وڪيپيڊيا sdwiki https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8F%DA%A9_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%88 MediaWiki 1.43.0-wmf.2 first-letter ذريعات خاص بحث واپرائيندڙ واپرائيندڙ بحث وڪيپيڊيا وڪيپيڊيا بحث فائل فائل بحث ذريعات وڪي ذريعات وڪي بحث سانچو سانچو بحث مدد مدد بحث زمرو زمرو بحث باب باب بحث TimedText TimedText talk ماڊيول ماڊيول بحث 0 3271 266959 251177 2024-04-26T10:35:59Z InternetArchiveBot 13773 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox philosopher | honorific_prefix =[[علامہ محمد اقبال]] | name = Muhammad Iqbal<br/> '''محمد اقبال''' | honorific_suffix = | image = Iqbal.jpg | image_size = 200 | alt = | caption = علامه اقبال | birth_name = محمد اقبال | birth_date = {{Birth date|df=yes|1877|11|9}} | birth_place =[[سيالڪوٽ]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|1938|4|21|1877|11|9}} | death_place =[[لاھور]] | deathcause = [[دل جي بيماري]] | residence = | nationality = [[برٽش سبجيڪٽ]] | spouse = | alma_mater = *اسڪاچ مشن ڪاليج مان ٻارھين جماعت *گورنمينٽ ڪاليج لاھور مان بي اي ۽ ايم اي *يونيورسٽي آف ڪيمبرج مان بي اي *يونيورسٽي آف ميونخ مان پي ايڇ ڊي | notable_works = *[[اسرار خودی]] *[[پیام مشرق]] *[[رموز بے خودی]] *[[زبر عجم]] *[[جاویدنامہ]] *[[سارے جہاں سے اچھا]] | awards = | signature = | signature_alt = | era = ويھين صديءَ جي فلاسافي | region = اسلامي دنيا | school_tradition = اسلامي فلسفو | institutions = | main_interests =[[اسلام]]،[[اردو شاعري]]، [[فارسي شاعري]] | notable_ideas = الھ آباد | influences = [[سيد مير حسن]]، [[جلال الدين رومي|رومي]]،[[فريڊرڪ نٽشي]]،[[گوئٽي]]، [[ھينري برگسن]]، [[ٿامس واڪر ارنالڊ]] | influenced = [[اسرار احمد]]، [[محمد علي جناح]]،[[تحريڪ پاڪستان]]،[[اسلامڪ ريپبلڪ آف پاڪستان]]،[[آلي احمد سرور]]،[[علي شريعتي]]، [[فتح محمد ملڪ]] }} [[فائل:Iqbal Youth.jpg|thumb|کاٻو|علامه اقبال]] '''ڊاڪٽر علامه محمد اقبال''':'''علامہ اقبال''': ''Allama Muhammad Iqbal'': '''اقبال''': تاريخ 9 [[نومبر]] 1877ع تي [[پنجاب]] جي شهر [[سيالڪوٽ]] ۾ ڄائو. سندس والد جو نالو [[شيخ نور محمد]] هو. پاڻ [[ڪشميري خاندان]] سان لاڳاپو رکندو هو. == تفصيلي تعارف == اقبال شروعاتي تعليم [[قرآن شريف]] جي حاصل ڪئي. ان کان پوءِ مشن هاءِ اسڪول ۾ داخل ٿيو. مري ڪاليج مان ايف اي جو امتحان پاس ڪيائين. پنجابي ايليٽ ڪلاس علامه اقبال کي [[پاڪستان]] جو ذهني باني يا مفڪر [[پاڪستان]] سڏائي ٿو، پر هُو گڏيل هندستان جو حامي هو. پاڻ اعلى پايي جو [[شاعر]] هو. هندستان جو مقبول ترين قومي گيت '''ساري جهان سي اڇا هندوستان همارا''' جو شاعر علامه اقبال آهي. پاڻ ڪيئي ڪتاب لکيائين جن ۾ [[بانگ درا]]، [[بال جبريل]]، [[شڪوه]]، [[جواب شڪوه]] ۽ ٻيا ڪيترائي ڪتاب مشهور آهن. علامه اقبال 21 [[اپریل]] 1938ع تي [[لاهور]] ۾ وفات ڪئي. سندس مقبرو [[بادشاهي مسجد]] لاهور جي ڀرسان آهي. شاعر مشرق علامه ڊاڪٽر محمد اقبال سيالڪوٽ ۾ 9 نومبر 1877ع ۾ پيدا ٿيو. هن جو تعلق ڪشميري برهمڻ خاندان سان هو، جيڪو خاندان سوا ٻه سئو سال پهرين اسلام قبول ڪري چڪو هو. اصل ۾ رَتن لال جيڪو هندو پنڊت هو سو مسلمان ٿي ويو، جنهن جو نالو نور محمد رکيو ويو. <ref>https://defence.pk/pdf/threads/iqbals-hindu-relations.512124/{{مئل ڳنڍڻو|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} IQBAL’S HINDU RELATIONS Khushwant Singh</ref><ref>https://themuslimtimes.info/2013/07/27/history-the-hindu-origins-of-allama-sir-mohammad-iqbal/ History: The Hindu Origins of Allama Sir Mohammad Iqbal</ref> اڳتي هلي رتن لال (نور محمد) مان محمد اقبال جنم ورتو. جنهن اڳتي هلي 1897ع ۾ احمدي فرقو اختيار ڪيو. ان کانپوءِ ويھ ٻاويھ ورهين سندس سر طفر الله سان سياسي اختلاف پيدا ٿي پيا، جنهن جي نتيجي ۾ سر محمد اقبال احمدي مان واري مسلمان ٿي ويو هو ۽ اهو ڪٽنب ڪشمير مان لڏي سيالڪوٽ ۾ اچي آباد ٿيو. سندس والد جو نالو شيخ نور محمد ۽ والده جو نالو امام بيبي هو. ننڍڙي اقبال کي ابتدائي تعليم لاءِ مڪتب ۾ ويهاريو ويو ۽ پوءِ 1883ع ۾ اسڪاچ مشن بهائي اسڪول ۾ داخل ٿيو، جتي کيس عربي ۽ فارسي علمن جي تعليم لاءِ سيد مير حسن جهڙو استاد ۽ رهبر مليو. 1899ع ۾ پنجاب يونيورسٽيءَ مان فلسفي ۾ ايم. اي ڪيائين ۽ ڪجهه عرصو اورنٽيئل ڪاليج ۽ گورنمينٽ ڪاليج لاهور ۾ (1903ع 1905ع) فلسفي ۽ تاريخ جو استاد رهيو. ”علم الاقتصاد“ سندس انهيءَ دور جي تصنيف آهي. 1905ع ۾ بئريسٽري لاءِ انگلينڊ ويو، سيپٽمبر 1905ع ۾ ٽرنٽي ڪاليج ڪيمبرج ۾ داخل ٿيو ۽ -جولاءِ- 1907ع ۾ گريجوئيشن ڪيائين. 12 آگسٽ 1907ع تي جرمن جي سومونڪ يونيورسٽيءَ ۾ داخلا ورتائين ۽ اتان ادب ۾ ڊي. لٽ جي ڊگري حاصل ڪيائين. علامه اقبال جولاءِ 1908ع ۾ بئريسٽريءَ جو امتحان پاس ڪيو، ڪجهه مهينا يونيورسٽي ڪاليج لنڊن ۾ پروفيسر آرنلڊ جي وڃڻ کانپوءِ ان جي جڳهه تي عربيءَ جو استاد مقرر ٿيو، پوءِ گورنمينٽ ڪاليج لاهور ۾ فلسفي جو اسسٽنٽ پروفيسر مقرر ٿيو ۽ 1913ع تائين اها خدمت سرانجام ڏنائين. 1922ع ۾ حڪومت برطانيا سندس ادبي خدمتن جي سلسلي ۾ کيس ”سر“ جو خطاب ڏنو. 1928ع ۾ مدراس حيدرآباد ۽ علي ڳڙهه ۾ ليڪچر ڏنائين ۽ 27 سيپٽمبر 1931ع ۾ ٻي گول ميز ڪانفرنس (Round table conference) ۾ شرڪت لاءِ لنڊن ويو، لنڊن ۾ قيام دوران مختلف انجمنن ۽ تقريبن ۾ شرڪت ڪرڻ کان سواءِ اسلامي ملڪن جي معزز شخصيتن سان ملاقاتون ڪيائين. ٽين گول ميز ڪانفرنس ۾ ارسٽوٽولين سوسائٽيءَ جي هيٺ لنڊن ۾ '''ڪيا مذهب ڪا امڪان هي''' جي موضوع تي تقرير ڪيائين. ٽن هفتن کانپوءِ اسپين (Spain) جي سياحت لاءِ روانو ٿيو ۽ انهيءَ سياحت دوران ڪجهه -اردو- نظم لکيائين، -جن- ۾ مشهور نظم ”مسجد قرطبه“ (Mosque of Córdoba) به شامل آهي. 26 جنوري 1933ع تي اسپين مان واپسيءَ وقت پيرس پهتو ۽ 1933ع جي آخر ۾ افغانستان جو دورو ڪيائين. علامه صاحب 1935ع ۾ پنهنجي گهرواريءَ جي وفات کانپوءِ بيمار رهڻ لڳو. انهيءَ ڪري وڪالت به ڇڏي ڏنائين. ڀوپال جي نواب سندس اها حالت ڏسي هن لاءِ 500 رپيا ماهوار وظيفو مقرر ڪيو. سندس هيٺيون تصنيفون (1) علم الاقتصاد (1903)، (2) تشڪيل جديد الاهيات اسلاميه، (3) [[ايران]] مابعد الطبيعيات ڪا ارتقا، (4) اسرار خودي (فارسي)، (5)- رموز بيخودي (فارسي)، (6) پيام مشرق (فارسي)، (7) بانگ درا (اردو)، (8) زبور عجمه (فارسي)، (9)- جاويد نامه (فارسي)، (10)بال جبريل(اردو)، (11)ضرب ڪليم (اردو)، (12)پس چه بايد کرد، (13) اي اقوام شرق، (14) ارمغان حجاز (فارسي)، (15) آئينه عجم (فارسي شاعرن جو انتخاب)، کانسواءِ علامه صاحب درسي ڪتاب به لکيا، اقبال جي استادن ۾ شڪارپور تعلقي جو علامه علي محمد ڪاڪيپوٽو به شامل هو. جنهن کيس فلسفي ۽ منتق جي تعليم ڏني. علامه صاحب جي مثنوين جو منظوم سنڌي ترجمو '''لطف الله بدوي''' ڪيو آهي.