotel@naramowice.pl
* Hotel IOR – Centrum Kongresowe ** – ul. Miczurina 20a. Stosunkowo daleko od centrum (ale bezproblemowy dojazd), za to blisko na lotnisko czy stadion Lecha. Tel: 061 864 92 00, http://www.ior.poznan.pl/centrum mailto:hotel@ior.poznan.pl
* Hotel T&amp;T *** – ul. Metalowa 4. Położony na uboczu w willowej dzielnicy, daleko od centrum. Dla niewymagających. Tel: 061 864 12 81, http://www.hoteltt.com.pl mailto:hotel@hoteltt.com.pl
* Pensjonat Zacisze – ul. Grunwaldzka 471. Położony daleko od centrum pensjonat, z kilkunastoma skromnymi pokojami. Tel: 061 867 56 66, http://www.zacisze.poznan.pl
* Hotel 222 ** – ul. Grunwaldzka 222. Daleko do centrum, ale z wygodnym dojazdem i całkiem wygodnymi pokojami. Tuż obok pasaż handlowy. Tel: 061 869 91 40, http://www.hotel222.com.pl mailto:hotel222@hotel222.com.pl
* Hotel Gromada ** – ul. Babimojska 7. Położony naprzeciw IOR, za to chwalony za wystrój pokoi. Tel: 061 866 92 07, http://www.gromada.pl mailto:poznanhotel@gromada.pl
* Hotel Pomorski ** – ul. Sierakowska 36. Tel: 061 867 28 31, http://www.hotel-pomorski.dmf.pl mailto:pomorskihotel@neostrada.pl
* Hotel MAX – położony w Luboniu, przy autostradzie A2
* Hotel Tango ** – ul. Złotowska 82-84. Dogodny szczególnie dla osób które późno przyleciały do Poznania lub wcześnie wylatują – do centrum wielokrotnie dalej niż na pas startowy. Tel: 061 868 44 33, http://www.hotel-tango.pl mailto:hotel@hotel-tango.pl
* Hotel Sport ** – ul. Chwiałkowskiego 34. Hotel przy poznańskim kompleksie sportowym: baseny, korty, boiska, ale i od ścisłego centrum dzieli go ok. 10-minutowy spacer. Tel: 061 833 05 91, http://www.posir.poznan.pl mailto:sporthotel@posir.poznan.pl
* Zespół Pokoi Gościnnych Instytutu Chemii Bioorganicznej – ul. Wieniawskiego 17/19. Pokoje położone w ścisłym centrum miasta, w pieszej odległości od dworców, targów i zabytków, może jedynie Ostrów Tumski i Malta wymaga dojazdu. W kompleksie znajdują się też sale konferencyjne. Tel: 061 851 68 41, [http://www.ibch.poznan.pl] mailto:zpg@man.poznan.pl
* Hotel Topaz ** – ul. Przemysłowa 34a. Skromny hotel w średnio ciekawej dzielnicy, za to tanio i blisko do centrum oraz na Targi. Tel: 061 833 76 00, http://www.hotel-topaz.pl, mailto:biuro@hotel-topaz.pl
* Hotel Zieliniec ** – ul. Sarnia 15. Tel: 061 870 91 66, http://www.hotelzieliniec.pl mailto:info@hotelzieliniec.pl
* Blues Hotel *** – ul. Prusimska 7. Tel: 061 849 86 00, http://www.blueshote.pl mailto:rezerwacja@blueshotel.pl
* Hotel Astra ** – ul. Lutycka 31. Tel: 061 848 94 72, http://www.astra.ta.pl mailto:astra@astra.ta.pl
* Hotel Gold ** – ul. Bukowska 127a. Tel: 061 842 07 74, http://www.goldhotel.pl mailto:goldhotel@mebella.pl

=== Ekskluzywnie ===
* Blow Up Hall 5050***** – ul. Kościuszki 42. Artystyczny, designerski hotel butikowy łączący luksus ze sztuką. Tel. +48 61 657 99 80, http://www.blowuphall5050.com
* '''[http://www.hotelwloski.com Hotel Włoski]''' – ul. Dolna Wilda 8. Nowy hotel z bardzo dobrą lokalizacją – tuż poza centrum, większość atrakcji jest osiągalna na piechotę. W sąsiedztwie kompleks basenów, kortów przy ul. Chwiałkowskiego oraz tereny zielone nad Wartą. Tel: 061 833 52 62, http://www.hotelwloski.pl
* Hotel Sheraton ***** – ul. Bukowska 3/9. Tel: 061 655 20 00, [http://www.sheraton.pl/poznan], e-mail: reservations.poznan@sheraton.com
* Hotel Mercure **** – ul. Roosevelta 20, w odległości zaledwie kilku minut spaceru do Dworca Głównego, na Targi oraz do centrum miasta. Dogodny punkt dojazdu na lotnisko. Tel: 061 855 80 00, [http://www.orbis.pl http://www.mercure.com], mail: e-mer.poznan@orbis.pl
* Hotel Vivaldi ****- ul. Winogrady 9. Nowoczesny i kameralny (niespełna 90 miejsc) hotel usytuowany zaledwie 3 km od ścisłego śródmieścia, dosłownie po drugiej stronie ulicy tereny rekreacyjne: Park Cytadela. Tel: 061 858 81 00, [http://www.vivaldi.pl], e-mail: hotel@vivaldi.pl
* NH Hotel **** – ul. Św. Marcin 67. Jeden z najnowszych hoteli otwartych w mieście, usytuowany w ścisłym centrum miasta, w sąsiedztwie Targów, licznych sklepów, obu dworców. Tel: 061 624 88 00, http://www.nh-hotel.com, mailto:nhpoznan@nh-hotel.com
* Hotel Trawiński **** – ul. Żniwna 2. Nowy hotel położony blisko centrum, juz na samym terenie Parku Cytadela. Tel: 061 827 58 00, http://www.hoteltrawinski.com.pl, mailto:office@hoteltrawinski.com.pl
* Andersia Hotel **** – Pl. Andersa 3, tuż przy najlepszym Centrum Handlowym Świata 2006 r. – Starym Browarze. Najnowszy poznański hotel, w odległości zaledwie 10 minut drogi od dworca kolejowego, Targów i Starego Miasta. Tel: 061 667 80 00, http://www.andersiahotel.pl, mailto:rezerwacje@andersiahotel.pl
* Hotel Brovaria *** – Stary Rynek 73/74, położony przy głównym placu Starego Miasta, z jednej strony: wszędzie blisko, z drugiej – życie na Rynku kończy się późną nocą. Tel: 061 858 68 68, http://www.brovaria.pl
* Hotel System Premium *** – ul. Lechicka 101. Położony stosunkowo daleko od centrum (ale z bardzo dobrym dojazdem Szybkim Tramwajem), przy dawnej obwodnicy miejskiej, w dość nieciekawej okolicy. Te mankamenty na pewno rekompensuje komputer z internetem w każdym pokoju (w cenie!) oraz basen. Tel: 061 821 07 00, http://www.hotelsystem.pl mailto:poznan@hotelsystem.pl
* Novotel Poznań Centrum (dawniej: hotel ‘Poznań’) *** – pl. Andersa 1. Największy hotel w zachodniej Polsce (ponad 800 miejsc), tuz obok Starego Browaru, blisko dworców kolejowego i autobusowego oraz Targów. Tel 061 858 70 00, http://www.accorhotels.com, http://www.orbis.pl mailto:rez.nov.poznan@orbis.pl
* Novotel Poznan Malta *** – ul. Warszawska 64/66. Hotel położony przy północnym brzegu Jeziora Maltańskiego, w dość cichym miejscu, za to daleko od centrum. Tel: 061 654 31 00, http://www.orbis.pl/novotelpoznanmalta mailto:rez.nov.malta@orbis.pl
* Hotel Mat’s *** – ul. Bułgarska 115; Tel: 061 868 78 31, http://www.hotelmats.pl mailto:hotel@hotelmats.pl
* Hotel Kortowo *** – ul. Kotowo 62, zlokalizowany na południowo-zachodnich rubieżach miasta mały hotel, połączony z restauracją. Ze względu na lokalizację raczej dla osób z własnym transportem. Tel: 061 899 10 20, http://www.kortowo.com.pl
* Domina Poznan Residence *** – ul. Św. Marcin 2, lokalizacja między Starym Rynkiem, a największym poznańskim deptakiem, kilka minut pieszo do wielu atrakcji turystycznych miasta. Tel: 061 8 590 590, http://www.dominahotels.com, mailto:prestige@dominahotels.com
* Hotel Park *** – ul. Baraniaka 77 – nad brzegiem Jeziora Maltańskiego, w bezpośrednim sąsiedztwie tereny spacerowe, stok narciarski, tor saneczkowy, wypożyczalnia sprzętu sportowego. Tel: 061 874 11n00, http://www.hotelpark.pl mailto:hppoznan@hotelpark.pl
* Hotel / Camping Malta *** – ul. Krańcowa 98. Lokalizacja między torem regatowym na Jeziorze Maltańskim i Nowym ZOO, Tel: 061 876 62 03, http://www.posir.poznan.pl mailto:camping@malta.poznan.pl
* Hotel Meridian *** – ul. Litewska 22. Kameralny (20 miejsc) hotel położony w Parku Sołackim. Miejsce dobre do odpoczynku, stawy, tereny spacerowe. Tel: 061 656 53 53, http://www.hotelmeridian.com.pl mailto:hotel@hotelmeridian.com.pl
* Hotel-Restauracja Zagroda Bamberska ***- ul. Kościelna 43; blisko centrum, w oryginalnym domu Bambrów z XVIII w., mały i kameralny (20 miejsc) hotelik. Tel: 061 848 43 16, http://www.zagrodabamberska.com.pl mailto:recepcja@zagrodabamberska.com.pl
* Hotel Batory *** – ul. Leszczyńska 7. Daleka lokalizacja, ale zrekompensowana standardem hotelu i kuchnią. Tel: 061 832 44 81 http://www.batory.poznan.pl mailto:info@batory.poznan.pl
* Hotel Campanile *** – ul. Św. Wawrzyńca 96. Nowoczesny hotel, choć położony w pobliżu trasy szybkiego ruchu, tylko dla osób z własnym transportem, trochę na uboczu. Tel: 061 845 66 00, http://www.campanile.com.pl mailto:poznan@campanile.com.pl
* Hotel-Restauracja Brovaria *** – Stary Rynek 73/74. Kameralny hotel przy samym Rynku, połączony z restauracją oraz własnym browarem; Tel: 061 858 68 68, http://www.brovaria.pl, mailto:brovaria@brovaria.pl
* Hotel Lech *** – ul. Św. Marcin 74. Położony w dość ruchliwym miejscu, za to łatwy dostęp pieszo do wielu atrakcji w centrum, a i na Stare Miasto nie jest daleko. Tel: 061 853 01 51, http://www.hotel-lech.poznan.pl, mailto:rezerwacja@hotel-lech.poznan.pl
* Hotel Ikar *** – ul. Kościuszki 118. Nieco na uboczu, ale ciągle (niemal) centrum miasta. Tel: 061 658 71 05, http://www.hotelikar.com.pl mailto:rezerwacja@hotelikar.com.pl
* Hotel Royal *** – ul. Św. Marcin 74. Położony w dość ruchliwym miejscu, ale w kamienicy, gdzie mieściła się główna siedziba dowództwa Powstania Wielkopolskiego, rekompensuje niedogodności. Ścisłe centrum, krótki spacer dzieli gości od Starego Miasta, dzielnicy cesarskiej czy dworców kolejowego i autobusowego oraz Targów. Tel 061 858 23 00, http://www.hotel-royal.com.pl, mailto:royal@hotel-royal.com.pl
* Hotel Rzymski *** – Al. Marcinkowskiego 22 – lokalizacja na granicy Starego Miasta i centrum, tuż obok liczne sklepy, restauracje, punkty usługowe. Tel 061 852 81 21, http://www.hotelrzymski.pl mailto:hotel@rzymski.pl
* Hotel Stare Miasto*** – ul. Rybaki 36, położony w odległości kilku minut od Starego Miasta, w odremontowanej secesyjnej kamienicy, niestety otoczenie jeszcze wymaga prac. Tel: 061 663 62 42, http://www.hotelstaremiasto.pl
* Hotel Polonez *** – Al. Niepodległości 36. Położony nieco poza centrum (choć nadal dojście doń zajmuje ok. 10 minut), za to blisko Wzgórza Św. Wojciecha czy Cytadeli. Z zewnątrz wygląda trochę jak blok z wielkiej płyty, w środku – zupełnie dobry standard. Tel: 061 864 71 00, http://www.accorhotels.com, http://www.orbis.pl mailto:polonez@orbis.pl
* Solei Rezydencja *** – ul. Szewska 2. Jedyny b odaj hotel w mieście położony w obrębie miasta średniowiecznego – blisko na na Stary Rynek, za to: problemy z parkowaniem. Tel: 061 855 73 51, http://www.hotel-solei.pl mailto:recepcja@hotel-solei.pl

&lt;!-- Formatowanie;
== Konsulaty ==
III Rzeczpospolita (od 1990)

Po 1990 nastąpiły znaczne zmiany w funkcjonowaniu placówek konsularnych w Poznaniu. W miejsce Konsulatu Generalnego ZSRR powstał Konsulat Generalny Federacji Rosyjskiej, natomiast w przypadku Konsulatu Generalnego USA, administracja amerykańska podjęła decyzję o obniżeniu mu rangi - w miejsce Konsulatu Generalnego powołano Agencję Konsularną Stanów Zjednoczonych Ameryki. W okresie tym powstały liczne konsulaty honorowe. Tradycyjnie w styczniu każdego roku, Prezydent Miasta Poznania zaprasza do Urzędu Miasta korpus konsularny na spotkanie noworoczne.
	W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
Konsulaty w Poznaniu

    Albania Konsulat Honorowy Albanii, ul. Billewiczówny 21, 60-178 Poznań, konsul honorowy: Jarosław Rosochacki
    Austria Konsulat Honorowy Republiki Austrii, ul. Fredry 1, 61-701 Poznań, konsul honorowy: Izabela Kwiatkowska
    Belgia Konsulat Królestwa Belgii, Obłaczkowo 11a, 62-300 Września, konsul honorowy: Jan Spilliaert
    Bośnia i Hercegowina Konsulat Honorowy Bośni i Hercegowiny, ul. Obodrzycka 61, 61-249 Poznań, konsul honorowy: Jacek Günther-Ślask
    Brazylia Konsulat Honorowy Federacyjnej Republiki Brazylii, ul. Błażeja 86a, 61-609 Poznań, konsul honorowy: Jose Maria Florencio Junior
    Chorwacja Konsulat Honorowy Republiki Chorwacji, ul. Pokrzywno 8, 61-315 Poznań, konsul honorowy: Jerzy Jacek Domicz
    Czechy Konsulat Honorowy Republiki Czeskiej, ul. Bukowska 285, 60-189 Poznań, konsul honorowy: Renata Mataczyńska
    Dania Konsulat Honorowy Królestwa Danii, ul. Strusia 10, 60-711 Poznań, konsul honorowy: prof. dr hab. Krystian Marek Ziemski
    Estonia Konsulat Honorowy Republiki Estonii, ul. Głogowska 26, 60-734 Poznań, konsul honorowy: prof. dr hab. Michał Iwaszkiewicz
    Finlandia Konsulat Honorowy Finlandii, ul. Wawrzyniaka 10, 60-505 Poznań, konsul honorowy: Robert Jakubiec
    Francja Konsulat Honorowy Francji, Dom Bretanii, ul. Stary Rynek 37, 61-772 Poznań, konsul honorowy: prof. Tomasz Schramm
    Gwatemala Konsulat Honorowy Gwatemali, CK Zamek, ul. Święty Marcin 80/82, p. 202, konsul honorowy: Katarzyna Mikołajczak
    Irlandia Konsulat Honorowy Irlandii, ul. Kramarska 1, 61-765 Poznań, konsul honorowy: Artur Sikora
    Litwa Konsulat Honorowy Republiki Litewskiej, ul. Szyperska 14, 61-754 Poznań, konsul honorowy: Benedykt Dubski
    Meksyk Konsulat Honorowy Meksyku, ul. Naramowicka 150, 61-619 Poznań, konsul honorowy: Władysław Szebiotko
    Niemcy Konsulat Honorowy Republiki Federalnej Niemiec, ul. Gołębia 3/1, 61-834 Poznań, konsul honorowy: Andrzej Marian Kareński-Tschurl
    Peru Konsulat Honorowy Republiki Peru, ul. Zwierzyniecka 12, 60-813 Poznań, konsul honorowy: Kajetan Pyrzyński
    Południowa Afryka Konsulat Honorowy Republiki Południowej Afryki, ul. Wrocławska 5, 61-838 Poznań, konsul honorowy: Czesław Fiedler
    Rosja Konsulat Generalny Federacji Rosyjskiej, ul. Bukowska 53a, Poznań, konsul generalny: Władimir Tkaczew
        Do 1991 w tym miejscu funkcjonował Konsulat Generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Pod koniec lat 80., w trakcie demonstracji doszło do napaści na konsulat, sprofanowania radzieckiej flagi i próby podpalenia budynku. W incydencie brał udział Maciej Frankiewicz – późniejszy wiceprezydent i zastępca prezydenta Poznania. W dniu 23 lutego 2000, w trakcie demonstracji przeciwko wojnie w Czeczenii, członkowie organizacji Akcja Alternatywna „Naszość” doprowadzili do napaści na konsulat i sprofanowania rosyjskiej flagi. strona internetowa konsulatu
    Rumunia Konsulat Honorowy Rumunii, ul. Maciejewskiego 20/1, 61-606 Poznań, konsul honorowy: Juliana Grażyńska
    Słowacja Konsulat Honorowy Republiki Słowackiej, CK Zamek, ul. Święty Marcin 80/82, 61-809 Poznań, konsul honorowy: Piotr Stanisław Styczyński
    Turcja Konsulat Generalny Republiki Tureckiej, Pałac Działyńskich, Stary Rynek 78/79, 61-772 Poznań, konsul honorowy generalny: Jerzy Leon Kudyński
    Stany Zjednoczone Agencja Konsularna Stanów Zjednoczonych Ameryki, Hotel Bazar, ul. Paderewskiego 8, 61-770 Poznań, agent konsularny: Urszula Dziuba
        Przez wiele lat Stany Zjednoczone Ameryki utrzymywały w Poznaniu urząd konsularny, który mieścił się przy ul. Chopina; do 1992 był to konsulat, 1992-1996 konsulat generalny, od 1996 agencja konsularna.
    Ukraina Konsulat Honorowy Ukrainy, ul. Grobla 27A/6, 61-858 Poznań, konsul honorowy: Witold Horowski
    Węgry Konsulat Honorowy Węgier, ul. Gniewska 87 , 60-454 Poznań, konsul honorowy: prof. dr hab. Witold Abramowicz
    Wielka Brytania Konsulat Honorowy Wielkiej Brytanii, CK Zamek, ul. Święty Marcin 80/82, 61-809 Poznań, konsul honorowy: Włodzimierz Walkowiak --&gt;== Przeprowadzka ==
Przeprowadzka do Poznania to decyzja, która może otworzyć przed tobą wiele nowych możliwości. Poznań jest miastem znanym ze swojego historycznego centrum, dynamicznego biznesu, atrakcyjnych ofert pracy oraz aktywnego życia studenckiego. Przeprowadzając się tutaj, masz możliwość skorzystania z usług wielu lokalnych firm przeprowadzkowych, które pomogą ci w tym procesie, oferując różnego rodzaju usługi - od pakowania i transportu, przez pomoc w znalezieniu mieszkania, aż po doradztwo w kwestiach związanych z przeprowadzką i adaptacją w nowym miejscu. Dokonując przeprowadzki, warto skupić się na planowaniu i organizacji, aby proces ten przebiegł jak najbardziej sprawnie. Dobrze jest również rozważyć wybór [https://szybkie-przeprowadzki.pl/przeprowadzka-miedzymiastowa/przeprowadzka-warszawa-poznan/ firmy przeprowadzkowej, która ma doświadczenie w przeprowadzkach do Poznania], co może znacznie ułatwić cały proces.

== Bezpieczeństwo ==
Bezpieczeństwa w mieście strzeże zarówno Policja, jak i Straż Miejska.

Placówki '''Policji''' znaleźć można:
* Komenda Wojewódzka Policji
ul. Kochanowskiego 2a
Telefon: 061 841 56 00, 061 841 59 97, 061 657 56 00

* Komisariat kolejowy Poznań-Główny
ul. Dworcowa 1 /peron IV/
Telefon: 061 866 51 21

* Komisariat lotniczy Poznań-Ławica
ul. Bukowska 285
Telefon: 061 868 16 50

* Komenda Miejska Policji w Poznaniu
ul. Taborowa 22 60 790
Telefon: 061 841 56 00, 061 841 59 97, 061 657 56 00

* Komisariat Policji Poznań-Północ
Os. Sobieskiego
Telefon: 061 841 46 11, 061 657 46 20

* Komisariat Policji Poznań-Jeżyce
ul. Kochanowskiego 16
Telefon: 061 841 22 12, 061 657 22 12

* Komisariat Policji Poznań-Stare Miasto
Al. Marcinkowskiego 31
Telefon: 061 841 24 12, 061 657 24 12

* Komisariat Policji Poznań-Nowe Miasto
ul. Polanka 24
Telefon: 061 841 23 12, 061 657 23 12

* Komisariat Policji Poznań-Grunwald
ul. Rycerska 2
Telefon: 061 84 121 12, 061 657 21 12

* Komisariat Policji Poznań-Targi
ul. Śniadeckich 27 paw. nr 21 MTP
Telefon: 061 841 26 12, 061 657 26 12

* Komisariat Policji Poznań-Wilda
ul. Chłapowskiego 12
Telefon: 061 841 25 12, 061 657 25 12

Z kolei główna placówka '''Straży Miejskiej''' znajduje się na Placu Kolegiacki 17, Budynek C, I piętro, pokój 108, Telefon: 061 853 03 76, 878 55 87, mailto:sm@um.poznan.pl http://www.poznan.pl/straz_miejska

Telefon alarmowy Straży Miejskiej: 986

'''Straż Pożarna''' – tel alarmowy 112 lub 998 (jedna z siedzib przy ul. Masztalarskiej 3) – dosłownie 250m od Starego Rynku

'''Pogotowie Ratunkowe''' – wizyty domowe
ul. Rycerska 10
Telefon: 999 lub 112 – wypadki, 061 866-00-66 – nagłe zachorowania

'''Pogotowie Ratunkowe''' – wypadkowe
ul. Rycerska 10
Telefon: 999 lub 112

'''Pomoc Drogowa'''
ul. Cześnikowska 30
Telefon: 981, 090 611 313

== Informacje turystyczne ==
Główny poznański '''punkt Informacji Turystycznej''':
* zamawianie usług przewodnickich
* foldery, mapy, książki
* pamiątki, albumy

Punkt IT mieści się przy Starym Rynku 59/60 (między ulicą Świętosławską i Wrocławską). W sezonie czynny jest do godziny 21 (krócej zimą i w weekendy), telefon/fax: 061 852 61 56.
* [http://www.cim.poznan.pl http://www.cim.poznan.pl] mailto:it@cim.poznan.pl

Od wiosny 2009 r. poznańska IT organizuje regularne '''wycieczki z przewodnikiem''' w małych grupach (do 25 osób) po mieście – w IV, IX i X w każdą sobotę, a w V, VI, VII i VIII dodatkowo również w środę – zawsze o 13:00. Informacje: w punktach IT.

* '''Przewodnicy po Poznaniu i okolicach'''
Usługi przewodnickie w języku ''polskim, angielskim, niemieckim, francuskim, włoskim, hiszpańskim i rosyjskim''
Fenix – Poznań www.fenix-poznan.pl [http://www.fenix-poznan.pl] mailto:biuro@fenix-poznan.pl tel. +48 514 026 059

* '''Profesjonalne usługi przewodnickie w Poznaniu i na Szlaku Piastowskim''', wiele informacji o mieście: VisitPoznan.info: [http://www.visitpoznan.info] mailto:poznan@visitpoznan.info

* Usługi przewodnickie, bezpłatna pomoc w zaplanowaniu pobytu w mieście: Koło Przewodników im. Marcellego Mottego, mailto:poznan.guides@onet.eu
* '''Usługi przewodnickie, zwiedzanie Poznania, szkolenia na przewodników miejskich''': KulTour.pl Organizator Turystyki Kulturowej i Edukacyjnej, mailto:biuro@kultour.pl, [http://www.kultour.pl]

* '''Poznań oczami mieszkańca i przewodnika''', Ciekawostki, fakty i anegdoty, czyli piękno Poznania i Wielkopolski. Dodatkowo lokalne przysmaki: dania główne, słodkości oraz pyszne piwa!: [http://www.poznantours.pl] mailto:tom@poznantours.pl tel. +48 509 315 913

Informacji o mieście, imprezach itp można też zasięgnąć w:
* Centrum Informacji Miejskiej przy ul. Ratajczaka 44 (obok Empiku)
telefon: 061 851 96 45 lub 9431
fax: 061 856 04 54

* Centrum Informacji Miejskiej – Filii w Porcie Lotniczym Ławica
ul. Bukowska 285
telefon/fax: 061 849 21 40

* Centrum Informacji Miejskiej – Filii na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich
ul. Głogowska 14
telefon: 061 869 20 84

* Centrum Informacji Miejskiej – Filii w Centrum Handlowym M1 przy Księgarni Poznańskiej
ul. Szwajcarska 14
telefon: 061 653 19 76

* Glob-Tour
ul. Dworcowa 1 – Dworzec Główny PKP
telefon: 061 866 06 67

* City Guide Poznan – przewodnik miejski dla grup szkolnych, wyjazdów integracyjnych i turystów zagranicznych. J.polski, angielski, niemiecki.
ul. Strzelecka 52/10, mailto:przewodnicypoznan@gmail.com, telefon: +48 608 284 208,
* [http://www.przewodnicy-poznan.com.pl/ http://www.przewodnicy-poznan.com.pl/]

== Gdzie dalej ==
Po odwiedzeniu Poznania warto pojechać do stolicy Niemiec – [[Berlin|Berlina]], czy [[Wrocław|Wrocławia]] w woj. dolnośląskim. Są to najpopularniejsze wycieczki. Wiele osób podróżuje również do stolicy woj. zachodniopomorskiego – [[Szczecin|Szczecina]] czy [[Gorzów Wielkopolski|Gorzowa Wielkopolskiego]].

== Linki zewnętrzne ==
* [http://poznan.naszemiasto.pl/ Poznań - Nasze miasto]
* [http://www.poznan.pl/ Poznań.pl]&lt;!-- Wycieczki po Poznaniu Początek --&gt;
* [https://radiopoznan.fm Radio Poznań]

&lt;div align=&quot;center&quot;&gt;
{| cellpadding=&quot;4&quot; cellspacing=&quot;0&quot; border=&quot;0&quot; width=&quot;80%&quot; style=&quot;border:2px solid #89a4d0&quot;
|align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color:#89a4d0; color:white;&quot;| '''Wycieczki po Poznaniu'''
|-
|align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color:white; color:black;&quot;| [[Plik:Poznań - podział adm.svg|left|50px|Mapa Poznania]] [[Trakt Królewsko-Cesarski w Poznaniu]]
|}&lt;/div&gt;

{{przewodnik}}
{{Jest w|Województwo wielkopolskie}}
{{Geo|52.4000|16.9167}}

[[Kategoria:Poznań| ]]</text>
      <sha1>bzt5d6pmitgz092hl9f6h6ybjq14knl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Województwo śląskie</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3189</id>
    <revision>
      <id>145547</id>
      <parentid>144911</parentid>
      <timestamp>2024-10-25T07:41:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hanyangprofessor2</username>
        <id>8907</id>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zobaczyć */ to po prostu restauracja, nie obiekt zabytkowy...</comment>
      <origin>145547</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27733" sha1="g4hg6s1ltrfv67j3tfu1em8rpe3vp5n" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Jednostka administracyjna infobox
 |nazwa            = Województwo śląskie
 |mapa      = Silesian in Poland (+rivers).svg
 |flaga            = POL województwo śląskie flag.svg
 |herb             = POL województwo śląskie COA.svg
 |stolica          = [[Katowice]]
 |powierzchnia     = 12 333 km²
 |język            = polski, śląski
 |kod samochodowy  = S
 |kod pocztowy     = 40-0 - 44-3, 47-4
 |www              = www.slaskie.pl
}}

'''Województwo śląskie''' – położone jest w południowej części [[Polska|Polski]], graniczy z [[Czechy|Czechami]] i [[Słowacja|Słowacją]] oraz czterema innymi województwami: [[Województwo łódzkie|łódzkim]], [[Województwo świętokrzyskie|świętokrzyskim]], [[Województwo małopolskie|małopolskim]] i [[Województwo opolskie|opolskim]].

Województwo śląskie jest drugim (po [[Województwo mazowieckie|mazowieckim]]) największym województwem pod względem liczby ludności. W województwie występuje najwyższy w [[Polska|Polsce]] poziom urbanizacji.

== Charakterystyka ==
Powierzchnia województwa śląskiego to 12 333 km², a liczba mieszkańców około 4,6 mln. Dzieli się na 36 powiatów.

=== Geografia ===
Województwo śląskie pod względem geograficzno-fizycznym jest podzielone na co najmniej trzy części:
* [[Wyżyna Śląska]] – pokrywająca się z obszarem największego zgrupowania przemysłu, Górnośląskim Okręgiem Przemysłowym,
*[[Wyżyna Wieluńska]] - wyżyna ciągnąca się od okolic Wielunia do [[Częstochowa|Częstochowy]] i Kłobucka,
[[Wyżyna Krakowsko-Częstochowska]] – rozciąga się od okolic Wielunia w województwie łódzkim, po okolice Krakowa w województwie małopolskim,
* [[Beskidy]] – pasma górskie obejmujące Beskid Śląski, Beskid Mały i Beskid Żywiecki

=== Fauna ===
W województwie śląskim występuje wiele gatunków zwierząt. Spośród świata zwierzęcego w województwie można spotkać 63 gatunki ssaków, 262 gatunki ptaków, 6 gatunków gadów i niemal wszystkie gatunki płazów występujących w Polsce. W województwie występuje także wiele bezkręgowców i ryb (głównie w górskich rzekach).

=== Flora ===
Flora województwa śląskiego jest bardzo bogata. Liczy ona 1500 gatunków. Roślin wyższych, których obecność stwierdzono na terenie regionu jest prawie tyle co połowa liczby gatunków składających się na florę Polski. Składa się na to 7 gatunków widłakowatych, 8 skrzypowych, 25 paprociowych, 7 nagonasiennych i 1253 okrytonasiennych ( dane z 1997 r ).

Do roślin unikalnych i ważnych dla tutejszej flory należą m.in. warzucha polska, wilczomlecz pstry, koślaczek stożkowaty, oleśnik górski, pięciornik wiosenny, murawa naskalna, pełnik europejski i tojad morawski.

=== Klimat ===
Niezależnie od wpływów antropogenicznych, warunki pogodowe i klimatyczne województwa śląskiego należy określić jako typowe dla odmiany przejściowej strefy klimatu umiarkowanego ciepłego, kształtowanego przez szereg elementów klimatu i pogody, z których najważniejsze to: temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne, wiatr, wilgotność powietrza, zachmurzenie, opady atmosferyczne, usłonecznienie.

Temperatury i opady są tu raczej umiarkowane oraz typowe dla tej części Polski. Zależnie od części województwa śląskiego występują różne wiatry, kształtowane głównie przez wiatry zachodnie. Najwyższa średnia terminowa prędkość wiatru, wynosząca 35 m/s została zmierzona 15 stycznia 1981 roku na posterunku zlokalizowanym na górze Skrzyczne. Natomiast maksymalna prędkość wiatru w porywie to 48 m/s i zmierzona została 19 grudnia 1989 roku w Bielsku-Białej.

