Wikisource pmswikisource https://pms.wikisource.org/wiki/Intrada MediaWiki 1.43.0-wmf.28 first-letter Media Special Discussion Utent Ciaciarade Wikisource Discussion ant sla Wikisource Figura Discussion dla figura MediaWiki Discussion dla MediaWiki Stamp Discussion dlë stamp Agiut Discussion ant sl'agiut Categorìa Discussion ant sla categorìa Pàgina Discussion ëd la pàgina Tàula Discussion ëd la tàula TimedText TimedText talk Modulo Discussioni modulo 0 5199 34805 34789 2024-10-23T13:59:00Z 93.150.244.16 /* Campagna contra 'd Betulia */ 34805 wikitext text/x-wiki {{header | title = [[La_Bibia_piemontèisa|La Bibia piemontèisa]] | author = | section = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich|Ij Deuterocanònich]] | previous = | next = | notes = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Giudita/Introdussion|Introdussion]] }} {{TOCright}} = Ël lìber ëd Giudita = == 1 == {{chapter|1}} === Arpacsad a fortìfica Ecbatan-a === {{verse|chapter=1|verse=1}}Dl’ann ch’a fa dódes dël regn ëd Nabucodenesar, ch’a l’avìa regn an sl’Assiria an Ninive, la sità gròssa, Arpacsad a regnava an sij Medi an Ecbatan-a. {{verse|chapter=1|verse=2}}Chiel-sì a l’ha construì ant j’anviron d’Ecbatan-a muraje ‘d pera tajà ant la mzura ‘d tre cùbit ëd larghëssa e ses ëd longhëssa, an portand l’autëssa dël mur a stanta cùbit e la larghëssa a sinquanta. {{verse|chapter=1|verse=3}}Aranda dle pòrte dla sità a l’ha drissà ëd tor an muradura àute sent cùbit e larghe sessanta a la fondassion; {{verse|chapter=1|verse=4}}e costruì ëd pòrte alvàndie fin-a a l’autëssa dë stanta cùbit: mincadun-a larga quaranta cùbit, për la surtìa dij sò guerié vajant e la parada dij sò fantassin. {{verse|chapter=1|verse=5}}Anlora rè Nabucodenesar a l’ha portà la guera a Arpacsad ant la pian-a granda, visadì an cola pian-a ch’as treuva ant ël teritòri ëd Ragau. {{verse|chapter=1|verse=6}}Tuti coj ch’a stasìo ant le montagne e coj dl’Eufrate, dël Tigris e dl’Hidaspà, e coj ch’àbito ant la pian-a d’Arioch, rè dj’Elamita <ref>valadì l'Elimàide, provinsa oriental dij Persian.</ref>, a son ëscontrasse contra ‘d Nabucodenesar. Parèj che vàire nassion a son trovasse assemblà n' agiut dij fieuj ëd Cheleod, visadì dij Medi. === Nabucodenesar a pùblica n'ultimatum === {{verse|chapter=1|verse=7}}Anlora Nabucodenesar rè dj’Assir a l’ha spedì ëd messagé a tute le gent ëd la Persia e a tùit j’abitant ëd le region ocidentaj: a coj dla Cilicia e ‘d Damasch, dël Liban e dl’Antiliban e a tuta la gent ëd la fassa dj’anviron dël mar, {{verse|chapter=1|verse=8}}e a coj che a fasìo part ëd la gent dël Carmel e ‘d Ghilead, dl’àuta Galilea e dla pian-a gròssa d’Esdrelon; {{verse|chapter=1|verse=9}}e a tuti coj ch’a l’ero drinta la Samaria e an soe sità, o che abitavo dë ‘dlà dël Giordan fin-a a Gerusalem, Batane, Chelus e Cades e al fium d’Egit, Tafnes, Ramses e tuta la tèra ‘d Ghessen, {{verse|chapter=1|verse=10}}e andasend fin-a a la region dzora ‘d Tanis e Memfi, e ancora comprendend la gent d’Egit fin-a a le finaje d’Etiòpia. {{verse|chapter=1|verse=11}}Mach che ij pòpoj ëd tute coste region a l’han pa daje da ment a l’anvit ëd Nabucodenesar rè dj’Assir, e a son nen andàit a fé la guera con chiel, përchè a l’avìo gnun-e tëmme ‘d chiel e a lo consideravo n’òm basta ch’a sia. Lor a l’han mandà andaré ij sò messagé con dzonor e a man veuide. {{verse|chapter=1|verse=12}}A l’é stàit parèj che Nabucodenesar a l’é anviscasse ‘d flin-a afrosa contra ‘d tuti coj pais e a l’ha giurà për sò tròno e për sò regn ëd tiré arvangia con la spa dij teritòri dla Cilicia, dla Damasen-a e dla Siria, e ‘d soprime tute le popolassion Moabite, ij fieuj d’Amon, tuta la Giudèa e j’abitant tuti dl’Egit fin-a ‘n brova dij doi mar. === Arpacsad a l'é batù === {{verse|chapter=1|verse=13}}Dl’ann ch’a fa disset a l’ha marcià con l’armeja contra ‘d rè Arpacsad, a l’ha batulo dasendje ‘l gir a sò esèrcit con tuta soa cavalarìa e sò chèr. {{verse|chapter=1|verse=14}}A l’é fasse padron ëd soe sità, rivand fin-a a Ecbatan-a, conquistand-ne le tor, ravagiand-ne piasse e crosiere, scarnificand-ne la blëssa. {{verse|chapter=1|verse=15}}Arpacsad a l’ha arciapalo an sle montagne ‘d Ragau, crivlalo ‘d flecie e da col di a l’ha gavalo d’an mes. {{verse|chapter=1|verse=16}}Peui a l’é tornà a Ninive, con tuta l’armeja ramassà dal mond, ch’a l’era un foson sensa fin ëd combatent e a l’é fermasse ambelelà, chiel e sò esèrcit, për sentevint di dàndse a divertiment, disné e bela vita. == 2 == {{chapter|2}} === Spedission contra dl’Ocident === {{verse|chapter=2|verse=1}}Ël di che a fa vintedoi dël prim mèis dl’ann ch’a fa disdeut, a l’é ‘ncapità sòn: ant ël palass ëd Nabucodenesar rè d’Assiria a l’é tratasse dla manera ‘d pijesse arvangia ‘d tute cole tere, com a l’era disse. {{verse|chapter=2|verse=2}}Chiel a l’ha convocà tùit ij sò ministr e sò dignitari, a l’ha con lor tenù consèj secret e mostrà ‘d pianta tut ël malfé ëd cole tère. {{verse|chapter=2|verse=3}}Costissì a l’avìo dessidù ëd fé meuire tuti coj ch'a l’avèisso pa seghità l’órdin ëd soa boca. {{verse|chapter=2|verse=4}}E sòn a l’é ancapità: esaurìa la consultassion, Nabucodenesar, rè dj’Assir, a l’ha convocà Olofernes<ref> Olofernes e Bagoas(Giudita 12:11) a son nòm persian.</ref>, general an cap ‘d soe armeje, ch’a l’era sò scond, e a l’ha dije: {{verse|chapter=2|verse=5}}"Përparèj a parla ‘l rè grand, sgnor ëd tuta la tèra: Varda, ti ‘t surtiras tant ‘me lugtenent, e con ti ‘t l’avras ciapà d’òm vajant ëd fòrsa: sentevintmila fantassin, e un gròss foson ëd cavaj con sò sivalié, dël nùmer ëd dodesmila; {{verse|chapter=2|verse=6}}con tut lòn t’andras a scontrete contra ‘d tùit ij pais dl’ocident, da già ch’a l’han pa ubidì al comand ëd mia boca. {{verse|chapter=2|verse=7}}A lor it ordineras ëd parete soe oferte ‘d tèra e d’eva, tanme marca ‘d sotmission sensa condissio. Mi i-j farai sente tut ël pèis ëd mè furor!Mia armeja a greverà dzora minca tòch ëd tèra e a ravagerà tut a sò passagi. {{verse|chapter=2|verse=8}}Tuti coj che a tomberan ferì a ampiniran soe combe e minca torent e fium a sarà pien a ras ëd caròpe. {{verse|chapter=2|verse=9}}Ij sò përzoné a saran arpossà fin-a ai finagi estrem ëd la tèra. {{verse|chapter=2|verse=10}}Ti donch òcupa për mi tut sò teritòri: na vira ch’a saran arendusse a ti, it-j tniras a mia disposission fin-a al di ch'i vnirai mi istess a castijéje. {{verse|chapter=2|verse=11}}Për lon ch’a riguarda j’arviros, che tò euj a l’àbia pa ‘d compassion: ch’a sio destinà a la mòrt e a la devastassion për tut sò pais. {{verse|chapter=2|verse=12}}Con sòn a l’é vrità che mi i son viv e a viv la potensa ‘d mè regn, sòn a l’é lòn ch’i diso e ch’i farai ëd mia man!{{verse|chapter=2|verse=13}}Pijìte varda ‘d pa trasgredì gnun-a paròla ‘d tò sgnor: nen. Nopà it portras a compiment lòn ch’i l’hai comandate e buta pa ‘d temp a passé a l’assion ij mè comand!”. === Campagna d'Olofernes === {{verse|chapter=2|verse=14}}Olofernes a l’é surtì da la cort ëd sò sgnor: a l’ha convocà tùit ij potent, ij generaj e ij comandant dl’armeja assira. {{verse|chapter=2|verse=15}}Peui a l’ha sernù j’òm për la bataja, com a l’avìa comandaje sò sgnor, cheicòsa coma sentevintmila guerié, pì dodesmila arcé a caval, {{verse|chapter=2|verse=16}}e a l’ha ciadlàje an rangh com as costuma ‘nquadré la tropa për la guera. {{verse|chapter=2|verse=17}}A l’ha ciapà na caterva ‘d gamej e ‘d borich e muj tanme echipage a le trope, e un foson ëd beu, feje e crave për proviande. {{verse|chapter=2|verse=18}}Na quantità ‘d provision për minca un fant, e un riforniment gròss d’òr e d’argent a rivava dal tesòr dël rè. {{verse|chapter=2|verse=19}}Peui a son partì, Olofernes con tuta soa armeja për anandié la spedission e precede rè Nabucodenesar a coaté la tèra ‘d ponent con sò cariagi, sivalié e fanterìa sernùa. {{verse|chapter=2|verse=20}}A l’era giontasse a lor na moltitùdin vària e ‘d bon nùmer ëd soldà d’àutri pòpoj, tant ‘me d’aliòstre o come la póer ëd la tèra, ampinìo tut, as podìo pa contesse. {{verse|chapter=2|verse=21}}Da Ninive a l’han marcià për tre di an diression ëd la pian-a ‘d Bectilet e a l’han butà camp aranda dla montagna ch’a stà a snìstra dl’Àuta Cilicia. {{verse|chapter=2|verse=22}}Da là, an bogiand tut sò esèrcit, fantassin, cavaj e cariagi, Olofernes a l’é portasse anvers ëd la montagna. {{verse|chapter=2|verse=23}}A l’ha vastà Fud e Lud e ravagià ij fieuj ëd Rassis e j’Ismaelita, ch’a stasìo ant ël desert a mesdì ëd Cheleon. {{verse|chapter=2|verse=24}}Peui, passà l’Eufrate, a l’ha dëstraversà l’Àuta Mesopotàmia e drocà tute le sità fortificà an sël torent d’Abron-a fin-a al mar. {{verse|chapter=2|verse=25}}A l’é dcò fasse padron ëd la Cilicia, an ësterminand tuti j’opositor e rivand ant la region ëd Iafet an meridion a le finaje dl’Arabia. {{verse|chapter=2|verse=26}}A l’ha sircondà tùit ij Madianita e butà a feu soe tende an pijàndje ‘l cabial. {{verse|chapter=2|verse=27}}Andasend anans, a l’é calà ‘nvers la pian-a ‘d Damasch, ant ij di dl’amson dël gran, a l’ha daje feu a tùit ij sò camp, votà a la dësparission total ij sò strop e sò cabial, ravagià soe sità, vastà soe campàgne e passà a fil d’ëspà tùit ij giovo. {{verse|chapter=2|verse=28}}La pau e lë sparm ch’a fasìa a l’é anlora spantiasse për tute le gent costiere, coj ëd Sidon e ‘d Tir, j’abitant ëd Sur e Ochin-a, ël pòpol ëd le sità d’Jemnà, e dcò la gent d’Asdod e d’Ascalon: tùit a l’han avune na tëmma gròssa. == 3 == {{chapter|3}} === Implorassion ëd pas === {{verse|chapter=3|verse=1}}Për lòn tute cole sità a l’han mandaje ‘d messagé (a Olofernes) con propòste ‘d pas: {{verse|chapter=3|verse=2}}"Varda, nojàutri, fieuj dël gran rè Nabucodenesar, i soma ambelessì dëdnans ëd ti: fa ‘d noi lòn ch’a piasrà a tò euj.{{verse|chapter=3|verse=3}}Beica nòstre ca, tute nòstre località, tùit ij nòstri camp ëd gran, j’ëstrop ëd bestiam mnu e gròss e tut ël cabial dij nòstri atendament a son a toa disposission: fane lòn ch’at ësmijerà bin. {{verse|chapter=3|verse=4}}Dcò nòstre sità e tuti coj ch’a-i j’ëstan andrinta: a son tò servitor, ven e fane lòn ch’a piasrà a tò euj”. {{verse|chapter=3|verse=5}}J’òm a son presentasse ai pé d’Olofernes e a son esprimùsse përparèj. {{verse|chapter=3|verse=6}}Anlora chiel a l’é calà arlongh la còsta con soa fòrsa d’armeja e a l’ha butà ‘d garnison ant le sità fortificà, peui a l’ha prelevà d’òm tant ‘me ausiliari. {{verse|chapter=3|verse=7}}Cola gent con tùit ij pais dj’anviron a l’han arseivùlo con coron-e, còr e tambornin. {{verse|chapter=3|verse=8}}Mach che chiel a l’ha fàit campé giù tùit ij sò templ<ref> ambelessì i seguitoma 'l test aramaich sirìach: ij test grech a l'han "teritòri".</ref> e tajà ij boschèt sacrà, përchè a l’era staje ordinà ‘d dëstruve tùit ij dio dla tèra, ëd manera che tute le gent a l’avèisso adorassion mach për Nabucodenesar e che tute le lenghe e sò tribù a lo anvochèisso parèj d’un dio. {{verse|chapter=3|verse=9}}A l’é peui rivà an facia d’Esdrelon, aranda ‘d Dotaia, ch’a l’é dëdnans ëd la caden-a granda dle montagne dla Giudèa. {{verse|chapter=3|verse=10}}E a l’han butà campament an tra Guebai e Sitòpolis e Olofernes a l’é restà ambelelà për un mèis antregh për buté ansema tuta la pijàita ‘d soe armeje. == 4 == {{chapter|4}} === Giudea a l'erta === {{verse|chapter=4|verse=1}}J’Israelita ch’a stasìo an Giudèa a son vnùit a savèj tut lòn che Olofernes, general an cap ëd Nabucodenesar rè dj’Assir a l’avìa fàit a le gent, e com a l’avìa ravagià tùit ij sò templ, an votàndje a la dësparission total. {{verse|chapter=4|verse=2}}A son ëstàit motobin sbaruvà për ël vnì anans ëd l’armeja assira e a motiv ëd la tëmma për Gerusalem e për ël Templ ëd Nosgnor, sò Dé. {{verse|chapter=4|verse=3}}Nen mach, ma lor a l’ero pen-a tornà da përzoné e da pòch la gent a l’era assemblasse con rabel an Giudèa për consacré torna autar, templ e utiss sacrà ch’a l’ero stàit profanà. {{verse|chapter=4|verse=4}}Për lòn a l’han mandà ‘d nùnsi an tut ël teritòri dla Samaria, a Cona, Bet-Coron, Belmain, a Gérico, e ancor a Coba, a Esora e ai varèj ëd Salem. {{verse|chapter=4|verse=5}}E a l’han ocupà tute le bëcche dle pì àute montagne, anmurajà ij pais ëd cole bande e fàit cheuje proviande an preparassion ëd la guera, tant pì che ant le pian-e a l’avìo acabà l’amson. {{verse|chapter=4|verse=6}}Joachim, ël gran sacerdòt ëd Gerusalem a coj temp, a l’ha scrivuje a la gent ëd Betulia e Betomestaim <ref> A l'é pa dàit da savèj cheicòsa 'd pì dë ste doi sità. As capiss mach che Betulia a fussa an posission strategica 'nvers la Giudèa.</ref>, ch’a son an facia a Esdrelon, a l’intrada dla pian-a ch’a s’ëslàrga fin-a aranda ‘d Dotain, {{verse|chapter=4|verse=7}}an comandàndje d’ocupé ij pass travers le montagne, përchè da là as dovertava la stra d’intrada për la Giudèa e a sarìa stàit belfé fërmeje a la montà, andova ch’a l’ero obligà për ël passagi strèit a ‘ndé anans tùit a doi a doi. {{verse|chapter=4|verse=8}}E j’Israelìta a l’han fàit përparèj com a l’era stàit ordinà dal grand sacerdòt Joachim e ‘l senat dël pòpol d’Israel, ch’a stasìa a Gerusalem. === Orassion e pentiment === {{verse|chapter=4|verse=9}}Dël midem temp tuti j’Israelita a l’han aussà sò crij a Dé con fërvorosa ‘nsistensa e tùit a son ùmiliasse con autërtanta ‘nsistensa. {{verse|chapter=4|verse=10}} Lor, soe fomne e le masnà, ij sò strop, sò avèj e tùit ij resident e salarià e sò s-ciavandé a son umiliasse butàndze ‘d tërliss ëd sach an sij ren. {{verse|chapter=4|verse=11}}Minca n’òm o fomna israelita e ij cit ch’a stasìo a Gerusalem a son prosternasse dëdnans dël templ e con la sënner an sël cupiss e a dëstendìo le man dëdnans ëd Nosgnor. {{verse|chapter=4|verse=12}}A l’han anvlupatà ‘d sach ëdcò l’autar e crijà àut anvers al Dé d’Israel tùit ansema e ‘ntensament, an suplicand che soe masnà a fùisso pa bandonà a l’ëstermini, soe fomne a esse s-ciave, le sità ‘d soa ardità a la dëstrussion, ël santuari a la profanassion e al dëspresi dle gent. {{verse|chapter=4|verse=13}}Nosgnor a l’ha sporzù l’orija a sò crij ëd lor e a l’ha virà l’ësguard a la tribulassion, antramentre che la gent a fasìa digiun da vàire di an tuta la Giudèa e an Gerusalem dëdnans al santuari dël Signor Onipotènt. {{verse|chapter=4|verse=14}}Joachim grand sacerdòt e tuti j’àutri sacerdòt ch’a stasìo dëdnans ëd Nosgnor e tuti coj ch’aministravo ël cult divin, con ij ren sandrà ‘d tërliss, a smonìo l’olocàust përpetual, ij sacrifissi votiv e j’oferte generose dla gent. {{verse|chapter=4|verse=15}}Tùit ij sò turban a l’ero coatà ‘d sënner e a ‘nvocavo a tuta fòrsa ‘d vos a Nosgnor, përchè a provëddèissa ‘d manera benévola al destin ëd la ca d’Israel. == 5 == {{chapter|5}} === Consèj contra j'Israelita === {{verse|chapter=5|verse=1}}A l’han faje savèj a Olofernes, general an cap dl’armeja d’Assur, che j’Israelita a l’ero prontasse a la guera, e ch’a l’avìo sbarà ij pass ëd montagna, fortificà tute le bëcche pì àute e butà d’antrap ant le pian-e. {{verse|chapter=5|verse=2}}Chiel a l’é anrabiasse motobin, a l’ha convocà tùit ij cap ëd Moab, j’ëstratega amonita e tùit ij sàtrap ëd la còsta dël mar, {{verse|chapter=5|verse=3}}e a l’ha dije:"Spiegheme un pòch, fieuj ëd Canan, che gent ch’a l’é costassì ch’a stà an sle montagne, coma ch'a son le sità ch'a àbito, vàire a son soe fòrse armà, e ‘ndova ch’a stà la fòrsa ‘d lor e col che a l’é ch’a sia butasse tanme cap e condotié ‘d soa armeja; {{verse|chapter=5|verse=4}}i veui dcò savèj përchè ch’a sio arfudasse d’ëvnime ‘ncontra, diversament da tute le gent dl’Ocident"<ref> Concet butà n'evidensa dël "nen conformism ebràich"(cfr Éster 3:8).</ref>. === Rapòrt d'Achior === {{verse|chapter=5|verse=5}}Achior, ël condotié ‘d tùit ij fieuj D’Amon a l’ha rëspondùje:"Che mè sgnor as dégna d’ëscoté na paròla dai làver ëd sò servidor: mi i farai savèj la vrità dzora ‘d cola gent ch’a stà an sla montagna, cola davzin-a a ti: gnun-a busiardarìa andrà seurte da la boca ‘d tò servidor. {{verse|chapter=5|verse=6}}Ës pòpol a l’ha ij Caldé tant ’me grand-antich. {{verse|chapter=5|verse=7}}Lor a l’ero trasferisse anans ëd tut an Mesopotàmia, përchè a l’avìo pa vorsù seghité le divinità dij sò cé, cora ch’as trovavo ant ël pais dij Caldé. {{verse|chapter=5|verse=8}}An efet, a l’avìo chità la costuma dij sò cé an adorand ël Dé dij cej, col Dé che lor a l’avìo conossù: për lòn a l’avìo taparaje via d’an facia dle divinità d’antan e lor a l’avìo trovà sosta an Mesopotàmia, andova ch’a l’avìo avù residensa për vàire. {{verse|chapter=5|verse=9}}Meno che, sò Dé a l’ha dije ‘d seurte dal pais che a j’ospitava e d’ëvnì ant ël pais ëd Canan. Ambelelà a son stabilisse an moltiplicand sò òr e sò argent e motobin ëd cabial. {{verse|chapter=5|verse=10}}Peui a son calà n’Egit, përchè la famin-a a l’avìa ciapà tut ël pais, e a son restaie tanme strangé, fin-a tant ch’a l’han trovà da vive. Ambelelà a son vnùit a esse na fòrsa ‘d bon nùmer, tant che soa dëssendensa as podìa pa contesse. {{verse|chapter=5|verse=11}}Mach che, a l’é alvasse contra ‘d lor ël rè d’Egit, ch’a l’ha sfrutaje ant la preparassion dij mon e, për lòn, umiliàje e trataje da s-ciav. {{verse|chapter=5|verse=12}}Lor a l’han suplicà sò Dé che a l’ha patlà tut ël pais d’Egit con castigh sensa rimedi. Për lòn j’Egissian a l’han taparaje via da l’Egit, {{verse|chapter=5|verse=13}}E Dé a l’ha salvaje dëdnans ël Mar Ross, an {{verse|chapter=5|verse=14}}mnàndje për ël camin dël Sinai e ‘d Cades-Barnea: lor a l’han eliminà tuti coj ch’a stasìo ant ël desert. {{verse|chapter=5|verse=15}}A l’han abità ‘l pais dj’Amorita e a l’han ësterminà con soa fòrsa tùit ij Chesbonita. Apress a l’han passà ‘l Giordan e a son ansediasse an tute cole montagne. {{verse|chapter=5|verse=16}}A l’han mandà via dëdnans ëd lor ij Canané, ij Perisita, ij Gebusé, Sichem e tùit ij Guirgasian ch’abitavo ant ël teritòri da vàire. {{verse|chapter=5|verse=17}}An efet, fin-a tant che lor a pëccavo nen contra ‘d sò Dé a l’ero ant ël boneur, përchè ‘l Dé che a l’é con lor a l’ha an ghignon l’angiustissia. {{verse|chapter=5|verse=18}}Ma, cand che nopà a s’ëslontanavo da j’ordinament che sò Dé a l’avìa fissà, a patìo ‘d gròsse dësfàite an vàire guere e a son ëstàit deportà përzoné an pais forësté, sò Templ ëd sò Dé a l'é stàit rasà e ij sò nemis as fasìo padron ëd soe sità. {{verse|chapter=5|verse=19}}Adess ch'a son tornà a sò Dé, a son montà da la dëspersion andova ch’a l’ero stàit sbardlà, a son arpijàsse Gerusalem, andova ch’a l’é sò santuari, e a son torna stabilisse an sle montagne, che anans a l’ero dzerte. {{verse|chapter=5|verse=20}}Ore, mè sgnor sovran, s’a-i fùissa càiche aberassion an costa gent përchè a l’ha pëccà contra ‘d sò Dé, valadì, s’is n’antajoma, andómie pura contra an daséndje bataja për vagnéje!”. {{verse|chapter=5|verse=21}}Nopà, se a-i é gnun-a trasgression da soa part, che mè sgnor a vada da n’àutra banda, përchè ‘l Signor sò Dé, a vada pa esse në scù për lor e nojàutri motiv d’ësvergna për tuta la tèra!”. {{verse|chapter=5|verse=22}}E varda-lì lòn ch’a l’é passà: pen-a che Achior a l’ha sarà ‘l dëscors, tuta la furfa ch’a stassionava d’antorn ëd la tenda, a l’é butasse a barboté, antramentre che j’ufissiaj d’Olofernes, j’abitant ëd la còsta e ij Moabita a vorìo masselo. {{verse|chapter=5|verse=23}}Andoma pa avèj tëmma d’Israelita, a disìo: I vedreve ch’a son mach un pòpol sensa esercit e che a peulo pa sostnì n’ëschierament ëd fòrse. {{verse|chapter=5|verse=24}}Donch, andómie contra, sovran Olofernes, e lor a saran pastura për tuta toa armeja!”. == 6 == {{chapter|6}} === Achior consegnà a j'Israelita === {{verse|chapter=6|verse=1}}Pasiasse l’agitassion dj’òm ch’a fasìo sercc tut d’antorn dël consèj, Olofernes, general an cap ëd le fòrse d’armeja d’Assur, a l’ha dije a Achior, a la presensa ‘d tut ël pòpol dj’ëstrangé e ‘d tùit ij Moabita. {{verse|chapter=6|verse=2}}"Chi ses-to, ti Achior, e vojàutri, mersenari efraimita, për profetisé dzora ‘d nojàutri coma ti ‘t l’has fàit ancheuj, Achior? Veusto dine ‘d nen fé guera a la dëssendensa d’Israel, përchè a l’avrìo protession ëd sò Dé da l’àut? E peui, é-lo miraco, d’àutri dio fòra ‘d Nabucodenesar? A sarà chiel a mandé soa potensa për ëstermineje da la facia dla tèra, nì a servirà sò Dé a libereje. {{verse|chapter=6|verse=3}}Ma noi, sò servidor, i-j ramasseroma via con un sol òm, përchè a sostniran pa la possansa ‘d nòstri cavaj. {{verse|chapter=6|verse=4}}I bruseroma ca soa, soe montagne a saran cioche ‘d sò sangh, soe vàude pien-e a ras dij sò mòrt, nì a podran sté an pé dëdnans ëd nojàutri: andran tùit a meuire. Sòn a l’é lòn ch’a dis rè Nabucodenesar, sgnor ëd tuta la tèra: soe paròle a podran pa smentisse. {{verse|chapter=6|verse=5}}Ma ti, Achior, mersenari d’Amon, ti ch’it l’has dit tut sòn ant ël di ëd tò maleur, it vëdras mai pì mè moro d’ancheuj fin-a a mia arvàngia dzora ‘d costa dëssendensa ch’a ven da l’Egit. {{verse|chapter=6|verse=6}}Antlora ‘l fèr dij mè soldà e la caterva dij sërvent ëd mia armeja at pasrà da part a part toe còste e ti ‘t tomberas an tra le caròpe, cand che mi i tornerai a vëdte. {{verse|chapter=6|verse=7}}Ij mè servidor at mneran anvers ëd la montagna, an lassàndte ant un-a dle sità costrùe an sl’ersa, {{verse|chapter=6|verse=8}}e t’andras pa a meuire fin-a tant ch’it saras massà con j’Israelita. {{verse|chapter=6|verse=9}}Përchè ses-to vnùit spali? Spera nen drinta ‘d ti che lor a sio pa ciapà. Nen ëd lòn ch’i l’hai dit a sarà sensa efet". {{verse|chapter=6|verse=10}}E Olofernes a l’ha comandà ai sò sërvent ch’a l’ero drinta ‘d soa tenda ‘d ciapé Achior, për espónlo ant j’anviron ëd Betulia e ‘d bandilo për lasselo ant le man israelita. {{verse|chapter=6|verse=11}}Ij servidor a l’han pijalo e portalo fòra dal campament, an campagna rasa, a l’han mnalo ant ël bel mes ëd la pian-a anvers la montagna dov as treuvo j’adoss ëd Betulia. {{verse|chapter=6|verse=12}}Cand j’òm ëd la sità, a l’han s-cèiraje an sël crest ëd la montagna, a l’han ciapà j’arme e, surtì da la sità a son adressasse al crest. E tùit ij frandieuj a l’han ocupà ij vieuj ëd montà dla sità e a son butasse a pijeje a prassà. {{verse|chapter=6|verse=13}}J’àutri, a la sosta dla montagna, a l’han gropà Achior e a l’han bandonalo ai pendis ëd la montagna, peui a son tornàsne da sò sgnor. {{verse|chapter=6|verse=14}}J’Israelita, ch’a l’ero calà da la sità, a son avzinasse a chiel, a l’han dësgropalo e, portalo an Betulia, a l’han mnàlo ai cap ëd la sità. {{verse|chapter=6|verse=15}}An col temp a j’ero Osia fieul ëd Mica dla tribù ëd Simeon, Cabri fieul ëd Gotoniel e Carmi fieul ëd Melchiel. {{verse|chapter=6|verse=16}}Dun-a a l’han convocà ansema tuti j’ansian ëd la sità. Ij giovo e le fomne a son giontasse a la Ciambreja: a l’han butà Achior an mes a tuta l’adunansa e Osia a l’ha ciamaje lòn ch’a l’era ‘ncapità. {{verse|chapter=6|verse=17}}Ël pòr Achior a l’ha ‘rferì le paròle dite al consèj d’Olofernes e tut ël dëscors che Olofernes a l’avìa pronunsià an mes ai cap dj’Assir e lòn che con sagna a l’avìa dit contra la gent d’Israel. {{verse|chapter=6|verse=18}}Anlora tut ël pòpol a l’é prosternasse a adoré Dé e a l’han anvocà sò agiut con coste paròle: {{verse|chapter=6|verse=19}}"Nosgnor, Dé dël cel, beica l’orgheuj dij nòstri nemis!Pòrta misericòrdia dl’umiliassion ëd nòstra dëssendensa: giùtne ant ës di ëd maleur, përchè i soma crasà ma soma dcò ij tò consacrà”<ref>Për mojen ëd l'Aleansa tut Israel a l'é "Sacrà a Nosgnor" valadì "sernù,separà për Chiel".</ref>. {{verse|chapter=6|verse=20}}Peui a l’han confortà e ancoragià Achior an laudàndlo motobin për lòn ch’a l’avìa dit e fàit. {{verse|chapter=6|verse=21}}Da part soa Osia, chità la riunion, a l’ha ‘nvità Achior për un disné con tuti j’ansian. Për tuta cola neuit a l’han anvocà l’agiut dël Dé d’Israel. == 7 == {{chapter|7}} === Campagna contra 'd Betulia === {{verse|chapter=7|verse=1}}Ant l’andoman, Olofernes a l’ha ordinà a tuta soa armeja e a tute le trope ch’a lo compagnavo ant l’ëspedission, ëd portesse anans contra ‘d Betulia, d’ocupé ij vàlich ëd le montagne e d’ataché j’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=2}}Tuti j’òm bon an col di-là a son butasse an marcia. St’armeja a comprendìa sentestanta soldà ëd fanterìa e dodes mila sivalié, sensa conté le trope dij somaté e d’òm a pé con bagage. A l’era na furfa sensa fin. {{verse|chapter=7|verse=3}}A l’avìo butà campament ant la comba aranda ‘d Betulia, davzin ëd la sorgiss. E a son butasse a quadrà da Dotan fin-a a Belbaim, da na banda, e da l’àutra, da Betulia fin-a a Chiamon ch’a l’é an facia d’Esdrelon. {{verse|chapter=7|verse=4}}A la vista ‘d tut col nùmer, j’Israelita a son sburdisse e as disìo un con l’àutr:"Sta gent-là a ravagerà tut ël pais! Le montagne pì àute, ij balatron e le colin-e a saran vastà da n’armeja përparèj!». {{verse|chapter=7|verse=5}}Mincadun a l’ha ciapà sò armamentari da combatiment. A l’han viscà ‘d feu an sle tor e për tuta la neuit a l’han montà la guardia. {{verse|chapter=7|verse=6}}Ël di apress, Olofernes a l’ha dëspiegà tuta soa cavalarìa an facia dj’Israelita ‘d Betulia. {{verse|chapter=7|verse=7}}Chiel a l’ha ispessionà le montà ch’a portavo a la sità, a l’ha trovà j’adoss d’eva e a l’é fasne padron. Peui a l’ha stabilì ëd dëstacament ëd soldà ‘d vardia e a l'é tornàsne a sò campament. {{verse|chapter=7|verse=8}}Anlora, tùit ij cap edomita, ij comandant moabita e ij generaj dla còsta dël litoral marin a son vnùit a dije: {{verse|chapter=7|verse=9}}«Magìster, s’it veule scotene, toa armeja a subirà gnun-a pérdita. {{verse|chapter=7|verse=10}}Costi Israelita a fan pa cont dzora ‘d soe arme, ma an sle posission elevà ch’a òcupo ant le montagne ‘ndova ch’a stan e a le bëcche ‘d coste montagne a l’é malfé riveie. {{verse|chapter=7|verse=11}}E bin, magìster, évita d’afronteje an bataja e ti ‘t perdras gnanca n’òm. {{verse|chapter=7|verse=12}}Resta an tò campament e ambelelà, guerna ij tò soldà a la sosta. Lassa mach cheicadun a baré l’acess a j’adoss,ai pé dla montagna. {{verse|chapter=7|verse=13}}Përchè a l’é ambelelà che la gent ëd Betulia a van a provisionesse d’eva. Lor a saran consumà da la sèj e obligà a consegné soa sità. Da nòstra part, noi i podrìo fesse padron dj’auteur ed j’anviron e acampesse ‘d vedëtta, për ampedì che cheicadun a vada a seurte da la sità. {{verse|chapter=7|verse=14}}La fam a-j farà meuire: òm, fomne e masnà. Anans ch’i vado a frandé n’atach contra ‘d lor, le stra dle sità a s’ampiniran dij sò cadàver {{verse|chapter=7|verse=15}}Ti ‘t-j faras paghé car ël fàit d’esse arvirasse contra ‘d ti nopà d’ëvnì da ti a ciamé la pas». {{verse|chapter=7|verse=16}}E coste propòste a son piasùje a Olofernes, e ai sò ofissiaj, e a l’ha comandà ‘d buteie n’esecussion. {{verse|chapter=7|verse=17}}J’Amonita, compagnà da sinch mila Assir, a l’han spostà ‘l camp e ciapà posission ant la comba, blocand parèj j’adoss d’eva e le sorgiss dj’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=18}}J’Edomita e j’Amonita a l’ero ‘ndàit a ocupé j’auteur an facia ‘d Dotan, peui a l’han mandà ‘d dëstacament ant la banda meridional e an cola oriental, dëdnans ëd Egrebel, ch’as treuva da para ‘d Cos, an sël rivass ëd ël torent Mocmur. La rimanensa dl’armeja assira a coatava ‘d pianta tuta la pian-a con sò campament. Tende e bagage a formavo na massa sensa fin: na caterva ‘d gent strasordinaria. === L'angossa dj'Israelita === {{verse|chapter=7|verse=19}}J’Israelita a l’han amplorà ‘l socors dël Signor sò Dé, përchè a l’ero dëscoragià. Ij sò nemis a l’avìo anserciaje an lassàndje gnune cianse d’ëscampé. {{verse|chapter=7|verse=20}}L’armeja ‘ntrega tut’ansema, la fantaria, ij chèr da guera e ij sivalié, andran a strense d’assedi për trantequat di. La gent ëd Betulia a l’avìa finì tute soe riserve d’eva. {{verse|chapter=7|verse=21}}Le sisterne a l’ero giumai scasi veuide, l’eva rassionà, gnun a podìa sodisfé soa sèj gnanca pr un di sol. {{verse|chapter=7|verse=22}}E le masnà a l’ero sempe pì débole, le fomne e j’adolessent, svers da la sèj, a tombavo ant le stra e aranda dle pòrte ‘d sità: a l’avìo pa pì fòrsa. {{verse|chapter=7|verse=23}}Tuta la gent, giovo, fomne e masnà, a son ambaronasse d’antorn d’Osia e dj’autorità dla sità. Lor a crijavo fòrt dëdnans a tuti j’ansian an disend: {{verse|chapter=7|verse=24}}"Che Dé a sia giùdes an tra noi e vojàutri për ël gran mal ch’i l’eve causà a nen angagiàndne a pategé con j’Assir. {{verse|chapter=7|verse=25}}Ore, noi o podoma pa pì conté ansima a gnun agiut. Dé a l’ha butane ant le man dij nemis: i androma tùit a meuire ‘d sèj e ‘d fam dëdnans ëd lor. {{verse|chapter=7|verse=26}}Donca, ciamè la gent d’Olofernes, tut sò esércit, e deje la sità a soa mercé: ch’a la ravagio!”. {{verse|chapter=7|verse=27}}Mej tombé përzoné an soe man: i saroma sò s-ciav ma viv e i vëddroma pa meuire nòstre masnà sota nòsti j’euj, nì spiré nòstre fomne e nòstri fieuj, {{verse|chapter=7|verse=28}}Nojàutri i pijoma a testimòni ël cel e la tèra, ant ël nòm ëd Nosgnor, Dé dij nòstri grand, ch’a l’ha ciamane cont dij nòstri pecà e conform le colpe dij nòsti antich: fé an sòrt che ancheuj Chiel a vada a sparmiene d’ës maleur!”. {{verse|chapter=7|verse=29}}Anlora la ciambreja antrega a l’é butasse a fé ‘d gran pior an suplicand Nosgnor Dé con vos fòrta. {{verse|chapter=7|verse=30}}A l’é stàit anlora che Osia a l’ha dije: «Corage, frej!Foma resistensa mach pì për sinch di, mëraco Nosgnor an manifestrà soa misericòrdia. Chiel an abandonerà pa për sempe. {{verse|chapter=7|verse=31}}Ma se passà tuti sti sinch di, gnun a sarà rivà a nòst socors, mi i farai lòn che i ciame. {{verse|chapter=7|verse=32}}Peui a l’ha mandaje via: j’òm a son tornà an sle muraje a le pòrte dla sità. Antramentre che le fomne e ij cit a son tornàsne a ca. La gent as sentìa motobin acablà. == 8 == {{chapter|8}} === Ël caràter ëd Giudita === {{verse|chapter=8|verse=1}}A l’é stàit antlora che Giudita a l’é antajàsne dla situassion. Chila a l’era la fija ‘d Merari. A dëssendìa da Giacòb, ciamà Israel, për la linea ‘d famija: d’Ocs, Giusèp, Osiel, Helchia, Anania, Gedeon, Rafain, Achitob, Elia, Helcia, Eliab, Natanael, Chelomiel e Sarasadai cé ‘d Giudita. {{verse|chapter=8|verse=2}}Manasse, sò òmo, a l’era dla midema tribù e famija ‘d chila, mach che a l’era mòrt al temp ëd l’amson ëd j’òrdi: {{verse|chapter=8|verse=3}}antant ch’a vigilava coj che a gropavo le gerbole an campagna, a l’era stàit ciapà da ‘n colp ëd sol e a l’avìa dovù cogesse. E a l’era mòrt a Betulia, soa sità: a l’é stàit sotrà con ij sò grand ant ël camp ch’a stà an tra Dotan e Balamon. {{verse|chapter=8|verse=4}}A l’ero già tre ann e quat mèis che Giudita a l’era restà vìdoa, e a l’era sempe restàsne an soa ca ant l’ëstat ëd deul. {{verse|chapter=8|verse=5}}A l’era fasse pronté na tenda an sla trassa ‘d ca soa, as sandrava ij fianch ëd tërliss ëd sach e a portava le vestimente dle vìdoe. {{verse|chapter=8|verse=6}}Da dòp la mòrt ëd ël marì, chila a fasìa digiun tùit ij di, gavà le vigilie e ij di ëd sabat o dla lun-a neuva, parèj coma tuti j’àutri di ëd festa dle celebrassion d’Israel. {{verse|chapter=8|verse=7}}Chila a l’era motobin bela e anciarmanta. Manasse, sò marì, a l’avìa lassaje òr e argent, ëd servitor e sërvante, strop e campagne e chila a governava tut.{{verse|chapter=8|verse=8}}E gnun a l’avrìa mai podù dì nen ëd mal, përchè a l’era na fomna ch’a reverensiava Nosgnor con tut sò cheur. === Giudita e j'ansian === {{verse|chapter=8|verse=9}}E Giudita a l’é vnùita a conòsse l’esasperassion ëd la gent adressà a l’autorità, përchè a l’ero demoralisà për ël da manca d’eva, a criticavo ël cap ëd la sità, Osia, ch’a l’avìa giurà ‘d deje an man a j’Assir la sità ant ël vir ëd sinch di. {{verse|chapter=8|verse=10}}Dun-a, Giudita a l’ha mandà soa creada ‘d fiusa a ciamé Cabri e Carmi ch’a l’ero j’ansian ëd la sità, përchè a vnèisso da chila. {{verse|chapter=8|verse=11}}Na vira ch’a son rivà a ca, Giudita a l’ha dije:"Autorità ‘d Betulia, ‘v prego d’ëscoteme. I l’eve fàit mal a feje na propòsta përparèj a la gent, an giuntàndie un sarament che a n’òbliga dëdnans ëd Nosgnor a deje la sità ai nòstri nemis se ‘l Signor ant ël mentre a l’avrà nen mandave d’agiut. {{verse|chapter=8|verse=12}}Chi seves-to vojàutri për tenté Dé, com i l’eve fàit, e ‘d buteve dzora ‘d chiel dëdnans ëd ël pòpol? {{verse|chapter=8|verse=13}}Òhi, vojàutri i bute a la preuva Nosgnor Onipotent, ma i capireve mai pì soe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=14}}S’i seve pa bon a conòsse l’ancreus ëd ël cheur ëd j’òm, s’av ëscapo soe rason, com a l’é ch’i podrìe capì Nosgnor, ch’a l’ha creà l’Univers? Com i feve a conòsse ij sò pensé e sò but? Nò, car ij mè frej, cissé pa ‘l fot ëd ël Signor nòst Dé!{{verse|chapter=8|verse=15}}Përchè se a vorerà nen giutene an costi sinch di, chiel a l’ha ‘l podèj ëd pianta ‘d dëfende nojàutri ant ij di ch’a veul o dcò fene dësblé sota j’euj dij nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=16}}Esigé pa ‘d garansie për ij progèt ëd Nosgnor nòst Dé. Ël Signor a l’é pa parèj ëd n’òm; as peul nen mnasselo o oblighelo a negossié. {{verse|chapter=8|verse=17}}Për lòn, spetoma con fiusa soa salvëssa, andoma anans a ciamelo a nòst socors. S’a-i piasrà a scoterà nòst crij. {{verse|chapter=8|verse=18}}Ant le generassion ch’a l’han precedune e fin-a ‘l di d’ancheuj, gnun ëd nòstre tribù o famije o gent o vilage an tra ‘d noi ch’a l’àbia adorà ‘d mistà fàite da man d’òm, com a l’era ‘ncapità ant ij temp antich. {{verse|chapter=8|verse=19}}Për sòn nòstri cé a l’han patì guera e ravagi, e a son ëstàit crasà ‘d pianta da nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=20}}Nopà nojàutri i arconossoma pa d’àutre divinità che Nosgnor. I podoma donch ësperé ch’an chiterà pa, nì nojàutri, nì gnun ëd nòstra nassion. {{verse|chapter=8|verse=21}}Përchè se nòstra sità a sarà pijàita, a lo sarà dcò tuta la Giudèa. Nòst templ a sarà vastà e Dé an ciamrà cont ëd soa profanassion. {{verse|chapter=8|verse=22}}I saroma responsàbij dij nòstri compatriòta massacrà, e an ciamerà pro cont ëd la gent deportà e dla devastassion ëd nòstra ardità. Noi i sarìo s-ciav ëd gent strangere e ij nòstri neuv magìster an beicherìo con dëspresi e a n’ansulterìo. {{verse|chapter=8|verse=23}}Nòstra situassion d’ës-ciav a farà pa s-ciòde misericòrdia da gnun; nen mach, ma Nosgnor nòst Dé istess a la sversrà a nòsta onta. {{verse|chapter=8|verse=24}}Doma frej, mostroma a tuti che soa vita a dipend da nojàutri, che nòstri gage sacrà, santuari e autar a pògio dzora ‘d noi. {{verse|chapter=8|verse=25}}Për tute ste rason ringrassioma Nosgnor nòst Dé che an buta a la preuva, com a l’avìa già fàit con ij nòstri antich. {{verse|chapter=8|verse=26}}Avisévne ‘d lòn ch’a l’avìa fàit con Abraham e ‘d com a l’avìa provà Isach, e arciamé a la memòria ‘d lòn ch’a l’é rivaje a Giacòb an Àuta-Mesopotàmia, cand ch’a guernava j’ëstrop ëd Laban, sò barba, frel ëd soa mare. {{verse|chapter=8|verse=27}}Dé a l’ha faje passé për ël feu, an quàiche manerà për tasteje ant ël profond; ma con nojàutri a l’ha pa fàit arvangia con noi, a l’ha nen castijane.A l’é për ël but ëd la coression che Nosgnor a colpiss coj ch’a l’ha davzin». {{verse|chapter=8|verse=28}}Osia a l’ha rësponduje: «Tut lòn ch’it l’has dit a l’è pien ëd sust e gnun a podrìa contradite. {{verse|chapter=8|verse=29}}A sarìa pa la prima vira, che toa saviëssa as manifésta parèj d’ancheuj. Da toa gioventura tùit a conòsso toa prudensa, parèj com ël valor ëd toe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=30}}Meno che, la gent a patìa a mòrt la sèj e a l’ha obligane a parleje com i l’oma fàit, e nojàutri l’oma dovù angagesse con un giurament ch’i podroma pa trasgredì. {{verse|chapter=8|verse=31}}Për conseguensa, prega Nosgnor për noi, përchè ti ‘t ses na fomna ‘d deuit religios, ch’an manda ‘d pieuva. Nòstre sistérne a s’ampiniran e nojàutri i saroma pa pì ant la pen-a”. {{verse|chapter=8|verse=32}}Anlora Giudita a l’ha dije:"Scoteme da bin: mi i vado a fé cheicòsa ch’as në parlerà ‘d generassion an generassion ai fieuj ëd nòstra gent. {{verse|chapter=8|verse=33}}Vojàutri tnive a la pòrta dla sità ant la neuit ch’a ven e lasseme seurte con mia sërventa. A la fin ëd coj di che vojàutri i l’eve fissà për consegné la sità a nòstri nemis, i vëdreve che Nosgnor a vnira n’agiut d’Israel an servéndze ‘d mi. {{verse|chapter=8|verse=34}}Ciameme pa lòn ch’i veuj fé: mi’v dirai nen anans che tut a sia compì”. {{verse|chapter=8|verse=35}}"Va an pas, a l’ha dije Osia e j’àutri doi ansian. Che Nosgnor a sia con ti për fé arvangia dij nòsti nemis!”. {{verse|chapter=8|verse=36}}E a l’han lassà la tenda ‘d Giudita e a son tornà a soe posission. == 9 == {{chapter|9}} === L'orassion ëd Giudita === {{verse|chapter=9|verse=1}}Pròpi ant ël moment che, a l’ora ‘d sèira che ant ël Templi ëd Gerusalem, a, smonend l’oferta dij përfum, Giudita a l’é prosternasse fin-a a tèra. Chila a l’avìa butasse ‘d sënner an testa, dëscurvisse la vesta ‘d sach ch’a portava sota soe vestimente e a l’ha pregà Nosgnor con tute le fòrse:{{verse|chapter=9|verse=2}}«Nosgnor, ti ‘t ses ël Dé ‘d mè pare Simeon, mè grand! It ses ëstàit ti ch’it l’has butaje la spa an man për fesse arvàngia dj’ëstrangé ch’a l’avìo faje violensa a soa seure, ancora vèrgin. Lor a l’avìo dëspojàla sensa onta an violànda con ignominia. Lor a l’han fàit cheicòsa che ti ‘t l’avìe antërdì!{{verse|chapter=9|verse=3}}Për sòn it l’has consegnà a la mòrt ij sò cap, lor a son ëstàit a soa vira tradì: ël let andova che a l’avìo dzonorà la fiëtta a l’è stàit bagnà ‘d sò sangh. Ti ‘t l’has frapà ij sërvent con sò padron e ij sovran dzora ‘d sò tròno. {{verse|chapter=9|verse=4}}A l’é për tò vorèj, Nosgnor, che soe fomne a son stàite pijàita ‘d guera; soe fije ardovùe an s-ciavensa. Tut lòn che a l’avìo a l’é tombà ‘nt le man dël pòpol stimà da ti, j’Israelita, coj ch’a l’ero pien ëd zel a ubidite. Lor ch’a l’han avù n’oror ël dzonor causà a sò sangh e a l’han ciamà tò agiut. «Nosgnor, mè Dé, scota costa vìdoa!{{verse|chapter=9|verse=5}}Tut lòn che anans a l’era ‘ncapità, con lòn ch’a l’era rivaie prima ‘ncora e fin-a lòn ch’a rivrà apress, it ses ëstàit ti a felo. Ti ‘t decide la situassion d’adess e cola che a rivrà, e ij pian ch’it l’avìe pensà a son realisasse. {{verse|chapter=9|verse=6}}E j’aveniment progetà da ti a son ëvnùit a dite:"I soma sì!"{{verse|chapter=9|verse=7}}Nosgnor, varda: j’Assir a son vnùit con tuta soa fòrsa. Pien d’orgheuj dij sò cavaj e dij sò sivalié, fier ëd la soa fanteria poderosa, lor a buto fiusa an soe lanse e sò scu, an sò arch e soò gatafrust. Contut, lor a san pa, Nosgnor, ch’it ses ti che it l’has ël podèj ëd fé chité le guere. {{verse|chapter=9|verse=8}}Tò nòm a l’é:"Signor". Trància soa violensa con toa possansa. An tò bischiss: sfrisa soa fòrsa. Lor a l’avìo decidù ëd profané tò santuari, d’anflé ‘l tabërnàcol andova ch’as arlama toa glòria, ‘d dëstruve con ël fèr ij canton ëd tò autar. {{verse|chapter=9|verse=9}}Beica sò orgheuj! Faje sente toa fota! Daje toa fòrsa a la vìdoa e ch’a sia la fòrsa ‘d buté n’esecussion ël but che i son formame. {{verse|chapter=9|verse=10}}Con l’angann ëd mè làver fa tombé l’ës-ciav con sò padron e ‘l padron con sò ministr: Cassa soa blaga për man ëd na fomna. {{verse|chapter=9|verse=11}}Tò podèj a dipend pa da le multitud, toa fòrsa as pògia nen an sij potent. Ti ‘t ses ël Dé dj’ùmij, ël protetor dij pcit, ti ‘t sosten-e ij déboj, it daghe protession a coj che a son soj, it salve col ch’a l’ha perdù la speransa. {{verse|chapter=9|verse=12}}Òhi, Dé ‘d mè pare, Dé d’Israel, Signor dël cel e dla tèra, Creator dj’eve, rè ‘d tuta la creassion, scota mia preghiera. {{verse|chapter=9|verse=13}}Fà che ‘l parlé sedutor e l’angann a rivo a esse piaga e flagel ëd costissì, ch’a l’han but ëd crudeltà contra ‘d toa aleansa e tò templi sacrà, contra ‘l mont ëd Sion e la tèra dij tò fieuj. {{verse|chapter=9|verse=14}}Fà ‘n manera che tuta la gent, che tute le tribù a rivo a capì che it ses ti ël Dé fòrt, tutpotent, e che mach ti ‘t ses protetor d’Israel». == 10 == {{chapter|10}} {{verse|chapter=10|verse=1}}Chità st’orassion ëd sùplica adressà al Dé d’Israel, {{verse|chapter=10|verse=2}}Giudita a l’é alvasse e a l’ha ciamà soa creada. Apress a l’é portasse drinta a soa ca, andova ‘d costuma a passava ij di ‘d sabat e ‘d festa. {{verse|chapter=10|verse=3}}Ambelessì a l’è gavasse ‘l sach ëd tërliss dël deul ch’a la vestia. A l ‘é lavasse da la testa ai pé e profumasse con d’euli pressios. Peui a l’é rangiasse ij cavèj, fissasse un diadema e vestisse con vestimente da festa, coj dovrà cand a l’era ‘ncora viv sò marì Manasse. {{verse|chapter=10|verse=4}}A l’ha caussà ‘d sàndole e butasse sò bisò: ëd colan-e, brassalèt, anej e orcin e minca d’àutr ornament ch’a l’avèissa e che a la fèissa motobin anciarmanta a l’atension dj’òm ch’a podìo vëdla. {{verse|chapter=10|verse=5}}Apress a l’ha daje da porté a soa sërventa n’oiro ëd vin e n’ànfora d’euli. A l’ha ‘mpinì un sach ëd farin-a d’òrdi, ëd fi sëccà, ëd pan e ‘d formacc; a l’ha anvlupatà con soèn tute ste provigion e peui a l’ha butaje an sle spale ‘d soa creada. {{verse|chapter=10|verse=6}}Anlora a son surtìe tute doe vers la pòrta ‘d Betulia e a l’han trovà pront an sël leu Osia e j’ansian ëd la sità:Cabri e Carmi, ch’a l’ero al pòst ëd vardia. {{verse|chapter=10|verse=7}}Costissì cand a l’han vëddu sò visage transformà e con d’àutre vestimente, a son restà motobin anciarmà da soa blëssa e a l’han dije: 8"Che ‘l Dé dij nòstri antich at conceda na bon-a acoliensa e ‘d porté a realisassion ij tò but për l’onor d’Israel e la glòria ‘d Gerusalem"! {{verse|chapter=10|verse=9}}Chila a l’é anginojàsse për adoré Nosgnor, e a l’ha rësponduje:"Feme doverté la pòrta dla sità, përchè i peuda seurte e compì tut lòn ch’i l’avìo dit”. E lor a l’han comandaje a le vardie ‘d fé tut lòn che chila a l’avìa ciamà. {{verse|chapter=10|verse=10}}Costissì a l’han falo e Giudita a l’è surtìa con soa sërventa. E la gent ëd la sità a la seguitavo con j’ësguard antramentre ch’a calava da la montagna e a traversava la comba. Peui a l’han perdula ‘d vista. {{verse|chapter=10|verse=11}}Le doe fomne andasìo anans drite për la valada cora che ij soldà dl’avanpòst assir a son vnùje ‘ncontra. {{verse|chapter=10|verse=12}}A l’han fërmà Giudita e a l’han ‘nterogala: «Ëd che gent ses-to? D’andova ch’it ven-e ? Dova vades-to ?». «I son n’Ebrea. I scapo da mè pòpol, përchè a stan për tombé an vòste man. {{verse|chapter=10|verse=13}}I son vnùita për vëdde Olofernes, ël general an cap ëd vòstra armeja, për deje d’anformassion precise. I-j mostrerai d’andova passé për fesse padron ëd tuta sta region ëd montagna sensa perde n’òm». {{verse|chapter=10|verse=14}}Ij soldà a l’han scotala an beicand da bin sò visage. A la trovavo ëd na blëssa strasordinaria. A l’han dije: {{verse|chapter=10|verse=15}}«It l’has salvà toa vita, an caland an pressa e vnend a trové nòst magìster. Ore, ven an soa tenda: cheicadun ëd nojàutri at compagnerà da chiel. {{verse|chapter=10|verse=16}}Cand ch’it saras an soa presensa, gnun-e tëmme drinta ‘d ti, ma arpòrtje tut lòn ch’it l’avìe dit a nojàutri e Olofernes at tratrà bin”. {{verse|chapter=10|verse=17}}A l’han designà sent òm përchè a compagnèisso Giudita e soa creada fin-a a la tenda d’Olofernes. {{verse|chapter=10|verse=18}}E an tut ël campament a-i è staie un gran core da tute bande, da già ch’a l’era spantiasse la neuva dl’ariv ëd Giudita. A l’han faje sercc d’antorn antramentre che chila a spetava fòra da la tenda d’Olofernes përchè a fùssa ‘nformà ël general. {{verse|chapter=10|verse=19}}Tùit a stasìo ambajà da soa blëssa e, a causa ‘d chila a l’ero pien d’amirassion për j’Israelita, an ciamàndze un con l’àutr:"Chi é-lo ch’a peussa sotstimé na gent ch’a l’àbia ‘d fomne përparèj? A sarà bin ëd pa lassé survive gnanca n’Israelita: a sarìo bon ëd sogioghé tuta la tèra!». === Giudita a l'é portà da Olofernes === {{verse|chapter=10|verse=20}}A l’é vnùita fòra la vardia dël còrp d’Olofernes e tuti ij servient a l’han fala intré ant la tenda. {{verse|chapter=10|verse=21}}Olofernes a l’era dëstèis an sël let, sota d’un ridò ch’a fasìa da zinzarera fàit ëd na stòfa pressiosa rossa, brodà d’òr, d’ësmerald e d’àutre père pressiose. {{verse|chapter=10|verse=22}}A l’han nunsiaje la presensa ‘d chila e Olofernes a l’é portasse a l’intrada dla tenda: ëd sërvent a portavo dëdnans ëd chiel ëd flambò d’argent. {{verse|chapter=10|verse=23}}Da che Giudita a l’ha fàit soa aparission a la presensa d’Olofernes e dij sò ofissiaj, tùit a son restà pien d’amirassion për soa blëssa. Giudita a l’é chinasse fin-a tèra con la front për riverì ël general, ma ij sërvent a l’han fala aussé. == 11 == {{chapter|11}} {{verse|chapter=11|verse=1}}Olofernes a l’ha dije: «Stà sicura!Gnun-e tëmme. Mi i l’hai mai faje dël mal a chi a l’avèissa acetà ‘d serve Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra. {{verse|chapter=11|verse=2}}E se toa gent ch’a viv an coste montagne a l’avèissa pa dëspresiame, mi i l’avrìa nen alvà la lansa contra ‘d lor: a son ëstàit lor a vorèj ch’a rivèissa tut sòn. {{verse|chapter=11|verse=3}}Ore, dime ‘l motiv ch’a l’ha fate chité lor për vnì da nojàutri. Sicura, it saras vnùita ambelessì për salvete: Fate fòrsa! Ti ‘t restras viva sta neuit e le neuit apress ch’a rivran. {{verse|chapter=11|verse=4}}Gnun at farà dël mal. Tùit at trateran da bin, com a son tratà ij sërvent ëd mè magìster, rè Nabucodenesar». === Giudita a dëspiega soa presenza === {{verse|chapter=11|verse=5}}Giudita a l’ha rësponduje: «Lassa che toa s-ciava a peuda pijé paròla dëdnans ëd ti ; costa neuit i dirai nen ëd fàuss a mè sgnor, scótme magìster. {{verse|chapter=11|verse=6}}S’it seguite mè consej, Dé midem at farà porté a compiment n’euvra granda ; gnun dij tò but a sarà falèt. {{verse|chapter=11|verse=7}}Përchè, për la vita ‘d rè Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra, e për soa potensa ch’a l’ha mandate për ardrissé tuti j’esse vivent an sla stra pì giusta. Grassie a ti j’òm a lo servo e dcò le bestie ferose e cole doméstie e j’osèj dël cel a vivran an grassia ‘d toa fòrsa për l’onor ëd Nabucodenesar e tuta soa famija. {{verse|chapter=11|verse=8}}Nojàutri i l’oma sentù parlé ‘d toa saviëssa e ‘d toa adressa, Tut ël mond a sà che ti ‘t ses l’òm pì vajant ëd tut ël regn e che toa competensa d’ecession a fa ‘d ti un cap militar avosà. {{verse|chapter=11|verse=9}}«Për lòn ch’a riguarda ‘l dëscors tenù da Achior ant la toa ciambreja, noi i l’oma sentune ‘l contnù, përchè la gent ëd Betulia a l’ha risparmialo e chiel a l’ha raportaje tut lòn ch’a l’avìa dit dëdnans ëd ti. {{verse|chapter=11|verse=10}}Për lòn, sgnor sovran, ciapà pa soe paròle a la legera. Nen mach, ma pijte bin varda, përchè lòn ch’a l’ha dite a l’è giust: nòstra gent a l’è nen punìa o mnassà d’ëspà se a pëcca pa contra ‘d sò Dé. {{verse|chapter=11|verse=11}}Ore, përchè ‘l mè sgnor a vada pa a resté delodù e a man veuide: la mòrt a va a frapé j’Israelita, përchè ‘l pecà a l’è fasse padron ëd lor e a van a provoché la fota ‘d Dé coma tute le vire ch’a fan dël mal. {{verse|chapter=11|verse=12}}J’Israelita a son sensa mangé e l’eva a l’è motobin ràira. Për lòn a son decidusse ‘d maslé sò cabial e a l’han deliberà ‘d consumé tut lòn che la lege ‘d Dé a l’ha vietà ‘d mangé. {{verse|chapter=11|verse=13}}A l’han fin-a mangià le primissie dl’amson dël gran, parèj coma la décima part dël vin e dl’euli ch’a l’avìo butà da banda. Coste a sarìo ‘d ròbe sacrà, riservà ai sacerdòt an servissi dëdnans nòst Dé ant ël templ ëd Gerusalem. Gnun d’àutri ant ël pòpol a l’ha ‘l dirit gnanca ‘d tocheje. {{verse|chapter=11|verse=14}}Ma la gent ëd Gerusalem a l’ha già disubidì a’s comandament; a l’è për lòn che coj ëd Betulia a l’han mandà na delegassion dal consèj dj’ansian ëd Gerusalem për otnì l’autorisassion e la dispensa. {{verse|chapter=11|verse=15}}Ël di midem che lor a ‘rseivran costa autorisassion e a butran an pràtica sta dispensa, Dé a-j butrà an toe man e ti ‘t podras anienteje. {{verse|chapter=11|verse=16}}Për sòn, mi toa sërventa, ch’i l’hai savù tut sòn, i son scapà da lor e Dé a l’ha adressame a compì con ti n’amprèisa ch’a sarà stupor an tuti j pòst andova as në sentirà parlé. {{verse|chapter=11|verse=17}}Përchè toa sërventa a l’é religiosa e a dà cult al Dé dël cel di e neuit. E adess, magìster, mi antendrìa resté con ti, mè sgnor, ma ‘d neuit toa sërventa a surtirà ant la comba: mi i pregherai Nosgnor e chiel am dirà cand che lor a l’avran comëttù ij sò pecà. {{verse|chapter=11|verse=18}}Anlora vnirai a ‘rferite e ti ‘t podras seurte con tuta toa armeja, e gnun an tra ‘d lor a podrà resiste a ti. {{verse|chapter=11|verse=19}}Peui mi i podrìa fete guida a travers ëd la Giudèa, fin-a a Gerusalem e i farai buté tò tròno an mes ëd la sità. Ti ‘t podras mneje via tanme feje sensa bërgé e gnanca un can a baulerà dëdnans ëd ti. Dé a l’ha parlame: a l’ha dame ‘l don ëd savèj tut sòn d’anans e a l’ha mandame për dìtlo». {{verse|chapter=11|verse=20}}Le paròle ‘d Giudita a son piasuje a Olofernes e ai sò ofissiaj. Maravijà da tanta saviëssa a l’han dit: {{verse|chapter=11|verse=21}}"Da na part a l’àutra dël mond a esist pa na fomna parèj, për blëssa e sust ëd paròla". Peui Olofernes a l’ha dije a Giudita: «Dé a l’ha pro fàit bin a mandete ambelessì, leugn da tò pòpol, për dene vitòria e causé ruin-a a coj ch’a l’avìo ofendù Nabucodenesar, mè magìster. {{verse|chapter=11|verse=22}}Nopà ti, it ses nen mach bela, ma dcò bon-a a parlé. S’it faras com it l’has dit, tò Dé a sarà mè Dé. Ti ‘t vivras ant ël palass ëd rè Nabucodenesar e toa fama a sarà për tuta la tèra. == 12 == {{chapter|12}} === Giudita a l'é òspite d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=1}}Olofernes a l’ha fàit intré Giudita andova ch’a tenìa parà la tàula con doje e assiete d’argent, e a l’ha comandà che a servèisso a chila sò vin e sò pròpi mangé.{{verse|chapter=12|verse=2}}Ma Giudita a l’ha dije: «I mangerai nen ëd sòn, dësnò i farìa n’ofèisa a Nosgnor. I mangerai mach ëd la provigion ch’i son portame apress». {{verse|chapter=12|verse=3}}Olofernes a l’ha faje osservé: «E se a finiran ? Andova troveromne ‘d mangé d’ësta sòrt ?Al nòst campament a-i é gnun ëd toa gent”. {{verse|chapter=12|verse=4}}Contut a l’ha rësponduje Giudita: «Për toa vita, magìster, it sicuro che, anans ëd finì le risérve, Nosgnor a a l’avrà compì për mojen ëd mia man lòn ch’a l’ha decidù». {{verse|chapter=12|verse=5}}Përparèj che ij sërvent d’Olofernes a l’han compagnala a nea tenda, andova ch’a l’ha durmì fin-a a mesaneuit. Peui a l’ora dël cambi dla guardia a primalba, Giudita a l’é alvasse {{verse|chapter=12|verse=6}}e a l’ha faje dì a Olofernes:"Che mè sgnor a comanda ‘d lasseme seurte a fé mia orassion". {{verse|chapter=12|verse=7}}E Olofernes a l’ha ordinà a soa vardia përsonal ëd nen dëstorbela. E ant ij tre di ch’a l’era al campament: a surtìa ‘d neuit vers ël torent ëd Betulia e a pijava bagn a la sorgiss. {{verse|chapter=12|verse=8}}An tornad, a suplicava Nosgnor, Dé d’Israel, d’adressé soa ‘mprèisa al bon but ëd liberé sò pòpol. {{verse|chapter=12|verse=9}}Apress d’esse torna intrà al camp purificà, a restava an soa tenda fin-a che, vers sèira a fasìa sin-a. === Giudita a pija part al disné d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=10}}Ël quart di, Olofernes a l’ha smonù un disné riservà ai sò agiutant subordinà. Gnun d’àutri ofissiaj subaltern a l’ero anvità. {{verse|chapter=12|verse=11}}E a l’ha dije a Bagoas, l’eunuch carià ‘d tùit ij sò afé: «Anvita dcò cola fomna ebrea: sërca ‘d përsuàdla d’ëvnì a mangé e beive ansema a nojàutri, {{verse|chapter=12|verse=12}}Përchè a sarìa n’onta a nòsta reputassion che na fomna parèj as lassèissa pa possede! S’i la fèisso nen nòstra an farìo tuti la ciabra!». {{verse|chapter=12|verse=13}}Anlora Bagoas a l’é andàit a trové Giudita e a l’ha dije:"Ch’a l’àbia gnune tëmme sta bela fija ‘d presentesse a mè magìster. Chiel at fa l’onor d’anvitete. Ti ‘t beivras ëd vin an nòstra companìa e, ancheuj, ti ‘t saras tanme na fomna assira che a viva nt ël palass ëd Nabucodenesar”. {{verse|chapter=12|verse=14}}Giudita a l’ha rësponduje:"Chi son-ne mi për contradì mè magìster? Mi i farai tut lòn ch’a sarà agradì a sò euj e a sarà motiv ëd gòj fin-a al di ëd mia mòrt”. {{verse|chapter=12|verse=15}}Chila a l’é butasse soe pì bele vestimente e ornasse ‘d tute soe giòje. Soa creada a l’era pressasse a slarghé për tèra dëdnans d’Olofernes le plisse arseivùe da Bagoas për setessie ansima tùit ij di e pijé da mangé. {{verse|chapter=12|verse=16}}Giudita a l’é intrà ant la tenda e a l’é dëstendusse an sle plisse. A vëdla, ël cheur d’Olofernes a lé restane anciarmà an bolversand sò spìrit. Chiel a l’è stait sesì da n’anvìa violenta ‘d possedla.Dal prim di ch’a l’avìa vëddula a sërcava l’ocasion ëd sedùe chila. {{verse|chapter=12|verse=17}}Olofernes a l’ha dije:"Beiv e argiojiss con nojàutri!”. {{verse|chapter=12|verse=18}}"Òhi, magister, a l’ha rësponduje Giudita, i beiverai, përchè i son mai stàita an mia vita tant onorà parèj d’ancheuj”. {{verse|chapter=12|verse=19}}E a l’é butasse a mangé e a bèive dëdnans d’Olofernes lòn che soa sërventa a l’avìa prontaje. {{verse|chapter=12|verse=20}}Olofernes, anciarmà da soa presensa, a l’ha beivù tant ëd col vin com a l’era mai capitaje ‘d beive ant un di sol. == 13 == {{chapter|13}} === Giudita a decàpita Olofernes === {{verse|chapter=13|verse=1}}Fasse tard, ij convità a son pressasse andé via. Bagoas a l’ha sarà da fòra la tenda d’Olofernes e slontanà soe vardie presente: a son andàit tùit a deurme përchè a l’avìo beivù fin-a tròp. {{verse|chapter=13|verse=2}}Giudita a l’é restà sola an soa tenda e Olofernes a l’é campasse an sël sò let, cioch ëd pianta. {{verse|chapter=13|verse=3}}Giudita a l’avìa dije a soa creada ‘d tense fòra da la tenda e d’esse pronta a seurte dal campament, com a l’avìa fàit tùit ij di ; an efet a l’avìa dit che a surtìa për preghé e dcò a Bagoas a l’avìa parlà an costa manera. {{verse|chapter=13|verse=4}}Përparèj a l’ero artirasse tuti da soa presensa e gnun, pcit o grand a l’era restà drinta ‘d la tenda. Giudita da para dël let d’Olofernes, a disìa drinta ‘d chila costa orassion: “Nosgnor, Dé ‘d tute potense, beica con favor lòn che i veuj fé për l’esaltassion ëd Gerusalem. {{verse|chapter=13|verse=5}}A l’é rivà ‘l moment ‘d salvé toa gent an portand a compiment mè propòsit për la ruin-a dij nemis alvà contra ‘d nojàutri». {{verse|chapter=13|verse=6}}Peui, avzinasse a la testera dël let d'Olofernes, a l’ha dëstacane ‘l sàber ëd chiel. {{verse|chapter=13|verse=7}}Avzinasse na vira ‘d pì al let, a l’ha ‘mbrancà la caviera d’Olofernes an disend:"Dame fòrsa an cost moment, Nosgnor Dé d’Israel». {{verse|chapter=13|verse=8}}E con tuta soa fòrsa a l’ha frapà doe vire con ël sàber ël còl d’Olofernes e a l’ha tajaje la testa an riond, dëstacàndla. {{verse|chapter=13|verse=9}}Peui a l’ha fàit robaté ‘l còrp fòra dal let e a l’ha s-ciancà le cortin-e dle colòne an surtend an pressa con la testa d’Olofernes ch’a l’ha consegnà fòra a soa sërventa. {{verse|chapter=13|verse=10}}Chila-sì a l’ha butala drinta al sach ëd le proviande. Peui a son tute doe surtìe com a fasìo ëd costuma për andé a preghé. Apress d’avèj traversà ‘l campament, a l’han contornà la comba, a son montà an sla montagna ‘d Betulia an rivand a le pòrte dla sità. === Giudita a artorna a Betulia === {{verse|chapter=13|verse=11}}Giudita a l’ha crijà da leugn a le vardie dle pòrte:"Doverté! Doverté an pressa la pòrta! Nosgnor Dé a l’è ancor con nojàutri!Ancheuj a l’ha mostra soa fòrsa a favor d’Israel e soa potensa vers ij nemis”. {{verse|chapter=13|verse=12}}Pen-a che j’òm ëd la sità a l’han sentù soa vos, a son pressasse a calé a la pòrta dla sità e a l’han fàit ciamé j’ansian. {{verse|chapter=13|verse=13}}Tùit a son butasse a core, dal pì pcit al pì grand, përchè a j’ësmijava pa credìbil che Giudita a fùssa tornà. A l’han dovertaje la pòrta, e a l’han faje acoliensa an viscand na giolà ‘d feu, e a son fasse tuti d’antorn a lor doe. {{verse|chapter=13|verse=14}}Giudita a l’ha dije ‘d na vos viva e pien-a:"Laudé Dé!Laudé Dé, ch’a l’ha pa dëstornà soa misericòrdia për la gent dj’Israel. Sta neuit chiel a l’é servisse ‘d mia man për frapé ij nòstri nemis”. {{verse|chapter=13|verse=15}}Antlora chila a l’ha tirà fòra la testa fòra dal sach e an mostrandila a l’ha dije: «Vardé sì, a l’é la testa d’Olofernes, general an cap dl’armeja assira. Beiché 'l ridò andova che sota a durmìa cioch pers. Nosgnor a l’ha colpilo për man ëd na fomna e a l’ha falo meuire. {{verse|chapter=13|verse=16}}Com a l’é vera che Nosgnor a viv, chiel a l’ha guername an tuta mia amprèisa, përchè chiel-sì a l’é fasse anciarmé da mia blëssa a soa ruin-a, ma a l’ha pa podù compì con mi gnun mal a mia contaminassion e onta». {{verse|chapter=13|verse=17}}A l’ero tùit ambajà ‘d pianta. A son prosternasse për adoré Dé e tùit ansema a crijavo: «Noi ‘t laudoma, Nosgnor, d’avèj ardovù a nen ancheuj ij nemis ëd tò pòpol». {{verse|chapter=13|verse=18}}Osia a l’ha dit a Giudita: «Ël Dé Pì che Àut a l’ha benedite, cara mia fija, pì che tute le fomne dla tèra. Ch’a sia benedì Nosgnor Dé, creator dël cel e dla tèra! A l’è chiel ch’a l’ha guidate a tronché la testa dij nòstri nemis. {{verse|chapter=13|verse=19}}La gent as n’aviserà sempe dël coragi ch’it l’has avù, la speransa ch’it l’has avù a tomberà mai pì dal cheur dj’òm, ch’a memorieran për sempe la potensa ëd Nosgnor. {{verse|chapter=13|verse=20}}Che Dé istess at daga celebrità ant ij sécoj!Ch’a t’arpata ‘d bin përchè ti ‘t l’has risigà toa vita për l’umiliassion che a mnassava nòstra gent!An agissand con dritura dëdnans ëd nòst Dé ti ‘t l’has preservane da la ruin-a. == 14 == {{chapter|14}} === Ël consèj 'd Giudita === {{verse|chapter=14|verse=1}}Anlora Giudita a l’ha dije: "Scoteme, car ij mè frej: ciapé sta testa e péndla pì àut possìbil ai merlet dla muraja ‘d nòstra sità. {{verse|chapter=14|verse=2}}Doman matin bonora, speté ch’a s-ciòda la lus ëd la matin e a sia comparì ël sol an sla tèra: anlora, mincadun ch’a ciapa soa armura da guera e che tuti j’òm vajant a seurto da sità!Sernive un comandant, e fé visa coma se i vorèisse calé a la pian-a, vers le prime difèise assire. Ma caleie pa. {{verse|chapter=14|verse=3}}Ij soldà assir andran armesse e an pressa drinta ‘l campament a sërcran ëd dësvijé ij generaj dël sò esércit. Peui a s’assembleran dëdnans ëd la tenda d’Olofernes, ma a lo trovran pa viv. Sesì da la pau a scaperan leugn da vojàutri. {{verse|chapter=14|verse=4}}Anlora i sareve voi e coj ch’a stan an tut ël teritòri d’Israel a seguiteje e a patlé ij fugitiv. {{verse|chapter=14|verse=5}}Ma, anans ëd fé tut sòn, ciameme Achior, l’Amonita. Venta ch’a vëdda e a ‘rconòssa la testa ‘d col ch’a meprisava tant la gent d’Israel e che a l’avìa mnalo ambelessì votandlo a la mòrt con nojàutri". {{verse|chapter=14|verse=6}}Donch, a l’han dun-a ciamà Achior ëd la ca d’Osia, che, an rivand a la ciambreja dël pòpol a l’ha vëddù sùbit la testa d’Olofernes an man ëd n’òm e a l’è tombà për tèra sensa fià. {{verse|chapter=14|verse=7}}Cora ch’a l’han alvalo, chiel a l’è campasse ai pé ‘d Giudita pien ëd riverensa e a l’ha crijà:"Ch’it sie benedìa an tute le ca dla Giudea!Tute le gent ch’a sentiran tò nòm a në saran maravijà. {{verse|chapter=14|verse=8}}Ore dime: contme lòn ch’it l’has fàit ant ësti di”. E Giudita a l’ha contaje dëdnans ëd la gent tut lòn che a l’avìa fàit dal di ch’a l’era surtìa da la sità fin al moment ch’a parlava. {{verse|chapter=14|verse=9}}Finì ëd parlé, ël pòpol a l’è s-cionfà a tuta vos d’argiojissansa e a l’ha ‘mpinì la sità ‘d vos ëd gòj. {{verse|chapter=14|verse=10}}Anlora Achior, an vëddend lòn che ‘l Dé d’Israel a l’avìa compì a l’ha chërdù frem an Dé, a l’é fasse sirconcide e a l’é intrà për sèmper a formé part dël pòpol d’Israel. === La mòrt d'Olofernes === {{verse|chapter=14|verse=11}}Matin bonora, a l’han pendù la testa d’Olofernes a le muraje dla sità. Peui minca n’òm a l’ha ciapà soe arme; a son calà arlongh ij vieuj dj’erse dla montagna dividù an manìpoj. {{verse|chapter=14|verse=1}}J’Assir, an vëddendje, a l’han mandà ‘d soldà a l’arserca dij cap, e costissì a son andàit a conté la neuva a j’ëstratega, e peui ai comandant e a tuti j’ofissiaj. {{verse|chapter=14|verse=13}}A son butasse tuti dëdnans ëd la tenda d’Olofernes e a l’han dije a sò atendent Bagoas:"Dësvija nòst magìster!Përchè sta gusaja d’Israelita a son ancalàsne a calé për dene bataja: a voreran fesse tùit ësterminé!". {{verse|chapter=14|verse=14}}Bagoas a l’é intrà e a l’ha tambussà a l’alcòva dla tenda: a l’era sicur che Olofernes a durmièissa con Giudita. {{verse|chapter=14|verse=15}}Meno che, da già che gnun a rëspondìa, a l’ha dëscostà ‘l ridò për intré andrinta: e a l’ha trovà Olofernes cadàver, dëstèis për tèra randa dl’intrada, sensa soa testa. {{verse|chapter=14|verse=16}}Bagoas a l’é butasse a crijé, a gëmme, a brajé e a s’ës-ciancava le vestimente. {{verse|chapter=14|verse=17}}Peui a l’é sfrandasse ant la tenda ‘ndova che Giudita a l’era logià sensa trovela. Anlora a l’è pressipitasse fòra an facia dla gent an sbramassand: {{verse|chapter=14|verse=18}}"Jë s-ciav a l’han tradine! Na fomna giudea, da sola a l’ha campà d’onta an sla casà ‘d Nabucodenesar! Olofernes a l’è là për tèra decapità!19 Cand che ij comandant dl’armeja assira a l’han sentù coste paròle, a son s-ciancasse ij mantèj e a son restane stravirà drinta ‘d lor. A crijavo fòrt e ij sò braj e uch ëd dolor a ‘rsonavo për tut ël campament. == 15 == {{chapter|15}} === J'Assir a scapo tuti sbaruvà === {{verse|chapter=15|verse=1}}Ij soldà ch’a l’ero ant le tende, a son restà bele ambajà, cand ch’a l’han savù la neuva. {{verse|chapter=15|verse=2}}Frapà da la pau e da l’ësparm, lor a l’han chità ‘l campament, e a testa cin-a a son scampà për ij vieuj dla pian-a e dla colin-a mincadun për sò cont. {{verse|chapter=15|verse=3}}Dcò coj ch’a l’avìo ocupà j’auteur ant j’anviron ëd Betulia a son scapà. E a l’é stàit antlora che j’Israelita bon a porté j’arme a son campasse contra ‘d lor. {{verse|chapter=15|verse=4}}Osia a l’ha mandà ‘d nunsi a Betomestaim, a Bebai, a Coba, a Còla e an tut ël pais d’Israel, për anformeje ‘d lòn ch’a passava; a l’ha animaje tùit a seguité ij nemis për stermineje,{{verse|chapter=15|verse=5}}E pen-a che j’Israelita a l’han savulo, a son campasse tùit ansema contra ij nemis fugitiv, e a l’han dësblaje a tòch fin-a a Coba. E a son rivà dcò la gent ëd Gerusalem e dle montagne përchè dcò lor a l’ero vnùit a savèj ij fàit ancapità ant ël camp dj’Assir, Coj dël pais ëd Ghilead e dla Galilea a l’han tacà ij nemis ëd fianch, an causàndje ‘d greve pèrdite fin-a a Damasch e sò anviron. {{verse|chapter=15|verse=6}}La rimanensa dla gent ëd Betulia a l’é campasse an sij campament assir, e a l’han ravagiaje e vagnane na bon-a pijàita, {{verse|chapter=15|verse=7}}Peui, an tornand dal seguité ij nemis, j’àutri israelita a son fasse padron ëd lòn ch’a restava. La gent dij vilage e dle cassin-e, dla montagna e dla pian-a a l’han ciapà dcò lor un foson ëd botin, përchè a-i në j’era na gròssa caterva. === J'Israelita a selebro soa vitòria === {{verse|chapter=15|verse=8}}Ël gran sacerdòt Joachim e ‘l consèj dj’ansian ëd Israel, ch’a stasìo a Gerusalem, a son vnùit a Betulia. Lor a vorìo réndse cont da lor midem dij boneur che Nosgnor a l’avìa acordà a j’Israelita. Lor a vorìo dcò vëdde Giudita për salutela. {{verse|chapter=15|verse=9}}Intrà ch’a l’ero da chila, a l’han adressaje ‘d làude unànime an disend:» Ti ‘t ses la glòria ‘d Gerusalem, l’orgheuj ëd nòstra rassa, l’onor ëd nòstra gent! {{verse|chapter=15|verse=10}}It ses stàita ti midema a fé tut sòn! It ses ti la causa dël boneur d’Israel e Dé istess a ‘rgiojiss ëd lòn ch’it l’has fàit. Che Nosgnor Onipotènt at benedissa për sempe!”. E tut ël pòpol a l’ha rëspondù:"Amen!Ch’a sia parèj!». {{verse|chapter=15|verse=11}}J’Israelita a l’han passà tranta di a ravagé ‘l camp assir. A l’é stàit donà a Giudita la tenda d’Olofernes, soa argentaria, ij sò let, ij sò vas e tùit ij sò parament. Chila a l’ha pijàit tut, a l’ha cariane na part an sla soa mula e peui a l’ha giovà ij sò chèr ambaronàndie ansima la ròba. {{verse|chapter=15|verse=12}}E tute le fomne d’Israel a son vnùite a vëdla, e cheicadun-a a la felissitava an dedicàndje na dansa an sò onor. E Giudita a l’ha ciapà ‘d boché ‘d feuijage e a l’ha dane a le fomne che a l’ero con chila. {{verse|chapter=15|verse=13}}Chila e soe compagne a son ancoronasse con branch d’uliv. Peui, Giudita a l’è butasse an testa al cortegg, an condusend la dansa dj’àutre fomne. Tuti j’òm d’Israel a-j seguitavo con soe arme e con coron-e ‘d feuje: lor a cantavo a vos àuta. === L'imn ëd làude 'd Giudita === {{verse|chapter=15|verse=14}}Giudita a l’ha ‘ntonà un cant ëd arconossensa dëdnans ëd tut Israel e ‘l pòpol antregh a l’é giontasse a sò cant: == 16 == {{chapter|15}} {{verse|chapter=16|verse=1}}Giudita a l’ha cantà parèj: «Al son dij tambornin dansé dëdnans ëd Nosgnor, canté al Signor al son dij cimbalis! antoné un salm ëd lauda, esaltelo e proclamé sò nòm! {{verse|chapter=16|verse=2}}Përchè Nosgnor a l’é un Dé ch’a buta fin a le guere; chiel a l’ha torna portame an sò campament an tra soa gent, a l’ha liberame da mè persecutor.{{verse|chapter=16|verse=3}}Assur a l’é rivà da le montagne dël nòrd, con n’armeja ‘d desen-e ‘d milen-e: sò gran nùmer a stopava ij torent e ij sò sivalié a coatavo ij brich. {{verse|chapter=16|verse=4}}Ij nemis a vorìo deje feu a tut ël pais, passé a fil d’ëspà nòstri giovo, campé për tèra nòstre masnà, ciapé tanme pijàita nòstri fiolin, rapì nòstre fije. {{verse|chapter=16|verse=5}}Nosgnor Onipotent a l’ha dësblàje, an valendze ‘d na fomna! {{verse|chapter=16|verse=6}}Përchè ‘l guerié poderos a l’é pa stàit sversà da ‘d giovo pien ëd fòrsa, e gnanca patlà da fieuj ëd titan, nì d’àut gigant a l’han drocalo, ma Giudita, la fija ‘d Merari: a l’ha dësarmalo con la blëssa ‘d sò visagi. {{verse|chapter=16|verse=7}}Për liberé Israel da l’angossa chila a l’ha chità soa vesta da vìdoa, a l’é profumasse ‘l moro, {{verse|chapter=16|verse=8}}e a l’è coefasse ‘d na coron-a ij cavej; A l’é vestisse ‘d lin për sedùe ‘l nemis. {{verse|chapter=16|verse=9}}Soe sàndole a l’han anciarmà ij sò euj, soa blëssa a l’ha ‘mpërzonà sò cheur e ‘l sàber a l’ha tranciaje ‘l còl. {{verse|chapter=16|verse=10}}Ij Persian a l’han tramblà dëdnans ëd sò corage, e soa fòrsa a l’ha sbaruvà ij Medi. {{verse|chapter=16|verse=11}}E mè pòpol acablà a l’ha bramà fòrt, e j’Assir a son ëstàit sesì dë sparm; ij mè pòver a l’han brajà e lor a son stane bolversà, a l’han crijà fòrt a j’àutri a son scapà. 12 Da pusil a l’han passaje da part a part, tanme disertor a l’han trapassaje con flecie, a son mòrt sota j’armeje ‘d Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=13}}«I andrai a canté a Nosgnor na càntica neuva: Signor, ti ‘t ses glorios e grand, Toa potensa a l’é na maravija, as peul pa vince. {{verse|chapter=16|verse=14}}Che tute toe creature a sio pronte a servite, ti ch'it l’has mach da parlé përchè tut a esista, ti ch'it l’has mandà tò Spìrit për feje. Gnun a peul arviresse a toa paròla. {{verse|chapter=16|verse=15}}Le montagne e ij mar a trambleran su soe fondamenta, ròch e priòch a s’ëslingueran tanme sira, ma coj ch’a l’han tëmma ‘d ti,a podran sempe conté con tò amor. {{verse|chapter=16|verse=16}}Ël përfum agreàbil d’un sacrifissi a l'é bin pòch për ël Signor, la grassa ‘d n’olocàust a l’è pa pro për ti. Ma col ch’a rëspeta Nosgnor a l’avrà na grandëssa duràbla. {{verse|chapter=16|verse=17}}Maleur ai pòpoj ch’a s’àusso contra nòstra gent! Nosgnor Onipotènt a-j castijerà ‘nt ël di dël Giudissi: feu e verm a dvoreran le carn ëd lor, e a brameran ëd dolor për sèmper”. {{verse|chapter=16|verse=18}}Rivà a Gerusalem a son andàit a adoré Nosgnor. A son purificasse, a l’han smonù ëd sacrifissi complet, d’oferte volontàrie e d’àutri don. {{verse|chapter=16|verse=19}}Giudita a l’ha armëttù al templi, tùit ij parament d’Olofernes che ‘l pòpol a l’avìa daje. Ël ridò ch’a l’avìa pijàit da la stansia da let d’Olofernes, tanme oferta sacrà a Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=20}}Për tre mèis la gent a l’ha celebrà la vitòria a Gerusalem aranda dël leu sant dël templ, e Giudita a l’era restà con lor. === Mòrt ëd Giudita === {{verse|chapter=16|verse=21}}Passà coj di, a son tornasne tùit a ca soa. Giudita a l’era tornà a Betulia ‘ndova ch’a l’é andàita anans a vive ant la soa proprietà. Tant che a l’ha vivù soa ‘rputassion a l’é spantiasse për tut ël pais. {{verse|chapter=16|verse=22}}A l’ha avù vàire pretendent ch’a l’avìo maitass ëd mariela. Ma chila a l’ha mai pì vorsù acasesse e gnun òm a l’é mai pì avzinasse a chila apress che sò marì Manasse a l’era mòrt e stàit sotrà con soa gent. {{verse|chapter=16|verse=23}}Giudita a l’é rivà motobon an là d’età. A l’ha mach sempe abità la ca ‘d sò marì fin-a a la bela età ‘d sentessinch ann: anans ëd meuire a l’ha conceduje la libertà a soa sërvanta ; apress a l’é mòrta a Betulia e a l’han sotrala ant ël camp ëd la balma ch’a fasìa da tomba dcò për sò marì. {{verse|chapter=16|verse=24}}La gent d’Israel a l’ha fàit set di ëd deul për chila. Sèmper anans ëd meuire, Giudita a l’avìa distribuì tut lòn ch’a l’avìa an tra ij parent pì davzin ëd sò marì Manasse e ‘d soa pròpia famija. {{verse|chapter=16|verse=25}}Fin-a che Giudita a l’é stàita an vita, e motobin ëd temp apress, mai pì gnun a l’é ancalasne d’anchieté j’Israelita. [[Category:Bibia]] [[Category:Testament Vej]] [[Category:Deuterocanònich]] 5wf5ypfl5hzgi9rr87c2fl5t5ov9gc2 34807 34805 2024-10-23T14:05:42Z 93.150.244.16 /* L'angossa dj'Israelita */ 34807 wikitext text/x-wiki {{header | title = [[La_Bibia_piemontèisa|La Bibia piemontèisa]] | author = | section = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich|Ij Deuterocanònich]] | previous = | next = | notes = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Giudita/Introdussion|Introdussion]] }} {{TOCright}} = Ël lìber ëd Giudita = == 1 == {{chapter|1}} === Arpacsad a fortìfica Ecbatan-a === {{verse|chapter=1|verse=1}}Dl’ann ch’a fa dódes dël regn ëd Nabucodenesar, ch’a l’avìa regn an sl’Assiria an Ninive, la sità gròssa, Arpacsad a regnava an sij Medi an Ecbatan-a. {{verse|chapter=1|verse=2}}Chiel-sì a l’ha construì ant j’anviron d’Ecbatan-a muraje ‘d pera tajà ant la mzura ‘d tre cùbit ëd larghëssa e ses ëd longhëssa, an portand l’autëssa dël mur a stanta cùbit e la larghëssa a sinquanta. {{verse|chapter=1|verse=3}}Aranda dle pòrte dla sità a l’ha drissà ëd tor an muradura àute sent cùbit e larghe sessanta a la fondassion; {{verse|chapter=1|verse=4}}e costruì ëd pòrte alvàndie fin-a a l’autëssa dë stanta cùbit: mincadun-a larga quaranta cùbit, për la surtìa dij sò guerié vajant e la parada dij sò fantassin. {{verse|chapter=1|verse=5}}Anlora rè Nabucodenesar a l’ha portà la guera a Arpacsad ant la pian-a granda, visadì an cola pian-a ch’as treuva ant ël teritòri ëd Ragau. {{verse|chapter=1|verse=6}}Tuti coj ch’a stasìo ant le montagne e coj dl’Eufrate, dël Tigris e dl’Hidaspà, e coj ch’àbito ant la pian-a d’Arioch, rè dj’Elamita <ref>valadì l'Elimàide, provinsa oriental dij Persian.</ref>, a son ëscontrasse contra ‘d Nabucodenesar. Parèj che vàire nassion a son trovasse assemblà n' agiut dij fieuj ëd Cheleod, visadì dij Medi. === Nabucodenesar a pùblica n'ultimatum === {{verse|chapter=1|verse=7}}Anlora Nabucodenesar rè dj’Assir a l’ha spedì ëd messagé a tute le gent ëd la Persia e a tùit j’abitant ëd le region ocidentaj: a coj dla Cilicia e ‘d Damasch, dël Liban e dl’Antiliban e a tuta la gent ëd la fassa dj’anviron dël mar, {{verse|chapter=1|verse=8}}e a coj che a fasìo part ëd la gent dël Carmel e ‘d Ghilead, dl’àuta Galilea e dla pian-a gròssa d’Esdrelon; {{verse|chapter=1|verse=9}}e a tuti coj ch’a l’ero drinta la Samaria e an soe sità, o che abitavo dë ‘dlà dël Giordan fin-a a Gerusalem, Batane, Chelus e Cades e al fium d’Egit, Tafnes, Ramses e tuta la tèra ‘d Ghessen, {{verse|chapter=1|verse=10}}e andasend fin-a a la region dzora ‘d Tanis e Memfi, e ancora comprendend la gent d’Egit fin-a a le finaje d’Etiòpia. {{verse|chapter=1|verse=11}}Mach che ij pòpoj ëd tute coste region a l’han pa daje da ment a l’anvit ëd Nabucodenesar rè dj’Assir, e a son nen andàit a fé la guera con chiel, përchè a l’avìo gnun-e tëmme ‘d chiel e a lo consideravo n’òm basta ch’a sia. Lor a l’han mandà andaré ij sò messagé con dzonor e a man veuide. {{verse|chapter=1|verse=12}}A l’é stàit parèj che Nabucodenesar a l’é anviscasse ‘d flin-a afrosa contra ‘d tuti coj pais e a l’ha giurà për sò tròno e për sò regn ëd tiré arvangia con la spa dij teritòri dla Cilicia, dla Damasen-a e dla Siria, e ‘d soprime tute le popolassion Moabite, ij fieuj d’Amon, tuta la Giudèa e j’abitant tuti dl’Egit fin-a ‘n brova dij doi mar. === Arpacsad a l'é batù === {{verse|chapter=1|verse=13}}Dl’ann ch’a fa disset a l’ha marcià con l’armeja contra ‘d rè Arpacsad, a l’ha batulo dasendje ‘l gir a sò esèrcit con tuta soa cavalarìa e sò chèr. {{verse|chapter=1|verse=14}}A l’é fasse padron ëd soe sità, rivand fin-a a Ecbatan-a, conquistand-ne le tor, ravagiand-ne piasse e crosiere, scarnificand-ne la blëssa. {{verse|chapter=1|verse=15}}Arpacsad a l’ha arciapalo an sle montagne ‘d Ragau, crivlalo ‘d flecie e da col di a l’ha gavalo d’an mes. {{verse|chapter=1|verse=16}}Peui a l’é tornà a Ninive, con tuta l’armeja ramassà dal mond, ch’a l’era un foson sensa fin ëd combatent e a l’é fermasse ambelelà, chiel e sò esèrcit, për sentevint di dàndse a divertiment, disné e bela vita. == 2 == {{chapter|2}} === Spedission contra dl’Ocident === {{verse|chapter=2|verse=1}}Ël di che a fa vintedoi dël prim mèis dl’ann ch’a fa disdeut, a l’é ‘ncapità sòn: ant ël palass ëd Nabucodenesar rè d’Assiria a l’é tratasse dla manera ‘d pijesse arvangia ‘d tute cole tere, com a l’era disse. {{verse|chapter=2|verse=2}}Chiel a l’ha convocà tùit ij sò ministr e sò dignitari, a l’ha con lor tenù consèj secret e mostrà ‘d pianta tut ël malfé ëd cole tère. {{verse|chapter=2|verse=3}}Costissì a l’avìo dessidù ëd fé meuire tuti coj ch'a l’avèisso pa seghità l’órdin ëd soa boca. {{verse|chapter=2|verse=4}}E sòn a l’é ancapità: esaurìa la consultassion, Nabucodenesar, rè dj’Assir, a l’ha convocà Olofernes<ref> Olofernes e Bagoas(Giudita 12:11) a son nòm persian.</ref>, general an cap ‘d soe armeje, ch’a l’era sò scond, e a l’ha dije: {{verse|chapter=2|verse=5}}"Përparèj a parla ‘l rè grand, sgnor ëd tuta la tèra: Varda, ti ‘t surtiras tant ‘me lugtenent, e con ti ‘t l’avras ciapà d’òm vajant ëd fòrsa: sentevintmila fantassin, e un gròss foson ëd cavaj con sò sivalié, dël nùmer ëd dodesmila; {{verse|chapter=2|verse=6}}con tut lòn t’andras a scontrete contra ‘d tùit ij pais dl’ocident, da già ch’a l’han pa ubidì al comand ëd mia boca. {{verse|chapter=2|verse=7}}A lor it ordineras ëd parete soe oferte ‘d tèra e d’eva, tanme marca ‘d sotmission sensa condissio. Mi i-j farai sente tut ël pèis ëd mè furor!Mia armeja a greverà dzora minca tòch ëd tèra e a ravagerà tut a sò passagi. {{verse|chapter=2|verse=8}}Tuti coj che a tomberan ferì a ampiniran soe combe e minca torent e fium a sarà pien a ras ëd caròpe. {{verse|chapter=2|verse=9}}Ij sò përzoné a saran arpossà fin-a ai finagi estrem ëd la tèra. {{verse|chapter=2|verse=10}}Ti donch òcupa për mi tut sò teritòri: na vira ch’a saran arendusse a ti, it-j tniras a mia disposission fin-a al di ch'i vnirai mi istess a castijéje. {{verse|chapter=2|verse=11}}Për lon ch’a riguarda j’arviros, che tò euj a l’àbia pa ‘d compassion: ch’a sio destinà a la mòrt e a la devastassion për tut sò pais. {{verse|chapter=2|verse=12}}Con sòn a l’é vrità che mi i son viv e a viv la potensa ‘d mè regn, sòn a l’é lòn ch’i diso e ch’i farai ëd mia man!{{verse|chapter=2|verse=13}}Pijìte varda ‘d pa trasgredì gnun-a paròla ‘d tò sgnor: nen. Nopà it portras a compiment lòn ch’i l’hai comandate e buta pa ‘d temp a passé a l’assion ij mè comand!”. === Campagna d'Olofernes === {{verse|chapter=2|verse=14}}Olofernes a l’é surtì da la cort ëd sò sgnor: a l’ha convocà tùit ij potent, ij generaj e ij comandant dl’armeja assira. {{verse|chapter=2|verse=15}}Peui a l’ha sernù j’òm për la bataja, com a l’avìa comandaje sò sgnor, cheicòsa coma sentevintmila guerié, pì dodesmila arcé a caval, {{verse|chapter=2|verse=16}}e a l’ha ciadlàje an rangh com as costuma ‘nquadré la tropa për la guera. {{verse|chapter=2|verse=17}}A l’ha ciapà na caterva ‘d gamej e ‘d borich e muj tanme echipage a le trope, e un foson ëd beu, feje e crave për proviande. {{verse|chapter=2|verse=18}}Na quantità ‘d provision për minca un fant, e un riforniment gròss d’òr e d’argent a rivava dal tesòr dël rè. {{verse|chapter=2|verse=19}}Peui a son partì, Olofernes con tuta soa armeja për anandié la spedission e precede rè Nabucodenesar a coaté la tèra ‘d ponent con sò cariagi, sivalié e fanterìa sernùa. {{verse|chapter=2|verse=20}}A l’era giontasse a lor na moltitùdin vària e ‘d bon nùmer ëd soldà d’àutri pòpoj, tant ‘me d’aliòstre o come la póer ëd la tèra, ampinìo tut, as podìo pa contesse. {{verse|chapter=2|verse=21}}Da Ninive a l’han marcià për tre di an diression ëd la pian-a ‘d Bectilet e a l’han butà camp aranda dla montagna ch’a stà a snìstra dl’Àuta Cilicia. {{verse|chapter=2|verse=22}}Da là, an bogiand tut sò esèrcit, fantassin, cavaj e cariagi, Olofernes a l’é portasse anvers ëd la montagna. {{verse|chapter=2|verse=23}}A l’ha vastà Fud e Lud e ravagià ij fieuj ëd Rassis e j’Ismaelita, ch’a stasìo ant ël desert a mesdì ëd Cheleon. {{verse|chapter=2|verse=24}}Peui, passà l’Eufrate, a l’ha dëstraversà l’Àuta Mesopotàmia e drocà tute le sità fortificà an sël torent d’Abron-a fin-a al mar. {{verse|chapter=2|verse=25}}A l’é dcò fasse padron ëd la Cilicia, an ësterminand tuti j’opositor e rivand ant la region ëd Iafet an meridion a le finaje dl’Arabia. {{verse|chapter=2|verse=26}}A l’ha sircondà tùit ij Madianita e butà a feu soe tende an pijàndje ‘l cabial. {{verse|chapter=2|verse=27}}Andasend anans, a l’é calà ‘nvers la pian-a ‘d Damasch, ant ij di dl’amson dël gran, a l’ha daje feu a tùit ij sò camp, votà a la dësparission total ij sò strop e sò cabial, ravagià soe sità, vastà soe campàgne e passà a fil d’ëspà tùit ij giovo. {{verse|chapter=2|verse=28}}La pau e lë sparm ch’a fasìa a l’é anlora spantiasse për tute le gent costiere, coj ëd Sidon e ‘d Tir, j’abitant ëd Sur e Ochin-a, ël pòpol ëd le sità d’Jemnà, e dcò la gent d’Asdod e d’Ascalon: tùit a l’han avune na tëmma gròssa. == 3 == {{chapter|3}} === Implorassion ëd pas === {{verse|chapter=3|verse=1}}Për lòn tute cole sità a l’han mandaje ‘d messagé (a Olofernes) con propòste ‘d pas: {{verse|chapter=3|verse=2}}"Varda, nojàutri, fieuj dël gran rè Nabucodenesar, i soma ambelessì dëdnans ëd ti: fa ‘d noi lòn ch’a piasrà a tò euj.{{verse|chapter=3|verse=3}}Beica nòstre ca, tute nòstre località, tùit ij nòstri camp ëd gran, j’ëstrop ëd bestiam mnu e gròss e tut ël cabial dij nòstri atendament a son a toa disposission: fane lòn ch’at ësmijerà bin. {{verse|chapter=3|verse=4}}Dcò nòstre sità e tuti coj ch’a-i j’ëstan andrinta: a son tò servitor, ven e fane lòn ch’a piasrà a tò euj”. {{verse|chapter=3|verse=5}}J’òm a son presentasse ai pé d’Olofernes e a son esprimùsse përparèj. {{verse|chapter=3|verse=6}}Anlora chiel a l’é calà arlongh la còsta con soa fòrsa d’armeja e a l’ha butà ‘d garnison ant le sità fortificà, peui a l’ha prelevà d’òm tant ‘me ausiliari. {{verse|chapter=3|verse=7}}Cola gent con tùit ij pais dj’anviron a l’han arseivùlo con coron-e, còr e tambornin. {{verse|chapter=3|verse=8}}Mach che chiel a l’ha fàit campé giù tùit ij sò templ<ref> ambelessì i seguitoma 'l test aramaich sirìach: ij test grech a l'han "teritòri".</ref> e tajà ij boschèt sacrà, përchè a l’era staje ordinà ‘d dëstruve tùit ij dio dla tèra, ëd manera che tute le gent a l’avèisso adorassion mach për Nabucodenesar e che tute le lenghe e sò tribù a lo anvochèisso parèj d’un dio. {{verse|chapter=3|verse=9}}A l’é peui rivà an facia d’Esdrelon, aranda ‘d Dotaia, ch’a l’é dëdnans ëd la caden-a granda dle montagne dla Giudèa. {{verse|chapter=3|verse=10}}E a l’han butà campament an tra Guebai e Sitòpolis e Olofernes a l’é restà ambelelà për un mèis antregh për buté ansema tuta la pijàita ‘d soe armeje. == 4 == {{chapter|4}} === Giudea a l'erta === {{verse|chapter=4|verse=1}}J’Israelita ch’a stasìo an Giudèa a son vnùit a savèj tut lòn che Olofernes, general an cap ëd Nabucodenesar rè dj’Assir a l’avìa fàit a le gent, e com a l’avìa ravagià tùit ij sò templ, an votàndje a la dësparission total. {{verse|chapter=4|verse=2}}A son ëstàit motobin sbaruvà për ël vnì anans ëd l’armeja assira e a motiv ëd la tëmma për Gerusalem e për ël Templ ëd Nosgnor, sò Dé. {{verse|chapter=4|verse=3}}Nen mach, ma lor a l’ero pen-a tornà da përzoné e da pòch la gent a l’era assemblasse con rabel an Giudèa për consacré torna autar, templ e utiss sacrà ch’a l’ero stàit profanà. {{verse|chapter=4|verse=4}}Për lòn a l’han mandà ‘d nùnsi an tut ël teritòri dla Samaria, a Cona, Bet-Coron, Belmain, a Gérico, e ancor a Coba, a Esora e ai varèj ëd Salem. {{verse|chapter=4|verse=5}}E a l’han ocupà tute le bëcche dle pì àute montagne, anmurajà ij pais ëd cole bande e fàit cheuje proviande an preparassion ëd la guera, tant pì che ant le pian-e a l’avìo acabà l’amson. {{verse|chapter=4|verse=6}}Joachim, ël gran sacerdòt ëd Gerusalem a coj temp, a l’ha scrivuje a la gent ëd Betulia e Betomestaim <ref> A l'é pa dàit da savèj cheicòsa 'd pì dë ste doi sità. As capiss mach che Betulia a fussa an posission strategica 'nvers la Giudèa.</ref>, ch’a son an facia a Esdrelon, a l’intrada dla pian-a ch’a s’ëslàrga fin-a aranda ‘d Dotain, {{verse|chapter=4|verse=7}}an comandàndje d’ocupé ij pass travers le montagne, përchè da là as dovertava la stra d’intrada për la Giudèa e a sarìa stàit belfé fërmeje a la montà, andova ch’a l’ero obligà për ël passagi strèit a ‘ndé anans tùit a doi a doi. {{verse|chapter=4|verse=8}}E j’Israelìta a l’han fàit përparèj com a l’era stàit ordinà dal grand sacerdòt Joachim e ‘l senat dël pòpol d’Israel, ch’a stasìa a Gerusalem. === Orassion e pentiment === {{verse|chapter=4|verse=9}}Dël midem temp tuti j’Israelita a l’han aussà sò crij a Dé con fërvorosa ‘nsistensa e tùit a son ùmiliasse con autërtanta ‘nsistensa. {{verse|chapter=4|verse=10}} Lor, soe fomne e le masnà, ij sò strop, sò avèj e tùit ij resident e salarià e sò s-ciavandé a son umiliasse butàndze ‘d tërliss ëd sach an sij ren. {{verse|chapter=4|verse=11}}Minca n’òm o fomna israelita e ij cit ch’a stasìo a Gerusalem a son prosternasse dëdnans dël templ e con la sënner an sël cupiss e a dëstendìo le man dëdnans ëd Nosgnor. {{verse|chapter=4|verse=12}}A l’han anvlupatà ‘d sach ëdcò l’autar e crijà àut anvers al Dé d’Israel tùit ansema e ‘ntensament, an suplicand che soe masnà a fùisso pa bandonà a l’ëstermini, soe fomne a esse s-ciave, le sità ‘d soa ardità a la dëstrussion, ël santuari a la profanassion e al dëspresi dle gent. {{verse|chapter=4|verse=13}}Nosgnor a l’ha sporzù l’orija a sò crij ëd lor e a l’ha virà l’ësguard a la tribulassion, antramentre che la gent a fasìa digiun da vàire di an tuta la Giudèa e an Gerusalem dëdnans al santuari dël Signor Onipotènt. {{verse|chapter=4|verse=14}}Joachim grand sacerdòt e tuti j’àutri sacerdòt ch’a stasìo dëdnans ëd Nosgnor e tuti coj ch’aministravo ël cult divin, con ij ren sandrà ‘d tërliss, a smonìo l’olocàust përpetual, ij sacrifissi votiv e j’oferte generose dla gent. {{verse|chapter=4|verse=15}}Tùit ij sò turban a l’ero coatà ‘d sënner e a ‘nvocavo a tuta fòrsa ‘d vos a Nosgnor, përchè a provëddèissa ‘d manera benévola al destin ëd la ca d’Israel. == 5 == {{chapter|5}} === Consèj contra j'Israelita === {{verse|chapter=5|verse=1}}A l’han faje savèj a Olofernes, general an cap dl’armeja d’Assur, che j’Israelita a l’ero prontasse a la guera, e ch’a l’avìo sbarà ij pass ëd montagna, fortificà tute le bëcche pì àute e butà d’antrap ant le pian-e. {{verse|chapter=5|verse=2}}Chiel a l’é anrabiasse motobin, a l’ha convocà tùit ij cap ëd Moab, j’ëstratega amonita e tùit ij sàtrap ëd la còsta dël mar, {{verse|chapter=5|verse=3}}e a l’ha dije:"Spiegheme un pòch, fieuj ëd Canan, che gent ch’a l’é costassì ch’a stà an sle montagne, coma ch'a son le sità ch'a àbito, vàire a son soe fòrse armà, e ‘ndova ch’a stà la fòrsa ‘d lor e col che a l’é ch’a sia butasse tanme cap e condotié ‘d soa armeja; {{verse|chapter=5|verse=4}}i veui dcò savèj përchè ch’a sio arfudasse d’ëvnime ‘ncontra, diversament da tute le gent dl’Ocident"<ref> Concet butà n'evidensa dël "nen conformism ebràich"(cfr Éster 3:8).</ref>. === Rapòrt d'Achior === {{verse|chapter=5|verse=5}}Achior, ël condotié ‘d tùit ij fieuj D’Amon a l’ha rëspondùje:"Che mè sgnor as dégna d’ëscoté na paròla dai làver ëd sò servidor: mi i farai savèj la vrità dzora ‘d cola gent ch’a stà an sla montagna, cola davzin-a a ti: gnun-a busiardarìa andrà seurte da la boca ‘d tò servidor. {{verse|chapter=5|verse=6}}Ës pòpol a l’ha ij Caldé tant ’me grand-antich. {{verse|chapter=5|verse=7}}Lor a l’ero trasferisse anans ëd tut an Mesopotàmia, përchè a l’avìo pa vorsù seghité le divinità dij sò cé, cora ch’as trovavo ant ël pais dij Caldé. {{verse|chapter=5|verse=8}}An efet, a l’avìo chità la costuma dij sò cé an adorand ël Dé dij cej, col Dé che lor a l’avìo conossù: për lòn a l’avìo taparaje via d’an facia dle divinità d’antan e lor a l’avìo trovà sosta an Mesopotàmia, andova ch’a l’avìo avù residensa për vàire. {{verse|chapter=5|verse=9}}Meno che, sò Dé a l’ha dije ‘d seurte dal pais che a j’ospitava e d’ëvnì ant ël pais ëd Canan. Ambelelà a son stabilisse an moltiplicand sò òr e sò argent e motobin ëd cabial. {{verse|chapter=5|verse=10}}Peui a son calà n’Egit, përchè la famin-a a l’avìa ciapà tut ël pais, e a son restaie tanme strangé, fin-a tant ch’a l’han trovà da vive. Ambelelà a son vnùit a esse na fòrsa ‘d bon nùmer, tant che soa dëssendensa as podìa pa contesse. {{verse|chapter=5|verse=11}}Mach che, a l’é alvasse contra ‘d lor ël rè d’Egit, ch’a l’ha sfrutaje ant la preparassion dij mon e, për lòn, umiliàje e trataje da s-ciav. {{verse|chapter=5|verse=12}}Lor a l’han suplicà sò Dé che a l’ha patlà tut ël pais d’Egit con castigh sensa rimedi. Për lòn j’Egissian a l’han taparaje via da l’Egit, {{verse|chapter=5|verse=13}}E Dé a l’ha salvaje dëdnans ël Mar Ross, an {{verse|chapter=5|verse=14}}mnàndje për ël camin dël Sinai e ‘d Cades-Barnea: lor a l’han eliminà tuti coj ch’a stasìo ant ël desert. {{verse|chapter=5|verse=15}}A l’han abità ‘l pais dj’Amorita e a l’han ësterminà con soa fòrsa tùit ij Chesbonita. Apress a l’han passà ‘l Giordan e a son ansediasse an tute cole montagne. {{verse|chapter=5|verse=16}}A l’han mandà via dëdnans ëd lor ij Canané, ij Perisita, ij Gebusé, Sichem e tùit ij Guirgasian ch’abitavo ant ël teritòri da vàire. {{verse|chapter=5|verse=17}}An efet, fin-a tant che lor a pëccavo nen contra ‘d sò Dé a l’ero ant ël boneur, përchè ‘l Dé che a l’é con lor a l’ha an ghignon l’angiustissia. {{verse|chapter=5|verse=18}}Ma, cand che nopà a s’ëslontanavo da j’ordinament che sò Dé a l’avìa fissà, a patìo ‘d gròsse dësfàite an vàire guere e a son ëstàit deportà përzoné an pais forësté, sò Templ ëd sò Dé a l'é stàit rasà e ij sò nemis as fasìo padron ëd soe sità. {{verse|chapter=5|verse=19}}Adess ch'a son tornà a sò Dé, a son montà da la dëspersion andova ch’a l’ero stàit sbardlà, a son arpijàsse Gerusalem, andova ch’a l’é sò santuari, e a son torna stabilisse an sle montagne, che anans a l’ero dzerte. {{verse|chapter=5|verse=20}}Ore, mè sgnor sovran, s’a-i fùissa càiche aberassion an costa gent përchè a l’ha pëccà contra ‘d sò Dé, valadì, s’is n’antajoma, andómie pura contra an daséndje bataja për vagnéje!”. {{verse|chapter=5|verse=21}}Nopà, se a-i é gnun-a trasgression da soa part, che mè sgnor a vada da n’àutra banda, përchè ‘l Signor sò Dé, a vada pa esse në scù për lor e nojàutri motiv d’ësvergna për tuta la tèra!”. {{verse|chapter=5|verse=22}}E varda-lì lòn ch’a l’é passà: pen-a che Achior a l’ha sarà ‘l dëscors, tuta la furfa ch’a stassionava d’antorn ëd la tenda, a l’é butasse a barboté, antramentre che j’ufissiaj d’Olofernes, j’abitant ëd la còsta e ij Moabita a vorìo masselo. {{verse|chapter=5|verse=23}}Andoma pa avèj tëmma d’Israelita, a disìo: I vedreve ch’a son mach un pòpol sensa esercit e che a peulo pa sostnì n’ëschierament ëd fòrse. {{verse|chapter=5|verse=24}}Donch, andómie contra, sovran Olofernes, e lor a saran pastura për tuta toa armeja!”. == 6 == {{chapter|6}} === Achior consegnà a j'Israelita === {{verse|chapter=6|verse=1}}Pasiasse l’agitassion dj’òm ch’a fasìo sercc tut d’antorn dël consèj, Olofernes, general an cap ëd le fòrse d’armeja d’Assur, a l’ha dije a Achior, a la presensa ‘d tut ël pòpol dj’ëstrangé e ‘d tùit ij Moabita. {{verse|chapter=6|verse=2}}"Chi ses-to, ti Achior, e vojàutri, mersenari efraimita, për profetisé dzora ‘d nojàutri coma ti ‘t l’has fàit ancheuj, Achior? Veusto dine ‘d nen fé guera a la dëssendensa d’Israel, përchè a l’avrìo protession ëd sò Dé da l’àut? E peui, é-lo miraco, d’àutri dio fòra ‘d Nabucodenesar? A sarà chiel a mandé soa potensa për ëstermineje da la facia dla tèra, nì a servirà sò Dé a libereje. {{verse|chapter=6|verse=3}}Ma noi, sò servidor, i-j ramasseroma via con un sol òm, përchè a sostniran pa la possansa ‘d nòstri cavaj. {{verse|chapter=6|verse=4}}I bruseroma ca soa, soe montagne a saran cioche ‘d sò sangh, soe vàude pien-e a ras dij sò mòrt, nì a podran sté an pé dëdnans ëd nojàutri: andran tùit a meuire. Sòn a l’é lòn ch’a dis rè Nabucodenesar, sgnor ëd tuta la tèra: soe paròle a podran pa smentisse. {{verse|chapter=6|verse=5}}Ma ti, Achior, mersenari d’Amon, ti ch’it l’has dit tut sòn ant ël di ëd tò maleur, it vëdras mai pì mè moro d’ancheuj fin-a a mia arvàngia dzora ‘d costa dëssendensa ch’a ven da l’Egit. {{verse|chapter=6|verse=6}}Antlora ‘l fèr dij mè soldà e la caterva dij sërvent ëd mia armeja at pasrà da part a part toe còste e ti ‘t tomberas an tra le caròpe, cand che mi i tornerai a vëdte. {{verse|chapter=6|verse=7}}Ij mè servidor at mneran anvers ëd la montagna, an lassàndte ant un-a dle sità costrùe an sl’ersa, {{verse|chapter=6|verse=8}}e t’andras pa a meuire fin-a tant ch’it saras massà con j’Israelita. {{verse|chapter=6|verse=9}}Përchè ses-to vnùit spali? Spera nen drinta ‘d ti che lor a sio pa ciapà. Nen ëd lòn ch’i l’hai dit a sarà sensa efet". {{verse|chapter=6|verse=10}}E Olofernes a l’ha comandà ai sò sërvent ch’a l’ero drinta ‘d soa tenda ‘d ciapé Achior, për espónlo ant j’anviron ëd Betulia e ‘d bandilo për lasselo ant le man israelita. {{verse|chapter=6|verse=11}}Ij servidor a l’han pijalo e portalo fòra dal campament, an campagna rasa, a l’han mnalo ant ël bel mes ëd la pian-a anvers la montagna dov as treuvo j’adoss ëd Betulia. {{verse|chapter=6|verse=12}}Cand j’òm ëd la sità, a l’han s-cèiraje an sël crest ëd la montagna, a l’han ciapà j’arme e, surtì da la sità a son adressasse al crest. E tùit ij frandieuj a l’han ocupà ij vieuj ëd montà dla sità e a son butasse a pijeje a prassà. {{verse|chapter=6|verse=13}}J’àutri, a la sosta dla montagna, a l’han gropà Achior e a l’han bandonalo ai pendis ëd la montagna, peui a son tornàsne da sò sgnor. {{verse|chapter=6|verse=14}}J’Israelita, ch’a l’ero calà da la sità, a son avzinasse a chiel, a l’han dësgropalo e, portalo an Betulia, a l’han mnàlo ai cap ëd la sità. {{verse|chapter=6|verse=15}}An col temp a j’ero Osia fieul ëd Mica dla tribù ëd Simeon, Cabri fieul ëd Gotoniel e Carmi fieul ëd Melchiel. {{verse|chapter=6|verse=16}}Dun-a a l’han convocà ansema tuti j’ansian ëd la sità. Ij giovo e le fomne a son giontasse a la Ciambreja: a l’han butà Achior an mes a tuta l’adunansa e Osia a l’ha ciamaje lòn ch’a l’era ‘ncapità. {{verse|chapter=6|verse=17}}Ël pòr Achior a l’ha ‘rferì le paròle dite al consèj d’Olofernes e tut ël dëscors che Olofernes a l’avìa pronunsià an mes ai cap dj’Assir e lòn che con sagna a l’avìa dit contra la gent d’Israel. {{verse|chapter=6|verse=18}}Anlora tut ël pòpol a l’é prosternasse a adoré Dé e a l’han anvocà sò agiut con coste paròle: {{verse|chapter=6|verse=19}}"Nosgnor, Dé dël cel, beica l’orgheuj dij nòstri nemis!Pòrta misericòrdia dl’umiliassion ëd nòstra dëssendensa: giùtne ant ës di ëd maleur, përchè i soma crasà ma soma dcò ij tò consacrà”<ref>Për mojen ëd l'Aleansa tut Israel a l'é "Sacrà a Nosgnor" valadì "sernù,separà për Chiel".</ref>. {{verse|chapter=6|verse=20}}Peui a l’han confortà e ancoragià Achior an laudàndlo motobin për lòn ch’a l’avìa dit e fàit. {{verse|chapter=6|verse=21}}Da part soa Osia, chità la riunion, a l’ha ‘nvità Achior për un disné con tuti j’ansian. Për tuta cola neuit a l’han anvocà l’agiut dël Dé d’Israel. == 7 == {{chapter|7}} === Campagna contra 'd Betulia === {{verse|chapter=7|verse=1}}Ant l’andoman, Olofernes a l’ha ordinà a tuta soa armeja e a tute le trope ch’a lo compagnavo ant l’ëspedission, ëd portesse anans contra ‘d Betulia, d’ocupé ij vàlich ëd le montagne e d’ataché j’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=2}}Tuti j’òm bon an col di-là a son butasse an marcia. St’armeja a comprendìa sentestanta soldà ëd fanterìa e dodes mila sivalié, sensa conté le trope dij somaté e d’òm a pé con bagage. A l’era na furfa sensa fin. {{verse|chapter=7|verse=3}}A l’avìo butà campament ant la comba aranda ‘d Betulia, davzin ëd la sorgiss. E a son butasse a quadrà da Dotan fin-a a Belbaim, da na banda, e da l’àutra, da Betulia fin-a a Chiamon ch’a l’é an facia d’Esdrelon. {{verse|chapter=7|verse=4}}A la vista ‘d tut col nùmer, j’Israelita a son sburdisse e as disìo un con l’àutr:"Sta gent-là a ravagerà tut ël pais! Le montagne pì àute, ij balatron e le colin-e a saran vastà da n’armeja përparèj!». {{verse|chapter=7|verse=5}}Mincadun a l’ha ciapà sò armamentari da combatiment. A l’han viscà ‘d feu an sle tor e për tuta la neuit a l’han montà la guardia. {{verse|chapter=7|verse=6}}Ël di apress, Olofernes a l’ha dëspiegà tuta soa cavalarìa an facia dj’Israelita ‘d Betulia. {{verse|chapter=7|verse=7}}Chiel a l’ha ispessionà le montà ch’a portavo a la sità, a l’ha trovà j’adoss d’eva e a l’é fasne padron. Peui a l’ha stabilì ëd dëstacament ëd soldà ‘d vardia e a l'é tornàsne a sò campament. {{verse|chapter=7|verse=8}}Anlora, tùit ij cap edomita, ij comandant moabita e ij generaj dla còsta dël litoral marin a son vnùit a dije: {{verse|chapter=7|verse=9}}«Magìster, s’it veule scotene, toa armeja a subirà gnun-a pérdita. {{verse|chapter=7|verse=10}}Costi Israelita a fan pa cont dzora ‘d soe arme, ma an sle posission elevà ch’a òcupo ant le montagne ‘ndova ch’a stan e a le bëcche ‘d coste montagne a l’é malfé riveie. {{verse|chapter=7|verse=11}}E bin, magìster, évita d’afronteje an bataja e ti ‘t perdras gnanca n’òm. {{verse|chapter=7|verse=12}}Resta an tò campament e ambelelà, guerna ij tò soldà a la sosta. Lassa mach cheicadun a baré l’acess a j’adoss,ai pé dla montagna. {{verse|chapter=7|verse=13}}Përchè a l’é ambelelà che la gent ëd Betulia a van a provisionesse d’eva. Lor a saran consumà da la sèj e obligà a consegné soa sità. Da nòstra part, noi i podrìo fesse padron dj’auteur ed j’anviron e acampesse ‘d vedëtta, për ampedì che cheicadun a vada a seurte da la sità. {{verse|chapter=7|verse=14}}La fam a-j farà meuire: òm, fomne e masnà. Anans ch’i vado a frandé n’atach contra ‘d lor, le stra dle sità a s’ampiniran dij sò cadàver {{verse|chapter=7|verse=15}}Ti ‘t-j faras paghé car ël fàit d’esse arvirasse contra ‘d ti nopà d’ëvnì da ti a ciamé la pas». {{verse|chapter=7|verse=16}}E coste propòste a son piasùje a Olofernes, e ai sò ofissiaj, e a l’ha comandà ‘d buteie n’esecussion. {{verse|chapter=7|verse=17}}J’Amonita, compagnà da sinch mila Assir, a l’han spostà ‘l camp e ciapà posission ant la comba, blocand parèj j’adoss d’eva e le sorgiss dj’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=18}}J’Edomita e j’Amonita a l’ero ‘ndàit a ocupé j’auteur an facia ‘d Dotan, peui a l’han mandà ‘d dëstacament ant la banda meridional e an cola oriental, dëdnans ëd Egrebel, ch’as treuva da para ‘d Cos, an sël rivass ëd ël torent Mocmur. La rimanensa dl’armeja assira a coatava ‘d pianta tuta la pian-a con sò campament. Tende e bagage a formavo na massa sensa fin: na caterva ‘d gent strasordinaria. === L'angossa dj'Israelita === {{verse|chapter=7|verse=19}}J’Israelita a l’han amplorà ‘l socors dël Signor sò Dé, përchè a l’ero dëscoragià. Ij sò nemis a l’avìo anserciaje an lassàndje gnune cianse d’ëscampé. {{verse|chapter=7|verse=20}}L’armeja ‘ntrega tut’ansema, la fantaria, ij chèr da guera e ij sivalié, andran a strense d’assedi për trantequat di. La gent ëd Betulia a l’avìa finì tute soe riserve d’eva. {{verse|chapter=7|verse=21}}Le sisterne a l’ero giumai scasi veuide, l’eva rassionà, gnun a podìa sodisfé soa sèj gnanca pr un di sol. {{verse|chapter=7|verse=22}}E le masnà a l’ero sempe pì débole, le fomne e j’adolessent, svers da la sèj, a tombavo ant le stra e aranda dle pòrte ‘d sità: a l’avìo pa pì fòrsa. {{verse|chapter=7|verse=23}}Tuta la gent, giovo, fomne e masnà, a son ambaronasse d’antorn d’Osia e dj’autorità dla sità. Lor a crijavo fòrt dëdnans a tuti j’ansian an disend: {{verse|chapter=7|verse=24}}"Che Dé a sia giùdes an tra noi e vojàutri për ël gran mal ch’i l’eve causà a nen angagiàndne a pategé con j’Assir. {{verse|chapter=7|verse=25}}Ore, noi o podoma pa pì conté ansima a gnun agiut. Dé a l’ha butane ant le man dij nemis: i androma tùit a meuire ‘d sèj e ‘d fam dëdnans ëd lor. {{verse|chapter=7|verse=26}}Donca, ciamè la gent d’Olofernes, tut sò esércit, e deje la sità a soa mercé: ch’a la ravagio!”. {{verse|chapter=7|verse=27}}Mej tombé përzoné an soe man: i saroma sò s-ciav ma viv e i vëdroma pa meuire nòstre masnà sota nòsti j’euj, nì spiré nòstre fomne e nòstri fieuj, {{verse|chapter=7|verse=28}}Nojàutri i pijoma a testimòni ël cel e la tèra, ant ël nòm ëd Nosgnor, Dé dij nòstri grand, ch’a l’ha ciamane cont dij nòstri pecà e conform le colpe dij nòsti antich: fé an sòrt che ancheuj Chiel a vada a sparmiene d’ës maleur!”