<ref>[http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=اقبال%20علامه%20ڊاڪٽر اقبال علامه ڊاڪٽر : (Sindhianaسنڌيانا)<!-- Bot generated title -->]</ref> == اقبال ۽ [[پاڪستان]] == علامه اقبال ان دور جي سياسي حالتن جي حوالي سان محمد علي جناح کي خط ۾ لکيو: هندوستان ۾، مسلمانن جي حيثيت سان، اوهان جي شخصيت آهي، جنهن کان قوم اها اميد رکي ٿي ته، اتر اولهه يا سڄي هندوستان ۾ جيڪو سياسي طوفان اچي رهيو آهي، ان ۾ اوهان ئي قوم جي صحيح اڳواڻي ڪري سگهو ٿا. ان نموني علامه اقبال، قائداعظم سان سياسي رفيق ٿي ڪم ڪيو. هندن ۽ مسلمانن جي اختلاف کان متاثر ٿي 1930ع ۾ مسلم ليگ جي اجلاس، الهه آباد، ۾ چيائين ته: هندوستان جي وفاق ۾ مسلم گهڻائي وارن پرڳڻن ۾ خودمختيار رياستون قائم ڪيون وڃن. ڪن چيو ته پاڪستان جي تحريڪ خود انگريزن جي پيدا ڪيل آهي. آخري وائسراءِ هند، لارڊ مائونٽبيٽن ان جي ترديد ڪئي. هندن جي مشهور عالم، محقق، ماهر تعليم ۽ مورخ، پنڊت سندر لال جي هڪ تقرير جيڪا جون 1966ع ۾ ڇپي، ۾ چيو اٿس: منهنجي هڪ پراڻي ساٿيءَ، لالا لجبرام، هندو مسلم جهڳڙي کي ختم ڪرڻ لاءِ سڀ کان اول اها تجويز پيش ڪئي هئي ته مسلم اڪثريت جو علائقو، الڳ ڪيو وڃي. پر [[محمد علي جناح]] ملڪ جي ورهاڱي جي بلڪل خلاف هو، لاهور ريزوليشن ۾، ملڪ جي ورهاڱي بابت ڪو به ذڪر ناهي! ورهاڱي جو ڏوهاري، [[محمد علي جناح]] نه آهي، هو ملڪ کي ٽڪرا ٽڪرا ڪرڻ جي خلاف هو. مون کان ٻڌو! ملڪ جي تقسيم جي تجويز ڪنهن پيدا ڪئي. اوهان لالا لجپتراءِ جو نالو ٻڌو آهي؟ منهنجو دوست هو ۽ وڏو انقلابي هو، پر جڏهن ذهن ۾ بگاڙو آيو، تڏهن تنگ نظريءَ جي فضا قائم ڪرڻ جي سلسلي ۾ هن سڀني کان وڌيڪ حصو ورتو. ان ئي سڀ کان پهرين، مسلم گهڻائي جي علاقن کي الڳ ڪرڻ جي تجويز پيش ڪئي. ۽ تحرير ۽ تقرير ۾ ان جي تبليغ ڪيائين. ان کان متاثر ٿي، انگريزن هندوستان کي پنجن حصن ۾ ورهائڻ جي اسڪيم بڻائي، دراوڙستان، راجستان، هندوستان، پاڪستان ۽ سکستان. ان کان گهڻو پوءِ، رحمت الله چوڌري، سر محمد اقبال، خالد لطيف گابا، وغيره جا نالا اچن ٿا، جن ان تجويز متعلق پنهنجا رايا پيش ڪيا. [[مسٽر گوڪلي]] به مسئلي کي گڏجي حل ڪرڻ جو خواهشمند هو.<ref>جنگ ڪراچي. 1 جولاءِ 1966ع</ref><ref>[http://www.sindhiadabiboard.org/catalogue/Specialized/Book2/Book_page7.html Sindhi Adabi Board Online Library (Specialized)<!-- Bot generated title -->]</ref> == لاڏاڻو == علامه اقبال 21 اپريل 1938ع تي هن فاني دنيا مان لاڏاڻو ڪيو ۽ کيس بادشاهي مسجد لاهور جي دروازي ويجهو دفن ڪيو ويو.<ref>Encyclopedia Sindhiana</ref> {{تحريڪ آزادي هند}} {{ڏکڻ ايشيا ۽ اسلام}} == حوالا == {{حوالا}} {{ڪچو}} [[زمرو:1877ع جون پيدائشون]] [[زمرو:1938ع جون فوتگيون]] [[زمرو:1938ع جون وفاتون]] [[زمرو:اردو شاعر]] [[زمرو:پنجابي ماڻهو]] [[زمرو:تحريڪ پاڪستان]] [[زمرو:ويهين صدي جا پاڪستاني شاعر]] [[زمرو:ڀارتي مسلمان]] [[زمرو:لاهوري ماڻهو]] e1ncaadv0j4y58ad4srd5g0qz1fnris 0 4805 266885 195523 2024-04-25T20:50:04Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{More citations needed|date=December 2008}} {{Infobox settlement | official_name = Daharki | name = ڏهرڪي | settlement_type = | image_skyline = | imagesize = 240px | image_alt = | image_caption = | image_map = | mapsize = 150 px | map_alt = | map_caption = | coordinates = {{coord|28|03|N|69|42|E|type:city_region:PK|display=inline,title}} | pushpin_map = Sindh#Pakistan | pushpin_label_position = left | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = [[Country]] | subdivision_name = {{flag|Pakistan}} | subdivision_type1 = [[Subdivisions of Pakistan|Province]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[Subdivisions of Pakistan|District]] | subdivision_name2 = گھوٽڪي ضلعو | population_total = 310,079 | population_as_of = 2017 | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = 2,811 km² | elevation_m = | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 = 110.3/km² | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | area_code = | area_code_type = [[List of dialling codes of Pakistan|Calling code]] | timezone1 = [[Pakistan Standard Time|PST]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} ڏهرڪي شهر جو شمار گهوٽڪي ضلعي ۾ ٿئي ٿو ۽ هي شهر سکر کان سو ڪلوميٽر اوڀر تي آهي هن شهر جا علائقا قدرتي گئيس سان معلامال آهن ڏهرڪي شهر ۾ ايشيا جي وڏين ڀاڻ وارين فيڪٽرين ۾ شامل ٿيندڙ اينگرو يوريا جو پلانٽ موجود آهي۽ ان کان علاوه ماڙي ڱئيس فيلڊ به آهي جيڪا گئيس جي خوئن کي ڪنٽرول ڪري ٿي . ۽ هن شهر ۾ گلاب شاهه بخاري ۽ سائين ڇلڻ فقير جون معزارو پڻ موجود آهن ڏهرڪي شهر جي آبادي ۾ 70 پرسنٽ ڪرسٽن ۽ هندو شامل آهن ان کان علاوه هت ڪيتريون قومون موجود آهن جنهن ۾ وڏي اڪثريت رکندڙ ڪجهه قومن جا نالا ڏهر، شر، مهر، پتافي، ڪوڀر، سمينجا، ڪوري، راڄڙي، لغاري ، ميان، لنڊ، سومرا آرائين ۽ گرگيج پڻ وڏي اڪثرين رکندڙ موجود آهن. ڏهرڪي شهر جا پاڙي سيري شهر ميرپورماٿيلو، اوٻاوڙو، ريتي، دادلغاري شامل آهن {{ڪچو}} [[زمرو:سنڌ جا تعلقا]] [[زمرو:گھوٽڪي ضلعي جون آباد جڳهيون]] 778h3m6v3zk0ar9tihp7ig20ovzyxa5 266886 266885 2024-04-25T20:50:59Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{More citations needed|date=December 2008}} {{Infobox settlement | official_name = Daharki | name = ڏهرڪي | settlement_type = | image_skyline = | imagesize = 240px | image_alt = | image_caption = | image_map = | mapsize = 150 px | map_alt = | map_caption = | coordinates = {{coord|28|03|N|69|42|E|type:city_region:PK|display=inline,title}} | pushpin_map = Sindh#Pakistan | pushpin_label_position = left | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = [[Country]] | subdivision_name = {{flag|Pakistan}} | subdivision_type1 = [[Subdivisions of