=== Historia ===
Województwa nie należy utożsamiać z ''polskim Śląskiem'' jako krainą historyczną, która wchodzi w obręb obecnych województw opolskiego, śląskiego, dolnośląskiego i częściowo lubuskiego. Region ten wielokrotnie był przyczyną konfliktów na arenie europejskiej i przechodził pod panowanie czeskie, austriackie i niemieckie. Uwarunkowania historyczne zadecydowały o wielokulturowości tego obszaru. [[w:Ślązacy|Ślązacy]] używają własnego dialektu i często podkreślają swoją odrębność narodową czy też etniczną. Ponadto są oni ludnością autochtoniczną, czyli ludnością pierwotną (rodzimą) dla tych terenów, która zasiedla tutejsze ziemie od kilku wieków przed Mieszkiem I. Poza Ślązakami, województwo zamieszkują Górale żywieccy, należący do Małopolan.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===

W województwie śląskim znajduje się [[w:Port lotniczy Katowice-Pyrzowice|port lotniczy Katowice-Pyrzowice]] [http://www.katowice-airport.com/] ({{IATA|KTW}}) z dwoma terminalami pasażerskimi oraz jednym terminalem cargo.

=== Pociągiem ===
Na Śląsku znajduje się wiele większych i mniejszych dworców kolejowych. Najważniejszym z nich jest jednak dworzec w Katowicach, położony niemal w samym centrum miasta, połączony z Galerią Katowicką - dużym centrum handlowym. Inne dworce można spotkać w niemal każdym średnim i większym mieście.

=== Samochodem ===
Śląsk to jeden z najlepiej rozwiniętych regionów pod względem infrastruktury drogowej. Wszystkie miasta GOP-u są połączone siecią dwupasmowych dróg. Dzięki temu podróżowanie po Śląsku oraz przejazd z Katowic do Krakowa (90 km)czy z Katowic do Wrocławia (200 km) autostradą A4 to najwygodniejszy sposób podróżowania.

=== Autobusem ===
Na terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego głównym przewoźnikiem jest KZK GOP, który współpracuje też z MZK Tychy, PKM Jaworzno oraz MZKP Tarnowskie Góry. Najważniejsze informacje o taryfach, rozkładach jazdy itp. można znaleźć na oficjalnej stronie KZK GOP: http://www.kzkgop.com.pl/

=== Statkiem ===
Na teren województwa śląskiego nie można bezpośrednio dostać się statkiem.

Kanał Gliwicki zapewnia dostęp do rzeki Odry, którą stosuje się jako śródlądowy logistyczny szlak wodny. Od ostatnich kilku lat rozwijają się turystyczne rejsy po Odrze, ale pomimo to nie ma ich wiele.

== Powiaty ==
Na terenie województwa śląskiego wyróżniamy następujące powiaty:
[[Plik:Śląskie administracja.png|thumb|Powiaty województwa śląskiego|upright=2.8]]

=== Powiaty grodzkie ===
* 1 – [[Częstochowa]]
* 2 – [[Bielsko-Biała]]
* 3 – [[Bytom]]
* 4 – [[Chorzów]]
* 5 – '''[[Katowice]]'''
* 6 – [[Dąbrowa Górnicza]]
* 7 – [[Gliwice]]
* 8 – [[Jastrzębie-Zdrój]]
* 9 – [[Jaworzno]]
* 10 – [[Mysłowice]]
* 11 – [[Piekary Śląskie]]
* 12 – [[Ruda Śląska]]
* 13 – [[Rybnik]]
* 14 – [[Siemianowice Śląskie]]
* 15 – [[Tychy]]
* 16 – [[Sosnowiec]]
* 17 – [[Świętochłowice]]
* 18 – [[Zabrze]]
* 19 – [[Żory]]

=== Powiaty ziemskie ===
* 20 – [[powiat będziński]]
* 21 – [[Powiat bielski (województwo śląskie)|powiat bielski]]
* 22 – [[powiat bieruńsko-lędziński]]
* 23 – [[powiat cieszyński]]
* 24 – [[powiat częstochowski]]
* 25 – [[powiat gliwicki]]
* 26 – [[powiat kłobucki]]
*27 – [[powiat lubliniecki]]
* 28 – [[powiat mikołowski]]
* 29 – [[powiat myszkowski]]
* 30 – [[powiat pszczyński]]
* 31 – [[powiat raciborski]]
* 32 – [[powiat rybnicki]]
* 33 – [[powiat tarnogórski]]
* 34 – [[powiat wodzisławski]]
* 35 – [[powiat zawierciański]]
* 36 – [[powiat żywiecki]]

== Ciekawe miejsca ==
Warto zobaczyć w tym celu listę na stronie https://gdziewyjechac.pl/49512/33-ciekawe-miejsca-i-atrakcje-w-woj-slaskim-ktore-warto-zobaczyc.html

== Transport ==

=== Transport drogowy ===
[[Plik:Droga szybkiego ruchu mysłowice.jpg|mały|Droga ekspresowa S1 w Mysłowicach]]
Województwo śląskie posiada najlepiej rozwiniętą sieć drogową w Polsce, czego dowodem jest ilość dróg przypadających tu na 1 km kwadratowy. Komunikacja drogowa jest jednak słabo rozwinięta w północnych obszarach, wokół Częstochowy. Szlaki drogowe przebiegają w województwie głównie na linii północ-południe, choć wiele dróg (chociażby autostrada z Krakowa do Wrocławia) przebiega ze wschodu na zachód. Najdłuższą drogą w województwie jest droga ekspresowa S1, o łącznej długości ponad 140 km kilometrów.

Jedynymi autostradami w województwie śląskim są A1 i A4, do dróg ekspresowych zaś należą: S1, S11, S52 i S86. Ponadto w planach jest budowa drogi S69, mającej być częścią drogi ekspresowej S1.

Zobacz też: https://pl.wikipedia.org/wiki/Drogi_wojew%C3%B3dzkie_w_wojew%C3%B3dztwie_%C5%9Bl%C4%85skim

=== Transport kolejowy ===
[[Plik:Bielsko-Biala 02.jpg|mały|Dworzec Bielsko-Biała Główna - uznany przez portal infoarchitektura.pl za 8. najładniejszy w Polsce]]
W województwie śląskim znajduje się 1978 km eksploatowanych linii kolejowych (1. miejsce w kraju), z czego 921 km to linie jednotorowe, natomiast 1057 km – dwu- i więcej torowe. 1734 km linii kolejowych jest zelektryfikowanych (stan na dzień 31 grudnia 2013). W 2017 roku statystyczny mieszkaniec województwa śląskiego jechał 4,5 raza pociągiem.

Od 9 grudnia 2012 wszystkie wewnątrz wojewódzkie połączenie kolejowe są realizowane przez Koleje Śląskie, których województwo śląskie jest jedynym udziałowcem. Połączenia z ościennymi województwami są wykonywane przez Koleje Śląskie oraz Przewozy Regionalne, a połączenie dalekobieżne przez PKP Intercity.

W 2015 roku dotacja dla Kolei Śląskich wyniosła 140 mln zł, a dla Przewozów Regionalnych 34 mln zł.

W województwie znajduje się 35 czynnych dworców kolejowych, z których niespełna połowa przeszła remont w XXI wieku, a 3 są wpisane do rejestru zabytków: Bielsko-Biała Główna, Czechowice-Dziedzice i Sosnowiec Główny (stan na dzień 30 czerwca 2015).

Kolejowy transport towarowy to przede wszystkim przewozy węgla kamiennego.

=== Transport lotniczy ===
[[Plik:Katowice-Pyrzowice - terminal B.jpg|mały|Terminal B lotniska w Katowicach-Pyrzowicach]]
W odległości około 30 km na północ od centrum Katowic znajduje się międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Po rozbudowie i oddaniu do użytkowania trzeciego terminala posiada on roczną przepustowość ok. 5,5 mln pasażerów. W 2017 obsłużono 3,8 mln pasażerów. Ma trzy terminale pasażerskie oraz terminal cargo W planach jest budowa czwartego terminala pasażerskiego. Obsługuje stałe połączenia rejsowe z ponad czterdziestoma lotniskami. Jest liderem wśród regionalnych portów lotniczych w lotach charterowych.

W centrum Katowic znajduje się również lotnisko Katowice-Muchowiec, w podbielskim Kaniowie przemysłowe lotnisko Kaniów, w Rybnickim Okręgu Węglowym działa Lotnisko Rybnik-Gotartowice. Ponadto na terenie województwa jest także wiele innych, mniejszych lotnisk i lądowisk.

Najbliższym czynnym lądowiskiem w Częstochowie jest lądowisko Częstochowa-Rudniki, oddalone od centrum miasta o 15 km. Jest ono lądowiskiem powojskowym w prywatnych rękach, z zastosowaniem sportowym – na części jego terenu operuje Aeroklub Częstochowski. Nie jest ono przystosowane do obsługi dużych samolotów, istnieje możliwość lądowania tylko małych samolotów pasażerskich. Ostatni raz lotnisko zostało użyte przez linie lotnicze w 1983 – przez jeden sezon Polskie Linie Lotnicze LOT oferowały z niego połączenia.

=== Transport wodny ===
Port Gliwice obecnie wraz ze stacją kolejową, terminalem celnym, wolnym obszarem celnym w Gliwicach, bazą magazynową, parkingami i biurami jest jednym z elementów Śląskiego Centrum Logistyki. Port w Gliwicach uważany jest za najnowocześniejszy i najbardziej uniwersalny port śródlądowy w kraju, z uwagi na swój kształt, linie i konstrukcje nabrzeży portowych, układ basenów, powierzchnię akwatorium. W porcie znajdują się urządzenia przeładunkowe o maksymalnym udźwigu 20 ton. Roczna zdolność przeładunkowa portu wynosi około 2 milionów ton. Port Gliwice stanowi początek Kanału Gliwickiego łączącego miasta GOP z Odrą (Odrzańska Droga Wodna), a za jej pośrednictwem z siecią śródlądowych kanałów Europy Zachodniej oraz Morzem Bałtyckim.

== Noclegi ==

== Gastronomia ==
W województwie śląskim działa bardzo dużo lokali gastronomicznych. Statystycznie w każdej gminie znajdują się minimum 2 obiekty tego typu, a w niektórych gminach i miastach nawet więcej. W przeprowadzonym na początku 2019 roku głosowaniu, głosujący wytypowali 35 najlepszych restauracji w województwie. Na liście znalazły się następujące lokale:

* '''Itamae Sushi''' (Bielsko-Biała)
*[[Plik:Katowice - Ul. Warszawska 05.jpg|mały|Budynek Kawiarni Kryształowej w Katowicach]]'''Restauracja Oaza''' (Chełm Śląski)
* '''Pierogarnia Zapiecek''' (Czechowice-Dziedzice)
* '''Zajazd Albatros''' (Brudzowice)
* '''Restauracja Pod Orzechem''' (Bytom)
* '''Piwniczka Piccolo''' (Chorzów)
* '''Restauracja Złoty Groń''' (Istebna)
* '''GierKrówka''' (Zawada k. Częstochowy)
* '''Restauracja Pałacowa''' (Dąbrowa Górnicza)
* '''Restauracja Trzy Światy'''(Gliwice)
*[[Plik:POL Cieszyn Przykopa 14 - 2.jpg|mały|Restauracja Dworek Cieszyński w Cieszynie]]'''Trele Morele''' (Jastrzębie-Zdrój)
*'''Restauracja Trzy Bramy''' (Jaworzno)
*'''Sztolnia''' (Katowice)
*'''Pizzeria Luna''' (Miedźno)
*'''Restauracja La Familia''' (Lubliniec)
*'''Carmelowa''' (Mysłowice)
*'''Brothers Pizza''' (Piekary Śląskie)
*'''Dworek Góralski Krywań''' (Mikołów)
*'''Kukubara Bowling Center''' (Myszków)
*'''Restauracja Kameralna''' (Pszczyna)
*'''Restauracja Przy Kominku''' (Racibórz)
*'''Esencja Smaku plus Stara Wozownia''' (Ruda Śl.)
*'''Pierogarnia Przytulna''' (Rybnik)
*'''Confit Restauracja i Wino''' (Siemianowice Śląskie)
*'''Czarci Młyn''' (Sosnowiec)
*'''Rock and Rondel''' (Tychy)
*'''Kuchnia Śląska U Franka''' (Świętochłowice)
*'''Restauracja Lando''' (Ptakowice)
*'''Willa Rydułtowy''' (Rydułtowy)
*'''Restauracja Twist''' (Zabrze)
*'''Chicago Bar&amp;Restaurant''' (Zawiercie)
*'''Restauracja Parole del Gusto''' (Żywiec)
*'''Restauracja Klimat''' (Żory)
[[Plik:Częstochowa, wieża bazyliki jasnogórskiej widziana z wałów - 2023.09.15.jpg|mały|Sanktuarium na Jasnej Górze]]

== Warto zobaczyć ==
* [[Częstochowa]] – duchowa stolica Polski, Jasna Góra jest jednym z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych w Europie.
* [[Jura Krakowsko-Częstochowska]] – kraina zamków i wapiennych ostańców, raj dla miłośników jazdy rowerowej lub wspinaczki; szczególnie interesujące miejsca to:
**[[Plik:20140619 Zamek Bobolice 3880.jpg|mały|Zamek w Bobolicach]][[Olsztyn (województwo śląskie)|Olsztyn]] – majestatyczne ruiny i widok na Sokole Góry, które są najwyższymi wzniesieniami na Jurze,
** [[Podzamcze (województwo śląskie)|Podzamcze]] – koło Ogrodzieńca, największe jurajskie ruiny, uwiecznione w Zemście wg Andrzeja Wajdy,
** [[Góra Birów]] – Podzamcze, replika grodziska
**Góra Zborów – położony w Podlesicach rezerwat przyrody, usytuowany na wyniosłym, skalistym wzgórzu

* [[Plik:Chechlo-Naklo.jpg|mały|Jezioro Chechło-Nakło]][[Pętla beskidzka]] – trasa wiodąca przez najbardziej znane i atrakcyjne miejscowości Beskidu Śląskiego, pasma górskiego z jedną z najlepszych infrastruktur turystycznych w Polsce; wiedzie przez Bielsko-Białą, Żywiec, Węgierską Górkę, Istebną, Koniaków, Wisłę, Szczyrk, Ustroń oraz Cieszyn – miasto na granicy z wieloma pozostałościami po panowaniu pierwszych Piastów i Habsburgów.
* Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido w Zabrzu – unikat w skali Europy, kopalnia węgla kamiennego udostępniona turystom do zwiedzania
* [[Plik:Sztolnia Królowa Luiza Szyb Carnall.jpg|mały|Sztolnia Królowa Luiza]][[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe]] – śląska wąskotorówka (szerokość toru 785 mm); Najstarsza nieprzerwanie czynna kolej wąskotorowa na świecie. Kursuje na trasie Bytom – Tarnowskie Góry – Miasteczko Śląskie. Przebycie całej trasy trwa około 1 godziny 10 minut. pociągi kursują w sezonie letnim.
* Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach – największe w Polsce muzeum pożarnictwa
* [[Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka w Chorzowie]]
* [[Zamek w Będzinie]] – XIV-wieczny zamek będziński był niegdyś ważnym elementem systemu obrony zachodnich granic Polski. Obecnie mieści się w nim muzeum ze stałą ekspozycją „Dawna Broń” i „Dzieje Będzina”.
* [[Trójkąt Trzech Cesarzy]] – miejsce w którym zbiegały się niegdyś granice trzech europejskich mocarstw: Rosji, Prus i Austro-Węgier.
* [[Plik:Kompleks zabudowań dawnej radiostacji z lat 1934-1936 (BUCHMANN).JPG|mały|Radiostacja gliwicka]]Sztolnia czarnego pstrąga w Tarnowskich Górach – sztolnia położona na głębokości 20–30 metrów i zalana jest wodą. Zwiedzanie odbywa się za pomocą łodzi.
*[[Plik:Superjednostka and spodek 2024.jpg|mały|Spodek w Katowicach]][[Pszczyna]] - stolica dawnego Księstwa Pszczyńskiego, to miasto o wielowiekowej historii. Świadectwem tego jest chociażby jeden z najpiękniejszych zamków w województwie śląskim. Oprócz [[w:Zamek_w_Pszczynie|Zamku księżnej Daisy]] (której ławeczka stoi przed bramą zamkową), w Pszczynie można podziwiać Park Zamkowy, Muzeum Prasy Śląskiej, Kościół ewangelicki, Rynek oraz Dwór &quot;Ludwikówka&quot;. Przebywając w Pszczynie warto także odwiedzić Skansen Zagroda Wsi Pszczyńskiej i Pokazową Zagrodę Żubrów w Jankowicach.
*Muzeum Zamkowe w Pszczynie – zamek-muzeum z bogatymi zbiorami oraz z przyległym do niego zespołem parkowym.
*[[Plik:SM Miedźna Kościół św Klemensa 2017 (10) full.jpg|mały|Drewniany kościół w [[Miedźna|Miedźnej]]]]W największym mieście w polskich górach (mowa tu o [[Bielsko-Biała|Bielsku-Białej]]), oprócz samych szczytów górskich jest wiele równie ważnych zabytków i atrakcji. Należą do nich m.in. Rynek, Zamek książąt Sułkowskich, Ratusz, ulica 11-go Listopada, Hotel Prezydent, Katedra św. Mikołaja, Studio Filmów Rysunkowych, Teatr Polski, ulica Podcienie, Bielski Syjon (dzielnica ewangelicka z jedynym w Polsce pomnikiem M. Lutra), Muzeum &quot;Stara Fabryka&quot;, Kamienica pod Żabami, Kolejka gondolowa na Szyndzielnię, Kościół św. Barbary i Dom Tkacza. Więcej interesujących informacji na stronie: http://www.wiecznatulaczka.pl/zobaczyc-bielsku-bialej-przewodnik-dla-ludzi-aktywnych/.
*W Lipowej, usytuowanej u podnóża góry Skrzyczne, oprócz samego wejścia na szczyt, warto odwiedzić Ścieżkę Edukacyjno-Przyrodniczą &quot;Dolina Zimnika&quot;. Będzie to nie tylko idealne miejsce dla dzieci, ale także dla dorosłych. Z obiektów zabytkowych położonych we wsi, należy przytoczyć położony w centrum miejscowości wznosi się kościół pw. Świętego Bartłomieja. W odległości 15 km od Lipowej znajduje się popularny w Beskidach cel turystyczny - [[Szczyrk]].
*[[Plik:Zamek Książąt Sułkowskich.jpg|mały|Zamek Książąt Sułkowskich w Bielsku-Białej]] Elektrownia Szczytowo-Pompowa Porąbka-Żar – druga co do wielkości elektrownia tego typu w Polsce. Elektrownia jest udostępniona dla zwiedzających w każdą wakacyjną niedzielą. Turyści są oprowadzani po elektrowni przez jednego z jej pracowników
*Łodygowice - duża turystyczna miejscowość, położona pod najwyższym szczytem Beskidu Małego (Czupel). W miejscowości znajduje się zabytkowy drewniany kościół rzymskokatolicki, siedemnastowieczny dwór obronny z zespołem parkowym i położony obok kościoła galicyjski domek chłopski z XIX wieku.
*Pietrzykowice - miejscowość nad Jeziorem Żywieckim, z zespołem około 10 bunkrów.
*W [[Tresna|Tresnej]] - niewielkiej miejscowości nad pięknym jeziorem Żywieckim, warto stanąć na zaporze wodnej, usytuowanej między Jeziorem Żywieckim i Jeziorem Międzybrodzkim.
*[[Plik:Zapora Porąbka 002.JPG|mały|Zapora Porąbka]]W [[Żywiec|Żywcu]] warto pozwiedzać Śródmieście, wstąpić do Muzeum Browaru Żywiec i odwiedzić plażę nad Jeziorem Żywieckim, zwanym ''Żywieckim Morzem''. Warto wstąpić również do nieodległej Węgierskiej Górki, w której polskie bunkry spokojnie stoją od kilkudziesięciu lat, jako dowód polskiego poświęcenia podczas kampanii wrześniowej.
* W [[Bładnice|Bładnicach]] swoją pracownię prowadzi rusznikarz Czesław Kanafek, wytwarzający repliki historycznych armat i broni czarnoprochowej. Ze wszystkich armat można strzelać. Działa Pana Czesława „występowały” w filmach ''Ogniem i Mieczem'' i ''Pan Tadeusz''.
* [[Plik:20180304 Barania Góra 0554 DxO.jpg|mały|Szczyt Baraniej Góry]]W [[Brenna|Brennej]] ciekawym miejscem jest dworek myśliwski „Konczakówka” zbudowana w 1924 r. z bali z drzewa limbowego i modrzewiowego sprowadzanych z Alp, układanych bez użycia gwoździ oraz „Stare Kino”, zabytkowy drewniany budynek z początku XX w., dziś miejsce spotkań zespołów regionalnych.
* W [[Drogomyśl]]u znajduje się kościół ewangelicko-augsburski (pl. Kościelny 2), zbudowany w stylu klasycystycznym w 1788 r. W ściany świątyni wmurowano tablicę fundacyjną w języku łacińskim z herbem fundatorów kościoła, rodziny Kaliszów. Po drugiej stronie ulicy stoi pałac Kaliszów, pochodzący z XVIII w. Na uwagę zasługuje też współczesny kościół katolicki pw. Dobrego Pasterzao niezwykle oryginalnej architekturze (plac Dobrego Pasterza) z lat 1966-1969, zbudowany według projektu Zbigniewa Webera. Warto też zobaczyć pomnik przyrody – wiąz szypułkowy.
* [[Plik:POL Wisła Malinka DW942 pod skocznią 3.JPG|mały|Skocznia narciarska w Wiśle]]W [[Górki Małe (województwo śląskie)|Górkach Małych]] działa prywatna „Chlebowa Chata”, miejsce, gdzie można spróbować młócić zboże cepem, mleć zboże na żarnach, upiec podpłomyki - potem można je zjeść i popić zbożową kawą z mlekiem, spróbować oddzielić śmietanę od mleka i ubić masło, a potem skosztować tych pyszności. Warto więc tam wstąpić i uczestniczyć w tych pracach gospodarskich, z pewnością będzie to niezapomniane przeżycie szczególnie dla mieszczuchów nieobytych z pracą w dawnej wsi, a zwłaszcza dla dzieci, dla których cała żywność pochodzi ze sklepu.
* [[Górki Wielkie]]. Największą atrakcją turystyczną jest szlachecki zespół dworski zbudowany w 1734 r. który został zakupiony w 1922 r. przez Tadeusza Kossaka ze słynnej rodziny artystów-malarzy, ojca  znanej pisarki Zofii Kossak-Szczuckiej, 2. voto Szatkowskiej. Tadeusz Kossak zamieszkał w nim wraz z rodziną, mieszkała i tworzyła tu jego córka, pisarka. Ostatnie mieszkanie pisarki w domku ogrodnika (od 1957 r.) zamieniono na poświęcone jej muzeum biograficzne. Ponadto w 1931 r. na wzgórzu Bucze dzięki Aleksandrowi Kamińskiemu powstała Stanica Związku Harcerstwa Polskiego, a następnie Centralna Szkoła Instruktorek ZHP.
* Wyjątkowym miejscem w [[Istebna|Istebnej]] jest zabytkowa, drewniana ''Kurna Chata'' Jana Kawuloka, gdzie można zobaczyć, jak dawniej się żyło w góralskiej izbie. Kurna chata (bez komina - dym z pieca unosił się w izbie), jest wyposażona w dawne sprzęty, meble, a co najciekawsze, w liczne instrumenty pasterskie - wykonane przez Jana Kawuloka. Na uwagę zasługują tu m.in.: trombity, gajdy, piściołki, okaryna i inne. Także odwiedzić należy ''Izbę Pamięci Jerzego Kukuczki'' utworzoną w jego rodzinnym domu, której opiekunką jest żona Jerzego Kukuczki, Cecylia która z ogromnym wzruszeniem, mimo upływu czasu, pokazuje pamiątki po zmarłym mężu, jego sprzęt taternicki, medale, puchary i inne cenne pamiątki.
* W [[Kończyce Wielkie|Kończycach Wielkich]] jest XVIII-wieczny drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła należący do największych kościołów drewnianych na Pogórzu Śląskim. Wewnątrz nie można nie zauważyć przepięknej rokokowej chrzcielnicy, ozdobionej sceną chrztu Chrystusa w Jordanie. Także warto zobaczyć liczący ponad 750 lat „Mieszko” – to najstarszy na Śląsku dąb o obwodzie pnia 910 cm i wysokości 35 m, co zapewnia mu miejsce w grupie 15 największych dębów w Polsce.
* [[Kończyce Małe]] – najciekawszy jest &quot;Cieszyński Wawel&quot;, czyli kończycki zamek zbudowany w XV w. w stylu gotyckim i rozbudowany w XVI w. w stylu renesansowym. Po zniszczeniach wojennych II wojny światowej wyremontowany w latach 1956-1957 i 1993-1995. Zachowały się dwa skrzydła z czworoboku, podcień arkadowy od strony dziedzińca. W zamku mieści się Izba Regionalna Wsi Cieszyńskiej oraz hotel i restauracja „Gościniec Zamkowy”.  Duże znaczenie ma kościół pw. Narodzenia NMP z XVIII w. Wierni pielgrzymują tu do umieszczonego w głównym ołtarzu, pochodzącego z XV w. obrazu Matki Boskiej Kończyckiej, słynącego łaskami.
* [[Pruchna]] na trasie Katowice – Cieszyn) w której  warto zobaczyć kościoły: ewangelicko-augsburski pw. Zmartwychwstania Pańskiego (ul. Główna 66), wybudowany w 1893 r. oraz rzymskokatolicki pw. św. Anny (ul. Główna 37), wybudowany w miejscu dawnego drewnianego kościoła w latach 1871-1873, zameczek  (powstały w 1870), dawna siedziba folwarku Komory Cieszyńskiej, dawną gospodę &quot;U Brańczyka&quot;, na ulicy Głównej 2 (dawniej Pruchna 42), najstarszy budynek w miejscowości, zabytek z przełomu XVIII i XIX w. Interesującym reliktem przeszłości jest ostatni na Śląsku Cieszyńskim krzyż pokutny (ul. Katowicka 58).
* [[Tychy]], a w nich: 
** [[Muzeum Miniaturowej Sztuki Profesjonalnej Henryk Jan Dominiak w Tychach]] - muzeum sztuki nowoczesnej, traktowane jest jako najmniejsze muzeum na świecie. Placówka podlega i jest nadzorowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Stała siedziba mieści się przy ul. Żwakowska 8/66. 
** Tyskie Browarium – instytucja muzealna, w której zgromadzono eksponaty dotyczące tradycji i historii Tyskich Browarów Książęcych oraz kolekcje fotografii, kufli, beczek, butelek, podkładek i wiele innych eksponatów związanych z piwem. Tyskie Browarium znajduje się na ul. Mikołowska 5 w Tychach.
* W [[Wisła (miasto)|Wiśle]] znajdują się w kilku obiektach muzealnych trofea i pamiątki naszego sławnego narciarza [[w:Adam Małysz|Adama Małysza]]. Znajduje się tu Rezydencja Prezydenta RP „Zamek”, ośrodek PTTK w Zameczku Habsburgów (z lat 1897–1898), Muzeum Spadochroniarstwa w budyneczku „Agawa”, a w budynku dawnej karczmy z 1794 r. jest siedziba Muzeum Beskidzkiego w którym są eksponaty obrazujące podstawowe dziedziny życia, kultury i twórczości górali Beskidu Śląskiego, takie jak: pasterstwo, tkactwo, obróbka drewna, ciesielstwo, kowalstwo oraz obróbka wełny i lnu. Na terenie miasta swoje źródła ma największa polska rzeka o tej samej nazwie – [[Wisła]].
* W barokowym kościele parafialnym w [[Zebrzydowice (województwo śląskie)|Zebrzydowicach]], jednej z najstarszych parafii w Księstwie Cieszyńskim w kaplicy znajduje się chrzcielnica z barokową rzeźbą św. Jana Chrzciciela, a spośród płyt nagrobnych umieszczonych w kościele, jedna jest ciekawa, bo to jedyny przykład rzeźby renesansowej rycerza z 1572 r. na płycie nagrobnej Jerzego Liszki w lewej ścianie prezbiterium.
* [[Racibórz]] jest jednym z najstarszych miast na Górnym Śląsku, a od wieków także stolica księstwa raciborskiego. Do największych atrakcji tej miejscowości należą rynek oraz średniowieczny zamek piastowski, którego historia sięga XIII wieku. Warto także odwiedzić Arboretum Bramy Morawskiej, które jest interesującym ogrodem botanicznym, prezentującym lokalną florę.

{{Atrybucja|Województwo_śląskie}}
{{Jest w|Polska}}

[[Kategoria:Województwo śląskie| ]]</text>
      <sha1>g4hg6s1ltrfv67j3tfu1em8rpe3vp5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Santa Fe (Nowy Meksyk)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5701</id>
    <revision>
      <id>145548</id>
      <parentid>132511</parentid>
      <timestamp>2024-10-25T09:40:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <origin>145548</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4897" sha1="n4btzcvflrthi9ay6zlnluoh74q9vy3" xml:space="preserve">{{Top-banner|pgname='''Santa Fe'''}}
{{Miejscowość infobox 
|nazwa = Santa Fe
|nazwa oryginalna = 
|widok = Santa Fe, New Mexico Montage 1.png
|opis = 
|herb = Coat_of_arms_of_Santa_Fe,_New_Mexico.svg
|mapa = Santa-fe-map.jpg
|państwo = [[Stany Zjednoczone]]
|region = [[Nowy Meksyk]]
|powierzchnia = 135,57
|ludność = 87 500
|wysokość = 2194
|prefiks = 505
|kod pocztowy = 87501–87509, 87540, 87592, 87594
|www = https://santafenm.gov/
}}
'''Santa Fe''', założone w 1607 roku, jest stolicą stanu [[Nowy Meksyk]] i jego głównym celem turystycznym, znanym z połączenia piękna krajobrazu, długiej historii (przynajmniej według amerykańskich standardów), różnorodności kulturowej i niezwykłej koncentracji sztuki, muzyki i wykwintnej kuchni. Z wysokością 7000 stóp (2100 m) jest nie tylko najstarszą stolicą stanu w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], ale także najwyższą, położoną u podnóża spektakularnych gór Sangre de Cristo. A z populacją około 85 000 (2019) nie jest najludniejszą stolicą, ale to część jej uroku. To nie jest stolica, która tętni życiem polityków, ale taka, która tętni życiem turystów, którzy zalewają wąskie uliczki wokół miejskiego placu w miesiącach letnich, aby podziwiać piękną architekturę adobe, unikalne dziedzictwo kulturowe i spektakularną sztukę, które sprawiają, że Santa Fe jest jednym z najpopularniejszych miejsc turystycznych na świecie.

== Informacje ==
=== Historia ===
Santa Fe było stolicą [[Hiszpania|Hiszpanii]], potem [[Meksyk|Meksyku]]. Ale historia tego miejsca zaczyna się na długo przed przybyciem Hiszpanów: uważa się, że była to wioska zamieszkała przez Indian Pueblo i opuszczono ją na długo przed przybyciem konkwistadorów. W 1912 roku, gdy utworzono stan [[Nowy Meksyk]], Santa Fe zostało jego stolicą.

Na początku XX wieku miejsce to przyciągało wielu artystów, jak na przykład Georgia O'Keeffe czy Alfred Stieglitz. Przybycie Igora Stravinsky'ego i wybudowanie Santa Fe Opera, jeszcze bardziej umocniło pozycję miasta na amerykańskiej scenie artystycznej.