. {{verse|chapter=7|verse=29}}Anlora la ciambreja antrega a l’é butasse a fé ‘d gran pior an suplicand Nosgnor Dé con vos fòrta. {{verse|chapter=7|verse=30}}A l’é stàit anlora che Osia a l’ha dije: «Corage, frej!Foma resistensa mach pì për sinch di, mëraco Nosgnor an manifestrà soa misericòrdia. Chiel an abandonerà pa për sempe. {{verse|chapter=7|verse=31}}Ma se passà tuti sti sinch di, gnun a sarà rivà a nòst socors, mi i farai lòn ch'i ciame. {{verse|chapter=7|verse=32}}Peui a l’ha mandaje via: j’òm a son tornà an sle muraje a le pòrte dla sità. Antramentre che le fomne e ij cit a son tornàsne a ca. La gent as sentìa motobin acablà. == 8 == {{chapter|8}} === Ël caràter ëd Giudita === {{verse|chapter=8|verse=1}}A l’é stàit antlora che Giudita a l’é antajàsne dla situassion. Chila a l’era la fija ‘d Merari. A dëssendìa da Giacòb, ciamà Israel, për la linea ‘d famija: d’Ocs, Giusèp, Osiel, Helchia, Anania, Gedeon, Rafain, Achitob, Elia, Helcia, Eliab, Natanael, Chelomiel e Sarasadai cé ‘d Giudita. {{verse|chapter=8|verse=2}}Manasse, sò òmo, a l’era dla midema tribù e famija ‘d chila, mach che a l’era mòrt al temp ëd l’amson ëd j’òrdi: {{verse|chapter=8|verse=3}}antant ch’a vigilava coj che a gropavo le gerbole an campagna, a l’era stàit ciapà da ‘n colp ëd sol e a l’avìa dovù cogesse. E a l’era mòrt a Betulia, soa sità: a l’é stàit sotrà con ij sò grand ant ël camp ch’a stà an tra Dotan e Balamon. {{verse|chapter=8|verse=4}}A l’ero già tre ann e quat mèis che Giudita a l’era restà vìdoa, e a l’era sempe restàsne an soa ca ant l’ëstat ëd deul. {{verse|chapter=8|verse=5}}A l’era fasse pronté na tenda an sla trassa ‘d ca soa, as sandrava ij fianch ëd tërliss ëd sach e a portava le vestimente dle vìdoe. {{verse|chapter=8|verse=6}}Da dòp la mòrt ëd ël marì, chila a fasìa digiun tùit ij di, gavà le vigilie e ij di ëd sabat o dla lun-a neuva, parèj coma tuti j’àutri di ëd festa dle celebrassion d’Israel. {{verse|chapter=8|verse=7}}Chila a l’era motobin bela e anciarmanta. Manasse, sò marì, a l’avìa lassaje òr e argent, ëd servitor e sërvante, strop e campagne e chila a governava tut.{{verse|chapter=8|verse=8}}E gnun a l’avrìa mai podù dì nen ëd mal, përchè a l’era na fomna ch’a reverensiava Nosgnor con tut sò cheur. === Giudita e j'ansian === {{verse|chapter=8|verse=9}}E Giudita a l’é vnùita a conòsse l’esasperassion ëd la gent adressà a l’autorità, përchè a l’ero demoralisà për ël da manca d’eva, a criticavo ël cap ëd la sità, Osia, ch’a l’avìa giurà ‘d deje an man a j’Assir la sità ant ël vir ëd sinch di. {{verse|chapter=8|verse=10}}Dun-a, Giudita a l’ha mandà soa creada ‘d fiusa a ciamé Cabri e Carmi ch’a l’ero j’ansian ëd la sità, përchè a vnèisso da chila. {{verse|chapter=8|verse=11}}Na vira ch’a son rivà a ca, Giudita a l’ha dije:"Autorità ‘d Betulia, ‘v prego d’ëscoteme. I l’eve fàit mal a feje na propòsta përparèj a la gent, an giuntàndie un sarament che a n’òbliga dëdnans ëd Nosgnor a deje la sità ai nòstri nemis se ‘l Signor ant ël mentre a l’avrà nen mandave d’agiut. {{verse|chapter=8|verse=12}}Chi seves-to vojàutri për tenté Dé, com i l’eve fàit, e ‘d buteve dzora ‘d chiel dëdnans ëd ël pòpol? {{verse|chapter=8|verse=13}}Òhi, vojàutri i bute a la preuva Nosgnor Onipotent, ma i capireve mai pì soe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=14}}S’i seve pa bon a conòsse l’ancreus ëd ël cheur ëd j’òm, s’av ëscapo soe rason, com a l’é ch’i podrìe capì Nosgnor, ch’a l’ha creà l’Univers? Com i feve a conòsse ij sò pensé e sò but? Nò, car ij mè frej, cissé pa ‘l fot ëd ël Signor nòst Dé!{{verse|chapter=8|verse=15}}Përchè se a vorerà nen giutene an costi sinch di, chiel a l’ha ‘l podèj ëd pianta ‘d dëfende nojàutri ant ij di ch’a veul o dcò fene dësblé sota j’euj dij nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=16}}Esigé pa ‘d garansie për ij progèt ëd Nosgnor nòst Dé. Ël Signor a l’é pa parèj ëd n’òm; as peul nen mnasselo o oblighelo a negossié. {{verse|chapter=8|verse=17}}Për lòn, spetoma con fiusa soa salvëssa, andoma anans a ciamelo a nòst socors. S’a-i piasrà a scoterà nòst crij. {{verse|chapter=8|verse=18}}Ant le generassion ch’a l’han precedune e fin-a ‘l di d’ancheuj, gnun ëd nòstre tribù o famije o gent o vilage an tra ‘d noi ch’a l’àbia adorà ‘d mistà fàite da man d’òm, com a l’era ‘ncapità ant ij temp antich. {{verse|chapter=8|verse=19}}Për sòn nòstri cé a l’han patì guera e ravagi, e a son ëstàit crasà ‘d pianta da nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=20}}Nopà nojàutri i arconossoma pa d’àutre divinità che Nosgnor. I podoma donch ësperé ch’an chiterà pa, nì nojàutri, nì gnun ëd nòstra nassion. {{verse|chapter=8|verse=21}}Përchè se nòstra sità a sarà pijàita, a lo sarà dcò tuta la Giudèa. Nòst templ a sarà vastà e Dé an ciamrà cont ëd soa profanassion. {{verse|chapter=8|verse=22}}I saroma responsàbij dij nòstri compatriòta massacrà, e an ciamerà pro cont ëd la gent deportà e dla devastassion ëd nòstra ardità. Noi i sarìo s-ciav ëd gent strangere e ij nòstri neuv magìster an beicherìo con dëspresi e a n’ansulterìo. {{verse|chapter=8|verse=23}}Nòstra situassion d’ës-ciav a farà pa s-ciòde misericòrdia da gnun; nen mach, ma Nosgnor nòst Dé istess a la sversrà a nòsta onta. {{verse|chapter=8|verse=24}}Doma frej, mostroma a tuti che soa vita a dipend da nojàutri, che nòstri gage sacrà, santuari e autar a pògio dzora ‘d noi. {{verse|chapter=8|verse=25}}Për tute ste rason ringrassioma Nosgnor nòst Dé che an buta a la preuva, com a l’avìa già fàit con ij nòstri antich. {{verse|chapter=8|verse=26}}Avisévne ‘d lòn ch’a l’avìa fàit con Abraham e ‘d com a l’avìa provà Isach, e arciamé a la memòria ‘d lòn ch’a l’é rivaje a Giacòb an Àuta-Mesopotàmia, cand ch’a guernava j’ëstrop ëd Laban, sò barba, frel ëd soa mare. {{verse|chapter=8|verse=27}}Dé a l’ha faje passé për ël feu, an quàiche manerà për tasteje ant ël profond; ma con nojàutri a l’ha pa fàit arvangia con noi, a l’ha nen castijane.A l’é për ël but ëd la coression che Nosgnor a colpiss coj ch’a l’ha davzin». {{verse|chapter=8|verse=28}}Osia a l’ha rësponduje: «Tut lòn ch’it l’has dit a l’è pien ëd sust e gnun a podrìa contradite. {{verse|chapter=8|verse=29}}A sarìa pa la prima vira, che toa saviëssa as manifésta parèj d’ancheuj. Da toa gioventura tùit a conòsso toa prudensa, parèj com ël valor ëd toe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=30}}Meno che, la gent a patìa a mòrt la sèj e a l’ha obligane a parleje com i l’oma fàit, e nojàutri l’oma dovù angagesse con un giurament ch’i podroma pa trasgredì. {{verse|chapter=8|verse=31}}Për conseguensa, prega Nosgnor për noi, përchè ti ‘t ses na fomna ‘d deuit religios, ch’an manda ‘d pieuva. Nòstre sistérne a s’ampiniran e nojàutri i saroma pa pì ant la pen-a”. {{verse|chapter=8|verse=32}}Anlora Giudita a l’ha dije:"Scoteme da bin: mi i vado a fé cheicòsa ch’as në parlerà ‘d generassion an generassion ai fieuj ëd nòstra gent. {{verse|chapter=8|verse=33}}Vojàutri tnive a la pòrta dla sità ant la neuit ch’a ven e lasseme seurte con mia sërventa. A la fin ëd coj di che vojàutri i l’eve fissà për consegné la sità a nòstri nemis, i vëdreve che Nosgnor a vnira n’agiut d’Israel an servéndze ‘d mi. {{verse|chapter=8|verse=34}}Ciameme pa lòn ch’i veuj fé: mi’v dirai nen anans che tut a sia compì”. {{verse|chapter=8|verse=35}}"Va an pas, a l’ha dije Osia e j’àutri doi ansian. Che Nosgnor a sia con ti për fé arvangia dij nòsti nemis!”. {{verse|chapter=8|verse=36}}E a l’han lassà la tenda ‘d Giudita e a son tornà a soe posission. == 9 == {{chapter|9}} === L'orassion ëd Giudita === {{verse|chapter=9|verse=1}}Pròpi ant ël moment che, a l’ora ‘d sèira che ant ël Templi ëd Gerusalem, a, smonend l’oferta dij përfum, Giudita a l’é prosternasse fin-a a tèra. Chila a l’avìa butasse ‘d sënner an testa, dëscurvisse la vesta ‘d sach ch’a portava sota soe vestimente e a l’ha pregà Nosgnor con tute le fòrse:{{verse|chapter=9|verse=2}}«Nosgnor, ti ‘t ses ël Dé ‘d mè pare Simeon, mè grand! It ses ëstàit ti ch’it l’has butaje la spa an man për fesse arvàngia dj’ëstrangé ch’a l’avìo faje violensa a soa seure, ancora vèrgin. Lor a l’avìo dëspojàla sensa onta an violànda con ignominia. Lor a l’han fàit cheicòsa che ti ‘t l’avìe antërdì!{{verse|chapter=9|verse=3}}Për sòn it l’has consegnà a la mòrt ij sò cap, lor a son ëstàit a soa vira tradì: ël let andova che a l’avìo dzonorà la fiëtta a l’è stàit bagnà ‘d sò sangh. Ti ‘t l’has frapà ij sërvent con sò padron e ij sovran dzora ‘d sò tròno. {{verse|chapter=9|verse=4}}A l’é për tò vorèj, Nosgnor, che soe fomne a son stàite pijàita ‘d guera; soe fije ardovùe an s-ciavensa. Tut lòn che a l’avìo a l’é tombà ‘nt le man dël pòpol stimà da ti, j’Israelita, coj ch’a l’ero pien ëd zel a ubidite. Lor ch’a l’han avù n’oror ël dzonor causà a sò sangh e a l’han ciamà tò agiut. «Nosgnor, mè Dé, scota costa vìdoa!{{verse|chapter=9|verse=5}}Tut lòn che anans a l’era ‘ncapità, con lòn ch’a l’era rivaie prima ‘ncora e fin-a lòn ch’a rivrà apress, it ses ëstàit ti a felo. Ti ‘t decide la situassion d’adess e cola che a rivrà, e ij pian ch’it l’avìe pensà a son realisasse. {{verse|chapter=9|verse=6}}E j’aveniment progetà da ti a son ëvnùit a dite:"I soma sì!"{{verse|chapter=9|verse=7}}Nosgnor, varda: j’Assir a son vnùit con tuta soa fòrsa. Pien d’orgheuj dij sò cavaj e dij sò sivalié, fier ëd la soa fanteria poderosa, lor a buto fiusa an soe lanse e sò scu, an sò arch e soò gatafrust. Contut, lor a san pa, Nosgnor, ch’it ses ti che it l’has ël podèj ëd fé chité le guere. {{verse|chapter=9|verse=8}}Tò nòm a l’é:"Signor". Trància soa violensa con toa possansa. An tò bischiss: sfrisa soa fòrsa. Lor a l’avìo decidù ëd profané tò santuari, d’anflé ‘l tabërnàcol andova ch’as arlama toa glòria, ‘d dëstruve con ël fèr ij canton ëd tò autar. {{verse|chapter=9|verse=9}}Beica sò orgheuj! Faje sente toa fota! Daje toa fòrsa a la vìdoa e ch’a sia la fòrsa ‘d buté n’esecussion ël but che i son formame. {{verse|chapter=9|verse=10}}Con l’angann ëd mè làver fa tombé l’ës-ciav con sò padron e ‘l padron con sò ministr: Cassa soa blaga për man ëd na fomna. {{verse|chapter=9|verse=11}}Tò podèj a dipend pa da le multitud, toa fòrsa as pògia nen an sij potent. Ti ‘t ses ël Dé dj’ùmij, ël protetor dij pcit, ti ‘t sosten-e ij déboj, it daghe protession a coj che a son soj, it salve col ch’a l’ha perdù la speransa. {{verse|chapter=9|verse=12}}Òhi, Dé ‘d mè pare, Dé d’Israel, Signor dël cel e dla tèra, Creator dj’eve, rè ‘d tuta la creassion, scota mia preghiera. {{verse|chapter=9|verse=13}}Fà che ‘l parlé sedutor e l’angann a rivo a esse piaga e flagel ëd costissì, ch’a l’han but ëd crudeltà contra ‘d toa aleansa e tò templi sacrà, contra ‘l mont ëd Sion e la tèra dij tò fieuj. {{verse|chapter=9|verse=14}}Fà ‘n manera che tuta la gent, che tute le tribù a rivo a capì che it ses ti ël Dé fòrt, tutpotent, e che mach ti ‘t ses protetor d’Israel». == 10 == {{chapter|10}} {{verse|chapter=10|verse=1}}Chità st’orassion ëd sùplica adressà al Dé d’Israel, {{verse|chapter=10|verse=2}}Giudita a l’é alvasse e a l’ha ciamà soa creada. Apress a l’é portasse drinta a soa ca, andova ‘d costuma a passava ij di ‘d sabat e ‘d festa. {{verse|chapter=10|verse=3}}Ambelessì a l’è gavasse ‘l sach ëd tërliss dël deul ch’a la vestia. A l ‘é lavasse da la testa ai pé e profumasse con d’euli pressios. Peui a l’é rangiasse ij cavèj, fissasse un diadema e vestisse con vestimente da festa, coj dovrà cand a l’era ‘ncora viv sò marì Manasse. {{verse|chapter=10|verse=4}}A l’ha caussà ‘d sàndole e butasse sò bisò: ëd colan-e, brassalèt, anej e orcin e minca d’àutr ornament ch’a l’avèissa e che a la fèissa motobin anciarmanta a l’atension dj’òm ch’a podìo vëdla. {{verse|chapter=10|verse=5}}Apress a l’ha daje da porté a soa sërventa n’oiro ëd vin e n’ànfora d’euli. A l’ha ‘mpinì un sach ëd farin-a d’òrdi, ëd fi sëccà, ëd pan e ‘d formacc; a l’ha anvlupatà con soèn tute ste provigion e peui a l’ha butaje an sle spale ‘d soa creada. {{verse|chapter=10|verse=6}}Anlora a son surtìe tute doe vers la pòrta ‘d Betulia e a l’han trovà pront an sël leu Osia e j’ansian ëd la sità:Cabri e Carmi, ch’a l’ero al pòst ëd vardia. {{verse|chapter=10|verse=7}}Costissì cand a l’han vëddu sò visage transformà e con d’àutre vestimente, a son restà motobin anciarmà da soa blëssa e a l’han dije: 8"Che ‘l Dé dij nòstri antich at conceda na bon-a acoliensa e ‘d porté a realisassion ij tò but për l’onor d’Israel e la glòria ‘d Gerusalem"! {{verse|chapter=10|verse=9}}Chila a l’é anginojàsse për adoré Nosgnor, e a l’ha rësponduje:"Feme doverté la pòrta dla sità, përchè i peuda seurte e compì tut lòn ch’i l’avìo dit”. E lor a l’han comandaje a le vardie ‘d fé tut lòn che chila a l’avìa ciamà. {{verse|chapter=10|verse=10}}Costissì a l’han falo e Giudita a l’è surtìa con soa sërventa. E la gent ëd la sità a la seguitavo con j’ësguard antramentre ch’a calava da la montagna e a traversava la comba. Peui a l’han perdula ‘d vista. {{verse|chapter=10|verse=11}}Le doe fomne andasìo anans drite për la valada cora che ij soldà dl’avanpòst assir a son vnùje ‘ncontra. {{verse|chapter=10|verse=12}}A l’han fërmà Giudita e a l’han ‘nterogala: «Ëd che gent ses-to? D’andova ch’it ven-e ? Dova vades-to ?». «I son n’Ebrea. I scapo da mè pòpol, përchè a stan për tombé an vòste man. {{verse|chapter=10|verse=13}}I son vnùita për vëdde Olofernes, ël general an cap ëd vòstra armeja, për deje d’anformassion precise. I-j mostrerai d’andova passé për fesse padron ëd tuta sta region ëd montagna sensa perde n’òm». {{verse|chapter=10|verse=14}}Ij soldà a l’han scotala an beicand da bin sò visage. A la trovavo ëd na blëssa strasordinaria. A l’han dije: {{verse|chapter=10|verse=15}}«It l’has salvà toa vita, an caland an pressa e vnend a trové nòst magìster. Ore, ven an soa tenda: cheicadun ëd nojàutri at compagnerà da chiel. {{verse|chapter=10|verse=16}}Cand ch’it saras an soa presensa, gnun-e tëmme drinta ‘d ti, ma arpòrtje tut lòn ch’it l’avìe dit a nojàutri e Olofernes at tratrà bin”. {{verse|chapter=10|verse=17}}A l’han designà sent òm përchè a compagnèisso Giudita e soa creada fin-a a la tenda d’Olofernes. {{verse|chapter=10|verse=18}}E an tut ël campament a-i è staie un gran core da tute bande, da già ch’a l’era spantiasse la neuva dl’ariv ëd Giudita. A l’han faje sercc d’antorn antramentre che chila a spetava fòra da la tenda d’Olofernes përchè a fùssa ‘nformà ël general. {{verse|chapter=10|verse=19}}Tùit a stasìo ambajà da soa blëssa e, a causa ‘d chila a l’ero pien d’amirassion për j’Israelita, an ciamàndze un con l’àutr:"Chi é-lo ch’a peussa sotstimé na gent ch’a l’àbia ‘d fomne përparèj? A sarà bin ëd pa lassé survive gnanca n’Israelita: a sarìo bon ëd sogioghé tuta la tèra!». === Giudita a l'é portà da Olofernes === {{verse|chapter=10|verse=20}}A l’é vnùita fòra la vardia dël còrp d’Olofernes e tuti ij servient a l’han fala intré ant la tenda. {{verse|chapter=10|verse=21}}Olofernes a l’era dëstèis an sël let, sota d’un ridò ch’a fasìa da zinzarera fàit ëd na stòfa pressiosa rossa, brodà d’òr, d’ësmerald e d’àutre père pressiose. {{verse|chapter=10|verse=22}}A l’han nunsiaje la presensa ‘d chila e Olofernes a l’é portasse a l’intrada dla tenda: ëd sërvent a portavo dëdnans ëd chiel ëd flambò d’argent. {{verse|chapter=10|verse=23}}Da che Giudita a l’ha fàit soa aparission a la presensa d’Olofernes e dij sò ofissiaj, tùit a son restà pien d’amirassion për soa blëssa. Giudita a l’é chinasse fin-a tèra con la front për riverì ël general, ma ij sërvent a l’han fala aussé. == 11 == {{chapter|11}} {{verse|chapter=11|verse=1}}Olofernes a l’ha dije: «Stà sicura!Gnun-e tëmme. Mi i l’hai mai faje dël mal a chi a l’avèissa acetà ‘d serve Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra. {{verse|chapter=11|verse=2}}E se toa gent ch’a viv an coste montagne a l’avèissa pa dëspresiame, mi i l’avrìa nen alvà la lansa contra ‘d lor: a son ëstàit lor a vorèj ch’a rivèissa tut sòn. {{verse|chapter=11|verse=3}}Ore, dime ‘l motiv ch’a l’ha fate chité lor për vnì da nojàutri. Sicura, it saras vnùita ambelessì për salvete: Fate fòrsa! Ti ‘t restras viva sta neuit e le neuit apress ch’a rivran. {{verse|chapter=11|verse=4}}Gnun at farà dël mal. Tùit at trateran da bin, com a son tratà ij sërvent ëd mè magìster, rè Nabucodenesar». === Giudita a dëspiega soa presenza === {{verse|chapter=11|verse=5}}Giudita a l’ha rësponduje: «Lassa che toa s-ciava a peuda pijé paròla dëdnans ëd ti ; costa neuit i dirai nen ëd fàuss a mè sgnor, scótme magìster. {{verse|chapter=11|verse=6}}S’it seguite mè consej, Dé midem at farà porté a compiment n’euvra granda ; gnun dij tò but a sarà falèt. {{verse|chapter=11|verse=7}}Përchè, për la vita ‘d rè Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra, e për soa potensa ch’a l’ha mandate për ardrissé tuti j’esse vivent an sla stra pì giusta. Grassie a ti j’òm a lo servo e dcò le bestie ferose e cole doméstie e j’osèj dël cel a vivran an grassia ‘d toa fòrsa për l’onor ëd Nabucodenesar e tuta soa famija. {{verse|chapter=11|verse=8}}Nojàutri i l’oma sentù parlé ‘d toa saviëssa e ‘d toa adressa, Tut ël mond a sà che ti ‘t ses l’òm pì vajant ëd tut ël regn e che toa competensa d’ecession a fa ‘d ti un cap militar avosà. {{verse|chapter=11|verse=9}}«Për lòn ch’a riguarda ‘l dëscors tenù da Achior ant la toa ciambreja, noi i l’oma sentune ‘l contnù, përchè la gent ëd Betulia a l’ha risparmialo e chiel a l’ha raportaje tut lòn ch’a l’avìa dit dëdnans ëd ti. {{verse|chapter=11|verse=10}}Për lòn, sgnor sovran, ciapà pa soe paròle a la legera. Nen mach, ma pijte bin varda, përchè lòn ch’a l’ha dite a l’è giust: nòstra gent a l’è nen punìa o mnassà d’ëspà se a pëcca pa contra ‘d sò Dé. {{verse|chapter=11|verse=11}}Ore, përchè ‘l mè sgnor a vada pa a resté delodù e a man veuide: la mòrt a va a frapé j’Israelita, përchè ‘l pecà a l’è fasse padron ëd lor e a van a provoché la fota ‘d Dé coma tute le vire ch’a fan dël mal. {{verse|chapter=11|verse=12}}J’Israelita a son sensa mangé e l’eva a l’è motobin ràira. Për lòn a son decidusse ‘d maslé sò cabial e a l’han deliberà ‘d consumé tut lòn che la lege ‘d Dé a l’ha vietà ‘d mangé. {{verse|chapter=11|verse=13}}A l’han fin-a mangià le primissie dl’amson dël gran, parèj coma la décima part dël vin e dl’euli ch’a l’avìo butà da banda. Coste a sarìo ‘d ròbe sacrà, riservà ai sacerdòt an servissi dëdnans nòst Dé ant ël templ ëd Gerusalem. Gnun d’àutri ant ël pòpol a l’ha ‘l dirit gnanca ‘d tocheje. {{verse|chapter=11|verse=14}}Ma la gent ëd Gerusalem a l’ha già disubidì a’s comandament; a l’è për lòn che coj ëd Betulia a l’han mandà na delegassion dal consèj dj’ansian ëd Gerusalem për otnì l’autorisassion e la dispensa. {{verse|chapter=11|verse=15}}Ël di midem che lor a ‘rseivran costa autorisassion e a butran an pràtica sta dispensa, Dé a-j butrà an toe man e ti ‘t podras anienteje. {{verse|chapter=11|verse=16}}Për sòn, mi toa sërventa, ch’i l’hai savù tut sòn, i son scapà da lor e Dé a l’ha adressame a compì con ti n’amprèisa ch’a sarà stupor an tuti j pòst andova as në sentirà parlé. {{verse|chapter=11|verse=17}}Përchè toa sërventa a l’é religiosa e a dà cult al Dé dël cel di e neuit. E adess, magìster, mi antendrìa resté con ti, mè sgnor, ma ‘d neuit toa sërventa a surtirà ant la comba: mi i pregherai Nosgnor e chiel am dirà cand che lor a l’avran comëttù ij sò pecà. {{verse|chapter=11|verse=18}}Anlora vnirai a ‘rferite e ti ‘t podras seurte con tuta toa armeja, e gnun an tra ‘d lor a podrà resiste a ti. {{verse|chapter=11|verse=19}}Peui mi i podrìa fete guida a travers ëd la Giudèa, fin-a a Gerusalem e i farai buté tò tròno an mes ëd la sità. Ti ‘t podras mneje via tanme feje sensa bërgé e gnanca un can a baulerà dëdnans ëd ti. Dé a l’ha parlame: a l’ha dame ‘l don ëd savèj tut sòn d’anans e a l’ha mandame për dìtlo». {{verse|chapter=11|verse=20}}Le paròle ‘d Giudita a son piasuje a Olofernes e ai sò ofissiaj. Maravijà da tanta saviëssa a l’han dit: {{verse|chapter=11|verse=21}}"Da na part a l’àutra dël mond a esist pa na fomna parèj, për blëssa e sust ëd paròla". Peui Olofernes a l’ha dije a Giudita: «Dé a l’ha pro fàit bin a mandete ambelessì, leugn da tò pòpol, për dene vitòria e causé ruin-a a coj ch’a l’avìo ofendù Nabucodenesar, mè magìster. {{verse|chapter=11|verse=22}}Nopà ti, it ses nen mach bela, ma dcò bon-a a parlé. S’it faras com it l’has dit, tò Dé a sarà mè Dé. Ti ‘t vivras ant ël palass ëd rè Nabucodenesar e toa fama a sarà për tuta la tèra. == 12 == {{chapter|12}} === Giudita a l'é òspite d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=1}}Olofernes a l’ha fàit intré Giudita andova ch’a tenìa parà la tàula con doje e assiete d’argent, e a l’ha comandà che a servèisso a chila sò vin e sò pròpi mangé.{{verse|chapter=12|verse=2}}Ma Giudita a l’ha dije: «I mangerai nen ëd sòn, dësnò i farìa n’ofèisa a Nosgnor. I mangerai mach ëd la provigion ch’i son portame apress». {{verse|chapter=12|verse=3}}Olofernes a l’ha faje osservé: «E se a finiran ? Andova troveromne ‘d mangé d’ësta sòrt ?Al nòst campament a-i é gnun ëd toa gent”. {{verse|chapter=12|verse=4}}Contut a l’ha rësponduje Giudita: «Për toa vita, magìster, it sicuro che, anans ëd finì le risérve, Nosgnor a a l’avrà compì për mojen ëd mia man lòn ch’a l’ha decidù». {{verse|chapter=12|verse=5}}Përparèj che ij sërvent d’Olofernes a l’han compagnala a nea tenda, andova ch’a l’ha durmì fin-a a mesaneuit. Peui a l’ora dël cambi dla guardia a primalba, Giudita a l’é alvasse {{verse|chapter=12|verse=6}}e a l’ha faje dì a Olofernes:"Che mè sgnor a comanda ‘d lasseme seurte a fé mia orassion". {{verse|chapter=12|verse=7}}E Olofernes a l’ha ordinà a soa vardia përsonal ëd nen dëstorbela. E ant ij tre di ch’a l’era al campament: a surtìa ‘d neuit vers ël torent ëd Betulia e a pijava bagn a la sorgiss. {{verse|chapter=12|verse=8}}An tornad, a suplicava Nosgnor, Dé d’Israel, d’adressé soa ‘mprèisa al bon but ëd liberé sò pòpol. {{verse|chapter=12|verse=9}}Apress d’esse torna intrà al camp purificà, a restava an soa tenda fin-a che, vers sèira a fasìa sin-a. === Giudita a pija part al disné d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=10}}Ël quart di, Olofernes a l’ha smonù un disné riservà ai sò agiutant subordinà. Gnun d’àutri ofissiaj subaltern a l’ero anvità. {{verse|chapter=12|verse=11}}E a l’ha dije a Bagoas, l’eunuch carià ‘d tùit ij sò afé: «Anvita dcò cola fomna ebrea: sërca ‘d përsuàdla d’ëvnì a mangé e beive ansema a nojàutri, {{verse|chapter=12|verse=12}}Përchè a sarìa n’onta a nòsta reputassion che na fomna parèj as lassèissa pa possede! S’i la fèisso nen nòstra an farìo tuti la ciabra!». {{verse|chapter=12|verse=13}}Anlora Bagoas a l’é andàit a trové Giudita e a l’ha dije:"Ch’a l’àbia gnune tëmme sta bela fija ‘d presentesse a mè magìster. Chiel at fa l’onor d’anvitete. Ti ‘t beivras ëd vin an nòstra companìa e, ancheuj, ti ‘t saras tanme na fomna assira che a viva nt ël palass ëd Nabucodenesar”. {{verse|chapter=12|verse=14}}Giudita a l’ha rësponduje:"Chi son-ne mi për contradì mè magìster? Mi i farai tut lòn ch’a sarà agradì a sò euj e a sarà motiv ëd gòj fin-a al di ëd mia mòrt”. {{verse|chapter=12|verse=15}}Chila a l’é butasse soe pì bele vestimente e ornasse ‘d tute soe giòje. Soa creada a l’era pressasse a slarghé për tèra dëdnans d’Olofernes le plisse arseivùe da Bagoas për setessie ansima tùit ij di e pijé da mangé. {{verse|chapter=12|verse=16}}Giudita a l’é intrà ant la tenda e a l’é dëstendusse an sle plisse. A vëdla, ël cheur d’Olofernes a lé restane anciarmà an bolversand sò spìrit. Chiel a l’è stait sesì da n’anvìa violenta ‘d possedla.Dal prim di ch’a l’avìa vëddula a sërcava l’ocasion ëd sedùe chila. {{verse|chapter=12|verse=17}}Olofernes a l’ha dije:"Beiv e argiojiss con nojàutri!”. {{verse|chapter=12|verse=18}}"Òhi, magister, a l’ha rësponduje Giudita, i beiverai, përchè i son mai stàita an mia vita tant onorà parèj d’ancheuj”. {{verse|chapter=12|verse=19}}E a l’é butasse a mangé e a bèive dëdnans d’Olofernes lòn che soa sërventa a l’avìa prontaje. {{verse|chapter=12|verse=20}}Olofernes, anciarmà da soa presensa, a l’ha beivù tant ëd col vin com a l’era mai capitaje ‘d beive ant un di sol. == 13 == {{chapter|13}} === Giudita a decàpita Olofernes === {{verse|chapter=13|verse=1}}Fasse tard, ij convità a son pressasse andé via. Bagoas a l’ha sarà da fòra la tenda d’Olofernes e slontanà soe vardie presente: a son andàit tùit a deurme përchè a l’avìo beivù fin-a tròp. {{verse|chapter=13|verse=2}}Giudita a l’é restà sola an soa tenda e Olofernes a l’é campasse an sël sò let, cioch ëd pianta. {{verse|chapter=13|verse=3}}Giudita a l’avìa dije a soa creada ‘d tense fòra da la tenda e d’esse pronta a seurte dal campament, com a l’avìa fàit tùit ij di ; an efet a l’avìa dit che a surtìa për preghé e dcò a Bagoas a l’avìa parlà an costa manera. {{verse|chapter=13|verse=4}}Përparèj a l’ero artirasse tuti da soa presensa e gnun, pcit o grand a l’era restà drinta ‘d la tenda. Giudita da para dël let d’Olofernes, a disìa drinta ‘d chila costa orassion: “Nosgnor, Dé ‘d tute potense, beica con favor lòn che i veuj fé për l’esaltassion ëd Gerusalem. {{verse|chapter=13|verse=5}}A l’é rivà ‘l moment ‘d salvé toa gent an portand a compiment mè propòsit për la ruin-a dij nemis alvà contra ‘d nojàutri». {{verse|chapter=13|verse=6}}Peui, avzinasse a la testera dël let d'Olofernes, a l’ha dëstacane ‘l sàber ëd chiel. {{verse|chapter=13|verse=7}}Avzinasse na vira ‘d pì al let, a l’ha ‘mbrancà la caviera d’Olofernes an disend:"Dame fòrsa an cost moment, Nosgnor Dé d’Israel». {{verse|chapter=13|verse=8}}E con tuta soa fòrsa a l’ha frapà doe vire con ël sàber ël còl d’Olofernes e a l’ha tajaje la testa an riond, dëstacàndla. {{verse|chapter=13|verse=9}}Peui a l’ha fàit robaté ‘l còrp fòra dal let e a l’ha s-ciancà le cortin-e dle colòne an surtend an pressa con la testa d’Olofernes ch’a l’ha consegnà fòra a soa sërventa. {{verse|chapter=13|verse=10}}Chila-sì a l’ha butala drinta al sach ëd le proviande. Peui a son tute doe surtìe com a fasìo ëd costuma për andé a preghé. Apress d’avèj traversà ‘l campament, a l’han contornà la comba, a son montà an sla montagna ‘d Betulia an rivand a le pòrte dla sità. === Giudita a artorna a Betulia === {{verse|chapter=13|verse=11}}Giudita a l’ha crijà da leugn a le vardie dle pòrte:"Doverté! Doverté an pressa la pòrta! Nosgnor Dé a l’è ancor con nojàutri!Ancheuj a l’ha mostra soa fòrsa a favor d’Israel e soa potensa vers ij nemis”. {{verse|chapter=13|verse=12}}Pen-a che j’òm ëd la sità a l’han sentù soa vos, a son pressasse a calé a la pòrta dla sità e a l’han fàit ciamé j’ansian. {{verse|chapter=13|verse=13}}Tùit a son butasse a core, dal pì pcit al pì grand, përchè a j’ësmijava pa credìbil che Giudita a fùssa tornà. A l’han dovertaje la pòrta, e a l’han faje acoliensa an viscand na giolà ‘d feu, e a son fasse tuti d’antorn a lor doe. {{verse|chapter=13|verse=14}}Giudita a l’ha dije ‘d na vos viva e pien-a:"Laudé Dé!Laudé Dé, ch’a l’ha pa dëstornà soa misericòrdia për la gent dj’Israel. Sta neuit chiel a l’é servisse ‘d mia man për frapé ij nòstri nemis”. {{verse|chapter=13|verse=15}}Antlora chila a l’ha tirà fòra la testa fòra dal sach e an mostrandila a l’ha dije: «Vardé sì, a l’é la testa d’Olofernes, general an cap dl’armeja assira. Beiché 'l ridò andova che sota a durmìa cioch pers. Nosgnor a l’ha colpilo për man ëd na fomna e a l’ha falo meuire. {{verse|chapter=13|verse=16}}Com a l’é vera che Nosgnor a viv, chiel a l’ha guername an tuta mia amprèisa, përchè chiel-sì a l’é fasse anciarmé da mia blëssa a soa ruin-a, ma a l’ha pa podù compì con mi gnun mal a mia contaminassion e onta». {{verse|chapter=13|verse=17}}A l’ero tùit ambajà ‘d pianta. A son prosternasse për adoré Dé e tùit ansema a crijavo: «Noi ‘t laudoma, Nosgnor, d’avèj ardovù a nen ancheuj ij nemis ëd tò pòpol». {{verse|chapter=13|verse=18}}Osia a l’ha dit a Giudita: «Ël Dé Pì che Àut a l’ha benedite, cara mia fija, pì che tute le fomne dla tèra. Ch’a sia benedì Nosgnor Dé, creator dël cel e dla tèra! A l’è chiel ch’a l’ha guidate a tronché la testa dij nòstri nemis. {{verse|chapter=13|verse=19}}La gent as n’aviserà sempe dël coragi ch’it l’has avù, la speransa ch’it l’has avù a tomberà mai pì dal cheur dj’òm, ch’a memorieran për sempe la potensa ëd Nosgnor. {{verse|chapter=13|verse=20}}Che Dé istess at daga celebrità ant ij sécoj!Ch’a t’arpata ‘d bin përchè ti ‘t l’has risigà toa vita për l’umiliassion che a mnassava nòstra gent!An agissand con dritura dëdnans ëd nòst Dé ti ‘t l’has preservane da la ruin-a. == 14 == {{chapter|14}} === Ël consèj 'd Giudita === {{verse|chapter=14|verse=1}}Anlora Giudita a l’ha dije: "Scoteme, car ij mè frej: ciapé sta testa e péndla pì àut possìbil ai merlet dla muraja ‘d nòstra sità. {{verse|chapter=14|verse=2}}Doman matin bonora, speté ch’a s-ciòda la lus ëd la matin e a sia comparì ël sol an sla tèra: anlora, mincadun ch’a ciapa soa armura da guera e che tuti j’òm vajant a seurto da sità!Sernive un comandant, e fé visa coma se i vorèisse calé a la pian-a, vers le prime difèise assire. Ma caleie pa. {{verse|chapter=14|verse=3}}Ij soldà assir andran armesse e an pressa drinta ‘l campament a sërcran ëd dësvijé ij generaj dël sò esércit. Peui a s’assembleran dëdnans ëd la tenda d’Olofernes, ma a lo trovran pa viv. Sesì da la pau a scaperan leugn da vojàutri. {{verse|chapter=14|verse=4}}Anlora i sareve voi e coj ch’a stan an tut ël teritòri d’Israel a seguiteje e a patlé ij fugitiv. {{verse|chapter=14|verse=5}}Ma, anans ëd fé tut sòn, ciameme Achior, l’Amonita. Venta ch’a vëdda e a ‘rconòssa la testa ‘d col ch’a meprisava tant la gent d’Israel e che a l’avìa mnalo ambelessì votandlo a la mòrt con nojàutri". {{verse|chapter=14|verse=6}}Donch, a l’han dun-a ciamà Achior ëd la ca d’Osia, che, an rivand a la ciambreja dël pòpol a l’ha vëddù sùbit la testa d’Olofernes an man ëd n’òm e a l’è tombà për tèra sensa fià. {{verse|chapter=14|verse=7}}Cora ch’a l’han alvalo, chiel a l’è campasse ai pé ‘d Giudita pien ëd riverensa e a l’ha crijà:"Ch’it sie benedìa an tute le ca dla Giudea!Tute le gent ch’a sentiran tò nòm a në saran maravijà. {{verse|chapter=14|verse=8}}Ore dime: contme lòn ch’it l’has fàit ant ësti di”. E Giudita a l’ha contaje dëdnans ëd la gent tut lòn che a l’avìa fàit dal di ch’a l’era surtìa da la sità fin al moment ch’a parlava. {{verse|chapter=14|verse=9}}Finì ëd parlé, ël pòpol a l’è s-cionfà a tuta vos d’argiojissansa e a l’ha ‘mpinì la sità ‘d vos ëd gòj. {{verse|chapter=14|verse=10}}Anlora Achior, an vëddend lòn che ‘l Dé d’Israel a l’avìa compì a l’ha chërdù frem an Dé, a l’é fasse sirconcide e a l’é intrà për sèmper a formé part dël pòpol d’Israel. === La mòrt d'Olofernes === {{verse|chapter=14|verse=11}}Matin bonora, a l’han pendù la testa d’Olofernes a le muraje dla sità. Peui minca n’òm a l’ha ciapà soe arme; a son calà arlongh ij vieuj dj’erse dla montagna dividù an manìpoj. {{verse|chapter=14|verse=1}}J’Assir, an vëddendje, a l’han mandà ‘d soldà a l’arserca dij cap, e costissì a son andàit a conté la neuva a j’ëstratega, e peui ai comandant e a tuti j’ofissiaj. {{verse|chapter=14|verse=13}}A son butasse tuti dëdnans ëd la tenda d’Olofernes e a l’han dije a sò atendent Bagoas:"Dësvija nòst magìster!Përchè sta gusaja d’Israelita a son ancalàsne a calé për dene bataja: a voreran fesse tùit ësterminé!". {{verse|chapter=14|verse=14}}Bagoas a l’é intrà e a l’ha tambussà a l’alcòva dla tenda: a l’era sicur che Olofernes a durmièissa con Giudita. {{verse|chapter=14|verse=15}}Meno che, da già che gnun a rëspondìa, a l’ha dëscostà ‘l ridò për intré andrinta: e a l’ha trovà Olofernes cadàver, dëstèis për tèra randa dl’intrada, sensa soa testa. {{verse|chapter=14|verse=16}}Bagoas a l’é butasse a crijé, a gëmme, a brajé e a s’ës-ciancava le vestimente. {{verse|chapter=14|verse=17}}Peui a l’é sfrandasse ant la tenda ‘ndova che Giudita a l’era logià sensa trovela. Anlora a l’è pressipitasse fòra an facia dla gent an sbramassand: {{verse|chapter=14|verse=18}}"Jë s-ciav a l’han tradine! Na fomna giudea, da sola a l’ha campà d’onta an sla casà ‘d Nabucodenesar! Olofernes a l’è là për tèra decapità!19 Cand che ij comandant dl’armeja assira a l’han sentù coste paròle, a son s-ciancasse ij mantèj e a son restane stravirà drinta ‘d lor. A crijavo fòrt e ij sò braj e uch ëd dolor a ‘rsonavo për tut ël campament. == 15 == {{chapter|15}} === J'Assir a scapo tuti sbaruvà === {{verse|chapter=15|verse=1}}Ij soldà ch’a l’ero ant le tende, a son restà bele ambajà, cand ch’a l’han savù la neuva. {{verse|chapter=15|verse=2}}Frapà da la pau e da l’ësparm, lor a l’han chità ‘l campament, e a testa cin-a a son scampà për ij vieuj dla pian-a e dla colin-a mincadun për sò cont. {{verse|chapter=15|verse=3}}Dcò coj ch’a l’avìo ocupà j’auteur ant j’anviron ëd Betulia a son scapà. E a l’é stàit antlora che j’Israelita bon a porté j’arme a son campasse contra ‘d lor. {{verse|chapter=15|verse=4}}Osia a l’ha mandà ‘d nunsi a Betomestaim, a Bebai, a Coba, a Còla e an tut ël pais d’Israel, për anformeje ‘d lòn ch’a passava; a l’ha animaje tùit a seguité ij nemis për stermineje,{{verse|chapter=15|verse=5}}E pen-a che j’Israelita a l’han savulo, a son campasse tùit ansema contra ij nemis fugitiv, e a l’han dësblaje a tòch fin-a a Coba. E a son rivà dcò la gent ëd Gerusalem e dle montagne përchè dcò lor a l’ero vnùit a savèj ij fàit ancapità ant ël camp dj’Assir, Coj dël pais ëd Ghilead e dla Galilea a l’han tacà ij nemis ëd fianch, an causàndje ‘d greve pèrdite fin-a a Damasch e sò anviron. {{verse|chapter=15|verse=6}}La rimanensa dla gent ëd Betulia a l’é campasse an sij campament assir, e a l’han ravagiaje e vagnane na bon-a pijàita, {{verse|chapter=15|verse=7}}Peui, an tornand dal seguité ij nemis, j’àutri israelita a son fasse padron ëd lòn ch’a restava. La gent dij vilage e dle cassin-e, dla montagna e dla pian-a a l’han ciapà dcò lor un foson ëd botin, përchè a-i në j’era na gròssa caterva. === J'Israelita a selebro soa vitòria === {{verse|chapter=15|verse=8}}Ël gran sacerdòt Joachim e ‘l consèj dj’ansian ëd Israel, ch’a stasìo a Gerusalem, a son vnùit a Betulia. Lor a vorìo réndse cont da lor midem dij boneur che Nosgnor a l’avìa acordà a j’Israelita. Lor a vorìo dcò vëdde Giudita për salutela. {{verse|chapter=15|verse=9}}Intrà ch’a l’ero da chila, a l’han adressaje ‘d làude unànime an disend:» Ti ‘t ses la glòria ‘d Gerusalem, l’orgheuj ëd nòstra rassa, l’onor ëd nòstra gent! {{verse|chapter=15|verse=10}}It ses stàita ti midema a fé tut sòn! It ses ti la causa dël boneur d’Israel e Dé istess a ‘rgiojiss ëd lòn ch’it l’has fàit. Che Nosgnor Onipotènt at benedissa për sempe!”. E tut ël pòpol a l’ha rëspondù:"Amen!Ch’a sia parèj!». {{verse|chapter=15|verse=11}}J’Israelita a l’han passà tranta di a ravagé ‘l camp assir. A l’é stàit donà a Giudita la tenda d’Olofernes, soa argentaria, ij sò let, ij sò vas e tùit ij sò parament. Chila a l’ha pijàit tut, a l’ha cariane na part an sla soa mula e peui a l’ha giovà ij sò chèr ambaronàndie ansima la ròba. {{verse|chapter=15|verse=12}}E tute le fomne d’Israel a son vnùite a vëdla, e cheicadun-a a la felissitava an dedicàndje na dansa an sò onor. E Giudita a l’ha ciapà ‘d boché ‘d feuijage e a l’ha dane a le fomne che a l’ero con chila. {{verse|chapter=15|verse=13}}Chila e soe compagne a son ancoronasse con branch d’uliv. Peui, Giudita a l’è butasse an testa al cortegg, an condusend la dansa dj’àutre fomne. Tuti j’òm d’Israel a-j seguitavo con soe arme e con coron-e ‘d feuje: lor a cantavo a vos àuta. === L'imn ëd làude 'd Giudita === {{verse|chapter=15|verse=14}}Giudita a l’ha ‘ntonà un cant ëd arconossensa dëdnans ëd tut Israel e ‘l pòpol antregh a l’é giontasse a sò cant: == 16 == {{chapter|15}} {{verse|chapter=16|verse=1}}Giudita a l’ha cantà parèj: «Al son dij tambornin dansé dëdnans ëd Nosgnor, canté al Signor al son dij cimbalis! antoné un salm ëd lauda, esaltelo e proclamé sò nòm! {{verse|chapter=16|verse=2}}Përchè Nosgnor a l’é un Dé ch’a buta fin a le guere; chiel a l’ha torna portame an sò campament an tra soa gent, a l’ha liberame da mè persecutor.{{verse|chapter=16|verse=3}}Assur a l’é rivà da le montagne dël nòrd, con n’armeja ‘d desen-e ‘d milen-e: sò gran nùmer a stopava ij torent e ij sò sivalié a coatavo ij brich. {{verse|chapter=16|verse=4}}Ij nemis a vorìo deje feu a tut ël pais, passé a fil d’ëspà nòstri giovo, campé për tèra nòstre masnà, ciapé tanme pijàita nòstri fiolin, rapì nòstre fije. {{verse|chapter=16|verse=5}}Nosgnor Onipotent a l’ha dësblàje, an valendze ‘d na fomna! {{verse|chapter=16|verse=6}}Përchè ‘l guerié poderos a l’é pa stàit sversà da ‘d giovo pien ëd fòrsa, e gnanca patlà da fieuj ëd titan, nì d’àut gigant a l’han drocalo, ma Giudita, la fija ‘d Merari: a l’ha dësarmalo con la blëssa ‘d sò visagi. {{verse|chapter=16|verse=7}}Për liberé Israel da l’angossa chila a l’ha chità soa vesta da vìdoa, a l’é profumasse ‘l moro, {{verse|chapter=16|verse=8}}e a l’è coefasse ‘d na coron-a ij cavej; A l’é vestisse ‘d lin për sedùe ‘l nemis. {{verse|chapter=16|verse=9}}Soe sàndole a l’han anciarmà ij sò euj, soa blëssa a l’ha ‘mpërzonà sò cheur e ‘l sàber a l’ha tranciaje ‘l còl. {{verse|chapter=16|verse=10}}Ij Persian a l’han tramblà dëdnans ëd sò corage, e soa fòrsa a l’ha sbaruvà ij Medi. {{verse|chapter=16|verse=11}}E mè pòpol acablà a l’ha bramà fòrt, e j’Assir a son ëstàit sesì dë sparm; ij mè pòver a l’han brajà e lor a son stane bolversà, a l’han crijà fòrt a j’àutri a son scapà. 12 Da pusil a l’han passaje da part a part, tanme disertor a l’han trapassaje con flecie, a son mòrt sota j’armeje ‘d Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=13}}«I andrai a canté a Nosgnor na càntica neuva: Signor, ti ‘t ses glorios e grand, Toa potensa a l’é na maravija, as peul pa vince. {{verse|chapter=16|verse=14}}Che tute toe creature a sio pronte a servite, ti ch'it l’has mach da parlé përchè tut a esista, ti ch'it l’has mandà tò Spìrit për feje. Gnun a peul arviresse a toa paròla. {{verse|chapter=16|verse=15}}Le montagne e ij mar a trambleran su soe fondamenta, ròch e priòch a s’ëslingueran tanme sira, ma coj ch’a l’han tëmma ‘d ti,a podran sempe conté con tò amor. {{verse|chapter=16|verse=16}}Ël përfum agreàbil d’un sacrifissi a l'é bin pòch për ël Signor, la grassa ‘d n’olocàust a l’è pa pro për ti. Ma col ch’a rëspeta Nosgnor a l’avrà na grandëssa duràbla. {{verse|chapter=16|verse=17}}Maleur ai pòpoj ch’a s’àusso contra nòstra gent! Nosgnor Onipotènt a-j castijerà ‘nt ël di dël Giudissi: feu e verm a dvoreran le carn ëd lor, e a brameran ëd dolor për sèmper”. {{verse|chapter=16|verse=18}}Rivà a Gerusalem a son andàit a adoré Nosgnor. A son purificasse, a l’han smonù ëd sacrifissi complet, d’oferte volontàrie e d’àutri don. {{verse|chapter=16|verse=19}}Giudita a l’ha armëttù al templi, tùit ij parament d’Olofernes che ‘l pòpol a l’avìa daje. Ël ridò ch’a l’avìa pijàit da la stansia da let d’Olofernes, tanme oferta sacrà a Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=20}}Për tre mèis la gent a l’ha celebrà la vitòria a Gerusalem aranda dël leu sant dël templ, e Giudita a l’era restà con lor. === Mòrt ëd Giudita === {{verse|chapter=16|verse=21}}Passà coj di, a son tornasne tùit a ca soa. Giudita a l’era tornà a Betulia ‘ndova ch’a l’é andàita anans a vive ant la soa proprietà. Tant che a l’ha vivù soa ‘rputassion a l’é spantiasse për tut ël pais. {{verse|chapter=16|verse=22}}A l’ha avù vàire pretendent ch’a l’avìo maitass ëd mariela. Ma chila a l’ha mai pì vorsù acasesse e gnun òm a l’é mai pì avzinasse a chila apress che sò marì Manasse a l’era mòrt e stàit sotrà con soa gent. {{verse|chapter=16|verse=23}}Giudita a l’é rivà motobon an là d’età. A l’ha mach sempe abità la ca ‘d sò marì fin-a a la bela età ‘d sentessinch ann: anans ëd meuire a l’ha conceduje la libertà a soa sërvanta ; apress a l’é mòrta a Betulia e a l’han sotrala ant ël camp ëd la balma ch’a fasìa da tomba dcò për sò marì. {{verse|chapter=16|verse=24}}La gent d’Israel a l’ha fàit set di ëd deul për chila. Sèmper anans ëd meuire, Giudita a l’avìa distribuì tut lòn ch’a l’avìa an tra ij parent pì davzin ëd sò marì Manasse e ‘d soa pròpia famija. {{verse|chapter=16|verse=25}}Fin-a che Giudita a l’é stàita an vita, e motobin ëd temp apress, mai pì gnun a l’é ancalasne d’anchieté j’Israelita. [[Category:Bibia]] [[Category:Testament Vej]] [[Category:Deuterocanònich]] q940x3d0pcdxlgij9jkw2ee8lmc8bue 34808 34807 2024-10-23T14:08:53Z 93.150.244.16 /* Ël caràter ëd Giudita */ 34808 wikitext text/x-wiki {{header | title = [[La_Bibia_piemontèisa|La Bibia piemontèisa]] | author = | section = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich|Ij Deuterocanònich]] | previous = | next = | notes = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Giudita/Introdussion|Introdussion]] }} {{TOCright}} = Ël lìber ëd Giudita = == 1 == {{chapter|1}} === Arpacsad a fortìfica Ecbatan-a === {{verse|chapter=1|verse=1}}Dl’ann ch’a fa dódes dël regn ëd Nabucodenesar, ch’a l’avìa regn an sl’Assiria an Ninive, la sità gròssa, Arpacsad a regnava an sij Medi an Ecbatan-a. {{verse|chapter=1|verse=2}}Chiel-sì a l’ha construì ant j’anviron d’Ecbatan-a muraje ‘d pera tajà ant la mzura ‘d tre cùbit ëd larghëssa e ses ëd longhëssa, an portand l’autëssa dël mur a stanta cùbit e la larghëssa a sinquanta. {{verse|chapter=1|verse=3}}Aranda dle pòrte dla sità a l’ha drissà ëd tor an muradura àute sent cùbit e larghe sessanta a la fondassion; {{verse|chapter=1|verse=4}}e costruì ëd pòrte alvàndie fin-a a l’autëssa dë stanta cùbit: mincadun-a larga quaranta cùbit, për la surtìa dij sò guerié vajant e la parada dij sò fantassin. {{verse|chapter=1|verse=5}}Anlora rè Nabucodenesar a l’ha portà la guera a Arpacsad ant la pian-a granda, visadì an cola pian-a ch’as treuva ant ël teritòri ëd Ragau. {{verse|chapter=1|verse=6}}Tuti coj ch’a stasìo ant le montagne e coj dl’Eufrate, dël Tigris e dl’Hidaspà, e coj ch’àbito ant la pian-a d’Arioch, rè dj’Elamita <ref>valadì l'Elimàide, provinsa oriental dij Persian.</ref>, a son ëscontrasse contra ‘d Nabucodenesar. Parèj che vàire nassion a son trovasse assemblà n' agiut dij fieuj ëd Cheleod, visadì dij Medi. === Nabucodenesar a pùblica n'ultimatum === {{verse|chapter=1|verse=7}}Anlora Nabucodenesar rè dj’Assir a l’ha spedì ëd messagé a tute le gent ëd la Persia e a tùit j’abitant ëd le region ocidentaj: a coj dla Cilicia e ‘d Damasch, dël Liban e dl’Antiliban e a tuta la gent ëd la fassa dj’anviron dël mar, {{verse|chapter=1|verse=8}}e a coj che a fasìo part ëd la gent dël Carmel e ‘d Ghilead, dl’àuta Galilea e dla pian-a gròssa d’Esdrelon; {{verse|chapter=1|verse=9}}e a tuti coj ch’a l’ero drinta la Samaria e an soe sità, o che abitavo dë ‘dlà dël Giordan fin-a a Gerusalem, Batane, Chelus e Cades e al fium d’Egit, Tafnes, Ramses e tuta la tèra ‘d Ghessen, {{verse|chapter=1|verse=10}}e andasend fin-a a la region dzora ‘d Tanis e Memfi, e ancora comprendend la gent d’Egit fin-a a le finaje d’Etiòpia. {{verse|chapter=1|verse=11}}Mach che ij pòpoj ëd tute coste region a l’han pa daje da ment a l’anvit ëd Nabucodenesar rè dj’Assir, e a son nen andàit a fé la guera con chiel, përchè a l’avìo gnun-e tëmme ‘d chiel e a lo consideravo n’òm basta ch’a sia. Lor a l’han mandà andaré ij sò messagé con dzonor e a man veuide. {{verse|chapter=1|verse=12}}A l’é stàit parèj che Nabucodenesar a l’é anviscasse ‘d flin-a afrosa contra ‘d tuti coj pais e a l’ha giurà për sò tròno e për sò regn ëd tiré arvangia con la spa dij teritòri dla Cilicia, dla Damasen-a e dla Siria, e ‘d soprime tute le popolassion Moabite, ij fieuj d’Amon, tuta la Giudèa e j’abitant tuti dl’Egit fin-a ‘n brova dij doi mar. === Arpacsad a l'é batù === {{verse|chapter=1|verse=13}}Dl’ann ch’a fa disset a l’ha marcià con l’armeja contra ‘d rè Arpacsad, a l’ha batulo dasendje ‘l gir a sò esèrcit con tuta soa cavalarìa e sò chèr. {{verse|chapter=1|verse=14}}A l’é fasse padron ëd soe sità, rivand fin-a a Ecbatan-a, conquistand-ne le tor, ravagiand-ne piasse e crosiere, scarnificand-ne la blëssa. {{verse|chapter=1|verse=15}}Arpacsad a l’ha arciapalo an sle montagne ‘d Ragau, crivlalo ‘d flecie e da col di a l’ha gavalo d’an mes. {{verse|chapter=1|verse=16}}Peui a l’é tornà a Ninive, con tuta l’armeja ramassà dal mond, ch’a l’era un foson sensa fin ëd combatent e a l’é fermasse ambelelà, chiel e sò esèrcit, për sentevint di dàndse a divertiment, disné e bela vita. == 2 == {{chapter|2}} === Spedission contra dl’Ocident === {{verse|chapter=2|verse=1}}Ël di che a fa vintedoi dël prim mèis dl’ann ch’a fa disdeut, a l’é ‘ncapità sòn: ant ël palass ëd Nabucodenesar rè d’Assiria a l’é tratasse dla manera ‘d pijesse arvangia ‘d tute cole tere, com a l’era disse. {{verse|chapter=2|verse=2}}Chiel a l’ha convocà tùit ij sò ministr e sò dignitari, a l’ha con lor tenù consèj secret e mostrà ‘d pianta tut ël malfé ëd cole tère. {{verse|chapter=2|verse=3}}Costissì a l’avìo dessidù ëd fé meuire tuti coj ch'a l’avèisso pa seghità l’órdin ëd soa boca. {{verse|chapter=2|verse=4}}E sòn a l’é ancapità: esaurìa la consultassion, Nabucodenesar, rè dj’Assir, a l’ha convocà Olofernes<ref> Olofernes e Bagoas(Giudita 12:11) a son nòm persian.</ref>, general an cap ‘d soe armeje, ch’a l’era sò scond, e a l’ha dije: {{verse|chapter=2|verse=5}}"Përparèj a parla ‘l rè grand, sgnor ëd tuta la tèra: Varda, ti ‘t surtiras tant ‘me lugtenent, e con ti ‘t l’avras ciapà d’òm vajant ëd fòrsa: sentevintmila fantassin, e un gròss foson ëd cavaj con sò sivalié, dël nùmer ëd dodesmila; {{verse|chapter=2|verse=6}}con tut lòn t’andras a scontrete contra ‘d tùit ij pais dl’ocident, da già ch’a l’han pa ubidì al comand ëd mia boca. {{verse|chapter=2|verse=7}}A lor it ordineras ëd parete soe oferte ‘d tèra e d’eva, tanme marca ‘d sotmission sensa condissio. Mi i-j farai sente tut ël pèis ëd mè furor!Mia armeja a greverà dzora minca tòch ëd tèra e a ravagerà tut a sò passagi. {{verse|chapter=2|verse=8}}Tuti coj che a tomberan ferì a ampiniran soe combe e minca torent e fium a sarà pien a ras ëd caròpe. {{verse|chapter=2|verse=9}}Ij sò përzoné a saran arpossà fin-a ai finagi estrem ëd la tèra. {{verse|chapter=2|verse=10}}Ti donch òcupa për mi tut sò teritòri: na vira ch’a saran arendusse a ti, it-j tniras a mia disposission fin-a al di ch'i vnirai mi istess a castijéje. {{verse|chapter=2|verse=11}}Për lon ch’a riguarda j’arviros, che tò euj a l’àbia pa ‘d compassion: ch’a sio destinà a la mòrt e a la devastassion për tut sò pais. {{verse|chapter=2|verse=12}}Con sòn a l’é vrità che mi i son viv e a viv la potensa ‘d mè regn, sòn a l’é lòn ch’i diso e ch’i farai ëd mia man!{{verse|chapter=2|verse=13}}Pijìte varda ‘d pa trasgredì gnun-a paròla ‘d tò sgnor: nen. Nopà it portras a compiment lòn ch’i l’hai comandate e buta pa ‘d temp a passé a l’assion ij mè comand!”. === Campagna d'Olofernes === {{verse|chapter=2|verse=14}}Olofernes a l’é surtì da la cort ëd sò sgnor: a l’ha convocà tùit ij potent, ij generaj e ij comandant dl’armeja assira. {{verse|chapter=2|verse=15}}Peui a l’ha sernù j’òm për la bataja, com a l’avìa comandaje sò sgnor, cheicòsa coma sentevintmila guerié, pì dodesmila arcé a caval, {{verse|chapter=2|verse=16}}e a l’ha ciadlàje an rangh com as costuma ‘nquadré la tropa për la guera. {{verse|chapter=2|verse=17}}A l’ha ciapà na caterva ‘d gamej e ‘d borich e muj tanme echipage a le trope, e un foson ëd beu, feje e crave për proviande. {{verse|chapter=2|verse=18}}Na quantità ‘d provision për minca un fant, e un riforniment gròss d’òr e d’argent a rivava dal tesòr dël rè. {{verse|chapter=2|verse=19}}Peui a son partì, Olofernes con tuta soa armeja për anandié la spedission e precede rè Nabucodenesar a coaté la tèra ‘d ponent con sò cariagi, sivalié e fanterìa sernùa. {{verse|chapter=2|verse=20}}A l’era giontasse a lor na moltitùdin vària e ‘d bon nùmer ëd soldà d’àutri pòpoj, tant ‘me d’aliòstre o come la póer ëd la tèra, ampinìo tut, as podìo pa contesse. {{verse|chapter=2|verse=21}}Da Ninive a l’han marcià për tre di an diression ëd la pian-a ‘d Bectilet e a l’han butà camp aranda dla montagna ch’a stà a snìstra dl’Àuta Cilicia. {{verse|chapter=2|verse=22}}Da là, an bogiand tut sò esèrcit, fantassin, cavaj e cariagi, Olofernes a l’é portasse anvers ëd la montagna. {{verse|chapter=2|verse=23}}A l’ha vastà Fud e Lud e ravagià ij fieuj ëd Rassis e j’Ismaelita, ch’a stasìo ant ël desert a mesdì ëd Cheleon. {{verse|chapter=2|verse=24}}Peui, passà l’Eufrate, a l’ha dëstraversà l’Àuta Mesopotàmia e drocà tute le sità fortificà an sël torent d’Abron-a fin-a al mar. {{verse|chapter=2|verse=25}}A l’é dcò fasse padron ëd la Cilicia, an ësterminand tuti j’opositor e rivand ant la region ëd Iafet an meridion a le finaje dl’Arabia. {{verse|chapter=2|verse=26}}A l’ha sircondà tùit ij Madianita e butà a feu soe tende an pijàndje ‘l cabial. {{verse|chapter=2|verse=27}}Andasend anans, a l’é calà ‘nvers la pian-a ‘d Damasch, ant ij di dl’amson dël gran, a l’ha daje feu a tùit ij sò camp, votà a la dësparission total ij sò strop e sò cabial, ravagià soe sità, vastà soe campàgne e passà a fil d’ëspà tùit ij giovo. {{verse|chapter=2|verse=28}}La pau e lë sparm ch’a fasìa a l’é anlora spantiasse për tute le gent costiere, coj ëd Sidon e ‘d Tir, j’abitant ëd Sur e Ochin-a, ël pòpol ëd le sità d’Jemnà, e dcò la gent d’Asdod e d’Ascalon: tùit a l’han avune na tëmma gròssa. == 3 == {{chapter|3}} === Implorassion ëd pas === {{verse|chapter=3|verse=1}}Për lòn tute cole sità a l’han mandaje ‘d messagé (a Olofernes) con propòste ‘d pas: {{verse|chapter=3|verse=2}}"Varda, nojàutri, fieuj dël gran rè Nabucodenesar, i soma ambelessì dëdnans ëd ti: fa ‘d noi lòn ch’a piasrà a tò euj.{{verse|chapter=3|verse=3}}Beica nòstre ca, tute nòstre località, tùit ij nòstri camp ëd gran, j’ëstrop ëd bestiam mnu e gròss e tut ël cabial dij nòstri atendament a son a toa disposission: fane lòn ch’at ësmijerà bin. {{verse|chapter=3|verse=4}}Dcò nòstre sità e tuti coj ch’a-i j’ëstan andrinta: a son tò servitor, ven e fane lòn ch’a piasrà a tò euj”. {{verse|chapter=3|verse=5}}J’òm a son presentasse ai pé d’Olofernes e a son esprimùsse përparèj. {{verse|chapter=3|verse=6}}Anlora chiel a l’é calà arlongh la còsta con soa fòrsa d’armeja e a l’ha butà ‘d garnison ant le sità fortificà, peui a l’ha prelevà d’òm tant ‘me ausiliari. {{verse|chapter=3|verse=7}}Cola gent con tùit ij pais dj’anviron a l’han arseivùlo con coron-e, còr e tambornin. {{verse|chapter=3|verse=8}}Mach che chiel a l’ha fàit campé giù tùit ij sò templ<ref> ambelessì i seguitoma 'l test aramaich sirìach: ij test grech a l'han "teritòri".</ref> e tajà ij boschèt sacrà, përchè a l’era staje ordinà ‘d dëstruve tùit ij dio dla tèra, ëd manera che tute le gent a l’avèisso adorassion mach për Nabucodenesar e che tute le lenghe e sò tribù a lo anvochèisso parèj d’un dio. {{verse|chapter=3|verse=9}}A l’é peui rivà an facia d’Esdrelon, aranda ‘d Dotaia, ch’a l’é dëdnans ëd la caden-a granda dle montagne dla Giudèa. {{verse|chapter=3|verse=10}}E a l’han butà campament an tra Guebai e Sitòpolis e Olofernes a l’é restà ambelelà për un mèis antregh për buté ansema tuta la pijàita ‘d soe armeje. == 4 == {{chapter|4}} === Giudea a l'erta === {{verse|chapter=4|verse=1}}J’Israelita ch’a stasìo an Giudèa a son vnùit a savèj tut lòn che Olofernes, general an cap ëd Nabucodenesar rè dj’Assir a l’avìa fàit a le gent, e com a l’avìa ravagià tùit ij sò templ, an votàndje a la dësparission total. {{verse|chapter=4|verse=2}}A son ëstàit motobin sbaruvà për ël vnì anans ëd l’armeja assira e a motiv ëd la tëmma për Gerusalem e për ël Templ ëd Nosgnor, sò Dé. {{verse|chapter=4|verse=3}}Nen mach, ma lor a l’ero pen-a tornà da përzoné e da pòch la gent a l’era assemblasse con rabel an Giudèa për consacré torna autar, templ e utiss sacrà ch’a l’ero stàit profanà. {{verse|chapter=4|verse=4}}Për lòn a l’han mandà ‘d nùnsi an tut ël teritòri dla Samaria, a Cona, Bet-Coron, Belmain, a Gérico, e ancor a Coba, a Esora e ai varèj ëd Salem. {{verse|chapter=4|verse=5}}E a l’han ocupà tute le bëcche dle pì àute montagne, anmurajà ij pais ëd cole bande e fàit cheuje proviande an preparassion ëd la guera, tant pì che ant le pian-e a l’avìo acabà l’amson. {{verse|chapter=4|verse=6}}Joachim, ël gran sacerdòt ëd Gerusalem a coj temp, a l’ha scrivuje a la gent ëd Betulia e Betomestaim <ref> A l'é pa dàit da savèj cheicòsa 'd pì dë ste doi sità. As capiss mach che Betulia a fussa an posission strategica 'nvers la Giudèa.</ref>, ch’a son an facia a Esdrelon, a l’intrada dla pian-a ch’a s’ëslàrga fin-a aranda ‘d Dotain, {{verse|chapter=4|verse=7}}an comandàndje d’ocupé ij pass travers le montagne, përchè da là as dovertava la stra d’intrada për la Giudèa e a sarìa stàit belfé fërmeje a la montà, andova ch’a l’ero obligà për ël passagi strèit a ‘ndé anans tùit a doi a doi. {{verse|chapter=4|verse=8}}E j’Israelìta a l’han fàit përparèj com a l’era stàit ordinà dal grand sacerdòt Joachim e ‘l senat dël pòpol d’Israel, ch’a stasìa a Gerusalem. === Orassion e pentiment === {{verse|chapter=4|verse=9}}Dël midem temp tuti j’Israelita a l’han aussà sò crij a Dé con fërvorosa ‘nsistensa e tùit a son ùmiliasse con autërtanta ‘nsistensa. {{verse|chapter=4|verse=10}} Lor, soe fomne e le masnà, ij sò strop, sò avèj e tùit ij resident e salarià e sò s-ciavandé a son umiliasse butàndze ‘d tërliss ëd sach an sij ren. {{verse|chapter=4|verse=11}}Minca n’òm o fomna israelita e ij cit ch’a stasìo a Gerusalem a son prosternasse dëdnans dël templ e con la sënner an sël cupiss e a dëstendìo le man dëdnans ëd Nosgnor. {{verse|chapter=4|verse=12}}A l’han anvlupatà ‘d sach ëdcò l’autar e crijà àut anvers al Dé d’Israel tùit ansema e ‘ntensament, an suplicand che soe masnà a fùisso pa bandonà a l’ëstermini, soe fomne a esse s-ciave, le sità ‘d soa ardità a la dëstrussion, ël santuari a la profanassion e al dëspresi dle gent. {{verse|chapter=4|verse=13}}Nosgnor a l’ha sporzù l’orija a sò crij ëd lor e a l’ha virà l’ësguard a la tribulassion, antramentre che la gent a fasìa digiun da vàire di an tuta la Giudèa e an Gerusalem dëdnans al santuari dël Signor Onipotènt. {{verse|chapter=4|verse=14}}Joachim grand sacerdòt e tuti j’àutri sacerdòt ch’a stasìo dëdnans ëd Nosgnor e tuti coj ch’aministravo ël cult divin, con ij ren sandrà ‘d tërliss, a smonìo l’olocàust përpetual, ij sacrifissi votiv e j’oferte generose dla gent. {{verse|chapter=4|verse=15}}Tùit ij sò turban a l’ero coatà ‘d sënner e a ‘nvocavo a tuta fòrsa ‘d vos a Nosgnor, përchè a provëddèissa ‘d manera benévola al destin ëd la ca d’Israel. == 5 == {{chapter|5}} === Consèj contra j'Israelita === {{verse|chapter=5|verse=1}}A l’han faje savèj a Olofernes, general an cap dl’armeja d’Assur, che j’Israelita a l’ero prontasse a la guera, e ch’a l’avìo sbarà ij pass ëd montagna, fortificà tute le bëcche pì àute e butà d’antrap ant le pian-e. {{verse|chapter=5|verse=2}}Chiel a l’é anrabiasse motobin, a l’ha convocà tùit ij cap ëd Moab, j’ëstratega amonita e tùit ij sàtrap ëd la còsta dël mar, {{verse|chapter=5|verse=3}}e a l’ha dije:"Spiegheme un pòch, fieuj ëd Canan, che gent ch’a l’é costassì ch’a stà an sle montagne, coma ch'a son le sità ch'a àbito, vàire a son soe fòrse armà, e ‘ndova ch’a stà la fòrsa ‘d lor e col che a l’é ch’a sia butasse tanme cap e condotié ‘d soa armeja; {{verse|chapter=5|verse=4}}i veui dcò savèj përchè ch’a sio arfudasse d’ëvnime ‘ncontra, diversament da tute le gent dl’Ocident"<ref> Concet butà n'evidensa dël "nen conformism ebràich"(cfr Éster 3:8).</ref>. === Rapòrt d'Achior === {{verse|chapter=5|verse=5}}Achior, ël condotié ‘d tùit ij fieuj D’Amon a l’ha rëspondùje:"Che mè sgnor as dégna d’ëscoté na paròla dai làver ëd sò servidor: mi i farai savèj la vrità dzora ‘d cola gent ch’a stà an sla montagna, cola davzin-a a ti: gnun-a busiardarìa andrà seurte da la boca ‘d tò servidor. {{verse|chapter=5|verse=6}}Ës pòpol a l’ha ij Caldé tant ’me grand-antich. {{verse|chapter=5|verse=7}}Lor a l’ero trasferisse anans ëd tut an Mesopotàmia, përchè a l’avìo pa vorsù seghité le divinità dij sò cé, cora ch’as trovavo ant ël pais dij Caldé. {{verse|chapter=5|verse=8}}An efet, a l’avìo chità la costuma dij sò cé an adorand ël Dé dij cej, col Dé che lor a l’avìo conossù: për lòn a l’avìo taparaje via d’an facia dle divinità d’antan e lor a l’avìo trovà sosta an Mesopotàmia, andova ch’a l’avìo avù residensa për vàire. {{verse|chapter=5|verse=9}}Meno che, sò Dé a l’ha dije ‘d seurte dal pais che a j’ospitava e d’ëvnì ant ël pais ëd Canan. Ambelelà a son stabilisse an moltiplicand sò òr e sò argent e motobin ëd cabial. {{verse|chapter=5|verse=10}}Peui a son calà n’Egit, përchè la famin-a a l’avìa ciapà tut ël pais, e a son restaie tanme strangé, fin-a tant ch’a l’han trovà da vive. Ambelelà a son vnùit a esse na fòrsa ‘d bon nùmer, tant che soa dëssendensa as podìa pa contesse. {{verse|chapter=5|verse=11}}Mach che, a l’é alvasse contra ‘d lor ël rè d’Egit, ch’a l’ha sfrutaje ant la preparassion dij mon e, për lòn, umiliàje e trataje da s-ciav. {{verse|chapter=5|verse=12}}Lor a l’han suplicà sò Dé che a l’ha patlà tut ël pais d’Egit con castigh sensa rimedi. Për lòn j’Egissian a l’han taparaje via da l’Egit, {{verse|chapter=5|verse=13}}E Dé a l’ha salvaje dëdnans ël Mar Ross, an {{verse|chapter=5|verse=14}}mnàndje për ël camin dël Sinai e ‘d Cades-Barnea: lor a l’han eliminà tuti coj ch’a stasìo ant ël desert. {{verse|chapter=5|verse=15}}A l’han abità ‘l pais dj’Amorita e a l’han ësterminà con soa fòrsa tùit ij Chesbonita. Apress a l’han passà ‘l Giordan e a son ansediasse an tute cole montagne. {{verse|chapter=5|verse=16}}A l’han mandà via dëdnans ëd lor ij Canané, ij Perisita, ij Gebusé, Sichem e tùit ij Guirgasian ch’abitavo ant ël teritòri da vàire. {{verse|chapter=5|verse=17}}An efet, fin-a tant che lor a pëccavo nen contra ‘d sò Dé a l’ero ant ël boneur, përchè ‘l Dé che a l’é con lor a l’ha an ghignon l’angiustissia. {{verse|chapter=5|verse=18}}Ma, cand che nopà a s’ëslontanavo da j’ordinament che sò Dé a l’avìa fissà, a patìo ‘d gròsse dësfàite an vàire guere e a son ëstàit deportà përzoné an pais forësté, sò Templ ëd sò Dé a l'é stàit rasà e ij sò nemis as fasìo padron ëd soe sità. {{verse|chapter=5|verse=19}}Adess ch'a son tornà a sò Dé, a son montà da la dëspersion andova ch’a l’ero stàit sbardlà, a son arpijàsse Gerusalem, andova ch’a l’é sò santuari, e a son torna stabilisse an sle montagne, che anans a l’ero dzerte. {{verse|chapter=5|verse=20}}Ore, mè sgnor sovran, s’a-i fùissa càiche aberassion an costa gent përchè a l’ha pëccà contra ‘d sò Dé, valadì, s’is n’antajoma, andómie pura contra an daséndje bataja për vagnéje!”. {{verse|chapter=5|verse=21}}Nopà, se a-i é gnun-a trasgression da soa part, che mè sgnor a vada da n’àutra banda, përchè ‘l Signor sò Dé, a vada pa esse në scù për lor e nojàutri motiv d’ësvergna për tuta la tèra!”. {{verse|chapter=5|verse=22}}E varda-lì lòn ch’a l’é passà: pen-a che Achior a l’ha sarà ‘l dëscors, tuta la furfa ch’a stassionava d’antorn ëd la tenda, a l’é butasse a barboté, antramentre che j’ufissiaj d’Olofernes, j’abitant ëd la còsta e ij Moabita a vorìo masselo. {{verse|chapter=5|verse=23}}Andoma pa avèj tëmma d’Israelita, a disìo: I vedreve ch’a son mach un pòpol sensa esercit e che a peulo pa sostnì n’ëschierament ëd fòrse. {{verse|chapter=5|verse=24}}Donch, andómie contra, sovran Olofernes, e lor a saran pastura për tuta toa armeja!”. == 6 == {{chapter|6}} === Achior consegnà a j'Israelita === {{verse|chapter=6|verse=1}}Pasiasse l’agitassion dj’òm ch’a fasìo sercc tut d’antorn dël consèj, Olofernes, general an cap ëd le fòrse d’armeja d’Assur, a l’ha dije a Achior, a la presensa ‘d tut ël pòpol dj’ëstrangé e ‘d tùit ij Moabita. {{verse|chapter=6|verse=2}}"Chi ses-to, ti Achior, e vojàutri, mersenari efraimita, për profetisé dzora ‘d nojàutri coma ti ‘t l’has fàit ancheuj, Achior? Veusto dine ‘d nen fé guera a la dëssendensa d’Israel, përchè a l’avrìo protession ëd sò Dé da l’àut? E peui, é-lo miraco, d’àutri dio fòra ‘d Nabucodenesar? A sarà chiel a mandé soa potensa për ëstermineje da la facia dla tèra, nì a servirà sò Dé a libereje. {{verse|chapter=6|verse=3}}Ma noi, sò servidor, i-j ramasseroma via con un sol òm, përchè a sostniran pa la possansa ‘d nòstri cavaj. {{verse|chapter=6|verse=4}}I bruseroma ca soa, soe montagne a saran cioche ‘d sò sangh, soe vàude pien-e a ras dij sò mòrt, nì a podran sté an pé dëdnans ëd nojàutri: andran tùit a meuire. Sòn a l’é lòn ch’a dis rè Nabucodenesar, sgnor ëd tuta la tèra: soe paròle a podran pa smentisse. {{verse|chapter=6|verse=5}}Ma ti, Achior, mersenari d’Amon, ti ch’it l’has dit tut sòn ant ël di ëd tò maleur, it vëdras mai pì mè moro d’ancheuj fin-a a mia arvàngia dzora ‘d costa dëssendensa ch’a ven da l’Egit. {{verse|chapter=6|verse=6}}Antlora ‘l fèr dij mè soldà e la caterva dij sërvent ëd mia armeja at pasrà da part a part toe còste e ti ‘t tomberas an tra le caròpe, cand che mi i tornerai a vëdte. {{verse|chapter=6|verse=7}}Ij mè servidor at mneran anvers ëd la montagna, an lassàndte ant un-a dle sità costrùe an sl’ersa, {{verse|chapter=6|verse=8}}e t’andras pa a meuire fin-a tant ch’it saras massà con j’Israelita. {{verse|chapter=6|verse=9}}Përchè ses-to vnùit spali? Spera nen drinta ‘d ti che lor a sio pa ciapà. Nen ëd lòn ch’i l’hai dit a sarà sensa efet". {{verse|chapter=6|verse=10}}E Olofernes a l’ha comandà ai sò sërvent ch’a l’ero drinta ‘d soa tenda ‘d ciapé Achior, për espónlo ant j’anviron ëd Betulia e ‘d bandilo për lasselo ant le man israelita. {{verse|chapter=6|verse=11}}Ij servidor a l’han pijalo e portalo fòra dal campament, an campagna rasa, a l’han mnalo ant ël bel mes ëd la pian-a anvers la montagna dov as treuvo j’adoss ëd Betulia. {{verse|chapter=6|verse=12}}Cand j’òm ëd la sità, a l’han s-cèiraje an sël crest ëd la montagna, a l’han ciapà j’arme e, surtì da la sità a son adressasse al crest. E tùit ij frandieuj a l’han ocupà ij vieuj ëd montà dla sità e a son butasse a pijeje a prassà. {{verse|chapter=6|verse=13}}J’àutri, a la sosta dla montagna, a l’han gropà Achior e a l’han bandonalo ai pendis ëd la montagna, peui a son tornàsne da sò sgnor. {{verse|chapter=6|verse=14}}J’Israelita, ch’a l’ero calà da la sità, a son avzinasse a chiel, a l’han dësgropalo e, portalo an Betulia, a l’han mnàlo ai cap ëd la sità. {{verse|chapter=6|verse=15}}An col temp a j’ero Osia fieul ëd Mica dla tribù ëd Simeon, Cabri fieul ëd Gotoniel e Carmi fieul ëd Melchiel. {{verse|chapter=6|verse=16}}Dun-a a l’han convocà ansema tuti j’ansian ëd la sità. Ij giovo e le fomne a son giontasse a la Ciambreja: a l’han butà Achior an mes a tuta l’adunansa e Osia a l’ha ciamaje lòn ch’a l’era ‘ncapità. {{verse|chapter=6|verse=17}}Ël pòr Achior a l’ha ‘rferì le paròle dite al consèj d’Olofernes e tut ël dëscors che Olofernes a l’avìa pronunsià an mes ai cap dj’Assir e lòn che con sagna a l’avìa dit contra la gent d’Israel. {{verse|chapter=6|verse=18}}Anlora tut ël pòpol a l’é prosternasse a adoré Dé e a l’han anvocà sò agiut con coste paròle: {{verse|chapter=6|verse=19}}"Nosgnor, Dé dël cel, beica l’orgheuj dij nòstri nemis!Pòrta misericòrdia dl’umiliassion ëd nòstra dëssendensa: giùtne ant ës di ëd maleur, përchè i soma crasà ma soma dcò ij tò consacrà”<ref>Për mojen ëd l'Aleansa tut Israel a l'é "Sacrà a Nosgnor" valadì "sernù,separà për Chiel".</ref>. {{verse|chapter=6|verse=20}}Peui a l’han confortà e ancoragià Achior an laudàndlo motobin për lòn ch’a l’avìa dit e fàit. {{verse|chapter=6|verse=21}}Da part soa Osia, chità la riunion, a l’ha ‘nvità Achior për un disné con tuti j’ansian. Për tuta cola neuit a l’han anvocà l’agiut dël Dé d’Israel. == 7 == {{chapter|7}} === Campagna contra 'd Betulia === {{verse|chapter=7|verse=1}}Ant l’andoman, Olofernes a l’ha ordinà a tuta soa armeja e a tute le trope ch’a lo compagnavo ant l’ëspedission, ëd portesse anans contra ‘d Betulia, d’ocupé ij vàlich ëd le montagne e d’ataché j’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=2}}Tuti j’òm bon an col di-là a son butasse an marcia. St’armeja a comprendìa sentestanta soldà ëd fanterìa e dodes mila sivalié, sensa conté le trope dij somaté e d’òm a pé con bagage. A l’era na furfa sensa fin. {{verse|chapter=7|verse=3}}A l’avìo butà campament ant la comba aranda ‘d Betulia, davzin ëd la sorgiss. E a son butasse a quadrà da Dotan fin-a a Belbaim, da na banda, e da l’àutra, da Betulia fin-a a Chiamon ch’a l’é an facia d’Esdrelon. {{verse|chapter=7|verse=4}}A la vista ‘d tut col nùmer, j’Israelita a son sburdisse e as disìo un con l’àutr:"Sta gent-là a ravagerà tut ël pais! Le montagne pì àute, ij balatron e le colin-e a saran vastà da n’armeja përparèj!». {{verse|chapter=7|verse=5}}Mincadun a l’ha ciapà sò armamentari da combatiment. A l’han viscà ‘d feu an sle tor e për tuta la neuit a l’han montà la guardia. {{verse|chapter=7|verse=6}}Ël di apress, Olofernes a l’ha dëspiegà tuta soa cavalarìa an facia dj’Israelita ‘d Betulia. {{verse|chapter=7|verse=7}}Chiel a l’ha ispessionà le montà ch’a portavo a la sità, a l’ha trovà j’adoss d’eva e a l’é fasne padron. Peui a l’ha stabilì ëd dëstacament ëd soldà ‘d vardia e a l'é tornàsne a sò campament. {{verse|chapter=7|verse=8}}Anlora, tùit ij cap edomita, ij comandant moabita e ij generaj dla còsta dël litoral marin a son vnùit a dije: {{verse|chapter=7|verse=9}}«Magìster, s’it veule scotene, toa armeja a subirà gnun-a pérdita. {{verse|chapter=7|verse=10}}Costi Israelita a fan pa cont dzora ‘d soe arme, ma an sle posission elevà ch’a òcupo ant le montagne ‘ndova ch’a stan e a le bëcche ‘d coste montagne a l’é malfé riveie. {{verse|chapter=7|verse=11}}E bin, magìster, évita d’afronteje an bataja e ti ‘t perdras gnanca n’òm. {{verse|chapter=7|verse=12}}Resta an tò campament e ambelelà, guerna ij tò soldà a la sosta. Lassa mach cheicadun a baré l’acess a j’adoss,ai pé dla montagna. {{verse|chapter=7|verse=13}}Përchè a l’é ambelelà che la gent ëd Betulia a van a provisionesse d’eva. Lor a saran consumà da la sèj e obligà a consegné soa sità. Da nòstra part, noi i podrìo fesse padron dj’auteur ed j’anviron e acampesse ‘d vedëtta, për ampedì che cheicadun a vada a seurte da la sità. {{verse|chapter=7|verse=14}}La fam a-j farà meuire: òm, fomne e masnà. Anans ch’i vado a frandé n’atach contra ‘d lor, le stra dle sità a s’ampiniran dij sò cadàver {{verse|chapter=7|verse=15}}Ti ‘t-j faras paghé car ël fàit d’esse arvirasse contra ‘d ti nopà d’ëvnì da ti a ciamé la pas». {{verse|chapter=7|verse=16}}E coste propòste a son piasùje a Olofernes, e ai sò ofissiaj, e a l’ha comandà ‘d buteie n’esecussion. {{verse|chapter=7|verse=17}}J’Amonita, compagnà da sinch mila Assir, a l’han spostà ‘l camp e ciapà posission ant la comba, blocand parèj j’adoss d’eva e le sorgiss dj’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=18}}J’Edomita e j’Amonita a l’ero ‘ndàit a ocupé j’auteur an facia ‘d Dotan, peui a l’han mandà ‘d dëstacament ant la banda meridional e an cola oriental, dëdnans ëd Egrebel, ch’as treuva da para ‘d Cos, an sël rivass ëd ël torent Mocmur. La rimanensa dl’armeja assira a coatava ‘d pianta tuta la pian-a con sò campament. Tende e bagage a formavo na massa sensa fin: na caterva ‘d gent strasordinaria. === L'angossa dj'Israelita === {{verse|chapter=7|verse=19}}J’Israelita a l’han amplorà ‘l socors dël Signor sò Dé, përchè a l’ero dëscoragià. Ij sò nemis a l’avìo anserciaje an lassàndje gnune cianse d’ëscampé. {{verse|chapter=7|verse=20}}L’armeja ‘ntrega tut’ansema, la fantaria, ij chèr da guera e ij sivalié, andran a strense d’assedi për trantequat di. La gent ëd Betulia a l’avìa finì tute soe riserve d’eva. {{verse|chapter=7|verse=21}}Le sisterne a l’ero giumai scasi veuide, l’eva rassionà, gnun a podìa sodisfé soa sèj gnanca pr un di sol. {{verse|chapter=7|verse=22}}E le masnà a l’ero sempe pì débole, le fomne e j’adolessent, svers da la sèj, a tombavo ant le stra e aranda dle pòrte ‘d sità: a l’avìo pa pì fòrsa. {{verse|chapter=7|verse=23}}Tuta la gent, giovo, fomne e masnà, a son ambaronasse d’antorn d’Osia e dj’autorità dla sità. Lor a crijavo fòrt dëdnans a tuti j’ansian an disend: {{verse|chapter=7|verse=24}}"Che Dé a sia giùdes an tra noi e vojàutri për ël gran mal ch’i l’eve causà a nen angagiàndne a pategé con j’Assir. {{verse|chapter=7|verse=25}}Ore, noi o podoma pa pì conté ansima a gnun agiut. Dé a l’ha butane ant le man dij nemis: i androma tùit a meuire ‘d sèj e ‘d fam dëdnans ëd lor. {{verse|chapter=7|verse=26}}Donca, ciamè la gent d’Olofernes, tut sò esércit, e deje la sità a soa mercé: ch’a la ravagio!”. {{verse|chapter=7|verse=27}}Mej tombé përzoné an soe man: i saroma sò s-ciav ma viv e i vëdroma pa meuire nòstre masnà sota nòsti j’euj, nì spiré nòstre fomne e nòstri fieuj, {{verse|chapter=7|verse=28}}Nojàutri i pijoma a testimòni ël cel e la tèra, ant ël nòm ëd Nosgnor, Dé dij nòstri grand, ch’a l’ha ciamane cont dij nòstri pecà e conform le colpe dij nòsti antich: fé an sòrt che ancheuj Chiel a vada a sparmiene d’ës maleur!”. {{verse|chapter=7|verse=29}}Anlora la ciambreja antrega a l’é butasse a fé ‘d gran pior an suplicand Nosgnor Dé con vos fòrta. {{verse|chapter=7|verse=30}}A l’é stàit anlora che Osia a l’ha dije: «Corage, frej!Foma resistensa mach pì për sinch di, mëraco Nosgnor an manifestrà soa misericòrdia. Chiel an abandonerà pa për sempe. {{verse|chapter=7|verse=31}}Ma se passà tuti sti sinch di, gnun a sarà rivà a nòst socors, mi i farai lòn ch'i ciame. {{verse|chapter=7|verse=32}}Peui a l’ha mandaje via: j’òm a son tornà an sle muraje a le pòrte dla sità. Antramentre che le fomne e ij cit a son tornàsne a ca. La gent as sentìa motobin acablà. == 8 == {{chapter|8}} === Ël caràter ëd Giudita === {{verse|chapter=8|verse=1}}A l’é stàit antlora che Giudita a l’é antajàsne dla situassion. Chila a l’era la fija ‘d Merari. A dëssendìa da Giacòb, ciamà Israel, për la linea ‘d famija: d’Ocs, Giusèp, Osiel, Helchia, Anania, Gedeon, Rafain, Achitob, Elia, Helcia, Eliab, Natanael, Chelomiel e Sarasadai cé ‘d Giudita. {{verse|chapter=8|verse=2}}Manasse, sò òmo, a l’era dla midema tribù e famija ‘d chila, mach che a l’era mòrt al temp ëd l’amson ëd j’òrdi: {{verse|chapter=8|verse=3}}antant ch’a vigilava coj che a gropavo le gerbole an campagna, a l’era stàit ciapà da ‘n colp ëd sol e a l’avìa dovù cogesse. E a l’era mòrt a Betulia, soa sità: a l’é stàit sotrà con ij sò grand ant ël camp ch’a stà an tra Dotan e Balamon. {{verse|chapter=8|verse=4}}A l’ero già tre ann e quat mèis che Giudita a l’era restà vìdoa, e a l’era sempe restàsne an soa ca ant l’ëstat ëd deul. {{verse|chapter=8|verse=5}}A l’era fasse pronté na tenda an sla trassa ‘d ca soa, a sandrava ij sò fianch ëd tërliss ëd sach e a portava le vestimente dle vìdoe. {{verse|chapter=8|verse=6}}Da dòp la mòrt dël marì, chila a fasìa digiun tùit ij di, gavà le vigilie e ij di ëd sabat o dla lun-a neuva, parèj coma tuti j’àutri di ëd festa dle celebrassion d’Israel. {{verse|chapter=8|verse=7}}Chila a l’era motobin bela e anciarmanta. Manasse, sò marì, a l’avìa lassaje òr e argent, ëd servitor e sërvante, strop e campagne e chila a governava tut.{{verse|chapter=8|verse=8}}E gnun a l’avrìa mai podù dì nen ëd mal, përchè a l’era na fomna ch’a reverensiava Nosgnor con tut sò cheur. === Giudita e j'ansian === {{verse|chapter=8|verse=9}}E Giudita a l’é vnùita a conòsse l’esasperassion ëd la gent adressà a l’autorità, përchè a l’ero demoralisà për ël da manca d’eva, a criticavo ël cap ëd la sità, Osia, ch’a l’avìa giurà ‘d deje an man a j’Assir la sità ant ël vir ëd sinch di. {{verse|chapter=8|verse=10}}Dun-a, Giudita a l’ha mandà soa creada ‘d fiusa a ciamé Cabri e Carmi ch’a l’ero j’ansian ëd la sità, përchè a vnèisso da chila. {{verse|chapter=8|verse=11}}Na vira ch’a son rivà a ca, Giudita a l’ha dije:"Autorità ‘d Betulia, ‘v prego d’ëscoteme. I l’eve fàit mal a feje na propòsta përparèj a la gent, an giuntàndie un sarament che a n’òbliga dëdnans ëd Nosgnor a deje la sità ai nòstri nemis se ‘l Signor ant ël mentre a l’avrà nen mandave d’agiut. {{verse|chapter=8|verse=12}}Chi seves-to vojàutri për tenté Dé, com i l’eve fàit, e ‘d buteve dzora ‘d chiel dëdnans ëd ël pòpol? {{verse|chapter=8|verse=13}}Òhi, vojàutri i bute a la preuva Nosgnor Onipotent, ma i capireve mai pì soe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=14}}S’i seve pa bon a conòsse l’ancreus ëd ël cheur ëd j’òm, s’av ëscapo soe rason, com a l’é ch’i podrìe capì Nosgnor, ch’a l’ha creà l’Univers? Com i feve a conòsse ij sò pensé e sò but? Nò, car ij mè frej, cissé pa ‘l fot ëd ël Signor nòst Dé!{{verse|chapter=8|verse=15}}Përchè se a vorerà nen giutene an costi sinch di, chiel a l’ha ‘l podèj ëd pianta ‘d dëfende nojàutri ant ij di ch’a veul o dcò fene dësblé sota j’euj dij nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=16}}Esigé pa ‘d garansie për ij progèt ëd Nosgnor nòst Dé. Ël Signor a l’é pa parèj ëd n’òm; as peul nen mnasselo o oblighelo a negossié. {{verse|chapter=8|verse=17}}Për lòn, spetoma con fiusa soa salvëssa, andoma anans a ciamelo a nòst socors. S’a-i piasrà a scoterà nòst crij. {{verse|chapter=8|verse=18}}Ant le generassion ch’a l’han precedune e fin-a ‘l di d’ancheuj, gnun ëd nòstre tribù o famije o gent o vilage an tra ‘d noi ch’a l’àbia adorà ‘d mistà fàite da man d’òm, com a l’era ‘ncapità ant ij temp antich. {{verse|chapter=8|verse=19}}Për sòn nòstri cé a l’han patì guera e ravagi, e a son ëstàit crasà ‘d pianta da nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=20}}Nopà nojàutri i arconossoma pa d’àutre divinità che Nosgnor. I podoma donch ësperé ch’an chiterà pa, nì nojàutri, nì gnun ëd nòstra nassion. {{verse|chapter=8|verse=21}}Përchè se nòstra sità a sarà pijàita, a lo sarà dcò tuta la Giudèa. Nòst templ a sarà vastà e Dé an ciamrà cont ëd soa profanassion. {{verse|chapter=8|verse=22}}I saroma responsàbij dij nòstri compatriòta massacrà, e an ciamerà pro cont ëd la gent deportà e dla devastassion ëd nòstra ardità. Noi i sarìo s-ciav ëd gent strangere e ij nòstri neuv magìster an beicherìo con dëspresi e a n’ansulterìo. {{verse|chapter=8|verse=23}}Nòstra situassion d’ës-ciav a farà pa s-ciòde misericòrdia da gnun; nen mach, ma Nosgnor nòst Dé istess a la sversrà a nòsta onta. {{verse|chapter=8|verse=24}}Doma frej, mostroma a tuti che soa vita a dipend da nojàutri, che nòstri gage sacrà, santuari e autar a pògio dzora ‘d noi. {{verse|chapter=8|verse=25}}Për tute ste rason ringrassioma Nosgnor nòst Dé che an buta a la preuva, com a l’avìa già fàit con ij nòstri antich. {{verse|chapter=8|verse=26}}Avisévne ‘d lòn ch’a l’avìa fàit con Abraham e ‘d com a l’avìa provà Isach, e arciamé a la memòria ‘d lòn ch’a l’é rivaje a Giacòb an Àuta-Mesopotàmia, cand ch’a guernava j’ëstrop ëd Laban, sò barba, frel ëd soa mare. {{verse|chapter=8|verse=27}}Dé a l’ha faje passé për ël feu, an quàiche manerà për tasteje ant ël profond; ma con nojàutri a l’ha pa fàit arvangia con noi, a l’ha nen castijane.A l’é për ël but ëd la coression che Nosgnor a colpiss coj ch’a l’ha davzin». {{verse|chapter=8|verse=28}}Osia a l’ha rësponduje: «Tut lòn ch’it l’has dit a l’è pien ëd sust e gnun a podrìa contradite. {{verse|chapter=8|verse=29}}A sarìa pa la prima vira, che toa saviëssa as manifésta parèj d’ancheuj. Da toa gioventura tùit a conòsso toa prudensa, parèj com ël valor ëd toe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=30}}Meno che, la gent a patìa a mòrt la sèj e a l’ha obligane a parleje com i l’oma fàit, e nojàutri l’oma dovù angagesse con un giurament ch’i podroma pa trasgredì. {{verse|chapter=8|verse=31}}Për conseguensa, prega Nosgnor për noi, përchè ti ‘t ses na fomna ‘d deuit religios, ch’an manda ‘d pieuva. Nòstre sistérne a s’ampiniran e nojàutri i saroma pa pì ant la pen-a”. {{verse|chapter=8|verse=32}}Anlora Giudita a l’ha dije:"Scoteme da bin: mi i vado a fé cheicòsa ch’as në parlerà ‘d generassion an generassion ai fieuj ëd nòstra gent. {{verse|chapter=8|verse=33}}Vojàutri tnive a la pòrta dla sità ant la neuit ch’a ven e lasseme seurte con mia sërventa. A la fin ëd coj di che vojàutri i l’eve fissà për consegné la sità a nòstri nemis, i vëdreve che Nosgnor a vnira n’agiut d’Israel an servéndze ‘d mi. {{verse|chapter=8|verse=34}}Ciameme pa lòn ch’i veuj fé: mi’v dirai nen anans che tut a sia compì”. {{verse|chapter=8|verse=35}}"Va an pas, a l’ha dije Osia e j’àutri doi ansian. Che Nosgnor a sia con ti për fé arvangia dij nòsti nemis!”. {{verse|chapter=8|verse=36}}E a l’han lassà la tenda ‘d Giudita e a son tornà a soe posission. == 9 == {{chapter|9}} === L'orassion ëd Giudita === {{verse|chapter=9|verse=1}}Pròpi ant ël moment che, a l’ora ‘d sèira che ant ël Templi ëd Gerusalem, a, smonend l’oferta dij përfum, Giudita a l’é prosternasse fin-a a tèra. Chila a l’avìa butasse ‘d sënner an testa, dëscurvisse la vesta ‘d sach ch’a portava sota soe vestimente e a l’ha pregà Nosgnor con tute le fòrse:{{verse|chapter=9|verse=2}}«Nosgnor, ti ‘t ses ël Dé ‘d mè pare Simeon, mè grand! It ses ëstàit ti ch’it l’has butaje la spa an man për fesse arvàngia dj’ëstrangé ch’a l’avìo faje violensa a soa seure, ancora vèrgin. Lor a l’avìo dëspojàla sensa onta an violànda con ignominia. Lor a l’han fàit cheicòsa che ti ‘t l’avìe antërdì!{{verse|chapter=9|verse=3}}Për sòn it l’has consegnà a la mòrt ij sò cap, lor a son ëstàit a soa vira tradì: ël let andova che a l’avìo dzonorà la fiëtta a l’è stàit bagnà ‘d sò sangh. Ti ‘t l’has frapà ij sërvent con sò padron e ij sovran dzora ‘d sò tròno. {{verse|chapter=9|verse=4}}A l’é për tò vorèj, Nosgnor, che soe fomne a son stàite pijàita ‘d guera; soe fije ardovùe an s-ciavensa. Tut lòn che a l’avìo a l’é tombà ‘nt le man dël pòpol stimà da ti, j’Israelita, coj ch’a l’ero pien ëd zel a ubidite. Lor ch’a l’han avù n’oror ël dzonor causà a sò sangh e a l’han ciamà tò agiut. «Nosgnor, mè Dé, scota costa vìdoa!{{verse|chapter=9|verse=5}}Tut lòn che anans a l’era ‘ncapità, con lòn ch’a l’era rivaie prima ‘ncora e fin-a lòn ch’a rivrà apress, it ses ëstàit ti a felo. Ti ‘t decide la situassion d’adess e cola che a rivrà, e ij pian ch’it l’avìe pensà a son realisasse. {{verse|chapter=9|verse=6}}E j’aveniment progetà da ti a son ëvnùit a dite:"I soma sì!"{{verse|chapter=9|verse=7}}Nosgnor, varda: j’Assir a son vnùit con tuta soa fòrsa. Pien d’orgheuj dij sò cavaj e dij sò sivalié, fier ëd la soa fanteria poderosa, lor a buto fiusa an soe lanse e sò scu, an sò arch e soò gatafrust. Contut, lor a san pa, Nosgnor, ch’it ses ti che it l’has ël podèj ëd fé chité le guere. {{verse|chapter=9|verse=8}}Tò nòm a l’é:"Signor". Trància soa violensa con toa possansa. An tò bischiss: sfrisa soa fòrsa. Lor a l’avìo decidù ëd profané tò santuari, d’anflé ‘l tabërnàcol andova ch’as arlama toa glòria, ‘d dëstruve con ël fèr ij canton ëd tò autar. {{verse|chapter=9|verse=9}}Beica sò orgheuj! Faje sente toa fota! Daje toa fòrsa a la vìdoa e ch’a sia la fòrsa ‘d buté n’esecussion ël but che i son formame. {{verse|chapter=9|verse=10}}Con l’angann ëd mè làver fa tombé l’ës-ciav con sò padron e ‘l padron con sò ministr: Cassa soa blaga për man ëd na fomna. {{verse|chapter=9|verse=11}}Tò podèj a dipend pa da le multitud, toa fòrsa as pògia nen an sij potent. Ti ‘t ses ël Dé dj’ùmij, ël protetor dij pcit, ti ‘t sosten-e ij déboj, it daghe protession a coj che a son soj, it salve col ch’a l’ha perdù la speransa. {{verse|chapter=9|verse=12}}Òhi, Dé ‘d mè pare, Dé d’Israel, Signor dël cel e dla tèra, Creator dj’eve, rè ‘d tuta la creassion, scota mia preghiera. {{verse|chapter=9|verse=13}}Fà che ‘l parlé sedutor e l’angann a rivo a esse piaga e flagel ëd costissì, ch’a l’han but ëd crudeltà contra ‘d toa aleansa e tò templi sacrà, contra ‘l mont ëd Sion e la tèra dij tò fieuj. {{verse|chapter=9|verse=14}}Fà ‘n manera che tuta la gent, che tute le tribù a rivo a capì che it ses ti ël Dé fòrt, tutpotent, e che mach ti ‘t ses protetor d’Israel». == 10 == {{chapter|10}} {{verse|chapter=10|verse=1}}Chità st’orassion ëd sùplica adressà al Dé d’Israel, {{verse|chapter=10|verse=2}}Giudita a l’é alvasse e a l’ha ciamà soa creada. Apress a l’é portasse drinta a soa ca, andova ‘d costuma a passava ij di ‘d sabat e ‘d festa. {{verse|chapter=10|verse=3}}Ambelessì a l’è gavasse ‘l sach ëd tërliss dël deul ch’a la vestia. A l ‘é lavasse da la testa ai pé e profumasse con d’euli pressios. Peui a l’é rangiasse ij cavèj, fissasse un diadema e vestisse con vestimente da festa, coj dovrà cand a l’era ‘ncora viv sò marì Manasse. {{verse|chapter=10|verse=4}}A l’ha caussà ‘d sàndole e butasse sò bisò: ëd colan-e, brassalèt, anej e orcin e minca d’àutr ornament ch’a l’avèissa e che a la fèissa motobin anciarmanta a l’atension dj’òm ch’a podìo vëdla. {{verse|chapter=10|verse=5}}Apress a l’ha daje da porté a soa sërventa n’oiro ëd vin e n’ànfora d’euli. A l’ha ‘mpinì un sach ëd farin-a d’òrdi, ëd fi sëccà, ëd pan e ‘d formacc; a l’ha anvlupatà con soèn tute ste provigion e peui a l’ha butaje an sle spale ‘d soa creada. {{verse|chapter=10|verse=6}}Anlora a son surtìe tute doe vers la pòrta ‘d Betulia e a l’han trovà pront an sël leu Osia e j’ansian ëd la sità:Cabri e Carmi, ch’a l’ero al pòst ëd vardia. {{verse|chapter=10|verse=7}}Costissì cand a l’han vëddu sò visage transformà e con d’àutre vestimente, a son restà motobin anciarmà da soa blëssa e a l’han dije: 8"Che ‘l Dé dij nòstri antich at conceda na bon-a acoliensa e ‘d porté a realisassion ij tò but për l’onor d’Israel e la glòria ‘d Gerusalem"! {{verse|chapter=10|verse=9}}Chila a l’é anginojàsse për adoré Nosgnor, e a l’ha rësponduje:"Feme doverté la pòrta dla sità, përchè i peuda seurte e compì tut lòn ch’i l’avìo dit”. E lor a l’han comandaje a le vardie ‘d fé tut lòn che chila a l’avìa ciamà. {{verse|chapter=10|verse=10}}Costissì a l’han falo e Giudita a l’è surtìa con soa sërventa. E la gent ëd la sità a la seguitavo con j’ësguard antramentre ch’a calava da la montagna e a traversava la comba. Peui a l’han perdula ‘d vista. {{verse|chapter=10|verse=11}}Le doe fomne andasìo anans drite për la valada cora che ij soldà dl’avanpòst assir a son vnùje ‘ncontra. {{verse|chapter=10|verse=12}}A l’han fërmà Giudita e a l’han ‘nterogala: «Ëd che gent ses-to? D’andova ch’it ven-e ? Dova vades-to ?». «I son n’Ebrea. I scapo da mè pòpol, përchè a stan për tombé an vòste man. {{verse|chapter=10|verse=13}}I son vnùita për vëdde Olofernes, ël general an cap ëd vòstra armeja, për deje d’anformassion precise. I-j mostrerai d’andova passé për fesse padron ëd tuta sta region ëd montagna sensa perde n’òm». {{verse|chapter=10|verse=14}}Ij soldà a l’han scotala an beicand da bin sò visage. A la trovavo ëd na blëssa strasordinaria. A l’han dije: {{verse|chapter=10|verse=15}}«It l’has salvà toa vita, an caland an pressa e vnend a trové nòst magìster. Ore, ven an soa tenda: cheicadun ëd nojàutri at compagnerà da chiel. {{verse|chapter=10|verse=16}}Cand ch’it saras an soa presensa, gnun-e tëmme drinta ‘d ti, ma arpòrtje tut lòn ch’it l’avìe dit a nojàutri e Olofernes at tratrà bin”. {{verse|chapter=10|verse=17}}A l’han designà sent òm përchè a compagnèisso Giudita e soa creada fin-a a la tenda d’Olofernes. {{verse|chapter=10|verse=18}}E an tut ël campament a-i è staie un gran core da tute bande, da già ch’a l’era spantiasse la neuva dl’ariv ëd Giudita. A l’han faje sercc d’antorn antramentre che chila a spetava fòra da la tenda d’Olofernes përchè a fùssa ‘nformà ël general. {{verse|chapter=10|verse=19}}Tùit a stasìo ambajà da soa blëssa e, a causa ‘d chila a l’ero pien d’amirassion për j’Israelita, an ciamàndze un con l’àutr:"Chi é-lo ch’a peussa sotstimé na gent ch’a l’àbia ‘d fomne përparèj? A sarà bin ëd pa lassé survive gnanca n’Israelita: a sarìo bon ëd sogioghé tuta la tèra!». === Giudita a l'é portà da Olofernes === {{verse|chapter=10|verse=20}}A l’é vnùita fòra la vardia dël còrp d’Olofernes e tuti ij servient a l’han fala intré ant la tenda. {{verse|chapter=10|verse=21}}Olofernes a l’era dëstèis an sël let, sota d’un ridò ch’a fasìa da zinzarera fàit ëd na stòfa pressiosa rossa, brodà d’òr, d’ësmerald e d’àutre père pressiose. {{verse|chapter=10|verse=22}}A l’han nunsiaje la presensa ‘d chila e Olofernes a l’é portasse a l’intrada dla tenda: ëd sërvent a portavo dëdnans ëd chiel ëd flambò d’argent. {{verse|chapter=10|verse=23}}Da che Giudita a l’ha fàit soa aparission a la presensa d’Olofernes e dij sò ofissiaj, tùit a son restà pien d’amirassion për soa blëssa. Giudita a l’é chinasse fin-a tèra con la front për riverì ël general, ma ij sërvent a l’han fala aussé. == 11 == {{chapter|11}} {{verse|chapter=11|verse=1}}Olofernes a l’ha dije: «Stà sicura!Gnun-e tëmme. Mi i l’hai mai faje dël mal a chi a l’avèissa acetà ‘d serve Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra. {{verse|chapter=11|verse=2}}E se toa gent ch’a viv an coste montagne a l’avèissa pa dëspresiame, mi i l’avrìa nen alvà la lansa contra ‘d lor: a son ëstàit lor a vorèj ch’a rivèissa tut sòn. {{verse|chapter=11|verse=3}}Ore, dime ‘l motiv ch’a l’ha fate chité lor për vnì da nojàutri. Sicura, it saras vnùita ambelessì për salvete: Fate fòrsa! Ti ‘t restras viva sta neuit e le neuit apress ch’a rivran. {{verse|chapter=11|verse=4}}Gnun at farà dël mal. Tùit at trateran da bin, com a son tratà ij sërvent ëd mè magìster, rè Nabucodenesar». === Giudita a dëspiega soa presenza === {{verse|chapter=11|verse=5}}Giudita a l’ha rësponduje: «Lassa che toa s-ciava a peuda pijé paròla dëdnans ëd ti ; costa neuit i dirai nen ëd fàuss a mè sgnor, scótme magìster. {{verse|chapter=11|verse=6}}S’it seguite mè consej, Dé midem at farà porté a compiment n’euvra granda ; gnun dij tò but a sarà falèt. {{verse|chapter=11|verse=7}}Përchè, për la vita ‘d rè Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra, e për soa potensa ch’a l’ha mandate për ardrissé tuti j’esse vivent an sla stra pì giusta. Grassie a ti j’òm a lo servo e dcò le bestie ferose e cole doméstie e j’osèj dël cel a vivran an grassia ‘d toa fòrsa për l’onor ëd Nabucodenesar e tuta soa famija. {{verse|chapter=11|verse=8}}Nojàutri i l’oma sentù parlé ‘d toa saviëssa e ‘d toa adressa, Tut ël mond a sà che ti ‘t ses l’òm pì vajant ëd tut ël regn e che toa competensa d’ecession a fa ‘d ti un cap militar avosà. {{verse|chapter=11|verse=9}}«Për lòn ch’a riguarda ‘l dëscors tenù da Achior ant la toa ciambreja, noi i l’oma sentune ‘l contnù, përchè la gent ëd Betulia a l’ha risparmialo e chiel a l’ha raportaje tut lòn ch’a l’avìa dit dëdnans ëd ti. {{verse|chapter=11|verse=10}}Për lòn, sgnor sovran, ciapà pa soe paròle a la legera. Nen mach, ma pijte bin varda, përchè lòn ch’a l’ha dite a l’è giust: nòstra gent a l’è nen punìa o mnassà d’ëspà se a pëcca pa contra ‘d sò Dé. {{verse|chapter=11|verse=11}}Ore, përchè ‘l mè sgnor a vada pa a resté delodù e a man veuide: la mòrt a va a frapé j’Israelita, përchè ‘l pecà a l’è fasse padron ëd lor e a van a provoché la fota ‘d Dé coma tute le vire ch’a fan dël mal. {{verse|chapter=11|verse=12}}J’Israelita a son sensa mangé e l’eva a l’è motobin ràira. Për lòn a son decidusse ‘d maslé sò cabial e a l’han deliberà ‘d consumé tut lòn che la lege ‘d Dé a l’ha vietà ‘d mangé. {{verse|chapter=11|verse=13}}A l’han fin-a mangià le primissie dl’amson dël gran, parèj coma la décima part dël vin e dl’euli ch’a l’avìo butà da banda. Coste a sarìo ‘d ròbe sacrà, riservà ai sacerdòt an servissi dëdnans nòst Dé ant ël templ ëd Gerusalem. Gnun d’àutri ant ël pòpol a l’ha ‘l dirit gnanca ‘d tocheje. {{verse|chapter=11|verse=14}}Ma la gent ëd Gerusalem a l’ha già disubidì a’s comandament; a l’è për lòn che coj ëd Betulia a l’han mandà na delegassion dal consèj dj’ansian ëd Gerusalem për otnì l’autorisassion e la dispensa. {{verse|chapter=11|verse=15}}Ël di midem che lor a ‘rseivran costa autorisassion e a butran an pràtica sta dispensa, Dé a-j butrà an toe man e ti ‘t podras anienteje. {{verse|chapter=11|verse=16}}Për sòn, mi toa sërventa, ch’i l’hai savù tut sòn, i son scapà da lor e Dé a l’ha adressame a compì con ti n’amprèisa ch’a sarà stupor an tuti j pòst andova as në sentirà parlé. {{verse|chapter=11|verse=17}}Përchè toa sërventa a l’é religiosa e a dà cult al Dé dël cel di e neuit. E adess, magìster, mi antendrìa resté con ti, mè sgnor, ma ‘d neuit toa sërventa a surtirà ant la comba: mi i pregherai Nosgnor e chiel am dirà cand che lor a l’avran comëttù ij sò pecà. {{verse|chapter=11|verse=18}}Anlora vnirai a ‘rferite e ti ‘t podras seurte con tuta toa armeja, e gnun an tra ‘d lor a podrà resiste a ti. {{verse|chapter=11|verse=19}}Peui mi i podrìa fete guida a travers ëd la Giudèa, fin-a a Gerusalem e i farai buté tò tròno an mes ëd la sità. Ti ‘t podras mneje via tanme feje sensa bërgé e gnanca un can a baulerà dëdnans ëd ti. Dé a l’ha parlame: a l’ha dame ‘l don ëd savèj tut sòn d’anans e a l’ha mandame për dìtlo». {{verse|chapter=11|verse=20}}Le paròle ‘d Giudita a son piasuje a Olofernes e ai sò ofissiaj. Maravijà da tanta saviëssa a l’han dit: {{verse|chapter=11|verse=21}}"Da na part a l’àutra dël mond a esist pa na fomna parèj, për blëssa e sust ëd paròla". Peui Olofernes a l’ha dije a Giudita: «Dé a l’ha pro fàit bin a mandete ambelessì, leugn da tò pòpol, për dene vitòria e causé ruin-a a coj ch’a l’avìo ofendù Nabucodenesar, mè magìster. {{verse|chapter=11|verse=22}}Nopà ti, it ses nen mach bela, ma dcò bon-a a parlé. S’it faras com it l’has dit, tò Dé a sarà mè Dé. Ti ‘t vivras ant ël palass ëd rè Nabucodenesar e toa fama a sarà për tuta la tèra. == 12 == {{chapter|12}} === Giudita a l'é òspite d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=1}}Olofernes a l’ha fàit intré Giudita andova ch’a tenìa parà la tàula con doje e assiete d’argent, e a l’ha comandà che a servèisso a chila sò vin e sò pròpi mangé.{{verse|chapter=12|verse=2}}Ma Giudita a l’ha dije: «I mangerai nen ëd sòn, dësnò i farìa n’ofèisa a Nosgnor. I mangerai mach ëd la provigion ch’i son portame apress». {{verse|chapter=12|verse=3}}Olofernes a l’ha faje osservé: «E se a finiran ? Andova troveromne ‘d mangé d’ësta sòrt ?Al nòst campament a-i é gnun ëd toa gent”. {{verse|chapter=12|verse=4}}Contut a l’ha rësponduje Giudita: «Për toa vita, magìster, it sicuro che, anans ëd finì le risérve, Nosgnor a a l’avrà compì për mojen ëd mia man lòn ch’a l’ha decidù». {{verse|chapter=12|verse=5}}Përparèj che ij sërvent d’Olofernes a l’han compagnala a nea tenda, andova ch’a l’ha durmì fin-a a mesaneuit. Peui a l’ora dël cambi dla guardia a primalba, Giudita a l’é alvasse {{verse|chapter=12|verse=6}}e a l’ha faje dì a Olofernes:"Che mè sgnor a comanda ‘d lasseme seurte a fé mia orassion". {{verse|chapter=12|verse=7}}E Olofernes a l’ha ordinà a soa vardia përsonal ëd nen dëstorbela. E ant ij tre di ch’a l’era al campament: a surtìa ‘d neuit vers ël torent ëd Betulia e a pijava bagn a la sorgiss. {{verse|chapter=12|verse=8}}An tornad, a suplicava Nosgnor, Dé d’Israel, d’adressé soa ‘mprèisa al bon but ëd liberé sò pòpol. {{verse|chapter=12|verse=9}}Apress d’esse torna intrà al camp purificà, a restava an soa tenda fin-a che, vers sèira a fasìa sin-a. === Giudita a pija part al disné d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=10}}Ël quart di, Olofernes a l’ha smonù un disné riservà ai sò agiutant subordinà. Gnun d’àutri ofissiaj subaltern a l’ero anvità. {{verse|chapter=12|verse=11}}E a l’ha dije a Bagoas, l’eunuch carià ‘d tùit ij sò afé: «Anvita dcò cola fomna ebrea: sërca ‘d përsuàdla d’ëvnì a mangé e beive ansema a nojàutri, {{verse|chapter=12|verse=12}}Përchè a sarìa n’onta a nòsta reputassion che na fomna parèj as lassèissa pa possede! S’i la fèisso nen nòstra an farìo tuti la ciabra!». {{verse|chapter=12|verse=13}}Anlora Bagoas a l’é andàit a trové Giudita e a l’ha dije:"Ch’a l’àbia gnune tëmme sta bela fija ‘d presentesse a mè magìster. Chiel at fa l’onor d’anvitete. Ti ‘t beivras ëd vin an nòstra companìa e, ancheuj, ti ‘t saras tanme na fomna assira che a viva nt ël palass ëd Nabucodenesar”. {{verse|chapter=12|verse=14}}Giudita a l’ha rësponduje:"Chi son-ne mi për contradì mè magìster? Mi i farai tut lòn ch’a sarà agradì a sò euj e a sarà motiv ëd gòj fin-a al di ëd mia mòrt”. {{verse|chapter=12|verse=15}}Chila a l’é butasse soe pì bele vestimente e ornasse ‘d tute soe giòje. Soa creada a l’era pressasse a slarghé për tèra dëdnans d’Olofernes le plisse arseivùe da Bagoas për setessie ansima tùit ij di e pijé da mangé. {{verse|chapter=12|verse=16}}Giudita a l’é intrà ant la tenda e a l’é dëstendusse an sle plisse. A vëdla, ël cheur d’Olofernes a lé restane anciarmà an bolversand sò spìrit. Chiel a l’è stait sesì da n’anvìa violenta ‘d possedla.Dal prim di ch’a l’avìa vëddula a sërcava l’ocasion ëd sedùe chila. {{verse|chapter=12|verse=17}}Olofernes a l’ha dije:"Beiv e argiojiss con nojàutri!”. {{verse|chapter=12|verse=18}}"Òhi, magister, a l’ha rësponduje Giudita, i beiverai, përchè i son mai stàita an mia vita tant onorà parèj d’ancheuj”. {{verse|chapter=12|verse=19}}E a l’é butasse a mangé e a bèive dëdnans d’Olofernes lòn che soa sërventa a l’avìa prontaje. {{verse|chapter=12|verse=20}}Olofernes, anciarmà da soa presensa, a l’ha beivù tant ëd col vin com a l’era mai capitaje ‘d beive ant un di sol. == 13 == {{chapter|13}} === Giudita a decàpita Olofernes === {{verse|chapter=13|verse=1}}Fasse tard, ij convità a son pressasse andé via. Bagoas a l’ha sarà da fòra la tenda d’Olofernes e slontanà soe vardie presente: a son andàit tùit a deurme përchè a l’avìo beivù fin-a tròp. {{verse|chapter=13|verse=2}}Giudita a l’é restà sola an soa tenda e Olofernes a l’é campasse an sël sò let, cioch ëd pianta. {{verse|chapter=13|verse=3}}Giudita a l’avìa dije a soa creada ‘d tense fòra da la tenda e d’esse pronta a seurte dal campament, com a l’avìa fàit tùit ij di ; an efet a l’avìa dit che a surtìa për preghé e dcò a Bagoas a l’avìa parlà an costa manera. {{verse|chapter=13|verse=4}}Përparèj a l’ero artirasse tuti da soa presensa e gnun, pcit o grand a l’era restà drinta ‘d la tenda. Giudita da para dël let d’Olofernes, a disìa drinta ‘d chila costa orassion: “Nosgnor, Dé ‘d tute potense, beica con favor lòn che i veuj fé për l’esaltassion ëd Gerusalem. {{verse|chapter=13|verse=5}}A l’é rivà ‘l moment ‘d salvé toa gent an portand a compiment mè propòsit për la ruin-a dij nemis alvà contra ‘d nojàutri». {{verse|chapter=13|verse=6}}Peui, avzinasse a la testera dël let d'Olofernes, a l’ha dëstacane ‘l sàber ëd chiel. {{verse|chapter=13|verse=7}}Avzinasse na vira ‘d pì al let, a l’ha ‘mbrancà la caviera d’Olofernes an disend:"Dame fòrsa an cost moment, Nosgnor Dé d’Israel». {{verse|chapter=13|verse=8}}E con tuta soa fòrsa a l’ha frapà doe vire con ël sàber ël còl d’Olofernes e a l’ha tajaje la testa an riond, dëstacàndla. {{verse|chapter=13|verse=9}}Peui a l’ha fàit robaté ‘l còrp fòra dal let e a l’ha s-ciancà le cortin-e dle colòne an surtend an pressa con la testa d’Olofernes ch’a l’ha consegnà fòra a soa sërventa. {{verse|chapter=13|verse=10}}Chila-sì a l’ha butala drinta al sach ëd le proviande. Peui a son tute doe surtìe com a fasìo ëd costuma për andé a preghé. Apress d’avèj traversà ‘l campament, a l’han contornà la comba, a son montà an sla montagna ‘d Betulia an rivand a le pòrte dla sità. === Giudita a artorna a Betulia === {{verse|chapter=13|verse=11}}Giudita a l’ha crijà da leugn a le vardie dle pòrte:"Doverté! Doverté an pressa la pòrta! Nosgnor Dé a l’è ancor con nojàutri!Ancheuj a l’ha mostra soa fòrsa a favor d’Israel e soa potensa vers ij nemis”. {{verse|chapter=13|verse=12}}Pen-a che j’òm ëd la sità a l’han sentù soa vos, a son pressasse a calé a la pòrta dla sità e a l’han fàit ciamé j’ansian. {{verse|chapter=13|verse=13}}Tùit a son butasse a core, dal pì pcit al pì grand, përchè a j’ësmijava pa credìbil che Giudita a fùssa tornà. A l’han dovertaje la pòrta, e a l’han faje acoliensa an viscand na giolà ‘d feu, e a son fasse tuti d’antorn a lor doe. {{verse|chapter=13|verse=14}}Giudita a l’ha dije ‘d na vos viva e pien-a:"Laudé Dé!Laudé Dé, ch’a l’ha pa dëstornà soa misericòrdia për la gent dj’Israel. Sta neuit chiel a l’é servisse ‘d mia man për frapé ij nòstri nemis”. {{verse|chapter=13|verse=15}}Antlora chila a l’ha tirà fòra la testa fòra dal sach e an mostrandila a l’ha dije: «Vardé sì, a l’é la testa d’Olofernes, general an cap dl’armeja assira. Beiché 'l ridò andova che sota a durmìa cioch pers. Nosgnor a l’ha colpilo për man ëd na fomna e a l’ha falo meuire. {{verse|chapter=13|verse=16}}Com a l’é vera che Nosgnor a viv, chiel a l’ha guername an tuta mia amprèisa, përchè chiel-sì a l’é fasse anciarmé da mia blëssa a soa ruin-a, ma a l’ha pa podù compì con mi gnun mal a mia contaminassion e onta». {{verse|chapter=13|verse=17}}A l’ero tùit ambajà ‘d pianta. A son prosternasse për adoré Dé e tùit ansema a crijavo: «Noi ‘t laudoma, Nosgnor, d’avèj ardovù a nen ancheuj ij nemis ëd tò pòpol». {{verse|chapter=13|verse=18}}Osia a l’ha dit a Giudita: «Ël Dé Pì che Àut a l’ha benedite, cara mia fija, pì che tute le fomne dla tèra. Ch’a sia benedì Nosgnor Dé, creator dël cel e dla tèra! A l’è chiel ch’a l’ha guidate a tronché la testa dij nòstri nemis. {{verse|chapter=13|verse=19}}La gent as n’aviserà sempe dël coragi ch’it l’has avù, la speransa ch’it l’has avù a tomberà mai pì dal cheur dj’òm, ch’a memorieran për sempe la potensa ëd Nosgnor. {{verse|chapter=13|verse=20}}Che Dé istess at daga celebrità ant ij sécoj!Ch’a t’arpata ‘d bin përchè ti ‘t l’has risigà toa vita për l’umiliassion che a mnassava nòstra gent!An agissand con dritura dëdnans ëd nòst Dé ti ‘t l’has preservane da la ruin-a. == 14 == {{chapter|14}} === Ël consèj 'd Giudita === {{verse|chapter=14|verse=1}}Anlora Giudita a l’ha dije: "Scoteme, car ij mè frej: ciapé sta testa e péndla pì àut possìbil ai merlet dla muraja ‘d nòstra sità. {{verse|chapter=14|verse=2}}Doman matin bonora, speté ch’a s-ciòda la lus ëd la matin e a sia comparì ël sol an sla tèra: anlora, mincadun ch’a ciapa soa armura da guera e che tuti j’òm vajant a seurto da sità!Sernive un comandant, e fé visa coma se i vorèisse calé a la pian-a, vers le prime difèise assire. Ma caleie pa. {{verse|chapter=14|verse=3}}Ij soldà assir andran armesse e an pressa drinta ‘l campament a sërcran ëd dësvijé ij generaj dël sò esércit. Peui a s’assembleran dëdnans ëd la tenda d’Olofernes, ma a lo trovran pa viv. Sesì da la pau a scaperan leugn da vojàutri. {{verse|chapter=14|verse=4}}Anlora i sareve voi e coj ch’a stan an tut ël teritòri d’Israel a seguiteje e a patlé ij fugitiv. {{verse|chapter=14|verse=5}}Ma, anans ëd fé tut sòn, ciameme Achior, l’Amonita. Venta ch’a vëdda e a ‘rconòssa la testa ‘d col ch’a meprisava tant la gent d’Israel e che a l’avìa mnalo ambelessì votandlo a la mòrt con nojàutri". {{verse|chapter=14|verse=6}}Donch, a l’han dun-a ciamà Achior ëd la ca d’Osia, che, an rivand a la ciambreja dël pòpol a l’ha vëddù sùbit la testa d’Olofernes an man ëd n’òm e a l’è tombà për tèra sensa fià. {{verse|chapter=14|verse=7}}Cora ch’a l’han alvalo, chiel a l’è campasse ai pé ‘d Giudita pien ëd riverensa e a l’ha crijà:"Ch’it sie benedìa an tute le ca dla Giudea!Tute le gent ch’a sentiran tò nòm a në saran maravijà. {{verse|chapter=14|verse=8}}Ore dime: contme lòn ch’it l’has fàit ant ësti di”. E Giudita a l’ha contaje dëdnans ëd la gent tut lòn che a l’avìa fàit dal di ch’a l’era surtìa da la sità fin al moment ch’a parlava. {{verse|chapter=14|verse=9}}Finì ëd parlé, ël pòpol a l’è s-cionfà a tuta vos d’argiojissansa e a l’ha ‘mpinì la sità ‘d vos ëd gòj. {{verse|chapter=14|verse=10}}Anlora Achior, an vëddend lòn che ‘l Dé d’Israel a l’avìa compì a l’ha chërdù frem an Dé, a l’é fasse sirconcide e a l’é intrà për sèmper a formé part dël pòpol d’Israel. === La mòrt d'Olofernes === {{verse|chapter=14|verse=11}}Matin bonora, a l’han pendù la testa d’Olofernes a le muraje dla sità. Peui minca n’òm a l’ha ciapà soe arme; a son calà arlongh ij vieuj dj’erse dla montagna dividù an manìpoj. {{verse|chapter=14|verse=1}}J’Assir, an vëddendje, a l’han mandà ‘d soldà a l’arserca dij cap, e costissì a son andàit a conté la neuva a j’ëstratega, e peui ai comandant e a tuti j’ofissiaj. {{verse|chapter=14|verse=13}}A son butasse tuti dëdnans ëd la tenda d’Olofernes e a l’han dije a sò atendent Bagoas:"Dësvija nòst magìster!Përchè sta gusaja d’Israelita a son ancalàsne a calé për dene bataja: a voreran fesse tùit ësterminé!". {{verse|chapter=14|verse=14}}Bagoas a l’é intrà e a l’ha tambussà a l’alcòva dla tenda: a l’era sicur che Olofernes a durmièissa con Giudita. {{verse|chapter=14|verse=15}}Meno che, da già che gnun a rëspondìa, a l’ha dëscostà ‘l ridò për intré andrinta: e a l’ha trovà Olofernes cadàver, dëstèis për tèra randa dl’intrada, sensa soa testa. {{verse|chapter=14|verse=16}}Bagoas a l’é butasse a crijé, a gëmme, a brajé e a s’ës-ciancava le vestimente. {{verse|chapter=14|verse=17}}Peui a l’é sfrandasse ant la tenda ‘ndova che Giudita a l’era logià sensa trovela. Anlora a l’è pressipitasse fòra an facia dla gent an sbramassand: {{verse|chapter=14|verse=18}}"Jë s-ciav a l’han tradine! Na fomna giudea, da sola a l’ha campà d’onta an sla casà ‘d Nabucodenesar! Olofernes a l’è là për tèra decapità!19 Cand che ij comandant dl’armeja assira a l’han sentù coste paròle, a son s-ciancasse ij mantèj e a son restane stravirà drinta ‘d lor. A crijavo fòrt e ij sò braj e uch ëd dolor a ‘rsonavo për tut ël campament. == 15 == {{chapter|15}} === J'Assir a scapo tuti sbaruvà === {{verse|chapter=15|verse=1}}Ij soldà ch’a l’ero ant le tende, a son restà bele ambajà, cand ch’a l’han savù la neuva. {{verse|chapter=15|verse=2}}Frapà da la pau e da l’ësparm, lor a l’han chità ‘l campament, e a testa cin-a a son scampà për ij vieuj dla pian-a e dla colin-a mincadun për sò cont. {{verse|chapter=15|verse=3}}Dcò coj ch’a l’avìo ocupà j’auteur ant j’anviron ëd Betulia a son scapà. E a l’é stàit antlora che j’Israelita bon a porté j’arme a son campasse contra ‘d lor. {{verse|chapter=15|verse=4}}Osia a l’ha mandà ‘d nunsi a Betomestaim, a Bebai, a Coba, a Còla e an tut ël pais d’Israel, për anformeje ‘d lòn ch’a passava; a l’ha animaje tùit a seguité ij nemis për stermineje,{{verse|chapter=15|verse=5}}E pen-a che j’Israelita a l’han savulo, a son campasse tùit ansema contra ij nemis fugitiv, e a l’han dësblaje a tòch fin-a a Coba. E a son rivà dcò la gent ëd Gerusalem e dle montagne përchè dcò lor a l’ero vnùit a savèj ij fàit ancapità ant ël camp dj’Assir, Coj dël pais ëd Ghilead e dla Galilea a l’han tacà ij nemis ëd fianch, an causàndje ‘d greve pèrdite fin-a a Damasch e sò anviron. {{verse|chapter=15|verse=6}}La rimanensa dla gent ëd Betulia a l’é campasse an sij campament assir, e a l’han ravagiaje e vagnane na bon-a pijàita, {{verse|chapter=15|verse=7}}Peui, an tornand dal seguité ij nemis, j’àutri israelita a son fasse padron ëd lòn ch’a restava. La gent dij vilage e dle cassin-e, dla montagna e dla pian-a a l’han ciapà dcò lor un foson ëd botin, përchè a-i në j’era na gròssa caterva. === J'Israelita a selebro soa vitòria === {{verse|chapter=15|verse=8}}Ël gran sacerdòt Joachim e ‘l consèj dj’ansian ëd Israel, ch’a stasìo a Gerusalem, a son vnùit a Betulia. Lor a vorìo réndse cont da lor midem dij boneur che Nosgnor a l’avìa acordà a j’Israelita. Lor a vorìo dcò vëdde Giudita për salutela. {{verse|chapter=15|verse=9}}Intrà ch’a l’ero da chila, a l’han adressaje ‘d làude unànime an disend:» Ti ‘t ses la glòria ‘d Gerusalem, l’orgheuj ëd nòstra rassa, l’onor ëd nòstra gent! {{verse|chapter=15|verse=10}}It ses stàita ti midema a fé tut sòn! It ses ti la causa dël boneur d’Israel e Dé istess a ‘rgiojiss ëd lòn ch’it l’has fàit. Che Nosgnor Onipotènt at benedissa për sempe!”