Pakistan|Province]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[Subdivisions of Pakistan|District]] | subdivision_name2 = گھوٽڪي ضلعو | population_total = 310,079 | population_as_of = 2017 | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = 2,811 km² | elevation_m = | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 = 110.3/km² | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | area_code = | area_code_type = [[List of dialling codes of Pakistan|Calling code]] | timezone1 = [[Pakistan Standard Time|PST]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} ڏهرڪي شهر جو شمار گهوٽڪي ضلعي ۾ ٿئي ٿو ۽ هي شهر سکر کان سو ڪلوميٽر اوڀر تي آهي هن شهر جا علائقا قدرتي گئيس سان معلامال آهن ڏهرڪي شهر ۾ ايشيا جي وڏين ڀاڻ وارين فيڪٽرين ۾ شامل ٿيندڙ اينگرو يوريا جو پلانٽ موجود آهي۽ ان کان علاوه ماڙي ڱئيس فيلڊ به آهي جيڪا گئيس جي خوئن کي ڪنٽرول ڪري ٿي . ۽ هن شهر ۾ گلاب شاهه بخاري ۽ سائين ڇلڻ فقير جون معزارو پڻ موجود آهن ڏهرڪي شهر جي آبادي ۾ 70 پرسنٽ ڪرسٽن ۽ هندو شامل آهن ان کان علاوه هت ڪيتريون قومون موجود آهن جنهن ۾ وڏي اڪثريت رکندڙ ڪجهه قومن جا نالا ڏهر، شر، مهر، پتافي، ڪوڀر، سمينجا، ڪوري، راڄڙي، لغاري ، ميان، لنڊ، سومرا آرائين ۽ گرگيج پڻ وڏي اڪثرين رکندڙ موجود آهن. ڏهرڪي شهر جا پاڙي سيري شهر ميرپورماٿيلو، اوٻاوڙو، ريتي، دادلغاري شامل آهن ==حوالا== [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:گھوٽڪي ضلعي جون آباد جڳهيون]] lpyixq5j3bwn7lvizn93idb4c7tapn4 0 6229 266906 266753 2024-04-26T00:21:28Z InternetArchiveBot 13773 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki [[فائل:World population.PNG|thumb]] هي آبادي جي لحاظ سان دنيا جي ملڪن جي فهرست آهي۔ هن فهرست ۾ دنيا جي آزاد ملڪن ۽ ٻين ملڪن جي زير انتظام اهي علائقا شامل آهن جنکي داخلي خودمختياري حاصل آهي۔ جتي به ممڪن ٿيو، انگ اکر ملڪن جي پنهنجي مردم شماري جي ادارن جي تازه ترين تخمينن مان حاصل ڪيا ويا آهن ۔ ٻي صورت ۾، [[گڏيل قومون|گڏيل قومن]] جي 2007ء جي آبادي جو تخمينو درج ڪيو ويو آهي۔ [[File:Global population cartogram.png|thumb|upright=2|<small>2018 ۾ دنيا جي آبادي جو نقشو (ڪارٽوگرام)؛ هر چورس خانو 500,000 ماڻهن جي نمائندگي ڪري ٿو.</small> ]] جيئن ته تمام ملڪن ۾ مردم شماري هڪ وقت ۾ نه ٿيندي آهي، ۽ نه ئي هر جڳهه هڪ جهڙو احتياط ڪيو ويندو آهي، هيٺ ڏنل درجي بندي () ۾ ڪجهه غلطيون ٿي سگهن ٿيون۔ تقابلي جي لاءِ ڪجهه نيم خودمختيار علائقن کي هتي شامل ته ا ڪيو ويو آهي، پر درجي بندي صرف خودمختيار ملڪن جي ڪئي وئي آهي ۔ هي دنيا جي ملڪن جي آبادي جي لحاظ سان فهرست آهي۔ تمام تر انگ اکر [[ڪتاب حقيقت عالم|سي آءِ اي ورلڊ فيڪٽ بڪ 2003]] مان ورتا ويا آهن۔ ان سان گڏوگڏ [[فهرست ملڪ رقبو|رقبي]]، [[ملڪ|الف ب وار]] ۽ [[فهرست ملڪ ڪل پيداوار|ڪل پيداوار]] جي لحاظ سان ملڪن جون فهرستون به موجود آهن۔ هن فهرست ۾ جولاءِ 2003 ۾ ملڪن جي آبادي جا اندازي انگ اکر آهن۔ ان جي حساب سان دنيا جي تقريباً اڌ آبادي صرف پنج ملڪن [[چين]]، [[ڀارت]]، [[پاڪستان]]، [[بنگلا ديش]] ۽ [[انڊونيشيا]] ۾ رهي ٿي.<ref name="UNFPA">{{cite web |url=https://www.unfpa.org/data/world-population-dashboard |title=World Population Dashboard |year=2022 |work=United Nations Population Fund |publisher=UNFPA |access-date=25 April 2023 |archive-date=7 May 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230507185130/https://www.unfpa.org/data/world-population-dashboard |url-status=live }}</ref> == ملڪ ۽ انهن جي ماتحت علائقن جي آبادي جي لحاظ سان فهرست == {|class="wikitable sortable" ! درجو !! ملڪ/علائقو !! آبادي !! تاريخ تخمينو !! ڪل آبادي جو % في !! حوالو |- | - ||[[دُنيا|دنيا جي آبادي]]||'''6,671,226,000'''||1 جولاء 2007||'''100%''' ||[[گڏيل قومون]] |- |1|||[[چین]]||1,321,847,351||10 نومبر 2007||{{فیصد|1321847351|6671226000}} ||<small>_{'''[http://www.cpirc.org.cn/en/eindex.htm سرڪاري اعداد و شمار] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100416073058/http://www.cpirc.org.cn/en/eindex.htm |date=2010-04-16 }}'''}</small> |- |2|||[[ڀارت]]||1,169,016,000||||{{فیصد|1169016000|6671226000}} ||[[گڏيل قومون]] |- | - |||[[یورپی یونین]]||492,964,961||||{{فیصد|492964961|6671226000}} ||<small>_{'''سرڪاري اعداد و شمار (یورو سٹیٹ)'''}</small> |- |3|||[[گڏيل آمريڪي رياستون]]||303,321,825||8 نومبر 2007||{{فیصد|303321825|6671226000}} ||[http://www.census.gov/population/www/popclockus.html <small>سرڪاري اعداد و</small> <small>شمار</small>] |- |4|||[[انڊونيشيا]]||231,627,000||||{{فیصد|231627000|6671226000}}||گڏيل قومون |- |5|||[[برازيل]]||187,521,914||10 نومبر 2007||{{فیصد|187521914|6671226000}} ||[http://www.ibge.gov.br/english/disseminacao/online/popclock/popclock.php سرڪاري اعداد و شمار] |- |6|||[[پاڪستان]]||161,598,500||29 آڪٽوبر 2007||{{فیصد|161598500|6671226000}} ||[http://www.statpak.gov.pk/depts/pco سرڪاري اعداد و شمار] |- |7|||[[بنگلا ديش]]||158,665,000||||{{فیصد|158665000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |8|||[[نائجيريا]]||148,093,000||||{{فیصد|148093000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |9|||[[روس]]||142,499,000||29 آڪٽوبر 2007||{{فیصد|142499000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |10|||[[جاپان]]||127,718,000||1 مئي 2007||{{فیصد|127718000|6671226000}} ||[http://www.stat.go.jp/data/jinsui/tsuki/zuhyou/05k2-1.xls سرڪاري اعداد و شمار] |- |11|||[[ميڪسيڪو]]||106,535,000||||{{فیصد|106535000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |12|||[[فلپائن]]||88,706,300||1 جولاءِ 2007||{{فیصد|88706300|6671226000}} ||[http://www.census.gov.ph/data/sectordata/popproj_tab1r.html سرڪاري اعداد و شمار] |- |13|||[[ویٽنام]]||87,375,000||||{{فیصد|87375000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |14|||[[جرمني]]||82,314,900||31 ڊسمبر 2006||{{فیصد|82314900|6671226000}} ||[http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/EN/Navigation/Statistics/Bevoelkerung/Bevoelkerungsstand/Bevoelkerungsstand.psml سرڪاري