Wiele osób przybywało do Santa Fe, by skorzystać z okolicznych kurortów i uzdrowisk.

Z jednej strony miasto to jest jednym z najstarszych w [[Stany Zjednoczone|Stanach]], a wielu mieszkańców może szukać swoich korzeni na kilka wieków wstecz, z drugiej przez ostatnie 30 lat napłynęło tu wielu bogatych imigrantów. Jeśli przyjeżdżają bogacze, to na wiele ich stać, a jeśli na wiele ich stać, to można nieźle zarobić –  takie rozumowanie w prostej linii doprowadziło do znacznego podwyższenia cen nieruchomości, a także podatków. Powoduje to ciągłe napięcie między starymi, a nowymi mieszkańcami.

=== Geografia ===

=== Klimat ===
Lokalizacja miasta w górach Sangre de Cristo, powoduje, że mamy do czynienia z łagodnym klimatem kontynentalnym z czterema porami roku.

Zimy są przyjemne – temperatura maksymalna sięga nawet 5 °C. Często ma się uczucie, że jest cieplej niż wskazuje termometr, spowodowane to jest bardzo słoneczną pogodą. O śniegu nic konkretnego nie można powiedzieć: raz zima może przejść bez choćby płatka śniegu, innym razem może nas zaśnieżyć po pas. Jednak nawet, gdy trochę popada, śnieg zaraz topnieje z powodu wysokich temperatur i zimy są raczej błotniste, a nie śnieżne.

Wiosna to umiarkowane temperatury i brak deszczy. To chyba najgorszy okres na odwiedzenie miasta z powodu silnych wiatrów.

Wczesne lato (czerwiec, początek lipca) jest upalne i suche, temperatury potrafią przekroczyć 30 °C. Późniejszym latem jest przyjemniej – deszcze monsunowe schładzają popołudnia, ale trzeba się przygotować na zmoknięcie.

Monsuny zwykle kończą się w pierwszych dniach września. Pierwszy mróz zazwyczaj przypada na październik. Wdedy też w górach zaczyna trzymać śnieg.

=== Kiedy jechać ===

=== Przygotowania ===

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
'''[http://aa.com American Eagle Airlines]''' kursują z miejscowego lotniska Santa Fe Municipal Airport ({{IATA|SAF}}). Obsługiwane są połączenia: cztery razy dziennie z [[Dallas]] oraz jeden raz na dzień z [[Los Angeles]]. '''Great Lakes Airlines''' non-stop latają do [[Denver]] i [[Phoenix]], a '''United Express''' dwa razy na dzień do [[Denver]].

=== Pociągiem ===

=== Samochodem ===

=== Autobusem ===

=== Statkiem ===

== Dzielnice ==

== Transport ==

== Warto zobaczyć ==
=== Imprezy ===

== Aktywny wypoczynek ==

== Praca i nauka ==

== Zakupy ==

== Wyżywienie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Wystawnie === --&gt;

== Rozrywka ==

== Zakwaterowanie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Ekskluzywnie === --&gt;

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

== Gdzie dalej ==

{{Jest w|Nowy Meksyk}}
{{Geo|35.686944|-105.937778}}

[[Kategoria:Nowy Meksyk]]</text>
      <sha1>n4btzcvflrthi9ay6zlnluoh74q9vy3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>145549</id>
      <parentid>145548</parentid>
      <timestamp>2024-10-25T10:07:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Informacje */</comment>
      <origin>145549</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6333" sha1="oay4gk8ej4p5td3bgihoaveoqnamoop" xml:space="preserve">{{Top-banner|pgname='''Santa Fe'''}}
{{Miejscowość infobox 
|nazwa = Santa Fe
|nazwa oryginalna = 
|widok = Santa Fe, New Mexico Montage 1.png
|opis = 
|herb = Coat_of_arms_of_Santa_Fe,_New_Mexico.svg
|mapa = Santa-fe-map.jpg
|państwo = [[Stany Zjednoczone]]
|region = [[Nowy Meksyk]]
|powierzchnia = 135,57
|ludność = 87 500
|wysokość = 2194
|prefiks = 505
|kod pocztowy = 87501–87509, 87540, 87592, 87594
|www = https://santafenm.gov/
}}
'''Santa Fe''', założone w 1607 roku, jest stolicą stanu [[Nowy Meksyk]] i jego głównym celem turystycznym, znanym z połączenia piękna krajobrazu, długiej historii (przynajmniej według amerykańskich standardów), różnorodności kulturowej i niezwykłej koncentracji sztuki, muzyki i wykwintnej kuchni. Z wysokością 7000 stóp (2100 m) jest nie tylko najstarszą stolicą stanu w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], ale także najwyższą, położoną u podnóża spektakularnych gór Sangre de Cristo. A z populacją około 85 000 (2019) nie jest najludniejszą stolicą, ale to część jej uroku. To nie jest stolica, która tętni życiem polityków, ale taka, która tętni życiem turystów, którzy zalewają wąskie uliczki wokół miejskiego placu w miesiącach letnich, aby podziwiać piękną architekturę adobe, unikalne dziedzictwo kulturowe i spektakularną sztukę, które sprawiają, że Santa Fe jest jednym z najpopularniejszych miejsc turystycznych na świecie.

== Informacje ==
[[Plik:Backroads Santa Fe (14184251729).jpg|thumb|350px|Kaplica Loretto]]
=== Historia ===
Santa Fe było kiedyś stolicą terytoriów Hiszpanii, a następnie Meksyku, na północ od Rio Grande, ale jego widoczna historia sięga daleko poza przybycie Hiszpanów; uważa się, że było to miejsce wiosek Pueblo, które zostały już dawno opuszczone, gdy Hiszpanie przybyli w 1607 roku. Zostało stolicą stanu, gdy terytorium Nowego Meksyku uzyskało niepodległość w 1912 roku.

Na początku XX wieku obszar ten przyciągnął wielu artystów, takich jak Georgia O'Keeffe i Alfred Stieglitz. Region ten nadal odgrywa ważną rolę na amerykańskiej scenie artystycznej. Przybycie Igora Strawińskiego i założenie Santa Fe Opera, jednej z wiodących na świecie oper, miało podobnie orzeźwiający i trwały wpływ na społeczność muzyczną. Wiele osób udaje się do Santa Fe na spotkania duchowe i praktykowanie sztuk medytacyjnych w licznych uzdrowiskach i kurortach, które znajdują się w Santa Fe i okolicach.

Santa Fe ma swoje korzenie w paradoksach. Z jednej strony jest to jedno z najstarszych miast w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (według niektórych szacunków najstarsze), a wielu mieszkańców może prześledzić swoje korzenie i posiadłości w mieście aż do XVII wieku. Z drugiej strony, od połowy lat 70. XX wieku jest to również cel napływu zamożnych imigrantów, co pobudziło wiele nowych konstrukcji i spowodowało zawyżone ceny nieruchomości — i drastycznie podniosło podatki od starych nieruchomości rodzinnych, z których wiele należy do rodzin, których nie stać na płacenie podatków. Napięcie między nowymi i starymi, bogatymi i biednymi itd. jest stałym nurtem w społeczności. Te i inne czynniki (nie najmniej ważnym z nich jest zasłużona reputacja przystani dla ekstrawaganckich postaci) przyczyniają się do wyjątkowości Santa Fe.

=== Klimat ===
Duża część atrakcyjności miasta, zarówno z perspektywy krajobrazowej, jak i kulturowej, wynika z jego położenia u podnóża gór [[Sangre de Cristo]]. Ta lokalizacja zapewnia łagodny klimat kontynentalny z czterema wyraźnymi porami roku. Zimy są przyjemne, z dziennymi temperaturami maksymalnymi zwykle wynoszącymi 40 °F (5–10 °C), często „odczuwalnymi” cieplejszymi ze względu na słoneczne warunki. Śnieg zmienia się gwałtownie z roku na rok; niektóre zimy prawie nie mają śniegu, podczas gdy inne będą miały kilka indywidualnych burz, z których każda spadnie o stopę lub więcej. (Słońce i duża wysokość oznaczają, że drogi zwykle nie są zbyt mocno zatkane, nawet przez duże burze, przez dłużej niż dzień lub dwa, ponieważ śnieg szybko topnieje.) Wiosna, zwykle sucha i o umiarkowanej temperaturze, jest prawdopodobnie najmniej przyjemną porą na wizytę z perspektywy pogody, ze względu na silne wiatry. Wczesne lato (czerwiec, początek lipca) jest gorące i suche, z temperaturami maksymalnymi około 90 °F (32 °C), ale ustępuje w połowie lipca naprawdę zachwycającemu klimatowi, ponieważ letnie monsunowe burze odrywają się od gór i ochładzają popołudnia. Zabierz ze sobą odzież przeciwdeszczową, jeśli odwiedzasz w lipcu lub sierpniu. Monsuny zazwyczaj zanikają na początku września, co prowadzi do jesieni z suchymi, słonecznymi dniami i czystymi, rześkimi wieczorami; pierwsze przymrozki występują zwykle w październiku, a śnieg zaczyna przyklejać się do gór mniej więcej w tym czasie.

Jedna uwaga: wysokość jest wystarczająco duża, aby wystawić na próbę płuca odwiedzającego, który dopiero co wstał z poziomu morza. Rozsądnie jest spędzić pierwszy dzień na stosunkowo siedzących zajęciach (muzea, spacery po centrum miasta) i przejść do bardziej aktywnych rzeczy po tym, jak będziesz mieć trochę czasu na aklimatyzację.

=== Kiedy jechać ===

=== Przygotowania ===

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
'''[http://aa.com American Eagle Airlines]''' kursują z miejscowego lotniska Santa Fe Municipal Airport ({{IATA|SAF}}). Obsługiwane są połączenia: cztery razy dziennie z [[Dallas]] oraz jeden raz na dzień z [[Los Angeles]]. '''Great Lakes Airlines''' non-stop latają do [[Denver]] i [[Phoenix]], a '''United Express''' dwa razy na dzień do [[Denver]].

=== Pociągiem ===

=== Samochodem ===

=== Autobusem ===

=== Statkiem ===

== Dzielnice ==

== Transport ==

== Warto zobaczyć ==
=== Imprezy ===

== Aktywny wypoczynek ==

== Praca i nauka ==

== Zakupy ==

== Wyżywienie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Wystawnie === --&gt;

== Rozrywka ==

== Zakwaterowanie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Ekskluzywnie === --&gt;

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

== Gdzie dalej ==

{{Jest w|Nowy Meksyk}}
{{Geo|35.686944|-105.937778}}

[[Kategoria:Nowy Meksyk]]</text>
      <sha1>oay4gk8ej4p5td3bgihoaveoqnamoop</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>145550</id>
      <parentid>145549</parentid>
      <timestamp>2024-10-25T10:08:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Informacje */</comment>
      <origin>145550</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6287" sha1="om3nnpunfahlpgahwdx2xcmql79gj8m" xml:space="preserve">{{Top-banner|pgname='''Santa Fe'''}}
{{Miejscowość infobox 
|nazwa = Santa Fe
|nazwa oryginalna = 
|widok = Santa Fe, New Mexico Montage 1.png
|opis = 
|herb = Coat_of_arms_of_Santa_Fe,_New_Mexico.svg
|mapa = Santa-fe-map.jpg
|państwo = [[Stany Zjednoczone]]
|region = [[Nowy Meksyk]]
|powierzchnia = 135,57
|ludność = 87 500
|wysokość = 2194
|prefiks = 505
|kod pocztowy = 87501–87509, 87540, 87592, 87594
|www = https://santafenm.gov/
}}
'''Santa Fe''', założone w 1607 roku, jest stolicą stanu [[Nowy Meksyk]] i jego głównym celem turystycznym, znanym z połączenia piękna krajobrazu, długiej historii (przynajmniej według amerykańskich standardów), różnorodności kulturowej i niezwykłej koncentracji sztuki, muzyki i wykwintnej kuchni. Z wysokością 7000 stóp (2100 m) jest nie tylko najstarszą stolicą stanu w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], ale także najwyższą, położoną u podnóża spektakularnych gór Sangre de Cristo. A z populacją około 85 000 (2019) nie jest najludniejszą stolicą, ale to część jej uroku. To nie jest stolica, która tętni życiem polityków, ale taka, która tętni życiem turystów, którzy zalewają wąskie uliczki wokół miejskiego placu w miesiącach letnich, aby podziwiać piękną architekturę adobe, unikalne dziedzictwo kulturowe i spektakularną sztukę, które sprawiają, że Santa Fe jest jednym z najpopularniejszych miejsc turystycznych na świecie.

== Informacje ==
[[Plik:Backroads Santa Fe (14184251729).jpg|thumb|350px|Kaplica Loretto]]
=== Historia ===
Santa Fe było kiedyś stolicą terytoriów Hiszpanii, a następnie Meksyku, na północ od Rio Grande, ale jego widoczna historia sięga daleko poza przybycie Hiszpanów; uważa się, że było to miejsce wiosek Pueblo, które zostały już dawno opuszczone, gdy Hiszpanie przybyli w 1607 roku. Zostało stolicą stanu, gdy terytorium Nowego Meksyku uzyskało niepodległość w 1912 roku.

Na początku XX wieku obszar ten przyciągnął wielu artystów, takich jak Georgia O'Keeffe i Alfred Stieglitz. Region ten nadal odgrywa ważną rolę na amerykańskiej scenie artystycznej. Przybycie Igora Strawińskiego i założenie Santa Fe Opera, jednej z wiodących na świecie oper, miało podobnie orzeźwiający i trwały wpływ na społeczność muzyczną. Wiele osób udaje się do Santa Fe na spotkania duchowe i praktykowanie sztuk medytacyjnych w licznych uzdrowiskach i kurortach, które znajdują się w Santa Fe i okolicach.

Santa Fe ma swoje korzenie w paradoksach. Z jednej strony jest to jedno z najstarszych miast w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (według niektórych szacunków najstarsze), a wielu mieszkańców może prześledzić swoje korzenie i posiadłości w mieście aż do XVII wieku. Z drugiej strony, od połowy lat 70. XX wieku jest to również cel napływu zamożnych imigrantów, co pobudziło wiele nowych konstrukcji i spowodowało zawyżone ceny nieruchomości — i drastycznie podniosło podatki od starych nieruchomości rodzinnych, z których wiele należy do rodzin, których nie stać na płacenie podatków. Napięcie między nowymi i starymi, bogatymi i biednymi itd. jest stałym nurtem w społeczności. Te i inne czynniki (nie najmniej ważnym z nich jest zasłużona reputacja przystani dla ekstrawaganckich postaci) przyczyniają się do wyjątkowości Santa Fe.

=== Klimat ===
Duża część atrakcyjności miasta, zarówno z perspektywy krajobrazowej, jak i kulturowej, wynika z jego położenia u podnóża gór [[Sangre de Cristo]]. Ta lokalizacja zapewnia łagodny klimat kontynentalny z czterema wyraźnymi porami roku. Zimy są przyjemne, z dziennymi temperaturami maksymalnymi zwykle wynoszącymi 40 °F (5–10 °C), często „odczuwalnymi” cieplejszymi ze względu na słoneczne warunki. Śnieg zmienia się gwałtownie z roku na rok; niektóre zimy prawie nie mają śniegu, podczas gdy inne będą miały kilka indywidualnych burz, z których każda spadnie o stopę lub więcej. (Słońce i duża wysokość oznaczają, że drogi zwykle nie są zbyt mocno zatkane, nawet przez duże burze, przez dłużej niż dzień lub dwa, ponieważ śnieg szybko topnieje.) Wiosna, zwykle sucha i o umiarkowanej temperaturze, jest prawdopodobnie najmniej przyjemną porą na wizytę z perspektywy pogody, ze względu na silne wiatry. Wczesne lato (czerwiec, początek lipca) jest gorące i suche, z temperaturami maksymalnymi około 90 °F (32 °C), ale ustępuje w połowie lipca naprawdę zachwycającemu klimatowi, ponieważ letnie monsunowe burze odrywają się od gór i ochładzają popołudnia. Zabierz ze sobą odzież przeciwdeszczową, jeśli odwiedzasz w lipcu lub sierpniu. Monsuny zazwyczaj zanikają na początku września, co prowadzi do jesieni z suchymi, słonecznymi dniami i czystymi, rześkimi wieczorami; pierwsze przymrozki występują zwykle w październiku, a śnieg zaczyna przyklejać się do gór mniej więcej w tym czasie.

Jedna uwaga: wysokość jest wystarczająco duża, aby wystawić na próbę płuca odwiedzającego, który dopiero co wstał z poziomu morza. Rozsądnie jest spędzić pierwszy dzień na stosunkowo siedzących zajęciach (muzea, spacery po centrum miasta) i przejść do bardziej aktywnych rzeczy po tym, jak będziesz mieć trochę czasu na aklimatyzację.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
'''[http://aa.com American Eagle Airlines]''' kursują z miejscowego lotniska Santa Fe Municipal Airport ({{IATA|SAF}}). Obsługiwane są połączenia: cztery razy dziennie z [[Dallas]] oraz jeden raz na dzień z [[Los Angeles]]. '''Great Lakes Airlines''' non-stop latają do [[Denver]] i [[Phoenix]], a '''United Express''' dwa razy na dzień do [[Denver]].

=== Pociągiem ===

=== Samochodem ===

=== Autobusem ===

=== Statkiem ===

== Dzielnice ==

== Transport ==

== Warto zobaczyć ==
=== Imprezy ===

== Aktywny wypoczynek ==

== Praca i nauka ==

== Zakupy ==

== Wyżywienie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Wystawnie === --&gt;

== Rozrywka ==

== Zakwaterowanie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Ekskluzywnie === --&gt;

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

== Gdzie dalej ==

{{Jest w|Nowy Meksyk}}
{{Geo|35.686944|-105.937778}}

[[Kategoria:Nowy Meksyk]]</text>
      <sha1>om3nnpunfahlpgahwdx2xcmql79gj8m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>145551</id>
      <parentid>145550</parentid>
      <timestamp>2024-10-25T10:09:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kontakt */</comment>
      <origin>145551</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6383" sha1="gxwkcinuf2bo16fz1956nn0vbcuot43" xml:space="preserve">{{Top-banner|pgname='''Santa Fe'''}}
{{Miejscowość infobox 
|nazwa = Santa Fe
|nazwa oryginalna = 
|widok = Santa Fe, New Mexico Montage 1.png
|opis = 
|herb = Coat_of_arms_of_Santa_Fe,_New_Mexico.svg
|mapa = Santa-fe-map.jpg
|państwo = [[Stany Zjednoczone]]
|region = [[Nowy Meksyk]]
|powierzchnia = 135,57
|ludność = 87 500
|wysokość = 2194
|prefiks = 505
|kod pocztowy = 87501–87509, 87540, 87592, 87594
|www = https://santafenm.gov/
}}
'''Santa Fe''', założone w 1607 roku, jest stolicą stanu [[Nowy Meksyk]] i jego głównym celem turystycznym, znanym z połączenia piękna krajobrazu, długiej historii (przynajmniej według amerykańskich standardów), różnorodności kulturowej i niezwykłej koncentracji sztuki, muzyki i wykwintnej kuchni. Z wysokością 7000 stóp (2100 m) jest nie tylko najstarszą stolicą stanu w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], ale także najwyższą, położoną u podnóża spektakularnych gór Sangre de Cristo. A z populacją około 85 000 (2019) nie jest najludniejszą stolicą, ale to część jej uroku. To nie jest stolica, która tętni życiem polityków, ale taka, która tętni życiem turystów, którzy zalewają wąskie uliczki wokół miejskiego placu w miesiącach letnich, aby podziwiać piękną architekturę adobe, unikalne dziedzictwo kulturowe i spektakularną sztukę, które sprawiają, że Santa Fe jest jednym z najpopularniejszych miejsc turystycznych na świecie.

== Informacje ==
[[Plik:Backroads Santa Fe (14184251729).jpg|thumb|350px|Kaplica Loretto]]
=== Historia ===
Santa Fe było kiedyś stolicą terytoriów Hiszpanii, a następnie Meksyku, na północ od Rio Grande, ale jego widoczna historia sięga daleko poza przybycie Hiszpanów; uważa się, że było to miejsce wiosek Pueblo, które zostały już dawno opuszczone, gdy Hiszpanie przybyli w 1607 roku. Zostało stolicą stanu, gdy terytorium Nowego Meksyku uzyskało niepodległość w 1912 roku.

Na początku XX wieku obszar ten przyciągnął wielu artystów, takich jak Georgia O'Keeffe i Alfred Stieglitz. Region ten nadal odgrywa ważną rolę na amerykańskiej scenie artystycznej. Przybycie Igora Strawińskiego i założenie Santa Fe Opera, jednej z wiodących na świecie oper, miało podobnie orzeźwiający i trwały wpływ na społeczność muzyczną. Wiele osób udaje się do Santa Fe na spotkania duchowe i praktykowanie sztuk medytacyjnych w licznych uzdrowiskach i kurortach, które znajdują się w Santa Fe i okolicach.

Santa Fe ma swoje korzenie w paradoksach. Z jednej strony jest to jedno z najstarszych miast w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (według niektórych szacunków najstarsze), a wielu mieszkańców może prześledzić swoje korzenie i posiadłości w mieście aż do XVII wieku. Z drugiej strony, od połowy lat 70. XX wieku jest to również cel napływu zamożnych imigrantów, co pobudziło wiele nowych konstrukcji i spowodowało zawyżone ceny nieruchomości — i drastycznie podniosło podatki od starych nieruchomości rodzinnych, z których wiele należy do rodzin, których nie stać na płacenie podatków. Napięcie między nowymi i starymi, bogatymi i biednymi itd. jest stałym nurtem w społeczności. Te i inne czynniki (nie najmniej ważnym z nich jest zasłużona reputacja przystani dla ekstrawaganckich postaci) przyczyniają się do wyjątkowości Santa Fe.

=== Klimat ===
Duża część atrakcyjności miasta, zarówno z perspektywy krajobrazowej, jak i kulturowej, wynika z jego położenia u podnóża gór [[Sangre de Cristo]]. Ta lokalizacja zapewnia łagodny klimat kontynentalny z czterema wyraźnymi porami roku. Zimy są przyjemne, z dziennymi temperaturami maksymalnymi zwykle wynoszącymi 40 °F (5–10 °C), często „odczuwalnymi” cieplejszymi ze względu na słoneczne warunki. Śnieg zmienia się gwałtownie z roku na rok; niektóre zimy prawie nie mają śniegu, podczas gdy inne będą miały kilka indywidualnych burz, z których każda spadnie o stopę lub więcej. (Słońce i duża wysokość oznaczają, że drogi zwykle nie są zbyt mocno zatkane, nawet przez duże burze, przez dłużej niż dzień lub dwa, ponieważ śnieg szybko topnieje.) Wiosna, zwykle sucha i o umiarkowanej temperaturze, jest prawdopodobnie najmniej przyjemną porą na wizytę z perspektywy pogody, ze względu na silne wiatry. Wczesne lato (czerwiec, początek lipca) jest gorące i suche, z temperaturami maksymalnymi około 90 °F (32 °C), ale ustępuje w połowie lipca naprawdę zachwycającemu klimatowi, ponieważ letnie monsunowe burze odrywają się od gór i ochładzają popołudnia. Zabierz ze sobą odzież przeciwdeszczową, jeśli odwiedzasz w lipcu lub sierpniu. Monsuny zazwyczaj zanikają na początku września, co prowadzi do jesieni z suchymi, słonecznymi dniami i czystymi, rześkimi wieczorami; pierwsze przymrozki występują zwykle w październiku, a śnieg zaczyna przyklejać się do gór mniej więcej w tym czasie.

Jedna uwaga: wysokość jest wystarczająco duża, aby wystawić na próbę płuca odwiedzającego, który dopiero co wstał z poziomu morza. Rozsądnie jest spędzić pierwszy dzień na stosunkowo siedzących zajęciach (muzea, spacery po centrum miasta) i przejść do bardziej aktywnych rzeczy po tym, jak będziesz mieć trochę czasu na aklimatyzację.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
'''[http://aa.com American Eagle Airlines]''' kursują z miejscowego lotniska Santa Fe Municipal Airport ({{IATA|SAF}}). Obsługiwane są połączenia: cztery razy dziennie z [[Dallas]] oraz jeden raz na dzień z [[Los Angeles]]. '''Great Lakes Airlines''' non-stop latają do [[Denver]] i [[Phoenix]], a '''United Express''' dwa razy na dzień do [[Denver]].

=== Pociągiem ===

=== Samochodem ===

=== Autobusem ===

=== Statkiem ===

== Dzielnice ==

== Transport ==

== Warto zobaczyć ==
=== Imprezy ===

== Aktywny wypoczynek ==

== Praca i nauka ==

== Zakupy ==

== Wyżywienie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Wystawnie === --&gt;

== Rozrywka ==

== Zakwaterowanie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Ekskluzywnie === --&gt;

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

== Informacje turytstyczne ==
* Strona internetowa [https://www.santafe.org/ Santa Fe Tourism]

== Gdzie dalej ==

{{Jest w|Nowy Meksyk}}
{{Geo|35.686944|-105.937778}}

[[Kategoria:Nowy Meksyk]]</text>
      <sha1>gxwkcinuf2bo16fz1956nn0vbcuot43</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>145552</id>
      <parentid>145551</parentid>
      <timestamp>2024-10-25T10:35:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Dojazd */</comment>
      <origin>145552</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11918" sha1="del4ezv65da3oz3sptu20ztl6o00fk3" xml:space="preserve">{{Top-banner|pgname='''Santa Fe'''}}
{{Miejscowość infobox 
|nazwa = Santa Fe
|nazwa oryginalna = 
|widok = Santa Fe, New Mexico Montage 1.png
|opis = 
|herb = Coat_of_arms_of_Santa_Fe,_New_Mexico.svg
|mapa = Santa-fe-map.jpg
|państwo = [[Stany Zjednoczone]]
|region = [[Nowy Meksyk]]
|powierzchnia = 135,57
|ludność = 87 500
|wysokość = 2194
|prefiks = 505
|kod pocztowy = 87501–87509, 87540, 87592, 87594
|www = https://santafenm.gov/
}}
'''Santa Fe''', założone w 1607 roku, jest stolicą stanu [[Nowy Meksyk]] i jego głównym celem turystycznym, znanym z połączenia piękna krajobrazu, długiej historii (przynajmniej według amerykańskich standardów), różnorodności kulturowej i niezwykłej koncentracji sztuki, muzyki i wykwintnej kuchni. Z wysokością 7000 stóp (2100 m) jest nie tylko najstarszą stolicą stanu w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], ale także najwyższą, położoną u podnóża spektakularnych gór Sangre de Cristo. A z populacją około 85 000 (2019) nie jest najludniejszą stolicą, ale to część jej uroku. To nie jest stolica, która tętni życiem polityków, ale taka, która tętni życiem turystów, którzy zalewają wąskie uliczki wokół miejskiego placu w miesiącach letnich, aby podziwiać piękną architekturę adobe, unikalne dziedzictwo kulturowe i spektakularną sztukę, które sprawiają, że Santa Fe jest jednym z najpopularniejszych miejsc turystycznych na świecie.

== Informacje ==
[[Plik:Backroads Santa Fe (14184251729).jpg|thumb|350px|Kaplica Loretto]]
=== Historia ===
Santa Fe było kiedyś stolicą terytoriów Hiszpanii, a następnie Meksyku, na północ od Rio Grande, ale jego widoczna historia sięga daleko poza przybycie Hiszpanów; uważa się, że było to miejsce wiosek Pueblo, które zostały już dawno opuszczone, gdy Hiszpanie przybyli w 1607 roku. Zostało stolicą stanu, gdy terytorium Nowego Meksyku uzyskało niepodległość w 1912 roku.

Na początku XX wieku obszar ten przyciągnął wielu artystów, takich jak Georgia O'Keeffe i Alfred Stieglitz. Region ten nadal odgrywa ważną rolę na amerykańskiej scenie artystycznej. Przybycie Igora Strawińskiego i założenie Santa Fe Opera, jednej z wiodących na świecie oper, miało podobnie orzeźwiający i trwały wpływ na społeczność muzyczną. Wiele osób udaje się do Santa Fe na spotkania duchowe i praktykowanie sztuk medytacyjnych w licznych uzdrowiskach i kurortach, które znajdują się w Santa Fe i okolicach.

Santa Fe ma swoje korzenie w paradoksach. Z jednej strony jest to jedno z najstarszych miast w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (według niektórych szacunków najstarsze), a wielu mieszkańców może prześledzić swoje korzenie i posiadłości w mieście aż do XVII wieku. Z drugiej strony, od połowy lat 70. XX wieku jest to również cel napływu zamożnych imigrantów, co pobudziło wiele nowych konstrukcji i spowodowało zawyżone ceny nieruchomości — i drastycznie podniosło podatki od starych nieruchomości rodzinnych, z których wiele należy do rodzin, których nie stać na płacenie podatków. Napięcie między nowymi i starymi, bogatymi i biednymi itd. jest stałym nurtem w społeczności. Te i inne czynniki (nie najmniej ważnym z nich jest zasłużona reputacja przystani dla ekstrawaganckich postaci) przyczyniają się do wyjątkowości Santa Fe.

=== Klimat ===
Duża część atrakcyjności miasta, zarówno z perspektywy krajobrazowej, jak i kulturowej, wynika z jego położenia u podnóża gór [[Sangre de Cristo]]. Ta lokalizacja zapewnia łagodny klimat kontynentalny z czterema wyraźnymi porami roku. Zimy są przyjemne, z dziennymi temperaturami maksymalnymi zwykle wynoszącymi 40 °F (5–10 °C), często „odczuwalnymi” cieplejszymi ze względu na słoneczne warunki. Śnieg zmienia się gwałtownie z roku na rok; niektóre zimy prawie nie mają śniegu, podczas gdy inne będą miały kilka indywidualnych burz, z których każda spadnie o stopę lub więcej. (Słońce i duża wysokość oznaczają, że drogi zwykle nie są zbyt mocno zatkane, nawet przez duże burze, przez dłużej niż dzień lub dwa, ponieważ śnieg szybko topnieje.) Wiosna, zwykle sucha i o umiarkowanej temperaturze, jest prawdopodobnie najmniej przyjemną porą na wizytę z perspektywy pogody, ze względu na silne wiatry. Wczesne lato (czerwiec, początek lipca) jest gorące i suche, z temperaturami maksymalnymi około 90 °F (32 °C), ale ustępuje w połowie lipca naprawdę zachwycającemu klimatowi, ponieważ letnie monsunowe burze odrywają się od gór i ochładzają popołudnia. Zabierz ze sobą odzież przeciwdeszczową, jeśli odwiedzasz w lipcu lub sierpniu. Monsuny zazwyczaj zanikają na początku września, co prowadzi do jesieni z suchymi, słonecznymi dniami i czystymi, rześkimi wieczorami; pierwsze przymrozki występują zwykle w październiku, a śnieg zaczyna przyklejać się do gór mniej więcej w tym czasie.