. E tut ël pòpol a l’ha rëspondù:"Amen!Ch’a sia parèj!». {{verse|chapter=15|verse=11}}J’Israelita a l’han passà tranta di a ravagé ‘l camp assir. A l’é stàit donà a Giudita la tenda d’Olofernes, soa argentaria, ij sò let, ij sò vas e tùit ij sò parament. Chila a l’ha pijàit tut, a l’ha cariane na part an sla soa mula e peui a l’ha giovà ij sò chèr ambaronàndie ansima la ròba. {{verse|chapter=15|verse=12}}E tute le fomne d’Israel a son vnùite a vëdla, e cheicadun-a a la felissitava an dedicàndje na dansa an sò onor. E Giudita a l’ha ciapà ‘d boché ‘d feuijage e a l’ha dane a le fomne che a l’ero con chila. {{verse|chapter=15|verse=13}}Chila e soe compagne a son ancoronasse con branch d’uliv. Peui, Giudita a l’è butasse an testa al cortegg, an condusend la dansa dj’àutre fomne. Tuti j’òm d’Israel a-j seguitavo con soe arme e con coron-e ‘d feuje: lor a cantavo a vos àuta. === L'imn ëd làude 'd Giudita === {{verse|chapter=15|verse=14}}Giudita a l’ha ‘ntonà un cant ëd arconossensa dëdnans ëd tut Israel e ‘l pòpol antregh a l’é giontasse a sò cant: == 16 == {{chapter|15}} {{verse|chapter=16|verse=1}}Giudita a l’ha cantà parèj: «Al son dij tambornin dansé dëdnans ëd Nosgnor, canté al Signor al son dij cimbalis! antoné un salm ëd lauda, esaltelo e proclamé sò nòm! {{verse|chapter=16|verse=2}}Përchè Nosgnor a l’é un Dé ch’a buta fin a le guere; chiel a l’ha torna portame an sò campament an tra soa gent, a l’ha liberame da mè persecutor.{{verse|chapter=16|verse=3}}Assur a l’é rivà da le montagne dël nòrd, con n’armeja ‘d desen-e ‘d milen-e: sò gran nùmer a stopava ij torent e ij sò sivalié a coatavo ij brich. {{verse|chapter=16|verse=4}}Ij nemis a vorìo deje feu a tut ël pais, passé a fil d’ëspà nòstri giovo, campé për tèra nòstre masnà, ciapé tanme pijàita nòstri fiolin, rapì nòstre fije. {{verse|chapter=16|verse=5}}Nosgnor Onipotent a l’ha dësblàje, an valendze ‘d na fomna! {{verse|chapter=16|verse=6}}Përchè ‘l guerié poderos a l’é pa stàit sversà da ‘d giovo pien ëd fòrsa, e gnanca patlà da fieuj ëd titan, nì d’àut gigant a l’han drocalo, ma Giudita, la fija ‘d Merari: a l’ha dësarmalo con la blëssa ‘d sò visagi. {{verse|chapter=16|verse=7}}Për liberé Israel da l’angossa chila a l’ha chità soa vesta da vìdoa, a l’é profumasse ‘l moro, {{verse|chapter=16|verse=8}}e a l’è coefasse ‘d na coron-a ij cavej; A l’é vestisse ‘d lin për sedùe ‘l nemis. {{verse|chapter=16|verse=9}}Soe sàndole a l’han anciarmà ij sò euj, soa blëssa a l’ha ‘mpërzonà sò cheur e ‘l sàber a l’ha tranciaje ‘l còl. {{verse|chapter=16|verse=10}}Ij Persian a l’han tramblà dëdnans ëd sò corage, e soa fòrsa a l’ha sbaruvà ij Medi. {{verse|chapter=16|verse=11}}E mè pòpol acablà a l’ha bramà fòrt, e j’Assir a son ëstàit sesì dë sparm; ij mè pòver a l’han brajà e lor a son stane bolversà, a l’han crijà fòrt a j’àutri a son scapà. 12 Da pusil a l’han passaje da part a part, tanme disertor a l’han trapassaje con flecie, a son mòrt sota j’armeje ‘d Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=13}}«I andrai a canté a Nosgnor na càntica neuva: Signor, ti ‘t ses glorios e grand, Toa potensa a l’é na maravija, as peul pa vince. {{verse|chapter=16|verse=14}}Che tute toe creature a sio pronte a servite, ti ch'it l’has mach da parlé përchè tut a esista, ti ch'it l’has mandà tò Spìrit për feje. Gnun a peul arviresse a toa paròla. {{verse|chapter=16|verse=15}}Le montagne e ij mar a trambleran su soe fondamenta, ròch e priòch a s’ëslingueran tanme sira, ma coj ch’a l’han tëmma ‘d ti,a podran sempe conté con tò amor. {{verse|chapter=16|verse=16}}Ël përfum agreàbil d’un sacrifissi a l'é bin pòch për ël Signor, la grassa ‘d n’olocàust a l’è pa pro për ti. Ma col ch’a rëspeta Nosgnor a l’avrà na grandëssa duràbla. {{verse|chapter=16|verse=17}}Maleur ai pòpoj ch’a s’àusso contra nòstra gent! Nosgnor Onipotènt a-j castijerà ‘nt ël di dël Giudissi: feu e verm a dvoreran le carn ëd lor, e a brameran ëd dolor për sèmper”. {{verse|chapter=16|verse=18}}Rivà a Gerusalem a son andàit a adoré Nosgnor. A son purificasse, a l’han smonù ëd sacrifissi complet, d’oferte volontàrie e d’àutri don. {{verse|chapter=16|verse=19}}Giudita a l’ha armëttù al templi, tùit ij parament d’Olofernes che ‘l pòpol a l’avìa daje. Ël ridò ch’a l’avìa pijàit da la stansia da let d’Olofernes, tanme oferta sacrà a Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=20}}Për tre mèis la gent a l’ha celebrà la vitòria a Gerusalem aranda dël leu sant dël templ, e Giudita a l’era restà con lor. === Mòrt ëd Giudita === {{verse|chapter=16|verse=21}}Passà coj di, a son tornasne tùit a ca soa. Giudita a l’era tornà a Betulia ‘ndova ch’a l’é andàita anans a vive ant la soa proprietà. Tant che a l’ha vivù soa ‘rputassion a l’é spantiasse për tut ël pais. {{verse|chapter=16|verse=22}}A l’ha avù vàire pretendent ch’a l’avìo maitass ëd mariela. Ma chila a l’ha mai pì vorsù acasesse e gnun òm a l’é mai pì avzinasse a chila apress che sò marì Manasse a l’era mòrt e stàit sotrà con soa gent. {{verse|chapter=16|verse=23}}Giudita a l’é rivà motobon an là d’età. A l’ha mach sempe abità la ca ‘d sò marì fin-a a la bela età ‘d sentessinch ann: anans ëd meuire a l’ha conceduje la libertà a soa sërvanta ; apress a l’é mòrta a Betulia e a l’han sotrala ant ël camp ëd la balma ch’a fasìa da tomba dcò për sò marì. {{verse|chapter=16|verse=24}}La gent d’Israel a l’ha fàit set di ëd deul për chila. Sèmper anans ëd meuire, Giudita a l’avìa distribuì tut lòn ch’a l’avìa an tra ij parent pì davzin ëd sò marì Manasse e ‘d soa pròpia famija. {{verse|chapter=16|verse=25}}Fin-a che Giudita a l’é stàita an vita, e motobin ëd temp apress, mai pì gnun a l’é ancalasne d’anchieté j’Israelita. [[Category:Bibia]] [[Category:Testament Vej]] [[Category:Deuterocanònich]] 2vq6amzr4an28oakjneira091aa5tcb 34809 34808 2024-10-23T14:15:41Z 93.150.244.16 /* Giudita e j'ansian */ 34809 wikitext text/x-wiki {{header | title = [[La_Bibia_piemontèisa|La Bibia piemontèisa]] | author = | section = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich|Ij Deuterocanònich]] | previous = | next = | notes = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Giudita/Introdussion|Introdussion]] }} {{TOCright}} = Ël lìber ëd Giudita = == 1 == {{chapter|1}} === Arpacsad a fortìfica Ecbatan-a === {{verse|chapter=1|verse=1}}Dl’ann ch’a fa dódes dël regn ëd Nabucodenesar, ch’a l’avìa regn an sl’Assiria an Ninive, la sità gròssa, Arpacsad a regnava an sij Medi an Ecbatan-a. {{verse|chapter=1|verse=2}}Chiel-sì a l’ha construì ant j’anviron d’Ecbatan-a muraje ‘d pera tajà ant la mzura ‘d tre cùbit ëd larghëssa e ses ëd longhëssa, an portand l’autëssa dël mur a stanta cùbit e la larghëssa a sinquanta. {{verse|chapter=1|verse=3}}Aranda dle pòrte dla sità a l’ha drissà ëd tor an muradura àute sent cùbit e larghe sessanta a la fondassion; {{verse|chapter=1|verse=4}}e costruì ëd pòrte alvàndie fin-a a l’autëssa dë stanta cùbit: mincadun-a larga quaranta cùbit, për la surtìa dij sò guerié vajant e la parada dij sò fantassin. {{verse|chapter=1|verse=5}}Anlora rè Nabucodenesar a l’ha portà la guera a Arpacsad ant la pian-a granda, visadì an cola pian-a ch’as treuva ant ël teritòri ëd Ragau. {{verse|chapter=1|verse=6}}Tuti coj ch’a stasìo ant le montagne e coj dl’Eufrate, dël Tigris e dl’Hidaspà, e coj ch’àbito ant la pian-a d’Arioch, rè dj’Elamita <ref>valadì l'Elimàide, provinsa oriental dij Persian.</ref>, a son ëscontrasse contra ‘d Nabucodenesar. Parèj che vàire nassion a son trovasse assemblà n' agiut dij fieuj ëd Cheleod, visadì dij Medi. === Nabucodenesar a pùblica n'ultimatum === {{verse|chapter=1|verse=7}}Anlora Nabucodenesar rè dj’Assir a l’ha spedì ëd messagé a tute le gent ëd la Persia e a tùit j’abitant ëd le region ocidentaj: a coj dla Cilicia e ‘d Damasch, dël Liban e dl’Antiliban e a tuta la gent ëd la fassa dj’anviron dël mar, {{verse|chapter=1|verse=8}}e a coj che a fasìo part ëd la gent dël Carmel e ‘d Ghilead, dl’àuta Galilea e dla pian-a gròssa d’Esdrelon; {{verse|chapter=1|verse=9}}e a tuti coj ch’a l’ero drinta la Samaria e an soe sità, o che abitavo dë ‘dlà dël Giordan fin-a a Gerusalem, Batane, Chelus e Cades e al fium d’Egit, Tafnes, Ramses e tuta la tèra ‘d Ghessen, {{verse|chapter=1|verse=10}}e andasend fin-a a la region dzora ‘d Tanis e Memfi, e ancora comprendend la gent d’Egit fin-a a le finaje d’Etiòpia. {{verse|chapter=1|verse=11}}Mach che ij pòpoj ëd tute coste region a l’han pa daje da ment a l’anvit ëd Nabucodenesar rè dj’Assir, e a son nen andàit a fé la guera con chiel, përchè a l’avìo gnun-e tëmme ‘d chiel e a lo consideravo n’òm basta ch’a sia. Lor a l’han mandà andaré ij sò messagé con dzonor e a man veuide. {{verse|chapter=1|verse=12}}A l’é stàit parèj che Nabucodenesar a l’é anviscasse ‘d flin-a afrosa contra ‘d tuti coj pais e a l’ha giurà për sò tròno e për sò regn ëd tiré arvangia con la spa dij teritòri dla Cilicia, dla Damasen-a e dla Siria, e ‘d soprime tute le popolassion Moabite, ij fieuj d’Amon, tuta la Giudèa e j’abitant tuti dl’Egit fin-a ‘n brova dij doi mar. === Arpacsad a l'é batù === {{verse|chapter=1|verse=13}}Dl’ann ch’a fa disset a l’ha marcià con l’armeja contra ‘d rè Arpacsad, a l’ha batulo dasendje ‘l gir a sò esèrcit con tuta soa cavalarìa e sò chèr. {{verse|chapter=1|verse=14}}A l’é fasse padron ëd soe sità, rivand fin-a a Ecbatan-a, conquistand-ne le tor, ravagiand-ne piasse e crosiere, scarnificand-ne la blëssa. {{verse|chapter=1|verse=15}}Arpacsad a l’ha arciapalo an sle montagne ‘d Ragau, crivlalo ‘d flecie e da col di a l’ha gavalo d’an mes. {{verse|chapter=1|verse=16}}Peui a l’é tornà a Ninive, con tuta l’armeja ramassà dal mond, ch’a l’era un foson sensa fin ëd combatent e a l’é fermasse ambelelà, chiel e sò esèrcit, për sentevint di dàndse a divertiment, disné e bela vita. == 2 == {{chapter|2}} === Spedission contra dl’Ocident === {{verse|chapter=2|verse=1}}Ël di che a fa vintedoi dël prim mèis dl’ann ch’a fa disdeut, a l’é ‘ncapità sòn: ant ël palass ëd Nabucodenesar rè d’Assiria a l’é tratasse dla manera ‘d pijesse arvangia ‘d tute cole tere, com a l’era disse. {{verse|chapter=2|verse=2}}Chiel a l’ha convocà tùit ij sò ministr e sò dignitari, a l’ha con lor tenù consèj secret e mostrà ‘d pianta tut ël malfé ëd cole tère. {{verse|chapter=2|verse=3}}Costissì a l’avìo dessidù ëd fé meuire tuti coj ch'a l’avèisso pa seghità l’órdin ëd soa boca. {{verse|chapter=2|verse=4}}E sòn a l’é ancapità: esaurìa la consultassion, Nabucodenesar, rè dj’Assir, a l’ha convocà Olofernes<ref> Olofernes e Bagoas(Giudita 12:11) a son nòm persian.</ref>, general an cap ‘d soe armeje, ch’a l’era sò scond, e a l’ha dije: {{verse|chapter=2|verse=5}}"Përparèj a parla ‘l rè grand, sgnor ëd tuta la tèra: Varda, ti ‘t surtiras tant ‘me lugtenent, e con ti ‘t l’avras ciapà d’òm vajant ëd fòrsa: sentevintmila fantassin, e un gròss foson ëd cavaj con sò sivalié, dël nùmer ëd dodesmila; {{verse|chapter=2|verse=6}}con tut lòn t’andras a scontrete contra ‘d tùit ij pais dl’ocident, da già ch’a l’han pa ubidì al comand ëd mia boca. {{verse|chapter=2|verse=7}}A lor it ordineras ëd parete soe oferte ‘d tèra e d’eva, tanme marca ‘d sotmission sensa condissio. Mi i-j farai sente tut ël pèis ëd mè furor!Mia armeja a greverà dzora minca tòch ëd tèra e a ravagerà tut a sò passagi. {{verse|chapter=2|verse=8}}Tuti coj che a tomberan ferì a ampiniran soe combe e minca torent e fium a sarà pien a ras ëd caròpe. {{verse|chapter=2|verse=9}}Ij sò përzoné a saran arpossà fin-a ai finagi estrem ëd la tèra. {{verse|chapter=2|verse=10}}Ti donch òcupa për mi tut sò teritòri: na vira ch’a saran arendusse a ti, it-j tniras a mia disposission fin-a al di ch'i vnirai mi istess a castijéje. {{verse|chapter=2|verse=11}}Për lon ch’a riguarda j’arviros, che tò euj a l’àbia pa ‘d compassion: ch’a sio destinà a la mòrt e a la devastassion për tut sò pais. {{verse|chapter=2|verse=12}}Con sòn a l’é vrità che mi i son viv e a viv la potensa ‘d mè regn, sòn a l’é lòn ch’i diso e ch’i farai ëd mia man!{{verse|chapter=2|verse=13}}Pijìte varda ‘d pa trasgredì gnun-a paròla ‘d tò sgnor: nen. Nopà it portras a compiment lòn ch’i l’hai comandate e buta pa ‘d temp a passé a l’assion ij mè comand!”. === Campagna d'Olofernes === {{verse|chapter=2|verse=14}}Olofernes a l’é surtì da la cort ëd sò sgnor: a l’ha convocà tùit ij potent, ij generaj e ij comandant dl’armeja assira. {{verse|chapter=2|verse=15}}Peui a l’ha sernù j’òm për la bataja, com a l’avìa comandaje sò sgnor, cheicòsa coma sentevintmila guerié, pì dodesmila arcé a caval, {{verse|chapter=2|verse=16}}e a l’ha ciadlàje an rangh com as costuma ‘nquadré la tropa për la guera. {{verse|chapter=2|verse=17}}A l’ha ciapà na caterva ‘d gamej e ‘d borich e muj tanme echipage a le trope, e un foson ëd beu, feje e crave për proviande. {{verse|chapter=2|verse=18}}Na quantità ‘d provision për minca un fant, e un riforniment gròss d’òr e d’argent a rivava dal tesòr dël rè. {{verse|chapter=2|verse=19}}Peui a son partì, Olofernes con tuta soa armeja për anandié la spedission e precede rè Nabucodenesar a coaté la tèra ‘d ponent con sò cariagi, sivalié e fanterìa sernùa. {{verse|chapter=2|verse=20}}A l’era giontasse a lor na moltitùdin vària e ‘d bon nùmer ëd soldà d’àutri pòpoj, tant ‘me d’aliòstre o come la póer ëd la tèra, ampinìo tut, as podìo pa contesse. {{verse|chapter=2|verse=21}}Da Ninive a l’han marcià për tre di an diression ëd la pian-a ‘d Bectilet e a l’han butà camp aranda dla montagna ch’a stà a snìstra dl’Àuta Cilicia. {{verse|chapter=2|verse=22}}Da là, an bogiand tut sò esèrcit, fantassin, cavaj e cariagi, Olofernes a l’é portasse anvers ëd la montagna. {{verse|chapter=2|verse=23}}A l’ha vastà Fud e Lud e ravagià ij fieuj ëd Rassis e j’Ismaelita, ch’a stasìo ant ël desert a mesdì ëd Cheleon. {{verse|chapter=2|verse=24}}Peui, passà l’Eufrate, a l’ha dëstraversà l’Àuta Mesopotàmia e drocà tute le sità fortificà an sël torent d’Abron-a fin-a al mar. {{verse|chapter=2|verse=25}}A l’é dcò fasse padron ëd la Cilicia, an ësterminand tuti j’opositor e rivand ant la region ëd Iafet an meridion a le finaje dl’Arabia. {{verse|chapter=2|verse=26}}A l’ha sircondà tùit ij Madianita e butà a feu soe tende an pijàndje ‘l cabial. {{verse|chapter=2|verse=27}}Andasend anans, a l’é calà ‘nvers la pian-a ‘d Damasch, ant ij di dl’amson dël gran, a l’ha daje feu a tùit ij sò camp, votà a la dësparission total ij sò strop e sò cabial, ravagià soe sità, vastà soe campàgne e passà a fil d’ëspà tùit ij giovo. {{verse|chapter=2|verse=28}}La pau e lë sparm ch’a fasìa a l’é anlora spantiasse për tute le gent costiere, coj ëd Sidon e ‘d Tir, j’abitant ëd Sur e Ochin-a, ël pòpol ëd le sità d’Jemnà, e dcò la gent d’Asdod e d’Ascalon: tùit a l’han avune na tëmma gròssa. == 3 == {{chapter|3}} === Implorassion ëd pas === {{verse|chapter=3|verse=1}}Për lòn tute cole sità a l’han mandaje ‘d messagé (a Olofernes) con propòste ‘d pas: {{verse|chapter=3|verse=2}}"Varda, nojàutri, fieuj dël gran rè Nabucodenesar, i soma ambelessì dëdnans ëd ti: fa ‘d noi lòn ch’a piasrà a tò euj.{{verse|chapter=3|verse=3}}Beica nòstre ca, tute nòstre località, tùit ij nòstri camp ëd gran, j’ëstrop ëd bestiam mnu e gròss e tut ël cabial dij nòstri atendament a son a toa disposission: fane lòn ch’at ësmijerà bin. {{verse|chapter=3|verse=4}}Dcò nòstre sità e tuti coj ch’a-i j’ëstan andrinta: a son tò servitor, ven e fane lòn ch’a piasrà a tò euj”. {{verse|chapter=3|verse=5}}J’òm a son presentasse ai pé d’Olofernes e a son esprimùsse përparèj. {{verse|chapter=3|verse=6}}Anlora chiel a l’é calà arlongh la còsta con soa fòrsa d’armeja e a l’ha butà ‘d garnison ant le sità fortificà, peui a l’ha prelevà d’òm tant ‘me ausiliari. {{verse|chapter=3|verse=7}}Cola gent con tùit ij pais dj’anviron a l’han arseivùlo con coron-e, còr e tambornin. {{verse|chapter=3|verse=8}}Mach che chiel a l’ha fàit campé giù tùit ij sò templ<ref> ambelessì i seguitoma 'l test aramaich sirìach: ij test grech a l'han "teritòri".</ref> e tajà ij boschèt sacrà, përchè a l’era staje ordinà ‘d dëstruve tùit ij dio dla tèra, ëd manera che tute le gent a l’avèisso adorassion mach për Nabucodenesar e che tute le lenghe e sò tribù a lo anvochèisso parèj d’un dio. {{verse|chapter=3|verse=9}}A l’é peui rivà an facia d’Esdrelon, aranda ‘d Dotaia, ch’a l’é dëdnans ëd la caden-a granda dle montagne dla Giudèa. {{verse|chapter=3|verse=10}}E a l’han butà campament an tra Guebai e Sitòpolis e Olofernes a l’é restà ambelelà për un mèis antregh për buté ansema tuta la pijàita ‘d soe armeje. == 4 == {{chapter|4}} === Giudea a l'erta === {{verse|chapter=4|verse=1}}J’Israelita ch’a stasìo an Giudèa a son vnùit a savèj tut lòn che Olofernes, general an cap ëd Nabucodenesar rè dj’Assir a l’avìa fàit a le gent, e com a l’avìa ravagià tùit ij sò templ, an votàndje a la dësparission total. {{verse|chapter=4|verse=2}}A son ëstàit motobin sbaruvà për ël vnì anans ëd l’armeja assira e a motiv ëd la tëmma për Gerusalem e për ël Templ ëd Nosgnor, sò Dé. {{verse|chapter=4|verse=3}}Nen mach, ma lor a l’ero pen-a tornà da përzoné e da pòch la gent a l’era assemblasse con rabel an Giudèa për consacré torna autar, templ e utiss sacrà ch’a l’ero stàit profanà. {{verse|chapter=4|verse=4}}Për lòn a l’han mandà ‘d nùnsi an tut ël teritòri dla Samaria, a Cona, Bet-Coron, Belmain, a Gérico, e ancor a Coba, a Esora e ai varèj ëd Salem. {{verse|chapter=4|verse=5}}E a l’han ocupà tute le bëcche dle pì àute montagne, anmurajà ij pais ëd cole bande e fàit cheuje proviande an preparassion ëd la guera, tant pì che ant le pian-e a l’avìo acabà l’amson. {{verse|chapter=4|verse=6}}Joachim, ël gran sacerdòt ëd Gerusalem a coj temp, a l’ha scrivuje a la gent ëd Betulia e Betomestaim <ref> A l'é pa dàit da savèj cheicòsa 'd pì dë ste doi sità. As capiss mach che Betulia a fussa an posission strategica 'nvers la Giudèa.</ref>, ch’a son an facia a Esdrelon, a l’intrada dla pian-a ch’a s’ëslàrga fin-a aranda ‘d Dotain, {{verse|chapter=4|verse=7}}an comandàndje d’ocupé ij pass travers le montagne, përchè da là as dovertava la stra d’intrada për la Giudèa e a sarìa stàit belfé fërmeje a la montà, andova ch’a l’ero obligà për ël passagi strèit a ‘ndé anans tùit a doi a doi. {{verse|chapter=4|verse=8}}E j’Israelìta a l’han fàit përparèj com a l’era stàit ordinà dal grand sacerdòt Joachim e ‘l senat dël pòpol d’Israel, ch’a stasìa a Gerusalem. === Orassion e pentiment === {{verse|chapter=4|verse=9}}Dël midem temp tuti j’Israelita a l’han aussà sò crij a Dé con fërvorosa ‘nsistensa e tùit a son ùmiliasse con autërtanta ‘nsistensa. {{verse|chapter=4|verse=10}} Lor, soe fomne e le masnà, ij sò strop, sò avèj e tùit ij resident e salarià e sò s-ciavandé a son umiliasse butàndze ‘d tërliss ëd sach an sij ren. {{verse|chapter=4|verse=11}}Minca n’òm o fomna israelita e ij cit ch’a stasìo a Gerusalem a son prosternasse dëdnans dël templ e con la sënner an sël cupiss e a dëstendìo le man dëdnans ëd Nosgnor. {{verse|chapter=4|verse=12}}A l’han anvlupatà ‘d sach ëdcò l’autar e crijà àut anvers al Dé d’Israel tùit ansema e ‘ntensament, an suplicand che soe masnà a fùisso pa bandonà a l’ëstermini, soe fomne a esse s-ciave, le sità ‘d soa ardità a la dëstrussion, ël santuari a la profanassion e al dëspresi dle gent. {{verse|chapter=4|verse=13}}Nosgnor a l’ha sporzù l’orija a sò crij ëd lor e a l’ha virà l’ësguard a la tribulassion, antramentre che la gent a fasìa digiun da vàire di an tuta la Giudèa e an Gerusalem dëdnans al santuari dël Signor Onipotènt. {{verse|chapter=4|verse=14}}Joachim grand sacerdòt e tuti j’àutri sacerdòt ch’a stasìo dëdnans ëd Nosgnor e tuti coj ch’aministravo ël cult divin, con ij ren sandrà ‘d tërliss, a smonìo l’olocàust përpetual, ij sacrifissi votiv e j’oferte generose dla gent. {{verse|chapter=4|verse=15}}Tùit ij sò turban a l’ero coatà ‘d sënner e a ‘nvocavo a tuta fòrsa ‘d vos a Nosgnor, përchè a provëddèissa ‘d manera benévola al destin ëd la ca d’Israel. == 5 == {{chapter|5}} === Consèj contra j'Israelita === {{verse|chapter=5|verse=1}}A l’han faje savèj a Olofernes, general an cap dl’armeja d’Assur, che j’Israelita a l’ero prontasse a la guera, e ch’a l’avìo sbarà ij pass ëd montagna, fortificà tute le bëcche pì àute e butà d’antrap ant le pian-e. {{verse|chapter=5|verse=2}}Chiel a l’é anrabiasse motobin, a l’ha convocà tùit ij cap ëd Moab, j’ëstratega amonita e tùit ij sàtrap ëd la còsta dël mar, {{verse|chapter=5|verse=3}}e a l’ha dije:"Spiegheme un pòch, fieuj ëd Canan, che gent ch’a l’é costassì ch’a stà an sle montagne, coma ch'a son le sità ch'a àbito, vàire a son soe fòrse armà, e ‘ndova ch’a stà la fòrsa ‘d lor e col che a l’é ch’a sia butasse tanme cap e condotié ‘d soa armeja; {{verse|chapter=5|verse=4}}i veui dcò savèj përchè ch’a sio arfudasse d’ëvnime ‘ncontra, diversament da tute le gent dl’Ocident"<ref> Concet butà n'evidensa dël "nen conformism ebràich"(cfr Éster 3:8).</ref>. === Rapòrt d'Achior === {{verse|chapter=5|verse=5}}Achior, ël condotié ‘d tùit ij fieuj D’Amon a l’ha rëspondùje:"Che mè sgnor as dégna d’ëscoté na paròla dai làver ëd sò servidor: mi i farai savèj la vrità dzora ‘d cola gent ch’a stà an sla montagna, cola davzin-a a ti: gnun-a busiardarìa andrà seurte da la boca ‘d tò servidor. {{verse|chapter=5|verse=6}}Ës pòpol a l’ha ij Caldé tant ’me grand-antich. {{verse|chapter=5|verse=7}}Lor a l’ero trasferisse anans ëd tut an Mesopotàmia, përchè a l’avìo pa vorsù seghité le divinità dij sò cé, cora ch’as trovavo ant ël pais dij Caldé. {{verse|chapter=5|verse=8}}An efet, a l’avìo chità la costuma dij sò cé an adorand ël Dé dij cej, col Dé che lor a l’avìo conossù: për lòn a l’avìo taparaje via d’an facia dle divinità d’antan e lor a l’avìo trovà sosta an Mesopotàmia, andova ch’a l’avìo avù residensa për vàire. {{verse|chapter=5|verse=9}}Meno che, sò Dé a l’ha dije ‘d seurte dal pais che a j’ospitava e d’ëvnì ant ël pais ëd Canan. Ambelelà a son stabilisse an moltiplicand sò òr e sò argent e motobin ëd cabial. {{verse|chapter=5|verse=10}}Peui a son calà n’Egit, përchè la famin-a a l’avìa ciapà tut ël pais, e a son restaie tanme strangé, fin-a tant ch’a l’han trovà da vive. Ambelelà a son vnùit a esse na fòrsa ‘d bon nùmer, tant che soa dëssendensa as podìa pa contesse. {{verse|chapter=5|verse=11}}Mach che, a l’é alvasse contra ‘d lor ël rè d’Egit, ch’a l’ha sfrutaje ant la preparassion dij mon e, për lòn, umiliàje e trataje da s-ciav. {{verse|chapter=5|verse=12}}Lor a l’han suplicà sò Dé che a l’ha patlà tut ël pais d’Egit con castigh sensa rimedi. Për lòn j’Egissian a l’han taparaje via da l’Egit, {{verse|chapter=5|verse=13}}E Dé a l’ha salvaje dëdnans ël Mar Ross, an {{verse|chapter=5|verse=14}}mnàndje për ël camin dël Sinai e ‘d Cades-Barnea: lor a l’han eliminà tuti coj ch’a stasìo ant ël desert. {{verse|chapter=5|verse=15}}A l’han abità ‘l pais dj’Amorita e a l’han ësterminà con soa fòrsa tùit ij Chesbonita. Apress a l’han passà ‘l Giordan e a son ansediasse an tute cole montagne. {{verse|chapter=5|verse=16}}A l’han mandà via dëdnans ëd lor ij Canané, ij Perisita, ij Gebusé, Sichem e tùit ij Guirgasian ch’abitavo ant ël teritòri da vàire. {{verse|chapter=5|verse=17}}An efet, fin-a tant che lor a pëccavo nen contra ‘d sò Dé a l’ero ant ël boneur, përchè ‘l Dé che a l’é con lor a l’ha an ghignon l’angiustissia. {{verse|chapter=5|verse=18}}Ma, cand che nopà a s’ëslontanavo da j’ordinament che sò Dé a l’avìa fissà, a patìo ‘d gròsse dësfàite an vàire guere e a son ëstàit deportà përzoné an pais forësté, sò Templ ëd sò Dé a l'é stàit rasà e ij sò nemis as fasìo padron ëd soe sità. {{verse|chapter=5|verse=19}}Adess ch'a son tornà a sò Dé, a son montà da la dëspersion andova ch’a l’ero stàit sbardlà, a son arpijàsse Gerusalem, andova ch’a l’é sò santuari, e a son torna stabilisse an sle montagne, che anans a l’ero dzerte. {{verse|chapter=5|verse=20}}Ore, mè sgnor sovran, s’a-i fùissa càiche aberassion an costa gent përchè a l’ha pëccà contra ‘d sò Dé, valadì, s’is n’antajoma, andómie pura contra an daséndje bataja për vagnéje!”. {{verse|chapter=5|verse=21}}Nopà, se a-i é gnun-a trasgression da soa part, che mè sgnor a vada da n’àutra banda, përchè ‘l Signor sò Dé, a vada pa esse në scù për lor e nojàutri motiv d’ësvergna për tuta la tèra!”. {{verse|chapter=5|verse=22}}E varda-lì lòn ch’a l’é passà: pen-a che Achior a l’ha sarà ‘l dëscors, tuta la furfa ch’a stassionava d’antorn ëd la tenda, a l’é butasse a barboté, antramentre che j’ufissiaj d’Olofernes, j’abitant ëd la còsta e ij Moabita a vorìo masselo. {{verse|chapter=5|verse=23}}Andoma pa avèj tëmma d’Israelita, a disìo: I vedreve ch’a son mach un pòpol sensa esercit e che a peulo pa sostnì n’ëschierament ëd fòrse. {{verse|chapter=5|verse=24}}Donch, andómie contra, sovran Olofernes, e lor a saran pastura për tuta toa armeja!”. == 6 == {{chapter|6}} === Achior consegnà a j'Israelita === {{verse|chapter=6|verse=1}}Pasiasse l’agitassion dj’òm ch’a fasìo sercc tut d’antorn dël consèj, Olofernes, general an cap ëd le fòrse d’armeja d’Assur, a l’ha dije a Achior, a la presensa ‘d tut ël pòpol dj’ëstrangé e ‘d tùit ij Moabita. {{verse|chapter=6|verse=2}}"Chi ses-to, ti Achior, e vojàutri, mersenari efraimita, për profetisé dzora ‘d nojàutri coma ti ‘t l’has fàit ancheuj, Achior? Veusto dine ‘d nen fé guera a la dëssendensa d’Israel, përchè a l’avrìo protession ëd sò Dé da l’àut? E peui, é-lo miraco, d’àutri dio fòra ‘d Nabucodenesar? A sarà chiel a mandé soa potensa për ëstermineje da la facia dla tèra, nì a servirà sò Dé a libereje. {{verse|chapter=6|verse=3}}Ma noi, sò servidor, i-j ramasseroma via con un sol òm, përchè a sostniran pa la possansa ‘d nòstri cavaj. {{verse|chapter=6|verse=4}}I bruseroma ca soa, soe montagne a saran cioche ‘d sò sangh, soe vàude pien-e a ras dij sò mòrt, nì a podran sté an pé dëdnans ëd nojàutri: andran tùit a meuire. Sòn a l’é lòn ch’a dis rè Nabucodenesar, sgnor ëd tuta la tèra: soe paròle a podran pa smentisse. {{verse|chapter=6|verse=5}}Ma ti, Achior, mersenari d’Amon, ti ch’it l’has dit tut sòn ant ël di ëd tò maleur, it vëdras mai pì mè moro d’ancheuj fin-a a mia arvàngia dzora ‘d costa dëssendensa ch’a ven da l’Egit. {{verse|chapter=6|verse=6}}Antlora ‘l fèr dij mè soldà e la caterva dij sërvent ëd mia armeja at pasrà da part a part toe còste e ti ‘t tomberas an tra le caròpe, cand che mi i tornerai a vëdte. {{verse|chapter=6|verse=7}}Ij mè servidor at mneran anvers ëd la montagna, an lassàndte ant un-a dle sità costrùe an sl’ersa, {{verse|chapter=6|verse=8}}e t’andras pa a meuire fin-a tant ch’it saras massà con j’Israelita. {{verse|chapter=6|verse=9}}Përchè ses-to vnùit spali? Spera nen drinta ‘d ti che lor a sio pa ciapà. Nen ëd lòn ch’i l’hai dit a sarà sensa efet". {{verse|chapter=6|verse=10}}E Olofernes a l’ha comandà ai sò sërvent ch’a l’ero drinta ‘d soa tenda ‘d ciapé Achior, për espónlo ant j’anviron ëd Betulia e ‘d bandilo për lasselo ant le man israelita. {{verse|chapter=6|verse=11}}Ij servidor a l’han pijalo e portalo fòra dal campament, an campagna rasa, a l’han mnalo ant ël bel mes ëd la pian-a anvers la montagna dov as treuvo j’adoss ëd Betulia. {{verse|chapter=6|verse=12}}Cand j’òm ëd la sità, a l’han s-cèiraje an sël crest ëd la montagna, a l’han ciapà j’arme e, surtì da la sità a son adressasse al crest. E tùit ij frandieuj a l’han ocupà ij vieuj ëd montà dla sità e a son butasse a pijeje a prassà. {{verse|chapter=6|verse=13}}J’àutri, a la sosta dla montagna, a l’han gropà Achior e a l’han bandonalo ai pendis ëd la montagna, peui a son tornàsne da sò sgnor. {{verse|chapter=6|verse=14}}J’Israelita, ch’a l’ero calà da la sità, a son avzinasse a chiel, a l’han dësgropalo e, portalo an Betulia, a l’han mnàlo ai cap ëd la sità. {{verse|chapter=6|verse=15}}An col temp a j’ero Osia fieul ëd Mica dla tribù ëd Simeon, Cabri fieul ëd Gotoniel e Carmi fieul ëd Melchiel. {{verse|chapter=6|verse=16}}Dun-a a l’han convocà ansema tuti j’ansian ëd la sità. Ij giovo e le fomne a son giontasse a la Ciambreja: a l’han butà Achior an mes a tuta l’adunansa e Osia a l’ha ciamaje lòn ch’a l’era ‘ncapità. {{verse|chapter=6|verse=17}}Ël pòr Achior a l’ha ‘rferì le paròle dite al consèj d’Olofernes e tut ël dëscors che Olofernes a l’avìa pronunsià an mes ai cap dj’Assir e lòn che con sagna a l’avìa dit contra la gent d’Israel. {{verse|chapter=6|verse=18}}Anlora tut ël pòpol a l’é prosternasse a adoré Dé e a l’han anvocà sò agiut con coste paròle: {{verse|chapter=6|verse=19}}"Nosgnor, Dé dël cel, beica l’orgheuj dij nòstri nemis!Pòrta misericòrdia dl’umiliassion ëd nòstra dëssendensa: giùtne ant ës di ëd maleur, përchè i soma crasà ma soma dcò ij tò consacrà”<ref>Për mojen ëd l'Aleansa tut Israel a l'é "Sacrà a Nosgnor" valadì "sernù,separà për Chiel".</ref>. {{verse|chapter=6|verse=20}}Peui a l’han confortà e ancoragià Achior an laudàndlo motobin për lòn ch’a l’avìa dit e fàit. {{verse|chapter=6|verse=21}}Da part soa Osia, chità la riunion, a l’ha ‘nvità Achior për un disné con tuti j’ansian. Për tuta cola neuit a l’han anvocà l’agiut dël Dé d’Israel. == 7 == {{chapter|7}} === Campagna contra 'd Betulia === {{verse|chapter=7|verse=1}}Ant l’andoman, Olofernes a l’ha ordinà a tuta soa armeja e a tute le trope ch’a lo compagnavo ant l’ëspedission, ëd portesse anans contra ‘d Betulia, d’ocupé ij vàlich ëd le montagne e d’ataché j’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=2}}Tuti j’òm bon an col di-là a son butasse an marcia. St’armeja a comprendìa sentestanta soldà ëd fanterìa e dodes mila sivalié, sensa conté le trope dij somaté e d’òm a pé con bagage. A l’era na furfa sensa fin. {{verse|chapter=7|verse=3}}A l’avìo butà campament ant la comba aranda ‘d Betulia, davzin ëd la sorgiss. E a son butasse a quadrà da Dotan fin-a a Belbaim, da na banda, e da l’àutra, da Betulia fin-a a Chiamon ch’a l’é an facia d’Esdrelon. {{verse|chapter=7|verse=4}}A la vista ‘d tut col nùmer, j’Israelita a son sburdisse e as disìo un con l’àutr:"Sta gent-là a ravagerà tut ël pais! Le montagne pì àute, ij balatron e le colin-e a saran vastà da n’armeja përparèj!». {{verse|chapter=7|verse=5}}Mincadun a l’ha ciapà sò armamentari da combatiment. A l’han viscà ‘d feu an sle tor e për tuta la neuit a l’han montà la guardia. {{verse|chapter=7|verse=6}}Ël di apress, Olofernes a l’ha dëspiegà tuta soa cavalarìa an facia dj’Israelita ‘d Betulia. {{verse|chapter=7|verse=7}}Chiel a l’ha ispessionà le montà ch’a portavo a la sità, a l’ha trovà j’adoss d’eva e a l’é fasne padron. Peui a l’ha stabilì ëd dëstacament ëd soldà ‘d vardia e a l'é tornàsne a sò campament. {{verse|chapter=7|verse=8}}Anlora, tùit ij cap edomita, ij comandant moabita e ij generaj dla còsta dël litoral marin a son vnùit a dije: {{verse|chapter=7|verse=9}}«Magìster, s’it veule scotene, toa armeja a subirà gnun-a pérdita. {{verse|chapter=7|verse=10}}Costi Israelita a fan pa cont dzora ‘d soe arme, ma an sle posission elevà ch’a òcupo ant le montagne ‘ndova ch’a stan e a le bëcche ‘d coste montagne a l’é malfé riveie. {{verse|chapter=7|verse=11}}E bin, magìster, évita d’afronteje an bataja e ti ‘t perdras gnanca n’òm. {{verse|chapter=7|verse=12}}Resta an tò campament e ambelelà, guerna ij tò soldà a la sosta. Lassa mach cheicadun a baré l’acess a j’adoss,ai pé dla montagna. {{verse|chapter=7|verse=13}}Përchè a l’é ambelelà che la gent ëd Betulia a van a provisionesse d’eva. Lor a saran consumà da la sèj e obligà a consegné soa sità. Da nòstra part, noi i podrìo fesse padron dj’auteur ed j’anviron e acampesse ‘d vedëtta, për ampedì che cheicadun a vada a seurte da la sità. {{verse|chapter=7|verse=14}}La fam a-j farà meuire: òm, fomne e masnà. Anans ch’i vado a frandé n’atach contra ‘d lor, le stra dle sità a s’ampiniran dij sò cadàver {{verse|chapter=7|verse=15}}Ti ‘t-j faras paghé car ël fàit d’esse arvirasse contra ‘d ti nopà d’ëvnì da ti a ciamé la pas». {{verse|chapter=7|verse=16}}E coste propòste a son piasùje a Olofernes, e ai sò ofissiaj, e a l’ha comandà ‘d buteie n’esecussion. {{verse|chapter=7|verse=17}}J’Amonita, compagnà da sinch mila Assir, a l’han spostà ‘l camp e ciapà posission ant la comba, blocand parèj j’adoss d’eva e le sorgiss dj’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=18}}J’Edomita e j’Amonita a l’ero ‘ndàit a ocupé j’auteur an facia ‘d Dotan, peui a l’han mandà ‘d dëstacament ant la banda meridional e an cola oriental, dëdnans ëd Egrebel, ch’as treuva da para ‘d Cos, an sël rivass ëd ël torent Mocmur. La rimanensa dl’armeja assira a coatava ‘d pianta tuta la pian-a con sò campament. Tende e bagage a formavo na massa sensa fin: na caterva ‘d gent strasordinaria. === L'angossa dj'Israelita === {{verse|chapter=7|verse=19}}J’Israelita a l’han amplorà ‘l socors dël Signor sò Dé, përchè a l’ero dëscoragià. Ij sò nemis a l’avìo anserciaje an lassàndje gnune cianse d’ëscampé. {{verse|chapter=7|verse=20}}L’armeja ‘ntrega tut’ansema, la fantaria, ij chèr da guera e ij sivalié, andran a strense d’assedi për trantequat di. La gent ëd Betulia a l’avìa finì tute soe riserve d’eva. {{verse|chapter=7|verse=21}}Le sisterne a l’ero giumai scasi veuide, l’eva rassionà, gnun a podìa sodisfé soa sèj gnanca pr un di sol. {{verse|chapter=7|verse=22}}E le masnà a l’ero sempe pì débole, le fomne e j’adolessent, svers da la sèj, a tombavo ant le stra e aranda dle pòrte ‘d sità: a l’avìo pa pì fòrsa. {{verse|chapter=7|verse=23}}Tuta la gent, giovo, fomne e masnà, a son ambaronasse d’antorn d’Osia e dj’autorità dla sità. Lor a crijavo fòrt dëdnans a tuti j’ansian an disend: {{verse|chapter=7|verse=24}}"Che Dé a sia giùdes an tra noi e vojàutri për ël gran mal ch’i l’eve causà a nen angagiàndne a pategé con j’Assir. {{verse|chapter=7|verse=25}}Ore, noi o podoma pa pì conté ansima a gnun agiut. Dé a l’ha butane ant le man dij nemis: i androma tùit a meuire ‘d sèj e ‘d fam dëdnans ëd lor. {{verse|chapter=7|verse=26}}Donca, ciamè la gent d’Olofernes, tut sò esércit, e deje la sità a soa mercé: ch’a la ravagio!”. {{verse|chapter=7|verse=27}}Mej tombé përzoné an soe man: i saroma sò s-ciav ma viv e i vëdroma pa meuire nòstre masnà sota nòsti j’euj, nì spiré nòstre fomne e nòstri fieuj, {{verse|chapter=7|verse=28}}Nojàutri i pijoma a testimòni ël cel e la tèra, ant ël nòm ëd Nosgnor, Dé dij nòstri grand, ch’a l’ha ciamane cont dij nòstri pecà e conform le colpe dij nòsti antich: fé an sòrt che ancheuj Chiel a vada a sparmiene d’ës maleur!”. {{verse|chapter=7|verse=29}}Anlora la ciambreja antrega a l’é butasse a fé ‘d gran pior an suplicand Nosgnor Dé con vos fòrta. {{verse|chapter=7|verse=30}}A l’é stàit anlora che Osia a l’ha dije: «Corage, frej!Foma resistensa mach pì për sinch di, mëraco Nosgnor an manifestrà soa misericòrdia. Chiel an abandonerà pa për sempe. {{verse|chapter=7|verse=31}}Ma se passà tuti sti sinch di, gnun a sarà rivà a nòst socors, mi i farai lòn ch'i ciame. {{verse|chapter=7|verse=32}}Peui a l’ha mandaje via: j’òm a son tornà an sle muraje a le pòrte dla sità. Antramentre che le fomne e ij cit a son tornàsne a ca. La gent as sentìa motobin acablà. == 8 == {{chapter|8}} === Ël caràter ëd Giudita === {{verse|chapter=8|verse=1}}A l’é stàit antlora che Giudita a l’é antajàsne dla situassion. Chila a l’era la fija ‘d Merari. A dëssendìa da Giacòb, ciamà Israel, për la linea ‘d famija: d’Ocs, Giusèp, Osiel, Helchia, Anania, Gedeon, Rafain, Achitob, Elia, Helcia, Eliab, Natanael, Chelomiel e Sarasadai cé ‘d Giudita. {{verse|chapter=8|verse=2}}Manasse, sò òmo, a l’era dla midema tribù e famija ‘d chila, mach che a l’era mòrt al temp ëd l’amson ëd j’òrdi: {{verse|chapter=8|verse=3}}antant ch’a vigilava coj che a gropavo le gerbole an campagna, a l’era stàit ciapà da ‘n colp ëd sol e a l’avìa dovù cogesse. E a l’era mòrt a Betulia, soa sità: a l’é stàit sotrà con ij sò grand ant ël camp ch’a stà an tra Dotan e Balamon. {{verse|chapter=8|verse=4}}A l’ero già tre ann e quat mèis che Giudita a l’era restà vìdoa, e a l’era sempe restàsne an soa ca ant l’ëstat ëd deul. {{verse|chapter=8|verse=5}}A l’era fasse pronté na tenda an sla trassa ‘d ca soa, a sandrava ij sò fianch ëd tërliss ëd sach e a portava le vestimente dle vìdoe. {{verse|chapter=8|verse=6}}Da dòp la mòrt dël marì, chila a fasìa digiun tùit ij di, gavà le vigilie e ij di ëd sabat o dla lun-a neuva, parèj coma tuti j’àutri di ëd festa dle celebrassion d’Israel. {{verse|chapter=8|verse=7}}Chila a l’era motobin bela e anciarmanta. Manasse, sò marì, a l’avìa lassaje òr e argent, ëd servitor e sërvante, strop e campagne e chila a governava tut.{{verse|chapter=8|verse=8}}E gnun a l’avrìa mai podù dì nen ëd mal, përchè a l’era na fomna ch’a reverensiava Nosgnor con tut sò cheur. === Giudita e j'ansian === {{verse|chapter=8|verse=9}}E Giudita a l’é vnùita a conòsse l’esasperassion ëd la gent adressà a l’autorità, përchè a l’ero demoralisà për ël da manca d’eva, a criticavo ël cap ëd la sità, Osia, ch’a l’avìa giurà ‘d deje an man a j’Assir la sità ant ël vir ëd sinch di. {{verse|chapter=8|verse=10}}Dun-a, Giudita a l’ha mandà soa creada ‘d fiusa a ciamé Cabri e Carmi ch’a l’ero j’ansian ëd la sità, përchè a vnèisso da chila. {{verse|chapter=8|verse=11}}Na vira ch’a son rivà a ca, Giudita a l’ha dije:"Autorità ‘d Betulia, ‘v prego d’ëscoteme. I l’eve fàit mal a feje na propòsta përparèj a la gent, an giuntàndie un sarament che a n’òbliga dëdnans ëd Nosgnor a deje la sità ai nòstri nemis se ‘l Signor ant ël mentre a l’avrà nen mandave d’agiut. {{verse|chapter=8|verse=12}}Chi seves-to vojàutri për tenté Dé, com i l’eve fàit, e ‘d buteve dzora ‘d chiel dëdnans dël pòpol? {{verse|chapter=8|verse=13}}Òhi, vojàutri i bute a la preuva Nosgnor Onipotent, ma i capireve mai pì soe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=14}}S’i seve pa bon a conòsse l’ancreus ëd ël cheur ëd j’òm, s’av ëscapo soe rason, com a l’é ch’i podrìe capì Nosgnor, ch’a l’ha creà l’Univers? Com i feve a conòsse ij sò pensé e sò but? Nò, car ij mè frej, cissé pa ‘l fot dël Signor nòst Dé!{{verse|chapter=8|verse=15}}Përchè se a vorerà nen giutene an costi sinch di, chiel a l’ha ‘l podèj ëd pianta ‘d dëfende nojàutri ant ij di ch’a veul o dcò fene dësblé sota j’euj dij nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=16}}Esigé pa ‘d garansie për ij progèt ëd Nosgnor nòst Dé. Ël Signor a l’é pa parèj ëd n’òm; as peul nen mnasselo o oblighelo a negossié. {{verse|chapter=8|verse=17}}Për lòn, spetoma con fiusa soa salvëssa, andoma anans a ciamelo a nòst socors. S’a-i piasrà a scotrà nòst crij. {{verse|chapter=8|verse=18}}Ant le generassion ch’a l’han precedune e fin-a ‘l di d’ancheuj, gnun ëd nòstre tribù o famije o gent o vilage an tra ‘d noi ch’a l’àbia adorà ‘d mistà fàite da man d’òm, com a l’era ‘ncapità ant ij temp antich. {{verse|chapter=8|verse=19}}Për sòn nòstri cé a l’han patì guera e ravagi, e a son ëstàit crasà ‘d pianta da nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=20}}Nopà nojàutri i arconossoma pa d’àutre divinità che Nosgnor. I podoma donch ësperé ch’an chiterà pa, nì nojàutri, nì gnun ëd nòstra nassion. {{verse|chapter=8|verse=21}}Përchè se nòstra sità a sarà pijàita, a lo sarà dcò tuta la Giudèa. Nòst templ a sarà vastà e Dé an ciamrà cont ëd soa profanassion. {{verse|chapter=8|verse=22}}I saroma responsàbij dij nòstri compatriòta massacrà, e an ciamerà pro cont ëd la gent deportà e dla devastassion ëd nòstra ardità. Noi i sarìo s-ciav ëd gent strangere e ij nòstri neuv magìster an beicherìo con dëspresi e a n’ansulterìo. {{verse|chapter=8|verse=23}}Nòstra situassion d’ës-ciav a farà pa s-ciòde misericòrdia da gnun; nen mach, ma Nosgnor nòst Dé istess a la sversrà a nòsta onta. {{verse|chapter=8|verse=24}}Doma frej, mostroma a tuti che soa vita a dipend da nojàutri, che nòstri gage sacrà, santuari e autar a pògio dzora ‘d noi. {{verse|chapter=8|verse=25}}Për tute ste rason ringrassioma Nosgnor nòst Dé che an buta a la preuva, com a l’avìa già fàit con ij nòstri antich. {{verse|chapter=8|verse=26}}Avisévne ‘d lòn ch’a l’avìa fàit con Abraham e ‘d com a l’avìa provà Isach, e arciamé a la memòria ‘d lòn ch’a l’é rivaje a Giacòb ant l'Àuta-Mesopotàmia, cand ch’a guernava j’ëstrop ëd Laban, sò barba, frel ëd soa mare. {{verse|chapter=8|verse=27}}Dé a l’ha faje passé për ël feu, an quàiche manerà për tasteje ant ël profond; ma con nojàutri a l’ha pa fàit arvangia con noi, a l’ha nen castijane.A l’é për ël but ëd la coression che Nosgnor a colpiss coj ch’a l’ha davzin». {{verse|chapter=8|verse=28}}Osia a l’ha rësponduje: «Tut lòn ch’it l’has dit a l’é pien ëd sust e gnun a podrìa contradite. {{verse|chapter=8|verse=29}}A sarìa pa la prima vira, che toa saviëssa as manifésta parèj d’ancheuj. Da toa gioventura tùit a conòsso toa prudensa, parèj com ël valor ëd toe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=30}}Meno che, la gent a patìa a mòrt la sèj e a l’ha obligane a parleje com i l’oma fàit, e nojàutri l’oma dovù angagesse con un giurament ch’i podroma pa trasgredì. {{verse|chapter=8|verse=31}}Për conseguensa, prega Nosgnor për noi, përchè ti ‘t ses na fomna ‘d deuit religios, ch’an manda ‘d pieuva. Nòstre sisterne a s’ampiniran e nojàutri i saroma pa pì ant la pen-a”. {{verse|chapter=8|verse=32}}Anlora Giudita a l’ha dije:"Scoteme da bin: mi i vado a fé cheicòsa ch’as në parlerà ‘d generassion an generassion ai fieuj ëd nòstra gent. {{verse|chapter=8|verse=33}}Vojàutri tnive a la pòrta dla sità ant la neuit ch’a ven e lasseme seurte con mia sërventa. A la fin ëd coj di che vojàutri i l’eve fissà për consegné la sità a nòstri nemis, i vëdreve che Nosgnor a vnira n’agiut d’Israel an servéndze ‘d mi. {{verse|chapter=8|verse=34}}Ciameme pa lòn ch’i veuj fé: mi’v dirai nen anans che tut a sia compì”. {{verse|chapter=8|verse=35}}"Va an pas, a l’ha dije Osia e j’àutri doi ansian. Che Nosgnor a sia con ti për fé arvangia dij nòsti nemis!”. {{verse|chapter=8|verse=36}}E a l’han lassà la tenda ‘d Giudita e a son tornà a soe posission. == 9 == {{chapter|9}} === L'orassion ëd Giudita === {{verse|chapter=9|verse=1}}Pròpi ant ël moment che, a l’ora ‘d sèira che ant ël Templi ëd Gerusalem, a, smonend l’oferta dij përfum, Giudita a l’é prosternasse fin-a a tèra. Chila a l’avìa butasse ‘d sënner an testa, dëscurvisse la vesta ‘d sach ch’a portava sota soe vestimente e a l’ha pregà Nosgnor con tute le fòrse:{{verse|chapter=9|verse=2}}«Nosgnor, ti ‘t ses ël Dé ‘d mè pare Simeon, mè grand! It ses ëstàit ti ch’it l’has butaje la spa an man për fesse arvàngia dj’ëstrangé ch’a l’avìo faje violensa a soa seure, ancora vèrgin. Lor a l’avìo dëspojàla sensa onta an violànda con ignominia. Lor a l’han fàit cheicòsa che ti ‘t l’avìe antërdì!{{verse|chapter=9|verse=3}}Për sòn it l’has consegnà a la mòrt ij sò cap, lor a son ëstàit a soa vira tradì: ël let andova che a l’avìo dzonorà la fiëtta a l’è stàit bagnà ‘d sò sangh. Ti ‘t l’has frapà ij sërvent con sò padron e ij sovran dzora ‘d sò tròno. {{verse|chapter=9|verse=4}}A l’é për tò vorèj, Nosgnor, che soe fomne a son stàite pijàita ‘d guera; soe fije ardovùe an s-ciavensa. Tut lòn che a l’avìo a l’é tombà ‘nt le man dël pòpol stimà da ti, j’Israelita, coj ch’a l’ero pien ëd zel a ubidite. Lor ch’a l’han avù n’oror ël dzonor causà a sò sangh e a l’han ciamà tò agiut. «Nosgnor, mè Dé, scota costa vìdoa!{{verse|chapter=9|verse=5}}Tut lòn che anans a l’era ‘ncapità, con lòn ch’a l’era rivaie prima ‘ncora e fin-a lòn ch’a rivrà apress, it ses ëstàit ti a felo. Ti ‘t decide la situassion d’adess e cola che a rivrà, e ij pian ch’it l’avìe pensà a son realisasse. {{verse|chapter=9|verse=6}}E j’aveniment progetà da ti a son ëvnùit a dite:"I soma sì!"{{verse|chapter=9|verse=7}}Nosgnor, varda: j’Assir a son vnùit con tuta soa fòrsa. Pien d’orgheuj dij sò cavaj e dij sò sivalié, fier ëd la soa fanteria poderosa, lor a buto fiusa an soe lanse e sò scu, an sò arch e soò gatafrust. Contut, lor a san pa, Nosgnor, ch’it ses ti che it l’has ël podèj ëd fé chité le guere. {{verse|chapter=9|verse=8}}Tò nòm a l’é:"Signor". Trància soa violensa con toa possansa. An tò bischiss: sfrisa soa fòrsa. Lor a l’avìo decidù ëd profané tò santuari, d’anflé ‘l tabërnàcol andova ch’as arlama toa glòria, ‘d dëstruve con ël fèr ij canton ëd tò autar. {{verse|chapter=9|verse=9}}Beica sò orgheuj! Faje sente toa fota! Daje toa fòrsa a la vìdoa e ch’a sia la fòrsa ‘d buté n’esecussion ël but che i son formame. {{verse|chapter=9|verse=10}}Con l’angann ëd mè làver fa tombé l’ës-ciav con sò padron e ‘l padron con sò ministr: Cassa soa blaga për man ëd na fomna. {{verse|chapter=9|verse=11}}Tò podèj a dipend pa da le multitud, toa fòrsa as pògia nen an sij potent. Ti ‘t ses ël Dé dj’ùmij, ël protetor dij pcit, ti ‘t sosten-e ij déboj, it daghe protession a coj che a son soj, it salve col ch’a l’ha perdù la speransa. {{verse|chapter=9|verse=12}}Òhi, Dé ‘d mè pare, Dé d’Israel, Signor dël cel e dla tèra, Creator dj’eve, rè ‘d tuta la creassion, scota mia preghiera. {{verse|chapter=9|verse=13}}Fà che ‘l parlé sedutor e l’angann a rivo a esse piaga e flagel ëd costissì, ch’a l’han but ëd crudeltà contra ‘d toa aleansa e tò templi sacrà, contra ‘l mont ëd Sion e la tèra dij tò fieuj. {{verse|chapter=9|verse=14}}Fà ‘n manera che tuta la gent, che tute le tribù a rivo a capì che it ses ti ël Dé fòrt, tutpotent, e che mach ti ‘t ses protetor d’Israel». == 10 == {{chapter|10}} {{verse|chapter=10|verse=1}}Chità st’orassion ëd sùplica adressà al Dé d’Israel, {{verse|chapter=10|verse=2}}Giudita a l’é alvasse e a l’ha ciamà soa creada. Apress a l’é portasse drinta a soa ca, andova ‘d costuma a passava ij di ‘d sabat e ‘d festa. {{verse|chapter=10|verse=3}}Ambelessì a l’è gavasse ‘l sach ëd tërliss dël deul ch’a la vestia. A l ‘é lavasse da la testa ai pé e profumasse con d’euli pressios. Peui a l’é rangiasse ij cavèj, fissasse un diadema e vestisse con vestimente da festa, coj dovrà cand a l’era ‘ncora viv sò marì Manasse. {{verse|chapter=10|verse=4}}A l’ha caussà ‘d sàndole e butasse sò bisò: ëd colan-e, brassalèt, anej e orcin e minca d’àutr ornament ch’a l’avèissa e che a la fèissa motobin anciarmanta a l’atension dj’òm ch’a podìo vëdla. {{verse|chapter=10|verse=5}}Apress a l’ha daje da porté a soa sërventa n’oiro ëd vin e n’ànfora d’euli. A l’ha ‘mpinì un sach ëd farin-a d’òrdi, ëd fi sëccà, ëd pan e ‘d formacc; a l’ha anvlupatà con soèn tute ste provigion e peui a l’ha butaje an sle spale ‘d soa creada. {{verse|chapter=10|verse=6}}Anlora a son surtìe tute doe vers la pòrta ‘d Betulia e a l’han trovà pront an sël leu Osia e j’ansian ëd la sità:Cabri e Carmi, ch’a l’ero al pòst ëd vardia. {{verse|chapter=10|verse=7}}Costissì cand a l’han vëddu sò visage transformà e con d’àutre vestimente, a son restà motobin anciarmà da soa blëssa e a l’han dije: 8"Che ‘l Dé dij nòstri antich at conceda na bon-a acoliensa e ‘d porté a realisassion ij tò but për l’onor d’Israel e la glòria ‘d Gerusalem"! {{verse|chapter=10|verse=9}}Chila a l’é anginojàsse për adoré Nosgnor, e a l’ha rësponduje:"Feme doverté la pòrta dla sità, përchè i peuda seurte e compì tut lòn ch’i l’avìo dit”. E lor a l’han comandaje a le vardie ‘d fé tut lòn che chila a l’avìa ciamà. {{verse|chapter=10|verse=10}}Costissì a l’han falo e Giudita a l’è surtìa con soa sërventa. E la gent ëd la sità a la seguitavo con j’ësguard antramentre ch’a calava da la montagna e a traversava la comba. Peui a l’han perdula ‘d vista. {{verse|chapter=10|verse=11}}Le doe fomne andasìo anans drite për la valada cora che ij soldà dl’avanpòst assir a son vnùje ‘ncontra. {{verse|chapter=10|verse=12}}A l’han fërmà Giudita e a l’han ‘nterogala: «Ëd che gent ses-to? D’andova ch’it ven-e ? Dova vades-to ?». «I son n’Ebrea. I scapo da mè pòpol, përchè a stan për tombé an vòste man. {{verse|chapter=10|verse=13}}I son vnùita për vëdde Olofernes, ël general an cap ëd vòstra armeja, për deje d’anformassion precise. I-j mostrerai d’andova passé për fesse padron ëd tuta sta region ëd montagna sensa perde n’òm». {{verse|chapter=10|verse=14}}Ij soldà a l’han scotala an beicand da bin sò visage. A la trovavo ëd na blëssa strasordinaria. A l’han dije: {{verse|chapter=10|verse=15}}«It l’has salvà toa vita, an caland an pressa e vnend a trové nòst magìster. Ore, ven an soa tenda: cheicadun ëd nojàutri at compagnerà da chiel. {{verse|chapter=10|verse=16}}Cand ch’it saras an soa presensa, gnun-e tëmme drinta ‘d ti, ma arpòrtje tut lòn ch’it l’avìe dit a nojàutri e Olofernes at tratrà bin”. {{verse|chapter=10|verse=17}}A l’han designà sent òm përchè a compagnèisso Giudita e soa creada fin-a a la tenda d’Olofernes. {{verse|chapter=10|verse=18}}E an tut ël campament a-i è staie un gran core da tute bande, da già ch’a l’era spantiasse la neuva dl’ariv ëd Giudita. A l’han faje sercc d’antorn antramentre che chila a spetava fòra da la tenda d’Olofernes përchè a fùssa ‘nformà ël general. {{verse|chapter=10|verse=19}}Tùit a stasìo ambajà da soa blëssa e, a causa ‘d chila a l’ero pien d’amirassion për j’Israelita, an ciamàndze un con l’àutr:"Chi é-lo ch’a peussa sotstimé na gent ch’a l’àbia ‘d fomne përparèj? A sarà bin ëd pa lassé survive gnanca n’Israelita: a sarìo bon ëd sogioghé tuta la tèra!». === Giudita a l'é portà da Olofernes === {{verse|chapter=10|verse=20}}A l’é vnùita fòra la vardia dël còrp d’Olofernes e tuti ij servient a l’han fala intré ant la tenda. {{verse|chapter=10|verse=21}}Olofernes a l’era dëstèis an sël let, sota d’un ridò ch’a fasìa da zinzarera fàit ëd na stòfa pressiosa rossa, brodà d’òr, d’ësmerald e d’àutre père pressiose. {{verse|chapter=10|verse=22}}A l’han nunsiaje la presensa ‘d chila e Olofernes a l’é portasse a l’intrada dla tenda: ëd sërvent a portavo dëdnans ëd chiel ëd flambò d’argent. {{verse|chapter=10|verse=23}}Da che Giudita a l’ha fàit soa aparission a la presensa d’Olofernes e dij sò ofissiaj, tùit a son restà pien d’amirassion për soa blëssa. Giudita a l’é chinasse fin-a tèra con la front për riverì ël general, ma ij sërvent a l’han fala aussé. == 11 == {{chapter|11}} {{verse|chapter=11|verse=1}}Olofernes a l’ha dije: «Stà sicura!Gnun-e tëmme. Mi i l’hai mai faje dël mal a chi a l’avèissa acetà ‘d serve Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra. {{verse|chapter=11|verse=2}}E se toa gent ch’a viv an coste montagne a l’avèissa pa dëspresiame, mi i l’avrìa nen alvà la lansa contra ‘d lor: a son ëstàit lor a vorèj ch’a rivèissa tut sòn. {{verse|chapter=11|verse=3}}Ore, dime ‘l motiv ch’a l’ha fate chité lor për vnì da nojàutri. Sicura, it saras vnùita ambelessì për salvete: Fate fòrsa! Ti ‘t restras viva sta neuit e le neuit apress ch’a rivran. {{verse|chapter=11|verse=4}}Gnun at farà dël mal. Tùit at trateran da bin, com a son tratà ij sërvent ëd mè magìster, rè Nabucodenesar». === Giudita a dëspiega soa presenza === {{verse|chapter=11|verse=5}}Giudita a l’ha rësponduje: «Lassa che toa s-ciava a peuda pijé paròla dëdnans ëd ti ; costa neuit i dirai nen ëd fàuss a mè sgnor, scótme magìster. {{verse|chapter=11|verse=6}}S’it seguite mè consej, Dé midem at farà porté a compiment n’euvra granda ; gnun dij tò but a sarà falèt. {{verse|chapter=11|verse=7}}Përchè, për la vita ‘d rè Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra, e për soa potensa ch’a l’ha mandate për ardrissé tuti j’esse vivent an sla stra pì giusta. Grassie a ti j’òm a lo servo e dcò le bestie ferose e cole doméstie e j’osèj dël cel a vivran an grassia ‘d toa fòrsa për l’onor ëd Nabucodenesar e tuta soa famija. {{verse|chapter=11|verse=8}}Nojàutri i l’oma sentù parlé ‘d toa saviëssa e ‘d toa adressa, Tut ël mond a sà che ti ‘t ses l’òm pì vajant ëd tut ël regn e che toa competensa d’ecession a fa ‘d ti un cap militar avosà. {{verse|chapter=11|verse=9}}«Për lòn ch’a riguarda ‘l dëscors tenù da Achior ant la toa ciambreja, noi i l’oma sentune ‘l contnù, përchè la gent ëd Betulia a l’ha risparmialo e chiel a l’ha raportaje tut lòn ch’a l’avìa dit dëdnans ëd ti. {{verse|chapter=11|verse=10}}Për lòn, sgnor sovran, ciapà pa soe paròle a la legera. Nen mach, ma pijte bin varda, përchè lòn ch’a l’ha dite a l’è giust: nòstra gent a l’è nen punìa o mnassà d’ëspà se a pëcca pa contra ‘d sò Dé. {{verse|chapter=11|verse=11}}Ore, përchè ‘l mè sgnor a vada pa a resté delodù e a man veuide: la mòrt a va a frapé j’Israelita, përchè ‘l pecà a l’è fasse padron ëd lor e a van a provoché la fota ‘d Dé coma tute le vire ch’a fan dël mal. {{verse|chapter=11|verse=12}}J’Israelita a son sensa mangé e l’eva a l’è motobin ràira. Për lòn a son decidusse ‘d maslé sò cabial e a l’han deliberà ‘d consumé tut lòn che la lege ‘d Dé a l’ha vietà ‘d mangé. {{verse|chapter=11|verse=13}}A l’han fin-a mangià le primissie dl’amson dël gran, parèj coma la décima part dël vin e dl’euli ch’a l’avìo butà da banda. Coste a sarìo ‘d ròbe sacrà, riservà ai sacerdòt an servissi dëdnans nòst Dé ant ël templ ëd Gerusalem. Gnun d’àutri ant ël pòpol a l’ha ‘l dirit gnanca ‘d tocheje. {{verse|chapter=11|verse=14}}Ma la gent ëd Gerusalem a l’ha già disubidì a’s comandament; a l’è për lòn che coj ëd Betulia a l’han mandà na delegassion dal consèj dj’ansian ëd Gerusalem për otnì l’autorisassion e la dispensa. {{verse|chapter=11|verse=15}}Ël di midem che lor a ‘rseivran costa autorisassion e a butran an pràtica sta dispensa, Dé a-j butrà an toe man e ti ‘t podras anienteje. {{verse|chapter=11|verse=16}}Për sòn, mi toa sërventa, ch’i l’hai savù tut sòn, i son scapà da lor e Dé a l’ha adressame a compì con ti n’amprèisa ch’a sarà stupor an tuti j pòst andova as në sentirà parlé. {{verse|chapter=11|verse=17}}Përchè toa sërventa a l’é religiosa e a dà cult al Dé dël cel di e neuit. E adess, magìster, mi antendrìa resté con ti, mè sgnor, ma ‘d neuit toa sërventa a surtirà ant la comba: mi i pregherai Nosgnor e chiel am dirà cand che lor a l’avran comëttù ij sò pecà. {{verse|chapter=11|verse=18}}Anlora vnirai a ‘rferite e ti ‘t podras seurte con tuta toa armeja, e gnun an tra ‘d lor a podrà resiste a ti. {{verse|chapter=11|verse=19}}Peui mi i podrìa fete guida a travers ëd la Giudèa, fin-a a Gerusalem e i farai buté tò tròno an mes ëd la sità. Ti ‘t podras mneje via tanme feje sensa bërgé e gnanca un can a baulerà dëdnans ëd ti. Dé a l’ha parlame: a l’ha dame ‘l don ëd savèj tut sòn d’anans e a l’ha mandame për dìtlo». {{verse|chapter=11|verse=20}}Le paròle ‘d Giudita a son piasuje a Olofernes e ai sò ofissiaj. Maravijà da tanta saviëssa a l’han dit: {{verse|chapter=11|verse=21}}"Da na part a l’àutra dël mond a esist pa na fomna parèj, për blëssa e sust ëd paròla". Peui Olofernes a l’ha dije a Giudita: «Dé a l’ha pro fàit bin a mandete ambelessì, leugn da tò pòpol, për dene vitòria e causé ruin-a a coj ch’a l’avìo ofendù Nabucodenesar, mè magìster. {{verse|chapter=11|verse=22}}Nopà ti, it ses nen mach bela, ma dcò bon-a a parlé. S’it faras com it l’has dit, tò Dé a sarà mè Dé. Ti ‘t vivras ant ël palass ëd rè Nabucodenesar e toa fama a sarà për tuta la tèra. == 12 == {{chapter|12}} === Giudita a l'é òspite d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=1}}Olofernes a l’ha fàit intré Giudita andova ch’a tenìa parà la tàula con doje e assiete d’argent, e a l’ha comandà che a servèisso a chila sò vin e sò pròpi mangé.{{verse|chapter=12|verse=2}}Ma Giudita a l’ha dije: «I mangerai nen ëd sòn, dësnò i farìa n’ofèisa a Nosgnor. I mangerai mach ëd la provigion ch’i son portame apress». {{verse|chapter=12|verse=3}}Olofernes a l’ha faje osservé: «E se a finiran ? Andova troveromne ‘d mangé d’ësta sòrt ?Al nòst campament a-i é gnun ëd toa gent”. {{verse|chapter=12|verse=4}}Contut a l’ha rësponduje Giudita: «Për toa vita, magìster, it sicuro che, anans ëd finì le risérve, Nosgnor a a l’avrà compì për mojen ëd mia man lòn ch’a l’ha decidù». {{verse|chapter=12|verse=5}}Përparèj che ij sërvent d’Olofernes a l’han compagnala a nea tenda, andova ch’a l’ha durmì fin-a a mesaneuit. Peui a l’ora dël cambi dla guardia a primalba, Giudita a l’é alvasse {{verse|chapter=12|verse=6}}e a l’ha faje dì a Olofernes:"Che mè sgnor a comanda ‘d lasseme seurte a fé mia orassion". {{verse|chapter=12|verse=7}}E Olofernes a l’ha ordinà a soa vardia përsonal ëd nen dëstorbela. E ant ij tre di ch’a l’era al campament: a surtìa ‘d neuit vers ël torent ëd Betulia e a pijava bagn a la sorgiss. {{verse|chapter=12|verse=8}}An tornad, a suplicava Nosgnor, Dé d’Israel, d’adressé soa ‘mprèisa al bon but ëd liberé sò pòpol. {{verse|chapter=12|verse=9}}Apress d’esse torna intrà al camp purificà, a restava an soa tenda fin-a che, vers sèira a fasìa sin-a. === Giudita a pija part al disné d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=10}}Ël quart di, Olofernes a l’ha smonù un disné riservà ai sò agiutant subordinà. Gnun d’àutri ofissiaj subaltern a l’ero anvità. {{verse|chapter=12|verse=11}}E a l’ha dije a Bagoas, l’eunuch carià ‘d tùit ij sò afé: «Anvita dcò cola fomna ebrea: sërca ‘d përsuàdla d’ëvnì a mangé e beive ansema a nojàutri, {{verse|chapter=12|verse=12}}Përchè a sarìa n’onta a nòsta reputassion che na fomna parèj as lassèissa pa possede! S’i la fèisso nen nòstra an farìo tuti la ciabra!». {{verse|chapter=12|verse=13}}Anlora Bagoas a l’é andàit a trové Giudita e a l’ha dije:"Ch’a l’àbia gnune tëmme sta bela fija ‘d presentesse a mè magìster. Chiel at fa l’onor d’anvitete. Ti ‘t beivras ëd vin an nòstra companìa e, ancheuj, ti ‘t saras tanme na fomna assira che a viva nt ël palass ëd Nabucodenesar”. {{verse|chapter=12|verse=14}}Giudita a l’ha rësponduje:"Chi son-ne mi për contradì mè magìster? Mi i farai tut lòn ch’a sarà agradì a sò euj e a sarà motiv ëd gòj fin-a al di ëd mia mòrt”. {{verse|chapter=12|verse=15}}Chila a l’é butasse soe pì bele vestimente e ornasse ‘d tute soe giòje. Soa creada a l’era pressasse a slarghé për tèra dëdnans d’Olofernes le plisse arseivùe da Bagoas për setessie ansima tùit ij di e pijé da mangé. {{verse|chapter=12|verse=16}}Giudita a l’é intrà ant la tenda e a l’é dëstendusse an sle plisse. A vëdla, ël cheur d’Olofernes a lé restane anciarmà an bolversand sò spìrit. Chiel a l’è stait sesì da n’anvìa violenta ‘d possedla.Dal prim di ch’a l’avìa vëddula a sërcava l’ocasion ëd sedùe chila. {{verse|chapter=12|verse=17}}Olofernes a l’ha dije:"Beiv e argiojiss con nojàutri!”. {{verse|chapter=12|verse=18}}"Òhi, magister, a l’ha rësponduje Giudita, i beiverai, përchè i son mai stàita an mia vita tant onorà parèj d’ancheuj”. {{verse|chapter=12|verse=19}}E a l’é butasse a mangé e a bèive dëdnans d’Olofernes lòn che soa sërventa a l’avìa prontaje. {{verse|chapter=12|verse=20}}Olofernes, anciarmà da soa presensa, a l’ha beivù tant ëd col vin com a l’era mai capitaje ‘d beive ant un di sol. == 13 == {{chapter|13}} === Giudita a decàpita Olofernes === {{verse|chapter=13|verse=1}}Fasse tard, ij convità a son pressasse andé via. Bagoas a l’ha sarà da fòra la tenda d’Olofernes e slontanà soe vardie presente: a son andàit tùit a deurme përchè a l’avìo beivù fin-a tròp. {{verse|chapter=13|verse=2}}Giudita a l’é restà sola an soa tenda e Olofernes a l’é campasse an sël sò let, cioch ëd pianta. {{verse|chapter=13|verse=3}}Giudita a l’avìa dije a soa creada ‘d tense fòra da la tenda e d’esse pronta a seurte dal campament, com a l’avìa fàit tùit ij di ; an efet a l’avìa dit che a surtìa për preghé e dcò a Bagoas a l’avìa parlà an costa manera. {{verse|chapter=13|verse=4}}Përparèj a l’ero artirasse tuti da soa presensa e gnun, pcit o grand a l’era restà drinta ‘d la tenda. Giudita da para dël let d’Olofernes, a disìa drinta ‘d chila costa orassion: “Nosgnor, Dé ‘d tute potense, beica con favor lòn che i veuj fé për l’esaltassion ëd Gerusalem. {{verse|chapter=13|verse=5}}A l’é rivà ‘l moment ‘d salvé toa gent an portand a compiment mè propòsit për la ruin-a dij nemis alvà contra ‘d nojàutri». {{verse|chapter=13|verse=6}}Peui, avzinasse a la testera dël let d'Olofernes, a l’ha dëstacane ‘l sàber ëd chiel. {{verse|chapter=13|verse=7}}Avzinasse na vira ‘d pì al let, a l’ha ‘mbrancà la caviera d’Olofernes an disend:"Dame fòrsa an cost moment, Nosgnor Dé d’Israel». {{verse|chapter=13|verse=8}}E con tuta soa fòrsa a l’ha frapà doe vire con ël sàber ël còl d’Olofernes e a l’ha tajaje la testa an riond, dëstacàndla. {{verse|chapter=13|verse=9}}Peui a l’ha fàit robaté ‘l còrp fòra dal let e a l’ha s-ciancà le cortin-e dle colòne an surtend an pressa con la testa d’Olofernes ch’a l’ha consegnà fòra a soa sërventa. {{verse|chapter=13|verse=10}}Chila-sì a l’ha butala drinta al sach ëd le proviande. Peui a son tute doe surtìe com a fasìo ëd costuma për andé a preghé. Apress d’avèj traversà ‘l campament, a l’han contornà la comba, a son montà an sla montagna ‘d Betulia an rivand a le pòrte dla sità. === Giudita a artorna a Betulia === {{verse|chapter=13|verse=11}}Giudita a l’ha crijà da leugn a le vardie dle pòrte:"Doverté! Doverté an pressa la pòrta! Nosgnor Dé a l’è ancor con nojàutri!Ancheuj a l’ha mostra soa fòrsa a favor d’Israel e soa potensa vers ij nemis”. {{verse|chapter=13|verse=12}}Pen-a che j’òm ëd la sità a l’han sentù soa vos, a son pressasse a calé a la pòrta dla sità e a l’han fàit ciamé j’ansian. {{verse|chapter=13|verse=13}}Tùit a son butasse a core, dal pì pcit al pì grand, përchè a j’ësmijava pa credìbil che Giudita a fùssa tornà. A l’han dovertaje la pòrta, e a l’han faje acoliensa an viscand na giolà ‘d feu, e a son fasse tuti d’antorn a lor doe. {{verse|chapter=13|verse=14}}Giudita a l’ha dije ‘d na vos viva e pien-a:"Laudé Dé!Laudé Dé, ch’a l’ha pa dëstornà soa misericòrdia për la gent dj’Israel. Sta neuit chiel a l’é servisse ‘d mia man për frapé ij nòstri nemis”. {{verse|chapter=13|verse=15}}Antlora chila a l’ha tirà fòra la testa fòra dal sach e an mostrandila a l’ha dije: «Vardé sì, a l’é la testa d’Olofernes, general an cap dl’armeja assira. Beiché 'l ridò andova che sota a durmìa cioch pers. Nosgnor a l’ha colpilo për man ëd na fomna e a l’ha falo meuire. {{verse|chapter=13|verse=16}}Com a l’é vera che Nosgnor a viv, chiel a l’ha guername an tuta mia amprèisa, përchè chiel-sì a l’é fasse anciarmé da mia blëssa a soa ruin-a, ma a l’ha pa podù compì con mi gnun mal a mia contaminassion e onta». {{verse|chapter=13|verse=17}}A l’ero tùit ambajà ‘d pianta. A son prosternasse për adoré Dé e tùit ansema a crijavo: «Noi ‘t laudoma, Nosgnor, d’avèj ardovù a nen ancheuj ij nemis ëd tò pòpol». {{verse|chapter=13|verse=18}}Osia a l’ha dit a Giudita: «Ël Dé Pì che Àut a l’ha benedite, cara mia fija, pì che tute le fomne dla tèra. Ch’a sia benedì Nosgnor Dé, creator dël cel e dla tèra! A l’è chiel ch’a l’ha guidate a tronché la testa dij nòstri nemis. {{verse|chapter=13|verse=19}}La gent as n’aviserà sempe dël coragi ch’it l’has avù, la speransa ch’it l’has avù a tomberà mai pì dal cheur dj’òm, ch’a memorieran për sempe la potensa ëd Nosgnor. {{verse|chapter=13|verse=20}}Che Dé istess at daga celebrità ant ij sécoj!Ch’a t’arpata ‘d bin përchè ti ‘t l’has risigà toa vita për l’umiliassion che a mnassava nòstra gent!An agissand con dritura dëdnans ëd nòst Dé ti ‘t l’has preservane da la ruin-a. == 14 == {{chapter|14}} === Ël consèj 'd Giudita === {{verse|chapter=14|verse=1}}Anlora Giudita a l’ha dije: "Scoteme, car ij mè frej: ciapé sta testa e péndla pì àut possìbil ai merlet dla muraja ‘d nòstra sità. {{verse|chapter=14|verse=2}}Doman matin bonora, speté ch’a s-ciòda la lus ëd la matin e a sia comparì ël sol an sla tèra: anlora, mincadun ch’a ciapa soa armura da guera e che tuti j’òm vajant a seurto da sità!Sernive un comandant, e fé visa coma se i vorèisse calé a la pian-a, vers le prime difèise assire. Ma caleie pa. {{verse|chapter=14|verse=3}}Ij soldà assir andran armesse e an pressa drinta ‘l campament a sërcran ëd dësvijé ij generaj dël sò esércit. Peui a s’assembleran dëdnans ëd la tenda d’Olofernes, ma a lo trovran pa viv. Sesì da la pau a scaperan leugn da vojàutri. {{verse|chapter=14|verse=4}}Anlora i sareve voi e coj ch’a stan an tut ël teritòri d’Israel a seguiteje e a patlé ij fugitiv. {{verse|chapter=14|verse=5}}Ma, anans ëd fé tut sòn, ciameme Achior, l’Amonita. Venta ch’a vëdda e a ‘rconòssa la testa ‘d col ch’a meprisava tant la gent d’Israel e che a l’avìa mnalo ambelessì votandlo a la mòrt con nojàutri". {{verse|chapter=14|verse=6}}Donch, a l’han dun-a ciamà Achior ëd la ca d’Osia, che, an rivand a la ciambreja dël pòpol a l’ha vëddù sùbit la testa d’Olofernes an man ëd n’òm e a l’è tombà për tèra sensa fià. {{verse|chapter=14|verse=7}}Cora ch’a l’han alvalo, chiel a l’è campasse ai pé ‘d Giudita pien ëd riverensa e a l’ha crijà:"Ch’it sie benedìa an tute le ca dla Giudea!Tute le gent ch’a sentiran tò nòm a në saran maravijà. {{verse|chapter=14|verse=8}}Ore dime: contme lòn ch’it l’has fàit ant ësti di”. E Giudita a l’ha contaje dëdnans ëd la gent tut lòn che a l’avìa fàit dal di ch’a l’era surtìa da la sità fin al moment ch’a parlava. {{verse|chapter=14|verse=9}}Finì ëd parlé, ël pòpol a l’è s-cionfà a tuta vos d’argiojissansa e a l’ha ‘mpinì la sità ‘d vos ëd gòj. {{verse|chapter=14|verse=10}}Anlora Achior, an vëddend lòn che ‘l Dé d’Israel a l’avìa compì a l’ha chërdù frem an Dé, a l’é fasse sirconcide e a l’é intrà për sèmper a formé part dël pòpol d’Israel. === La mòrt d'Olofernes === {{verse|chapter=14|verse=11}}Matin bonora, a l’han pendù la testa d’Olofernes a le muraje dla sità. Peui minca n’òm a l’ha ciapà soe arme; a son calà arlongh ij vieuj dj’erse dla montagna dividù an manìpoj. {{verse|chapter=14|verse=1}}J’Assir, an vëddendje, a l’han mandà ‘d soldà a l’arserca dij cap, e costissì a son andàit a conté la neuva a j’ëstratega, e peui ai comandant e a tuti j’ofissiaj. {{verse|chapter=14|verse=13}}A son butasse tuti dëdnans ëd la tenda d’Olofernes e a l’han dije a sò atendent Bagoas:"Dësvija nòst magìster!Përchè sta gusaja d’Israelita a son ancalàsne a calé për dene bataja: a voreran fesse tùit ësterminé!". {{verse|chapter=14|verse=14}}Bagoas a l’é intrà e a l’ha tambussà a l’alcòva dla tenda: a l’era sicur che Olofernes a durmièissa con Giudita. {{verse|chapter=14|verse=15}}Meno che, da già che gnun a rëspondìa, a l’ha dëscostà ‘l ridò për intré andrinta: e a l’ha trovà Olofernes cadàver, dëstèis për tèra randa dl’intrada, sensa soa testa. {{verse|chapter=14|verse=16}}Bagoas a l’é butasse a crijé, a gëmme, a brajé e a s’ës-ciancava le vestimente. {{verse|chapter=14|verse=17}}Peui a l’é sfrandasse ant la tenda ‘ndova che Giudita a l’era logià sensa trovela. Anlora a l’è pressipitasse fòra an facia dla gent an sbramassand: {{verse|chapter=14|verse=18}}"Jë s-ciav a l’han tradine! Na fomna giudea, da sola a l’ha campà d’onta an sla casà ‘d Nabucodenesar! Olofernes a l’è là për tèra decapità!19 Cand che ij comandant dl’armeja assira a l’han sentù coste paròle, a son s-ciancasse ij mantèj e a son restane stravirà drinta ‘d lor. A crijavo fòrt e ij sò braj e uch ëd dolor a ‘rsonavo për tut ël campament. == 15 == {{chapter|15}} === J'Assir a scapo tuti sbaruvà === {{verse|chapter=15|verse=1}}Ij soldà ch’a l’ero ant le tende, a son restà bele ambajà, cand ch’a l’han savù la neuva. {{verse|chapter=15|verse=2}}Frapà da la pau e da l’ësparm, lor a l’han chità ‘l campament, e a testa cin-a a son scampà për ij vieuj dla pian-a e dla colin-a mincadun për sò cont. {{verse|chapter=15|verse=3}}Dcò coj ch’a l’avìo ocupà j’auteur ant j’anviron ëd Betulia a son scapà. E a l’é stàit antlora che j’Israelita bon a porté j’arme a son campasse contra ‘d lor. {{verse|chapter=15|verse=4}}Osia a l’ha mandà ‘d nunsi a Betomestaim, a Bebai, a Coba, a Còla e an tut ël pais d’Israel, për anformeje ‘d lòn ch’a passava; a l’ha animaje tùit a seguité ij nemis për stermineje,{{verse|chapter=15|verse=5}}E pen-a che j’Israelita a l’han savulo, a son campasse tùit ansema contra ij nemis fugitiv, e a l’han dësblaje a tòch fin-a a Coba. E a son rivà dcò la gent ëd Gerusalem e dle montagne përchè dcò lor a l’ero vnùit a savèj ij fàit ancapità ant ël camp dj’Assir, Coj dël pais ëd Ghilead e dla Galilea a l’han tacà ij nemis ëd fianch, an causàndje ‘d greve pèrdite fin-a a Damasch e sò anviron. {{verse|chapter=15|verse=6}}La rimanensa dla gent ëd Betulia a l’é campasse an sij campament assir, e a l’han ravagiaje e vagnane na bon-a pijàita, {{verse|chapter=15|verse=7}}Peui, an tornand dal seguité ij nemis, j’àutri israelita a son fasse padron ëd lòn ch’a restava. La gent dij vilage e dle cassin-e, dla montagna e dla pian-a a l’han ciapà dcò lor un foson ëd botin, përchè a-i në j’era na gròssa caterva. === J'Israelita a selebro soa vitòria === {{verse|chapter=15|verse=8}}Ël gran sacerdòt Joachim e ‘l consèj dj’ansian ëd Israel, ch’a stasìo a Gerusalem, a son vnùit a Betulia. Lor a vorìo réndse cont da lor midem dij boneur che Nosgnor a l’avìa acordà a j’Israelita. Lor a vorìo dcò vëdde Giudita për salutela. {{verse|chapter=15|verse=9}}Intrà ch’a l’ero da chila, a l’han adressaje ‘d làude unànime an disend:» Ti ‘t ses la glòria ‘d Gerusalem, l’orgheuj ëd nòstra rassa, l’onor ëd nòstra gent! {{verse|chapter=15|verse=10}}It ses stàita ti midema a fé tut sòn! It ses ti la causa dël boneur d’Israel e Dé istess a ‘rgiojiss ëd lòn ch’it l’has fàit. Che Nosgnor Onipotènt at benedissa për sempe!”. E tut ël pòpol a l’ha rëspondù:"Amen!Ch’a sia parèj!». {{verse|chapter=15|verse=11}}J’Israelita a l’han passà tranta di a ravagé ‘l camp assir. A l’é stàit donà a Giudita la tenda d’Olofernes, soa argentaria, ij sò let, ij sò vas e tùit ij sò parament. Chila a l’ha pijàit tut, a l’ha cariane na part an sla soa mula e peui a l’ha giovà ij sò chèr ambaronàndie ansima la ròba. {{verse|chapter=15|verse=12}}E tute le fomne d’Israel a son vnùite a vëdla, e cheicadun-a a la felissitava an dedicàndje na dansa an sò onor. E Giudita a l’ha ciapà ‘d boché ‘d feuijage e a l’ha dane a le fomne che a l’ero con chila. {{verse|chapter=15|verse=13}}Chila e soe compagne a son ancoronasse con branch d’uliv. Peui, Giudita a l’è butasse an testa al cortegg, an condusend la dansa dj’àutre fomne. Tuti j’òm d’Israel a-j seguitavo con soe arme e con coron-e ‘d feuje: lor a cantavo a vos àuta. === L'imn ëd làude 'd Giudita === {{verse|chapter=15|verse=14}}Giudita a l’ha ‘ntonà un cant ëd arconossensa dëdnans ëd tut Israel e ‘l pòpol antregh a l’é giontasse a sò cant: == 16 == {{chapter|15}} {{verse|chapter=16|verse=1}}Giudita a l’ha cantà parèj: «Al son dij tambornin dansé dëdnans ëd Nosgnor, canté al Signor al son dij cimbalis! antoné un salm ëd lauda, esaltelo e proclamé sò nòm! {{verse|chapter=16|verse=2}}Përchè Nosgnor a l’é un Dé ch’a buta fin a le guere; chiel a l’ha torna portame an sò campament an tra soa gent, a l’ha liberame da mè persecutor.{{verse|chapter=16|verse=3}}Assur a l’é rivà da le montagne dël nòrd, con n’armeja ‘d desen-e ‘d milen-e: sò gran nùmer a stopava ij torent e ij sò sivalié a coatavo ij brich. {{verse|chapter=16|verse=4}}Ij nemis a vorìo deje feu a tut ël pais, passé a fil d’ëspà nòstri giovo, campé për tèra nòstre masnà, ciapé tanme pijàita nòstri fiolin, rapì nòstre fije. {{verse|chapter=16|verse=5}}Nosgnor Onipotent a l’ha dësblàje, an valendze ‘d na fomna! {{verse|chapter=16|verse=6}}Përchè ‘l guerié poderos a l’é pa stàit sversà da ‘d giovo pien ëd fòrsa, e gnanca patlà da fieuj ëd titan, nì d’àut gigant a l’han drocalo, ma Giudita, la fija ‘d Merari: a l’ha dësarmalo con la blëssa ‘d sò visagi. {{verse|chapter=16|verse=7}}Për liberé Israel da l’angossa chila a l’ha chità soa vesta da vìdoa, a l’é profumasse ‘l moro, {{verse|chapter=16|verse=8}}e a l’è coefasse ‘d na coron-a ij cavej; A l’é vestisse ‘d lin për sedùe ‘l nemis. {{verse|chapter=16|verse=9}}Soe sàndole a l’han anciarmà ij sò euj, soa blëssa a l’ha ‘mpërzonà sò cheur e ‘l sàber a l’ha tranciaje ‘l còl. {{verse|chapter=16|verse=10}}Ij Persian a l’han tramblà dëdnans ëd sò corage, e soa fòrsa a l’ha sbaruvà ij Medi. {{verse|chapter=16|verse=11}}E mè pòpol acablà a l’ha bramà fòrt, e j’Assir a son ëstàit sesì dë sparm; ij mè pòver a l’han brajà e lor a son stane bolversà, a l’han crijà fòrt a j’àutri a son scapà. 12 Da pusil a l’han passaje da part a part, tanme disertor a l’han trapassaje con flecie, a son mòrt sota j’armeje ‘d Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=13}}«I andrai a canté a Nosgnor na càntica neuva: Signor, ti ‘t ses glorios e grand, Toa potensa a l’é na maravija, as peul pa vince. {{verse|chapter=16|verse=14}}Che tute toe creature a sio pronte a servite, ti ch'it l’has mach da parlé përchè tut a esista, ti ch'it l’has mandà tò Spìrit për feje. Gnun a peul arviresse a toa paròla. {{verse|chapter=16|verse=15}}Le montagne e ij mar a trambleran su soe fondamenta, ròch e priòch a s’ëslingueran tanme sira, ma coj ch’a l’han tëmma ‘d ti,a podran sempe conté con tò amor. {{verse|chapter=16|verse=16}}Ël përfum agreàbil d’un sacrifissi a l'é bin pòch për ël Signor, la grassa ‘d n’olocàust a l’è pa pro për ti. Ma col ch’a rëspeta Nosgnor a l’avrà na grandëssa duràbla. {{verse|chapter=16|verse=17}}Maleur ai pòpoj ch’a s’àusso contra nòstra gent! Nosgnor Onipotènt a-j castijerà ‘nt ël di dël Giudissi: feu e verm a dvoreran le carn ëd lor, e a brameran ëd dolor për sèmper”. {{verse|chapter=16|verse=18}}Rivà a Gerusalem a son andàit a adoré Nosgnor. A son purificasse, a l’han smonù ëd sacrifissi complet, d’oferte volontàrie e d’àutri don. {{verse|chapter=16|verse=19}}Giudita a l’ha armëttù al templi, tùit ij parament d’Olofernes che ‘l pòpol a l’avìa daje. Ël ridò ch’a l’avìa pijàit da la stansia da let d’Olofernes, tanme oferta sacrà a Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=20}}Për tre mèis la gent a l’ha celebrà la vitòria a Gerusalem aranda dël leu sant dël templ, e Giudita a l’era restà con lor. === Mòrt ëd Giudita === {{verse|chapter=16|verse=21}}Passà coj di, a son tornasne tùit a ca soa. Giudita a l’era tornà a Betulia ‘ndova ch’a l’é andàita anans a vive ant la soa proprietà. Tant che a l’ha vivù soa ‘rputassion a l’é spantiasse për tut ël pais. {{verse|chapter=16|verse=22}}A l’ha avù vàire pretendent ch’a l’avìo maitass ëd mariela. Ma chila a l’ha mai pì vorsù acasesse e gnun òm a l’é mai pì avzinasse a chila apress che sò marì Manasse a l’era mòrt e stàit sotrà con soa gent. {{verse|chapter=16|verse=23}}Giudita a l’é rivà motobon an là d’età. A l’ha mach sempe abità la ca ‘d sò marì fin-a a la bela età ‘d sentessinch ann: anans ëd meuire a l’ha conceduje la libertà a soa sërvanta ; apress a l’é mòrta a Betulia e a l’han sotrala ant ël camp ëd la balma ch’a fasìa da tomba dcò për sò marì. {{verse|chapter=16|verse=24}}La gent d’Israel a l’ha fàit set di ëd deul për chila. Sèmper anans ëd meuire, Giudita a l’avìa distribuì tut lòn ch’a l’avìa an tra ij parent pì davzin ëd sò marì Manasse e ‘d soa pròpia famija. {{verse|chapter=16|verse=25}}Fin-a che Giudita a l’é stàita an vita, e motobin ëd temp apress, mai pì gnun a l’é ancalasne d’anchieté j’Israelita. [[Category:Bibia]] [[Category:Testament Vej]] [[Category:Deuterocanònich]] llvkjisubpoccld45bmbie8up40lmrf 34810 34809 2024-10-23T18:24:34Z 93.150.244.16 /* Ël caràter ëd Giudita */ 34810 wikitext text/x-wiki {{header | title = [[La_Bibia_piemontèisa|La Bibia piemontèisa]] | author = | section = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich|Ij Deuterocanònich]] | previous = | next = | notes = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Giudita/Introdussion|Introdussion]] }} {{TOCright}} = Ël lìber ëd Giudita = == 1 == {{chapter|1}} === Arpacsad a fortìfica Ecbatan-a === {{verse|chapter=1|verse=1}}Dl’ann ch’a fa dódes dël regn ëd Nabucodenesar, ch’a l’avìa regn an sl’Assiria an Ninive, la sità gròssa, Arpacsad a regnava an sij Medi an Ecbatan-a. {{verse|chapter=1|verse=2}}Chiel-sì a l’ha construì ant j’anviron d’Ecbatan-a muraje ‘d pera tajà ant la mzura ‘d tre cùbit ëd larghëssa e ses ëd longhëssa, an portand l’autëssa dël mur a stanta cùbit e la larghëssa a sinquanta. {{verse|chapter=1|verse=3}}Aranda dle pòrte dla sità a l’ha drissà ëd tor an muradura àute sent cùbit e larghe sessanta a la fondassion; {{verse|chapter=1|verse=4}}e costruì ëd pòrte alvàndie fin-a a l’autëssa dë stanta cùbit: mincadun-a larga quaranta cùbit, për la surtìa dij sò guerié vajant e la parada dij sò fantassin. {{verse|chapter=1|verse=5}}Anlora rè Nabucodenesar a l’ha portà la guera a Arpacsad ant la pian-a granda, visadì an cola pian-a ch’as treuva ant ël teritòri ëd Ragau. {{verse|chapter=1|verse=6}}Tuti coj ch’a stasìo ant le montagne e coj dl’Eufrate, dël Tigris e dl’Hidaspà, e coj ch’àbito ant la pian-a d’Arioch, rè dj’Elamita <ref>valadì l'Elimàide, provinsa oriental dij Persian.</ref>, a son ëscontrasse contra ‘d Nabucodenesar. Parèj che vàire nassion a son trovasse assemblà n' agiut dij fieuj ëd Cheleod, visadì dij Medi. === Nabucodenesar a pùblica n'ultimatum === {{verse|chapter=1|verse=7}}Anlora Nabucodenesar rè dj’Assir a l’ha spedì ëd messagé a tute le gent ëd la Persia e a tùit j’abitant ëd le region ocidentaj: a coj dla Cilicia e ‘d Damasch, dël Liban e dl’Antiliban e a tuta la gent ëd la fassa dj’anviron dël mar, {{verse|chapter=1|verse=8}}e a coj che a fasìo part ëd la gent dël Carmel e ‘d Ghilead, dl’àuta Galilea e dla pian-a gròssa d’Esdrelon; {{verse|chapter=1|verse=9}}e a tuti coj ch’a l’ero drinta la Samaria e an soe sità, o che abitavo dë ‘dlà dël Giordan fin-a a Gerusalem, Batane, Chelus e Cades e al fium d’Egit, Tafnes, Ramses e tuta la tèra ‘d Ghessen, {{verse|chapter=1|verse=10}}e andasend fin-a a la region dzora ‘d Tanis e Memfi, e ancora comprendend la gent d’Egit fin-a a le finaje d’Etiòpia. {{verse|chapter=1|verse=11}}Mach che ij pòpoj ëd tute coste region a l’han pa daje da ment a l’anvit ëd Nabucodenesar rè dj’Assir, e a son nen andàit a fé la guera con chiel, përchè a l’avìo gnun-e tëmme ‘d chiel e a lo consideravo n’òm basta ch’a sia. Lor a l’han mandà andaré ij sò messagé con dzonor e a man veuide. {{verse|chapter=1|verse=12}}A l’é stàit parèj che Nabucodenesar a l’é anviscasse ‘d flin-a afrosa contra ‘d tuti coj pais e a l’ha giurà për sò tròno e për sò regn ëd tiré arvangia con la spa dij teritòri dla Cilicia, dla Damasen-a e dla Siria, e ‘d soprime tute le popolassion Moabite, ij fieuj d’Amon, tuta la Giudèa e j’abitant tuti dl’Egit fin-a ‘n brova dij doi mar. === Arpacsad a l'é batù === {{verse|chapter=1|verse=13}}Dl’ann ch’a fa disset a l’ha marcià con l’armeja contra ‘d rè Arpacsad, a l’ha batulo dasendje ‘l gir a sò esèrcit con tuta soa cavalarìa e sò chèr. {{verse|chapter=1|verse=14}}A l’é fasse padron ëd soe sità, rivand fin-a a Ecbatan-a, conquistand-ne le tor, ravagiand-ne piasse e crosiere, scarnificand-ne la blëssa. {{verse|chapter=1|verse=15}}Arpacsad a l’ha arciapalo an sle montagne ‘d Ragau, crivlalo ‘d flecie e da col di a l’ha gavalo d’an mes. {{verse|chapter=1|verse=16}}Peui a l’é tornà a Ninive, con tuta l’armeja ramassà dal mond, ch’a l’era un foson sensa fin ëd combatent e a l’é fermasse ambelelà, chiel e sò esèrcit, për sentevint di dàndse a divertiment, disné e bela vita. == 2 == {{chapter|2}} === Spedission contra dl’Ocident === {{verse|chapter=2|verse=1}}Ël di che a fa vintedoi dël prim mèis dl’ann ch’a fa disdeut, a l’é ‘ncapità sòn: ant ël palass ëd Nabucodenesar rè d’Assiria a l’é tratasse dla manera ‘d pijesse arvangia ‘d tute cole tere, com a l’era disse. {{verse|chapter=2|verse=2}}Chiel a l’ha convocà tùit ij sò ministr e sò dignitari, a l’ha con lor tenù consèj secret e mostrà ‘d pianta tut ël malfé ëd cole tère. {{verse|chapter=2|verse=3}}Costissì a l’avìo dessidù ëd fé meuire tuti coj ch'a l’avèisso pa seghità l’órdin ëd soa boca. {{verse|chapter=2|verse=4}}E sòn a l’é ancapità: esaurìa la consultassion, Nabucodenesar, rè dj’Assir, a l’ha convocà Olofernes<ref> Olofernes e Bagoas(Giudita 12:11) a son nòm persian.</ref>, general an cap ‘d soe armeje, ch’a l’era sò scond, e a l’ha dije: {{verse|chapter=2|verse=5}}"Përparèj a parla ‘l rè grand, sgnor ëd tuta la tèra: Varda, ti ‘t surtiras tant ‘me lugtenent, e con ti ‘t l’avras ciapà d’òm vajant ëd fòrsa: sentevintmila fantassin, e un gròss foson ëd cavaj con sò sivalié, dël nùmer ëd dodesmila; {{verse|chapter=2|verse=6}}con tut lòn t’andras a scontrete contra ‘d tùit ij pais dl’ocident, da già ch’a l’han pa ubidì al comand ëd mia boca. {{verse|chapter=2|verse=7}}A lor it ordineras ëd parete soe oferte ‘d tèra e d’eva, tanme marca ‘d sotmission sensa condissio. Mi i-j farai sente tut ël pèis ëd mè furor!Mia armeja a greverà dzora minca tòch ëd tèra e a ravagerà tut a sò passagi. {{verse|chapter=2|verse=8}}Tuti coj che a tomberan ferì a ampiniran soe combe e minca torent e fium a sarà pien a ras ëd caròpe. {{verse|chapter=2|verse=9}}Ij sò përzoné a saran arpossà fin-a ai finagi estrem ëd la tèra. {{verse|chapter=2|verse=10}}Ti donch òcupa për mi tut sò teritòri: na vira ch’a saran arendusse a ti, it-j tniras a mia disposission fin-a al di ch'i vnirai mi istess a castijéje. {{verse|chapter=2|verse=11}}Për lon ch’a riguarda j’arviros, che tò euj a l’àbia pa ‘d compassion: ch’a sio destinà a la mòrt e a la devastassion për tut sò pais. {{verse|chapter=2|verse=12}}Con sòn a l’é vrità che mi i son viv e a viv la potensa ‘d mè regn, sòn a l’é lòn ch’i diso e ch’i farai ëd mia man!{{verse|chapter=2|verse=13}}Pijìte varda ‘d pa trasgredì gnun-a paròla ‘d tò sgnor: nen. Nopà it portras a compiment lòn ch’i l’hai comandate e buta pa ‘d temp a passé a l’assion ij mè comand!”. === Campagna d'Olofernes === {{verse|chapter=2|verse=14}}Olofernes a l’é surtì da la cort ëd sò sgnor: a l’ha convocà tùit ij potent, ij generaj e ij comandant dl’armeja assira. {{verse|chapter=2|verse=15}}Peui a l’ha sernù j’òm për la bataja, com a l’avìa comandaje sò sgnor, cheicòsa coma sentevintmila guerié, pì dodesmila arcé a caval, {{verse|chapter=2|verse=16}}e a l’ha ciadlàje an rangh com as costuma ‘nquadré la tropa për la guera. {{verse|chapter=2|verse=17}}A l’ha ciapà na caterva ‘d gamej e ‘d borich e muj tanme echipage a le trope, e un foson ëd beu, feje e crave për proviande. {{verse|chapter=2|verse=18}}Na quantità ‘d provision për minca un fant, e un riforniment gròss d’òr e d’argent a rivava dal tesòr dël rè. {{verse|chapter=2|verse=19}}Peui a son partì, Olofernes con tuta soa armeja për anandié la spedission e precede rè Nabucodenesar a coaté la tèra ‘d ponent con sò cariagi, sivalié e fanterìa sernùa. {{verse|chapter=2|verse=20}}A l’era giontasse a lor na moltitùdin vària e ‘d bon nùmer ëd soldà d’àutri pòpoj, tant ‘me d’aliòstre o come la póer ëd la tèra, ampinìo tut, as podìo pa contesse. {{verse|chapter=2|verse=21}}Da Ninive a l’han marcià për tre di an diression ëd la pian-a ‘d Bectilet e a l’han butà camp aranda dla montagna ch’a stà a snìstra dl’Àuta Cilicia. {{verse|chapter=2|verse=22}}Da là, an bogiand tut sò esèrcit, fantassin, cavaj e cariagi, Olofernes a l’é portasse anvers ëd la montagna. {{verse|chapter=2|verse=23}}A l’ha vastà Fud e Lud e ravagià ij fieuj ëd Rassis e j’Ismaelita, ch’a stasìo ant ël desert a mesdì ëd Cheleon. {{verse|chapter=2|verse=24}}Peui, passà l’Eufrate, a l’ha dëstraversà l’Àuta Mesopotàmia e drocà tute le sità fortificà an sël torent d’Abron-a fin-a al mar. {{verse|chapter=2|verse=25}}A l’é dcò fasse padron ëd la Cilicia, an ësterminand tuti j’opositor e rivand ant la region ëd Iafet an meridion a le finaje dl’Arabia. {{verse|chapter=2|verse=26}}A l’ha sircondà tùit ij Madianita e butà a feu soe tende an pijàndje ‘l cabial. {{verse|chapter=2|verse=27}}Andasend anans, a l’é calà ‘nvers la pian-a ‘d Damasch, ant ij di dl’amson dël gran, a l’ha daje feu a tùit ij sò camp, votà a la dësparission total ij sò strop e sò cabial, ravagià soe sità, vastà soe campàgne e passà a fil d’ëspà tùit ij giovo. {{verse|chapter=2|verse=28}}La pau e lë sparm ch’a fasìa a l’é anlora spantiasse për tute le gent costiere, coj ëd Sidon e ‘d Tir, j’abitant ëd Sur e Ochin-a, ël pòpol ëd le sità d’Jemnà, e dcò la gent d’Asdod e d’Ascalon: tùit a l’han avune na tëmma gròssa. == 3 == {{chapter|3}} === Implorassion ëd pas === {{verse|chapter=3|verse=1}}Për lòn tute cole sità a l’han mandaje ‘d messagé (a Olofernes) con propòste ‘d pas: {{verse|chapter=3|verse=2}}"Varda, nojàutri, fieuj dël gran rè Nabucodenesar, i soma ambelessì dëdnans ëd ti: fa ‘d noi lòn ch’a piasrà a tò euj.{{verse|chapter=3|verse=3}}Beica nòstre ca, tute nòstre località, tùit ij nòstri camp ëd gran, j’ëstrop ëd bestiam mnu e gròss e tut ël cabial dij nòstri atendament a son a toa disposission: fane lòn ch’at ësmijerà bin. {{verse|chapter=3|verse=4}}Dcò nòstre sità e tuti coj ch’a-i j’ëstan andrinta: a son tò servitor, ven e fane lòn ch’a piasrà a tò euj”. {{verse|chapter=3|verse=5}}J’òm a son presentasse ai pé d’Olofernes e a son esprimùsse përparèj. {{verse|chapter=3|verse=6}}Anlora chiel a l’é calà arlongh la còsta con soa fòrsa d’armeja e a l’ha butà ‘d garnison ant le sità fortificà, peui a l’ha prelevà d’òm tant ‘me ausiliari. {{verse|chapter=3|verse=7}}Cola gent con tùit ij pais dj’anviron a l’han arseivùlo con coron-e, còr e tambornin. {{verse|chapter=3|verse=8}}Mach che chiel a l’ha fàit campé giù tùit ij sò templ<ref> ambelessì i seguitoma 'l test aramaich sirìach: ij test grech a l'han "teritòri".</ref> e tajà ij boschèt sacrà, përchè a l’era staje ordinà ‘d dëstruve tùit ij dio dla tèra, ëd manera che tute le gent a l’avèisso adorassion mach për Nabucodenesar e che tute le lenghe e sò tribù a lo anvochèisso parèj d’un dio. {{verse|chapter=3|verse=9}}A l’é peui rivà an facia d’Esdrelon, aranda ‘d Dotaia, ch’a l’é dëdnans ëd la caden-a granda dle montagne dla Giudèa. {{verse|chapter=3|verse=10}}E a l’han butà campament an tra Guebai e Sitòpolis e Olofernes a l’é restà ambelelà për un mèis antregh për buté ansema tuta la pijàita ‘d soe armeje. == 4 == {{chapter|4}} === Giudea a l'erta === {{verse|chapter=4|verse=1}}J’Israelita ch’a stasìo an Giudèa a son vnùit a savèj tut lòn che Olofernes, general an cap ëd Nabucodenesar rè dj’Assir a l’avìa fàit a le gent, e com a l’avìa ravagià tùit ij sò templ, an votàndje a la dësparission total. {{verse|chapter=4|verse=2}}A son ëstàit motobin sbaruvà për ël vnì anans ëd l’armeja assira e a motiv ëd la tëmma për Gerusalem e për ël Templ ëd Nosgnor, sò Dé. {{verse|chapter=4|verse=3}}Nen mach, ma lor a l’ero pen-a tornà da përzoné e da pòch la gent a l’era assemblasse con rabel an Giudèa për consacré torna autar, templ e utiss sacrà ch’a l’ero stàit profanà. {{verse|chapter=4|verse=4}}Për lòn a l’han mandà ‘d nùnsi an tut ël teritòri dla Samaria, a Cona, Bet-Coron, Belmain, a Gérico, e ancor a Coba, a Esora e ai varèj ëd Salem. {{verse|chapter=4|verse=5}}E a l’han ocupà tute le bëcche dle pì àute montagne, anmurajà ij pais ëd cole bande e fàit cheuje proviande an preparassion ëd la guera, tant pì che ant le pian-e a l’avìo acabà l’amson. {{verse|chapter=4|verse=6}}Joachim, ël gran sacerdòt ëd Gerusalem a coj temp, a l’ha scrivuje a la gent ëd Betulia e Betomestaim <ref> A l'é pa dàit da savèj cheicòsa 'd pì dë ste doi sità. As capiss mach che Betulia a fussa an posission strategica 'nvers la Giudèa.</ref>, ch’a son an facia a Esdrelon, a l’intrada dla pian-a ch’a s’ëslàrga fin-a aranda ‘d Dotain, {{verse|chapter=4|verse=7}}an comandàndje d’ocupé ij pass travers le montagne, përchè da là as dovertava la stra d’intrada për la Giudèa e a sarìa stàit belfé fërmeje a la montà, andova ch’a l’ero obligà për ël passagi strèit a ‘ndé anans tùit a doi a doi. {{verse|chapter=4|verse=8}}E j’Israelìta a l’han fàit përparèj com a l’era stàit ordinà dal grand sacerdòt Joachim e ‘l senat dël pòpol d’Israel, ch’a stasìa a Gerusalem. === Orassion e pentiment === {{verse|chapter=4|verse=9}}Dël midem temp tuti j’Israelita a l’han aussà sò crij a Dé con fërvorosa ‘nsistensa e tùit a son ùmiliasse con autërtanta ‘nsistensa. {{verse|chapter=4|verse=10}} Lor, soe fomne e le masnà, ij sò strop, sò avèj e tùit ij resident e salarià e sò s-ciavandé a son umiliasse butàndze ‘d tërliss ëd sach an sij ren. {{verse|chapter=4|verse=11}}Minca n’òm o fomna israelita e ij cit ch’a stasìo a Gerusalem a son prosternasse dëdnans dël templ e con la sënner an sël cupiss e a dëstendìo le man dëdnans ëd Nosgnor. {{verse|chapter=4|verse=12}}A l’han anvlupatà ‘d sach ëdcò l’autar e crijà àut anvers al Dé d’Israel tùit ansema e ‘ntensament, an suplicand che soe masnà a fùisso pa bandonà a l’ëstermini, soe fomne a esse s-ciave, le sità ‘d soa ardità a la dëstrussion, ël santuari a la profanassion e al dëspresi dle gent. {{verse|chapter=4|verse=13}}Nosgnor a l’ha sporzù l’orija a sò crij ëd lor e a l’ha virà l’ësguard a la tribulassion, antramentre che la gent a fasìa digiun da vàire di an tuta la Giudèa e an Gerusalem dëdnans al santuari dël Signor Onipotènt. {{verse|chapter=4|verse=14}}Joachim grand sacerdòt e tuti j’àutri sacerdòt ch’a stasìo dëdnans ëd Nosgnor e tuti coj ch’aministravo ël cult divin, con ij ren sandrà ‘d tërliss, a smonìo l’olocàust përpetual, ij sacrifissi votiv e j’oferte generose dla gent. {{verse|chapter=4|verse=15}}Tùit ij sò turban a l’ero coatà ‘d sënner e a ‘nvocavo a tuta fòrsa ‘d vos a Nosgnor, përchè a provëddèissa ‘d manera benévola al destin ëd la ca d’Israel. == 5 == {{chapter|5}} === Consèj contra j'Israelita === {{verse|chapter=5|verse=1}}A l’han faje savèj a Olofernes, general an cap dl’armeja d’Assur, che j’Israelita a l’ero prontasse a la guera, e ch’a l’avìo sbarà ij pass ëd montagna, fortificà tute le bëcche pì àute e butà d’antrap ant le pian-e. {{verse|chapter=5|verse=2}}Chiel a l’é anrabiasse motobin, a l’ha convocà tùit ij cap ëd Moab, j’ëstratega amonita e tùit ij sàtrap ëd la còsta dël mar, {{verse|chapter=5|verse=3}}e a l’ha dije:"Spiegheme un pòch, fieuj ëd Canan, che gent ch’a l’é costassì ch’a stà an sle montagne, coma ch'a son le sità ch'a àbito, vàire a son soe fòrse armà, e ‘ndova ch’a stà la fòrsa ‘d lor e col che a l’é ch’a sia butasse tanme cap e condotié ‘d soa armeja; {{verse|chapter=5|verse=4}}i veui dcò savèj përchè ch’a sio arfudasse d’ëvnime ‘ncontra, diversament da tute le gent dl’Ocident"<ref> Concet butà n'evidensa dël "nen conformism ebràich"(cfr Éster 3:8).</ref>. === Rapòrt d'Achior === {{verse|chapter=5|verse=5}}Achior, ël condotié ‘d tùit ij fieuj D’Amon a l’ha rëspondùje:"Che mè sgnor as dégna d’ëscoté na paròla dai làver ëd sò servidor: mi i farai savèj la vrità dzora ‘d cola gent ch’a stà an sla montagna, cola davzin-a a ti: gnun-a busiardarìa andrà seurte da la boca ‘d tò servidor. {{verse|chapter=5|verse=6}}Ës pòpol a l’ha ij Caldé tant ’me grand-antich. {{verse|chapter=5|verse=7}}Lor a l’ero trasferisse anans ëd tut an Mesopotàmia, përchè a l’avìo pa vorsù seghité le divinità dij sò cé, cora ch’as trovavo ant ël pais dij Caldé. {{verse|chapter=5|verse=8}}An efet, a l’avìo chità la costuma dij sò cé an adorand ël Dé dij cej, col Dé che lor a l’avìo conossù: për lòn a l’avìo taparaje via d’an facia dle divinità d’antan e lor a l’avìo trovà sosta an Mesopotàmia, andova ch’a l’avìo avù residensa për vàire. {{verse|chapter=5|verse=9}}Meno che, sò Dé a l’ha dije ‘d seurte dal pais che a j’ospitava e d’ëvnì ant ël pais ëd Canan. Ambelelà a son stabilisse an moltiplicand sò òr e sò argent e motobin ëd cabial. {{verse|chapter=5|verse=10}}Peui a son calà n’Egit, përchè la famin-a a l’avìa ciapà tut ël pais, e a son restaie tanme strangé, fin-a tant ch’a l’han trovà da vive. Ambelelà a son vnùit a esse na fòrsa ‘d bon nùmer, tant che soa dëssendensa as podìa pa contesse. {{verse|chapter=5|verse=11}}Mach che, a l’é alvasse contra ‘d lor ël rè d’Egit, ch’a l’ha sfrutaje ant la preparassion dij mon e, për lòn, umiliàje e trataje da s-ciav. {{verse|chapter=5|verse=12}}Lor a l’han suplicà sò Dé che a l’ha patlà tut ël pais d’Egit con castigh sensa rimedi. Për lòn j’Egissian a l’han taparaje via da l’Egit, {{verse|chapter=5|verse=13}}E Dé a l’ha salvaje dëdnans ël Mar Ross, an {{verse|chapter=5|verse=14}}mnàndje për ël camin dël Sinai e ‘d Cades-Barnea: lor a l’han eliminà tuti coj ch’a stasìo ant ël desert. {{verse|chapter=5|verse=15}}A l’han abità ‘l pais dj’Amorita e a l’han ësterminà con soa fòrsa tùit ij Chesbonita. Apress a l’han passà ‘l Giordan e a son ansediasse an tute cole montagne. {{verse|chapter=5|verse=16}}A l’han mandà via dëdnans ëd lor ij Canané, ij Perisita, ij Gebusé, Sichem e tùit ij Guirgasian ch’abitavo ant ël teritòri da vàire. {{verse|chapter=5|verse=17}}An efet, fin-a tant che lor a pëccavo nen contra ‘d sò Dé a l’ero ant ël boneur, përchè ‘l Dé che a l’é con lor a l’ha an ghignon l’angiustissia. {{verse|chapter=5|verse=18}}Ma, cand che nopà a s’ëslontanavo da j’ordinament che sò Dé a l’avìa fissà, a patìo ‘d gròsse dësfàite an vàire guere e a son ëstàit deportà përzoné an pais forësté, sò Templ ëd sò Dé a l'é stàit rasà e ij sò nemis as fasìo padron ëd soe sità. {{verse|chapter=5|verse=19}}Adess ch'a son tornà a sò Dé, a son montà da la dëspersion andova ch’a l’ero stàit sbardlà, a son arpijàsse Gerusalem, andova ch’a l’é sò santuari, e a son torna stabilisse an sle montagne, che anans a l’ero dzerte. {{verse|chapter=5|verse=20}}Ore, mè sgnor sovran, s’a-i fùissa càiche aberassion an costa gent përchè a l’ha pëccà contra ‘d sò Dé, valadì, s’is n’antajoma, andómie pura contra an daséndje bataja për vagnéje!”. {{verse|chapter=5|verse=21}}Nopà, se a-i é gnun-a trasgression da soa part, che mè sgnor a vada da n’àutra banda, përchè ‘l Signor sò Dé, a vada pa esse në scù për lor e nojàutri motiv d’ësvergna për tuta la tèra!”. {{verse|chapter=5|verse=22}}E varda-lì lòn ch’a l’é passà: pen-a che Achior a l’ha sarà ‘l dëscors, tuta la furfa ch’a stassionava d’antorn ëd la tenda, a l’é butasse a barboté, antramentre che j’ufissiaj d’Olofernes, j’abitant ëd la còsta e ij Moabita a vorìo masselo. {{verse|chapter=5|verse=23}}Andoma pa avèj tëmma d’Israelita, a disìo: I vedreve ch’a son mach un pòpol sensa esercit e che a peulo pa sostnì n’ëschierament ëd fòrse. {{verse|chapter=5|verse=24}}Donch, andómie contra, sovran Olofernes, e lor a saran pastura për tuta toa armeja!”