Wikipedia
rwwiki
https://rw.wikipedia.org/wiki/Intangiriro
MediaWiki 1.44.0-wmf.8
first-letter
Itangazamakuru
Ibidasanzwe
Ibiganiro
Umukoresha
Ibiganiro by'umukoresha
Wikipedia
Ibiganiro kuri Wikipedia
Dosiye
Ibiganiro kuri dosiye
MediyaWiki
Ibiganiro kuri MediyaWiki
Inyandikorugero
Ibiganiro ku nyandikorugero
Ubufasha
Ibiganiro ku bufasha
Ikiciro
Ibiganiro ku byiciro
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Puwerito Riko
0
3906
119321
113368
2024-12-19T03:15:28Z
2A02:8440:7152:7CC3:A46C:EBFF:FE4A:482E
119321
wikitext
text/x-wiki
[[File:Flag of Puerto Rico.svg|thumb|250px|<span style="color:grey;">Ibendera rya Puwerito Riko</span>]]
[[File:Puerto Rico (orthographic projection).png|thumb|250px|<span style="color:grey;">Ikarita ya Puwerito Riko</span>]]
[[Dosiye:Relief Map of Caribbean with Puerto Rico in red.png|thumb|ikarita yerekana puerto rico]]
'''Puwerito Riko''' (izina mu [[cyesipanyole]] : ''Estado Libre Asociado de Puerto Rico'' ; izina mu [[cyongereza]] : ''Commonwealth of Puerto Rico'') n’[[igihugu]] muri [[Amerika]].
Porto Rico kele na nsiku ya luyalu ya yandi mosi mpe ba ntuadisi ya yandi mosi ya ke salaka bansiku, ke twadisaka mpe ke zengaka mambu. Kuwakana ti États-Unis kele na nzila ya kimuntu ya insi, mbongo ti lutaninu ya kukabula.
[[Category:Amerika]]
[[Category:Ibihugu]]
gmzme0cblg3btw3c2gt6zd1frh98bxj
Idi Amin Dada
0
4786
119323
112735
2024-12-19T05:06:56Z
CommonsDelinker
88
Removing [[:c:File:Idi_Amin_Dada.jpg|Idi_Amin_Dada.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Krd|Krd]] because: No license since 11 December 2024.
119323
wikitext
text/x-wiki
'''Idi Amin Dada''' (1925 – 16 Kanama 2003)
Idi Amin Dada yayoboye Ubugande kuva 1971kugeza 1979. Dore amazina bamwitaga :
Nyakubahwa, Perezida w’iteka (president a vie), Mareshal, Al Hadj Docteur Idi Amin Dada, Uwatwaye ubwami bw’Abongereza muri Africa cyane cyane muri [[Uganda]], n’andi mazina.
[[Dosiye:Leone Dada 1975.jpg|thumb|Pruzedia Idi Amin Dada]]
Tubibutse ko kuri Id Amin Dada, iri zina Dada ngo ryaba rifitanye isano n’ukuntu yaba yarikundiraga abagore. Ngo bose yabitaga dada, bivuga mushiki mu rurimi rw’igiswayire.
[[Dosiye:The Late Idi Amin Dada's Presidential Car.png|center|thumb|Imodoka ya Idi Amin Dada]]
[[Category:Abagande]]
[[Category:Abaperezida]]
[[Category:Abagabo]]
nrx62k9muxdptpcah1y9jonyr6wb8qt
Umuguruka
0
6662
119324
113147
2024-12-19T05:14:12Z
Real Green Gold Ltd
15052
Uwari warandutse ko umuhunuro n' umuguruka ari bimwe kandi ni ibiti bitandukanye. Twe nka Real Green Gold Ltd turabifite ku butaka bwacu muri Kirehe district, Mushikiri sector, Rwandamuhanga cell, Rutare village on the banks of Rwojya-Cyunuzi marshland.
119324
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Umuguruka_pic.jpg|thumb|Umuguruka ]]
[[Dosiye:Pterygota_alata_var_irregularis_-_Agri-Horticultural_Society_of_India_-_Alipore_-_Kolkata_2013-01-05_2220.JPG|thumb|Umuguruka]]
[[Dosiye:Pterygota alata Blanco2.401.jpg|thumb|332x332px|Umuguruka]]
[[Dosiye:Eiche bei Graditz.jpg|thumb|Umuguruka]]
'''Umuguruka''' cyangwa (izina ry’ubumenyi mu [[kilatini]] ''Pterygota mildbraedii '') ni ubwoko bw’[[igiti]].
Uzwiho kugira igiti kiba kirekire cyane kandi ukabaho igihe kirekire cyane. Uboneka ahantu henshi kandi wihanganira ibihe bitandukanye harimo nk' izuba ry' igihe kirerire, inkongi zabaye mu bihe bitandukanye.
[[Category:Ibimera]]
[[Category:Ibiti]]
lgyc44vaiw5zvnampsrqr8xsrbnt7ys
Akarere ka Gicumbi
0
8406
119310
119200
2024-12-18T13:30:34Z
Ishimwe egan
15046
guhindura inyandiko
119310
wikitext
text/x-wiki
[[File:GicumbiDist.png|thumb|ikarita y'akarere ka Gicumbi]]
[[Dosiye:Kibeho Forest at Nyaruguru District.jpg|thumb|Gicumbi]]
'''Gicumbi''' ni akarere kamwe muri dutanu (5) tubarizwa mu ntara y'Amajyaruguru .Gicumbi iherereye mu burasirazuba bw'iyi ntara .
Mu majyaruguru gahana imbibi n'[[akarere ka Burera]] ndetse n'igihugu cy'[[Ubugande]] ,Iburasirazuba hari uturere tubiri aritwo ; [[Akarere ka Nyagatare|Nyagatare]] ndetse na [[Akarere ka Gatsibo|Gatsibo]]. Mu majyepfo y' ako karere hari akarere ka Gasabo ndetse n'agace gato ka [[Akarere ka Rwamagana|Rwamagana]] ku nkengero z'[[ikiyaga cya Muhazi]] .
Iburengerazuba gahana imbibi n’[[Akarere ka Rulindo]].<ref>http://197.243.22.137/gicumbi7/index.php?id=104</ref>
== Ubuso ==
Akarere ka Gicumbi kahuje uturere twahozeho mbere ya “reforme administrative” ya 2006 twa Rebero, Rushaki, Bungwe, Kisaro n'umujyi wa [[Byumba]] . Akarere ka Gicumbi gafite ubuso bungana na km2 829 burimo Umujyi wa Gicumbi ugizwe na 90,5 km² (imirenge ya Byumba, Kageyo n’Utugari 2 aritwo mu Murenge wa [[Rukomo]] (twa Cyuru na Kinyami). Akarere ka Gicumbi kagabanyijemo Imirenge 21, Utugari 109 n’imidugudu 630.<ref>http://www.gicumbi.gov.rw/fileadmin/templates/document/Akarere_ka_Gicumbi_Inyandiko_mpine__update_of_end_March_2020_.pdf</ref>
[[File:Igishanga.jpg|thumb|Igishanga kimwe mubiri i Gicumbi]]
== Notes ==
<references />
[[Category:Uturere tw’u Rwanda]]
[[Ikiciro:Akarere ka Gicumbi| ]]
tvo8jrk0cmvegx420csou8198i884g5
119311
119310
2024-12-18T14:09:06Z
Ishimwe egan
15046
IMIRENGE Y' AKARERE KA GICUMBI
119311
wikitext
text/x-wiki
[[File:GicumbiDist.png|thumb|ikarita y'akarere ka Gicumbi]]
[[Dosiye:Kibeho Forest at Nyaruguru District.jpg|thumb|Gicumbi]]
'''Gicumbi''' ni akarere kamwe muri dutanu (5) tubarizwa mu ntara y'Amajyaruguru .Gicumbi iherereye mu burasirazuba bw'iyi ntara .
Mu majyaruguru gahana imbibi n'[[akarere ka Burera]] ndetse n'igihugu cy'[[Ubugande]] ,Iburasirazuba hari uturere tubiri aritwo ; [[Akarere ka Nyagatare|Nyagatare]] ndetse na [[Akarere ka Gatsibo|Gatsibo]]. Mu majyepfo y' ako karere hari akarere ka Gasabo ndetse n'agace gato ka [[Akarere ka Rwamagana|Rwamagana]] ku nkengero z'[[ikiyaga cya Muhazi]] .
Iburengerazuba gahana imbibi n’[[Akarere ka Rulindo]].<ref>http://197.243.22.137/gicumbi7/index.php?id=104</ref>
== Ubuso ==
Akarere ka [[Gicumbi Ibiti ibihumbi 12 byatewe mu gukumira isuri n’inkangu|Gicumbi]] kahuje uturere twahozeho mbere ya “reforme administrative” ya 2006 twa Rebero, Rushaki, Bungwe, Kisaro n'umujyi wa [[Byumba]] . Akarere ka Gicumbi gafite ubuso bungana na km2 829 burimo Umujyi wa Gicumbi ugizwe na 90,5 km² (imirenge ya Byumba, Kageyo n’Utugari 2 aritwo mu Murenge wa [[Rukomo]] (twa Cyuru na Kinyami). Akarere ka Gicumbi kagabanyijemo Imirenge 21, Utugari 109 n’imidugudu 630.<ref>http://www.gicumbi.gov.rw/fileadmin/templates/document/Akarere_ka_Gicumbi_Inyandiko_mpine__update_of_end_March_2020_.pdf</ref>
== Imirenge igize akarere<ref>https://www.gicumbi.gov.rw</ref> ==
# Nyamiyaga
# Rutare
# Nyankenke
# Miyove
# Manyagiro
# Rukomo
# Ruvune
# Kageyo
# Byumba
# Mutete
# Muko
# Cyumba
# Rwamiko
# Giti
# Rushaki
# Mukarange
# Bwisige
# Shangasha
#
[[File:Igishanga.jpg|thumb|Igishanga kimwe mubiri i Gicumbi]]
== Notes ==
<references />
[[Category:Uturere tw’u Rwanda]]
[[Ikiciro:Akarere ka Gicumbi| ]]
fgimfje0x3gikkyfavbr8d7onbam1jt
Act of Piracy
0
9316
119317
89004
2024-12-18T23:57:51Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
119317
wikitext
text/x-wiki
'''''Act of Piracy''''' ni filimi yasohotse muri 1988 yakozwe yagati ya [[Amerika]] na South [[Afurika y’Epfo|African]] thriller film iyoborwa na Yohana Cardos na Star Gary Busey, Belinda Bauer na Ray Sharkey<ref>https://www2.bfi.org.uk/films-tv-people/4ce2b7a867b61</ref> . <ref>https://www.allocine.fr/film/fichefilm_gen_cfilm=174702.html</ref> Mugihe bishimira ingendo zidasanzwe muri [[Ositaraliya]], ubwato bwumuryango bufatwa [[Iterabwoba|nabaterabwoba]] . Bazwi kandi nka '''''Barracuda''''' <ref>https://www.senscritique.com/film/Act_of_Piracy/12162115</ref>.
== Umugambi ==
Ted Andrews ( Gary Busey ) yemeje uwahoze ari umugore we Sandy ( Belinda Bauer ) kureka abana babo Mark (Mathew Stewardson) na Tracey (Candicé Hillebrand) bamuherekeza n'umukunzi we Laura Warner (Nancy Mulford) mu rugendo mu bwato bwe buhenze cyane muri [[Ositaraliya]]<ref>{{Cite web |url=https://www.filmiclub.com/movie/act-of-piracy-1988-english-movie |title=Archive copy |access-date=2021-11-12 |archive-date=2021-11-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211112093806/https://www.filmiclub.com/movie/act-of-piracy-1988-english-movie |url-status=dead }}</ref><ref>https://www.themoviedb.org/movie/42292-act-of-piracy</ref>, aho ateganya kugurisha ubwato. <ref>https://www.moviepilot.de/movies/act-of-piracy-piraterie-auf-hoher-see</ref>Icyakora, nyuma yiminsi mike, biragaragara ko Laura ari umunyamuryango w’umutwe w’iterabwoba uyobowe na Jack Wilcox ( Ray Sharkey )<ref>https://www.alamy.com/original-film-title-act-of-piracy-english-title-act-of-piracy-film-director-john-bud-cardos-year-1988-stars-gary-busey-credit-mayor-arts-corporation-productions-album-image207519951.html</ref>, wifuza ko ubwato bwaba ishingiro ry’ibikorwa bye<ref>https://www.mymoviepicker.com/film/act-of-piracy-108474.htm</ref>. Jack afata yacht , nuko ubwa burashimutwa , kandi kubwibyo, Mark na Tracey babikwa nkingwate. <ref>https://www.filmstarts.de/kritiken/174702.html</ref>Hamwe na Sandy, Ted atangira gushakisha Wilcox, no gutabara Mark na Tracey.<ref>https://www.cinematerial.com/movies/act-of-piracy-i98983</ref>
== Abakinnyi ==
* Gary Busey - Ted Andrews
* Belinda Bauer - Sandy Andereya
* Ray Sharkey - Jack Wilcox
* Nancy Mulford - Laura Warner
* Dennis Casey Park - Dennis
* Arnold Vosloo - Sean Stevens
* Ken Gampu - Bunting
* Anthony Fridjohn - Philip O'Connor
* Mathew Stewardson - Mark Andereya
* Candice Hillebrand - Tracey Andereya
* Nadia Bilchik - Maria
* Roly Jansen - Carlos Ortiz
* Gordon Mulholland - Kapiteni Jenkins
* Thoko Ntshinga - Cynthia
* Melody O'Brian - Nadine Andereya
* Brian O'Shaughnessy - Skipper
* Eckard Rabe - Intumwa Harris
* Joe Stewardson - Intumwa Johnson
* Bruce Wentzel - Mate
* Christobel D'Orthez - Karen Daly
* Thys Du Plooy - Ahmed
* Trevor Fish - Kameraman
* Mark Gilbert - Umugabo
* Scott J. Ateah - Teka
* Allen Booi - George Chibanda
* Douglas Bristow - CW Andereya
* John Cardos - Igisonga
== references ==
{{Reflist}}
[[Ikiciro:Filimi]]
[[Ikiciro:Filimi zo muri Amerika]]
[[Ikiciro:Filimi zo muri Afurika y’Epfo]]
2d6xygpawpkfaqmcx7lxnxpm4p9i8lp
Adams Apples
0
9325
119318
109983
2024-12-19T00:07:18Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
119318
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Yvonne Okoro in Purple.jpg|thumb]]
'''''Adams Apples''''' ni urukurikirane rw'amafilime yo muri [[Gana]],<ref>https://newsghana.com.gh/yvonne-okoro-surprises-at-adams-apples-final-premiere/</ref> yakinwe na Yvonne Okoro, Joselyn Dumas, John Dumelo, Naa Ashorkor Mensa-Doku, Anima Misa Amoah, Adjetey Anang, Helene Asante, SoulKnight Jazz, Jasmine Baroudi, Vincent McCauley, Roselyn Ngissah, Fred Kanebi<ref>{{Cite web |url=https://www.ghanafilmindustry.com/yvonne-okoro-in-uk-for-adams-apples/ |title=Archive copy |access-date=2021-11-12 |archive-date=2021-11-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211112160623/https://www.ghanafilmindustry.com/yvonne-okoro-in-uk-for-adams-apples/ |url-status=dead }}</ref>. Urukurikirane rugizwe na firime icumi zerekana amakinamico, azwi ku izina rya "chapters", yakozwe na Ken Attoh kandi iyobowe na Shirley Frimpong-Manso<ref>https://www.africancelebs.com/adams-apple-movie-series/</ref> <ref>https://www.talkafricanmovies.com/adams-apples/</ref>.
Urukurikirane film bukurikira ubuzima mu muryango wa Adam , bakaba bagizwe na Doris Adams (Anima Misa Amoah), umupfakazi wa ikintu KALIMANZIRA umudiplomate, n'abakobwa be batatu; Baaba ( Okoro ), Jennifer ( Dumas ) na Kuukua ( Mensah-Doku )<ref>https://www.nollywoodreinvented.com/2012/10/adams-apples-new-beginnings.html</ref>, berekana uburyo bakemura umuryango wabo utoroshye, ubuzima bw'urukundo, amabanga ya buri muntu, ibinyoma no kwicuza<ref>{{Cite web |url=https://www.peacefmonline.com/pages/showbiz/movies/201105/45713.php |title=Archive copy |access-date=2021-11-12 |archive-date=2021-11-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211112132058/https://www.peacefmonline.com/pages/showbiz/movies/201105/45713.php |url-status=dead }}</ref>. televiziyo drama series, na title kimwe kwerekanwa muri Gashyantare 2013, kandi kuva batangiye airing ku DSTV 's Afurika Magic televiziyo yashyizeho nyuma y'umwaka igice cya cumi cy'urukurikirane rwa firime<ref>https://northsideghshowbiz.wordpress.com/2013/06/19/yvonne-okoro-in-uk-for-adams-apples-omgghana-com/</ref>.
== Abakinnyi<ref>https://carifrique.com/film-adams-apples-ghana/</ref> ==
* [[Dosiye:Jocelyn Dumas.jpg|thumb|joselyne Dumas]]Anima Misa Amoah nka Doris Adams
* Yvonne Okoro nka Baaba Adams Smith
* Joselyn Dumas nka Jennifer Adams
* Naa Ashorkor Mensah-Doku nka Kuukua Adams
* Adjetey Anang nka Albert Amankwah (cyangwa Albert Adams)
* Helene Asante nka Ivy Amankwah (cyangwa Ivy Adams)
* SoulKnight Jazz nka Chris Smith
* John Dumelo nka Denu McCarby
* Jasmine Baroudi nka Michelle
* Vincent McCauley nka Foo
* Fred Kanebi nka Gerald
* Roselyn Ngissah nka Linda
* Fiifi Coleman nka Chidi
* Sesanu Gbadebo nka Eric
== references ==
<references />
[[Ikiciro:Filimi zo muri Gana]]
[[Ikiciro:Afurika]]
[[Ikiciro:Filimi]]
h1zu96dibkbrpp5rggc2e3dbl21cdm6
Pablo César (director)
0
9628
119325
118022
2024-12-19T05:27:20Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
119325
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Pablo_César_director_de_cine.jpg|thumb|right|Pablo Cesar umuyobozi wa filimi.]]
[[Dosiye:Pablo César in La sagrada familia (1988).jpeg|thumb|Pablo Cesar in la sagrada]]
'''Pablo César''' (yavutse 26 Gashyantare 1962) ni umukinnyi wa firime wo muri [[Arijantine]]. <ref>https://vimeo.com/pablocesar</ref> <ref>https://letterboxd.com/director/pablo-cesar-1/</ref> Yagize uruhare muri sinema muri [[Afurika]] akora firime zizwi cyane ''Equinox, Ubusitani bwa Roza'', ''Los dioses de agua'' na ''Aphrodite,''mu bihugu bitandukanye bya [[Afurika]]. <ref>{{Cite web |url=https://www.otroscines.com/nota?idnota=9873 |title=Archive copy |access-date=2021-11-23 |archive-date=2021-11-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211123182655/https://www.otroscines.com/nota?idnota=9873 |url-status=dead }}</ref>
== Ubuzima bwite ==
Yavutse ku ya 26 Gashyantare 1962 i [[Buenos Aires]], muri [[Arijantine]] .<ref>https://www.imdb.com/name/nm1078506/</ref> Ni umwarimu muri Fundación Universidad del Cine Buenos Aires kuva mu 1992. <ref name="filmlinkafrica">{{Cite web |url=https://filmlinkafrica.com/listing/pablo-cesar/ |title=Archive copy |access-date=2021-11-23 |archive-date=2021-11-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211123182656/https://filmlinkafrica.com/listing/pablo-cesar/ |url-status=dead }}</ref>
[[Dosiye:Pablo_César_Salgado_Garrido.jpg|thumb|right|Pablo César]]
== Umwuga ==
Ku myaka 6, César yatangiye gukora urwenya. Hanyuma afite imyaka 10, yanditse kandi asohora akanyamakuru ke ka mbere. Nyuma yaje kuyigurisha ku ishuri ribanza, Champagnat College. Mu 1975, musaza we José María, yamuhaye amashusho yakoresheje cyane. Hanyuma mu 1977, yanditse inyandiko akora firime ngufi. Hagati aho mu 1980, yahawe igihembo cya mbere mu cyiciro cya "Experimental" mu marushanwa ya Rosario Foto-Cine Ateneo kubera filime ye ngufi ''Del génesis'' . Filime ngufi kandi yavuzweho ibihembo byiza byo gutunganya no guhabwa igihembo cya gatatu (nta cyiciro) mubakora amafilime ya Círculo de Mar del Plata hamwe na UNCIPAR. Mu 1983, yakoze filime ''De las caras de los espejos'' maze filime yegukana igihembo cya mbere cya UNICA, Umuryango mpuzamahanga w’amafirime yabatarabigize umwuga murii uwo mwaka.