اعداد و شمار] |- |15|||[[اٿوپيا]]||77,127,000||جولاءِ 2007||{{فیصد|77127000|6671226000}} ||<small>_{[http://www.csa.gov.et/text_files/national%20statistics%202006/Population.pdf سرڪاري اعداد و شمار] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081003020935/http://www.csa.gov.et/text_files/national%20statistics%202006/Population.pdf |date=2008-10-03 }}}</small> |- |16|||[[مصر]]||75,498,000||||{{فیصد|75498000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |17|||[[ترڪي]]||74,877,000||||{{فیصد|74877000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |18|||[[ايران]]||71,208,000||||{{فیصد|71208000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |19|||[[فرانس]] (سمنڊ پار ماتحت علائقن سان گڏ)||64,102,140||1 جنوري 2007||{{فیصد|64102140|6671226000}} ||[http://www.insee.fr/fr/ffc/ipweb/ip1118/ip1118.html سرڪاري اعداد و شمار] |- |20|||[[ٿائلينڊ]]||62,828,706||31 ڊسمبر 2006||{{فیصد|62828706|6671226000}} ||[http://archive.is/20121205014130/www.dopa.go.th/dopanew/pop2549.html سرڪاري انگ اکر] |- |21|||[[جمهوریا ڪانگو]]||62,636,000||||{{فیصد|62636000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |22|||[[برطانیا]]||60,587,300||1 جولاءِ 2006||{{فیصد|60587300|6671226000}} ||[http://www.statistics.gov.uk/cci/nugget.asp?id=6 سرڪاري اعداد و شمار] |- |23|||[[اٽلي]]||59,206,382||28 فيبروري 2007||{{فیصد|59206382|6671226000}} ||[http://demo.istat.it/bilmens2007gen/index.html سرڪاري اعداد و شمار] |- |24|||[[ميانمار]]||48,798,000||||{{فیصد|48798000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |25|||[[ڏکڻ آفريڪا]]||48,577,000||||{{فیصد|48577000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |26|||[[ڏکڻ ڪوريا]]||48,512,000||||{{فیصد|48512000|6671226000}} ||[http://www.nso.go.kr سرڪاري اعداد و شمار] |- |27|||[[اوڪرين]]||46,205,000||||{{فیصد|46205000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |28|||[[هسپانيا]]||45,116,894||1 جنوري 2007||{{فیصد|45116894|6671226000}} ||[http://www.ine.es/prensa/np457.pdf سرڪاري اعداد و شمار] |- |29|||[[ڪولمبيا]]||44,052,000||16 نومبر 2007||{{فیصد|44052000|6671226000}} ||[http://www.dane.gov.co/reloj/reloj_animado.php سرڪاري اعداد و شمار] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120114091321/http://www.dane.gov.co/reloj/reloj_animado.php |date=2012-01-14 }} |- |30|||[[تنزانيا]]||40,454,000||||{{فیصد|40454000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |31|||[[ارجنٽائن]]||39,531,000||||{{فیصد|39531000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |32|||[[سوڊان]]||38,560,000||||{{فیصد|38560000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |33|||[[پولينڊ]]||38,125,479||31 ڊسمبر 2006||{{فیصد|38125479|6671226000}} ||[https://web.archive.org/web/20071025224618/http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_ludnosc_stan_struktura_teryt_2pol2006.pdf سرڪاري اعداد و شمار] |- |34|||[[ڪينيا]]||37,538,000||||{{فیصد|37538000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |35||[[الجزائر]]||33,858,000||||{{فیصد|33858000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |36|||[[ڪينيڊا]]||33,077,853||19 نومبر 2007||{{فیصد|33077853|6671226000}} ||[http://www.statcan.ca/english/edu/clock/population.htm سرڪاري اعداد و شمار] |- |37|||[[مراڪش]]||31,224,000||||{{فیصد|31224000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |38||[[يوگينڊا]]||30,884,000||||{{فیصد|30884000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |39||[[عراق]]||28,993,000||||{{فیصد|28993000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |40||[[نيپال]]||28,196,000||||{{فیصد|28196000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |41||[[پيرو]]||27,903,000||||{{فیصد|27903000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |42||[[وينيزويلا]]||27,657,000||||{{فیصد|27657000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |43||[[ملائيشيا]]||27,377,000||12 نومبر 2007||{{فیصد|27377000|6671226000}} ||[http://www.statistics.gov.my/ سرڪاري اعداد و شمار] |- |44||[[ازبڪستان]]||27,372,000||||{{فیصد|27372000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |45||[[افغانستان]]||27,145,000||||{{فیصد|27145000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |46||[[سعودي عرب]]||24,735,000||||{{فیصد|24735000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |47||[[ڏکڻ ڪوريا]]||23,790,000||||{{فیصد|23790000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |48||[[گهانا]]||23,478,000||||{{فیصد|23478000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |49||[[تائيوان]]||22,925,000||||{{فیصد|22925000|6671226000}} ||[http://eng.stat.gov.tw/mp.asp?mp=5 سرڪاري اعداد و شمار] |- |50||[[يمن]]||22,389,000||||{{فیصد|22389000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |51||[[رومانيا]]||21,438,000||||{{فیصد|21438000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |52||[[موزمبيق]]||21,397,000||||{{فیصد|21397000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |53||[[آسٽريليا]]||21,129,222||2 نومبر 2007||{{فیصد|21129222|6671226000}} ||[http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/94713ad445ff1425ca25682000192af2/1647509ef7e25faaca2568a900154b63?OpenDocument سرڪاري اعداد و شمار] |- |54||[[شام]]||19,929,000||||{{فیصد|19929000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |55||[[مڊغاسڪر]]||19,683,000||||{{فیصد|19683000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |56||[[سريلنڪا]]||19,299,000||||{{فیصد|19299000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |57||[[آئيوري ڪوسٽ]]||19,262,000||||{{فیصد|19262000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |58||[[ڪيمرون]]||18,549,000||||{{فیصد|18549000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |59||[[انگولا]]||17,024,000||||{{فیصد|17024000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |60||[[چلي]]||16,598,074||30 