. == 6 == {{chapter|6}} === Achior consegnà a j'Israelita === {{verse|chapter=6|verse=1}}Pasiasse l’agitassion dj’òm ch’a fasìo sercc tut d’antorn dël consèj, Olofernes, general an cap ëd le fòrse d’armeja d’Assur, a l’ha dije a Achior, a la presensa ‘d tut ël pòpol dj’ëstrangé e ‘d tùit ij Moabita. {{verse|chapter=6|verse=2}}"Chi ses-to, ti Achior, e vojàutri, mersenari efraimita, për profetisé dzora ‘d nojàutri coma ti ‘t l’has fàit ancheuj, Achior? Veusto dine ‘d nen fé guera a la dëssendensa d’Israel, përchè a l’avrìo protession ëd sò Dé da l’àut? E peui, é-lo miraco, d’àutri dio fòra ‘d Nabucodenesar? A sarà chiel a mandé soa potensa për ëstermineje da la facia dla tèra, nì a servirà sò Dé a libereje. {{verse|chapter=6|verse=3}}Ma noi, sò servidor, i-j ramasseroma via con un sol òm, përchè a sostniran pa la possansa ‘d nòstri cavaj. {{verse|chapter=6|verse=4}}I bruseroma ca soa, soe montagne a saran cioche ‘d sò sangh, soe vàude pien-e a ras dij sò mòrt, nì a podran sté an pé dëdnans ëd nojàutri: andran tùit a meuire. Sòn a l’é lòn ch’a dis rè Nabucodenesar, sgnor ëd tuta la tèra: soe paròle a podran pa smentisse. {{verse|chapter=6|verse=5}}Ma ti, Achior, mersenari d’Amon, ti ch’it l’has dit tut sòn ant ël di ëd tò maleur, it vëdras mai pì mè moro d’ancheuj fin-a a mia arvàngia dzora ‘d costa dëssendensa ch’a ven da l’Egit. {{verse|chapter=6|verse=6}}Antlora ‘l fèr dij mè soldà e la caterva dij sërvent ëd mia armeja at pasrà da part a part toe còste e ti ‘t tomberas an tra le caròpe, cand che mi i tornerai a vëdte. {{verse|chapter=6|verse=7}}Ij mè servidor at mneran anvers ëd la montagna, an lassàndte ant un-a dle sità costrùe an sl’ersa, {{verse|chapter=6|verse=8}}e t’andras pa a meuire fin-a tant ch’it saras massà con j’Israelita. {{verse|chapter=6|verse=9}}Përchè ses-to vnùit spali? Spera nen drinta ‘d ti che lor a sio pa ciapà. Nen ëd lòn ch’i l’hai dit a sarà sensa efet". {{verse|chapter=6|verse=10}}E Olofernes a l’ha comandà ai sò sërvent ch’a l’ero drinta ‘d soa tenda ‘d ciapé Achior, për espónlo ant j’anviron ëd Betulia e ‘d bandilo për lasselo ant le man israelita. {{verse|chapter=6|verse=11}}Ij servidor a l’han pijalo e portalo fòra dal campament, an campagna rasa, a l’han mnalo ant ël bel mes ëd la pian-a anvers la montagna dov as treuvo j’adoss ëd Betulia. {{verse|chapter=6|verse=12}}Cand j’òm ëd la sità, a l’han s-cèiraje an sël crest ëd la montagna, a l’han ciapà j’arme e, surtì da la sità a son adressasse al crest. E tùit ij frandieuj a l’han ocupà ij vieuj ëd montà dla sità e a son butasse a pijeje a prassà. {{verse|chapter=6|verse=13}}J’àutri, a la sosta dla montagna, a l’han gropà Achior e a l’han bandonalo ai pendis ëd la montagna, peui a son tornàsne da sò sgnor. {{verse|chapter=6|verse=14}}J’Israelita, ch’a l’ero calà da la sità, a son avzinasse a chiel, a l’han dësgropalo e, portalo an Betulia, a l’han mnàlo ai cap ëd la sità. {{verse|chapter=6|verse=15}}An col temp a j’ero Osia fieul ëd Mica dla tribù ëd Simeon, Cabri fieul ëd Gotoniel e Carmi fieul ëd Melchiel. {{verse|chapter=6|verse=16}}Dun-a a l’han convocà ansema tuti j’ansian ëd la sità. Ij giovo e le fomne a son giontasse a la Ciambreja: a l’han butà Achior an mes a tuta l’adunansa e Osia a l’ha ciamaje lòn ch’a l’era ‘ncapità. {{verse|chapter=6|verse=17}}Ël pòr Achior a l’ha ‘rferì le paròle dite al consèj d’Olofernes e tut ël dëscors che Olofernes a l’avìa pronunsià an mes ai cap dj’Assir e lòn che con sagna a l’avìa dit contra la gent d’Israel. {{verse|chapter=6|verse=18}}Anlora tut ël pòpol a l’é prosternasse a adoré Dé e a l’han anvocà sò agiut con coste paròle: {{verse|chapter=6|verse=19}}"Nosgnor, Dé dël cel, beica l’orgheuj dij nòstri nemis!Pòrta misericòrdia dl’umiliassion ëd nòstra dëssendensa: giùtne ant ës di ëd maleur, përchè i soma crasà ma soma dcò ij tò consacrà”<ref>Për mojen ëd l'Aleansa tut Israel a l'é "Sacrà a Nosgnor" valadì "sernù,separà për Chiel".</ref>. {{verse|chapter=6|verse=20}}Peui a l’han confortà e ancoragià Achior an laudàndlo motobin për lòn ch’a l’avìa dit e fàit. {{verse|chapter=6|verse=21}}Da part soa Osia, chità la riunion, a l’ha ‘nvità Achior për un disné con tuti j’ansian. Për tuta cola neuit a l’han anvocà l’agiut dël Dé d’Israel. == 7 == {{chapter|7}} === Campagna contra 'd Betulia === {{verse|chapter=7|verse=1}}Ant l’andoman, Olofernes a l’ha ordinà a tuta soa armeja e a tute le trope ch’a lo compagnavo ant l’ëspedission, ëd portesse anans contra ‘d Betulia, d’ocupé ij vàlich ëd le montagne e d’ataché j’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=2}}Tuti j’òm bon an col di-là a son butasse an marcia. St’armeja a comprendìa sentestanta soldà ëd fanterìa e dodes mila sivalié, sensa conté le trope dij somaté e d’òm a pé con bagage. A l’era na furfa sensa fin. {{verse|chapter=7|verse=3}}A l’avìo butà campament ant la comba aranda ‘d Betulia, davzin ëd la sorgiss. E a son butasse a quadrà da Dotan fin-a a Belbaim, da na banda, e da l’àutra, da Betulia fin-a a Chiamon ch’a l’é an facia d’Esdrelon. {{verse|chapter=7|verse=4}}A la vista ‘d tut col nùmer, j’Israelita a son sburdisse e as disìo un con l’àutr:"Sta gent-là a ravagerà tut ël pais! Le montagne pì àute, ij balatron e le colin-e a saran vastà da n’armeja përparèj!». {{verse|chapter=7|verse=5}}Mincadun a l’ha ciapà sò armamentari da combatiment. A l’han viscà ‘d feu an sle tor e për tuta la neuit a l’han montà la guardia. {{verse|chapter=7|verse=6}}Ël di apress, Olofernes a l’ha dëspiegà tuta soa cavalarìa an facia dj’Israelita ‘d Betulia. {{verse|chapter=7|verse=7}}Chiel a l’ha ispessionà le montà ch’a portavo a la sità, a l’ha trovà j’adoss d’eva e a l’é fasne padron. Peui a l’ha stabilì ëd dëstacament ëd soldà ‘d vardia e a l'é tornàsne a sò campament. {{verse|chapter=7|verse=8}}Anlora, tùit ij cap edomita, ij comandant moabita e ij generaj dla còsta dël litoral marin a son vnùit a dije: {{verse|chapter=7|verse=9}}«Magìster, s’it veule scotene, toa armeja a subirà gnun-a pérdita. {{verse|chapter=7|verse=10}}Costi Israelita a fan pa cont dzora ‘d soe arme, ma an sle posission elevà ch’a òcupo ant le montagne ‘ndova ch’a stan e a le bëcche ‘d coste montagne a l’é malfé riveie. {{verse|chapter=7|verse=11}}E bin, magìster, évita d’afronteje an bataja e ti ‘t perdras gnanca n’òm. {{verse|chapter=7|verse=12}}Resta an tò campament e ambelelà, guerna ij tò soldà a la sosta. Lassa mach cheicadun a baré l’acess a j’adoss,ai pé dla montagna. {{verse|chapter=7|verse=13}}Përchè a l’é ambelelà che la gent ëd Betulia a van a provisionesse d’eva. Lor a saran consumà da la sèj e obligà a consegné soa sità. Da nòstra part, noi i podrìo fesse padron dj’auteur ed j’anviron e acampesse ‘d vedëtta, për ampedì che cheicadun a vada a seurte da la sità. {{verse|chapter=7|verse=14}}La fam a-j farà meuire: òm, fomne e masnà. Anans ch’i vado a frandé n’atach contra ‘d lor, le stra dle sità a s’ampiniran dij sò cadàver {{verse|chapter=7|verse=15}}Ti ‘t-j faras paghé car ël fàit d’esse arvirasse contra ‘d ti nopà d’ëvnì da ti a ciamé la pas». {{verse|chapter=7|verse=16}}E coste propòste a son piasùje a Olofernes, e ai sò ofissiaj, e a l’ha comandà ‘d buteie n’esecussion. {{verse|chapter=7|verse=17}}J’Amonita, compagnà da sinch mila Assir, a l’han spostà ‘l camp e ciapà posission ant la comba, blocand parèj j’adoss d’eva e le sorgiss dj’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=18}}J’Edomita e j’Amonita a l’ero ‘ndàit a ocupé j’auteur an facia ‘d Dotan, peui a l’han mandà ‘d dëstacament ant la banda meridional e an cola oriental, dëdnans ëd Egrebel, ch’as treuva da para ‘d Cos, an sël rivass ëd ël torent Mocmur. La rimanensa dl’armeja assira a coatava ‘d pianta tuta la pian-a con sò campament. Tende e bagage a formavo na massa sensa fin: na caterva ‘d gent strasordinaria. === L'angossa dj'Israelita === {{verse|chapter=7|verse=19}}J’Israelita a l’han amplorà ‘l socors dël Signor sò Dé, përchè a l’ero dëscoragià. Ij sò nemis a l’avìo anserciaje an lassàndje gnune cianse d’ëscampé. {{verse|chapter=7|verse=20}}L’armeja ‘ntrega tut’ansema, la fantaria, ij chèr da guera e ij sivalié, andran a strense d’assedi për trantequat di. La gent ëd Betulia a l’avìa finì tute soe riserve d’eva. {{verse|chapter=7|verse=21}}Le sisterne a l’ero giumai scasi veuide, l’eva rassionà, gnun a podìa sodisfé soa sèj gnanca pr un di sol. {{verse|chapter=7|verse=22}}E le masnà a l’ero sempe pì débole, le fomne e j’adolessent, svers da la sèj, a tombavo ant le stra e aranda dle pòrte ‘d sità: a l’avìo pa pì fòrsa. {{verse|chapter=7|verse=23}}Tuta la gent, giovo, fomne e masnà, a son ambaronasse d’antorn d’Osia e dj’autorità dla sità. Lor a crijavo fòrt dëdnans a tuti j’ansian an disend: {{verse|chapter=7|verse=24}}"Che Dé a sia giùdes an tra noi e vojàutri për ël gran mal ch’i l’eve causà a nen angagiàndne a pategé con j’Assir. {{verse|chapter=7|verse=25}}Ore, noi o podoma pa pì conté ansima a gnun agiut. Dé a l’ha butane ant le man dij nemis: i androma tùit a meuire ‘d sèj e ‘d fam dëdnans ëd lor. {{verse|chapter=7|verse=26}}Donca, ciamè la gent d’Olofernes, tut sò esércit, e deje la sità a soa mercé: ch’a la ravagio!”. {{verse|chapter=7|verse=27}}Mej tombé përzoné an soe man: i saroma sò s-ciav ma viv e i vëdroma pa meuire nòstre masnà sota nòsti j’euj, nì spiré nòstre fomne e nòstri fieuj, {{verse|chapter=7|verse=28}}Nojàutri i pijoma a testimòni ël cel e la tèra, ant ël nòm ëd Nosgnor, Dé dij nòstri grand, ch’a l’ha ciamane cont dij nòstri pecà e conform le colpe dij nòsti antich: fé an sòrt che ancheuj Chiel a vada a sparmiene d’ës maleur!”. {{verse|chapter=7|verse=29}}Anlora la ciambreja antrega a l’é butasse a fé ‘d gran pior an suplicand Nosgnor Dé con vos fòrta. {{verse|chapter=7|verse=30}}A l’é stàit anlora che Osia a l’ha dije: «Corage, frej!Foma resistensa mach pì për sinch di, mëraco Nosgnor an manifestrà soa misericòrdia. Chiel an abandonerà pa për sempe. {{verse|chapter=7|verse=31}}Ma se passà tuti sti sinch di, gnun a sarà rivà a nòst socors, mi i farai lòn ch'i ciame. {{verse|chapter=7|verse=32}}Peui a l’ha mandaje via: j’òm a son tornà an sle muraje a le pòrte dla sità. Antramentre che le fomne e ij cit a son tornàsne a ca. La gent as sentìa motobin acablà. == 8 == {{chapter|8}} === Ël caràter ëd Giudita === {{verse|chapter=8|verse=1}}A l’é stàit antlora che Giudita<ref> Valadì: "la giudèa" </ref> a l’é antajàsne dla situassion. Chila a l’era la fija ‘d Merari. A dëssendìa da Giacòb, ciamà Israel, për la linea ‘d famija: d’Ocs, Giusèp, Osiel, Helchia, Anania, Gedeon, Rafain, Achitob, Elia, Helcia, Eliab, Natanael, Chelomiel e Sarasadai cé ‘d Giudita. {{verse|chapter=8|verse=2}}Manasse, sò òmo, a l’era dla midema tribù e famija ‘d chila, mach che a l’era mòrt al temp ëd l’amson ëd j’òrdi: {{verse|chapter=8|verse=3}}antant ch’a vigilava coj che a gropavo le gerbole an campagna, a l’era stàit ciapà da ‘n colp ëd sol e a l’avìa dovù cogesse. E a l’era mòrt a Betulia, soa sità: a l’é stàit sotrà con ij sò grand ant ël camp ch’a stà an tra Dotan e Balamon. {{verse|chapter=8|verse=4}}A l’ero già tre ann e quat mèis che Giudita a l’era restà vìdoa, e a l’era sempe restàsne an soa ca ant l’ëstat ëd deul. {{verse|chapter=8|verse=5}}A l’era fasse pronté na tenda an sla trassa ‘d ca soa, a sandrava ij sò fianch ëd tërliss ëd sach e a portava le vestimente dle vìdoe. {{verse|chapter=8|verse=6}}Da dòp la mòrt dël marì, chila a fasìa digiun tùit ij di, gavà le vigilie e ij di ëd sabat o dla lun-a neuva, parèj coma tuti j’àutri di ëd festa dle celebrassion d’Israel. {{verse|chapter=8|verse=7}}Chila a l’era motobin bela e anciarmanta. Manasse, sò marì, a l’avìa lassaje òr e argent, ëd servitor e sërvante, strop e campagne e chila a governava tut.{{verse|chapter=8|verse=8}}E gnun a l’avrìa mai podù dì nen ëd mal, përchè a l’era na fomna ch’a reverensiava Nosgnor con tut sò cheur. === Giudita e j'ansian === {{verse|chapter=8|verse=9}}E Giudita a l’é vnùita a conòsse l’esasperassion ëd la gent adressà a l’autorità, përchè a l’ero demoralisà për ël da manca d’eva, a criticavo ël cap ëd la sità, Osia, ch’a l’avìa giurà ‘d deje an man a j’Assir la sità ant ël vir ëd sinch di. {{verse|chapter=8|verse=10}}Dun-a, Giudita a l’ha mandà soa creada ‘d fiusa a ciamé Cabri e Carmi ch’a l’ero j’ansian ëd la sità, përchè a vnèisso da chila. {{verse|chapter=8|verse=11}}Na vira ch’a son rivà a ca, Giudita a l’ha dije:"Autorità ‘d Betulia, ‘v prego d’ëscoteme. I l’eve fàit mal a feje na propòsta përparèj a la gent, an giuntàndie un sarament che a n’òbliga dëdnans ëd Nosgnor a deje la sità ai nòstri nemis se ‘l Signor ant ël mentre a l’avrà nen mandave d’agiut. {{verse|chapter=8|verse=12}}Chi seves-to vojàutri për tenté Dé, com i l’eve fàit, e ‘d buteve dzora ‘d chiel dëdnans dël pòpol? {{verse|chapter=8|verse=13}}Òhi, vojàutri i bute a la preuva Nosgnor Onipotent, ma i capireve mai pì soe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=14}}S’i seve pa bon a conòsse l’ancreus ëd ël cheur ëd j’òm, s’av ëscapo soe rason, com a l’é ch’i podrìe capì Nosgnor, ch’a l’ha creà l’Univers? Com i feve a conòsse ij sò pensé e sò but? Nò, car ij mè frej, cissé pa ‘l fot dël Signor nòst Dé!{{verse|chapter=8|verse=15}}Përchè se a vorerà nen giutene an costi sinch di, chiel a l’ha ‘l podèj ëd pianta ‘d dëfende nojàutri ant ij di ch’a veul o dcò fene dësblé sota j’euj dij nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=16}}Esigé pa ‘d garansie për ij progèt ëd Nosgnor nòst Dé. Ël Signor a l’é pa parèj ëd n’òm; as peul nen mnasselo o oblighelo a negossié. {{verse|chapter=8|verse=17}}Për lòn, spetoma con fiusa soa salvëssa, andoma anans a ciamelo a nòst socors. S’a-i piasrà a scotrà nòst crij. {{verse|chapter=8|verse=18}}Ant le generassion ch’a l’han precedune e fin-a ‘l di d’ancheuj, gnun ëd nòstre tribù o famije o gent o vilage an tra ‘d noi ch’a l’àbia adorà ‘d mistà fàite da man d’òm, com a l’era ‘ncapità ant ij temp antich. {{verse|chapter=8|verse=19}}Për sòn nòstri cé a l’han patì guera e ravagi, e a son ëstàit crasà ‘d pianta da nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=20}}Nopà nojàutri i arconossoma pa d’àutre divinità che Nosgnor. I podoma donch ësperé ch’an chiterà pa, nì nojàutri, nì gnun ëd nòstra nassion. {{verse|chapter=8|verse=21}}Përchè se nòstra sità a sarà pijàita, a lo sarà dcò tuta la Giudèa. Nòst templ a sarà vastà e Dé an ciamrà cont ëd soa profanassion. {{verse|chapter=8|verse=22}}I saroma responsàbij dij nòstri compatriòta massacrà, e an ciamerà pro cont ëd la gent deportà e dla devastassion ëd nòstra ardità. Noi i sarìo s-ciav ëd gent strangere e ij nòstri neuv magìster an beicherìo con dëspresi e a n’ansulterìo. {{verse|chapter=8|verse=23}}Nòstra situassion d’ës-ciav a farà pa s-ciòde misericòrdia da gnun; nen mach, ma Nosgnor nòst Dé istess a la sversrà a nòsta onta. {{verse|chapter=8|verse=24}}Doma frej, mostroma a tuti che soa vita a dipend da nojàutri, che nòstri gage sacrà, santuari e autar a pògio dzora ‘d noi. {{verse|chapter=8|verse=25}}Për tute ste rason ringrassioma Nosgnor nòst Dé che an buta a la preuva, com a l’avìa già fàit con ij nòstri antich. {{verse|chapter=8|verse=26}}Avisévne ‘d lòn ch’a l’avìa fàit con Abraham e ‘d com a l’avìa provà Isach, e arciamé a la memòria ‘d lòn ch’a l’é rivaje a Giacòb ant l'Àuta-Mesopotàmia, cand ch’a guernava j’ëstrop ëd Laban, sò barba, frel ëd soa mare. {{verse|chapter=8|verse=27}}Dé a l’ha faje passé për ël feu, an quàiche manerà për tasteje ant ël profond; ma con nojàutri a l’ha pa fàit arvangia con noi, a l’ha nen castijane.A l’é për ël but ëd la coression che Nosgnor a colpiss coj ch’a l’ha davzin». {{verse|chapter=8|verse=28}}Osia a l’ha rësponduje: «Tut lòn ch’it l’has dit a l’é pien ëd sust e gnun a podrìa contradite. {{verse|chapter=8|verse=29}}A sarìa pa la prima vira, che toa saviëssa as manifésta parèj d’ancheuj. Da toa gioventura tùit a conòsso toa prudensa, parèj com ël valor ëd toe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=30}}Meno che, la gent a patìa a mòrt la sèj e a l’ha obligane a parleje com i l’oma fàit, e nojàutri l’oma dovù angagesse con un giurament ch’i podroma pa trasgredì. {{verse|chapter=8|verse=31}}Për conseguensa, prega Nosgnor për noi, përchè ti ‘t ses na fomna ‘d deuit religios, ch’an manda ‘d pieuva. Nòstre sisterne a s’ampiniran e nojàutri i saroma pa pì ant la pen-a”. {{verse|chapter=8|verse=32}}Anlora Giudita a l’ha dije:"Scoteme da bin: mi i vado a fé cheicòsa ch’as në parlerà ‘d generassion an generassion ai fieuj ëd nòstra gent. {{verse|chapter=8|verse=33}}Vojàutri tnive a la pòrta dla sità ant la neuit ch’a ven e lasseme seurte con mia sërventa. A la fin ëd coj di che vojàutri i l’eve fissà për consegné la sità a nòstri nemis, i vëdreve che Nosgnor a vnira n’agiut d’Israel an servéndze ‘d mi. {{verse|chapter=8|verse=34}}Ciameme pa lòn ch’i veuj fé: mi’v dirai nen anans che tut a sia compì”. {{verse|chapter=8|verse=35}}"Va an pas, a l’ha dije Osia e j’àutri doi ansian. Che Nosgnor a sia con ti për fé arvangia dij nòsti nemis!”. {{verse|chapter=8|verse=36}}E a l’han lassà la tenda ‘d Giudita e a son tornà a soe posission. == 9 == {{chapter|9}} === L'orassion ëd Giudita === {{verse|chapter=9|verse=1}}Pròpi ant ël moment che, a l’ora ‘d sèira che ant ël Templi ëd Gerusalem, a, smonend l’oferta dij përfum, Giudita a l’é prosternasse fin-a a tèra. Chila a l’avìa butasse ‘d sënner an testa, dëscurvisse la vesta ‘d sach ch’a portava sota soe vestimente e a l’ha pregà Nosgnor con tute le fòrse:{{verse|chapter=9|verse=2}}«Nosgnor, ti ‘t ses ël Dé ‘d mè pare Simeon, mè grand! It ses ëstàit ti ch’it l’has butaje la spa an man për fesse arvàngia dj’ëstrangé ch’a l’avìo faje violensa a soa seure, ancora vèrgin. Lor a l’avìo dëspojàla sensa onta an violànda con ignominia. Lor a l’han fàit cheicòsa che ti ‘t l’avìe antërdì!{{verse|chapter=9|verse=3}}Për sòn it l’has consegnà a la mòrt ij sò cap, lor a son ëstàit a soa vira tradì: ël let andova che a l’avìo dzonorà la fiëtta a l’è stàit bagnà ‘d sò sangh. Ti ‘t l’has frapà ij sërvent con sò padron e ij sovran dzora ‘d sò tròno. {{verse|chapter=9|verse=4}}A l’é për tò vorèj, Nosgnor, che soe fomne a son stàite pijàita ‘d guera; soe fije ardovùe an s-ciavensa. Tut lòn che a l’avìo a l’é tombà ‘nt le man dël pòpol stimà da ti, j’Israelita, coj ch’a l’ero pien ëd zel a ubidite. Lor ch’a l’han avù n’oror ël dzonor causà a sò sangh e a l’han ciamà tò agiut. «Nosgnor, mè Dé, scota costa vìdoa!{{verse|chapter=9|verse=5}}Tut lòn che anans a l’era ‘ncapità, con lòn ch’a l’era rivaie prima ‘ncora e fin-a lòn ch’a rivrà apress, it ses ëstàit ti a felo. Ti ‘t decide la situassion d’adess e cola che a rivrà, e ij pian ch’it l’avìe pensà a son realisasse. {{verse|chapter=9|verse=6}}E j’aveniment progetà da ti a son ëvnùit a dite:"I soma sì!"{{verse|chapter=9|verse=7}}Nosgnor, varda: j’Assir a son vnùit con tuta soa fòrsa. Pien d’orgheuj dij sò cavaj e dij sò sivalié, fier ëd la soa fanteria poderosa, lor a buto fiusa an soe lanse e sò scu, an sò arch e soò gatafrust. Contut, lor a san pa, Nosgnor, ch’it ses ti che it l’has ël podèj ëd fé chité le guere. {{verse|chapter=9|verse=8}}Tò nòm a l’é:"Signor". Trància soa violensa con toa possansa. An tò bischiss: sfrisa soa fòrsa. Lor a l’avìo decidù ëd profané tò santuari, d’anflé ‘l tabërnàcol andova ch’as arlama toa glòria, ‘d dëstruve con ël fèr ij canton ëd tò autar. {{verse|chapter=9|verse=9}}Beica sò orgheuj! Faje sente toa fota! Daje toa fòrsa a la vìdoa e ch’a sia la fòrsa ‘d buté n’esecussion ël but che i son formame. {{verse|chapter=9|verse=10}}Con l’angann ëd mè làver fa tombé l’ës-ciav con sò padron e ‘l padron con sò ministr: Cassa soa blaga për man ëd na fomna. {{verse|chapter=9|verse=11}}Tò podèj a dipend pa da le multitud, toa fòrsa as pògia nen an sij potent. Ti ‘t ses ël Dé dj’ùmij, ël protetor dij pcit, ti ‘t sosten-e ij déboj, it daghe protession a coj che a son soj, it salve col ch’a l’ha perdù la speransa. {{verse|chapter=9|verse=12}}Òhi, Dé ‘d mè pare, Dé d’Israel, Signor dël cel e dla tèra, Creator dj’eve, rè ‘d tuta la creassion, scota mia preghiera. {{verse|chapter=9|verse=13}}Fà che ‘l parlé sedutor e l’angann a rivo a esse piaga e flagel ëd costissì, ch’a l’han but ëd crudeltà contra ‘d toa aleansa e tò templi sacrà, contra ‘l mont ëd Sion e la tèra dij tò fieuj. {{verse|chapter=9|verse=14}}Fà ‘n manera che tuta la gent, che tute le tribù a rivo a capì che it ses ti ël Dé fòrt, tutpotent, e che mach ti ‘t ses protetor d’Israel». == 10 == {{chapter|10}} {{verse|chapter=10|verse=1}}Chità st’orassion ëd sùplica adressà al Dé d’Israel, {{verse|chapter=10|verse=2}}Giudita a l’é alvasse e a l’ha ciamà soa creada. Apress a l’é portasse drinta a soa ca, andova ‘d costuma a passava ij di ‘d sabat e ‘d festa. {{verse|chapter=10|verse=3}}Ambelessì a l’è gavasse ‘l sach ëd tërliss dël deul ch’a la vestia. A l ‘é lavasse da la testa ai pé e profumasse con d’euli pressios. Peui a l’é rangiasse ij cavèj, fissasse un diadema e vestisse con vestimente da festa, coj dovrà cand a l’era ‘ncora viv sò marì Manasse. {{verse|chapter=10|verse=4}}A l’ha caussà ‘d sàndole e butasse sò bisò: ëd colan-e, brassalèt, anej e orcin e minca d’àutr ornament ch’a l’avèissa e che a la fèissa motobin anciarmanta a l’atension dj’òm ch’a podìo vëdla. {{verse|chapter=10|verse=5}}Apress a l’ha daje da porté a soa sërventa n’oiro ëd vin e n’ànfora d’euli. A l’ha ‘mpinì un sach ëd farin-a d’òrdi, ëd fi sëccà, ëd pan e ‘d formacc; a l’ha anvlupatà con soèn tute ste provigion e peui a l’ha butaje an sle spale ‘d soa creada. {{verse|chapter=10|verse=6}}Anlora a son surtìe tute doe vers la pòrta ‘d Betulia e a l’han trovà pront an sël leu Osia e j’ansian ëd la sità:Cabri e Carmi, ch’a l’ero al pòst ëd vardia. {{verse|chapter=10|verse=7}}Costissì cand a l’han vëddu sò visage transformà e con d’àutre vestimente, a son restà motobin anciarmà da soa blëssa e a l’han dije: 8"Che ‘l Dé dij nòstri antich at conceda na bon-a acoliensa e ‘d porté a realisassion ij tò but për l’onor d’Israel e la glòria ‘d Gerusalem"! {{verse|chapter=10|verse=9}}Chila a l’é anginojàsse për adoré Nosgnor, e a l’ha rësponduje:"Feme doverté la pòrta dla sità, përchè i peuda seurte e compì tut lòn ch’i l’avìo dit”. E lor a l’han comandaje a le vardie ‘d fé tut lòn che chila a l’avìa ciamà. {{verse|chapter=10|verse=10}}Costissì a l’han falo e Giudita a l’è surtìa con soa sërventa. E la gent ëd la sità a la seguitavo con j’ësguard antramentre ch’a calava da la montagna e a traversava la comba. Peui a l’han perdula ‘d vista. {{verse|chapter=10|verse=11}}Le doe fomne andasìo anans drite për la valada cora che ij soldà dl’avanpòst assir a son vnùje ‘ncontra. {{verse|chapter=10|verse=12}}A l’han fërmà Giudita e a l’han ‘nterogala: «Ëd che gent ses-to? D’andova ch’it ven-e ? Dova vades-to ?». «I son n’Ebrea. I scapo da mè pòpol, përchè a stan për tombé an vòste man. {{verse|chapter=10|verse=13}}I son vnùita për vëdde Olofernes, ël general an cap ëd vòstra armeja, për deje d’anformassion precise. I-j mostrerai d’andova passé për fesse padron ëd tuta sta region ëd montagna sensa perde n’òm». {{verse|chapter=10|verse=14}}Ij soldà a l’han scotala an beicand da bin sò visage. A la trovavo ëd na blëssa strasordinaria. A l’han dije: {{verse|chapter=10|verse=15}}«It l’has salvà toa vita, an caland an pressa e vnend a trové nòst magìster. Ore, ven an soa tenda: cheicadun ëd nojàutri at compagnerà da chiel. {{verse|chapter=10|verse=16}}Cand ch’it saras an soa presensa, gnun-e tëmme drinta ‘d ti, ma arpòrtje tut lòn ch’it l’avìe dit a nojàutri e Olofernes at tratrà bin”. {{verse|chapter=10|verse=17}}A l’han designà sent òm përchè a compagnèisso Giudita e soa creada fin-a a la tenda d’Olofernes. {{verse|chapter=10|verse=18}}E an tut ël campament a-i è staie un gran core da tute bande, da già ch’a l’era spantiasse la neuva dl’ariv ëd Giudita. A l’han faje sercc d’antorn antramentre che chila a spetava fòra da la tenda d’Olofernes përchè a fùssa ‘nformà ël general. {{verse|chapter=10|verse=19}}Tùit a stasìo ambajà da soa blëssa e, a causa ‘d chila a l’ero pien d’amirassion për j’Israelita, an ciamàndze un con l’àutr:"Chi é-lo ch’a peussa sotstimé na gent ch’a l’àbia ‘d fomne përparèj? A sarà bin ëd pa lassé survive gnanca n’Israelita: a sarìo bon ëd sogioghé tuta la tèra!». === Giudita a l'é portà da Olofernes === {{verse|chapter=10|verse=20}}A l’é vnùita fòra la vardia dël còrp d’Olofernes e tuti ij servient a l’han fala intré ant la tenda. {{verse|chapter=10|verse=21}}Olofernes a l’era dëstèis an sël let, sota d’un ridò ch’a fasìa da zinzarera fàit ëd na stòfa pressiosa rossa, brodà d’òr, d’ësmerald e d’àutre père pressiose. {{verse|chapter=10|verse=22}}A l’han nunsiaje la presensa ‘d chila e Olofernes a l’é portasse a l’intrada dla tenda: ëd sërvent a portavo dëdnans ëd chiel ëd flambò d’argent. {{verse|chapter=10|verse=23}}Da che Giudita a l’ha fàit soa aparission a la presensa d’Olofernes e dij sò ofissiaj, tùit a son restà pien d’amirassion për soa blëssa. Giudita a l’é chinasse fin-a tèra con la front për riverì ël general, ma ij sërvent a l’han fala aussé. == 11 == {{chapter|11}} {{verse|chapter=11|verse=1}}Olofernes a l’ha dije: «Stà sicura!Gnun-e tëmme. Mi i l’hai mai faje dël mal a chi a l’avèissa acetà ‘d serve Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra. {{verse|chapter=11|verse=2}}E se toa gent ch’a viv an coste montagne a l’avèissa pa dëspresiame, mi i l’avrìa nen alvà la lansa contra ‘d lor: a son ëstàit lor a vorèj ch’a rivèissa tut sòn. {{verse|chapter=11|verse=3}}Ore, dime ‘l motiv ch’a l’ha fate chité lor për vnì da nojàutri. Sicura, it saras vnùita ambelessì për salvete: Fate fòrsa! Ti ‘t restras viva sta neuit e le neuit apress ch’a rivran. {{verse|chapter=11|verse=4}}Gnun at farà dël mal. Tùit at trateran da bin, com a son tratà ij sërvent ëd mè magìster, rè Nabucodenesar». === Giudita a dëspiega soa presenza === {{verse|chapter=11|verse=5}}Giudita a l’ha rësponduje: «Lassa che toa s-ciava a peuda pijé paròla dëdnans ëd ti ; costa neuit i dirai nen ëd fàuss a mè sgnor, scótme magìster. {{verse|chapter=11|verse=6}}S’it seguite mè consej, Dé midem at farà porté a compiment n’euvra granda ; gnun dij tò but a sarà falèt. {{verse|chapter=11|verse=7}}Përchè, për la vita ‘d rè Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra, e për soa potensa ch’a l’ha mandate për ardrissé tuti j’esse vivent an sla stra pì giusta. Grassie a ti j’òm a lo servo e dcò le bestie ferose e cole doméstie e j’osèj dël cel a vivran an grassia ‘d toa fòrsa për l’onor ëd Nabucodenesar e tuta soa famija. {{verse|chapter=11|verse=8}}Nojàutri i l’oma sentù parlé ‘d toa saviëssa e ‘d toa adressa, Tut ël mond a sà che ti ‘t ses l’òm pì vajant ëd tut ël regn e che toa competensa d’ecession a fa ‘d ti un cap militar avosà. {{verse|chapter=11|verse=9}}«Për lòn ch’a riguarda ‘l dëscors tenù da Achior ant la toa ciambreja, noi i l’oma sentune ‘l contnù, përchè la gent ëd Betulia a l’ha risparmialo e chiel a l’ha raportaje tut lòn ch’a l’avìa dit dëdnans ëd ti. {{verse|chapter=11|verse=10}}Për lòn, sgnor sovran, ciapà pa soe paròle a la legera. Nen mach, ma pijte bin varda, përchè lòn ch’a l’ha dite a l’è giust: nòstra gent a l’è nen punìa o mnassà d’ëspà se a pëcca pa contra ‘d sò Dé. {{verse|chapter=11|verse=11}}Ore, përchè ‘l mè sgnor a vada pa a resté delodù e a man veuide: la mòrt a va a frapé j’Israelita, përchè ‘l pecà a l’è fasse padron ëd lor e a van a provoché la fota ‘d Dé coma tute le vire ch’a fan dël mal. {{verse|chapter=11|verse=12}}J’Israelita a son sensa mangé e l’eva a l’è motobin ràira. Për lòn a son decidusse ‘d maslé sò cabial e a l’han deliberà ‘d consumé tut lòn che la lege ‘d Dé a l’ha vietà ‘d mangé. {{verse|chapter=11|verse=13}}A l’han fin-a mangià le primissie dl’amson dël gran, parèj coma la décima part dël vin e dl’euli ch’a l’avìo butà da banda. Coste a sarìo ‘d ròbe sacrà, riservà ai sacerdòt an servissi dëdnans nòst Dé ant ël templ ëd Gerusalem. Gnun d’àutri ant ël pòpol a l’ha ‘l dirit gnanca ‘d tocheje. {{verse|chapter=11|verse=14}}Ma la gent ëd Gerusalem a l’ha già disubidì a’s comandament; a l’è për lòn che coj ëd Betulia a l’han mandà na delegassion dal consèj dj’ansian ëd Gerusalem për otnì l’autorisassion e la dispensa. {{verse|chapter=11|verse=15}}Ël di midem che lor a ‘rseivran costa autorisassion e a butran an pràtica sta dispensa, Dé a-j butrà an toe man e ti ‘t podras anienteje. {{verse|chapter=11|verse=16}}Për sòn, mi toa sërventa, ch’i l’hai savù tut sòn, i son scapà da lor e Dé a l’ha adressame a compì con ti n’amprèisa ch’a sarà stupor an tuti j pòst andova as në sentirà parlé. {{verse|chapter=11|verse=17}}Përchè toa sërventa a l’é religiosa e a dà cult al Dé dël cel di e neuit. E adess, magìster, mi antendrìa resté con ti, mè sgnor, ma ‘d neuit toa sërventa a surtirà ant la comba: mi i pregherai Nosgnor e chiel am dirà cand che lor a l’avran comëttù ij sò pecà. {{verse|chapter=11|verse=18}}Anlora vnirai a ‘rferite e ti ‘t podras seurte con tuta toa armeja, e gnun an tra ‘d lor a podrà resiste a ti. {{verse|chapter=11|verse=19}}Peui mi i podrìa fete guida a travers ëd la Giudèa, fin-a a Gerusalem e i farai buté tò tròno an mes ëd la sità. Ti ‘t podras mneje via tanme feje sensa bërgé e gnanca un can a baulerà dëdnans ëd ti. Dé a l’ha parlame: a l’ha dame ‘l don ëd savèj tut sòn d’anans e a l’ha mandame për dìtlo». {{verse|chapter=11|verse=20}}Le paròle ‘d Giudita a son piasuje a Olofernes e ai sò ofissiaj. Maravijà da tanta saviëssa a l’han dit: {{verse|chapter=11|verse=21}}"Da na part a l’àutra dël mond a esist pa na fomna parèj, për blëssa e sust ëd paròla". Peui Olofernes a l’ha dije a Giudita: «Dé a l’ha pro fàit bin a mandete ambelessì, leugn da tò pòpol, për dene vitòria e causé ruin-a a coj ch’a l’avìo ofendù Nabucodenesar, mè magìster. {{verse|chapter=11|verse=22}}Nopà ti, it ses nen mach bela, ma dcò bon-a a parlé. S’it faras com it l’has dit, tò Dé a sarà mè Dé. Ti ‘t vivras ant ël palass ëd rè Nabucodenesar e toa fama a sarà për tuta la tèra. == 12 == {{chapter|12}} === Giudita a l'é òspite d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=1}}Olofernes a l’ha fàit intré Giudita andova ch’a tenìa parà la tàula con doje e assiete d’argent, e a l’ha comandà che a servèisso a chila sò vin e sò pròpi mangé.{{verse|chapter=12|verse=2}}Ma Giudita a l’ha dije: «I mangerai nen ëd sòn, dësnò i farìa n’ofèisa a Nosgnor. I mangerai mach ëd la provigion ch’i son portame apress». {{verse|chapter=12|verse=3}}Olofernes a l’ha faje osservé: «E se a finiran ? Andova troveromne ‘d mangé d’ësta sòrt ?Al nòst campament a-i é gnun ëd toa gent”. {{verse|chapter=12|verse=4}}Contut a l’ha rësponduje Giudita: «Për toa vita, magìster, it sicuro che, anans ëd finì le risérve, Nosgnor a a l’avrà compì për mojen ëd mia man lòn ch’a l’ha decidù». {{verse|chapter=12|verse=5}}Përparèj che ij sërvent d’Olofernes a l’han compagnala a nea tenda, andova ch’a l’ha durmì fin-a a mesaneuit. Peui a l’ora dël cambi dla guardia a primalba, Giudita a l’é alvasse {{verse|chapter=12|verse=6}}e a l’ha faje dì a Olofernes:"Che mè sgnor a comanda ‘d lasseme seurte a fé mia orassion". {{verse|chapter=12|verse=7}}E Olofernes a l’ha ordinà a soa vardia përsonal ëd nen dëstorbela. E ant ij tre di ch’a l’era al campament: a surtìa ‘d neuit vers ël torent ëd Betulia e a pijava bagn a la sorgiss. {{verse|chapter=12|verse=8}}An tornad, a suplicava Nosgnor, Dé d’Israel, d’adressé soa ‘mprèisa al bon but ëd liberé sò pòpol. {{verse|chapter=12|verse=9}}Apress d’esse torna intrà al camp purificà, a restava an soa tenda fin-a che, vers sèira a fasìa sin-a. === Giudita a pija part al disné d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=10}}Ël quart di, Olofernes a l’ha smonù un disné riservà ai sò agiutant subordinà. Gnun d’àutri ofissiaj subaltern a l’ero anvità. {{verse|chapter=12|verse=11}}E a l’ha dije a Bagoas, l’eunuch carià ‘d tùit ij sò afé: «Anvita dcò cola fomna ebrea: sërca ‘d përsuàdla d’ëvnì a mangé e beive ansema a nojàutri, {{verse|chapter=12|verse=12}}Përchè a sarìa n’onta a nòsta reputassion che na fomna parèj as lassèissa pa possede! S’i la fèisso nen nòstra an farìo tuti la ciabra!». {{verse|chapter=12|verse=13}}Anlora Bagoas a l’é andàit a trové Giudita e a l’ha dije:"Ch’a l’àbia gnune tëmme sta bela fija ‘d presentesse a mè magìster. Chiel at fa l’onor d’anvitete. Ti ‘t beivras ëd vin an nòstra companìa e, ancheuj, ti ‘t saras tanme na fomna assira che a viva nt ël palass ëd Nabucodenesar”. {{verse|chapter=12|verse=14}}Giudita a l’ha rësponduje:"Chi son-ne mi për contradì mè magìster? Mi i farai tut lòn ch’a sarà agradì a sò euj e a sarà motiv ëd gòj fin-a al di ëd mia mòrt”. {{verse|chapter=12|verse=15}}Chila a l’é butasse soe pì bele vestimente e ornasse ‘d tute soe giòje. Soa creada a l’era pressasse a slarghé për tèra dëdnans d’Olofernes le plisse arseivùe da Bagoas për setessie ansima tùit ij di e pijé da mangé. {{verse|chapter=12|verse=16}}Giudita a l’é intrà ant la tenda e a l’é dëstendusse an sle plisse. A vëdla, ël cheur d’Olofernes a lé restane anciarmà an bolversand sò spìrit. Chiel a l’è stait sesì da n’anvìa violenta ‘d possedla.Dal prim di ch’a l’avìa vëddula a sërcava l’ocasion ëd sedùe chila. {{verse|chapter=12|verse=17}}Olofernes a l’ha dije:"Beiv e argiojiss con nojàutri!”. {{verse|chapter=12|verse=18}}"Òhi, magister, a l’ha rësponduje Giudita, i beiverai, përchè i son mai stàita an mia vita tant onorà parèj d’ancheuj”. {{verse|chapter=12|verse=19}}E a l’é butasse a mangé e a bèive dëdnans d’Olofernes lòn che soa sërventa a l’avìa prontaje. {{verse|chapter=12|verse=20}}Olofernes, anciarmà da soa presensa, a l’ha beivù tant ëd col vin com a l’era mai capitaje ‘d beive ant un di sol. == 13 == {{chapter|13}} === Giudita a decàpita Olofernes === {{verse|chapter=13|verse=1}}Fasse tard, ij convità a son pressasse andé via. Bagoas a l’ha sarà da fòra la tenda d’Olofernes e slontanà soe vardie presente: a son andàit tùit a deurme përchè a l’avìo beivù fin-a tròp. {{verse|chapter=13|verse=2}}Giudita a l’é restà sola an soa tenda e Olofernes a l’é campasse an sël sò let, cioch ëd pianta. {{verse|chapter=13|verse=3}}Giudita a l’avìa dije a soa creada ‘d tense fòra da la tenda e d’esse pronta a seurte dal campament, com a l’avìa fàit tùit ij di ; an efet a l’avìa dit che a surtìa për preghé e dcò a Bagoas a l’avìa parlà an costa manera. {{verse|chapter=13|verse=4}}Përparèj a l’ero artirasse tuti da soa presensa e gnun, pcit o grand a l’era restà drinta ‘d la tenda. Giudita da para dël let d’Olofernes, a disìa drinta ‘d chila costa orassion: “Nosgnor, Dé ‘d tute potense, beica con favor lòn che i veuj fé për l’esaltassion ëd Gerusalem. {{verse|chapter=13|verse=5}}A l’é rivà ‘l moment ‘d salvé toa gent an portand a compiment mè propòsit për la ruin-a dij nemis alvà contra ‘d nojàutri». {{verse|chapter=13|verse=6}}Peui, avzinasse a la testera dël let d'Olofernes, a l’ha dëstacane ‘l sàber ëd chiel. {{verse|chapter=13|verse=7}}Avzinasse na vira ‘d pì al let, a l’ha ‘mbrancà la caviera d’Olofernes an disend:"Dame fòrsa an cost moment, Nosgnor Dé d’Israel». {{verse|chapter=13|verse=8}}E con tuta soa fòrsa a l’ha frapà doe vire con ël sàber ël còl d’Olofernes e a l’ha tajaje la testa an riond, dëstacàndla. {{verse|chapter=13|verse=9}}Peui a l’ha fàit robaté ‘l còrp fòra dal let e a l’ha s-ciancà le cortin-e dle colòne an surtend an pressa con la testa d’Olofernes ch’a l’ha consegnà fòra a soa sërventa. {{verse|chapter=13|verse=10}}Chila-sì a l’ha butala drinta al sach ëd le proviande. Peui a son tute doe surtìe com a fasìo ëd costuma për andé a preghé. Apress d’avèj traversà ‘l campament, a l’han contornà la comba, a son montà an sla montagna ‘d Betulia an rivand a le pòrte dla sità. === Giudita a artorna a Betulia === {{verse|chapter=13|verse=11}}Giudita a l’ha crijà da leugn a le vardie dle pòrte:"Doverté! Doverté an pressa la pòrta! Nosgnor Dé a l’è ancor con nojàutri!Ancheuj a l’ha mostra soa fòrsa a favor d’Israel e soa potensa vers ij nemis”. {{verse|chapter=13|verse=12}}Pen-a che j’òm ëd la sità a l’han sentù soa vos, a son pressasse a calé a la pòrta dla sità e a l’han fàit ciamé j’ansian. {{verse|chapter=13|verse=13}}Tùit a son butasse a core, dal pì pcit al pì grand, përchè a j’ësmijava pa credìbil che Giudita a fùssa tornà. A l’han dovertaje la pòrta, e a l’han faje acoliensa an viscand na giolà ‘d feu, e a son fasse tuti d’antorn a lor doe. {{verse|chapter=13|verse=14}}Giudita a l’ha dije ‘d na vos viva e pien-a:"Laudé Dé!Laudé Dé, ch’a l’ha pa dëstornà soa misericòrdia për la gent dj’Israel. Sta neuit chiel a l’é servisse ‘d mia man për frapé ij nòstri nemis”. {{verse|chapter=13|verse=15}}Antlora chila a l’ha tirà fòra la testa fòra dal sach e an mostrandila a l’ha dije: «Vardé sì, a l’é la testa d’Olofernes, general an cap dl’armeja assira. Beiché 'l ridò andova che sota a durmìa cioch pers. Nosgnor a l’ha colpilo për man ëd na fomna e a l’ha falo meuire. {{verse|chapter=13|verse=16}}Com a l’é vera che Nosgnor a viv, chiel a l’ha guername an tuta mia amprèisa, përchè chiel-sì a l’é fasse anciarmé da mia blëssa a soa ruin-a, ma a l’ha pa podù compì con mi gnun mal a mia contaminassion e onta». {{verse|chapter=13|verse=17}}A l’ero tùit ambajà ‘d pianta. A son prosternasse për adoré Dé e tùit ansema a crijavo: «Noi ‘t laudoma, Nosgnor, d’avèj ardovù a nen ancheuj ij nemis ëd tò pòpol». {{verse|chapter=13|verse=18}}Osia a l’ha dit a Giudita: «Ël Dé Pì che Àut a l’ha benedite, cara mia fija, pì che tute le fomne dla tèra. Ch’a sia benedì Nosgnor Dé, creator dël cel e dla tèra! A l’è chiel ch’a l’ha guidate a tronché la testa dij nòstri nemis. {{verse|chapter=13|verse=19}}La gent as n’aviserà sempe dël coragi ch’it l’has avù, la speransa ch’it l’has avù a tomberà mai pì dal cheur dj’òm, ch’a memorieran për sempe la potensa ëd Nosgnor. {{verse|chapter=13|verse=20}}Che Dé istess at daga celebrità ant ij sécoj!Ch’a t’arpata ‘d bin përchè ti ‘t l’has risigà toa vita për l’umiliassion che a mnassava nòstra gent!An agissand con dritura dëdnans ëd nòst Dé ti ‘t l’has preservane da la ruin-a. == 14 == {{chapter|14}} === Ël consèj 'd Giudita === {{verse|chapter=14|verse=1}}Anlora Giudita a l’ha dije: "Scoteme, car ij mè frej: ciapé sta testa e péndla pì àut possìbil ai merlet dla muraja ‘d nòstra sità. {{verse|chapter=14|verse=2}}Doman matin bonora, speté ch’a s-ciòda la lus ëd la matin e a sia comparì ël sol an sla tèra: anlora, mincadun ch’a ciapa soa armura da guera e che tuti j’òm vajant a seurto da sità!Sernive un comandant, e fé visa coma se i vorèisse calé a la pian-a, vers le prime difèise assire. Ma caleie pa. {{verse|chapter=14|verse=3}}Ij soldà assir andran armesse e an pressa drinta ‘l campament a sërcran ëd dësvijé ij generaj dël sò esércit. Peui a s’assembleran dëdnans ëd la tenda d’Olofernes, ma a lo trovran pa viv. Sesì da la pau a scaperan leugn da vojàutri. {{verse|chapter=14|verse=4}}Anlora i sareve voi e coj ch’a stan an tut ël teritòri d’Israel a seguiteje e a patlé ij fugitiv. {{verse|chapter=14|verse=5}}Ma, anans ëd fé tut sòn, ciameme Achior, l’Amonita. Venta ch’a vëdda e a ‘rconòssa la testa ‘d col ch’a meprisava tant la gent d’Israel e che a l’avìa mnalo ambelessì votandlo a la mòrt con nojàutri". {{verse|chapter=14|verse=6}}Donch, a l’han dun-a ciamà Achior ëd la ca d’Osia, che, an rivand a la ciambreja dël pòpol a l’ha vëddù sùbit la testa d’Olofernes an man ëd n’òm e a l’è tombà për tèra sensa fià. {{verse|chapter=14|verse=7}}Cora ch’a l’han alvalo, chiel a l’è campasse ai pé ‘d Giudita pien ëd riverensa e a l’ha crijà:"Ch’it sie benedìa an tute le ca dla Giudea!Tute le gent ch’a sentiran tò nòm a në saran maravijà. {{verse|chapter=14|verse=8}}Ore dime: contme lòn ch’it l’has fàit ant ësti di”. E Giudita a l’ha contaje dëdnans ëd la gent tut lòn che a l’avìa fàit dal di ch’a l’era surtìa da la sità fin al moment ch’a parlava. {{verse|chapter=14|verse=9}}Finì ëd parlé, ël pòpol a l’è s-cionfà a tuta vos d’argiojissansa e a l’ha ‘mpinì la sità ‘d vos ëd gòj. {{verse|chapter=14|verse=10}}Anlora Achior, an vëddend lòn che ‘l Dé d’Israel a l’avìa compì a l’ha chërdù frem an Dé, a l’é fasse sirconcide e a l’é intrà për sèmper a formé part dël pòpol d’Israel. === La mòrt d'Olofernes === {{verse|chapter=14|verse=11}}Matin bonora, a l’han pendù la testa d’Olofernes a le muraje dla sità. Peui minca n’òm a l’ha ciapà soe arme; a son calà arlongh ij vieuj dj’erse dla montagna dividù an manìpoj. {{verse|chapter=14|verse=1}}J’Assir, an vëddendje, a l’han mandà ‘d soldà a l’arserca dij cap, e costissì a son andàit a conté la neuva a j’ëstratega, e peui ai comandant e a tuti j’ofissiaj. {{verse|chapter=14|verse=13}}A son butasse tuti dëdnans ëd la tenda d’Olofernes e a l’han dije a sò atendent Bagoas:"Dësvija nòst magìster!Përchè sta gusaja d’Israelita a son ancalàsne a calé për dene bataja: a voreran fesse tùit ësterminé!". {{verse|chapter=14|verse=14}}Bagoas a l’é intrà e a l’ha tambussà a l’alcòva dla tenda: a l’era sicur che Olofernes a durmièissa con Giudita. {{verse|chapter=14|verse=15}}Meno che, da già che gnun a rëspondìa, a l’ha dëscostà ‘l ridò për intré andrinta: e a l’ha trovà Olofernes cadàver, dëstèis për tèra randa dl’intrada, sensa soa testa. {{verse|chapter=14|verse=16}}Bagoas a l’é butasse a crijé, a gëmme, a brajé e a s’ës-ciancava le vestimente. {{verse|chapter=14|verse=17}}Peui a l’é sfrandasse ant la tenda ‘ndova che Giudita a l’era logià sensa trovela. Anlora a l’è pressipitasse fòra an facia dla gent an sbramassand: {{verse|chapter=14|verse=18}}"Jë s-ciav a l’han tradine! Na fomna giudea, da sola a l’ha campà d’onta an sla casà ‘d Nabucodenesar! Olofernes a l’è là për tèra decapità!19 Cand che ij comandant dl’armeja assira a l’han sentù coste paròle, a son s-ciancasse ij mantèj e a son restane stravirà drinta ‘d lor. A crijavo fòrt e ij sò braj e uch ëd dolor a ‘rsonavo për tut ël campament. == 15 == {{chapter|15}} === J'Assir a scapo tuti sbaruvà === {{verse|chapter=15|verse=1}}Ij soldà ch’a l’ero ant le tende, a son restà bele ambajà, cand ch’a l’han savù la neuva. {{verse|chapter=15|verse=2}}Frapà da la pau e da l’ësparm, lor a l’han chità ‘l campament, e a testa cin-a a son scampà për ij vieuj dla pian-a e dla colin-a mincadun për sò cont. {{verse|chapter=15|verse=3}}Dcò coj ch’a l’avìo ocupà j’auteur ant j’anviron ëd Betulia a son scapà. E a l’é stàit antlora che j’Israelita bon a porté j’arme a son campasse contra ‘d lor. {{verse|chapter=15|verse=4}}Osia a l’ha mandà ‘d nunsi a Betomestaim, a Bebai, a Coba, a Còla e an tut ël pais d’Israel, për anformeje ‘d lòn ch’a passava; a l’ha animaje tùit a seguité ij nemis për stermineje,{{verse|chapter=15|verse=5}}E pen-a che j’Israelita a l’han savulo, a son campasse tùit ansema contra ij nemis fugitiv, e a l’han dësblaje a tòch fin-a a Coba. E a son rivà dcò la gent ëd Gerusalem e dle montagne përchè dcò lor a l’ero vnùit a savèj ij fàit ancapità ant ël camp dj’Assir, Coj dël pais ëd Ghilead e dla Galilea a l’han tacà ij nemis ëd fianch, an causàndje ‘d greve pèrdite fin-a a Damasch e sò anviron. {{verse|chapter=15|verse=6}}La rimanensa dla gent ëd Betulia a l’é campasse an sij campament assir, e a l’han ravagiaje e vagnane na bon-a pijàita, {{verse|chapter=15|verse=7}}Peui, an tornand dal seguité ij nemis, j’àutri israelita a son fasse padron ëd lòn ch’a restava. La gent dij vilage e dle cassin-e, dla montagna e dla pian-a a l’han ciapà dcò lor un foson ëd botin, përchè a-i në j’era na gròssa caterva. === J'Israelita a selebro soa vitòria === {{verse|chapter=15|verse=8}}Ël gran sacerdòt Joachim e ‘l consèj dj’ansian ëd Israel, ch’a stasìo a Gerusalem, a son vnùit a Betulia. Lor a vorìo réndse cont da lor midem dij boneur che Nosgnor a l’avìa acordà a j’Israelita. Lor a vorìo dcò vëdde Giudita për salutela. {{verse|chapter=15|verse=9}}Intrà ch’a l’ero da chila, a l’han adressaje ‘d làude unànime an disend:» Ti ‘t ses la glòria ‘d Gerusalem, l’orgheuj ëd nòstra rassa, l’onor ëd nòstra gent! {{verse|chapter=15|verse=10}}It ses stàita ti midema a fé tut sòn! It ses ti la causa dël boneur d’Israel e Dé istess a ‘rgiojiss ëd lòn ch’it l’has fàit. Che Nosgnor Onipotènt at benedissa për sempe!”. E tut ël pòpol a l’ha rëspondù:"Amen!Ch’a sia parèj!». {{verse|chapter=15|verse=11}}J’Israelita a l’han passà tranta di a ravagé ‘l camp assir. A l’é stàit donà a Giudita la tenda d’Olofernes, soa argentaria, ij sò let, ij sò vas e tùit ij sò parament. Chila a l’ha pijàit tut, a l’ha cariane na part an sla soa mula e peui a l’ha giovà ij sò chèr ambaronàndie ansima la ròba. {{verse|chapter=15|verse=12}}E tute le fomne d’Israel a son vnùite a vëdla, e cheicadun-a a la felissitava an dedicàndje na dansa an sò onor. E Giudita a l’ha ciapà ‘d boché ‘d feuijage e a l’ha dane a le fomne che a l’ero con chila. {{verse|chapter=15|verse=13}}Chila e soe compagne a son ancoronasse con branch d’uliv. Peui, Giudita a l’è butasse an testa al cortegg, an condusend la dansa dj’àutre fomne. Tuti j’òm d’Israel a-j seguitavo con soe arme e con coron-e ‘d feuje: lor a cantavo a vos àuta. === L'imn ëd làude 'd Giudita === {{verse|chapter=15|verse=14}}Giudita a l’ha ‘ntonà un cant ëd arconossensa dëdnans ëd tut Israel e ‘l pòpol antregh a l’é giontasse a sò cant: == 16 == {{chapter|15}} {{verse|chapter=16|verse=1}}Giudita a l’ha cantà parèj: «Al son dij tambornin dansé dëdnans ëd Nosgnor, canté al Signor al son dij cimbalis! antoné un salm ëd lauda, esaltelo e proclamé sò nòm! {{verse|chapter=16|verse=2}}Përchè Nosgnor a l’é un Dé ch’a buta fin a le guere; chiel a l’ha torna portame an sò campament an tra soa gent, a l’ha liberame da mè persecutor.{{verse|chapter=16|verse=3}}Assur a l’é rivà da le montagne dël nòrd, con n’armeja ‘d desen-e ‘d milen-e: sò gran nùmer a stopava ij torent e ij sò sivalié a coatavo ij brich. {{verse|chapter=16|verse=4}}Ij nemis a vorìo deje feu a tut ël pais, passé a fil d’ëspà nòstri giovo, campé për tèra nòstre masnà, ciapé tanme pijàita nòstri fiolin, rapì nòstre fije. {{verse|chapter=16|verse=5}}Nosgnor Onipotent a l’ha dësblàje, an valendze ‘d na fomna! {{verse|chapter=16|verse=6}}Përchè ‘l guerié poderos a l’é pa stàit sversà da ‘d giovo pien ëd fòrsa, e gnanca patlà da fieuj ëd titan, nì d’àut gigant a l’han drocalo, ma Giudita, la fija ‘d Merari: a l’ha dësarmalo con la blëssa ‘d sò visagi. {{verse|chapter=16|verse=7}}Për liberé Israel da l’angossa chila a l’ha chità soa vesta da vìdoa, a l’é profumasse ‘l moro, {{verse|chapter=16|verse=8}}e a l’è coefasse ‘d na coron-a ij cavej; A l’é vestisse ‘d lin për sedùe ‘l nemis. {{verse|chapter=16|verse=9}}Soe sàndole a l’han anciarmà ij sò euj, soa blëssa a l’ha ‘mpërzonà sò cheur e ‘l sàber a l’ha tranciaje ‘l còl. {{verse|chapter=16|verse=10}}Ij Persian a l’han tramblà dëdnans ëd sò corage, e soa fòrsa a l’ha sbaruvà ij Medi. {{verse|chapter=16|verse=11}}E mè pòpol acablà a l’ha bramà fòrt, e j’Assir a son ëstàit sesì dë sparm; ij mè pòver a l’han brajà e lor a son stane bolversà, a l’han crijà fòrt a j’àutri a son scapà. 12 Da pusil a l’han passaje da part a part, tanme disertor a l’han trapassaje con flecie, a son mòrt sota j’armeje ‘d Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=13}}«I andrai a canté a Nosgnor na càntica neuva: Signor, ti ‘t ses glorios e grand, Toa potensa a l’é na maravija, as peul pa vince. {{verse|chapter=16|verse=14}}Che tute toe creature a sio pronte a servite, ti ch'it l’has mach da parlé përchè tut a esista, ti ch'it l’has mandà tò Spìrit për feje. Gnun a peul arviresse a toa paròla. {{verse|chapter=16|verse=15}}Le montagne e ij mar a trambleran su soe fondamenta, ròch e priòch a s’ëslingueran tanme sira, ma coj ch’a l’han tëmma ‘d ti,a podran sempe conté con tò amor. {{verse|chapter=16|verse=16}}Ël përfum agreàbil d’un sacrifissi a l'é bin pòch për ël Signor, la grassa ‘d n’olocàust a l’è pa pro për ti. Ma col ch’a rëspeta Nosgnor a l’avrà na grandëssa duràbla. {{verse|chapter=16|verse=17}}Maleur ai pòpoj ch’a s’àusso contra nòstra gent! Nosgnor Onipotènt a-j castijerà ‘nt ël di dël Giudissi: feu e verm a dvoreran le carn ëd lor, e a brameran ëd dolor për sèmper”. {{verse|chapter=16|verse=18}}Rivà a Gerusalem a son andàit a adoré Nosgnor. A son purificasse, a l’han smonù ëd sacrifissi complet, d’oferte volontàrie e d’àutri don. {{verse|chapter=16|verse=19}}Giudita a l’ha armëttù al templi, tùit ij parament d’Olofernes che ‘l pòpol a l’avìa daje. Ël ridò ch’a l’avìa pijàit da la stansia da let d’Olofernes, tanme oferta sacrà a Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=20}}Për tre mèis la gent a l’ha celebrà la vitòria a Gerusalem aranda dël leu sant dël templ, e Giudita a l’era restà con lor. === Mòrt ëd Giudita === {{verse|chapter=16|verse=21}}Passà coj di, a son tornasne tùit a ca soa. Giudita a l’era tornà a Betulia ‘ndova ch’a l’é andàita anans a vive ant la soa proprietà. Tant che a l’ha vivù soa ‘rputassion a l’é spantiasse për tut ël pais. {{verse|chapter=16|verse=22}}A l’ha avù vàire pretendent ch’a l’avìo maitass ëd mariela. Ma chila a l’ha mai pì vorsù acasesse e gnun òm a l’é mai pì avzinasse a chila apress che sò marì Manasse a l’era mòrt e stàit sotrà con soa gent. {{verse|chapter=16|verse=23}}Giudita a l’é rivà motobon an là d’età. A l’ha mach sempe abità la ca ‘d sò marì fin-a a la bela età ‘d sentessinch ann: anans ëd meuire a l’ha conceduje la libertà a soa sërvanta ; apress a l’é mòrta a Betulia e a l’han sotrala ant ël camp ëd la balma ch’a fasìa da tomba dcò për sò marì. {{verse|chapter=16|verse=24}}La gent d’Israel a l’ha fàit set di ëd deul për chila. Sèmper anans ëd meuire, Giudita a l’avìa distribuì tut lòn ch’a l’avìa an tra ij parent pì davzin ëd sò marì Manasse e ‘d soa pròpia famija. {{verse|chapter=16|verse=25}}Fin-a che Giudita a l’é stàita an vita, e motobin ëd temp apress, mai pì gnun a l’é ancalasne d’anchieté j’Israelita. [[Category:Bibia]] [[Category:Testament Vej]] [[Category:Deuterocanònich]] tjd796pcq4esvidtedaia07rrqdh1wt 34811 34810 2024-10-23T18:55:36Z 93.150.244.16 /* Campagna contra 'd Betulia */ 34811 wikitext text/x-wiki {{header | title = [[La_Bibia_piemontèisa|La Bibia piemontèisa]] | author = | section = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich|Ij Deuterocanònich]] | previous = | next = | notes = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Giudita/Introdussion|Introdussion]] }} {{TOCright}} = Ël lìber ëd Giudita = == 1 == {{chapter|1}} === Arpacsad a fortìfica Ecbatan-a === {{verse|chapter=1|verse=1}}Dl’ann ch’a fa dódes dël regn ëd Nabucodenesar, ch’a l’avìa regn an sl’Assiria an Ninive, la sità gròssa, Arpacsad a regnava an sij Medi an Ecbatan-a. {{verse|chapter=1|verse=2}}Chiel-sì a l’ha construì ant j’anviron d’Ecbatan-a muraje ‘d pera tajà ant la mzura ‘d tre cùbit ëd larghëssa e ses ëd longhëssa, an portand l’autëssa dël mur a stanta cùbit e la larghëssa a sinquanta. {{verse|chapter=1|verse=3}}Aranda dle pòrte dla sità a l’ha drissà ëd tor an muradura àute sent cùbit e larghe sessanta a la fondassion; {{verse|chapter=1|verse=4}}e costruì ëd pòrte alvàndie fin-a a l’autëssa dë stanta cùbit: mincadun-a larga quaranta cùbit, për la surtìa dij sò guerié vajant e la parada dij sò fantassin. {{verse|chapter=1|verse=5}}Anlora rè Nabucodenesar a l’ha portà la guera a Arpacsad ant la pian-a granda, visadì an cola pian-a ch’as treuva ant ël teritòri ëd Ragau. {{verse|chapter=1|verse=6}}Tuti coj ch’a stasìo ant le montagne e coj dl’Eufrate, dël Tigris e dl’Hidaspà, e coj ch’àbito ant la pian-a d’Arioch, rè dj’Elamita <ref>valadì l'Elimàide, provinsa oriental dij Persian.</ref>, a son ëscontrasse contra ‘d Nabucodenesar. Parèj che vàire nassion a son trovasse assemblà n' agiut dij fieuj ëd Cheleod, visadì dij Medi. === Nabucodenesar a pùblica n'ultimatum === {{verse|chapter=1|verse=7}}Anlora Nabucodenesar rè dj’Assir a l’ha spedì ëd messagé a tute le gent ëd la Persia e a tùit j’abitant ëd le region ocidentaj: a coj dla Cilicia e ‘d Damasch, dël Liban e dl’Antiliban e a tuta la gent ëd la fassa dj’anviron dël mar, {{verse|chapter=1|verse=8}}e a coj che a fasìo part ëd la gent dël Carmel e ‘d Ghilead, dl’àuta Galilea e dla pian-a gròssa d’Esdrelon; {{verse|chapter=1|verse=9}}e a tuti coj ch’a l’ero drinta la Samaria e an soe sità, o che abitavo dë ‘dlà dël Giordan fin-a a Gerusalem, Batane, Chelus e Cades e al fium d’Egit, Tafnes, Ramses e tuta la tèra ‘d Ghessen, {{verse|chapter=1|verse=10}}e andasend fin-a a la region dzora ‘d Tanis e Memfi, e ancora comprendend la gent d’Egit fin-a a le finaje d’Etiòpia. {{verse|chapter=1|verse=11}}Mach che ij pòpoj ëd tute coste region a l’han pa daje da ment a l’anvit ëd Nabucodenesar rè dj’Assir, e a son nen andàit a fé la guera con chiel, përchè a l’avìo gnun-e tëmme ‘d chiel e a lo consideravo n’òm basta ch’a sia. Lor a l’han mandà andaré ij sò messagé con dzonor e a man veuide. {{verse|chapter=1|verse=12}}A l’é stàit parèj che Nabucodenesar a l’é anviscasse ‘d flin-a afrosa contra ‘d tuti coj pais e a l’ha giurà për sò tròno e për sò regn ëd tiré arvangia con la spa dij teritòri dla Cilicia, dla Damasen-a e dla Siria, e ‘d soprime tute le popolassion Moabite, ij fieuj d’Amon, tuta la Giudèa e j’abitant tuti dl’Egit fin-a ‘n brova dij doi mar. === Arpacsad a l'é batù === {{verse|chapter=1|verse=13}}Dl’ann ch’a fa disset a l’ha marcià con l’armeja contra ‘d rè Arpacsad, a l’ha batulo dasendje ‘l gir a sò esèrcit con tuta soa cavalarìa e sò chèr. {{verse|chapter=1|verse=14}}A l’é fasse padron ëd soe sità, rivand fin-a a Ecbatan-a, conquistand-ne le tor, ravagiand-ne piasse e crosiere, scarnificand-ne la blëssa. {{verse|chapter=1|verse=15}}Arpacsad a l’ha arciapalo an sle montagne ‘d Ragau, crivlalo ‘d flecie e da col di a l’ha gavalo d’an mes. {{verse|chapter=1|verse=16}}Peui a l’é tornà a Ninive, con tuta l’armeja ramassà dal mond, ch’a l’era un foson sensa fin ëd combatent e a l’é fermasse ambelelà, chiel e sò esèrcit, për sentevint di dàndse a divertiment, disné e bela vita. == 2 == {{chapter|2}} === Spedission contra dl’Ocident === {{verse|chapter=2|verse=1}}Ël di che a fa vintedoi dël prim mèis dl’ann ch’a fa disdeut, a l’é ‘ncapità sòn: ant ël palass ëd Nabucodenesar rè d’Assiria a l’é tratasse dla manera ‘d pijesse arvangia ‘d tute cole tere, com a l’era disse. {{verse|chapter=2|verse=2}}Chiel a l’ha convocà tùit ij sò ministr e sò dignitari, a l’ha con lor tenù consèj secret e mostrà ‘d pianta tut ël malfé ëd cole tère. {{verse|chapter=2|verse=3}}Costissì a l’avìo dessidù ëd fé meuire tuti coj ch'a l’avèisso pa seghità l’órdin ëd soa boca. {{verse|chapter=2|verse=4}}E sòn a l’é ancapità: esaurìa la consultassion, Nabucodenesar, rè dj’Assir, a l’ha convocà Olofernes<ref> Olofernes e Bagoas(Giudita 12:11) a son nòm persian.</ref>, general an cap ‘d soe armeje, ch’a l’era sò scond, e a l’ha dije: {{verse|chapter=2|verse=5}}"Përparèj a parla ‘l rè grand, sgnor ëd tuta la tèra: Varda, ti ‘t surtiras tant ‘me lugtenent, e con ti ‘t l’avras ciapà d’òm vajant ëd fòrsa: sentevintmila fantassin, e un gròss foson ëd cavaj con sò sivalié, dël nùmer ëd dodesmila; {{verse|chapter=2|verse=6}}con tut lòn t’andras a scontrete contra ‘d tùit ij pais dl’ocident, da già ch’a l’han pa ubidì al comand ëd mia boca. {{verse|chapter=2|verse=7}}A lor it ordineras ëd parete soe oferte ‘d tèra e d’eva, tanme marca ‘d sotmission sensa condissio. Mi i-j farai sente tut ël pèis ëd mè furor!Mia armeja a greverà dzora minca tòch ëd tèra e a ravagerà tut a sò passagi. {{verse|chapter=2|verse=8}}Tuti coj che a tomberan ferì a ampiniran soe combe e minca torent e fium a sarà pien a ras ëd caròpe. {{verse|chapter=2|verse=9}}Ij sò përzoné a saran arpossà fin-a ai finagi estrem ëd la tèra. {{verse|chapter=2|verse=10}}Ti donch òcupa për mi tut sò teritòri: na vira ch’a saran arendusse a ti, it-j tniras a mia disposission fin-a al di ch'i vnirai mi istess a castijéje. {{verse|chapter=2|verse=11}}Për lon ch’a riguarda j’arviros, che tò euj a l’àbia pa ‘d compassion: ch’a sio destinà a la mòrt e a la devastassion për tut sò pais. {{verse|chapter=2|verse=12}}Con sòn a l’é vrità che mi i son viv e a viv la potensa ‘d mè regn, sòn a l’é lòn ch’i diso e ch’i farai ëd mia man!{{verse|chapter=2|verse=13}}Pijìte varda ‘d pa trasgredì gnun-a paròla ‘d tò sgnor: nen. Nopà it portras a compiment lòn ch’i l’hai comandate e buta pa ‘d temp a passé a l’assion ij mè comand!”. === Campagna d'Olofernes === {{verse|chapter=2|verse=14}}Olofernes a l’é surtì da la cort ëd sò sgnor: a l’ha convocà tùit ij potent, ij generaj e ij comandant dl’armeja assira. {{verse|chapter=2|verse=15}}Peui a l’ha sernù j’òm për la bataja, com a l’avìa comandaje sò sgnor, cheicòsa coma sentevintmila guerié, pì dodesmila arcé a caval, {{verse|chapter=2|verse=16}}e a l’ha ciadlàje an rangh com as costuma ‘nquadré la tropa për la guera. {{verse|chapter=2|verse=17}}A l’ha ciapà na caterva ‘d gamej e ‘d borich e muj tanme echipage a le trope, e un foson ëd beu, feje e crave për proviande. {{verse|chapter=2|verse=18}}Na quantità ‘d provision për minca un fant, e un riforniment gròss d’òr e d’argent a rivava dal tesòr dël rè. {{verse|chapter=2|verse=19}}Peui a son partì, Olofernes con tuta soa armeja për anandié la spedission e precede rè Nabucodenesar a coaté la tèra ‘d ponent con sò cariagi, sivalié e fanterìa sernùa. {{verse|chapter=2|verse=20}}A l’era giontasse a lor na moltitùdin vària e ‘d bon nùmer ëd soldà d’àutri pòpoj, tant ‘me d’aliòstre o come la póer ëd la tèra, ampinìo tut, as podìo pa contesse. {{verse|chapter=2|verse=21}}Da Ninive a l’han marcià për tre di an diression ëd la pian-a ‘d Bectilet e a l’han butà camp aranda dla montagna ch’a stà a snìstra dl’Àuta Cilicia. {{verse|chapter=2|verse=22}}Da là, an bogiand tut sò esèrcit, fantassin, cavaj e cariagi, Olofernes a l’é portasse anvers ëd la montagna. {{verse|chapter=2|verse=23}}A l’ha vastà Fud e Lud e ravagià ij fieuj ëd Rassis e j’Ismaelita, ch’a stasìo ant ël desert a mesdì ëd Cheleon. {{verse|chapter=2|verse=24}}Peui, passà l’Eufrate, a l’ha dëstraversà l’Àuta Mesopotàmia e drocà tute le sità fortificà an sël torent d’Abron-a fin-a al mar. {{verse|chapter=2|verse=25}}A l’é dcò fasse padron ëd la Cilicia, an ësterminand tuti j’opositor e rivand ant la region ëd Iafet an meridion a le finaje dl’Arabia. {{verse|chapter=2|verse=26}}A l’ha sircondà tùit ij Madianita e butà a feu soe tende an pijàndje ‘l cabial. {{verse|chapter=2|verse=27}}Andasend anans, a l’é calà ‘nvers la pian-a ‘d Damasch, ant ij di dl’amson dël gran, a l’ha daje feu a tùit ij sò camp, votà a la dësparission total ij sò strop e sò cabial, ravagià soe sità, vastà soe campàgne e passà a fil d’ëspà tùit ij giovo. {{verse|chapter=2|verse=28}}La pau e lë sparm ch’a fasìa a l’é anlora spantiasse për tute le gent costiere, coj ëd Sidon e ‘d Tir, j’abitant ëd Sur e Ochin-a, ël pòpol ëd le sità d’Jemnà, e dcò la gent d’Asdod e d’Ascalon: tùit a l’han avune na tëmma gròssa. == 3 == {{chapter|3}} === Implorassion ëd pas === {{verse|chapter=3|verse=1}}Për lòn tute cole sità a l’han mandaje ‘d messagé (a Olofernes) con propòste ‘d pas: {{verse|chapter=3|verse=2}}"Varda, nojàutri, fieuj dël gran rè Nabucodenesar, i soma ambelessì dëdnans ëd ti: fa ‘d noi lòn ch’a piasrà a tò euj.{{verse|chapter=3|verse=3}}Beica nòstre ca, tute nòstre località, tùit ij nòstri camp ëd gran, j’ëstrop ëd bestiam mnu e gròss e tut ël cabial dij nòstri atendament a son a toa disposission: fane lòn ch’at ësmijerà bin. {{verse|chapter=3|verse=4}}Dcò nòstre sità e tuti coj ch’a-i j’ëstan andrinta: a son tò servitor, ven e fane lòn ch’a piasrà a tò euj”. {{verse|chapter=3|verse=5}}J’òm a son presentasse ai pé d’Olofernes e a son esprimùsse përparèj. {{verse|chapter=3|verse=6}}Anlora chiel a l’é calà arlongh la còsta con soa fòrsa d’armeja e a l’ha butà ‘d garnison ant le sità fortificà, peui a l’ha prelevà d’òm tant ‘me ausiliari. {{verse|chapter=3|verse=7}}Cola gent con tùit ij pais dj’anviron a l’han arseivùlo con coron-e, còr e tambornin. {{verse|chapter=3|verse=8}}Mach che chiel a l’ha fàit campé giù tùit ij sò templ<ref> ambelessì i seguitoma 'l test aramaich sirìach: ij test grech a l'han "teritòri".</ref> e tajà ij boschèt sacrà, përchè a l’era staje ordinà ‘d dëstruve tùit ij dio dla tèra, ëd manera che tute le gent a l’avèisso adorassion mach për Nabucodenesar e che tute le lenghe e sò tribù a lo anvochèisso parèj d’un dio. {{verse|chapter=3|verse=9}}A l’é peui rivà an facia d’Esdrelon, aranda ‘d Dotaia, ch’a l’é dëdnans ëd la caden-a granda dle montagne dla Giudèa. {{verse|chapter=3|verse=10}}E a l’han butà campament an tra Guebai e Sitòpolis e Olofernes a l’é restà ambelelà për un mèis antregh për buté ansema tuta la pijàita ‘d soe armeje. == 4 == {{chapter|4}} === Giudea a l'erta === {{verse|chapter=4|verse=1}}J’Israelita ch’a stasìo an Giudèa a son vnùit a savèj tut lòn che Olofernes, general an cap ëd Nabucodenesar rè dj’Assir a l’avìa fàit a le gent, e com a l’avìa ravagià tùit ij sò templ, an votàndje a la dësparission total. {{verse|chapter=4|verse=2}}A son ëstàit motobin sbaruvà për ël vnì anans ëd l’armeja assira e a motiv ëd la tëmma për Gerusalem e për ël Templ ëd Nosgnor, sò Dé. {{verse|chapter=4|verse=3}}Nen mach, ma lor a l’ero pen-a tornà da përzoné e da pòch la gent a l’era assemblasse con rabel an Giudèa për consacré torna autar, templ e utiss sacrà ch’a l’ero stàit profanà. {{verse|chapter=4|verse=4}}Për lòn a l’han mandà ‘d nùnsi an tut ël teritòri dla Samaria, a Cona, Bet-Coron, Belmain, a Gérico, e ancor a Coba, a Esora e ai varèj ëd Salem. {{verse|chapter=4|verse=5}}E a l’han ocupà tute le bëcche dle pì àute montagne, anmurajà ij pais ëd cole bande e fàit cheuje proviande an preparassion ëd la guera, tant pì che ant le pian-e a l’avìo acabà l’amson. {{verse|chapter=4|verse=6}}Joachim, ël gran sacerdòt ëd Gerusalem a coj temp, a l’ha scrivuje a la gent ëd Betulia e Betomestaim <ref> A l'é pa dàit da savèj cheicòsa 'd pì dë ste doi sità. As capiss mach che Betulia a fussa an posission strategica 'nvers la Giudèa.</ref>, ch’a son an facia a Esdrelon, a l’intrada dla pian-a ch’a s’ëslàrga fin-a aranda ‘d Dotain, {{verse|chapter=4|verse=7}}an comandàndje d’ocupé ij pass travers le montagne, përchè da là as dovertava la stra d’intrada për la Giudèa e a sarìa stàit belfé fërmeje a la montà, andova ch’a l’ero obligà për ël passagi strèit a ‘ndé anans tùit a doi a doi. {{verse|chapter=4|verse=8}}E j’Israelìta a l’han fàit përparèj com a l’era stàit ordinà dal grand sacerdòt Joachim e ‘l senat dël pòpol d’Israel, ch’a stasìa a Gerusalem. === Orassion e pentiment === {{verse|chapter=4|verse=9}}Dël midem temp tuti j’Israelita a l’han aussà sò crij a Dé con fërvorosa ‘nsistensa e tùit a son ùmiliasse con autërtanta ‘nsistensa. {{verse|chapter=4|verse=10}} Lor, soe fomne e le masnà, ij sò strop, sò avèj e tùit ij resident e salarià e sò s-ciavandé a son umiliasse butàndze ‘d tërliss ëd sach an sij ren. {{verse|chapter=4|verse=11}}Minca n’òm o fomna israelita e ij cit ch’a stasìo a Gerusalem a son prosternasse dëdnans dël templ e con la sënner an sël cupiss e a dëstendìo le man dëdnans ëd Nosgnor. {{verse|chapter=4|verse=12}}A l’han anvlupatà ‘d sach ëdcò l’autar e crijà àut anvers al Dé d’Israel tùit ansema e ‘ntensament, an suplicand che soe masnà a fùisso pa bandonà a l’ëstermini, soe fomne a esse s-ciave, le sità ‘d soa ardità a la dëstrussion, ël santuari a la profanassion e al dëspresi dle gent. {{verse|chapter=4|verse=13}}Nosgnor a l’ha sporzù l’orija a sò crij ëd lor e a l’ha virà l’ësguard a la tribulassion, antramentre che la gent a fasìa digiun da vàire di an tuta la Giudèa e an Gerusalem dëdnans al santuari dël Signor Onipotènt. {{verse|chapter=4|verse=14}}Joachim grand sacerdòt e tuti j’àutri sacerdòt ch’a stasìo dëdnans ëd Nosgnor e tuti coj ch’aministravo ël cult divin, con ij ren sandrà ‘d tërliss, a smonìo l’olocàust përpetual, ij sacrifissi votiv e j’oferte generose dla gent. {{verse|chapter=4|verse=15}}Tùit ij sò turban a l’ero coatà ‘d sënner e a ‘nvocavo a tuta fòrsa ‘d vos a Nosgnor, përchè a provëddèissa ‘d manera benévola al destin ëd la ca d’Israel. == 5 == {{chapter|5}} === Consèj contra j'Israelita === {{verse|chapter=5|verse=1}}A l’han faje savèj a Olofernes, general an cap dl’armeja d’Assur, che j’Israelita a l’ero prontasse a la guera, e ch’a l’avìo sbarà ij pass ëd montagna, fortificà tute le bëcche pì àute e butà d’antrap ant le pian-e. {{verse|chapter=5|verse=2}}Chiel a l’é anrabiasse motobin, a l’ha convocà tùit ij cap ëd Moab, j’ëstratega amonita e tùit ij sàtrap ëd la còsta dël mar, {{verse|chapter=5|verse=3}}e a l’ha dije:"Spiegheme un pòch, fieuj ëd Canan, che gent ch’a l’é costassì ch’a stà an sle montagne, coma ch'a son le sità ch'a àbito, vàire a son soe fòrse armà, e ‘ndova ch’a stà la fòrsa ‘d lor e col che a l’é ch’a sia butasse tanme cap e condotié ‘d soa armeja; {{verse|chapter=5|verse=4}}i veui dcò savèj përchè ch’a sio arfudasse d’ëvnime ‘ncontra, diversament da tute le gent dl’Ocident"<ref> Concet butà n'evidensa dël "nen conformism ebràich"(cfr Éster 3:8).</ref>. === Rapòrt d'Achior === {{verse|chapter=5|verse=5}}Achior, ël condotié ‘d tùit ij fieuj D’Amon a l’ha rëspondùje:"Che mè sgnor as dégna d’ëscoté na paròla dai làver ëd sò servidor: mi i farai savèj la vrità dzora ‘d cola gent ch’a stà an sla montagna, cola davzin-a a ti: gnun-a busiardarìa andrà seurte da la boca ‘d tò servidor. {{verse|chapter=5|verse=6}}Ës pòpol a l’ha ij Caldé tant ’me grand-antich. {{verse|chapter=5|verse=7}}Lor a l’ero trasferisse anans ëd tut an Mesopotàmia, përchè a l’avìo pa vorsù seghité le divinità dij sò cé, cora ch’as trovavo ant ël pais dij Caldé. {{verse|chapter=5|verse=8}}An efet, a l’avìo chità la costuma dij sò cé an adorand ël Dé dij cej, col Dé che lor a l’avìo conossù: për lòn a l’avìo taparaje via d’an facia dle divinità d’antan e lor a l’avìo trovà sosta an Mesopotàmia, andova ch’a l’avìo avù residensa për vàire. {{verse|chapter=5|verse=9}}Meno che, sò Dé a l’ha dije ‘d seurte dal pais che a j’ospitava e d’ëvnì ant ël pais ëd Canan. Ambelelà a son stabilisse an moltiplicand sò òr e sò argent e motobin ëd cabial. {{verse|chapter=5|verse=10}}Peui a son calà n’Egit, përchè la famin-a a l’avìa ciapà tut ël pais, e a son restaie tanme strangé, fin-a tant ch’a l’han trovà da vive. Ambelelà a son vnùit a esse na fòrsa ‘d bon nùmer, tant che soa dëssendensa as podìa pa contesse. {{verse|chapter=5|verse=11}}Mach che, a l’é alvasse contra ‘d lor ël rè d’Egit, ch’a l’ha sfrutaje ant la preparassion dij mon e, për lòn, umiliàje e trataje da s-ciav. {{verse|chapter=5|verse=12}}Lor a l’han suplicà sò Dé che a l’ha patlà tut ël pais d’Egit con castigh sensa rimedi. Për lòn j’Egissian a l’han taparaje via da l’Egit, {{verse|chapter=5|verse=13}}E Dé a l’ha salvaje dëdnans ël Mar Ross, an {{verse|chapter=5|verse=14}}mnàndje për ël camin dël Sinai e ‘d Cades-Barnea: lor a l’han eliminà tuti coj ch’a stasìo ant ël desert. {{verse|chapter=5|verse=15}}A l’han abità ‘l pais dj’Amorita e a l’han ësterminà con soa fòrsa tùit ij Chesbonita. Apress a l’han passà ‘l Giordan e a son ansediasse an tute cole montagne. {{verse|chapter=5|verse=16}}A l’han mandà via dëdnans ëd lor ij Canané, ij Perisita, ij Gebusé, Sichem e tùit ij Guirgasian ch’abitavo ant ël teritòri da vàire. {{verse|chapter=5|verse=17}}An efet, fin-a tant che lor a pëccavo nen contra ‘d sò Dé a l’ero ant ël boneur, përchè ‘l Dé che a l’é con lor a l’ha an ghignon l’angiustissia. {{verse|chapter=5|verse=18}}Ma, cand che nopà a s’ëslontanavo da j’ordinament che sò Dé a l’avìa fissà, a patìo ‘d gròsse dësfàite an vàire guere e a son ëstàit deportà përzoné an pais forësté, sò Templ ëd sò Dé a l'é stàit rasà e ij sò nemis as fasìo padron ëd soe sità. {{verse|chapter=5|verse=19}}Adess ch'a son tornà a sò Dé, a son montà da la dëspersion andova ch’a l’ero stàit sbardlà, a son arpijàsse Gerusalem, andova ch’a l’é sò santuari, e a son torna stabilisse an sle montagne, che anans a l’ero dzerte. {{verse|chapter=5|verse=20}}Ore, mè sgnor sovran, s’a-i fùissa càiche aberassion an costa gent përchè a l’ha pëccà contra ‘d sò Dé, valadì, s’is n’antajoma, andómie pura contra an daséndje bataja për vagnéje!”. {{verse|chapter=5|verse=21}}Nopà, se a-i é gnun-a trasgression da soa part, che mè sgnor a vada da n’àutra banda, përchè ‘l Signor sò Dé, a vada pa esse në scù për lor e nojàutri motiv d’ësvergna për tuta la tèra!”. {{verse|chapter=5|verse=22}}E varda-lì lòn ch’a l’é passà: pen-a che Achior a l’ha sarà ‘l dëscors, tuta la furfa ch’a stassionava d’antorn ëd la tenda, a l’é butasse a barboté, antramentre che j’ufissiaj d’Olofernes, j’abitant ëd la còsta e ij Moabita a vorìo masselo. {{verse|chapter=5|verse=23}}Andoma pa avèj tëmma d’Israelita, a disìo: I vedreve ch’a son mach un pòpol sensa esercit e che a peulo pa sostnì n’ëschierament ëd fòrse. {{verse|chapter=5|verse=24}}Donch, andómie contra, sovran Olofernes, e lor a saran pastura për tuta toa armeja!”. == 6 == {{chapter|6}} === Achior consegnà a j'Israelita === {{verse|chapter=6|verse=1}}Pasiasse l’agitassion dj’òm ch’a fasìo sercc tut d’antorn dël consèj, Olofernes, general an cap ëd le fòrse d’armeja d’Assur, a l’ha dije a Achior, a la presensa ‘d tut ël pòpol dj’ëstrangé e ‘d tùit ij Moabita. {{verse|chapter=6|verse=2}}"Chi ses-to, ti Achior, e vojàutri, mersenari efraimita, për profetisé dzora ‘d nojàutri coma ti ‘t l’has fàit ancheuj, Achior? Veusto dine ‘d nen fé guera a la dëssendensa d’Israel, përchè a l’avrìo protession ëd sò Dé da l’àut? E peui, é-lo miraco, d’àutri dio fòra ‘d Nabucodenesar? A sarà chiel a mandé soa potensa për ëstermineje da la facia dla tèra, nì a servirà sò Dé a libereje. {{verse|chapter=6|verse=3}}Ma noi, sò servidor, i-j ramasseroma via con un sol òm, përchè a sostniran pa la possansa ‘d nòstri cavaj. {{verse|chapter=6|verse=4}}I bruseroma ca soa, soe montagne a saran cioche ‘d sò sangh, soe vàude pien-e a ras dij sò mòrt, nì a podran sté an pé dëdnans ëd nojàutri: andran tùit a meuire. Sòn a l’é lòn ch’a dis rè Nabucodenesar, sgnor ëd tuta la tèra: soe paròle a podran pa smentisse. {{verse|chapter=6|verse=5}}Ma ti, Achior, mersenari d’Amon, ti ch’it l’has dit tut sòn ant ël di ëd tò maleur, it vëdras mai pì mè moro d’ancheuj fin-a a mia arvàngia dzora ‘d costa dëssendensa ch’a ven da l’Egit. {{verse|chapter=6|verse=6}}Antlora ‘l fèr dij mè soldà e la caterva dij sërvent ëd mia armeja at pasrà da part a part toe còste e ti ‘t tomberas an tra le caròpe, cand che mi i tornerai a vëdte. {{verse|chapter=6|verse=7}}Ij mè servidor at mneran anvers ëd la montagna, an lassàndte ant un-a dle sità costrùe an sl’ersa, {{verse|chapter=6|verse=8}}e t’andras pa a meuire fin-a tant ch’it saras massà con j’Israelita. {{verse|chapter=6|verse=9}}Përchè ses-to vnùit spali? Spera nen drinta ‘d ti che lor a sio pa ciapà. Nen ëd lòn ch’i l’hai dit a sarà sensa efet". {{verse|chapter=6|verse=10}}E Olofernes a l’ha comandà ai sò sërvent ch’a l’ero drinta ‘d soa tenda ‘d ciapé Achior, për espónlo ant j’anviron ëd Betulia e ‘d bandilo për lasselo ant le man israelita. {{verse|chapter=6|verse=11}}Ij servidor a l’han pijalo e portalo fòra dal campament, an campagna rasa, a l’han mnalo ant ël bel mes ëd la pian-a anvers la montagna dov as treuvo j’adoss ëd Betulia. {{verse|chapter=6|verse=12}}Cand j’òm ëd la sità, a l’han s-cèiraje an sël crest ëd la montagna, a l’han ciapà j’arme e, surtì da la sità a son adressasse al crest. E tùit ij frandieuj a l’han ocupà ij vieuj ëd montà dla sità e a son butasse a pijeje a prassà. {{verse|chapter=6|verse=13}}J’àutri, a la sosta dla montagna, a l’han gropà Achior e a l’han bandonalo ai pendis ëd la montagna, peui a son tornàsne da sò sgnor. {{verse|chapter=6|verse=14}}J’Israelita, ch’a l’ero calà da la sità, a son avzinasse a chiel, a l’han dësgropalo e, portalo an Betulia, a l’han mnàlo ai cap ëd la sità. {{verse|chapter=6|verse=15}}An col temp a j’ero Osia fieul ëd Mica dla tribù ëd Simeon, Cabri fieul ëd Gotoniel e Carmi fieul ëd Melchiel. {{verse|chapter=6|verse=16}}Dun-a a l’han convocà ansema tuti j’ansian ëd la sità. Ij giovo e le fomne a son giontasse a la Ciambreja: a l’han butà Achior an mes a tuta l’adunansa e Osia a l’ha ciamaje lòn ch’a l’era ‘ncapità. {{verse|chapter=6|verse=17}}Ël pòr Achior a l’ha ‘rferì le paròle dite al consèj d’Olofernes e tut ël dëscors che Olofernes a l’avìa pronunsià an mes ai cap dj’Assir e lòn che con sagna a l’avìa dit contra la gent d’Israel. {{verse|chapter=6|verse=18}}Anlora tut ël pòpol a l’é prosternasse a adoré Dé e a l’han anvocà sò agiut con coste paròle: {{verse|chapter=6|verse=19}}"Nosgnor, Dé dël cel, beica l’orgheuj dij nòstri nemis!Pòrta misericòrdia dl’umiliassion ëd nòstra dëssendensa: giùtne ant ës di ëd maleur, përchè i soma crasà ma soma dcò ij tò consacrà”<ref>Për mojen ëd l'Aleansa tut Israel a l'é "Sacrà a Nosgnor" valadì "sernù,separà për Chiel".</ref>. {{verse|chapter=6|verse=20}}Peui a l’han confortà e ancoragià Achior an laudàndlo motobin për lòn ch’a l’avìa dit e fàit. {{verse|chapter=6|verse=21}}Da part soa Osia, chità la riunion, a l’ha ‘nvità Achior për un disné con tuti j’ansian. Për tuta cola neuit a l’han anvocà l’agiut dël Dé d’Israel. == 7 == {{chapter|7}} === Campagna contra 'd Betulia === {{verse|chapter=7|verse=1}}Ant l’andoman, Olofernes a l’ha ordinà a tuta soa armeja e a tute le trope ch’a lo compagnavo ant l’ëspedission, ëd portesse anans contra ‘d Betulia, d’ocupé ij vàlich ëd le montagne e d’ataché j’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=2}}Tuti j’òm bon an col di-là a son butasse an marcia. St’armeja a comprendìa sentestantamila<ref> la volgata a l'ha sentevintmila </ref> soldà ëd fanterìa e dodes mila sivalié, sensa conté le trope dij somaté e d’òm a pé con bagage. A l’era na furfa sensa fin. {{verse|chapter=7|verse=3}}A l’avìo butà campament ant la comba aranda ‘d Betulia, davzin ëd la sorgiss. E a son butasse a quadrà da Dotan fin-a a Belbaim, da na banda, e da l’àutra, da Betulia fin-a a Chiamon ch’a l’é an facia d’Esdrelon. {{verse|chapter=7|verse=4}}A la vista ‘d tut col nùmer, j’Israelita a son sburdisse e as disìo un con l’àutr:"Sta gent-là a ravagerà tut ël pais! Le montagne pì àute, ij balatron e le colin-e a saran vastà da n’armeja përparèj!». {{verse|chapter=7|verse=5}}Mincadun a l’ha ciapà sò armamentari da combatiment. A l’han viscà ‘d feu an sle tor e për tuta la neuit a l’han montà la guardia. {{verse|chapter=7|verse=6}}Ël di apress, Olofernes a l’ha dëspiegà tuta soa cavalarìa an facia dj’Israelita ‘d Betulia. {{verse|chapter=7|verse=7}}Chiel a l’ha ispessionà le montà ch’a portavo a la sità, a l’ha trovà j’adoss d’eva e a l’é fasne padron. Peui a l’ha stabilì ëd dëstacament ëd soldà ‘d vardia e a l'é tornàsne a sò campament. {{verse|chapter=7|verse=8}}Anlora, tùit ij cap edomita, ij comandant moabita e ij generaj dla còsta dël litoral marin a son vnùit a dije: {{verse|chapter=7|verse=9}}«Magìster, s’it veule scotene, toa armeja a subirà gnun-a pérdita. {{verse|chapter=7|verse=10}}Costi Israelita a fan pa cont dzora ‘d soe arme, ma an sle posission elevà ch’a òcupo ant le montagne ‘ndova ch’a stan e a le bëcche ‘d coste montagne a l’é malfé riveie. {{verse|chapter=7|verse=11}}E bin, magìster, évita d’afronteje an bataja e ti ‘t perdras gnanca n’òm. {{verse|chapter=7|verse=12}}Resta an tò campament e ambelelà, guerna ij tò soldà a la sosta. Lassa mach cheicadun a baré l’acess a j’adoss,ai pé dla montagna. {{verse|chapter=7|verse=13}}Përchè a l’é ambelelà che la gent ëd Betulia a van a provisionesse d’eva. Lor a saran consumà da la sèj e obligà a consegné soa sità. Da nòstra part, noi i podrìo fesse padron dj’auteur ed j’anviron e acampesse ‘d vedëtta, për ampedì che cheicadun a vada a seurte da la sità. {{verse|chapter=7|verse=14}}La fam a-j farà meuire: òm, fomne e masnà. Anans ch’i vado a frandé n’atach contra ‘d lor, le stra dle sità a s’ampiniran dij sò cadàver {{verse|chapter=7|verse=15}}Ti ‘t-j faras paghé car ël fàit d’esse arvirasse contra ‘d ti nopà d’ëvnì da ti a ciamé la pas». {{verse|chapter=7|verse=16}}E coste propòste a son piasùje a Olofernes, e ai sò ofissiaj, e a l’ha comandà ‘d buteie n’esecussion. {{verse|chapter=7|verse=17}}J’Amonita, compagnà da sinch mila Assir, a l’han spostà ‘l camp e ciapà posission ant la comba, blocand parèj j’adoss d’eva e le sorgiss dj’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=18}}J’Edomita e j’Amonita a l’ero ‘ndàit a ocupé j’auteur an facia ‘d Dotan, peui a l’han mandà ‘d dëstacament ant la banda meridional e an cola oriental, dëdnans ëd Egrebel, ch’as treuva da para ‘d Cos, an sël rivass ëd ël torent Mocmur. La rimanensa dl’armeja assira a coatava ‘d pianta tuta la pian-a con sò campament. Tende e bagage a formavo na massa sensa fin: na caterva ‘d gent strasordinaria. === L'angossa dj'Israelita === {{verse|chapter=7|verse=19}}J’Israelita a l’han amplorà ‘l socors dël Signor sò Dé, përchè a l’ero dëscoragià. Ij sò nemis a l’avìo anserciaje an lassàndje gnune cianse d’ëscampé. {{verse|chapter=7|verse=20}}L’armeja ‘ntrega tut’ansema, la fantaria, ij chèr da guera e ij sivalié, andran a strense d’assedi për trantequat di. La gent ëd Betulia a l’avìa finì tute soe riserve d’eva. {{verse|chapter=7|verse=21}}Le sisterne a l’ero giumai scasi veuide, l’eva rassionà, gnun a podìa sodisfé soa sèj gnanca pr un di sol. {{verse|chapter=7|verse=22}}E le masnà a l’ero sempe pì débole, le fomne e j’adolessent, svers da la sèj, a tombavo ant le stra e aranda dle pòrte ‘d sità: a l’avìo pa pì fòrsa. {{verse|chapter=7|verse=23}}Tuta la gent, giovo, fomne e masnà, a son ambaronasse d’antorn d’Osia e dj’autorità dla sità. Lor a crijavo fòrt dëdnans a tuti j’ansian an disend: {{verse|chapter=7|verse=24}}"Che Dé a sia giùdes an tra noi e vojàutri për ël gran mal ch’i l’eve causà a nen angagiàndne a pategé con j’Assir. {{verse|chapter=7|verse=25}}Ore, noi o podoma pa pì conté ansima a gnun agiut. Dé a l’ha butane ant le man dij nemis: i androma tùit a meuire ‘d sèj e ‘d fam dëdnans ëd lor. {{verse|chapter=7|verse=26}}Donca, ciamè la gent d’Olofernes, tut sò esércit, e deje la sità a soa mercé: ch’a la ravagio!”. {{verse|chapter=7|verse=27}}Mej tombé përzoné an soe man: i saroma sò s-ciav ma viv e i vëdroma pa meuire nòstre masnà sota nòsti j’euj, nì spiré nòstre fomne e nòstri fieuj, {{verse|chapter=7|verse=28}}Nojàutri i pijoma a testimòni ël cel e la tèra, ant ël nòm ëd Nosgnor, Dé dij nòstri grand, ch’a l’ha ciamane cont dij nòstri pecà e conform le colpe dij nòsti antich: fé an sòrt che ancheuj Chiel a vada a sparmiene d’ës maleur!”. {{verse|chapter=7|verse=29}}Anlora la ciambreja antrega a l’é butasse a fé ‘d gran pior an suplicand Nosgnor Dé con vos fòrta. {{verse|chapter=7|verse=30}}A l’é stàit anlora che Osia a l’ha dije: «Corage, frej!Foma resistensa mach pì për sinch di, mëraco Nosgnor an manifestrà soa misericòrdia. Chiel an abandonerà pa për sempe. {{verse|chapter=7|verse=31}}Ma se passà tuti sti sinch di, gnun a sarà rivà a nòst socors, mi i farai lòn ch'i ciame. {{verse|chapter=7|verse=32}}Peui a l’ha mandaje via: j’òm a son tornà an sle muraje a le pòrte dla sità. Antramentre che le fomne e ij cit a son tornàsne a ca. La gent as sentìa motobin acablà. == 8 == {{chapter|8}} === Ël caràter ëd Giudita === {{verse|chapter=8|verse=1}}A l’é stàit antlora che Giudita<ref> Valadì: "la giudèa" </ref> a l’é antajàsne dla situassion. Chila a l’era la fija ‘d Merari. A dëssendìa da Giacòb, ciamà Israel, për la linea ‘d famija: d’Ocs, Giusèp, Osiel, Helchia, Anania, Gedeon, Rafain, Achitob, Elia, Helcia, Eliab, Natanael, Chelomiel e Sarasadai cé ‘d Giudita. {{verse|chapter=8|verse=2}}Manasse, sò òmo, a l’era dla midema tribù e famija ‘d chila, mach che a l’era mòrt al temp ëd l’amson ëd j’òrdi: {{verse|chapter=8|verse=3}}antant ch’a vigilava coj che a gropavo le gerbole an campagna, a l’era stàit ciapà da ‘n colp ëd sol e a l’avìa dovù cogesse. E a l’era mòrt a Betulia, soa sità: a l’é stàit sotrà con ij sò grand ant ël camp ch’a stà an tra Dotan e Balamon. {{verse|chapter=8|verse=4}}A l’ero già tre ann e quat mèis che Giudita a l’era restà vìdoa, e a l’era sempe restàsne an soa ca ant l’ëstat ëd deul. {{verse|chapter=8|verse=5}}A l’era fasse pronté na tenda an sla trassa ‘d ca soa, a sandrava ij sò fianch ëd tërliss ëd sach e a portava le vestimente dle vìdoe. {{verse|chapter=8|verse=6}}Da dòp la mòrt dël marì, chila a fasìa digiun tùit ij di, gavà le vigilie e ij di ëd sabat o dla lun-a neuva, parèj coma tuti j’àutri di ëd festa dle celebrassion d’Israel. {{verse|chapter=8|verse=7}}Chila a l’era motobin bela e anciarmanta. Manasse, sò marì, a l’avìa lassaje òr e argent, ëd servitor e sërvante, strop e campagne e chila a governava tut.{{verse|chapter=8|verse=8}}E gnun a l’avrìa mai podù dì nen ëd mal, përchè a l’era na fomna ch’a reverensiava Nosgnor con tut sò cheur. === Giudita e j'ansian === {{verse|chapter=8|verse=9}}E Giudita a l’é vnùita a conòsse l’esasperassion ëd la gent adressà a l’autorità, përchè a l’ero demoralisà për ël da manca d’eva, a criticavo ël cap ëd la sità, Osia, ch’a l’avìa giurà ‘d deje an man a j’Assir la sità ant ël vir ëd sinch di. {{verse|chapter=8|verse=10}}Dun-a, Giudita a l’ha mandà soa creada ‘d fiusa a ciamé Cabri e Carmi ch’a l’ero j’ansian ëd la sità, përchè a vnèisso da chila. {{verse|chapter=8|verse=11}}Na vira ch’a son rivà a ca, Giudita a l’ha dije:"Autorità ‘d Betulia, ‘v prego d’ëscoteme. I l’eve fàit mal a feje na propòsta përparèj a la gent, an giuntàndie un sarament che a n’òbliga dëdnans ëd Nosgnor a deje la sità ai nòstri nemis se ‘l Signor ant ël mentre a l’avrà nen mandave d’agiut. {{verse|chapter=8|verse=12}}Chi seves-to vojàutri për tenté Dé, com i l’eve fàit, e ‘d buteve dzora ‘d chiel dëdnans dël pòpol? {{verse|chapter=8|verse=13}}Òhi, vojàutri i bute a la preuva Nosgnor Onipotent, ma i capireve mai pì soe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=14}}S’i seve pa bon a conòsse l’ancreus ëd ël cheur ëd j’òm, s’av ëscapo soe rason, com a l’é ch’i podrìe capì Nosgnor, ch’a l’ha creà l’Univers? Com i feve a conòsse ij sò pensé e sò but? Nò, car ij mè frej, cissé pa ‘l fot dël Signor nòst Dé!{{verse|chapter=8|verse=15}}Përchè se a vorerà nen giutene an costi sinch di, chiel a l’ha ‘l podèj ëd pianta ‘d dëfende nojàutri ant ij di ch’a veul o dcò fene dësblé sota j’euj dij nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=16}}Esigé pa ‘d garansie për ij progèt ëd Nosgnor nòst Dé. Ël Signor a l’é pa parèj ëd n’òm; as peul nen mnasselo o oblighelo a negossié. {{verse|chapter=8|verse=17}}Për lòn, spetoma con fiusa soa salvëssa, andoma anans a ciamelo a nòst socors. S’a-i piasrà a scotrà nòst crij. {{verse|chapter=8|verse=18}}Ant le generassion ch’a l’han precedune e fin-a ‘l di d’ancheuj, gnun ëd nòstre tribù o famije o gent o vilage an tra ‘d noi ch’a l’àbia adorà ‘d mistà fàite da man d’òm, com a l’era ‘ncapità ant ij temp antich. {{verse|chapter=8|verse=19}}Për sòn nòstri cé a l’han patì guera e ravagi, e a son ëstàit crasà ‘d pianta da nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=20}}Nopà nojàutri i arconossoma pa d’àutre divinità che Nosgnor. I podoma donch ësperé ch’an chiterà pa, nì nojàutri, nì gnun ëd nòstra nassion. {{verse|chapter=8|verse=21}}Përchè se nòstra sità a sarà pijàita, a lo sarà dcò tuta la Giudèa. Nòst templ a sarà vastà e Dé an ciamrà cont ëd soa profanassion. {{verse|chapter=8|verse=22}}I saroma responsàbij dij nòstri compatriòta massacrà, e an ciamerà pro cont ëd la gent deportà e dla devastassion ëd nòstra ardità. Noi i sarìo s-ciav ëd gent strangere e ij nòstri neuv magìster an beicherìo con dëspresi e a n’ansulterìo. {{verse|chapter=8|verse=23}}Nòstra situassion d’ës-ciav a farà pa s-ciòde misericòrdia da gnun; nen mach, ma Nosgnor nòst Dé istess a la sversrà a nòsta onta. {{verse|chapter=8|verse=24}}Doma frej, mostroma a tuti che soa vita a dipend da nojàutri, che nòstri gage sacrà, santuari e autar a pògio dzora ‘d noi. {{verse|chapter=8|verse=25}}Për tute ste rason ringrassioma Nosgnor nòst Dé che an buta a la preuva, com a l’avìa già fàit con ij nòstri antich. {{verse|chapter=8|verse=26}}Avisévne ‘d lòn ch’a l’avìa fàit con Abraham e ‘d com a l’avìa provà Isach, e arciamé a la memòria ‘d lòn ch’a l’é rivaje a Giacòb ant l'Àuta-Mesopotàmia, cand ch’a guernava j’ëstrop ëd Laban, sò barba, frel ëd soa mare. {{verse|chapter=8|verse=27}}Dé a l’ha faje passé për ël feu, an quàiche manerà për tasteje ant ël profond; ma con nojàutri a l’ha pa fàit arvangia con noi, a l’ha nen castijane.A l’é për ël but ëd la coression che Nosgnor a colpiss coj ch’a l’ha davzin». {{verse|chapter=8|verse=28}}Osia a l’ha rësponduje: «Tut lòn ch’it l’has dit a l’é pien ëd sust e gnun a podrìa contradite. {{verse|chapter=8|verse=29}}A sarìa pa la prima vira, che toa saviëssa as manifésta parèj d’ancheuj. Da toa gioventura tùit a conòsso toa prudensa, parèj com ël valor ëd toe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=30}}Meno che, la gent a patìa a mòrt la sèj e a l’ha obligane a parleje com i l’oma fàit, e nojàutri l’oma dovù angagesse con un giurament ch’i podroma pa trasgredì. {{verse|chapter=8|verse=31}}Për conseguensa, prega Nosgnor për noi, përchè ti ‘t ses na fomna ‘d deuit religios, ch’an manda ‘d pieuva. Nòstre sisterne a s’ampiniran e nojàutri i saroma pa pì ant la pen-a”. {{verse|chapter=8|verse=32}}Anlora Giudita a l’ha dije:"Scoteme da bin: mi i vado a fé cheicòsa ch’as në parlerà ‘d generassion an generassion ai fieuj ëd nòstra gent. {{verse|chapter=8|verse=33}}Vojàutri tnive a la pòrta dla sità ant la neuit ch’a ven e lasseme seurte con mia sërventa. A la fin ëd coj di che vojàutri i l’eve fissà për consegné la sità a nòstri nemis, i vëdreve che Nosgnor a vnira n’agiut d’Israel an servéndze ‘d mi. {{verse|chapter=8|verse=34}}Ciameme pa lòn ch’i veuj fé: mi’v dirai nen anans che tut a sia compì”. {{verse|chapter=8|verse=35}}"Va an pas, a l’ha dije Osia e j’àutri doi ansian. Che Nosgnor a sia con ti për fé arvangia dij nòsti nemis!”. {{verse|chapter=8|verse=36}}E a l’han lassà la tenda ‘d Giudita e a son tornà a soe posission. == 9 == {{chapter|9}} === L'orassion ëd Giudita === {{verse|chapter=9|verse=1}}Pròpi ant ël moment che, a l’ora ‘d sèira che ant ël Templi ëd Gerusalem, a, smonend l’oferta dij përfum, Giudita a l’é prosternasse fin-a a tèra. Chila a l’avìa butasse ‘d sënner an testa, dëscurvisse la vesta ‘d sach ch’a portava sota soe vestimente e a l’ha pregà Nosgnor con tute le fòrse:{{verse|chapter=9|verse=2}}«Nosgnor, ti ‘t ses ël Dé ‘d mè pare Simeon, mè grand! It ses ëstàit ti ch’it l’has butaje la spa an man për fesse arvàngia dj’ëstrangé ch’a l’avìo faje violensa a soa seure, ancora vèrgin. Lor a l’avìo dëspojàla sensa onta an violànda con ignominia. Lor a l’han fàit cheicòsa che ti ‘t l’avìe antërdì!{{verse|chapter=9|verse=3}}Për sòn it l’has consegnà a la mòrt ij sò cap, lor a son ëstàit a soa vira tradì: ël let andova che a l’avìo dzonorà la fiëtta a l’è stàit bagnà ‘d sò sangh. Ti ‘t l’has frapà ij sërvent con sò padron e ij sovran dzora ‘d sò tròno. {{verse|chapter=9|verse=4}}A l’é për tò vorèj, Nosgnor, che soe fomne a son stàite pijàita ‘d guera; soe fije ardovùe an s-ciavensa. Tut lòn che a l’avìo a l’é tombà ‘nt le man dël pòpol stimà da ti, j’Israelita, coj ch’a l’ero pien ëd zel a ubidite. Lor ch’a l’han avù n’oror ël dzonor causà a sò sangh e a l’han ciamà tò agiut. «Nosgnor, mè Dé, scota costa vìdoa!{{verse|chapter=9|verse=5}}Tut lòn che anans a l’era ‘ncapità, con lòn ch’a l’era rivaie prima ‘ncora e fin-a lòn ch’a rivrà apress, it ses ëstàit ti a felo. Ti ‘t decide la situassion d’adess e cola che a rivrà, e ij pian ch’it l’avìe pensà a son realisasse. {{verse|chapter=9|verse=6}}E j’aveniment progetà da ti a son ëvnùit a dite:"I soma sì!"{{verse|chapter=9|verse=7}}Nosgnor, varda: j’Assir a son vnùit con tuta soa fòrsa. Pien d’orgheuj dij sò cavaj e dij sò sivalié, fier ëd la soa fanteria poderosa, lor a buto fiusa an soe lanse e sò scu, an sò arch e soò gatafrust. Contut, lor a san pa, Nosgnor, ch’it ses ti che it l’has ël podèj ëd fé chité le guere. {{verse|chapter=9|verse=8}}Tò nòm a l’é:"Signor". Trància soa violensa con toa possansa. An tò bischiss: sfrisa soa fòrsa. Lor a l’avìo decidù ëd profané tò santuari, d’anflé ‘l tabërnàcol andova ch’as arlama toa glòria, ‘d dëstruve con ël fèr ij canton ëd tò autar. {{verse|chapter=9|verse=9}}Beica sò orgheuj! Faje sente toa fota! Daje toa fòrsa a la vìdoa e ch’a sia la fòrsa ‘d buté n’esecussion ël but che i son formame. {{verse|chapter=9|verse=10}}Con l’angann ëd mè làver fa tombé l’ës-ciav con sò padron e ‘l padron con sò ministr: Cassa soa blaga për man ëd na fomna. {{verse|chapter=9|verse=11}}Tò podèj a dipend pa da le multitud, toa fòrsa as pògia nen an sij potent. Ti ‘t ses ël Dé dj’ùmij, ël protetor dij pcit, ti ‘t sosten-e ij déboj, it daghe protession a coj che a son soj, it salve col ch’a l’ha perdù la speransa. {{verse|chapter=9|verse=12}}Òhi, Dé ‘d mè pare, Dé d’Israel, Signor dël cel e dla tèra, Creator dj’eve, rè ‘d tuta la creassion, scota mia preghiera. {{verse|chapter=9|verse=13}}Fà che ‘l parlé sedutor e l’angann a rivo a esse piaga e flagel ëd costissì, ch’a l’han but ëd crudeltà contra ‘d toa aleansa e tò templi sacrà, contra ‘l mont ëd Sion e la tèra dij tò fieuj. {{verse|chapter=9|verse=14}}Fà ‘n manera che tuta la gent, che tute le tribù a rivo a capì che it ses ti ël Dé fòrt, tutpotent, e che mach ti ‘t ses protetor d’Israel». == 10 == {{chapter|10}} {{verse|chapter=10|verse=1}}Chità st’orassion ëd sùplica adressà al Dé d’Israel, {{verse|chapter=10|verse=2}}Giudita a l’é alvasse e a l’ha ciamà soa creada. Apress a l’é portasse drinta a soa ca, andova ‘d costuma a passava ij di ‘d sabat e ‘d festa. {{verse|chapter=10|verse=3}}Ambelessì a l’è gavasse ‘l sach ëd tërliss dël deul ch’a la vestia. A l ‘é lavasse da la testa ai pé e profumasse con d’euli pressios. Peui a l’é rangiasse ij cavèj, fissasse un diadema e vestisse con vestimente da festa, coj dovrà cand a l’era ‘ncora viv sò marì Manasse. {{verse|chapter=10|verse=4}}A l’ha caussà ‘d sàndole e butasse sò bisò: ëd colan-e, brassalèt, anej e orcin e minca d’àutr ornament ch’a l’avèissa e che a la fèissa motobin anciarmanta a l’atension dj’òm ch’a podìo vëdla. {{verse|chapter=10|verse=5}}Apress a l’ha daje da porté a soa sërventa n’oiro ëd vin e n’ànfora d’euli. A l’ha ‘mpinì un sach ëd farin-a d’òrdi, ëd fi sëccà, ëd pan e ‘d formacc; a l’ha anvlupatà con soèn tute ste provigion e peui a l’ha butaje an sle spale ‘d soa creada. {{verse|chapter=10|verse=6}}Anlora a son surtìe tute doe vers la pòrta ‘d Betulia e a l’han trovà pront an sël leu Osia e j’ansian ëd la sità:Cabri e Carmi, ch’a l’ero al pòst ëd vardia. {{verse|chapter=10|verse=7}}Costissì cand a l’han vëddu sò visage transformà e con d’àutre vestimente, a son restà motobin anciarmà da soa blëssa e a l’han dije: 8"Che ‘l Dé dij nòstri antich at conceda na bon-a acoliensa e ‘d porté a realisassion ij tò but për l’onor d’Israel e la glòria ‘d Gerusalem"! {{verse|chapter=10|verse=9}}Chila a l’é anginojàsse për adoré Nosgnor, e a l’ha rësponduje:"Feme doverté la pòrta dla sità, përchè i peuda seurte e compì tut lòn ch’i l’avìo dit”. E lor a l’han comandaje a le vardie ‘d fé tut lòn che chila a l’avìa ciamà. {{verse|chapter=10|verse=10}}Costissì a l’han falo e Giudita a l’è surtìa con soa sërventa. E la gent ëd la sità a la seguitavo con j’ësguard antramentre ch’a calava da la montagna e a traversava la comba. Peui a l’han perdula ‘d vista. {{verse|chapter=10|verse=11}}Le doe fomne andasìo anans drite për la valada cora che ij soldà dl’avanpòst assir a son vnùje ‘ncontra. {{verse|chapter=10|verse=12}}A l’han fërmà Giudita e a l’han ‘nterogala: «Ëd che gent ses-to? D’andova ch’it ven-e ? Dova vades-to ?». «I son n’Ebrea. I scapo da mè pòpol, përchè a stan për tombé an vòste man. {{verse|chapter=10|verse=13}}I son vnùita për vëdde Olofernes, ël general an cap ëd vòstra armeja, për deje d’anformassion precise. I-j mostrerai d’andova passé për fesse padron ëd tuta sta region ëd montagna sensa perde n’òm». {{verse|chapter=10|verse=14}}Ij soldà a l’han scotala an beicand da bin sò visage. A la trovavo ëd na blëssa strasordinaria. A l’han dije: {{verse|chapter=10|verse=15}}«It l’has salvà toa vita, an caland an pressa e vnend a trové nòst magìster. Ore, ven an soa tenda: cheicadun ëd nojàutri at compagnerà da chiel. {{verse|chapter=10|verse=16}}Cand ch’it saras an soa presensa, gnun-e tëmme drinta ‘d ti, ma arpòrtje tut lòn ch’it l’avìe dit a nojàutri e Olofernes at tratrà bin”. {{verse|chapter=10|verse=17}}A l’han designà sent òm përchè a compagnèisso Giudita e soa creada fin-a a la tenda d’Olofernes. {{verse|chapter=10|verse=18}}E an tut ël campament a-i è staie un gran core da tute bande, da già ch’a l’era spantiasse la neuva dl’ariv ëd Giudita. A l’han faje sercc d’antorn antramentre che chila a spetava fòra da la tenda d’Olofernes përchè a fùssa ‘nformà ël general. {{verse|chapter=10|verse=19}}Tùit a stasìo ambajà da soa blëssa e, a causa ‘d chila a l’ero pien d’amirassion për j’Israelita, an ciamàndze un con l’àutr:"Chi é-lo ch’a peussa sotstimé na gent ch’a l’àbia ‘d fomne përparèj? A sarà bin ëd pa lassé survive gnanca n’Israelita: a sarìo bon ëd sogioghé tuta la tèra!». === Giudita a l'é portà da Olofernes === {{verse|chapter=10|verse=20}}A l’é vnùita fòra la vardia dël còrp d’Olofernes e tuti ij servient a l’han fala intré ant la tenda. {{verse|chapter=10|verse=21}}Olofernes a l’era dëstèis an sël let, sota d’un ridò ch’a fasìa da zinzarera fàit ëd na stòfa pressiosa rossa, brodà d’òr, d’ësmerald e d’àutre père pressiose. {{verse|chapter=10|verse=22}}A l’han nunsiaje la presensa ‘d chila e Olofernes a l’é portasse a l’intrada dla tenda: ëd sërvent a portavo dëdnans ëd chiel ëd flambò d’argent. {{verse|chapter=10|verse=23}}Da che Giudita a l’ha fàit soa aparission a la presensa d’Olofernes e dij sò ofissiaj, tùit a son restà pien d’amirassion për soa blëssa. Giudita a l’é chinasse fin-a tèra con la front për riverì ël general, ma ij sërvent a l’han fala aussé. == 11 == {{chapter|11}} {{verse|chapter=11|verse=1}}Olofernes a l’ha dije: «Stà sicura!Gnun-e tëmme. Mi i l’hai mai faje dël mal a chi a l’avèissa acetà ‘d serve Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra. {{verse|chapter=11|verse=2}}E se toa gent ch’a viv an coste montagne a l’avèissa pa dëspresiame, mi i l’avrìa nen alvà la lansa contra ‘d lor: a son ëstàit lor a vorèj ch’a rivèissa tut sòn. {{verse|chapter=11|verse=3}}Ore, dime ‘l motiv ch’a l’ha fate chité lor për vnì da nojàutri. Sicura, it saras vnùita ambelessì për salvete: Fate fòrsa! Ti ‘t restras viva sta neuit e le neuit apress ch’a rivran. {{verse|chapter=11|verse=4}}Gnun at farà dël mal. Tùit at trateran da bin, com a son tratà ij sërvent ëd mè magìster, rè Nabucodenesar». === Giudita a dëspiega soa presenza === {{verse|chapter=11|verse=5}}Giudita a l’ha rësponduje: «Lassa che toa s-ciava a peuda pijé paròla dëdnans ëd ti ; costa neuit i dirai nen ëd fàuss a mè sgnor, scótme magìster. {{verse|chapter=11|verse=6}}S’it seguite mè consej, Dé midem at farà porté a compiment n’euvra granda ; gnun dij tò but a sarà falèt. {{verse|chapter=11|verse=7}}Përchè, për la vita ‘d rè Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra, e për soa potensa ch’a l’ha mandate për ardrissé tuti j’esse vivent an sla stra pì giusta. Grassie a ti j’òm a lo servo e dcò le bestie ferose e cole doméstie e j’osèj dël cel a vivran an grassia ‘d toa fòrsa për l’onor ëd Nabucodenesar e tuta soa famija. {{verse|chapter=11|verse=8}}Nojàutri i l’oma sentù parlé ‘d toa saviëssa e ‘d toa adressa, Tut ël mond a sà che ti ‘t ses l’òm pì vajant ëd tut ël regn e che toa competensa d’ecession a fa ‘d ti un cap militar avosà. {{verse|chapter=11|verse=9}}«Për lòn ch’a riguarda ‘l dëscors tenù da Achior ant la toa ciambreja, noi i l’oma sentune ‘l contnù, përchè la gent ëd Betulia a l’ha risparmialo e chiel a l’ha raportaje tut lòn ch’a l’avìa dit dëdnans ëd ti. {{verse|chapter=11|verse=10}}Për lòn, sgnor sovran, ciapà pa soe paròle a la legera. Nen mach, ma pijte bin varda, përchè lòn ch’a l’ha dite a l’è giust: nòstra gent a l’è nen punìa o mnassà d’ëspà se a pëcca pa contra ‘d sò Dé. {{verse|chapter=11|verse=11}}Ore, përchè ‘l mè sgnor a vada pa a resté delodù e a man veuide: la mòrt a va a frapé j’Israelita, përchè ‘l pecà a l’è fasse padron ëd lor e a van a provoché la fota ‘d Dé coma tute le vire ch’a fan dël mal. {{verse|chapter=11|verse=12}}J’Israelita a son sensa mangé e l’eva a l’è motobin ràira. Për lòn a son decidusse ‘d maslé sò cabial e a l’han deliberà ‘d consumé tut lòn che la lege ‘d Dé a l’ha vietà ‘d mangé. {{verse|chapter=11|verse=13}}A l’han fin-a mangià le primissie dl’amson dël gran, parèj coma la décima part dël vin e dl’euli ch’a l’avìo butà da banda. Coste a sarìo ‘d ròbe sacrà, riservà ai sacerdòt an servissi dëdnans nòst Dé ant ël templ ëd Gerusalem. Gnun d’àutri ant ël pòpol a l’ha ‘l dirit gnanca ‘d tocheje. {{verse|chapter=11|verse=14}}Ma la gent ëd Gerusalem a l’ha già disubidì a’s comandament; a l’è për lòn che coj ëd Betulia a l’han mandà na delegassion dal consèj dj’ansian ëd Gerusalem për otnì l’autorisassion e la dispensa. {{verse|chapter=11|verse=15}}Ël di midem che lor a ‘rseivran costa autorisassion e a butran an pràtica sta dispensa, Dé a-j butrà an toe man e ti ‘t podras anienteje. {{verse|chapter=11|verse=16}}Për sòn, mi toa sërventa, ch’i l’hai savù tut sòn, i son scapà da lor e Dé a l’ha adressame a compì con ti n’amprèisa ch’a sarà stupor an tuti j pòst andova as në sentirà parlé. {{verse|chapter=11|verse=17}}Përchè toa sërventa a l’é religiosa e a dà cult al Dé dël cel di e neuit. E adess, magìster, mi antendrìa resté con ti, mè sgnor, ma ‘d neuit toa sërventa a surtirà ant la comba: mi i pregherai Nosgnor e chiel am dirà cand che lor a l’avran comëttù ij sò pecà. {{verse|chapter=11|verse=18}}Anlora vnirai a ‘rferite e ti ‘t podras seurte con tuta toa armeja, e gnun an tra ‘d lor a podrà resiste a ti. {{verse|chapter=11|verse=19}}Peui mi i podrìa fete guida a travers ëd la Giudèa, fin-a a Gerusalem e i farai buté tò tròno an mes ëd la sità. Ti ‘t podras mneje via tanme feje sensa bërgé e gnanca un can a baulerà dëdnans ëd ti. Dé a l’ha parlame: a l’ha dame ‘l don ëd savèj tut sòn d’anans e a l’ha mandame për dìtlo». {{verse|chapter=11|verse=20}}Le paròle ‘d Giudita a son piasuje a Olofernes e ai sò ofissiaj. Maravijà da tanta saviëssa a l’han dit: {{verse|chapter=11|verse=21}}"Da na part a l’àutra dël mond a esist pa na fomna parèj, për blëssa e sust ëd paròla". Peui Olofernes a l’ha dije a Giudita: «Dé a l’ha pro fàit bin a mandete ambelessì, leugn da tò pòpol, për dene vitòria e causé ruin-a a coj ch’a l’avìo ofendù Nabucodenesar, mè magìster. {{verse|chapter=11|verse=22}}Nopà ti, it ses nen mach bela, ma dcò bon-a a parlé. S’it faras com it l’has dit, tò Dé a sarà mè Dé. Ti ‘t vivras ant ël palass ëd rè Nabucodenesar e toa fama a sarà për tuta la tèra. == 12 == {{chapter|12}} === Giudita a l'é òspite d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=1}}Olofernes a l’ha fàit intré Giudita andova ch’a tenìa parà la tàula con doje e assiete d’argent, e a l’ha comandà che a servèisso a chila sò vin e sò pròpi mangé.