[[Dosiye:The_Director_of_the_film_THINKING_OF_HIM_Pablo_Cesar,_Co-Producer_Suraj_Kumar,_Aleonora_Wexler_and_Raima_Sen,_at_a_press_conference,_during_the_48th_International_Film_Festival_of_India_(IFFI-2017),_in_Panaji,_Goa_(1).jpg|thumb|right|Pablo César (ari hagati) ari mu irushanwa mpuzamahanga rya sinema ryo mu Buhinde IFFI mu mwaka wa 2017.]]
Azwiho kuba intangarugero mu gutunganya amafilime hagati y’ibihugu byinshi na [[Arijantine]] nka [[Tuniziya]], [[Mali]], [[Bene|Benin]], [[Angola]], [[Etiyopiya]], [[Ubuhinde]] na [[Namibiya]].<ref>https://www.jcctunisie.org/jcc2017/eng/filmsDetail.php?id_film=145</ref> Mu 1991, yakoze filime yamamaye cyane yitwa ''Equinox, the Garden of the Roses'' hamwe na [[Tuniziya]]. Hanyuma mu 1996, yafatanije nu [[Buhinde]] gukora ''Unicorn,'' ''the Garden of the Fruits''. Mu 1998, yakoze firime ''Aphrodite,'' afatanya na [[Mali]].<ref>http://www.spla.pro/file.person.pablo-cesar.18272.html</ref>
Yashyizwe kandi mu nama y'abacamanza mu birori mpuzamahanga bya firime birimo, Amiens (Ubufaransa), Iserukiramuco rya Sinema rya Montreal (Kanada), Kelibia (Tuniziya), Huy (Ububiligi), Hyderabad (Ubuhinde), FESPACO (Burkina Faso), na Villa Carlos Paz. Mu mwaka wa 2012, yari mu ntumwa zajyanye na Perezida wa [[Arijantine]] Cristina Kirchner muri [[Angola]]. Nyuma y’amasezerano y’ubufatanye bw’umuco yashyizweho umukono na guverinoma zombi, César yayoboye filime ''The Water Gods'', ivugwa ko ari yo ya mbere yatunganijwe muri sinema hagati ya [[Arijantine]] na [[Angola]]. <ref>https://www.pagina12.com.ar/diario/suplementos/espectaculos/5-35913-2015-06-27.html</ref> <ref>{{Cite web |url=https://www.todaslascriticas.com.ar/pelicula/los-dioses-del-agua/critica/pablo-suarez |title=Archive copy |access-date=2021-11-23 |archive-date=2021-11-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211123184158/https://www.todaslascriticas.com.ar/pelicula/los-dioses-del-agua/critica/pablo-suarez |url-status=dead }}</ref>
Muri 2018, yayoboye film ''Pensando en él'' . <ref>https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/120916/a-tagore-we-never-knew.html</ref> Iyi filime ishingiye ku mubano uri hagati y’umusizi w’umuhinde watsindiye Nobel witwa Rabindranath Tagore n’umwanditsi wo muri [[Arijantine]], Victoria Ocampo, ubwo basuraga [[Buenos Aires]] mu myaka ya za 1920. <ref>{{Cite web |url=https://www.thecitizen.in/index.php/en/NewsDetail/index/9/12392/Argentinian-Filmmaker-Makes-Movie-on-Tagore-When-Tagore-Met-Victoria-Ocampo-in-1924 |title=Archive copy |access-date=2021-11-23 |archive-date=2020-11-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201106221153/https://www.thecitizen.in/index.php/en/NewsDetail/index/9/12392/Argentinian-Filmmaker-Makes-Movie-on-Tagore-When-Tagore-Met-Victoria-Ocampo-in-1924 |url-status=dead }}</ref>
== Amashusho ==
{| class="wikitable"
!Year
!Film
!Role
!Genre
|-
|1982
|''De las caras de los espejos''
|Director
|Film
|-
|1983
|''Ecce cevitas nostra''
|Director
|Documentary
|-
|1988
|''The Sacred Family''
|Director, writer, producer
|Film
|-
|1991
|''Equinox, the Garden of the Roses''
|Director, writer
|Film
|-
|1994
|''[[:en:Fuego_gris|Fuego gris]]''
|Director, writer, actor, editor
|Film
|-
|1996
|''Unicorn, the Garden of the Fruits''
|Director, writer
|Film
|-
|1998
|''[[:en:Aphrodite,_the_Garden_of_the_Perfumes|Aphrodite, the Garden of the Perfumes]]''
|Director, writer
|Film
|-
|2001
|''Journey Through the Body''
|Executive producer
|Film
|-
|2003
|''Sangre''
|Director, writer
|Film
|-
|2007
|''Hunabku''
|Director
|Film
|-
|2011
|''Orillas''
|Director
|Film
|-
|2014
|''Los dioses de agua''
|Director, writer, producer
|Film
|-
|2016
|''El cielo escondido''
|Director, writer
|Film
|-
|2018
|''El Llamado del Desierto (L'Appel du Désert)''
|Director
|Film
|-
|2018
|''[[:en:Pensando_en_él|Pensando en él]]''
|Director
|Film
|-
|TBD
|''El Día del Pez''
|Director, producer
|Film
|}
== references ==
[[Ikiciro:Afurika]]
[[Ikiciro:Abakinnyi ba firime]]
p6vrv1anos1mugqie10m7nezmirirgg
Green Gicumbi
0
10103
119313
112590
2024-12-18T20:23:58Z
SHEMA bernard
15049
Imyandikire
119313
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Igishanga.jpg|thumb| Ibidukikije bya Gicumbi|160x160px]]
[[Dosiye:Mt Uluguru and Sisal plantations.jpg|thumb]]
'''Green Gicumbi''' ni umushinga watangijwe na reta y'u[[Rwanda Nziza|Rwanda]] ' wo Gushimangira no guhangana n’imihindagurikire y’ikirere mu ntara y'amajyaruguru , ni umushinga w’imyaka itandatu wa leta watangijwe ku wa 26 Ukwakira 2019 na Guverinoma y’u [[Rwanda]], ibinyujije muri Minisiteri y’ibidukikije n’ikigega cy’ibidukikije mu [[Rwanda]] (FONERWA). ukaba ugamije gushimangira no guhangana [[Ingaruka z’imihindagurikire y’ikirere ku buhinzi|n'ihunduka]]<ref>htt://climate change.gov.rw</ref> ry'ikirere mu Karere ka Gicumbi . <ref>https://www.environment.gov.rw/news-detail/rwanda-to-launch-major-green-growth-investment-to-strengthen-climate-resilience-in-gicumbi-district-1</ref> <ref>https://www.greenclimate.fund/project/fp073</ref> <ref>https://www.ktpress.rw/2022/01/green-gicumbi-invests-rwf1-6billion-in-model-village/</ref>
[[Dosiye:Mulindi13.jpg|thumb|Climate exposures in Gicumbi|165x165px]]
== Amavu n'amavuko ==
[[Dosiye:Opaque and mirroring green paddy fields with palm tree.jpg|thumb|163x163px|Ibishanga bitunganyijwe]]
Mu mwaka wa 2018, imibare yavuye mu [[Rwanda]] Isuzuma ry’imihindagurikire y’ibihe hamwe na Raporo Yanyuma Raporo y’igihugu yerekanye ko mu Ntara y’Amajyaruguru, Gicumbi yashyizwe ku mwanya wa mbere mu ngaruka zishobora guterwa n’imihindagurikire y’ikirere mu [[Rwand]]<nowiki/>a. <ref>{{Cite web |url=http://fonerwa.org/greengicumbi/project-background |title=Archive copy |access-date=2022-03-22 |archive-date=2022-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220416192944/http://fonerwa.org/greengicumbi/project-background |url-status=dead }}</ref> <ref>https://www.newtimes.co.rw/news/rwf30-billion-climate-resilience-project-launched-gicumbi</ref> Mu mwaka 2019, guverinoma y'u [[Rwanda]] yakusanyije inkunga ingana na miliyoni 32 z'amadolari y'Amerika mu kigega cy’ibihe by’ikirere kugira ngo ishyire mu bikorwa umushinga witwa "Gushimangira guhangana n’imihindagurikire y’ikirere mu baturage bo mu cyaro cy’u[[Rwanda]]" ryerekanaga umushinga wa Green Gicumbi. Umushinga wakozwe n'ikigega cy'igihugu gishinzwe ibidukikije-FONERWA. <ref name="fonerwa">{{Cite web |url=http://www.fonerwa.org/sites/default/files/2021-06/Green_Climate_Fund_Green_Gicumbi_Information_Note_2019.pdf |title=Archive copy |access-date=2022-03-22 |archive-date=2021-12-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211207084703/http://fonerwa.org/sites/default/files/2021-06/Green_Climate_Fund_Green_Gicumbi_Information_Note_2019.pdf |url-status=dead }}</ref> <ref>https://www.newtimes.co.rw/news/rwf30-billion-climate-resilience-project-launched-gicumbi</ref>Uyu mushinga w'imyaka itandatu wibanda cyane cyane ku kugabanya ingaruka z’imihindagurikire y’ikirere hongerwa ubushobozi bwo kurwanya imihindagurikire , ndetse no kugabanya ingaruka z’imihindagurikire y’ikirere. Uyu mushinga ukorera mu mirenge icyenda igizwe n’imidugudu igera kuri 252 iri mu gice cya Muvumba B kandi ikagenerwa abagenerwabikorwa 150.000 na 380.000 mu buryo butaziguye. Imirenge ikubiye mu mushinga ni Rubaya, Cyumba, Kaniga, Mukarange, Rushaki, Shangasha, Manyagiro, Byumba na Bwisige. <ref>https://mwamba.rw/2022/01/27/green-gicumbi-project-is-expected-to-boost-economic-development/</ref> <ref>https://www.topafricanews.com/2021/06/16/see-25-photos-showing-the-implementation-of-the-green-gicumbi-project-18-months-after-its-launch/</ref>
[[Dosiye:IMG nyarurama.jpg|thumb|Gutera ibiti ni zimwe mungamba zagezweho mukurengera ibidukikije mu Rwanda|159x159px]]
== Ibimaze kugerwa ==
[[Dosiye:Igiti 5123.jpg|thumb|Igiti|160x160px]]
[[Dosiye:Minister Biruta visits Green Fund investments - 25445558145.jpg|thumb|164x164px|Amaterasi]]
Umushinga Green Gicumbi uteza imbere ubuhinzi bwihanganira ingaruka zikomoka ku mihindagurikire y’ibihe binyuze mu guca amaterasi y’indinganire no gutera ibiti n’ibyatsi bivangwa n’imyaka, gusazura amashyamba, kubaka imidugudu y’icyitegererezo hagamijwe gutuza abaturage heza n’ibindi.<ref name=":0">https://igihe.com/ibidukikije/ibungabunga/article/injira-muri-green-gicumbi-umushinga-w-icyitegererezo-mu-kubaka-ubukungu</ref>Muri iki gihe ku bijyanye n’ibicanwa ntibikituvuna. Mbere mu gihe cy’imvura kubona inkwi byaragoranaga ndetse twatemaga amashyamba menshi kandi no kubona ubwatsi bw’amatungo bikagorana. Ubu ubwatsi buraboneka kuko bwatewe mu mirima yacu bityo tukabona n’amase [yifashishwa mu gukora biogaz].<ref name=":0" />Ubu umushinga wa green gicumbi umaze kugera kuri 65% byawo mu gihe kimyaka 6 uzamara .Muguhanaga ni imihindagurikire y'ibihe.[https://www.kigalitoday.com/ibidukikije/ibungabunga/article/green-gicumbi-igiye-gutanga-miliyoni-700frw-ku-bafite-imishinga-irengera-ibidukikije]Hatewe ibiti kuri hegitari 12,000 z’ubutaka bwarinzwe isuri binyuze mu gukora amaterasi y’indinganganire n’amaterasi yikora.Hegitari 4,801 zateweho ibiti bivangwa n’imyaka izindi Hegitari 981 zateweho ibiti bifata ubutaka.Hegitari 40 zateweho ikawa yo ku musozi, yihanganira imihindagurikire y’ibihe inongera umusaruro w’ikawa.Hegitari 50 zateweho icyayi cyo ku musozi, kihanganira imihindagurikire y’ibihe hagamijwe guhangana n’ingaruka ziyikomokaho no kongera umusaruro w’icyayi.[https://www.igihe.com/ibidukikije/article/byinshi-ku-mushinga-green-gicumbi-ukomeje-gukora-itandukaniro-mu-kurengera]Uyu mushinga watangiye gushyirwa mu bikorwa muri Mutarama 2020, ugamije “Kubakira ubudahangarwa abaturage bo mu Majyaruguru no guhangana n’ingaruka zikomoka ku mihindagurikire y’ibihe.<ref name=":0" />Ugabanyije mu bice bine birimo icyo kubungabunga icyogogo cy’umuvumba no guteza imbere ubuhinzi bwihanganira imihindagurikire y’ibihe, kubungabunga amashyamba ku buryo burambye hanagabanywa ibicanwa biyakomokaho, kunoza imiturire yihanganira imihindagurikire y’ibihe no gusangira ubumenyi no kubwinjiza mu mikorere n’imigirire.
== references ==
[[Ikiciro:Rwanda]]
[[Ikiciro:Ibihe]]
[[Ikiciro:Ibimera n’Inyamaswa]]
<references />
[[Ikiciro:Ibidukikije]]
gzfa5urhpxabncof8pdt7sgatvyrorh
Abami b'umushumi
0
13280
119341
114150
2024-12-19T11:20:03Z
197.157.187.20
119341
wikitext
text/x-wiki
Ibyishi n'imigani[[Dosiye:William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) - Song of the Angels (1881).jpg|thumb|444x444px]]
abami b'imishumi ni abami baturutse mu ijuru bitwa [[Ibimanuka]].<ref name=":0">http://wikirwanda.org/index.php?title=Ibisekuru_by%27abami_n%27abagabekazi</ref> <ref name=":1">{{Cite web |url=https://www.imirasire.com/?Amateka-Abami-b-umushumi-n-Abagabekazi-babo-babayeho-mu-Rwanda |title=Archive copy |access-date=2022-10-21 |archive-date=2022-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221021194154/https://www.imirasire.com/?Amateka-Abami-b-umushumi-n-Abagabekazi-babo-babayeho-mu-Rwanda |url-status=dead }}</ref>Bibera aho, ibihe birahita, ibindi birataha. Kera kabaye, bene Muntu bamaze gucura ubwenge, [[Ibimanuka]] birataha, bisubira mw'ijuru, u [[Rwanda]] bisiga biruraze [Gihanga] cya Kazi. Bene Gihanga rero ni bo bitwa Abami b'Umushumi.<ref name=":0" />
Se wa Gihanga, Kazi, yari [[Ibimanuka|Ikimanuka]], ariko yari yarashatse Nyirarukangaga rwa Nyamigezi ya Kabeja, umwami w'Abazigaba, bakaba Abasangwabutaka. Murumva rero ko Gihanga yari "ikivange" cy'abaturutse mw'[[ijuru]] n'abakuriye kw'isi. Abami b'Umushumi nabo bakazakurikirwa n'abitwa Abami b'Ibitekerezo. Ngiyo inkomoko y'Abami b'[[Rwanda|Urwanda]], kandi ni nayo y'Abantu bose.<ref name=":1" /> <ref name=":0" />
= Inkomoko y'izina =
Nk’uko ubushakashatsi bwakozwe bubigaragaza, kubita abami b’umushumi bituruka ku buryo bakuturanyije (barwanye inkundura) mu kurema [[igihugu]] cy’u [[Rwanda]] bahereye ku kantu gato.<ref name=":1" />
Iyo usesenguye usanga neza , usanga aba bami bariziritse umushumi cyangwa se umukanda bivuga ko byabagoye cyangwa se byabaruhije kurema u Rwanda bityo bakurizaho kwita Abami b’Umushumi.<ref name=":1" />
= Urutonde rw'abami b'imishumi n'abagabekazi babo =
[[Dosiye:The Wounded Angel - Hugo Simberg.jpg|thumb]]
1. Gihanga Ngomijana + Nyiragihanga Nyirarukangaga (Umugabekazi wakomokaga mu Zigaba)<ref name=":1" />
2.Kanyarwanda Gahima +Nyirakanyarwanda Nyamususa (Umugabekazi wakomokaga mu Singa)<ref name=":1" />
3. Yuhi Musindi +Nyirayuhi Nyamata (Umugabekazi wakomoka wakomokaga mu Singa)<ref name=":1" />
4. Rukuge +Nyirarukuge (Umugabekazi Nyirankindi (Umugabekazi wakomokaga mu Singa)<ref name=":1" />
[[Dosiye:Inscription at Waldfriedhof Munich 03.jpg|thumb]]
5. Nyarume +Nyiranyarume +Nyirashyoza (Umugabekazi wakomokaga mu Singa)<ref name=":1" />
6. Rumeza + Nyirarumeza Kirezi (Umugabekazi wakomokaga mu Singa)<ref name=":1" />
7. Rubanda +Nyirarubanda Nkundwa (Umugabekazi wakomokaga mu Singa)<ref name=":1" />
8. Ndahiro Ruyange +Nyirandahiro Cyizigira (Umugabekazi wakomokaga mu Singa)<ref name=":1" />
[[Dosiye:Guardian Angel 1900.jpg|thumb|100x100px]]
9. Ndoba Samembe + Nyirandoba Monde (Umugabekazi wakomokaga mu Singa)<ref name=":1" />
10. Nsoro Samukondo +Nyiransoro Magondo ( Umugabekazi wakomokaga mu Singa)<ref name=":1" />
=amateka y'abami b'ibimanuka =
44pg2y6l38pgjl4kh8t8fczttkwitam
Gicumbi Ibiti ibihumbi 12 byatewe mu gukumira isuri n’inkangu
0
14106
119312
111807
2024-12-18T20:00:51Z
SHEMA bernard
15049
Gukosora
119312
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Nefyn marine landslide - coastal erosion as a result of Climate Change - Wales 19 April 2021 16.jpg|thumb|304x304px|Inkangu n' isuri]]
[[Dosiye:Ibiti vyo kumucamo.jpg|thumb|Ishyamba imwe mungamba zo kurwanya inkangu n isuri]]
[[Dosiye:Gabon_Lambaréné_Brousse_03_20191202.jpg|thumb|Inkangu ]]
[[Dosiye:Sapium insigne.jpg|thumb]]
Abakozi ba Komisiyo y’Igihugu y’Uburenganzira bwa Muntu bafatanyije n’abaturage bateye ibiti ibihumbi 12 ku musozi wo mu Murenge wa Cyumba mu Karere ka Gicumbi
[[Dosiye:Isuri.jpg|thumb|Isuri]]
.
== Tumenye Gahunda yo [[Gutera ibiti mu rwego rwo kurwanya Imigindagurikire yikirere|gutera]] ibyo Biti ==
[[Dosiye:Igiti 5123.jpg|thumb|Gutera igiti]]
Igikorwa cyo gutera ibiti cyahuriranye n’Umuganda Rusange usoza Ugushyingo, wabaye ku tariki ya 26 Ugushyingo mu mwaka 2022. Wateguwe ku bufatanye n’Umushinga Green Gicumbi ugamije kubungabunga ibidukikije.Uyu muganda wanahuriranye n’igikorwa cyo gutangiza Icyumweru cy’Uburenganzira bwa Muntu kizarangira tariki 10 Ukuboza 2022.Meya w’Akarere ka Gicumbi yavuze ko bishimiye ibiti byatewe kuko bizabarinda guhura n’inkangu zangiza imirima n’inzu z’abaturage.<ref name=":0">https://mobile.igihe.com/amakuru/u-rwanda/article/i-gicumbi-hatewe-ibiti-ibihumbi-12-mu-gukumira-isuri-n-inkangu</ref>Nyuma y’uyu muganda rusange abayobozi batandukanye banasuye Umupaka wa Gatuna uhuza u Rwanda na Uganda bareba uko abaturage bawuturiye bahabwa serivisi.