جون 2007||{{فیصد|16598074|6671226000}} ||[http://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/demografia_y_vitales/proyecciones/Informes/Microsoft%20Word%20-%20InforP_T.pdf سرڪاري اعداد و شمار] |- |61||[[هالينڊ]]||16,387,773||2 نومبر 2007||{{فیصد|16387773|6671226000}} ||سرڪاري اعداد و شمار |- |62||[[قازقستان]]||15,422,000||||{{فیصد|15422000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |63||[[برڪينا فاسو]]||14,784,000||||{{فیصد|14784000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |64||[[ڪمبوڊيا]]||14,444,000||||{{فیصد|14444000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |65||[[نائجر]]||14,226,000||||{{فیصد|14226000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |66||[[ملاوي]]||13,925,000||||{{فیصد|13925000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |67||[[گوئٽي مالا]]||13,354,000||||{{فیصد|13354000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |68||[[زمبابوي]]||13,349,000||||{{فیصد|13349000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |69||[[ايڪواڊور]]||13,341,000||||{{فیصد|13341000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |70||[[سينيگال]]||12,379,000||||{{فیصد|12379000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |71||[[مالي]]||12,337,000||||{{فیصد|12337000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |72||[[زيمبيا]]||11,922,000||||{{فیصد|11922000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |73||{{[[ڪيوبا]]||11,268,000||||{{فیصد|11268000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |74||[[يونان]]||11,147,000||||{{فیصد|11147000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |75||[[چاڊ]]||10,781,000||||{{فیصد|10781000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |76||[[پرتگال]]||10,623,000||||{{فیصد|10623000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |77||[[بيلجيئم]]||10,457,000||||{{فیصد|10457000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |78||[[تيونس]]||10,327,000||||{{فیصد|10327000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |79||[[چيڪ جمهوريا]]||10,325,900||||{{فیصد|10325900|6671226000}} ||[http://czso.cz/csu/csu.nsf/informace/coby092007.doc سرڪاري اعداد و شمار] |- |80||[[هنگري]]||10,053,000||||{{فیصد|10053000|6671226000}} ||[http://portal.ksh.hu/pls/ksh/docs/hun/xftp/gyor/nep/nep20704.pdf سرڪاري اعداد و شمار]{{مئل ڳنڍڻو|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- |81||[[سربيا]]||9,858,000||||{{فیصد|9858000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |82||[[جمهوريا ڊومينيڪن]]||9,760,000||||{{فیصد|9760000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |83||[[روانڊا]]||9,725,000||||{{فیصد|9725000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |84||[[بيلارس]]||9,714,000||2006||{{فیصد|9714000|6671226000}} ||[https://archive.is/20121127033201/belstat.gov.by/homep/en/indicators/population.php سرڪاري اعداد و شمار] |- |85||[[هيٽي]]||9,598,000||||{{فیصد|9598000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |86||[[بوليويا]]||9,525,000||||{{فیصد|9525000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |87||[[گني]]||9,370,000||||{{فیصد|9370000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |88||[[سويڊن]]||9,150,000||جون 2007||{{فیصد|9150000|6671226000}} ||[http://www.scb.se/Pages/Product____25785.aspx سرڪاري اعداد و شمار] |- |89||[[بينن]]||9,033,000||||{{فیصد|9033000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |90||[[صوماليا]]||8,699,000||||{{فیصد|8699000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |91||[[برونڊي]]||8,508,000||||{{فیصد|8508000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |92||[[آذربائيجان]]||8,467,000||||{{فیصد|8467000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |93||[[آسٽريا]]||8,316,487||ٽئين ٽه ماهي 2007||{{فیصد|8316487|6671226000}} ||[http://www.statistik.at/web_de/statistiken/bevoelkerung/bevoelkerungsstand_jahres-_und_quartalswerte/bevoelkerung_zu_jahres-_quartalsanfang/023582.html سرڪاري اعداد و شمار] |- |94||[[بلغاريا]]||7,639,000||||{{فیصد|7639000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |95||[[سوئٽزر لينڊ]]||7,508,700||31 ڊسمبر 2006||{{فیصد|7508700|6671226000}} ||[http://www.admin.ch/aktuell/00089/index.html?lang=de&msg-id=14195 سرڪاري اعداد و شمار] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131004215655/http://www.admin.ch/aktuell/00089/index.html?lang=de&msg-id=14195 |date=2013-10-04 }} |- |96||[[اسرائيل]]||7,208,520||30 ستمبر 2007||{{فیصد|7208520|6671226000}} ||[http://www1.cbs.gov.il/reader/?MIval=cw_usr_view_Folder&ID=141 سرڪاري اعداد و شمار] |- |—||[[هانگ ڪانگ]]||7,206,000||||{{فیصد|7206000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |97||[[هونڊوراس]]||7,106,000||||{{فیصد|7106000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |98||[[ايل سيلواڊور]]||6,857,000||||{{فیصد|6857000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |99||[[تاجڪستان]]||6,736,000||||{{فیصد|6736000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- |100||[[ٽوگو]]||6,585,000||||{{فیصد|6585000|6671226000}} ||گڏيل قومون |- | 101 ||[[پاپوا نيو گني]]|| 6,331,000 || || {{فیصد| 6331000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 102 ||[[ليبيا]]|| 6,160,000 || || {{فیصد| 6160000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 103 ||[[پيراگوئي]]|| 6,127,000 || || {{فیصد| 6127000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 104 ||[[اردن]]|| 5,924,000 || || {{فیصد| 5924000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 105 ||[[سيراليون]]|| 5,866,000 || || {{فیصد| 