{{verse|chapter=12|verse=2}}Ma Giudita a l’ha dije: «I mangerai nen ëd sòn, dësnò i farìa n’ofèisa a Nosgnor. I mangerai mach ëd la provigion ch’i son portame apress». {{verse|chapter=12|verse=3}}Olofernes a l’ha faje osservé: «E se a finiran ? Andova troveromne ‘d mangé d’ësta sòrt ?Al nòst campament a-i é gnun ëd toa gent”. {{verse|chapter=12|verse=4}}Contut a l’ha rësponduje Giudita: «Për toa vita, magìster, it sicuro che, anans ëd finì le risérve, Nosgnor a a l’avrà compì për mojen ëd mia man lòn ch’a l’ha decidù». {{verse|chapter=12|verse=5}}Përparèj che ij sërvent d’Olofernes a l’han compagnala a nea tenda, andova ch’a l’ha durmì fin-a a mesaneuit. Peui a l’ora dël cambi dla guardia a primalba, Giudita a l’é alvasse {{verse|chapter=12|verse=6}}e a l’ha faje dì a Olofernes:"Che mè sgnor a comanda ‘d lasseme seurte a fé mia orassion". {{verse|chapter=12|verse=7}}E Olofernes a l’ha ordinà a soa vardia përsonal ëd nen dëstorbela. E ant ij tre di ch’a l’era al campament: a surtìa ‘d neuit vers ël torent ëd Betulia e a pijava bagn a la sorgiss. {{verse|chapter=12|verse=8}}An tornad, a suplicava Nosgnor, Dé d’Israel, d’adressé soa ‘mprèisa al bon but ëd liberé sò pòpol. {{verse|chapter=12|verse=9}}Apress d’esse torna intrà al camp purificà, a restava an soa tenda fin-a che, vers sèira a fasìa sin-a. === Giudita a pija part al disné d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=10}}Ël quart di, Olofernes a l’ha smonù un disné riservà ai sò agiutant subordinà. Gnun d’àutri ofissiaj subaltern a l’ero anvità. {{verse|chapter=12|verse=11}}E a l’ha dije a Bagoas, l’eunuch carià ‘d tùit ij sò afé: «Anvita dcò cola fomna ebrea: sërca ‘d përsuàdla d’ëvnì a mangé e beive ansema a nojàutri, {{verse|chapter=12|verse=12}}Përchè a sarìa n’onta a nòsta reputassion che na fomna parèj as lassèissa pa possede! S’i la fèisso nen nòstra an farìo tuti la ciabra!». {{verse|chapter=12|verse=13}}Anlora Bagoas a l’é andàit a trové Giudita e a l’ha dije:"Ch’a l’àbia gnune tëmme sta bela fija ‘d presentesse a mè magìster. Chiel at fa l’onor d’anvitete. Ti ‘t beivras ëd vin an nòstra companìa e, ancheuj, ti ‘t saras tanme na fomna assira che a viva nt ël palass ëd Nabucodenesar”. {{verse|chapter=12|verse=14}}Giudita a l’ha rësponduje:"Chi son-ne mi për contradì mè magìster? Mi i farai tut lòn ch’a sarà agradì a sò euj e a sarà motiv ëd gòj fin-a al di ëd mia mòrt”. {{verse|chapter=12|verse=15}}Chila a l’é butasse soe pì bele vestimente e ornasse ‘d tute soe giòje. Soa creada a l’era pressasse a slarghé për tèra dëdnans d’Olofernes le plisse arseivùe da Bagoas për setessie ansima tùit ij di e pijé da mangé. {{verse|chapter=12|verse=16}}Giudita a l’é intrà ant la tenda e a l’é dëstendusse an sle plisse. A vëdla, ël cheur d’Olofernes a lé restane anciarmà an bolversand sò spìrit. Chiel a l’è stait sesì da n’anvìa violenta ‘d possedla.Dal prim di ch’a l’avìa vëddula a sërcava l’ocasion ëd sedùe chila. {{verse|chapter=12|verse=17}}Olofernes a l’ha dije:"Beiv e argiojiss con nojàutri!”. {{verse|chapter=12|verse=18}}"Òhi, magister, a l’ha rësponduje Giudita, i beiverai, përchè i son mai stàita an mia vita tant onorà parèj d’ancheuj”. {{verse|chapter=12|verse=19}}E a l’é butasse a mangé e a bèive dëdnans d’Olofernes lòn che soa sërventa a l’avìa prontaje. {{verse|chapter=12|verse=20}}Olofernes, anciarmà da soa presensa, a l’ha beivù tant ëd col vin com a l’era mai capitaje ‘d beive ant un di sol. == 13 == {{chapter|13}} === Giudita a decàpita Olofernes === {{verse|chapter=13|verse=1}}Fasse tard, ij convità a son pressasse andé via. Bagoas a l’ha sarà da fòra la tenda d’Olofernes e slontanà soe vardie presente: a son andàit tùit a deurme përchè a l’avìo beivù fin-a tròp. {{verse|chapter=13|verse=2}}Giudita a l’é restà sola an soa tenda e Olofernes a l’é campasse an sël sò let, cioch ëd pianta. {{verse|chapter=13|verse=3}}Giudita a l’avìa dije a soa creada ‘d tense fòra da la tenda e d’esse pronta a seurte dal campament, com a l’avìa fàit tùit ij di ; an efet a l’avìa dit che a surtìa për preghé e dcò a Bagoas a l’avìa parlà an costa manera. {{verse|chapter=13|verse=4}}Përparèj a l’ero artirasse tuti da soa presensa e gnun, pcit o grand a l’era restà drinta ‘d la tenda. Giudita da para dël let d’Olofernes, a disìa drinta ‘d chila costa orassion: “Nosgnor, Dé ‘d tute potense, beica con favor lòn che i veuj fé për l’esaltassion ëd Gerusalem. {{verse|chapter=13|verse=5}}A l’é rivà ‘l moment ‘d salvé toa gent an portand a compiment mè propòsit për la ruin-a dij nemis alvà contra ‘d nojàutri». {{verse|chapter=13|verse=6}}Peui, avzinasse a la testera dël let d'Olofernes, a l’ha dëstacane ‘l sàber ëd chiel. {{verse|chapter=13|verse=7}}Avzinasse na vira ‘d pì al let, a l’ha ‘mbrancà la caviera d’Olofernes an disend:"Dame fòrsa an cost moment, Nosgnor Dé d’Israel». {{verse|chapter=13|verse=8}}E con tuta soa fòrsa a l’ha frapà doe vire con ël sàber ël còl d’Olofernes e a l’ha tajaje la testa an riond, dëstacàndla. {{verse|chapter=13|verse=9}}Peui a l’ha fàit robaté ‘l còrp fòra dal let e a l’ha s-ciancà le cortin-e dle colòne an surtend an pressa con la testa d’Olofernes ch’a l’ha consegnà fòra a soa sërventa. {{verse|chapter=13|verse=10}}Chila-sì a l’ha butala drinta al sach ëd le proviande. Peui a son tute doe surtìe com a fasìo ëd costuma për andé a preghé. Apress d’avèj traversà ‘l campament, a l’han contornà la comba, a son montà an sla montagna ‘d Betulia an rivand a le pòrte dla sità. === Giudita a artorna a Betulia === {{verse|chapter=13|verse=11}}Giudita a l’ha crijà da leugn a le vardie dle pòrte:"Doverté! Doverté an pressa la pòrta! Nosgnor Dé a l’è ancor con nojàutri!Ancheuj a l’ha mostra soa fòrsa a favor d’Israel e soa potensa vers ij nemis”. {{verse|chapter=13|verse=12}}Pen-a che j’òm ëd la sità a l’han sentù soa vos, a son pressasse a calé a la pòrta dla sità e a l’han fàit ciamé j’ansian. {{verse|chapter=13|verse=13}}Tùit a son butasse a core, dal pì pcit al pì grand, përchè a j’ësmijava pa credìbil che Giudita a fùssa tornà. A l’han dovertaje la pòrta, e a l’han faje acoliensa an viscand na giolà ‘d feu, e a son fasse tuti d’antorn a lor doe. {{verse|chapter=13|verse=14}}Giudita a l’ha dije ‘d na vos viva e pien-a:"Laudé Dé!Laudé Dé, ch’a l’ha pa dëstornà soa misericòrdia për la gent dj’Israel. Sta neuit chiel a l’é servisse ‘d mia man për frapé ij nòstri nemis”. {{verse|chapter=13|verse=15}}Antlora chila a l’ha tirà fòra la testa fòra dal sach e an mostrandila a l’ha dije: «Vardé sì, a l’é la testa d’Olofernes, general an cap dl’armeja assira. Beiché 'l ridò andova che sota a durmìa cioch pers. Nosgnor a l’ha colpilo për man ëd na fomna e a l’ha falo meuire. {{verse|chapter=13|verse=16}}Com a l’é vera che Nosgnor a viv, chiel a l’ha guername an tuta mia amprèisa, përchè chiel-sì a l’é fasse anciarmé da mia blëssa a soa ruin-a, ma a l’ha pa podù compì con mi gnun mal a mia contaminassion e onta». {{verse|chapter=13|verse=17}}A l’ero tùit ambajà ‘d pianta. A son prosternasse për adoré Dé e tùit ansema a crijavo: «Noi ‘t laudoma, Nosgnor, d’avèj ardovù a nen ancheuj ij nemis ëd tò pòpol». {{verse|chapter=13|verse=18}}Osia a l’ha dit a Giudita: «Ël Dé Pì che Àut a l’ha benedite, cara mia fija, pì che tute le fomne dla tèra. Ch’a sia benedì Nosgnor Dé, creator dël cel e dla tèra! A l’è chiel ch’a l’ha guidate a tronché la testa dij nòstri nemis. {{verse|chapter=13|verse=19}}La gent as n’aviserà sempe dël coragi ch’it l’has avù, la speransa ch’it l’has avù a tomberà mai pì dal cheur dj’òm, ch’a memorieran për sempe la potensa ëd Nosgnor. {{verse|chapter=13|verse=20}}Che Dé istess at daga celebrità ant ij sécoj!Ch’a t’arpata ‘d bin përchè ti ‘t l’has risigà toa vita për l’umiliassion che a mnassava nòstra gent!An agissand con dritura dëdnans ëd nòst Dé ti ‘t l’has preservane da la ruin-a. == 14 == {{chapter|14}} === Ël consèj 'd Giudita === {{verse|chapter=14|verse=1}}Anlora Giudita a l’ha dije: "Scoteme, car ij mè frej: ciapé sta testa e péndla pì àut possìbil ai merlet dla muraja ‘d nòstra sità. {{verse|chapter=14|verse=2}}Doman matin bonora, speté ch’a s-ciòda la lus ëd la matin e a sia comparì ël sol an sla tèra: anlora, mincadun ch’a ciapa soa armura da guera e che tuti j’òm vajant a seurto da sità!Sernive un comandant, e fé visa coma se i vorèisse calé a la pian-a, vers le prime difèise assire. Ma caleie pa. {{verse|chapter=14|verse=3}}Ij soldà assir andran armesse e an pressa drinta ‘l campament a sërcran ëd dësvijé ij generaj dël sò esércit. Peui a s’assembleran dëdnans ëd la tenda d’Olofernes, ma a lo trovran pa viv. Sesì da la pau a scaperan leugn da vojàutri. {{verse|chapter=14|verse=4}}Anlora i sareve voi e coj ch’a stan an tut ël teritòri d’Israel a seguiteje e a patlé ij fugitiv. {{verse|chapter=14|verse=5}}Ma, anans ëd fé tut sòn, ciameme Achior, l’Amonita. Venta ch’a vëdda e a ‘rconòssa la testa ‘d col ch’a meprisava tant la gent d’Israel e che a l’avìa mnalo ambelessì votandlo a la mòrt con nojàutri". {{verse|chapter=14|verse=6}}Donch, a l’han dun-a ciamà Achior ëd la ca d’Osia, che, an rivand a la ciambreja dël pòpol a l’ha vëddù sùbit la testa d’Olofernes an man ëd n’òm e a l’è tombà për tèra sensa fià. {{verse|chapter=14|verse=7}}Cora ch’a l’han alvalo, chiel a l’è campasse ai pé ‘d Giudita pien ëd riverensa e a l’ha crijà:"Ch’it sie benedìa an tute le ca dla Giudea!Tute le gent ch’a sentiran tò nòm a në saran maravijà. {{verse|chapter=14|verse=8}}Ore dime: contme lòn ch’it l’has fàit ant ësti di”. E Giudita a l’ha contaje dëdnans ëd la gent tut lòn che a l’avìa fàit dal di ch’a l’era surtìa da la sità fin al moment ch’a parlava. {{verse|chapter=14|verse=9}}Finì ëd parlé, ël pòpol a l’è s-cionfà a tuta vos d’argiojissansa e a l’ha ‘mpinì la sità ‘d vos ëd gòj. {{verse|chapter=14|verse=10}}Anlora Achior, an vëddend lòn che ‘l Dé d’Israel a l’avìa compì a l’ha chërdù frem an Dé, a l’é fasse sirconcide e a l’é intrà për sèmper a formé part dël pòpol d’Israel. === La mòrt d'Olofernes === {{verse|chapter=14|verse=11}}Matin bonora, a l’han pendù la testa d’Olofernes a le muraje dla sità. Peui minca n’òm a l’ha ciapà soe arme; a son calà arlongh ij vieuj dj’erse dla montagna dividù an manìpoj. {{verse|chapter=14|verse=1}}J’Assir, an vëddendje, a l’han mandà ‘d soldà a l’arserca dij cap, e costissì a son andàit a conté la neuva a j’ëstratega, e peui ai comandant e a tuti j’ofissiaj. {{verse|chapter=14|verse=13}}A son butasse tuti dëdnans ëd la tenda d’Olofernes e a l’han dije a sò atendent Bagoas:"Dësvija nòst magìster!Përchè sta gusaja d’Israelita a son ancalàsne a calé për dene bataja: a voreran fesse tùit ësterminé!". {{verse|chapter=14|verse=14}}Bagoas a l’é intrà e a l’ha tambussà a l’alcòva dla tenda: a l’era sicur che Olofernes a durmièissa con Giudita. {{verse|chapter=14|verse=15}}Meno che, da già che gnun a rëspondìa, a l’ha dëscostà ‘l ridò për intré andrinta: e a l’ha trovà Olofernes cadàver, dëstèis për tèra randa dl’intrada, sensa soa testa. {{verse|chapter=14|verse=16}}Bagoas a l’é butasse a crijé, a gëmme, a brajé e a s’ës-ciancava le vestimente. {{verse|chapter=14|verse=17}}Peui a l’é sfrandasse ant la tenda ‘ndova che Giudita a l’era logià sensa trovela. Anlora a l’è pressipitasse fòra an facia dla gent an sbramassand: {{verse|chapter=14|verse=18}}"Jë s-ciav a l’han tradine! Na fomna giudea, da sola a l’ha campà d’onta an sla casà ‘d Nabucodenesar! Olofernes a l’è là për tèra decapità!19 Cand che ij comandant dl’armeja assira a l’han sentù coste paròle, a son s-ciancasse ij mantèj e a son restane stravirà drinta ‘d lor. A crijavo fòrt e ij sò braj e uch ëd dolor a ‘rsonavo për tut ël campament. == 15 == {{chapter|15}} === J'Assir a scapo tuti sbaruvà === {{verse|chapter=15|verse=1}}Ij soldà ch’a l’ero ant le tende, a son restà bele ambajà, cand ch’a l’han savù la neuva. {{verse|chapter=15|verse=2}}Frapà da la pau e da l’ësparm, lor a l’han chità ‘l campament, e a testa cin-a a son scampà për ij vieuj dla pian-a e dla colin-a mincadun për sò cont. {{verse|chapter=15|verse=3}}Dcò coj ch’a l’avìo ocupà j’auteur ant j’anviron ëd Betulia a son scapà. E a l’é stàit antlora che j’Israelita bon a porté j’arme a son campasse contra ‘d lor. {{verse|chapter=15|verse=4}}Osia a l’ha mandà ‘d nunsi a Betomestaim, a Bebai, a Coba, a Còla e an tut ël pais d’Israel, për anformeje ‘d lòn ch’a passava; a l’ha animaje tùit a seguité ij nemis për stermineje,{{verse|chapter=15|verse=5}}E pen-a che j’Israelita a l’han savulo, a son campasse tùit ansema contra ij nemis fugitiv, e a l’han dësblaje a tòch fin-a a Coba. E a son rivà dcò la gent ëd Gerusalem e dle montagne përchè dcò lor a l’ero vnùit a savèj ij fàit ancapità ant ël camp dj’Assir, Coj dël pais ëd Ghilead e dla Galilea a l’han tacà ij nemis ëd fianch, an causàndje ‘d greve pèrdite fin-a a Damasch e sò anviron. {{verse|chapter=15|verse=6}}La rimanensa dla gent ëd Betulia a l’é campasse an sij campament assir, e a l’han ravagiaje e vagnane na bon-a pijàita, {{verse|chapter=15|verse=7}}Peui, an tornand dal seguité ij nemis, j’àutri israelita a son fasse padron ëd lòn ch’a restava. La gent dij vilage e dle cassin-e, dla montagna e dla pian-a a l’han ciapà dcò lor un foson ëd botin, përchè a-i në j’era na gròssa caterva. === J'Israelita a selebro soa vitòria === {{verse|chapter=15|verse=8}}Ël gran sacerdòt Joachim e ‘l consèj dj’ansian ëd Israel, ch’a stasìo a Gerusalem, a son vnùit a Betulia. Lor a vorìo réndse cont da lor midem dij boneur che Nosgnor a l’avìa acordà a j’Israelita. Lor a vorìo dcò vëdde Giudita për salutela. {{verse|chapter=15|verse=9}}Intrà ch’a l’ero da chila, a l’han adressaje ‘d làude unànime an disend:» Ti ‘t ses la glòria ‘d Gerusalem, l’orgheuj ëd nòstra rassa, l’onor ëd nòstra gent! {{verse|chapter=15|verse=10}}It ses stàita ti midema a fé tut sòn! It ses ti la causa dël boneur d’Israel e Dé istess a ‘rgiojiss ëd lòn ch’it l’has fàit. Che Nosgnor Onipotènt at benedissa për sempe!”. E tut ël pòpol a l’ha rëspondù:"Amen!Ch’a sia parèj!». {{verse|chapter=15|verse=11}}J’Israelita a l’han passà tranta di a ravagé ‘l camp assir. A l’é stàit donà a Giudita la tenda d’Olofernes, soa argentaria, ij sò let, ij sò vas e tùit ij sò parament. Chila a l’ha pijàit tut, a l’ha cariane na part an sla soa mula e peui a l’ha giovà ij sò chèr ambaronàndie ansima la ròba. {{verse|chapter=15|verse=12}}E tute le fomne d’Israel a son vnùite a vëdla, e cheicadun-a a la felissitava an dedicàndje na dansa an sò onor. E Giudita a l’ha ciapà ‘d boché ‘d feuijage e a l’ha dane a le fomne che a l’ero con chila. {{verse|chapter=15|verse=13}}Chila e soe compagne a son ancoronasse con branch d’uliv. Peui, Giudita a l’è butasse an testa al cortegg, an condusend la dansa dj’àutre fomne. Tuti j’òm d’Israel a-j seguitavo con soe arme e con coron-e ‘d feuje: lor a cantavo a vos àuta. === L'imn ëd làude 'd Giudita === {{verse|chapter=15|verse=14}}Giudita a l’ha ‘ntonà un cant ëd arconossensa dëdnans ëd tut Israel e ‘l pòpol antregh a l’é giontasse a sò cant: == 16 == {{chapter|15}} {{verse|chapter=16|verse=1}}Giudita a l’ha cantà parèj: «Al son dij tambornin dansé dëdnans ëd Nosgnor, canté al Signor al son dij cimbalis! antoné un salm ëd lauda, esaltelo e proclamé sò nòm! {{verse|chapter=16|verse=2}}Përchè Nosgnor a l’é un Dé ch’a buta fin a le guere; chiel a l’ha torna portame an sò campament an tra soa gent, a l’ha liberame da mè persecutor.{{verse|chapter=16|verse=3}}Assur a l’é rivà da le montagne dël nòrd, con n’armeja ‘d desen-e ‘d milen-e: sò gran nùmer a stopava ij torent e ij sò sivalié a coatavo ij brich. {{verse|chapter=16|verse=4}}Ij nemis a vorìo deje feu a tut ël pais, passé a fil d’ëspà nòstri giovo, campé për tèra nòstre masnà, ciapé tanme pijàita nòstri fiolin, rapì nòstre fije. {{verse|chapter=16|verse=5}}Nosgnor Onipotent a l’ha dësblàje, an valendze ‘d na fomna! {{verse|chapter=16|verse=6}}Përchè ‘l guerié poderos a l’é pa stàit sversà da ‘d giovo pien ëd fòrsa, e gnanca patlà da fieuj ëd titan, nì d’àut gigant a l’han drocalo, ma Giudita, la fija ‘d Merari: a l’ha dësarmalo con la blëssa ‘d sò visagi. {{verse|chapter=16|verse=7}}Për liberé Israel da l’angossa chila a l’ha chità soa vesta da vìdoa, a l’é profumasse ‘l moro, {{verse|chapter=16|verse=8}}e a l’è coefasse ‘d na coron-a ij cavej; A l’é vestisse ‘d lin për sedùe ‘l nemis. {{verse|chapter=16|verse=9}}Soe sàndole a l’han anciarmà ij sò euj, soa blëssa a l’ha ‘mpërzonà sò cheur e ‘l sàber a l’ha tranciaje ‘l còl. {{verse|chapter=16|verse=10}}Ij Persian a l’han tramblà dëdnans ëd sò corage, e soa fòrsa a l’ha sbaruvà ij Medi. {{verse|chapter=16|verse=11}}E mè pòpol acablà a l’ha bramà fòrt, e j’Assir a son ëstàit sesì dë sparm; ij mè pòver a l’han brajà e lor a son stane bolversà, a l’han crijà fòrt a j’àutri a son scapà. 12 Da pusil a l’han passaje da part a part, tanme disertor a l’han trapassaje con flecie, a son mòrt sota j’armeje ‘d Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=13}}«I andrai a canté a Nosgnor na càntica neuva: Signor, ti ‘t ses glorios e grand, Toa potensa a l’é na maravija, as peul pa vince. {{verse|chapter=16|verse=14}}Che tute toe creature a sio pronte a servite, ti ch'it l’has mach da parlé përchè tut a esista, ti ch'it l’has mandà tò Spìrit për feje. Gnun a peul arviresse a toa paròla. {{verse|chapter=16|verse=15}}Le montagne e ij mar a trambleran su soe fondamenta, ròch e priòch a s’ëslingueran tanme sira, ma coj ch’a l’han tëmma ‘d ti,a podran sempe conté con tò amor. {{verse|chapter=16|verse=16}}Ël përfum agreàbil d’un sacrifissi a l'é bin pòch për ël Signor, la grassa ‘d n’olocàust a l’è pa pro për ti. Ma col ch’a rëspeta Nosgnor a l’avrà na grandëssa duràbla. {{verse|chapter=16|verse=17}}Maleur ai pòpoj ch’a s’àusso contra nòstra gent! Nosgnor Onipotènt a-j castijerà ‘nt ël di dël Giudissi: feu e verm a dvoreran le carn ëd lor, e a brameran ëd dolor për sèmper”. {{verse|chapter=16|verse=18}}Rivà a Gerusalem a son andàit a adoré Nosgnor. A son purificasse, a l’han smonù ëd sacrifissi complet, d’oferte volontàrie e d’àutri don. {{verse|chapter=16|verse=19}}Giudita a l’ha armëttù al templi, tùit ij parament d’Olofernes che ‘l pòpol a l’avìa daje. Ël ridò ch’a l’avìa pijàit da la stansia da let d’Olofernes, tanme oferta sacrà a Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=20}}Për tre mèis la gent a l’ha celebrà la vitòria a Gerusalem aranda dël leu sant dël templ, e Giudita a l’era restà con lor. === Mòrt ëd Giudita === {{verse|chapter=16|verse=21}}Passà coj di, a son tornasne tùit a ca soa. Giudita a l’era tornà a Betulia ‘ndova ch’a l’é andàita anans a vive ant la soa proprietà. Tant che a l’ha vivù soa ‘rputassion a l’é spantiasse për tut ël pais. {{verse|chapter=16|verse=22}}A l’ha avù vàire pretendent ch’a l’avìo maitass ëd mariela. Ma chila a l’ha mai pì vorsù acasesse e gnun òm a l’é mai pì avzinasse a chila apress che sò marì Manasse a l’era mòrt e stàit sotrà con soa gent. {{verse|chapter=16|verse=23}}Giudita a l’é rivà motobon an là d’età. A l’ha mach sempe abità la ca ‘d sò marì fin-a a la bela età ‘d sentessinch ann: anans ëd meuire a l’ha conceduje la libertà a soa sërvanta ; apress a l’é mòrta a Betulia e a l’han sotrala ant ël camp ëd la balma ch’a fasìa da tomba dcò për sò marì. {{verse|chapter=16|verse=24}}La gent d’Israel a l’ha fàit set di ëd deul për chila. Sèmper anans ëd meuire, Giudita a l’avìa distribuì tut lòn ch’a l’avìa an tra ij parent pì davzin ëd sò marì Manasse e ‘d soa pròpia famija. {{verse|chapter=16|verse=25}}Fin-a che Giudita a l’é stàita an vita, e motobin ëd temp apress, mai pì gnun a l’é ancalasne d’anchieté j’Israelita. [[Category:Bibia]] [[Category:Testament Vej]] [[Category:Deuterocanònich]] tkjr3fgiqh1rdl7otn69p1xpu02rlfo 34813 34811 2024-10-24T06:43:25Z 93.150.244.167 /* L'orassion ëd Giudita */ 34813 wikitext text/x-wiki {{header | title = [[La_Bibia_piemontèisa|La Bibia piemontèisa]] | author = | section = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich|Ij Deuterocanònich]] | previous = | next = | notes = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Giudita/Introdussion|Introdussion]] }} {{TOCright}} = Ël lìber ëd Giudita = == 1 == {{chapter|1}} === Arpacsad a fortìfica Ecbatan-a === {{verse|chapter=1|verse=1}}Dl’ann ch’a fa dódes dël regn ëd Nabucodenesar, ch’a l’avìa regn an sl’Assiria an Ninive, la sità gròssa, Arpacsad a regnava an sij Medi an Ecbatan-a. {{verse|chapter=1|verse=2}}Chiel-sì a l’ha construì ant j’anviron d’Ecbatan-a muraje ‘d pera tajà ant la mzura ‘d tre cùbit ëd larghëssa e ses ëd longhëssa, an portand l’autëssa dël mur a stanta cùbit e la larghëssa a sinquanta. {{verse|chapter=1|verse=3}}Aranda dle pòrte dla sità a l’ha drissà ëd tor an muradura àute sent cùbit e larghe sessanta a la fondassion; {{verse|chapter=1|verse=4}}e costruì ëd pòrte alvàndie fin-a a l’autëssa dë stanta cùbit: mincadun-a larga quaranta cùbit, për la surtìa dij sò guerié vajant e la parada dij sò fantassin. {{verse|chapter=1|verse=5}}Anlora rè Nabucodenesar a l’ha portà la guera a Arpacsad ant la pian-a granda, visadì an cola pian-a ch’as treuva ant ël teritòri ëd Ragau. {{verse|chapter=1|verse=6}}Tuti coj ch’a stasìo ant le montagne e coj dl’Eufrate, dël Tigris e dl’Hidaspà, e coj ch’àbito ant la pian-a d’Arioch, rè dj’Elamita <ref>valadì l'Elimàide, provinsa oriental dij Persian.</ref>, a son ëscontrasse contra ‘d Nabucodenesar. Parèj che vàire nassion a son trovasse assemblà n' agiut dij fieuj ëd Cheleod, visadì dij Medi. === Nabucodenesar a pùblica n'ultimatum === {{verse|chapter=1|verse=7}}Anlora Nabucodenesar rè dj’Assir a l’ha spedì ëd messagé a tute le gent ëd la Persia e a tùit j’abitant ëd le region ocidentaj: a coj dla Cilicia e ‘d Damasch, dël Liban e dl’Antiliban e a tuta la gent ëd la fassa dj’anviron dël mar, {{verse|chapter=1|verse=8}}e a coj che a fasìo part ëd la gent dël Carmel e ‘d Ghilead, dl’àuta Galilea e dla pian-a gròssa d’Esdrelon; {{verse|chapter=1|verse=9}}e a tuti coj ch’a l’ero drinta la Samaria e an soe sità, o che abitavo dë ‘dlà dël Giordan fin-a a Gerusalem, Batane, Chelus e Cades e al fium d’Egit, Tafnes, Ramses e tuta la tèra ‘d Ghessen, {{verse|chapter=1|verse=10}}e andasend fin-a a la region dzora ‘d Tanis e Memfi, e ancora comprendend la gent d’Egit fin-a a le finaje d’Etiòpia. {{verse|chapter=1|verse=11}}Mach che ij pòpoj ëd tute coste region a l’han pa daje da ment a l’anvit ëd Nabucodenesar rè dj’Assir, e a son nen andàit a fé la guera con chiel, përchè a l’avìo gnun-e tëmme ‘d chiel e a lo consideravo n’òm basta ch’a sia. Lor a l’han mandà andaré ij sò messagé con dzonor e a man veuide. {{verse|chapter=1|verse=12}}A l’é stàit parèj che Nabucodenesar a l’é anviscasse ‘d flin-a afrosa contra ‘d tuti coj pais e a l’ha giurà për sò tròno e për sò regn ëd tiré arvangia con la spa dij teritòri dla Cilicia, dla Damasen-a e dla Siria, e ‘d soprime tute le popolassion Moabite, ij fieuj d’Amon, tuta la Giudèa e j’abitant tuti dl’Egit fin-a ‘n brova dij doi mar. === Arpacsad a l'é batù === {{verse|chapter=1|verse=13}}Dl’ann ch’a fa disset a l’ha marcià con l’armeja contra ‘d rè Arpacsad, a l’ha batulo dasendje ‘l gir a sò esèrcit con tuta soa cavalarìa e sò chèr. {{verse|chapter=1|verse=14}}A l’é fasse padron ëd soe sità, rivand fin-a a Ecbatan-a, conquistand-ne le tor, ravagiand-ne piasse e crosiere, scarnificand-ne la blëssa. {{verse|chapter=1|verse=15}}Arpacsad a l’ha arciapalo an sle montagne ‘d Ragau, crivlalo ‘d flecie e da col di a l’ha gavalo d’an mes. {{verse|chapter=1|verse=16}}Peui a l’é tornà a Ninive, con tuta l’armeja ramassà dal mond, ch’a l’era un foson sensa fin ëd combatent e a l’é fermasse ambelelà, chiel e sò esèrcit, për sentevint di dàndse a divertiment, disné e bela vita. == 2 == {{chapter|2}} === Spedission contra dl’Ocident === {{verse|chapter=2|verse=1}}Ël di che a fa vintedoi dël prim mèis dl’ann ch’a fa disdeut, a l’é ‘ncapità sòn: ant ël palass ëd Nabucodenesar rè d’Assiria a l’é tratasse dla manera ‘d pijesse arvangia ‘d tute cole tere, com a l’era disse. {{verse|chapter=2|verse=2}}Chiel a l’ha convocà tùit ij sò ministr e sò dignitari, a l’ha con lor tenù consèj secret e mostrà ‘d pianta tut ël malfé ëd cole tère. {{verse|chapter=2|verse=3}}Costissì a l’avìo dessidù ëd fé meuire tuti coj ch'a l’avèisso pa seghità l’órdin ëd soa boca. {{verse|chapter=2|verse=4}}E sòn a l’é ancapità: esaurìa la consultassion, Nabucodenesar, rè dj’Assir, a l’ha convocà Olofernes<ref> Olofernes e Bagoas(Giudita 12:11) a son nòm persian.</ref>, general an cap ‘d soe armeje, ch’a l’era sò scond, e a l’ha dije: {{verse|chapter=2|verse=5}}"Përparèj a parla ‘l rè grand, sgnor ëd tuta la tèra: Varda, ti ‘t surtiras tant ‘me lugtenent, e con ti ‘t l’avras ciapà d’òm vajant ëd fòrsa: sentevintmila fantassin, e un gròss foson ëd cavaj con sò sivalié, dël nùmer ëd dodesmila; {{verse|chapter=2|verse=6}}con tut lòn t’andras a scontrete contra ‘d tùit ij pais dl’ocident, da già ch’a l’han pa ubidì al comand ëd mia boca. {{verse|chapter=2|verse=7}}A lor it ordineras ëd parete soe oferte ‘d tèra e d’eva, tanme marca ‘d sotmission sensa condissio. Mi i-j farai sente tut ël pèis ëd mè furor!Mia armeja a greverà dzora minca tòch ëd tèra e a ravagerà tut a sò passagi. {{verse|chapter=2|verse=8}}Tuti coj che a tomberan ferì a ampiniran soe combe e minca torent e fium a sarà pien a ras ëd caròpe. {{verse|chapter=2|verse=9}}Ij sò përzoné a saran arpossà fin-a ai finagi estrem ëd la tèra. {{verse|chapter=2|verse=10}}Ti donch òcupa për mi tut sò teritòri: na vira ch’a saran arendusse a ti, it-j tniras a mia disposission fin-a al di ch'i vnirai mi istess a castijéje. {{verse|chapter=2|verse=11}}Për lon ch’a riguarda j’arviros, che tò euj a l’àbia pa ‘d compassion: ch’a sio destinà a la mòrt e a la devastassion për tut sò pais. {{verse|chapter=2|verse=12}}Con sòn a l’é vrità che mi i son viv e a viv la potensa ‘d mè regn, sòn a l’é lòn ch’i diso e ch’i farai ëd mia man!{{verse|chapter=2|verse=13}}Pijìte varda ‘d pa trasgredì gnun-a paròla ‘d tò sgnor: nen. Nopà it portras a compiment lòn ch’i l’hai comandate e buta pa ‘d temp a passé a l’assion ij mè comand!”. === Campagna d'Olofernes === {{verse|chapter=2|verse=14}}Olofernes a l’é surtì da la cort ëd sò sgnor: a l’ha convocà tùit ij potent, ij generaj e ij comandant dl’armeja assira. {{verse|chapter=2|verse=15}}Peui a l’ha sernù j’òm për la bataja, com a l’avìa comandaje sò sgnor, cheicòsa coma sentevintmila guerié, pì dodesmila arcé a caval, {{verse|chapter=2|verse=16}}e a l’ha ciadlàje an rangh com as costuma ‘nquadré la tropa për la guera. {{verse|chapter=2|verse=17}}A l’ha ciapà na caterva ‘d gamej e ‘d borich e muj tanme echipage a le trope, e un foson ëd beu, feje e crave për proviande. {{verse|chapter=2|verse=18}}Na quantità ‘d provision për minca un fant, e un riforniment gròss d’òr e d’argent a rivava dal tesòr dël rè. {{verse|chapter=2|verse=19}}Peui a son partì, Olofernes con tuta soa armeja për anandié la spedission e precede rè Nabucodenesar a coaté la tèra ‘d ponent con sò cariagi, sivalié e fanterìa sernùa. {{verse|chapter=2|verse=20}}A l’era giontasse a lor na moltitùdin vària e ‘d bon nùmer ëd soldà d’àutri pòpoj, tant ‘me d’aliòstre o come la póer ëd la tèra, ampinìo tut, as podìo pa contesse. {{verse|chapter=2|verse=21}}Da Ninive a l’han marcià për tre di an diression ëd la pian-a ‘d Bectilet e a l’han butà camp aranda dla montagna ch’a stà a snìstra dl’Àuta Cilicia. {{verse|chapter=2|verse=22}}Da là, an bogiand tut sò esèrcit, fantassin, cavaj e cariagi, Olofernes a l’é portasse anvers ëd la montagna. {{verse|chapter=2|verse=23}}A l’ha vastà Fud e Lud e ravagià ij fieuj ëd Rassis e j’Ismaelita, ch’a stasìo ant ël desert a mesdì ëd Cheleon. {{verse|chapter=2|verse=24}}Peui, passà l’Eufrate, a l’ha dëstraversà l’Àuta Mesopotàmia e drocà tute le sità fortificà an sël torent d’Abron-a fin-a al mar. {{verse|chapter=2|verse=25}}A l’é dcò fasse padron ëd la Cilicia, an ësterminand tuti j’opositor e rivand ant la region ëd Iafet an meridion a le finaje dl’Arabia. {{verse|chapter=2|verse=26}}A l’ha sircondà tùit ij Madianita e butà a feu soe tende an pijàndje ‘l cabial. {{verse|chapter=2|verse=27}}Andasend anans, a l’é calà ‘nvers la pian-a ‘d Damasch, ant ij di dl’amson dël gran, a l’ha daje feu a tùit ij sò camp, votà a la dësparission total ij sò strop e sò cabial, ravagià soe sità, vastà soe campàgne e passà a fil d’ëspà tùit ij giovo. {{verse|chapter=2|verse=28}}La pau e lë sparm ch’a fasìa a l’é anlora spantiasse për tute le gent costiere, coj ëd Sidon e ‘d Tir, j’abitant ëd Sur e Ochin-a, ël pòpol ëd le sità d’Jemnà, e dcò la gent d’Asdod e d’Ascalon: tùit a l’han avune na tëmma gròssa. == 3 == {{chapter|3}} === Implorassion ëd pas === {{verse|chapter=3|verse=1}}Për lòn tute cole sità a l’han mandaje ‘d messagé (a Olofernes) con propòste ‘d pas: {{verse|chapter=3|verse=2}}"Varda, nojàutri, fieuj dël gran rè Nabucodenesar, i soma ambelessì dëdnans ëd ti: fa ‘d noi lòn ch’a piasrà a tò euj.{{verse|chapter=3|verse=3}}Beica nòstre ca, tute nòstre località, tùit ij nòstri camp ëd gran, j’ëstrop ëd bestiam mnu e gròss e tut ël cabial dij nòstri atendament a son a toa disposission: fane lòn ch’at ësmijerà bin. {{verse|chapter=3|verse=4}}Dcò nòstre sità e tuti coj ch’a-i j’ëstan andrinta: a son tò servitor, ven e fane lòn ch’a piasrà a tò euj”. {{verse|chapter=3|verse=5}}J’òm a son presentasse ai pé d’Olofernes e a son esprimùsse përparèj. {{verse|chapter=3|verse=6}}Anlora chiel a l’é calà arlongh la còsta con soa fòrsa d’armeja e a l’ha butà ‘d garnison ant le sità fortificà, peui a l’ha prelevà d’òm tant ‘me ausiliari. {{verse|chapter=3|verse=7}}Cola gent con tùit ij pais dj’anviron a l’han arseivùlo con coron-e, còr e tambornin. {{verse|chapter=3|verse=8}}Mach che chiel a l’ha fàit campé giù tùit ij sò templ<ref> ambelessì i seguitoma 'l test aramaich sirìach: ij test grech a l'han "teritòri".</ref> e tajà ij boschèt sacrà, përchè a l’era staje ordinà ‘d dëstruve tùit ij dio dla tèra, ëd manera che tute le gent a l’avèisso adorassion mach për Nabucodenesar e che tute le lenghe e sò tribù a lo anvochèisso parèj d’un dio. {{verse|chapter=3|verse=9}}A l’é peui rivà an facia d’Esdrelon, aranda ‘d Dotaia, ch’a l’é dëdnans ëd la caden-a granda dle montagne dla Giudèa. {{verse|chapter=3|verse=10}}E a l’han butà campament an tra Guebai e Sitòpolis e Olofernes a l’é restà ambelelà për un mèis antregh për buté ansema tuta la pijàita ‘d soe armeje. == 4 == {{chapter|4}} === Giudea a l'erta === {{verse|chapter=4|verse=1}}J’Israelita ch’a stasìo an Giudèa a son vnùit a savèj tut lòn che Olofernes, general an cap ëd Nabucodenesar rè dj’Assir a l’avìa fàit a le gent, e com a l’avìa ravagià tùit ij sò templ, an votàndje a la dësparission total. {{verse|chapter=4|verse=2}}A son ëstàit motobin sbaruvà për ël vnì anans ëd l’armeja assira e a motiv ëd la tëmma për Gerusalem e për ël Templ ëd Nosgnor, sò Dé. {{verse|chapter=4|verse=3}}Nen mach, ma lor a l’ero pen-a tornà da përzoné e da pòch la gent a l’era assemblasse con rabel an Giudèa për consacré torna autar, templ e utiss sacrà ch’a l’ero stàit profanà. {{verse|chapter=4|verse=4}}Për lòn a l’han mandà ‘d nùnsi an tut ël teritòri dla Samaria, a Cona, Bet-Coron, Belmain, a Gérico, e ancor a Coba, a Esora e ai varèj ëd Salem. {{verse|chapter=4|verse=5}}E a l’han ocupà tute le bëcche dle pì àute montagne, anmurajà ij pais ëd cole bande e fàit cheuje proviande an preparassion ëd la guera, tant pì che ant le pian-e a l’avìo acabà l’amson. {{verse|chapter=4|verse=6}}Joachim, ël gran sacerdòt ëd Gerusalem a coj temp, a l’ha scrivuje a la gent ëd Betulia e Betomestaim <ref> A l'é pa dàit da savèj cheicòsa 'd pì dë ste doi sità. As capiss mach che Betulia a fussa an posission strategica 'nvers la Giudèa.</ref>, ch’a son an facia a Esdrelon, a l’intrada dla pian-a ch’a s’ëslàrga fin-a aranda ‘d Dotain, {{verse|chapter=4|verse=7}}an comandàndje d’ocupé ij pass travers le montagne, përchè da là as dovertava la stra d’intrada për la Giudèa e a sarìa stàit belfé fërmeje a la montà, andova ch’a l’ero obligà për ël passagi strèit a ‘ndé anans tùit a doi a doi. {{verse|chapter=4|verse=8}}E j’Israelìta a l’han fàit përparèj com a l’era stàit ordinà dal grand sacerdòt Joachim e ‘l senat dël pòpol d’Israel, ch’a stasìa a Gerusalem. === Orassion e pentiment === {{verse|chapter=4|verse=9}}Dël midem temp tuti j’Israelita a l’han aussà sò crij a Dé con fërvorosa ‘nsistensa e tùit a son ùmiliasse con autërtanta ‘nsistensa. {{verse|chapter=4|verse=10}} Lor, soe fomne e le masnà, ij sò strop, sò avèj e tùit ij resident e salarià e sò s-ciavandé a son umiliasse butàndze ‘d tërliss ëd sach an sij ren. {{verse|chapter=4|verse=11}}Minca n’òm o fomna israelita e ij cit ch’a stasìo a Gerusalem a son prosternasse dëdnans dël templ e con la sënner an sël cupiss e a dëstendìo le man dëdnans ëd Nosgnor. {{verse|chapter=4|verse=12}}A l’han anvlupatà ‘d sach ëdcò l’autar e crijà àut anvers al Dé d’Israel tùit ansema e ‘ntensament, an suplicand che soe masnà a fùisso pa bandonà a l’ëstermini, soe fomne a esse s-ciave, le sità ‘d soa ardità a la dëstrussion, ël santuari a la profanassion e al dëspresi dle gent. {{verse|chapter=4|verse=13}}Nosgnor a l’ha sporzù l’orija a sò crij ëd lor e a l’ha virà l’ësguard a la tribulassion, antramentre che la gent a fasìa digiun da vàire di an tuta la Giudèa e an Gerusalem dëdnans al santuari dël Signor Onipotènt. {{verse|chapter=4|verse=14}}Joachim grand sacerdòt e tuti j’àutri sacerdòt ch’a stasìo dëdnans ëd Nosgnor e tuti coj ch’aministravo ël cult divin, con ij ren sandrà ‘d tërliss, a smonìo l’olocàust përpetual, ij sacrifissi votiv e j’oferte generose dla gent. {{verse|chapter=4|verse=15}}Tùit ij sò turban a l’ero coatà ‘d sënner e a ‘nvocavo a tuta fòrsa ‘d vos a Nosgnor, përchè a provëddèissa ‘d manera benévola al destin ëd la ca d’Israel. == 5 == {{chapter|5}} === Consèj contra j'Israelita === {{verse|chapter=5|verse=1}}A l’han faje savèj a Olofernes, general an cap dl’armeja d’Assur, che j’Israelita a l’ero prontasse a la guera, e ch’a l’avìo sbarà ij pass ëd montagna, fortificà tute le bëcche pì àute e butà d’antrap ant le pian-e. {{verse|chapter=5|verse=2}}Chiel a l’é anrabiasse motobin, a l’ha convocà tùit ij cap ëd Moab, j’ëstratega amonita e tùit ij sàtrap ëd la còsta dël mar, {{verse|chapter=5|verse=3}}e a l’ha dije:"Spiegheme un pòch, fieuj ëd Canan, che gent ch’a l’é costassì ch’a stà an sle montagne, coma ch'a son le sità ch'a àbito, vàire a son soe fòrse armà, e ‘ndova ch’a stà la fòrsa ‘d lor e col che a l’é ch’a sia butasse tanme cap e condotié ‘d soa armeja; {{verse|chapter=5|verse=4}}i veui dcò savèj përchè ch’a sio arfudasse d’ëvnime ‘ncontra, diversament da tute le gent dl’Ocident"<ref> Concet butà n'evidensa dël "nen conformism ebràich"(cfr Éster 3:8).</ref>. === Rapòrt d'Achior === {{verse|chapter=5|verse=5}}Achior, ël condotié ‘d tùit ij fieuj D’Amon a l’ha rëspondùje:"Che mè sgnor as dégna d’ëscoté na paròla dai làver ëd sò servidor: mi i farai savèj la vrità dzora ‘d cola gent ch’a stà an sla montagna, cola davzin-a a ti: gnun-a busiardarìa andrà seurte da la boca ‘d tò servidor. {{verse|chapter=5|verse=6}}Ës pòpol a l’ha ij Caldé tant ’me grand-antich. {{verse|chapter=5|verse=7}}Lor a l’ero trasferisse anans ëd tut an Mesopotàmia, përchè a l’avìo pa vorsù seghité le divinità dij sò cé, cora ch’as trovavo ant ël pais dij Caldé. {{verse|chapter=5|verse=8}}An efet, a l’avìo chità la costuma dij sò cé an adorand ël Dé dij cej, col Dé che lor a l’avìo conossù: për lòn a l’avìo taparaje via d’an facia dle divinità d’antan e lor a l’avìo trovà sosta an Mesopotàmia, andova ch’a l’avìo avù residensa për vàire. {{verse|chapter=5|verse=9}}Meno che, sò Dé a l’ha dije ‘d seurte dal pais che a j’ospitava e d’ëvnì ant ël pais ëd Canan. Ambelelà a son stabilisse an moltiplicand sò òr e sò argent e motobin ëd cabial. {{verse|chapter=5|verse=10}}Peui a son calà n’Egit, përchè la famin-a a l’avìa ciapà tut ël pais, e a son restaie tanme strangé, fin-a tant ch’a l’han trovà da vive. Ambelelà a son vnùit a esse na fòrsa ‘d bon nùmer, tant che soa dëssendensa as podìa pa contesse. {{verse|chapter=5|verse=11}}Mach che, a l’é alvasse contra ‘d lor ël rè d’Egit, ch’a l’ha sfrutaje ant la preparassion dij mon e, për lòn, umiliàje e trataje da s-ciav. {{verse|chapter=5|verse=12}}Lor a l’han suplicà sò Dé che a l’ha patlà tut ël pais d’Egit con castigh sensa rimedi. Për lòn j’Egissian a l’han taparaje via da l’Egit, {{verse|chapter=5|verse=13}}E Dé a l’ha salvaje dëdnans ël Mar Ross, an {{verse|chapter=5|verse=14}}mnàndje për ël camin dël Sinai e ‘d Cades-Barnea: lor a l’han eliminà tuti coj ch’a stasìo ant ël desert. {{verse|chapter=5|verse=15}}A l’han abità ‘l pais dj’Amorita e a l’han ësterminà con soa fòrsa tùit ij Chesbonita. Apress a l’han passà ‘l Giordan e a son ansediasse an tute cole montagne. {{verse|chapter=5|verse=16}}A l’han mandà via dëdnans ëd lor ij Canané, ij Perisita, ij Gebusé, Sichem e tùit ij Guirgasian ch’abitavo ant ël teritòri da vàire. {{verse|chapter=5|verse=17}}An efet, fin-a tant che lor a pëccavo nen contra ‘d sò Dé a l’ero ant ël boneur, përchè ‘l Dé che a l’é con lor a l’ha an ghignon l’angiustissia. {{verse|chapter=5|verse=18}}Ma, cand che nopà a s’ëslontanavo da j’ordinament che sò Dé a l’avìa fissà, a patìo ‘d gròsse dësfàite an vàire guere e a son ëstàit deportà përzoné an pais forësté, sò Templ ëd sò Dé a l'é stàit rasà e ij sò nemis as fasìo padron ëd soe sità. {{verse|chapter=5|verse=19}}Adess ch'a son tornà a sò Dé, a son montà da la dëspersion andova ch’a l’ero stàit sbardlà, a son arpijàsse Gerusalem, andova ch’a l’é sò santuari, e a son torna stabilisse an sle montagne, che anans a l’ero dzerte. {{verse|chapter=5|verse=20}}Ore, mè sgnor sovran, s’a-i fùissa càiche aberassion an costa gent përchè a l’ha pëccà contra ‘d sò Dé, valadì, s’is n’antajoma, andómie pura contra an daséndje bataja për vagnéje!”. {{verse|chapter=5|verse=21}}Nopà, se a-i é gnun-a trasgression da soa part, che mè sgnor a vada da n’àutra banda, përchè ‘l Signor sò Dé, a vada pa esse në scù për lor e nojàutri motiv d’ësvergna për tuta la tèra!”. {{verse|chapter=5|verse=22}}E varda-lì lòn ch’a l’é passà: pen-a che Achior a l’ha sarà ‘l dëscors, tuta la furfa ch’a stassionava d’antorn ëd la tenda, a l’é butasse a barboté, antramentre che j’ufissiaj d’Olofernes, j’abitant ëd la còsta e ij Moabita a vorìo masselo. {{verse|chapter=5|verse=23}}Andoma pa avèj tëmma d’Israelita, a disìo: I vedreve ch’a son mach un pòpol sensa esercit e che a peulo pa sostnì n’ëschierament ëd fòrse. {{verse|chapter=5|verse=24}}Donch, andómie contra, sovran Olofernes, e lor a saran pastura për tuta toa armeja!”. == 6 == {{chapter|6}} === Achior consegnà a j'Israelita === {{verse|chapter=6|verse=1}}Pasiasse l’agitassion dj’òm ch’a fasìo sercc tut d’antorn dël consèj, Olofernes, general an cap ëd le fòrse d’armeja d’Assur, a l’ha dije a Achior, a la presensa ‘d tut ël pòpol dj’ëstrangé e ‘d tùit ij Moabita. {{verse|chapter=6|verse=2}}"Chi ses-to, ti Achior, e vojàutri, mersenari efraimita, për profetisé dzora ‘d nojàutri coma ti ‘t l’has fàit ancheuj, Achior? Veusto dine ‘d nen fé guera a la dëssendensa d’Israel, përchè a l’avrìo protession ëd sò Dé da l’àut? E peui, é-lo miraco, d’àutri dio fòra ‘d Nabucodenesar? A sarà chiel a mandé soa potensa për ëstermineje da la facia dla tèra, nì a servirà sò Dé a libereje. {{verse|chapter=6|verse=3}}Ma noi, sò servidor, i-j ramasseroma via con un sol òm, përchè a sostniran pa la possansa ‘d nòstri cavaj. {{verse|chapter=6|verse=4}}I bruseroma ca soa, soe montagne a saran cioche ‘d sò sangh, soe vàude pien-e a ras dij sò mòrt, nì a podran sté an pé dëdnans ëd nojàutri: andran tùit a meuire. Sòn a l’é lòn ch’a dis rè Nabucodenesar, sgnor ëd tuta la tèra: soe paròle a podran pa smentisse. {{verse|chapter=6|verse=5}}Ma ti, Achior, mersenari d’Amon, ti ch’it l’has dit tut sòn ant ël di ëd tò maleur, it vëdras mai pì mè moro d’ancheuj fin-a a mia arvàngia dzora ‘d costa dëssendensa ch’a ven da l’Egit. {{verse|chapter=6|verse=6}}Antlora ‘l fèr dij mè soldà e la caterva dij sërvent ëd mia armeja at pasrà da part a part toe còste e ti ‘t tomberas an tra le caròpe, cand che mi i tornerai a vëdte. {{verse|chapter=6|verse=7}}Ij mè servidor at mneran anvers ëd la montagna, an lassàndte ant un-a dle sità costrùe an sl’ersa, {{verse|chapter=6|verse=8}}e t’andras pa a meuire fin-a tant ch’it saras massà con j’Israelita. {{verse|chapter=6|verse=9}}Përchè ses-to vnùit spali? Spera nen drinta ‘d ti che lor a sio pa ciapà. Nen ëd lòn ch’i l’hai dit a sarà sensa efet". {{verse|chapter=6|verse=10}}E Olofernes a l’ha comandà ai sò sërvent ch’a l’ero drinta ‘d soa tenda ‘d ciapé Achior, për espónlo ant j’anviron ëd Betulia e ‘d bandilo për lasselo ant le man israelita. {{verse|chapter=6|verse=11}}Ij servidor a l’han pijalo e portalo fòra dal campament, an campagna rasa, a l’han mnalo ant ël bel mes ëd la pian-a anvers la montagna dov as treuvo j’adoss ëd Betulia. {{verse|chapter=6|verse=12}}Cand j’òm ëd la sità, a l’han s-cèiraje an sël crest ëd la montagna, a l’han ciapà j’arme e, surtì da la sità a son adressasse al crest. E tùit ij frandieuj a l’han ocupà ij vieuj ëd montà dla sità e a son butasse a pijeje a prassà. {{verse|chapter=6|verse=13}}J’àutri, a la sosta dla montagna, a l’han gropà Achior e a l’han bandonalo ai pendis ëd la montagna, peui a son tornàsne da sò sgnor. {{verse|chapter=6|verse=14}}J’Israelita, ch’a l’ero calà da la sità, a son avzinasse a chiel, a l’han dësgropalo e, portalo an Betulia, a l’han mnàlo ai cap ëd la sità. {{verse|chapter=6|verse=15}}An col temp a j’ero Osia fieul ëd Mica dla tribù ëd Simeon, Cabri fieul ëd Gotoniel e Carmi fieul ëd Melchiel. {{verse|chapter=6|verse=16}}Dun-a a l’han convocà ansema tuti j’ansian ëd la sità. Ij giovo e le fomne a son giontasse a la Ciambreja: a l’han butà Achior an mes a tuta l’adunansa e Osia a l’ha ciamaje lòn ch’a l’era ‘ncapità. {{verse|chapter=6|verse=17}}Ël pòr Achior a l’ha ‘rferì le paròle dite al consèj d’Olofernes e tut ël dëscors che Olofernes a l’avìa pronunsià an mes ai cap dj’Assir e lòn che con sagna a l’avìa dit contra la gent d’Israel. {{verse|chapter=6|verse=18}}Anlora tut ël pòpol a l’é prosternasse a adoré Dé e a l’han anvocà sò agiut con coste paròle: {{verse|chapter=6|verse=19}}"Nosgnor, Dé dël cel, beica l’orgheuj dij nòstri nemis!Pòrta misericòrdia dl’umiliassion ëd nòstra dëssendensa: giùtne ant ës di ëd maleur, përchè i soma crasà ma soma dcò ij tò consacrà”<ref>Për mojen ëd l'Aleansa tut Israel a l'é "Sacrà a Nosgnor" valadì "sernù,separà për Chiel".</ref>. {{verse|chapter=6|verse=20}}Peui a l’han confortà e ancoragià Achior an laudàndlo motobin për lòn ch’a l’avìa dit e fàit. {{verse|chapter=6|verse=21}}Da part soa Osia, chità la riunion, a l’ha ‘nvità Achior për un disné con tuti j’ansian. Për tuta cola neuit a l’han anvocà l’agiut dël Dé d’Israel. == 7 == {{chapter|7}} === Campagna contra 'd Betulia === {{verse|chapter=7|verse=1}}Ant l’andoman, Olofernes a l’ha ordinà a tuta soa armeja e a tute le trope ch’a lo compagnavo ant l’ëspedission, ëd portesse anans contra ‘d Betulia, d’ocupé ij vàlich ëd le montagne e d’ataché j’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=2}}Tuti j’òm bon an col di-là a son butasse an marcia. St’armeja a comprendìa sentestantamila<ref> la volgata a l'ha sentevintmila </ref> soldà ëd fanterìa e dodes mila sivalié, sensa conté le trope dij somaté e d’òm a pé con bagage. A l’era na furfa sensa fin. {{verse|chapter=7|verse=3}}A l’avìo butà campament ant la comba aranda ‘d Betulia, davzin ëd la sorgiss. E a son butasse a quadrà da Dotan fin-a a Belbaim, da na banda, e da l’àutra, da Betulia fin-a a Chiamon ch’a l’é an facia d’Esdrelon. {{verse|chapter=7|verse=4}}A la vista ‘d tut col nùmer, j’Israelita a son sburdisse e as disìo un con l’àutr:"Sta gent-là a ravagerà tut ël pais! Le montagne pì àute, ij balatron e le colin-e a saran vastà da n’armeja përparèj!». {{verse|chapter=7|verse=5}}Mincadun a l’ha ciapà sò armamentari da combatiment. A l’han viscà ‘d feu an sle tor e për tuta la neuit a l’han montà la guardia. {{verse|chapter=7|verse=6}}Ël di apress, Olofernes a l’ha dëspiegà tuta soa cavalarìa an facia dj’Israelita ‘d Betulia. {{verse|chapter=7|verse=7}}Chiel a l’ha ispessionà le montà ch’a portavo a la sità, a l’ha trovà j’adoss d’eva e a l’é fasne padron. Peui a l’ha stabilì ëd dëstacament ëd soldà ‘d vardia e a l'é tornàsne a sò campament. {{verse|chapter=7|verse=8}}Anlora, tùit ij cap edomita, ij comandant moabita e ij generaj dla còsta dël litoral marin a son vnùit a dije: {{verse|chapter=7|verse=9}}«Magìster, s’it veule scotene, toa armeja a subirà gnun-a pérdita. {{verse|chapter=7|verse=10}}Costi Israelita a fan pa cont dzora ‘d soe arme, ma an sle posission elevà ch’a òcupo ant le montagne ‘ndova ch’a stan e a le bëcche ‘d coste montagne a l’é malfé riveie. {{verse|chapter=7|verse=11}}E bin, magìster, évita d’afronteje an bataja e ti ‘t perdras gnanca n’òm. {{verse|chapter=7|verse=12}}Resta an tò campament e ambelelà, guerna ij tò soldà a la sosta. Lassa mach cheicadun a baré l’acess a j’adoss,ai pé dla montagna. {{verse|chapter=7|verse=13}}Përchè a l’é ambelelà che la gent ëd Betulia a van a provisionesse d’eva. Lor a saran consumà da la sèj e obligà a consegné soa sità. Da nòstra part, noi i podrìo fesse padron dj’auteur ed j’anviron e acampesse ‘d vedëtta, për ampedì che cheicadun a vada a seurte da la sità. {{verse|chapter=7|verse=14}}La fam a-j farà meuire: òm, fomne e masnà. Anans ch’i vado a frandé n’atach contra ‘d lor, le stra dle sità a s’ampiniran dij sò cadàver {{verse|chapter=7|verse=15}}Ti ‘t-j faras paghé car ël fàit d’esse arvirasse contra ‘d ti nopà d’ëvnì da ti a ciamé la pas». {{verse|chapter=7|verse=16}}E coste propòste a son piasùje a Olofernes, e ai sò ofissiaj, e a l’ha comandà ‘d buteie n’esecussion. {{verse|chapter=7|verse=17}}J’Amonita, compagnà da sinch mila Assir, a l’han spostà ‘l camp e ciapà posission ant la comba, blocand parèj j’adoss d’eva e le sorgiss dj’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=18}}J’Edomita e j’Amonita a l’ero ‘ndàit a ocupé j’auteur an facia ‘d Dotan, peui a l’han mandà ‘d dëstacament ant la banda meridional e an cola oriental, dëdnans ëd Egrebel, ch’as treuva da para ‘d Cos, an sël rivass ëd ël torent Mocmur. La rimanensa dl’armeja assira a coatava ‘d pianta tuta la pian-a con sò campament. Tende e bagage a formavo na massa sensa fin: na caterva ‘d gent strasordinaria. === L'angossa dj'Israelita === {{verse|chapter=7|verse=19}}J’Israelita a l’han amplorà ‘l socors dël Signor sò Dé, përchè a l’ero dëscoragià. Ij sò nemis a l’avìo anserciaje an lassàndje gnune cianse d’ëscampé. {{verse|chapter=7|verse=20}}L’armeja ‘ntrega tut’ansema, la fantaria, ij chèr da guera e ij sivalié, andran a strense d’assedi për trantequat di. La gent ëd Betulia a l’avìa finì tute soe riserve d’eva. {{verse|chapter=7|verse=21}}Le sisterne a l’ero giumai scasi veuide, l’eva rassionà, gnun a podìa sodisfé soa sèj gnanca pr un di sol. {{verse|chapter=7|verse=22}}E le masnà a l’ero sempe pì débole, le fomne e j’adolessent, svers da la sèj, a tombavo ant le stra e aranda dle pòrte ‘d sità: a l’avìo pa pì fòrsa. {{verse|chapter=7|verse=23}}Tuta la gent, giovo, fomne e masnà, a son ambaronasse d’antorn d’Osia e dj’autorità dla sità. Lor a crijavo fòrt dëdnans a tuti j’ansian an disend: {{verse|chapter=7|verse=24}}"Che Dé a sia giùdes an tra noi e vojàutri për ël gran mal ch’i l’eve causà a nen angagiàndne a pategé con j’Assir. {{verse|chapter=7|verse=25}}Ore, noi o podoma pa pì conté ansima a gnun agiut. Dé a l’ha butane ant le man dij nemis: i androma tùit a meuire ‘d sèj e ‘d fam dëdnans ëd lor. {{verse|chapter=7|verse=26}}Donca, ciamè la gent d’Olofernes, tut sò esércit, e deje la sità a soa mercé: ch’a la ravagio!”. {{verse|chapter=7|verse=27}}Mej tombé përzoné an soe man: i saroma sò s-ciav ma viv e i vëdroma pa meuire nòstre masnà sota nòsti j’euj, nì spiré nòstre fomne e nòstri fieuj, {{verse|chapter=7|verse=28}}Nojàutri i pijoma a testimòni ël cel e la tèra, ant ël nòm ëd Nosgnor, Dé dij nòstri grand, ch’a l’ha ciamane cont dij nòstri pecà e conform le colpe dij nòsti antich: fé an sòrt che ancheuj Chiel a vada a sparmiene d’ës maleur!”. {{verse|chapter=7|verse=29}}Anlora la ciambreja antrega a l’é butasse a fé ‘d gran pior an suplicand Nosgnor Dé con vos fòrta. {{verse|chapter=7|verse=30}}A l’é stàit anlora che Osia a l’ha dije: «Corage, frej!Foma resistensa mach pì për sinch di, mëraco Nosgnor an manifestrà soa misericòrdia. Chiel an abandonerà pa për sempe. {{verse|chapter=7|verse=31}}Ma se passà tuti sti sinch di, gnun a sarà rivà a nòst socors, mi i farai lòn ch'i ciame. {{verse|chapter=7|verse=32}}Peui a l’ha mandaje via: j’òm a son tornà an sle muraje a le pòrte dla sità. Antramentre che le fomne e ij cit a son tornàsne a ca. La gent as sentìa motobin acablà. == 8 == {{chapter|8}} === Ël caràter ëd Giudita === {{verse|chapter=8|verse=1}}A l’é stàit antlora che Giudita<ref> Valadì: "la giudèa" </ref> a l’é antajàsne dla situassion. Chila a l’era la fija ‘d Merari. A dëssendìa da Giacòb, ciamà Israel, për la linea ‘d famija: d’Ocs, Giusèp, Osiel, Helchia, Anania, Gedeon, Rafain, Achitob, Elia, Helcia, Eliab, Natanael, Chelomiel e Sarasadai cé ‘d Giudita. {{verse|chapter=8|verse=2}}Manasse, sò òmo, a l’era dla midema tribù e famija ‘d chila, mach che a l’era mòrt al temp ëd l’amson ëd j’òrdi: {{verse|chapter=8|verse=3}}antant ch’a vigilava coj che a gropavo le gerbole an campagna, a l’era stàit ciapà da ‘n colp ëd sol e a l’avìa dovù cogesse. E a l’era mòrt a Betulia, soa sità: a l’é stàit sotrà con ij sò grand ant ël camp ch’a stà an tra Dotan e Balamon. {{verse|chapter=8|verse=4}}A l’ero già tre ann e quat mèis che Giudita a l’era restà vìdoa, e a l’era sempe restàsne an soa ca ant l’ëstat ëd deul. {{verse|chapter=8|verse=5}}A l’era fasse pronté na tenda an sla trassa ‘d ca soa, a sandrava ij sò fianch ëd tërliss ëd sach e a portava le vestimente dle vìdoe. {{verse|chapter=8|verse=6}}Da dòp la mòrt dël marì, chila a fasìa digiun tùit ij di, gavà le vigilie e ij di ëd sabat o dla lun-a neuva, parèj coma tuti j’àutri di ëd festa dle celebrassion d’Israel. {{verse|chapter=8|verse=7}}Chila a l’era motobin bela e anciarmanta. Manasse, sò marì, a l’avìa lassaje òr e argent, ëd servitor e sërvante, strop e campagne e chila a governava tut.{{verse|chapter=8|verse=8}}E gnun a l’avrìa mai podù dì nen ëd mal, përchè a l’era na fomna ch’a reverensiava Nosgnor con tut sò cheur. === Giudita e j'ansian === {{verse|chapter=8|verse=9}}E Giudita a l’é vnùita a conòsse l’esasperassion ëd la gent adressà a l’autorità, përchè a l’ero demoralisà për ël da manca d’eva, a criticavo ël cap ëd la sità, Osia, ch’a l’avìa giurà ‘d deje an man a j’Assir la sità ant ël vir ëd sinch di. {{verse|chapter=8|verse=10}}Dun-a, Giudita a l’ha mandà soa creada ‘d fiusa a ciamé Cabri e Carmi ch’a l’ero j’ansian ëd la sità, përchè a vnèisso da chila. {{verse|chapter=8|verse=11}}Na vira ch’a son rivà a ca, Giudita a l’ha dije:"Autorità ‘d Betulia, ‘v prego d’ëscoteme. I l’eve fàit mal a feje na propòsta përparèj a la gent, an giuntàndie un sarament che a n’òbliga dëdnans ëd Nosgnor a deje la sità ai nòstri nemis se ‘l Signor ant ël mentre a l’avrà nen mandave d’agiut. {{verse|chapter=8|verse=12}}Chi seves-to vojàutri për tenté Dé, com i l’eve fàit, e ‘d buteve dzora ‘d chiel dëdnans dël pòpol? {{verse|chapter=8|verse=13}}Òhi, vojàutri i bute a la preuva Nosgnor Onipotent, ma i capireve mai pì soe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=14}}S’i seve pa bon a conòsse l’ancreus ëd ël cheur ëd j’òm, s’av ëscapo soe rason, com a l’é ch’i podrìe capì Nosgnor, ch’a l’ha creà l’Univers? Com i feve a conòsse ij sò pensé e sò but? Nò, car ij mè frej, cissé pa ‘l fot dël Signor nòst Dé!{{verse|chapter=8|verse=15}}Përchè se a vorerà nen giutene an costi sinch di, chiel a l’ha ‘l podèj ëd pianta ‘d dëfende nojàutri ant ij di ch’a veul o dcò fene dësblé sota j’euj dij nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=16}}Esigé pa ‘d garansie për ij progèt ëd Nosgnor nòst Dé. Ël Signor a l’é pa parèj ëd n’òm; as peul nen mnasselo o oblighelo a negossié. {{verse|chapter=8|verse=17}}Për lòn, spetoma con fiusa soa salvëssa, andoma anans a ciamelo a nòst socors. S’a-i piasrà a scotrà nòst crij. {{verse|chapter=8|verse=18}}Ant le generassion ch’a l’han precedune e fin-a ‘l di d’ancheuj, gnun ëd nòstre tribù o famije o gent o vilage an tra ‘d noi ch’a l’àbia adorà ‘d mistà fàite da man d’òm, com a l’era ‘ncapità ant ij temp antich. {{verse|chapter=8|verse=19}}Për sòn nòstri cé a l’han patì guera e ravagi, e a son ëstàit crasà ‘d pianta da nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=20}}Nopà nojàutri i arconossoma pa d’àutre divinità che Nosgnor. I podoma donch ësperé ch’an chiterà pa, nì nojàutri, nì gnun ëd nòstra nassion. {{verse|chapter=8|verse=21}}Përchè se nòstra sità a sarà pijàita, a lo sarà dcò tuta la Giudèa. Nòst templ a sarà vastà e Dé an ciamrà cont ëd soa profanassion. {{verse|chapter=8|verse=22}}I saroma responsàbij dij nòstri compatriòta massacrà, e an ciamerà pro cont ëd la gent deportà e dla devastassion ëd nòstra ardità. Noi i sarìo s-ciav ëd gent strangere e ij nòstri neuv magìster an beicherìo con dëspresi e a n’ansulterìo. {{verse|chapter=8|verse=23}}Nòstra situassion d’ës-ciav a farà pa s-ciòde misericòrdia da gnun; nen mach, ma Nosgnor nòst Dé istess a la sversrà a nòsta onta. {{verse|chapter=8|verse=24}}Doma frej, mostroma a tuti che soa vita a dipend da nojàutri, che nòstri gage sacrà, santuari e autar a pògio dzora ‘d noi. {{verse|chapter=8|verse=25}}Për tute ste rason ringrassioma Nosgnor nòst Dé che an buta a la preuva, com a l’avìa già fàit con ij nòstri antich. {{verse|chapter=8|verse=26}}Avisévne ‘d lòn ch’a l’avìa fàit con Abraham e ‘d com a l’avìa provà Isach, e arciamé a la memòria ‘d lòn ch’a l’é rivaje a Giacòb ant l'Àuta-Mesopotàmia, cand ch’a guernava j’ëstrop ëd Laban, sò barba, frel ëd soa mare. {{verse|chapter=8|verse=27}}Dé a l’ha faje passé për ël feu, an quàiche manerà për tasteje ant ël profond; ma con nojàutri a l’ha pa fàit arvangia con noi, a l’ha nen castijane.A l’é për ël but ëd la coression che Nosgnor a colpiss coj ch’a l’ha davzin». {{verse|chapter=8|verse=28}}Osia a l’ha rësponduje: «Tut lòn ch’it l’has dit a l’é pien ëd sust e gnun a podrìa contradite. {{verse|chapter=8|verse=29}}A sarìa pa la prima vira, che toa saviëssa as manifésta parèj d’ancheuj. Da toa gioventura tùit a conòsso toa prudensa, parèj com ël valor ëd toe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=30}}Meno che, la gent a patìa a mòrt la sèj e a l’ha obligane a parleje com i l’oma fàit, e nojàutri l’oma dovù angagesse con un giurament ch’i podroma pa trasgredì. {{verse|chapter=8|verse=31}}Për conseguensa, prega Nosgnor për noi, përchè ti ‘t ses na fomna ‘d deuit religios, ch’an manda ‘d pieuva. Nòstre sisterne a s’ampiniran e nojàutri i saroma pa pì ant la pen-a”. {{verse|chapter=8|verse=32}}Anlora Giudita a l’ha dije:"Scoteme da bin: mi i vado a fé cheicòsa ch’as në parlerà ‘d generassion an generassion ai fieuj ëd nòstra gent. {{verse|chapter=8|verse=33}}Vojàutri tnive a la pòrta dla sità ant la neuit ch’a ven e lasseme seurte con mia sërventa. A la fin ëd coj di che vojàutri i l’eve fissà për consegné la sità a nòstri nemis, i vëdreve che Nosgnor a vnira n’agiut d’Israel an servéndze ‘d mi. {{verse|chapter=8|verse=34}}Ciameme pa lòn ch’i veuj fé: mi’v dirai nen anans che tut a sia compì”. {{verse|chapter=8|verse=35}}"Va an pas, a l’ha dije Osia e j’àutri doi ansian. Che Nosgnor a sia con ti për fé arvangia dij nòsti nemis!”. {{verse|chapter=8|verse=36}}E a l’han lassà la tenda ‘d Giudita e a son tornà a soe posission. == 9 == {{chapter|9}} === L'orassion ëd Giudita === {{verse|chapter=9|verse=1}}Pròpi ant ël moment che, a l’ora ‘d sèira ant ël Templi ëd Gerusalem, a s'ësmonìa l’oferta dij përfum, Giudita a l’é prosternasse fin-a a tèra. Chila a l’avìa butasse ‘d sënner an testa, dëscurvisse la vesta ‘d sach ch’a portava sota soe vestimente e a l’ha pregà Nosgnor con tute le fòrse:{{verse|chapter=9|verse=2}}«Nosgnor, ti ‘t ses ël Dé ‘d mè pare Simeon, mè grand! It ses ëstàit ti ch’it l’has butaje la spa an man për fesse arvàngia dj’ëstrangé ch’a l’avìo faje violensa a soa seure, ancora vèrgin. Lor a l’avìo dëspojàla sensa onta an violànda con ignominia. Lor a l’han fàit cheicòsa che ti ‘t l’avìe antërdì!{{verse|chapter=9|verse=3}}Për sòn it l’has consegnà a la mòrt ij sò cap, lor a son ëstàit a soa vira tradì: ël let andova che a l’avìo dzonorà la fiëtta a l’é stàit bagnà ‘d sò sangh. Ti ‘t l’has frapà ij sërvent con sò padron e ij sovran dzora ‘d sò tròno. {{verse|chapter=9|verse=4}}A l’é për tò vorèj, Nosgnor, che soe fomne a son stàite pijàita ‘d guera; soe fije ardovùe an s-ciavensa. Tut lòn ch'a l’avìo a l’é tombà ‘nt le man dël pòpol stimà da ti, j’Israelita, coj ch’a l’ero pien ëd zel a ubidite. Lor ch’a l’han avù n’oror ël dzonor causà a sò sangh e a l’han ciamà tò agiut. Nosgnor, mè Dé, scota costa vìdoa!{{verse|chapter=9|verse=5}}Tut lòn che anans a l’era ‘ncapità, con lòn ch’a l’era rivaie prima ‘ncora e fin-a lòn ch’a rivrà apress, it ses ëstàit ti a felo. Ti ‘t decide la situassion d’adess e cola ch'a rivrà, e ij pian ch’it l’avìe pensà a son realisasse. {{verse|chapter=9|verse=6}}E j’aveniment progetà da ti a son ëvnùit a dite:"I soma sì!"{{verse|chapter=9|verse=7}}Nosgnor, varda: j’Assir a son vnùit con tuta soa fòrsa. Pien d’orgheuj dij sò cavaj e dij sò sivalié, fier ëd soa fanteria poderosa, lor a buto fiusa an soe lanse e sò scu, an sò arch e sò gatafrust. Contut, lor a san pa, Nosgnor, ch’it ses ti che it l’has ël podèj ëd fé chité le guere. {{verse|chapter=9|verse=8}}Tò nòm a l’é:"Signor". Trància soa violensa con toa possansa. An tò bischiss: sfrisa soa fòrsa. Lor a l’avìo decidù ëd profané tò santuari, d’anflé ‘l tabërnàcol andova ch’as arlama toa glòria, ‘d dëstruve con ël fèr ij canton ëd tò autar. {{verse|chapter=9|verse=9}}Beica sò orgheuj! Faje sente toa fota! Daje toa fòrsa a la vìdoa e ch’a sia la fòrsa ‘d buté n’esecussion ël but che i son formame. {{verse|chapter=9|verse=10}}Con l’angann ëd mè làver fà tombé l’ës-ciav con sò padron e ‘l padron con sò ministr: Cassa soa blaga për man ëd na fomna. {{verse|chapter=9|verse=11}}Tò podèj a dipend pa da le moltitud, toa fòrsa as pògia nen an sij potent. Ti ‘t ses ël Dé dj’ùmij, ël protetor dij pcit, ti ‘t sosten-e ij déboj, it daghe protession a coj che a son soj, it salve col ch’a l’ha perdù la speransa. {{verse|chapter=9|verse=12}}Òhi, Dé ‘d mè pare, Dé d’Israel, Signor dël cel e dla tèra, Creator dj’eve, rè ‘d tuta la creassion, scota mia preghiera. {{verse|chapter=9|verse=13}}Fà che ‘l parlé sedutor e l’angann a rivo a esse piaga e flagel ëd costissì, ch’a l’han but ëd crudeltà contra ‘d toa aleansa e tò templi sacrà, contra ‘l mont ëd Sion e la tèra dij tò fieuj. {{verse|chapter=9|verse=14}}Fà ‘n manera che tuta la gent, che tute le tribù a rivo a capì che it ses ti ël Dé fòrt, tutpotent, e che mach ti ‘t ses protetor d’Israel». == 10 == {{chapter|10}} {{verse|chapter=10|verse=1}}Chità st’orassion ëd sùplica adressà al Dé d’Israel, {{verse|chapter=10|verse=2}}Giudita a l’é alvasse e a l’ha ciamà soa creada. Apress a l’é portasse drinta a soa ca, andova ‘d costuma a passava ij di ‘d sabat e ‘d festa. {{verse|chapter=10|verse=3}}Ambelessì a l’è gavasse ‘l sach ëd tërliss dël deul ch’a la vestia. A l ‘é lavasse da la testa ai pé e profumasse con d’euli pressios. Peui a l’é rangiasse ij cavèj, fissasse un diadema e vestisse con vestimente da festa, coj dovrà cand a l’era ‘ncora viv sò marì Manasse. {{verse|chapter=10|verse=4}}A l’ha caussà ‘d sàndole e butasse sò bisò: ëd colan-e, brassalèt, anej e orcin e minca d’àutr ornament ch’a l’avèissa e che a la fèissa motobin anciarmanta a l’atension dj’òm ch’a podìo vëdla. {{verse|chapter=10|verse=5}}Apress a l’ha daje da porté a soa sërventa n’oiro ëd vin e n’ànfora d’euli. A l’ha ‘mpinì un sach ëd farin-a d’òrdi, ëd fi sëccà, ëd pan e ‘d formacc; a l’ha anvlupatà con soèn tute ste provigion e peui a l’ha butaje an sle spale ‘d soa creada. {{verse|chapter=10|verse=6}}Anlora a son surtìe tute doe vers la pòrta ‘d Betulia e a l’han trovà pront an sël leu Osia e j’ansian ëd la sità:Cabri e Carmi, ch’a l’ero al pòst ëd vardia. {{verse|chapter=10|verse=7}}Costissì cand a l’han vëddu sò visage transformà e con d’àutre vestimente, a son restà motobin anciarmà da soa blëssa e a l’han dije: 8"Che ‘l Dé dij nòstri antich at conceda na bon-a acoliensa e ‘d porté a realisassion ij tò but për l’onor d’Israel e la glòria ‘d Gerusalem"! {{verse|chapter=10|verse=9}}Chila a l’é anginojàsse për adoré Nosgnor, e a l’ha rësponduje:"Feme doverté la pòrta dla sità, përchè i peuda seurte e compì tut lòn ch’i l’avìo dit”. E lor a l’han comandaje a le vardie ‘d fé tut lòn che chila a l’avìa ciamà. {{verse|chapter=10|verse=10}}Costissì a l’han falo e Giudita a l’è surtìa con soa sërventa. E la gent ëd la sità a la seguitavo con j’ësguard antramentre ch’a calava da la montagna e a traversava la comba. Peui a l’han perdula ‘d vista. {{verse|chapter=10|verse=11}}Le doe fomne andasìo anans drite për la valada cora che ij soldà dl’avanpòst assir a son vnùje ‘ncontra. {{verse|chapter=10|verse=12}}A l’han fërmà Giudita e a l’han ‘nterogala: «Ëd che gent ses-to? D’andova ch’it ven-e ? Dova vades-to ?». «I son n’Ebrea. I scapo da mè pòpol, përchè a stan për tombé an vòste man. {{verse|chapter=10|verse=13}}I son vnùita për vëdde Olofernes, ël general an cap ëd vòstra armeja, për deje d’anformassion precise. I-j mostrerai d’andova passé për fesse padron ëd tuta sta region ëd montagna sensa perde n’òm». {{verse|chapter=10|verse=14}}Ij soldà a l’han scotala an beicand da bin sò visage. A la trovavo ëd na blëssa strasordinaria. A l’han dije: {{verse|chapter=10|verse=15}}«It l’has salvà toa vita, an caland an pressa e vnend a trové nòst magìster. Ore, ven an soa tenda: cheicadun ëd nojàutri at compagnerà da chiel. {{verse|chapter=10|verse=16}}Cand ch’it saras an soa presensa, gnun-e tëmme drinta ‘d ti, ma arpòrtje tut lòn ch’it l’avìe dit a nojàutri e Olofernes at tratrà bin”. {{verse|chapter=10|verse=17}}A l’han designà sent òm përchè a compagnèisso Giudita e soa creada fin-a a la tenda d’Olofernes. {{verse|chapter=10|verse=18}}E an tut ël campament a-i è staie un gran core da tute bande, da già ch’a l’era spantiasse la neuva dl’ariv ëd Giudita. A l’han faje sercc d’antorn antramentre che chila a spetava fòra da la tenda d’Olofernes përchè a fùssa ‘nformà ël general. {{verse|chapter=10|verse=19}}Tùit a stasìo ambajà da soa blëssa e, a causa ‘d chila a l’ero pien d’amirassion për j’Israelita, an ciamàndze un con l’àutr:"Chi é-lo ch’a peussa sotstimé na gent ch’a l’àbia ‘d fomne përparèj? A sarà bin ëd pa lassé survive gnanca n’Israelita: a sarìo bon ëd sogioghé tuta la tèra!». === Giudita a l'é portà da Olofernes === {{verse|chapter=10|verse=20}}A l’é vnùita fòra la vardia dël còrp d’Olofernes e tuti ij servient a l’han fala intré ant la tenda. {{verse|chapter=10|verse=21}}Olofernes a l’era dëstèis an sël let, sota d’un ridò ch’a fasìa da zinzarera fàit ëd na stòfa pressiosa rossa, brodà d’òr, d’ësmerald e d’àutre père pressiose. {{verse|chapter=10|verse=22}}A l’han nunsiaje la presensa ‘d chila e Olofernes a l’é portasse a l’intrada dla tenda: ëd sërvent a portavo dëdnans ëd chiel ëd flambò d’argent. {{verse|chapter=10|verse=23}}Da che Giudita a l’ha fàit soa aparission a la presensa d’Olofernes e dij sò ofissiaj, tùit a son restà pien d’amirassion për soa blëssa. Giudita a l’é chinasse fin-a tèra con la front për riverì ël general, ma ij sërvent a l’han fala aussé. == 11 == {{chapter|11}} {{verse|chapter=11|verse=1}}Olofernes a l’ha dije: «Stà sicura!Gnun-e tëmme. Mi i l’hai mai faje dël mal a chi a l’avèissa acetà ‘d serve Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra. {{verse|chapter=11|verse=2}}E se toa gent ch’a viv an coste montagne a l’avèissa pa dëspresiame, mi i l’avrìa nen alvà la lansa contra ‘d lor: a son ëstàit lor a vorèj ch’a rivèissa tut sòn. {{verse|chapter=11|verse=3}}Ore, dime ‘l motiv ch’a l’ha fate chité lor për vnì da nojàutri. Sicura, it saras vnùita ambelessì për salvete: Fate fòrsa! Ti ‘t restras viva sta neuit e le neuit apress ch’a rivran. {{verse|chapter=11|verse=4}}Gnun at farà dël mal. Tùit at trateran da bin, com a son tratà ij sërvent ëd mè magìster, rè Nabucodenesar». === Giudita a dëspiega soa presenza === {{verse|chapter=11|verse=5}}Giudita a l’ha rësponduje: «Lassa che toa s-ciava a peuda pijé paròla dëdnans ëd ti ; costa neuit i dirai nen ëd fàuss a mè sgnor, scótme magìster. {{verse|chapter=11|verse=6}}S’it seguite mè consej, Dé midem at farà porté a compiment n’euvra granda ; gnun dij tò but a sarà falèt. {{verse|chapter=11|verse=7}}Përchè, për la vita ‘d rè Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra, e për soa potensa ch’a l’ha mandate për ardrissé tuti j’esse vivent an sla stra pì giusta. Grassie a ti j’òm a lo servo e dcò le bestie ferose e cole doméstie e j’osèj dël cel a vivran an grassia ‘d toa fòrsa për l’onor ëd Nabucodenesar e tuta soa famija. {{verse|chapter=11|verse=8}}Nojàutri i l’oma sentù parlé ‘d toa saviëssa e ‘d toa adressa, Tut ël mond a sà che ti ‘t ses l’òm pì vajant ëd tut ël regn e che toa competensa d’ecession a fa ‘d ti un cap militar avosà. {{verse|chapter=11|verse=9}}«Për lòn ch’a riguarda ‘l dëscors tenù da Achior ant la toa ciambreja, noi i l’oma sentune ‘l contnù, përchè la gent ëd Betulia a l’ha risparmialo e chiel a l’ha raportaje tut lòn ch’a l’avìa dit dëdnans ëd ti. {{verse|chapter=11|verse=10}}Për lòn, sgnor sovran, ciapà pa soe paròle a la legera. Nen mach, ma pijte bin varda, përchè lòn ch’a l’ha dite a l’è giust: nòstra gent a l’è nen punìa o mnassà d’ëspà se a pëcca pa contra ‘d sò Dé. {{verse|chapter=11|verse=11}}Ore, përchè ‘l mè sgnor a vada pa a resté delodù e a man veuide: la mòrt a va a frapé j’Israelita, përchè ‘l pecà a l’è fasse padron ëd lor e a van a provoché la fota ‘d Dé coma tute le vire ch’a fan dël mal. {{verse|chapter=11|verse=12}}J’Israelita a son sensa mangé e l’eva a l’è motobin ràira. Për lòn a son decidusse ‘d maslé sò cabial e a l’han deliberà ‘d consumé tut lòn che la lege ‘d Dé a l’ha vietà ‘d mangé. {{verse|chapter=11|verse=13}}A l’han fin-a mangià le primissie dl’amson dël gran, parèj coma la décima part dël vin e dl’euli ch’a l’avìo butà da banda. Coste a sarìo ‘d ròbe sacrà, riservà ai sacerdòt an servissi dëdnans nòst Dé ant ël templ ëd Gerusalem. Gnun d’àutri ant ël pòpol a l’ha ‘l dirit gnanca ‘d tocheje. {{verse|chapter=11|verse=14}}Ma la gent ëd Gerusalem a l’ha già disubidì a’s comandament; a l’è për lòn che coj ëd Betulia a l’han mandà na delegassion dal consèj dj’ansian ëd Gerusalem për otnì l’autorisassion e la dispensa. {{verse|chapter=11|verse=15}}Ël di midem che lor a ‘rseivran costa autorisassion e a butran an pràtica sta dispensa, Dé a-j butrà an toe man e ti ‘t podras anienteje. {{verse|chapter=11|verse=16}}Për sòn, mi toa sërventa, ch’i l’hai savù tut sòn, i son scapà da lor e Dé a l’ha adressame a compì con ti n’amprèisa ch’a sarà stupor an tuti j pòst andova as në sentirà parlé. {{verse|chapter=11|verse=17}}Përchè toa sërventa a l’é religiosa e a dà cult al Dé dël cel di e neuit. E adess, magìster, mi antendrìa resté con ti, mè sgnor, ma ‘d neuit toa sërventa a surtirà ant la comba: mi i pregherai Nosgnor e chiel am dirà cand che lor a l’avran comëttù ij sò pecà. {{verse|chapter=11|verse=18}}Anlora vnirai a ‘rferite e ti ‘t podras seurte con tuta toa armeja, e gnun an tra ‘d lor a podrà resiste a ti. {{verse|chapter=11|verse=19}}Peui mi i podrìa fete guida a travers ëd la Giudèa, fin-a a Gerusalem e i farai buté tò tròno an mes ëd la sità. Ti ‘t podras mneje via tanme feje sensa bërgé e gnanca un can a baulerà dëdnans ëd ti. Dé a l’ha parlame: a l’ha dame ‘l don ëd savèj tut sòn d’anans e a l’ha mandame për dìtlo». {{verse|chapter=11|verse=20}}Le paròle ‘d Giudita a son piasuje a Olofernes e ai sò ofissiaj. Maravijà da tanta saviëssa a l’han dit: {{verse|chapter=11|verse=21}}"Da na part a l’àutra dël mond a esist pa na fomna parèj, për blëssa e sust ëd paròla". Peui Olofernes a l’ha dije a Giudita: «Dé a l’ha pro fàit bin a mandete ambelessì, leugn da tò pòpol, për dene vitòria e causé ruin-a a coj ch’a l’avìo ofendù Nabucodenesar, mè magìster. {{verse|chapter=11|verse=22}}Nopà ti, it ses nen mach bela, ma dcò bon-a a parlé. S’it faras com it l’has dit, tò Dé a sarà mè Dé. Ti ‘t vivras ant ël palass ëd rè Nabucodenesar e toa fama a sarà për tuta la tèra. == 12 == {{chapter|12}} === Giudita a l'é òspite d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=1}}Olofernes a l’ha fàit intré Giudita andova ch’a tenìa parà la tàula con doje e assiete d’argent, e a l’ha comandà che a servèisso a chila sò vin e sò pròpi mangé.{{verse|chapter=12|verse=2}}Ma Giudita a l’ha dije: «I mangerai nen ëd sòn, dësnò i farìa n’ofèisa a Nosgnor. I mangerai mach ëd la provigion ch’i son portame apress». {{verse|chapter=12|verse=3}}Olofernes a l’ha faje osservé: «E se a finiran ? Andova troveromne ‘d mangé d’ësta sòrt ?Al nòst campament a-i é gnun ëd toa gent”. {{verse|chapter=12|verse=4}}Contut a l’ha rësponduje Giudita: «Për toa vita, magìster, it sicuro che, anans ëd finì le risérve, Nosgnor a a l’avrà compì për mojen ëd mia man lòn ch’a l’ha decidù». {{verse|chapter=12|verse=5}}Përparèj che ij sërvent d’Olofernes a l’han compagnala a nea tenda, andova ch’a l’ha durmì fin-a a mesaneuit. Peui a l’ora dël cambi dla guardia a primalba, Giudita a l’é alvasse {{verse|chapter=12|verse=6}}e a l’ha faje dì a Olofernes:"Che mè sgnor a comanda ‘d lasseme seurte a fé mia orassion". {{verse|chapter=12|verse=7}}E Olofernes a l’ha ordinà a soa vardia përsonal ëd nen dëstorbela. E ant ij tre di ch’a l’era al campament: a surtìa ‘d neuit vers ël torent ëd Betulia e a pijava bagn a la sorgiss. {{verse|chapter=12|verse=8}}An tornad, a suplicava Nosgnor, Dé d’Israel, d’adressé soa ‘mprèisa al bon but ëd liberé sò pòpol. {{verse|chapter=12|verse=9}}Apress d’esse torna intrà al camp purificà, a restava an soa tenda fin-a che, vers sèira a fasìa sin-a. === Giudita a pija part al disné d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=10}}Ël quart di, Olofernes a l’ha smonù un disné riservà ai sò agiutant subordinà. Gnun d’àutri ofissiaj subaltern a l’ero anvità. {{verse|chapter=12|verse=11}}E a l’ha dije a Bagoas, l’eunuch carià ‘d tùit ij sò afé: «Anvita dcò cola fomna ebrea: sërca ‘d përsuàdla d’ëvnì a mangé e beive ansema a nojàutri, {{verse|chapter=12|verse=12}}Përchè a sarìa n’onta a nòsta reputassion che na fomna parèj as lassèissa pa possede! S’i la fèisso nen nòstra an farìo tuti la ciabra!». {{verse|chapter=12|verse=13}}Anlora Bagoas a l’é andàit a trové Giudita e a l’ha dije:"Ch’a l’àbia gnune tëmme sta bela fija ‘d presentesse a mè magìster. Chiel at fa l’onor d’anvitete. Ti ‘t beivras ëd vin an nòstra companìa e, ancheuj, ti ‘t saras tanme na fomna assira che a viva nt ël palass ëd Nabucodenesar”. {{verse|chapter=12|verse=14}}Giudita a l’ha rësponduje:"Chi son-ne mi për contradì mè magìster? Mi i farai tut lòn ch’a sarà agradì a sò euj e a sarà motiv ëd gòj fin-a al di ëd mia mòrt”. {{verse|chapter=12|verse=15}}Chila a l’é butasse soe pì bele vestimente e ornasse ‘d tute soe giòje. Soa creada a l’era pressasse a slarghé për tèra dëdnans d’Olofernes le plisse arseivùe da Bagoas për setessie ansima tùit ij di e pijé da mangé. {{verse|chapter=12|verse=16}}Giudita a l’é intrà ant la tenda e a l’é dëstendusse an sle plisse. A vëdla, ël cheur d’Olofernes a lé restane anciarmà an bolversand sò spìrit. Chiel a l’è stait sesì da n’anvìa violenta ‘d possedla.Dal prim di ch’a l’avìa vëddula a sërcava l’ocasion ëd sedùe chila. {{verse|chapter=12|verse=17}}Olofernes a l’ha dije:"Beiv e argiojiss con nojàutri!”. {{verse|chapter=12|verse=18}}"Òhi, magister, a l’ha rësponduje Giudita, i beiverai, përchè i son mai stàita an mia vita tant onorà parèj d’ancheuj”. {{verse|chapter=12|verse=19}}E a l’é butasse a mangé e a bèive dëdnans d’Olofernes lòn che soa sërventa a l’avìa prontaje. {{verse|chapter=12|verse=20}}Olofernes, anciarmà da soa presensa, a l’ha beivù tant ëd col vin com a l’era mai capitaje ‘d beive ant un di sol. == 13 == {{chapter|13}} === Giudita a decàpita Olofernes === {{verse|chapter=13|verse=1}}Fasse tard, ij convità a son pressasse andé via. Bagoas a l’ha sarà da fòra la tenda d’Olofernes e slontanà soe vardie presente: a son andàit tùit a deurme përchè a l’avìo beivù fin-a tròp. {{verse|chapter=13|verse=2}}Giudita a l’é restà sola an soa tenda e Olofernes a l’é campasse an sël sò let, cioch ëd pianta. {{verse|chapter=13|verse=3}}Giudita a l’avìa dije a soa creada ‘d tense fòra da la tenda e d’esse pronta a seurte dal campament, com a l’avìa fàit tùit ij di ; an efet a l’avìa dit che a surtìa për preghé e dcò a Bagoas a l’avìa parlà an costa manera. {{verse|chapter=13|verse=4}}Përparèj a l’ero artirasse tuti da soa presensa e gnun, pcit o grand a l’era restà drinta ‘d la tenda. Giudita da para dël let d’Olofernes, a disìa drinta ‘d chila costa orassion: “Nosgnor, Dé ‘d tute potense, beica con favor lòn che i veuj fé për l’esaltassion ëd Gerusalem. {{verse|chapter=13|verse=5}}A l’é rivà ‘l moment ‘d salvé toa gent an portand a compiment mè propòsit për la ruin-a dij nemis alvà contra ‘d nojàutri». {{verse|chapter=13|verse=6}}Peui, avzinasse a la testera dël let d'Olofernes, a l’ha dëstacane ‘l sàber ëd chiel. {{verse|chapter=13|verse=7}}Avzinasse na vira ‘d pì al let, a l’ha ‘mbrancà la caviera d’Olofernes an disend:"Dame fòrsa an cost moment, Nosgnor Dé d’Israel». {{verse|chapter=13|verse=8}}E con tuta soa fòrsa a l’ha frapà doe vire con ël sàber ël còl d’Olofernes e a l’ha tajaje la testa an riond, dëstacàndla. {{verse|chapter=13|verse=9}}Peui a l’ha fàit robaté ‘l còrp fòra dal let e a l’ha s-ciancà le cortin-e dle colòne an surtend an pressa con la testa d’Olofernes ch’a l’ha consegnà fòra a soa sërventa. {{verse|chapter=13|verse=10}}Chila-sì a l’ha butala drinta al sach ëd le proviande. Peui a son tute doe surtìe com a fasìo ëd costuma për andé a preghé. Apress d’avèj traversà ‘l campament, a l’han contornà la comba, a son montà an sla montagna ‘d Betulia an rivand a le pòrte dla sità. === Giudita a artorna a Betulia === {{verse|chapter=13|verse=11}}Giudita a l’ha crijà da leugn a le vardie dle pòrte:"Doverté! Doverté an pressa la pòrta! Nosgnor Dé a l’è ancor con nojàutri!Ancheuj a l’ha mostra soa fòrsa a favor d’Israel e soa potensa vers ij nemis”. {{verse|chapter=13|verse=12}}Pen-a che j’òm ëd la sità a l’han sentù soa vos, a son pressasse a calé a la pòrta dla sità e a l’han fàit ciamé j’ansian. {{verse|chapter=13|verse=13}}Tùit a son butasse a core, dal pì pcit al pì grand, përchè a j’ësmijava pa credìbil che Giudita a fùssa tornà. A l’han dovertaje la pòrta, e a l’han faje acoliensa an viscand na giolà ‘d feu, e a son fasse tuti d’antorn a lor doe. {{verse|chapter=13|verse=14}}Giudita a l’ha dije ‘d na vos viva e pien-a:"Laudé Dé!Laudé Dé, ch’a l’ha pa dëstornà soa misericòrdia për la gent dj’Israel. Sta neuit chiel a l’é servisse ‘d mia man për frapé ij nòstri nemis”. {{verse|chapter=13|verse=15}}Antlora chila a l’ha tirà fòra la testa fòra dal sach e an mostrandila a l’ha dije: «Vardé sì, a l’é la testa d’Olofernes, general an cap dl’armeja assira. Beiché 'l ridò andova che sota a durmìa cioch pers. Nosgnor a l’ha colpilo për man ëd na fomna e a l’ha falo meuire. {{verse|chapter=13|verse=16}}Com a l’é vera che Nosgnor a viv, chiel a l’ha guername an tuta mia amprèisa, përchè chiel-sì a l’é fasse anciarmé da mia blëssa a soa ruin-a, ma a l’ha pa podù compì con mi gnun mal a mia contaminassion e onta». {{verse|chapter=13|verse=17}}A l’ero tùit ambajà ‘d pianta. A son prosternasse për adoré Dé e tùit ansema a crijavo: «Noi ‘t laudoma, Nosgnor, d’avèj ardovù a nen ancheuj ij nemis ëd tò pòpol». {{verse|chapter=13|verse=18}}Osia a l’ha dit a Giudita: «Ël Dé Pì che Àut a l’ha benedite, cara mia fija, pì che tute le fomne dla tèra. Ch’a sia benedì Nosgnor Dé, creator dël cel e dla tèra! A l’è chiel ch’a l’ha guidate a tronché la testa dij nòstri nemis. {{verse|chapter=13|verse=19}}La gent as n’aviserà sempe dël coragi ch’it l’has avù, la speransa ch’it l’has avù a tomberà mai pì dal cheur dj’òm, ch’a memorieran për sempe la potensa ëd Nosgnor. {{verse|chapter=13|verse=20}}Che Dé istess at daga celebrità ant ij sécoj!Ch’a t’arpata ‘d bin përchè ti ‘t l’has risigà toa vita për l’umiliassion che a mnassava nòstra gent!An agissand con dritura dëdnans ëd nòst Dé ti ‘t l’has preservane da la ruin-a. == 14 == {{chapter|14}} === Ël consèj 'd Giudita === {{verse|chapter=14|verse=1}}Anlora Giudita a l’ha dije: "Scoteme, car ij mè frej: ciapé sta testa e péndla pì àut possìbil ai merlet dla muraja ‘d nòstra sità. {{verse|chapter=14|verse=2}}Doman matin bonora, speté ch’a s-ciòda la lus ëd la matin e a sia comparì ël sol an sla tèra: anlora, mincadun ch’a ciapa soa armura da guera e che tuti j’òm vajant a seurto da sità!Sernive un comandant, e fé visa coma se i vorèisse calé a la pian-a, vers le prime difèise assire. Ma caleie pa. {{verse|chapter=14|verse=3}}Ij soldà assir andran armesse e an pressa drinta ‘l campament a sërcran ëd dësvijé ij generaj dël sò esércit. Peui a s’assembleran dëdnans ëd la tenda d’Olofernes, ma a lo trovran pa viv. Sesì da la pau a scaperan leugn da vojàutri. {{verse|chapter=14|verse=4}}Anlora i sareve voi e coj ch’a stan an tut ël teritòri d’Israel a seguiteje e a patlé ij fugitiv. {{verse|chapter=14|verse=5}}Ma, anans ëd fé tut sòn, ciameme Achior, l’Amonita. Venta ch’a vëdda e a ‘rconòssa la testa ‘d col ch’a meprisava tant la gent d’Israel e che a l’avìa mnalo ambelessì votandlo a la mòrt con nojàutri". {{verse|chapter=14|verse=6}}Donch, a l’han dun-a ciamà Achior ëd la ca d’Osia, che, an rivand a la ciambreja dël pòpol a l’ha vëddù sùbit la testa d’Olofernes an man ëd n’òm e a l’è tombà për tèra sensa fià. {{verse|chapter=14|verse=7}}Cora ch’a l’han alvalo, chiel a l’è campasse ai pé ‘d Giudita pien ëd riverensa e a l’ha crijà:"Ch’it sie benedìa an tute le ca dla Giudea!Tute le gent ch’a sentiran tò nòm a në saran maravijà. {{verse|chapter=14|verse=8}}Ore dime: contme lòn ch’it l’has fàit ant ësti di”. E Giudita a l’ha contaje dëdnans ëd la gent tut lòn che a l’avìa fàit dal di ch’a l’era surtìa da la sità fin al moment ch’a parlava. {{verse|chapter=14|verse=9}}Finì ëd parlé, ël pòpol a l’è s-cionfà a tuta vos d’argiojissansa e a l’ha ‘mpinì la sità ‘d vos ëd gòj. {{verse|chapter=14|verse=10}}Anlora Achior, an vëddend lòn che ‘l Dé d’Israel a l’avìa compì a l’ha chërdù frem an Dé, a l’é fasse sirconcide e a l’é intrà për sèmper a formé part dël pòpol d’Israel. === La mòrt d'Olofernes === {{verse|chapter=14|verse=11}}Matin bonora, a l’han pendù la testa d’Olofernes a le muraje dla sità. Peui minca n’òm a l’ha ciapà soe arme; a son calà arlongh ij vieuj dj’erse dla montagna dividù an manìpoj. {{verse|chapter=14|verse=1}}J’Assir, an vëddendje, a l’han mandà ‘d soldà a l’arserca dij cap, e costissì a son andàit a conté la neuva a j’ëstratega, e peui ai comandant e a tuti j’ofissiaj. {{verse|chapter=14|verse=13}}A son butasse tuti dëdnans ëd la tenda d’Olofernes e a l’han dije a sò atendent Bagoas:"Dësvija nòst magìster!Përchè sta gusaja d’Israelita a son ancalàsne a calé për dene bataja: a voreran fesse tùit ësterminé!". {{verse|chapter=14|verse=14}}Bagoas a l’é intrà e a l’ha tambussà a l’alcòva dla tenda: a l’era sicur che Olofernes a durmièissa con Giudita. {{verse|chapter=14|verse=15}}Meno che, da già che gnun a rëspondìa, a l’ha dëscostà ‘l ridò për intré andrinta: e a l’ha trovà Olofernes cadàver, dëstèis për tèra randa dl’intrada, sensa soa testa. {{verse|chapter=14|verse=16}}Bagoas a l’é butasse a crijé, a gëmme, a brajé e a s’ës-ciancava le vestimente. {{verse|chapter=14|verse=17}}Peui a l’é sfrandasse ant la tenda ‘ndova che Giudita a l’era logià sensa trovela. Anlora a l’è pressipitasse fòra an facia dla gent an sbramassand: {{verse|chapter=14|verse=18}}"Jë s-ciav a l’han tradine! Na fomna giudea, da sola a l’ha campà d’onta an sla casà ‘d Nabucodenesar! Olofernes a l’è là për tèra decapità!19 Cand che ij comandant dl’armeja assira a l’han sentù coste paròle, a son s-ciancasse ij mantèj e a son restane stravirà drinta ‘d lor. A crijavo fòrt e ij sò braj e uch ëd dolor a ‘rsonavo për tut ël campament. == 15 == {{chapter|15}} === J'Assir a scapo tuti sbaruvà === {{verse|chapter=15|verse=1}}Ij soldà ch’a l’ero ant le tende, a son restà bele ambajà, cand ch’a l’han savù la neuva. {{verse|chapter=15|verse=2}}Frapà da la pau e da l’ësparm, lor a l’han chità ‘l campament, e a testa cin-a a son scampà për ij vieuj dla pian-a e dla colin-a mincadun për sò cont. {{verse|chapter=15|verse=3}}Dcò coj ch’a l’avìo ocupà j’auteur ant j’anviron ëd Betulia a son scapà. E a l’é stàit antlora che j’Israelita bon a porté j’arme a son campasse contra ‘d lor. {{verse|chapter=15|verse=4}}Osia a l’ha mandà ‘d nunsi a Betomestaim, a Bebai, a Coba, a Còla e an tut ël pais d’Israel, për anformeje ‘d lòn ch’a passava; a l’ha animaje tùit a seguité ij nemis për stermineje,{{verse|chapter=15|verse=5}}E pen-a che j’Israelita a l’han savulo, a son campasse tùit ansema contra ij nemis fugitiv, e a l’han dësblaje a tòch fin-a a Coba. E a son rivà dcò la gent ëd Gerusalem e dle montagne përchè dcò lor a l’ero vnùit a savèj ij fàit ancapità ant ël camp dj’Assir, Coj dël pais ëd Ghilead e dla Galilea a l’han tacà ij nemis ëd fianch, an causàndje ‘d greve pèrdite fin-a a Damasch e sò anviron. {{verse|chapter=15|verse=6}}La rimanensa dla gent ëd Betulia a l’é campasse an sij campament assir, e a l’han ravagiaje e vagnane na bon-a pijàita, {{verse|chapter=15|verse=7}}Peui, an tornand dal seguité ij nemis, j’àutri israelita a son fasse padron ëd lòn ch’a restava. La gent dij vilage e dle cassin-e, dla montagna e dla pian-a a l’han ciapà dcò lor un foson ëd botin, përchè a-i në j’era na gròssa caterva. === J'Israelita a selebro soa vitòria === {{verse|chapter=15|verse=8}}Ël gran sacerdòt Joachim e ‘l consèj dj’ansian ëd Israel, ch’a stasìo a Gerusalem, a son vnùit a Betulia. Lor a vorìo réndse cont da lor midem dij boneur che Nosgnor a l’avìa acordà a j’Israelita. Lor a vorìo dcò vëdde Giudita për salutela. {{verse|chapter=15|verse=9}}Intrà ch’a l’ero da chila, a l’han adressaje ‘d làude unànime an disend:» Ti ‘t ses la glòria ‘d Gerusalem, l’orgheuj ëd nòstra rassa, l’onor ëd nòstra gent! {{verse|chapter=15|verse=10}}It ses stàita ti midema a fé tut sòn! It ses ti la causa dël boneur d’Israel e Dé istess a ‘rgiojiss ëd lòn ch’it l’has fàit. Che Nosgnor Onipotènt at benedissa për sempe!”. E tut ël pòpol a l’ha rëspondù:"Amen!Ch’a sia parèj!». {{verse|chapter=15|verse=11}}J’Israelita a l’han passà tranta di a ravagé ‘l camp assir. A l’é stàit donà a Giudita la tenda d’Olofernes, soa argentaria, ij sò let, ij sò vas e tùit ij sò parament. Chila a l’ha pijàit tut, a l’ha cariane na part an sla soa mula e peui a l’ha giovà ij sò chèr ambaronàndie ansima la ròba. {{verse|chapter=15|verse=12}}E tute le fomne d’Israel a son vnùite a vëdla, e cheicadun-a a la felissitava an dedicàndje na dansa an sò onor. E Giudita a l’ha ciapà ‘d boché ‘d feuijage e a l’ha dane a le fomne che a l’ero con chila. {{verse|chapter=15|verse=13}}Chila e soe compagne a son ancoronasse con branch d’uliv. Peui, Giudita a l’è butasse an testa al cortegg, an condusend la dansa dj’àutre fomne. Tuti j’òm d’Israel a-j seguitavo con soe arme e con coron-e ‘d feuje: lor a cantavo a vos àuta. === L'imn ëd làude 'd Giudita === {{verse|chapter=15|verse=14}}Giudita a l’ha ‘ntonà un cant ëd arconossensa dëdnans ëd tut Israel e ‘l pòpol antregh a l’é giontasse a sò cant: == 16 == {{chapter|15}} {{verse|chapter=16|verse=1}}Giudita a l’ha cantà parèj: «Al son dij tambornin dansé dëdnans ëd Nosgnor, canté al Signor al son dij cimbalis! antoné un salm ëd lauda, esaltelo e proclamé sò nòm! {{verse|chapter=16|verse=2}}Përchè Nosgnor a l’é un Dé ch’a buta fin a le guere; chiel a l’ha torna portame an sò campament an tra soa gent, a l’ha liberame da mè persecutor.{{verse|chapter=16|verse=3}}Assur a l’é rivà da le montagne dël nòrd, con n’armeja ‘d desen-e ‘d milen-e: sò gran nùmer a stopava ij torent e ij sò sivalié a coatavo ij brich. {{verse|chapter=16|verse=4}}Ij nemis a vorìo deje feu a tut ël pais, passé a fil d’ëspà nòstri giovo, campé për tèra nòstre masnà, ciapé tanme pijàita nòstri fiolin, rapì nòstre fije. {{verse|chapter=16|verse=5}}Nosgnor Onipotent a l’ha dësblàje, an valendze ‘d na fomna! {{verse|chapter=16|verse=6}}Përchè ‘l guerié poderos a l’é pa stàit sversà da ‘d giovo pien ëd fòrsa, e gnanca patlà da fieuj ëd titan, nì d’àut gigant a l’han drocalo, ma Giudita, la fija ‘d Merari: a l’ha dësarmalo con la blëssa ‘d sò visagi. {{verse|chapter=16|verse=7}}Për liberé Israel da l’angossa chila a l’ha chità soa vesta da vìdoa, a l’é profumasse ‘l moro, {{verse|chapter=16|verse=8}}e a l’è coefasse ‘d na coron-a ij cavej; A l’é vestisse ‘d lin për sedùe ‘l nemis. {{verse|chapter=16|verse=9}}Soe sàndole a l’han anciarmà ij sò euj, soa blëssa a l’ha ‘mpërzonà sò cheur e ‘l sàber a l’ha tranciaje ‘l còl. {{verse|chapter=16|verse=10}}Ij Persian a l’han tramblà dëdnans ëd sò corage, e soa fòrsa a l’ha sbaruvà ij Medi. {{verse|chapter=16|verse=11}}E mè pòpol acablà a l’ha bramà fòrt, e j’Assir a son ëstàit sesì dë sparm; ij mè pòver a l’han brajà e lor a son stane bolversà, a l’han crijà fòrt a j’àutri a son scapà. 12 Da pusil a l’han passaje da part a part, tanme disertor a l’han trapassaje con flecie, a son mòrt sota j’armeje ‘d Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=13}}«I andrai a canté a Nosgnor na càntica neuva: Signor, ti ‘t ses glorios e grand, Toa potensa a l’é na maravija, as peul pa vince. {{verse|chapter=16|verse=14}}Che tute toe creature a sio pronte a servite, ti ch'it l’has mach da parlé përchè tut a esista, ti ch'it l’has mandà tò Spìrit për feje. Gnun a peul arviresse a toa paròla. {{verse|chapter=16|verse=15}}Le montagne e ij mar a trambleran su soe fondamenta, ròch e priòch a s’ëslingueran tanme sira, ma coj ch’a l’han tëmma ‘d ti,a podran sempe conté con tò amor. {{verse|chapter=16|verse=16}}Ël përfum agreàbil d’un sacrifissi a l'é bin pòch për ël Signor, la grassa ‘d n’olocàust a l’è pa pro për ti. Ma col ch’a rëspeta Nosgnor a l’avrà na grandëssa duràbla. {{verse|chapter=16|verse=17}}Maleur ai pòpoj ch’a s’àusso contra nòstra gent! Nosgnor Onipotènt a-j castijerà ‘nt ël di dël Giudissi: feu e verm a dvoreran le carn ëd lor, e a brameran ëd dolor për sèmper”. {{verse|chapter=16|verse=18}}Rivà a Gerusalem a son andàit a adoré Nosgnor. A son purificasse, a l’han smonù ëd sacrifissi complet, d’oferte volontàrie e d’àutri don. {{verse|chapter=16|verse=19}}Giudita a l’ha armëttù al templi, tùit ij parament d’Olofernes che ‘l pòpol a l’avìa daje. Ël ridò ch’a l’avìa pijàit da la stansia da let d’Olofernes, tanme oferta sacrà a Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=20}}Për tre mèis la gent a l’ha celebrà la vitòria a Gerusalem aranda dël leu sant dël templ, e Giudita a l’era restà con lor. === Mòrt ëd Giudita === {{verse|chapter=16|verse=21}}Passà coj di, a son tornasne tùit a ca soa. Giudita a l’era tornà a Betulia ‘ndova ch’a l’é andàita anans a vive ant la soa proprietà. Tant che a l’ha vivù soa ‘rputassion a l’é spantiasse për tut ël pais. {{verse|chapter=16|verse=22}}A l’ha avù vàire pretendent ch’a l’avìo maitass ëd mariela. Ma chila a l’ha mai pì vorsù acasesse e gnun òm a l’é mai pì avzinasse a chila apress che sò marì Manasse a l’era mòrt e stàit sotrà con soa gent. {{verse|chapter=16|verse=23}}Giudita a l’é rivà motobon an là d’età. A l’ha mach sempe abità la ca ‘d sò marì fin-a a la bela età ‘d sentessinch ann: anans ëd meuire a l’ha conceduje la libertà a soa sërvanta ; apress a l’é mòrta a Betulia e a l’han sotrala ant ël camp ëd la balma ch’a fasìa da tomba dcò për sò marì. {{verse|chapter=16|verse=24}}La gent d’Israel a l’ha fàit set di ëd deul për chila. Sèmper anans ëd meuire, Giudita a l’avìa distribuì tut lòn ch’a l’avìa an tra ij parent pì davzin ëd sò marì Manasse e ‘d soa pròpia famija. {{verse|chapter=16|verse=25}}Fin-a che Giudita a l’é stàita an vita, e motobin ëd temp apress, mai pì gnun a l’é ancalasne d’anchieté j’Israelita. [[Category:Bibia]] [[Category:Testament Vej]] [[Category:Deuterocanònich]] djmeval0xxfi2ebpe1kfegv4nz5yd8d 34814 34813 2024-10-24T06:53:45Z 93.150.244.167 /* L'orassion ëd Giudita */ 34814 wikitext text/x-wiki {{header | title = [[La_Bibia_piemontèisa|La Bibia piemontèisa]] | author = | section = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich|Ij Deuterocanònich]] | previous = | next = | notes = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Giudita/Introdussion|Introdussion]] }} {{TOCright}} = Ël lìber ëd Giudita = == 1 == {{chapter|1}} === Arpacsad a fortìfica Ecbatan-a === {{verse|chapter=1|verse=1}}Dl’ann ch’a fa dódes dël regn ëd Nabucodenesar, ch’a l’avìa regn an sl’Assiria an Ninive, la sità gròssa, Arpacsad a regnava an sij Medi an Ecbatan-a. {{verse|chapter=1|verse=2}}Chiel-sì a l’ha construì ant j’anviron d’Ecbatan-a muraje ‘d pera tajà ant la mzura ‘d tre cùbit ëd larghëssa e ses ëd longhëssa, an portand l’autëssa dël mur a stanta cùbit e la larghëssa a sinquanta. {{verse|chapter=1|verse=3}}Aranda dle pòrte dla sità a l’ha drissà ëd tor an muradura àute sent cùbit e larghe sessanta a la fondassion; {{verse|chapter=1|verse=4}}e costruì ëd pòrte alvàndie fin-a a l’autëssa dë stanta cùbit: mincadun-a larga quaranta cùbit, për la surtìa dij sò guerié vajant e la parada dij sò fantassin. {{verse|chapter=1|verse=5}}Anlora rè Nabucodenesar a l’ha portà la guera a Arpacsad ant la pian-a granda, visadì an cola pian-a ch’as treuva ant ël teritòri ëd Ragau. {{verse|chapter=1|verse=6}}Tuti coj ch’a stasìo ant le montagne e coj dl’Eufrate, dël Tigris e dl’Hidaspà, e coj ch’àbito ant la pian-a d’Arioch, rè dj’Elamita <ref>valadì l'Elimàide, provinsa oriental dij Persian.</ref>, a son ëscontrasse contra ‘d Nabucodenesar. Parèj che vàire nassion a son trovasse assemblà n' agiut dij fieuj ëd Cheleod, visadì dij Medi. === Nabucodenesar a pùblica n'ultimatum === {{verse|chapter=1|verse=7}}Anlora Nabucodenesar rè dj’Assir a l’ha spedì ëd messagé a tute le gent ëd la Persia e a tùit j’abitant ëd le region ocidentaj: a coj dla Cilicia e ‘d Damasch, dël Liban e dl’Antiliban e a tuta la gent ëd la fassa dj’anviron dël mar, {{verse|chapter=1|verse=8}}e a coj che a fasìo part ëd la gent dël Carmel e ‘d Ghilead, dl’àuta Galilea e dla pian-a gròssa d’Esdrelon; {{verse|chapter=1|verse=9}}e a tuti coj ch’a l’ero drinta la Samaria e an soe sità, o che abitavo dë ‘dlà dël Giordan fin-a a Gerusalem, Batane, Chelus e Cades e al fium d’Egit, Tafnes, Ramses e tuta la tèra ‘d Ghessen, {{verse|chapter=1|verse=10}}e andasend fin-a a la region dzora ‘d Tanis e Memfi, e ancora comprendend la gent d’Egit fin-a a le finaje d’Etiòpia. {{verse|chapter=1|verse=11}}Mach che ij pòpoj ëd tute coste region a l’han pa daje da ment a l’anvit ëd Nabucodenesar rè dj’Assir, e a son nen andàit a fé la guera con chiel, përchè a l’avìo gnun-e tëmme ‘d chiel e a lo consideravo n’òm basta ch’a sia. Lor a l’han mandà andaré ij sò messagé con dzonor e a man veuide. {{verse|chapter=1|verse=12}}A l’é stàit parèj che Nabucodenesar a l’é anviscasse ‘d flin-a afrosa contra ‘d tuti coj pais e a l’ha giurà për sò tròno e për sò regn ëd tiré arvangia con la spa dij teritòri dla Cilicia, dla Damasen-a e dla Siria, e ‘d soprime tute le popolassion Moabite, ij fieuj d’Amon, tuta la Giudèa e j’abitant tuti dl’Egit fin-a ‘n brova dij doi mar. === Arpacsad a l'é batù === {{verse|chapter=1|verse=13}}Dl’ann ch’a fa disset a l’ha marcià con l’armeja contra ‘d rè Arpacsad, a l’ha batulo dasendje ‘l gir a sò esèrcit con tuta soa cavalarìa e sò chèr. {{verse|chapter=1|verse=14}}A l’é fasse padron ëd soe sità, rivand fin-a a Ecbatan-a, conquistand-ne le tor, ravagiand-ne piasse e crosiere, scarnificand-ne la blëssa. {{verse|chapter=1|verse=15}}Arpacsad a l’ha arciapalo an sle montagne ‘d Ragau, crivlalo ‘d flecie e da col di a l’ha gavalo d’an mes. {{verse|chapter=1|verse=16}}Peui a l’é tornà a Ninive, con tuta l’armeja ramassà dal mond, ch’a l’era un foson sensa fin ëd combatent e a l’é fermasse ambelelà, chiel e sò esèrcit, për sentevint di dàndse a divertiment, disné e bela vita. == 2 == {{chapter|2}} === Spedission contra dl’Ocident === {{verse|chapter=2|verse=1}}Ël di che a fa vintedoi dël prim mèis dl’ann ch’a fa disdeut, a l’é ‘ncapità sòn: ant ël palass ëd Nabucodenesar rè d’Assiria a l’é tratasse dla manera ‘d pijesse arvangia ‘d tute cole tere, com a l’era disse. {{verse|chapter=2|verse=2}}Chiel a l’ha convocà tùit ij sò ministr e sò dignitari, a l’ha con lor tenù consèj secret e mostrà ‘d pianta tut ël malfé ëd cole tère. {{verse|chapter=2|verse=3}}Costissì a l’avìo dessidù ëd fé meuire tuti coj ch'a l’avèisso pa seghità l’órdin ëd soa boca. {{verse|chapter=2|verse=4}}E sòn a l’é ancapità: esaurìa la consultassion, Nabucodenesar, rè dj’Assir, a l’ha convocà Olofernes<ref> Olofernes e Bagoas(Giudita 12:11) a son nòm persian.</ref>, general an cap ‘d soe armeje, ch’a l’era sò scond, e a l’ha dije: {{verse|chapter=2|verse=5}}"Përparèj a parla ‘l rè grand, sgnor ëd tuta la tèra: Varda, ti ‘t surtiras tant ‘me lugtenent, e con ti ‘t l’avras ciapà d’òm vajant ëd fòrsa: sentevintmila fantassin, e un gròss foson ëd cavaj con sò sivalié, dël nùmer ëd dodesmila; {{verse|chapter=2|verse=6}}con tut lòn t’andras a scontrete contra ‘d tùit ij pais dl’ocident, da già ch’a l’han pa ubidì al comand ëd mia boca. {{verse|chapter=2|verse=7}}A lor it ordineras ëd parete soe oferte ‘d tèra e d’eva, tanme marca ‘d sotmission sensa condissio. Mi i-j farai sente tut ël pèis ëd mè furor!Mia armeja a greverà dzora minca tòch ëd tèra e a ravagerà tut a sò passagi. {{verse|chapter=2|verse=8}}Tuti coj che a tomberan ferì a ampiniran soe combe e minca torent e fium a sarà pien a ras ëd caròpe. {{verse|chapter=2|verse=9}}Ij sò përzoné a saran arpossà fin-a ai finagi estrem ëd la tèra. {{verse|chapter=2|verse=10}}Ti donch òcupa për mi tut sò teritòri: na vira ch’a saran arendusse a ti, it-j tniras a mia disposission fin-a al di ch'i vnirai mi istess a castijéje. {{verse|chapter=2|verse=11}}Për lon ch’a riguarda j’arviros, che tò euj a l’àbia pa ‘d compassion: ch’a sio destinà a la mòrt e a la devastassion për tut sò pais. {{verse|chapter=2|verse=12}}Con sòn a l’é vrità che mi i son viv e a viv la potensa ‘d mè regn, sòn a l’é lòn ch’i diso e ch’i farai ëd mia man!{{verse|chapter=2|verse=13}}Pijìte varda ‘d pa trasgredì gnun-a paròla ‘d tò sgnor: nen. Nopà it portras a compiment lòn ch’i l’hai comandate e buta pa ‘d temp a passé a l’assion ij mè comand!”. === Campagna d'Olofernes === {{verse|chapter=2|verse=14}}Olofernes a l’é surtì da la cort ëd sò sgnor: a l’ha convocà tùit ij potent, ij generaj e ij comandant dl’armeja assira. {{verse|chapter=2|verse=15}}Peui a l’ha sernù j’òm për la bataja, com a l’avìa comandaje sò sgnor, cheicòsa coma sentevintmila guerié, pì dodesmila arcé a caval, {{verse|chapter=2|verse=16}}e a l’ha ciadlàje an rangh com as costuma ‘nquadré la tropa për la guera. {{verse|chapter=2|verse=17}}A l’ha ciapà na caterva ‘d gamej e ‘d borich e muj tanme echipage a le trope, e un foson ëd beu, feje e crave për proviande. {{verse|chapter=2|verse=18}}Na quantità ‘d provision për minca un fant, e un riforniment gròss d’òr e d’argent a rivava dal tesòr dël rè. {{verse|chapter=2|verse=19}}Peui a son partì, Olofernes con tuta soa armeja për anandié la spedission e precede rè Nabucodenesar a coaté la tèra ‘d ponent con sò cariagi, sivalié e fanterìa sernùa. {{verse|chapter=2|verse=20}}A l’era giontasse a lor na moltitùdin vària e ‘d bon nùmer ëd soldà d’àutri pòpoj, tant ‘me d’aliòstre o come la póer ëd la tèra, ampinìo tut, as podìo pa contesse. {{verse|chapter=2|verse=21}}Da Ninive a l’han marcià për tre di an diression ëd la pian-a ‘d Bectilet e a l’han butà camp aranda dla montagna ch’a stà a snìstra dl’Àuta Cilicia. {{verse|chapter=2|verse=22}}Da là, an bogiand tut sò esèrcit, fantassin, cavaj e cariagi, Olofernes a l’é portasse anvers ëd la montagna. {{verse|chapter=2|verse=23}}A l’ha vastà Fud e Lud e ravagià ij fieuj ëd Rassis e j’Ismaelita, ch’a stasìo ant ël desert a mesdì ëd Cheleon. {{verse|chapter=2|verse=24}}Peui, passà l’Eufrate, a l’ha dëstraversà l’Àuta Mesopotàmia e drocà tute le sità fortificà an sël torent d’Abron-a fin-a al mar. {{verse|chapter=2|verse=25}}A l’é dcò fasse padron ëd la Cilicia, an ësterminand tuti j’opositor e rivand ant la region ëd Iafet an meridion a le finaje dl’Arabia. {{verse|chapter=2|verse=26}}A l’ha sircondà tùit ij Madianita e butà a feu soe tende an pijàndje ‘l cabial. {{verse|chapter=2|verse=27}}Andasend anans, a l’é calà ‘nvers la pian-a ‘d Damasch, ant ij di dl’amson dël gran, a l’ha daje feu a tùit ij sò camp, votà a la dësparission total ij sò strop e sò cabial, ravagià soe sità, vastà soe campàgne e passà a fil d’ëspà tùit ij giovo. {{verse|chapter=2|verse=28}}La pau e lë sparm ch’a fasìa a l’é anlora spantiasse për tute le gent costiere, coj ëd Sidon e ‘d Tir, j’abitant ëd Sur e Ochin-a, ël pòpol ëd le sità d’Jemnà, e dcò la gent d’Asdod e d’Ascalon: tùit a l’han avune na tëmma gròssa. == 3 == {{chapter|3}} === Implorassion ëd pas === {{verse|chapter=3|verse=1}}Për lòn tute cole sità a l’han mandaje ‘d messagé (a Olofernes) con propòste ‘d pas: {{verse|chapter=3|verse=2}}"Varda, nojàutri, fieuj dël gran rè Nabucodenesar, i soma ambelessì dëdnans ëd ti: fa ‘d noi lòn ch’a piasrà a tò euj.