[[Dosiye:Gutera_Amashyamba.jpg|thumb|Gutera Amashyamba]]
[[Dosiye:On_a_tree_planting_campaign.jpg|thumb|Gutera ibiti ]]
== Ibyo Abayobozi bakarere ka Gicumbi babivugaho ==
[[Dosiye:Landslide_in_Burundi_Bujumbura,_Burundi.jpg|thumb|inkangu ]]
Ni ibikorwa dushima biza byiyongera ku bindi Leta yaduhaye.Twabikoze ku bufatanye n’Umushinga Green Gicumbi uterwa inkunga na FONERWA aho umaze gusazura amashyamba kuri hegitari zirenga 600 no guca amaterasi y’indinganire na yo agera kuri hegitari zirenga 600; ibi byanahaye akazi abaturage.<ref name=":0" />Guverineri w’Intara y’Amajyaruguru yasabye abaturage kwirinda ibiyobyabwenge no kujyana abana mu mashuri.Yanashishikarije ubuyobozi gukemura ibibazo bitandukanye by’abaturage birimo gukumira no kurwanya igwingira n’imirire mibi y’abana cyane ko byagaragaye ko igwingira ry’abana mu Karere ka Gicumbi riri hejuru.<ref name=":0" />
[[Dosiye:Nyarurama_kicukiro_nyarurama.jpg|thumb|Gutera ibiti ]]
== Amashakiro ==
<center></center>
[[Ikiciro:Ibidukikije]]
[[Ikiciro:Amashyamba]]
acvie8mzwo54hk2e1ld6yvujqdew7h4
Daniel Mensah Kwei
0
15285
119320
93089
2024-12-19T01:37:17Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
119320
wikitext
text/x-wiki
'''Daniel Mensah Kwei''' (wavutse 22 Gashyantare 1976) ni umukinnyi wo gusiganwa ku maguru ukomoka muri Gana. Yarushanwe mu kwiruka metero 4 × 400 mu mikino Olempike yo mu 2000 . <ref>https://www.irishtimes.com/news/world/africa/ghanaian-funerals-themed-coffins-and-dancing-pallbearers-1.4881166</ref><ref>https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Former-MP-s-son-eyes-NDC-position-to-continue-works-of-his-father-1648022</ref><ref>https://variety.com/2022/tv/global/the-smeds-and-the-smoos-trailer-julia-donaldson-sally-hawkins-1235447858/</ref><ref>https://www.cnn.com/2016/10/14/africa/gallery/ghana-coffins-mpa/index.html</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.peacefmonline.com/pages/comment/features/201908/388723.php |title=Archive copy |access-date=2023-03-16 |archive-date=2023-03-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230316095824/https://www.peacefmonline.com/pages/comment/features/201908/388723.php |url-status=dead }}</ref><ref>https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Greater-Accra-NDC-inaugurates-committee-757226</ref><ref>https://globalnews.ca/news/530894/going-out-in-style-fantasy-coffin-makers-of-teshie/</ref><ref>https://ghanasoccernet.com/ghana-transfer-window-deadline-full-list-of-2021-22-ghana-premier-league-transfers</ref><ref>https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Indiscriminate-shooting-at-Ayikai-Doblo-Elders-worried-over-growing-insecurity-as-inhabitants-flee-1281001</ref><ref>https://allafrica.com/stories/201908260514.html</ref>
== Reba ==
{{Reflist}}
[[Ikiciro:Umukinnyi wa Gana]]
kfox89jog884s8qt2ltfs2drxnrvu70
Travis Mutyaba
0
15987
119326
106306
2024-12-19T06:21:42Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
119326
wikitext
text/x-wiki
'''Travis Mutyaba''' (yavutse ku ya 7 Kanama 2005 ) <ref name="Sepuya Agency profile">{{Cite web |title=Sepuya Agency profile |url=http://www.sepuyaincagency.com/player_details/26 |access-date=18 January 2022 |publisher=Sepuya Agency |archive-date=18 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220118183021/http://www.sepuyaincagency.com/player_details/26 |url-status=dead }}</ref> ni umukinniy ukina [[umupira w'amaguru]] uvuka i Nansana [[Ubugande|Uganda]] ukinira ikipe ya SC Villa yo muri shampiyona ya Uganda Premier League ndetse n'ikipe [[Imisambi ya Uganda|y'igihugu ya Uganda]] .
== Umwuga wa ikipe ==
Muri Kanama 2021 Mutyaba yasinye amasezerano yi myaka itatu na ikipe ya Uganda Premier League yitwa SC Villa . <ref name="signs for Sports Club Villa">{{Cite web |last=Isabirye |first=David |date=23 August 2021 |title=Travis Mutyaba: Uganda Cubs play-maker signs for Sports Club Villa |url=https://kawowo.com/2021/08/23/travis-mutyaba-uganda-cubs-play-maker-signs-for-sports-club-villa/ |access-date=18 January 2022 |publisher=kawowo.com}}</ref> Mbere yo gusinyira Villa, yakiniye ikipe y'abato ya Vipers SC na Synergy FC yo muri Futsal Super League, <ref name="Villa sign youngster">{{Cite web |date=23 August 2021 |title=Villa sign youngster Mutyaba |url=https://www.pmldaily.com/sports/2021/08/villa-sign-youngster-mutyaba.html |access-date=18 January 2022 |publisher=pmldaily.com}}</ref> aho yari umwe mu batsinze ibitego byinshi muri shampiyona. <ref name="unveiled at SC Villa">{{Cite web |last=Shero |first=Kamardin |date=23 August 2021 |title=Travis Mutyaba: CECAFA U17 MVP unveiled at SC Villa |url=https://thetouchlinesports.com/travis-mutyaba-cecafa-u17-mvp-unveiled-at-sc-villa/ |access-date=18 January 2022 |publisher=thetouchlinesports.com}}</ref> Ukuboza 2021, bivugwa ko yari amaze gukurura amakipe yo mu [[Ubutaliyani|Butaliyani]] [[Ubufaransa|n'Ubufaransa]] . <ref name="childhood dreams">{{Cite web |last=Bagala |first=Peace Diane |date=16 December 2021 |title=Agent ready to help Travis Mutyaba achieve childhood dreams |url=https://football256.com/50697-2/ |access-date=18 January 2022 |publisher=football256.com |archive-date=18 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220118183227/https://football256.com/50697-2/ |url-status=dead }}</ref>
== Umwuga mpuzamahanga ==
Muri 2019 Mutyaba yari mu ikipe ya Uganda y'abatarengeje imyaka 15 yatsindiye Shampiyona ya CECAFA yabatarengeje imyaka 15 muri 2019 muri Eritereya. Mu mukino wa kabiri w'ikipe yo mu matsinda, yatsinze ibitego bibiri gusa ikipe ye yatsinze na [[Tanzaniya]]. <ref name="brace">{{Cite web |last=Lubega |first=Shaban |date=19 August 2019 |title=CECAFA U15: Travis Mutyaba's brace sinks hard-fighting Tanzania |url=https://www.pmldaily.com/sports/2019/08/cecafa-u15-travis-mutyabas-brace-sinks-hard-fighting-tanzania.html |access-date=18 January 2022 |publisher=pmldaily.com}}</ref> Yongeye gutsinda igitego yatsinze 4-0 kuri [[Kenya]] ku mukino wanyuma kugirango afashe gutwara igikombe. <ref name="Uganda thrashes Kenya">{{Cite web |last=Lubega |first=Shaban |date=30 August 2019 |title=CECAFA U15: Uganda thrashes Kenya to win CECAFA U15 |url=https://www.pmldaily.com/sports/2019/08/cecafa-u15-uganda-thrashes-kenya-to-win-cecafa-u15.html |access-date=18 January 2022 |publisher=pmldaily.com}}</ref> Umwaka ukurikira yagizwe umukinnyi ufite agaciro cyane kuko Uganda yatsindiye muri Shampiyona ya CECAFA yabaterengeje imyaka 17 yo muri 2020 yabereye mu Rwanda. <ref name="signs for Sports Club Villa"/>
Mutyaba yahamagawe mu ikipe nkuru y'igihugu mu mukino wa gicuti na [[Tanzaniya]] afite imyaka 16. <ref name="senior cranes call">{{Cite web |last=Hidula |first=Fred |date=8 December 2021 |title=Travis Mutyaba, Attacking teenager earns senior cranes call |url=https://sportsleo.com/news/2021/12/travis-mutyaba-awaits-senior-cranes-debute/ |access-date=18 January 2022 |publisher=sportsleo.com |archive-date=18 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220118183105/https://sportsleo.com/news/2021/12/travis-mutyaba-awaits-senior-cranes-debute/ |url-status=dead }}</ref> Yakomeje atangira gukinira umukino wa nyuma intsinzi ya 2-0. <ref name="NFT profile">{{Cite web |title=NFT profile |url=https://www.national-football-teams.com/player/84936/Travis_Mutyaba.html |access-date=18 January 2022 |publisher=National Football Teams}}</ref> Muri Mutarama 2022 yongeye guhamagarwa mu mikino itanu ya gicuti n’impande z’ibihugu [[Burayi|by’Uburayi]] na [[Aziya]] ubwo Cranes yagendaga muri [[Turukiya]], [[Irake|Iraki]], na [[Bahirayini]] . <ref name="Friendlies in Europe, Asia">{{Cite web |last=Abdusalam |first=Kigozi |date=3 January 2022 |title=Micho Summons 45-man squad for Friendlies in Europe, Asia |url=https://chimpreports.com/uganda-cranes-micho-summons-45-man-squad-for-friendlies-in-europe-asia/ |access-date=18 January 2022 |publisher=chimpreports.com}}</ref>
=== Imibare mpuzamahanga ===
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan="3" |[[Imisambi ya Uganda|Ikipe y'igihugu ya Uganda]]
|-
! Umwaka
! Porogaramu
! Intego
|-
| 2021
| 1
| 0
|-
| 2022
| 2
| 0
|-
! Igiteranyo
! 3
! 0
|}
{| class="wikitable" style="font-size:85%;"
!Oya
! Itariki
! Ikibanza
! Murwanya
! Amanota
! Igisubizo
! Irushanwa
|-
| 1.
| rowspan="2" | 19 Kanama 2019 <ref name="Uganda stop Tanzania">{{Cite web |date=19 August 2019 |title=Cecafa U-15 Challenge Cup: Mutyaba scores a brace as Uganda stop Tanzania |url=https://www.cecafaonline.com/cecafa-u-15-challenge-cup-mutyaba-scores-a-brace-as-uganda-stop-tanzania/ |access-date=18 January 2022 |publisher=CECAFA}}</ref>
| rowspan="2" | Sitade ya Cicero, [[Asmara]], [[Eritereya]]
| rowspan="2" |Tanzania U15
| align="center" | '''1''' –0
| rowspan="2" align="center" | 2–0
| rowspan="2" | 2019 CECAFA U-15 Shampiyona
|-
| 2.
| align="center" | '''2''' –0
|-
| 3.
| 23 Kanama 2019 <ref name="qualify for semi finals">{{Cite web |date=23 August 2019 |title=CECAFA U-15 Challenge Cup: Rwanda, Uganda qualify for semi finals |url=https://www.cecafaonline.com/cecafa-u-15-challenge-cup-rwanda-uganda-qualify-for-semi-final/ |access-date=18 January 2022 |publisher=CECAFA}}</ref>
| Sitade ya Cicero, Asmara, Eritereya
|Sudani y'Amajyepfo U15
| align="center" | '''4–0'''
| align="center" | 5–0
| 2019 CECAFA U-15 Shampiyona
|-
| 4.
| 30 Kanama 2019 <ref name="Uganda Stop Kenya">{{Cite web |date=30 August 2019 |title=Uganda Stop Kenya to win Cecafa U-15 Challenge Cup in Asmara |url=https://www.cecafaonline.com/uganda-stop-kenya-to-win-cecafa-u-15-challenge-cup/ |access-date=18 January 2022 |publisher=CECAFA}}</ref>
| Sitade ya Cicero, Asmara, Eritereya
|Kenya 15
| align="center" | '''2''' –0
| align="center" | 4–0
| 2019 CECAFA U-15 Shampiyona
|-
| 5.
| 16 Ukuboza 2020 <ref name="Uganda thrash Kenya">{{Cite web |date=16 December 2020 |title=TOP STORIES ZONAL AFCON U-17 QUALIFIERS: Uganda thrash Kenya to storm semis |url=https://www.cecafaonline.com/zonal-afcon-u-17-qualifiers-uganda-thrash-kenya-to-storm-semis/ |access-date=18 January 2022 |publisher=CECAFA}}</ref>
| Sitade Umuganda, [[Umujyi wa Rubavu|Gisenyi]], [[Rwanda|u Rwanda]]
|[[Ikipe yumupira wamaguru yumupira wamaguru muri Kenya|Kenya 17]]
| align="center" | '''4–0'''
| align="center" | 5–0
| 2020 CECAFA U-17 Shampiyona
|-
| 6.
| 22 Ukuboza 2020 <ref name="Cubs Defeat Tanzania">{{Cite web |date=22 December 2020 |title=Uganda Cubs Defeat Tanzania to retain CECAFA U-17 title |url=https://www.cecafaonline.com/uganda-defeat-tanzania-to-retain-cecafa-u-17-title/ |access-date=18 January 2022 |publisher=CECAFA}}</ref>
| Sitade Umuganda, Gisenyi, u Rwanda
|[[Ikipe yumupira wamaguru yigihugu ya Tanzaniya|Tanzaniya 17]]
| align="center" | '''2–1'''
| align="center" | 3-1
| 2020 CECAFA U-17 Shampiyona
|-
| colspan="7" | <small>Iheruka kuvugururwa 18 Mutarama 2022</small>
|}
== Reba ==
{{Reflist}}
[[Ikiciro:Umukinnyi wa Uganda]]
lfe7jbmkzain40buiwghmqksk4f8st0
Septimius Awards
0
16602
119315
104439
2024-12-18T23:53:16Z
2001:4C3C:D400:4300:64AC:3F7A:FEF3:2051
119315
wikitext
text/x-wiki
'''Septimius Awards''' ni umuhango wo gutanga ibihembo ngarukamwaka, uba buri mwaka mu mujyi wa Amsterdam, mu Buholandi.
Ikiganiro nyunguranabitekerezo ku gutunganya amafilime mpuzamahanga no gukorana bizakorwa mugihe cyiminsi ibiri. Ibihembo bizashyikirizwa firime, abayobozi nabakinnyi mu ijoro risoza ibirori. Usibye amafilime yerekanwe, abatoranijwe harimo na firime ngufi, documentaire ndetse na tereviziyo. Umuhango wo gutanga ibihembo uzanyuzwa kuri televiziyo yo mu Buholandi Salto.<ref>{{Cite web |url=http://www.salto.nl/programma/septimius-awards |title=SALTO TV Septimius Awards |via=www.salto.nl}}</ref>
<ref>{{cite web |url=https://vocal.media/journal/oscar-winners-christopher-hampton-and-kevin-willmott-receive-lifetime-achievement-award-at-septimius-awards-2022 |title=Oscar-winnaars Christopher Hampton en Kevin Willmott ontvangen Lifetime Achievement Award bij Septimius Awards 2022 |publisher=vocal.media}}</ref>
[[Dosiye:Septimius Awards 2022 - 52837878578.jpg|thumb|Septimius Awards Theater 2022]]
[[Dosiye:Septimius Awards 2022 - 52836860352.jpg|alt=Septimius Theater 2022|thumb|Septimius Awards Theater 2022]]
[[Dosiye:Septimius Awards 2022 - 52837616564.jpg|alt=Septimius Theater 2022|thumb|Oscar Winner Christopher Hampton - ITA Theater Septimius Awards]]
==Amateka==
Ibihembo bya Septimius byashinzwe na [[Jan-Willem Breure]]. Ibihembo bya mbere bya Septimius byabaye ku ya 6 na 7 Kamena muri 2022 i Amsterdam, mu Buholandi muri ITA Theatre i Amsterdam. Igitabo cya kabiri cyabaye ku ya 25 na 26 Nzeri mu 2023 i Amsterdam.
<ref>{{cite web |url=https://vocal.media/journal/septimius-awards-diversity-in-the-film-industry |title=Septimius Awards - Diversiteit in de filmindustrie? |website=vocal.media}}</ref>
== Ibyiciro ==
Ibihembo bya Septimius bifite ibyiciro 31. Ibyiciro 30 ni amarushanwa naho ibyiciro 1 nibyo bihembo bya Lifetime Achievement Awards. Hano hari ibyiciro bitatu byaciwe numugabane: Umukinnyi mwiza, Umukinnyi mwiza nishusho nziza.
<ref>{{cite web |url=https://filmfreeway.com/SeptimiusAwards |title=Filmfreeway Septimius Awards |website=filmfreeway.com}}</ref>
<ref>{{cite web |url=https://septimiusawards.com/nominees2022/ |title=Septimius Awards 2022 genomineerden en winnaars |website=septimiusawards.com}}</ref>
* Umukinnyi mwiza & Umukinnyi
* Filime nziza cyane
* Inyandiko nziza
* Filime Nziza
* Amashusho meza yindirimbo
* Animasiyo nziza
* Filime Nziza Nziza
* Urukurikirane rwiza
* Umuyobozi mwiza & Producer
* Sinema nziza
* Amashusho meza
== Reba ==
{{Reflist}}
== Amahuza yo hanze ==
* [http://www.septimiusawards.com/ Septimius Awards] (Official Website)
* [https://www.instagram.com/septimiusawards/ Septimius Awards Instagram]
* [https://www.youtube.com/septimiusawards YouTube Channel]
* [https://www.imdb.com/event/ev0036402 Septimius Awards IMDb]
* [https://www.salto.nl/programma/septimius-awards/ TV Salto]
7csdof6wxqdo2q5z7scs743aed1xotr
119316
119315
2024-12-18T23:56:18Z
2001:4C3C:D400:4300:64AC:3F7A:FEF3:2051
119316
wikitext
text/x-wiki
'''Septimius Awards''' ni umuhango wo gutanga ibihembo ngarukamwaka, uba buri mwaka mu mujyi wa Amsterdam, mu Buholandi.
Ikiganiro nyunguranabitekerezo ku gutunganya amafilime mpuzamahanga no gukorana bizakorwa mugihe cyiminsi ibiri. Ibihembo bizashyikirizwa firime, abayobozi nabakinnyi mu ijoro risoza ibirori. Usibye amafilime yerekanwe, abatoranijwe harimo na firime ngufi, documentaire ndetse na tereviziyo. Umuhango wo gutanga ibihembo uzanyuzwa kuri televiziyo yo mu Buholandi Salto.<ref>{{Cite web |url=http://www.salto.nl/programma/septimius-awards |title=SALTO TV Septimius Awards |via=www.salto.nl}}</ref>
<ref>https://vocal.media/journal/the-septimius-awards-vs-the-roman-emperor-septimius-severus</ref><ref>{{Cite web|url=https://elle.ua/stil-zhizni/blog_stil_zhizni/the-septimius-awards-jan-willem-breure-is-breaking-traditional-rules-of-cinema/|title=The Septimius Awards: Jan-Willem Breure is breaking traditional rules of cinema |website=Elle|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://omroepzwart.nl/artikelen/septimius-awards-2024 |title= De Septimius Awards 2024: Een gesprek over inclusie & diversiteit in de filmindustrie|website=omroepzwart.nl| language=nl | publisher=Omroep Zwart}}</ref>
[[Dosiye:Septimius Awards 2022 - 52837878578.jpg|thumb|Septimius Awards Theater 2022]]
[[Dosiye:Septimius Awards 2022 - 52836860352.jpg|alt=Septimius Theater 2022|thumb|Septimius Awards Theater 2022]]
[[Dosiye:Septimius Awards 2022 - 52837616564.jpg|alt=Septimius Theater 2022|thumb|Oscar Winner Christopher Hampton - ITA Theater Septimius Awards]]
==Amateka==
Ibihembo bya Septimius byashinzwe na [[Jan-Willem Breure]]. Ibihembo bya mbere bya Septimius byabaye ku ya 6 na 7 Kamena muri 2022 i Amsterdam, mu Buholandi muri ITA Theatre i Amsterdam. Igitabo cya kabiri cyabaye ku ya 25 na 26 Nzeri mu 2023 i Amsterdam.
<ref>{{cite web |url=https://vocal.media/journal/septimius-awards-diversity-in-the-film-industry |title=Septimius Awards - Diversiteit in de filmindustrie? |website=vocal.media}}</ref>
== Ibyiciro ==
Ibihembo bya Septimius bifite ibyiciro 31. Ibyiciro 30 ni amarushanwa naho ibyiciro 1 nibyo bihembo bya Lifetime Achievement Awards. Hano hari ibyiciro bitatu byaciwe numugabane: Umukinnyi mwiza, Umukinnyi mwiza nishusho nziza.
<ref>{{cite web |url=https://filmfreeway.com/SeptimiusAwards |title=Filmfreeway Septimius Awards |website=filmfreeway.com}}</ref>
<ref>{{cite web |url=https://septimiusawards.com/nominees2022/ |title=Septimius Awards 2022 genomineerden en winnaars |website=septimiusawards.com}}</ref>
* Umukinnyi mwiza & Umukinnyi
* Filime nziza cyane
* Inyandiko nziza
* Filime Nziza
* Amashusho meza yindirimbo
* Animasiyo nziza
* Filime Nziza Nziza
* Urukurikirane rwiza
* Umuyobozi mwiza & Producer
* Sinema nziza
* Amashusho meza
== Reba ==
{{Reflist}}
== Amahuza yo hanze ==
* [http://www.septimiusawards.com/ Septimius Awards] (Official Website)
* [https://www.instagram.com/septimiusawards/ Septimius Awards Instagram]
* [https://www.youtube.com/septimiusawards YouTube Channel]
* [https://www.imdb.com/event/ev0036402 Septimius Awards IMDb]
* [https://www.salto.nl/programma/septimius-awards/ TV Salto]
ft6ao6jpelu0hz7sssfb4i83c6zwwmv
Abafite ubumuga muri Australia
0
17643
119314
119188
2024-12-18T23:48:56Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
119314
wikitext
text/x-wiki
Abafite ubumuga muri [[Ositaraliya|Australia]] (Mu [[icyongereza]]: People with Disability [[Ositaraliya|Australia]]-PWDA) ni umuryango w’igihugu uharanira uburenganzira bw’abafite ubumuga muri [[Ositaraliya]] washinzwe mu 1980 kandi ufite icyicaro i Surry Hills, muri Leta ya New South Wales.