5866000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 106 ||[[لاؤس]]|| 5,859,000 || || {{فیصد| 5859000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 107 ||[[نڪاراگوا]]|| 5,603,000 || || {{فیصد| 5603000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 108 ||[[ڊينمارڪ]]|| 5,457,415 || 30 جون 2007 || {{فیصد| 5457415 | 6671226000 | 3}} || [http://www.dst.dk/Statistik/seneste/Befolkning/Folketal.aspx سرڪاري اعداد و شمار] |- | 109 ||[[سلوواڪيا]]|| 5,390,000 || || {{فیصد| 5390000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 110 ||[[ڪرغزستان]]|| 5,317,000 || || {{فیصد| 5317000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 111 ||[[فنلينڊ]]|| 5,300,000 || 10 ڊسمبر 2007 || {{فیصد| 5300000 | 6671226000 | 3}} || [http://www.vaestorekisterikeskus.fi/vrk/home.nsf/pages/index_eng سرڪاري اعداد و شمار] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415225037/http://www.vaestorekisterikeskus.fi/vrk/home.nsf/pages/index_eng |date=2009-04-15 }} |- | 112 ||[[ترڪمانستان]]|| 4,965,000 || || {{فیصد| 4965000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 113 ||[[اريٽيريا]]|| 4,851,000 || || {{فیصد| 4851000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 114 ||[[ناروي]]|| 4,727,777 || 3 نومبر 2007 || {{فیصد| 4727777 | 6671226000 | 3}} || [http://www.ssb.no/english/subjects/02/befolkning_en/ سرڪاري اعداد و شمار] |- | 115 ||[[ڪروشيا]]|| 4,555,000 || || {{فیصد| 4551000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 116 ||[[ڪوسٽا ريڪا]]|| 4,468,000 || || {{فیصد| 4327000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 117 ||[[سنگاپور]]|| 4,436,000 || || {{فیصد| 4436000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 118 ||[[جارجيا]]|| 4,395,000 || || {{فیصد| 4395000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 119 ||[[گڏيل عرب امارات]]|| 4,380,000 || || {{فیصد| 4380000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 120 ||[[وچ آفريقي جمهوريا]]|| 4,343,000 || || {{فیصد| 4343000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 121 ||[[آئرلينڊ]]|| 4,301,000 || || {{فیصد| 4301000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 122 ||[[نيوزي لينڊ]]|| 4,249,600 || 24 آڪٽوبر 2007 || {{فیصد| 4249600 | 6671226000 | 3}} || [http://www.stats.govt.nz/populationclock.htm سرڪاري اعداد و شمار] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070110232101/http://www.stats.govt.nz/populationclock.htm |date=2007-01-10 }} |- | 123 ||[[لبنان]]|| 4,099,000 || || {{فیصد| 4099000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 124 ||[[فلسطين]]|| 4,017,000 || || {{فیصد| 4017000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 125 ||[[پورٽو ريڪو]]|| 3,991,000 || || {{فیصد| 3991000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 126 ||[[بوسنيا و هرزيگووينا]]|| 3,935,000 || || {{فیصد| 3935000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 127 ||[[مالڊووا]]|| 3,794,000 || || {{فیصد| 3794000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 128 ||[[جمهوريا ڪانگو]]|| 3,768,000 || || {{فیصد| 3768000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 129 ||[[لائبيريا]]|| 3,750,000 || || {{فیصد| 3750000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | — ||[[صومالي لينڊ]]|| 3,500,000 || || {{فیصد| 3500000 | 6671226000 | 3}} || [http://www.somalilandgov.com/cprofile.htm سرڪاري اعداد و شمار] {{Webarchive|url=https://archive.today/20010302083933/http://www.somalilandgov.com/cprofile.htm |date=2001-03-02 }} |- | 130 ||[[لٿووينيا]]|| 3,372,400 || 1 ستمبر 2007|| {{فیصد| 3372400 | 6671226000 | 3}} || [http://www.stat.gov.lt/lt/pages/view/?id=1609 سرڪاري اعداد و شمار] |- | 131 ||[[پاناما]]|| 3,343,000 || || {{فیصد| 3343000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 132 ||[[يوراگوئي]]|| 3,340,000 || || {{فیصد| 3340000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 133 ||[[البانيا]]|| 3,190,000 || || {{فیصد| 3190000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 134 ||[[موريتانيا]]|| 3,124,000 || || {{فیصد| 3124000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 135 ||[[آرمينيا]]|| 3,002,000 || || {{فیصد| 3002000 | 6671226000 | 3}} ||گڏيل قومون |- | 136 ||[[ڪويت]]|| 2,851,000 || || {{فیصد| 2851000 | 6671226000 | 3}} ||گڏيل قومون |- | 137 ||[[جميڪا]]|| 2,714,000 || || {{فیصد| 2714000 | 6671226000 | 3}} ||گڏيل قومون |- | 138 ||[[منگوليا]]|| 2,629,000 || || {{فیصد| 2629000 | 6671226000 | 3}} ||گڏيل قومون |- | 139 ||[[عمان]]|| 2,595,000 || || {{فیصد| 2595000 | 6671226000 | 3}} ||گڏيل قومون |- | 140 ||[[لٽويا]]|| 2,277,000 || || {{فیصد| 2277000 | 6671226000 | 3}} ||گڏيل قومون |- | 141 ||[[نميبيا]]|| 2,074,000 || || {{فیصد| 2074000 | 6671226000 | 3}} ||گڏيل قومون |- | 142 ||[[مقدونيا]]|| 2,038,000 || || {{فیصد| 2038000 | 6671226000 | 3}} ||گڏيل قومون |- | 143 ||[[سلووينيا]]|| 2,019,406 ||30 جون 2007 || {{فیصد| 2019406 | 6576000000 | 3}} || [http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?ID=1236 سرڪاري اعداد و شمار] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141114054504/http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=1236 |date=2014-11-14 }} |- | 144 ||[[ليسوٿو]]|| 2,008,000 || || {{فیصد| 2008000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 145 ||[[بوٽسوانا]]|| 1,882,000 || || {{فیصد| 1882000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 146 ||[[گيمبيا]]|| 1,709,000 || || {{فیصد| 1709000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 147 ||[[گني بساؤ]]|| 1,695,000 || || {{فیصد| 1695000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 148 ||[[اسٽونيا]]|| 1,342,409 || 1 جنوري 2007 || {{فیصد| 1342409 | 6671226000 | 