{{verse|chapter=3|verse=3}}Beica nòstre ca, tute nòstre località, tùit ij nòstri camp ëd gran, j’ëstrop ëd bestiam mnu e gròss e tut ël cabial dij nòstri atendament a son a toa disposission: fane lòn ch’at ësmijerà bin. {{verse|chapter=3|verse=4}}Dcò nòstre sità e tuti coj ch’a-i j’ëstan andrinta: a son tò servitor, ven e fane lòn ch’a piasrà a tò euj”. {{verse|chapter=3|verse=5}}J’òm a son presentasse ai pé d’Olofernes e a son esprimùsse përparèj. {{verse|chapter=3|verse=6}}Anlora chiel a l’é calà arlongh la còsta con soa fòrsa d’armeja e a l’ha butà ‘d garnison ant le sità fortificà, peui a l’ha prelevà d’òm tant ‘me ausiliari. {{verse|chapter=3|verse=7}}Cola gent con tùit ij pais dj’anviron a l’han arseivùlo con coron-e, còr e tambornin. {{verse|chapter=3|verse=8}}Mach che chiel a l’ha fàit campé giù tùit ij sò templ<ref> ambelessì i seguitoma 'l test aramaich sirìach: ij test grech a l'han "teritòri".</ref> e tajà ij boschèt sacrà, përchè a l’era staje ordinà ‘d dëstruve tùit ij dio dla tèra, ëd manera che tute le gent a l’avèisso adorassion mach për Nabucodenesar e che tute le lenghe e sò tribù a lo anvochèisso parèj d’un dio. {{verse|chapter=3|verse=9}}A l’é peui rivà an facia d’Esdrelon, aranda ‘d Dotaia, ch’a l’é dëdnans ëd la caden-a granda dle montagne dla Giudèa. {{verse|chapter=3|verse=10}}E a l’han butà campament an tra Guebai e Sitòpolis e Olofernes a l’é restà ambelelà për un mèis antregh për buté ansema tuta la pijàita ‘d soe armeje. == 4 == {{chapter|4}} === Giudea a l'erta === {{verse|chapter=4|verse=1}}J’Israelita ch’a stasìo an Giudèa a son vnùit a savèj tut lòn che Olofernes, general an cap ëd Nabucodenesar rè dj’Assir a l’avìa fàit a le gent, e com a l’avìa ravagià tùit ij sò templ, an votàndje a la dësparission total. {{verse|chapter=4|verse=2}}A son ëstàit motobin sbaruvà për ël vnì anans ëd l’armeja assira e a motiv ëd la tëmma për Gerusalem e për ël Templ ëd Nosgnor, sò Dé. {{verse|chapter=4|verse=3}}Nen mach, ma lor a l’ero pen-a tornà da përzoné e da pòch la gent a l’era assemblasse con rabel an Giudèa për consacré torna autar, templ e utiss sacrà ch’a l’ero stàit profanà. {{verse|chapter=4|verse=4}}Për lòn a l’han mandà ‘d nùnsi an tut ël teritòri dla Samaria, a Cona, Bet-Coron, Belmain, a Gérico, e ancor a Coba, a Esora e ai varèj ëd Salem. {{verse|chapter=4|verse=5}}E a l’han ocupà tute le bëcche dle pì àute montagne, anmurajà ij pais ëd cole bande e fàit cheuje proviande an preparassion ëd la guera, tant pì che ant le pian-e a l’avìo acabà l’amson. {{verse|chapter=4|verse=6}}Joachim, ël gran sacerdòt ëd Gerusalem a coj temp, a l’ha scrivuje a la gent ëd Betulia e Betomestaim <ref> A l'é pa dàit da savèj cheicòsa 'd pì dë ste doi sità. As capiss mach che Betulia a fussa an posission strategica 'nvers la Giudèa.</ref>, ch’a son an facia a Esdrelon, a l’intrada dla pian-a ch’a s’ëslàrga fin-a aranda ‘d Dotain, {{verse|chapter=4|verse=7}}an comandàndje d’ocupé ij pass travers le montagne, përchè da là as dovertava la stra d’intrada për la Giudèa e a sarìa stàit belfé fërmeje a la montà, andova ch’a l’ero obligà për ël passagi strèit a ‘ndé anans tùit a doi a doi. {{verse|chapter=4|verse=8}}E j’Israelìta a l’han fàit përparèj com a l’era stàit ordinà dal grand sacerdòt Joachim e ‘l senat dël pòpol d’Israel, ch’a stasìa a Gerusalem. === Orassion e pentiment === {{verse|chapter=4|verse=9}}Dël midem temp tuti j’Israelita a l’han aussà sò crij a Dé con fërvorosa ‘nsistensa e tùit a son ùmiliasse con autërtanta ‘nsistensa. {{verse|chapter=4|verse=10}} Lor, soe fomne e le masnà, ij sò strop, sò avèj e tùit ij resident e salarià e sò s-ciavandé a son umiliasse butàndze ‘d tërliss ëd sach an sij ren. {{verse|chapter=4|verse=11}}Minca n’òm o fomna israelita e ij cit ch’a stasìo a Gerusalem a son prosternasse dëdnans dël templ e con la sënner an sël cupiss e a dëstendìo le man dëdnans ëd Nosgnor. {{verse|chapter=4|verse=12}}A l’han anvlupatà ‘d sach ëdcò l’autar e crijà àut anvers al Dé d’Israel tùit ansema e ‘ntensament, an suplicand che soe masnà a fùisso pa bandonà a l’ëstermini, soe fomne a esse s-ciave, le sità ‘d soa ardità a la dëstrussion, ël santuari a la profanassion e al dëspresi dle gent. {{verse|chapter=4|verse=13}}Nosgnor a l’ha sporzù l’orija a sò crij ëd lor e a l’ha virà l’ësguard a la tribulassion, antramentre che la gent a fasìa digiun da vàire di an tuta la Giudèa e an Gerusalem dëdnans al santuari dël Signor Onipotènt. {{verse|chapter=4|verse=14}}Joachim grand sacerdòt e tuti j’àutri sacerdòt ch’a stasìo dëdnans ëd Nosgnor e tuti coj ch’aministravo ël cult divin, con ij ren sandrà ‘d tërliss, a smonìo l’olocàust përpetual, ij sacrifissi votiv e j’oferte generose dla gent. {{verse|chapter=4|verse=15}}Tùit ij sò turban a l’ero coatà ‘d sënner e a ‘nvocavo a tuta fòrsa ‘d vos a Nosgnor, përchè a provëddèissa ‘d manera benévola al destin ëd la ca d’Israel. == 5 == {{chapter|5}} === Consèj contra j'Israelita === {{verse|chapter=5|verse=1}}A l’han faje savèj a Olofernes, general an cap dl’armeja d’Assur, che j’Israelita a l’ero prontasse a la guera, e ch’a l’avìo sbarà ij pass ëd montagna, fortificà tute le bëcche pì àute e butà d’antrap ant le pian-e. {{verse|chapter=5|verse=2}}Chiel a l’é anrabiasse motobin, a l’ha convocà tùit ij cap ëd Moab, j’ëstratega amonita e tùit ij sàtrap ëd la còsta dël mar, {{verse|chapter=5|verse=3}}e a l’ha dije:"Spiegheme un pòch, fieuj ëd Canan, che gent ch’a l’é costassì ch’a stà an sle montagne, coma ch'a son le sità ch'a àbito, vàire a son soe fòrse armà, e ‘ndova ch’a stà la fòrsa ‘d lor e col che a l’é ch’a sia butasse tanme cap e condotié ‘d soa armeja; {{verse|chapter=5|verse=4}}i veui dcò savèj përchè ch’a sio arfudasse d’ëvnime ‘ncontra, diversament da tute le gent dl’Ocident"<ref> Concet butà n'evidensa dël "nen conformism ebràich"(cfr Éster 3:8).</ref>. === Rapòrt d'Achior === {{verse|chapter=5|verse=5}}Achior, ël condotié ‘d tùit ij fieuj D’Amon a l’ha rëspondùje:"Che mè sgnor as dégna d’ëscoté na paròla dai làver ëd sò servidor: mi i farai savèj la vrità dzora ‘d cola gent ch’a stà an sla montagna, cola davzin-a a ti: gnun-a busiardarìa andrà seurte da la boca ‘d tò servidor. {{verse|chapter=5|verse=6}}Ës pòpol a l’ha ij Caldé tant ’me grand-antich. {{verse|chapter=5|verse=7}}Lor a l’ero trasferisse anans ëd tut an Mesopotàmia, përchè a l’avìo pa vorsù seghité le divinità dij sò cé, cora ch’as trovavo ant ël pais dij Caldé. {{verse|chapter=5|verse=8}}An efet, a l’avìo chità la costuma dij sò cé an adorand ël Dé dij cej, col Dé che lor a l’avìo conossù: për lòn a l’avìo taparaje via d’an facia dle divinità d’antan e lor a l’avìo trovà sosta an Mesopotàmia, andova ch’a l’avìo avù residensa për vàire. {{verse|chapter=5|verse=9}}Meno che, sò Dé a l’ha dije ‘d seurte dal pais che a j’ospitava e d’ëvnì ant ël pais ëd Canan. Ambelelà a son stabilisse an moltiplicand sò òr e sò argent e motobin ëd cabial. {{verse|chapter=5|verse=10}}Peui a son calà n’Egit, përchè la famin-a a l’avìa ciapà tut ël pais, e a son restaie tanme strangé, fin-a tant ch’a l’han trovà da vive. Ambelelà a son vnùit a esse na fòrsa ‘d bon nùmer, tant che soa dëssendensa as podìa pa contesse. {{verse|chapter=5|verse=11}}Mach che, a l’é alvasse contra ‘d lor ël rè d’Egit, ch’a l’ha sfrutaje ant la preparassion dij mon e, për lòn, umiliàje e trataje da s-ciav. {{verse|chapter=5|verse=12}}Lor a l’han suplicà sò Dé che a l’ha patlà tut ël pais d’Egit con castigh sensa rimedi. Për lòn j’Egissian a l’han taparaje via da l’Egit, {{verse|chapter=5|verse=13}}E Dé a l’ha salvaje dëdnans ël Mar Ross, an {{verse|chapter=5|verse=14}}mnàndje për ël camin dël Sinai e ‘d Cades-Barnea: lor a l’han eliminà tuti coj ch’a stasìo ant ël desert. {{verse|chapter=5|verse=15}}A l’han abità ‘l pais dj’Amorita e a l’han ësterminà con soa fòrsa tùit ij Chesbonita. Apress a l’han passà ‘l Giordan e a son ansediasse an tute cole montagne. {{verse|chapter=5|verse=16}}A l’han mandà via dëdnans ëd lor ij Canané, ij Perisita, ij Gebusé, Sichem e tùit ij Guirgasian ch’abitavo ant ël teritòri da vàire. {{verse|chapter=5|verse=17}}An efet, fin-a tant che lor a pëccavo nen contra ‘d sò Dé a l’ero ant ël boneur, përchè ‘l Dé che a l’é con lor a l’ha an ghignon l’angiustissia. {{verse|chapter=5|verse=18}}Ma, cand che nopà a s’ëslontanavo da j’ordinament che sò Dé a l’avìa fissà, a patìo ‘d gròsse dësfàite an vàire guere e a son ëstàit deportà përzoné an pais forësté, sò Templ ëd sò Dé a l'é stàit rasà e ij sò nemis as fasìo padron ëd soe sità. {{verse|chapter=5|verse=19}}Adess ch'a son tornà a sò Dé, a son montà da la dëspersion andova ch’a l’ero stàit sbardlà, a son arpijàsse Gerusalem, andova ch’a l’é sò santuari, e a son torna stabilisse an sle montagne, che anans a l’ero dzerte. {{verse|chapter=5|verse=20}}Ore, mè sgnor sovran, s’a-i fùissa càiche aberassion an costa gent përchè a l’ha pëccà contra ‘d sò Dé, valadì, s’is n’antajoma, andómie pura contra an daséndje bataja për vagnéje!”. {{verse|chapter=5|verse=21}}Nopà, se a-i é gnun-a trasgression da soa part, che mè sgnor a vada da n’àutra banda, përchè ‘l Signor sò Dé, a vada pa esse në scù për lor e nojàutri motiv d’ësvergna për tuta la tèra!”. {{verse|chapter=5|verse=22}}E varda-lì lòn ch’a l’é passà: pen-a che Achior a l’ha sarà ‘l dëscors, tuta la furfa ch’a stassionava d’antorn ëd la tenda, a l’é butasse a barboté, antramentre che j’ufissiaj d’Olofernes, j’abitant ëd la còsta e ij Moabita a vorìo masselo. {{verse|chapter=5|verse=23}}Andoma pa avèj tëmma d’Israelita, a disìo: I vedreve ch’a son mach un pòpol sensa esercit e che a peulo pa sostnì n’ëschierament ëd fòrse. {{verse|chapter=5|verse=24}}Donch, andómie contra, sovran Olofernes, e lor a saran pastura për tuta toa armeja!”. == 6 == {{chapter|6}} === Achior consegnà a j'Israelita === {{verse|chapter=6|verse=1}}Pasiasse l’agitassion dj’òm ch’a fasìo sercc tut d’antorn dël consèj, Olofernes, general an cap ëd le fòrse d’armeja d’Assur, a l’ha dije a Achior, a la presensa ‘d tut ël pòpol dj’ëstrangé e ‘d tùit ij Moabita. {{verse|chapter=6|verse=2}}"Chi ses-to, ti Achior, e vojàutri, mersenari efraimita, për profetisé dzora ‘d nojàutri coma ti ‘t l’has fàit ancheuj, Achior? Veusto dine ‘d nen fé guera a la dëssendensa d’Israel, përchè a l’avrìo protession ëd sò Dé da l’àut? E peui, é-lo miraco, d’àutri dio fòra ‘d Nabucodenesar? A sarà chiel a mandé soa potensa për ëstermineje da la facia dla tèra, nì a servirà sò Dé a libereje. {{verse|chapter=6|verse=3}}Ma noi, sò servidor, i-j ramasseroma via con un sol òm, përchè a sostniran pa la possansa ‘d nòstri cavaj. {{verse|chapter=6|verse=4}}I bruseroma ca soa, soe montagne a saran cioche ‘d sò sangh, soe vàude pien-e a ras dij sò mòrt, nì a podran sté an pé dëdnans ëd nojàutri: andran tùit a meuire. Sòn a l’é lòn ch’a dis rè Nabucodenesar, sgnor ëd tuta la tèra: soe paròle a podran pa smentisse. {{verse|chapter=6|verse=5}}Ma ti, Achior, mersenari d’Amon, ti ch’it l’has dit tut sòn ant ël di ëd tò maleur, it vëdras mai pì mè moro d’ancheuj fin-a a mia arvàngia dzora ‘d costa dëssendensa ch’a ven da l’Egit. {{verse|chapter=6|verse=6}}Antlora ‘l fèr dij mè soldà e la caterva dij sërvent ëd mia armeja at pasrà da part a part toe còste e ti ‘t tomberas an tra le caròpe, cand che mi i tornerai a vëdte. {{verse|chapter=6|verse=7}}Ij mè servidor at mneran anvers ëd la montagna, an lassàndte ant un-a dle sità costrùe an sl’ersa, {{verse|chapter=6|verse=8}}e t’andras pa a meuire fin-a tant ch’it saras massà con j’Israelita. {{verse|chapter=6|verse=9}}Përchè ses-to vnùit spali? Spera nen drinta ‘d ti che lor a sio pa ciapà. Nen ëd lòn ch’i l’hai dit a sarà sensa efet". {{verse|chapter=6|verse=10}}E Olofernes a l’ha comandà ai sò sërvent ch’a l’ero drinta ‘d soa tenda ‘d ciapé Achior, për espónlo ant j’anviron ëd Betulia e ‘d bandilo për lasselo ant le man israelita. {{verse|chapter=6|verse=11}}Ij servidor a l’han pijalo e portalo fòra dal campament, an campagna rasa, a l’han mnalo ant ël bel mes ëd la pian-a anvers la montagna dov as treuvo j’adoss ëd Betulia. {{verse|chapter=6|verse=12}}Cand j’òm ëd la sità, a l’han s-cèiraje an sël crest ëd la montagna, a l’han ciapà j’arme e, surtì da la sità a son adressasse al crest. E tùit ij frandieuj a l’han ocupà ij vieuj ëd montà dla sità e a son butasse a pijeje a prassà. {{verse|chapter=6|verse=13}}J’àutri, a la sosta dla montagna, a l’han gropà Achior e a l’han bandonalo ai pendis ëd la montagna, peui a son tornàsne da sò sgnor. {{verse|chapter=6|verse=14}}J’Israelita, ch’a l’ero calà da la sità, a son avzinasse a chiel, a l’han dësgropalo e, portalo an Betulia, a l’han mnàlo ai cap ëd la sità. {{verse|chapter=6|verse=15}}An col temp a j’ero Osia fieul ëd Mica dla tribù ëd Simeon, Cabri fieul ëd Gotoniel e Carmi fieul ëd Melchiel. {{verse|chapter=6|verse=16}}Dun-a a l’han convocà ansema tuti j’ansian ëd la sità. Ij giovo e le fomne a son giontasse a la Ciambreja: a l’han butà Achior an mes a tuta l’adunansa e Osia a l’ha ciamaje lòn ch’a l’era ‘ncapità. {{verse|chapter=6|verse=17}}Ël pòr Achior a l’ha ‘rferì le paròle dite al consèj d’Olofernes e tut ël dëscors che Olofernes a l’avìa pronunsià an mes ai cap dj’Assir e lòn che con sagna a l’avìa dit contra la gent d’Israel. {{verse|chapter=6|verse=18}}Anlora tut ël pòpol a l’é prosternasse a adoré Dé e a l’han anvocà sò agiut con coste paròle: {{verse|chapter=6|verse=19}}"Nosgnor, Dé dël cel, beica l’orgheuj dij nòstri nemis!Pòrta misericòrdia dl’umiliassion ëd nòstra dëssendensa: giùtne ant ës di ëd maleur, përchè i soma crasà ma soma dcò ij tò consacrà”<ref>Për mojen ëd l'Aleansa tut Israel a l'é "Sacrà a Nosgnor" valadì "sernù,separà për Chiel".</ref>. {{verse|chapter=6|verse=20}}Peui a l’han confortà e ancoragià Achior an laudàndlo motobin për lòn ch’a l’avìa dit e fàit. {{verse|chapter=6|verse=21}}Da part soa Osia, chità la riunion, a l’ha ‘nvità Achior për un disné con tuti j’ansian. Për tuta cola neuit a l’han anvocà l’agiut dël Dé d’Israel. == 7 == {{chapter|7}} === Campagna contra 'd Betulia === {{verse|chapter=7|verse=1}}Ant l’andoman, Olofernes a l’ha ordinà a tuta soa armeja e a tute le trope ch’a lo compagnavo ant l’ëspedission, ëd portesse anans contra ‘d Betulia, d’ocupé ij vàlich ëd le montagne e d’ataché j’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=2}}Tuti j’òm bon an col di-là a son butasse an marcia. St’armeja a comprendìa sentestantamila<ref> la volgata a l'ha sentevintmila </ref> soldà ëd fanterìa e dodes mila sivalié, sensa conté le trope dij somaté e d’òm a pé con bagage. A l’era na furfa sensa fin. {{verse|chapter=7|verse=3}}A l’avìo butà campament ant la comba aranda ‘d Betulia, davzin ëd la sorgiss. E a son butasse a quadrà da Dotan fin-a a Belbaim, da na banda, e da l’àutra, da Betulia fin-a a Chiamon ch’a l’é an facia d’Esdrelon. {{verse|chapter=7|verse=4}}A la vista ‘d tut col nùmer, j’Israelita a son sburdisse e as disìo un con l’àutr:"Sta gent-là a ravagerà tut ël pais! Le montagne pì àute, ij balatron e le colin-e a saran vastà da n’armeja përparèj!». {{verse|chapter=7|verse=5}}Mincadun a l’ha ciapà sò armamentari da combatiment. A l’han viscà ‘d feu an sle tor e për tuta la neuit a l’han montà la guardia. {{verse|chapter=7|verse=6}}Ël di apress, Olofernes a l’ha dëspiegà tuta soa cavalarìa an facia dj’Israelita ‘d Betulia. {{verse|chapter=7|verse=7}}Chiel a l’ha ispessionà le montà ch’a portavo a la sità, a l’ha trovà j’adoss d’eva e a l’é fasne padron. Peui a l’ha stabilì ëd dëstacament ëd soldà ‘d vardia e a l'é tornàsne a sò campament. {{verse|chapter=7|verse=8}}Anlora, tùit ij cap edomita, ij comandant moabita e ij generaj dla còsta dël litoral marin a son vnùit a dije: {{verse|chapter=7|verse=9}}«Magìster, s’it veule scotene, toa armeja a subirà gnun-a pérdita. {{verse|chapter=7|verse=10}}Costi Israelita a fan pa cont dzora ‘d soe arme, ma an sle posission elevà ch’a òcupo ant le montagne ‘ndova ch’a stan e a le bëcche ‘d coste montagne a l’é malfé riveie. {{verse|chapter=7|verse=11}}E bin, magìster, évita d’afronteje an bataja e ti ‘t perdras gnanca n’òm. {{verse|chapter=7|verse=12}}Resta an tò campament e ambelelà, guerna ij tò soldà a la sosta. Lassa mach cheicadun a baré l’acess a j’adoss,ai pé dla montagna. {{verse|chapter=7|verse=13}}Përchè a l’é ambelelà che la gent ëd Betulia a van a provisionesse d’eva. Lor a saran consumà da la sèj e obligà a consegné soa sità. Da nòstra part, noi i podrìo fesse padron dj’auteur ed j’anviron e acampesse ‘d vedëtta, për ampedì che cheicadun a vada a seurte da la sità. {{verse|chapter=7|verse=14}}La fam a-j farà meuire: òm, fomne e masnà. Anans ch’i vado a frandé n’atach contra ‘d lor, le stra dle sità a s’ampiniran dij sò cadàver {{verse|chapter=7|verse=15}}Ti ‘t-j faras paghé car ël fàit d’esse arvirasse contra ‘d ti nopà d’ëvnì da ti a ciamé la pas». {{verse|chapter=7|verse=16}}E coste propòste a son piasùje a Olofernes, e ai sò ofissiaj, e a l’ha comandà ‘d buteie n’esecussion. {{verse|chapter=7|verse=17}}J’Amonita, compagnà da sinch mila Assir, a l’han spostà ‘l camp e ciapà posission ant la comba, blocand parèj j’adoss d’eva e le sorgiss dj’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=18}}J’Edomita e j’Amonita a l’ero ‘ndàit a ocupé j’auteur an facia ‘d Dotan, peui a l’han mandà ‘d dëstacament ant la banda meridional e an cola oriental, dëdnans ëd Egrebel, ch’as treuva da para ‘d Cos, an sël rivass ëd ël torent Mocmur. La rimanensa dl’armeja assira a coatava ‘d pianta tuta la pian-a con sò campament. Tende e bagage a formavo na massa sensa fin: na caterva ‘d gent strasordinaria. === L'angossa dj'Israelita === {{verse|chapter=7|verse=19}}J’Israelita a l’han amplorà ‘l socors dël Signor sò Dé, përchè a l’ero dëscoragià. Ij sò nemis a l’avìo anserciaje an lassàndje gnune cianse d’ëscampé. {{verse|chapter=7|verse=20}}L’armeja ‘ntrega tut’ansema, la fantaria, ij chèr da guera e ij sivalié, andran a strense d’assedi për trantequat di. La gent ëd Betulia a l’avìa finì tute soe riserve d’eva. {{verse|chapter=7|verse=21}}Le sisterne a l’ero giumai scasi veuide, l’eva rassionà, gnun a podìa sodisfé soa sèj gnanca pr un di sol. {{verse|chapter=7|verse=22}}E le masnà a l’ero sempe pì débole, le fomne e j’adolessent, svers da la sèj, a tombavo ant le stra e aranda dle pòrte ‘d sità: a l’avìo pa pì fòrsa. {{verse|chapter=7|verse=23}}Tuta la gent, giovo, fomne e masnà, a son ambaronasse d’antorn d’Osia e dj’autorità dla sità. Lor a crijavo fòrt dëdnans a tuti j’ansian an disend: {{verse|chapter=7|verse=24}}"Che Dé a sia giùdes an tra noi e vojàutri për ël gran mal ch’i l’eve causà a nen angagiàndne a pategé con j’Assir. {{verse|chapter=7|verse=25}}Ore, noi o podoma pa pì conté ansima a gnun agiut. Dé a l’ha butane ant le man dij nemis: i androma tùit a meuire ‘d sèj e ‘d fam dëdnans ëd lor. {{verse|chapter=7|verse=26}}Donca, ciamè la gent d’Olofernes, tut sò esércit, e deje la sità a soa mercé: ch’a la ravagio!”. {{verse|chapter=7|verse=27}}Mej tombé përzoné an soe man: i saroma sò s-ciav ma viv e i vëdroma pa meuire nòstre masnà sota nòsti j’euj, nì spiré nòstre fomne e nòstri fieuj, {{verse|chapter=7|verse=28}}Nojàutri i pijoma a testimòni ël cel e la tèra, ant ël nòm ëd Nosgnor, Dé dij nòstri grand, ch’a l’ha ciamane cont dij nòstri pecà e conform le colpe dij nòsti antich: fé an sòrt che ancheuj Chiel a vada a sparmiene d’ës maleur!”. {{verse|chapter=7|verse=29}}Anlora la ciambreja antrega a l’é butasse a fé ‘d gran pior an suplicand Nosgnor Dé con vos fòrta. {{verse|chapter=7|verse=30}}A l’é stàit anlora che Osia a l’ha dije: «Corage, frej!Foma resistensa mach pì për sinch di, mëraco Nosgnor an manifestrà soa misericòrdia. Chiel an abandonerà pa për sempe. {{verse|chapter=7|verse=31}}Ma se passà tuti sti sinch di, gnun a sarà rivà a nòst socors, mi i farai lòn ch'i ciame. {{verse|chapter=7|verse=32}}Peui a l’ha mandaje via: j’òm a son tornà an sle muraje a le pòrte dla sità. Antramentre che le fomne e ij cit a son tornàsne a ca. La gent as sentìa motobin acablà. == 8 == {{chapter|8}} === Ël caràter ëd Giudita === {{verse|chapter=8|verse=1}}A l’é stàit antlora che Giudita<ref> Valadì: "la giudèa" </ref> a l’é antajàsne dla situassion. Chila a l’era la fija ‘d Merari. A dëssendìa da Giacòb, ciamà Israel, për la linea ‘d famija: d’Ocs, Giusèp, Osiel, Helchia, Anania, Gedeon, Rafain, Achitob, Elia, Helcia, Eliab, Natanael, Chelomiel e Sarasadai cé ‘d Giudita. {{verse|chapter=8|verse=2}}Manasse, sò òmo, a l’era dla midema tribù e famija ‘d chila, mach che a l’era mòrt al temp ëd l’amson ëd j’òrdi: {{verse|chapter=8|verse=3}}antant ch’a vigilava coj che a gropavo le gerbole an campagna, a l’era stàit ciapà da ‘n colp ëd sol e a l’avìa dovù cogesse. E a l’era mòrt a Betulia, soa sità: a l’é stàit sotrà con ij sò grand ant ël camp ch’a stà an tra Dotan e Balamon. {{verse|chapter=8|verse=4}}A l’ero già tre ann e quat mèis che Giudita a l’era restà vìdoa, e a l’era sempe restàsne an soa ca ant l’ëstat ëd deul. {{verse|chapter=8|verse=5}}A l’era fasse pronté na tenda an sla trassa ‘d ca soa, a sandrava ij sò fianch ëd tërliss ëd sach e a portava le vestimente dle vìdoe. {{verse|chapter=8|verse=6}}Da dòp la mòrt dël marì, chila a fasìa digiun tùit ij di, gavà le vigilie e ij di ëd sabat o dla lun-a neuva, parèj coma tuti j’àutri di ëd festa dle celebrassion d’Israel. {{verse|chapter=8|verse=7}}Chila a l’era motobin bela e anciarmanta. Manasse, sò marì, a l’avìa lassaje òr e argent, ëd servitor e sërvante, strop e campagne e chila a governava tut.{{verse|chapter=8|verse=8}}E gnun a l’avrìa mai podù dì nen ëd mal, përchè a l’era na fomna ch’a reverensiava Nosgnor con tut sò cheur. === Giudita e j'ansian === {{verse|chapter=8|verse=9}}E Giudita a l’é vnùita a conòsse l’esasperassion ëd la gent adressà a l’autorità, përchè a l’ero demoralisà për ël da manca d’eva, a criticavo ël cap ëd la sità, Osia, ch’a l’avìa giurà ‘d deje an man a j’Assir la sità ant ël vir ëd sinch di. {{verse|chapter=8|verse=10}}Dun-a, Giudita a l’ha mandà soa creada ‘d fiusa a ciamé Cabri e Carmi ch’a l’ero j’ansian ëd la sità, përchè a vnèisso da chila. {{verse|chapter=8|verse=11}}Na vira ch’a son rivà a ca, Giudita a l’ha dije:"Autorità ‘d Betulia, ‘v prego d’ëscoteme. I l’eve fàit mal a feje na propòsta përparèj a la gent, an giuntàndie un sarament che a n’òbliga dëdnans ëd Nosgnor a deje la sità ai nòstri nemis se ‘l Signor ant ël mentre a l’avrà nen mandave d’agiut. {{verse|chapter=8|verse=12}}Chi seves-to vojàutri për tenté Dé, com i l’eve fàit, e ‘d buteve dzora ‘d chiel dëdnans dël pòpol? {{verse|chapter=8|verse=13}}Òhi, vojàutri i bute a la preuva Nosgnor Onipotent, ma i capireve mai pì soe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=14}}S’i seve pa bon a conòsse l’ancreus ëd ël cheur ëd j’òm, s’av ëscapo soe rason, com a l’é ch’i podrìe capì Nosgnor, ch’a l’ha creà l’Univers? Com i feve a conòsse ij sò pensé e sò but? Nò, car ij mè frej, cissé pa ‘l fot dël Signor nòst Dé!{{verse|chapter=8|verse=15}}Përchè se a vorerà nen giutene an costi sinch di, chiel a l’ha ‘l podèj ëd pianta ‘d dëfende nojàutri ant ij di ch’a veul o dcò fene dësblé sota j’euj dij nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=16}}Esigé pa ‘d garansie për ij progèt ëd Nosgnor nòst Dé. Ël Signor a l’é pa parèj ëd n’òm; as peul nen mnasselo o oblighelo a negossié. {{verse|chapter=8|verse=17}}Për lòn, spetoma con fiusa soa salvëssa, andoma anans a ciamelo a nòst socors. S’a-i piasrà a scotrà nòst crij. {{verse|chapter=8|verse=18}}Ant le generassion ch’a l’han precedune e fin-a ‘l di d’ancheuj, gnun ëd nòstre tribù o famije o gent o vilage an tra ‘d noi ch’a l’àbia adorà ‘d mistà fàite da man d’òm, com a l’era ‘ncapità ant ij temp antich. {{verse|chapter=8|verse=19}}Për sòn nòstri cé a l’han patì guera e ravagi, e a son ëstàit crasà ‘d pianta da nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=20}}Nopà nojàutri i arconossoma pa d’àutre divinità che Nosgnor. I podoma donch ësperé ch’an chiterà pa, nì nojàutri, nì gnun ëd nòstra nassion. {{verse|chapter=8|verse=21}}Përchè se nòstra sità a sarà pijàita, a lo sarà dcò tuta la Giudèa. Nòst templ a sarà vastà e Dé an ciamrà cont ëd soa profanassion. {{verse|chapter=8|verse=22}}I saroma responsàbij dij nòstri compatriòta massacrà, e an ciamerà pro cont ëd la gent deportà e dla devastassion ëd nòstra ardità. Noi i sarìo s-ciav ëd gent strangere e ij nòstri neuv magìster an beicherìo con dëspresi e a n’ansulterìo. {{verse|chapter=8|verse=23}}Nòstra situassion d’ës-ciav a farà pa s-ciòde misericòrdia da gnun; nen mach, ma Nosgnor nòst Dé istess a la sversrà a nòsta onta. {{verse|chapter=8|verse=24}}Doma frej, mostroma a tuti che soa vita a dipend da nojàutri, che nòstri gage sacrà, santuari e autar a pògio dzora ‘d noi. {{verse|chapter=8|verse=25}}Për tute ste rason ringrassioma Nosgnor nòst Dé che an buta a la preuva, com a l’avìa già fàit con ij nòstri antich. {{verse|chapter=8|verse=26}}Avisévne ‘d lòn ch’a l’avìa fàit con Abraham e ‘d com a l’avìa provà Isach, e arciamé a la memòria ‘d lòn ch’a l’é rivaje a Giacòb ant l'Àuta-Mesopotàmia, cand ch’a guernava j’ëstrop ëd Laban, sò barba, frel ëd soa mare. {{verse|chapter=8|verse=27}}Dé a l’ha faje passé për ël feu, an quàiche manerà për tasteje ant ël profond; ma con nojàutri a l’ha pa fàit arvangia con noi, a l’ha nen castijane.A l’é për ël but ëd la coression che Nosgnor a colpiss coj ch’a l’ha davzin». {{verse|chapter=8|verse=28}}Osia a l’ha rësponduje: «Tut lòn ch’it l’has dit a l’é pien ëd sust e gnun a podrìa contradite. {{verse|chapter=8|verse=29}}A sarìa pa la prima vira, che toa saviëssa as manifésta parèj d’ancheuj. Da toa gioventura tùit a conòsso toa prudensa, parèj com ël valor ëd toe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=30}}Meno che, la gent a patìa a mòrt la sèj e a l’ha obligane a parleje com i l’oma fàit, e nojàutri l’oma dovù angagesse con un giurament ch’i podroma pa trasgredì. {{verse|chapter=8|verse=31}}Për conseguensa, prega Nosgnor për noi, përchè ti ‘t ses na fomna ‘d deuit religios, ch’an manda ‘d pieuva. Nòstre sisterne a s’ampiniran e nojàutri i saroma pa pì ant la pen-a”. {{verse|chapter=8|verse=32}}Anlora Giudita a l’ha dije:"Scoteme da bin: mi i vado a fé cheicòsa ch’as në parlerà ‘d generassion an generassion ai fieuj ëd nòstra gent. {{verse|chapter=8|verse=33}}Vojàutri tnive a la pòrta dla sità ant la neuit ch’a ven e lasseme seurte con mia sërventa. A la fin ëd coj di che vojàutri i l’eve fissà për consegné la sità a nòstri nemis, i vëdreve che Nosgnor a vnira n’agiut d’Israel an servéndze ‘d mi. {{verse|chapter=8|verse=34}}Ciameme pa lòn ch’i veuj fé: mi’v dirai nen anans che tut a sia compì”. {{verse|chapter=8|verse=35}}"Va an pas, a l’ha dije Osia e j’àutri doi ansian. Che Nosgnor a sia con ti për fé arvangia dij nòsti nemis!”. {{verse|chapter=8|verse=36}}E a l’han lassà la tenda ‘d Giudita e a son tornà a soe posission. == 9 == {{chapter|9}} === L'orassion ëd Giudita === {{verse|chapter=9|verse=1}}Pròpi ant ël moment che, a l’ora ‘d sèira ant ël Templi ëd Gerusalem, a s'ësmonìa l’oferta dij përfum, Giudita a l’é prosternasse fin-a a tèra. Chila a l’avìa butasse ‘d sënner an testa, dëscurvisse la vesta ‘d sach ch’a portava sota soe vestimente e a l’ha pregà Nosgnor con tute le fòrse:{{verse|chapter=9|verse=2}}«Nosgnor, ti ‘t ses ël Dé ‘d mè pare Simeon, mè grand! It ses ëstàit ti ch’it l’has butaje la spa an man për fesse arvàngia dj’ëstrangé ch’a l’avìo faje violensa<a la létera, dësloàje la cingèja, valadì avèj relassion sessuaj><> a soa seure, ancora vèrgin. Lor a l’avìo dëspojàla sensa onta an violànda con ignominia. Lor a l’han fàit cheicòsa che ti ‘t l’avìe antërdì!{{verse|chapter=9|verse=3}}Për sòn it l’has consegnà a la mòrt ij sò cap, lor a son ëstàit a soa vira tradì: ël let andova che a l’avìo dzonorà la fiëtta a l’é stàit bagnà ‘d sò sangh. Ti ‘t l’has frapà ij sërvent con sò padron e ij sovran dzora ‘d sò tròno. {{verse|chapter=9|verse=4}}A l’é për tò vorèj, Nosgnor, che soe fomne a son stàite pijàita ‘d guera; soe fije ardovùe an s-ciavensa. Tut lòn ch'a l’avìo a l’é tombà ‘nt le man dël pòpol stimà da ti, j’Israelita, coj ch’a l’ero pien ëd zel a ubidite. Lor ch’a l’han avù n’oror ël dzonor causà a sò sangh e a l’han ciamà tò agiut. Nosgnor, mè Dé, scota costa vìdoa!{{verse|chapter=9|verse=5}}Tut lòn che anans a l’era ‘ncapità, con lòn ch’a l’era rivaie prima ‘ncora e fin-a lòn ch’a rivrà apress, it ses ëstàit ti a felo. Ti ‘t decide la situassion d’adess e cola ch'a rivrà, e ij pian ch’it l’avìe pensà a son realisasse. {{verse|chapter=9|verse=6}}E j’aveniment progetà da ti a son ëvnùit a dite:"I soma sì!"{{verse|chapter=9|verse=7}}Nosgnor, varda: j’Assir a son vnùit con tuta soa fòrsa. Pien d’orgheuj dij sò cavaj e dij sò sivalié, fier ëd soa fanteria poderosa, lor a buto fiusa an soe lanse e sò scu, an sò arch e sò gatafrust. Contut, lor a san pa, Nosgnor, ch’it ses ti che it l’has ël podèj ëd fé chité le guere. {{verse|chapter=9|verse=8}}Tò nòm a l’é:"Signor". Trància soa violensa con toa possansa. An tò bischiss: sfrisa soa fòrsa. Lor a l’avìo decidù ëd profané tò santuari, d’anflé ‘l tabërnàcol andova ch’as arlama toa glòria, ‘d dëstruve con ël fèr ij canton ëd tò autar. {{verse|chapter=9|verse=9}}Beica sò orgheuj! Faje sente toa fota! Daje toa fòrsa a la vìdoa e ch’a sia la fòrsa ‘d buté n’esecussion ël but che i son formame. {{verse|chapter=9|verse=10}}Con l’angann ëd mè làver fà tombé l’ës-ciav con sò padron e ‘l padron con sò ministr: Cassa soa blaga për man ëd na fomna. {{verse|chapter=9|verse=11}}Tò podèj a dipend pa da le moltitud, toa fòrsa as pògia nen an sij potent. Ti ‘t ses ël Dé dj’ùmij, ël protetor dij pcit, ti ‘t sosten-e ij déboj, it daghe protession a coj che a son soj, it salve col ch’a l’ha perdù la speransa. {{verse|chapter=9|verse=12}}Òhi, Dé ‘d mè pare, Dé d’Israel, Signor dël cel e dla tèra, Creator dj’eve, rè ‘d tuta la creassion, scota mia preghiera. {{verse|chapter=9|verse=13}}Fà che ‘l parlé sedutor e l’angann a rivo a esse piaga e flagel ëd costissì, ch’a l’han but ëd crudeltà contra ‘d toa aleansa e tò templi sacrà, contra ‘l mont ëd Sion e la tèra dij tò fieuj. {{verse|chapter=9|verse=14}}Fà ‘n manera che tuta la gent, che tute le tribù a rivo a capì che it ses ti ël Dé fòrt, tutpotent, e che mach ti ‘t ses protetor d’Israel». == 10 == {{chapter|10}} {{verse|chapter=10|verse=1}}Chità st’orassion ëd sùplica adressà al Dé d’Israel, {{verse|chapter=10|verse=2}}Giudita a l’é alvasse e a l’ha ciamà soa creada. Apress a l’é portasse drinta a soa ca, andova ‘d costuma a passava ij di ‘d sabat e ‘d festa. {{verse|chapter=10|verse=3}}Ambelessì a l’è gavasse ‘l sach ëd tërliss dël deul ch’a la vestia. A l ‘é lavasse da la testa ai pé e profumasse con d’euli pressios. Peui a l’é rangiasse ij cavèj, fissasse un diadema e vestisse con vestimente da festa, coj dovrà cand a l’era ‘ncora viv sò marì Manasse. {{verse|chapter=10|verse=4}}A l’ha caussà ‘d sàndole e butasse sò bisò: ëd colan-e, brassalèt, anej e orcin e minca d’àutr ornament ch’a l’avèissa e che a la fèissa motobin anciarmanta a l’atension dj’òm ch’a podìo vëdla. {{verse|chapter=10|verse=5}}Apress a l’ha daje da porté a soa sërventa n’oiro ëd vin e n’ànfora d’euli. A l’ha ‘mpinì un sach ëd farin-a d’òrdi, ëd fi sëccà, ëd pan e ‘d formacc; a l’ha anvlupatà con soèn tute ste provigion e peui a l’ha butaje an sle spale ‘d soa creada. {{verse|chapter=10|verse=6}}Anlora a son surtìe tute doe vers la pòrta ‘d Betulia e a l’han trovà pront an sël leu Osia e j’ansian ëd la sità:Cabri e Carmi, ch’a l’ero al pòst ëd vardia. {{verse|chapter=10|verse=7}}Costissì cand a l’han vëddu sò visage transformà e con d’àutre vestimente, a son restà motobin anciarmà da soa blëssa e a l’han dije: 8"Che ‘l Dé dij nòstri antich at conceda na bon-a acoliensa e ‘d porté a realisassion ij tò but për l’onor d’Israel e la glòria ‘d Gerusalem"! {{verse|chapter=10|verse=9}}Chila a l’é anginojàsse për adoré Nosgnor, e a l’ha rësponduje:"Feme doverté la pòrta dla sità, përchè i peuda seurte e compì tut lòn ch’i l’avìo dit”. E lor a l’han comandaje a le vardie ‘d fé tut lòn che chila a l’avìa ciamà. {{verse|chapter=10|verse=10}}Costissì a l’han falo e Giudita a l’è surtìa con soa sërventa. E la gent ëd la sità a la seguitavo con j’ësguard antramentre ch’a calava da la montagna e a traversava la comba. Peui a l’han perdula ‘d vista. {{verse|chapter=10|verse=11}}Le doe fomne andasìo anans drite për la valada cora che ij soldà dl’avanpòst assir a son vnùje ‘ncontra. {{verse|chapter=10|verse=12}}A l’han fërmà Giudita e a l’han ‘nterogala: «Ëd che gent ses-to? D’andova ch’it ven-e ? Dova vades-to ?». «I son n’Ebrea. I scapo da mè pòpol, përchè a stan për tombé an vòste man. {{verse|chapter=10|verse=13}}I son vnùita për vëdde Olofernes, ël general an cap ëd vòstra armeja, për deje d’anformassion precise. I-j mostrerai d’andova passé për fesse padron ëd tuta sta region ëd montagna sensa perde n’òm». {{verse|chapter=10|verse=14}}Ij soldà a l’han scotala an beicand da bin sò visage. A la trovavo ëd na blëssa strasordinaria. A l’han dije: {{verse|chapter=10|verse=15}}«It l’has salvà toa vita, an caland an pressa e vnend a trové nòst magìster. Ore, ven an soa tenda: cheicadun ëd nojàutri at compagnerà da chiel. {{verse|chapter=10|verse=16}}Cand ch’it saras an soa presensa, gnun-e tëmme drinta ‘d ti, ma arpòrtje tut lòn ch’it l’avìe dit a nojàutri e Olofernes at tratrà bin”. {{verse|chapter=10|verse=17}}A l’han designà sent òm përchè a compagnèisso Giudita e soa creada fin-a a la tenda d’Olofernes. {{verse|chapter=10|verse=18}}E an tut ël campament a-i è staie un gran core da tute bande, da già ch’a l’era spantiasse la neuva dl’ariv ëd Giudita. A l’han faje sercc d’antorn antramentre che chila a spetava fòra da la tenda d’Olofernes përchè a fùssa ‘nformà ël general. {{verse|chapter=10|verse=19}}Tùit a stasìo ambajà da soa blëssa e, a causa ‘d chila a l’ero pien d’amirassion për j’Israelita, an ciamàndze un con l’àutr:"Chi é-lo ch’a peussa sotstimé na gent ch’a l’àbia ‘d fomne përparèj? A sarà bin ëd pa lassé survive gnanca n’Israelita: a sarìo bon ëd sogioghé tuta la tèra!». === Giudita a l'é portà da Olofernes === {{verse|chapter=10|verse=20}}A l’é vnùita fòra la vardia dël còrp d’Olofernes e tuti ij servient a l’han fala intré ant la tenda. {{verse|chapter=10|verse=21}}Olofernes a l’era dëstèis an sël let, sota d’un ridò ch’a fasìa da zinzarera fàit ëd na stòfa pressiosa rossa, brodà d’òr, d’ësmerald e d’àutre père pressiose. {{verse|chapter=10|verse=22}}A l’han nunsiaje la presensa ‘d chila e Olofernes a l’é portasse a l’intrada dla tenda: ëd sërvent a portavo dëdnans ëd chiel ëd flambò d’argent. {{verse|chapter=10|verse=23}}Da che Giudita a l’ha fàit soa aparission a la presensa d’Olofernes e dij sò ofissiaj, tùit a son restà pien d’amirassion për soa blëssa. Giudita a l’é chinasse fin-a tèra con la front për riverì ël general, ma ij sërvent a l’han fala aussé. == 11 == {{chapter|11}} {{verse|chapter=11|verse=1}}Olofernes a l’ha dije: «Stà sicura!Gnun-e tëmme. Mi i l’hai mai faje dël mal a chi a l’avèissa acetà ‘d serve Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra. {{verse|chapter=11|verse=2}}E se toa gent ch’a viv an coste montagne a l’avèissa pa dëspresiame, mi i l’avrìa nen alvà la lansa contra ‘d lor: a son ëstàit lor a vorèj ch’a rivèissa tut sòn. {{verse|chapter=11|verse=3}}Ore, dime ‘l motiv ch’a l’ha fate chité lor për vnì da nojàutri. Sicura, it saras vnùita ambelessì për salvete: Fate fòrsa! Ti ‘t restras viva sta neuit e le neuit apress ch’a rivran. {{verse|chapter=11|verse=4}}Gnun at farà dël mal. Tùit at trateran da bin, com a son tratà ij sërvent ëd mè magìster, rè Nabucodenesar». === Giudita a dëspiega soa presenza === {{verse|chapter=11|verse=5}}Giudita a l’ha rësponduje: «Lassa che toa s-ciava a peuda pijé paròla dëdnans ëd ti ; costa neuit i dirai nen ëd fàuss a mè sgnor, scótme magìster. {{verse|chapter=11|verse=6}}S’it seguite mè consej, Dé midem at farà porté a compiment n’euvra granda ; gnun dij tò but a sarà falèt. {{verse|chapter=11|verse=7}}Përchè, për la vita ‘d rè Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra, e për soa potensa ch’a l’ha mandate për ardrissé tuti j’esse vivent an sla stra pì giusta. Grassie a ti j’òm a lo servo e dcò le bestie ferose e cole doméstie e j’osèj dël cel a vivran an grassia ‘d toa fòrsa për l’onor ëd Nabucodenesar e tuta soa famija. {{verse|chapter=11|verse=8}}Nojàutri i l’oma sentù parlé ‘d toa saviëssa e ‘d toa adressa, Tut ël mond a sà che ti ‘t ses l’òm pì vajant ëd tut ël regn e che toa competensa d’ecession a fa ‘d ti un cap militar avosà. {{verse|chapter=11|verse=9}}«Për lòn ch’a riguarda ‘l dëscors tenù da Achior ant la toa ciambreja, noi i l’oma sentune ‘l contnù, përchè la gent ëd Betulia a l’ha risparmialo e chiel a l’ha raportaje tut lòn ch’a l’avìa dit dëdnans ëd ti. {{verse|chapter=11|verse=10}}Për lòn, sgnor sovran, ciapà pa soe paròle a la legera. Nen mach, ma pijte bin varda, përchè lòn ch’a l’ha dite a l’è giust: nòstra gent a l’è nen punìa o mnassà d’ëspà se a pëcca pa contra ‘d sò Dé. {{verse|chapter=11|verse=11}}Ore, përchè ‘l mè sgnor a vada pa a resté delodù e a man veuide: la mòrt a va a frapé j’Israelita, përchè ‘l pecà a l’è fasse padron ëd lor e a van a provoché la fota ‘d Dé coma tute le vire ch’a fan dël mal. {{verse|chapter=11|verse=12}}J’Israelita a son sensa mangé e l’eva a l’è motobin ràira. Për lòn a son decidusse ‘d maslé sò cabial e a l’han deliberà ‘d consumé tut lòn che la lege ‘d Dé a l’ha vietà ‘d mangé. {{verse|chapter=11|verse=13}}A l’han fin-a mangià le primissie dl’amson dël gran, parèj coma la décima part dël vin e dl’euli ch’a l’avìo butà da banda. Coste a sarìo ‘d ròbe sacrà, riservà ai sacerdòt an servissi dëdnans nòst Dé ant ël templ ëd Gerusalem. Gnun d’àutri ant ël pòpol a l’ha ‘l dirit gnanca ‘d tocheje. {{verse|chapter=11|verse=14}}Ma la gent ëd Gerusalem a l’ha già disubidì a’s comandament; a l’è për lòn che coj ëd Betulia a l’han mandà na delegassion dal consèj dj’ansian ëd Gerusalem për otnì l’autorisassion e la dispensa. {{verse|chapter=11|verse=15}}Ël di midem che lor a ‘rseivran costa autorisassion e a butran an pràtica sta dispensa, Dé a-j butrà an toe man e ti ‘t podras anienteje. {{verse|chapter=11|verse=16}}Për sòn, mi toa sërventa, ch’i l’hai savù tut sòn, i son scapà da lor e Dé a l’ha adressame a compì con ti n’amprèisa ch’a sarà stupor an tuti j pòst andova as në sentirà parlé. {{verse|chapter=11|verse=17}}Përchè toa sërventa a l’é religiosa e a dà cult al Dé dël cel di e neuit. E adess, magìster, mi antendrìa resté con ti, mè sgnor, ma ‘d neuit toa sërventa a surtirà ant la comba: mi i pregherai Nosgnor e chiel am dirà cand che lor a l’avran comëttù ij sò pecà. {{verse|chapter=11|verse=18}}Anlora vnirai a ‘rferite e ti ‘t podras seurte con tuta toa armeja, e gnun an tra ‘d lor a podrà resiste a ti. {{verse|chapter=11|verse=19}}Peui mi i podrìa fete guida a travers ëd la Giudèa, fin-a a Gerusalem e i farai buté tò tròno an mes ëd la sità. Ti ‘t podras mneje via tanme feje sensa bërgé e gnanca un can a baulerà dëdnans ëd ti. Dé a l’ha parlame: a l’ha dame ‘l don ëd savèj tut sòn d’anans e a l’ha mandame për dìtlo». {{verse|chapter=11|verse=20}}Le paròle ‘d Giudita a son piasuje a Olofernes e ai sò ofissiaj. Maravijà da tanta saviëssa a l’han dit: {{verse|chapter=11|verse=21}}"Da na part a l’àutra dël mond a esist pa na fomna parèj, për blëssa e sust ëd paròla". Peui Olofernes a l’ha dije a Giudita: «Dé a l’ha pro fàit bin a mandete ambelessì, leugn da tò pòpol, për dene vitòria e causé ruin-a a coj ch’a l’avìo ofendù Nabucodenesar, mè magìster. {{verse|chapter=11|verse=22}}Nopà ti, it ses nen mach bela, ma dcò bon-a a parlé. S’it faras com it l’has dit, tò Dé a sarà mè Dé. Ti ‘t vivras ant ël palass ëd rè Nabucodenesar e toa fama a sarà për tuta la tèra. == 12 == {{chapter|12}} === Giudita a l'é òspite d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=1}}Olofernes a l’ha fàit intré Giudita andova ch’a tenìa parà la tàula con doje e assiete d’argent, e a l’ha comandà che a servèisso a chila sò vin e sò pròpi mangé.{{verse|chapter=12|verse=2}}Ma Giudita a l’ha dije: «I mangerai nen ëd sòn, dësnò i farìa n’ofèisa a Nosgnor. I mangerai mach ëd la provigion ch’i son portame apress». {{verse|chapter=12|verse=3}}Olofernes a l’ha faje osservé: «E se a finiran ? Andova troveromne ‘d mangé d’ësta sòrt ?Al nòst campament a-i é gnun ëd toa gent”. {{verse|chapter=12|verse=4}}Contut a l’ha rësponduje Giudita: «Për toa vita, magìster, it sicuro che, anans ëd finì le risérve, Nosgnor a a l’avrà compì për mojen ëd mia man lòn ch’a l’ha decidù». {{verse|chapter=12|verse=5}}Përparèj che ij sërvent d’Olofernes a l’han compagnala a nea tenda, andova ch’a l’ha durmì fin-a a mesaneuit. Peui a l’ora dël cambi dla guardia a primalba, Giudita a l’é alvasse {{verse|chapter=12|verse=6}}e a l’ha faje dì a Olofernes:"Che mè sgnor a comanda ‘d lasseme seurte a fé mia orassion". {{verse|chapter=12|verse=7}}E Olofernes a l’ha ordinà a soa vardia përsonal ëd nen dëstorbela. E ant ij tre di ch’a l’era al campament: a surtìa ‘d neuit vers ël torent ëd Betulia e a pijava bagn a la sorgiss. {{verse|chapter=12|verse=8}}An tornad, a suplicava Nosgnor, Dé d’Israel, d’adressé soa ‘mprèisa al bon but ëd liberé sò pòpol. {{verse|chapter=12|verse=9}}Apress d’esse torna intrà al camp purificà, a restava an soa tenda fin-a che, vers sèira a fasìa sin-a. === Giudita a pija part al disné d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=10}}Ël quart di, Olofernes a l’ha smonù un disné riservà ai sò agiutant subordinà. Gnun d’àutri ofissiaj subaltern a l’ero anvità. {{verse|chapter=12|verse=11}}E a l’ha dije a Bagoas, l’eunuch carià ‘d tùit ij sò afé: «Anvita dcò cola fomna ebrea: sërca ‘d përsuàdla d’ëvnì a mangé e beive ansema a nojàutri, {{verse|chapter=12|verse=12}}Përchè a sarìa n’onta a nòsta reputassion che na fomna parèj as lassèissa pa possede! S’i la fèisso nen nòstra an farìo tuti la ciabra!». {{verse|chapter=12|verse=13}}Anlora Bagoas a l’é andàit a trové Giudita e a l’ha dije:"Ch’a l’àbia gnune tëmme sta bela fija ‘d presentesse a mè magìster. Chiel at fa l’onor d’anvitete. Ti ‘t beivras ëd vin an nòstra companìa e, ancheuj, ti ‘t saras tanme na fomna assira che a viva nt ël palass ëd Nabucodenesar”. {{verse|chapter=12|verse=14}}Giudita a l’ha rësponduje:"Chi son-ne mi për contradì mè magìster? Mi i farai tut lòn ch’a sarà agradì a sò euj e a sarà motiv ëd gòj fin-a al di ëd mia mòrt”. {{verse|chapter=12|verse=15}}Chila a l’é butasse soe pì bele vestimente e ornasse ‘d tute soe giòje. Soa creada a l’era pressasse a slarghé për tèra dëdnans d’Olofernes le plisse arseivùe da Bagoas për setessie ansima tùit ij di e pijé da mangé. {{verse|chapter=12|verse=16}}Giudita a l’é intrà ant la tenda e a l’é dëstendusse an sle plisse. A vëdla, ël cheur d’Olofernes a lé restane anciarmà an bolversand sò spìrit. Chiel a l’è stait sesì da n’anvìa violenta ‘d possedla.Dal prim di ch’a l’avìa vëddula a sërcava l’ocasion ëd sedùe chila. {{verse|chapter=12|verse=17}}Olofernes a l’ha dije:"Beiv e argiojiss con nojàutri!”. {{verse|chapter=12|verse=18}}"Òhi, magister, a l’ha rësponduje Giudita, i beiverai, përchè i son mai stàita an mia vita tant onorà parèj d’ancheuj”. {{verse|chapter=12|verse=19}}E a l’é butasse a mangé e a bèive dëdnans d’Olofernes lòn che soa sërventa a l’avìa prontaje. {{verse|chapter=12|verse=20}}Olofernes, anciarmà da soa presensa, a l’ha beivù tant ëd col vin com a l’era mai capitaje ‘d beive ant un di sol. == 13 == {{chapter|13}} === Giudita a decàpita Olofernes === {{verse|chapter=13|verse=1}}Fasse tard, ij convità a son pressasse andé via. Bagoas a l’ha sarà da fòra la tenda d’Olofernes e slontanà soe vardie presente: a son andàit tùit a deurme përchè a l’avìo beivù fin-a tròp. {{verse|chapter=13|verse=2}}Giudita a l’é restà sola an soa tenda e Olofernes a l’é campasse an sël sò let, cioch ëd pianta. {{verse|chapter=13|verse=3}}Giudita a l’avìa dije a soa creada ‘d tense fòra da la tenda e d’esse pronta a seurte dal campament, com a l’avìa fàit tùit ij di ; an efet a l’avìa dit che a surtìa për preghé e dcò a Bagoas a l’avìa parlà an costa manera. {{verse|chapter=13|verse=4}}Përparèj a l’ero artirasse tuti da soa presensa e gnun, pcit o grand a l’era restà drinta ‘d la tenda. Giudita da para dël let d’Olofernes, a disìa drinta ‘d chila costa orassion: “Nosgnor, Dé ‘d tute potense, beica con favor lòn che i veuj fé për l’esaltassion ëd Gerusalem. {{verse|chapter=13|verse=5}}A l’é rivà ‘l moment ‘d salvé toa gent an portand a compiment mè propòsit për la ruin-a dij nemis alvà contra ‘d nojàutri». {{verse|chapter=13|verse=6}}Peui, avzinasse a la testera dël let d'Olofernes, a l’ha dëstacane ‘l sàber ëd chiel. {{verse|chapter=13|verse=7}}Avzinasse na vira ‘d pì al let, a l’ha ‘mbrancà la caviera d’Olofernes an disend:"Dame fòrsa an cost moment, Nosgnor Dé d’Israel». {{verse|chapter=13|verse=8}}E con tuta soa fòrsa a l’ha frapà doe vire con ël sàber ël còl d’Olofernes e a l’ha tajaje la testa an riond, dëstacàndla. {{verse|chapter=13|verse=9}}Peui a l’ha fàit robaté ‘l còrp fòra dal let e a l’ha s-ciancà le cortin-e dle colòne an surtend an pressa con la testa d’Olofernes ch’a l’ha consegnà fòra a soa sërventa. {{verse|chapter=13|verse=10}}Chila-sì a l’ha butala drinta al sach ëd le proviande. Peui a son tute doe surtìe com a fasìo ëd costuma për andé a preghé. Apress d’avèj traversà ‘l campament, a l’han contornà la comba, a son montà an sla montagna ‘d Betulia an rivand a le pòrte dla sità. === Giudita a artorna a Betulia === {{verse|chapter=13|verse=11}}Giudita a l’ha crijà da leugn a le vardie dle pòrte:"Doverté! Doverté an pressa la pòrta! Nosgnor Dé a l’è ancor con nojàutri!Ancheuj a l’ha mostra soa fòrsa a favor d’Israel e soa potensa vers ij nemis”. {{verse|chapter=13|verse=12}}Pen-a che j’òm ëd la sità a l’han sentù soa vos, a son pressasse a calé a la pòrta dla sità e a l’han fàit ciamé j’ansian. {{verse|chapter=13|verse=13}}Tùit a son butasse a core, dal pì pcit al pì grand, përchè a j’ësmijava pa credìbil che Giudita a fùssa tornà. A l’han dovertaje la pòrta, e a l’han faje acoliensa an viscand na giolà ‘d feu, e a son fasse tuti d’antorn a lor doe. {{verse|chapter=13|verse=14}}Giudita a l’ha dije ‘d na vos viva e pien-a:"Laudé Dé!Laudé Dé, ch’a l’ha pa dëstornà soa misericòrdia për la gent dj’Israel. Sta neuit chiel a l’é servisse ‘d mia man për frapé ij nòstri nemis”. {{verse|chapter=13|verse=15}}Antlora chila a l’ha tirà fòra la testa fòra dal sach e an mostrandila a l’ha dije: «Vardé sì, a l’é la testa d’Olofernes, general an cap dl’armeja assira. Beiché 'l ridò andova che sota a durmìa cioch pers. Nosgnor a l’ha colpilo për man ëd na fomna e a l’ha falo meuire. {{verse|chapter=13|verse=16}}Com a l’é vera che Nosgnor a viv, chiel a l’ha guername an tuta mia amprèisa, përchè chiel-sì a l’é fasse anciarmé da mia blëssa a soa ruin-a, ma a l’ha pa podù compì con mi gnun mal a mia contaminassion e onta». {{verse|chapter=13|verse=17}}A l’ero tùit ambajà ‘d pianta. A son prosternasse për adoré Dé e tùit ansema a crijavo: «Noi ‘t laudoma, Nosgnor, d’avèj ardovù a nen ancheuj ij nemis ëd tò pòpol». {{verse|chapter=13|verse=18}}Osia a l’ha dit a Giudita: «Ël Dé Pì che Àut a l’ha benedite, cara mia fija, pì che tute le fomne dla tèra. Ch’a sia benedì Nosgnor Dé, creator dël cel e dla tèra! A l’è chiel ch’a l’ha guidate a tronché la testa dij nòstri nemis. {{verse|chapter=13|verse=19}}La gent as n’aviserà sempe dël coragi ch’it l’has avù, la speransa ch’it l’has avù a tomberà mai pì dal cheur dj’òm, ch’a memorieran për sempe la potensa ëd Nosgnor. {{verse|chapter=13|verse=20}}Che Dé istess at daga celebrità ant ij sécoj!Ch’a t’arpata ‘d bin përchè ti ‘t l’has risigà toa vita për l’umiliassion che a mnassava nòstra gent!An agissand con dritura dëdnans ëd nòst Dé ti ‘t l’has preservane da la ruin-a. == 14 == {{chapter|14}} === Ël consèj 'd Giudita === {{verse|chapter=14|verse=1}}Anlora Giudita a l’ha dije: "Scoteme, car ij mè frej: ciapé sta testa e péndla pì àut possìbil ai merlet dla muraja ‘d nòstra sità. {{verse|chapter=14|verse=2}}Doman matin bonora, speté ch’a s-ciòda la lus ëd la matin e a sia comparì ël sol an sla tèra: anlora, mincadun ch’a ciapa soa armura da guera e che tuti j’òm vajant a seurto da sità!Sernive un comandant, e fé visa coma se i vorèisse calé a la pian-a, vers le prime difèise assire. Ma caleie pa. {{verse|chapter=14|verse=3}}Ij soldà assir andran armesse e an pressa drinta ‘l campament a sërcran ëd dësvijé ij generaj dël sò esércit. Peui a s’assembleran dëdnans ëd la tenda d’Olofernes, ma a lo trovran pa viv. Sesì da la pau a scaperan leugn da vojàutri. {{verse|chapter=14|verse=4}}Anlora i sareve voi e coj ch’a stan an tut ël teritòri d’Israel a seguiteje e a patlé ij fugitiv. {{verse|chapter=14|verse=5}}Ma, anans ëd fé tut sòn, ciameme Achior, l’Amonita. Venta ch’a vëdda e a ‘rconòssa la testa ‘d col ch’a meprisava tant la gent d’Israel e che a l’avìa mnalo ambelessì votandlo a la mòrt con nojàutri". {{verse|chapter=14|verse=6}}Donch, a l’han dun-a ciamà Achior ëd la ca d’Osia, che, an rivand a la ciambreja dël pòpol a l’ha vëddù sùbit la testa d’Olofernes an man ëd n’òm e a l’è tombà për tèra sensa fià. {{verse|chapter=14|verse=7}}Cora ch’a l’han alvalo, chiel a l’è campasse ai pé ‘d Giudita pien ëd riverensa e a l’ha crijà:"Ch’it sie benedìa an tute le ca dla Giudea!Tute le gent ch’a sentiran tò nòm a në saran maravijà. {{verse|chapter=14|verse=8}}Ore dime: contme lòn ch’it l’has fàit ant ësti di”. E Giudita a l’ha contaje dëdnans ëd la gent tut lòn che a l’avìa fàit dal di ch’a l’era surtìa da la sità fin al moment ch’a parlava. {{verse|chapter=14|verse=9}}Finì ëd parlé, ël pòpol a l’è s-cionfà a tuta vos d’argiojissansa e a l’ha ‘mpinì la sità ‘d vos ëd gòj. {{verse|chapter=14|verse=10}}Anlora Achior, an vëddend lòn che ‘l Dé d’Israel a l’avìa compì a l’ha chërdù frem an Dé, a l’é fasse sirconcide e a l’é intrà për sèmper a formé part dël pòpol d’Israel. === La mòrt d'Olofernes === {{verse|chapter=14|verse=11}}Matin bonora, a l’han pendù la testa d’Olofernes a le muraje dla sità. Peui minca n’òm a l’ha ciapà soe arme; a son calà arlongh ij vieuj dj’erse dla montagna dividù an manìpoj. {{verse|chapter=14|verse=1}}J’Assir, an vëddendje, a l’han mandà ‘d soldà a l’arserca dij cap, e costissì a son andàit a conté la neuva a j’ëstratega, e peui ai comandant e a tuti j’ofissiaj. {{verse|chapter=14|verse=13}}A son butasse tuti dëdnans ëd la tenda d’Olofernes e a l’han dije a sò atendent Bagoas:"Dësvija nòst magìster!Përchè sta gusaja d’Israelita a son ancalàsne a calé për dene bataja: a voreran fesse tùit ësterminé!". {{verse|chapter=14|verse=14}}Bagoas a l’é intrà e a l’ha tambussà a l’alcòva dla tenda: a l’era sicur che Olofernes a durmièissa con Giudita. {{verse|chapter=14|verse=15}}Meno che, da già che gnun a rëspondìa, a l’ha dëscostà ‘l ridò për intré andrinta: e a l’ha trovà Olofernes cadàver, dëstèis për tèra randa dl’intrada, sensa soa testa. {{verse|chapter=14|verse=16}}Bagoas a l’é butasse a crijé, a gëmme, a brajé e a s’ës-ciancava le vestimente. {{verse|chapter=14|verse=17}}Peui a l’é sfrandasse ant la tenda ‘ndova che Giudita a l’era logià sensa trovela. Anlora a l’è pressipitasse fòra an facia dla gent an sbramassand: {{verse|chapter=14|verse=18}}"Jë s-ciav a l’han tradine! Na fomna giudea, da sola a l’ha campà d’onta an sla casà ‘d Nabucodenesar! Olofernes a l’è là për tèra decapità!19 Cand che ij comandant dl’armeja assira a l’han sentù coste paròle, a son s-ciancasse ij mantèj e a son restane stravirà drinta ‘d lor. A crijavo fòrt e ij sò braj e uch ëd dolor a ‘rsonavo për tut ël campament. == 15 == {{chapter|15}} === J'Assir a scapo tuti sbaruvà === {{verse|chapter=15|verse=1}}Ij soldà ch’a l’ero ant le tende, a son restà bele ambajà, cand ch’a l’han savù la neuva. {{verse|chapter=15|verse=2}}Frapà da la pau e da l’ësparm, lor a l’han chità ‘l campament, e a testa cin-a a son scampà për ij vieuj dla pian-a e dla colin-a mincadun për sò cont. {{verse|chapter=15|verse=3}}Dcò coj ch’a l’avìo ocupà j’auteur ant j’anviron ëd Betulia a son scapà. E a l’é stàit antlora che j’Israelita bon a porté j’arme a son campasse contra ‘d lor. {{verse|chapter=15|verse=4}}Osia a l’ha mandà ‘d nunsi a Betomestaim, a Bebai, a Coba, a Còla e an tut ël pais d’Israel, për anformeje ‘d lòn ch’a passava; a l’ha animaje tùit a seguité ij nemis për stermineje,{{verse|chapter=15|verse=5}}E pen-a che j’Israelita a l’han savulo, a son campasse tùit ansema contra ij nemis fugitiv, e a l’han dësblaje a tòch fin-a a Coba. E a son rivà dcò la gent ëd Gerusalem e dle montagne përchè dcò lor a l’ero vnùit a savèj ij fàit ancapità ant ël camp dj’Assir, Coj dël pais ëd Ghilead e dla Galilea a l’han tacà ij nemis ëd fianch, an causàndje ‘d greve pèrdite fin-a a Damasch e sò anviron. {{verse|chapter=15|verse=6}}La rimanensa dla gent ëd Betulia a l’é campasse an sij campament assir, e a l’han ravagiaje e vagnane na bon-a pijàita, {{verse|chapter=15|verse=7}}Peui, an tornand dal seguité ij nemis, j’àutri israelita a son fasse padron ëd lòn ch’a restava. La gent dij vilage e dle cassin-e, dla montagna e dla pian-a a l’han ciapà dcò lor un foson ëd botin, përchè a-i në j’era na gròssa caterva. === J'Israelita a selebro soa vitòria === {{verse|chapter=15|verse=8}}Ël gran sacerdòt Joachim e ‘l consèj dj’ansian ëd Israel, ch’a stasìo a Gerusalem, a son vnùit a Betulia. Lor a vorìo réndse cont da lor midem dij boneur che Nosgnor a l’avìa acordà a j’Israelita. Lor a vorìo dcò vëdde Giudita për salutela. {{verse|chapter=15|verse=9}}Intrà ch’a l’ero da chila, a l’han adressaje ‘d làude unànime an disend:» Ti ‘t ses la glòria ‘d Gerusalem, l’orgheuj ëd nòstra rassa, l’onor ëd nòstra gent! {{verse|chapter=15|verse=10}}It ses stàita ti midema a fé tut sòn! It ses ti la causa dël boneur d’Israel e Dé istess a ‘rgiojiss ëd lòn ch’it l’has fàit. Che Nosgnor Onipotènt at benedissa për sempe!”. E tut ël pòpol a l’ha rëspondù:"Amen!Ch’a sia parèj!». {{verse|chapter=15|verse=11}}J’Israelita a l’han passà tranta di a ravagé ‘l camp assir. A l’é stàit donà a Giudita la tenda d’Olofernes, soa argentaria, ij sò let, ij sò vas e tùit ij sò parament. Chila a l’ha pijàit tut, a l’ha cariane na part an sla soa mula e peui a l’ha giovà ij sò chèr ambaronàndie ansima la ròba. {{verse|chapter=15|verse=12}}E tute le fomne d’Israel a son vnùite a vëdla, e cheicadun-a a la felissitava an dedicàndje na dansa an sò onor. E Giudita a l’ha ciapà ‘d boché ‘d feuijage e a l’ha dane a le fomne che a l’ero con chila. {{verse|chapter=15|verse=13}}Chila e soe compagne a son ancoronasse con branch d’uliv. Peui, Giudita a l’è butasse an testa al cortegg, an condusend la dansa dj’àutre fomne. Tuti j’òm d’Israel a-j seguitavo con soe arme e con coron-e ‘d feuje: lor a cantavo a vos àuta. === L'imn ëd làude 'd Giudita === {{verse|chapter=15|verse=14}}Giudita a l’ha ‘ntonà un cant ëd arconossensa dëdnans ëd tut Israel e ‘l pòpol antregh a l’é giontasse a sò cant: == 16 == {{chapter|15}} {{verse|chapter=16|verse=1}}Giudita a l’ha cantà parèj: «Al son dij tambornin dansé dëdnans ëd Nosgnor, canté al Signor al son dij cimbalis! antoné un salm ëd lauda, esaltelo e proclamé sò nòm! {{verse|chapter=16|verse=2}}Përchè Nosgnor a l’é un Dé ch’a buta fin a le guere; chiel a l’ha torna portame an sò campament an tra soa gent, a l’ha liberame da mè persecutor.{{verse|chapter=16|verse=3}}Assur a l’é rivà da le montagne dël nòrd, con n’armeja ‘d desen-e ‘d milen-e: sò gran nùmer a stopava ij torent e ij sò sivalié a coatavo ij brich. {{verse|chapter=16|verse=4}}Ij nemis a vorìo deje feu a tut ël pais, passé a fil d’ëspà nòstri giovo, campé për tèra nòstre masnà, ciapé tanme pijàita nòstri fiolin, rapì nòstre fije. {{verse|chapter=16|verse=5}}Nosgnor Onipotent a l’ha dësblàje, an valendze ‘d na fomna! {{verse|chapter=16|verse=6}}Përchè ‘l guerié poderos a l’é pa stàit sversà da ‘d giovo pien ëd fòrsa, e gnanca patlà da fieuj ëd titan, nì d’àut gigant a l’han drocalo, ma Giudita, la fija ‘d Merari: a l’ha dësarmalo con la blëssa ‘d sò visagi. {{verse|chapter=16|verse=7}}Për liberé Israel da l’angossa chila a l’ha chità soa vesta da vìdoa, a l’é profumasse ‘l moro, {{verse|chapter=16|verse=8}}e a l’è coefasse ‘d na coron-a ij cavej; A l’é vestisse ‘d lin për sedùe ‘l nemis. {{verse|chapter=16|verse=9}}Soe sàndole a l’han anciarmà ij sò euj, soa blëssa a l’ha ‘mpërzonà sò cheur e ‘l sàber a l’ha tranciaje ‘l còl. {{verse|chapter=16|verse=10}}Ij Persian a l’han tramblà dëdnans ëd sò corage, e soa fòrsa a l’ha sbaruvà ij Medi. {{verse|chapter=16|verse=11}}E mè pòpol acablà a l’ha bramà fòrt, e j’Assir a son ëstàit sesì dë sparm; ij mè pòver a l’han brajà e lor a son stane bolversà, a l’han crijà fòrt a j’àutri a son scapà. 12 Da pusil a l’han passaje da part a part, tanme disertor a l’han trapassaje con flecie, a son mòrt sota j’armeje ‘d Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=13}}«I andrai a canté a Nosgnor na càntica neuva: Signor, ti ‘t ses glorios e grand, Toa potensa a l’é na maravija, as peul pa vince. {{verse|chapter=16|verse=14}}Che tute toe creature a sio pronte a servite, ti ch'it l’has mach da parlé përchè tut a esista, ti ch'it l’has mandà tò Spìrit për feje. Gnun a peul arviresse a toa paròla. {{verse|chapter=16|verse=15}}Le montagne e ij mar a trambleran su soe fondamenta, ròch e priòch a s’ëslingueran tanme sira, ma coj ch’a l’han tëmma ‘d ti,a podran sempe conté con tò amor. {{verse|chapter=16|verse=16}}Ël përfum agreàbil d’un sacrifissi a l'é bin pòch për ël Signor, la grassa ‘d n’olocàust a l’è pa pro për ti. Ma col ch’a rëspeta Nosgnor a l’avrà na grandëssa duràbla. {{verse|chapter=16|verse=17}}Maleur ai pòpoj ch’a s’àusso contra nòstra gent! Nosgnor Onipotènt a-j castijerà ‘nt ël di dël Giudissi: feu e verm a dvoreran le carn ëd lor, e a brameran ëd dolor për sèmper”. {{verse|chapter=16|verse=18}}Rivà a Gerusalem a son andàit a adoré Nosgnor. A son purificasse, a l’han smonù ëd sacrifissi complet, d’oferte volontàrie e d’àutri don. {{verse|chapter=16|verse=19}}Giudita a l’ha armëttù al templi, tùit ij parament d’Olofernes che ‘l pòpol a l’avìa daje. Ël ridò ch’a l’avìa pijàit da la stansia da let d’Olofernes, tanme oferta sacrà a Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=20}}Për tre mèis la gent a l’ha celebrà la vitòria a Gerusalem aranda dël leu sant dël templ, e Giudita a l’era restà con lor. === Mòrt ëd Giudita === {{verse|chapter=16|verse=21}}Passà coj di, a son tornasne tùit a ca soa. Giudita a l’era tornà a Betulia ‘ndova ch’a l’é andàita anans a vive ant la soa proprietà. Tant che a l’ha vivù soa ‘rputassion a l’é spantiasse për tut ël pais. {{verse|chapter=16|verse=22}}A l’ha avù vàire pretendent ch’a l’avìo maitass ëd mariela. Ma chila a l’ha mai pì vorsù acasesse e gnun òm a l’é mai pì avzinasse a chila apress che sò marì Manasse a l’era mòrt e stàit sotrà con soa gent. {{verse|chapter=16|verse=23}}Giudita a l’é rivà motobon an là d’età. A l’ha mach sempe abità la ca ‘d sò marì fin-a a la bela età ‘d sentessinch ann: anans ëd meuire a l’ha conceduje la libertà a soa sërvanta ; apress a l’é mòrta a Betulia e a l’han sotrala ant ël camp ëd la balma ch’a fasìa da tomba dcò për sò marì. {{verse|chapter=16|verse=24}}La gent d’Israel a l’ha fàit set di ëd deul për chila. Sèmper anans ëd meuire, Giudita a l’avìa distribuì tut lòn ch’a l’avìa an tra ij parent pì davzin ëd sò marì Manasse e ‘d soa pròpia famija. {{verse|chapter=16|verse=25}}Fin-a che Giudita a l’é stàita an vita, e motobin ëd temp apress, mai pì gnun a l’é ancalasne d’anchieté j’Israelita. [[Category:Bibia]] [[Category:Testament Vej]] [[Category:Deuterocanònich]] sbgqfp4a979am3x913780botnzeq4mr 34815 34814 2024-10-24T06:55:12Z 93.150.244.167 /* L'orassion ëd Giudita */ 34815 wikitext text/x-wiki {{header | title = [[La_Bibia_piemontèisa|La Bibia piemontèisa]] | author = | section = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich|Ij Deuterocanònich]] | previous = | next = | notes = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Giudita/Introdussion|Introdussion]] }} {{TOCright}} = Ël lìber ëd Giudita = == 1 == {{chapter|1}} === Arpacsad a fortìfica Ecbatan-a === {{verse|chapter=1|verse=1}}Dl’ann ch’a fa dódes dël regn ëd Nabucodenesar, ch’a l’avìa regn an sl’Assiria an Ninive, la sità gròssa, Arpacsad a regnava an sij Medi an Ecbatan-a. {{verse|chapter=1|verse=2}}Chiel-sì a l’ha construì ant j’anviron d’Ecbatan-a muraje ‘d pera tajà ant la mzura ‘d tre cùbit ëd larghëssa e ses ëd longhëssa, an portand l’autëssa dël mur a stanta cùbit e la larghëssa a sinquanta. {{verse|chapter=1|verse=3}}Aranda dle pòrte dla sità a l’ha drissà ëd tor an muradura àute sent cùbit e larghe sessanta a la fondassion; {{verse|chapter=1|verse=4}}e costruì ëd pòrte alvàndie fin-a a l’autëssa dë stanta cùbit: mincadun-a larga quaranta cùbit, për la surtìa dij sò guerié vajant e la parada dij sò fantassin. {{verse|chapter=1|verse=5}}Anlora rè Nabucodenesar a l’ha portà la guera a Arpacsad ant la pian-a granda, visadì an cola pian-a ch’as treuva ant ël teritòri ëd Ragau. {{verse|chapter=1|verse=6}}Tuti coj ch’a stasìo ant le montagne e coj dl’Eufrate, dël Tigris e dl’Hidaspà, e coj ch’àbito ant la pian-a d’Arioch, rè dj’Elamita <ref>valadì l'Elimàide, provinsa oriental dij Persian.</ref>, a son ëscontrasse contra ‘d Nabucodenesar. Parèj che vàire nassion a son trovasse assemblà n' agiut dij fieuj ëd Cheleod, visadì dij Medi. === Nabucodenesar a pùblica n'ultimatum === {{verse|chapter=1|verse=7}}Anlora Nabucodenesar rè dj’Assir a l’ha spedì ëd messagé a tute le gent ëd la Persia e a tùit j’abitant ëd le region ocidentaj: a coj dla Cilicia e ‘d Damasch, dël Liban e dl’Antiliban e a tuta la gent ëd la fassa dj’anviron dël mar, {{verse|chapter=1|verse=8}}e a coj che a fasìo part ëd la gent dël Carmel e ‘d Ghilead, dl’àuta Galilea e dla pian-a gròssa d’Esdrelon; {{verse|chapter=1|verse=9}}e a tuti coj ch’a l’ero drinta la Samaria e an soe sità, o che abitavo dë ‘dlà dël Giordan fin-a a Gerusalem, Batane, Chelus e Cades e al fium d’Egit, Tafnes, Ramses e tuta la tèra ‘d Ghessen, {{verse|chapter=1|verse=10}}e andasend fin-a a la region dzora ‘d Tanis e Memfi, e ancora comprendend la gent d’Egit fin-a a le finaje d’Etiòpia. {{verse|chapter=1|verse=11}}Mach che ij pòpoj ëd tute coste region a l’han pa daje da ment a l’anvit ëd Nabucodenesar rè dj’Assir, e a son nen andàit a fé la guera con chiel, përchè a l’avìo gnun-e tëmme ‘d chiel e a lo consideravo n’òm basta ch’a sia. Lor a l’han mandà andaré ij sò messagé con dzonor e a man veuide. {{verse|chapter=1|verse=12}}A l’é stàit parèj che Nabucodenesar a l’é anviscasse ‘d flin-a afrosa contra ‘d tuti coj pais e a l’ha giurà për sò tròno e për sò regn ëd tiré arvangia con la spa dij teritòri dla Cilicia, dla Damasen-a e dla Siria, e ‘d soprime tute le popolassion Moabite, ij fieuj d’Amon, tuta la Giudèa e j’abitant tuti dl’Egit fin-a ‘n brova dij doi mar. === Arpacsad a l'é batù === {{verse|chapter=1|verse=13}}Dl’ann ch’a fa disset a l’ha marcià con l’armeja contra ‘d rè Arpacsad, a l’ha batulo dasendje ‘l gir a sò esèrcit con tuta soa cavalarìa e sò chèr. {{verse|chapter=1|verse=14}}A l’é fasse padron ëd soe sità, rivand fin-a a Ecbatan-a, conquistand-ne le tor, ravagiand-ne piasse e crosiere, scarnificand-ne la blëssa. {{verse|chapter=1|verse=15}}Arpacsad a l’ha arciapalo an sle montagne ‘d Ragau, crivlalo ‘d flecie e da col di a l’ha gavalo d’an mes. {{verse|chapter=1|verse=16}}Peui a l’é tornà a Ninive, con tuta l’armeja ramassà dal mond, ch’a l’era un foson sensa fin ëd combatent e a l’é fermasse ambelelà, chiel e sò esèrcit, për sentevint di dàndse a divertiment, disné e bela vita. == 2 == {{chapter|2}} === Spedission contra dl’Ocident === {{verse|chapter=2|verse=1}}Ël di che a fa vintedoi dël prim mèis dl’ann ch’a fa disdeut, a l’é ‘ncapità sòn: ant ël palass ëd Nabucodenesar rè d’Assiria a l’é tratasse dla manera ‘d pijesse arvangia ‘d tute cole tere, com a l’era disse. {{verse|chapter=2|verse=2}}Chiel a l’ha convocà tùit ij sò ministr e sò dignitari, a l’ha con lor tenù consèj secret e mostrà ‘d pianta tut ël malfé ëd cole tère. {{verse|chapter=2|verse=3}}Costissì a l’avìo dessidù ëd fé meuire tuti coj ch'a l’avèisso pa seghità l’órdin ëd soa boca. {{verse|chapter=2|verse=4}}E sòn a l’é ancapità: esaurìa la consultassion, Nabucodenesar, rè dj’Assir, a l’ha convocà Olofernes<ref> Olofernes e Bagoas(Giudita 12:11) a son nòm persian.</ref>, general an cap ‘d soe armeje, ch’a l’era sò scond, e a l’ha dije: {{verse|chapter=2|verse=5}}"Përparèj a parla ‘l rè grand, sgnor ëd tuta la tèra: Varda, ti ‘t surtiras tant ‘me lugtenent, e con ti ‘t l’avras ciapà d’òm vajant ëd fòrsa: sentevintmila fantassin, e un gròss foson ëd cavaj con sò sivalié, dël nùmer ëd dodesmila; {{verse|chapter=2|verse=6}}con tut lòn t’andras a scontrete contra ‘d tùit ij pais dl’ocident, da già ch’a l’han pa ubidì al comand ëd mia boca. {{verse|chapter=2|verse=7}}A lor it ordineras ëd parete soe oferte ‘d tèra e d’eva, tanme marca ‘d sotmission sensa condissio. Mi i-j farai sente tut ël pèis ëd mè furor!Mia armeja a greverà dzora minca tòch ëd tèra e a ravagerà tut a sò passagi. {{verse|chapter=2|verse=8}}Tuti coj che a tomberan ferì a ampiniran soe combe e minca torent e fium a sarà pien a ras ëd caròpe. {{verse|chapter=2|verse=9}}Ij sò përzoné a saran arpossà fin-a ai finagi estrem ëd la tèra. {{verse|chapter=2|verse=10}}Ti donch òcupa për mi tut sò teritòri: na vira ch’a saran arendusse a ti, it-j tniras a mia disposission fin-a al di ch'i vnirai mi istess a castijéje. {{verse|chapter=2|verse=11}}Për lon ch’a riguarda j’arviros, che tò euj a l’àbia pa ‘d compassion: ch’a sio destinà a la mòrt e a la devastassion për tut sò pais. {{verse|chapter=2|verse=12}}Con sòn a l’é vrità che mi i son viv e a viv la potensa ‘d mè regn, sòn a l’é lòn ch’i diso e ch’i farai ëd mia man!{{verse|chapter=2|verse=13}}Pijìte varda ‘d pa trasgredì gnun-a paròla ‘d tò sgnor: nen. Nopà it portras a compiment lòn ch’i l’hai comandate e buta pa ‘d temp a passé a l’assion ij mè comand!”. === Campagna d'Olofernes === {{verse|chapter=2|verse=14}}Olofernes a l’é surtì da la cort ëd sò sgnor: a l’ha convocà tùit ij potent, ij generaj e ij comandant dl’armeja assira. {{verse|chapter=2|verse=15}}Peui a l’ha sernù j’òm për la bataja, com a l’avìa comandaje sò sgnor, cheicòsa coma sentevintmila guerié, pì dodesmila arcé a caval, {{verse|chapter=2|verse=16}}e a l’ha ciadlàje an rangh com as costuma ‘nquadré la tropa për la guera. {{verse|chapter=2|verse=17}}A l’ha ciapà na caterva ‘d gamej e ‘d borich e muj tanme echipage a le trope, e un foson ëd beu, feje e crave për proviande. {{verse|chapter=2|verse=18}}Na quantità ‘d provision për minca un fant, e un riforniment gròss d’òr e d’argent a rivava dal tesòr dël rè. {{verse|chapter=2|verse=19}}Peui a son partì, Olofernes con tuta soa armeja për anandié la spedission e precede rè Nabucodenesar a coaté la tèra ‘d ponent con sò cariagi, sivalié e fanterìa sernùa. {{verse|chapter=2|verse=20}}A l’era giontasse a lor na moltitùdin vària e ‘d bon nùmer ëd soldà d’àutri pòpoj, tant ‘me d’aliòstre o come la póer ëd la tèra, ampinìo tut, as podìo pa contesse. {{verse|chapter=2|verse=21}}Da Ninive a l’han marcià për tre di an diression ëd la pian-a ‘d Bectilet e a l’han butà camp aranda dla montagna ch’a stà a snìstra dl’Àuta Cilicia. {{verse|chapter=2|verse=22}}Da là, an bogiand tut sò esèrcit, fantassin, cavaj e cariagi, Olofernes a l’é portasse anvers ëd la montagna. {{verse|chapter=2|verse=23}}A l’ha vastà Fud e Lud e ravagià ij fieuj ëd Rassis e j’Ismaelita, ch’a stasìo ant ël desert a mesdì ëd Cheleon. {{verse|chapter=2|verse=24}}Peui, passà l’Eufrate, a l’ha dëstraversà l’Àuta Mesopotàmia e drocà tute le sità fortificà an sël torent d’Abron-a fin-a al mar. {{verse|chapter=2|verse=25}}A l’é dcò fasse padron ëd la Cilicia, an ësterminand tuti j’opositor e rivand ant la region ëd Iafet an meridion a le finaje dl’Arabia. {{verse|chapter=2|verse=26}}A l’ha sircondà tùit ij Madianita e butà a feu soe tende an pijàndje ‘l cabial. {{verse|chapter=2|verse=27}}Andasend anans, a l’é calà ‘nvers la pian-a ‘d Damasch, ant ij di dl’amson dël gran, a l’ha daje feu a tùit ij sò camp, votà a la dësparission total ij sò strop e sò cabial, ravagià soe sità, vastà soe campàgne e passà a fil d’ëspà tùit ij giovo. {{verse|chapter=2|verse=28}}La pau e lë sparm ch’a fasìa a l’é anlora spantiasse për tute le gent costiere, coj ëd Sidon e ‘d Tir, j’abitant ëd Sur e Ochin-a, ël pòpol ëd le sità d’Jemnà, e dcò la gent d’Asdod e d’Ascalon: tùit a l’han avune na tëmma gròssa. == 3 == {{chapter|3}} === Implorassion ëd pas === {{verse|chapter=3|verse=1}}Për lòn tute cole sità a l’han mandaje ‘d messagé (a Olofernes) con propòste ‘d pas: {{verse|chapter=3|verse=2}}"Varda, nojàutri, fieuj dël gran rè Nabucodenesar, i soma ambelessì dëdnans ëd ti: fa ‘d noi lòn ch’a piasrà a tò euj.{{verse|chapter=3|verse=3}}Beica nòstre ca, tute nòstre località, tùit ij nòstri camp ëd gran, j’ëstrop ëd bestiam mnu e gròss e tut ël cabial dij nòstri atendament a son a toa disposission: fane lòn ch’at ësmijerà bin. {{verse|chapter=3|verse=4}}Dcò nòstre sità e tuti coj ch’a-i j’ëstan andrinta: a son tò servitor, ven e fane lòn ch’a piasrà a tò euj”. {{verse|chapter=3|verse=5}}J’òm a son presentasse ai pé d’Olofernes e a son esprimùsse përparèj. {{verse|chapter=3|verse=6}}Anlora chiel a l’é calà arlongh la còsta con soa fòrsa d’armeja e a l’ha butà ‘d garnison ant le sità fortificà, peui a l’ha prelevà d’òm tant ‘me ausiliari. {{verse|chapter=3|verse=7}}Cola gent con tùit ij pais dj’anviron a l’han arseivùlo con coron-e, còr e tambornin. {{verse|chapter=3|verse=8}}Mach che chiel a l’ha fàit campé giù tùit ij sò templ<ref> ambelessì i seguitoma 'l test aramaich sirìach: ij test grech a l'han "teritòri".</ref> e tajà ij boschèt sacrà, përchè a l’era staje ordinà ‘d dëstruve tùit ij dio dla tèra, ëd manera che tute le gent a l’avèisso adorassion mach për Nabucodenesar e che tute le lenghe e sò tribù a lo anvochèisso parèj d’un dio. {{verse|chapter=3|verse=9}}A l’é peui rivà an facia d’Esdrelon, aranda ‘d Dotaia, ch’a l’é dëdnans ëd la caden-a granda dle montagne dla Giudèa. {{verse|chapter=3|verse=10}}E a l’han butà campament an tra Guebai e Sitòpolis e Olofernes a l’é restà ambelelà për un mèis antregh për buté ansema tuta la pijàita ‘d soe armeje. == 4 == {{chapter|4}} === Giudea a l'erta === {{verse|chapter=4|verse=1}}J’Israelita ch’a stasìo an Giudèa a son vnùit a savèj tut lòn che Olofernes, general an cap ëd Nabucodenesar rè dj’Assir a l’avìa fàit a le gent, e com a l’avìa ravagià tùit ij sò templ, an votàndje a la dësparission total. {{verse|chapter=4|verse=2}}A son ëstàit motobin sbaruvà për ël vnì anans ëd l’armeja assira e a motiv ëd la tëmma për Gerusalem e për ël Templ ëd Nosgnor, sò Dé. {{verse|chapter=4|verse=3}}Nen mach, ma lor a l’ero pen-a tornà da përzoné e da pòch la gent a l’era assemblasse con rabel an Giudèa për consacré torna autar, templ e utiss sacrà ch’a l’ero stàit profanà. {{verse|chapter=4|verse=4}}Për lòn a l’han mandà ‘d nùnsi an tut ël teritòri dla Samaria, a Cona, Bet-Coron, Belmain, a Gérico, e ancor a Coba, a Esora e ai varèj ëd Salem. {{verse|chapter=4|verse=5}}E a l’han ocupà tute le bëcche dle pì àute montagne, anmurajà ij pais ëd cole bande e fàit cheuje proviande an preparassion ëd la guera, tant pì che ant le pian-e a l’avìo acabà l’amson. {{verse|chapter=4|verse=6}}Joachim, ël gran sacerdòt ëd Gerusalem a coj temp, a l’ha scrivuje a la gent ëd Betulia e Betomestaim <ref> A l'é pa dàit da savèj cheicòsa 'd pì dë ste doi sità. As capiss mach che Betulia a fussa an posission strategica 'nvers la Giudèa.</ref>, ch’a son an facia a Esdrelon, a l’intrada dla pian-a ch’a s’ëslàrga fin-a aranda ‘d Dotain, {{verse|chapter=4|verse=7}}an comandàndje d’ocupé ij pass travers le montagne, përchè da là as dovertava la stra d’intrada për la Giudèa e a sarìa stàit belfé fërmeje a la montà, andova ch’a l’ero obligà për ël passagi strèit a ‘ndé anans tùit a doi a doi. {{verse|chapter=4|verse=8}}E j’Israelìta a l’han fàit përparèj com a l’era stàit ordinà dal grand sacerdòt Joachim e ‘l senat dël pòpol d’Israel, ch’a stasìa a Gerusalem. === Orassion e pentiment === {{verse|chapter=4|verse=9}}Dël midem temp tuti j’Israelita a l’han aussà sò crij a Dé con fërvorosa ‘nsistensa e tùit a son ùmiliasse con autërtanta ‘nsistensa. {{verse|chapter=4|verse=10}} Lor, soe fomne e le masnà, ij sò strop, sò avèj e tùit ij resident e salarià e sò s-ciavandé a son umiliasse butàndze ‘d tërliss ëd sach an sij ren. {{verse|chapter=4|verse=11}}Minca n’òm o fomna israelita e ij cit ch’a stasìo a Gerusalem a son prosternasse dëdnans dël templ e con la sënner an sël cupiss e a dëstendìo le man dëdnans ëd Nosgnor. {{verse|chapter=4|verse=12}}A l’han anvlupatà ‘d sach ëdcò l’autar e crijà àut anvers al Dé d’Israel tùit ansema e ‘ntensament, an suplicand che soe masnà a fùisso pa bandonà a l’ëstermini, soe fomne a esse s-ciave, le sità ‘d soa ardità a la dëstrussion, ël santuari a la profanassion e al dëspresi dle gent. {{verse|chapter=4|verse=13}}Nosgnor a l’ha sporzù l’orija a sò crij ëd lor e a l’ha virà l’ësguard a la tribulassion, antramentre che la gent a fasìa digiun da vàire di an tuta la Giudèa e an Gerusalem dëdnans al santuari dël Signor Onipotènt. {{verse|chapter=4|verse=14}}Joachim grand sacerdòt e tuti j’àutri sacerdòt ch’a stasìo dëdnans ëd Nosgnor e tuti coj ch’aministravo ël cult divin, con ij ren sandrà ‘d tërliss, a smonìo l’olocàust përpetual, ij sacrifissi votiv e j’oferte generose dla gent. {{verse|chapter=4|verse=15}}Tùit ij sò turban a l’ero coatà ‘d sënner e a ‘nvocavo a tuta fòrsa ‘d vos a Nosgnor, përchè a provëddèissa ‘d manera benévola al destin ëd la ca d’Israel. == 5 == {{chapter|5}} === Consèj contra j'Israelita === {{verse|chapter=5|verse=1}}A l’han faje savèj a Olofernes, general an cap dl’armeja d’Assur, che j’Israelita a l’ero prontasse a la guera, e ch’a l’avìo sbarà ij pass ëd montagna, fortificà tute le bëcche pì àute e butà d’antrap ant le pian-e. {{verse|chapter=5|verse=2}}Chiel a l’é anrabiasse motobin, a l’ha convocà tùit ij cap ëd Moab, j’ëstratega amonita e tùit ij sàtrap ëd la còsta dël mar, {{verse|chapter=5|verse=3}}e a l’ha dije:"Spiegheme un pòch, fieuj ëd Canan, che gent ch’a l’é costassì ch’a stà an sle montagne, coma ch'a son le sità ch'a àbito, vàire a son soe fòrse armà, e ‘ndova ch’a stà la fòrsa ‘d lor e col che a l’é ch’a sia butasse tanme cap e condotié ‘d soa armeja; {{verse|chapter=5|verse=4}}i veui dcò savèj përchè ch’a sio arfudasse d’ëvnime ‘ncontra, diversament da tute le gent dl’Ocident"<ref> Concet butà n'evidensa dël "nen conformism ebràich"(cfr Éster 3:8).</ref>. === Rapòrt d'Achior === {{verse|chapter=5|verse=5}}Achior, ël condotié ‘d tùit ij fieuj D’Amon a l’ha rëspondùje:"Che mè sgnor as dégna d’ëscoté na paròla dai làver ëd sò servidor: mi i farai savèj la vrità dzora ‘d cola gent ch’a stà an sla montagna, cola davzin-a a ti: gnun-a busiardarìa andrà seurte da la boca ‘d tò servidor. {{verse|chapter=5|verse=6}}Ës pòpol a l’ha ij Caldé tant ’me grand-antich. {{verse|chapter=5|verse=7}}Lor a l’ero trasferisse anans ëd tut an Mesopotàmia, përchè a l’avìo pa vorsù seghité le divinità dij sò cé, cora ch’as trovavo ant ël pais dij Caldé. {{verse|chapter=5|verse=8}}An efet, a l’avìo chità la costuma dij sò cé an adorand ël Dé dij cej, col Dé che lor a l’avìo conossù: për lòn a l’avìo taparaje via d’an facia dle divinità d’antan e lor a l’avìo trovà sosta an Mesopotàmia, andova ch’a l’avìo avù residensa për vàire. {{verse|chapter=5|verse=9}}Meno che, sò Dé a l’ha dije ‘d seurte dal pais che a j’ospitava e d’ëvnì ant ël pais ëd Canan. Ambelelà a son stabilisse an moltiplicand sò òr e sò argent e motobin ëd cabial. {{verse|chapter=5|verse=10}}Peui a son calà n’Egit, përchè la famin-a a l’avìa ciapà tut ël pais, e a son restaie tanme strangé, fin-a tant ch’a l’han trovà da vive. Ambelelà a son vnùit a esse na fòrsa ‘d bon nùmer, tant che soa dëssendensa as podìa pa contesse. {{verse|chapter=5|verse=11}}Mach che, a l’é alvasse contra ‘d lor ël rè d’Egit, ch’a l’ha sfrutaje ant la preparassion dij mon e, për lòn, umiliàje e trataje da s-ciav. {{verse|chapter=5|verse=12}}Lor a l’han suplicà sò Dé che a l’ha patlà tut ël pais d’Egit con castigh sensa rimedi. Për lòn j’Egissian a l’han taparaje via da l’Egit, {{verse|chapter=5|verse=13}}E Dé a l’ha salvaje dëdnans ël Mar Ross, an {{verse|chapter=5|verse=14}}mnàndje për ël camin dël Sinai e ‘d Cades-Barnea: lor a l’han eliminà tuti coj ch’a stasìo ant ël desert. {{verse|chapter=5|verse=15}}A l’han abità ‘l pais dj’Amorita e a l’han ësterminà con soa fòrsa tùit ij Chesbonita. Apress a l’han passà ‘l Giordan e a son ansediasse an tute cole montagne. {{verse|chapter=5|verse=16}}A l’han mandà via dëdnans ëd lor ij Canané, ij Perisita, ij Gebusé, Sichem e tùit ij Guirgasian ch’abitavo ant ël teritòri da vàire. {{verse|chapter=5|verse=17}}An efet, fin-a tant che lor a pëccavo nen contra ‘d sò Dé a l’ero ant ël boneur, përchè ‘l Dé che a l’é con lor a l’ha an ghignon l’angiustissia. {{verse|chapter=5|verse=18}}Ma, cand che nopà a s’ëslontanavo da j’ordinament che sò Dé a l’avìa fissà, a patìo ‘d gròsse dësfàite an vàire guere e a son ëstàit deportà përzoné an pais forësté, sò Templ ëd sò Dé a l'é stàit rasà e ij sò nemis as fasìo padron ëd soe sità. {{verse|chapter=5|verse=19}}Adess ch'a son tornà a sò Dé, a son montà da la dëspersion andova ch’a l’ero stàit sbardlà, a son arpijàsse Gerusalem, andova ch’a l’é sò santuari, e a son torna stabilisse an sle montagne, che anans a l’ero dzerte. {{verse|chapter=5|verse=20}}Ore, mè sgnor sovran, s’a-i fùissa càiche aberassion an costa gent përchè a l’ha pëccà contra ‘d sò Dé, valadì, s’is n’antajoma, andómie pura contra an daséndje bataja për vagnéje!”. {{verse|chapter=5|verse=21}}Nopà, se a-i é gnun-a trasgression da soa part, che mè sgnor a vada da n’àutra banda, përchè ‘l Signor sò Dé, a vada pa esse në scù për lor e nojàutri motiv d’ësvergna për tuta la tèra!”. {{verse|chapter=5|verse=22}}E varda-lì lòn ch’a l’é passà: pen-a che Achior a l’ha sarà ‘l dëscors, tuta la furfa ch’a stassionava d’antorn ëd la tenda, a l’é butasse a barboté, antramentre che j’ufissiaj d’Olofernes, j’abitant ëd la còsta e ij Moabita a vorìo masselo. {{verse|chapter=5|verse=23}}Andoma pa avèj tëmma d’Israelita, a disìo: I vedreve ch’a son mach un pòpol sensa esercit e che a peulo pa sostnì n’ëschierament ëd fòrse. {{verse|chapter=5|verse=24}}Donch, andómie contra, sovran Olofernes, e lor a saran pastura për tuta toa armeja!”. == 6 == {{chapter|6}} === Achior consegnà a j'Israelita === {{verse|chapter=6|verse=1}}Pasiasse l’agitassion dj’òm ch’a fasìo sercc tut d’antorn dël consèj, Olofernes, general an cap ëd le fòrse d’armeja d’Assur, a l’ha dije a Achior, a la presensa ‘d tut ël pòpol dj’ëstrangé e ‘d tùit ij Moabita. {{verse|chapter=6|verse=2}}"Chi ses-to, ti Achior, e vojàutri, mersenari efraimita, për profetisé dzora ‘d nojàutri coma ti ‘t l’has fàit ancheuj, Achior? Veusto dine ‘d nen fé guera a la dëssendensa d’Israel, përchè a l’avrìo protession ëd sò Dé da l’àut? E peui, é-lo miraco, d’àutri dio fòra ‘d Nabucodenesar? A sarà chiel a mandé soa potensa për ëstermineje da la facia dla tèra, nì a servirà sò Dé a libereje. {{verse|chapter=6|verse=3}}Ma noi, sò servidor, i-j ramasseroma via con un sol òm, përchè a sostniran pa la possansa ‘d nòstri cavaj. {{verse|chapter=6|verse=4}}I bruseroma ca soa, soe montagne a saran cioche ‘d sò sangh, soe vàude pien-e a ras dij sò mòrt, nì a podran sté an pé dëdnans ëd nojàutri: andran tùit a meuire. Sòn a l’é lòn ch’a dis rè Nabucodenesar, sgnor ëd tuta la tèra: soe paròle a podran pa smentisse. {{verse|chapter=6|verse=5}}Ma ti, Achior, mersenari d’Amon, ti ch’it l’has dit tut sòn ant ël di ëd tò maleur, it vëdras mai pì mè moro d’ancheuj fin-a a mia arvàngia dzora ‘d costa dëssendensa ch’a ven da l’Egit. {{verse|chapter=6|verse=6}}Antlora ‘l fèr dij mè soldà e la caterva dij sërvent ëd mia armeja at pasrà da part a part toe còste e ti ‘t tomberas an tra le caròpe, cand che mi i tornerai a vëdte. {{verse|chapter=6|verse=7}}Ij mè servidor at mneran anvers ëd la montagna, an lassàndte ant un-a dle sità costrùe an sl’ersa, {{verse|chapter=6|verse=8}}e t’andras pa a meuire fin-a tant ch’it saras massà con j’Israelita. {{verse|chapter=6|verse=9}}Përchè ses-to vnùit spali? Spera nen drinta ‘d ti che lor a sio pa ciapà. Nen ëd lòn ch’i l’hai dit a sarà sensa efet". {{verse|chapter=6|verse=10}}E Olofernes a l’ha comandà ai sò sërvent ch’a l’ero drinta ‘d soa tenda ‘d ciapé Achior, për espónlo ant j’anviron ëd Betulia e ‘d bandilo për lasselo ant le man israelita. {{verse|chapter=6|verse=11}}Ij servidor a l’han pijalo e portalo fòra dal campament, an campagna rasa, a l’han mnalo ant ël bel mes ëd la pian-a anvers la montagna dov as treuvo j’adoss ëd Betulia. {{verse|chapter=6|verse=12}}Cand j’òm ëd la sità, a l’han s-cèiraje an sël crest ëd la montagna, a l’han ciapà j’arme e, surtì da la sità a son adressasse al crest. E tùit ij frandieuj a l’han ocupà ij vieuj ëd montà dla sità e a son butasse a pijeje a prassà. {{verse|chapter=6|verse=13}}J’àutri, a la sosta dla montagna, a l’han gropà Achior e a l’han bandonalo ai pendis ëd la montagna, peui a son tornàsne da sò sgnor. {{verse|chapter=6|verse=14}}J’Israelita, ch’a l’ero calà da la sità, a son avzinasse a chiel, a l’han dësgropalo e, portalo an Betulia, a l’han mnàlo ai cap ëd la sità. {{verse|chapter=6|verse=15}}An col temp a j’ero Osia fieul ëd Mica dla tribù ëd Simeon, Cabri fieul ëd Gotoniel e Carmi fieul ëd Melchiel. {{verse|chapter=6|verse=16}}Dun-a a l’han convocà ansema tuti j’ansian ëd la sità. Ij giovo e le fomne a son giontasse a la Ciambreja: a l’han butà Achior an mes a tuta l’adunansa e Osia a l’ha ciamaje lòn ch’a l’era ‘ncapità. {{verse|chapter=6|verse=17}}Ël pòr Achior a l’ha ‘rferì le paròle dite al consèj d’Olofernes e tut ël dëscors che Olofernes a l’avìa pronunsià an mes ai cap dj’Assir e lòn che con sagna a l’avìa dit contra la gent d’Israel. {{verse|chapter=6|verse=18}}Anlora tut ël pòpol a l’é prosternasse a adoré Dé e a l’han anvocà sò agiut con coste paròle: {{verse|chapter=6|verse=19}}"Nosgnor, Dé dël cel, beica l’orgheuj dij nòstri nemis!Pòrta misericòrdia dl’umiliassion ëd nòstra dëssendensa: giùtne ant ës di ëd maleur, përchè i soma crasà ma soma dcò ij tò consacrà”<ref>Për mojen ëd l'Aleansa tut Israel a l'é "Sacrà a Nosgnor" valadì "sernù,separà për Chiel".</ref>. {{verse|chapter=6|verse=20}}Peui a l’han confortà e ancoragià Achior an laudàndlo motobin për lòn ch’a l’avìa dit e fàit. {{verse|chapter=6|verse=21}}Da part soa Osia, chità la riunion, a l’ha ‘nvità Achior për un disné con tuti j’ansian. Për tuta cola neuit a l’han anvocà l’agiut dël Dé d’Israel. == 7 == {{chapter|7}} === Campagna contra 'd Betulia === {{verse|chapter=7|verse=1}}Ant l’andoman, Olofernes a l’ha ordinà a tuta soa armeja e a tute le trope ch’a lo compagnavo ant l’ëspedission, ëd portesse anans contra ‘d Betulia, d’ocupé ij vàlich ëd le montagne e d’ataché j’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=2}}Tuti j’òm bon an col di-là a son butasse an marcia. St’armeja a comprendìa sentestantamila<ref> la volgata a l'ha sentevintmila </ref> soldà ëd fanterìa e dodes mila sivalié, sensa conté le trope dij somaté e d’òm a pé con bagage. A l’era na furfa sensa fin. {{verse|chapter=7|verse=3}}A l’avìo butà campament ant la comba aranda ‘d Betulia, davzin ëd la sorgiss. E a son butasse a quadrà da Dotan fin-a a Belbaim, da na banda, e da l’àutra, da Betulia fin-a a Chiamon ch’a l’é an facia d’Esdrelon. {{verse|chapter=7|verse=4}}A la vista ‘d tut col nùmer, j’Israelita a son sburdisse e as disìo un con l’àutr:"Sta gent-là a ravagerà tut ël pais! Le montagne pì àute, ij balatron e le colin-e a saran vastà da n’armeja përparèj!». {{verse|chapter=7|verse=5}}Mincadun a l’ha ciapà sò armamentari da combatiment. A l’han viscà ‘d feu an sle tor e për tuta la neuit a l’han montà la guardia. {{verse|chapter=7|verse=6}}Ël di apress, Olofernes a l’ha dëspiegà tuta soa cavalarìa an facia dj’Israelita ‘d Betulia. {{verse|chapter=7|verse=7}}Chiel a l’ha ispessionà le montà ch’a portavo a la sità, a l’ha trovà j’adoss d’eva e a l’é fasne padron. Peui a l’ha stabilì ëd dëstacament ëd soldà ‘d vardia e a l'é tornàsne a sò campament. {{verse|chapter=7|verse=8}}Anlora, tùit ij cap edomita, ij comandant moabita e ij generaj dla còsta dël litoral marin a son vnùit a dije: {{verse|chapter=7|verse=9}}«Magìster, s’it veule scotene, toa armeja a subirà gnun-a pérdita. {{verse|chapter=7|verse=10}}Costi Israelita a fan pa cont dzora ‘d soe arme, ma an sle posission elevà ch’a òcupo ant le montagne ‘ndova ch’a stan e a le bëcche ‘d coste montagne a l’é malfé riveie. {{verse|chapter=7|verse=11}}E bin, magìster, évita d’afronteje an bataja e ti ‘t perdras gnanca n’òm. {{verse|chapter=7|verse=12}}Resta an tò campament e ambelelà, guerna ij tò soldà a la sosta. Lassa mach cheicadun a baré l’acess a j’adoss,ai pé dla montagna. {{verse|chapter=7|verse=13}}Përchè a l’é ambelelà che la gent ëd Betulia a van a provisionesse d’eva. Lor a saran consumà da la sèj e obligà a consegné soa sità. Da nòstra part, noi i podrìo fesse padron dj’auteur ed j’anviron e acampesse ‘d vedëtta, për ampedì che cheicadun a vada a seurte da la sità. {{verse|chapter=7|verse=14}}La fam a-j farà meuire: òm, fomne e masnà. Anans ch’i vado a frandé n’atach contra ‘d lor, le stra dle sità a s’ampiniran dij sò cadàver {{verse|chapter=7|verse=15}}Ti ‘t-j faras paghé car ël fàit d’esse arvirasse contra ‘d ti nopà d’ëvnì da ti a ciamé la pas». {{verse|chapter=7|verse=16}}E coste propòste a son piasùje a Olofernes, e ai sò ofissiaj, e a l’ha comandà ‘d buteie n’esecussion. {{verse|chapter=7|verse=17}}J’Amonita, compagnà da sinch mila Assir, a l’han spostà ‘l camp e ciapà posission ant la comba, blocand parèj j’adoss d’eva e le sorgiss dj’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=18}}J’Edomita e j’Amonita a l’ero ‘ndàit a ocupé j’auteur an facia ‘d Dotan, peui a l’han mandà ‘d dëstacament ant la banda meridional e an cola oriental, dëdnans ëd Egrebel, ch’as treuva da para ‘d Cos, an sël rivass ëd ël torent Mocmur. La rimanensa dl’armeja assira a coatava ‘d pianta tuta la pian-a con sò campament. Tende e bagage a formavo na massa sensa fin: na caterva ‘d gent strasordinaria. === L'angossa dj'Israelita === {{verse|chapter=7|verse=19}}J’Israelita a l’han amplorà ‘l socors dël Signor sò Dé, përchè a l’ero dëscoragià. Ij sò nemis a l’avìo anserciaje an lassàndje gnune cianse d’ëscampé. {{verse|chapter=7|verse=20}}L’armeja ‘ntrega tut’ansema, la fantaria, ij chèr da guera e ij sivalié, andran a strense d’assedi për trantequat di. La gent ëd Betulia a l’avìa finì tute soe riserve d’eva. {{verse|chapter=7|verse=21}}Le sisterne a l’ero giumai scasi veuide, l’eva rassionà, gnun a podìa sodisfé soa sèj gnanca pr un di sol. {{verse|chapter=7|verse=22}}E le masnà a l’ero sempe pì débole, le fomne e j’adolessent, svers da la sèj, a tombavo ant le stra e aranda dle pòrte ‘d sità: a l’avìo pa pì fòrsa. {{verse|chapter=7|verse=23}}Tuta la gent, giovo, fomne e masnà, a son ambaronasse d’antorn d’Osia e dj’autorità dla sità. Lor a crijavo fòrt dëdnans a tuti j’ansian an disend: {{verse|chapter=7|verse=24}}"Che Dé a sia giùdes an tra noi e vojàutri për ël gran mal ch’i l’eve causà a nen angagiàndne a pategé con j’Assir. {{verse|chapter=7|verse=25}}Ore, noi o podoma pa pì conté ansima a gnun agiut. Dé a l’ha butane ant le man dij nemis: i androma tùit a meuire ‘d sèj e ‘d fam dëdnans ëd lor. {{verse|chapter=7|verse=26}}Donca, ciamè la gent d’Olofernes, tut sò esércit, e deje la sità a soa mercé: ch’a la ravagio!”. {{verse|chapter=7|verse=27}}Mej tombé përzoné an soe man: i saroma sò s-ciav ma viv e i vëdroma pa meuire nòstre masnà sota nòsti j’euj, nì spiré nòstre fomne e nòstri fieuj, {{verse|chapter=7|verse=28}}Nojàutri i pijoma a testimòni ël cel e la tèra, ant ël nòm ëd Nosgnor, Dé dij nòstri grand, ch’a l’ha ciamane cont dij nòstri pecà e conform le colpe dij nòsti antich: fé an sòrt che ancheuj Chiel a vada a sparmiene d’ës maleur!”. {{verse|chapter=7|verse=29}}Anlora la ciambreja antrega a l’é butasse a fé ‘d gran pior an suplicand Nosgnor Dé con vos fòrta. {{verse|chapter=7|verse=30}}A l’é stàit anlora che Osia a l’ha dije: «Corage, frej!Foma resistensa mach pì për sinch di, mëraco Nosgnor an manifestrà soa misericòrdia. Chiel an abandonerà pa për sempe. {{verse|chapter=7|verse=31}}Ma se passà tuti sti sinch di, gnun a sarà rivà a nòst socors, mi i farai lòn ch'i ciame. {{verse|chapter=7|verse=32}}Peui a l’ha mandaje via: j’òm a son tornà an sle muraje a le pòrte dla sità. Antramentre che le fomne e ij cit a son tornàsne a ca. La gent as sentìa motobin acablà. == 8 == {{chapter|8}} === Ël caràter ëd Giudita === {{verse|chapter=8|verse=1}}A l’é stàit antlora che Giudita<ref> Valadì: "la giudèa" </ref> a l’é antajàsne dla situassion. Chila a l’era la fija ‘d Merari. A dëssendìa da Giacòb, ciamà Israel, për la linea ‘d famija: d’Ocs, Giusèp, Osiel, Helchia, Anania, Gedeon, Rafain, Achitob, Elia, Helcia, Eliab, Natanael, Chelomiel e Sarasadai cé ‘d Giudita. {{verse|chapter=8|verse=2}}Manasse, sò òmo, a l’era dla midema tribù e famija ‘d chila, mach che a l’era mòrt al temp ëd l’amson ëd j’òrdi: {{verse|chapter=8|verse=3}}antant ch’a vigilava coj che a gropavo le gerbole an campagna, a l’era stàit ciapà da ‘n colp ëd sol e a l’avìa dovù cogesse. E a l’era mòrt a Betulia, soa sità: a l’é stàit sotrà con ij sò grand ant ël camp ch’a stà an tra Dotan e Balamon. {{verse|chapter=8|verse=4}}A l’ero già tre ann e quat mèis che Giudita a l’era restà vìdoa, e a l’era sempe restàsne an soa ca ant l’ëstat ëd deul. {{verse|chapter=8|verse=5}}A l’era fasse pronté na tenda an sla trassa ‘d ca soa, a sandrava ij sò fianch ëd tërliss ëd sach e a portava le vestimente dle vìdoe. {{verse|chapter=8|verse=6}}Da dòp la mòrt dël marì, chila a fasìa digiun tùit ij di, gavà le vigilie e ij di ëd sabat o dla lun-a neuva, parèj coma tuti j’àutri di ëd festa dle celebrassion d’Israel. {{verse|chapter=8|verse=7}}Chila a l’era motobin bela e anciarmanta. Manasse, sò marì, a l’avìa lassaje òr e argent, ëd servitor e sërvante, strop e campagne e chila a governava tut.{{verse|chapter=8|verse=8}}E gnun a l’avrìa mai podù dì nen ëd mal, përchè a l’era na fomna ch’a reverensiava Nosgnor con tut sò cheur. === Giudita e j'ansian === {{verse|chapter=8|verse=9}}E Giudita a l’é vnùita a conòsse l’esasperassion ëd la gent adressà a l’autorità, përchè a l’ero demoralisà për ël da manca d’eva, a criticavo ël cap ëd la sità, Osia, ch’a l’avìa giurà ‘d deje an man a j’Assir la sità ant ël vir ëd sinch di. {{verse|chapter=8|verse=10}}Dun-a, Giudita a l’ha mandà soa creada ‘d fiusa a ciamé Cabri e Carmi ch’a l’ero j’ansian ëd la sità, përchè a vnèisso da chila. {{verse|chapter=8|verse=11}}Na vira ch’a son rivà a ca, Giudita a l’ha dije:"Autorità ‘d Betulia, ‘v prego d’ëscoteme. I l’eve fàit mal a feje na propòsta përparèj a la gent, an giuntàndie un sarament che a n’òbliga dëdnans ëd Nosgnor a deje la sità ai nòstri nemis se ‘l Signor ant ël mentre a l’avrà nen mandave d’agiut. {{verse|chapter=8|verse=12}}Chi seves-to vojàutri për tenté Dé, com i l’eve fàit, e ‘d buteve dzora ‘d chiel dëdnans dël pòpol? {{verse|chapter=8|verse=13}}Òhi, vojàutri i bute a la preuva Nosgnor Onipotent, ma i capireve mai pì soe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=14}}S’i seve pa bon a conòsse l’ancreus ëd ël cheur ëd j’òm, s’av ëscapo soe rason, com a l’é ch’i podrìe capì Nosgnor, ch’a l’ha creà l’Univers? Com i feve a conòsse ij sò pensé e sò but? Nò, car ij mè frej, cissé pa ‘l fot dël Signor nòst Dé!{{verse|chapter=8|verse=15}}Përchè se a vorerà nen giutene an costi sinch di, chiel a l’ha ‘l podèj ëd pianta ‘d dëfende nojàutri ant ij di ch’a veul o dcò fene dësblé sota j’euj dij nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=16}}Esigé pa ‘d garansie për ij progèt ëd Nosgnor nòst Dé. Ël Signor a l’é pa parèj ëd n’òm; as peul nen mnasselo o oblighelo a negossié. {{verse|chapter=8|verse=17}}Për lòn, spetoma con fiusa soa salvëssa, andoma anans a ciamelo a nòst socors. S’a-i piasrà a scotrà nòst crij. {{verse|chapter=8|verse=18}}Ant le generassion ch’a l’han precedune e fin-a ‘l di d’ancheuj, gnun ëd nòstre tribù o famije o gent o vilage an tra ‘d noi ch’a l’àbia adorà ‘d mistà fàite da man d’òm, com a l’era ‘ncapità ant ij temp antich. {{verse|chapter=8|verse=19}}Për sòn nòstri cé a l’han patì guera e ravagi, e a son ëstàit crasà ‘d pianta da nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=20}}Nopà nojàutri i arconossoma pa d’àutre divinità che Nosgnor. I podoma donch ësperé ch’an chiterà pa, nì nojàutri, nì gnun ëd nòstra nassion. {{verse|chapter=8|verse=21}}Përchè se nòstra sità a sarà pijàita, a lo sarà dcò tuta la Giudèa. Nòst templ a sarà vastà e Dé an ciamrà cont ëd soa profanassion. {{verse|chapter=8|verse=22}}I saroma responsàbij dij nòstri compatriòta massacrà, e an ciamerà pro cont ëd la gent deportà e dla devastassion ëd nòstra ardità. Noi i sarìo s-ciav ëd gent strangere e ij nòstri neuv magìster an beicherìo con dëspresi e a n’ansulterìo. {{verse|chapter=8|verse=23}}Nòstra situassion d’ës-ciav a farà pa s-ciòde misericòrdia da gnun; nen mach, ma Nosgnor nòst Dé istess a la sversrà a nòsta onta. {{verse|chapter=8|verse=24}}Doma frej, mostroma a tuti che soa vita a dipend da nojàutri, che nòstri gage sacrà, santuari e autar a pògio dzora ‘d noi. {{verse|chapter=8|verse=25}}Për tute ste rason ringrassioma Nosgnor nòst Dé che an buta a la preuva, com a l’avìa già fàit con ij nòstri antich. {{verse|chapter=8|verse=26}}Avisévne ‘d lòn ch’a l’avìa fàit con Abraham e ‘d com a l’avìa provà Isach, e arciamé a la memòria ‘d lòn ch’a l’é rivaje a Giacòb ant l'Àuta-Mesopotàmia, cand ch’a guernava j’ëstrop ëd Laban, sò barba, frel ëd soa mare. {{verse|chapter=8|verse=27}}Dé a l’ha faje passé për ël feu, an quàiche manerà për tasteje ant ël profond; ma con nojàutri a l’ha pa fàit arvangia con noi, a l’ha nen castijane.A l’é për ël but ëd la coression che Nosgnor a colpiss coj ch’a l’ha davzin». {{verse|chapter=8|verse=28}}Osia a l’ha rësponduje: «Tut lòn ch’it l’has dit a l’é pien ëd sust e gnun a podrìa contradite. {{verse|chapter=8|verse=29}}A sarìa pa la prima vira, che toa saviëssa as manifésta parèj d’ancheuj. Da toa gioventura tùit a conòsso toa prudensa, parèj com ël valor ëd toe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=30}}Meno che, la gent a patìa a mòrt la sèj e a l’ha obligane a parleje com i l’oma fàit, e nojàutri l’oma dovù angagesse con un giurament ch’i podroma pa trasgredì. {{verse|chapter=8|verse=31}}Për conseguensa, prega Nosgnor për noi, përchè ti ‘t ses na fomna ‘d deuit religios, ch’an manda ‘d pieuva. Nòstre sisterne a s’ampiniran e nojàutri i saroma pa pì ant la pen-a”. {{verse|chapter=8|verse=32}}Anlora Giudita a l’ha dije:"Scoteme da bin: mi i vado a fé cheicòsa ch’as në parlerà ‘d generassion an generassion ai fieuj ëd nòstra gent. {{verse|chapter=8|verse=33}}Vojàutri tnive a la pòrta dla sità ant la neuit ch’a ven e lasseme seurte con mia sërventa. A la fin ëd coj di che vojàutri i l’eve fissà për consegné la sità a nòstri nemis, i vëdreve che Nosgnor a vnira n’agiut d’Israel an servéndze ‘d mi. {{verse|chapter=8|verse=34}}Ciameme pa lòn ch’i veuj fé: mi’v dirai nen anans che tut a sia compì”. {{verse|chapter=8|verse=35}}"Va an pas, a l’ha dije Osia e j’àutri doi ansian. Che Nosgnor a sia con ti për fé arvangia dij nòsti nemis!”. {{verse|chapter=8|verse=36}}E a l’han lassà la tenda ‘d Giudita e a son tornà a soe posission. == 9 == {{chapter|9}} === L'orassion ëd Giudita === {{verse|chapter=9|verse=1}}Pròpi ant ël moment che, a l’ora ‘d sèira ant ël Templi ëd Gerusalem, a s'ësmonìa l’oferta dij përfum, Giudita a l’é prosternasse fin-a a tèra. Chila a l’avìa butasse ‘d sënner an testa, dëscurvisse la vesta ‘d sach ch’a portava sota soe vestimente e a l’ha pregà Nosgnor con tute le fòrse:{{verse|chapter=9|verse=2}}«Nosgnor, ti ‘t ses ël Dé ‘d mè pare Simeon, mè grand! It ses ëstàit ti ch’it l’has butaje la spa an man për fesse arvàngia dj’ëstrangé ch’a l’avìo faje violensa<ref>a la létera, dësloàje la cingèja, valadì avèj relassion sessuaj</ref> a soa seure, ancora vèrgin. Lor a l’avìo dëspojàla sensa onta an violànda con ignominia. Lor a l’han fàit cheicòsa che ti ‘t l’avìe antërdì!{{verse|chapter=9|verse=3}}Për sòn it l’has consegnà a la mòrt ij sò cap, lor a son ëstàit a soa vira tradì: ël let andova che a l’avìo dzonorà la fiëtta a l’é stàit bagnà ‘d sò sangh. Ti ‘t l’has frapà ij sërvent con sò padron e ij sovran dzora ‘d sò tròno. {{verse|chapter=9|verse=4}}A l’é për tò vorèj, Nosgnor, che soe fomne a son stàite pijàita ‘d guera; soe fije ardovùe an s-ciavensa. Tut lòn ch'a l’avìo a l’é tombà ‘nt le man dël pòpol stimà da ti, j’Israelita, coj ch’a l’ero pien ëd zel a ubidite. Lor ch’a l’han avù n’oror ël dzonor causà a sò sangh e a l’han ciamà tò agiut. Nosgnor, mè Dé, scota costa vìdoa!{{verse|chapter=9|verse=5}}Tut lòn che anans a l’era ‘ncapità, con lòn ch’a l’era rivaie prima ‘ncora e fin-a lòn ch’a rivrà apress, it ses ëstàit ti a felo. Ti ‘t decide la situassion d’adess e cola ch'a rivrà, e ij pian ch’it l’avìe pensà a son realisasse. {{verse|chapter=9|verse=6}}E j’aveniment progetà da ti a son ëvnùit a dite:"I soma sì!"