PWDA ni umuryango w’abafite ubumuga (DPO), ufite inama yatowe y’abafite ubumuga, hamwe n’abanyamuryango b’igihugu bafite [[ubumuga]]. PWDA ni umwe mu mashyirahamwe ahagarariwe mu gihugu ureberera abantu bafite [[ubumuga]] muri [[Ositaraliya]]<ref>{{Cite web |url=https://www.dss.gov.au/our-responsibilities/disability-and-carers/program-services/consultation-and-advocacy/national-disability-peak-bodies |title=Archive copy |access-date=2024-01-19 |archive-date=2019-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190319133153/https://www.dss.gov.au/our-responsibilities/disability-and-carers/program-services/consultation-and-advocacy/national-disability-peak-bodies |url-status=dead }}</ref>
== Abahoze ari abaperezida ==
Urutonde rwabahoze ari abaperezida ba PWDA:<ref>https://web.archive.org/web/20021209004446/http://www.pwd.org.au/whoswho.html</ref><ref>https://web.archive.org/web/20101120023455/http://pwd.org.au/staff.html</ref><ref>https://web.archive.org/web/20131021032122/http://pwd.org.au/about-us/our-board-and-staff.html</ref><ref>https://web.archive.org/web/20190227095748/http://pwd.org.au/about-us/our-board/</ref>
* 2002 : Wendy Potter
* 2003–2006 : Heidi Forrest
* 2007–2008 : Robert Farley
* 2009 : Vacant
* 2010–2011 : Jan Daisley
* 2012–2015 : Craig Wallace<ref name=":0">https://web.archive.org/web/20191108061856/https://parlinfo.aph.gov.au/parlInfo/download/media/pressrel/4687836/upload_binary/4687836.pdf</ref>
* 2016–2017 : Bonnie Millen
* 2018–2019 : David Abello
* 2020–current : Samantha Connor<ref>https://us2.campaign-archive.com/?u=9b4dc5c4cde2d6162dcb52396&id=e8a9197c9a</ref>
== Amateka n'intego ==
PWDA yashinzwe mu mwaka wa 1980 ibanziriza umwaka mpuzamahanga w’abafite ubumuga guha ababana n'ubumuga ijwi ryabo bwite. Mu 2002, abanyamuryango ba PWDA bemeje ko PWDA isubirwamo nk’umuryango w’uburenganzira bw’abafite ubumuga n’ubuvugizi. Izina ry'iryo shyirahamwe ryahinduwe riva kuri "Ababana n'ubumuga New South Wales" rihinduka "Ababana n'ubumuga Ositaraliya"<ref name=":1">https://web.archive.org/web/20180504064247/http://www.pwd.org.au/about-us/our-history.html</ref> kugira ngo bagaragaze uyu mwanya mushya ku ya 21 Nyakanga 2003. <ref>https://abr.business.gov.au/AbnHistory/View?id=98879981198</ref> Impamvu nyamukuru zateye impinduka kwari ugushyira PWDA gukora imirimo yibibazo bya politiki y'igihugu.<ref name=":1" />
Hagati ya 2003 na 2006 PWDA yagize uruhare runini mu iterambere ry’amasezerano y’umuryango w’abibumbye y’uburenganzira bw’abafite [[ubumuga]] (CRPD), gutegura inama n’inama n’igihugu hamwe n’abanyamuryango, gutanga ibitekerezo, kwakira amahugurwa, no gushyigikira intumwa kwitabira ibiganiro by’u Komite idasanzwe ya Loni. Binyuze muri uyu murimo PWDA yabonye Impamyabumenyi idasanzwe hamwe n’inama y’ubukungu n’imibereho y’umuryango w’abibumbye.<ref>http://undocs.org/E/2016/INF/5</ref>
Kuva mu 2009, PWDA ikomeje kugira uruhare rukomeye mu gukurikirana ishyirwa mu bikorwa rya CRPD muri Ositaraliya, kandi iri mu itsinda ry’imiryango itegamiye kuri Leta CRPD Shadow Report Group. <ref>https://web.archive.org/web/20181018113557/http://www.daru.org.au/resource/endorse-the-shadow-report-on-the-convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities-crpd</ref> Hamwe n’akazi k’umuryango w’igihugu, PWDA yatangiye imirimo y’iterambere mpuzamahanga muri pasifika kuva mu 2004. <ref>https://sydney.edu.au/arts/our-research/centres-institutes-and-groups/social-justice-network.html</ref><ref>{{Cite web |url=https://crawford.anu.edu.au/rmap/devnet/devnet/db-73.pdf |title=Archive copy |access-date=2024-01-19 |archive-date=2019-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190325055619/https://crawford.anu.edu.au/rmap/devnet/devnet/db-73.pdf |url-status=dead }}</ref>Uyu muryango udaharanira inyungu, utegamiye kuri Leta wasobanuwe nk "umuryango w’igihugu uharanira uburenganzira bw’abafite ubumuga n’ubuvugizi uyobowe n’abafite ubumuga ... [uhagarariye] inyungu z’abafite ubumuga butandukanye. <ref>https://treasury.gov.au/sites/default/files/2019-03/C2016-052_Disabled-Peoples-Organisations-Australia.pdf</ref>
Craig Wallace wahoze ari perezida wa PWDA, <ref>http://www.smh.com.au/federal-politics/political-news/budget-savings-should-not-be-found-at-the-expense-of-australians-will-disabilities-20140307-34bth.html</ref> yashimiwe mu Nteko ishinga amategeko ubwo yeguraga muri Kamena 2016. Depite Jenny Macklin yashimye Wallace uruhare rw’iri shyirahamwe mu guteza imbere gahunda y’ubwishingizi bw’abafite ubumuga no kuzamura "PWDA kuri urwego rw'urwego ruharanira ubumuga ruyobora ".<ref name=":0" />
PWDA yagaragaye kandi itanga ibimenyetso muri [[:en:Royal_Commission_into_Violence,_Abuse,_Neglect_and_Exploitation_of_People_with_Disability|komisiyo ishinzwe abafite ubumuga]] bo muri [[Ositaraliya]] 2019-2020.<ref>https://thenewdaily.com.au/news/2020/10/15/moana-hope-carers-coronavirus/</ref>
== Ibikorwa ==
PWDA itanga serivisi zikurikira:<ref>{{Cite web |url=https://www.intuitbenefits.com/au/family-support/special-needs/community-resources |title=Archive copy |access-date=2024-01-19 |archive-date=2019-10-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191031092021/https://www.intuitbenefits.com/au/family-support/special-needs/community-resources |url-status=dead }}</ref>
* Amakuru ajyanye n'uburenganzira, inama na serivisi zo kohereza kubantu bafite ubumuga na bagenzi babo
* Imfashanyo yigihe gito kugiti cye hamwe nitsinda ryunganira ababana nubumuga na bagenzi babo
* Ubuvugizi bwo kuvugurura ibibazo bishingiye kuri gahunda bigira ingaruka mbi kubantu bafite ubumuga na bagenzi babo
* Guhagararira urwego rwinyungu rugizwe nabafite ubumuga na bagenzi babo muri leta, inganda nimiryango itegamiye kuri leta
* Guhuza urwego rwinyungu rugizwe nabafite ubumuga na bagenzi babo
* Ubushakashatsi n’iterambere bijyanye n’uburenganzira bw’abafite ubumuga hafi y’ibibazo bireba ababana n’ubumuga na bagenzi babo
* Amahugurwa ajyanye n'uburenganzira bw'abafite ubumuga n'uburere ku bafite ubumuga na bagenzi babo, abatanga serivisi, leta n'abaturage. Uyu murimo ushyigikiwe igice ninkunga yinkunga itangwa na leta ndetse na leta zunze ubumwe.<ref>https://apolloinvestment.com.au/ndis-properties/</ref>
== Ihuza ryo hanze ==
* [http://www.pwd.org.au/ People with Disability Australia Ltd]
* [https://www.un.org/disabilities/ UN-Enable Rights and Dignity of Persons with Disabilities]
* [[:en:Disability_in_Australia|Disability in Australia]]
== Indanganturo ==
[[Ikiciro:Ositaraliya]]
[[Ikiciro:Ubumuga]]
[[Ikiciro:Uburenganzira bwa muntu]]
ogc11zcke7spqgukjktgo967kqae39g
Amoko y'abanyarwanda
0
17994
119319
103435
2024-12-19T00:37:05Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
119319
wikitext
text/x-wiki
Mu [[Rwanda]] kuva kera habaga amoko, Amoko yabagaho akaba yari amoko y'umuryango mugali w'abantu batandukanye, nkuko amateka yu '''Rwanda''' abigaragaza, ubusanzwe '''amoko y'abanyarwanda''' yari 18. ariko bivugwa ko yakabaye 19, usibye ubwoko bwazimye burundu aribwo '''Abahondogo''', bari batuye mu Gihugu cy'[[Akarere ka Bugesera|Ubugesera]]. Ibyo bikaba byarabaye ku ngoma y'Umwami w'u [[Rwanda]] Mibambwe II Mutabazi wa II Sentabyo wateye '''NSORO IV NYAMUTEGA,''' Umwami w'Ubugesera hagapfa '''Abahondogo''' Benshi maze nabasigaye biyitirira ubundi bwoko kugirango bakize amagara yabo, ibyo bikaba byarabaye ahagana mu w' 1741 kugeza 1746, ariko niyo usuzumye neza usanga hari ubwoko bwagiye bubyara ubundi. urugero twatangga ni nk''''Abanyiginya''' babyaye '''Abasindi.'''<ref>https://www.kigalitoday.com/umuco/amateka/article/menya-abagesera-ubwoko-bwatangaga-bukanereza-ikibanza-kugira-ngo-cyubakwe#comment</ref>
== Andi Moko aboneka mu Rwanda ==
Andi moko aboneka mu [[Rwanda]], ni amoko y'umuntu uyu nuyu, Umuntu akabyara abamukomokaho bakamwitirirwa, kugeza kubuzukuruza,ubuvivi, n'Ubuvivure. Iyo usuzumye neza usanga buri bwoko yaba ubw''''umuryango mugari''' cyangwa ubw'Inzu usanga ari ubwoko bukomoka ku izina ty'igisekuruza gishyira kera.<ref>{{Cite web |url=http://www.wikirwanda.org/index.php/Amoko_y%E2%80%99Abanyarwanda |title=Archive copy |access-date=2024-02-13 |archive-date=2024-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240213105828/http://www.wikirwanda.org/index.php/Amoko_y%E2%80%99Abanyarwanda |url-status=dead }}</ref> .
Andi moko akaba akomoka ku miterere n'imibereho y''''umuryango''' uyu nuyu. umuryango wiganjemo abantu b'abatunzi bakawuha izina iri niri rikazatinda rikavamo ubwoko, maze umuryango ukennye cyangwa wifashije gahoro gahoro, nawo bakawuha izina bitewe nuko wifashije maze naryo rikazatinda rikavamo ubwoko. icyo twavuga aha nuko amoko y'abanyarwanda atigeze abonekera rimwe ahubwo yagiye ahangwa gahoro gahoro, bitewe nuko '''Igihugu''' cyagiye gikura ari nako kigwiza amaboko.<ref>https://www.igihe.com/umuco/article/iyororoka-ry-abanyarwanda-inkomoko-y-amoko-y-imiryango-migari</ref>
== Inkomoko y'Abanyiginya n'Abasindi ==
'''ABANYIGINYA''' n'ijambo rikomoka ku rurimi rw''''[[Ikinyankore|Urunyankore]]''' aribyo bivuga abantu barambye kubukire n'ubupfura, bishatse kuvuga abatunzi bakera bafite uruhererekane rw'ubutunzi, mu myaka amagana n'amagana, batari abantu bakize vuba cyangwa se abakire babanje kuba abakene (Inkirabuheri), bakaba bari abakire bo muri icyo gihe barambye k'ubukire ndetse mu bwoko buvukamo '''abami,''' abandi bo muri ubwo bwoko badafite ubukire buhagije, ni ukuvuga ibikomangoma bitabashije kugira ubutunzi bwinshi, bakitwa '''ABASINDI''' nka Yuhi I Musindi Bakomokaho ibyo byashoboraga kwerekanako Umusindi w'umukire yashoboraga kuba Umunyiginya, n'umunyiginya w'umukene yashoboraa kuba Umusindi, maze yakongera kugira umutungo uhagije akaba yasubira kuba Umunyiginya. Naho havuye ubwoko bw'Abanyiginya n'Abasindi, gusa iyo ubisuzumye neza usanga bose ari abo Munzu Imwe. y'Abanyiginya, kuko aribo bari bafite Ingoma y'igihugu, kandi nibo Umwami wambere '''Yuhi I Musindi''' akomokamo.
== Inkomoko y'Abatutsi, Abahutu, n'Abatwa ==
Izina abatutsi n'Izina rusange ry'abakomoka kuri Mututsi wari mwene '''Gihanga''' cya Kazi cya Gisa cy Randa rya Marano ya Kobo ka kijuri cya Kimanuka cya Muntu wa Kigwa cya nkuba, ariwe Shyerezo. Abo Bitaga Abatutsi, ni amoko y'abakomoka kuri '''MUTUTSI''' uko ibisekuruza Byabo byanganaga kuko byari byinshi, Dore amwe muri ayo moko y'abakomoka kuri Mututsi.<ref>http://projet-dvjp.net/2019/03/ibimenyetso-20-bigaragaza-ko-hutu-tutsi-na-twa-ari-amoko-ya-politiki/</ref>
I. Abakomoka kuri Serwega rwa Mututsi:
<nowiki>*</nowiki>ABEGA
II. Abakomoka kuri Ntandayera ya MututsI
<nowiki>*</nowiki>ABAKONO
<nowiki>*</nowiki> ABAHA
Aba akaba aribo bitaga '''IBIBANDA''' Bikaba bivuga ubwoko bwavagamo abagabe kazi. kandi bikagaragaza ko abatutsi bari amoko atatu. Noneho abandi bakomoka kuri '''GIHANGA''' batari abo kwa '''MUTUTSI''' nabo bari bafite amoko yabo, ariyo yaya akurikira:
III. Abakomoka kuri Gihanga ABANYIGINYA
<nowiki>*</nowiki>ABASHAMBO
<nowiki>*</nowiki>ABAHONDOGO
<nowiki>*</nowiki>ABATSOBE
Nyuma yaho haza kuziraho ubundi bwoko bw'abakomoka kuri Yuhi I '''Musindi''' bafata izina ry'ubwoko bw'Abasindi kugeza ahasaga mu mwaka 1180 mu [[Rwanda]] hari ayo moko uko ari 8 ayo moko uko ari 8 yaje kwishyira hamwe arema umuryango ukomeye, n'ubuhangange bushingiye k'ubworozi, bw'Inka. icyo gihe kandi zari zimaze kugwira mu gihugu, uwo muryango ntago bawuhaye izina rishya ahubwo bawuhaye irya '''MUTUTSI'''. ahubwo bariha ubundi busobanuro, guhera icyo gihe muwi 1180 izina ry'ubututsi, *(kungoma ya Yuhi I Musindi)nibwo noneho imiryango yari ifite inka nyinshiyatangiye gushaka abashumba n'abazikukira badakomoka muri iyo miryango, abo babonye bakabashakira izina rihabanye niryo bariryo, nyuma yaho haziraho andi moko akomoka kuri iyo miterer igihugu cyari kigezemo.
== Hifashishijwe ==
ser69yucnreq2iu2gxfxp9k89u03iim
Umutozo
0
18293
119328
104399
2024-12-19T07:15:09Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
119328
wikitext
text/x-wiki
<nowiki>'''Umutozo'''</nowiki> ni kimwe mugikoresho cyifashishwaga mu [[Gucunda amata]]. Umutozo ni agakoni gato bakoresha bavuruga amata (Kuvuruga). <ref>{{Cite web |url=https://mukirambi.com/amavuta-yinka-agira-akamaro-mubuzima-bwabanyamulenge/ |title=Archive copy |access-date=2024-04-23 |archive-date=2024-02-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240207152546/https://mukirambi.com/amavuta-yinka-agira-akamaro-mubuzima-bwabanyamulenge/ |url-status=dead }}</ref>
=== Ishakiro ===
8znf44wx9aehdh4b3dy56x9cfdltbk8
Twahirwa Dieudonné
0
19264
119327
117486
2024-12-19T06:24:35Z
InternetArchiveBot
9716
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
119327
wikitext
text/x-wiki
'''Twahirwa Dieudonné''' (yavutse 1988'''),''' ni agoronome winjiye mu buhinzi bwa bw'urusenda akaba ari nawe washinze umushinga [[Gashora Farm PLC]] uherereye mu [[Akarere ka Bugesera|Karere ka Bugesera]] mu [[Intara y'Iburasirazuba]] bw'u [[Rwanda]].<ref>https://www.ktpress.rw/2019/09/rwandan-chili-farmer-lands-500m-deal-with-chinese-firm/</ref><ref name=":0">https://www.howwemadeitinafrica.com/rwanda-chilli-producer-starting-to-crack-the-chinese-market/124779/</ref>
== Amateka ==
Twahirwa mbere yo gutangira uyu mushinga, yakoze igihe gito muri Horizon Sopyrwa mu 2013, aho yamenye ko afite impano n' ishyaka ryinshi mu buhinzi. Yatangiye gukora ubuhinzi bw’imboga z'ubwoko butangukanye mbere yuko yinjira mu buhinzi bw'urusenda. Ubu akorana na bahinzi barenga 10 000 agurira umusaruro w'urusenda kugirango arwohereze mu mahanga.<ref name=":1">https://gashorafarm.com/about-us/</ref><ref name=":0" /><ref>https://afrikta.com/listing/gashora-farm-plc/</ref>
== Amashuri ==
Twahirwa afite impamyabumenyi ya Kaminuza mu bukungu bw’ubuhinzi yakuye muri [[Kaminuza y'u Rwanda|kaminuza yu Rwanda]] na dipolome ya Post-Graduate mu kwihangira imirimo yakuye muri [https://www.regent.edu/ kaminuza ya Regent] (USA).<ref name=":1" />
== Akazi ==
Yabaye umuyobozi wungirije w’urubyiruko rw’u [[Rwanda]] mu ihuriro ry’ubuhinzi (RYAF), n'umuyobozi w’ihuriro ry’ubuhinzi n’ubworozi muri federasiyo y’abikorera mu [[Rwanda]] (PSF). Yahawe hegitari 2000 muri [[Zimbabwe]] kugira ngo yongere ibikorwa by’ubucuruzi birenze u [[Rwanda]] kandi ntahwema gukora kugira ngo agabanye icyuho ku isoko ry'urusenda kandi atange akazi keza ku bahinzi ibihumbi mu rwego rwo kongerera agaciro igihingwa cy'urusenda.<ref name=":1" /><ref>https://rse.rw/media-and-publication/inv/article/gashora-farm-plc-investment-clinic-sme-profile-summary</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.isokorigari.com/rw/kigali/farming-agriculture-ads/gashora-farm-plc |title=Archive copy |access-date=2024-08-26 |archive-date=2024-08-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240826151742/https://www.isokorigari.com/rw/kigali/farming-agriculture-ads/gashora-farm-plc |url-status=dead }}</ref>
== Indanganturo ==
[[Ikiciro:Rwanda]]
[[Ikiciro:Ubuhinzi mu Rwanda]]
[[Ikiciro:Rwiyemezamirimo]]
[[Ikiciro:Akarere ka Bugesera]]
7tu7grchavpar8ehlv2131rzl99fnzp
Oscar Gasana
0
19593
119322
119072
2024-12-19T04:57:07Z
CommonsDelinker
88
Removing [[:c:File:Oscar_Gasana.jpg|Oscar_Gasana.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Krd|Krd]] because: No permission since 11 December 2024.