Jedna uwaga: wysokość jest wystarczająco duża, aby wystawić na próbę płuca odwiedzającego, który dopiero co wstał z poziomu morza. Rozsądnie jest spędzić pierwszy dzień na stosunkowo siedzących zajęciach (muzea, spacery po centrum miasta) i przejść do bardziej aktywnych rzeczy po tym, jak będziesz mieć trochę czasu na aklimatyzację.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
{{Znacznik|Santa Fe Municipal Airport|35.61771 |-106.08665|typ=transport}}'''[https://flysantafe.com/ Santa Fe Municipal Airport]''' ({{IATA|SAF}}). [https://www.aa.com/homePage.do?locale=en_US American Eagle Airlines] oferuje codzienne połączenia z [[Dallas]]/[[Fort Worth]] i [[Phoenix]], a United Express oferuje codzienne połączenia z [[Denver]]. 
Jeśli wjeżdżasz do [[Nowy Meksyk|Nowego Meksyk]]u przez większe lotnisko w [[Albuquerque]], wypożycz samochód i jedź, ponieważ nie ma połączenia lotniczego łączącego oba lotniska. Alternatywnie możesz również skorzystać z pociągu podmiejskiego Rail Runner (patrz poniżej) lub jednego z autobusów wahadłowych, takich jak '''[https://groometransportation.com/santa-fe/ Groome Transportation]''', który odbierze Cię z lotniska w Albuquerque i odwiezie do jednej z kilku lokalizacji w Santa Fe.

=== Pociągiem ===
[[Plik:New Mexico Rail Runner La Bajada Hill.jpg|thumb|350px|Pociąg Rail Runner wspinający się na wzgórze w kierunku Santa Fe.]]
Linia kolejowa '''[https://www.riometro.org/ New Mexico Rail Runner Express]''' łączy Santa Fe z [[Albuquerque]] i okolicznymi miejscowościami (z centrum Albuquerque można dojechać autobusem wahadłowym na lotnisko, {{IATA|ABQ}}). W Santa Fe są cztery stacje: {{Znacznik|Santa Fe Depot|35.68428 |-105.94670|typ=transport}}'''Santa Fe Depot''' na Railyards na Guadalupe Street w pobliżu Sanbusco Center, stacja {{Znacznik|South Capitol|35.673056 |-105.957222|typ=transport}}'''South Capitol''' przy Cordova Road między Cerrillos Road i St. Francis Drive, stacja {{Znacznik|Zia Road|35.6464 |-105.957|typ=transport}}'''Zia Road''' przy Zia Road i St. Francis Drive po południowej stronie miasta oraz stacja {{Znacznik|NM 599|35.591944 |-106.060278|typ=transport}}'''NM 599''' przy [[Plik:I-25.svg|22px]] i [[Plik:New_Mexico_599.svg|22px]] na południowy zachód od miasta. Santa Fe Depot jest najbardziej przydatny do zwiedzania, ponieważ znajduje się w historycznej części centrum miasta, w stosunkowo niewielkiej odległości od placu. Pozostałe stacje są przeznaczone raczej dla osób dojeżdżających do pracy i są mało przydatne dla turystów. Rail Runner kursuje codziennie, chociaż poza godzinami szczytu w dni powszednie usługa może być ograniczona. Ceny biletów zależą od odległości przejazdu; bilet jednodniowy zwykle kosztuje od 5 do 10 dolarów. Bilety można kupić online lub u agentów biletowych w pociągu.

Główna trasa '''[https://www.amtrak.com/home.html Amtrak]''' przez południowy zachód, ''[https://www.amtrak.com/southwest-chief-train Southwest Chief]'', zatrzymuje się w {{Znacznik|Stacja Lamy|35.4809 |-105.88|typ=transport}}'''Lamy''' około 15 mil na południe od Santa Fe przy autostradzie [[Plik:US_285.svg|22px]]. Pociągi kursujące raz dziennie zatrzymują się w Lamy w środku popołudnia, a bus wahadłowy może zabrać Cię do Santa Fe. Stacja w Lamy ma stary wagon restauracyjny serwujący lunch, sprzedawców jedzenia na peronie i stoły piknikowe pod zacienionymi topolami. Podróżni z rowerami mogą stwierdzić, że bus wahadłowy do Santa Fe nie jest w stanie przewieźć ich rowerów, chyba że poczyniono specjalne ustalenia; alternatywą jest wysłanie bagażu wcześniej busem i jazda na rowerze — istnieje federalnie wyznaczony szlak kolejowy wzdłuż nieużywanej linii kolejowej między Lamy a Santa Fe, ale między stacją Amtrak a [[Plik:US_285.svg|22px]] musisz podróżować drogą, a następnie na północ [[Plik:US_285.svg|22px]] do początku szlaku.

=== Samochodem ===
Santa Fe leży wzdłuż autostrady międzystanowej [[Plik:I-25.svg|22px]], która okrąża miasto. Uważaj na warunki pogodowe, jeśli jedziesz tą drogą do Santa Fe. Santa Fe leży prawie 1500 stóp (460 m) nad [[Albuquerque]], a na [[Plik:I-25.svg|22px]] większość zmian wysokości występuje na jednym długim, stromym wzgórzu znanym jako „La Bajada”. Wzgórze La Bajada jest trudne do pokonania podczas zimowych śnieżyc i czasami jest zamykane na okresy kilku godzin. Na wschód od miasta [[Plik:I-25.svg|22px]] North przebiega przez umiarkowaną przełęcz wzdłuż południowego krańca gór [[Sangre de Cristo]], zanim wyjedzie na równiny; również ona może być zamknięta podczas zamieci.

Jeśli warunki są dobre i nie spieszysz się, rozważ skorzystanie z dróg lokalnych jako alternatywy dla [[Plik:I-25.svg|22px]], jeśli jedziesz z [[Albuquerque]]. Droga stanowa [[Plik:New_Mexico_14.svg|22px]] przebiega wzdłuż wschodniej strony gór Sandia i przez malownicze miasteczka Madrid i Cerrillos, zanim połączy się z autostradą międzystanową tuż na południe od Santa Fe.

Santa Fe znajdowało się na oryginalnej trasie [[Route 66]], chociaż zostało pominięte w latach 30. XX wieku w wyniku dziwnych intryg politycznych, a znacznie krótsza, nowoczesna trasa Route 66 nie przebiegała w pobliżu tego miejsca. Jadąc z punktów na wschód, możesz również rozważyć wjazd do miasta trasą '''[[Santa Fe Trail]]''', która dzieli drogi z trasą Route 66 w pobliżu Santa Fe.

=== Autobusem ===
Nie ma dalekobieżnego rozkładowego połączenia autobusowego do Santa Fe. Najbliższy przystanek '''[https://www.greyhound.com/ Greyhound]''' znajduje się w [[Albuquerque]], w centrum miasta, przy Alvarado Transportation Center. Stamtąd najwygodniejszą opcją dojazdu do Santa Fe jest skorzystanie z pociągu Rail Runner, który zatrzymuje się tuż obok dworca autobusowego.

Zarówno New Mexico Park and Ride, jak i [https://www.ncrtd.org/ NCRTD] zapewniają podmiejskie połączenia autobusowe w dni powszednie, oferując trasy łączące Santa Fe z okolicznymi społecznościami. Ponadto NCRTD obsługuje weekendowe połączenie [https://www.ncrtd.org/routes-by-area/taos-area/ Taos Express] do Taos oraz codzienną trasę [https://www.ncrtd.org/255-mountain-trail-route/ Mountain Trail] w górę Hyde Park Road między Santa Fe i Ski Santa Fe.

== Dzielnice ==

== Transport ==

== Warto zobaczyć ==
=== Imprezy ===

== Aktywny wypoczynek ==

== Praca i nauka ==

== Zakupy ==

== Wyżywienie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Wystawnie === --&gt;

== Rozrywka ==

== Zakwaterowanie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Ekskluzywnie === --&gt;

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

== Informacje turytstyczne ==
* Strona internetowa [https://www.santafe.org/ Santa Fe Tourism]

== Gdzie dalej ==

{{Jest w|Nowy Meksyk}}
{{Geo|35.686944|-105.937778}}

[[Kategoria:Nowy Meksyk]]</text>
      <sha1>del4ezv65da3oz3sptu20ztl6o00fk3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>145553</id>
      <parentid>145552</parentid>
      <timestamp>2024-10-25T10:35:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Dzielnice */</comment>
      <origin>145553</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11901" sha1="2wylra7jqyfddt1amsn82wnwfeluxr5" xml:space="preserve">{{Top-banner|pgname='''Santa Fe'''}}
{{Miejscowość infobox 
|nazwa = Santa Fe
|nazwa oryginalna = 
|widok = Santa Fe, New Mexico Montage 1.png
|opis = 
|herb = Coat_of_arms_of_Santa_Fe,_New_Mexico.svg
|mapa = Santa-fe-map.jpg
|państwo = [[Stany Zjednoczone]]
|region = [[Nowy Meksyk]]
|powierzchnia = 135,57
|ludność = 87 500
|wysokość = 2194
|prefiks = 505
|kod pocztowy = 87501–87509, 87540, 87592, 87594
|www = https://santafenm.gov/
}}
'''Santa Fe''', założone w 1607 roku, jest stolicą stanu [[Nowy Meksyk]] i jego głównym celem turystycznym, znanym z połączenia piękna krajobrazu, długiej historii (przynajmniej według amerykańskich standardów), różnorodności kulturowej i niezwykłej koncentracji sztuki, muzyki i wykwintnej kuchni. Z wysokością 7000 stóp (2100 m) jest nie tylko najstarszą stolicą stanu w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], ale także najwyższą, położoną u podnóża spektakularnych gór Sangre de Cristo. A z populacją około 85 000 (2019) nie jest najludniejszą stolicą, ale to część jej uroku. To nie jest stolica, która tętni życiem polityków, ale taka, która tętni życiem turystów, którzy zalewają wąskie uliczki wokół miejskiego placu w miesiącach letnich, aby podziwiać piękną architekturę adobe, unikalne dziedzictwo kulturowe i spektakularną sztukę, które sprawiają, że Santa Fe jest jednym z najpopularniejszych miejsc turystycznych na świecie.

== Informacje ==
[[Plik:Backroads Santa Fe (14184251729).jpg|thumb|350px|Kaplica Loretto]]
=== Historia ===
Santa Fe było kiedyś stolicą terytoriów Hiszpanii, a następnie Meksyku, na północ od Rio Grande, ale jego widoczna historia sięga daleko poza przybycie Hiszpanów; uważa się, że było to miejsce wiosek Pueblo, które zostały już dawno opuszczone, gdy Hiszpanie przybyli w 1607 roku. Zostało stolicą stanu, gdy terytorium Nowego Meksyku uzyskało niepodległość w 1912 roku.

Na początku XX wieku obszar ten przyciągnął wielu artystów, takich jak Georgia O'Keeffe i Alfred Stieglitz. Region ten nadal odgrywa ważną rolę na amerykańskiej scenie artystycznej. Przybycie Igora Strawińskiego i założenie Santa Fe Opera, jednej z wiodących na świecie oper, miało podobnie orzeźwiający i trwały wpływ na społeczność muzyczną. Wiele osób udaje się do Santa Fe na spotkania duchowe i praktykowanie sztuk medytacyjnych w licznych uzdrowiskach i kurortach, które znajdują się w Santa Fe i okolicach.

Santa Fe ma swoje korzenie w paradoksach. Z jednej strony jest to jedno z najstarszych miast w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (według niektórych szacunków najstarsze), a wielu mieszkańców może prześledzić swoje korzenie i posiadłości w mieście aż do XVII wieku. Z drugiej strony, od połowy lat 70. XX wieku jest to również cel napływu zamożnych imigrantów, co pobudziło wiele nowych konstrukcji i spowodowało zawyżone ceny nieruchomości — i drastycznie podniosło podatki od starych nieruchomości rodzinnych, z których wiele należy do rodzin, których nie stać na płacenie podatków. Napięcie między nowymi i starymi, bogatymi i biednymi itd. jest stałym nurtem w społeczności. Te i inne czynniki (nie najmniej ważnym z nich jest zasłużona reputacja przystani dla ekstrawaganckich postaci) przyczyniają się do wyjątkowości Santa Fe.

=== Klimat ===
Duża część atrakcyjności miasta, zarówno z perspektywy krajobrazowej, jak i kulturowej, wynika z jego położenia u podnóża gór [[Sangre de Cristo]]. Ta lokalizacja zapewnia łagodny klimat kontynentalny z czterema wyraźnymi porami roku. Zimy są przyjemne, z dziennymi temperaturami maksymalnymi zwykle wynoszącymi 40 °F (5–10 °C), często „odczuwalnymi” cieplejszymi ze względu na słoneczne warunki. Śnieg zmienia się gwałtownie z roku na rok; niektóre zimy prawie nie mają śniegu, podczas gdy inne będą miały kilka indywidualnych burz, z których każda spadnie o stopę lub więcej. (Słońce i duża wysokość oznaczają, że drogi zwykle nie są zbyt mocno zatkane, nawet przez duże burze, przez dłużej niż dzień lub dwa, ponieważ śnieg szybko topnieje.) Wiosna, zwykle sucha i o umiarkowanej temperaturze, jest prawdopodobnie najmniej przyjemną porą na wizytę z perspektywy pogody, ze względu na silne wiatry. Wczesne lato (czerwiec, początek lipca) jest gorące i suche, z temperaturami maksymalnymi około 90 °F (32 °C), ale ustępuje w połowie lipca naprawdę zachwycającemu klimatowi, ponieważ letnie monsunowe burze odrywają się od gór i ochładzają popołudnia. Zabierz ze sobą odzież przeciwdeszczową, jeśli odwiedzasz w lipcu lub sierpniu. Monsuny zazwyczaj zanikają na początku września, co prowadzi do jesieni z suchymi, słonecznymi dniami i czystymi, rześkimi wieczorami; pierwsze przymrozki występują zwykle w październiku, a śnieg zaczyna przyklejać się do gór mniej więcej w tym czasie.

Jedna uwaga: wysokość jest wystarczająco duża, aby wystawić na próbę płuca odwiedzającego, który dopiero co wstał z poziomu morza. Rozsądnie jest spędzić pierwszy dzień na stosunkowo siedzących zajęciach (muzea, spacery po centrum miasta) i przejść do bardziej aktywnych rzeczy po tym, jak będziesz mieć trochę czasu na aklimatyzację.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
{{Znacznik|Santa Fe Municipal Airport|35.61771 |-106.08665|typ=transport}}'''[https://flysantafe.com/ Santa Fe Municipal Airport]''' ({{IATA|SAF}}). [https://www.aa.com/homePage.do?locale=en_US American Eagle Airlines] oferuje codzienne połączenia z [[Dallas]]/[[Fort Worth]] i [[Phoenix]], a United Express oferuje codzienne połączenia z [[Denver]]. 
Jeśli wjeżdżasz do [[Nowy Meksyk|Nowego Meksyk]]u przez większe lotnisko w [[Albuquerque]], wypożycz samochód i jedź, ponieważ nie ma połączenia lotniczego łączącego oba lotniska. Alternatywnie możesz również skorzystać z pociągu podmiejskiego Rail Runner (patrz poniżej) lub jednego z autobusów wahadłowych, takich jak '''[https://groometransportation.com/santa-fe/ Groome Transportation]''', który odbierze Cię z lotniska w Albuquerque i odwiezie do jednej z kilku lokalizacji w Santa Fe.

=== Pociągiem ===
[[Plik:New Mexico Rail Runner La Bajada Hill.jpg|thumb|350px|Pociąg Rail Runner wspinający się na wzgórze w kierunku Santa Fe.]]
Linia kolejowa '''[https://www.riometro.org/ New Mexico Rail Runner Express]''' łączy Santa Fe z [[Albuquerque]] i okolicznymi miejscowościami (z centrum Albuquerque można dojechać autobusem wahadłowym na lotnisko, {{IATA|ABQ}}). W Santa Fe są cztery stacje: {{Znacznik|Santa Fe Depot|35.68428 |-105.94670|typ=transport}}'''Santa Fe Depot''' na Railyards na Guadalupe Street w pobliżu Sanbusco Center, stacja {{Znacznik|South Capitol|35.673056 |-105.957222|typ=transport}}'''South Capitol''' przy Cordova Road między Cerrillos Road i St. Francis Drive, stacja {{Znacznik|Zia Road|35.6464 |-105.957|typ=transport}}'''Zia Road''' przy Zia Road i St. Francis Drive po południowej stronie miasta oraz stacja {{Znacznik|NM 599|35.591944 |-106.060278|typ=transport}}'''NM 599''' przy [[Plik:I-25.svg|22px]] i [[Plik:New_Mexico_599.svg|22px]] na południowy zachód od miasta. Santa Fe Depot jest najbardziej przydatny do zwiedzania, ponieważ znajduje się w historycznej części centrum miasta, w stosunkowo niewielkiej odległości od placu. Pozostałe stacje są przeznaczone raczej dla osób dojeżdżających do pracy i są mało przydatne dla turystów. Rail Runner kursuje codziennie, chociaż poza godzinami szczytu w dni powszednie usługa może być ograniczona. Ceny biletów zależą od odległości przejazdu; bilet jednodniowy zwykle kosztuje od 5 do 10 dolarów. Bilety można kupić online lub u agentów biletowych w pociągu.

Główna trasa '''[https://www.amtrak.com/home.html Amtrak]''' przez południowy zachód, ''[https://www.amtrak.com/southwest-chief-train Southwest Chief]'', zatrzymuje się w {{Znacznik|Stacja Lamy|35.4809 |-105.88|typ=transport}}'''Lamy''' około 15 mil na południe od Santa Fe przy autostradzie [[Plik:US_285.svg|22px]]. Pociągi kursujące raz dziennie zatrzymują się w Lamy w środku popołudnia, a bus wahadłowy może zabrać Cię do Santa Fe. Stacja w Lamy ma stary wagon restauracyjny serwujący lunch, sprzedawców jedzenia na peronie i stoły piknikowe pod zacienionymi topolami. Podróżni z rowerami mogą stwierdzić, że bus wahadłowy do Santa Fe nie jest w stanie przewieźć ich rowerów, chyba że poczyniono specjalne ustalenia; alternatywą jest wysłanie bagażu wcześniej busem i jazda na rowerze — istnieje federalnie wyznaczony szlak kolejowy wzdłuż nieużywanej linii kolejowej między Lamy a Santa Fe, ale między stacją Amtrak a [[Plik:US_285.svg|22px]] musisz podróżować drogą, a następnie na północ [[Plik:US_285.svg|22px]] do początku szlaku.

=== Samochodem ===
Santa Fe leży wzdłuż autostrady międzystanowej [[Plik:I-25.svg|22px]], która okrąża miasto. Uważaj na warunki pogodowe, jeśli jedziesz tą drogą do Santa Fe. Santa Fe leży prawie 1500 stóp (460 m) nad [[Albuquerque]], a na [[Plik:I-25.svg|22px]] większość zmian wysokości występuje na jednym długim, stromym wzgórzu znanym jako „La Bajada”. Wzgórze La Bajada jest trudne do pokonania podczas zimowych śnieżyc i czasami jest zamykane na okresy kilku godzin. Na wschód od miasta [[Plik:I-25.svg|22px]] North przebiega przez umiarkowaną przełęcz wzdłuż południowego krańca gór [[Sangre de Cristo]], zanim wyjedzie na równiny; również ona może być zamknięta podczas zamieci.

Jeśli warunki są dobre i nie spieszysz się, rozważ skorzystanie z dróg lokalnych jako alternatywy dla [[Plik:I-25.svg|22px]], jeśli jedziesz z [[Albuquerque]]. Droga stanowa [[Plik:New_Mexico_14.svg|22px]] przebiega wzdłuż wschodniej strony gór Sandia i przez malownicze miasteczka Madrid i Cerrillos, zanim połączy się z autostradą międzystanową tuż na południe od Santa Fe.

Santa Fe znajdowało się na oryginalnej trasie [[Route 66]], chociaż zostało pominięte w latach 30. XX wieku w wyniku dziwnych intryg politycznych, a znacznie krótsza, nowoczesna trasa Route 66 nie przebiegała w pobliżu tego miejsca. Jadąc z punktów na wschód, możesz również rozważyć wjazd do miasta trasą '''[[Santa Fe Trail]]''', która dzieli drogi z trasą Route 66 w pobliżu Santa Fe.

=== Autobusem ===
Nie ma dalekobieżnego rozkładowego połączenia autobusowego do Santa Fe. Najbliższy przystanek '''[https://www.greyhound.com/ Greyhound]''' znajduje się w [[Albuquerque]], w centrum miasta, przy Alvarado Transportation Center. Stamtąd najwygodniejszą opcją dojazdu do Santa Fe jest skorzystanie z pociągu Rail Runner, który zatrzymuje się tuż obok dworca autobusowego.

Zarówno New Mexico Park and Ride, jak i [https://www.ncrtd.org/ NCRTD] zapewniają podmiejskie połączenia autobusowe w dni powszednie, oferując trasy łączące Santa Fe z okolicznymi społecznościami. Ponadto NCRTD obsługuje weekendowe połączenie [https://www.ncrtd.org/routes-by-area/taos-area/ Taos Express] do Taos oraz codzienną trasę [https://www.ncrtd.org/255-mountain-trail-route/ Mountain Trail] w górę Hyde Park Road między Santa Fe i Ski Santa Fe.

== Transport ==

== Warto zobaczyć ==
=== Imprezy ===

== Aktywny wypoczynek ==

== Praca i nauka ==

== Zakupy ==

== Wyżywienie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Wystawnie === --&gt;

== Rozrywka ==

== Zakwaterowanie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Ekskluzywnie === --&gt;

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

== Informacje turytstyczne ==
* Strona internetowa [https://www.santafe.org/ Santa Fe Tourism]

== Gdzie dalej ==

{{Jest w|Nowy Meksyk}}
{{Geo|35.686944|-105.937778}}

[[Kategoria:Nowy Meksyk]]</text>
      <sha1>2wylra7jqyfddt1amsn82wnwfeluxr5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>145554</id>
      <parentid>145553</parentid>
      <timestamp>2024-10-25T10:43:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Transport */</comment>
      <origin>145554</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16135" sha1="00xxwdv8x6ix9jkrywkejujwwv92b6q" xml:space="preserve">{{Top-banner|pgname='''Santa Fe'''}}
{{Miejscowość infobox 
|nazwa = Santa Fe
|nazwa oryginalna = 
|widok = Santa Fe, New Mexico Montage 1.png
|opis = 
|herb = Coat_of_arms_of_Santa_Fe,_New_Mexico.svg
|mapa = Santa-fe-map.jpg
|państwo = [[Stany Zjednoczone]]
|region = [[Nowy Meksyk]]
|powierzchnia = 135,57
|ludność = 87 500
|wysokość = 2194
|prefiks = 505
|kod pocztowy = 87501–87509, 87540, 87592, 87594
|www = https://santafenm.gov/
}}
'''Santa Fe''', założone w 1607 roku, jest stolicą stanu [[Nowy Meksyk]] i jego głównym celem turystycznym, znanym z połączenia piękna krajobrazu, długiej historii (przynajmniej według amerykańskich standardów), różnorodności kulturowej i niezwykłej koncentracji sztuki, muzyki i wykwintnej kuchni. Z wysokością 7000 stóp (2100 m) jest nie tylko najstarszą stolicą stanu w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], ale także najwyższą, położoną u podnóża spektakularnych gór Sangre de Cristo. A z populacją około 85 000 (2019) nie jest najludniejszą stolicą, ale to część jej uroku. To nie jest stolica, która tętni życiem polityków, ale taka, która tętni życiem turystów, którzy zalewają wąskie uliczki wokół miejskiego placu w miesiącach letnich, aby podziwiać piękną architekturę adobe, unikalne dziedzictwo kulturowe i spektakularną sztukę, które sprawiają, że Santa Fe jest jednym z najpopularniejszych miejsc turystycznych na świecie.

== Informacje ==
[[Plik:Backroads Santa Fe (14184251729).jpg|thumb|350px|Kaplica Loretto]]
=== Historia ===
Santa Fe było kiedyś stolicą terytoriów Hiszpanii, a następnie Meksyku, na północ od Rio Grande, ale jego widoczna historia sięga daleko poza przybycie Hiszpanów; uważa się, że było to miejsce wiosek Pueblo, które zostały już dawno opuszczone, gdy Hiszpanie przybyli w 1607 roku. Zostało stolicą stanu, gdy terytorium Nowego Meksyku uzyskało niepodległość w 1912 roku.

Na początku XX wieku obszar ten przyciągnął wielu artystów, takich jak Georgia O'Keeffe i Alfred Stieglitz. Region ten nadal odgrywa ważną rolę na amerykańskiej scenie artystycznej. Przybycie Igora Strawińskiego i założenie Santa Fe Opera, jednej z wiodących na świecie oper, miało podobnie orzeźwiający i trwały wpływ na społeczność muzyczną. Wiele osób udaje się do Santa Fe na spotkania duchowe i praktykowanie sztuk medytacyjnych w licznych uzdrowiskach i kurortach, które znajdują się w Santa Fe i okolicach.

Santa Fe ma swoje korzenie w paradoksach. Z jednej strony jest to jedno z najstarszych miast w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (według niektórych szacunków najstarsze), a wielu mieszkańców może prześledzić swoje korzenie i posiadłości w mieście aż do XVII wieku. Z drugiej strony, od połowy lat 70. XX wieku jest to również cel napływu zamożnych imigrantów, co pobudziło wiele nowych konstrukcji i spowodowało zawyżone ceny nieruchomości — i drastycznie podniosło podatki od starych nieruchomości rodzinnych, z których wiele należy do rodzin, których nie stać na płacenie podatków. Napięcie między nowymi i starymi, bogatymi i biednymi itd. jest stałym nurtem w społeczności. Te i inne czynniki (nie najmniej ważnym z nich jest zasłużona reputacja przystani dla ekstrawaganckich postaci) przyczyniają się do wyjątkowości Santa Fe.

=== Klimat ===
Duża część atrakcyjności miasta, zarówno z perspektywy krajobrazowej, jak i kulturowej, wynika z jego położenia u podnóża gór [[Sangre de Cristo]]. Ta lokalizacja zapewnia łagodny klimat kontynentalny z czterema wyraźnymi porami roku. Zimy są przyjemne, z dziennymi temperaturami maksymalnymi zwykle wynoszącymi 40 °F (5–10 °C), często „odczuwalnymi” cieplejszymi ze względu na słoneczne warunki. Śnieg zmienia się gwałtownie z roku na rok; niektóre zimy prawie nie mają śniegu, podczas gdy inne będą miały kilka indywidualnych burz, z których każda spadnie o stopę lub więcej. (Słońce i duża wysokość oznaczają, że drogi zwykle nie są zbyt mocno zatkane, nawet przez duże burze, przez dłużej niż dzień lub dwa, ponieważ śnieg szybko topnieje.) Wiosna, zwykle sucha i o umiarkowanej temperaturze, jest prawdopodobnie najmniej przyjemną porą na wizytę z perspektywy pogody, ze względu na silne wiatry. Wczesne lato (czerwiec, początek lipca) jest gorące i suche, z temperaturami maksymalnymi około 90 °F (32 °C), ale ustępuje w połowie lipca naprawdę zachwycającemu klimatowi, ponieważ letnie monsunowe burze odrywają się od gór i ochładzają popołudnia. Zabierz ze sobą odzież przeciwdeszczową, jeśli odwiedzasz w lipcu lub sierpniu. Monsuny zazwyczaj zanikają na początku września, co prowadzi do jesieni z suchymi, słonecznymi dniami i czystymi, rześkimi wieczorami; pierwsze przymrozki występują zwykle w październiku, a śnieg zaczyna przyklejać się do gór mniej więcej w tym czasie.

Jedna uwaga: wysokość jest wystarczająco duża, aby wystawić na próbę płuca odwiedzającego, który dopiero co wstał z poziomu morza. Rozsądnie jest spędzić pierwszy dzień na stosunkowo siedzących zajęciach (muzea, spacery po centrum miasta) i przejść do bardziej aktywnych rzeczy po tym, jak będziesz mieć trochę czasu na aklimatyzację.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
{{Znacznik|Santa Fe Municipal Airport|35.61771 |-106.08665|typ=transport}}'''[https://flysantafe.com/ Santa Fe Municipal Airport]''' ({{IATA|SAF}}). [https://www.aa.com/homePage.do?locale=en_US American Eagle Airlines] oferuje codzienne połączenia z [[Dallas]]/[[Fort Worth]] i [[Phoenix]], a United Express oferuje codzienne połączenia z [[Denver]]. 
Jeśli wjeżdżasz do [[Nowy Meksyk|Nowego Meksyk]]u przez większe lotnisko w [[Albuquerque]], wypożycz samochód i jedź, ponieważ nie ma połączenia lotniczego łączącego oba lotniska. Alternatywnie możesz również skorzystać z pociągu podmiejskiego Rail Runner (patrz poniżej) lub jednego z autobusów wahadłowych, takich jak '''[https://groometransportation.com/santa-fe/ Groome Transportation]''', który odbierze Cię z lotniska w Albuquerque i odwiezie do jednej z kilku lokalizacji w Santa Fe.

=== Pociągiem ===
[[Plik:New Mexico Rail Runner La Bajada Hill.jpg|thumb|350px|Pociąg Rail Runner wspinający się na wzgórze w kierunku Santa Fe.]]
Linia kolejowa '''[https://www.riometro.org/ New Mexico Rail Runner Express]''' łączy Santa Fe z [[Albuquerque]] i okolicznymi miejscowościami (z centrum Albuquerque można dojechać autobusem wahadłowym na lotnisko, {{IATA|ABQ}}). W Santa Fe są cztery stacje: {{Znacznik|Santa Fe Depot|35.68428 |-105.94670|typ=transport}}'''Santa Fe Depot''' na Railyards na Guadalupe Street w pobliżu Sanbusco Center, stacja {{Znacznik|South Capitol|35.673056 |-105.957222|typ=transport}}'''South Capitol''' przy Cordova Road między Cerrillos Road i St. Francis Drive, stacja {{Znacznik|Zia Road|35.6464 |-105.957|typ=transport}}'''Zia Road''' przy Zia Road i St. Francis Drive po południowej stronie miasta oraz stacja {{Znacznik|NM 599|35.591944 |-106.060278|typ=transport}}'''NM 599''' przy [[Plik:I-25.svg|22px]] i [[Plik:New_Mexico_599.svg|22px]] na południowy zachód od miasta. Santa Fe Depot jest najbardziej przydatny do zwiedzania, ponieważ znajduje się w historycznej części centrum miasta, w stosunkowo niewielkiej odległości od placu. Pozostałe stacje są przeznaczone raczej dla osób dojeżdżających do pracy i są mało przydatne dla turystów. Rail Runner kursuje codziennie, chociaż poza godzinami szczytu w dni powszednie usługa może być ograniczona. Ceny biletów zależą od odległości przejazdu; bilet jednodniowy zwykle kosztuje od 5 do 10 dolarów. Bilety można kupić online lub u agentów biletowych w pociągu.

Główna trasa '''[https://www.amtrak.com/home.html Amtrak]''' przez południowy zachód, ''[https://www.amtrak.com/southwest-chief-train Southwest Chief]'', zatrzymuje się w {{Znacznik|Stacja Lamy|35.4809 |-105.88|typ=transport}}'''Lamy''' około 15 mil na południe od Santa Fe przy autostradzie [[Plik:US_285.svg|22px]]. Pociągi kursujące raz dziennie zatrzymują się w Lamy w środku popołudnia, a bus wahadłowy może zabrać Cię do Santa Fe. Stacja w Lamy ma stary wagon restauracyjny serwujący lunch, sprzedawców jedzenia na peronie i stoły piknikowe pod zacienionymi topolami. Podróżni z rowerami mogą stwierdzić, że bus wahadłowy do Santa Fe nie jest w stanie przewieźć ich rowerów, chyba że poczyniono specjalne ustalenia; alternatywą jest wysłanie bagażu wcześniej busem i jazda na rowerze — istnieje federalnie wyznaczony szlak kolejowy wzdłuż nieużywanej linii kolejowej między Lamy a Santa Fe, ale między stacją Amtrak a [[Plik:US_285.svg|22px]] musisz podróżować drogą, a następnie na północ [[Plik:US_285.svg|22px]] do początku szlaku.