{{verse|chapter=9|verse=7}}Nosgnor, varda: j’Assir a son vnùit con tuta soa fòrsa. Pien d’orgheuj dij sò cavaj e dij sò sivalié, fier ëd soa fanteria poderosa, lor a buto fiusa an soe lanse e sò scu, an sò arch e sò gatafrust. Contut, lor a san pa, Nosgnor, ch’it ses ti che it l’has ël podèj ëd fé chité le guere. {{verse|chapter=9|verse=8}}Tò nòm a l’é:"Signor". Trància soa violensa con toa possansa. An tò bischiss: sfrisa soa fòrsa. Lor a l’avìo decidù ëd profané tò santuari, d’anflé ‘l tabërnàcol andova ch’as arlama toa glòria, ‘d dëstruve con ël fèr ij canton ëd tò autar. {{verse|chapter=9|verse=9}}Beica sò orgheuj! Faje sente toa fota! Daje toa fòrsa a la vìdoa e ch’a sia la fòrsa ‘d buté n’esecussion ël but che i son formame. {{verse|chapter=9|verse=10}}Con l’angann ëd mè làver fà tombé l’ës-ciav con sò padron e ‘l padron con sò ministr: Cassa soa blaga për man ëd na fomna. {{verse|chapter=9|verse=11}}Tò podèj a dipend pa da le moltitud, toa fòrsa as pògia nen an sij potent. Ti ‘t ses ël Dé dj’ùmij, ël protetor dij pcit, ti ‘t sosten-e ij déboj, it daghe protession a coj che a son soj, it salve col ch’a l’ha perdù la speransa. {{verse|chapter=9|verse=12}}Òhi, Dé ‘d mè pare, Dé d’Israel, Signor dël cel e dla tèra, Creator dj’eve, rè ‘d tuta la creassion, scota mia preghiera. {{verse|chapter=9|verse=13}}Fà che ‘l parlé sedutor e l’angann a rivo a esse piaga e flagel ëd costissì, ch’a l’han but ëd crudeltà contra ‘d toa aleansa e tò templi sacrà, contra ‘l mont ëd Sion e la tèra dij tò fieuj. {{verse|chapter=9|verse=14}}Fà ‘n manera che tuta la gent, che tute le tribù a rivo a capì che it ses ti ël Dé fòrt, tutpotent, e che mach ti ‘t ses protetor d’Israel». == 10 == {{chapter|10}} {{verse|chapter=10|verse=1}}Chità st’orassion ëd sùplica adressà al Dé d’Israel, {{verse|chapter=10|verse=2}}Giudita a l’é alvasse e a l’ha ciamà soa creada. Apress a l’é portasse drinta a soa ca, andova ‘d costuma a passava ij di ‘d sabat e ‘d festa. {{verse|chapter=10|verse=3}}Ambelessì a l’è gavasse ‘l sach ëd tërliss dël deul ch’a la vestia. A l ‘é lavasse da la testa ai pé e profumasse con d’euli pressios. Peui a l’é rangiasse ij cavèj, fissasse un diadema e vestisse con vestimente da festa, coj dovrà cand a l’era ‘ncora viv sò marì Manasse. {{verse|chapter=10|verse=4}}A l’ha caussà ‘d sàndole e butasse sò bisò: ëd colan-e, brassalèt, anej e orcin e minca d’àutr ornament ch’a l’avèissa e che a la fèissa motobin anciarmanta a l’atension dj’òm ch’a podìo vëdla. {{verse|chapter=10|verse=5}}Apress a l’ha daje da porté a soa sërventa n’oiro ëd vin e n’ànfora d’euli. A l’ha ‘mpinì un sach ëd farin-a d’òrdi, ëd fi sëccà, ëd pan e ‘d formacc; a l’ha anvlupatà con soèn tute ste provigion e peui a l’ha butaje an sle spale ‘d soa creada. {{verse|chapter=10|verse=6}}Anlora a son surtìe tute doe vers la pòrta ‘d Betulia e a l’han trovà pront an sël leu Osia e j’ansian ëd la sità:Cabri e Carmi, ch’a l’ero al pòst ëd vardia. {{verse|chapter=10|verse=7}}Costissì cand a l’han vëddu sò visage transformà e con d’àutre vestimente, a son restà motobin anciarmà da soa blëssa e a l’han dije: 8"Che ‘l Dé dij nòstri antich at conceda na bon-a acoliensa e ‘d porté a realisassion ij tò but për l’onor d’Israel e la glòria ‘d Gerusalem"! {{verse|chapter=10|verse=9}}Chila a l’é anginojàsse për adoré Nosgnor, e a l’ha rësponduje:"Feme doverté la pòrta dla sità, përchè i peuda seurte e compì tut lòn ch’i l’avìo dit”. E lor a l’han comandaje a le vardie ‘d fé tut lòn che chila a l’avìa ciamà. {{verse|chapter=10|verse=10}}Costissì a l’han falo e Giudita a l’è surtìa con soa sërventa. E la gent ëd la sità a la seguitavo con j’ësguard antramentre ch’a calava da la montagna e a traversava la comba. Peui a l’han perdula ‘d vista. {{verse|chapter=10|verse=11}}Le doe fomne andasìo anans drite për la valada cora che ij soldà dl’avanpòst assir a son vnùje ‘ncontra. {{verse|chapter=10|verse=12}}A l’han fërmà Giudita e a l’han ‘nterogala: «Ëd che gent ses-to? D’andova ch’it ven-e ? Dova vades-to ?». «I son n’Ebrea. I scapo da mè pòpol, përchè a stan për tombé an vòste man. {{verse|chapter=10|verse=13}}I son vnùita për vëdde Olofernes, ël general an cap ëd vòstra armeja, për deje d’anformassion precise. I-j mostrerai d’andova passé për fesse padron ëd tuta sta region ëd montagna sensa perde n’òm». {{verse|chapter=10|verse=14}}Ij soldà a l’han scotala an beicand da bin sò visage. A la trovavo ëd na blëssa strasordinaria. A l’han dije: {{verse|chapter=10|verse=15}}«It l’has salvà toa vita, an caland an pressa e vnend a trové nòst magìster. Ore, ven an soa tenda: cheicadun ëd nojàutri at compagnerà da chiel. {{verse|chapter=10|verse=16}}Cand ch’it saras an soa presensa, gnun-e tëmme drinta ‘d ti, ma arpòrtje tut lòn ch’it l’avìe dit a nojàutri e Olofernes at tratrà bin”. {{verse|chapter=10|verse=17}}A l’han designà sent òm përchè a compagnèisso Giudita e soa creada fin-a a la tenda d’Olofernes. {{verse|chapter=10|verse=18}}E an tut ël campament a-i è staie un gran core da tute bande, da già ch’a l’era spantiasse la neuva dl’ariv ëd Giudita. A l’han faje sercc d’antorn antramentre che chila a spetava fòra da la tenda d’Olofernes përchè a fùssa ‘nformà ël general. {{verse|chapter=10|verse=19}}Tùit a stasìo ambajà da soa blëssa e, a causa ‘d chila a l’ero pien d’amirassion për j’Israelita, an ciamàndze un con l’àutr:"Chi é-lo ch’a peussa sotstimé na gent ch’a l’àbia ‘d fomne përparèj? A sarà bin ëd pa lassé survive gnanca n’Israelita: a sarìo bon ëd sogioghé tuta la tèra!». === Giudita a l'é portà da Olofernes === {{verse|chapter=10|verse=20}}A l’é vnùita fòra la vardia dël còrp d’Olofernes e tuti ij servient a l’han fala intré ant la tenda. {{verse|chapter=10|verse=21}}Olofernes a l’era dëstèis an sël let, sota d’un ridò ch’a fasìa da zinzarera fàit ëd na stòfa pressiosa rossa, brodà d’òr, d’ësmerald e d’àutre père pressiose. {{verse|chapter=10|verse=22}}A l’han nunsiaje la presensa ‘d chila e Olofernes a l’é portasse a l’intrada dla tenda: ëd sërvent a portavo dëdnans ëd chiel ëd flambò d’argent. {{verse|chapter=10|verse=23}}Da che Giudita a l’ha fàit soa aparission a la presensa d’Olofernes e dij sò ofissiaj, tùit a son restà pien d’amirassion për soa blëssa. Giudita a l’é chinasse fin-a tèra con la front për riverì ël general, ma ij sërvent a l’han fala aussé. == 11 == {{chapter|11}} {{verse|chapter=11|verse=1}}Olofernes a l’ha dije: «Stà sicura!Gnun-e tëmme. Mi i l’hai mai faje dël mal a chi a l’avèissa acetà ‘d serve Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra. {{verse|chapter=11|verse=2}}E se toa gent ch’a viv an coste montagne a l’avèissa pa dëspresiame, mi i l’avrìa nen alvà la lansa contra ‘d lor: a son ëstàit lor a vorèj ch’a rivèissa tut sòn. {{verse|chapter=11|verse=3}}Ore, dime ‘l motiv ch’a l’ha fate chité lor për vnì da nojàutri. Sicura, it saras vnùita ambelessì për salvete: Fate fòrsa! Ti ‘t restras viva sta neuit e le neuit apress ch’a rivran. {{verse|chapter=11|verse=4}}Gnun at farà dël mal. Tùit at trateran da bin, com a son tratà ij sërvent ëd mè magìster, rè Nabucodenesar». === Giudita a dëspiega soa presenza === {{verse|chapter=11|verse=5}}Giudita a l’ha rësponduje: «Lassa che toa s-ciava a peuda pijé paròla dëdnans ëd ti ; costa neuit i dirai nen ëd fàuss a mè sgnor, scótme magìster. {{verse|chapter=11|verse=6}}S’it seguite mè consej, Dé midem at farà porté a compiment n’euvra granda ; gnun dij tò but a sarà falèt. {{verse|chapter=11|verse=7}}Përchè, për la vita ‘d rè Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra, e për soa potensa ch’a l’ha mandate për ardrissé tuti j’esse vivent an sla stra pì giusta. Grassie a ti j’òm a lo servo e dcò le bestie ferose e cole doméstie e j’osèj dël cel a vivran an grassia ‘d toa fòrsa për l’onor ëd Nabucodenesar e tuta soa famija. {{verse|chapter=11|verse=8}}Nojàutri i l’oma sentù parlé ‘d toa saviëssa e ‘d toa adressa, Tut ël mond a sà che ti ‘t ses l’òm pì vajant ëd tut ël regn e che toa competensa d’ecession a fa ‘d ti un cap militar avosà. {{verse|chapter=11|verse=9}}«Për lòn ch’a riguarda ‘l dëscors tenù da Achior ant la toa ciambreja, noi i l’oma sentune ‘l contnù, përchè la gent ëd Betulia a l’ha risparmialo e chiel a l’ha raportaje tut lòn ch’a l’avìa dit dëdnans ëd ti. {{verse|chapter=11|verse=10}}Për lòn, sgnor sovran, ciapà pa soe paròle a la legera. Nen mach, ma pijte bin varda, përchè lòn ch’a l’ha dite a l’è giust: nòstra gent a l’è nen punìa o mnassà d’ëspà se a pëcca pa contra ‘d sò Dé. {{verse|chapter=11|verse=11}}Ore, përchè ‘l mè sgnor a vada pa a resté delodù e a man veuide: la mòrt a va a frapé j’Israelita, përchè ‘l pecà a l’è fasse padron ëd lor e a van a provoché la fota ‘d Dé coma tute le vire ch’a fan dël mal. {{verse|chapter=11|verse=12}}J’Israelita a son sensa mangé e l’eva a l’è motobin ràira. Për lòn a son decidusse ‘d maslé sò cabial e a l’han deliberà ‘d consumé tut lòn che la lege ‘d Dé a l’ha vietà ‘d mangé. {{verse|chapter=11|verse=13}}A l’han fin-a mangià le primissie dl’amson dël gran, parèj coma la décima part dël vin e dl’euli ch’a l’avìo butà da banda. Coste a sarìo ‘d ròbe sacrà, riservà ai sacerdòt an servissi dëdnans nòst Dé ant ël templ ëd Gerusalem. Gnun d’àutri ant ël pòpol a l’ha ‘l dirit gnanca ‘d tocheje. {{verse|chapter=11|verse=14}}Ma la gent ëd Gerusalem a l’ha già disubidì a’s comandament; a l’è për lòn che coj ëd Betulia a l’han mandà na delegassion dal consèj dj’ansian ëd Gerusalem për otnì l’autorisassion e la dispensa. {{verse|chapter=11|verse=15}}Ël di midem che lor a ‘rseivran costa autorisassion e a butran an pràtica sta dispensa, Dé a-j butrà an toe man e ti ‘t podras anienteje. {{verse|chapter=11|verse=16}}Për sòn, mi toa sërventa, ch’i l’hai savù tut sòn, i son scapà da lor e Dé a l’ha adressame a compì con ti n’amprèisa ch’a sarà stupor an tuti j pòst andova as në sentirà parlé. {{verse|chapter=11|verse=17}}Përchè toa sërventa a l’é religiosa e a dà cult al Dé dël cel di e neuit. E adess, magìster, mi antendrìa resté con ti, mè sgnor, ma ‘d neuit toa sërventa a surtirà ant la comba: mi i pregherai Nosgnor e chiel am dirà cand che lor a l’avran comëttù ij sò pecà. {{verse|chapter=11|verse=18}}Anlora vnirai a ‘rferite e ti ‘t podras seurte con tuta toa armeja, e gnun an tra ‘d lor a podrà resiste a ti. {{verse|chapter=11|verse=19}}Peui mi i podrìa fete guida a travers ëd la Giudèa, fin-a a Gerusalem e i farai buté tò tròno an mes ëd la sità. Ti ‘t podras mneje via tanme feje sensa bërgé e gnanca un can a baulerà dëdnans ëd ti. Dé a l’ha parlame: a l’ha dame ‘l don ëd savèj tut sòn d’anans e a l’ha mandame për dìtlo». {{verse|chapter=11|verse=20}}Le paròle ‘d Giudita a son piasuje a Olofernes e ai sò ofissiaj. Maravijà da tanta saviëssa a l’han dit: {{verse|chapter=11|verse=21}}"Da na part a l’àutra dël mond a esist pa na fomna parèj, për blëssa e sust ëd paròla". Peui Olofernes a l’ha dije a Giudita: «Dé a l’ha pro fàit bin a mandete ambelessì, leugn da tò pòpol, për dene vitòria e causé ruin-a a coj ch’a l’avìo ofendù Nabucodenesar, mè magìster. {{verse|chapter=11|verse=22}}Nopà ti, it ses nen mach bela, ma dcò bon-a a parlé. S’it faras com it l’has dit, tò Dé a sarà mè Dé. Ti ‘t vivras ant ël palass ëd rè Nabucodenesar e toa fama a sarà për tuta la tèra. == 12 == {{chapter|12}} === Giudita a l'é òspite d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=1}}Olofernes a l’ha fàit intré Giudita andova ch’a tenìa parà la tàula con doje e assiete d’argent, e a l’ha comandà che a servèisso a chila sò vin e sò pròpi mangé.{{verse|chapter=12|verse=2}}Ma Giudita a l’ha dije: «I mangerai nen ëd sòn, dësnò i farìa n’ofèisa a Nosgnor. I mangerai mach ëd la provigion ch’i son portame apress». {{verse|chapter=12|verse=3}}Olofernes a l’ha faje osservé: «E se a finiran ? Andova troveromne ‘d mangé d’ësta sòrt ?Al nòst campament a-i é gnun ëd toa gent”. {{verse|chapter=12|verse=4}}Contut a l’ha rësponduje Giudita: «Për toa vita, magìster, it sicuro che, anans ëd finì le risérve, Nosgnor a a l’avrà compì për mojen ëd mia man lòn ch’a l’ha decidù». {{verse|chapter=12|verse=5}}Përparèj che ij sërvent d’Olofernes a l’han compagnala a nea tenda, andova ch’a l’ha durmì fin-a a mesaneuit. Peui a l’ora dël cambi dla guardia a primalba, Giudita a l’é alvasse {{verse|chapter=12|verse=6}}e a l’ha faje dì a Olofernes:"Che mè sgnor a comanda ‘d lasseme seurte a fé mia orassion". {{verse|chapter=12|verse=7}}E Olofernes a l’ha ordinà a soa vardia përsonal ëd nen dëstorbela. E ant ij tre di ch’a l’era al campament: a surtìa ‘d neuit vers ël torent ëd Betulia e a pijava bagn a la sorgiss. {{verse|chapter=12|verse=8}}An tornad, a suplicava Nosgnor, Dé d’Israel, d’adressé soa ‘mprèisa al bon but ëd liberé sò pòpol. {{verse|chapter=12|verse=9}}Apress d’esse torna intrà al camp purificà, a restava an soa tenda fin-a che, vers sèira a fasìa sin-a. === Giudita a pija part al disné d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=10}}Ël quart di, Olofernes a l’ha smonù un disné riservà ai sò agiutant subordinà. Gnun d’àutri ofissiaj subaltern a l’ero anvità. {{verse|chapter=12|verse=11}}E a l’ha dije a Bagoas, l’eunuch carià ‘d tùit ij sò afé: «Anvita dcò cola fomna ebrea: sërca ‘d përsuàdla d’ëvnì a mangé e beive ansema a nojàutri, {{verse|chapter=12|verse=12}}Përchè a sarìa n’onta a nòsta reputassion che na fomna parèj as lassèissa pa possede! S’i la fèisso nen nòstra an farìo tuti la ciabra!». {{verse|chapter=12|verse=13}}Anlora Bagoas a l’é andàit a trové Giudita e a l’ha dije:"Ch’a l’àbia gnune tëmme sta bela fija ‘d presentesse a mè magìster. Chiel at fa l’onor d’anvitete. Ti ‘t beivras ëd vin an nòstra companìa e, ancheuj, ti ‘t saras tanme na fomna assira che a viva nt ël palass ëd Nabucodenesar”. {{verse|chapter=12|verse=14}}Giudita a l’ha rësponduje:"Chi son-ne mi për contradì mè magìster? Mi i farai tut lòn ch’a sarà agradì a sò euj e a sarà motiv ëd gòj fin-a al di ëd mia mòrt”. {{verse|chapter=12|verse=15}}Chila a l’é butasse soe pì bele vestimente e ornasse ‘d tute soe giòje. Soa creada a l’era pressasse a slarghé për tèra dëdnans d’Olofernes le plisse arseivùe da Bagoas për setessie ansima tùit ij di e pijé da mangé. {{verse|chapter=12|verse=16}}Giudita a l’é intrà ant la tenda e a l’é dëstendusse an sle plisse. A vëdla, ël cheur d’Olofernes a lé restane anciarmà an bolversand sò spìrit. Chiel a l’è stait sesì da n’anvìa violenta ‘d possedla.Dal prim di ch’a l’avìa vëddula a sërcava l’ocasion ëd sedùe chila. {{verse|chapter=12|verse=17}}Olofernes a l’ha dije:"Beiv e argiojiss con nojàutri!”. {{verse|chapter=12|verse=18}}"Òhi, magister, a l’ha rësponduje Giudita, i beiverai, përchè i son mai stàita an mia vita tant onorà parèj d’ancheuj”. {{verse|chapter=12|verse=19}}E a l’é butasse a mangé e a bèive dëdnans d’Olofernes lòn che soa sërventa a l’avìa prontaje. {{verse|chapter=12|verse=20}}Olofernes, anciarmà da soa presensa, a l’ha beivù tant ëd col vin com a l’era mai capitaje ‘d beive ant un di sol. == 13 == {{chapter|13}} === Giudita a decàpita Olofernes === {{verse|chapter=13|verse=1}}Fasse tard, ij convità a son pressasse andé via. Bagoas a l’ha sarà da fòra la tenda d’Olofernes e slontanà soe vardie presente: a son andàit tùit a deurme përchè a l’avìo beivù fin-a tròp. {{verse|chapter=13|verse=2}}Giudita a l’é restà sola an soa tenda e Olofernes a l’é campasse an sël sò let, cioch ëd pianta. {{verse|chapter=13|verse=3}}Giudita a l’avìa dije a soa creada ‘d tense fòra da la tenda e d’esse pronta a seurte dal campament, com a l’avìa fàit tùit ij di ; an efet a l’avìa dit che a surtìa për preghé e dcò a Bagoas a l’avìa parlà an costa manera. {{verse|chapter=13|verse=4}}Përparèj a l’ero artirasse tuti da soa presensa e gnun, pcit o grand a l’era restà drinta ‘d la tenda. Giudita da para dël let d’Olofernes, a disìa drinta ‘d chila costa orassion: “Nosgnor, Dé ‘d tute potense, beica con favor lòn che i veuj fé për l’esaltassion ëd Gerusalem. {{verse|chapter=13|verse=5}}A l’é rivà ‘l moment ‘d salvé toa gent an portand a compiment mè propòsit për la ruin-a dij nemis alvà contra ‘d nojàutri». {{verse|chapter=13|verse=6}}Peui, avzinasse a la testera dël let d'Olofernes, a l’ha dëstacane ‘l sàber ëd chiel. {{verse|chapter=13|verse=7}}Avzinasse na vira ‘d pì al let, a l’ha ‘mbrancà la caviera d’Olofernes an disend:"Dame fòrsa an cost moment, Nosgnor Dé d’Israel». {{verse|chapter=13|verse=8}}E con tuta soa fòrsa a l’ha frapà doe vire con ël sàber ël còl d’Olofernes e a l’ha tajaje la testa an riond, dëstacàndla. {{verse|chapter=13|verse=9}}Peui a l’ha fàit robaté ‘l còrp fòra dal let e a l’ha s-ciancà le cortin-e dle colòne an surtend an pressa con la testa d’Olofernes ch’a l’ha consegnà fòra a soa sërventa. {{verse|chapter=13|verse=10}}Chila-sì a l’ha butala drinta al sach ëd le proviande. Peui a son tute doe surtìe com a fasìo ëd costuma për andé a preghé. Apress d’avèj traversà ‘l campament, a l’han contornà la comba, a son montà an sla montagna ‘d Betulia an rivand a le pòrte dla sità. === Giudita a artorna a Betulia === {{verse|chapter=13|verse=11}}Giudita a l’ha crijà da leugn a le vardie dle pòrte:"Doverté! Doverté an pressa la pòrta! Nosgnor Dé a l’è ancor con nojàutri!Ancheuj a l’ha mostra soa fòrsa a favor d’Israel e soa potensa vers ij nemis”. {{verse|chapter=13|verse=12}}Pen-a che j’òm ëd la sità a l’han sentù soa vos, a son pressasse a calé a la pòrta dla sità e a l’han fàit ciamé j’ansian. {{verse|chapter=13|verse=13}}Tùit a son butasse a core, dal pì pcit al pì grand, përchè a j’ësmijava pa credìbil che Giudita a fùssa tornà. A l’han dovertaje la pòrta, e a l’han faje acoliensa an viscand na giolà ‘d feu, e a son fasse tuti d’antorn a lor doe. {{verse|chapter=13|verse=14}}Giudita a l’ha dije ‘d na vos viva e pien-a:"Laudé Dé!Laudé Dé, ch’a l’ha pa dëstornà soa misericòrdia për la gent dj’Israel. Sta neuit chiel a l’é servisse ‘d mia man për frapé ij nòstri nemis”. {{verse|chapter=13|verse=15}}Antlora chila a l’ha tirà fòra la testa fòra dal sach e an mostrandila a l’ha dije: «Vardé sì, a l’é la testa d’Olofernes, general an cap dl’armeja assira. Beiché 'l ridò andova che sota a durmìa cioch pers. Nosgnor a l’ha colpilo për man ëd na fomna e a l’ha falo meuire. {{verse|chapter=13|verse=16}}Com a l’é vera che Nosgnor a viv, chiel a l’ha guername an tuta mia amprèisa, përchè chiel-sì a l’é fasse anciarmé da mia blëssa a soa ruin-a, ma a l’ha pa podù compì con mi gnun mal a mia contaminassion e onta». {{verse|chapter=13|verse=17}}A l’ero tùit ambajà ‘d pianta. A son prosternasse për adoré Dé e tùit ansema a crijavo: «Noi ‘t laudoma, Nosgnor, d’avèj ardovù a nen ancheuj ij nemis ëd tò pòpol». {{verse|chapter=13|verse=18}}Osia a l’ha dit a Giudita: «Ël Dé Pì che Àut a l’ha benedite, cara mia fija, pì che tute le fomne dla tèra. Ch’a sia benedì Nosgnor Dé, creator dël cel e dla tèra! A l’è chiel ch’a l’ha guidate a tronché la testa dij nòstri nemis. {{verse|chapter=13|verse=19}}La gent as n’aviserà sempe dël coragi ch’it l’has avù, la speransa ch’it l’has avù a tomberà mai pì dal cheur dj’òm, ch’a memorieran për sempe la potensa ëd Nosgnor. {{verse|chapter=13|verse=20}}Che Dé istess at daga celebrità ant ij sécoj!Ch’a t’arpata ‘d bin përchè ti ‘t l’has risigà toa vita për l’umiliassion che a mnassava nòstra gent!An agissand con dritura dëdnans ëd nòst Dé ti ‘t l’has preservane da la ruin-a. == 14 == {{chapter|14}} === Ël consèj 'd Giudita === {{verse|chapter=14|verse=1}}Anlora Giudita a l’ha dije: "Scoteme, car ij mè frej: ciapé sta testa e péndla pì àut possìbil ai merlet dla muraja ‘d nòstra sità. {{verse|chapter=14|verse=2}}Doman matin bonora, speté ch’a s-ciòda la lus ëd la matin e a sia comparì ël sol an sla tèra: anlora, mincadun ch’a ciapa soa armura da guera e che tuti j’òm vajant a seurto da sità!Sernive un comandant, e fé visa coma se i vorèisse calé a la pian-a, vers le prime difèise assire. Ma caleie pa. {{verse|chapter=14|verse=3}}Ij soldà assir andran armesse e an pressa drinta ‘l campament a sërcran ëd dësvijé ij generaj dël sò esércit. Peui a s’assembleran dëdnans ëd la tenda d’Olofernes, ma a lo trovran pa viv. Sesì da la pau a scaperan leugn da vojàutri. {{verse|chapter=14|verse=4}}Anlora i sareve voi e coj ch’a stan an tut ël teritòri d’Israel a seguiteje e a patlé ij fugitiv. {{verse|chapter=14|verse=5}}Ma, anans ëd fé tut sòn, ciameme Achior, l’Amonita. Venta ch’a vëdda e a ‘rconòssa la testa ‘d col ch’a meprisava tant la gent d’Israel e che a l’avìa mnalo ambelessì votandlo a la mòrt con nojàutri". {{verse|chapter=14|verse=6}}Donch, a l’han dun-a ciamà Achior ëd la ca d’Osia, che, an rivand a la ciambreja dël pòpol a l’ha vëddù sùbit la testa d’Olofernes an man ëd n’òm e a l’è tombà për tèra sensa fià. {{verse|chapter=14|verse=7}}Cora ch’a l’han alvalo, chiel a l’è campasse ai pé ‘d Giudita pien ëd riverensa e a l’ha crijà:"Ch’it sie benedìa an tute le ca dla Giudea!Tute le gent ch’a sentiran tò nòm a në saran maravijà. {{verse|chapter=14|verse=8}}Ore dime: contme lòn ch’it l’has fàit ant ësti di”. E Giudita a l’ha contaje dëdnans ëd la gent tut lòn che a l’avìa fàit dal di ch’a l’era surtìa da la sità fin al moment ch’a parlava. {{verse|chapter=14|verse=9}}Finì ëd parlé, ël pòpol a l’è s-cionfà a tuta vos d’argiojissansa e a l’ha ‘mpinì la sità ‘d vos ëd gòj. {{verse|chapter=14|verse=10}}Anlora Achior, an vëddend lòn che ‘l Dé d’Israel a l’avìa compì a l’ha chërdù frem an Dé, a l’é fasse sirconcide e a l’é intrà për sèmper a formé part dël pòpol d’Israel. === La mòrt d'Olofernes === {{verse|chapter=14|verse=11}}Matin bonora, a l’han pendù la testa d’Olofernes a le muraje dla sità. Peui minca n’òm a l’ha ciapà soe arme; a son calà arlongh ij vieuj dj’erse dla montagna dividù an manìpoj. {{verse|chapter=14|verse=1}}J’Assir, an vëddendje, a l’han mandà ‘d soldà a l’arserca dij cap, e costissì a son andàit a conté la neuva a j’ëstratega, e peui ai comandant e a tuti j’ofissiaj. {{verse|chapter=14|verse=13}}A son butasse tuti dëdnans ëd la tenda d’Olofernes e a l’han dije a sò atendent Bagoas:"Dësvija nòst magìster!Përchè sta gusaja d’Israelita a son ancalàsne a calé për dene bataja: a voreran fesse tùit ësterminé!". {{verse|chapter=14|verse=14}}Bagoas a l’é intrà e a l’ha tambussà a l’alcòva dla tenda: a l’era sicur che Olofernes a durmièissa con Giudita. {{verse|chapter=14|verse=15}}Meno che, da già che gnun a rëspondìa, a l’ha dëscostà ‘l ridò për intré andrinta: e a l’ha trovà Olofernes cadàver, dëstèis për tèra randa dl’intrada, sensa soa testa. {{verse|chapter=14|verse=16}}Bagoas a l’é butasse a crijé, a gëmme, a brajé e a s’ës-ciancava le vestimente. {{verse|chapter=14|verse=17}}Peui a l’é sfrandasse ant la tenda ‘ndova che Giudita a l’era logià sensa trovela. Anlora a l’è pressipitasse fòra an facia dla gent an sbramassand: {{verse|chapter=14|verse=18}}"Jë s-ciav a l’han tradine! Na fomna giudea, da sola a l’ha campà d’onta an sla casà ‘d Nabucodenesar! Olofernes a l’è là për tèra decapità!19 Cand che ij comandant dl’armeja assira a l’han sentù coste paròle, a son s-ciancasse ij mantèj e a son restane stravirà drinta ‘d lor. A crijavo fòrt e ij sò braj e uch ëd dolor a ‘rsonavo për tut ël campament. == 15 == {{chapter|15}} === J'Assir a scapo tuti sbaruvà === {{verse|chapter=15|verse=1}}Ij soldà ch’a l’ero ant le tende, a son restà bele ambajà, cand ch’a l’han savù la neuva. {{verse|chapter=15|verse=2}}Frapà da la pau e da l’ësparm, lor a l’han chità ‘l campament, e a testa cin-a a son scampà për ij vieuj dla pian-a e dla colin-a mincadun për sò cont. {{verse|chapter=15|verse=3}}Dcò coj ch’a l’avìo ocupà j’auteur ant j’anviron ëd Betulia a son scapà. E a l’é stàit antlora che j’Israelita bon a porté j’arme a son campasse contra ‘d lor. {{verse|chapter=15|verse=4}}Osia a l’ha mandà ‘d nunsi a Betomestaim, a Bebai, a Coba, a Còla e an tut ël pais d’Israel, për anformeje ‘d lòn ch’a passava; a l’ha animaje tùit a seguité ij nemis për stermineje,{{verse|chapter=15|verse=5}}E pen-a che j’Israelita a l’han savulo, a son campasse tùit ansema contra ij nemis fugitiv, e a l’han dësblaje a tòch fin-a a Coba. E a son rivà dcò la gent ëd Gerusalem e dle montagne përchè dcò lor a l’ero vnùit a savèj ij fàit ancapità ant ël camp dj’Assir, Coj dël pais ëd Ghilead e dla Galilea a l’han tacà ij nemis ëd fianch, an causàndje ‘d greve pèrdite fin-a a Damasch e sò anviron. {{verse|chapter=15|verse=6}}La rimanensa dla gent ëd Betulia a l’é campasse an sij campament assir, e a l’han ravagiaje e vagnane na bon-a pijàita, {{verse|chapter=15|verse=7}}Peui, an tornand dal seguité ij nemis, j’àutri israelita a son fasse padron ëd lòn ch’a restava. La gent dij vilage e dle cassin-e, dla montagna e dla pian-a a l’han ciapà dcò lor un foson ëd botin, përchè a-i në j’era na gròssa caterva. === J'Israelita a selebro soa vitòria === {{verse|chapter=15|verse=8}}Ël gran sacerdòt Joachim e ‘l consèj dj’ansian ëd Israel, ch’a stasìo a Gerusalem, a son vnùit a Betulia. Lor a vorìo réndse cont da lor midem dij boneur che Nosgnor a l’avìa acordà a j’Israelita. Lor a vorìo dcò vëdde Giudita për salutela. {{verse|chapter=15|verse=9}}Intrà ch’a l’ero da chila, a l’han adressaje ‘d làude unànime an disend:» Ti ‘t ses la glòria ‘d Gerusalem, l’orgheuj ëd nòstra rassa, l’onor ëd nòstra gent! {{verse|chapter=15|verse=10}}It ses stàita ti midema a fé tut sòn! It ses ti la causa dël boneur d’Israel e Dé istess a ‘rgiojiss ëd lòn ch’it l’has fàit. Che Nosgnor Onipotènt at benedissa për sempe!”. E tut ël pòpol a l’ha rëspondù:"Amen!Ch’a sia parèj!». {{verse|chapter=15|verse=11}}J’Israelita a l’han passà tranta di a ravagé ‘l camp assir. A l’é stàit donà a Giudita la tenda d’Olofernes, soa argentaria, ij sò let, ij sò vas e tùit ij sò parament. Chila a l’ha pijàit tut, a l’ha cariane na part an sla soa mula e peui a l’ha giovà ij sò chèr ambaronàndie ansima la ròba. {{verse|chapter=15|verse=12}}E tute le fomne d’Israel a son vnùite a vëdla, e cheicadun-a a la felissitava an dedicàndje na dansa an sò onor. E Giudita a l’ha ciapà ‘d boché ‘d feuijage e a l’ha dane a le fomne che a l’ero con chila. {{verse|chapter=15|verse=13}}Chila e soe compagne a son ancoronasse con branch d’uliv. Peui, Giudita a l’è butasse an testa al cortegg, an condusend la dansa dj’àutre fomne. Tuti j’òm d’Israel a-j seguitavo con soe arme e con coron-e ‘d feuje: lor a cantavo a vos àuta. === L'imn ëd làude 'd Giudita === {{verse|chapter=15|verse=14}}Giudita a l’ha ‘ntonà un cant ëd arconossensa dëdnans ëd tut Israel e ‘l pòpol antregh a l’é giontasse a sò cant: == 16 == {{chapter|15}} {{verse|chapter=16|verse=1}}Giudita a l’ha cantà parèj: «Al son dij tambornin dansé dëdnans ëd Nosgnor, canté al Signor al son dij cimbalis! antoné un salm ëd lauda, esaltelo e proclamé sò nòm! {{verse|chapter=16|verse=2}}Përchè Nosgnor a l’é un Dé ch’a buta fin a le guere; chiel a l’ha torna portame an sò campament an tra soa gent, a l’ha liberame da mè persecutor.{{verse|chapter=16|verse=3}}Assur a l’é rivà da le montagne dël nòrd, con n’armeja ‘d desen-e ‘d milen-e: sò gran nùmer a stopava ij torent e ij sò sivalié a coatavo ij brich. {{verse|chapter=16|verse=4}}Ij nemis a vorìo deje feu a tut ël pais, passé a fil d’ëspà nòstri giovo, campé për tèra nòstre masnà, ciapé tanme pijàita nòstri fiolin, rapì nòstre fije. {{verse|chapter=16|verse=5}}Nosgnor Onipotent a l’ha dësblàje, an valendze ‘d na fomna! {{verse|chapter=16|verse=6}}Përchè ‘l guerié poderos a l’é pa stàit sversà da ‘d giovo pien ëd fòrsa, e gnanca patlà da fieuj ëd titan, nì d’àut gigant a l’han drocalo, ma Giudita, la fija ‘d Merari: a l’ha dësarmalo con la blëssa ‘d sò visagi. {{verse|chapter=16|verse=7}}Për liberé Israel da l’angossa chila a l’ha chità soa vesta da vìdoa, a l’é profumasse ‘l moro, {{verse|chapter=16|verse=8}}e a l’è coefasse ‘d na coron-a ij cavej; A l’é vestisse ‘d lin për sedùe ‘l nemis. {{verse|chapter=16|verse=9}}Soe sàndole a l’han anciarmà ij sò euj, soa blëssa a l’ha ‘mpërzonà sò cheur e ‘l sàber a l’ha tranciaje ‘l còl. {{verse|chapter=16|verse=10}}Ij Persian a l’han tramblà dëdnans ëd sò corage, e soa fòrsa a l’ha sbaruvà ij Medi. {{verse|chapter=16|verse=11}}E mè pòpol acablà a l’ha bramà fòrt, e j’Assir a son ëstàit sesì dë sparm; ij mè pòver a l’han brajà e lor a son stane bolversà, a l’han crijà fòrt a j’àutri a son scapà. 12 Da pusil a l’han passaje da part a part, tanme disertor a l’han trapassaje con flecie, a son mòrt sota j’armeje ‘d Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=13}}«I andrai a canté a Nosgnor na càntica neuva: Signor, ti ‘t ses glorios e grand, Toa potensa a l’é na maravija, as peul pa vince. {{verse|chapter=16|verse=14}}Che tute toe creature a sio pronte a servite, ti ch'it l’has mach da parlé përchè tut a esista, ti ch'it l’has mandà tò Spìrit për feje. Gnun a peul arviresse a toa paròla. {{verse|chapter=16|verse=15}}Le montagne e ij mar a trambleran su soe fondamenta, ròch e priòch a s’ëslingueran tanme sira, ma coj ch’a l’han tëmma ‘d ti,a podran sempe conté con tò amor. {{verse|chapter=16|verse=16}}Ël përfum agreàbil d’un sacrifissi a l'é bin pòch për ël Signor, la grassa ‘d n’olocàust a l’è pa pro për ti. Ma col ch’a rëspeta Nosgnor a l’avrà na grandëssa duràbla. {{verse|chapter=16|verse=17}}Maleur ai pòpoj ch’a s’àusso contra nòstra gent! Nosgnor Onipotènt a-j castijerà ‘nt ël di dël Giudissi: feu e verm a dvoreran le carn ëd lor, e a brameran ëd dolor për sèmper”. {{verse|chapter=16|verse=18}}Rivà a Gerusalem a son andàit a adoré Nosgnor. A son purificasse, a l’han smonù ëd sacrifissi complet, d’oferte volontàrie e d’àutri don. {{verse|chapter=16|verse=19}}Giudita a l’ha armëttù al templi, tùit ij parament d’Olofernes che ‘l pòpol a l’avìa daje. Ël ridò ch’a l’avìa pijàit da la stansia da let d’Olofernes, tanme oferta sacrà a Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=20}}Për tre mèis la gent a l’ha celebrà la vitòria a Gerusalem aranda dël leu sant dël templ, e Giudita a l’era restà con lor. === Mòrt ëd Giudita === {{verse|chapter=16|verse=21}}Passà coj di, a son tornasne tùit a ca soa. Giudita a l’era tornà a Betulia ‘ndova ch’a l’é andàita anans a vive ant la soa proprietà. Tant che a l’ha vivù soa ‘rputassion a l’é spantiasse për tut ël pais. {{verse|chapter=16|verse=22}}A l’ha avù vàire pretendent ch’a l’avìo maitass ëd mariela. Ma chila a l’ha mai pì vorsù acasesse e gnun òm a l’é mai pì avzinasse a chila apress che sò marì Manasse a l’era mòrt e stàit sotrà con soa gent. {{verse|chapter=16|verse=23}}Giudita a l’é rivà motobon an là d’età. A l’ha mach sempe abità la ca ‘d sò marì fin-a a la bela età ‘d sentessinch ann: anans ëd meuire a l’ha conceduje la libertà a soa sërvanta ; apress a l’é mòrta a Betulia e a l’han sotrala ant ël camp ëd la balma ch’a fasìa da tomba dcò për sò marì. {{verse|chapter=16|verse=24}}La gent d’Israel a l’ha fàit set di ëd deul për chila. Sèmper anans ëd meuire, Giudita a l’avìa distribuì tut lòn ch’a l’avìa an tra ij parent pì davzin ëd sò marì Manasse e ‘d soa pròpia famija. {{verse|chapter=16|verse=25}}Fin-a che Giudita a l’é stàita an vita, e motobin ëd temp apress, mai pì gnun a l’é ancalasne d’anchieté j’Israelita. [[Category:Bibia]] [[Category:Testament Vej]] [[Category:Deuterocanònich]] 9lusvmg0e2fvr31rvot3y4epfao1bcq 34816 34815 2024-10-24T07:26:37Z 93.150.244.167 /* Ël lìber ëd Giudita */ 34816 wikitext text/x-wiki {{header | title = [[La_Bibia_piemontèisa|La Bibia piemontèisa]] | author = | section = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich|Ij Deuterocanònich]] | previous = | next = | notes = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Giudita/Introdussion|Introdussion]] }} {{TOCright}} = Ël lìber ëd Giudita = == 1 == {{chapter|1}} === Arpacsad a fortìfica Ecbatan-a === {{verse|chapter=1|verse=1}}Dl’ann ch’a fa dódes dël regn ëd Nabucodenesar, ch’a l’avìa regn an sl’Assiria an Ninive, la sità gròssa, Arpacsad a regnava an sij Medi an Ecbatan-a. {{verse|chapter=1|verse=2}}Chiel-sì a l’ha construì ant j’anviron d’Ecbatan-a muraje ‘d pera tajà ant la mzura ‘d tre cùbit ëd larghëssa e ses ëd longhëssa, an portand l’autëssa dël mur a stanta cùbit e la larghëssa a sinquanta. {{verse|chapter=1|verse=3}}Aranda dle pòrte dla sità a l’ha drissà ëd tor an muradura àute sent cùbit e larghe sessanta a la fondassion; {{verse|chapter=1|verse=4}}e costruì ëd pòrte alvàndie fin-a a l’autëssa dë stanta cùbit: mincadun-a larga quaranta cùbit, për la surtìa dij sò guerié vajant e la parada dij sò fantassin. {{verse|chapter=1|verse=5}}Anlora rè Nabucodenesar a l’ha portà la guera a Arpacsad ant la pian-a granda, visadì an cola pian-a ch’as treuva ant ël teritòri ëd Ragau. {{verse|chapter=1|verse=6}}Tuti coj ch’a stasìo ant le montagne e coj dl’Eufrate, dël Tigris e dl’Hidaspà, e coj ch’àbito ant la pian-a d’Arioch, rè dj’Elamita <ref>valadì l'Elimàide, provinsa oriental dij Persian.</ref>, a son ëscontrasse contra ‘d Nabucodenesar. Parèj che vàire nassion a son trovasse assemblà n' agiut dij fieuj ëd Cheleod, visadì dij Medi. === Nabucodenesar a pùblica n'ultimatum === {{verse|chapter=1|verse=7}}Anlora Nabucodenesar rè dj’Assir a l’ha spedì ëd messagé a tute le gent ëd la Persia e a tùit j’abitant ëd le region ocidentaj: a coj dla Cilicia e ‘d Damasch, dël Liban e dl’Antiliban e a tuta la gent ëd la fassa dj’anviron dël mar, {{verse|chapter=1|verse=8}}e a coj che a fasìo part ëd la gent dël Carmel e ‘d Ghilead, dl’àuta Galilea e dla pian-a gròssa d’Esdrelon; {{verse|chapter=1|verse=9}}e a tuti coj ch’a l’ero drinta la Samaria e an soe sità, o che abitavo dë ‘dlà dël Giordan fin-a a Gerusalem, Batane, Chelus e Cades e al fium d’Egit, Tafnes, Ramses e tuta la tèra ‘d Ghessen, {{verse|chapter=1|verse=10}}e andasend fin-a a la region dzora ‘d Tanis e Memfi, e ancora comprendend la gent d’Egit fin-a a le finaje d’Etiòpia. {{verse|chapter=1|verse=11}}Mach che ij pòpoj ëd tute coste region a l’han pa daje da ment a l’anvit ëd Nabucodenesar rè dj’Assir, e a son nen andàit a fé la guera con chiel, përchè a l’avìo gnun-e tëmme ‘d chiel e a lo consideravo n’òm basta ch’a sia. Lor a l’han mandà andaré ij sò messagé con dzonor e a man veuide. {{verse|chapter=1|verse=12}}A l’é stàit parèj che Nabucodenesar a l’é anviscasse ‘d flin-a afrosa contra ‘d tuti coj pais e a l’ha giurà për sò tròno e për sò regn ëd tiré arvangia con la spa dij teritòri dla Cilicia, dla Damasen-a e dla Siria, e ‘d soprime tute le popolassion Moabite, ij fieuj d’Amon, tuta la Giudèa e j’abitant tuti dl’Egit fin-a ‘n brova dij doi mar. === Arpacsad a l'é batù === {{verse|chapter=1|verse=13}}Dl’ann ch’a fa disset a l’ha marcià con l’armeja contra ‘d rè Arpacsad, a l’ha batulo dasendje ‘l gir a sò esèrcit con tuta soa cavalarìa e sò chèr. {{verse|chapter=1|verse=14}}A l’é fasse padron ëd soe sità, rivand fin-a a Ecbatan-a, conquistand-ne le tor, ravagiand-ne piasse e crosiere, scarnificand-ne la blëssa. {{verse|chapter=1|verse=15}}Arpacsad a l’ha arciapalo an sle montagne ‘d Ragau, crivlalo ‘d flecie e da col di a l’ha gavalo d’an mes. {{verse|chapter=1|verse=16}}Peui a l’é tornà a Ninive, con tuta l’armeja ramassà dal mond, ch’a l’era un foson sensa fin ëd combatent e a l’é fermasse ambelelà, chiel e sò esèrcit, për sentevint di dàndse a divertiment, disné e bela vita. == 2 == {{chapter|2}} === Spedission contra dl’Ocident === {{verse|chapter=2|verse=1}}Ël di che a fa vintedoi dël prim mèis dl’ann ch’a fa disdeut, a l’é ‘ncapità sòn: ant ël palass ëd Nabucodenesar rè d’Assiria a l’é tratasse dla manera ‘d pijesse arvangia ‘d tute cole tere, com a l’era disse. {{verse|chapter=2|verse=2}}Chiel a l’ha convocà tùit ij sò ministr e sò dignitari, a l’ha con lor tenù consèj secret e mostrà ‘d pianta tut ël malfé ëd cole tère. {{verse|chapter=2|verse=3}}Costissì a l’avìo dessidù ëd fé meuire tuti coj ch'a l’avèisso pa seghità l’órdin ëd soa boca. {{verse|chapter=2|verse=4}}E sòn a l’é ancapità: esaurìa la consultassion, Nabucodenesar, rè dj’Assir, a l’ha convocà Olofernes<ref> Olofernes e Bagoas(Giudita 12:11) a son nòm persian.</ref>, general an cap ‘d soe armeje, ch’a l’era sò scond, e a l’ha dije: {{verse|chapter=2|verse=5}}"Përparèj a parla ‘l rè grand, sgnor ëd tuta la tèra: Varda, ti ‘t surtiras tant ‘me lugtenent, e con ti ‘t l’avras ciapà d’òm vajant ëd fòrsa: sentevintmila fantassin, e un gròss foson ëd cavaj con sò sivalié, dël nùmer ëd dodesmila; {{verse|chapter=2|verse=6}}con tut lòn t’andras a scontrete contra ‘d tùit ij pais dl’ocident, da già ch’a l’han pa ubidì al comand ëd mia boca. {{verse|chapter=2|verse=7}}A lor it ordineras ëd parete soe oferte ‘d tèra e d’eva, tanme marca ‘d sotmission sensa condissio. Mi i-j farai sente tut ël pèis ëd mè furor!Mia armeja a greverà dzora minca tòch ëd tèra e a ravagerà tut a sò passagi. {{verse|chapter=2|verse=8}}Tuti coj che a tomberan ferì a ampiniran soe combe e minca torent e fium a sarà pien a ras ëd caròpe. {{verse|chapter=2|verse=9}}Ij sò përzoné a saran arpossà fin-a ai finagi estrem ëd la tèra. {{verse|chapter=2|verse=10}}Ti donch òcupa për mi tut sò teritòri: na vira ch’a saran arendusse a ti, it-j tniras a mia disposission fin-a al di ch'i vnirai mi istess a castijéje. {{verse|chapter=2|verse=11}}Për lon ch’a riguarda j’arviros, che tò euj a l’àbia pa ‘d compassion: ch’a sio destinà a la mòrt e a la devastassion për tut sò pais. {{verse|chapter=2|verse=12}}Con sòn a l’é vrità che mi i son viv e a viv la potensa ‘d mè regn, sòn a l’é lòn ch’i diso e ch’i farai ëd mia man!{{verse|chapter=2|verse=13}}Pijìte varda ‘d pa trasgredì gnun-a paròla ‘d tò sgnor: nen. Nopà it portras a compiment lòn ch’i l’hai comandate e buta pa ‘d temp a passé a l’assion ij mè comand!”. === Campagna d'Olofernes === {{verse|chapter=2|verse=14}}Olofernes a l’é surtì da la cort ëd sò sgnor: a l’ha convocà tùit ij potent, ij generaj e ij comandant dl’armeja assira. {{verse|chapter=2|verse=15}}Peui a l’ha sernù j’òm për la bataja, com a l’avìa comandaje sò sgnor, cheicòsa coma sentevintmila guerié, pì dodesmila arcé a caval, {{verse|chapter=2|verse=16}}e a l’ha ciadlàje an rangh com as costuma ‘nquadré la tropa për la guera. {{verse|chapter=2|verse=17}}A l’ha ciapà na caterva ‘d gamej e ‘d borich e muj tanme echipage a le trope, e un foson ëd beu, feje e crave për proviande. {{verse|chapter=2|verse=18}}Na quantità ‘d provision për minca un fant, e un riforniment gròss d’òr e d’argent a rivava dal tesòr dël rè. {{verse|chapter=2|verse=19}}Peui a son partì, Olofernes con tuta soa armeja për anandié la spedission e precede rè Nabucodenesar a coaté la tèra ‘d ponent con sò cariagi, sivalié e fanterìa sernùa. {{verse|chapter=2|verse=20}}A l’era giontasse a lor na moltitùdin vària e ‘d bon nùmer ëd soldà d’àutri pòpoj, tant ‘me d’aliòstre o come la póer ëd la tèra, ampinìo tut, as podìo pa contesse. {{verse|chapter=2|verse=21}}Da Ninive a l’han marcià për tre di an diression ëd la pian-a ‘d Bectilet e a l’han butà camp aranda dla montagna ch’a stà a snìstra dl’Àuta Cilicia. {{verse|chapter=2|verse=22}}Da là, an bogiand tut sò esèrcit, fantassin, cavaj e cariagi, Olofernes a l’é portasse anvers ëd la montagna. {{verse|chapter=2|verse=23}}A l’ha vastà Fud e Lud e ravagià ij fieuj ëd Rassis e j’Ismaelita, ch’a stasìo ant ël desert a mesdì ëd Cheleon. {{verse|chapter=2|verse=24}}Peui, passà l’Eufrate, a l’ha dëstraversà l’Àuta Mesopotàmia e drocà tute le sità fortificà an sël torent d’Abron-a fin-a al mar. {{verse|chapter=2|verse=25}}A l’é dcò fasse padron ëd la Cilicia, an ësterminand tuti j’opositor e rivand ant la region ëd Iafet an meridion a le finaje dl’Arabia. {{verse|chapter=2|verse=26}}A l’ha sircondà tùit ij Madianita e butà a feu soe tende an pijàndje ‘l cabial. {{verse|chapter=2|verse=27}}Andasend anans, a l’é calà ‘nvers la pian-a ‘d Damasch, ant ij di dl’amson dël gran, a l’ha daje feu a tùit ij sò camp, votà a la dësparission total ij sò strop e sò cabial, ravagià soe sità, vastà soe campàgne e passà a fil d’ëspà tùit ij giovo. {{verse|chapter=2|verse=28}}La pau e lë sparm ch’a fasìa a l’é anlora spantiasse për tute le gent costiere, coj ëd Sidon e ‘d Tir, j’abitant ëd Sur e Ochin-a, ël pòpol ëd le sità d’Jemnà, e dcò la gent d’Asdod e d’Ascalon: tùit a l’han avune na tëmma gròssa. == 3 == {{chapter|3}} === Implorassion ëd pas === {{verse|chapter=3|verse=1}}Për lòn tute cole sità a l’han mandaje ‘d messagé (a Olofernes) con propòste ‘d pas: {{verse|chapter=3|verse=2}}"Varda, nojàutri, fieuj dël gran rè Nabucodenesar, i soma ambelessì dëdnans ëd ti: fa ‘d noi lòn ch’a piasrà a tò euj.{{verse|chapter=3|verse=3}}Beica nòstre ca, tute nòstre località, tùit ij nòstri camp ëd gran, j’ëstrop ëd bestiam mnu e gròss e tut ël cabial dij nòstri atendament a son a toa disposission: fane lòn ch’at ësmijerà bin. {{verse|chapter=3|verse=4}}Dcò nòstre sità e tuti coj ch’a-i j’ëstan andrinta: a son tò servitor, ven e fane lòn ch’a piasrà a tò euj”. {{verse|chapter=3|verse=5}}J’òm a son presentasse ai pé d’Olofernes e a son esprimùsse përparèj. {{verse|chapter=3|verse=6}}Anlora chiel a l’é calà arlongh la còsta con soa fòrsa d’armeja e a l’ha butà ‘d garnison ant le sità fortificà, peui a l’ha prelevà d’òm tant ‘me ausiliari. {{verse|chapter=3|verse=7}}Cola gent con tùit ij pais dj’anviron a l’han arseivùlo con coron-e, còr e tambornin. {{verse|chapter=3|verse=8}}Mach che chiel a l’ha fàit campé giù tùit ij sò templ<ref> ambelessì i seguitoma 'l test aramaich sirìach: ij test grech a l'han "teritòri".</ref> e tajà ij boschèt sacrà, përchè a l’era staje ordinà ‘d dëstruve tùit ij dio dla tèra, ëd manera che tute le gent a l’avèisso adorassion mach për Nabucodenesar e che tute le lenghe e sò tribù a lo anvochèisso parèj d’un dio. {{verse|chapter=3|verse=9}}A l’é peui rivà an facia d’Esdrelon, aranda ‘d Dotaia, ch’a l’é dëdnans ëd la caden-a granda dle montagne dla Giudèa. {{verse|chapter=3|verse=10}}E a l’han butà campament an tra Guebai e Sitòpolis e Olofernes a l’é restà ambelelà për un mèis antregh për buté ansema tuta la pijàita ‘d soe armeje. == 4 == {{chapter|4}} === Giudea a l'erta === {{verse|chapter=4|verse=1}}J’Israelita ch’a stasìo an Giudèa a son vnùit a savèj tut lòn che Olofernes, general an cap ëd Nabucodenesar rè dj’Assir a l’avìa fàit a le gent, e com a l’avìa ravagià tùit ij sò templ, an votàndje a la dësparission total. {{verse|chapter=4|verse=2}}A son ëstàit motobin sbaruvà për ël vnì anans ëd l’armeja assira e a motiv ëd la tëmma për Gerusalem e për ël Templ ëd Nosgnor, sò Dé. {{verse|chapter=4|verse=3}}Nen mach, ma lor a l’ero pen-a tornà da përzoné e da pòch la gent a l’era assemblasse con rabel an Giudèa për consacré torna autar, templ e utiss sacrà ch’a l’ero stàit profanà. {{verse|chapter=4|verse=4}}Për lòn a l’han mandà ‘d nùnsi an tut ël teritòri dla Samaria, a Cona, Bet-Coron, Belmain, a Gérico, e ancor a Coba, a Esora e ai varèj ëd Salem. {{verse|chapter=4|verse=5}}E a l’han ocupà tute le bëcche dle pì àute montagne, anmurajà ij pais ëd cole bande e fàit cheuje proviande an preparassion ëd la guera, tant pì che ant le pian-e a l’avìo acabà l’amson. {{verse|chapter=4|verse=6}}Joachim, ël gran sacerdòt ëd Gerusalem a coj temp, a l’ha scrivuje a la gent ëd Betulia e Betomestaim <ref> A l'é pa dàit da savèj cheicòsa 'd pì dë ste doi sità. As capiss mach che Betulia a fussa an posission strategica 'nvers la Giudèa.</ref>, ch’a son an facia a Esdrelon, a l’intrada dla pian-a ch’a s’ëslàrga fin-a aranda ‘d Dotain, {{verse|chapter=4|verse=7}}an comandàndje d’ocupé ij pass travers le montagne, përchè da là as dovertava la stra d’intrada për la Giudèa e a sarìa stàit belfé fërmeje a la montà, andova ch’a l’ero obligà për ël passagi strèit a ‘ndé anans tùit a doi a doi. {{verse|chapter=4|verse=8}}E j’Israelìta a l’han fàit përparèj com a l’era stàit ordinà dal grand sacerdòt Joachim e ‘l senat dël pòpol d’Israel, ch’a stasìa a Gerusalem. === Orassion e pentiment === {{verse|chapter=4|verse=9}}Dël midem temp tuti j’Israelita a l’han aussà sò crij a Dé con fërvorosa ‘nsistensa e tùit a son ùmiliasse con autërtanta ‘nsistensa. {{verse|chapter=4|verse=10}} Lor, soe fomne e le masnà, ij sò strop, sò avèj e tùit ij resident e salarià e sò s-ciavandé a son umiliasse butàndze ‘d tërliss ëd sach an sij ren. {{verse|chapter=4|verse=11}}Minca n’òm o fomna israelita e ij cit ch’a stasìo a Gerusalem a son prosternasse dëdnans dël templ e con la sënner an sël cupiss e a dëstendìo le man dëdnans ëd Nosgnor. {{verse|chapter=4|verse=12}}A l’han anvlupatà ‘d sach ëdcò l’autar e crijà àut anvers al Dé d’Israel tùit ansema e ‘ntensament, an suplicand che soe masnà a fùisso pa bandonà a l’ëstermini, soe fomne a esse s-ciave, le sità ‘d soa ardità a la dëstrussion, ël santuari a la profanassion e al dëspresi dle gent. {{verse|chapter=4|verse=13}}Nosgnor a l’ha sporzù l’orija a sò crij ëd lor e a l’ha virà l’ësguard a la tribulassion, antramentre che la gent a fasìa digiun da vàire di an tuta la Giudèa e an Gerusalem dëdnans al santuari dël Signor Onipotènt. {{verse|chapter=4|verse=14}}Joachim grand sacerdòt e tuti j’àutri sacerdòt ch’a stasìo dëdnans ëd Nosgnor e tuti coj ch’aministravo ël cult divin, con ij ren sandrà ‘d tërliss, a smonìo l’olocàust përpetual, ij sacrifissi votiv e j’oferte generose dla gent. {{verse|chapter=4|verse=15}}Tùit ij sò turban a l’ero coatà ‘d sënner e a ‘nvocavo a tuta fòrsa ‘d vos a Nosgnor, përchè a provëddèissa ‘d manera benévola al destin ëd la ca d’Israel. == 5 == {{chapter|5}} === Consèj contra j'Israelita === {{verse|chapter=5|verse=1}}A l’han faje savèj a Olofernes, general an cap dl’armeja d’Assur, che j’Israelita a l’ero prontasse a la guera, e ch’a l’avìo sbarà ij pass ëd montagna, fortificà tute le bëcche pì àute e butà d’antrap ant le pian-e. {{verse|chapter=5|verse=2}}Chiel a l’é anrabiasse motobin, a l’ha convocà tùit ij cap ëd Moab, j’ëstratega amonita e tùit ij sàtrap ëd la còsta dël mar, {{verse|chapter=5|verse=3}}e a l’ha dije:"Spiegheme un pòch, fieuj ëd Canan, che gent ch’a l’é costassì ch’a stà an sle montagne, coma ch'a son le sità ch'a àbito, vàire a son soe fòrse armà, e ‘ndova ch’a stà la fòrsa ‘d lor e col che a l’é ch’a sia butasse tanme cap e condotié ‘d soa armeja; {{verse|chapter=5|verse=4}}i veui dcò savèj përchè ch’a sio arfudasse d’ëvnime ‘ncontra, diversament da tute le gent dl’Ocident"<ref> Concet butà n'evidensa dël "nen conformism ebràich"(cfr Éster 3:8).</ref>. === Rapòrt d'Achior === {{verse|chapter=5|verse=5}}Achior, ël condotié ‘d tùit ij fieuj D’Amon a l’ha rëspondùje:"Che mè sgnor as dégna d’ëscoté na paròla dai làver ëd sò servidor: mi i farai savèj la vrità dzora ‘d cola gent ch’a stà an sla montagna, cola davzin-a a ti: gnun-a busiardarìa andrà seurte da la boca ‘d tò servidor. {{verse|chapter=5|verse=6}}Ës pòpol a l’ha ij Caldé tant ’me grand-antich. {{verse|chapter=5|verse=7}}Lor a l’ero trasferisse anans ëd tut an Mesopotàmia, përchè a l’avìo pa vorsù seghité le divinità dij sò cé, cora ch’as trovavo ant ël pais dij Caldé. {{verse|chapter=5|verse=8}}An efet, a l’avìo chità la costuma dij sò cé an adorand ël Dé dij cej, col Dé che lor a l’avìo conossù: për lòn a l’avìo taparaje via d’an facia dle divinità d’antan e lor a l’avìo trovà sosta an Mesopotàmia, andova ch’a l’avìo avù residensa për vàire. {{verse|chapter=5|verse=9}}Meno che, sò Dé a l’ha dije ‘d seurte dal pais che a j’ospitava e d’ëvnì ant ël pais ëd Canan. Ambelelà a son stabilisse an moltiplicand sò òr e sò argent e motobin ëd cabial. {{verse|chapter=5|verse=10}}Peui a son calà n’Egit, përchè la famin-a a l’avìa ciapà tut ël pais, e a son restaie tanme strangé, fin-a tant ch’a l’han trovà da vive. Ambelelà a son vnùit a esse na fòrsa ‘d bon nùmer, tant che soa dëssendensa as podìa pa contesse. {{verse|chapter=5|verse=11}}Mach che, a l’é alvasse contra ‘d lor ël rè d’Egit, ch’a l’ha sfrutaje ant la preparassion dij mon e, për lòn, umiliàje e trataje da s-ciav. {{verse|chapter=5|verse=12}}Lor a l’han suplicà sò Dé che a l’ha patlà tut ël pais d’Egit con castigh sensa rimedi. Për lòn j’Egissian a l’han taparaje via da l’Egit, {{verse|chapter=5|verse=13}}E Dé a l’ha salvaje dëdnans ël Mar Ross, an {{verse|chapter=5|verse=14}}mnàndje për ël camin dël Sinai e ‘d Cades-Barnea: lor a l’han eliminà tuti coj ch’a stasìo ant ël desert. {{verse|chapter=5|verse=15}}A l’han abità ‘l pais dj’Amorita e a l’han ësterminà con soa fòrsa tùit ij Chesbonita. Apress a l’han passà ‘l Giordan e a son ansediasse an tute cole montagne. {{verse|chapter=5|verse=16}}A l’han mandà via dëdnans ëd lor ij Canané, ij Perisita, ij Gebusé, Sichem e tùit ij Guirgasian ch’abitavo ant ël teritòri da vàire. {{verse|chapter=5|verse=17}}An efet, fin-a tant che lor a pëccavo nen contra ‘d sò Dé a l’ero ant ël boneur, përchè ‘l Dé che a l’é con lor a l’ha an ghignon l’angiustissia. {{verse|chapter=5|verse=18}}Ma, cand che nopà a s’ëslontanavo da j’ordinament che sò Dé a l’avìa fissà, a patìo ‘d gròsse dësfàite an vàire guere e a son ëstàit deportà përzoné an pais forësté, sò Templ ëd sò Dé a l'é stàit rasà e ij sò nemis as fasìo padron ëd soe sità. {{verse|chapter=5|verse=19}}Adess ch'a son tornà a sò Dé, a son montà da la dëspersion andova ch’a l’ero stàit sbardlà, a son arpijàsse Gerusalem, andova ch’a l’é sò santuari, e a son torna stabilisse an sle montagne, che anans a l’ero dzerte. {{verse|chapter=5|verse=20}}Ore, mè sgnor sovran, s’a-i fùissa càiche aberassion an costa gent përchè a l’ha pëccà contra ‘d sò Dé, valadì, s’is n’antajoma, andómie pura contra an daséndje bataja për vagnéje!”. {{verse|chapter=5|verse=21}}Nopà, se a-i é gnun-a trasgression da soa part, che mè sgnor a vada da n’àutra banda, përchè ‘l Signor sò Dé, a vada pa esse në scù për lor e nojàutri motiv d’ësvergna për tuta la tèra!”. {{verse|chapter=5|verse=22}}E varda-lì lòn ch’a l’é passà: pen-a che Achior a l’ha sarà ‘l dëscors, tuta la furfa ch’a stassionava d’antorn ëd la tenda, a l’é butasse a barboté, antramentre che j’ufissiaj d’Olofernes, j’abitant ëd la còsta e ij Moabita a vorìo masselo. {{verse|chapter=5|verse=23}}Andoma pa avèj tëmma d’Israelita, a disìo: I vedreve ch’a son mach un pòpol sensa esercit e che a peulo pa sostnì n’ëschierament ëd fòrse. {{verse|chapter=5|verse=24}}Donch, andómie contra, sovran Olofernes, e lor a saran pastura për tuta toa armeja!”. == 6 == {{chapter|6}} === Achior consegnà a j'Israelita === {{verse|chapter=6|verse=1}}Pasiasse l’agitassion dj’òm ch’a fasìo sercc tut d’antorn dël consèj, Olofernes, general an cap ëd le fòrse d’armeja d’Assur, a l’ha dije a Achior, a la presensa ‘d tut ël pòpol dj’ëstrangé e ‘d tùit ij Moabita. {{verse|chapter=6|verse=2}}"Chi ses-to, ti Achior, e vojàutri, mersenari efraimita, për profetisé dzora ‘d nojàutri coma ti ‘t l’has fàit ancheuj, Achior? Veusto dine ‘d nen fé guera a la dëssendensa d’Israel, përchè a l’avrìo protession ëd sò Dé da l’àut? E peui, é-lo miraco, d’àutri dio fòra ‘d Nabucodenesar? A sarà chiel a mandé soa potensa për ëstermineje da la facia dla tèra, nì a servirà sò Dé a libereje. {{verse|chapter=6|verse=3}}Ma noi, sò servidor, i-j ramasseroma via con un sol òm, përchè a sostniran pa la possansa ‘d nòstri cavaj. {{verse|chapter=6|verse=4}}I bruseroma ca soa, soe montagne a saran cioche ‘d sò sangh, soe vàude pien-e a ras dij sò mòrt, nì a podran sté an pé dëdnans ëd nojàutri: andran tùit a meuire. Sòn a l’é lòn ch’a dis rè Nabucodenesar, sgnor ëd tuta la tèra: soe paròle a podran pa smentisse. {{verse|chapter=6|verse=5}}Ma ti, Achior, mersenari d’Amon, ti ch’it l’has dit tut sòn ant ël di ëd tò maleur, it vëdras mai pì mè moro d’ancheuj fin-a a mia arvàngia dzora ‘d costa dëssendensa ch’a ven da l’Egit. {{verse|chapter=6|verse=6}}Antlora ‘l fèr dij mè soldà e la caterva dij sërvent ëd mia armeja at pasrà da part a part toe còste e ti ‘t tomberas an tra le caròpe, cand che mi i tornerai a vëdte. {{verse|chapter=6|verse=7}}Ij mè servidor at mneran anvers ëd la montagna, an lassàndte ant un-a dle sità costrùe an sl’ersa, {{verse|chapter=6|verse=8}}e t’andras pa a meuire fin-a tant ch’it saras massà con j’Israelita. {{verse|chapter=6|verse=9}}Përchè ses-to vnùit spali? Spera nen drinta ‘d ti che lor a sio pa ciapà. Nen ëd lòn ch’i l’hai dit a sarà sensa efet". {{verse|chapter=6|verse=10}}E Olofernes a l’ha comandà ai sò sërvent ch’a l’ero drinta ‘d soa tenda ‘d ciapé Achior, për espónlo ant j’anviron ëd Betulia e ‘d bandilo për lasselo ant le man israelita. {{verse|chapter=6|verse=11}}Ij servidor a l’han pijalo e portalo fòra dal campament, an campagna rasa, a l’han mnalo ant ël bel mes ëd la pian-a anvers la montagna dov as treuvo j’adoss ëd Betulia. {{verse|chapter=6|verse=12}}Cand j’òm ëd la sità, a l’han s-cèiraje an sël crest ëd la montagna, a l’han ciapà j’arme e, surtì da la sità a son adressasse al crest. E tùit ij frandieuj a l’han ocupà ij vieuj ëd montà dla sità e a son butasse a pijeje a prassà. {{verse|chapter=6|verse=13}}J’àutri, a la sosta dla montagna, a l’han gropà Achior e a l’han bandonalo ai pendis ëd la montagna, peui a son tornàsne da sò sgnor. {{verse|chapter=6|verse=14}}J’Israelita, ch’a l’ero calà da la sità, a son avzinasse a chiel, a l’han dësgropalo e, portalo an Betulia, a l’han mnàlo ai cap ëd la sità. {{verse|chapter=6|verse=15}}An col temp a j’ero Osia fieul ëd Mica dla tribù ëd Simeon, Cabri fieul ëd Gotoniel e Carmi fieul ëd Melchiel. {{verse|chapter=6|verse=16}}Dun-a a l’han convocà ansema tuti j’ansian ëd la sità. Ij giovo e le fomne a son giontasse a la Ciambreja: a l’han butà Achior an mes a tuta l’adunansa e Osia a l’ha ciamaje lòn ch’a l’era ‘ncapità. {{verse|chapter=6|verse=17}}Ël pòr Achior a l’ha ‘rferì le paròle dite al consèj d’Olofernes e tut ël dëscors che Olofernes a l’avìa pronunsià an mes ai cap dj’Assir e lòn che con sagna a l’avìa dit contra la gent d’Israel. {{verse|chapter=6|verse=18}}Anlora tut ël pòpol a l’é prosternasse a adoré Dé e a l’han anvocà sò agiut con coste paròle: {{verse|chapter=6|verse=19}}"Nosgnor, Dé dël cel, beica l’orgheuj dij nòstri nemis!Pòrta misericòrdia dl’umiliassion ëd nòstra dëssendensa: giùtne ant ës di ëd maleur, përchè i soma crasà ma soma dcò ij tò consacrà”<ref>Për mojen ëd l'Aleansa tut Israel a l'é "Sacrà a Nosgnor" valadì "sernù,separà për Chiel".</ref>. {{verse|chapter=6|verse=20}}Peui a l’han confortà e ancoragià Achior an laudàndlo motobin për lòn ch’a l’avìa dit e fàit. {{verse|chapter=6|verse=21}}Da part soa Osia, chità la riunion, a l’ha ‘nvità Achior për un disné con tuti j’ansian. Për tuta cola neuit a l’han anvocà l’agiut dël Dé d’Israel. == 7 == {{chapter|7}} === Campagna contra 'd Betulia === {{verse|chapter=7|verse=1}}Ant l’andoman, Olofernes a l’ha ordinà a tuta soa armeja e a tute le trope ch’a lo compagnavo ant l’ëspedission, ëd portesse anans contra ‘d Betulia, d’ocupé ij vàlich ëd le montagne e d’ataché j’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=2}}Tuti j’òm bon an col di-là a son butasse an marcia. St’armeja a comprendìa sentestantamila<ref> la volgata a l'ha sentevintmila. </ref> soldà ëd fanterìa e dodes mila sivalié, sensa conté le trope dij somaté e d’òm a pé con bagage. A l’era na furfa sensa fin. {{verse|chapter=7|verse=3}}A l’avìo butà campament ant la comba aranda ‘d Betulia, davzin ëd la sorgiss. E a son butasse a quadrà da Dotan fin-a a Belbaim, da na banda, e da l’àutra, da Betulia fin-a a Chiamon ch’a l’é an facia d’Esdrelon. {{verse|chapter=7|verse=4}}A la vista ‘d tut col nùmer, j’Israelita a son sburdisse e as disìo un con l’àutr:"Sta gent-là a ravagerà tut ël pais! Le montagne pì àute, ij balatron e le colin-e a saran vastà da n’armeja përparèj!». {{verse|chapter=7|verse=5}}Mincadun a l’ha ciapà sò armamentari da combatiment. A l’han viscà ‘d feu an sle tor e për tuta la neuit a l’han montà la guardia. {{verse|chapter=7|verse=6}}Ël di apress, Olofernes a l’ha dëspiegà tuta soa cavalarìa an facia dj’Israelita ‘d Betulia. {{verse|chapter=7|verse=7}}Chiel a l’ha ispessionà le montà ch’a portavo a la sità, a l’ha trovà j’adoss d’eva e a l’é fasne padron. Peui a l’ha stabilì ëd dëstacament ëd soldà ‘d vardia e a l'é tornàsne a sò campament. {{verse|chapter=7|verse=8}}Anlora, tùit ij cap edomita, ij comandant moabita e ij generaj dla còsta dël litoral marin a son vnùit a dije: {{verse|chapter=7|verse=9}}«Magìster, s’it veule scotene, toa armeja a subirà gnun-a pérdita. {{verse|chapter=7|verse=10}}Costi Israelita a fan pa cont dzora ‘d soe arme, ma an sle posission elevà ch’a òcupo ant le montagne ‘ndova ch’a stan e a le bëcche ‘d coste montagne a l’é malfé riveie. {{verse|chapter=7|verse=11}}E bin, magìster, évita d’afronteje an bataja e ti ‘t perdras gnanca n’òm. {{verse|chapter=7|verse=12}}Resta an tò campament e ambelelà, guerna ij tò soldà a la sosta. Lassa mach cheicadun a baré l’acess a j’adoss,ai pé dla montagna. {{verse|chapter=7|verse=13}}Përchè a l’é ambelelà che la gent ëd Betulia a van a provisionesse d’eva. Lor a saran consumà da la sèj e obligà a consegné soa sità. Da nòstra part, noi i podrìo fesse padron dj’auteur ed j’anviron e acampesse ‘d vedëtta, për ampedì che cheicadun a vada a seurte da la sità. {{verse|chapter=7|verse=14}}La fam a-j farà meuire: òm, fomne e masnà. Anans ch’i vado a frandé n’atach contra ‘d lor, le stra dle sità a s’ampiniran dij sò cadàver {{verse|chapter=7|verse=15}}Ti ‘t-j faras paghé car ël fàit d’esse arvirasse contra ‘d ti nopà d’ëvnì da ti a ciamé la pas». {{verse|chapter=7|verse=16}}E coste propòste a son piasùje a Olofernes, e ai sò ofissiaj, e a l’ha comandà ‘d buteie n’esecussion. {{verse|chapter=7|verse=17}}J’Amonita, compagnà da sinch mila Assir, a l’han spostà ‘l camp e ciapà posission ant la comba, blocand parèj j’adoss d’eva e le sorgiss dj’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=18}}J’Edomita e j’Amonita a l’ero ‘ndàit a ocupé j’auteur an facia ‘d Dotan, peui a l’han mandà ‘d dëstacament ant la banda meridional e an cola oriental, dëdnans ëd Egrebel, ch’as treuva da para ‘d Cos, an sël rivass ëd ël torent Mocmur. La rimanensa dl’armeja assira a coatava ‘d pianta tuta la pian-a con sò campament. Tende e bagage a formavo na massa sensa fin: na caterva ‘d gent strasordinaria. === L'angossa dj'Israelita === {{verse|chapter=7|verse=19}}J’Israelita a l’han amplorà ‘l socors dël Signor sò Dé, përchè a l’ero dëscoragià. Ij sò nemis a l’avìo anserciaje an lassàndje gnune cianse d’ëscampé. {{verse|chapter=7|verse=20}}L’armeja ‘ntrega tut’ansema, la fantaria, ij chèr da guera e ij sivalié, andran a strense d’assedi për trantequat di. La gent ëd Betulia a l’avìa finì tute soe riserve d’eva. {{verse|chapter=7|verse=21}}Le sisterne a l’ero giumai scasi veuide, l’eva rassionà, gnun a podìa sodisfé soa sèj gnanca pr un di sol. {{verse|chapter=7|verse=22}}E le masnà a l’ero sempe pì débole, le fomne e j’adolessent, svers da la sèj, a tombavo ant le stra e aranda dle pòrte ‘d sità: a l’avìo pa pì fòrsa. {{verse|chapter=7|verse=23}}Tuta la gent, giovo, fomne e masnà, a son ambaronasse d’antorn d’Osia e dj’autorità dla sità. Lor a crijavo fòrt dëdnans a tuti j’ansian an disend: {{verse|chapter=7|verse=24}}"Che Dé a sia giùdes an tra noi e vojàutri për ël gran mal ch’i l’eve causà a nen angagiàndne a pategé con j’Assir. {{verse|chapter=7|verse=25}}Ore, noi o podoma pa pì conté ansima a gnun agiut. Dé a l’ha butane ant le man dij nemis: i androma tùit a meuire ‘d sèj e ‘d fam dëdnans ëd lor. {{verse|chapter=7|verse=26}}Donca, ciamè la gent d’Olofernes, tut sò esércit, e deje la sità a soa mercé: ch’a la ravagio!”. {{verse|chapter=7|verse=27}}Mej tombé përzoné an soe man: i saroma sò s-ciav ma viv e i vëdroma pa meuire nòstre masnà sota nòsti j’euj, nì spiré nòstre fomne e nòstri fieuj, {{verse|chapter=7|verse=28}}Nojàutri i pijoma a testimòni ël cel e la tèra, ant ël nòm ëd Nosgnor, Dé dij nòstri grand, ch’a l’ha ciamane cont dij nòstri pecà e conform le colpe dij nòsti antich: fé an sòrt che ancheuj Chiel a vada a sparmiene d’ës maleur!”. {{verse|chapter=7|verse=29}}Anlora la ciambreja antrega a l’é butasse a fé ‘d gran pior an suplicand Nosgnor Dé con vos fòrta. {{verse|chapter=7|verse=30}}A l’é stàit anlora che Osia a l’ha dije: «Corage, frej!Foma resistensa mach pì për sinch di, mëraco Nosgnor an manifestrà soa misericòrdia. Chiel an abandonerà pa për sempe. {{verse|chapter=7|verse=31}}Ma se passà tuti sti sinch di, gnun a sarà rivà a nòst socors, mi i farai lòn ch'i ciame. {{verse|chapter=7|verse=32}}Peui a l’ha mandaje via: j’òm a son tornà an sle muraje a le pòrte dla sità. Antramentre che le fomne e ij cit a son tornàsne a ca. La gent as sentìa motobin acablà. == 8 == {{chapter|8}} === Ël caràter ëd Giudita === {{verse|chapter=8|verse=1}}A l’é stàit antlora che Giudita<ref> Valadì: "la giudèa". </ref> a l’é antajàsne dla situassion. Chila a l’era la fija ‘d Merari. A dëssendìa da Giacòb, ciamà Israel, për la linea ‘d famija: d’Ocs, Giusèp, Osiel, Helchia, Anania, Gedeon, Rafain, Achitob, Elia, Helcia, Eliab, Natanael, Chelomiel e Sarasadai cé ‘d Giudita. {{verse|chapter=8|verse=2}}Manasse, sò òmo, a l’era dla midema tribù e famija ‘d chila, mach che a l’era mòrt al temp ëd l’amson ëd j’òrdi: {{verse|chapter=8|verse=3}}antant ch’a vigilava coj che a gropavo le gerbole an campagna, a l’era stàit ciapà da ‘n colp ëd sol e a l’avìa dovù cogesse. E a l’era mòrt a Betulia, soa sità: a l’é stàit sotrà con ij sò grand ant ël camp ch’a stà an tra Dotan e Balamon. {{verse|chapter=8|verse=4}}A l’ero già tre ann e quat mèis che Giudita a l’era restà vìdoa, e a l’era sempe restàsne an soa ca ant l’ëstat ëd deul. {{verse|chapter=8|verse=5}}A l’era fasse pronté na tenda an sla trassa ‘d ca soa, a sandrava ij sò fianch ëd tërliss ëd sach e a portava le vestimente dle vìdoe. {{verse|chapter=8|verse=6}}Da dòp la mòrt dël marì, chila a fasìa digiun tùit ij di, gavà le vigilie e ij di ëd sabat o dla lun-a neuva, parèj coma tuti j’àutri di ëd festa dle celebrassion d’Israel. {{verse|chapter=8|verse=7}}Chila a l’era motobin bela e anciarmanta. Manasse, sò marì, a l’avìa lassaje òr e argent, ëd servitor e sërvante, strop e campagne e chila a governava tut.{{verse|chapter=8|verse=8}}E gnun a l’avrìa mai podù dì nen ëd mal, përchè a l’era na fomna ch’a reverensiava Nosgnor con tut sò cheur. === Giudita e j'ansian === {{verse|chapter=8|verse=9}}E Giudita a l’é vnùita a conòsse l’esasperassion ëd la gent adressà a l’autorità, përchè a l’ero demoralisà për ël da manca d’eva, a criticavo ël cap ëd la sità, Osia, ch’a l’avìa giurà ‘d deje an man a j’Assir la sità ant ël vir ëd sinch di. {{verse|chapter=8|verse=10}}Dun-a, Giudita a l’ha mandà soa creada ‘d fiusa a ciamé Cabri e Carmi ch’a l’ero j’ansian ëd la sità, përchè a vnèisso da chila. {{verse|chapter=8|verse=11}}Na vira ch’a son rivà a ca, Giudita a l’ha dije:"Autorità ‘d Betulia, ‘v prego d’ëscoteme. I l’eve fàit mal a feje na propòsta përparèj a la gent, an giuntàndie un sarament che a n’òbliga dëdnans ëd Nosgnor a deje la sità ai nòstri nemis se ‘l Signor ant ël mentre a l’avrà nen mandave d’agiut. {{verse|chapter=8|verse=12}}Chi seves-to vojàutri për tenté Dé, com i l’eve fàit, e ‘d buteve dzora ‘d chiel dëdnans dël pòpol? {{verse|chapter=8|verse=13}}Òhi, vojàutri i bute a la preuva Nosgnor Onipotent, ma i capireve mai pì soe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=14}}S’i seve pa bon a conòsse l’ancreus ëd ël cheur ëd j’òm, s’av ëscapo soe rason, com a l’é ch’i podrìe capì Nosgnor, ch’a l’ha creà l’Univers? Com i feve a conòsse ij sò pensé e sò but? Nò, car ij mè frej, cissé pa ‘l fot dël Signor nòst Dé!{{verse|chapter=8|verse=15}}Përchè se a vorerà nen giutene an costi sinch di, chiel a l’ha ‘l podèj ëd pianta ‘d dëfende nojàutri ant ij di ch’a veul o dcò fene dësblé sota j’euj dij nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=16}}Esigé pa ‘d garansie për ij progèt ëd Nosgnor nòst Dé. Ël Signor a l’é pa parèj ëd n’òm; as peul nen mnasselo o oblighelo a negossié. {{verse|chapter=8|verse=17}}Për lòn, spetoma con fiusa soa salvëssa, andoma anans a ciamelo a nòst socors. S’a-i piasrà a scotrà nòst crij. {{verse|chapter=8|verse=18}}Ant le generassion ch’a l’han precedune e fin-a ‘l di d’ancheuj, gnun ëd nòstre tribù o famije o gent o vilage an tra ‘d noi ch’a l’àbia adorà ‘d mistà fàite da man d’òm, com a l’era ‘ncapità ant ij temp antich. {{verse|chapter=8|verse=19}}Për sòn nòstri cé a l’han patì guera e ravagi, e a son ëstàit crasà ‘d pianta da nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=20}}Nopà nojàutri i arconossoma pa d’àutre divinità che Nosgnor. I podoma donch ësperé ch’an chiterà pa, nì nojàutri, nì gnun ëd nòstra nassion. {{verse|chapter=8|verse=21}}Përchè se nòstra sità a sarà pijàita, a lo sarà dcò tuta la Giudèa. Nòst templ a sarà vastà e Dé an ciamrà cont ëd soa profanassion. {{verse|chapter=8|verse=22}}I saroma responsàbij dij nòstri compatriòta massacrà, e an ciamerà pro cont ëd la gent deportà e dla devastassion ëd nòstra ardità. Noi i sarìo s-ciav ëd gent strangere e ij nòstri neuv magìster an beicherìo con dëspresi e a n’ansulterìo. {{verse|chapter=8|verse=23}}Nòstra situassion d’ës-ciav a farà pa s-ciòde misericòrdia da gnun; nen mach, ma Nosgnor nòst Dé istess a la sversrà a nòsta onta. {{verse|chapter=8|verse=24}}Doma frej, mostroma a tuti che soa vita a dipend da nojàutri, che nòstri gage sacrà, santuari e autar a pògio dzora ‘d noi. {{verse|chapter=8|verse=25}}Për tute ste rason ringrassioma Nosgnor nòst Dé che an buta a la preuva, com a l’avìa già fàit con ij nòstri antich. {{verse|chapter=8|verse=26}}Avisévne ‘d lòn ch’a l’avìa fàit con Abraham e ‘d com a l’avìa provà Isach, e arciamé a la memòria ‘d lòn ch’a l’é rivaje a Giacòb ant l'Àuta-Mesopotàmia, cand ch’a guernava j’ëstrop ëd Laban, sò barba, frel ëd soa mare. {{verse|chapter=8|verse=27}}Dé a l’ha faje passé për ël feu, an quàiche manerà për tasteje ant ël profond; ma con nojàutri a l’ha pa fàit arvangia con noi, a l’ha nen castijane.A l’é për ël but ëd la coression che Nosgnor a colpiss coj ch’a l’ha davzin». {{verse|chapter=8|verse=28}}Osia a l’ha rësponduje: «Tut lòn ch’it l’has dit a l’é pien ëd sust e gnun a podrìa contradite. {{verse|chapter=8|verse=29}}A sarìa pa la prima vira, che toa saviëssa as manifésta parèj d’ancheuj. Da toa gioventura tùit a conòsso toa prudensa, parèj com ël valor ëd toe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=30}}Meno che, la gent a patìa a mòrt la sèj e a l’ha obligane a parleje com i l’oma fàit, e nojàutri l’oma dovù angagesse con un giurament ch’i podroma pa trasgredì. {{verse|chapter=8|verse=31}}Për conseguensa, prega Nosgnor për noi, përchè ti ‘t ses na fomna ‘d deuit religios, ch’an manda ‘d pieuva. Nòstre sisterne a s’ampiniran e nojàutri i saroma pa pì ant la pen-a”. {{verse|chapter=8|verse=32}}Anlora Giudita a l’ha dije:"Scoteme da bin: mi i vado a fé cheicòsa ch’as në parlerà ‘d generassion an generassion ai fieuj ëd nòstra gent. {{verse|chapter=8|verse=33}}Vojàutri tnive a la pòrta dla sità ant la neuit ch’a ven e lasseme seurte con mia sërventa. A la fin ëd coj di che vojàutri i l’eve fissà për consegné la sità a nòstri nemis, i vëdreve che Nosgnor a vnira n’agiut d’Israel an servéndze ‘d mi. {{verse|chapter=8|verse=34}}Ciameme pa lòn ch’i veuj fé: mi’v dirai nen anans che tut a sia compì”. {{verse|chapter=8|verse=35}}"Va an pas, a l’ha dije Osia e j’àutri doi ansian. Che Nosgnor a sia con ti për fé arvangia dij nòsti nemis!”. {{verse|chapter=8|verse=36}}E a l’han lassà la tenda ‘d Giudita e a son tornà a soe posission. == 9 == {{chapter|9}} === L'orassion ëd Giudita === {{verse|chapter=9|verse=1}}Pròpi ant ël moment che, a l’ora ‘d sèira ant ël Templi ëd Gerusalem, a s'ësmonìa l’oferta dij përfum, Giudita a l’é prosternasse fin-a a tèra. Chila a l’avìa butasse ‘d sënner an testa, dëscurvisse la vesta ‘d sach ch’a portava sota soe vestimente e a l’ha pregà Nosgnor con tute le fòrse:{{verse|chapter=9|verse=2}}«Nosgnor, ti ‘t ses ël Dé ‘d mè pare Simeon, mè grand! It ses ëstàit ti ch’it l’has butaje la spa an man për fesse arvàngia dj’ëstrangé ch’a l’avìo faje violensa<ref>a la létera, dësloàje la cingèja, valadì avèj relassion sessuaj.</ref> a soa seure, ancora vèrgin. Lor a l’avìo dëspojàla sensa onta an violànda con ignominia. Lor a l’han fàit cheicòsa che ti ‘t l’avìe antërdì!{{verse|chapter=9|verse=3}}Për sòn it l’has consegnà a la mòrt ij sò cap, lor a son ëstàit a soa vira tradì: ël let andova che a l’avìo dzonorà la fiëtta a l’é stàit bagnà ‘d sò sangh. Ti ‘t l’has frapà ij sërvent con sò padron e ij sovran dzora ‘d sò tròno. {{verse|chapter=9|verse=4}}A l’é për tò vorèj, Nosgnor, che soe fomne a son stàite pijàita ‘d guera; soe fije ardovùe an s-ciavensa. Tut lòn ch'a l’avìo a l’é tombà ‘nt le man dël pòpol stimà da ti, j’Israelita, coj ch’a l’ero pien ëd zel a ubidite. Lor ch’a l’han avù n’oror ël dzonor causà a sò sangh e a l’han ciamà tò agiut. Nosgnor, mè Dé, scota costa vìdoa!{{verse|chapter=9|verse=5}}Tut lòn che anans a l’era ‘ncapità, con lòn ch’a l’era rivaie prima ‘ncora e fin-a lòn ch’a rivrà apress, it ses ëstàit ti a felo. Ti ‘t decide la situassion d’adess e cola ch'a rivrà, e ij pian ch’it l’avìe pensà a son realisasse. {{verse|chapter=9|verse=6}}E j’aveniment progetà da ti a son ëvnùit a dite:"I soma sì!"{{verse|chapter=9|verse=7}}Nosgnor, varda: j’Assir a son vnùit con tuta soa fòrsa. Pien d’orgheuj dij sò cavaj e dij sò sivalié, fier ëd soa fanteria poderosa, lor a buto fiusa an soe lanse e sò scu, an sò arch e sò gatafrust. Contut, lor a san pa, Nosgnor, ch’it ses ti che it l’has ël podèj ëd fé chité le guere. {{verse|chapter=9|verse=8}}Tò nòm a l’é:"Signor". Trància soa violensa con toa possansa. An tò bischiss: sfrisa soa fòrsa. Lor a l’avìo decidù ëd profané tò santuari, d’anflé ‘l tabërnàcol andova ch’as arlama toa glòria, ‘d dëstruve con ël fèr ij canton ëd tò autar. {{verse|chapter=9|verse=9}}Beica sò orgheuj! Faje sente toa fota! Daje toa fòrsa a la vìdoa e ch’a sia la fòrsa ‘d buté n’esecussion ël but che i son formame. {{verse|chapter=9|verse=10}}Con l’angann ëd mè làver fà tombé l’ës-ciav con sò padron e ‘l padron con sò ministr: Cassa soa blaga për man ëd na fomna. {{verse|chapter=9|verse=11}}Tò podèj a dipend pa da le moltitud, toa fòrsa as pògia nen an sij potent. Ti ‘t ses ël Dé dj’ùmij, ël protetor dij pcit, ti ‘t sosten-e ij déboj, it daghe protession a coj che a son soj, it salve col ch’a l’ha perdù la speransa. {{verse|chapter=9|verse=12}}Òhi, Dé ‘d mè pare, Dé d’Israel, Signor dël cel e dla tèra, Creator dj’eve, rè ‘d tuta la creassion, scota mia preghiera. {{verse|chapter=9|verse=13}}Fà che ‘l parlé sedutor e l’angann a rivo a esse piaga e flagel ëd costissì, ch’a l’han but ëd crudeltà contra ‘d toa aleansa e tò templi sacrà, contra ‘l mont ëd Sion e la tèra dij tò fieuj. {{verse|chapter=9|verse=14}}Fà ‘n manera che tuta la gent, che tute le tribù a rivo a capì che it ses ti ël Dé fòrt, tutpotent, e che mach ti ‘t ses protetor d’Israel». == 10 == {{chapter|10}} {{verse|chapter=10|verse=1}}Chità st’orassion ëd sùplica adressà al Dé d’Israel, {{verse|chapter=10|verse=2}}Giudita a l’é alvasse e a l’ha ciamà soa creada. Apress a l’é portasse drinta a soa ca, andova ‘d costuma a passava ij di ‘d sabat e ‘d festa. {{verse|chapter=10|verse=3}}Ambelessì a l’è gavasse ‘l sach ëd tërliss dël deul ch’a la vestia. A l ‘é lavasse da la testa ai pé e profumasse con d’euli pressios. Peui a l’é rangiasse ij cavèj, fissasse un diadema e vestisse con vestimente da festa, coj dovrà cand a l’era ‘ncora viv sò marì Manasse. {{verse|chapter=10|verse=4}}A l’ha caussà ‘d sàndole e butasse sò bisò: ëd colan-e, brassalèt, anej e orcin e minca d’àutr ornament ch’a l’avèissa e che a la fèissa motobin anciarmanta a l’atension dj’òm ch’a podìo vëdla. {{verse|chapter=10|verse=5}}Apress a l’ha daje da porté a soa sërventa n’oiro ëd vin e n’ànfora d’euli. A l’ha ‘mpinì un sach ëd farin-a d’òrdi, ëd fi sëccà, ëd pan e ‘d formacc; a l’ha anvlupatà con soèn tute ste provigion e peui a l’ha butaje an sle spale ‘d soa creada. {{verse|chapter=10|verse=6}}Anlora a son surtìe tute doe vers la pòrta ‘d Betulia e a l’han trovà pront an sël leu Osia e j’ansian ëd la sità:Cabri e Carmi, ch’a l’ero al pòst ëd vardia. {{verse|chapter=10|verse=7}}Costissì cand a l’han vëddu sò visage transformà e con d’àutre vestimente, a son restà motobin anciarmà da soa blëssa e a l’han dije: 8"Che ‘l Dé dij nòstri antich at conceda na bon-a acoliensa e ‘d porté a realisassion ij tò but për l’onor d’Israel e la glòria ‘d Gerusalem"! {{verse|chapter=10|verse=9}}Chila a l’é anginojàsse për adoré Nosgnor, e a l’ha rësponduje:"Feme doverté la pòrta dla sità, përchè i peuda seurte e compì tut lòn ch’i l’avìo dit”. E lor a l’han comandaje a le vardie ‘d fé tut lòn che chila a l’avìa ciamà. {{verse|chapter=10|verse=10}}Costissì a l’han falo e Giudita a l’è surtìa con soa sërventa. E la gent ëd la sità a la seguitavo con j’ësguard antramentre ch’a calava da la montagna e a traversava la comba. Peui a l’han perdula ‘d vista. {{verse|chapter=10|verse=11}}Le doe fomne andasìo anans drite për la valada cora che ij soldà dl’avanpòst assir a son vnùje ‘ncontra. {{verse|chapter=10|verse=12}}A l’han fërmà Giudita e a l’han ‘nterogala: «Ëd che gent ses-to? D’andova ch’it ven-e ? Dova vades-to ?». «I son n’Ebrea. I scapo da mè pòpol, përchè a stan për tombé an vòste man. {{verse|chapter=10|verse=13}}I son vnùita për vëdde Olofernes, ël general an cap ëd vòstra armeja, për deje d’anformassion precise. I-j mostrerai d’andova passé për fesse padron ëd tuta sta region ëd montagna sensa perde n’òm». {{verse|chapter=10|verse=14}}Ij soldà a l’han scotala an beicand da bin sò visage. A la trovavo ëd na blëssa strasordinaria. A l’han dije: {{verse|chapter=10|verse=15}}«It l’has salvà toa vita, an caland an pressa e vnend a trové nòst magìster. Ore, ven an soa tenda: cheicadun ëd nojàutri at compagnerà da chiel. {{verse|chapter=10|verse=16}}Cand ch’it saras an soa presensa, gnun-e tëmme drinta ‘d ti, ma arpòrtje tut lòn ch’it l’avìe dit a nojàutri e Olofernes at tratrà bin”. {{verse|chapter=10|verse=17}}A l’han designà sent òm përchè a compagnèisso Giudita e soa creada fin-a a la tenda d’Olofernes. {{verse|chapter=10|verse=18}}E an tut ël campament a-i è staie un gran core da tute bande, da già ch’a l’era spantiasse la neuva dl’ariv ëd Giudita. A l’han faje sercc d’antorn antramentre che chila a spetava fòra da la tenda d’Olofernes përchè a fùssa ‘nformà ël general. {{verse|chapter=10|verse=19}}Tùit a stasìo ambajà da soa blëssa e, a causa ‘d chila a l’ero pien d’amirassion për j’Israelita, an ciamàndze un con l’àutr:"Chi é-lo ch’a peussa sotstimé na gent ch’a l’àbia ‘d fomne përparèj? A sarà bin ëd pa lassé survive gnanca n’Israelita: a sarìo bon ëd sogioghé tuta la tèra!». === Giudita a l'é portà da Olofernes === {{verse|chapter=10|verse=20}}A l’é vnùita fòra la vardia dël còrp d’Olofernes e tuti ij servient a l’han fala intré ant la tenda. {{verse|chapter=10|verse=21}}Olofernes a l’era dëstèis an sël let, sota d’un ridò ch’a fasìa da zinzarera fàit ëd na stòfa pressiosa rossa, brodà d’òr, d’ësmerald e d’àutre père pressiose. {{verse|chapter=10|verse=22}}A l’han nunsiaje la presensa ‘d chila e Olofernes a l’é portasse a l’intrada dla tenda: ëd sërvent a portavo dëdnans ëd chiel ëd flambò d’argent. {{verse|chapter=10|verse=23}}Da che Giudita a l’ha fàit soa aparission a la presensa d’Olofernes e dij sò ofissiaj, tùit a son restà pien d’amirassion për soa blëssa. Giudita a l’é chinasse fin-a tèra con la front për riverì ël general, ma ij sërvent a l’han fala aussé. == 11 == {{chapter|11}} {{verse|chapter=11|verse=1}}Olofernes a l’ha dije: «Stà sicura!Gnun-e tëmme. Mi i l’hai mai faje dël mal a chi a l’avèissa acetà ‘d serve Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra. {{verse|chapter=11|verse=2}}E se toa gent ch’a viv an coste montagne a l’avèissa pa dëspresiame, mi i l’avrìa nen alvà la lansa contra ‘d lor: a son ëstàit lor a vorèj ch’a rivèissa tut sòn. {{verse|chapter=11|verse=3}}Ore, dime ‘l motiv ch’a l’ha fate chité lor për vnì da nojàutri. Sicura, it saras vnùita ambelessì për salvete: Fate fòrsa! Ti ‘t restras viva sta neuit e le neuit apress ch’a rivran. {{verse|chapter=11|verse=4}}Gnun at farà dël mal. Tùit at trateran da bin, com a son tratà ij sërvent ëd mè magìster, rè Nabucodenesar». === Giudita a dëspiega soa presenza === {{verse|chapter=11|verse=5}}Giudita a l’ha rësponduje: «Lassa che toa s-ciava a peuda pijé paròla dëdnans ëd ti ; costa neuit i dirai nen ëd fàuss a mè sgnor, scótme magìster. {{verse|chapter=11|verse=6}}S’it seguite mè consej, Dé midem at farà porté a compiment n’euvra granda ; gnun dij tò but a sarà falèt. {{verse|chapter=11|verse=7}}Përchè, për la vita ‘d rè Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra, e për soa potensa ch’a l’ha mandate për ardrissé tuti j’esse vivent an sla stra pì giusta. Grassie a ti j’òm a lo servo e dcò le bestie ferose e cole doméstie e j’osèj dël cel a vivran an grassia ‘d toa fòrsa për l’onor ëd Nabucodenesar e tuta soa famija. {{verse|chapter=11|verse=8}}Nojàutri i l’oma sentù parlé ‘d toa saviëssa e ‘d toa adressa, Tut ël mond a sà che ti ‘t ses l’òm pì vajant ëd tut ël regn e che toa competensa d’ecession a fa ‘d ti un cap militar avosà. {{verse|chapter=11|verse=9}}«Për lòn ch’a riguarda ‘l dëscors tenù da Achior ant la toa ciambreja, noi i l’oma sentune ‘l contnù, përchè la gent ëd Betulia a l’ha risparmialo e chiel a l’ha raportaje tut lòn ch’a l’avìa dit dëdnans ëd ti. {{verse|chapter=11|verse=10}}Për lòn, sgnor sovran, ciapà pa soe paròle a la legera. Nen mach, ma pijte bin varda, përchè lòn ch’a l’ha dite a l’è giust: nòstra gent a l’è nen punìa o mnassà d’ëspà se a pëcca pa contra ‘d sò Dé. {{verse|chapter=11|verse=11}}Ore, përchè ‘l mè sgnor a vada pa a resté delodù e a man veuide: la mòrt a va a frapé j’Israelita, përchè ‘l pecà a l’è fasse padron ëd lor e a van a provoché la fota ‘d Dé coma tute le vire ch’a fan dël mal. {{verse|chapter=11|verse=12}}J’Israelita a son sensa mangé e l’eva a l’è motobin ràira. Për lòn a son decidusse ‘d maslé sò cabial e a l’han deliberà ‘d consumé tut lòn che la lege ‘d Dé a l’ha vietà ‘d mangé. {{verse|chapter=11|verse=13}}A l’han fin-a mangià le primissie dl’amson dël gran, parèj coma la décima part dël vin e dl’euli ch’a l’avìo butà da banda. Coste a sarìo ‘d ròbe sacrà, riservà ai sacerdòt an servissi dëdnans nòst Dé ant ël templ ëd Gerusalem. Gnun d’àutri ant ël pòpol a l’ha ‘l dirit gnanca ‘d tocheje. {{verse|chapter=11|verse=14}}Ma la gent ëd Gerusalem a l’ha già disubidì a’s comandament; a l’è për lòn che coj ëd Betulia a l’han mandà na delegassion dal consèj dj’ansian ëd Gerusalem për otnì l’autorisassion e la dispensa. {{verse|chapter=11|verse=15}}Ël di midem che lor a ‘rseivran costa autorisassion e a butran an pràtica sta dispensa, Dé a-j butrà an toe man e ti ‘t podras anienteje. {{verse|chapter=11|verse=16}}Për sòn, mi toa sërventa, ch’i l’hai savù tut sòn, i son scapà da lor e Dé a l’ha adressame a compì con ti n’amprèisa ch’a sarà stupor an tuti j pòst andova as në sentirà parlé. {{verse|chapter=11|verse=17}}Përchè toa sërventa a l’é religiosa e a dà cult al Dé dël cel di e neuit. E adess, magìster, mi antendrìa resté con ti, mè sgnor, ma ‘d neuit toa sërventa a surtirà ant la comba: mi i pregherai Nosgnor e chiel am dirà cand che lor a l’avran comëttù ij sò pecà. {{verse|chapter=11|verse=18}}Anlora vnirai a ‘rferite e ti ‘t podras seurte con tuta toa armeja, e gnun an tra ‘d lor a podrà resiste a ti. {{verse|chapter=11|verse=19}}Peui mi i podrìa fete guida a travers ëd la Giudèa, fin-a a Gerusalem e i farai buté tò tròno an mes ëd la sità. Ti ‘t podras mneje via tanme feje sensa bërgé e gnanca un can a baulerà dëdnans ëd ti. Dé a l’ha parlame: a l’ha dame ‘l don ëd savèj tut sòn d’anans e a l’ha mandame për dìtlo». {{verse|chapter=11|verse=20}}Le paròle ‘d Giudita a son piasuje a Olofernes e ai sò ofissiaj. Maravijà da tanta saviëssa a l’han dit: {{verse|chapter=11|verse=21}}"Da na part a l’àutra dël mond a esist pa na fomna parèj, për blëssa e sust ëd paròla". Peui Olofernes a l’ha dije a Giudita: «Dé a l’ha pro fàit bin a mandete ambelessì, leugn da tò pòpol, për dene vitòria e causé ruin-a a coj ch’a l’avìo ofendù Nabucodenesar, mè magìster. {{verse|chapter=11|verse=22}}Nopà ti, it ses nen mach bela, ma dcò bon-a a parlé. S’it faras com it l’has dit, tò Dé a sarà mè Dé. Ti ‘t vivras ant ël palass ëd rè Nabucodenesar e toa fama a sarà për tuta la tèra. == 12 == {{chapter|12}} === Giudita a l'é òspite d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=1}}Olofernes a l’ha fàit intré Giudita andova ch’a tenìa parà la tàula con doje e assiete d’argent, e a l’ha comandà che a servèisso a chila sò vin e sò pròpi mangé.{{verse|chapter=12|verse=2}}Ma Giudita a l’ha dije: «I mangerai nen ëd sòn, dësnò i farìa n’ofèisa a Nosgnor. I mangerai mach ëd la provigion ch’i son portame apress». {{verse|chapter=12|verse=3}}Olofernes a l’ha faje osservé: «E se a finiran ? Andova troveromne ‘d mangé d’ësta sòrt ?Al nòst campament a-i é gnun ëd toa gent”. {{verse|chapter=12|verse=4}}Contut a l’ha rësponduje Giudita: «Për toa vita, magìster, it sicuro che, anans ëd finì le risérve, Nosgnor a a l’avrà compì për mojen ëd mia man lòn ch’a l’ha decidù». {{verse|chapter=12|verse=5}}Përparèj che ij sërvent d’Olofernes a l’han compagnala a nea tenda, andova ch’a l’ha durmì fin-a a mesaneuit. Peui a l’ora dël cambi dla guardia a primalba, Giudita a l’é alvasse {{verse|chapter=12|verse=6}}e a l’ha faje dì a Olofernes:"Che mè sgnor a comanda ‘d lasseme seurte a fé mia orassion". {{verse|chapter=12|verse=7}}E Olofernes a l’ha ordinà a soa vardia përsonal ëd nen dëstorbela. E ant ij tre di ch’a l’era al campament: a surtìa ‘d neuit vers ël torent ëd Betulia e a pijava bagn a la sorgiss. {{verse|chapter=12|verse=8}}An tornad, a suplicava Nosgnor, Dé d’Israel, d’adressé soa ‘mprèisa al bon but ëd liberé sò pòpol. {{verse|chapter=12|verse=9}}Apress d’esse torna intrà al camp purificà, a restava an soa tenda fin-a che, vers sèira a fasìa sin-a. === Giudita a pija part al disné d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=10}}Ël quart di, Olofernes a l’ha smonù un disné riservà ai sò agiutant subordinà. Gnun d’àutri ofissiaj subaltern a l’ero anvità. {{verse|chapter=12|verse=11}}E a l’ha dije a Bagoas, l’eunuch carià ‘d tùit ij sò afé: «Anvita dcò cola fomna ebrea: sërca ‘d përsuàdla d’ëvnì a mangé e beive ansema a nojàutri, {{verse|chapter=12|verse=12}}Përchè a sarìa n’onta a nòsta reputassion che na fomna parèj as lassèissa pa possede! S’i la fèisso nen nòstra an farìo tuti la ciabra!». {{verse|chapter=12|verse=13}}Anlora Bagoas a l’é andàit a trové Giudita e a l’ha dije:"Ch’a l’àbia gnune tëmme sta bela fija ‘d presentesse a mè magìster. Chiel at fa l’onor d’anvitete. Ti ‘t beivras ëd vin an nòstra companìa e, ancheuj, ti ‘t saras tanme na fomna assira che a viva nt ël palass ëd Nabucodenesar”. {{verse|chapter=12|verse=14}}Giudita a l’ha rësponduje:"Chi son-ne mi për contradì mè magìster? Mi i farai tut lòn ch’a sarà agradì a sò euj e a sarà motiv ëd gòj fin-a al di ëd mia mòrt”. {{verse|chapter=12|verse=15}}Chila a l’é butasse soe pì bele vestimente e ornasse ‘d tute soe giòje. Soa creada a l’era pressasse a slarghé për tèra dëdnans d’Olofernes le plisse arseivùe da Bagoas për setessie ansima tùit ij di e pijé da mangé. {{verse|chapter=12|verse=16}}Giudita a l’é intrà ant la tenda e a l’é dëstendusse an sle plisse. A vëdla, ël cheur d’Olofernes a lé restane anciarmà an bolversand sò spìrit. Chiel a l’è stait sesì da n’anvìa violenta ‘d possedla.Dal prim di ch’a l’avìa vëddula a sërcava l’ocasion ëd sedùe chila. {{verse|chapter=12|verse=17}}Olofernes a l’ha dije:"Beiv e argiojiss con nojàutri!”. {{verse|chapter=12|verse=18}}"Òhi, magister, a l’ha rësponduje Giudita, i beiverai, përchè i son mai stàita an mia vita tant onorà parèj d’ancheuj”. {{verse|chapter=12|verse=19}}E a l’é butasse a mangé e a bèive dëdnans d’Olofernes lòn che soa sërventa a l’avìa prontaje. {{verse|chapter=12|verse=20}}Olofernes, anciarmà da soa presensa, a l’ha beivù tant ëd col vin com a l’era mai capitaje ‘d beive ant un di sol. == 13 == {{chapter|13}} === Giudita a decàpita Olofernes === {{verse|chapter=13|verse=1}}Fasse tard, ij convità a son pressasse andé via. Bagoas a l’ha sarà da fòra la tenda d’Olofernes e slontanà soe vardie presente: a son andàit tùit a deurme përchè a l’avìo beivù fin-a tròp. {{verse|chapter=13|verse=2}}Giudita a l’é restà sola an soa tenda e Olofernes a l’é campasse an sël sò let, cioch ëd pianta. {{verse|chapter=13|verse=3}}Giudita a l’avìa dije a soa creada ‘d tense fòra da la tenda e d’esse pronta a seurte dal campament, com a l’avìa fàit tùit ij di ; an efet a l’avìa dit che a surtìa për preghé e dcò a Bagoas a l’avìa parlà an costa manera. {{verse|chapter=13|verse=4}}Përparèj a l’ero artirasse tuti da soa presensa e gnun, pcit o grand a l’era restà drinta ‘d la tenda. Giudita da para dël let d’Olofernes, a disìa drinta ‘d chila costa orassion: “Nosgnor, Dé ‘d tute potense, beica con favor lòn che i veuj fé për l’esaltassion ëd Gerusalem. {{verse|chapter=13|verse=5}}A l’é rivà ‘l moment ‘d salvé toa gent an portand a compiment mè propòsit për la ruin-a dij nemis alvà contra ‘d nojàutri». {{verse|chapter=13|verse=6}}Peui, avzinasse a la testera dël let d'Olofernes, a l’ha dëstacane ‘l sàber ëd chiel. {{verse|chapter=13|verse=7}}Avzinasse na vira ‘d pì al let, a l’ha ‘mbrancà la caviera d’Olofernes an disend:"Dame fòrsa an cost moment, Nosgnor Dé d’Israel». {{verse|chapter=13|verse=8}}E con tuta soa fòrsa a l’ha frapà doe vire con ël sàber ël còl d’Olofernes e a l’ha tajaje la testa an riond, dëstacàndla. {{verse|chapter=13|verse=9}}Peui a l’ha fàit robaté ‘l còrp fòra dal let e a l’ha s-ciancà le cortin-e dle colòne an surtend an pressa con la testa d’Olofernes ch’a l’ha consegnà fòra a soa sërventa. {{verse|chapter=13|verse=10}}Chila-sì a l’ha butala drinta al sach ëd le proviande. Peui a son tute doe surtìe com a fasìo ëd costuma për andé a preghé. Apress d’avèj traversà ‘l campament, a l’han contornà la comba, a son montà an sla montagna ‘d Betulia an rivand a le pòrte dla sità. === Giudita a artorna a Betulia === {{verse|chapter=13|verse=11}}Giudita a l’ha crijà da leugn a le vardie dle pòrte:"Doverté! Doverté an pressa la pòrta! Nosgnor Dé a l’è ancor con nojàutri!Ancheuj a l’ha mostra soa fòrsa a favor d’Israel e soa potensa vers ij nemis”. {{verse|chapter=13|verse=12}}Pen-a che j’òm ëd la sità a l’han sentù soa vos, a son pressasse a calé a la pòrta dla sità e a l’han fàit ciamé j’ansian. {{verse|chapter=13|verse=13}}Tùit a son butasse a core, dal pì pcit al pì grand, përchè a j’ësmijava pa credìbil che Giudita a fùssa tornà. A l’han dovertaje la pòrta, e a l’han faje acoliensa an viscand na giolà ‘d feu, e a son fasse tuti d’antorn a lor doe. {{verse|chapter=13|verse=14}}Giudita a l’ha dije ‘d na vos viva e pien-a:"Laudé Dé!Laudé Dé, ch’a l’ha pa dëstornà soa misericòrdia për la gent dj’Israel. Sta neuit chiel a l’é servisse ‘d mia man për frapé ij nòstri nemis”. {{verse|chapter=13|verse=15}}Antlora chila a l’ha tirà fòra la testa fòra dal sach e an mostrandila a l’ha dije: «Vardé sì, a l’é la testa d’Olofernes, general an cap dl’armeja assira. Beiché 'l ridò andova che sota a durmìa cioch pers. Nosgnor a l’ha colpilo për man ëd na fomna e a l’ha falo meuire. {{verse|chapter=13|verse=16}}Com a l’é vera che Nosgnor a viv, chiel a l’ha guername an tuta mia amprèisa, përchè chiel-sì a l’é fasse anciarmé da mia blëssa a soa ruin-a, ma a l’ha pa podù compì con mi gnun mal a mia contaminassion e onta». {{verse|chapter=13|verse=17}}A l’ero tùit ambajà ‘d pianta. A son prosternasse për adoré Dé e tùit ansema a crijavo: «Noi ‘t laudoma, Nosgnor, d’avèj ardovù a nen ancheuj ij nemis ëd tò pòpol». {{verse|chapter=13|verse=18}}Osia a l’ha dit a Giudita: «Ël Dé Pì che Àut a l’ha benedite, cara mia fija, pì che tute le fomne dla tèra. Ch’a sia benedì Nosgnor Dé, creator dël cel e dla tèra! A l’è chiel ch’a l’ha guidate a tronché la testa dij nòstri nemis. {{verse|chapter=13|verse=19}}La gent as n’aviserà sempe dël coragi ch’it l’has avù, la speransa ch’it l’has avù a tomberà mai pì dal cheur dj’òm, ch’a memorieran për sempe la potensa ëd Nosgnor. {{verse|chapter=13|verse=20}}Che Dé istess at daga celebrità ant ij sécoj!Ch’a t’arpata ‘d bin përchè ti ‘t l’has risigà toa vita për l’umiliassion che a mnassava nòstra gent!An agissand con dritura dëdnans ëd nòst Dé ti ‘t l’has preservane da la ruin-a. == 14 == {{chapter|14}} === Ël consèj 'd Giudita === {{verse|chapter=14|verse=1}}Anlora Giudita a l’ha dije: "Scoteme, car ij mè frej: ciapé sta testa e péndla pì àut possìbil ai merlet dla muraja ‘d nòstra sità. {{verse|chapter=14|verse=2}}Doman matin bonora, speté ch’a s-ciòda la lus ëd la matin e a sia comparì ël sol an sla tèra: anlora, mincadun ch’a ciapa soa armura da guera e che tuti j’òm vajant a seurto da sità!Sernive un comandant, e fé visa coma se i vorèisse calé a la pian-a, vers le prime difèise assire. Ma caleie pa. {{verse|chapter=14|verse=3}}Ij soldà assir andran armesse e an pressa drinta ‘l campament a sërcran ëd dësvijé ij generaj dël sò esércit. Peui a s’assembleran dëdnans ëd la tenda d’Olofernes, ma a lo trovran pa viv. Sesì da la pau a scaperan leugn da vojàutri. {{verse|chapter=14|verse=4}}Anlora i sareve voi e coj ch’a stan an tut ël teritòri d’Israel a seguiteje e a patlé ij fugitiv. {{verse|chapter=14|verse=5}}Ma, anans ëd fé tut sòn, ciameme Achior, l’Amonita. Venta ch’a vëdda e a ‘rconòssa la testa ‘d col ch’a meprisava tant la gent d’Israel e che a l’avìa mnalo ambelessì votandlo a la mòrt con nojàutri". {{verse|chapter=14|verse=6}}Donch, a l’han dun-a ciamà Achior ëd la ca d’Osia, che, an rivand a la ciambreja dël pòpol a l’ha vëddù sùbit la testa d’Olofernes an man ëd n’òm e a l’è tombà për tèra sensa fià. {{verse|chapter=14|verse=7}}Cora ch’a l’han alvalo, chiel a l’è campasse ai pé ‘d Giudita pien ëd riverensa e a l’ha crijà:"Ch’it sie benedìa an tute le ca dla Giudea!Tute le gent ch’a sentiran tò nòm a në saran maravijà. {{verse|chapter=14|verse=8}}Ore dime: contme lòn ch’it l’has fàit ant ësti di”. E Giudita a l’ha contaje dëdnans ëd la gent tut lòn che a l’avìa fàit dal di ch’a l’era surtìa da la sità fin al moment ch’a parlava. {{verse|chapter=14|verse=9}}Finì ëd parlé, ël pòpol a l’è s-cionfà a tuta vos d’argiojissansa e a l’ha ‘mpinì la sità ‘d vos ëd gòj. {{verse|chapter=14|verse=10}}Anlora Achior, an vëddend lòn che ‘l Dé d’Israel a l’avìa compì a l’ha chërdù frem an Dé, a l’é fasse sirconcide e a l’é intrà për sèmper a formé part dël pòpol d’Israel. === La mòrt d'Olofernes === {{verse|chapter=14|verse=11}}Matin bonora, a l’han pendù la testa d’Olofernes a le muraje dla sità. Peui minca n’òm a l’ha ciapà soe arme; a son calà arlongh ij vieuj dj’erse dla montagna dividù an manìpoj. {{verse|chapter=14|verse=1}}J’Assir, an vëddendje, a l’han mandà ‘d soldà a l’arserca dij cap, e costissì a son andàit a conté la neuva a j’ëstratega, e peui ai comandant e a tuti j’ofissiaj. {{verse|chapter=14|verse=13}}A son butasse tuti dëdnans ëd la tenda d’Olofernes e a l’han dije a sò atendent Bagoas:"Dësvija nòst magìster!Përchè sta gusaja d’Israelita a son ancalàsne a calé për dene bataja: a voreran fesse tùit ësterminé!". {{verse|chapter=14|verse=14}}Bagoas a l’é intrà e a l’ha tambussà a l’alcòva dla tenda: a l’era sicur che Olofernes a durmièissa con Giudita. {{verse|chapter=14|verse=15}}Meno che, da già che gnun a rëspondìa, a l’ha dëscostà ‘l ridò për intré andrinta: e a l’ha trovà Olofernes cadàver, dëstèis për tèra randa dl’intrada, sensa soa testa. {{verse|chapter=14|verse=16}}Bagoas a l’é butasse a crijé, a gëmme, a brajé e a s’ës-ciancava le vestimente. {{verse|chapter=14|verse=17}}Peui a l’é sfrandasse ant la tenda ‘ndova che Giudita a l’era logià sensa trovela. Anlora a l’è pressipitasse fòra an facia dla gent an sbramassand: {{verse|chapter=14|verse=18}}"Jë s-ciav a l’han tradine! Na fomna giudea, da sola a l’ha campà d’onta an sla casà ‘d Nabucodenesar! Olofernes a l’è là për tèra decapità!19 Cand che ij comandant dl’armeja assira a l’han sentù coste paròle, a son s-ciancasse ij mantèj e a son restane stravirà drinta ‘d lor. A crijavo fòrt e ij sò braj e uch ëd dolor a ‘rsonavo për tut ël campament. == 15 == {{chapter|15}} === J'Assir a scapo tuti sbaruvà === {{verse|chapter=15|verse=1}}Ij soldà ch’a l’ero ant le tende, a son restà bele ambajà, cand ch’a l’han savù la neuva. {{verse|chapter=15|verse=2}}Frapà da la pau e da l’ësparm, lor a l’han chità ‘l campament, e a testa cin-a a son scampà për ij vieuj dla pian-a e dla colin-a mincadun për sò cont. {{verse|chapter=15|verse=3}}Dcò coj ch’a l’avìo ocupà j’auteur ant j’anviron ëd Betulia a son scapà. E a l’é stàit antlora che j’Israelita bon a porté j’arme a son campasse contra ‘d lor. {{verse|chapter=15|verse=4}}Osia a l’ha mandà ‘d nunsi a Betomestaim, a Bebai, a Coba, a Còla e an tut ël pais d’Israel, për anformeje ‘d lòn ch’a passava; a l’ha animaje tùit a seguité ij nemis për stermineje,{{verse|chapter=15|verse=5}}E pen-a che j’Israelita a l’han savulo, a son campasse tùit ansema contra ij nemis fugitiv, e a l’han dësblaje a tòch fin-a a Coba. E a son rivà dcò la gent ëd Gerusalem e dle montagne përchè dcò lor a l’ero vnùit a savèj ij fàit ancapità ant ël camp dj’Assir, Coj dël pais ëd Ghilead e dla Galilea a l’han tacà ij nemis ëd fianch, an causàndje ‘d greve pèrdite fin-a a Damasch e sò anviron. {{verse|chapter=15|verse=6}}La rimanensa dla gent ëd Betulia a l’é campasse an sij campament assir, e a l’han ravagiaje e vagnane na bon-a pijàita, {{verse|chapter=15|verse=7}}Peui, an tornand dal seguité ij nemis, j’àutri israelita a son fasse padron ëd lòn ch’a restava. La gent dij vilage e dle cassin-e, dla montagna e dla pian-a a l’han ciapà dcò lor un foson ëd botin, përchè a-i në j’era na gròssa caterva. === J'Israelita a selebro soa vitòria === {{verse|chapter=15|verse=8}}Ël gran sacerdòt Joachim e ‘l consèj dj’ansian ëd Israel, ch’a stasìo a Gerusalem, a son vnùit a Betulia. Lor a vorìo réndse cont da lor midem dij boneur che Nosgnor a l’avìa acordà a j’Israelita. Lor a vorìo dcò vëdde Giudita për salutela. {{verse|chapter=15|verse=9}}Intrà ch’a l’ero da chila, a l’han adressaje ‘d làude unànime an disend:» Ti ‘t ses la glòria ‘d Gerusalem, l’orgheuj ëd nòstra rassa, l’onor ëd nòstra gent! {{verse|chapter=15|verse=10}}It ses stàita ti midema a fé tut sòn! It ses ti la causa dël boneur d’Israel e Dé istess a ‘rgiojiss ëd lòn ch’it l’has fàit. Che Nosgnor Onipotènt at benedissa për sempe!”. E tut ël pòpol a l’ha rëspondù:"Amen!Ch’a sia parèj!». {{verse|chapter=15|verse=11}}J’Israelita a l’han passà tranta di a ravagé ‘l camp assir. A l’é stàit donà a Giudita la tenda d’Olofernes, soa argentaria, ij sò let, ij sò vas e tùit ij sò parament. Chila a l’ha pijàit tut, a l’ha cariane na part an sla soa mula e peui a l’ha giovà ij sò chèr ambaronàndie ansima la ròba. {{verse|chapter=15|verse=12}}E tute le fomne d’Israel a son vnùite a vëdla, e cheicadun-a a la felissitava an dedicàndje na dansa an sò onor. E Giudita a l’ha ciapà ‘d boché ‘d feuijage e a l’ha dane a le fomne che a l’ero con chila. {{verse|chapter=15|verse=13}}Chila e soe compagne a son ancoronasse con branch d’uliv. Peui, Giudita a l’è butasse an testa al cortegg, an condusend la dansa dj’àutre fomne. Tuti j’òm d’Israel a-j seguitavo con soe arme e con coron-e ‘d feuje: lor a cantavo a vos àuta. === L'imn ëd làude 'd Giudita === {{verse|chapter=15|verse=14}}Giudita a l’ha ‘ntonà un cant ëd arconossensa dëdnans ëd tut Israel e ‘l pòpol antregh a l’é giontasse a sò cant: == 16 == {{chapter|15}} {{verse|chapter=16|verse=1}}Giudita a l’ha cantà parèj: «Al son dij tambornin dansé dëdnans ëd Nosgnor, canté al Signor al son dij cimbalis! antoné un salm ëd lauda, esaltelo e proclamé sò nòm! {{verse|chapter=16|verse=2}}Përchè Nosgnor a l’é un Dé ch’a buta fin a le guere; chiel a l’ha torna portame an sò campament an tra soa gent, a l’ha liberame da mè persecutor.{{verse|chapter=16|verse=3}}Assur a l’é rivà da le montagne dël nòrd, con n’armeja ‘d desen-e ‘d milen-e: sò gran nùmer a stopava ij torent e ij sò sivalié a coatavo ij brich. {{verse|chapter=16|verse=4}}Ij nemis a vorìo deje feu a tut ël pais, passé a fil d’ëspà nòstri giovo, campé për tèra nòstre masnà, ciapé tanme pijàita nòstri fiolin, rapì nòstre fije. {{verse|chapter=16|verse=5}}Nosgnor Onipotent a l’ha dësblàje, an valendze ‘d na fomna! {{verse|chapter=16|verse=6}}Përchè ‘l guerié poderos a l’é pa stàit sversà da ‘d giovo pien ëd fòrsa, e gnanca patlà da fieuj ëd titan, nì d’àut gigant a l’han drocalo, ma Giudita, la fija ‘d Merari: a l’ha dësarmalo con la blëssa ‘d sò visagi. {{verse|chapter=16|verse=7}}Për liberé Israel da l’angossa chila a l’ha chità soa vesta da vìdoa, a l’é profumasse ‘l moro, {{verse|chapter=16|verse=8}}e a l’è coefasse ‘d na coron-a ij cavej; A l’é vestisse ‘d lin për sedùe ‘l nemis. {{verse|chapter=16|verse=9}}Soe sàndole a l’han anciarmà ij sò euj, soa blëssa a l’ha ‘mpërzonà sò cheur e ‘l sàber a l’ha tranciaje ‘l còl. {{verse|chapter=16|verse=10}}Ij Persian a l’han tramblà dëdnans ëd sò corage, e soa fòrsa a l’ha sbaruvà ij Medi. {{verse|chapter=16|verse=11}}E mè pòpol acablà a l’ha bramà fòrt, e j’Assir a son ëstàit sesì dë sparm; ij mè pòver a l’han brajà e lor a son stane bolversà, a l’han crijà fòrt a j’àutri a son scapà. 