119322
wikitext
text/x-wiki
'''Oscar Gasana''' (26 Kamena 1951 - 14 Ukuboza 2023) yari [[Rwanda|Umunyarwanda]] w'umushakashatsi n’umwanditsi, wamenyekanye kubera ibikorwa yakoze kw'irwanya ryabaturage ba Bisesero mu gihe cya [[Itsembabwoko ry’u Rwanda ry’1994|jenoside yakorewe abatutsi mu Rwanda muri 1994]] . Gasana afite impamyabumenyi ya dogiteri mu bumenyi ngiro mbonezamubano, yatanze ibitekerezo bye mu kwibuka no gutinyuka kw'abarwanyi barwanyaga interahamwe mu karere ka Bisesero, abishira mu gitabo cye yise Les collines se souviennent bivuga Imisozi iribuka''.'' mu bushakashatsi n’imishinga ye, yatanze ibitekerezo bishya <ref>Oscar Gasana, ''A typology of theoretical approaches to the study of Rwandan Tutsi genocide'', ''Journal of Aggression, Conflict and Peace Research'', vol. 8, no. 4, 1 Mutarama 2016, pp. 258–268 (ISSN 1759-6599, DOI: 10.1108/JACPR-12-2015-0204, https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/jacpr-12-2015-0204/full/html?skipTracking=true, wasuwe ku wa 2 Ukuboza 2024)</ref> ku mateka ya jenoside, agaragaza imbaraga n’imitunganyirize y’abo barwanyi mu gihe cyo kurimbuka, anagaragaza uruhare rw'amahanga mpuzamahanga muri icyo gihe cya jenoside.
== Ubuzima bwe ==
Oscar Gasana wavukiye i Mpembe, mu karere ka Karongi mu Rwanda. Yavuye mu gihugu cye kavukire ajya mu buhungiro muri 1959 ubwo ihohoterwa rishingiye ku moko ryatangiye kugaragara cyane. Yahunze ajya mu gihugu cya Congo, aho yakomereje amasomo ye abanza, ayisumbuye, ndetse n’ay’ikaminuza i Bukavu . Nyuma yaho, yakomeje urugendo rwe rw’uburezi muri Addis Abeba no i Londres.
Muri 1994, ubwo [[Itsembabwoko ry’u Rwanda ry’1994|jenoside yakorewe abatutsi mu Rwanda]] yabaga, yabikurikiraniye ari mu mahanga. Ibyo byamuremereye u mutima cyane, bituma yegura ku mwanya we w’Umuyobozi ushinzwe n’itangazamakuru n'imurika mu Kigo Nyafurika cy’ubushakashatsi bushingiye ku bikorwa no ku myigishirize y’iterambere ry’imibereho y’abantu, cyari gishyigikiwe n’Inama y’Ubukungu n’Imibereho y’Abaturage y’Umuryango w’Abibumbye (ECOSOC).
Ageze muri Kanada muri 1995, Gasana yakoze impamyabumenyi ihanitse muri tewolojiya y’abashumba mu kigo cya Dominikani i Montreal. Mu 2000 yimukiye i Gatineau aho yigishaga igifaransa urubyiruko kandi akangurira abantu kumenya bijyanye na jenoside y'abatutsi binyuze mu nama <ref>''Conférence Mr Oscar Gasana – 20th commemoration of the genocide against Tutsi 2/2 Ottawa Canada'', https://www.youtube.com/watch?v=sAR5gwF4_lQ<nowiki/>(1 Mata 2015, 154:58 min), wasuwe ku wa 2 Ukuboza 2024.{{Lien vidéo|titre=Conférence Mr Oscar Gasana 20th commemoration of the genocide against Tutsi 2/2 Ottawa Canada|url=https://www.youtube.com/watch?v=sAR5gwF4_lQ|date=2015-04-01|consulté le=2024-12-02|auteur=JASTUDIO360|durée=154:58}}</ref> no mu nyandiko <ref>Vern Neufeld Redekop, ''Implication of Religious Leaders in Mimetic Structures of Violence: The Case of Rwanda'', ''Journal of Religion & Society. Supplement'', vol. 2, 2005, p. 117 (ISSN 1941-8450, [https://ixtheo.de/Record/1798306697 soma hano], wasuwe ku wa 10 Ukuboza 2024)</ref> . Muri icyo gihe kandi, yyifatanyije n’umuryango w’Abanyarwanda baba muri Gatineau-Ottawa, maze agira uruhare mu gushinga Humura, <ref>Ishyirahamwe rya [https://www.humura.ca/about HUMURA]</ref> ishyirahamwe ry’abarokotse Jenoside yakorewe Abatutsi, aho yabaye umuyobozi waryo imyaka myinshi.
Muri 2005, yabonye impamyabumenyi ihanitse mu bushakashatsi bw’amakimbirane muri kaminuza ya Saint Paul, imuha uburyo bwo kwinjira muri guverinoma ya Kanada nk’umwitozo wo gukemura amakimbirane <ref>{{Cite web |last=Government of Canada |first=Innovation |date=2021-05-26 |title=Ombud for Mental Health and Employee Well-Being |url=https://ised-isde.canada.ca/site/plans-reports/en/ombud-mental-health-and-employee-well-being/ombud-mental-health-and-employee-well-being#s11 |access-date=2024-12-09 |website=ised-isde.canada.ca}}</ref> muri minisiteri zitandukanye kugeza igihe yagiye mu kiruhuko cy'izabukuru muri Mutarama 2022.
=== Ibikorwa by'Ubushakashatsi n'Ibitabo Yanditse ===
Mu rwego rwa dogiteri ye mu bumenyi ngiro mbonezamubano muri kaminuza ya Québec muri Outaouais, Gasana akora ubushakashatsi kw'irwanya ryakozwe yabereye i Bisesero, akarere kibasiwe cyane n’ihohoterwa ryo mu 1994 mugihe cya jenoside. Igitabo cye cy’impamyabumenyi, <ref>{{Cite web |title=Une soutenance de thèse réussie au doctorat en sciences sociales appliquées {{!}} Université du Québec en Outaouais |url=https://uqo.ca/nouvelles/6311 |access-date=2024-12-09 |website=uqo.ca |language=fr}}</ref> yise, 'Imisozi yateraga amabuye - Kurwanya itsembabwoko ryabereye i Bisesero (mu Rwanda)', yahawe ishimwe ry’indashyikirwa n’umuyobozi wa kaminuza.
Ubu bushakashatsi bwaje kuvamo igitabo cye ''les collines se souviennent'', cyasohotse mu 2019 cyanditswe n’inzu y’ibitabo Izuba. <ref>{{Cite web |title=Les collines se souviennent |url=https://izuba.org/boutique/izuba/essais/les-collines-se-souviennent/ |access-date=2024-12-09 |website=Izuba Édition |language=fr-FR}}</ref> Itangizwa ryicyo gitabo muri 2019 ryahuriranye no kwibuka ku nshuro ya 25 jenoside y'abatutsi mu Rwanda muri 1994, kandi umushinga wo kugishyira ku mugaragaro wabereye i [[Kigali]] <ref>{{Cite web |last=Kwibuka |first=Eugene |date=2019-06-21 |title=Bisesero resistors embody values to protect human lives, says author Oscar Gasana |url=https://www.newtimes.co.rw/article/167502/News/bisesero-resistors-embody-values-to-protect-human-lives-says-author-oscar-gasana |access-date=2024-12-09 |website=The New Times |language=en}}</ref>, Gatineau na Montreal .
Iki gitabo gitanga imyumvire mishya mu gusobanukirwa itsembabwoko ry’abatutsi no mu kwerekana ubutwari bw’abaturage ba Bisesero igihe bahanganye n’ibitero by'interahamwe. Cyongera kandi gutanga isesengura ry’uruhare rw’amahanga, cyane cyane ku bijyanye Operasiyo Turquoise, yari iyobowe n’Ubufaransa. Itanga isesengura ryimbaraga zabaturage ba bisesero ninshingano mpuzamahanga murwego rwa jenoside.
=== Imishinga Yakurikiyeho ===
Muri 2022, nyuma y'imurika ry'umwihariko <ref>{{Cite web |date=2024-05-16 |title=Résistance des Tutsi de Bisesero : Un exemple de dignité humaine |url=https://fr.igihe.com/Resistance-des-Tutsi-de-Bisesero-Un-exemple-de-dignite-humaine.html |access-date=2024-12-02 |website=IGIHE |language=fr-FR}}</ref> ry'gitabo, Gasana yagarutse mu Rwanda gutegura umushinga w'ikiganiro cy'amashusho kijyanye n'irwanya ryabereye Bisesero, afatanyije n’umunyamakuru w’Umufaransa Ygal Egry. Intego yabo yari ukwerekana aya mateka y’ubutwari budasanzwe ku mashusho, kugira ngo bageze ubu butumwa ku bantu benshi kandi barusheho gukomeza umurage yatangiye mu gitabo cye ''les collines se souviennent''. Nubwo uyu mushinga utabashije kurangira kubera urupfu rwe <ref>{{Cite web |title=Avis de décès - Gasana, Oscar |url=https://www.cfo.coop/avis-de-deces/oscar-gasana-252610/ |access-date=2024-12-10 |website=www.cfo.coop |language=fr}}</ref> mu Kuboza 2023, umuryango we wiyemeje gukomeza iki gikorwa mu rwego rwo kumwibuka no gukomeza umurage we.
=== Umurage no kumenyekana ===
Igihe cyo kwibuka ku nshuro ya 30 muri 2024, i Kigali hateguwe ihuro y’ubuvanganzo <ref>🔴 ''Rencontre Littéraire: Les Collines se souviennent'', Kwibuka Rwanda (15 Gicurasi 2024, 126:45 min), wasuwe ku wa 2 Ukuboza 2024.</ref> mu rwego rwo guha icyubahiro Gasana, ihuza abanyabwenge, abanyamateka n’abacitse ku icumu, kugira ngo bishimire imyiragaragambyo ya Bisesero kandi baganire ku masomo bakuye kw'irwanya ryagaragaye Bisesero. Ibikorwa bye bikomeje guhindura ibitekerezo ku kwibuka, kwihangana n'ubutabera imbere ya jenoside.
== Ibitabo ==
* 2019, ''Imisozi Iribuka.'' ''Abacitse ku icumu rya Bisesero bavuga uko barwanyije interahamwe.'' [https://www.izuba.info/les-collines-se-souviennent,022.html?lang=fr Izuba Edition]
=== Ubwandisti ===
* '''(2016)''', Oscar Gasana, ''A Typology of Theoretical Approaches to the Study of Rwandan Tutsi Genocide''. ''Journal of Aggression, Conflict and Peace Research'', vol. 8, no. 4, pp. 258–268. (''Ubwoko bw’Imbonerahamwe y’Imyigishirize mu Bushakashatsi ku Jenoside yakorewe Abatutsi mu Rwanda.'') [https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/jacpr-12-2015-0204/full/html https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/jacpr-12-2015-0204/wuzuye/html]
* '''(2007)''', Oscar Gasana na Redekop, ''Implication of Religious Leaders in Mimetic Structures of Violence: The Case of Rwanda''. ''Journal of Religion & Society'', pp. 117–137. (''Uruhare rw’Abayobozi b’Amadini mu Miterere y’Ihohoterwa Rishingiye ku Kwisubiramo: Urugero rw’u Rwanda.'')
== Amahugurwa yo gusoma ibijyana na Gasana Oscar ==
* [https://ustpaul.ca/en/social-reconciliation-just-peace-and-development-research-group/members/ Abagize Ubwiyunge Bwabaturage, Amahoro Gusa, nitsinda ryubushakashatsi bwiterambere]
* [https://livingarchivesvivantes.org/oscar-gasana/ Ububiko bwibutsa ubuzi,a]
== Inyandiko n'inkomoko ==
<references />
{{Portail|Rwanda}}
[[Ikiciro:Itsembabwoko ry’u Rwanda ry’1994]]
[[Ikiciro:Jenocide yakorewe abatutsi mu 1994]]
[[Ikiciro:Umwanditsi]]
[[Ikiciro:Ubutabera]]
8gx1ee4lmjv131zhveoztu8z43i092h
Kunywana
0
19629
119339
119289
2024-12-19T11:02:38Z
TUYISHIME Eliane
15019
KUNYWANA
119339
wikitext
text/x-wiki
Kunywana ni umuhango wakorwaga n'Abanyarwanda mu gihe cyo hambere , aho abawukoraga babaga bashaka kunga ubumwe , cyangwa se kuba inshuti nyanshuti. bakaba barawukoraga umwe anywa amaraso y'undi. kandi kikaba cyaraziraga ko abanywanye bahemukirana, kuko uwahemukiraga undi igihango cyaramusemaga, agapfa nabi cyane<ref>https://ar.umuseke.rw/umuhango-wo-kunywana-wakorwaga-ute.hmtl</ref>
[[Dosiye:Pot de bière locale dans un marché moderne.jpg|center|thumb|458x458px|''Kunywana'']]
== UKO UWO MUHANGO WAKORWAGA ==
Iyo umuntu yajyaga kunywana n'undi , yarabanzaga agashaka icyuma n'ifu y'amasaka n'ikibabi cy'umuko,yamara kukibona agasezerana n'uwo bazanywana isaha n'umunsi bazahurira, wagera bakazana ikirago bakakicaraho.<ref>https://ar.umuseke.rw/umuhango-wo-kunywana-wakorwaga-ute.hmtl</ref>
Ubanywanisha yafataga icyuma agaca ururasago ku nda z'Abanywana , amaraso akayatega ikibabi cy'umuko, akenda(akazana) ifu akayitoba muri ya maraso , yarangiza agaha abanywana bakanywa.<ref>https://ar.umuseke.rw/umuhango-wo-kunywana-wakorwaga-ute.hmtl</ref>
Ubatongera akenda icyuma akagikubira mu kiganza agira ati:“Ndabateranyije,uzahemukira undi,cyangwa agahemukira uwo bava inda imwe, cyangwa inshuti ye, igihango kizamwice.”<ref>https://igihe.com/umuco/article/uko-umuhango-wo-kunywana-wakorwaga-mu-rwanda</ref>
Nuko bakazana icyuma cyogosha, utongera ati: “Iyi ni kimwa, uramutse uhemukiye munywanyi wawe, kimwa ikagutuka ku rubyaro no ku matungo no ku myaka, urahinga ntiweza, urahaha nturonka; uramutse umuhemukiye kimwa ikakubuyereza hose.”
Utongera akongera agatongera undi,yarangiza abanywanye bagahagurutswa aho bicaye umwe amaze guha undi ikintu: inka cyangwa ihene cyangwa isuka.
Kirazira ko bahaguruka ari nta cyo bahanye kandi bahagurukira rimwe bombi, ntawe utanze undi.<ref>https://igihe.com/umuco/article/uko-umuhango-wo-kunywana-wakorwaga-mu-rwanda</ref>
Abanywanye bazira guhemukirana, bazira kugirirana inabi iyo ari yo yose. Uhemukiye undi igihango kiramwica, kandi imipfire ye ni ugupfa yatumbye. Kirazira no kurahira igihango ibinyoma, kuko cyamwica. Uhemukiye undi aramuhongera, ngo aticwa n’igihango.
==== ISHAKIRO ====
i6c97h218812r493a2ix2fgvnbsjotb
Pariki y’Ibirunga mu rwanda
0
19631
119329
119297
2024-12-19T08:47:06Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
ikirunga cya Muhabura kiboneka muri pariki y'ibirunga
119329
wikitext
text/x-wiki
Pariki y’Igihugu y’Ibirunga, ibarizwa mu Majyaruguru y’u Rwanda. Iyo Pariki ifatiye benshi runini kuko uretse kuba Abanyarwanda bayivomamo ubukungu buturuka ku byiza nyaburanga biyibamo, ni n’isoko y’ibyishimo ku banyamahanga batari bacye bayisura ngo birebere bimwe mu bigize urusobe rw’ibinyabuzima rwaho<ref>https://www.kigalitoday.com/ubukerarugendo/pariki/article/menya-byinshi-kuri-pariki-y-ibirunga-icumbikiye-ingagi-utasanga-ahandi</ref>
== IMITERERE YA PARIKI Y'IBIRUNGA ==
[[Dosiye:Mountain gorilla (Gorilla beringei beringei) female eating root.jpg|thumb|ingagi zigaragara muri pariki yibirunga]]
Pariki y'ibirunga igizwe n'inyamanswa ziyibamo ndetse ni birunga bitandukanye.
pariki yibirunga kandi ifite hotel yakiriramo abaje kuyisura kandi itanga service nziza.
Pariki y’Igihugu y’Ibirunga ifite ubuso bwa Km2 450, buhuriweho n’ibihugu nk’u Rwanda, RDC na Uganda yaje kwiyongeraho nyuma. Muri ubwo buso bwose, mu mwaka w’1958 u Rwanda rwonyine rwari rwihariye Km2 338, ariko uko imyaka yagiye ishira, ubuso bwagiye bugabanuka bitewe n’uko abantu bayadukiriye, batangira gutema amashyamba, gushimuta inyamaswa no gutura mu bice byayo.
Pariki y’Igihugu y’Ibirunga ikora ku birunga bitanu by’u Rwanda ari byo: Kalisimbi, Bisoke, Sabyinyo, Gahinga na Muhabura. Inyamaswa n’ibimera biyibarizwamo, bigenda bitandukana bitewe n’ubutumburuke cyangwa imiterere yorohereza buri kinyabuzima cyaho kuhaba nta nkomyi.
Nk’ubu iyo Pariki ifite igice cy’ishyamba ry’imisozi migufi, icyakora igice cyaryo kinini cyo gihingwa n’Abaturage. Uhereye kuri metero 2400 na 2500 z’ubutumburuke, habarizwa ishyamba ryo mu bwoko bwa Néoboutonia. Ku butumburuke bwa metero 2500 kugeza kuri 3200 ni ishyamba ry’Urugano ryihariye 30% by’ubuso bwa Pariki yose.
[[Dosiye:View of Muhabura Volcanoe in Kinigi sector, Musanze district, Rwanda afar from Volcanoes Park.jpg|thumb|ikirunga cya muhabura kiboneka muri pariki y'ibirunga]]
Uko ubutumburuke bugenda buzamuka, ni nako muri iyi Pariki hagaragara amoko atandukanye y’amashyamba arimo ibiti kimeza, ibyatsi n’ibindi bimera by’amoko atandukanye bigenda birushaho kuba bigufi uko byegera buri gasongero k’ikirunga, kugeza ubwo ku dusongero twa bimwe mu birunga nka Muhabura na Bisoke, hejuru ku gasongero muri ibyo byombi uhasanga ikiyaga gito.
2s79iy84pnnatessxzun2c4378ca183
119330
119329
2024-12-19T08:54:53Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
INKOMOKO YA PARIKI YIBIRUNGA
119330
wikitext
text/x-wiki
Pariki y’Igihugu y’Ibirunga, ibarizwa mu Majyaruguru y’u Rwanda. Iyo Pariki ifatiye benshi runini kuko uretse kuba Abanyarwanda bayivomamo ubukungu buturuka ku byiza nyaburanga biyibamo, ni n’isoko y’ibyishimo ku banyamahanga batari bacye bayisura ngo birebere bimwe mu bigize urusobe rw’ibinyabuzima rwaho<ref>https://www.kigalitoday.com/ubukerarugendo/pariki/article/menya-byinshi-kuri-pariki-y-ibirunga-icumbikiye-ingagi-utasanga-ahandi</ref>
== IMITERERE YA PARIKI Y'IBIRUNGA ==
[[Dosiye:Mountain gorilla (Gorilla beringei beringei) female eating root.jpg|thumb|ingagi zigaragara muri pariki yibirunga]]
Pariki y'ibirunga igizwe n'inyamanswa ziyibamo ndetse ni birunga bitandukanye.
pariki yibirunga kandi ifite hotel yakiriramo abaje kuyisura kandi itanga service nziza.
Pariki y’Igihugu y’Ibirunga ifite ubuso bwa Km2 450, buhuriweho n’ibihugu nk’u Rwanda, RDC na Uganda yaje kwiyongeraho nyuma. Muri ubwo buso bwose, mu mwaka w’1958 u Rwanda rwonyine rwari rwihariye Km2 338, ariko uko imyaka yagiye ishira, ubuso bwagiye bugabanuka bitewe n’uko abantu bayadukiriye, batangira gutema amashyamba, gushimuta inyamaswa no gutura mu bice byayo.
Pariki y’Igihugu y’Ibirunga ikora ku birunga bitanu by’u Rwanda ari byo: Kalisimbi, Bisoke, Sabyinyo, Gahinga na Muhabura. Inyamaswa n’ibimera biyibarizwamo, bigenda bitandukana bitewe n’ubutumburuke cyangwa imiterere yorohereza buri kinyabuzima cyaho kuhaba nta nkomyi.
Nk’ubu iyo Pariki ifite igice cy’ishyamba ry’imisozi migufi, icyakora igice cyaryo kinini cyo gihingwa n’Abaturage. Uhereye kuri metero 2400 na 2500 z’ubutumburuke, habarizwa ishyamba ryo mu bwoko bwa Néoboutonia. Ku butumburuke bwa metero 2500 kugeza kuri 3200 ni ishyamba ry’Urugano ryihariye 30% by’ubuso bwa Pariki yose.