=== Samochodem ===
Santa Fe leży wzdłuż autostrady międzystanowej [[Plik:I-25.svg|22px]], która okrąża miasto. Uważaj na warunki pogodowe, jeśli jedziesz tą drogą do Santa Fe. Santa Fe leży prawie 1500 stóp (460 m) nad [[Albuquerque]], a na [[Plik:I-25.svg|22px]] większość zmian wysokości występuje na jednym długim, stromym wzgórzu znanym jako „La Bajada”. Wzgórze La Bajada jest trudne do pokonania podczas zimowych śnieżyc i czasami jest zamykane na okresy kilku godzin. Na wschód od miasta [[Plik:I-25.svg|22px]] North przebiega przez umiarkowaną przełęcz wzdłuż południowego krańca gór [[Sangre de Cristo]], zanim wyjedzie na równiny; również ona może być zamknięta podczas zamieci.

Jeśli warunki są dobre i nie spieszysz się, rozważ skorzystanie z dróg lokalnych jako alternatywy dla [[Plik:I-25.svg|22px]], jeśli jedziesz z [[Albuquerque]]. Droga stanowa [[Plik:New_Mexico_14.svg|22px]] przebiega wzdłuż wschodniej strony gór Sandia i przez malownicze miasteczka Madrid i Cerrillos, zanim połączy się z autostradą międzystanową tuż na południe od Santa Fe.

Santa Fe znajdowało się na oryginalnej trasie [[Route 66]], chociaż zostało pominięte w latach 30. XX wieku w wyniku dziwnych intryg politycznych, a znacznie krótsza, nowoczesna trasa Route 66 nie przebiegała w pobliżu tego miejsca. Jadąc z punktów na wschód, możesz również rozważyć wjazd do miasta trasą '''[[Santa Fe Trail]]''', która dzieli drogi z trasą Route 66 w pobliżu Santa Fe.

=== Autobusem ===
Nie ma dalekobieżnego rozkładowego połączenia autobusowego do Santa Fe. Najbliższy przystanek '''[https://www.greyhound.com/ Greyhound]''' znajduje się w [[Albuquerque]], w centrum miasta, przy Alvarado Transportation Center. Stamtąd najwygodniejszą opcją dojazdu do Santa Fe jest skorzystanie z pociągu Rail Runner, który zatrzymuje się tuż obok dworca autobusowego.

Zarówno New Mexico Park and Ride, jak i [https://www.ncrtd.org/ NCRTD] zapewniają podmiejskie połączenia autobusowe w dni powszednie, oferując trasy łączące Santa Fe z okolicznymi społecznościami. Ponadto NCRTD obsługuje weekendowe połączenie [https://www.ncrtd.org/routes-by-area/taos-area/ Taos Express] do Taos oraz codzienną trasę [https://www.ncrtd.org/255-mountain-trail-route/ Mountain Trail] w górę Hyde Park Road między Santa Fe i Ski Santa Fe.

== Transport ==
{{mapa|35.654|-105.978|zoom=12|grupy=transport,zobacz,natura,jedzenie,bar,nocleg,atrakcja,zakupy,alarm,zdrowie,zabytek,kontakt,nauka,punkt,rower,parking,obszar}}
Poza obszarem śródmieścia (obejmującym mniej więcej bloki otaczające Plaza i sąsiednią dzielnicę Railyards oraz Canyon Road) samochód jest zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem i będzie niemal niezbędny do odwiedzenia którejkolwiek z bardziej oddalonych atrakcji (np. opery, gór, pobliskich miasteczek). Jednak jeśli zatrzymujesz się tylko na kilka dni, z pewnością możesz obejść się bez samochodu z tym, co oferuje małe, ale tętniące życiem centrum; jest bardzo przyjazne dla pieszych i często spaceruje po nim wiele osób późnym wieczorem, szczególnie latem, gdy przybywają tłumy turystów.

=== Autobusem ===
* '''[https://santafenm.gov/public-works/transit/route-maps-and-schedules Santa Fe Route M]'''. Bezpłatny autobus wahadłowy Santa Fe Pickup został zawieszony na czas nieokreślony. Trasa M została wyznaczona jako de facto zastępcza. Kursuje między Kapitolem Stanowym, wzdłuż East Alameda Street, a Museum Hill mniej więcej co godzinę od 7:00 do 19:00 w dni robocze i od 10:00 do 17:00 w weekendy. 
* '''[https://santafenm.gov/public-works/transit Santa Fe Trails]''', ☏ +1 505 955-2001. Ograniczona, ale poprawiająca się komunikacja publiczna jest dostępna za pośrednictwem miejskiej sieci autobusowej. Bilet autobusowy kosztuje 1 USD, karnet jednodniowy kosztuje 2 USD, a karnet 31-dniowy kosztuje 20 USD; młodzież poniżej 18 roku życia jeździ bezpłatnie, seniorzy/osoby niepełnosprawne płacą połowę ceny. Kup bilet lub karnety u kierowcy autobusu (tylko gotówka, wymagana odliczona reszta). Najbardziej przydatne dla turystów są trasy nr 2, biegnąca wzdłuż Cerrillos Road między centrum miasta a galerią handlową Santa Fe Place, oraz trasa M, biegnąca między dworcem kolejowym Santa Fe, centrum miasta a Museum Hill.

=== Samochodem ===
Parkowanie może być problemem w lecie, ale poszukaj parkingów (płatnych) w pobliżu katedry św. Franciszka, centrum kongresowego i między ulicami Water i San Francisco na zachód od Plaza. Jeśli jesteś w mieście podczas jakiegoś ważnego wydarzenia (Indian Market, Fiesta itp.), zaplanuj parkowanie z dala od centrum i skorzystanie z autobusu wahadłowego, np. z De Vargas Mall.

Główne drogi przez miasto to '''St. Francis Drive''' (US 84/285) z północy na południe, '''Cerrillos Road''' (NM SR 14) z centrum na południowy zachód do I-25 i dalej, '''Old Santa Fe Trail''' i jego odnoga '''Old Pecos Trail''' z centrum na południowy wschód do I-25 oraz '''St. Michaels Drive''' i '''Rodeo Road''' i ich odnogi, oba łączące Old Pecos Trail i Cerrillos ze wschodu na zachód. Do większości atrakcji na obrzeżach można dojechać jedną z tych dróg. Centrum miasta to niezwykły labirynt małych dróg, po których naprawdę nie chcesz jeździć; zaparkuj samochód i idź pieszo. Ulice tam mają tendencję do błądzenia ('''Paseo de Peralta''', jedna z głównych dróg w centrum miasta, niemal tworzy pętlę) i, nawet jeśli pozornie są prostoliniowe, niekoniecznie są wyrównane zgodnie z prawdziwym kierunkiem północ-południe/wschód-zachód. Zachowaj szczególną ostrożność w przypadku pieszych i rowerzystów, wiele ulic ma ostre zakręty.

Jeśli jedziesz do Santa Fe Opera z [[Albuquerque]] lub punktów na południe, rozważ skorzystanie z '''Santa Fe Relief Route''' (NM SR 599), która odchodzi od I-25 na południe od zjazdu Cerrillos Road, omija większość Santa Fe i łączy się z US 84/285 tuż na południe od Opery. Może to być również dobry sposób na dotarcie do noclegów i restauracji w północnej części miasta; chociaż jest kilka mil na uboczu, znacznie mniej chaotyczna jazda, szczególnie w godzinach szczytu, zapewnia znaczną rekompensatę.

Po dotarciu do Santa Fe rozważ wycieczkę po centrum miasta. Kilka firm oferuje wycieczki trambusem na świeżym powietrzu, np. [https://www.toursofsantafe.com/ Loretto Line Tours] (dostępne na parkingu Kaplicy Loretto). Wycieczki te trwają około 1½ godziny i pozwalają poznać architekturę, kulturę i historię centrum miasta.

== Warto zobaczyć ==
=== Imprezy ===

== Aktywny wypoczynek ==

== Praca i nauka ==

== Zakupy ==

== Wyżywienie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Wystawnie === --&gt;

== Rozrywka ==

== Zakwaterowanie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Ekskluzywnie === --&gt;

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

== Informacje turytstyczne ==
* Strona internetowa [https://www.santafe.org/ Santa Fe Tourism]

== Gdzie dalej ==

{{Jest w|Nowy Meksyk}}
{{Geo|35.686944|-105.937778}}

[[Kategoria:Nowy Meksyk]]</text>
      <sha1>00xxwdv8x6ix9jkrywkejujwwv92b6q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>145555</id>
      <parentid>145554</parentid>
      <timestamp>2024-10-25T11:36:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Warto zobaczyć */</comment>
      <origin>145555</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27220" sha1="4khjn9mycusv2njxie0l56znmoqhk63" xml:space="preserve">{{Top-banner|pgname='''Santa Fe'''}}
{{Miejscowość infobox 
|nazwa = Santa Fe
|nazwa oryginalna = 
|widok = Santa Fe, New Mexico Montage 1.png
|opis = 
|herb = Coat_of_arms_of_Santa_Fe,_New_Mexico.svg
|mapa = Santa-fe-map.jpg
|państwo = [[Stany Zjednoczone]]
|region = [[Nowy Meksyk]]
|powierzchnia = 135,57
|ludność = 87 500
|wysokość = 2194
|prefiks = 505
|kod pocztowy = 87501–87509, 87540, 87592, 87594
|www = https://santafenm.gov/
}}
'''Santa Fe''', założone w 1607 roku, jest stolicą stanu [[Nowy Meksyk]] i jego głównym celem turystycznym, znanym z połączenia piękna krajobrazu, długiej historii (przynajmniej według amerykańskich standardów), różnorodności kulturowej i niezwykłej koncentracji sztuki, muzyki i wykwintnej kuchni. Z wysokością 7000 stóp (2100 m) jest nie tylko najstarszą stolicą stanu w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], ale także najwyższą, położoną u podnóża spektakularnych gór Sangre de Cristo. A z populacją około 85 000 (2019) nie jest najludniejszą stolicą, ale to część jej uroku. To nie jest stolica, która tętni życiem polityków, ale taka, która tętni życiem turystów, którzy zalewają wąskie uliczki wokół miejskiego placu w miesiącach letnich, aby podziwiać piękną architekturę adobe, unikalne dziedzictwo kulturowe i spektakularną sztukę, które sprawiają, że Santa Fe jest jednym z najpopularniejszych miejsc turystycznych na świecie.

== Informacje ==
[[Plik:Backroads Santa Fe (14184251729).jpg|thumb|350px|Kaplica Loretto]]
=== Historia ===
Santa Fe było kiedyś stolicą terytoriów Hiszpanii, a następnie Meksyku, na północ od Rio Grande, ale jego widoczna historia sięga daleko poza przybycie Hiszpanów; uważa się, że było to miejsce wiosek Pueblo, które zostały już dawno opuszczone, gdy Hiszpanie przybyli w 1607 roku. Zostało stolicą stanu, gdy terytorium Nowego Meksyku uzyskało niepodległość w 1912 roku.

Na początku XX wieku obszar ten przyciągnął wielu artystów, takich jak Georgia O'Keeffe i Alfred Stieglitz. Region ten nadal odgrywa ważną rolę na amerykańskiej scenie artystycznej. Przybycie Igora Strawińskiego i założenie Santa Fe Opera, jednej z wiodących na świecie oper, miało podobnie orzeźwiający i trwały wpływ na społeczność muzyczną. Wiele osób udaje się do Santa Fe na spotkania duchowe i praktykowanie sztuk medytacyjnych w licznych uzdrowiskach i kurortach, które znajdują się w Santa Fe i okolicach.

Santa Fe ma swoje korzenie w paradoksach. Z jednej strony jest to jedno z najstarszych miast w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (według niektórych szacunków najstarsze), a wielu mieszkańców może prześledzić swoje korzenie i posiadłości w mieście aż do XVII wieku. Z drugiej strony, od połowy lat 70. XX wieku jest to również cel napływu zamożnych imigrantów, co pobudziło wiele nowych konstrukcji i spowodowało zawyżone ceny nieruchomości — i drastycznie podniosło podatki od starych nieruchomości rodzinnych, z których wiele należy do rodzin, których nie stać na płacenie podatków. Napięcie między nowymi i starymi, bogatymi i biednymi itd. jest stałym nurtem w społeczności. Te i inne czynniki (nie najmniej ważnym z nich jest zasłużona reputacja przystani dla ekstrawaganckich postaci) przyczyniają się do wyjątkowości Santa Fe.

=== Klimat ===
Duża część atrakcyjności miasta, zarówno z perspektywy krajobrazowej, jak i kulturowej, wynika z jego położenia u podnóża gór [[Sangre de Cristo]]. Ta lokalizacja zapewnia łagodny klimat kontynentalny z czterema wyraźnymi porami roku. Zimy są przyjemne, z dziennymi temperaturami maksymalnymi zwykle wynoszącymi 40 °F (5–10 °C), często „odczuwalnymi” cieplejszymi ze względu na słoneczne warunki. Śnieg zmienia się gwałtownie z roku na rok; niektóre zimy prawie nie mają śniegu, podczas gdy inne będą miały kilka indywidualnych burz, z których każda spadnie o stopę lub więcej. (Słońce i duża wysokość oznaczają, że drogi zwykle nie są zbyt mocno zatkane, nawet przez duże burze, przez dłużej niż dzień lub dwa, ponieważ śnieg szybko topnieje.) Wiosna, zwykle sucha i o umiarkowanej temperaturze, jest prawdopodobnie najmniej przyjemną porą na wizytę z perspektywy pogody, ze względu na silne wiatry. Wczesne lato (czerwiec, początek lipca) jest gorące i suche, z temperaturami maksymalnymi około 90 °F (32 °C), ale ustępuje w połowie lipca naprawdę zachwycającemu klimatowi, ponieważ letnie monsunowe burze odrywają się od gór i ochładzają popołudnia. Zabierz ze sobą odzież przeciwdeszczową, jeśli odwiedzasz w lipcu lub sierpniu. Monsuny zazwyczaj zanikają na początku września, co prowadzi do jesieni z suchymi, słonecznymi dniami i czystymi, rześkimi wieczorami; pierwsze przymrozki występują zwykle w październiku, a śnieg zaczyna przyklejać się do gór mniej więcej w tym czasie.

Jedna uwaga: wysokość jest wystarczająco duża, aby wystawić na próbę płuca odwiedzającego, który dopiero co wstał z poziomu morza. Rozsądnie jest spędzić pierwszy dzień na stosunkowo siedzących zajęciach (muzea, spacery po centrum miasta) i przejść do bardziej aktywnych rzeczy po tym, jak będziesz mieć trochę czasu na aklimatyzację.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
{{Znacznik|Santa Fe Municipal Airport|35.61771 |-106.08665|typ=transport}}'''[https://flysantafe.com/ Santa Fe Municipal Airport]''' ({{IATA|SAF}}). [https://www.aa.com/homePage.do?locale=en_US American Eagle Airlines] oferuje codzienne połączenia z [[Dallas]]/[[Fort Worth]] i [[Phoenix]], a United Express oferuje codzienne połączenia z [[Denver]]. 
Jeśli wjeżdżasz do [[Nowy Meksyk|Nowego Meksyk]]u przez większe lotnisko w [[Albuquerque]], wypożycz samochód i jedź, ponieważ nie ma połączenia lotniczego łączącego oba lotniska. Alternatywnie możesz również skorzystać z pociągu podmiejskiego Rail Runner (patrz poniżej) lub jednego z autobusów wahadłowych, takich jak '''[https://groometransportation.com/santa-fe/ Groome Transportation]''', który odbierze Cię z lotniska w Albuquerque i odwiezie do jednej z kilku lokalizacji w Santa Fe.

=== Pociągiem ===
[[Plik:New Mexico Rail Runner La Bajada Hill.jpg|thumb|350px|Pociąg Rail Runner wspinający się na wzgórze w kierunku Santa Fe.]]
Linia kolejowa '''[https://www.riometro.org/ New Mexico Rail Runner Express]''' łączy Santa Fe z [[Albuquerque]] i okolicznymi miejscowościami (z centrum Albuquerque można dojechać autobusem wahadłowym na lotnisko, {{IATA|ABQ}}). W Santa Fe są cztery stacje: {{Znacznik|Santa Fe Depot|35.68428 |-105.94670|typ=transport}}'''Santa Fe Depot''' na Railyards na Guadalupe Street w pobliżu Sanbusco Center, stacja {{Znacznik|South Capitol|35.673056 |-105.957222|typ=transport}}'''South Capitol''' przy Cordova Road między Cerrillos Road i St. Francis Drive, stacja {{Znacznik|Zia Road|35.6464 |-105.957|typ=transport}}'''Zia Road''' przy Zia Road i St. Francis Drive po południowej stronie miasta oraz stacja {{Znacznik|NM 599|35.591944 |-106.060278|typ=transport}}'''NM 599''' przy [[Plik:I-25.svg|22px]] i [[Plik:New_Mexico_599.svg|22px]] na południowy zachód od miasta. Santa Fe Depot jest najbardziej przydatny do zwiedzania, ponieważ znajduje się w historycznej części centrum miasta, w stosunkowo niewielkiej odległości od placu. Pozostałe stacje są przeznaczone raczej dla osób dojeżdżających do pracy i są mało przydatne dla turystów. Rail Runner kursuje codziennie, chociaż poza godzinami szczytu w dni powszednie usługa może być ograniczona. Ceny biletów zależą od odległości przejazdu; bilet jednodniowy zwykle kosztuje od 5 do 10 dolarów. Bilety można kupić online lub u agentów biletowych w pociągu.

Główna trasa '''[https://www.amtrak.com/home.html Amtrak]''' przez południowy zachód, ''[https://www.amtrak.com/southwest-chief-train Southwest Chief]'', zatrzymuje się w {{Znacznik|Stacja Lamy|35.4809 |-105.88|typ=transport}}'''Lamy''' około 15 mil na południe od Santa Fe przy autostradzie [[Plik:US_285.svg|22px]]. Pociągi kursujące raz dziennie zatrzymują się w Lamy w środku popołudnia, a bus wahadłowy może zabrać Cię do Santa Fe. Stacja w Lamy ma stary wagon restauracyjny serwujący lunch, sprzedawców jedzenia na peronie i stoły piknikowe pod zacienionymi topolami. Podróżni z rowerami mogą stwierdzić, że bus wahadłowy do Santa Fe nie jest w stanie przewieźć ich rowerów, chyba że poczyniono specjalne ustalenia; alternatywą jest wysłanie bagażu wcześniej busem i jazda na rowerze — istnieje federalnie wyznaczony szlak kolejowy wzdłuż nieużywanej linii kolejowej między Lamy a Santa Fe, ale między stacją Amtrak a [[Plik:US_285.svg|22px]] musisz podróżować drogą, a następnie na północ [[Plik:US_285.svg|22px]] do początku szlaku.

=== Samochodem ===
Santa Fe leży wzdłuż autostrady międzystanowej [[Plik:I-25.svg|22px]], która okrąża miasto. Uważaj na warunki pogodowe, jeśli jedziesz tą drogą do Santa Fe. Santa Fe leży prawie 1500 stóp (460 m) nad [[Albuquerque]], a na [[Plik:I-25.svg|22px]] większość zmian wysokości występuje na jednym długim, stromym wzgórzu znanym jako „La Bajada”. Wzgórze La Bajada jest trudne do pokonania podczas zimowych śnieżyc i czasami jest zamykane na okresy kilku godzin. Na wschód od miasta [[Plik:I-25.svg|22px]] North przebiega przez umiarkowaną przełęcz wzdłuż południowego krańca gór [[Sangre de Cristo]], zanim wyjedzie na równiny; również ona może być zamknięta podczas zamieci.

Jeśli warunki są dobre i nie spieszysz się, rozważ skorzystanie z dróg lokalnych jako alternatywy dla [[Plik:I-25.svg|22px]], jeśli jedziesz z [[Albuquerque]]. Droga stanowa [[Plik:New_Mexico_14.svg|22px]] przebiega wzdłuż wschodniej strony gór Sandia i przez malownicze miasteczka Madrid i Cerrillos, zanim połączy się z autostradą międzystanową tuż na południe od Santa Fe.

Santa Fe znajdowało się na oryginalnej trasie [[Route 66]], chociaż zostało pominięte w latach 30. XX wieku w wyniku dziwnych intryg politycznych, a znacznie krótsza, nowoczesna trasa Route 66 nie przebiegała w pobliżu tego miejsca. Jadąc z punktów na wschód, możesz również rozważyć wjazd do miasta trasą '''[[Santa Fe Trail]]''', która dzieli drogi z trasą Route 66 w pobliżu Santa Fe.

=== Autobusem ===
Nie ma dalekobieżnego rozkładowego połączenia autobusowego do Santa Fe. Najbliższy przystanek '''[https://www.greyhound.com/ Greyhound]''' znajduje się w [[Albuquerque]], w centrum miasta, przy Alvarado Transportation Center. Stamtąd najwygodniejszą opcją dojazdu do Santa Fe jest skorzystanie z pociągu Rail Runner, który zatrzymuje się tuż obok dworca autobusowego.

Zarówno New Mexico Park and Ride, jak i [https://www.ncrtd.org/ NCRTD] zapewniają podmiejskie połączenia autobusowe w dni powszednie, oferując trasy łączące Santa Fe z okolicznymi społecznościami. Ponadto NCRTD obsługuje weekendowe połączenie [https://www.ncrtd.org/routes-by-area/taos-area/ Taos Express] do Taos oraz codzienną trasę [https://www.ncrtd.org/255-mountain-trail-route/ Mountain Trail] w górę Hyde Park Road między Santa Fe i Ski Santa Fe.

== Transport ==
{{mapa|35.654|-105.978|zoom=12|grupy=transport,zobacz,natura,jedzenie,bar,nocleg,atrakcja,zakupy,alarm,zdrowie,zabytek,kontakt,nauka,punkt,rower,parking,obszar}}
Poza obszarem śródmieścia (obejmującym mniej więcej bloki otaczające Plaza i sąsiednią dzielnicę Railyards oraz Canyon Road) samochód jest zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem i będzie niemal niezbędny do odwiedzenia którejkolwiek z bardziej oddalonych atrakcji (np. opery, gór, pobliskich miasteczek). Jednak jeśli zatrzymujesz się tylko na kilka dni, z pewnością możesz obejść się bez samochodu z tym, co oferuje małe, ale tętniące życiem centrum; jest bardzo przyjazne dla pieszych i często spaceruje po nim wiele osób późnym wieczorem, szczególnie latem, gdy przybywają tłumy turystów.

=== Autobusem ===
* '''[https://santafenm.gov/public-works/transit/route-maps-and-schedules Santa Fe Route M]'''. Bezpłatny autobus wahadłowy Santa Fe Pickup został zawieszony na czas nieokreślony. Trasa M została wyznaczona jako de facto zastępcza. Kursuje między Kapitolem Stanowym, wzdłuż East Alameda Street, a Museum Hill mniej więcej co godzinę od 7:00 do 19:00 w dni robocze i od 10:00 do 17:00 w weekendy. 
* '''[https://santafenm.gov/public-works/transit Santa Fe Trails]''', ☏ +1 505 955-2001. Ograniczona, ale poprawiająca się komunikacja publiczna jest dostępna za pośrednictwem miejskiej sieci autobusowej. Bilet autobusowy kosztuje 1 USD, karnet jednodniowy kosztuje 2 USD, a karnet 31-dniowy kosztuje 20 USD; młodzież poniżej 18 roku życia jeździ bezpłatnie, seniorzy/osoby niepełnosprawne płacą połowę ceny. Kup bilet lub karnety u kierowcy autobusu (tylko gotówka, wymagana odliczona reszta). Najbardziej przydatne dla turystów są trasy nr 2, biegnąca wzdłuż Cerrillos Road między centrum miasta a galerią handlową Santa Fe Place, oraz trasa M, biegnąca między dworcem kolejowym Santa Fe, centrum miasta a Museum Hill.

=== Samochodem ===
Parkowanie może być problemem w lecie, ale poszukaj parkingów (płatnych) w pobliżu katedry św. Franciszka, centrum kongresowego i między ulicami Water i San Francisco na zachód od Plaza. Jeśli jesteś w mieście podczas jakiegoś ważnego wydarzenia (Indian Market, Fiesta itp.), zaplanuj parkowanie z dala od centrum i skorzystanie z autobusu wahadłowego, np. z De Vargas Mall.

Główne drogi przez miasto to '''St. Francis Drive''' (US 84/285) z północy na południe, '''Cerrillos Road''' (NM SR 14) z centrum na południowy zachód do I-25 i dalej, '''Old Santa Fe Trail''' i jego odnoga '''Old Pecos Trail''' z centrum na południowy wschód do I-25 oraz '''St. Michaels Drive''' i '''Rodeo Road''' i ich odnogi, oba łączące Old Pecos Trail i Cerrillos ze wschodu na zachód. Do większości atrakcji na obrzeżach można dojechać jedną z tych dróg. Centrum miasta to niezwykły labirynt małych dróg, po których naprawdę nie chcesz jeździć; zaparkuj samochód i idź pieszo. Ulice tam mają tendencję do błądzenia ('''Paseo de Peralta''', jedna z głównych dróg w centrum miasta, niemal tworzy pętlę) i, nawet jeśli pozornie są prostoliniowe, niekoniecznie są wyrównane zgodnie z prawdziwym kierunkiem północ-południe/wschód-zachód. Zachowaj szczególną ostrożność w przypadku pieszych i rowerzystów, wiele ulic ma ostre zakręty.

Jeśli jedziesz do Santa Fe Opera z [[Albuquerque]] lub punktów na południe, rozważ skorzystanie z '''Santa Fe Relief Route''' (NM SR 599), która odchodzi od I-25 na południe od zjazdu Cerrillos Road, omija większość Santa Fe i łączy się z US 84/285 tuż na południe od Opery. Może to być również dobry sposób na dotarcie do noclegów i restauracji w północnej części miasta; chociaż jest kilka mil na uboczu, znacznie mniej chaotyczna jazda, szczególnie w godzinach szczytu, zapewnia znaczną rekompensatę.

Po dotarciu do Santa Fe rozważ wycieczkę po centrum miasta. Kilka firm oferuje wycieczki trambusem na świeżym powietrzu, np. [https://www.toursofsantafe.com/ Loretto Line Tours] (dostępne na parkingu Kaplicy Loretto). Wycieczki te trwają około 1½ godziny i pozwalają poznać architekturę, kulturę i historię centrum miasta.

== Warto zobaczyć ==
Podobnie jak wiele miast założonych przez Hiszpanów, Santa Fe ma centralny plac, {{Znacznik|Plaza|29.55014|34.95941|typ=zobacz|url=|kolor=808080|treść=}}'''Plaza''', który jest miejscem spotkań dla wszystkich typów. Aby spędzić godziny na rozrywce, usiądź na ławce i obserwuj ludzi; szybko docenisz, jak odnosi się do nich przydomek „City Different”. Szczególnie przyjemnie jest latem, gdy temperatura spada (choć może też padać deszcz), a ludzie wychodzą.