12 Da pusil a l’han passaje da part a part, tanme disertor a l’han trapassaje con flecie, a son mòrt sota j’armeje ‘d Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=13}}«I andrai a canté a Nosgnor na càntica neuva: Signor, ti ‘t ses glorios e grand, Toa potensa a l’é na maravija, as peul pa vince. {{verse|chapter=16|verse=14}}Che tute toe creature a sio pronte a servite, ti ch'it l’has mach da parlé përchè tut a esista, ti ch'it l’has mandà tò Spìrit për feje. Gnun a peul arviresse a toa paròla. {{verse|chapter=16|verse=15}}Le montagne e ij mar a trambleran su soe fondamenta, ròch e priòch a s’ëslingueran tanme sira, ma coj ch’a l’han tëmma ‘d ti,a podran sempe conté con tò amor. {{verse|chapter=16|verse=16}}Ël përfum agreàbil d’un sacrifissi a l'é bin pòch për ël Signor, la grassa ‘d n’olocàust a l’è pa pro për ti. Ma col ch’a rëspeta Nosgnor a l’avrà na grandëssa duràbla. {{verse|chapter=16|verse=17}}Maleur ai pòpoj ch’a s’àusso contra nòstra gent! Nosgnor Onipotènt a-j castijerà ‘nt ël di dël Giudissi: feu e verm a dvoreran le carn ëd lor, e a brameran ëd dolor për sèmper”. {{verse|chapter=16|verse=18}}Rivà a Gerusalem a son andàit a adoré Nosgnor. A son purificasse, a l’han smonù ëd sacrifissi complet, d’oferte volontàrie e d’àutri don. {{verse|chapter=16|verse=19}}Giudita a l’ha armëttù al templi, tùit ij parament d’Olofernes che ‘l pòpol a l’avìa daje. Ël ridò ch’a l’avìa pijàit da la stansia da let d’Olofernes, tanme oferta sacrà a Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=20}}Për tre mèis la gent a l’ha celebrà la vitòria a Gerusalem aranda dël leu sant dël templ, e Giudita a l’era restà con lor. === Mòrt ëd Giudita === {{verse|chapter=16|verse=21}}Passà coj di, a son tornasne tùit a ca soa. Giudita a l’era tornà a Betulia ‘ndova ch’a l’é andàita anans a vive ant la soa proprietà. Tant che a l’ha vivù soa ‘rputassion a l’é spantiasse për tut ël pais. {{verse|chapter=16|verse=22}}A l’ha avù vàire pretendent ch’a l’avìo maitass ëd mariela. Ma chila a l’ha mai pì vorsù acasesse e gnun òm a l’é mai pì avzinasse a chila apress che sò marì Manasse a l’era mòrt e stàit sotrà con soa gent. {{verse|chapter=16|verse=23}}Giudita a l’é rivà motobon an là d’età. A l’ha mach sempe abità la ca ‘d sò marì fin-a a la bela età ‘d sentessinch ann: anans ëd meuire a l’ha conceduje la libertà a soa sërvanta ; apress a l’é mòrta a Betulia e a l’han sotrala ant ël camp ëd la balma ch’a fasìa da tomba dcò për sò marì. {{verse|chapter=16|verse=24}}La gent d’Israel a l’ha fàit set di ëd deul për chila. Sèmper anans ëd meuire, Giudita a l’avìa distribuì tut lòn ch’a l’avìa an tra ij parent pì davzin ëd sò marì Manasse e ‘d soa pròpia famija. {{verse|chapter=16|verse=25}}Fin-a che Giudita a l’é stàita an vita, e motobin ëd temp apress, mai pì gnun a l’é ancalasne d’anchieté j’Israelita. [[Category:Bibia]] [[Category:Testament Vej]] [[Category:Deuterocanònich]] 2ymfce65pkwexgjmehp45k3yks1x70j 34817 34816 2024-10-24T07:27:47Z 93.150.244.167 /* J'Israelita a selebro soa vitòria */ 34817 wikitext text/x-wiki {{header | title = [[La_Bibia_piemontèisa|La Bibia piemontèisa]] | author = | section = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich|Ij Deuterocanònich]] | previous = | next = | notes = [[La Bibia piemontèisa/Testament Vej/Deuterocanonich/Giudita/Introdussion|Introdussion]] }} {{TOCright}} = Ël lìber ëd Giudita = == 1 == {{chapter|1}} === Arpacsad a fortìfica Ecbatan-a === {{verse|chapter=1|verse=1}}Dl’ann ch’a fa dódes dël regn ëd Nabucodenesar, ch’a l’avìa regn an sl’Assiria an Ninive, la sità gròssa, Arpacsad a regnava an sij Medi an Ecbatan-a. {{verse|chapter=1|verse=2}}Chiel-sì a l’ha construì ant j’anviron d’Ecbatan-a muraje ‘d pera tajà ant la mzura ‘d tre cùbit ëd larghëssa e ses ëd longhëssa, an portand l’autëssa dël mur a stanta cùbit e la larghëssa a sinquanta. {{verse|chapter=1|verse=3}}Aranda dle pòrte dla sità a l’ha drissà ëd tor an muradura àute sent cùbit e larghe sessanta a la fondassion; {{verse|chapter=1|verse=4}}e costruì ëd pòrte alvàndie fin-a a l’autëssa dë stanta cùbit: mincadun-a larga quaranta cùbit, për la surtìa dij sò guerié vajant e la parada dij sò fantassin. {{verse|chapter=1|verse=5}}Anlora rè Nabucodenesar a l’ha portà la guera a Arpacsad ant la pian-a granda, visadì an cola pian-a ch’as treuva ant ël teritòri ëd Ragau. {{verse|chapter=1|verse=6}}Tuti coj ch’a stasìo ant le montagne e coj dl’Eufrate, dël Tigris e dl’Hidaspà, e coj ch’àbito ant la pian-a d’Arioch, rè dj’Elamita <ref>valadì l'Elimàide, provinsa oriental dij Persian.</ref>, a son ëscontrasse contra ‘d Nabucodenesar. Parèj che vàire nassion a son trovasse assemblà n' agiut dij fieuj ëd Cheleod, visadì dij Medi. === Nabucodenesar a pùblica n'ultimatum === {{verse|chapter=1|verse=7}}Anlora Nabucodenesar rè dj’Assir a l’ha spedì ëd messagé a tute le gent ëd la Persia e a tùit j’abitant ëd le region ocidentaj: a coj dla Cilicia e ‘d Damasch, dël Liban e dl’Antiliban e a tuta la gent ëd la fassa dj’anviron dël mar, {{verse|chapter=1|verse=8}}e a coj che a fasìo part ëd la gent dël Carmel e ‘d Ghilead, dl’àuta Galilea e dla pian-a gròssa d’Esdrelon; {{verse|chapter=1|verse=9}}e a tuti coj ch’a l’ero drinta la Samaria e an soe sità, o che abitavo dë ‘dlà dël Giordan fin-a a Gerusalem, Batane, Chelus e Cades e al fium d’Egit, Tafnes, Ramses e tuta la tèra ‘d Ghessen, {{verse|chapter=1|verse=10}}e andasend fin-a a la region dzora ‘d Tanis e Memfi, e ancora comprendend la gent d’Egit fin-a a le finaje d’Etiòpia. {{verse|chapter=1|verse=11}}Mach che ij pòpoj ëd tute coste region a l’han pa daje da ment a l’anvit ëd Nabucodenesar rè dj’Assir, e a son nen andàit a fé la guera con chiel, përchè a l’avìo gnun-e tëmme ‘d chiel e a lo consideravo n’òm basta ch’a sia. Lor a l’han mandà andaré ij sò messagé con dzonor e a man veuide. {{verse|chapter=1|verse=12}}A l’é stàit parèj che Nabucodenesar a l’é anviscasse ‘d flin-a afrosa contra ‘d tuti coj pais e a l’ha giurà për sò tròno e për sò regn ëd tiré arvangia con la spa dij teritòri dla Cilicia, dla Damasen-a e dla Siria, e ‘d soprime tute le popolassion Moabite, ij fieuj d’Amon, tuta la Giudèa e j’abitant tuti dl’Egit fin-a ‘n brova dij doi mar. === Arpacsad a l'é batù === {{verse|chapter=1|verse=13}}Dl’ann ch’a fa disset a l’ha marcià con l’armeja contra ‘d rè Arpacsad, a l’ha batulo dasendje ‘l gir a sò esèrcit con tuta soa cavalarìa e sò chèr. {{verse|chapter=1|verse=14}}A l’é fasse padron ëd soe sità, rivand fin-a a Ecbatan-a, conquistand-ne le tor, ravagiand-ne piasse e crosiere, scarnificand-ne la blëssa. {{verse|chapter=1|verse=15}}Arpacsad a l’ha arciapalo an sle montagne ‘d Ragau, crivlalo ‘d flecie e da col di a l’ha gavalo d’an mes. {{verse|chapter=1|verse=16}}Peui a l’é tornà a Ninive, con tuta l’armeja ramassà dal mond, ch’a l’era un foson sensa fin ëd combatent e a l’é fermasse ambelelà, chiel e sò esèrcit, për sentevint di dàndse a divertiment, disné e bela vita. == 2 == {{chapter|2}} === Spedission contra dl’Ocident === {{verse|chapter=2|verse=1}}Ël di che a fa vintedoi dël prim mèis dl’ann ch’a fa disdeut, a l’é ‘ncapità sòn: ant ël palass ëd Nabucodenesar rè d’Assiria a l’é tratasse dla manera ‘d pijesse arvangia ‘d tute cole tere, com a l’era disse. {{verse|chapter=2|verse=2}}Chiel a l’ha convocà tùit ij sò ministr e sò dignitari, a l’ha con lor tenù consèj secret e mostrà ‘d pianta tut ël malfé ëd cole tère. {{verse|chapter=2|verse=3}}Costissì a l’avìo dessidù ëd fé meuire tuti coj ch'a l’avèisso pa seghità l’órdin ëd soa boca. {{verse|chapter=2|verse=4}}E sòn a l’é ancapità: esaurìa la consultassion, Nabucodenesar, rè dj’Assir, a l’ha convocà Olofernes<ref> Olofernes e Bagoas(Giudita 12:11) a son nòm persian.</ref>, general an cap ‘d soe armeje, ch’a l’era sò scond, e a l’ha dije: {{verse|chapter=2|verse=5}}"Përparèj a parla ‘l rè grand, sgnor ëd tuta la tèra: Varda, ti ‘t surtiras tant ‘me lugtenent, e con ti ‘t l’avras ciapà d’òm vajant ëd fòrsa: sentevintmila fantassin, e un gròss foson ëd cavaj con sò sivalié, dël nùmer ëd dodesmila; {{verse|chapter=2|verse=6}}con tut lòn t’andras a scontrete contra ‘d tùit ij pais dl’ocident, da già ch’a l’han pa ubidì al comand ëd mia boca. {{verse|chapter=2|verse=7}}A lor it ordineras ëd parete soe oferte ‘d tèra e d’eva, tanme marca ‘d sotmission sensa condissio. Mi i-j farai sente tut ël pèis ëd mè furor!Mia armeja a greverà dzora minca tòch ëd tèra e a ravagerà tut a sò passagi. {{verse|chapter=2|verse=8}}Tuti coj che a tomberan ferì a ampiniran soe combe e minca torent e fium a sarà pien a ras ëd caròpe. {{verse|chapter=2|verse=9}}Ij sò përzoné a saran arpossà fin-a ai finagi estrem ëd la tèra. {{verse|chapter=2|verse=10}}Ti donch òcupa për mi tut sò teritòri: na vira ch’a saran arendusse a ti, it-j tniras a mia disposission fin-a al di ch'i vnirai mi istess a castijéje. {{verse|chapter=2|verse=11}}Për lon ch’a riguarda j’arviros, che tò euj a l’àbia pa ‘d compassion: ch’a sio destinà a la mòrt e a la devastassion për tut sò pais. {{verse|chapter=2|verse=12}}Con sòn a l’é vrità che mi i son viv e a viv la potensa ‘d mè regn, sòn a l’é lòn ch’i diso e ch’i farai ëd mia man!{{verse|chapter=2|verse=13}}Pijìte varda ‘d pa trasgredì gnun-a paròla ‘d tò sgnor: nen. Nopà it portras a compiment lòn ch’i l’hai comandate e buta pa ‘d temp a passé a l’assion ij mè comand!”. === Campagna d'Olofernes === {{verse|chapter=2|verse=14}}Olofernes a l’é surtì da la cort ëd sò sgnor: a l’ha convocà tùit ij potent, ij generaj e ij comandant dl’armeja assira. {{verse|chapter=2|verse=15}}Peui a l’ha sernù j’òm për la bataja, com a l’avìa comandaje sò sgnor, cheicòsa coma sentevintmila guerié, pì dodesmila arcé a caval, {{verse|chapter=2|verse=16}}e a l’ha ciadlàje an rangh com as costuma ‘nquadré la tropa për la guera. {{verse|chapter=2|verse=17}}A l’ha ciapà na caterva ‘d gamej e ‘d borich e muj tanme echipage a le trope, e un foson ëd beu, feje e crave për proviande. {{verse|chapter=2|verse=18}}Na quantità ‘d provision për minca un fant, e un riforniment gròss d’òr e d’argent a rivava dal tesòr dël rè. {{verse|chapter=2|verse=19}}Peui a son partì, Olofernes con tuta soa armeja për anandié la spedission e precede rè Nabucodenesar a coaté la tèra ‘d ponent con sò cariagi, sivalié e fanterìa sernùa. {{verse|chapter=2|verse=20}}A l’era giontasse a lor na moltitùdin vària e ‘d bon nùmer ëd soldà d’àutri pòpoj, tant ‘me d’aliòstre o come la póer ëd la tèra, ampinìo tut, as podìo pa contesse. {{verse|chapter=2|verse=21}}Da Ninive a l’han marcià për tre di an diression ëd la pian-a ‘d Bectilet e a l’han butà camp aranda dla montagna ch’a stà a snìstra dl’Àuta Cilicia. {{verse|chapter=2|verse=22}}Da là, an bogiand tut sò esèrcit, fantassin, cavaj e cariagi, Olofernes a l’é portasse anvers ëd la montagna. {{verse|chapter=2|verse=23}}A l’ha vastà Fud e Lud e ravagià ij fieuj ëd Rassis e j’Ismaelita, ch’a stasìo ant ël desert a mesdì ëd Cheleon. {{verse|chapter=2|verse=24}}Peui, passà l’Eufrate, a l’ha dëstraversà l’Àuta Mesopotàmia e drocà tute le sità fortificà an sël torent d’Abron-a fin-a al mar. {{verse|chapter=2|verse=25}}A l’é dcò fasse padron ëd la Cilicia, an ësterminand tuti j’opositor e rivand ant la region ëd Iafet an meridion a le finaje dl’Arabia. {{verse|chapter=2|verse=26}}A l’ha sircondà tùit ij Madianita e butà a feu soe tende an pijàndje ‘l cabial. {{verse|chapter=2|verse=27}}Andasend anans, a l’é calà ‘nvers la pian-a ‘d Damasch, ant ij di dl’amson dël gran, a l’ha daje feu a tùit ij sò camp, votà a la dësparission total ij sò strop e sò cabial, ravagià soe sità, vastà soe campàgne e passà a fil d’ëspà tùit ij giovo. {{verse|chapter=2|verse=28}}La pau e lë sparm ch’a fasìa a l’é anlora spantiasse për tute le gent costiere, coj ëd Sidon e ‘d Tir, j’abitant ëd Sur e Ochin-a, ël pòpol ëd le sità d’Jemnà, e dcò la gent d’Asdod e d’Ascalon: tùit a l’han avune na tëmma gròssa. == 3 == {{chapter|3}} === Implorassion ëd pas === {{verse|chapter=3|verse=1}}Për lòn tute cole sità a l’han mandaje ‘d messagé (a Olofernes) con propòste ‘d pas: {{verse|chapter=3|verse=2}}"Varda, nojàutri, fieuj dël gran rè Nabucodenesar, i soma ambelessì dëdnans ëd ti: fa ‘d noi lòn ch’a piasrà a tò euj.{{verse|chapter=3|verse=3}}Beica nòstre ca, tute nòstre località, tùit ij nòstri camp ëd gran, j’ëstrop ëd bestiam mnu e gròss e tut ël cabial dij nòstri atendament a son a toa disposission: fane lòn ch’at ësmijerà bin. {{verse|chapter=3|verse=4}}Dcò nòstre sità e tuti coj ch’a-i j’ëstan andrinta: a son tò servitor, ven e fane lòn ch’a piasrà a tò euj”. {{verse|chapter=3|verse=5}}J’òm a son presentasse ai pé d’Olofernes e a son esprimùsse përparèj. {{verse|chapter=3|verse=6}}Anlora chiel a l’é calà arlongh la còsta con soa fòrsa d’armeja e a l’ha butà ‘d garnison ant le sità fortificà, peui a l’ha prelevà d’òm tant ‘me ausiliari. {{verse|chapter=3|verse=7}}Cola gent con tùit ij pais dj’anviron a l’han arseivùlo con coron-e, còr e tambornin. {{verse|chapter=3|verse=8}}Mach che chiel a l’ha fàit campé giù tùit ij sò templ<ref> ambelessì i seguitoma 'l test aramaich sirìach: ij test grech a l'han "teritòri".</ref> e tajà ij boschèt sacrà, përchè a l’era staje ordinà ‘d dëstruve tùit ij dio dla tèra, ëd manera che tute le gent a l’avèisso adorassion mach për Nabucodenesar e che tute le lenghe e sò tribù a lo anvochèisso parèj d’un dio. {{verse|chapter=3|verse=9}}A l’é peui rivà an facia d’Esdrelon, aranda ‘d Dotaia, ch’a l’é dëdnans ëd la caden-a granda dle montagne dla Giudèa. {{verse|chapter=3|verse=10}}E a l’han butà campament an tra Guebai e Sitòpolis e Olofernes a l’é restà ambelelà për un mèis antregh për buté ansema tuta la pijàita ‘d soe armeje. == 4 == {{chapter|4}} === Giudea a l'erta === {{verse|chapter=4|verse=1}}J’Israelita ch’a stasìo an Giudèa a son vnùit a savèj tut lòn che Olofernes, general an cap ëd Nabucodenesar rè dj’Assir a l’avìa fàit a le gent, e com a l’avìa ravagià tùit ij sò templ, an votàndje a la dësparission total. {{verse|chapter=4|verse=2}}A son ëstàit motobin sbaruvà për ël vnì anans ëd l’armeja assira e a motiv ëd la tëmma për Gerusalem e për ël Templ ëd Nosgnor, sò Dé. {{verse|chapter=4|verse=3}}Nen mach, ma lor a l’ero pen-a tornà da përzoné e da pòch la gent a l’era assemblasse con rabel an Giudèa për consacré torna autar, templ e utiss sacrà ch’a l’ero stàit profanà. {{verse|chapter=4|verse=4}}Për lòn a l’han mandà ‘d nùnsi an tut ël teritòri dla Samaria, a Cona, Bet-Coron, Belmain, a Gérico, e ancor a Coba, a Esora e ai varèj ëd Salem. {{verse|chapter=4|verse=5}}E a l’han ocupà tute le bëcche dle pì àute montagne, anmurajà ij pais ëd cole bande e fàit cheuje proviande an preparassion ëd la guera, tant pì che ant le pian-e a l’avìo acabà l’amson. {{verse|chapter=4|verse=6}}Joachim, ël gran sacerdòt ëd Gerusalem a coj temp, a l’ha scrivuje a la gent ëd Betulia e Betomestaim <ref> A l'é pa dàit da savèj cheicòsa 'd pì dë ste doi sità. As capiss mach che Betulia a fussa an posission strategica 'nvers la Giudèa.</ref>, ch’a son an facia a Esdrelon, a l’intrada dla pian-a ch’a s’ëslàrga fin-a aranda ‘d Dotain, {{verse|chapter=4|verse=7}}an comandàndje d’ocupé ij pass travers le montagne, përchè da là as dovertava la stra d’intrada për la Giudèa e a sarìa stàit belfé fërmeje a la montà, andova ch’a l’ero obligà për ël passagi strèit a ‘ndé anans tùit a doi a doi. {{verse|chapter=4|verse=8}}E j’Israelìta a l’han fàit përparèj com a l’era stàit ordinà dal grand sacerdòt Joachim e ‘l senat dël pòpol d’Israel, ch’a stasìa a Gerusalem. === Orassion e pentiment === {{verse|chapter=4|verse=9}}Dël midem temp tuti j’Israelita a l’han aussà sò crij a Dé con fërvorosa ‘nsistensa e tùit a son ùmiliasse con autërtanta ‘nsistensa. {{verse|chapter=4|verse=10}} Lor, soe fomne e le masnà, ij sò strop, sò avèj e tùit ij resident e salarià e sò s-ciavandé a son umiliasse butàndze ‘d tërliss ëd sach an sij ren. {{verse|chapter=4|verse=11}}Minca n’òm o fomna israelita e ij cit ch’a stasìo a Gerusalem a son prosternasse dëdnans dël templ e con la sënner an sël cupiss e a dëstendìo le man dëdnans ëd Nosgnor. {{verse|chapter=4|verse=12}}A l’han anvlupatà ‘d sach ëdcò l’autar e crijà àut anvers al Dé d’Israel tùit ansema e ‘ntensament, an suplicand che soe masnà a fùisso pa bandonà a l’ëstermini, soe fomne a esse s-ciave, le sità ‘d soa ardità a la dëstrussion, ël santuari a la profanassion e al dëspresi dle gent. {{verse|chapter=4|verse=13}}Nosgnor a l’ha sporzù l’orija a sò crij ëd lor e a l’ha virà l’ësguard a la tribulassion, antramentre che la gent a fasìa digiun da vàire di an tuta la Giudèa e an Gerusalem dëdnans al santuari dël Signor Onipotènt. {{verse|chapter=4|verse=14}}Joachim grand sacerdòt e tuti j’àutri sacerdòt ch’a stasìo dëdnans ëd Nosgnor e tuti coj ch’aministravo ël cult divin, con ij ren sandrà ‘d tërliss, a smonìo l’olocàust përpetual, ij sacrifissi votiv e j’oferte generose dla gent. {{verse|chapter=4|verse=15}}Tùit ij sò turban a l’ero coatà ‘d sënner e a ‘nvocavo a tuta fòrsa ‘d vos a Nosgnor, përchè a provëddèissa ‘d manera benévola al destin ëd la ca d’Israel. == 5 == {{chapter|5}} === Consèj contra j'Israelita === {{verse|chapter=5|verse=1}}A l’han faje savèj a Olofernes, general an cap dl’armeja d’Assur, che j’Israelita a l’ero prontasse a la guera, e ch’a l’avìo sbarà ij pass ëd montagna, fortificà tute le bëcche pì àute e butà d’antrap ant le pian-e. {{verse|chapter=5|verse=2}}Chiel a l’é anrabiasse motobin, a l’ha convocà tùit ij cap ëd Moab, j’ëstratega amonita e tùit ij sàtrap ëd la còsta dël mar, {{verse|chapter=5|verse=3}}e a l’ha dije:"Spiegheme un pòch, fieuj ëd Canan, che gent ch’a l’é costassì ch’a stà an sle montagne, coma ch'a son le sità ch'a àbito, vàire a son soe fòrse armà, e ‘ndova ch’a stà la fòrsa ‘d lor e col che a l’é ch’a sia butasse tanme cap e condotié ‘d soa armeja; {{verse|chapter=5|verse=4}}i veui dcò savèj përchè ch’a sio arfudasse d’ëvnime ‘ncontra, diversament da tute le gent dl’Ocident"<ref> Concet butà n'evidensa dël "nen conformism ebràich"(cfr Éster 3:8).</ref>. === Rapòrt d'Achior === {{verse|chapter=5|verse=5}}Achior, ël condotié ‘d tùit ij fieuj D’Amon a l’ha rëspondùje:"Che mè sgnor as dégna d’ëscoté na paròla dai làver ëd sò servidor: mi i farai savèj la vrità dzora ‘d cola gent ch’a stà an sla montagna, cola davzin-a a ti: gnun-a busiardarìa andrà seurte da la boca ‘d tò servidor. {{verse|chapter=5|verse=6}}Ës pòpol a l’ha ij Caldé tant ’me grand-antich. {{verse|chapter=5|verse=7}}Lor a l’ero trasferisse anans ëd tut an Mesopotàmia, përchè a l’avìo pa vorsù seghité le divinità dij sò cé, cora ch’as trovavo ant ël pais dij Caldé. {{verse|chapter=5|verse=8}}An efet, a l’avìo chità la costuma dij sò cé an adorand ël Dé dij cej, col Dé che lor a l’avìo conossù: për lòn a l’avìo taparaje via d’an facia dle divinità d’antan e lor a l’avìo trovà sosta an Mesopotàmia, andova ch’a l’avìo avù residensa për vàire. {{verse|chapter=5|verse=9}}Meno che, sò Dé a l’ha dije ‘d seurte dal pais che a j’ospitava e d’ëvnì ant ël pais ëd Canan. Ambelelà a son stabilisse an moltiplicand sò òr e sò argent e motobin ëd cabial. {{verse|chapter=5|verse=10}}Peui a son calà n’Egit, përchè la famin-a a l’avìa ciapà tut ël pais, e a son restaie tanme strangé, fin-a tant ch’a l’han trovà da vive. Ambelelà a son vnùit a esse na fòrsa ‘d bon nùmer, tant che soa dëssendensa as podìa pa contesse. {{verse|chapter=5|verse=11}}Mach che, a l’é alvasse contra ‘d lor ël rè d’Egit, ch’a l’ha sfrutaje ant la preparassion dij mon e, për lòn, umiliàje e trataje da s-ciav. {{verse|chapter=5|verse=12}}Lor a l’han suplicà sò Dé che a l’ha patlà tut ël pais d’Egit con castigh sensa rimedi. Për lòn j’Egissian a l’han taparaje via da l’Egit, {{verse|chapter=5|verse=13}}E Dé a l’ha salvaje dëdnans ël Mar Ross, an {{verse|chapter=5|verse=14}}mnàndje për ël camin dël Sinai e ‘d Cades-Barnea: lor a l’han eliminà tuti coj ch’a stasìo ant ël desert. {{verse|chapter=5|verse=15}}A l’han abità ‘l pais dj’Amorita e a l’han ësterminà con soa fòrsa tùit ij Chesbonita. Apress a l’han passà ‘l Giordan e a son ansediasse an tute cole montagne. {{verse|chapter=5|verse=16}}A l’han mandà via dëdnans ëd lor ij Canané, ij Perisita, ij Gebusé, Sichem e tùit ij Guirgasian ch’abitavo ant ël teritòri da vàire. {{verse|chapter=5|verse=17}}An efet, fin-a tant che lor a pëccavo nen contra ‘d sò Dé a l’ero ant ël boneur, përchè ‘l Dé che a l’é con lor a l’ha an ghignon l’angiustissia. {{verse|chapter=5|verse=18}}Ma, cand che nopà a s’ëslontanavo da j’ordinament che sò Dé a l’avìa fissà, a patìo ‘d gròsse dësfàite an vàire guere e a son ëstàit deportà përzoné an pais forësté, sò Templ ëd sò Dé a l'é stàit rasà e ij sò nemis as fasìo padron ëd soe sità. {{verse|chapter=5|verse=19}}Adess ch'a son tornà a sò Dé, a son montà da la dëspersion andova ch’a l’ero stàit sbardlà, a son arpijàsse Gerusalem, andova ch’a l’é sò santuari, e a son torna stabilisse an sle montagne, che anans a l’ero dzerte. {{verse|chapter=5|verse=20}}Ore, mè sgnor sovran, s’a-i fùissa càiche aberassion an costa gent përchè a l’ha pëccà contra ‘d sò Dé, valadì, s’is n’antajoma, andómie pura contra an daséndje bataja për vagnéje!”. {{verse|chapter=5|verse=21}}Nopà, se a-i é gnun-a trasgression da soa part, che mè sgnor a vada da n’àutra banda, përchè ‘l Signor sò Dé, a vada pa esse në scù për lor e nojàutri motiv d’ësvergna për tuta la tèra!”. {{verse|chapter=5|verse=22}}E varda-lì lòn ch’a l’é passà: pen-a che Achior a l’ha sarà ‘l dëscors, tuta la furfa ch’a stassionava d’antorn ëd la tenda, a l’é butasse a barboté, antramentre che j’ufissiaj d’Olofernes, j’abitant ëd la còsta e ij Moabita a vorìo masselo. {{verse|chapter=5|verse=23}}Andoma pa avèj tëmma d’Israelita, a disìo: I vedreve ch’a son mach un pòpol sensa esercit e che a peulo pa sostnì n’ëschierament ëd fòrse. {{verse|chapter=5|verse=24}}Donch, andómie contra, sovran Olofernes, e lor a saran pastura për tuta toa armeja!”. == 6 == {{chapter|6}} === Achior consegnà a j'Israelita === {{verse|chapter=6|verse=1}}Pasiasse l’agitassion dj’òm ch’a fasìo sercc tut d’antorn dël consèj, Olofernes, general an cap ëd le fòrse d’armeja d’Assur, a l’ha dije a Achior, a la presensa ‘d tut ël pòpol dj’ëstrangé e ‘d tùit ij Moabita. {{verse|chapter=6|verse=2}}"Chi ses-to, ti Achior, e vojàutri, mersenari efraimita, për profetisé dzora ‘d nojàutri coma ti ‘t l’has fàit ancheuj, Achior? Veusto dine ‘d nen fé guera a la dëssendensa d’Israel, përchè a l’avrìo protession ëd sò Dé da l’àut? E peui, é-lo miraco, d’àutri dio fòra ‘d Nabucodenesar? A sarà chiel a mandé soa potensa për ëstermineje da la facia dla tèra, nì a servirà sò Dé a libereje. {{verse|chapter=6|verse=3}}Ma noi, sò servidor, i-j ramasseroma via con un sol òm, përchè a sostniran pa la possansa ‘d nòstri cavaj. {{verse|chapter=6|verse=4}}I bruseroma ca soa, soe montagne a saran cioche ‘d sò sangh, soe vàude pien-e a ras dij sò mòrt, nì a podran sté an pé dëdnans ëd nojàutri: andran tùit a meuire. Sòn a l’é lòn ch’a dis rè Nabucodenesar, sgnor ëd tuta la tèra: soe paròle a podran pa smentisse. {{verse|chapter=6|verse=5}}Ma ti, Achior, mersenari d’Amon, ti ch’it l’has dit tut sòn ant ël di ëd tò maleur, it vëdras mai pì mè moro d’ancheuj fin-a a mia arvàngia dzora ‘d costa dëssendensa ch’a ven da l’Egit. {{verse|chapter=6|verse=6}}Antlora ‘l fèr dij mè soldà e la caterva dij sërvent ëd mia armeja at pasrà da part a part toe còste e ti ‘t tomberas an tra le caròpe, cand che mi i tornerai a vëdte. {{verse|chapter=6|verse=7}}Ij mè servidor at mneran anvers ëd la montagna, an lassàndte ant un-a dle sità costrùe an sl’ersa, {{verse|chapter=6|verse=8}}e t’andras pa a meuire fin-a tant ch’it saras massà con j’Israelita. {{verse|chapter=6|verse=9}}Përchè ses-to vnùit spali? Spera nen drinta ‘d ti che lor a sio pa ciapà. Nen ëd lòn ch’i l’hai dit a sarà sensa efet". {{verse|chapter=6|verse=10}}E Olofernes a l’ha comandà ai sò sërvent ch’a l’ero drinta ‘d soa tenda ‘d ciapé Achior, për espónlo ant j’anviron ëd Betulia e ‘d bandilo për lasselo ant le man israelita. {{verse|chapter=6|verse=11}}Ij servidor a l’han pijalo e portalo fòra dal campament, an campagna rasa, a l’han mnalo ant ël bel mes ëd la pian-a anvers la montagna dov as treuvo j’adoss ëd Betulia. {{verse|chapter=6|verse=12}}Cand j’òm ëd la sità, a l’han s-cèiraje an sël crest ëd la montagna, a l’han ciapà j’arme e, surtì da la sità a son adressasse al crest. E tùit ij frandieuj a l’han ocupà ij vieuj ëd montà dla sità e a son butasse a pijeje a prassà. {{verse|chapter=6|verse=13}}J’àutri, a la sosta dla montagna, a l’han gropà Achior e a l’han bandonalo ai pendis ëd la montagna, peui a son tornàsne da sò sgnor. {{verse|chapter=6|verse=14}}J’Israelita, ch’a l’ero calà da la sità, a son avzinasse a chiel, a l’han dësgropalo e, portalo an Betulia, a l’han mnàlo ai cap ëd la sità. {{verse|chapter=6|verse=15}}An col temp a j’ero Osia fieul ëd Mica dla tribù ëd Simeon, Cabri fieul ëd Gotoniel e Carmi fieul ëd Melchiel. {{verse|chapter=6|verse=16}}Dun-a a l’han convocà ansema tuti j’ansian ëd la sità. Ij giovo e le fomne a son giontasse a la Ciambreja: a l’han butà Achior an mes a tuta l’adunansa e Osia a l’ha ciamaje lòn ch’a l’era ‘ncapità. {{verse|chapter=6|verse=17}}Ël pòr Achior a l’ha ‘rferì le paròle dite al consèj d’Olofernes e tut ël dëscors che Olofernes a l’avìa pronunsià an mes ai cap dj’Assir e lòn che con sagna a l’avìa dit contra la gent d’Israel. {{verse|chapter=6|verse=18}}Anlora tut ël pòpol a l’é prosternasse a adoré Dé e a l’han anvocà sò agiut con coste paròle: {{verse|chapter=6|verse=19}}"Nosgnor, Dé dël cel, beica l’orgheuj dij nòstri nemis!Pòrta misericòrdia dl’umiliassion ëd nòstra dëssendensa: giùtne ant ës di ëd maleur, përchè i soma crasà ma soma dcò ij tò consacrà”<ref>Për mojen ëd l'Aleansa tut Israel a l'é "Sacrà a Nosgnor" valadì "sernù,separà për Chiel".</ref>. {{verse|chapter=6|verse=20}}Peui a l’han confortà e ancoragià Achior an laudàndlo motobin për lòn ch’a l’avìa dit e fàit. {{verse|chapter=6|verse=21}}Da part soa Osia, chità la riunion, a l’ha ‘nvità Achior për un disné con tuti j’ansian. Për tuta cola neuit a l’han anvocà l’agiut dël Dé d’Israel. == 7 == {{chapter|7}} === Campagna contra 'd Betulia === {{verse|chapter=7|verse=1}}Ant l’andoman, Olofernes a l’ha ordinà a tuta soa armeja e a tute le trope ch’a lo compagnavo ant l’ëspedission, ëd portesse anans contra ‘d Betulia, d’ocupé ij vàlich ëd le montagne e d’ataché j’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=2}}Tuti j’òm bon an col di-là a son butasse an marcia. St’armeja a comprendìa sentestantamila<ref> la volgata a l'ha sentevintmila. </ref> soldà ëd fanterìa e dodes mila sivalié, sensa conté le trope dij somaté e d’òm a pé con bagage. A l’era na furfa sensa fin. {{verse|chapter=7|verse=3}}A l’avìo butà campament ant la comba aranda ‘d Betulia, davzin ëd la sorgiss. E a son butasse a quadrà da Dotan fin-a a Belbaim, da na banda, e da l’àutra, da Betulia fin-a a Chiamon ch’a l’é an facia d’Esdrelon. {{verse|chapter=7|verse=4}}A la vista ‘d tut col nùmer, j’Israelita a son sburdisse e as disìo un con l’àutr:"Sta gent-là a ravagerà tut ël pais! Le montagne pì àute, ij balatron e le colin-e a saran vastà da n’armeja përparèj!». {{verse|chapter=7|verse=5}}Mincadun a l’ha ciapà sò armamentari da combatiment. A l’han viscà ‘d feu an sle tor e për tuta la neuit a l’han montà la guardia. {{verse|chapter=7|verse=6}}Ël di apress, Olofernes a l’ha dëspiegà tuta soa cavalarìa an facia dj’Israelita ‘d Betulia. {{verse|chapter=7|verse=7}}Chiel a l’ha ispessionà le montà ch’a portavo a la sità, a l’ha trovà j’adoss d’eva e a l’é fasne padron. Peui a l’ha stabilì ëd dëstacament ëd soldà ‘d vardia e a l'é tornàsne a sò campament. {{verse|chapter=7|verse=8}}Anlora, tùit ij cap edomita, ij comandant moabita e ij generaj dla còsta dël litoral marin a son vnùit a dije: {{verse|chapter=7|verse=9}}«Magìster, s’it veule scotene, toa armeja a subirà gnun-a pérdita. {{verse|chapter=7|verse=10}}Costi Israelita a fan pa cont dzora ‘d soe arme, ma an sle posission elevà ch’a òcupo ant le montagne ‘ndova ch’a stan e a le bëcche ‘d coste montagne a l’é malfé riveie. {{verse|chapter=7|verse=11}}E bin, magìster, évita d’afronteje an bataja e ti ‘t perdras gnanca n’òm. {{verse|chapter=7|verse=12}}Resta an tò campament e ambelelà, guerna ij tò soldà a la sosta. Lassa mach cheicadun a baré l’acess a j’adoss,ai pé dla montagna. {{verse|chapter=7|verse=13}}Përchè a l’é ambelelà che la gent ëd Betulia a van a provisionesse d’eva. Lor a saran consumà da la sèj e obligà a consegné soa sità. Da nòstra part, noi i podrìo fesse padron dj’auteur ed j’anviron e acampesse ‘d vedëtta, për ampedì che cheicadun a vada a seurte da la sità. {{verse|chapter=7|verse=14}}La fam a-j farà meuire: òm, fomne e masnà. Anans ch’i vado a frandé n’atach contra ‘d lor, le stra dle sità a s’ampiniran dij sò cadàver {{verse|chapter=7|verse=15}}Ti ‘t-j faras paghé car ël fàit d’esse arvirasse contra ‘d ti nopà d’ëvnì da ti a ciamé la pas». {{verse|chapter=7|verse=16}}E coste propòste a son piasùje a Olofernes, e ai sò ofissiaj, e a l’ha comandà ‘d buteie n’esecussion. {{verse|chapter=7|verse=17}}J’Amonita, compagnà da sinch mila Assir, a l’han spostà ‘l camp e ciapà posission ant la comba, blocand parèj j’adoss d’eva e le sorgiss dj’Israelita. {{verse|chapter=7|verse=18}}J’Edomita e j’Amonita a l’ero ‘ndàit a ocupé j’auteur an facia ‘d Dotan, peui a l’han mandà ‘d dëstacament ant la banda meridional e an cola oriental, dëdnans ëd Egrebel, ch’as treuva da para ‘d Cos, an sël rivass ëd ël torent Mocmur. La rimanensa dl’armeja assira a coatava ‘d pianta tuta la pian-a con sò campament. Tende e bagage a formavo na massa sensa fin: na caterva ‘d gent strasordinaria. === L'angossa dj'Israelita === {{verse|chapter=7|verse=19}}J’Israelita a l’han amplorà ‘l socors dël Signor sò Dé, përchè a l’ero dëscoragià. Ij sò nemis a l’avìo anserciaje an lassàndje gnune cianse d’ëscampé. {{verse|chapter=7|verse=20}}L’armeja ‘ntrega tut’ansema, la fantaria, ij chèr da guera e ij sivalié, andran a strense d’assedi për trantequat di. La gent ëd Betulia a l’avìa finì tute soe riserve d’eva. {{verse|chapter=7|verse=21}}Le sisterne a l’ero giumai scasi veuide, l’eva rassionà, gnun a podìa sodisfé soa sèj gnanca pr un di sol. {{verse|chapter=7|verse=22}}E le masnà a l’ero sempe pì débole, le fomne e j’adolessent, svers da la sèj, a tombavo ant le stra e aranda dle pòrte ‘d sità: a l’avìo pa pì fòrsa. {{verse|chapter=7|verse=23}}Tuta la gent, giovo, fomne e masnà, a son ambaronasse d’antorn d’Osia e dj’autorità dla sità. Lor a crijavo fòrt dëdnans a tuti j’ansian an disend: {{verse|chapter=7|verse=24}}"Che Dé a sia giùdes an tra noi e vojàutri për ël gran mal ch’i l’eve causà a nen angagiàndne a pategé con j’Assir. {{verse|chapter=7|verse=25}}Ore, noi o podoma pa pì conté ansima a gnun agiut. Dé a l’ha butane ant le man dij nemis: i androma tùit a meuire ‘d sèj e ‘d fam dëdnans ëd lor. {{verse|chapter=7|verse=26}}Donca, ciamè la gent d’Olofernes, tut sò esércit, e deje la sità a soa mercé: ch’a la ravagio!”. {{verse|chapter=7|verse=27}}Mej tombé përzoné an soe man: i saroma sò s-ciav ma viv e i vëdroma pa meuire nòstre masnà sota nòsti j’euj, nì spiré nòstre fomne e nòstri fieuj, {{verse|chapter=7|verse=28}}Nojàutri i pijoma a testimòni ël cel e la tèra, ant ël nòm ëd Nosgnor, Dé dij nòstri grand, ch’a l’ha ciamane cont dij nòstri pecà e conform le colpe dij nòsti antich: fé an sòrt che ancheuj Chiel a vada a sparmiene d’ës maleur!”. {{verse|chapter=7|verse=29}}Anlora la ciambreja antrega a l’é butasse a fé ‘d gran pior an suplicand Nosgnor Dé con vos fòrta. {{verse|chapter=7|verse=30}}A l’é stàit anlora che Osia a l’ha dije: «Corage, frej!Foma resistensa mach pì për sinch di, mëraco Nosgnor an manifestrà soa misericòrdia. Chiel an abandonerà pa për sempe. {{verse|chapter=7|verse=31}}Ma se passà tuti sti sinch di, gnun a sarà rivà a nòst socors, mi i farai lòn ch'i ciame. {{verse|chapter=7|verse=32}}Peui a l’ha mandaje via: j’òm a son tornà an sle muraje a le pòrte dla sità. Antramentre che le fomne e ij cit a son tornàsne a ca. La gent as sentìa motobin acablà. == 8 == {{chapter|8}} === Ël caràter ëd Giudita === {{verse|chapter=8|verse=1}}A l’é stàit antlora che Giudita<ref> Valadì: "la giudèa". </ref> a l’é antajàsne dla situassion. Chila a l’era la fija ‘d Merari. A dëssendìa da Giacòb, ciamà Israel, për la linea ‘d famija: d’Ocs, Giusèp, Osiel, Helchia, Anania, Gedeon, Rafain, Achitob, Elia, Helcia, Eliab, Natanael, Chelomiel e Sarasadai cé ‘d Giudita. {{verse|chapter=8|verse=2}}Manasse, sò òmo, a l’era dla midema tribù e famija ‘d chila, mach che a l’era mòrt al temp ëd l’amson ëd j’òrdi: {{verse|chapter=8|verse=3}}antant ch’a vigilava coj che a gropavo le gerbole an campagna, a l’era stàit ciapà da ‘n colp ëd sol e a l’avìa dovù cogesse. E a l’era mòrt a Betulia, soa sità: a l’é stàit sotrà con ij sò grand ant ël camp ch’a stà an tra Dotan e Balamon. {{verse|chapter=8|verse=4}}A l’ero già tre ann e quat mèis che Giudita a l’era restà vìdoa, e a l’era sempe restàsne an soa ca ant l’ëstat ëd deul. {{verse|chapter=8|verse=5}}A l’era fasse pronté na tenda an sla trassa ‘d ca soa, a sandrava ij sò fianch ëd tërliss ëd sach e a portava le vestimente dle vìdoe. {{verse|chapter=8|verse=6}}Da dòp la mòrt dël marì, chila a fasìa digiun tùit ij di, gavà le vigilie e ij di ëd sabat o dla lun-a neuva, parèj coma tuti j’àutri di ëd festa dle celebrassion d’Israel. {{verse|chapter=8|verse=7}}Chila a l’era motobin bela e anciarmanta. Manasse, sò marì, a l’avìa lassaje òr e argent, ëd servitor e sërvante, strop e campagne e chila a governava tut.{{verse|chapter=8|verse=8}}E gnun a l’avrìa mai podù dì nen ëd mal, përchè a l’era na fomna ch’a reverensiava Nosgnor con tut sò cheur. === Giudita e j'ansian === {{verse|chapter=8|verse=9}}E Giudita a l’é vnùita a conòsse l’esasperassion ëd la gent adressà a l’autorità, përchè a l’ero demoralisà për ël da manca d’eva, a criticavo ël cap ëd la sità, Osia, ch’a l’avìa giurà ‘d deje an man a j’Assir la sità ant ël vir ëd sinch di. {{verse|chapter=8|verse=10}}Dun-a, Giudita a l’ha mandà soa creada ‘d fiusa a ciamé Cabri e Carmi ch’a l’ero j’ansian ëd la sità, përchè a vnèisso da chila. {{verse|chapter=8|verse=11}}Na vira ch’a son rivà a ca, Giudita a l’ha dije:"Autorità ‘d Betulia, ‘v prego d’ëscoteme. I l’eve fàit mal a feje na propòsta përparèj a la gent, an giuntàndie un sarament che a n’òbliga dëdnans ëd Nosgnor a deje la sità ai nòstri nemis se ‘l Signor ant ël mentre a l’avrà nen mandave d’agiut. {{verse|chapter=8|verse=12}}Chi seves-to vojàutri për tenté Dé, com i l’eve fàit, e ‘d buteve dzora ‘d chiel dëdnans dël pòpol? {{verse|chapter=8|verse=13}}Òhi, vojàutri i bute a la preuva Nosgnor Onipotent, ma i capireve mai pì soe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=14}}S’i seve pa bon a conòsse l’ancreus ëd ël cheur ëd j’òm, s’av ëscapo soe rason, com a l’é ch’i podrìe capì Nosgnor, ch’a l’ha creà l’Univers? Com i feve a conòsse ij sò pensé e sò but? Nò, car ij mè frej, cissé pa ‘l fot dël Signor nòst Dé!{{verse|chapter=8|verse=15}}Përchè se a vorerà nen giutene an costi sinch di, chiel a l’ha ‘l podèj ëd pianta ‘d dëfende nojàutri ant ij di ch’a veul o dcò fene dësblé sota j’euj dij nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=16}}Esigé pa ‘d garansie për ij progèt ëd Nosgnor nòst Dé. Ël Signor a l’é pa parèj ëd n’òm; as peul nen mnasselo o oblighelo a negossié. {{verse|chapter=8|verse=17}}Për lòn, spetoma con fiusa soa salvëssa, andoma anans a ciamelo a nòst socors. S’a-i piasrà a scotrà nòst crij. {{verse|chapter=8|verse=18}}Ant le generassion ch’a l’han precedune e fin-a ‘l di d’ancheuj, gnun ëd nòstre tribù o famije o gent o vilage an tra ‘d noi ch’a l’àbia adorà ‘d mistà fàite da man d’òm, com a l’era ‘ncapità ant ij temp antich. {{verse|chapter=8|verse=19}}Për sòn nòstri cé a l’han patì guera e ravagi, e a son ëstàit crasà ‘d pianta da nòstri nemis. {{verse|chapter=8|verse=20}}Nopà nojàutri i arconossoma pa d’àutre divinità che Nosgnor. I podoma donch ësperé ch’an chiterà pa, nì nojàutri, nì gnun ëd nòstra nassion. {{verse|chapter=8|verse=21}}Përchè se nòstra sità a sarà pijàita, a lo sarà dcò tuta la Giudèa. Nòst templ a sarà vastà e Dé an ciamrà cont ëd soa profanassion. {{verse|chapter=8|verse=22}}I saroma responsàbij dij nòstri compatriòta massacrà, e an ciamerà pro cont ëd la gent deportà e dla devastassion ëd nòstra ardità. Noi i sarìo s-ciav ëd gent strangere e ij nòstri neuv magìster an beicherìo con dëspresi e a n’ansulterìo. {{verse|chapter=8|verse=23}}Nòstra situassion d’ës-ciav a farà pa s-ciòde misericòrdia da gnun; nen mach, ma Nosgnor nòst Dé istess a la sversrà a nòsta onta. {{verse|chapter=8|verse=24}}Doma frej, mostroma a tuti che soa vita a dipend da nojàutri, che nòstri gage sacrà, santuari e autar a pògio dzora ‘d noi. {{verse|chapter=8|verse=25}}Për tute ste rason ringrassioma Nosgnor nòst Dé che an buta a la preuva, com a l’avìa già fàit con ij nòstri antich. {{verse|chapter=8|verse=26}}Avisévne ‘d lòn ch’a l’avìa fàit con Abraham e ‘d com a l’avìa provà Isach, e arciamé a la memòria ‘d lòn ch’a l’é rivaje a Giacòb ant l'Àuta-Mesopotàmia, cand ch’a guernava j’ëstrop ëd Laban, sò barba, frel ëd soa mare. {{verse|chapter=8|verse=27}}Dé a l’ha faje passé për ël feu, an quàiche manerà për tasteje ant ël profond; ma con nojàutri a l’ha pa fàit arvangia con noi, a l’ha nen castijane.A l’é për ël but ëd la coression che Nosgnor a colpiss coj ch’a l’ha davzin». {{verse|chapter=8|verse=28}}Osia a l’ha rësponduje: «Tut lòn ch’it l’has dit a l’é pien ëd sust e gnun a podrìa contradite. {{verse|chapter=8|verse=29}}A sarìa pa la prima vira, che toa saviëssa as manifésta parèj d’ancheuj. Da toa gioventura tùit a conòsso toa prudensa, parèj com ël valor ëd toe ‘ntension. {{verse|chapter=8|verse=30}}Meno che, la gent a patìa a mòrt la sèj e a l’ha obligane a parleje com i l’oma fàit, e nojàutri l’oma dovù angagesse con un giurament ch’i podroma pa trasgredì. {{verse|chapter=8|verse=31}}Për conseguensa, prega Nosgnor për noi, përchè ti ‘t ses na fomna ‘d deuit religios, ch’an manda ‘d pieuva. Nòstre sisterne a s’ampiniran e nojàutri i saroma pa pì ant la pen-a”. {{verse|chapter=8|verse=32}}Anlora Giudita a l’ha dije:"Scoteme da bin: mi i vado a fé cheicòsa ch’as në parlerà ‘d generassion an generassion ai fieuj ëd nòstra gent. {{verse|chapter=8|verse=33}}Vojàutri tnive a la pòrta dla sità ant la neuit ch’a ven e lasseme seurte con mia sërventa. A la fin ëd coj di che vojàutri i l’eve fissà për consegné la sità a nòstri nemis, i vëdreve che Nosgnor a vnira n’agiut d’Israel an servéndze ‘d mi. {{verse|chapter=8|verse=34}}Ciameme pa lòn ch’i veuj fé: mi’v dirai nen anans che tut a sia compì”. {{verse|chapter=8|verse=35}}"Va an pas, a l’ha dije Osia e j’àutri doi ansian. Che Nosgnor a sia con ti për fé arvangia dij nòsti nemis!”. {{verse|chapter=8|verse=36}}E a l’han lassà la tenda ‘d Giudita e a son tornà a soe posission. == 9 == {{chapter|9}} === L'orassion ëd Giudita === {{verse|chapter=9|verse=1}}Pròpi ant ël moment che, a l’ora ‘d sèira ant ël Templi ëd Gerusalem, a s'ësmonìa l’oferta dij përfum, Giudita a l’é prosternasse fin-a a tèra. Chila a l’avìa butasse ‘d sënner an testa, dëscurvisse la vesta ‘d sach ch’a portava sota soe vestimente e a l’ha pregà Nosgnor con tute le fòrse:{{verse|chapter=9|verse=2}}«Nosgnor, ti ‘t ses ël Dé ‘d mè pare Simeon, mè grand! It ses ëstàit ti ch’it l’has butaje la spa an man për fesse arvàngia dj’ëstrangé ch’a l’avìo faje violensa<ref>a la létera, dësloàje la cingèja, valadì avèj relassion sessuaj.</ref> a soa seure, ancora vèrgin. Lor a l’avìo dëspojàla sensa onta an violànda con ignominia. Lor a l’han fàit cheicòsa che ti ‘t l’avìe antërdì!{{verse|chapter=9|verse=3}}Për sòn it l’has consegnà a la mòrt ij sò cap, lor a son ëstàit a soa vira tradì: ël let andova che a l’avìo dzonorà la fiëtta a l’é stàit bagnà ‘d sò sangh. Ti ‘t l’has frapà ij sërvent con sò padron e ij sovran dzora ‘d sò tròno. {{verse|chapter=9|verse=4}}A l’é për tò vorèj, Nosgnor, che soe fomne a son stàite pijàita ‘d guera; soe fije ardovùe an s-ciavensa. Tut lòn ch'a l’avìo a l’é tombà ‘nt le man dël pòpol stimà da ti, j’Israelita, coj ch’a l’ero pien ëd zel a ubidite. Lor ch’a l’han avù n’oror ël dzonor causà a sò sangh e a l’han ciamà tò agiut. Nosgnor, mè Dé, scota costa vìdoa!{{verse|chapter=9|verse=5}}Tut lòn che anans a l’era ‘ncapità, con lòn ch’a l’era rivaie prima ‘ncora e fin-a lòn ch’a rivrà apress, it ses ëstàit ti a felo. Ti ‘t decide la situassion d’adess e cola ch'a rivrà, e ij pian ch’it l’avìe pensà a son realisasse. {{verse|chapter=9|verse=6}}E j’aveniment progetà da ti a son ëvnùit a dite:"I soma sì!"{{verse|chapter=9|verse=7}}Nosgnor, varda: j’Assir a son vnùit con tuta soa fòrsa. Pien d’orgheuj dij sò cavaj e dij sò sivalié, fier ëd soa fanteria poderosa, lor a buto fiusa an soe lanse e sò scu, an sò arch e sò gatafrust. Contut, lor a san pa, Nosgnor, ch’it ses ti che it l’has ël podèj ëd fé chité le guere. {{verse|chapter=9|verse=8}}Tò nòm a l’é:"Signor". Trància soa violensa con toa possansa. An tò bischiss: sfrisa soa fòrsa. Lor a l’avìo decidù ëd profané tò santuari, d’anflé ‘l tabërnàcol andova ch’as arlama toa glòria, ‘d dëstruve con ël fèr ij canton ëd tò autar. {{verse|chapter=9|verse=9}}Beica sò orgheuj! Faje sente toa fota! Daje toa fòrsa a la vìdoa e ch’a sia la fòrsa ‘d buté n’esecussion ël but che i son formame. {{verse|chapter=9|verse=10}}Con l’angann ëd mè làver fà tombé l’ës-ciav con sò padron e ‘l padron con sò ministr: Cassa soa blaga për man ëd na fomna. {{verse|chapter=9|verse=11}}Tò podèj a dipend pa da le moltitud, toa fòrsa as pògia nen an sij potent. Ti ‘t ses ël Dé dj’ùmij, ël protetor dij pcit, ti ‘t sosten-e ij déboj, it daghe protession a coj che a son soj, it salve col ch’a l’ha perdù la speransa. {{verse|chapter=9|verse=12}}Òhi, Dé ‘d mè pare, Dé d’Israel, Signor dël cel e dla tèra, Creator dj’eve, rè ‘d tuta la creassion, scota mia preghiera. {{verse|chapter=9|verse=13}}Fà che ‘l parlé sedutor e l’angann a rivo a esse piaga e flagel ëd costissì, ch’a l’han but ëd crudeltà contra ‘d toa aleansa e tò templi sacrà, contra ‘l mont ëd Sion e la tèra dij tò fieuj. {{verse|chapter=9|verse=14}}Fà ‘n manera che tuta la gent, che tute le tribù a rivo a capì che it ses ti ël Dé fòrt, tutpotent, e che mach ti ‘t ses protetor d’Israel». == 10 == {{chapter|10}} {{verse|chapter=10|verse=1}}Chità st’orassion ëd sùplica adressà al Dé d’Israel, {{verse|chapter=10|verse=2}}Giudita a l’é alvasse e a l’ha ciamà soa creada. Apress a l’é portasse drinta a soa ca, andova ‘d costuma a passava ij di ‘d sabat e ‘d festa. {{verse|chapter=10|verse=3}}Ambelessì a l’è gavasse ‘l sach ëd tërliss dël deul ch’a la vestia. A l ‘é lavasse da la testa ai pé e profumasse con d’euli pressios. Peui a l’é rangiasse ij cavèj, fissasse un diadema e vestisse con vestimente da festa, coj dovrà cand a l’era ‘ncora viv sò marì Manasse. {{verse|chapter=10|verse=4}}A l’ha caussà ‘d sàndole e butasse sò bisò: ëd colan-e, brassalèt, anej e orcin e minca d’àutr ornament ch’a l’avèissa e che a la fèissa motobin anciarmanta a l’atension dj’òm ch’a podìo vëdla. {{verse|chapter=10|verse=5}}Apress a l’ha daje da porté a soa sërventa n’oiro ëd vin e n’ànfora d’euli. A l’ha ‘mpinì un sach ëd farin-a d’òrdi, ëd fi sëccà, ëd pan e ‘d formacc; a l’ha anvlupatà con soèn tute ste provigion e peui a l’ha butaje an sle spale ‘d soa creada. {{verse|chapter=10|verse=6}}Anlora a son surtìe tute doe vers la pòrta ‘d Betulia e a l’han trovà pront an sël leu Osia e j’ansian ëd la sità:Cabri e Carmi, ch’a l’ero al pòst ëd vardia. {{verse|chapter=10|verse=7}}Costissì cand a l’han vëddu sò visage transformà e con d’àutre vestimente, a son restà motobin anciarmà da soa blëssa e a l’han dije: 8"Che ‘l Dé dij nòstri antich at conceda na bon-a acoliensa e ‘d porté a realisassion ij tò but për l’onor d’Israel e la glòria ‘d Gerusalem"! {{verse|chapter=10|verse=9}}Chila a l’é anginojàsse për adoré Nosgnor, e a l’ha rësponduje:"Feme doverté la pòrta dla sità, përchè i peuda seurte e compì tut lòn ch’i l’avìo dit”. E lor a l’han comandaje a le vardie ‘d fé tut lòn che chila a l’avìa ciamà. {{verse|chapter=10|verse=10}}Costissì a l’han falo e Giudita a l’è surtìa con soa sërventa. E la gent ëd la sità a la seguitavo con j’ësguard antramentre ch’a calava da la montagna e a traversava la comba. Peui a l’han perdula ‘d vista. {{verse|chapter=10|verse=11}}Le doe fomne andasìo anans drite për la valada cora che ij soldà dl’avanpòst assir a son vnùje ‘ncontra. {{verse|chapter=10|verse=12}}A l’han fërmà Giudita e a l’han ‘nterogala: «Ëd che gent ses-to? D’andova ch’it ven-e ? Dova vades-to ?». «I son n’Ebrea. I scapo da mè pòpol, përchè a stan për tombé an vòste man. {{verse|chapter=10|verse=13}}I son vnùita për vëdde Olofernes, ël general an cap ëd vòstra armeja, për deje d’anformassion precise. I-j mostrerai d’andova passé për fesse padron ëd tuta sta region ëd montagna sensa perde n’òm». {{verse|chapter=10|verse=14}}Ij soldà a l’han scotala an beicand da bin sò visage. A la trovavo ëd na blëssa strasordinaria. A l’han dije: {{verse|chapter=10|verse=15}}«It l’has salvà toa vita, an caland an pressa e vnend a trové nòst magìster. Ore, ven an soa tenda: cheicadun ëd nojàutri at compagnerà da chiel. {{verse|chapter=10|verse=16}}Cand ch’it saras an soa presensa, gnun-e tëmme drinta ‘d ti, ma arpòrtje tut lòn ch’it l’avìe dit a nojàutri e Olofernes at tratrà bin”. {{verse|chapter=10|verse=17}}A l’han designà sent òm përchè a compagnèisso Giudita e soa creada fin-a a la tenda d’Olofernes. {{verse|chapter=10|verse=18}}E an tut ël campament a-i è staie un gran core da tute bande, da già ch’a l’era spantiasse la neuva dl’ariv ëd Giudita. A l’han faje sercc d’antorn antramentre che chila a spetava fòra da la tenda d’Olofernes përchè a fùssa ‘nformà ël general. {{verse|chapter=10|verse=19}}Tùit a stasìo ambajà da soa blëssa e, a causa ‘d chila a l’ero pien d’amirassion për j’Israelita, an ciamàndze un con l’àutr:"Chi é-lo ch’a peussa sotstimé na gent ch’a l’àbia ‘d fomne përparèj? A sarà bin ëd pa lassé survive gnanca n’Israelita: a sarìo bon ëd sogioghé tuta la tèra!». === Giudita a l'é portà da Olofernes === {{verse|chapter=10|verse=20}}A l’é vnùita fòra la vardia dël còrp d’Olofernes e tuti ij servient a l’han fala intré ant la tenda. {{verse|chapter=10|verse=21}}Olofernes a l’era dëstèis an sël let, sota d’un ridò ch’a fasìa da zinzarera fàit ëd na stòfa pressiosa rossa, brodà d’òr, d’ësmerald e d’àutre père pressiose. {{verse|chapter=10|verse=22}}A l’han nunsiaje la presensa ‘d chila e Olofernes a l’é portasse a l’intrada dla tenda: ëd sërvent a portavo dëdnans ëd chiel ëd flambò d’argent. {{verse|chapter=10|verse=23}}Da che Giudita a l’ha fàit soa aparission a la presensa d’Olofernes e dij sò ofissiaj, tùit a son restà pien d’amirassion për soa blëssa. Giudita a l’é chinasse fin-a tèra con la front për riverì ël general, ma ij sërvent a l’han fala aussé. == 11 == {{chapter|11}} {{verse|chapter=11|verse=1}}Olofernes a l’ha dije: «Stà sicura!Gnun-e tëmme. Mi i l’hai mai faje dël mal a chi a l’avèissa acetà ‘d serve Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra. {{verse|chapter=11|verse=2}}E se toa gent ch’a viv an coste montagne a l’avèissa pa dëspresiame, mi i l’avrìa nen alvà la lansa contra ‘d lor: a son ëstàit lor a vorèj ch’a rivèissa tut sòn. {{verse|chapter=11|verse=3}}Ore, dime ‘l motiv ch’a l’ha fate chité lor për vnì da nojàutri. Sicura, it saras vnùita ambelessì për salvete: Fate fòrsa! Ti ‘t restras viva sta neuit e le neuit apress ch’a rivran. {{verse|chapter=11|verse=4}}Gnun at farà dël mal. Tùit at trateran da bin, com a son tratà ij sërvent ëd mè magìster, rè Nabucodenesar». === Giudita a dëspiega soa presenza === {{verse|chapter=11|verse=5}}Giudita a l’ha rësponduje: «Lassa che toa s-ciava a peuda pijé paròla dëdnans ëd ti ; costa neuit i dirai nen ëd fàuss a mè sgnor, scótme magìster. {{verse|chapter=11|verse=6}}S’it seguite mè consej, Dé midem at farà porté a compiment n’euvra granda ; gnun dij tò but a sarà falèt. {{verse|chapter=11|verse=7}}Përchè, për la vita ‘d rè Nabucodenesar, rè ‘d tuta la tèra, e për soa potensa ch’a l’ha mandate për ardrissé tuti j’esse vivent an sla stra pì giusta. Grassie a ti j’òm a lo servo e dcò le bestie ferose e cole doméstie e j’osèj dël cel a vivran an grassia ‘d toa fòrsa për l’onor ëd Nabucodenesar e tuta soa famija. {{verse|chapter=11|verse=8}}Nojàutri i l’oma sentù parlé ‘d toa saviëssa e ‘d toa adressa, Tut ël mond a sà che ti ‘t ses l’òm pì vajant ëd tut ël regn e che toa competensa d’ecession a fa ‘d ti un cap militar avosà. {{verse|chapter=11|verse=9}}«Për lòn ch’a riguarda ‘l dëscors tenù da Achior ant la toa ciambreja, noi i l’oma sentune ‘l contnù, përchè la gent ëd Betulia a l’ha risparmialo e chiel a l’ha raportaje tut lòn ch’a l’avìa dit dëdnans ëd ti. {{verse|chapter=11|verse=10}}Për lòn, sgnor sovran, ciapà pa soe paròle a la legera. Nen mach, ma pijte bin varda, përchè lòn ch’a l’ha dite a l’è giust: nòstra gent a l’è nen punìa o mnassà d’ëspà se a pëcca pa contra ‘d sò Dé. {{verse|chapter=11|verse=11}}Ore, përchè ‘l mè sgnor a vada pa a resté delodù e a man veuide: la mòrt a va a frapé j’Israelita, përchè ‘l pecà a l’è fasse padron ëd lor e a van a provoché la fota ‘d Dé coma tute le vire ch’a fan dël mal. {{verse|chapter=11|verse=12}}J’Israelita a son sensa mangé e l’eva a l’è motobin ràira. Për lòn a son decidusse ‘d maslé sò cabial e a l’han deliberà ‘d consumé tut lòn che la lege ‘d Dé a l’ha vietà ‘d mangé. {{verse|chapter=11|verse=13}}A l’han fin-a mangià le primissie dl’amson dël gran, parèj coma la décima part dël vin e dl’euli ch’a l’avìo butà da banda. Coste a sarìo ‘d ròbe sacrà, riservà ai sacerdòt an servissi dëdnans nòst Dé ant ël templ ëd Gerusalem. Gnun d’àutri ant ël pòpol a l’ha ‘l dirit gnanca ‘d tocheje. {{verse|chapter=11|verse=14}}Ma la gent ëd Gerusalem a l’ha già disubidì a’s comandament; a l’è për lòn che coj ëd Betulia a l’han mandà na delegassion dal consèj dj’ansian ëd Gerusalem për otnì l’autorisassion e la dispensa. {{verse|chapter=11|verse=15}}Ël di midem che lor a ‘rseivran costa autorisassion e a butran an pràtica sta dispensa, Dé a-j butrà an toe man e ti ‘t podras anienteje. {{verse|chapter=11|verse=16}}Për sòn, mi toa sërventa, ch’i l’hai savù tut sòn, i son scapà da lor e Dé a l’ha adressame a compì con ti n’amprèisa ch’a sarà stupor an tuti j pòst andova as në sentirà parlé. {{verse|chapter=11|verse=17}}Përchè toa sërventa a l’é religiosa e a dà cult al Dé dël cel di e neuit. E adess, magìster, mi antendrìa resté con ti, mè sgnor, ma ‘d neuit toa sërventa a surtirà ant la comba: mi i pregherai Nosgnor e chiel am dirà cand che lor a l’avran comëttù ij sò pecà. {{verse|chapter=11|verse=18}}Anlora vnirai a ‘rferite e ti ‘t podras seurte con tuta toa armeja, e gnun an tra ‘d lor a podrà resiste a ti. {{verse|chapter=11|verse=19}}Peui mi i podrìa fete guida a travers ëd la Giudèa, fin-a a Gerusalem e i farai buté tò tròno an mes ëd la sità. Ti ‘t podras mneje via tanme feje sensa bërgé e gnanca un can a baulerà dëdnans ëd ti. Dé a l’ha parlame: a l’ha dame ‘l don ëd savèj tut sòn d’anans e a l’ha mandame për dìtlo». {{verse|chapter=11|verse=20}}Le paròle ‘d Giudita a son piasuje a Olofernes e ai sò ofissiaj. Maravijà da tanta saviëssa a l’han dit: {{verse|chapter=11|verse=21}}"Da na part a l’àutra dël mond a esist pa na fomna parèj, për blëssa e sust ëd paròla". Peui Olofernes a l’ha dije a Giudita: «Dé a l’ha pro fàit bin a mandete ambelessì, leugn da tò pòpol, për dene vitòria e causé ruin-a a coj ch’a l’avìo ofendù Nabucodenesar, mè magìster. {{verse|chapter=11|verse=22}}Nopà ti, it ses nen mach bela, ma dcò bon-a a parlé. S’it faras com it l’has dit, tò Dé a sarà mè Dé. Ti ‘t vivras ant ël palass ëd rè Nabucodenesar e toa fama a sarà për tuta la tèra. == 12 == {{chapter|12}} === Giudita a l'é òspite d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=1}}Olofernes a l’ha fàit intré Giudita andova ch’a tenìa parà la tàula con doje e assiete d’argent, e a l’ha comandà che a servèisso a chila sò vin e sò pròpi mangé.{{verse|chapter=12|verse=2}}Ma Giudita a l’ha dije: «I mangerai nen ëd sòn, dësnò i farìa n’ofèisa a Nosgnor. I mangerai mach ëd la provigion ch’i son portame apress». {{verse|chapter=12|verse=3}}Olofernes a l’ha faje osservé: «E se a finiran ? Andova troveromne ‘d mangé d’ësta sòrt ?Al nòst campament a-i é gnun ëd toa gent”. {{verse|chapter=12|verse=4}}Contut a l’ha rësponduje Giudita: «Për toa vita, magìster, it sicuro che, anans ëd finì le risérve, Nosgnor a a l’avrà compì për mojen ëd mia man lòn ch’a l’ha decidù». {{verse|chapter=12|verse=5}}Përparèj che ij sërvent d’Olofernes a l’han compagnala a nea tenda, andova ch’a l’ha durmì fin-a a mesaneuit. Peui a l’ora dël cambi dla guardia a primalba, Giudita a l’é alvasse {{verse|chapter=12|verse=6}}e a l’ha faje dì a Olofernes:"Che mè sgnor a comanda ‘d lasseme seurte a fé mia orassion". {{verse|chapter=12|verse=7}}E Olofernes a l’ha ordinà a soa vardia përsonal ëd nen dëstorbela. E ant ij tre di ch’a l’era al campament: a surtìa ‘d neuit vers ël torent ëd Betulia e a pijava bagn a la sorgiss. {{verse|chapter=12|verse=8}}An tornad, a suplicava Nosgnor, Dé d’Israel, d’adressé soa ‘mprèisa al bon but ëd liberé sò pòpol. {{verse|chapter=12|verse=9}}Apress d’esse torna intrà al camp purificà, a restava an soa tenda fin-a che, vers sèira a fasìa sin-a. === Giudita a pija part al disné d'Olofernes === {{verse|chapter=12|verse=10}}Ël quart di, Olofernes a l’ha smonù un disné riservà ai sò agiutant subordinà. Gnun d’àutri ofissiaj subaltern a l’ero anvità. {{verse|chapter=12|verse=11}}E a l’ha dije a Bagoas, l’eunuch carià ‘d tùit ij sò afé: «Anvita dcò cola fomna ebrea: sërca ‘d përsuàdla d’ëvnì a mangé e beive ansema a nojàutri, {{verse|chapter=12|verse=12}}Përchè a sarìa n’onta a nòsta reputassion che na fomna parèj as lassèissa pa possede! S’i la fèisso nen nòstra an farìo tuti la ciabra!». {{verse|chapter=12|verse=13}}Anlora Bagoas a l’é andàit a trové Giudita e a l’ha dije:"Ch’a l’àbia gnune tëmme sta bela fija ‘d presentesse a mè magìster. Chiel at fa l’onor d’anvitete. Ti ‘t beivras ëd vin an nòstra companìa e, ancheuj, ti ‘t saras tanme na fomna assira che a viva nt ël palass ëd Nabucodenesar”. {{verse|chapter=12|verse=14}}Giudita a l’ha rësponduje:"Chi son-ne mi për contradì mè magìster? Mi i farai tut lòn ch’a sarà agradì a sò euj e a sarà motiv ëd gòj fin-a al di ëd mia mòrt”. {{verse|chapter=12|verse=15}}Chila a l’é butasse soe pì bele vestimente e ornasse ‘d tute soe giòje. Soa creada a l’era pressasse a slarghé për tèra dëdnans d’Olofernes le plisse arseivùe da Bagoas për setessie ansima tùit ij di e pijé da mangé. {{verse|chapter=12|verse=16}}Giudita a l’é intrà ant la tenda e a l’é dëstendusse an sle plisse. A vëdla, ël cheur d’Olofernes a lé restane anciarmà an bolversand sò spìrit. Chiel a l’è stait sesì da n’anvìa violenta ‘d possedla.Dal prim di ch’a l’avìa vëddula a sërcava l’ocasion ëd sedùe chila. {{verse|chapter=12|verse=17}}Olofernes a l’ha dije:"Beiv e argiojiss con nojàutri!”. {{verse|chapter=12|verse=18}}"Òhi, magister, a l’ha rësponduje Giudita, i beiverai, përchè i son mai stàita an mia vita tant onorà parèj d’ancheuj”. {{verse|chapter=12|verse=19}}E a l’é butasse a mangé e a bèive dëdnans d’Olofernes lòn che soa sërventa a l’avìa prontaje. {{verse|chapter=12|verse=20}}Olofernes, anciarmà da soa presensa, a l’ha beivù tant ëd col vin com a l’era mai capitaje ‘d beive ant un di sol. == 13 == {{chapter|13}} === Giudita a decàpita Olofernes === {{verse|chapter=13|verse=1}}Fasse tard, ij convità a son pressasse andé via. Bagoas a l’ha sarà da fòra la tenda d’Olofernes e slontanà soe vardie presente: a son andàit tùit a deurme përchè a l’avìo beivù fin-a tròp. {{verse|chapter=13|verse=2}}Giudita a l’é restà sola an soa tenda e Olofernes a l’é campasse an sël sò let, cioch ëd pianta. {{verse|chapter=13|verse=3}}Giudita a l’avìa dije a soa creada ‘d tense fòra da la tenda e d’esse pronta a seurte dal campament, com a l’avìa fàit tùit ij di ; an efet a l’avìa dit che a surtìa për preghé e dcò a Bagoas a l’avìa parlà an costa manera. {{verse|chapter=13|verse=4}}Përparèj a l’ero artirasse tuti da soa presensa e gnun, pcit o grand a l’era restà drinta ‘d la tenda. Giudita da para dël let d’Olofernes, a disìa drinta ‘d chila costa orassion: “Nosgnor, Dé ‘d tute potense, beica con favor lòn che i veuj fé për l’esaltassion ëd Gerusalem. {{verse|chapter=13|verse=5}}A l’é rivà ‘l moment ‘d salvé toa gent an portand a compiment mè propòsit për la ruin-a dij nemis alvà contra ‘d nojàutri». {{verse|chapter=13|verse=6}}Peui, avzinasse a la testera dël let d'Olofernes, a l’ha dëstacane ‘l sàber ëd chiel. {{verse|chapter=13|verse=7}}Avzinasse na vira ‘d pì al let, a l’ha ‘mbrancà la caviera d’Olofernes an disend:"Dame fòrsa an cost moment, Nosgnor Dé d’Israel». {{verse|chapter=13|verse=8}}E con tuta soa fòrsa a l’ha frapà doe vire con ël sàber ël còl d’Olofernes e a l’ha tajaje la testa an riond, dëstacàndla. {{verse|chapter=13|verse=9}}Peui a l’ha fàit robaté ‘l còrp fòra dal let e a l’ha s-ciancà le cortin-e dle colòne an surtend an pressa con la testa d’Olofernes ch’a l’ha consegnà fòra a soa sërventa. {{verse|chapter=13|verse=10}}Chila-sì a l’ha butala drinta al sach ëd le proviande. Peui a son tute doe surtìe com a fasìo ëd costuma për andé a preghé. Apress d’avèj traversà ‘l campament, a l’han contornà la comba, a son montà an sla montagna ‘d Betulia an rivand a le pòrte dla sità. === Giudita a artorna a Betulia === {{verse|chapter=13|verse=11}}Giudita a l’ha crijà da leugn a le vardie dle pòrte:"Doverté! Doverté an pressa la pòrta! Nosgnor Dé a l’è ancor con nojàutri!Ancheuj a l’ha mostra soa fòrsa a favor d’Israel e soa potensa vers ij nemis”. {{verse|chapter=13|verse=12}}Pen-a che j’òm ëd la sità a l’han sentù soa vos, a son pressasse a calé a la pòrta dla sità e a l’han fàit ciamé j’ansian. {{verse|chapter=13|verse=13}}Tùit a son butasse a core, dal pì pcit al pì grand, përchè a j’ësmijava pa credìbil che Giudita a fùssa tornà. A l’han dovertaje la pòrta, e a l’han faje acoliensa an viscand na giolà ‘d feu, e a son fasse tuti d’antorn a lor doe. {{verse|chapter=13|verse=14}}Giudita a l’ha dije ‘d na vos viva e pien-a:"Laudé Dé!Laudé Dé, ch’a l’ha pa dëstornà soa misericòrdia për la gent dj’Israel. Sta neuit chiel a l’é servisse ‘d mia man për frapé ij nòstri nemis”. {{verse|chapter=13|verse=15}}Antlora chila a l’ha tirà fòra la testa fòra dal sach e an mostrandila a l’ha dije: «Vardé sì, a l’é la testa d’Olofernes, general an cap dl’armeja assira. Beiché 'l ridò andova che sota a durmìa cioch pers. Nosgnor a l’ha colpilo për man ëd na fomna e a l’ha falo meuire. {{verse|chapter=13|verse=16}}Com a l’é vera che Nosgnor a viv, chiel a l’ha guername an tuta mia amprèisa, përchè chiel-sì a l’é fasse anciarmé da mia blëssa a soa ruin-a, ma a l’ha pa podù compì con mi gnun mal a mia contaminassion e onta». {{verse|chapter=13|verse=17}}A l’ero tùit ambajà ‘d pianta. A son prosternasse për adoré Dé e tùit ansema a crijavo: «Noi ‘t laudoma, Nosgnor, d’avèj ardovù a nen ancheuj ij nemis ëd tò pòpol». {{verse|chapter=13|verse=18}}Osia a l’ha dit a Giudita: «Ël Dé Pì che Àut a l’ha benedite, cara mia fija, pì che tute le fomne dla tèra. Ch’a sia benedì Nosgnor Dé, creator dël cel e dla tèra! A l’è chiel ch’a l’ha guidate a tronché la testa dij nòstri nemis. {{verse|chapter=13|verse=19}}La gent as n’aviserà sempe dël coragi ch’it l’has avù, la speransa ch’it l’has avù a tomberà mai pì dal cheur dj’òm, ch’a memorieran për sempe la potensa ëd Nosgnor. {{verse|chapter=13|verse=20}}Che Dé istess at daga celebrità ant ij sécoj!Ch’a t’arpata ‘d bin përchè ti ‘t l’has risigà toa vita për l’umiliassion che a mnassava nòstra gent!An agissand con dritura dëdnans ëd nòst Dé ti ‘t l’has preservane da la ruin-a. == 14 == {{chapter|14}} === Ël consèj 'd Giudita === {{verse|chapter=14|verse=1}}Anlora Giudita a l’ha dije: "Scoteme, car ij mè frej: ciapé sta testa e péndla pì àut possìbil ai merlet dla muraja ‘d nòstra sità. {{verse|chapter=14|verse=2}}Doman matin bonora, speté ch’a s-ciòda la lus ëd la matin e a sia comparì ël sol an sla tèra: anlora, mincadun ch’a ciapa soa armura da guera e che tuti j’òm vajant a seurto da sità!Sernive un comandant, e fé visa coma se i vorèisse calé a la pian-a, vers le prime difèise assire. Ma caleie pa. {{verse|chapter=14|verse=3}}Ij soldà assir andran armesse e an pressa drinta ‘l campament a sërcran ëd dësvijé ij generaj dël sò esércit. Peui a s’assembleran dëdnans ëd la tenda d’Olofernes, ma a lo trovran pa viv. Sesì da la pau a scaperan leugn da vojàutri. {{verse|chapter=14|verse=4}}Anlora i sareve voi e coj ch’a stan an tut ël teritòri d’Israel a seguiteje e a patlé ij fugitiv. {{verse|chapter=14|verse=5}}Ma, anans ëd fé tut sòn, ciameme Achior, l’Amonita. Venta ch’a vëdda e a ‘rconòssa la testa ‘d col ch’a meprisava tant la gent d’Israel e che a l’avìa mnalo ambelessì votandlo a la mòrt con nojàutri". {{verse|chapter=14|verse=6}}Donch, a l’han dun-a ciamà Achior ëd la ca d’Osia, che, an rivand a la ciambreja dël pòpol a l’ha vëddù sùbit la testa d’Olofernes an man ëd n’òm e a l’è tombà për tèra sensa fià. {{verse|chapter=14|verse=7}}Cora ch’a l’han alvalo, chiel a l’è campasse ai pé ‘d Giudita pien ëd riverensa e a l’ha crijà:"Ch’it sie benedìa an tute le ca dla Giudea!Tute le gent ch’a sentiran tò nòm a në saran maravijà. {{verse|chapter=14|verse=8}}Ore dime: contme lòn ch’it l’has fàit ant ësti di”. E Giudita a l’ha contaje dëdnans ëd la gent tut lòn che a l’avìa fàit dal di ch’a l’era surtìa da la sità fin al moment ch’a parlava. {{verse|chapter=14|verse=9}}Finì ëd parlé, ël pòpol a l’è s-cionfà a tuta vos d’argiojissansa e a l’ha ‘mpinì la sità ‘d vos ëd gòj. {{verse|chapter=14|verse=10}}Anlora Achior, an vëddend lòn che ‘l Dé d’Israel a l’avìa compì a l’ha chërdù frem an Dé, a l’é fasse sirconcide e a l’é intrà për sèmper a formé part dël pòpol d’Israel. === La mòrt d'Olofernes === {{verse|chapter=14|verse=11}}Matin bonora, a l’han pendù la testa d’Olofernes a le muraje dla sità. Peui minca n’òm a l’ha ciapà soe arme; a son calà arlongh ij vieuj dj’erse dla montagna dividù an manìpoj. {{verse|chapter=14|verse=1}}J’Assir, an vëddendje, a l’han mandà ‘d soldà a l’arserca dij cap, e costissì a son andàit a conté la neuva a j’ëstratega, e peui ai comandant e a tuti j’ofissiaj. {{verse|chapter=14|verse=13}}A son butasse tuti dëdnans ëd la tenda d’Olofernes e a l’han dije a sò atendent Bagoas:"Dësvija nòst magìster!Përchè sta gusaja d’Israelita a son ancalàsne a calé për dene bataja: a voreran fesse tùit ësterminé!". {{verse|chapter=14|verse=14}}Bagoas a l’é intrà e a l’ha tambussà a l’alcòva dla tenda: a l’era sicur che Olofernes a durmièissa con Giudita. {{verse|chapter=14|verse=15}}Meno che, da già che gnun a rëspondìa, a l’ha dëscostà ‘l ridò për intré andrinta: e a l’ha trovà Olofernes cadàver, dëstèis për tèra randa dl’intrada, sensa soa testa. {{verse|chapter=14|verse=16}}Bagoas a l’é butasse a crijé, a gëmme, a brajé e a s’ës-ciancava le vestimente. {{verse|chapter=14|verse=17}}Peui a l’é sfrandasse ant la tenda ‘ndova che Giudita a l’era logià sensa trovela. Anlora a l’è pressipitasse fòra an facia dla gent an sbramassand: {{verse|chapter=14|verse=18}}"Jë s-ciav a l’han tradine! Na fomna giudea, da sola a l’ha campà d’onta an sla casà ‘d Nabucodenesar! Olofernes a l’è là për tèra decapità!19 Cand che ij comandant dl’armeja assira a l’han sentù coste paròle, a son s-ciancasse ij mantèj e a son restane stravirà drinta ‘d lor. A crijavo fòrt e ij sò braj e uch ëd dolor a ‘rsonavo për tut ël campament. == 15 == {{chapter|15}} === J'Assir a scapo tuti sbaruvà === {{verse|chapter=15|verse=1}}Ij soldà ch’a l’ero ant le tende, a son restà bele ambajà, cand ch’a l’han savù la neuva. {{verse|chapter=15|verse=2}}Frapà da la pau e da l’ësparm, lor a l’han chità ‘l campament, e a testa cin-a a son scampà për ij vieuj dla pian-a e dla colin-a mincadun për sò cont. {{verse|chapter=15|verse=3}}Dcò coj ch’a l’avìo ocupà j’auteur ant j’anviron ëd Betulia a son scapà. E a l’é stàit antlora che j’Israelita bon a porté j’arme a son campasse contra ‘d lor. {{verse|chapter=15|verse=4}}Osia a l’ha mandà ‘d nunsi a Betomestaim, a Bebai, a Coba, a Còla e an tut ël pais d’Israel, për anformeje ‘d lòn ch’a passava; a l’ha animaje tùit a seguité ij nemis për stermineje,{{verse|chapter=15|verse=5}}E pen-a che j’Israelita a l’han savulo, a son campasse tùit ansema contra ij nemis fugitiv, e a l’han dësblaje a tòch fin-a a Coba. E a son rivà dcò la gent ëd Gerusalem e dle montagne përchè dcò lor a l’ero vnùit a savèj ij fàit ancapità ant ël camp dj’Assir, Coj dël pais ëd Ghilead e dla Galilea a l’han tacà ij nemis ëd fianch, an causàndje ‘d greve pèrdite fin-a a Damasch e sò anviron. {{verse|chapter=15|verse=6}}La rimanensa dla gent ëd Betulia a l’é campasse an sij campament assir, e a l’han ravagiaje e vagnane na bon-a pijàita, {{verse|chapter=15|verse=7}}Peui, an tornand dal seguité ij nemis, j’àutri israelita a son fasse padron ëd lòn ch’a restava. La gent dij vilage e dle cassin-e, dla montagna e dla pian-a a l’han ciapà dcò lor un foson ëd botin, përchè a-i në j’era na gròssa caterva. === J'Israelita a sélebro soa vitòria === {{verse|chapter=15|verse=8}}Ël gran sacerdòt Joachim e ‘l consèj dj’ansian ëd Israel, ch’a stasìo a Gerusalem, a son vnùit a Betulia. Lor a vorìo réndse cont da lor midem dij boneur che Nosgnor a l’avìa acordà a j’Israelita. Lor a vorìo dcò vëdde Giudita për salutela. {{verse|chapter=15|verse=9}}Intrà ch’a l’ero da chila, a l’han adressaje ‘d làude unànime an disend:» Ti ‘t ses la glòria ‘d Gerusalem, l’orgheuj ëd nòstra rassa, l’onor ëd nòstra gent! {{verse|chapter=15|verse=10}}It ses stàita ti midema a fé tut sòn! It ses ti la causa dël boneur d’Israel e Dé istess a ‘rgiojiss ëd lòn ch’it l’has fàit. Che Nosgnor Onipotènt at benedissa për sempe!”. E tut ël pòpol a l’ha rëspondù:"Amen!Ch’a sia parèj!». {{verse|chapter=15|verse=11}}J’Israelita a l’han passà tranta di a ravagé ‘l camp assir. A l’é stàit donà a Giudita la tenda d’Olofernes, soa argentaria, ij sò let, ij sò vas e tùit ij sò parament. Chila a l’ha pijàit tut, a l’ha cariane na part an sla soa mula e peui a l’ha giovà ij sò chèr ambaronàndie ansima la ròba. {{verse|chapter=15|verse=12}}E tute le fomne d’Israel a son vnùite a vëdla, e cheicadun-a a la felissitava an dedicàndje na dansa an sò onor. E Giudita a l’ha ciapà ‘d boché ‘d feuijage e a l’ha dane a le fomne che a l’ero con chila. {{verse|chapter=15|verse=13}}Chila e soe compagne a son ancoronasse con branch d’uliv. Peui, Giudita a l’è butasse an testa al cortegg, an condusend la dansa dj’àutre fomne. Tuti j’òm d’Israel a-j seguitavo con soe arme e con coron-e ‘d feuje: lor a cantavo a vos àuta. === L'imn ëd làude 'd Giudita === {{verse|chapter=15|verse=14}}Giudita a l’ha ‘ntonà un cant ëd arconossensa dëdnans ëd tut Israel e ‘l pòpol antregh a l’é giontasse a sò cant: == 16 == {{chapter|15}} {{verse|chapter=16|verse=1}}Giudita a l’ha cantà parèj: «Al son dij tambornin dansé dëdnans ëd Nosgnor, canté al Signor al son dij cimbalis! antoné un salm ëd lauda, esaltelo e proclamé sò nòm! {{verse|chapter=16|verse=2}}Përchè Nosgnor a l’é un Dé ch’a buta fin a le guere; chiel a l’ha torna portame an sò campament an tra soa gent, a l’ha liberame da mè persecutor.{{verse|chapter=16|verse=3}}Assur a l’é rivà da le montagne dël nòrd, con n’armeja ‘d desen-e ‘d milen-e: sò gran nùmer a stopava ij torent e ij sò sivalié a coatavo ij brich. {{verse|chapter=16|verse=4}}Ij nemis a vorìo deje feu a tut ël pais, passé a fil d’ëspà nòstri giovo, campé për tèra nòstre masnà, ciapé tanme pijàita nòstri fiolin, rapì nòstre fije. {{verse|chapter=16|verse=5}}Nosgnor Onipotent a l’ha dësblàje, an valendze ‘d na fomna! {{verse|chapter=16|verse=6}}Përchè ‘l guerié poderos a l’é pa stàit sversà da ‘d giovo pien ëd fòrsa, e gnanca patlà da fieuj ëd titan, nì d’àut gigant a l’han drocalo, ma Giudita, la fija ‘d Merari: a l’ha dësarmalo con la blëssa ‘d sò visagi. {{verse|chapter=16|verse=7}}Për liberé Israel da l’angossa chila a l’ha chità soa vesta da vìdoa, a l’é profumasse ‘l moro, {{verse|chapter=16|verse=8}}e a l’è coefasse ‘d na coron-a ij cavej; A l’é vestisse ‘d lin për sedùe ‘l nemis. {{verse|chapter=16|verse=9}}Soe sàndole a l’han anciarmà ij sò euj, soa blëssa a l’ha ‘mpërzonà sò cheur e ‘l sàber a l’ha tranciaje ‘l còl. {{verse|chapter=16|verse=10}}Ij Persian a l’han tramblà dëdnans ëd sò corage, e soa fòrsa a l’ha sbaruvà ij Medi. {{verse|chapter=16|verse=11}}E mè pòpol acablà a l’ha bramà fòrt, e j’Assir a son ëstàit sesì dë sparm; ij mè pòver a l’han brajà e lor a son stane bolversà, a l’han crijà fòrt a j’àutri a son scapà. 12 Da pusil a l’han passaje da part a part, tanme disertor a l’han trapassaje con flecie, a son mòrt sota j’armeje ‘d Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=13}}«I andrai a canté a Nosgnor na càntica neuva: Signor, ti ‘t ses glorios e grand, Toa potensa a l’é na maravija, as peul pa vince. {{verse|chapter=16|verse=14}}Che tute toe creature a sio pronte a servite, ti ch'it l’has mach da parlé përchè tut a esista, ti ch'it l’has mandà tò Spìrit për feje. Gnun a peul arviresse a toa paròla. {{verse|chapter=16|verse=15}}Le montagne e ij mar a trambleran su soe fondamenta, ròch e priòch a s’ëslingueran tanme sira, ma coj ch’a l’han tëmma ‘d ti,a podran sempe conté con tò amor. {{verse|chapter=16|verse=16}}Ël përfum agreàbil d’un sacrifissi a l'é bin pòch për ël Signor, la grassa ‘d n’olocàust a l’è pa pro për ti. Ma col ch’a rëspeta Nosgnor a l’avrà na grandëssa duràbla. {{verse|chapter=16|verse=17}}Maleur ai pòpoj ch’a s’àusso contra nòstra gent! Nosgnor Onipotènt a-j castijerà ‘nt ël di dël Giudissi: feu e verm a dvoreran le carn ëd lor, e a brameran ëd dolor për sèmper”. {{verse|chapter=16|verse=18}}Rivà a Gerusalem a son andàit a adoré Nosgnor. A son purificasse, a l’han smonù ëd sacrifissi complet, d’oferte volontàrie e d’àutri don. {{verse|chapter=16|verse=19}}Giudita a l’ha armëttù al templi, tùit ij parament d’Olofernes che ‘l pòpol a l’avìa daje. Ël ridò ch’a l’avìa pijàit da la stansia da let d’Olofernes, tanme oferta sacrà a Nosgnor. {{verse|chapter=16|verse=20}}Për tre mèis la gent a l’ha celebrà la vitòria a Gerusalem aranda dël leu sant dël templ, e Giudita a l’era restà con lor. === Mòrt ëd Giudita === {{verse|chapter=16|verse=21}}Passà coj di, a son tornasne tùit a ca soa. Giudita a l’era tornà a Betulia ‘ndova ch’a l’é andàita anans a vive ant la soa proprietà. Tant che a l’ha vivù soa ‘rputassion a l’é spantiasse për tut ël pais. {{verse|chapter=16|verse=22}}A l’ha avù vàire pretendent ch’a l’avìo maitass ëd mariela. Ma chila a l’ha mai pì vorsù acasesse e gnun òm a l’é mai pì avzinasse a chila apress che sò marì Manasse a l’era mòrt e stàit sotrà con soa gent. {{verse|chapter=16|verse=23}}Giudita a l’é rivà motobon an là d’età. A l’ha mach sempe abità la ca ‘d sò marì fin-a a la bela età ‘d sentessinch ann: anans ëd meuire a l’ha conceduje la libertà a soa sërvanta ; apress a l’é mòrta a Betulia e a l’han sotrala ant ël camp ëd la balma ch’a fasìa da tomba dcò për sò marì. {{verse|chapter=16|verse=24}}La gent d’Israel a l’ha fàit set di ëd deul për chila. Sèmper anans ëd meuire, Giudita a l’avìa distribuì tut lòn ch’a l’avìa an tra ij parent pì davzin ëd sò marì Manasse e ‘d soa pròpia famija. {{verse|chapter=16|verse=25}}Fin-a che Giudita a l’é stàita an vita, e motobin ëd temp apress, mai pì gnun a l’é ancalasne d’anchieté j’Israelita. [[Category:Bibia]] [[Category:Testament Vej]] [[Category:Deuterocanònich]] i4alx2e4ne3gnqdt1p1vwdro2etkl6w 0 5280 34804 34741 2024-10-23T13:52:56Z 93.150.244.16 /* 10. Combatiment contra Apolion */ 34804 wikitext text/x-wiki [[Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin|Artorn]] ---- {{Pelerin}} {{Galin-a}} = 10. Combatiment contra Apolion = Antlora Apolion a l’é s-cionfà ant na flin-a afrosa e a l’ha dit: “Mi i son ël nemis dë sto Prinsi; i l’hai an òdio soa përson-a, soe lege e sò pòpol. I son surtì espress për fete resistensa”. Cristian: “Apolion vard-te bin da lòn ch’it fase, përché mi i stago an sla stra real, an sla via dla santità. Për lòn vard-te bin da lòn ch’it fase!”. Anlora Apolion a l’é butasse pròpi an mes ëd la stra e a l’ha dit: “Ant ësta facenda i l’hai pròpi gnun-e tëmme. Pronte a meuire: i giuro për mia trun-a infernal che ti ‘t faras gnun pass ëd pì. Ambelessì mi it farai rende toa ànima!”. Con lolì a l’ha frandà na flecia anflamà anvers sò pét; tutun, Cristian a l’avìa në scu a la man ch’a l’ha fërmala e parèj ël privo a l’é stàit prevnù. Cristian a l’ha ‘dcò sfeudrà soa spa, përchè a l’ha capì ch’a l’era vnù ‘l temp ëd passé a l’atach. Apolion, tutun, a l’é vnù pì anans frandand ëd flecie contra ‘d sò aversari, tant che Cristian, ch’a sërcava dë schivieje, a l’é restà ferì a la testa, a na man e a ‘n pé. Për lòn a l’é stàit forsà a arculé ‘n pò. Apolion a seguitava a andé anans. Cristian, ch’a l’era fasse corage. a ‘rzistìa con coragi tant coma ch’a podìa e cost combatiment dur a l’ha durà pì che mesa giornà. A sta mira, Cristian, për càusa ‘d soe ferìe a l’era giumai a la fin ëd soe fòrse e a dventava sempe pì fiach. Apollion, parèj, a l’ha profità dl’ocasion, a l’é avzinasse a Cristian e lotand con chiel, a l’ha falo tombé për tèra con un còlp afros. A lolì, la spa ‘d Cristian a l’é volaje via da la man. Alora Apolion a l’ha dit: “Adess i son sicur ëd podèjte massé”. Con lòn scasi a lo crasava a mòrt, tant che Cristian a dësperava ‘d soa vita. Ma, coma Dè a veul, damentre che Apolion a l’era lì lì për arfileje ‘l colp final për buté fin a la vita ‘d cost bon òm, Cristian sùbit a l’ha slongà soa man anvers soa spa e a l’ha ciapala an disend: “Argiojìss pa dzora ‘d mi, mè nemis: cand ch’i tombo mi i m’àusso torna”. Con lòn a l’ha daje na stocà mortal. Cristian, antajass-ne ‘d lòn, a l’ha 'tacalo torna, an disand: “An tute ste ciòse-sì i l'oma completa vitòria gràssie a Col ch'a l'ha vorsune bin<ref>Roman 8:37.</ref>!”. Con lòn, Apolion a l’ha dëspiegà soe ale da dragon e a l’é scapass-ne via, tant che për un pò, Cristian a l’ha pì nen vëddulo. An cost combatiment gnun a podrìa imaginé, a men ch’a l’avèissa vëddulo e sentulo coma ch’i l’hai fàit mi, tùit ij crij e ij braj che Apolion a fasìa për tut ël temp ëd la bataja. Chiel a parlava përdabon coma ‘n dragon! Da l’àutra banda, che ‘d sospir e ‘d gëmm a surtìo dal cheur ëd Cristian! Ma sò moro a l’era cambià ‘d pianta ant un soris d’arlass e sodisfassion cand ch’a l’era ancorzisse ch’a l’avìa an efet ferì Apolion con soa spa a taj dobi. Tutun, lòn ch’a l’era passaje col dì a l’era lë spetacol pì spaventos ch’i l’avèissa mai vëddulo. Parèj, l’ora che la bataja a l’era terminà, Cristian a l’ha dit: “I rendrai grassie ‘d tut cheur a Chiel ch’a l’ha s-ciancame da la boca dël leon, a Chiel ch’a l’ha giutame contra Apolion”. E parèj chiel a l’ha fàit an disand: “Ël gran’ Belzebù, capitan ëd cost demòni, a l’avìa progetà mia ruin-a. A l‘é për lòn ch’a l’ha mandalo feura tut bardà. E chiel, pien ëd zara, ant un leugh anfërnal, a l’ha atacame feros. Ël benedèt Michel, contut, a l’ha giutame, e mi, con la fòrsa dla spa i l’hai falo scapé an pressa. Për lòn, lass-me dé a chiel làuda eterna, e sempe ringrassié e benedì sò nòm sant”. Alora a l’é rivaje na man ch’a l’ha daje chèich feuja dl’erbo dla vita. Cristian a l’ha pijane e amplacane a le ferije ch’a l’avìa arseivù ant la bataja, e sùbit a son varìje. Peui a l’é setasse an col leu për mangé ‘l pan e për bèive da la bota ch’a l’avìo daje anans. Parèj, arpatà coma che adess a l’era, a l’é prontasse për arpijé sò viage. A portava, contut, la spa dësfodrà, për tëmma che ‘n chèich àutr nemis lo atachèissa. Tutun, për tuta cola val, gnun d’àutri a l’avrìa pì mnassalo. == Nòte == <references /> f646ha51uptagnrpmkdxmzuelnve1gx 0 5281 34803 34743 2024-10-23T13:51:33Z 93.150.244.16 /* 11. La Val ëd l’Ombra dla Mòrt */ 34803 wikitext text/x-wiki [[Document dla fej cristian-a/La Stra dël Pelerin|Artorn]] ---- {{Pelerin}} {{Galin-a}} == 11. La Val ëd l’Ombra dla Mòrt == Ore, a la fin ëd costa val, a-i në j’era n’àutra: la Val ëd l’Ombra dla Mort. Cristian a l’avìa dcò da travërsela, përchè la stra ch’a men-a a la Sità dël Cel a passa pròpri da lì. Cost’àutra val a l’é ‘n leu motobin solitari. Ël profeta Geremìa a në fà la dëscrission parèj: “Un gerb pien ëd balatron, na tèra sëcca e scura, un pòst andova ch'a-i passa gnun, e che gnun a veul ësteie<ref>Geremìa 2:6.</ref>”. Ora Cristian a l’avìa trovà lì un pòst fin-a pes che col andova ch’a l’avìa lotà contra Apolion, coma i vëdreve fra ‘n pò. I l’hai vëddù an mè seugn che, cand che Cristian a l’é rivà al bòrd dl’Ombra dla Mort, a l’ha ancontrà doi òm, fieuj ëd coj ch’a l’avìo portaje na descrission cativa dla tèra dla promëssa<ref>Nùmer 13.</ref> e ch’a l’avìo dije ‘d torness-ne andré an pressa. A lor-lì Cristian a l’ha parlaje parèj: Cristian: “Andova ch’i vade?”. J’òm: “André, andré! Vatne andré s’it l’has cara toa vita!”. Cristian: “Ma përchè? Cola ch’a në sarìa la rason?”. J’òm: “Përchè? La rason? Nojàutri i andasìo pròpi për la stra che ti ‘t në ses ancaminate e i soma andàit anans ël pì possibil, ma a na certa mira i l’oma fàit pròpi bin a torné andré. S’i l’avèisso nen falo i l’avrìo nen podù portete costa anformassion!”. Cristian: “Ma chi l’eve-ne ancontrà?”, a l’ha dije Cristian. J’òm: “I j’ero scasi rivà ant la Val ëd l’Ombra dla Mort. An beicand lòn ch’a-i j'era anans, i l’oma vëddù lòn ch’i l’avrìo spetane<ref>“Ti ‘t l’has crasane ant na tan-a ‘d siacal, it l’has quatane con un mantel ëd top” (Salm 44:19); “A-i j'ero 'd coj ch'a vivìo 'nt ël top e 'nt lë scurità pì ancreusa ëd na përzon, fissà con ëd caden-e greve” (Salm 107:10). </ref>”. Cristian: “Ma còs é-lo lòn ch’i l’eve vëddù?”, a l’ha dit Cristian. J’òm: “Vëddù? Cola val midema, ch’a l’é pì scura che 'l caluso: i l’oma ‘dcò vëdduie ij bërgiabau, ij faunèt e ij dragon ëd la tampa. I l’oma sentù an cola val dj’urlament ch’a finìo pi, coma d’un pòpol ch’a sta sota na misèria ch’a peul nen disse, ëd gent ch’a l’é gropà ant l’aflission e ai fer. Dzora ‘d cola val a dzorstan le nìvole dëscoragiante dla confusion. Ëdcò la mòrt a-i dëstend dzora soe ale. Për fela curta: ambelelà fin-a le ròbe pì pcite a son ëspaventose: a-i è gnun órdin qualsëssìa<ref>"Ch’a lo reclama lë scur e l’ombra dla mòrt; che na nivola spëssa a lo quata; che l’ecliss dël di a lo sburdissa! (...) ant na tèra ëd top parèj dël caluso, na region ëd mòrt, d'ombra e confusion, andova che ’l ciàir a l'é tanme lë scurità” (Giòb 3:5; 10:22).</ref>!”. Cristian: “Lolì che vojàutri i dise, mi i l’hai ancora pa vëddulo, ma pròpi costa-sì a l’é la via ch’i l’hai da passeje, cola ch’a men-a a la destinassion desiderà<ref>“Lor a diso pa: 'Andova é-lo Nosgnor, col ch'a l'ha fane monté dal pais d'Egit e ch'a l'ha fane marcé ant ël desert ant un gerb pien ëd balatron, ant na tèra sëcca e scura, pòst andova ch'a-i passa gnun, e che gnun a veul ësteie?” (Geremìa 2:6).</ref>”. J’òm: “Costa-sì a podrìa bin esse toa strà, ma nojàutri i l’oma gnun-a 'ntension ëd pijela”. Parèj a son congedasse, e Cristian, an tùit ij cas a l’é andàit anans, ma a l’avìa ancora la spa dësfeudrà, për tëmma ‘d fé un chèich cativ rëscontr. Anlora i l’hai vëddù an mè seugn che fin-a doa rivava cola val, a j’era a drita un fòss motobin përfond: col-lì a l’é ‘l fòss andova ij bòrgno a l’han ëmnaje d’àutri bòrgno ‘d tute j'époche e lì a son andàit an përdission afrosa<ref>“Tirme fòra dal pautass, fame pa fonghé ‘ncora ‘d pì! Salv-me da coj ch’a m’han an òdio, tirme fòra da coste aque ‘ncreuse. Përmèt nen che le corent am pòrto via, o che j’aque ‘ncreuse a m’angorgion-o, o che la tampa dla mòrt am divora” (Salm 69:14-15).</ref>. Ancora, varda-lì, an sla mancin-a a-i j'era ‘n mojiss motobin arzigos anté che, bele se n’òm bon a-i casca, a riess nen a trové ‘n fond da pogeje ij pé. An col mojiss a l’é tombaie na vira rè David e, sensa dubi, a-i sarìa restà sofocà se a l’avèissa nen tiralo feura Chiel ch’a lo peul fé. Ël senté a l’era ‘dcò lì pitòst ëstrèit, e parèj ël bon Cristian a l’era sogetà a na preuva dura. Lolì a l’era përchè cand ch’a sërcava, ant lë scur, dë schivié ‘l fòss da na banda, a-i j'era l’arzigh d'ësghijé ant la pàuta da l’àutra. E peui, cand ch’a sërcava dë schivié la pàuta, sensa granda atension a l’avìa ‘l risigh ëd casché ant ël fòss. Comsëssìa, chiel a andasìa anans, ma a sospirava amèr, përché, dëdlà dij perìcoj già mensionà, ël senté ambelelì a l’era csì scur che soèns, cand ch’a aussava ‘l pé për andé anans, a savìa nen andova e sù còsa a l’avrìa dovù poselo apress. Apopré a la metà ‘d costa val, i l’hai avù la sensassion che ambelelì a-i fussa la pòrta dl’infern, e, an efet, as trovava pròpi arlongh cola stra-lì. Ore, a pensava Cristian, còsa l’hai-ne da fé? E mincatant fiame e fum a seurtìo an tal abondansa, con d'ësplùe e d’armor oribij (ch’a j’ero ‘d ciòse che Cristian a podìa nen batsje contra con la spa coma ch’a l’avìa fàit anans con Apolion), a l’é stàit forsà a buté via la spa e dovré n’àutra arma, ch’as ciamava “preghiera universal<ref>“Comsëssìa, elevé al Signor, ant lë Spìrit, vòstre preghiere, orassion e sùpliche; vijand con costansa e presentand vòstre 'ntercession an favor ëd tut ël pòpol sant” (Efesin 6:18).</ref>”. A l’é parèj ch’a l’ha crijà: “Nosgnor! It në prego, salva mia vita<ref>““Nosgnor! Salva mia vita!” (Salm 116:4).</ref>!”. Parèj Cristian a l’é andàit anans për un bel tòch. Pura, le fiame mincatant a seguitavo a argionzje. A sentìa ‘dcò ‘d vos dolorose e a corìa anans e andré, tant che ‘d vire a pensava d’esse fàit a tòch o scarpisà tanme la pàuta dla stra. Cola vista afrosa e cole vos dolorose chiel a-j sentìa për vàire mija ‘d fila. E, rivà ch’a l’era ant un leugh anté ch'a pensava essie na companìa ‘d demòni ch’a vnisio anans për ancontrelo, a l’é fërmasse e a l’ha anandiasse a medité sù còsa a sarìa stàit mej da fé. A vire a l’avìa ‘l pensé d’artorné andré, peui a pensava che a l’era giumai rivà a la metà dla val. As n'avisava ‘dcò ‘d coma già a l’avèissa superà motobin ëd perìcoj, e che ‘l privo d’artorné andré a l’era motobin pì grand che col d’andé anans. Parèj a l’ha pijà la decision ëd tiré anans. Pura, coj demòni a-j'ësmijavo ch’as avzinèisso sempe da pì, ma l’ora che scasi a-j'ero adòss, a l’ha crijà con vos fòrta: “I marcerai ant la fòrsa ‘d Nosgnor Dé”. Parèj ij demòni a son tornà andré e a son pì nen fasse sente. Na ròba che i peudo nen lasseme scapé a l’é che i l’hai armarcà che adess Cristian, col povròm, a l’era tombà tant an confusion che a arconossìa gnanca pì soa vos midema, e i son ancorzumne. Giusta cand ch’a l’é rivà a la boca dla tampa ‘d feu, un dij malèfich a l’é avzinassje pian pian e a-j ciosonava vàire bëstëmmie greve e chiel a pensava ch'a rivèisso da soa ment midema. Lolì a l’era ‘n risigh pì grev che qualsëssìa d'àutra còsa ch’avèissa ancontrà anans. Pensé d’avèj bëstëmmià Col che tant a l’avìa vorsuje bin. Pura, s’a l’avèissa dcò podù schivié lolì a lo podìa nen fé. A l’avìa pa la discression dë stopesse j’orìje, nì a savìa da ‘ndoa ch’a vnisìo cole bëstëmmie. Cand che Cristian a l’avìa marcià an costa condission dësconsolà për motobin ëd temp, a l‘ha pensà d’avèj sentù la vos ëd n’òm che a ‘ndasìa anans ëd chiel e ch’a disìa: “Bele s’i dovèissa travërsé na val sombra, i l’avrìa gnun-a tëmma, përchè ti të stas sempe con mi. Toa cana e tò baston am dan sicurëssa<ref>Salm 23:4.</ref>” Peui a l’é restane content, e për vàire rason. Prim, përchè a l’avìa capì che cheidun che pura a l’ha tëmma ‘d Dé a l’era 'n cola val tanme chiel midem. Scond: përchè ch’a l’avìa ‘l sentiment che Dé a fussa con lor, malgré cola condission sombra e trista. Përchè pa lolì a val nen ëdcò për mi? A l’é parèj, bele se, për càusa ‘d col antrap ch’a compagna cost leugh i n’hai pa la përcession<ref>“Vardé: mi i lo sento nen se chiel a ven da mi e 'm n'ancòrzo pa se a passa dëdlà” (Giòb 9:11).</ref>. Ters, përchè a sperava ‘d podeje argionze, për gòde dla companìa ‘d coj lì. A l’é antlora ch’a l’é rivà la ponta dël di. Antlora Cristian a l’ha dit: “A l’ha cambià l’ombra dla mort an matin”. Ore, rivà ch’a l’era la matin, a l’ha vardà andré, pa nen për vëdde, al ciàir dël di, coj ch’a j’ero ij pericoj ch’a l’avìa dovù afronté ant la scurità. Parèj a l’ha vëddù mej ‘l fòss ch’a l’era da na banda e ‘l mojiss ch’a l’era da l’àutra; ëdcò vàire ch’a l’era strèit ël senté ch’a passava an tra coj doi; adess a vëddìa ij bërgiabau, ij faunèt e ij dragon ëd la tampa, ma tuti bin lontan (përchè rivà ch’a l’era l’alba as avzinavo pì nen). Antlora a l’é staje arvelà lòn ch’a l’é scrit: “Chiel a ‘rvela le còse ancreuse dël top e a pòrta a la lus l'ombra dla mòrt<ref>Giòb 12:22.</ref>”. Ora Cristian a l’era motobin comovusse për esse stàit liberà da tùit ij pericoj ëd soa via solitaria, perìcoj che anans a-j fasìo spavent, ma che adess la lus dël di a-j rendìa ciàir. An col moment ël sol a l’é 'lvasse, e costa-sì a l’era n’àutra grassia për Cristian, përché, as ha d'armarché, bele se la prima part ëd la Val ëd l’Ombra dla Mort a fussa arzigosa, tutun costa sconda part ch’a deuvìa ancora përcore a l’era, s’a fussa pro possibil, motobin ëd pì pericolosa. Dal leugh anté ch’as trovava adess, an efet, fin-a a la fin ëd la val, la stra a l’era pien-a d’angasse, trabucèt, insidie e rej ambelessì, tant coma ch’a l’era pien-a ‘d tampe, insìdie, përtus përfond e d’arpar la giù che, s’a fussa stàit ëscur coma ch’a l’era rivà a la prima part dël senté, se chiel a avèissa avù mila ànime, a sarìo stàite tute probàbil campà via. Tutun, coma ch’i l’hai dit, ël sol adess a l’era surtì fòra. Anlora a l’ha dit: “Ël lum ëd Nosgnor a splendriss ‘dzora ‘d mia testa e i peudo marcé 'nt ël top sensa andé a sbate o a ‘ntrapeme<ref>Giòb 29:3.</ref>”. Parèj, sota cost ciàir, Cristian a l’é rivà a la fin ëd la val. Ore, an me seugn, i l’hai vëddù che a la fin dë sta val, për tèra a-i j'era sangh, sënner, ëd còrp mutilà d’òm, e fin-a ‘d pelerin ch’a l’ero passà da lì an precedensa. Mentre che i meditava an sù cola ch’a l’avrìa podù esse la rason ëd tut lolì, i l’hai s-ciairà che un pòch pì anans a-i j'era na balma, anté ch’a-i ëstasìo doi gigant: un as ciamava Papa e l’àutr Pagan. A-i j'ero già là dai temp antich: sò pòdej e tiranìa ‘d lor a l’era tant granda ch’a l’avìo causà ‘d massament sensa fin, përchè ch’a l’avìo butà a na mòrt crudel la bon-a gent che adess a l’era spatarà mòrta an col leugh. Cristian, contut, a l’ha podù passé anans sensa tant ëd perìcol, e lolì a l’ha fame maravija. Pagan a l’era, an efet, mòrt da vàire di. Për lòn ch’a riguarda l’àutr, Papa, bele se ancora a l’era viv, a l’é dventà mat a càusa ‘d soa età e dij colp ch’a l’ha arseivù ant la gioventura. Soa gionture a l’ero rèide e adess a podìa fé pòch da pì che setesse a l’intrada ‘d soa balma, ghignand ai pelerin ch’a passavo e mangiand-se j'onge, përché a podìa pa pì argionzje. Anlora i l’hai vëddù a ‘ndasìa për soa stra; pura, cand ch’a l’ha vëddù col Vejon ch’a l’era setà a la boca dla balma, a savìa nen còsa pensene, dzortut përchè a-j parlava. Bele se a podìa nen andeje dré, chiel a disìa: “Ti ‘t variras mai, fintant che a saran brusà d’àutri coma ti”. Ma Cristian a l’é restass-ne ciuto e a fasìa finta ‘d nen vëdd-lo. Parèj a l’é passaje anans e a l’é nen fasse mal. Cristian a cantava: “Che mond ëd maravije! I peudo pa dì da men-o. Ambelessì i l’hai vëddù motobin d’angossa, ma i son ëstane preservà. Ch’a sia benedì col ch’a liberame! Perìcoj ant ël top, diao, infern e pëccà a l’han ansërciame mentre ch’i stasìo an ësta val. Vera, liasse, tràpole e rej a-i j'ero ans mè senté. I l’avrìa podù restene caturà, angavignà e campà giù. Ma, sicoma ch’i son viv, che Gesù as buta la coron-a an testa”. Ore, damentre che Cristian apijava soa stra, a l’é rivà a na pcita montà, ch’a l’era stàita creà a pòsta, parèj che ij pelerin a podèisso vardé anans ëd lor. Donca, Cristian a l’é andaie e, an beicand anans ëd chiel, a l’ha vëddù Fedel, ch’a përcorìa soa stra midema. Alora Cristian a l’ha dit a vos àuta: “Spetme ‘n moment ch’i rivo, e i marceroma ansema”. Tutun, Fedel an vardand darera, as fërmava pa. E Cristian: “Spetme, spetme ‘n moment ch’i rivo!”, ma chiel a l’ha rëspondù: “Nò, i lo peudo pa, ël vendicator dël sangh a podrìa ciapeme!”. == Nòte == <references /> k09isje04cki3wdba9q007qhr5xpruj 0 5282 34806 34787 2024-10-23T14:01:17Z 93.150.244.16 /* A */ 34806 wikitext text/x-wiki [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà|Artorn]] ---- = Glossari dij vocàboj piemontèis pì dovrà ant la Sacra Scritura an Piemontèis = vt = verb transitiv; vi (verb intransitiv); vr (verb riflessiv); sm (sostantiv masculin); sf (sostantiv feminin); av (averbi); ag (agetiv) int (interiession). == [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/A|A]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/B|B]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/C|C]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/D|D]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/E|E]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/F|F,]] [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/G|G]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/H|H]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/I|I]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/L|L]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/M|M]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/N|N]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/O|O]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/P|P]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/Q|Q]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/R|R]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/S|S]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/T|T]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/U|U]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/V|V]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/Z|Z]] == === A === * '''Abandoné''' (vt): chité. * '''Abdòma''' (sf): pansa. * '''Abim''' (sm): balatron, (bimé: dëstrove) * '''Abité''' (vi): sté 'd ca. * '''Ablì''' (vt) anvité, anciarmé. * '''Abominàbil''' (ag): abominèivol. * '''Abortì''' (vi): sfrasé (mach për le bestie). * '''Abresé''' (sm): compéndi. * '''Abrevor''' (sm): leu dova ch’as boro le bestie. * '''Abrì''' (sm): a la sosta (dal fransèis antich ‘’abrier’’) * '''Abrì''' (vt) scarpenté (dal prelat.BAR/BER cafass,busson, bocc, ch’a gica, brin, bron, bës-cia; opura dal celt. continental: BRINOS bachëtta) * '''Abroghé''' (vt): fé n'abrogassion. * '''Absent''' (sm): insens, uissens, ‘’artemisia absinthium ‘’. * '''Abusesse''' (vr): ecéde, profité. * '''Acablé''' (vt) crasé, fé pì grev e grav. * '''Acampé''' (vi) buté camp, campament. * '''Achit''' (sm) antrodussion, andi (achitesse: sdebitesse). * '''Acrasà''' (ag): premuros. * '''Acropisse''' (vr): coacesse. * '''Acsan''' (sm): cadensa, acentuassion coltural e përsonal dla vos. * '''Adreit''' (sm): sorì, andrit (Turin). * '''Adressé''' (vt): mandé, dirige. * '''Adret''' (ag): àbil, antivist. * '''Adsades/adsadess''' (av): piror, aciades. * '''Afaité''' (vt): costumé, travajé coram e pel. * '''Afann''' (sm): angossa,arlìa. * '''Afarà''' (ag): ross an facia, ciapà da j'afé, confesse. * '''Afel''' (sm): ghignon, amaritùdin, secression ëd la cistifélea. * '''Afesse''' (vr): conformesse, adatesse, costumesse. * '''Afr''' (sm): sbaruv, pau, frisson. * '''Àgass''' (av): a la malaparà. * '''Àghia''' (sf): òja. * '''Agreàbil''' ( av): piasos, ch'agreja. * '''Agrì''' (vi): vnì brusch. * '''Agucé''' (vt): ujé (agucion) për beu o d'àutre bestie. * '''Aidemì''' (int): Nosgnor giùtme!pòr mi!Ammi! Òmmi! * '''Airura''' (sf): laurura. * '''Ajassa''' (sf): berta. * '''Alamar''' (sm): botonera a liassa, cordon d'òr o 'd seda për liassé e angassé (da l'arab: Al-amarah, stòfa avosà). * '''Aleansa/aliansa''' (sf): lega,acòrd. * '''Aliòstra''' (sf): cravëtta 'd montagna. * '''Almanch''' (av): sicura, "për lo men". * '''Alò''' (av): dun-a,an pressa. * '''Alvà''' (sm): ferment. * '''Amanà''' (ag): costumà, (a)faità. * '''Amaritùdin''' (sf): afel, ameror. * '''Ambajà''' (ag): sorprèis, a boca doverta, pa sarà (pòrte, fnestre) * '''Ambarocàire''' (ag m.): rufian. * '''Ambelelà''' (av): pròpi là, an col leu. * '''Ambelelì''' (av): pròpi lì. * '''Ambelessì''' (av): pròpi sì. * '''Ambarboré''' (vt): ambibì ël botal për verifichene la tnùva (dal celt. BORVO:pàuta; barbotin-a: creja ambibìa d'eva). * '''Ambasté''' (vt): buté bast, slé un mul o 'n borich. * '''Ambò''' (inter.): ma si, bò, òhi. * '''Ambonì''' (vt): fé bon, assion dël bateur. * '''Ambòss''' (ag): a pansa mòla. * '''Ambossé''' (vt): sversé, dé 'l gir. * '''Ambòsta''' (sf): gujà, ancreus ëd le doi parmele dle man për cheuje 'd lìquid o d'àutr (vos celt.meridional) * '''Ambreuj''' (sm): confusion, fràuda, trufa, débit (vëdde prov. a. BROLHAR: mësc-é). * '''Amburì''' (sm): boton ëd la pansa. * '''Àmon/Lamon''' (sm): ansin për pësché. * '''Ampacé''' (vt): ampedì, butesse an mes (ossitan:EMPACHAR). * '''Ampërmudé''' (vt): pijé an pèrmua. * '''Ampess''' (av): motobon ëd temp. * '''Àmpola''' (sf): "rubus idaeus",lampon (dal prisco lìgur). * '''Ambrun''' (sm): ambrunì dla matin o dla sèira (dla seren-a). * '''Amprajì''' (vi): fé prà (cfr. savuasienne EMPRAILLI). * '''Amusé''' (vt): fé perde temp, divertì, antraten-e. * '''Anandié''' (vi): ancaminé, dé l'andi, (dësnandié:storné). * '''Anans''' (av): prima, anàit. * '''Anast''' (sm): odorà. * '''Ancalesne''' (vi): avèj corage. * '''Anchërna''' (sf): incision, gravura (cfr. celt. CRINARE: s-ciapé, doverté na filura dzora 'd cheic.sa) * '''Ancheuj''' (av): "hinc hodie" (cfr. fr.a. ENCUI; prov.ANCOI) * '''Anciarmé''' (vt): fé d'ancantament, ablì. * '''Ancorpró''' (av): a l'é pa pòch. * '''Anflé''' (vt): sporché. * '''Angiolivé''' (vt): fé bel,arlegresse (cfr. fr.a. jolif) * '''Anlev''' (sm): scolé. * '''Anorbì''' (vt): sborgné (cfr. fr.a. enorbi). * '''Ansin''' (sm): rampin. * '''Ansitòst''' (av): pitòst. * '''Anslé''' (vt): buté sela. * '''Ant''' (av): an, drinta. * '''Antamné''' (vt): antachì. * '''Antan (d')''' (ag): d'un temp. * '''Antëlmentre''' (av): antërtant, an col moment (cfr. fr.a. entrementiers) * '''Antërdoé''' (vi): esité, ambarassé. * '''Antërpì''' (ag): pìgher, mòl, antorpidì. * '''Antregh''' (ag): tut d'un tòch. * '''Antren/an tren''' (sm): dësgagiura,ant l'at ëd. * '''Anvìa''' (sf): veuja. * '''Anviron''' (sm): dintorn,truch e branca. * '''(A)Parié''' (vr): avèj temp, pronté. * '''Àpia''' (sf): assul,piòla. * '''Apress''' (av): apreu, dòpo, aranda. * '''Arach''' (sm): banastra, rafataja (cfr. fr. med. a rac: tàula a ras). * '''Aranda''' (av): davzin, an brova. * '''Arborin''' (sm): arbussel (cfr. fr.a. arbruisseau,arbroisel). * '''Arcancel''' (sm): cabalestra (arc a balestra). * '''Archinché''' (vt): decoré, vestì (sse) con blaga. * '''Ardriss''' (sm): sistemassion, órdin. * '''Arèj''' (sm): mas-cc ëd la feja, moton (cfr. delf. arei). * '''Arèt''' (ag): atribù 'd n'ersa, rìpid. * '''Asàire''' (sm): brusson,òstria (cfr. Val Pesio alsié: tumel). * '''Arfëstié''' (vt): fé argiojissansa,gòj. * '''Argal''' (sm): don (cfr. fr.a/med. galer: dësmoresse). * '''Argaucé''' (vt): fé sversa. * '''Argiojissansa''' (sf): gòj. * '''Arzan''' (sm): dné. * '''Argin-a''' (sf): regin-a. * '''Arlan''' (sm): ruin-a 'd pianta. * '''Arlëvé''' (vt): pijesse an càrich (arlev: vansoj dël mangé). * '''Arlìa''' (sf): ànsia, fìsima. * '''Armiss''' (ag): vej,frust. * '''Arnos''' (ag): ëd cativ umor, crussià, "artaban". * '''Arosé''' (vt): bagné a marlipen-a, bagnà da la rosà. * '''Arpatesse''' (vr): arpijesse da la mira fìsica ed econòmica. * '''Arsaj''' (sm): tranfi, darié sospir ëd l'angonìa (da anxiam:arlìa,angossa). * '''Arsetà''' (ag): arsis; turinèis: arsiss (as dis dël pan). * '''Arsij''' (sm): smània, asij. * '''Artajor''' (sm): fondiché, salumé, droghista. * '''Articiòch''' (sm): "Cynara scolymus", (da l'àrab: AL-'AROUF). * '''Artrincé''' (vt): tajé,gavé, fé cit (da la variant céltica:TRANCIARE tajé, dëstrùe). * '''Arvangesse''' (vr): vendichesse. * '''Arviresse''' (vr): arvoltesse. * '''Arzenté''' (vt): fé lëssìa sensa sënner: mach con l'eva. * '''Asar''' (sm): rìsigh,privo. * '''Asi''' (sm/pl): utiss. * '''Aspèrges''' (sm): aspersòri. * '''Assemblé/assamblé''' (vt): buté ansema. * '''Assé''' (av): pro. * '''Assul''' (sm): àpia, piolèt. * '''Asté''' (vt/i): sté setà. * '''Asur''' (ag): color dël cel, asul. * '''Atrapé''' (vt): ciapé (con ëd bers, con trabucèt). * '''Aurora''' (sf): alba d'òr. * '''Aùss''' (ag): pontù. * '''Aussé''' (vt): alvé,levé. * '''Autërtant/autertant''' (av): dla minema mzura. * '''Auteur/autura''' (sm): autëssa, brich, colin-a, autin (për le vis, vigna) * '''Avait (a l')''' (av): anans, sté an vardia dë stermà. * '''Avans''' (sm): resta, (v)ansoj, rimanensa. * '''Avié/avèj''' (sm): buss d'avije. * '''Avorté''' (vi): sfrasé. * '''Avosà''' (ag): famos; da confronté con la vos ocitan-a dël Queyras (Dofiné): AVAZAR crijé. * '''Avuj''' (sm): uja. ktvrt182oydt9o32ocljbig91b757dq 0 5283 34812 34802 2024-10-24T06:32:53Z 93.150.244.167 /* B */ 34812 wikitext text/x-wiki [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà|Artorn]] ---- = Glossari dij vocàboj piemontèis pì dovrà ant la Sacra Scritura an Piemontèis = vt = verb transitiv; vi (verb intransitiv); vr (verb riflessiv); sm (sostantiv masculin); sf (sostantiv feminin); av (averbi); ag (agetiv) int (interiession). == [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/A|A]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/B|B]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/C|C]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/D|D]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/E|E]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/F|F,]] [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/G|G]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/H|H]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/I|I]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/L|L]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/M|M]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/N|N]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/O|O]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/P|P]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/Q|Q]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/R|R]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/S|S]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/T|T]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/U|U]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/V|V]], [[La Bibia piemontèisa/Semantica/Glossari dij pì dovrà/Z|Z]] == === B === * '''Babìa/Babija''' (sf): bertavela. * '''Babero''' (sm): agnel cit. * '''Bacan''' (ag): baquaro. * '''Baciass''' (sm): mojiss, pautass. * '''Badò''' (sm):cària. * '''Bagassa'''(sf): meretriss. * '''Bagèt''' (ag): tërcagnù. * '''Bàilo'''(sm): fòta/fota, "lapsus calami". * * Be * Bi * Bo * Bu butbmjota0278dwtps76k2u7g3u5wed