[[Dosiye:View of Muhabura Volcanoe in Kinigi sector, Musanze district, Rwanda afar from Volcanoes Park.jpg|thumb|ikirunga cya muhabura kiboneka muri pariki y'ibirunga]]
Uko ubutumburuke bugenda buzamuka, ni nako muri iyi Pariki hagaragara amoko atandukanye y’amashyamba arimo ibiti kimeza, ibyatsi n’ibindi bimera by’amoko atandukanye bigenda birushaho kuba bigufi uko byegera buri gasongero k’ikirunga, kugeza ubwo ku dusongero twa bimwe mu birunga nka Muhabura na Bisoke, hejuru ku gasongero muri ibyo byombi uhasanga ikiyaga gito.
== .INKOMOKO ==
Iyi pariki, yemejwe bwa mbere mu mwaka w’1925, ikaba yari gagace gato cyane kabonekaga hagati y’ibirunga biboneka neza iyo ugeze mu majyarugu aribyo; Karisimbi, Bisoke byo mu Rwanda ndetse n’ikirunga cya Mikeno giherereye muri DRC.
Niyo yashinzwe bwa Mbere muri Afurikay’Iburasirazuba, maze iba ihawe ubushobozi bwo kwitwa Pariki mu mwaka w’1929 nyuma yo kwagurwa, ikageza ku buso bwa bwa Kilometero ibihumbi umunani na mirongo icyenda(8,090 Km).
Nyuma y’uko igihugu cya Repubulika iharanira Demokarasi ya Congo kibonye ubwigenge mu 1962 , iyi pariki y’ibirunga yahise icikamo ibice bibiri, buri gihugu kigira agace kigenga ndetse gacungwa nacyo. Ku gice cy’u Rwanda, iyi pariki ubunini bwayo bwatangiye kugabanuka cyane, bitewe n’ubwiyongere bw’abaturage batangiye kuyisatira bashaka aho guhinga imyaka ndetse no gutura.
Ahagana mu 1967, iyi pariki yaje gutangira gukorerwamamo ubushakashatsi ku Ngagi n’Umunyamerikakazi ‘Dian Fossey’, wageze mu Rwanda agahita ashinga ikigo cy’Ubushakashatsi kuri izi nyamanswa kizwi nka “Karisoke Research Center”, kikaba cyari hagati y’ibirunga bibiri kuri ubu bikunda gusurwa kenshi, aribyo Bisoke na Karisimbi.
Dian Fossey wari uzwi kwu izina rya Nyiramacibiri, ari nawe wa Mbere wahesheje Ingagi agaciro nyuma y’uko zashimutwaga na ba Rushimusi bataramenya agaciro kazo, mu mwaka w’1985 yaje kwicwa n’abantu batamenyekanye kugeza magingo bamujombahuye ibyuma, kuri ubu imva ye ikaba iri muri Pariki rwagati, aho yari atuye abana n’ingagi cyane ko yari yarabaye inshuti na zo.<ref>https://umurengezi.com/byinshi-wamenya-kuri-pariki-yibirunga-isurwa-nabatari-bake/</ref>
5zx0avqmn78elthazu6jbg8n5uj6uyb
119331
119330
2024-12-19T08:57:53Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
KONGERAMO ISHAKIRO
119331
wikitext
text/x-wiki
Pariki y’Igihugu y’Ibirunga, ibarizwa mu Majyaruguru y’u Rwanda. Iyo Pariki ifatiye benshi runini kuko uretse kuba Abanyarwanda bayivomamo ubukungu buturuka ku byiza nyaburanga biyibamo, ni n’isoko y’ibyishimo ku banyamahanga batari bacye bayisura ngo birebere bimwe mu bigize urusobe rw’ibinyabuzima rwaho<ref>https://www.kigalitoday.com/ubukerarugendo/pariki/article/menya-byinshi-kuri-pariki-y-ibirunga-icumbikiye-ingagi-utasanga-ahandi</ref>
== IMITERERE YA PARIKI Y'IBIRUNGA ==
[[Dosiye:Mountain gorilla (Gorilla beringei beringei) female eating root.jpg|thumb|ingagi zigaragara muri pariki yibirunga]]
Pariki y'ibirunga igizwe n'inyamanswa ziyibamo ndetse ni birunga bitandukanye.
pariki yibirunga kandi ifite hotel yakiriramo abaje kuyisura kandi itanga service nziza.
Pariki y’Igihugu y’Ibirunga ifite ubuso bwa Km2 450, buhuriweho n’ibihugu nk’u Rwanda, RDC na Uganda yaje kwiyongeraho nyuma. Muri ubwo buso bwose, mu mwaka w’1958 u Rwanda rwonyine rwari rwihariye Km2 338, ariko uko imyaka yagiye ishira, ubuso bwagiye bugabanuka bitewe n’uko abantu bayadukiriye, batangira gutema amashyamba, gushimuta inyamaswa no gutura mu bice byayo.
Pariki y’Igihugu y’Ibirunga ikora ku birunga bitanu by’u Rwanda ari byo: Kalisimbi, Bisoke, Sabyinyo, Gahinga na Muhabura. Inyamaswa n’ibimera biyibarizwamo, bigenda bitandukana bitewe n’ubutumburuke cyangwa imiterere yorohereza buri kinyabuzima cyaho kuhaba nta nkomyi.
Nk’ubu iyo Pariki ifite igice cy’ishyamba ry’imisozi migufi, icyakora igice cyaryo kinini cyo gihingwa n’Abaturage. Uhereye kuri metero 2400 na 2500 z’ubutumburuke, habarizwa ishyamba ryo mu bwoko bwa Néoboutonia. Ku butumburuke bwa metero 2500 kugeza kuri 3200 ni ishyamba ry’Urugano ryihariye 30% by’ubuso bwa Pariki yose.
[[Dosiye:View of Muhabura Volcanoe in Kinigi sector, Musanze district, Rwanda afar from Volcanoes Park.jpg|thumb|ikirunga cya muhabura kiboneka muri pariki y'ibirunga]]
Uko ubutumburuke bugenda buzamuka, ni nako muri iyi Pariki hagaragara amoko atandukanye y’amashyamba arimo ibiti kimeza, ibyatsi n’ibindi bimera by’amoko atandukanye bigenda birushaho kuba bigufi uko byegera buri gasongero k’ikirunga, kugeza ubwo ku dusongero twa bimwe mu birunga nka Muhabura na Bisoke, hejuru ku gasongero muri ibyo byombi uhasanga ikiyaga gito.
== .INKOMOKO ==
Iyi pariki, yemejwe bwa mbere mu mwaka w’1925, ikaba yari gagace gato cyane kabonekaga hagati y’ibirunga biboneka neza iyo ugeze mu majyarugu aribyo; Karisimbi, Bisoke byo mu Rwanda ndetse n’ikirunga cya Mikeno giherereye muri DRC.
Niyo yashinzwe bwa Mbere muri Afurikay’Iburasirazuba, maze iba ihawe ubushobozi bwo kwitwa Pariki mu mwaka w’1929 nyuma yo kwagurwa, ikageza ku buso bwa bwa Kilometero ibihumbi umunani na mirongo icyenda(8,090 Km).
Nyuma y’uko igihugu cya Repubulika iharanira Demokarasi ya Congo kibonye ubwigenge mu 1962 , iyi pariki y’ibirunga yahise icikamo ibice bibiri, buri gihugu kigira agace kigenga ndetse gacungwa nacyo. Ku gice cy’u Rwanda, iyi pariki ubunini bwayo bwatangiye kugabanuka cyane, bitewe n’ubwiyongere bw’abaturage batangiye kuyisatira bashaka aho guhinga imyaka ndetse no gutura.
Ahagana mu 1967, iyi pariki yaje gutangira gukorerwamamo ubushakashatsi ku Ngagi n’Umunyamerikakazi ‘Dian Fossey’, wageze mu Rwanda agahita ashinga ikigo cy’Ubushakashatsi kuri izi nyamanswa kizwi nka “Karisoke Research Center”, kikaba cyari hagati y’ibirunga bibiri kuri ubu bikunda gusurwa kenshi, aribyo Bisoke na Karisimbi.
Dian Fossey wari uzwi kwu izina rya Nyiramacibiri, ari nawe wa Mbere wahesheje Ingagi agaciro nyuma y’uko zashimutwaga na ba Rushimusi bataramenya agaciro kazo, mu mwaka w’1985 yaje kwicwa n’abantu batamenyekanye kugeza magingo bamujombahuye ibyuma, kuri ubu imva ye ikaba iri muri Pariki rwagati, aho yari atuye abana n’ingagi cyane ko yari yarabaye inshuti na zo.<ref>https://umurengezi.com/byinshi-wamenya-kuri-pariki-yibirunga-isurwa-nabatari-bake/</ref>
== .ISHAKIRO ==
0lt8xwn7u4irykvcoy2a2dyfhaizz70
Umwisi
0
19638
119332
2024-12-19T09:40:30Z
TUYISHIME Omar
15016
ubusobanuro bw'ijambo umwisi
119332
wikitext
text/x-wiki
== UMWISI ==
Kera mu muco wakinyarwanda iyo [[INYAMBO|inyambo]] yabyaraga uburiza; umutahira wiyo nyambo '''umwisi,'''
umwisi iyo yitaga ishyo yagarukaga amaze kwita izibyaye uburiza nyuma akazagaruka, akitirira ishyo inak yigararagaje nkokuriye izindi,
nuko umwisi akagororerwa.
=== <u>akamaro k'umwisi</u><ref>https://komezart.com/en-rw/products/inyambo-3?srsltid=AfmBOorlzSn2D7nWX8g5_j6Je8vdIgCsLCNnpPax6sZR6mE2Ue6lv3sQ</ref> ===
Abisi bakunda kwifashisha mu mihango ahanini iyakinyarwanda muriyo mihango harimo umuhango w'ubukwe
muri uyu muhango w[[Ubukwe bwa kinyarwanda|'ubukwe]]<ref>https://www.bbc.com/gahuza/topics/c06gq6n0k76t</ref> niho umwisi yakundaga guhamarwa.icyo umwisi yahamagarirwaga yari ugukora umuhango wo kwita inka z'inkwano amazina akanazirata kugira ngo abasangwa bazishimire
==== Ishakiro ====
3ac2308wvylgn4pw39gaj336uh5dtcx
Umukoresha:IFASHUWACU Kevine
2
19639
119333
2024-12-19T10:04:19Z
154.68.72.201
IMIGANI MIREMIRE
119333
wikitext
text/x-wiki
Umugani muremure ni imwe mungeri zubuvanganzo bwo muri rubanda,ikaba ari imigani ivuga ibintu bitabayeho ikabivuga nki byabayeho ndetse ikabamo amakabya nkuru menshi.
Imigani miremire kandi usanga iboneka cyane cyane kubantu bakuze aho usanga absaza n'abakecuru aribo bazi imigani myinshi miremire.
== AKAMARO K'UMUGANI MUREMURE ==
Kunguka ubumenyi mururimi rw'ikinyarwanda, Imigani miremire idufasha mu kuruhuka mumutwe Imigani miremire idufasha mukumenya neza imivugire n'imikoreshereze y'ururimi rw'ikinyarwanda.
== INGERO Z'IMIGANI MIREMIRE ==
svw68ixkxy71090hlkioarlto48eu75
Imigani miremire
0
19641
119335
2024-12-19T10:24:40Z
Irakoze dorcas
15029
Created page with "'''IMIGANI MIREMIRE''' imigani miremire ni bumwe mubuvanganzo bwo muri rubanda twayisigiwe nabakurambere ndetse nabo twakomotseho ,imyinshi twayiciriwe nabandi bantu,indi twayigiye mumashuri ,imwe muriyo ni migani yi bitekerezo,indi ikaba yaragiye igendera ku nkuru zabayeho.<ref>imigani miremire nubuvanganzo bwo muri rubanda</ref> '''INGERO ZIMIGANI MIREMIRE''' .'''uburyarya''' '''bwa bakame''';nu mugani muremure kandi ntekerezo ukuba ugaragaza uburyo bakame yanze guf..."
119335
wikitext
text/x-wiki
'''IMIGANI MIREMIRE'''
imigani miremire ni bumwe mubuvanganzo bwo muri rubanda twayisigiwe nabakurambere ndetse nabo twakomotseho ,imyinshi twayiciriwe nabandi bantu,indi twayigiye mumashuri ,imwe muriyo ni migani yi bitekerezo,indi ikaba yaragiye igendera ku nkuru zabayeho.<ref>imigani miremire nubuvanganzo bwo muri rubanda</ref>
'''INGERO ZIMIGANI MIREMIRE'''
.'''uburyarya''' '''bwa bakame''';nu mugani muremure kandi ntekerezo ukuba ugaragaza uburyo bakame yanze gufatanya nabandi gufukura iriba nyuma ikifuza amazi ,izindi nyamaswa bikarangira ziyivumbuye ku buryarya bwayo.
.'''Maguru''' '''ya''' '''sarwaya''';nu mugani uvuga ku mugabo witwaga maguru ya sarwaya yari umuhigi ,nyuma aza guhiga insibika insibika ibonyeko atwaye umurizo wayo iza kwihindura umukobwa mwiza ,maguru ya sarwaya imubonye iramutereta ,ihita ihinduka insibika.
'''Nyashya''' '''na''' '''baba''';nu mugani ugaragaramo [[abana]] babiri aribo nyashya nu numuhungu baba bakaba barabaga bonyine ntababyeyi bafite,babaga mwishyamba batunzwe no gutega utunyoni ,haza kuza igipyisi gishaka kurya nyashya ,baba yagiye guhinga,birangira baba akishe.
.'''Ndabaga''';nu mugani uvuga ku mukobwa witwaga ndabaga,akaba yarakuze atabona se kuko yari yaragiye kurugamba ,ndabaga yaje kwifuza kujya kuzungura se kurugamba kandi ari umukobwa ,yibagisha amabere ,yitoza imirimo ya gihungu,biza kurangira agiye kumuzungura ,umwami abimenye ahita amugira umugore.
.'''Ngunda''';uyu nu mugani uvuga ku mugabo wigisambo wabayeho bita ngunda akaba yaragiraga inda nini cyane ,akaba ari igisahiranda,kandi akaba yari yarogogoje abantu.
[[Dosiye:Urungano mu Rwanda.jpg|thumb|imigani miremire]]
nindi nindi...imigani miremire rero ikaba ikundwa gukoreshwa mu gihe abantu bataramye ,bari kuganira ku muco nyarwanda .imigani miremire kandi igira ibiyiranga ;igira amakabyankuru,ivuga ibintu bitabayeho nibindi.
78h4oq2anfv5mw9v428czkr1yrz6yzs
119336
119335
2024-12-19T10:32:24Z
Umuhoza23
15020
119336
wikitext
text/x-wiki
'''IMIGANI MIREMIRE'''
imigani miremire ni bumwe mubuvanganzo bwo muri rubanda twayisigiwe nabakurambere ndetse nabo twakomotseho ,imyinshi twayiciriwe nabandi bantu,indi twayigiye mumashuri ,imwe muriyo ni migani yi bitekerezo,indi ikaba yaragiye igendera ku nkuru zabayeho.<ref>imigani miremire nubuvanganzo bwo muri rubanda</ref>
'''INGERO ZIMIGANI MIREMIRE'''
.'''uburyarya''' '''bwa bakame''';nu mugani muremure kandi ntekerezo ukuba ugaragaza uburyo bakame yanze gufatanya nabandi gufukura iriba nyuma ikifuza amazi ,izindi nyamaswa bikarangira ziyivumbuye ku buryarya bwayo.
.'''Maguru''' '''ya''' '''sarwaya''';nu mugani uvuga ku mugabo witwaga maguru ya sarwaya yari umuhigi ,nyuma aza guhiga insibika insibika ibonyeko atwaye umurizo wayo iza kwihindura umukobwa mwiza ,maguru ya sarwaya imubonye iramutereta ,ihita ihinduka insibika.
'''Nyashya''' '''na''' '''baba''';nu mugani ugaragaramo [[abana]] babiri aribo nyashya nu numuhungu baba bakaba barabaga bonyine ntababyeyi bafite,babaga mwishyamba batunzwe no gutega utunyoni ,haza kuza igipyisi gishaka kurya nyashya ,baba yagiye guhinga,birangira baba akishe.
.'''Ndabaga''';nu mugani uvuga ku mukobwa witwaga ndabaga,akaba yarakuze atabona se kuko yari yaragiye kurugamba ,ndabaga yaje kwifuza kujya kuzungura se kurugamba kandi ari umukobwa ,yibagisha amabere ,yitoza imirimo ya gihungu,biza kurangira agiye kumuzungura ,umwami abimenye ahita amugira umugore.
.'''Ngunda''';uyu nu mugani uvuga ku mugabo wigisambo wabayeho bita ngunda akaba yaragiraga inda nini cyane ,akaba ari igisahiranda,kandi akaba yari yarogogoje abantu.
[[Dosiye:Urungano mu Rwanda.jpg|thumb|imigani miremire]]
nindi nindi...imigani miremire rero ikaba ikundwa gukoreshwa mu gihe abantu bataramye ,bari kuganira ku muco nyarwanda .imigani miremire kandi igira ibiyiranga ;igira amakabyankuru,ivuga ibintu bitabayeho nibindi.
<references />
qejjrtcafxfetq4947851e6ez2w8k3l
119338
119336
2024-12-19T10:49:50Z
ISHIMWE NGABO VICTORY
15026
119338
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Imbyino gakondo z' iwacu.jpg|thumb|ABABYINNYI]]
'''IMIGANI MIREMIRE'''
imigani miremire ni bumwe mubuvanganzo bwo muri rubanda twayisigiwe nabakurambere ndetse nabo twakomotseho ,imyinshi twayiciriwe nabandi bantu,indi twayigiye mumashuri ,imwe muriyo ni migani yi bitekerezo,indi ikaba yaragiye igendera ku nkuru zabayeho.<ref>imigani miremire nubuvanganzo bwo muri rubanda</ref>
'''INGERO ZIMIGANI MIREMIRE'''
.'''uburyarya''' '''bwa bakame''';nu mugani muremure kandi ntekerezo ukuba ugaragaza uburyo bakame yanze gufatanya nabandi gufukura iriba nyuma ikifuza amazi ,izindi nyamaswa bikarangira ziyivumbuye ku buryarya bwayo.
.'''Maguru''' '''ya''' '''sarwaya''';nu mugani uvuga ku mugabo witwaga maguru ya sarwaya yari umuhigi ,nyuma aza guhiga insibika insibika ibonyeko atwaye umurizo wayo iza kwihindura umukobwa mwiza ,maguru ya sarwaya imubonye iramutereta ,ihita ihinduka insibika.
'''Nyashya''' '''na''' '''baba''';nu mugani ugaragaramo [[abana]] babiri aribo nyashya nu numuhungu baba bakaba barabaga bonyine ntababyeyi bafite,babaga mwishyamba batunzwe no gutega utunyoni ,haza kuza igipyisi gishaka kurya nyashya ,baba yagiye guhinga,birangira baba akishe.
.'''Ndabaga''';nu mugani uvuga ku mukobwa witwaga ndabaga,akaba yarakuze atabona se kuko yari yaragiye kurugamba ,ndabaga yaje kwifuza kujya kuzungura se kurugamba kandi ari umukobwa ,yibagisha amabere ,yitoza imirimo ya gihungu,biza kurangira agiye kumuzungura ,umwami abimenye ahita amugira umugore.
.'''Ngunda''';uyu nu mugani uvuga ku mugabo wigisambo wabayeho bita ngunda akaba yaragiraga inda nini cyane ,akaba ari igisahiranda,kandi akaba yari yarogogoje abantu.
[[Dosiye:ABABYINNYI.jpg|thumb|abagore bari kubyina]]
nindi nindi...imigani miremire rero ikaba ikundwa gukoreshwa mu gihe abantu bataramye ,bari kuganira ku muco nyarwanda .imigani miremire kandi igira ibiyiranga ;igira amakabyankuru,ivuga ibintu bitabayeho nibindi.