=== Muzea ===
Santa Fe ma wiele interesujących muzeów, większość z nich znajduje się w centrum miasta i można do nich łatwo dotrzeć pieszo. Cztery z największych w Santa Fe (Pałac Gubernatorów, Muzeum Sztuki Nowego Meksyku, Muzeum Międzynarodowej Sztuki Ludowej i Muzeum Sztuki i Kultury Indian) są pododdziałami '''[https://www.newmexicoculture.org/ Muzeum Nowego Meksyku]''', na które można kupić wspólny karnet za 20 USD, który umożliwia dostęp do wszystkich czterech muzeów i Muzeum Kolonialnej Sztuki Hiszpańskiej w ciągu czterech dni. Jeśli masz czas tylko na jedno, dostępne są indywidualne karnety.
[[Plik:SantaFeFineArtMuseumStroller.jpg|thumb|350px|Muzeum Sztuki Nowego Meksyku]]
Poniżej znajduje się lista muzeów w centrum miasta:
* {{zobacz
| name=[https://www.nmhistorymuseum.org/ Pałac Gubernatorów / Muzeum Historii Nowego Meksyku] | alt= | url= | email=
| adres=105 E Palace Ave | lat=35.687847 | long=-105.938204| wskazówki=Północna ściana Santa Fe Plaza
| telefon=+1 505 476-5200 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00, zamknięte od poniedziałku do czwartku (''otwarte w piątki od 17:00 do 19:00 od maja do października oraz w pierwszy piątek każdego miesiąca od listopada do kwietnia''). Najstarszy budynek publiczny w Stanach Zjednoczonych, Pałac Gubernatorów, to XVII-wieczny budynek, który kiedyś pełnił funkcję głównego budynku Kapitolu, a obecnie mieści doskonałe muzeum historyczne i sklep z eksponatami na temat historii budynku i działającą starą prasą drukarską. Za Pałacem znajduje się Muzeum Historii Nowego Meksyku z trzema piętrami eksponatów na temat historii Nowego Meksyku, w tym licznymi artefaktami od czasów prehistorycznych do współczesności. Podczas gdy Pałac jest remontowany (stan na 2022), zakłócenia są minimalne w większość dni, a eksponaty są przeniesione, ale dostępne. Lokalni artyści rdzennych Amerykanów sprzedają swoje prace pod portalem (zadaszona fasada) zwróconym w stronę placu. Otrzymują miejsce za pośrednictwem oficjalnego systemu loterii. 12 USD dla dorosłych, młodzież do lat 16 wstęp wolny.
}}
* {{zobacz
| name=[https://www.nmartmuseum.org/ Muzeum Sztuki Nowego Meksyku] | alt= | url= | email=
| adres=107 W Palace Ave | lat=35.6881 | long=-105.939| wskazówki=tuż na zachód od Pałacu Gubernatorów
| telefon=+1 505 476-5072 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00, zamknięte od poniedziałku do czwartku (''otwarte w piątki od 17:00 do 19:00 od maja do października oraz w pierwszy piątek każdego miesiąca od listopada do kwietnia''). Choć w pewnym stopniu zostało wyprzedzone przez O'Keeffe Museum, to muzeum ma nieco bardziej zróżnicowaną, choć nadal nowomeksykańską, kolekcję. St. Francis Auditorium w muzeum jest jednym z głównych miejsc w mieście, w których odbywają się koncerty, szczególnie o charakterze klasycznym lub ludowym. $12 dorośli, młodzież do lat 16 wstęp wolny
}}
* {{zobacz
| name=[https://www.okeeffemuseum.org/ Georgia O'Keeffe Museum] | alt= | url= | email=
| adres=217 Johnson St | lat=35.689156 | long=-105.941325| wskazówki=tuż na północ od centrum miasta
| telefon=+1 505 946-1000 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie od 9:00 do 17:00, pt otwarte do 19:00. Poświęcone artystce XX wieku, która osiedliła się w pobliżu [[Abiquiu]], małego miasteczka na północ od Santa Fe. Bezpłatne tylko po 17:00 w pierwszy piątek każdego miesiąca i dotyczy tylko mieszkańców Nowego Meksyku. $20 dorośli, młodzież do lat 17 wstęp wolny.
}}
* {{zobacz
| name=[https://iaia.edu/iaia-museum-of-contemporary-native-arts/ Muzeum Współczesnej Sztuki Rdzennej] | alt= | url= | email=
| adres=108 Cathedral Pl | lat=35.68690 | long=-105.93695| wskazówki=centrum miasta, po drugiej stronie ulicy od katedry św. Franciszka
| telefon=+1 505 983-8900, bezpłatny numer: +1-888-922-4242 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Pn śr-Sb 10-17, Nd 12-17, zamknięte Wt. [https://iaia.edu/ Institute for American Indian Arts] (IAIA) to długoletnia instytucja Santa Fe, która pomaga promować Santa Fe Indian Market (patrz „Festiwale, imprerzy”). Ich muzeum posiada wspaniałą kolekcję współczesnej sztuki indiańskiej. Dorośli 10 USD, studenci i seniorzy (62+) 5 USD; zniżki dla mieszkańców Nowego Meksyku i członków plemienia.
}}
* {{zobacz
| name=SITE Santa Fe | alt= | url= | email=
| adres=1606 Paseo De Peralta | lat=35.68142 | long=-105.94976| wskazówki=
| telefon=+1 505 989-1199 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Prywatne miejsce poświęcone sztuce współczesnej, w którym regularnie odbywają się wystawy artystów zasługujących na międzynarodowe uznanie – to naprawdę nowatorskie rozwiązanie.
}}
[[Plik:Museum of international folk art display.jpg|thumb|350px|Miniatury w Muzeum Międzynarodowej Sztuki Ludowej]]
'''[https://www.museumhill.net/ Museum Hill]''', na południe od centrum miasta, jest domem dla kolekcji muzeów sztuki i kultury u podnóża wzgórz z widokiem na Santa Fe. Chociaż nie jest w odległości spaceru od centrum miasta, można tam dojechać transportem publicznym (Santa Fe Trails Route M z obszaru placu lub autobusem Santa Fe Pickup museum shuttle z Kapitolu Stanowego).
* {{zobacz
| name=[https://www.internationalfolkart.org/ Muzeum Międzynarodowej Sztuki Ludowej] | alt= | url= | email=
| adres=706 Camino Lejo | lat=35.6641 | long=-105.926| wskazówki=na Museum Hill
| telefon=+1 505 476-1200 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00 maj-październik; zamknięte w poniedziałki listopad-kwiecień. Szczególnie zachwycająca w tym muzeum jest jego ogromna wystawa Girard, która zawiera wiele dużych, kolorowych wystaw zabawek, szopek, tekstyliów, modeli wiosek i tradycyjnej sztuki z całego świata. Muzeum posiada również wspaniałą kolekcję lokalnej sztuki hiszpańskojęzycznej, a także dobry harmonogram zmieniających się wystaw. Siedziba Międzynarodowego Targu Sztuki Ludowej w Santa Fe odbywającego się w lipcu (patrz „Festiwale, imprezy”). $12 dla dorosłych, $11 dla uczniów, młodzież do lat 16 wstęp wolny.
}}
* {{zobacz
| name=[https://www.indianartsandculture.org/ Muzeum Sztuki i Kultury Indyjskiej] | alt= | url= | email=
| adres=710 Camino Lejo | lat=35.664831 | long=-105.924989| wskazówki=na Museum Hill
| telefon=+1 505 476-1250 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00 maj-październik; zamknięte w poniedziałki listopad-kwiecień. Duże muzeum z dziełami sztuki Indian amerykańskich i eksponatami na temat ich kultury i historii, w tym całkiem znakomita kolekcja ceramiki i eksponaty historycznego i współczesnego życia Indian. $12 dorośli, $11 studenci, młodzież 16 i młodsi wstęp wolny.
}}
* {{zobacz
| name=[https://nmheritagearts.org/ Muzeum Kolonialnej Kolonialnej Hiszpańskiej] | alt= | url= | email=
| adres=750 Camino Lejo | lat=35.66598 | long=-105.92431| wskazówki=na Museum Hill
| telefon=+1 505 982-2226 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00 maj-październik; zamknięte w poniedziałki listopad-kwiecień. Niewielkie, ale wspaniałe muzeum, które prezentuje wiele dzieł sztuki i artefaktów Hispano pochodzących od pierwotnych hiszpańskich osadników w tym rejonie. Muzeum sponsoruje również coroczny Spanish Market (patrz „Festiwale, imprezy”). $10 dla dorosłych, poniżej 16. roku życia wstęp wolny.
}}
* {{zobacz
| name=[https://wheelwright.org/ Muzeum Indian Amerykańskich Wheelwright] | alt= | url= | email=
| adres=704 Camino Lejo | lat=35.6625 | long=-105.927| wskazówki=na Museum Hill
| telefon=+1 505 982-4636, bezpłatny numer: +1-800-607-4636 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00. Doskonała kolekcja sztuki rdzennych Amerykanów, z uroczym małym sklepikiem z pamiątkami, Case Trading Post, który sprzedaje wspaniałe przykłady sztuki rdzennych Amerykanów, odzwierciedlające jakość kolekcji. Częste wydarzenia specjalne. 8 USD, studenci/rdzenni Amerykanie/dzieci poniżej 12. roku życia wstęp wolny, pierwsza niedziela każdego miesiąca wstęp wolny.
}}
Poza obszarem placu znajduje się także kilka innych muzeów (ale nie na Museum Hill), które zdecydowanie warto odwiedzić:
* {{zobacz
| name=[https://santafechildrensmuseum.org/ Muzeum Dziecięce w Santa Fe] | alt= | url= | email=children@santafechildrensmuseum.org
| adres=1050 Old Pecos Trail | lat=35.67295 | long=-105.93673| wskazówki=około mili na południe od centrum miasta
| telefon=+1 505 989-8359 | tollfree= | fax=+1 505 989-7506
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Śr 9:00-17:00, Czw 10:00-18:30, Pt So 10:00-17:00, Nd 12:00-17:00; zamknięte od poniedziałku do wtorku. Wiele wystaw z udziałem publiczności i różne dostępne stworzenia zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz; w części wewnętrznej znajduje się kilka obszarów z zabawkami konstrukcyjnymi i obszar do robienia baniek, podczas gdy na zewnątrz znajduje się ogród i szklarnia z wieloma atrakcjami dla dzieci. $7,50 dorośli, $5 dzieci.
}}
* {{zobacz
| name=[https://meowwolf.com/visit/santa-fe Meow Wolf] | alt= | url= | email=
| adres=1352 Rufina Circle | lat=35.654722 | long=-105.996667| wskazówki=
| telefon=+1 866 MEOW WOW (6369969)| tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Niedz.-Czw. 10:00-20:00, Pt. Sob. 10:00-22:00. Ogromne dzieło sztuki w magazynie. Przygotuj się na dezorientację, zakłopotanie i zachwyt. 70 pokoi sztuki stworzonych specjalnie dla tego królestwa. Spodziewaj się spędzić tam co najmniej 2 godziny. Jeśli chcesz, jest też tajemnicza opowieść do odkrycia w The House of Eternal Return. 42 USD dorośli, 27 USD dzieci.
}}
* {{zobacz
| name=[https://golondrinas.org/ El Rancho de las Golondrinas] | alt= | url= | email=
| adres=334 Los Pinos Rd | lat=35.574444 | long=-106.109167| wskazówki=daleko poza centrum miasta
| telefon=+1 505 471-2261 | tollfree= | fax=+1 505 471-5623
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Czerw.-wrz. Śr.-Nd. 10:00-16:00. Ogromne muzeum „żywej historii” na świeżym powietrzu przedstawiające hiszpańskie dni kolonialne, z rekonstrukcjami wioski, farm, sadów, winnicy i dużego młyna wodnego. W maju będziesz unikać tłumów znudzonych dzieci na szkolnych wycieczkach; lepiej odwiedzić jesienią. Dorośli 6 USD, seniorzy/nastolatkowie 13-18 4 USD, dzieci do lat 12 za darmo.
}}

== Aktywny wypoczynek ==

== Praca i nauka ==

== Zakupy ==

== Wyżywienie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Wystawnie === --&gt;

== Rozrywka ==

== Zakwaterowanie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Ekskluzywnie === --&gt;

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

== Informacje turytstyczne ==
* Strona internetowa [https://www.santafe.org/ Santa Fe Tourism]

== Gdzie dalej ==

{{Jest w|Nowy Meksyk}}
{{Geo|35.686944|-105.937778}}

[[Kategoria:Nowy Meksyk]]</text>
      <sha1>4khjn9mycusv2njxie0l56znmoqhk63</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>145556</id>
      <parentid>145555</parentid>
      <timestamp>2024-10-25T11:56:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Muzea */</comment>
      <origin>145556</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32568" sha1="1km8n0enw7f7m2ty1czdla4bh89qfmp" xml:space="preserve">{{Top-banner|pgname='''Santa Fe'''}}
{{Miejscowość infobox 
|nazwa = Santa Fe
|nazwa oryginalna = 
|widok = Santa Fe, New Mexico Montage 1.png
|opis = 
|herb = Coat_of_arms_of_Santa_Fe,_New_Mexico.svg
|mapa = Santa-fe-map.jpg
|państwo = [[Stany Zjednoczone]]
|region = [[Nowy Meksyk]]
|powierzchnia = 135,57
|ludność = 87 500
|wysokość = 2194
|prefiks = 505
|kod pocztowy = 87501–87509, 87540, 87592, 87594
|www = https://santafenm.gov/
}}
'''Santa Fe''', założone w 1607 roku, jest stolicą stanu [[Nowy Meksyk]] i jego głównym celem turystycznym, znanym z połączenia piękna krajobrazu, długiej historii (przynajmniej według amerykańskich standardów), różnorodności kulturowej i niezwykłej koncentracji sztuki, muzyki i wykwintnej kuchni. Z wysokością 7000 stóp (2100 m) jest nie tylko najstarszą stolicą stanu w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], ale także najwyższą, położoną u podnóża spektakularnych gór Sangre de Cristo. A z populacją około 85 000 (2019) nie jest najludniejszą stolicą, ale to część jej uroku. To nie jest stolica, która tętni życiem polityków, ale taka, która tętni życiem turystów, którzy zalewają wąskie uliczki wokół miejskiego placu w miesiącach letnich, aby podziwiać piękną architekturę adobe, unikalne dziedzictwo kulturowe i spektakularną sztukę, które sprawiają, że Santa Fe jest jednym z najpopularniejszych miejsc turystycznych na świecie.

== Informacje ==
[[Plik:Backroads Santa Fe (14184251729).jpg|thumb|350px|Kaplica Loretto]]
=== Historia ===
Santa Fe było kiedyś stolicą terytoriów Hiszpanii, a następnie Meksyku, na północ od Rio Grande, ale jego widoczna historia sięga daleko poza przybycie Hiszpanów; uważa się, że było to miejsce wiosek Pueblo, które zostały już dawno opuszczone, gdy Hiszpanie przybyli w 1607 roku. Zostało stolicą stanu, gdy terytorium Nowego Meksyku uzyskało niepodległość w 1912 roku.

Na początku XX wieku obszar ten przyciągnął wielu artystów, takich jak Georgia O'Keeffe i Alfred Stieglitz. Region ten nadal odgrywa ważną rolę na amerykańskiej scenie artystycznej. Przybycie Igora Strawińskiego i założenie Santa Fe Opera, jednej z wiodących na świecie oper, miało podobnie orzeźwiający i trwały wpływ na społeczność muzyczną. Wiele osób udaje się do Santa Fe na spotkania duchowe i praktykowanie sztuk medytacyjnych w licznych uzdrowiskach i kurortach, które znajdują się w Santa Fe i okolicach.

Santa Fe ma swoje korzenie w paradoksach. Z jednej strony jest to jedno z najstarszych miast w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (według niektórych szacunków najstarsze), a wielu mieszkańców może prześledzić swoje korzenie i posiadłości w mieście aż do XVII wieku. Z drugiej strony, od połowy lat 70. XX wieku jest to również cel napływu zamożnych imigrantów, co pobudziło wiele nowych konstrukcji i spowodowało zawyżone ceny nieruchomości — i drastycznie podniosło podatki od starych nieruchomości rodzinnych, z których wiele należy do rodzin, których nie stać na płacenie podatków. Napięcie między nowymi i starymi, bogatymi i biednymi itd. jest stałym nurtem w społeczności. Te i inne czynniki (nie najmniej ważnym z nich jest zasłużona reputacja przystani dla ekstrawaganckich postaci) przyczyniają się do wyjątkowości Santa Fe.

=== Klimat ===
Duża część atrakcyjności miasta, zarówno z perspektywy krajobrazowej, jak i kulturowej, wynika z jego położenia u podnóża gór [[Sangre de Cristo]]. Ta lokalizacja zapewnia łagodny klimat kontynentalny z czterema wyraźnymi porami roku. Zimy są przyjemne, z dziennymi temperaturami maksymalnymi zwykle wynoszącymi 40 °F (5–10 °C), często „odczuwalnymi” cieplejszymi ze względu na słoneczne warunki. Śnieg zmienia się gwałtownie z roku na rok; niektóre zimy prawie nie mają śniegu, podczas gdy inne będą miały kilka indywidualnych burz, z których każda spadnie o stopę lub więcej. (Słońce i duża wysokość oznaczają, że drogi zwykle nie są zbyt mocno zatkane, nawet przez duże burze, przez dłużej niż dzień lub dwa, ponieważ śnieg szybko topnieje.) Wiosna, zwykle sucha i o umiarkowanej temperaturze, jest prawdopodobnie najmniej przyjemną porą na wizytę z perspektywy pogody, ze względu na silne wiatry. Wczesne lato (czerwiec, początek lipca) jest gorące i suche, z temperaturami maksymalnymi około 90 °F (32 °C), ale ustępuje w połowie lipca naprawdę zachwycającemu klimatowi, ponieważ letnie monsunowe burze odrywają się od gór i ochładzają popołudnia. Zabierz ze sobą odzież przeciwdeszczową, jeśli odwiedzasz w lipcu lub sierpniu. Monsuny zazwyczaj zanikają na początku września, co prowadzi do jesieni z suchymi, słonecznymi dniami i czystymi, rześkimi wieczorami; pierwsze przymrozki występują zwykle w październiku, a śnieg zaczyna przyklejać się do gór mniej więcej w tym czasie.

Jedna uwaga: wysokość jest wystarczająco duża, aby wystawić na próbę płuca odwiedzającego, który dopiero co wstał z poziomu morza. Rozsądnie jest spędzić pierwszy dzień na stosunkowo siedzących zajęciach (muzea, spacery po centrum miasta) i przejść do bardziej aktywnych rzeczy po tym, jak będziesz mieć trochę czasu na aklimatyzację.

== Dojazd ==
=== Samolotem ===
{{Znacznik|Santa Fe Municipal Airport|35.61771 |-106.08665|typ=transport}}'''[https://flysantafe.com/ Santa Fe Municipal Airport]''' ({{IATA|SAF}}). [https://www.aa.com/homePage.do?locale=en_US American Eagle Airlines] oferuje codzienne połączenia z [[Dallas]]/[[Fort Worth]] i [[Phoenix]], a United Express oferuje codzienne połączenia z [[Denver]]. 
Jeśli wjeżdżasz do [[Nowy Meksyk|Nowego Meksyk]]u przez większe lotnisko w [[Albuquerque]], wypożycz samochód i jedź, ponieważ nie ma połączenia lotniczego łączącego oba lotniska. Alternatywnie możesz również skorzystać z pociągu podmiejskiego Rail Runner (patrz poniżej) lub jednego z autobusów wahadłowych, takich jak '''[https://groometransportation.com/santa-fe/ Groome Transportation]''', który odbierze Cię z lotniska w Albuquerque i odwiezie do jednej z kilku lokalizacji w Santa Fe.

=== Pociągiem ===
[[Plik:New Mexico Rail Runner La Bajada Hill.jpg|thumb|350px|Pociąg Rail Runner wspinający się na wzgórze w kierunku Santa Fe.]]
Linia kolejowa '''[https://www.riometro.org/ New Mexico Rail Runner Express]''' łączy Santa Fe z [[Albuquerque]] i okolicznymi miejscowościami (z centrum Albuquerque można dojechać autobusem wahadłowym na lotnisko, {{IATA|ABQ}}). W Santa Fe są cztery stacje: {{Znacznik|Santa Fe Depot|35.68428 |-105.94670|typ=transport}}'''Santa Fe Depot''' na Railyards na Guadalupe Street w pobliżu Sanbusco Center, stacja {{Znacznik|South Capitol|35.673056 |-105.957222|typ=transport}}'''South Capitol''' przy Cordova Road między Cerrillos Road i St. Francis Drive, stacja {{Znacznik|Zia Road|35.6464 |-105.957|typ=transport}}'''Zia Road''' przy Zia Road i St. Francis Drive po południowej stronie miasta oraz stacja {{Znacznik|NM 599|35.591944 |-106.060278|typ=transport}}'''NM 599''' przy [[Plik:I-25.svg|22px]] i [[Plik:New_Mexico_599.svg|22px]] na południowy zachód od miasta. Santa Fe Depot jest najbardziej przydatny do zwiedzania, ponieważ znajduje się w historycznej części centrum miasta, w stosunkowo niewielkiej odległości od placu. Pozostałe stacje są przeznaczone raczej dla osób dojeżdżających do pracy i są mało przydatne dla turystów. Rail Runner kursuje codziennie, chociaż poza godzinami szczytu w dni powszednie usługa może być ograniczona. Ceny biletów zależą od odległości przejazdu; bilet jednodniowy zwykle kosztuje od 5 do 10 dolarów. Bilety można kupić online lub u agentów biletowych w pociągu.

Główna trasa '''[https://www.amtrak.com/home.html Amtrak]''' przez południowy zachód, ''[https://www.amtrak.com/southwest-chief-train Southwest Chief]'', zatrzymuje się w {{Znacznik|Stacja Lamy|35.4809 |-105.88|typ=transport}}'''Lamy''' około 15 mil na południe od Santa Fe przy autostradzie [[Plik:US_285.svg|22px]]. Pociągi kursujące raz dziennie zatrzymują się w Lamy w środku popołudnia, a bus wahadłowy może zabrać Cię do Santa Fe. Stacja w Lamy ma stary wagon restauracyjny serwujący lunch, sprzedawców jedzenia na peronie i stoły piknikowe pod zacienionymi topolami. Podróżni z rowerami mogą stwierdzić, że bus wahadłowy do Santa Fe nie jest w stanie przewieźć ich rowerów, chyba że poczyniono specjalne ustalenia; alternatywą jest wysłanie bagażu wcześniej busem i jazda na rowerze — istnieje federalnie wyznaczony szlak kolejowy wzdłuż nieużywanej linii kolejowej między Lamy a Santa Fe, ale między stacją Amtrak a [[Plik:US_285.svg|22px]] musisz podróżować drogą, a następnie na północ [[Plik:US_285.svg|22px]] do początku szlaku.

=== Samochodem ===
Santa Fe leży wzdłuż autostrady międzystanowej [[Plik:I-25.svg|22px]], która okrąża miasto. Uważaj na warunki pogodowe, jeśli jedziesz tą drogą do Santa Fe. Santa Fe leży prawie 1500 stóp (460 m) nad [[Albuquerque]], a na [[Plik:I-25.svg|22px]] większość zmian wysokości występuje na jednym długim, stromym wzgórzu znanym jako „La Bajada”. Wzgórze La Bajada jest trudne do pokonania podczas zimowych śnieżyc i czasami jest zamykane na okresy kilku godzin. Na wschód od miasta [[Plik:I-25.svg|22px]] North przebiega przez umiarkowaną przełęcz wzdłuż południowego krańca gór [[Sangre de Cristo]], zanim wyjedzie na równiny; również ona może być zamknięta podczas zamieci.

Jeśli warunki są dobre i nie spieszysz się, rozważ skorzystanie z dróg lokalnych jako alternatywy dla [[Plik:I-25.svg|22px]], jeśli jedziesz z [[Albuquerque]]. Droga stanowa [[Plik:New_Mexico_14.svg|22px]] przebiega wzdłuż wschodniej strony gór Sandia i przez malownicze miasteczka Madrid i Cerrillos, zanim połączy się z autostradą międzystanową tuż na południe od Santa Fe.

Santa Fe znajdowało się na oryginalnej trasie [[Route 66]], chociaż zostało pominięte w latach 30. XX wieku w wyniku dziwnych intryg politycznych, a znacznie krótsza, nowoczesna trasa Route 66 nie przebiegała w pobliżu tego miejsca. Jadąc z punktów na wschód, możesz również rozważyć wjazd do miasta trasą '''[[Santa Fe Trail]]''', która dzieli drogi z trasą Route 66 w pobliżu Santa Fe.

=== Autobusem ===
Nie ma dalekobieżnego rozkładowego połączenia autobusowego do Santa Fe. Najbliższy przystanek '''[https://www.greyhound.com/ Greyhound]''' znajduje się w [[Albuquerque]], w centrum miasta, przy Alvarado Transportation Center. Stamtąd najwygodniejszą opcją dojazdu do Santa Fe jest skorzystanie z pociągu Rail Runner, który zatrzymuje się tuż obok dworca autobusowego.

Zarówno New Mexico Park and Ride, jak i [https://www.ncrtd.org/ NCRTD] zapewniają podmiejskie połączenia autobusowe w dni powszednie, oferując trasy łączące Santa Fe z okolicznymi społecznościami. Ponadto NCRTD obsługuje weekendowe połączenie [https://www.ncrtd.org/routes-by-area/taos-area/ Taos Express] do Taos oraz codzienną trasę [https://www.ncrtd.org/255-mountain-trail-route/ Mountain Trail] w górę Hyde Park Road między Santa Fe i Ski Santa Fe.

== Transport ==
{{mapa|35.654|-105.978|zoom=12|grupy=transport,zobacz,natura,jedzenie,bar,nocleg,atrakcja,zakupy,alarm,zdrowie,zabytek,kontakt,nauka,punkt,rower,parking,obszar}}
Poza obszarem śródmieścia (obejmującym mniej więcej bloki otaczające Plaza i sąsiednią dzielnicę Railyards oraz Canyon Road) samochód jest zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem i będzie niemal niezbędny do odwiedzenia którejkolwiek z bardziej oddalonych atrakcji (np. opery, gór, pobliskich miasteczek). Jednak jeśli zatrzymujesz się tylko na kilka dni, z pewnością możesz obejść się bez samochodu z tym, co oferuje małe, ale tętniące życiem centrum; jest bardzo przyjazne dla pieszych i często spaceruje po nim wiele osób późnym wieczorem, szczególnie latem, gdy przybywają tłumy turystów.

=== Autobusem ===
* '''[https://santafenm.gov/public-works/transit/route-maps-and-schedules Santa Fe Route M]'''. Bezpłatny autobus wahadłowy Santa Fe Pickup został zawieszony na czas nieokreślony. Trasa M została wyznaczona jako de facto zastępcza. Kursuje między Kapitolem Stanowym, wzdłuż East Alameda Street, a Museum Hill mniej więcej co godzinę od 7:00 do 19:00 w dni robocze i od 10:00 do 17:00 w weekendy. 
* '''[https://santafenm.gov/public-works/transit Santa Fe Trails]''', ☏ +1 505 955-2001. Ograniczona, ale poprawiająca się komunikacja publiczna jest dostępna za pośrednictwem miejskiej sieci autobusowej. Bilet autobusowy kosztuje 1 USD, karnet jednodniowy kosztuje 2 USD, a karnet 31-dniowy kosztuje 20 USD; młodzież poniżej 18 roku życia jeździ bezpłatnie, seniorzy/osoby niepełnosprawne płacą połowę ceny. Kup bilet lub karnety u kierowcy autobusu (tylko gotówka, wymagana odliczona reszta). Najbardziej przydatne dla turystów są trasy nr 2, biegnąca wzdłuż Cerrillos Road między centrum miasta a galerią handlową Santa Fe Place, oraz trasa M, biegnąca między dworcem kolejowym Santa Fe, centrum miasta a Museum Hill.

=== Samochodem ===
Parkowanie może być problemem w lecie, ale poszukaj parkingów (płatnych) w pobliżu katedry św. Franciszka, centrum kongresowego i między ulicami Water i San Francisco na zachód od Plaza. Jeśli jesteś w mieście podczas jakiegoś ważnego wydarzenia (Indian Market, Fiesta itp.), zaplanuj parkowanie z dala od centrum i skorzystanie z autobusu wahadłowego, np. z De Vargas Mall.

Główne drogi przez miasto to '''St. Francis Drive''' (US 84/285) z północy na południe, '''Cerrillos Road''' (NM SR 14) z centrum na południowy zachód do I-25 i dalej, '''Old Santa Fe Trail''' i jego odnoga '''Old Pecos Trail''' z centrum na południowy wschód do I-25 oraz '''St. Michaels Drive''' i '''Rodeo Road''' i ich odnogi, oba łączące Old Pecos Trail i Cerrillos ze wschodu na zachód. Do większości atrakcji na obrzeżach można dojechać jedną z tych dróg. Centrum miasta to niezwykły labirynt małych dróg, po których naprawdę nie chcesz jeździć; zaparkuj samochód i idź pieszo. Ulice tam mają tendencję do błądzenia ('''Paseo de Peralta''', jedna z głównych dróg w centrum miasta, niemal tworzy pętlę) i, nawet jeśli pozornie są prostoliniowe, niekoniecznie są wyrównane zgodnie z prawdziwym kierunkiem północ-południe/wschód-zachód. Zachowaj szczególną ostrożność w przypadku pieszych i rowerzystów, wiele ulic ma ostre zakręty.

Jeśli jedziesz do Santa Fe Opera z [[Albuquerque]] lub punktów na południe, rozważ skorzystanie z '''Santa Fe Relief Route''' (NM SR 599), która odchodzi od I-25 na południe od zjazdu Cerrillos Road, omija większość Santa Fe i łączy się z US 84/285 tuż na południe od Opery. Może to być również dobry sposób na dotarcie do noclegów i restauracji w północnej części miasta; chociaż jest kilka mil na uboczu, znacznie mniej chaotyczna jazda, szczególnie w godzinach szczytu, zapewnia znaczną rekompensatę.

Po dotarciu do Santa Fe rozważ wycieczkę po centrum miasta. Kilka firm oferuje wycieczki trambusem na świeżym powietrzu, np. [https://www.toursofsantafe.com/ Loretto Line Tours] (dostępne na parkingu Kaplicy Loretto). Wycieczki te trwają około 1½ godziny i pozwalają poznać architekturę, kulturę i historię centrum miasta.

== Warto zobaczyć ==
Podobnie jak wiele miast założonych przez Hiszpanów, Santa Fe ma centralny plac, {{Znacznik|Plaza|29.55014|34.95941|typ=zobacz|url=|kolor=808080|treść=}}'''Plaza''', który jest miejscem spotkań dla wszystkich typów. Aby spędzić godziny na rozrywce, usiądź na ławce i obserwuj ludzi; szybko docenisz, jak odnosi się do nich przydomek „City Different”. Szczególnie przyjemnie jest latem, gdy temperatura spada (choć może też padać deszcz), a ludzie wychodzą.