3}} || [http://www.stat.ee سرڪاري اعداد و شمار] |- | 149 ||[[ٽرينيڊاڊ و ٽوباگو]]|| 1,333,000 || || {{فیصد| 1333000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 150 ||[[گيبون]]|| 1,331,000 || || {{فیصد| 1331000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 151 ||[[موريشس]]|| 1,262,000 || || {{فیصد| 1262000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 152 ||[[اوڀر تيمور]]|| 1,155,000 || || {{فیصد| 1155000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 153 ||[[سوازي لينڊ]]|| 1,141,000 || || {{فیصد| 1141000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 154 ||[[قبرص]]|| 855,000 || || {{فیصد| 835000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 155 ||[[قطر]]|| 841,000 || || {{فیصد| 841000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 156 ||[[فجي]]|| 839,000 || || {{فیصد| 839000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 157 ||[[جبوتي]]|| 833,000 || || {{فیصد| 833000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | — ||[[ري يونين]]|| 784,000 || 1 جنوري 2006 || {{فیصد| 784000 | 6671226000 | 3}} || [http://www.insee.fr/fr/recensement/nouv_recens/resultats/resultats-regionaux.htm سرڪاري اعداد و شمار] |- | 158 ||[[بحرين]]|| 753,000 || || {{فیصد| 753000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 159 ||[[گيانا]]|| 738,000 || || {{فیصد| 738000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 160 ||[[اتحاد القمري]]|| 682,000 || جولاءِ2007 || {{فیصد| 682000 | 6671226000 | 3}} || [http://archive.is/20121205062219/http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gadm&lng=en&dat=32&geo=-116&srt=npan&col=aohdq سرڪاري اعداد و شمار] |- | 161 ||[[ڀوٽان]]|| 658,000 || || {{فیصد| 658000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 162 ||[[مونٽينيگرو]]|| 598,000 || || {{فیصد| 598000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 163 ||[[ڪيپ ورڊي]]|| 530,000 || || {{فیصد| 530000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 164 ||[[استوائي گني]]|| 507,000 || || {{فیصد| 507000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 165 ||[[جزائر سليمان]]|| 496,000 || || {{فیصد| 478000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | — ||[[مڪاؤ]]|| 481,000 || || {{فیصد| 481000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 166 ||[[اولهه صحارا]]|| 480,000 || || {{فیصد| 480000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 167 ||[[لڪسمبرگ]]|| 467,000 || || {{فیصد| 467000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 168 ||[[سرينام]]|| 458,000 || || {{فیصد| 458000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 169 ||[[مالٽا]]|| 407,000 || || {{فیصد| 407000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | — ||[[گواڊيلوپ]]|| 405,000 || 1 جنوري 2006 || {{فیصد| 405000 | 6671226000 | 3}} || INSEE est. subtracting St Martin and St Barth. |- | — ||[[مارٽينڪ]]|| 399,000 || 1 جنوري 2006 || {{فیصد| 399000 | 6671226000 | 3}} || [http://www.insee.fr/fr/recensement/nouv_recens/resultats/resultats-regionaux.htm سرڪاري اعداد و شمار] |- | 170 ||[[برونائي]]|| 390,000 || || {{فیصد| 390000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 171 ||[[بھاماس]]|| 331,000 || || {{فیصد| 331000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 172 ||[[آئس لینڈ]]|| 312,851 || October 1, 2007 || {{فیصد| 309699 | 6671226000 | 3}} || [http://www.hagstofa.is سرڪاري اعداد و شمار] |- | 173 ||[[مالديپ]]|| 306,000 || || {{فیصد| 306000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 174 ||[[بارباڊوس]]|| 294,000 || || {{فیصد| 294000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 175 ||[[بيليز]]|| 288,000 || || {{فیصد| 288000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | — ||[[فرانسيسي پولينيشيا]]|| 259,596 || August 20, 2007 || {{فیصد| 259596 | 6671226000 | 3}} || [http://www.ispf.pf/(k1aciwf4z0fyap45ghzhgm55)/stat/demo/rp2007/pdfs/poplegales2007.pdf August 2007 census] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071203110626/http://www.ispf.pf/(k1aciwf4z0fyap45ghzhgm55)/stat/demo/rp2007/pdfs/poplegales2007.pdf |date=2007-12-03 }} |- | — ||[[نيو ڪيليڊونيا]]|| 240,390 || 1 جنوري 2007 || {{فیصد| 240390 | 6671226000 | 3}} || [http://www.isee.nc/pe/bilan2006/be-demographie.pdf Official INSEE estimate] |- | 176 ||[[وانواتو]]|| 226,000 || || {{فیصد| 226000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | — ||[[فرانسيسي گيانا]]|| 202,000 || 1 جنوري 2006 || {{فیصد| 202000 | 6671226000 | 3}} || [http://www.insee.fr/fr/recensement/nouv_recens/resultats/resultats-regionaux.htm Official INSEE estimate] |- | 177 ||[[نيدرلينڊز اينٽيلس]]|| 192,000 || || {{فیصد| 192000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 178 ||[[سامووا]]|| 187,000 || || {{فیصد| 187000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | — ||[[مايوٽ]]|| 186,452 || 31 جولاءِ2007 || {{فیصد| 186452 | 6671226000 | 3}} || [http://www.insee.fr/fr/insee_regions/reunion/zoom/mayotte/publications/inseeinfos/pdf/insee%20infos%20n32.pdf July 2007 census] |- | 179 ||[[گوام]]|| 173,000 || || {{فیصد| 173000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 180 ||[[سينٽ لوسيا]]|| 165,000 || || {{فیصد| 165000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 181 ||[[ساؤٽوم]]|| 158,000 || || {{فیصد| 158000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 182 ||[[سينٽ وينسينٽ و گريناڊائنز]]|| 120,000 || || {{فیصد| 120000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 183 ||[[آمريڪي جزيرا ورجن]]|| 111,000 || || {{فیصد| 111000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 184 ||[[مائڪرونيشيا]]|| 111,000 || || {{فیصد| 111000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 