<references />
qedalrzwslkj3qv4ybgjiyexz0slxpt
Imboga z'amashu
0
19642
119337
2024-12-19T10:33:15Z
TUYISHIME Eliane
15019
IMBOGA Z'AMASHU N'AKAMARO KAZO
119337
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:Starr-120403-4136-Brassica oleracea var capitata-crop-Kula-Maui (25112158566).jpg|thumb|''Amashu'']]
Imboga z'amashu ni bumwe mu bwoko bw'imboga zikunzwe gukoreshwa cyane ndetse zinakundwa n'abantu benshi yaba mugihugu cyacu cy'u RWANDA ndetse no hanze yarwo. izi mboga kandi z'amashu zifite akamaro kanini mubuzima bwa muntu, kuko zifitemo intungamubiri nyinshi umubiri wacu ukenera mu kwirinda indwara no gutuma umubiri wacu ukora neza.<ref>https://rwandamagazine.com/ubuzima/article/akamaro-gakomeye-k-amashu-ku-mubiri-wawe</ref>
== AKAMARO K'AMASHU MU MUBIRI W'UMUNTU<ref>https://rwandamagazine.com/ubuzima/article/akamaro-gakomeye-k-amashu-ku-mubiri-wawe</ref> ==
1.Amashu akungahaye ku ntungamubiri zitandukanye
Nkuko byavuzwe hejuru amashu ni imboga nziza kuko zikungahaye cyane ku ntungamubiri kandi zifitiye akamaro kanini umubiri. zimwe muri izo ntungamubiri harimo Fibre,proteyini,vitamin c,k,B6,<ref>https://rwandamagazine.com/ubuzima/article/akamaro-gakomeye-k-amashu-ku-mubiri-wawe</ref> imyunyungugu nka Kalisiyumu,Manganese,….. Izi ntungamubiri zose rero zituma umubiri ukora neza ndetse bigatuma wirinda indwara zitandukanye. Niba rero ushaka kubona intungamubiri, jya wirira amashu.
2.Amashu afasha mu igogora ry'ibiryo
Ubaye ushaka kugira igogorwa (digestion) ry'ibiryo rikorwa neza rwose jya wirira amashu. kuko amashu akungahaye kubyo bita fibres, ibi bikaba bifasha igogorwa ry'ibiryo kugenda neza. kurya amashu kenshi rero bifasha igogorwa gukorwa neza bigatuma umubiri umera neza.
3.Amashu afasha kuzamura ubudahangarwa bw'umubiri
Amashu akungahaye nku ntungamubiri bita vitamin c, izi rero zifasha umubiri kuzamura ubudahangarwa (Immunity) bwawo,bityo bigatuma umubiri wirinda indwara zitandukanye bityo ukagira ubuzima bwiza buzira indwara za hato nahato. Ikindi kandi iriya Vitamini C ni ingenzi mu kurinda Kanseri zitandukanye.
4.Amashu afasha kuringaniza umuvuduko w'amaraso
Amashu agira ibinyabutabire bita Electrolyte,ibi rero umubiri urabikenera kugirango ukore neza,umwe mu mimaro w'ibi binyabutabire ni ukuringaniza amaraso.
5.Amashu afasha umutima gukora neza
[[Dosiye:Red cabbages on display for sale at Safeway.jpg|thumb|''Amashu asa umutuku'']]
Cyane cyane amashu atukura (Red cabbage) akungahaye cyane ku binyabutabire bita Anthocyanins, ibi ni nabyo bitanga ririya bara ritukura kuri ariya mashu, ubushakashatsi butandukanye bwagaragaje ko ibi binyabutabire birinda indwara zifata umutima ndetse bigatuma umutima ukora neza.
6.Amashu aroroshye kuyarya ndetse aranahendutse
Uretse kuba amashu ari imboga ziryoha, ashobora kuribwa mu buryo butandukanye aho ushobora kuyateka,ndetse no kuyarya nka salade,hari yewe nabayahekenya upfa kuba wakoze isuku yayo.
Nkuko tubibonye rero, amashu ni ingenzi mu buzima bwacu,niba wajyaga uyasuzugura, sibyo kuko yagufasha byinshi mu mikorere y'umubiri wawe.
mt2x48xc6b922e21i9xuen0ia1ez3qy
Uwanga amazimwe aburara ku mugoroba
0
19644
119342
2024-12-19T11:23:37Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
Uwanga amazimwe aburara ku mugoroba
119342
wikitext
text/x-wiki
Umugani ''"Uwanga amazimwe aburara ku mugoroba"'' waturutse ku nkuru y’ubuzima bw’abantu mu gihe cyashize, aho amakuru n’itumanaho byari bifite agaciro gakomeye mu mibereho ya buri munsi, cyane cyane mu muryango Nyarwanda.<ref>https://chatgpt.com/c/6763ffa9-79ec-8012-9b84-67a4491e2a9e</ref>
Inkomoko nyayo y’uyu mugani ntivugwaho rumwe, ariko bivugwa ko wageze ku bantu bitewe n’ibi bintu bikurikira:
# '''Abantu banze kumva amakuru ajyanye n’imibereho yabo''': Hari abantu babaga badashaka kumenya ibyabaga birimo kuba mu gace batuyemo, cyangwa banze gutega amatwi ubwo abandi babagabishaga. Aho kumenya aho inkambi, amafunguro, cyangwa ibikoresho by’ibanze byabonetse, bagasanga bageze ku mugoroba badafite icyo barya cyangwa nta gisubizo bafite.
# '''Imigenzereze y’abasirimu cyangwa abanyacyaro''': Muri sosiyete ya kera, abantu bakeshaga amakuru ubuzima bwabo, kuko abantu batabashaga gutegura neza ibyo bakeneye badahuye n’abandi ngo babimenyeshwe. Abakundaga “kwanga amazimwe” bashoboraga kwirengagiza amakuru y’ingenzi, bigatuma babura ibibatunga cyangwa ibindi bibafitiye akamaro ku mugoroba.
# '''Gufata amasomo mu bujiji bwabayeho''': Hari ubwo abantu basobanuraga ko uwo mugani waturutse ku nkuru y’umuntu wari warigometse ku muganda cyangwa ku myanzuro y’abaturage, maze aza gusanga arengana kubera ko nta makuru ahagije yari afite. Ibi byatumye abantu babona ko kumenya amakuru ari ingenzi.
=== Inyigisho yo muri uyu mugani: ===
Uyu mugani urigisha ko kumenya amakuru ahagije ku byo ukeneye mu buzima bwa buri munsi ari ingenzi, kandi ko utabyitayeho ashobora guhura n’ibibazo. Amakuru akwiye kwitabwaho kugira ngo afashe mu gufata ibyemezo no kwirinda ibibazo bishobora kuvuka.
gdbm2uahbzv88hjwqwzqoqj7l5a4vou
Agapfa kaburiwe ni impongo
0
19645
119343
2024-12-19T11:26:28Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
Agapfa_kaburiwe_ni_impongo
119343
wikitext
text/x-wiki
Umugani ''"Agapfa kaburiwe ni impongo"'' ufite inkomoko mu mateka y’ubuzima bwo mu Rwanda rwo hambere, by’umwihariko ugashingira ku nkuru z’inyamaswa, aho abanyarwanda bakundaga gukoresha inyito zinyamaswa mu kubwira abantu ubutumwa bufite inyigisho.<ref>https://chatgpt.com/c/6763ffa9-79ec-8012-9b84-67a4491e2a9e</ref>
=== Inkomoko y’Umugani: ===
Impongo ni inyamaswa y’ishyamba, ifite imiterere ituma igira ubushishozi mu kugenda no gucunga umutekano wayo. Iyo habaye impuruza cyangwa ibimenyetso byerekana ibyago bikomeye, impongo ihita itoroka cyangwa ikihisha. Ariko, igihe impongo itaburiwe kare cyangwa ikirengagiza ibimenyetso by’akaga, ihura n’ibyago bikomeye birimo gupfa cyangwa kuganzwa n’umuhigo w’abantu.
Bivugwa ko uyu mugani washatse kwigisha abantu agaciro ko kwitondera impuruza cyangwa ibimenyetso bigaragara mbere y’uko ibibi biba. Wakomotse ku mateka y’umuhigo, aho abahigi bajyaga bashakisha inyamaswa ziri mu ishyamba, maze bagasanga izitari zabonye amakuru cyangwa impuruza zaguye mu mutego.
=== Impamvu Nyamukuru y’Umugani: ===
# '''Gutoza abantu kumvira inama''': Uyu mugani wigisha ko abantu bakwiye guha agaciro inama n’impuruza batanga cyangwa bahawe.
# '''Gusobanura ingaruka z’uburangare''': Wigisha ko kutita ku bimenyetso no kuburirwa bishobora gutera ibibazo bikomeye.
=== Inyigisho ikubiye mu mugani: ===
* Ukwiye gutega amatwi inama z’abantu b’inararibonye n’amarenga agaragaza ko ibintu bishobora kuba bibi.
* Kwirengagiza impuruza bishobora kukugiraho ingaruka mbi.
* Kugira ubushishozi no gukurikira ibimenyetso ni ingenzi mu kwirinda ibyago.
Uyu mugani uracyakoreshwa cyane mu Rwanda, mu kwigisha abantu umuco wo kumvira no kwitondera ibimenyetso biganisha ku ngaruka mbi.
tco4f91npeypxnby7bdujx9riu0vll8
Iyo umugabo ashaka urugi, arabona urutindo
0
19646
119344
2024-12-19T11:29:06Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
umugani wumugenurano
119344
wikitext
text/x-wiki
Umugani ''"Iyo umugabo ashaka urugi, arabona urutindo"'' waturutse ku bitekerezo by’ubuzima bw’abanyarwanda ba kera, byibanda ku mbaraga z’umutimanama w’umuntu ushaka kugera ku ntego, ndetse no ku migenzereze y’abashakaga ibisubizo mu bihe bikomeye.<ref>https://chatgpt.com/c/6763ffa9-79ec-8012-9b84-67a4491e2a9e</ref>
=== Inkomoko y’Umugani: ===
Uyu mugani ntufite inkomoko ku muntu umwe wihariye, ahubwo ushingiye ku mateka rusange y’abanyarwanda. Mu bihe bya kera, abantu babaga bafite intego ariko bakabura uburyo bworoshye bwo kuyigeraho (urugi), bagakoresha ubwenge, ubuhanga, cyangwa ubufasha (urutindo) kugira ngo bakemure ibibazo byabo. Hari ibyabayeho mu mibereho y’abantu bikaba intandaro yo kuvuga uyu mugani, urugero:
# '''Mu gihe cy’amahoro cyangwa amakimbirane''': Iyo umuntu yifuzaga kugera ku kintu cyihariye (urugi), ariko inzira zisanzwe zigoye cyangwa zidashoboka, yashakaga uburyo bwihariye bwo kugera ku ntego (urutindo).
# '''Ibihe by’umuhigo''': Mu gihe abanyarwanda bageragezaga guhiga inyamaswa cyangwa gushaka ikindi kintu cy’agaciro, bakoreshaga ubuhanga bwose bushoboka ngo bagere ku cyo bifuza, n’iyo inzira yanyuzwemo itari isanzwe.
# '''Inyigisho rusange''': Mu muryango nyarwanda, uyu mugani wigishaga ko n’iyo inzira isanzwe zidakunda, umuntu ugira ubushake n’ubwenge ashobora kwishakamo indi nzira iganisha ku ntego.
=== Inyigisho y'Umugani: ===
* '''Ubushake n’umuhate''': Kugira ubushake bwo kugera ku ntego bifasha kubona ibisubizo, n’iyo inzira ziba zigoranye.
* '''Guhanga udushya''': Iyo inzira zisanzwe zidakunda, umuntu agomba gushakisha ubundi buryo bwo kugera ku byo ashaka.
* '''Kudacika intege''': Ibi bigaragaza ko umuntu utacika intege abona amahirwe aho abandi babona inzitizi.
Uyu mugani rero wavuye mu bitekerezo by’ubuzima bwa buri munsi, ukomeza kwigisha abantu ko ubushake n’ubushishozi ari ingenzi mu buzima bwabo.
c3oc9xd53ecgn8ywqakea6ph4slsua2
Urucira mukaso rugatwara nyoko
0
19647
119345
2024-12-19T11:43:35Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
URUCIRA MUKASO RUGATWARA NYOKO
119345
wikitext
text/x-wiki
Umugani ''"Urucira mukaso rugatwara nyoko"'' waturutse ku nkuru yakomeye mu muco w’Abanyarwanda, kandi ugasobanura isomo ryo kwitondera ibyo umuntu akorera abandi, kuko ingaruka zabyo zishobora kumugeraho.<ref>https://chatgpt.com/c/6763ffa9-79ec-8012-9b84-67a4491e2a9e</ref>
----
=== Inkomoko y’Umugani: ===
Uyu mugani ukomoka ku mibanire y’umuryango, cyane cyane ku mibanire hagati y’umugore n’umukazana, cyangwa hagati y’umuntu n’abandi batari abo mu muryango we.
Inkuru ivugwa yerekana ko hari umuntu wahoraga anenga cyangwa ahemukira umukazana (mukaso), maze ibyo byamubayeho cyangwa bigatera ingaruka mbi ku muntu yitaga uwe bwite (nyina). Ibi byatumaga abantu babona ko ikibi ugirira undi gishobora kukugarukira cyangwa kigahitana uwo wita uwawe.
----
=== Ibisobanuro by'Umugani: ===
* ''Urucira'': Bivuga ikintu cyangwa ikibazo uteza, cyangwa amahano utegura ngo agere ku bandi.
* ''Mukaso'': Umuntu ubonwa nk’utari uwawe w’amaraso (nka mukazana, umugeni, cyangwa abandi).
* ''Nyoko'': Wenda kugira icyo ugukoraho no kugiraho ingaruka.
Bisobanuye ko igikorwa kibi ushobora gukorera abandi abantu ushobora kutita abawe gishobora kuguhindukana kikagirira nabi abantu bawe bwite, cyangwa nawe ugahura n’ingaruka zabyo.
----
=== Inyigisho y'Umugani: ===
# '''Kwirinda kubogama''': Wigisha ko umuntu adakwiye guhemukira cyangwa gukorera nabi abandi, cyane abatafitanye amasano nawe.
# '''Icyo utera abandi kigaruka''': Ingorane cyangwa amakuba uteza abandi ashobora kukugeraho cyangwa guhungabanya abo ukunda.
# '''Kwita ku bandi mu buryo bungana''': Kwibutsa abantu ko bagomba gufata abantu bose neza, batabogama cyangwa ngo bateze ikibi mu muryango cyangwa aho batuye.
----
=== Ingero zo Kuwukoresha: ===
* Iyo umuntu ashaka kugirira undi nabi, bamubwira bati: ''"Urucira mukaso rugatwara nyoko, uzabitekerezeho."''
* Iyo umuntu agiriwe nabi n’ibikorwa bye byari bigambiriye undi, bavuga bati: ''"Nawe urabonye ko urucira mukaso rugutwaye nyoko."''
Uyu mugani wigisha ubupfura no kwirinda ingeso mbi mu mibanire ya buri munsi.
j6pt6mrsmekbu4cckoujzwd70gqu90g
Ijya kurisha ihera ku rugo
0
19648
119346
2024-12-19T11:46:04Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
Ijya kurisha ihera ku rugo
119346
wikitext
text/x-wiki
Umugani ''"Ijya kurisha ihera ku rugo"'' ni umwe mu migani nyarwanda ifite inyigisho ikomeye ku mibanire y’abantu no ku buryo bwo kubaho neza. Uyu mugani wigisha ko umuntu agomba kubanza kwita ku bye bwite, abo babana cyangwa ibyo amukurikirana, mbere yo kujya kwita ku bandi cyangwa ibindi bintu.<ref>https://chatgpt.com/c/6763ffa9-79ec-8012-9b84-67a4491e2a9e</ref>
----
=== Inkomoko y’Umugani: ===
Uyu mugani waturutse ku mico n’imigenzereze yo mu buzima bw’Abanyarwanda ba kera, aho inka zari ingenzi cyane mu mibereho. Iyo umuntu yajyaga kugaburira cyangwa kuragirira inka, yabanzaga kuziragirira hafi y’urugo aho afite ubushobozi bwo kuzitaho neza, mbere yo kuzishora kure.
Imiterere y’uyu mugani kandi ishobora kuba ishingiye ku buryo umuntu yagombaga kubanza kwita ku muryango we (urugo rwe) mbere yo gufasha abandi cyangwa kwirukira ibindi.
----
=== Ibisobanuro by'Umugani: ===
* ''Ijya kurisha'': Byumvikana nk’ikintu cyangwa umuntu ushaka kugera ku kindi cyiza cyangwa gufasha.
* ''Ihera ku rugo'': Bivuga gutangirira hafi, aho wifitiye inshingano cyangwa aho ukeneye kwita mbere y’ahandi.
Bisobanuye ko mbere yo gufasha cyangwa kwita ku bandi, ugomba kubanza kwitaho ibyawe no gukora ku buryo ubuzima bwawe n’ubw’abari hafi yawe buba neza.
----
=== Inyigisho y'Umugani: ===
# '''Kwita ku byawe bwa mbere''': Uyu mugani uributsa ko umuntu adakwiye kwirengagiza inshingano ze bwite mu gihe ashaka gufasha abandi.
# '''Gutanga ubufasha buturutse ku bisosho bifatika''': Gufasha abandi bigomba gushingira ku kuba wowe ufite ibyo ukeneye.
# '''Gushyira mu gaciro no gutegura neza''': Kwibutsa abantu ko icyiza kigomba gutangira hafi kugira ngo n’abandi bagufashe neza.
----
=== Ingero zo Kuwukoresha: ===
# Iyo umuntu ashaka gufasha abandi mu gihe ibye bwite bitaratungana, bamubwira bati: ''"Ijya kurisha ihera ku rugo, banza wite ku byawe."''
# Iyo umuntu aharanira guharanira amahoro n’imibereho myiza y’abamwe ngo areke abandi, bamubwira bati: ''"Ntacyo wageraho udaheraho ku byawe, ijya kurisha ihera ku rugo."''
Uyu mugani uracyakoreshwa cyane mu Rwanda, cyane cyane mu nyigisho zijyanye no kubana neza, gukorana ubushishozi, no kwibuka inshingano umuntu afite ku rugo rwe mbere yo kujya kure.
1pekjaiot7yxeq1ou6ju7n8w5bldoi2
Utaye isuka aba agiye kuyishakira umuheto
0
19649
119347
2024-12-19T11:51:16Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
Utaye isuka aba agiye kuyishakira umuheto
119347
wikitext
text/x-wiki
Umugani ''"Utaye isuka aba agiye kuyishakira umuheto"'' ukomoka ku muco w’ubuhinzi n’ubuzima bw’abanyarwanda ba kera, aho isuka yari ikimenyetso cy’akazi n’iterambere mu buhinzi, kandi umuheto ukaba ikimenyetso cy’uburyo bwo kurinda cyangwa gukomeza gushaka amahoro. Uyu mugani ufite inyigisho ikomeye ku rwego rw’imikorere, ubushake bwo gukemura ibibazo, no kwihangira udushya.<ref>https://chatgpt.com/c/6763ffa9-79ec-8012-9b84-67a4491e2a9e</ref>
----
=== Inkomoko y'Umugani: ===
Uyu mugani ukomoka ku mateka y’abaturage baharaniraga iterambere babinyujije mu buhinzi. Isuka yasobanuraga umurimo wo guhinga, naho umuheto ugashushanya uburyo bwo kwirwanaho cyangwa gushakisha uburyo bushya bwo gukemura ibibazo igihe ibintu bidakunze. Aho guta isuka bishatse kuvuga kureka ibyo umuntu yari asanzwe akora, ariko atari ukwiheba, ahubwo ashaka undi muti (umuheto) ngo akomeze urugendo.
----
=== Ibisobanuro by’Umugani: ===
# '''"Gutaye isuka"''': Bivuga guhagarika akazi cyangwa igikorwa runaka bitewe n'imbogamizi cyangwa gushaka ubundi buryo bwo kugikemura.
# '''"Kuyishakira umuheto"''': Bisobanura gushaka igisubizo cyangwa uburyo bwo gukomeza ibyo watangiye.
Umugani ushatse kuvuga ko umuntu udaheranwa n’ibibazo akomeza gushaka ibisubizo mu bundi buryo butandukanye n’ubwo yari asanzwe akoresha.
----
=== Inyigisho y'Umugani: ===
# '''Kutava ku ntego''': Wigisha ko n’iyo ibintu bigoye, umuntu akwiye gukomeza gushakisha ibisubizo aho kureka byose burundu.
# '''Kugira ubushishozi''': Umuntu agomba gukoresha ubwenge bwo gukemura ibibazo mu buryo bushya butandukanye n’ubwo yari amenyereye.
# '''Kudacika intege''': Umuntu ukomeje guharanira iterambere abona igisubizo, kabone n'iyo uburyo bw’icyo yari atangiye budakunze.
----
=== Ingero zo Kuwukoresha: ===
* Iyo umuntu yahagaritse akazi kubera ibibazo ariko akagaragaza ubushake bwo kugakomeza mu bundi buryo, bavuga bati: ''"Utaye isuka aba agiye kuyishakira umuheto."''
* Iyo umuntu adaheranwa n’ibibazo ahubwo agakoresha imbaraga nshya, bashimangira bati: ''"Gutakaza uburyo si ukutakaza intego, nk'uko utaye isuka aba agiye kuyishakira umuheto."''