=== Muzea ===
Santa Fe ma wiele interesujących muzeów, większość z nich znajduje się w centrum miasta i można do nich łatwo dotrzeć pieszo. Cztery z największych w Santa Fe (Pałac Gubernatorów, Muzeum Sztuki Nowego Meksyku, Muzeum Międzynarodowej Sztuki Ludowej i Muzeum Sztuki i Kultury Indian) są pododdziałami '''[https://www.newmexicoculture.org/ Muzeum Nowego Meksyku]''', na które można kupić wspólny karnet za 20 USD, który umożliwia dostęp do wszystkich czterech muzeów i Muzeum Kolonialnej Sztuki Hiszpańskiej w ciągu czterech dni. Jeśli masz czas tylko na jedno, dostępne są indywidualne karnety.
[[Plik:SantaFeFineArtMuseumStroller.jpg|thumb|350px|Muzeum Sztuki Nowego Meksyku]]
Poniżej znajduje się lista muzeów w centrum miasta:
* {{zobacz
| name=[https://www.nmhistorymuseum.org/ Pałac Gubernatorów / Muzeum Historii Nowego Meksyku] | alt= | url= | email=
| adres=105 E Palace Ave | lat=35.687847 | long=-105.938204| wskazówki=Północna ściana Santa Fe Plaza
| telefon=+1 505 476-5200 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00, zamknięte od poniedziałku do czwartku (''otwarte w piątki od 17:00 do 19:00 od maja do października oraz w pierwszy piątek każdego miesiąca od listopada do kwietnia''). Najstarszy budynek publiczny w Stanach Zjednoczonych, Pałac Gubernatorów, to XVII-wieczny budynek, który kiedyś pełnił funkcję głównego budynku Kapitolu, a obecnie mieści doskonałe muzeum historyczne i sklep z eksponatami na temat historii budynku i działającą starą prasą drukarską. Za Pałacem znajduje się Muzeum Historii Nowego Meksyku z trzema piętrami eksponatów na temat historii Nowego Meksyku, w tym licznymi artefaktami od czasów prehistorycznych do współczesności. Podczas gdy Pałac jest remontowany (stan na 2022), zakłócenia są minimalne w większość dni, a eksponaty są przeniesione, ale dostępne. Lokalni artyści rdzennych Amerykanów sprzedają swoje prace pod portalem (zadaszona fasada) zwróconym w stronę placu. Otrzymują miejsce za pośrednictwem oficjalnego systemu loterii. 12 USD dla dorosłych, młodzież do lat 16 wstęp wolny.
}}
* {{zobacz
| name=[https://www.nmartmuseum.org/ Muzeum Sztuki Nowego Meksyku] | alt= | url= | email=
| adres=107 W Palace Ave | lat=35.6881 | long=-105.939| wskazówki=tuż na zachód od Pałacu Gubernatorów
| telefon=+1 505 476-5072 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00, zamknięte od poniedziałku do czwartku (''otwarte w piątki od 17:00 do 19:00 od maja do października oraz w pierwszy piątek każdego miesiąca od listopada do kwietnia''). Choć w pewnym stopniu zostało wyprzedzone przez O'Keeffe Museum, to muzeum ma nieco bardziej zróżnicowaną, choć nadal nowomeksykańską, kolekcję. St. Francis Auditorium w muzeum jest jednym z głównych miejsc w mieście, w których odbywają się koncerty, szczególnie o charakterze klasycznym lub ludowym. $12 dorośli, młodzież do lat 16 wstęp wolny
}}
* {{zobacz
| name=[https://www.okeeffemuseum.org/ Georgia O'Keeffe Museum] | alt= | url= | email=
| adres=217 Johnson St | lat=35.689156 | long=-105.941325| wskazówki=tuż na północ od centrum miasta
| telefon=+1 505 946-1000 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie od 9:00 do 17:00, pt otwarte do 19:00. Poświęcone artystce XX wieku, która osiedliła się w pobliżu [[Abiquiu]], małego miasteczka na północ od Santa Fe. Bezpłatne tylko po 17:00 w pierwszy piątek każdego miesiąca i dotyczy tylko mieszkańców Nowego Meksyku. $20 dorośli, młodzież do lat 17 wstęp wolny.
}}
* {{zobacz
| name=[https://iaia.edu/iaia-museum-of-contemporary-native-arts/ Muzeum Współczesnej Sztuki Rdzennej] | alt= | url= | email=
| adres=108 Cathedral Pl | lat=35.68690 | long=-105.93695| wskazówki=centrum miasta, po drugiej stronie ulicy od katedry św. Franciszka
| telefon=+1 505 983-8900, bezpłatny numer: +1-888-922-4242 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Pn śr-Sb 10-17, Nd 12-17, zamknięte Wt. [https://iaia.edu/ Institute for American Indian Arts] (IAIA) to długoletnia instytucja Santa Fe, która pomaga promować Santa Fe Indian Market (patrz „Festiwale, imprerzy”). Ich muzeum posiada wspaniałą kolekcję współczesnej sztuki indiańskiej. Dorośli 10 USD, studenci i seniorzy (62+) 5 USD; zniżki dla mieszkańców Nowego Meksyku i członków plemienia.
}}
* {{zobacz
| name=SITE Santa Fe | alt= | url= | email=
| adres=1606 Paseo De Peralta | lat=35.68142 | long=-105.94976| wskazówki=
| telefon=+1 505 989-1199 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Prywatne miejsce poświęcone sztuce współczesnej, w którym regularnie odbywają się wystawy artystów zasługujących na międzynarodowe uznanie – to naprawdę nowatorskie rozwiązanie.
}}
[[Plik:Museum of international folk art display.jpg|thumb|350px|Miniatury w Muzeum Międzynarodowej Sztuki Ludowej]]
'''[https://www.museumhill.net/ Museum Hill]''', na południe od centrum miasta, jest domem dla kolekcji muzeów sztuki i kultury u podnóża wzgórz z widokiem na Santa Fe. Chociaż nie jest w odległości spaceru od centrum miasta, można tam dojechać transportem publicznym (Santa Fe Trails Route M z obszaru placu lub autobusem Santa Fe Pickup museum shuttle z Kapitolu Stanowego).
* {{zobacz
| name=[https://www.internationalfolkart.org/ Muzeum Międzynarodowej Sztuki Ludowej] | alt= | url= | email=
| adres=706 Camino Lejo | lat=35.6641 | long=-105.926| wskazówki=na Museum Hill
| telefon=+1 505 476-1200 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00 maj-październik; zamknięte w poniedziałki listopad-kwiecień. Szczególnie zachwycająca w tym muzeum jest jego ogromna wystawa Girard, która zawiera wiele dużych, kolorowych wystaw zabawek, szopek, tekstyliów, modeli wiosek i tradycyjnej sztuki z całego świata. Muzeum posiada również wspaniałą kolekcję lokalnej sztuki hiszpańskojęzycznej, a także dobry harmonogram zmieniających się wystaw. Siedziba Międzynarodowego Targu Sztuki Ludowej w Santa Fe odbywającego się w lipcu (patrz „Festiwale, imprezy”). $12 dla dorosłych, $11 dla uczniów, młodzież do lat 16 wstęp wolny.
}}
* {{zobacz
| name=[https://www.indianartsandculture.org/ Muzeum Sztuki i Kultury Indyjskiej] | alt= | url= | email=
| adres=710 Camino Lejo | lat=35.664831 | long=-105.924989| wskazówki=na Museum Hill
| telefon=+1 505 476-1250 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00 maj-październik; zamknięte w poniedziałki listopad-kwiecień. Duże muzeum z dziełami sztuki Indian amerykańskich i eksponatami na temat ich kultury i historii, w tym całkiem znakomita kolekcja ceramiki i eksponaty historycznego i współczesnego życia Indian. $12 dorośli, $11 studenci, młodzież 16 i młodsi wstęp wolny.
}}
* {{zobacz
| name=[https://nmheritagearts.org/ Muzeum Kolonialnej Kolonialnej Hiszpańskiej] | alt= | url= | email=
| adres=750 Camino Lejo | lat=35.66598 | long=-105.92431| wskazówki=na Museum Hill
| telefon=+1 505 982-2226 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00 maj-październik; zamknięte w poniedziałki listopad-kwiecień. Niewielkie, ale wspaniałe muzeum, które prezentuje wiele dzieł sztuki i artefaktów Hispano pochodzących od pierwotnych hiszpańskich osadników w tym rejonie. Muzeum sponsoruje również coroczny Spanish Market (patrz „Festiwale, imprezy”). $10 dla dorosłych, poniżej 16. roku życia wstęp wolny.
}}
* {{zobacz
| name=[https://wheelwright.org/ Muzeum Indian Amerykańskich Wheelwright] | alt= | url= | email=
| adres=704 Camino Lejo | lat=35.6625 | long=-105.927| wskazówki=na Museum Hill
| telefon=+1 505 982-4636, bezpłatny numer: +1-800-607-4636 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Codziennie 10:00-17:00. Doskonała kolekcja sztuki rdzennych Amerykanów, z uroczym małym sklepikiem z pamiątkami, Case Trading Post, który sprzedaje wspaniałe przykłady sztuki rdzennych Amerykanów, odzwierciedlające jakość kolekcji. Częste wydarzenia specjalne. 8 USD, studenci/rdzenni Amerykanie/dzieci poniżej 12. roku życia wstęp wolny, pierwsza niedziela każdego miesiąca wstęp wolny.
}}
Poza obszarem placu znajduje się także kilka innych muzeów (ale nie na Museum Hill), które zdecydowanie warto odwiedzić:
* {{zobacz
| name=[https://santafechildrensmuseum.org/ Muzeum Dziecięce w Santa Fe] | alt= | url= | email=children@santafechildrensmuseum.org
| adres=1050 Old Pecos Trail | lat=35.67295 | long=-105.93673| wskazówki=około mili na południe od centrum miasta
| telefon=+1 505 989-8359 | tollfree= | fax=+1 505 989-7506
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Śr 9:00-17:00, Czw 10:00-18:30, Pt So 10:00-17:00, Nd 12:00-17:00; zamknięte od poniedziałku do wtorku. Wiele wystaw z udziałem publiczności i różne dostępne stworzenia zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz; w części wewnętrznej znajduje się kilka obszarów z zabawkami konstrukcyjnymi i obszar do robienia baniek, podczas gdy na zewnątrz znajduje się ogród i szklarnia z wieloma atrakcjami dla dzieci. $7,50 dorośli, $5 dzieci.
}}
* {{zobacz
| name=[https://meowwolf.com/visit/santa-fe Meow Wolf] | alt= | url= | email=
| adres=1352 Rufina Circle | lat=35.654722 | long=-105.996667| wskazówki=
| telefon=+1 866 MEOW WOW (6369969)| tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Niedz.-Czw. 10:00-20:00, Pt. Sob. 10:00-22:00. Ogromne dzieło sztuki w magazynie. Przygotuj się na dezorientację, zakłopotanie i zachwyt. 70 pokoi sztuki stworzonych specjalnie dla tego królestwa. Spodziewaj się spędzić tam co najmniej 2 godziny. Jeśli chcesz, jest też tajemnicza opowieść do odkrycia w The House of Eternal Return. 42 USD dorośli, 27 USD dzieci.
}}
* {{zobacz
| name=[https://golondrinas.org/ El Rancho de las Golondrinas] | alt= | url= | email=
| adres=334 Los Pinos Rd | lat=35.574444 | long=-106.109167| wskazówki=daleko poza centrum miasta
| telefon=+1 505 471-2261 | tollfree= | fax=+1 505 471-5623
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Czerw.-wrz. Śr.-Nd. 10:00-16:00. Ogromne muzeum „żywej historii” na świeżym powietrzu przedstawiające hiszpańskie dni kolonialne, z rekonstrukcjami wioski, farm, sadów, winnicy i dużego młyna wodnego. W maju będziesz unikać tłumów znudzonych dzieci na szkolnych wycieczkach; lepiej odwiedzić jesienią. Dorośli 6 USD, seniorzy/nastolatkowie 13-18 4 USD, dzieci do lat 12 za darmo.
}}
=== Architektura ===
[[Plik:St Francis Basilica Cathedral (7719061954).jpg|thumb|350px|Katedra św. Franciszka]]
* W mieście znajduje się kilka fotogenicznych kościołów, większość z nich jest otwarta dla zwiedzających w ciągu dnia, kiedy nie odbywają się nabożeństwa (zachowaj szacunek i nie próbuj robić zdjęć z fleszem):
:* {{zobacz
| name=[https://www.cbsfa.org/ Katedra św. Franciszka] | alt= | url= | email=
| adres=213 Cathedral Pl | lat=35.6865 | long=-105.936| wskazówki=centrum miasta
| telefon=+1 505 982-5619 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Jedno z miejsc „obowiązkowych” w mieście, z imponującym wnętrzem i piękną sztuką zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Wskazówka dla fotografa: główna fasada jest zwrócona na zachód, więc fotografowanie jej zewnętrznej części (w tym kilku uderzających rzeźb z przodu) jest zazwyczaj najbardziej satysfakcjonujące, nietypowo dla Santa Fe, w środku dnia, szczególnie po południu. Bezpłatne; darowizna.
}}
{{infobox|Cudowne Schody|Początki Santa Fe jako przedsięwzięcia wczesnych kolonizatorów hiszpańskich uczyniły z niego dom wielu legend, mitów i opowieści łączących motywy tubylcze i katolickie, z których jedną z najsłynniejszych jest legenda o Cudownych Schodach. Na chór w kaplicy Loretto można dostać się krętymi schodami o dwóch pełnych obrotach i bez widocznych środków podparcia; wygląda to tak, jakby unosiło się w powietrzu. Legenda głosi, że tajemniczy cieśla zbudował te schody własnoręcznie w latach 70. XIX wieku, a następnie zniknął bez śladu, zanim udało się mu zapłacić lub go zidentyfikować. Niektórzy twierdzą, że tym cieślą był nikt inny, jak tylko św. Józef, patron cieśli, który zstąpił na ziemię. Kiedy odwiedzisz kaplicę Loretto, przyjrzyj się dokładnie schodom i sam zdecyduj, czy wymagają boskiej interwencji, aby pozostały nienaruszone.}}
:* {{zobacz
| name=[https://www.lorettochapel.com/ Kaplica Loretto] | alt= | url= | email=
| adres=211 Old Santa Fe Trail | lat=35.6856 | long=-105.938| wskazówki=
| telefon=+1 505 982-0092 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Pn-So 9-16:30, Nd 10:30-16:30. Zbudowany w 1878 roku i wzorowany na gotyckiej Sainte Chapelle w Paryżu. Intrygująca legenda - Miraculous Staircase - jest dołączona poniżej i stanowi główną atrakcję kościoła. Loretto jest również popularnym romantycznym miejscem na ślub. $3.
}}
:* {{zobacz
| name=Misja San Miguel | alt= | url= | email=
| adres=401 Old Santa Fe Trail | lat=35.6834 | long=-105.938| wskazówki=
| telefon=+1 505 983-3974 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Niedziela 13:00-16:30, Lato Pn-So 9:00-16:30, Zima Pn-So 10:00-16:00. Uważany za najstarszy zachowany kościół misyjny w Stanach Zjednoczonych, San Miguel jest dość prostą, ale uroczą konstrukcją z suszonej cegły. Za misją, wzdłuż wąskiej alejki, znajduje się mała budowla, której właściciele twierdzą, że jest to „najstarszy dom w Stanach Zjednoczonych” zbudowany przez Europejczyków; twierdzenie, które choć nieprawdziwe, odzwierciedla długą historię tego miejsca. 1 USD.
}}
:* {{zobacz
| name=Sanktuarium Guadalupe | alt= | url= | email=
| adres=100 Guadalupe | lat=35.686944 | long=-105.945| wskazówki=centrum miasta
| telefon=+1 505 988-2027 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Pn-pt 9:00-16:00, sob/lato 10:00-16:00. Ulubione miejsce muzyczne, Santuario jest doskonałym przykładem hiszpańskiej architektury kolonialnej i zawiera wspaniałą kolekcję dzieł sztuki religijnej. Bezpłatne.
}}
:* {{zobacz
| name=[https://www.santafescottishrite.org/ Świątynia obrządku szkockiego] | alt= | url= | email=
| adres=463 Paseo de Peralta | lat=35.691667 | long=-105.935833| wskazówki=na północ od centrum miasta, ale w odległości spaceru od Plaza
| telefon=+1 505 982-4415 (główny), +1 505 980-9304 (w celu zaplanowania wycieczek) | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Zwiedzanie wtorek i czwartek 10:00 lub 14:00, zadzwoń, aby umówić się. Oszałamiający, jasnoróżowy budynek w stylu mauretańskim, wzorowany na Alhambrze w [[Grenada (Hiszpania)|Granadzie]] w Hiszpanii.
}}
* {{zobacz
| name=Budynek Kapitolu Stanowego | alt= | url= | email=
| adres=róg Old Santa Fe Trail i Paseo de Peralta | lat=35.6823 | long=-105.94| wskazówki=na południe od centrum miasta
| telefon=+1 505 986-4589 | tollfree= | fax=
| godziny= | ceny=
| lastedit=
| opis=Zwiedzanie z przewodnikiem od poniedziałku do piątku od 7:00 do 18:00, zadzwoń, aby uzyskać informacje o zwiedzaniu z przewodnikiem. Jeden z najbardziej niezwykłych i uderzających budynków stanowego kapitolu; zwykle otwarty dla zwiedzających w godzinach pracy. Lokalnie znany jako „Roundhouse”, a nawet zwykły wygląd powie ci, dlaczego. Za darmo.
}}
* Ogromna liczba budowli Santa Fe znajduje się w '''[https://www.nps.gov/subjects/nationalregister/index.htm Krajowym Rejestrze Miejsc Historycznych]'''. Zamiast podsumowywać całą listę tutaj, odwiedź stronę internetową. Dobrym sposobem na zapoznanie się z miejscami historycznymi jest rozpoczęcie od Plaza (jednego z wyznaczonych miejsc) i przejście dalej. Stąd można wygodnie dotrzeć do co najmniej 40 miejsc w Rejestrze.

== Aktywny wypoczynek ==

== Praca i nauka ==

== Zakupy ==

== Wyżywienie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Wystawnie === --&gt;

== Rozrywka ==

== Zakwaterowanie ==
&lt;!-- === Skromnie ===

=== Umiarkowanie ===

=== Ekskluzywnie === --&gt;

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

== Informacje turytstyczne ==
* Strona internetowa [https://www.santafe.org/ Santa Fe Tourism]

== Gdzie dalej ==

{{Jest w|Nowy Meksyk}}
{{Geo|35.686944|-105.937778}}

[[Kategoria:Nowy Meksyk]]</text>
      <sha1>1km8n0enw7f7m2ty1czdla4bh89qfmp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Czedżu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8835</id>
    <revision>
      <id>145544</id>
      <parentid>145525</parentid>
      <timestamp>2024-10-24T20:25:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alan ffm</username>
        <id>23</id>
      </contributor>
      <comment>zbędne</comment>
      <origin>145544</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1270" sha1="supcvrypcq2u8k977iw3bs72n0mbaxv" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
{{Jednostka administracyjna infobox
 |grafika = Hallasan_2.jpg
 |flaga = Flag of Jeju (1969–2009).svg
 |mapa = Jeju Province in South Korea.svg
 |stolica = [[Czedżu (miasto)|Czedżu]]
 |ustrój =
 |waluta =
 |powierzchnia = 1849
 |język = koreański, jejun-mal
 |ludność = 605 000
 |religia =
 |napięcie prądu = 230
 |numer kierunkowy =
 |domena =
 |strefa czasowa =
}}
'''Czedżu''' – największa wyspa [[Korea Południowa|Korei Południowej]], jednocześnie najmniejsza z jej prowincji. Wyspa położona jest w Cieśninie Koreańskiej, na południowy zachód od wybrzeża Korei. Największym miastem i stolicą prowincji jest Czedżu. Do 1946 wyspa stanowiła część prowincji Jeolla Południowa. W 1948 na wyspie wybuchło zbrojne powstanie. W 2007 roku wpisano ją na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

== Charakterystyka ==
=== Geografia ===

=== Klimat ===

=== Historia ===

=== Polityka ===

=== Gospodarka ===

== Dojazd ==
=== Samochodem ===

=== Samolotem ===

=== Statkiem ===

== Miasta ==
* [[Czedżu (miasto)|Czedżu]]

== Ciekawe miejsca ==

== Transport ==

== Zakupy ==

== Gastronomia ==

== Noclegi ==

== Bezpieczeństwo ==
=== Zdrowie ===

== Kontakt ==

{{Jest w|Korea Południowa}}

[[Kategoria:Korea Południowa]]</text>
      <sha1>supcvrypcq2u8k977iw3bs72n0mbaxv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Port lotniczy Toronto-Lester B. Pearson</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18401</id>
    <revision>
      <id>145543</id>
      <parentid>145439</parentid>
      <timestamp>2024-10-24T18:24:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Moromar</username>
        <id>2451</id>
      </contributor>
      <comment>/* Informacje praktyczne */</comment>
      <origin>145543</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38665" sha1="3v6qj14ffpbqvprcx6i9pv7d8xzfz7b" xml:space="preserve">{{Top-banner}}
'''[https://www.torontopearson.com/en Port lotniczy Toronto-Lester B. Pearson]''' ({{IATA|YYZ}}), ☏ +1 416-247-7678, bezpłatny numer: +1 866-207-1690. Lotnisko znajduje się w [[Mississauga]], mieście położonym na zachód od [[Toronto]]. Jako najbardziej ruchliwe lotnisko w [[Kanada|Kanadzie]] obsłużyło 50,5 miliona pasażerów w 2019 roku.
Toronto jest również obsługiwane przez małe lotnisko Billy Bishop ({{IATA|YTZ}}), w pobliżu centrum miasta, które obsługuje tylko loty krótkodystansowe w środkowej Kanadzie i północno-wschodnich [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]. Kod każdego lotniska w Toronto to {{IATA|YTO}}.

== Charakterystyka ==
'''Port lotniczy Malton''', zbudowany na polach uprawnych w latach 30., gościł swój pierwszy regularny lot pasażerski (lądowanie Trans-Canada Airlines DC-3) 29 sierpnia 1939. W latach 1940-1942 w Malton mieściła się szkoła lotnicza British Commonwealth Air Training Plan z czasów II wojny światowej. Port lotniczy Malton stał się międzynarodowym portem lotniczym Toronto w 1960. W miarę rozbudowy lotniska budowano i burzono różne budynki terminali; Aeroquay One (1964) został zburzony w 2004 i zastąpiony nowym Terminalem 1, a Terminal 2 (1972) został zburzony w 2007.

W miarę jak [[Toronto]] prześcignęło [[Montreal]] i stało się największym miastem [[Kanada|Kanady]] w latach 70., ruch przez Pearson stale wzrastał. Podczas gdy główna siedziba narodowego przewoźnika '''[https://www.aircanada.com/home/ca/en/aco/flights Air Canada]''' pozostaje w [[Montreal]]u, Toronto Pearson jest obecnie największym węzłem komunikacyjnym linii lotniczych. Lotnisko jest również jednym z węzłów komunikacyjnych '''[https://www.westjet.com/en-ca Westjet]'''.

Podczas gdy ruch w [[Montreal]]u był przez wiele lat dzielony przez budowę niewygodnego lotniska zewnętrznego w Mirabel, drugie duże lotnisko w rejonie Toronto, proponowane dla [[Pickering (Ontario)|Pickering]], spotkało się z silnym sprzeciwem lokalnym od połowy lat 70. i nigdy nie zostało zbudowane. Podczas gdy niektóre loty krótkodystansowe do miejsc docelowych, takich jak [[Montreal]], [[Nowy Jork]] i [[Chicago]], są obsługiwane z lotniska Toronto Islands, większość pasażerów w Toronto z konieczności przechodzi przez Pearson, drugie najbardziej ruchliwe lotnisko pod względem ruchu międzynarodowego (za [[Port lotniczy Johna F. Kennedy’ego w Nowym Jorku|lotniskiem Johna F. Kennedy'ego w Nowym Jorku]]) w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]].

== Loty ==
[[Plik:Inuksuit (Toronto Pearson Airport).jpg|thumb|''Inuksuit'' (tradycyjne posągi Inuitów) na zewnątrz Terminalu 1]]
Na lotnisku znajdują się dwa terminale: 1 i 3 (2 został zburzony z powodu nowego rozwoju). Loty są organizowane w następujący sposób:
{{Lista regionów
| mapa regionów =
| rozmiar mapy =
| opis mapy =

| nazwa regionu 1 = Terminal 1 
| kolor regionu 1 = #ff2c2c
| elementy regionu 1 = Star Alliance, Air North, Canadian North i Emirates
| opis regionu 1 = Air Canada, Air Canada Rouge, Air China, Air North, Avianca, Brussels Airlines, Canadian North, Copa Airlines, Egyptair, Emirates, Ethiopian, EVA Air, LOT Polish Airlines, Lufthansa, Swiss, TAP Portugal, Turkish Airlines, United

| nazwa regionu 2 = Terminal 3
| elementy regionu 2 = Skyteam, Oneworld i wszystkie linie lotnicze spoza sojuszu z wyjątkiem Air North, Canadian North i Emirates
| kolor regionu 2 = #ff7f00
| opis regionu 2 = Aer Lingus, Aeroméxico, Air France, Air Transat, American Airlines, Azores Airlines, Biman Bangladesh Airlines, British Airways, Caribbean Airlines, Cathay Pacific, China Eastern, China Southern, Condor, Delta, Etihad Airways, Flair, Hainan Airlines, Icelandair, KLM, Korean Air, Pakistan International, Philippines Airlines, Porter Airlines, Royal Jordanian, Sunwing Airlines, Ukraine International Airlines (tymczasowo zawieszony), WestJet
}}

=== Odloty ===
W przypadku lotów do [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] przechodzisz przez amerykańską odprawę graniczną w celu odprawy celnej i imigracyjnej po odprawie. Jest to zazwyczaj szybki proces i oszczędza kolejek w Stanach Zjednoczonych. Pozwala to również liniom lotniczym latać na lotniska w Stanach Zjednoczonych, które nie mają odprawy celnej i imigracyjnej, ponieważ pasażerowie, którzy przeszli przez odprawę graniczną, są traktowani jako pasażerowie krajowi po przylocie do Stanów Zjednoczonych. W godzinach szczytu kolejki do kontroli bezpieczeństwa mogą być bardzo długie, więc zostaw sobie dużo czasu na przejście przez system.

=== Przyloty ===
W przypadku Terminali 1 i 3 przyloty międzynarodowe zlokalizowane są po wschodniej stronie terminali, a przyloty krajowe po stronie zachodniej.

=== Loty łączone ===
Podobnie jak [[Stany Zjednoczone|Stany Zjednoczone]], [[Kanada]] nie zezwala na jałowy tranzyt, więc pasażerowie przesiadający się z jednego lotu międzynarodowego na drugi muszą przejść przez odprawę celną i imigracyjną przed ponownym nadaniem bagażu do miejsca docelowego. Upewnij się, że spełniasz wszystkie wymagania wjazdowe do Kanady, w tym posiadanie wizy, jeśli jest wymagana, przed zarezerwowaniem lotów. Jedynym wyjątkiem jest przylot lotem międzynarodowym spoza USA i przesiadka na lot do USA w tym samym terminalu. W takim przypadku nie musisz przechodzić kanadyjskiej odprawy celnej i imigracyjnej i możesz udać się bezpośrednio do amerykańskiej granicy. Nadal jednak będziesz musiał mieć wizę do Kanady, jeśli jest wymagana dla Twojego obywatelstwa.

=== Połączenia ===
Bezpośrednie loty do Toronto są dostępne z każdego większego lotniska w Kanadzie, w Ameryce Północnej i Południowej, Azji i Europie.

==== Bezpośrednie loty z [[Ontario]] ====
* Z [[London (Ontario)|London]] (południowo-zachodnie Ontario) - 45-50 minut
* Z [[Ottawa|Ottawy]] (wschodnie Ontario) - 1 godzina
* Z [[Sault Ste. Marie (Kanada)|Sault Sainte Marie]] (północne Ontario) - 1,25 godziny
* Z [[Greater Sudbury|Sudbury]] (północne Ontario) - 1 godzina
* Z [[Thunder Bay]] (północne Ontario) - 1 godzina
* Z [[Timmins]] (północne Ontario) - 1,5 godziny
* Z [[Windsor (Ontario)|Windsor]] (południowo-zachodnie Ontario) - 55 minut

==== Bezpośrednie loty z innych miejsc w [[Kanada|Kanadzie]] ====
* Z [[Calgary]] ([[Alberta]]) - 3,75 godziny
* Z [[Charlottetown]] ([[Wyspa Księcia Edwarda]]) - 2,5 godziny
* Z [[Edmonton]] ([[Alberta]]) - 3,75 godziny
* Z [[Fredericton]] ([[Nowy Brunszwik]]) - 2-2,5 godziny
* Z [[Halifax (Nowa Szkocja)|Halifax]] ([[Nowa Szkocja]]) - 2,25-2,5 godziny
* Z [[Montreal]]u ([[Quebec]]) - 1,5 godziny
* Z [[Moncton]] ([[Nowy Brunszwik]]) - 2,25-2,75 godziny
* Z [[Quebec (miasto)|Quebec City]] ([[Quebec]]) - 1,5-1,75 godziny
* Z [[Regina]] ([[Saskatchewan]]) - 3 godziny
* Z [[Saskatoon]] ([[Saskatchewan]]) - 3 godziny
* Z [[St. John’s (Kanada|St. John’s]] ([[Nowa Fundlandia i Labrador]]) - 3,5 godziny
* Z [[Vancouver]] ([[Kolumbia Brytyjska]]) - 4,25-4,5 godziny
* Z [[Victoria (Kolumbia Brytyjska)|Victorii]] ([[Kolumbia Brytyjska]]) - 4,5 godziny
* Z [[Winnipeg]] ([[Manitoba]]) - 2,25 godziny

==== Bezpośrednie loty ze [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych Ameryki]] ====
* Z [[Atlanta|Atlanty]] ([[Georgia]]) - 2,25 godziny
* Z [[Boston]]u ([[Massachusetts]]) - 2 godziny
* Z [[Chicago]] ([[Illinois]]) - 1,5-1,75 godziny
* Z [[Dallas]]-[[Fort Worth]] ([[Teksas]]) - 3 godziny
* Z [[Denver]] ([[Kolorado]]) - 3-3,25 godziny
* Z [[Las Vegas]] ([[Nevada]]) - 4,25 godziny
* Z [[Los Angeles]] ([[Kalifornia]]) - 4,5-7,75 godziny
* Z [[Miami]] ([[Floryda]]) - 3,25 godziny
* Z [[Nowy Jork|Nowego Jorku]] ([[Nowy Jork (stan)|Nowy Jork]]) - 1,5-1,75 godziny
* Z [[Phoenix]] ([[Arizona]]) - 4 godziny
* Z [[Seattle]] ([[Waszyngton (stan)|Waszyngton]]) - 4,5 godziny
* Z [[San Francisco]] ([[Kalifornia]]) - 4,75-5 godzin
* Z [[Waszyngton]]u, D.C. - 1,5-1,75 godziny

==== Bezpośrednie loty z innych miejsc w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] ====
* Z [[Cancún]] ([[Meksyk]]) - 3,75-4 godziny
* Z [[Montego Bay]] ([[Jamajka]]) - 4,25 godziny
* Z [[Meksyk (miasto)|Meksyku]] ([[Meksyk]]) - 4,5-4,75 godziny
* Z [[Panama (miasto)|Panamy]] ([[Panama]]) - 5,5 godziny
* Z [[Punta Cana]] ([[Dominikana]]) - 4,5-4,75 godziny
* Z [[Varadero]] ([[Kuba]]) - 3,25-3,5 godziny

==== Bezpośrednie loty z [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]] ====
* [[Bogota]] ([[Kolumbia]]) – 6,5 godziny
* [[São Paulo]] ([[Brazylia]]) – 10,25 godz
* [[Santiago]] ([[Chile]]) – 10,75 godz

==== Bezpośrednie loty z [[Azja|Azji]] ====
* Z [[Hongkong]]u ([[Chiny]]) - 15,25 godziny
* Z [[Tel Awiw-Jafa|Tel Awiwu]] ([[Izrael]]) - 11,75 godziny
* Z [[Nowe Delhi|Nowego Delhi]] ([[Indie]]) - 15,25 godziny
* Z [[Seul]]u ([[Korea Południowa]]) - 13 godzin
* Z [[Tokio]] ([[Japonia]]) - 12 godzin

==== Bezpośrednie loty z [[Afryka|Afryki]] ====
* Z [[Kair]]u ([[Egipt]]) - 11,5 godziny

==== Bezpośrednie loty z [[Europa|Europy]] ====
* Z [[Amsterdam]]u ([[Holandia]]) - 8-8,5 godziny
* Z [[Dublin]]a ([[Irlandia]]) - 7,5-7,75 godziny
* Z [[Frankfurt nad Menem|Frankfurtu]] ([[Niemcy]]) - 8,5 godziny
* Ze [[Stambuł]]u ([[Turcja]]) - 10,5 godziny
* Z [[Londyn]]u ([[Wielka Brytania]]) - 7,5 do 8 godzin
* Z [[Paryż]]a ([[Francja]]) - 8 godzin
* Z [[Reykjavík]]u ([[Islandia]]) - 6 godzin
* Z [[Rzym]]u ([[Włochy]]) - 9,5-9,75 godziny
* Z [[Warszawa|Warszawy]] ([[Polska]]) - 9-9,5 godziny

=== Linie lotnicze ===
Kanadyjskie linie lotnicze obsługujące loty do Toronto:

* '''[https://www.aircanada.com/home/ca/en/aco/flights Air Canada]''', ☏ +1-514-393-3333, bezpłatny numer: +1-888-247-2262. Największa kanadyjska linia lotnicza z węzłami w [[Vancouver]], [[Calgary]], [[Toronto]] i [[Montreal]]u. Działa w całej Kanadzie i obsługuje międzynarodowe destynacje. 
* '''[https://www.airtransat.com/en-CA/home?search=flight Air Transat]''', ☏ +1-514-636-3630, bezpłatny numer: +1-877-872-6728. Trzecia co do wielkości kanadyjska linia lotnicza z kilkoma całorocznymi destynacjami i specjalizująca się w sezonowych lotach do miejsc wypoczynkowych ([[Europa]] latem i cieplejsze, południowe destynacje międzynarodowe zimą).
* '''[https://flyflair.com/ Flair Airlines]''', bezpłatny numer: +1-833-711-2333. Nowa tania linia lotnicza oferująca loty przez większą część Kanady. 
* '''[https://www.flyporter.com/en-ca/ Porter Airlines]''', bezpłatny numer: +1-888-619-8622. Regionalna linia lotnicza, lepiej znana ze swoich usług z centrum Toronto, Porter oferuje bezpośrednie loty do [[Vancouver]] i [[Halifax (Nowa Szkocja)|Halifax]] z Toronto Pearson. 
* '''[https://www.sunwing.ca/en/ Sunwing Airlines]''', bezpłatny numer: +1-877-786-9464. Tanie kanadyjskie linie lotnicze, które obsługują niektóre loty w Kanadzie przez cały rok i specjalizują się w sezonowych lotach do cieplejszych, południowych międzynarodowych destynacji wakacyjnych zimą. 
* '''[https://www.westjet.com/en-ca WestJet]''', bezpłatny numer: +1-877-952-0100. Drugie co do wielkości linie lotnicze w Kanadzie obsługujące połączenia z węzłami w [[Calgary]] i Toronto. Działają w całej Kanadzie i obsługują połączenia międzynarodowe.

== Transport naziemny ==
{{mapa|43.6820|-79.6178|zoom=15|grupy=transport,zobacz,natura,jedzenie,bar,nocleg,atrakcja,zakupy,alarm,zdrowie,zabytek,kontakt,nauka,punkt,rower,parking,obszar}}
=== Transportem publicznym ===
==== Pociągiem ====
Pociąg ''Union Pearson Express'' jedzie do centrum [[Toronto]]:
* {{Znacznik|Union Pearson Express|43.6831|-79.6136|typ=transport}}'''[https://www.upexpress.com/en Union Pearson Express]''' (''UP Express'') (''Terminal 3 na lotnisku''), ☏ +1 416-869-3600, bezpłatny numer: +1 844-438-6687, faks: +1 416-869-1662. 5:30AM - 1:30AM. Pociągi UP Express kursują między lotniskiem a Union Station, zapewniając połączenia z metrem w Toronto na stacji Bloor (w pobliżu stacji Dundas West na linii 2) i Union Station (linia 1). (UP Express ma również przystanek pośredni na stacji Weston na Lawrence Avenue West.) Podróż trwa 25 minut, a pociągi odjeżdżają co 15 minut. Stacja oferuje kioski do odprawy lotniczej, bagażniki, pokładowe Wi-Fi i aktualne informacje o lotach. Stacja UP Express znajduje się w Terminalu 1; pociąg Link łączy Terminal 3 ze stacją UP Express. Bilety i karty Presto można kupić na stacji UP Express. Dorośli: 12,35 $ gotówką lub 9,25 $ kartą kredytową, aplikacją portfela mobilnego lub kartą Presto; seniorzy: 6,20 $ gotówką lub 5,80 $ kartą Presto; dzieci do lat 12 bezpłatnie. Bilety powrotne dla dorosłych na długie postoje (7 godzin lub krócej) są sprzedawane ze zniżką jako bilet w jedną stronę w punkcie obsługi UP Express w Terminalu 1 lub online. 
Możesz zapłacić, dotykając czytnika Presto kartą debetową lub kredytową, w tym kartami w telefonie lub zegarku. Użyj tej samej karty do dotykania i oddalania, aby uniknąć podwójnego naliczania opłaty. Karty debetowe mogą wiązać się z opłatą za przedautoryzację w wysokości 15 $.

Jeśli chcesz skorzystać z niższych cen biletów dla seniorów (65+) lub młodzieży (13-19), możesz kupić kartę Presto na stacji UP Express za 9 $ (4 $ za kartę plus minimalne saldo 5 $) i ustawić ją na obniżone ceny w punkcie zakupu. W przeciwnym razie łatwiej jest użyć karty kredytowej. Oprócz UP Express, Presto jest obsługiwane przez wielu operatorów transportu publicznego w obszarze Wielkiego Toronto. Dzieci w wieku 12 lat i młodsze jadą bezpłatnie.

Pasażerowie UP Express muszą przyłożyć kartę do czytnika Presto na peronie przed wejściem do pociągu i przyłożyć ją po przyjeździe. Jeśli korzystasz z przystanków pośrednich na stacji Bloor lub Weston, używaj tylko czytników UP Express Presto do przyłożenia karty; ''nie'' używaj czytników Presto do pociągów GO.

==== Autobusem ====
Toronto Pearson udostępnia [https://www.torontopearson.com/en/transportation-and-parking/public-transit-buses stronę internetową] wskazującą, gdzie wsiąść do różnych linii autobusowych na Terminalu 1 i 3, często wskazując kolumnę (filar), na której zatrzymują się autobusy.

Różne lokalne autobusy obsługują lotnisko Pearson. Wszystkie akceptują kartę Presto (patrz również poprzednia sekcja), a także karty kredytowe lub debetowe do płatności za przejazd. Uwaga: Każdy pasażer musi mieć osobną kartę.
{{infobox|Trasy Airport Express|Zarówno Brampton Transit, jak i TTC nazywają swoją ekspresową trasę do/z lotniska „Airport Express”, mimo że jadą do różnych miast (w przeciwnych kierunkach!). Autobusy Brampton Transit są niebiesko-białe, a autobusy TTC czerwono-białe. Przed wejściem do autobusu koniecznie sprawdź numer trasy (linia 115 dla Brampton Transit; linia 900 dla TTC).}}
* {{Znacznik|Brampton Transit|43.7281|-79.7981|typ=transport}}'''[https://www.brampton.ca/EN/residents/transit/Pages/Home.aspx Brampton Transit]''', ☏ +1-905-874-2999, transit@brampton.ca. Obsługuje autobus Airport Express (linia 115) z lotniska do Bramalea City Centre w [[Brampton]], przedmieściu bezpośrednio na północ od [[Mississauga]]. Brampton Transit zatrzymuje się tylko na Terminalu 1. Opłaty za przejazd można uiścić gotówką lub kartą Presto lub kartą kredytową.
* '''[https://www.gotransit.com/en GO Transit]''', ☏ +1-416-869-3200, bezpłatny numer: +1-888-438-6646. Obsługuje autobusowy i kolejowy transport podmiejski/regionalny w obrębie i w pobliżu obszaru [[Wielkie Toronto|Wielkiego Toronto]]. Oferuje dwie [https://www.gotransit.com/en/find-a-station-or-stop/pa/routes-departures?q=routes trasy obsługi lotniska], kursujące z Terminalu 1 na parterze. Obie trasy kursują 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu z częstotliwością co 30 minut w godzinach szczytu, co 60 minut w pozostałych porach. Niektóre autobusy GO mają podpodłogowe schowki na bagaż. Opłaty za przejazd można uiścić gotówką, kartą debetową lub kredytową w automacie przy drzwiach R. Opłatę za przejazd można również uiścić w autobusie, dotykając kartą Presto lub kartą kredytową czytnika Presto, ale pamiętaj, aby dotknąć zarówno na początku, jak i na końcu podróży.
** Trasa 40 – kursuje między [[Richmond Hill|Richmond Hill Centre Terminal]] i Hamilton GO Centre w [[Hamilton (Ontario)|Hamilton]], w tym przystanki w [[Vaughan]], Terminal 1 lotniska, Square One Terminal w [[Mississauga]], [[Oakville (Ontario)|Oakville]] i [[Burlington (Ontario)|Burlington]].
** Trasa 94 – kursuje między centrum handlowym Mississauga Square One a [[Pickering (Ontario)|Pickering]]. Zatrzymuje się na trzech stacjach metra w Toronto (Yorkdale, Sheppard-Yonge i Scarborough Town Centre) w North York i Scarborough.
* '''[https://www.mississauga.ca/miway-transit/ MiWay]''', ☏ +1-905-615-4636, miwayhelps@mississauga.ca. Obsługuje dwie linie autobusowe łączące lotnisko z Square One (terminal City Centre Transit) w mieście [[Mississauga]]. Autobusy MiWay zatrzymują się zarówno na Terminalu 1, jak i Terminalu 3. Opłaty za przejazd można uiścić gotówką lub kartą Presto lub kartą kredytową.
** Trasa 7 Airport przebiega przez lotnisko z centrum handlowego Square One (Cooksville) i Westwood Mall (Malton).
** Trasa 100 Airport Express kursuje tylko w dni powszednie między lotniskiem a stacją Winston Churchill, zatrzymując się na Square 1.
{{infobox|Karty Presto i bilety Presto|Zarówno Brampton Transit, jak i TTC nazywają swoją ekspresową trasę do/z lotniska „Airport Express”, mimo że jadą do różnych miast (w przeciwnych kierunkach!). Autobusy Brampton Transit są niebiesko-białe, a autobusy TTC czerwono-białe. Przed wejściem do autobusu koniecznie sprawdź numer trasy (linia 115 dla Brampton Transit; linia 900 dla TTC).}}
* '''[https://www.ttc.ca/ Toronto Transit Commission]''' (''TTC''), ☏ +1-416-393-4636. Główny system transportu publicznego w Toronto i jeden z najbardziej intensywnie użytkowanych w Ameryce Północnej. TTC składa się z autobusów, tramwajów i linii metra. Połączenie autobusowe z metra na lotnisko jest takie samo jak do każdego innego miejsca w Toronto. TTC zatrzymuje się zarówno na Terminalu 1, jak i Terminalu 3. Opłata jest pobierana kartą Presto, biletem Presto (patrz pasek boczny) lub odliczoną kwotą. Jeśli płacisz gotówką, poproś kierowcę o przesiadkę, aby przesiąść się na inne pojazdy TTC.
** Trasa 900 Airport Express kursuje co 10 minut lub częściej do/z Kipling Station na linii 2, pokonując podróż w 20–25 minut.
** Linia 52/52A Lawrence West to lokalny autobus łączący stacje Lawrence i Lawrence West, obie na linii metra 1. Kursuje co 10 minut lub częściej, jest to powolna linia z częstymi przystankami. Numer linii to 52 z lotniska i 52A do lotniska. Nie korzystaj z linii 52B lub 52D, ponieważ omijają lotnisko, pomimo kuszącego znaku mówiącego „dodatkowa opłata wymagana na zachód od lotniska”.
** Linia 952 Lawrence West Express to usługa w godzinach szczytu podążająca trasą 52A, ale z mniejszą liczbą przystanków.
:Poniżej przedstawiono nocne linie autobusowe kursujące, gdy metro jest zamknięte między 1:30 a 5:30 (8:00 w niedziele):
** Nocny autobus linii 300A Bloor-Danforth zapewnia obsługę wzdłuż linii metra 2 i jedzie bezpośrednio na lotnisko.
** Nocny autobus linii 332 Eglinton West kursuje z lotniska do Yonge Street.
** Autobus nocny linii 352 Lawrence West kursuje z lotniska do Yonge Street.
** Linia 320 Yonge nie jedzie na lotnisko, ale zapewnia nocne połączenie do centrum dla pasażerów jadących liniami 300A, 332 i 352.

==== Autobusy międzymiastowe ====
Kilka autobusów międzymiastowych obsługuje lotnisko bezpośrednio.

* '''[https://ca.megabus.com/ Megabus]''' (''Coach Canada'') kursuje do [[Port Hope]], [[Trenton (Ontario)|Trenton]], [[Belleville (Ontario)|Belleville]], [[Napanee]] i [[Kingston (Ontario)|Kingston]] (w tym przystanek przy Queen's University), obsługując różne punkty wzdłuż Ontario Highway 401. Podróż z lotniska do Kingston trwa 3:45. Odbiór odbywa się w Terminalu 1 Post P5 i Terminalu 3 Post C8.
* '''[https://tokcoachlines.com/ TOK Coachlines]''', bezpłatny numer: +1-800-387-7097, info@tokcoachlines.com. Obsługuje trasy autobusowe w [[Ontario]]. Obsługuje autobusy między Southampton i [[Vaughan]], w tym przystanki w [[Port Elgin]], [[Kincardine]], [[Walkerton]], [[Hanover (Ontario)|Hanover]], [[Orangeville (Ontario)|Orangeville]] i Toronto Pearson International Airport.
* '''[https://www.flixbus.ca/ FlixBus]'''. Usługi z [[Greater Sudbury|Sudbury]], [[Parry Sound]], [[Barrie]], [[Kingston (Ontario)|Kingston]] i [[Ottawa|Ottawy]]. 
* [https://www.torontopearson.com/en/transportation-and-parking/long-distance-travel-options Usługi transportu wahadłowego i vana] są dostępne do innych miejsc docelowych w południowym Ontario (np. Waterloo, London, Niagara Falls)

=== Taksówką ===
Ceny taksówek lotniskowych wahają się od 26 do 120 USD (wschód, do [[Oshawa]]) i 33 do 95 USD (zachód, do [[Burlington (Ontario)|Burlington]]), wliczając dopłatę paliwową. Ceny limuzyn wynoszą 28 do 132 USD (wschód) i 23 do 104 USD (zachód). Ceny poza miastem wynoszą zazwyczaj 1,65 USD/km (taksówka) i 1,75 USD/km (limuzyna).

* '''Taksówki''' do centrum Toronto mają stałą stawkę 65 USD, wliczając dopłatę paliwową (inne obszary miasta mają różną stawkę, ale również stałą), podczas gdy limuzyny lotniskowe są nieco droższe (71 USD do centrum Toronto). Limuzyny są zazwyczaj nieco większe (choć nie wydłużone), większość to ciemnoniebieskie lub czarne Lincoln MKT Town Cars lub Toyota Highlanders i są nieco wygodniejsze niż taksówki. Ponieważ lotnisko nie znajduje się w Toronto, zwykłe taksówki miejskie w Toronto nie odbierają pasażerów z terminali lotniczych Pearson. Zatwierdzone przez rząd stawki można znaleźć [https://www.torontopearson.com/en/transportation-and-parking/taxis-and-limos online].
* '''Fałszywe taksówki''' (nazywane przez miejscowych „Gypsy Cabs”) często gromadzą się wokół lotniska Pearson. Jeśli kierowca podejdzie do Ciebie w hali przylotów i zapyta, czy potrzebujesz podwózki, a Ty nie zamówiłeś wcześniej samochodu, to z pewnością nie ma licencji (prawnie zabrania się legalnym taksówkarzom wchodzenia do budynku terminala w poszukiwaniu pasażerów). Podczas gdy ryzyko stania się ofiarą przestępstwa jako pasażer taksówki bez licencji jest bardzo niskie, kierowcy i ich pojazdy nie podlegają tym samym standardom bezpieczeństwa i konserwacji, co ich licencjonowani odpowiednicy. Jeśli zdecydujesz się skorzystać z Gypsy Cab, działaj na własne ryzyko i koniecznie ustal z góry cenę przejazdu!

=== Za pomocą aplikacji do zamawiania przejazdu ===
Pasażerowie korzystający z przejazdów są odbierani z lotniska w następujących lokalizacjach oznaczonych napisem „Ride App Pickup”:

* Terminal 1: Parter przy drzwiach Q lub P
* Terminal 3: Poziom przylotów przy drzwiach D.

==== Usługi przewozowe: ====
* '''Lyft'''.
* '''Uber'''. Dostępne są usługi '''UberX''', '''Uber Black''' i '''Uber SUV'''. Te dwa ostatnie czasami korzystają z tych samych pojazdów, co istniejąca usługa limuzyn, ale w cenie premium (UberBlack za 88–115 USD, UberSUV za 100–128 USD, z czego 15 USD za przejazd trafia do Greater Toronto Airports Authority). UberX kosztuje około 35–40 USD do centrum Toronto, a Greater Toronto Airports Authority pobiera opłatę za odbiór w wysokości 4,50 USD i opłatę za zwrot w wysokości 4 USD.

=== Wynajętym samochodem ===
Następujące firmy wynajmujące samochody działają w Terminalu 1:

* '''Alamo''', ☏ +1-833-792-3291, bezpłatny numer: +1-844-307-8011. 
* '''[https://www.avis.com/en/home Avis]''', ☏ +1-905-676-1100, bezpłatny numer: +1-800-879-2847, custserv@avis.com. 
* '''Budget''', ☏ +1-905-676-1500, bezpłatny numer: +1-800-268-8900. 
* '''[https://www.enterprise.ca/en/home.html Enterprise Rent-a-car]''', ☏ +1-833-619-3659, bezpłatny numer: +1-844-307-8008. 
* '''[https://www.hertz.com/rentacar/reservation/ Hertz]''', ☏ +1-416-674-2020, bezpłatny numer: +1-800-654-3131.
* '''[https://www.nationalcar.ca/en/home.html National]''', ☏ +1-833-792-3290, bezpłatny numer: +1-844-307-8014. 
* '''[https://www.thrifty.com/ca/en Dollar Thifty]''', ☏ +1-905-676-9127, bezpłatny numer: +1-800-334-1705.

=== Na rowerze lub pieszo ===
Do Pearson można dotrzeć pieszo, idąc do Viscount Station (w pobliżu ALT Hotel i Value Park Lot), a następnie korzystając z bezpłatnego pociągu Terminal Link do terminala odlotów. Stacja i pociągi są wystarczająco duże, aby pomieścić również rowery. Większość, jeśli nie wszystkie drogi do budynków terminali, nie zezwalają na ruch rowerowy i pieszy, co sprawia, że ​​Viscount jest najlepszą opcją dla osób korzystających z transportu niezmotoryzowanego.

== Poruszanie się ==
[[Plik:Pearson T3 LINK Station.jpg|thumb|Terminal Link na Terminalu 3]]
* Pociąg [https://www.torontopearson.com/en/transportation-and-parking/terminal-link-train Terminal Link] kursuje co 4-8 minut między Terminalem 1, Terminalem 3 (w tym Sheraton Gateway Hotel) i Viscount Road (Value Park Garage, Value Park Lot i Alt Hotel). Bezpłatny.
* Nie ma połączenia „airside” między terminalami. Aby przesiąść się na lot z przesiadką na różnych terminalach, skorzystaj z tego samego pociągu Terminal Link. Oprócz czasu potrzebnego na odprawę celną, bagażową i ponowne przejście kontroli bezpieczeństwa, zaplanuj dodatkowe 20 minut od strefy przylotów w jednym terminalu do odprawy w drugim. Jeśli planujesz nadać bagaż, zapytaj, czy musisz odebrać go w Toronto, czy możesz go nadać; nie zawsze jest to możliwe w zależności od kombinacji linii lotniczych i miejsc docelowych.

== Czekanie ==
W Terminalu 1 rozsiane są różne wystawy czasowe lub stałe sztuki oraz osiem stałych instalacji rzeźb. Royal Ontario Museum prowadzi małą wystawę skamieniałości dinozaurów na lądzie w strefie przylotów międzynarodowych; inni partnerzy wystaw czasowych to Canada's Sports Hall of Fame, CONTACT Photography Festival, Design Exchange, Ontario Crafts Council i Open Studio.

=== Saloniki ===
* '''[https://www.aa.com/i18n/travelInformation/airportAmenities/yyz-club.jsp American Admirals Club]''', Terminal 3, odloty transgraniczne w USA (''w pobliżu sklepów wolnocłowych''). 5:00–19:00. 
* '''[https://www.aircanada.com/ca/en/aco/home/fly/premium-services/maple-leaf-lounges/maple-leaf-lounge-details.html#/!lounge@toronto Air Canada Maple Leaf Lounge]''', krajowy ekspresowy: Terminal 1, terminal podmiejski; krajowy: Terminal 1 na poziomie 4; transgraniczny w USA: Terminal 1 na poziomie 4, węzeł F; międzynarodowy: Terminal 1 na poziomie 3, węzeł F. 
* '''Air France/KLM Crown Lounge''', odloty międzynarodowe w Terminalu 3 (''tuż nad bramką C33, dostęp do windy naprzeciwko bramki C32''). 
* '''Plaza Premium Lounge''', krajowy: odloty z Terminalu 1 (przed kontrolą bezpieczeństwa), odloty z Terminalu 1, odloty z Terminalu 3; transgraniczny w USA: odloty z Terminalu 1, odloty z Terminalu 3; międzynarodowy: odloty z Terminalu 1, odloty z Terminalu 3.

== Jedzenie i picie ==
[[Plik:Interior of Toronto Pearson International Airport Terminal 1 wider view.jpg|thumb|right|Terminal 1]]
To jest częściowa lista, zobacz również [https://www.torontopearson.com/en/while-you-are-here/toronto-airport-restaurants pełny spis]. Jest również food court przed kontrolą bezpieczeństwa w Terminalu 1 na poziomie G Ground Transportation w pobliżu drzwi Q. Przeznaczony dla personelu lotniska, ale otwarty dla wszystkich, łatwo przejść obok, ale oferuje bardziej przystępne cenowo opcje jedzenia. Jednak od czerwca 2023 tylko Tim Hortons ponownie otworzył się w tej strefie gastronomicznej.

Po kontroli bezpieczeństwa w obszarze bramek odlotów znajduje się wiele barów i kawiarni. Stoliki są wyposażone w tablety i stoły. Chociaż są przeznaczone głównie dla klientów restauracji, możesz tam usiąść i poczekać na następny lot, nadrobić zaległości w pracy lub naładować elektronikę jako klient niepłacący.

* '''A &amp; W''', Terminal 1, krajowa strefa bezpieczeństwa, ☏ +1 647-479-7879. Niedrogi fast food, hamburgery, piwo korzenne. 
* '''Apropos''', Terminal 1, strefa bezpieczeństwa USA, bezpłatny numer: +1-866-508-3558. Browar. 
* '''Caplansky's''', Terminal 1, poziom 3, strefa ogólnodostępna, ☏ +1 416-776-3100. Bar z przekąskami i delikatesy. 
* '''Corso''', Terminal 3, strefa ogólnodostępna, bezpłatny numer: +1-866-508-3558. Trattoria oferująca tradycyjną kuchnię włoską, rustykalne włoskie smaki, świeżo robione makarony, pizze, sałatki i przystawki. 
* '''Fetta Panini Bar''', Terminal 1, strefa ogólnodostępna, bezpłatny numer: +1-866-508-3558. 
* '''Heirloom Bakery Café''', Terminal 1 i 3, strefa ogólnodostępna, bezpłatny numer: +1-866-508-3558. Zupy, sałatki, kanapki i wypieki. 
* '''Nobel Burger Bar''', Terminal 3, strefa ogólnodostępna USA, bezpłatny numer: +1-866-508-3558. Burgery gourmet inspirowane przez szefów kuchni. Otwarta kuchnia w centrum restauracji, stwórz własnego burgera lub wybierz z menu. 
* '''Starbucks''', Terminal 1, część ogólnodostępna, ☏ +1 416-776-3100. Kawiarnia, wiele lokalizacji. 
* '''Subway''', Terminale 1 i 3, część ogólnodostępna, ☏ +1 905-672-6980. Kanapki typu submarine. 
* '''Swiss Chalet Rotisserie &amp; Grill''', Terminal 1, poziom 3 część ogólnodostępna, 6301 Silver Dart Drive, ☏ +1 416-776-9758. Kurczak. Restauracja z miejscami siedzącymi w umiarkowanych cenach. 
* '''Tim Horton's''', Terminal 1 i 3, część ogólnodostępna. Kawa, pączki i kanapki. Kilka lokalizacji w obu terminalach. 
* '''Vinifera''', Terminale 1 i 3, międzynarodowa strefa obsługi pasażerów, bezpłatny numer: +1-866-508-3558. Wine bar, menu obejmuje małe dania, sałatki i panini ze świeżymi składnikami. 
Lotnisko nawiązało współpracę z Uber Eats, aby dostarczać jedzenie z restauracji na lotnisku do poczekalni przy bramkach. Usługa ta jest oferowana w sekcjach międzynarodowej i krajowej Terminalu 3.

== Zakupy ==
[[Plik:International airport toronto pearson.jpg|thumb|Terminal 3]]
* '''7-Eleven''', Terminal 1, strefa ogólnodostępna, ☏ +1 905-671-2875. Sklep całodobowy, dwie lokalizacje. 
* '''Best Buy Express''', terminale 1 i 3, strefa ogólnodostępna i strefa odlotów. Elektronika użytkowa. 
* '''Canadian Imperial Bank of Commerce (CIBC)''', terminale 1 i 3, ☏ +1 905-672-5305. Duży krajowy bank z kantorem wymiany walut i usługami bankowymi. Znajduje się w terminalach 1 i 3 na poziomie odlotów, rozłożony przed i po kontroli bezpieczeństwa. 
* '''Maclean's''', terminale 1 i 3, strefa ogólnodostępna, ☏ +1 905-694-8479. Kiosk z gazetami. 
* '''Relay''', terminale 1 i 3, wiele lokalizacji, ☏ +1 905-694-9513. Kiosk z gazetami. 
* '''Samsonite''', Terminale 1 i 3, strefa ogólnodostępna, ☏ +1 416-776-1313. Bagaż podróżny. 
* '''Toronto Marketplace''', Terminal 3, strefa ogólnodostępna, ☏ +1 905-612-8596. Sklep z pamiątkami na poziomie odlotów Terminala 3. 
* '''Travel Store''', Terminal 3, strefa ogólnodostępna, ☏ +1 905-612-6677. Akcesoria podróżne, bagaż, plecaki i torby podróżne, wyroby skórzane, biżuteria, zegarki, parasole i paski. Usługa przechowalni bagażu. 
* '''International Currency Exchange (ICE)''', Terminal 1 i 3, strefa ogólnodostępna, ☏ +1 416-776-1311. Kantor wymiany walut, wiele lokalizacji w obu terminalach. W porównaniu z kantorami w mieście kursy są niekorzystne: we wrześniu 2018 r. kurs kupna USD wynosił 1,15 USD, a kurs sprzedaży 1,50 USD.

== Łączność ==
Bezpłatne Wi-Fi jest dostępne w obu terminalach. Wybierz „Toronto Pearson Wi-Fi” z listy sieci, uruchom przeglądarkę internetową i kliknij „połącz” na stronie docelowej Boingo. Należy pamiętać, że strona docelowa prosi o podanie adresu e-mail, ale nie musisz niczego podawać. Wystarczy kliknąć pole wyboru i zaakceptować warunki, aby uzyskać dostęp do Internetu.

Po kontroli bezpieczeństwa lotnisko odnowiło wiele poczekalni w pobliżu bramek, aby pomieścić więcej sprzedawców żywności, wiele z nich ma obsługę kelnerską. Te obszary są wyposażone w iPady, gniazdka elektryczne oraz stoły i krzesła jakości restauracyjnej. Nie musisz nic kupować od sprzedawców żywności, aby usiąść w tych obszarach.

== Informacje praktyczne ==
Wózki są dostępne bezpłatnie na lądzie w obu terminalach.

* Przechowalnia bagażu jest dostępna w każdym ze sklepów '''Samsonite'''.
* '''Aviation Interfaith Ministry''', centra międzywyznaniowe w terminalach 1 i 3. Jeden zestaw codziennych nabożeństw religijnych w każdym terminalu. Międzywyznaniowe nabożeństwa chrześcijańskie w dni powszednie, kapelani katoliccy na lotnisku w Toronto Msza święta siedem dni w tygodniu. Opieka duszpasterska nad gośćmi, pracownikami lotniska i linii lotniczych oraz ich rodzinami. 
* '''Goodlife Fitness''' (''poziom przylotów terminala 1, bramka F''), ☏ +1 905-671-3721, torontopearson@goodlifefitness.com. 4:00–23:30. Ćwicz i weź prysznic podczas oczekiwania na lotnisku. 15 USD, w tym usługa ręczników. Dodatkowe 10 USD za wypożyczenie ubrań do ćwiczeń i butów. Bezpłatna przechowalnia bagażu.

== Nocleg ==
Na lotnisku znajduje się jeden hotel, a w pobliżu jest kolejny:

* {{Znacznik|'''Sheraton Gateway Hotel'''|43.6866652 |-79.6201944 |typ=nocleg|url=|kolor=000080|treść=}}'''[https://www.marriott.com/en-us/hotels/yyzgs-sheraton-gateway-hotel-in-toronto-international-airport/overview/?EM=DNM_SHERATONGATEWAYTORONTOAIRPORT.COM Sheraton Gateway Hotel]''', Terminal 3, ☏ +1 905-672-7000. Jedyny hotel w terminalu lotniska. 
* {{Znacznik|'''Alt Hotel'''|43.689692 |-79.616981 |typ=nocleg|url=|kolor=000080|treść=}}'''Alt Hotel''', 6080 Viscount Road, [[Mississauga]], ☏ +1 905-362-4337, bezpłatny numer: +1-855-855-6080. Na terenie lotniska, w pobliżu stacji Link Train Viscount i niedrogich parkingów. 
Główny pas hotelowy obsługujący lotnisko Pearson to Airport Road (Mississauga), która ciągnie się do Toronto jako Dixon Road (Etobicoke). Granicą gminy jest Highway 427, ruchliwa autostrada.

=== Okolica ===
Malton (Mississauga):

* {{Znacznik|'''Four Points by Sheraton'''|43.6902885 |-79.6238741 |typ=nocleg|url=|kolor=000080|treść=}}'''[https://www.marriott.com/en-us/hotels/yyzpa-four-points-toronto-airport/overview/ Four Points by Sheraton]''', 6257 Airport Road, ☏ +1 905-678-1400, bezpłatny numer: +1-866-716-8133. 500 m od lotniska, autobus wahadłowy do terminali, całodobowe centrum biznesowe, fitness, restauracja na miejscu. 
* {{Znacznik|'''Hilton Toronto Airport Hotel &amp; Suites'''|43.6869466 |-79.6060643 |typ=nocleg|url=|kolor=000080|treść=}}'''[https://www.hilton.com/en/hotels/yyzhihh-hilton-toronto-airport-hotel-and-suites/ Hilton Toronto Airport Hotel &amp; Suites]''', 5875 Airport Road, ☏ +1 905-677-9900. Zameldowanie: 15:00, wymeldowanie: 12:00. Bezpłatny transfer lotniskowy, parking nocny, zaplecze konferencyjne i bankietowe, odkryty podgrzewany basen, squash, sauna, dostępne apartamenty. od 129 USD.

Etobicoke (Toronto):

* {{Znacznik|'''Courtyard by Marriott'''|43.684982 |-79.596241 |typ=nocleg|url=|kolor=000080|treść=}}'''[https://www.marriott.com/en-us/hotels/yyzap-courtyard-toronto-airport/overview/ Courtyard by Marriott]''', 231 Carlingview Drive, ☏ +1 416-675-0411, bezpłatny numer: +1-866-675-0411, faks: +1 416-675-0433. 
* {{Znacznik|'''Delta Hotels by Marriott Toronto Airport'''|43.689079 |-79.580177 |typ=nocleg|url=|kolor=000080|treść=}}'''[https://www.marriott.com/en-us/hotels/yyzda-delta-hotels-toronto-airport-and-conference-centre/overview/ Delta Hotels by Marriott Toronto Airport]''', 655 Dixon Road, ☏ +1 416-244-1711, bezpłatny numer: +1-800-668-3656, faks: +1 416-244-7281. 
* {{Znacznik|'''Airport Marriott'''|43.685845 |-79.5957629 |typ=nocleg|url=|kolor=000080|treść=}}'''[https://www.marriott.com/en-us/hotels/yyzot-toronto-airport-marriott-hotel/overview/ Airport Marriott]''', 901 Dixon Rd, ☏ +1 416-674-9400, bezpłatny numer: +1-800-905-2811, faks: +1-416-674-8292. 
* {{Znacznik|'''Embassy Suites by Hilton Toronto Airport'''|43.687623 |-79.596469 |typ=nocleg|url=|kolor=000080|treść=}}'''[https://www.hilton.com/en/hotels/yyzeses-embassy-suites-toronto-airport/ Embassy Suites by Hilton Toronto Airport]''', 262 Carlingview Dr, ☏ +1 416-674-8442, faks: +1 416-674-3088. Dwupokojowe apartamenty, oddzielna sypialnia z łóżkiem typu king-size i telewizorem oraz salon z rozkładaną sofą, ekspresem do kawy, stołem jadalnym z krzesłami. Niektóre apartamenty obejmują lodówki i kuchenki mikrofalowe. Sale konferencyjne i bankietowe mieszczą do 120 osób. Graffiti's Italian Eatery &amp; Saloon na miejscu z obsługą pokoju. Kiosk z gazetami i sklep z pamiątkami, pakiety Stay &amp; Fly. 
* {{Znacznik|'''Radisson Suite Hotel Toronto Airport'''|43.6921799 |-79.5787453 |typ=nocleg|url=|kolor=000080|treść=}}'''Radisson Suite Hotel Toronto Airport''', 640 Dixon Road, ☏ +1 416-242-7400, bezpłatny numer: +1-800-333-3333, faks: +1 416-242-9888. Obejmuje transfer lotniskowy i Wi-Fi. Centrum fitness, posiłki na miejscu. 
* {{Znacznik|'''DoubleTree by Hilton Toronto Airport'''|43.686487 |-79.596585 |typ=nocleg|url=|kolor=000080|treść=}}'''[https://www.hilton.com/en/hotels/ytoapdt-doubletree-toronto-airport/ DoubleTree by Hilton Toronto Airport]''', 925 Dixon Road, ☏ +1 416-674-2222, faks: +1 416-674-5757. Zameldowanie: 15:00, wymeldowanie: 12:00. 
* {{Znacznik|'''Holiday Inn'''|43.6874376 |-79.6022324 |typ=nocleg|url=|kolor=000080|treść=}}'''[https://www.ihg.com/holidayinn/hotels/us/en/toronto/yyzia/hoteldetail Holiday Inn]''', 970 Dixon Road, ☏ +1 416-675-7611. 
Na Airport Road/Dixon Road znajduje się również kilka restauracji, które są częścią różnych hoteli lub działają niezależnie.

== Okolica ==
Bezpośrednia okolica wokół międzynarodowego lotniska Toronto Pearson to tereny przemysłowe i magazyny. Możesz wziąć UP Express do centrum [[Toronto]] w 25 minut lub transport publiczny (GO Bus, Mississauga Transit) do Square One Mall w [[Mississauga]] w 30 do 40 minut.

{{Jest w|Ontario}}

{{użyteczny}}
{{geo|43.678|-79.634|zoom=13}}
[[Kategoria:Porty lotnicze|Toronto-Lester B. Pearson]]</text>
      <sha1>3v6qj14ffpbqvprcx6i9pv7d8xzfz7b</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>