Uyu mugani urigisha kutagira uburangare cyangwa kwiheba, ahubwo ugakomeza guharanira intsinzi mu buryo bushya.
fmn8dz9vjbml0omzmyvpj5qdtil5vc1
Amarira y’inkoko atemba ajya mu jisho
0
19650
119348
2024-12-19T11:54:05Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
Amarira y’inkoko atemba ajya mu jisho
119348
wikitext
text/x-wiki
Umugani ''"Amarira y’inkoko atemba ajya mu jisho"'' waturutse ku migenzo y'inyamaswa, cyane cyane inkoko, igaragaza uko ibihe bibi bishobora kugiraho ingaruka. Uyu mugani ukomeza kuba isomo ryo kwihanganira ibibazo no guhangana n’ingaruka z’ibyo umuntu ahura na byo mu buzima.<ref>https://chatgpt.com/c/6763ffa9-79ec-8012-9b84-67a4491e2a9e</ref>
----
=== Inkomoko y’Umugani: ===
Uyu mugani ukomoka ku mibereho y’inkoko mu buzima bwa buri munsi. Iyo inkoko irira (cyane iyo ifite ikibazo cyangwa ikibabaje), amarira yayo atemba akajya mu jisho. Byashushanyaga ko ibibazo cyangwa ibihe bibi by’umuntu bishobora kumugiraho ingaruka ziremereye, cyane cyane igihe atarabona ubufasha.
Mu mico y’Abanyarwanda, ibi byafatwaga nk'isomo ry'ubuzima rigaragaza uko umuntu agomba kwitwara mu bihe bikomeye cyangwa igihe abura ubufasha bwo hanze.
----
=== Ibisobanuro by’Umugani: ===
* '''Amarira y’inkoko''': Bishushanya amagorwa cyangwa ibibazo umuntu ahura na byo.
* '''Atemba ajya mu jisho''': Bisobanura ingaruka mbi zigera kuri nyir’ubwite cyangwa ku bamutegerejweho ibisubizo.
Umugani uravuga ko ibibazo cyangwa ibihe bikomeye bishobora guhindukana bikagera kuri nyirabyo mu buryo bugaragara, rimwe na rimwe bitari byitezwe.
----
=== Inyigisho y’Umugani: ===
# '''Kwirinda ibibazo bikomeye''': Wigisha abantu kugira ubushishozi no kwirinda ibibazo bishobora kubasubiza inyuma.
# '''Kwihanganira ibihe bikomeye''': Umuntu agomba kumenya ko hari igihe ibibazo bimugeraho kandi agashaka uko abikemura aho guheranwa na byo.
# '''Kugira uruhare mu gukemura ibibazo''': Kugira ngo umuntu adaheranwa n’ingaruka z’ibibazo, agomba gushyira imbere ubufasha no kubishakira umuti.
----
=== Ingero zo Kuwukoresha: ===
* Iyo umuntu ahuye n’ibibazo bimugiraho ingaruka ziremereye, bavuga bati: ''"Amarira y’inkoko atemba ajya mu jisho."''
* Iyo umuntu ahura n’ingorane ziturutse ku makosa cyangwa ibihe by'ubuzima, ashobora kwibutswa uyu mugani ngo yihangane.
Uyu mugani wigisha isomo ry’ingirakamaro mu buzima, aho umuntu agomba guharanira kudaheranwa n’ingaruka z’ibibazo ahubwo akagerageza kubikemura.
bpaajjya261pfeo49u9sj0cnyuw1yst
Ushaka inka aryama nka yo
0
19651
119349
2024-12-19T11:56:15Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
ushaka inka aryama nkayo
119349
wikitext
text/x-wiki
Umugani ''"Ushaka inka aryama nka yo"'' waturutse ku mibereho y'Abanyarwanda ba kera, aho inka zari zifite agaciro gakomeye, zigashushanya ubukire, ishema, n’imibereho myiza. Uyu mugani ukomoza ku ngeso yo gukurikiza no gukora ibintu bihwanye n'icyo umuntu aharanira kugeraho.<ref>https://chatgpt.com/c/6763ffa9-79ec-8012-9b84-67a4491e2a9e</ref>
----
=== Inkomoko y’Umugani: ===
Uyu mugani ufite inkomoko mu migenzo y’ubworozi mu Rwanda. Inka zabaga zikomeye kandi zikeneye kwitabwaho byihariye: kubaka ibiraro byiza, kuzubikira, kuzigaburira neza, no kuzihahiriza ubwatsi. Umuntu wifuzaga kuba umworozi cyangwa gutunga inka, yabaga agomba kugira imyitwarire ikwiye, irimo umwete, kwiyitaho, no gukora nk’uko umworozi mwiza abigenza.
----
=== Ibisobanuro by’Umugani: ===
* '''"Ushaka inka"''': Bishatse kuvuga umuntu ugamije kugera ku ntego runaka cyangwa kubona icyo yifuza (birenze inka mu buryo bw’ikigereranyo).
* '''"Aryama nka yo"''': Bishatse kuvuga gukora ibikorwa bihwanye n'intego, kugerageza gutera intambwe ikwiye no guharanira kugera ku byo ushaka.
Umugani ushaka kuvuga ko kugira ngo umuntu agere ku byo ashaka, agomba kwitwararika, gukora cyane, no kwigana imico ikwiye icyo agambiriye kugeraho.
----
=== Inyigisho y’Umugani: ===
# '''Kwiyemeza no gukora cyane''': Kugira ngo ugere ku ntego yawe, ugomba gushyiramo imbaraga zihwanye n’ibyo ushaka kugeraho.
# '''Kumenya uko utegura ejo hazaza''': Uwo mugani wigisha gukora ibintu bigenwe neza kugira ngo intego z’igihe kizaza zigerweho.
# '''Guharanira guhindura imyitwarire''': Gushaka intsinzi bisaba kwiga no kwiyemeza gukora ibyo bigusaba.
----
=== Ingero zo Kuwukoresha: ===
* Iyo umuntu afite intego ariko yirara mu mikorere, bamubwira bati: ''"Ushaka inka aryama nka yo, ibyo ukora si byo byaziguha."''
* Iyo umuntu agaragaza imyitwarire ikwiye kugira ngo agere ku ntego, baramushimira bati: ''"Nibyo rwose, ushaka inka aryama nka yo."''
Uyu mugani uha isomo abantu bose bafite intego mu buzima bwo gukora ibyo bikwiye kugira ngo bazigeraho. Wigisha kwigana no gukurikiza urugero rwiza rw'icyo ushaka kugeraho.
5m82t9hgyeesmcb7hnm8arfvh7fgzo8
IMIGANI Y'IMIGENURANO
0
19652
119350
2024-12-19T11:56:47Z
PRINCE Anathole Nobel
15033
IMIGANI Y'IMIGENURANO
119350
wikitext
text/x-wiki
[[Dosiye:WikiIndaba 2022 - imigani yimigenurano.webp|thumb]]
<ref>https://www.kigalitoday.com/umuco/ikinyarwanda/article/ese-kubera-iki-bavuga-ko-hari-imigani-y-imigenurano-itakigendanye-n-igihe</ref>
Imigani y'imigenurano yaciwe n'abakurambere,ariko ntidushobora kumenya izina ry'uwaciye umugani uyu n'uyu.
== Kugenura bivuga iki? ==
Kugenura byumvikana iyo ushubije ikibazo giteye gitya "kuki naka bamwise gutya?."Bamwise"Ntimpirangeza",kubera ko se
yari amaze kubyara abana benshi,kandi adafite icyo abareresha gihagije.Ati "Imana si ukumpa abana,irangerageza ngo irebe
ko nabinubira".
Kugenura rero ni ukugenekereza ku kintu cybayeho.Baca umugani ngo<<umugani ugana akariho>>.Baca umugani bafite icyo
bahereyeho,ari byo kugenura.
'''urugero:'''mu Rwanda abantu bahoze banga umugayo.Ariko aho amafaranga yadukiye,abantu barahemutse,barakabya.Ibyo byatimye baca umugani ngo"urumiya rwamize inshuti".Bagenuriye ku buhemu bwaturutse ku mafaranga.
kugira ngo ushobore gusobanukirwa n'umugani ni ngombwa kumenya aho ukomoka n'icyo bawuciriyeho.
Umugani wumvikana kuburyo bubiri:uburyo bwambere ni uburyo bwa kamere yawo,mu mvugo iboneye.Uburyo bwa kabiri ni
uburyo bw"imvugo y"amarenga,ishushanya icyo bawuciriye,ari byo byitwa kugenura.
'''urugero:'''"inkoko iyo ivuye inkoko itarariye amagi adashobora kuvamo imishwi,ahubwo arabora.Ariko,mu mvugo y'amarenga
ugomba kwubaza uti "uyu mugani bawuciye bagenura iki?".Bagenuraga umubyeyi upfuye agasiga abana bakiri bato.Abo bana
bagira imibereho mibi,ari byo bishushanya kubora kw'amagi.
== <u>Inkomoko y'imigani y'imigenurano</u> ==
imigani y'imigenurano ishobora gukomoka :
'''KU MATEKA:'''
Urugero:'''"NZASHIRA I NGURUGUNZU NKIRI NGAGI".'''wakomotse kuri NGAGI wari utuye i Ngurugunzu mu kingogo muri Kibirira
na Gatumba na Muhororo,ubu ni mu karere ka Ngororero.
Ngagi yari yararanzwe no kuba inyangamugayo idasanzwe.Nta muntu wigeze amwumvaho ijambo ribi.Rimwe umuntu yashatse kumucumuza ngo amwandurize ikamba ry'ubumanzi,amushinga umuhunda w'icumu ku kirenge nkana ,ngo avuge nabi,ate isaro.
Ngagi yarashinyirije aramubwira,ati"shingura,nzashira i Ngurugunzu nkiri Ngagi."Gushira iNgurugunzu ni ugupfa ,kuko upfuye utongera kugaragara ahantu yari atuye.Uyu mugani ni wo wacira umuntu ushaka kuguhemuza,"nzatsimbarara ku butungane
bwanjye,noye kubuvurira,nta soni nterwa n'ibyo nakoze kugeza ubu.
# '''Ibyabaye by’ukuri (Amateka)''': Hari imigani yaturutse ku byabaye by’ukuri mu mateka y’abantu cyangwa ibihugu, nk’imvugo yagiye ikoreshwa cyane kubera igisobanuro cyayo gifatika. Urugero: ''"Uwanga amazimwe aburara ku mugoroba."''
# '''Imyitwarire cyangwa imyifatire rusange''': Hari imigani ishingiye ku myitwarire y’abantu n’uko bayifatamo mu buzima bwa buri munsi. Urugero: ''"Urucira mukaso rugatwara nyoko."''
# '''Inyamaswa n’ibinyabuzima''': Imigani myinshi igira aho ihurira n’inyamaswa cyangwa ibinyabuzima, yerekana uko abantu bagiye babihuza n’ibitekerezo byabo. Urugero: ''"Igihe kiragera inka igatera umukamo mu itovu."''
# '''Umurage w’umuco n’imibereho''': Imigani y’imigenurano igira uruhare mu gukomeza umuco, ikigamijwe ni ugusigasira indangagaciro no kwigisha abazabakomokaho.
== AKAMARO K'IMIGANI Y'IMIGENURANO ==
Imigani y’imigenurano ifite akamaro k’ingenzi mu buzima bw’abantu, cyane cyane mu rwego rw’umuco, uburezi, n’imibanire. Dore bimwe mu byo imigani y’imigenurano igirira akamaro:
=== 1. Gutoza indangagaciro n’imyitwarire myiza ===
Imigani ifasha kwigisha amahame y’imyitwarire n’indangagaciro zirimo ubutwari, ubunyangamugayo, ukwihangana, n’urukundo rw’abandi. Urugero:
* ''"Akebo kajya iwa mugarura"'' (bigisha ko ibikorwa byiza cyangwa bibi bigaruka kuri nyirabyo).
=== 2. Kwibutsa ibyahise n’amateka ===
Imigani yibutsa abantu ibyabaye mu mateka, bityo ikarinda umuco n’amatwara y’abenegihugu. Urugero:
* ''"Igihe kiragera inka igatera umukamo mu itovu"'' (ibibabaje bishobora guhinduka ibyiza mu gihe kizaza).
=== 3. Gukosora no gucyaha mu kinyabupfura ===
Imigani ikoreshwa mu gusubiza umuntu cyangwa kumuhwitura atarakarijwe. Urugero:
* ''"Agapfa kaburiwe ni impongo"'' (gusobanura ko umuntu wari waraburiwe agomba kwitwararika).
=== 4. Gushimisha no gusetsa ===
Hari imigani ikoreshwa mu biganiro by’imiryango cyangwa mu nama kugira ngo byorohe kuganira no gushimisha abitabiriye. Urugero:
* ''"Umwami ntiyica agakiza rubanda."''
=== 5. Guhanga umurage w’umuco no gusigasira ururimi ===
Imigani ituma ururimi rw’umwimerere rudacika, kuko ikubiyemo amagambo yihariye afite ibisobanuro byimbitse bigaruka ku miterere n’imibereho y’abaturage.
=== 6. Kwigisha ubuhanga n’ubumenyi ===
Imigani irimo amasomo ahanini ashingiye ku bugenge bw’ubuzima, nko kumenya ko hari ingaruka ku bikorwa byose umuntu akora. Urugero:
* ''"Uhishira umurozi akakumaraho abana"'' (bigisha kutihanganira ibintu bibi).
=== 7. Guhuza abantu no kubaka umubano ===
Iyo abantu basangiye imigani, byubaka umubano kuko ibaganisha ku ntego imwe yo gusangira ibitekerezo no gukomeza umuco.
Imigani rero ifite uruhare rukomeye mu buzima bw’abantu n’imiryango, kuko ituma amateka, umuco, n’indangagaciro bidacika mu muryango nyarwanda.<ref>https://chatgpt.com/c/6763ffa9-79ec-8012-9b84-67a4491e2a9e</ref>
== INGERO Z'IMIGANI Y'IMIGENURANO ==
Dore ingero z’imigani y’imigenurano n’inyigisho ziyikubiyemo:
=== 1. "[[Uwanga amazimwe aburara ku mugoroba]]." ===
* ''Bisobanura'': Abantu badashaka kumenya amakuru cyangwa ibibakikije bashobora kwisanga mu bibazo kubera kutamenya.
* ''Inyigisho'': Biba byiza kumenya amakuru ahagije kugira ngo ubashe kwirinda cyangwa gufata ibyemezo byiza.
=== 2. "[[Iyo umugabo ashaka urugi, arabona urutindo]]." ===
* ''Bisobanura'': Umuntu wifitemo ubushake bwo gukemura ikibazo abona igisubizo, n'iyo cyaba kitari cyoroshye.
* ''Inyigisho'': Kugira ubushake no kwihangana bifasha kugera ku ntego.
=== 3. "[[Agapfa kaburiwe ni impongo]]." ===
* ''Bisobanura'': Iyo umuntu yaburiwe kenshi ariko ntabyiteho, asanga ingaruka zimusanze.
* ''Inyigisho'': Kwitondera inama n'ibimenyetso bishobora kugufasha kwirinda ibibi.
=== 4. "[[Urucira mukaso rugatwara nyoko]]." ===
* ''Bisobanura'': Iyo ukoreye abandi ibintu bibi, bishobora kukugarukira.
* ''Inyigisho'': Ukwiye kwirinda ibikorwa bibi, kuko ushobora kwangiriza n’abawe cyangwa ukabigwamo.
=== 5. "[[Ijya kurisha ihera ku rugo]]." ===
* ''Bisobanura'': Umuntu akwiye gutangirira ku byo afite cyangwa kubaka aho ari mbere yo gushaka kure.
* ''Inyigisho'': Gukemura ibibazo byawe bwite cyangwa byo mu muryango mbere yo kwita ku bindi.
=== 6. "[[Utaye isuka aba agiye kuyishakira umuheto]]." ===
* ''Bisobanura'': Umuntu utakaje igikoresho cyangwa umutungo runaka aba ashakisha uko yakisubiza cyangwa akabona ibindi bisimbura.
* ''Inyigisho'': N'iyo ibintu byapfa, ukwiye gushakisha uburyo bwo kongera kwisubiza cyangwa kubona igisubizo.
=== 7. "[[Amarira y’inkoko atemba ajya mu jisho]]." ===
* ''Bisobanura'': Iyo umuntu afite ikibazo, ahanini ni we kibabaza kurusha abandi.
* ''Inyigisho'': Ibibazo by'umuntu ubifata neza gusa iyo ubirimo, abandi babibona nk'aho byoroheje.
=== 8. "[[Ushaka inka aryama nka yo]]." ===
* ''Bisobanura'': Iyo ufite intego runaka, ugomba gukora cyane cyangwa kwitwara nk’uko bikwiye ngo uyigereho.
* ''Inyigisho'': Inyota yo kugera ku kintu ikwiye kuba iherekejwe n’ibikorwa bijyanye na cyo.
=== 9. "Iyo uhetswe n’abakubita, ntiwumva ko uri mu mugongo." ===
* ''Bisobanura'': Iyo umuntu atazi neza imiterere y’icyo afashijweho, ashobora kutamenya agaciro kacyo cyangwa ingorane zigiherekeje.
* ''Inyigisho'': Kumenya agaciro k’ibyo ubona cyangwa ubona bifite ishingiro ni ingenzi.
=== 10. "Nyamara akanyoni katagurutse kamenywa n’ikirere." ===
* ''Bisobanura'': Hari ibintu bishobora kwigaragaza neza ukabimenya utabanje kugerageza ibindi byinshi.
* ''Inyigisho'': Iby’ingenzi birigaragaza ku buryo bugaragara; si ngombwa gushakisha by’ikirenga.
Iyo migani igaragaza ubwenge n’umuco w’abanyarwanda, ikaba itanga inyigisho zikomeye mu mibereho ya buri munsi.<ref>https://chatgpt.com/c/6763ffa9-79ec-8012-9b84-67a4491e2a9e</ref>
== AMOKO Y'IMIGANI Y'IMIGENURANO ==
Imigani y’imigenurano ifite amoko atandukanye, ashingiye ku ntego n’inyigisho y'iyo migani. Dore amoko nyamukuru y’imigani y’imigenurano:
----
=== 1. Imigani y’Ibigisha (Y'amahame) ===
* Iyo migani yigisha amahame y’imyitwarire, indangagaciro, n’imico myiza.
* '''Ingero''':
** ''"Agapfa kaburiwe ni impongo."''
** ''"Akebo kajya iwa mugarura."''
** ''"Ijya kurisha ihera ku rugo."''
* '''Inyigisho''': Kwitondera impuruza, gukora ibyiza, no kubanza gufasha abakwegereye.
----
=== 2. Imigani Ikomoka ku Mateka ===
* Iyo migani ishingiye ku byabaye mu mateka, cyane cyane mu mibereho y’abanyarwanda.
* '''Ingero''':
** ''"Aho kwica gitera, wakwica nyirayo."''
** ''"Urucira mukaso rugatwara nyoko."''
* '''Inyigisho''': Ikibabaje n'ingaruka z’ubugome cyangwa kutagira ubumuntu.
----
=== 3. Imigani y’Ubwirwa no Guhwitura ===
* Iyo migani ikoreshwa mu gucyaha cyangwa guhwitura umuntu mu buryo butarimo kwihanangiriza.
* '''Ingero''':
** ''"Ibyaye ikiboze irakirigata."''
** ''"Ushaka inka aryama nka yo."''
* '''Inyigisho''': Kwirinda ibikorwa bibi no guhindura imyitwarire.
----
=== 4. Imigani y’Imbunda y'Ubuhanga (Y'ubushishozi) ===
* Iyo migani igaragaza ubuhanga bwo gutekereza no gukemura ibibazo.
* '''Ingero''':
** ''"Iyo umugabo ashaka urugi, arabona urutindo."''
** ''"Nyamara akanyoni katagurutse kamenywa n’ikirere."''
* '''Inyigisho''': Gukoresha ubwenge no guhanga udushya mu rugamba rw’ubuzima.
----
=== 5. Imigani Igaruka ku Mibanire n’Abandi ===
* Igaragaza uburyo abantu bakwiye kubana mu bwumvikane n’ubutabera.
* '''Ingero''':
** ''"Inkoni y’umwambi ntibura icyo ikoma."''
** ''"Akaryoshye kose karimara."''
* '''Inyigisho''': Kwirinda amahane, kwicisha bugufi, no gufasha abandi.
----
=== 6. Imigani Ijyanye n’Ubugingo n’Umutekano ===
* Iyi migani isobanura uburyo bwo kwirinda ibibazo no guharanira amahoro.
* '''Ingero''':
** ''"Amasinde ntazaca inzara."''
** ''"Uwanga amazimwe aburara ku mugoroba."''
* '''Inyigisho''': Kwicisha bugufi no gukurikira inama.
----Iyi migani yose irerekana ubwenge bw’abanyarwanda mu gucengera ubuzima no kugenera abantu inyigisho z’ingirakamaro mu buryo bworoshye kandi burimo ubwenge.
piase427s0v2fr4nupqgmeh7vhrwtrp