185 ||[[گريناڊا]]|| 106,000 || || {{فیصد| 106000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 186 ||[[اروبا]]|| 104,000 || || {{فیصد| 104000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 187 ||[[ٽونگا]]|| 100,000 || || {{فیصد| 100000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 188 ||[[ڪريباتي]]|| 95,000 || || {{فیصد| 95000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 189 ||[[جرسي]]|| 88,200 || || {{فیصد| 88200 | 6671226000 | 3}} || [http://www.gov.je/NR/rdonlyres/D31B33E0-BAB7-4FAC-9D7F-743B3FDB8A50/0/JIF2006.pdf States of Jersey Statistics Unit]{{مئل ڳنڍڻو|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- | 190 ||[[سيچيليس]]|| 87,000 || || {{فیصد| 87000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 191 ||[[اينٽيگوا و باربوڊا]]|| 85,000 || || {{فیصد| 85000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 192 ||[[ڏکڻ جزائر ماريانا]]|| 84,000 || || {{فیصد| 84000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 193 ||[[انڊورا]]|| 81,200 ||December 31, 2006 || {{فیصد| 81200 | 6671226000 | 3}} || [http://www.estadistica.ad/deepublicacions.htm#0002 Andorra Servei d’Estudis] |- | 194 ||[[آئل آف مين]]|| 79,000 || || {{فیصد| 79000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 195 ||[[ڊومينيڪا]]|| 67,000 || || {{فیصد| 67000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 196 ||[[آمريڪي سمووا]]|| 67,000 || || {{فیصد| 67000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 197 ||[[گورنسي]]|| 65,573 || || {{فیصد| 65573 | 6671226000 | 3}} || [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/print/gk.html World Fact Book, 2007] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081115075758/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/print/gk.html |date=2008-11-15 }} |- | 198 ||[[برمودا]]|| 65,000 || || {{فیصد| 65000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 199 ||[[جزائر مارشل]]|| 59,000 || || {{فیصد| 59000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 200 ||[[گرين لينڊ]]|| 58,000 || || {{فیصد| 58000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 201 ||[[سينٽ ڪيٽز]]|| 50,000 || || {{فیصد| 50000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 202 ||[[جزائر فارو]]|| 48,455 || 1 جون 2007 || {{فیصد| 48455 | 6671226000 | 3}} || [http://www.hagstova.fo/portal/page?_pageid=33,316936&_dad=portal&_schema=PORTAL Official statistics of the Faroe Islands] |- | 203 ||[[جزائر ڪيمين]]|| 47,000 || || {{فیصد| 47000 | 6671226000 | 3}} || گڏيل قومون |- | 204 ||[[ليختينستائن]]|| 35,000 || || {{فیصد| 35000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | — ||[[سينٽ مارٽن]]|| 33,102 || October 2004 || {{فیصد| 33102 | 6671226000 | 4}} || October 2004 supplementary census. |- | 205 ||[[مناڪو]]|| 33,000 || || {{فیصد| 33000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | 206 ||[[سان مارينو]]|| 31,000 || || {{فیصد| 31000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | 207 ||[[جبرالٽر]]|| 29,000 || || {{فیصد| 29000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | 208 ||[[جزائر ٽرڪس و ڪيڪوس]]|| 26,000 || || {{فیصد| 26000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | 209 ||[[برطانوي جزائر ورجن]]|| 23,000 || || {{فیصد| 23000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | 210 ||[[پالاؤ]]|| 20,000 || || {{فیصد| 20000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | — ||[[والس و فتونا]]|| 15,000 || جولاءِ2007 || {{فیصد| 15000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | 211 ||[[جزائر ڪڪ]]|| 13,000 || || {{فیصد| 13000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | 212 ||[[ايگوئلا]]|| 13,000 || || {{فیصد| 13000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | 213 ||[[تووالو]]|| 11,000 || || {{فیصد| 11000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | 214 ||[[ناورو]]|| 10,000 || || {{فیصد| 10000 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | — ||[[سينٽ بارٿيلمي]]|| 6,852 || March 1999 || {{فیصد| 6852 | 6671226000 | 4}} || [http://www.recensement.insee.fr/RP99/rp99/wr_demopage.affiche?p_id_nivgeo=C&p_id_loca=9A123&p_id_princ=E_DEMO&p_theme=ALL&p_typeprod=ALL&p_langue=FR March 1999 census] |- | 215 ||[[سينٽ هلينا]]|| 6,600 || || {{فیصد| 6600 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | — ||[[سينٽ پيئر و ميڪوئيلون]]|| 6,125 || جنوري 2006 || {{فیصد| 6125 | 6671226000 | 4}} || [http://www.insee.fr/fr/recensement/nouv_recens/resultats/repartition/comd975.htm?numdep=975&x=18&y=13 January 2006 census] |- | 216 ||[[مونٽسيراٽ]]|| 5,900 || || {{فیصد| 5900 | 6671226000 | 4}} || گڏيل قومون |- | 217 ||[[جزائر فاڪ لينڊ]]|| 3,000 || || 0.00005% || گڏيل قومون |- | 218 ||[[نیو]](Niu)|| 1,600 || || 0.00003% || گڏيل قومون |- | 219 ||[[ٽوڪيلاؤ]]|| 1,400 || || 0.00003% || گڏيل قومون |- | 220 ||[[ويٽيڪن سٽي]]|| 800 || || 0.00002% || گڏيل قومون |- | 221 ||[[جزائر پٽڪيرن]]|| 50 || || 0.000001% || گڏيل قومون |} == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:ملڪن جون فهرستون بلحاظ کنڊ]] 09gc8g353pf8cozkr2solrqh9mtj8pw 0 6274 266899 256881 2024-04-25T21:18:52Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki '''سنڌ جا ضلعا''' {{Main|List of districts in Sindh}} [[File:Sindh districts Pakistan.PNG|thumb]] {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" |- ! Sr. No. ! District ! Headquarters ! Area<br />(km²) ! Population<br />(2017) ! Density<br />(people/km²) ! Division |- |1 |[[Badin District|Badin]] |[[Badin]] |align="right"|6,726 |align="right"|1,804,516 |align="right"|268 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |2 |[[Dadu District|Dadu]] |[[Dadu, Pakistan|Dadu]] |align="right"|7,866 |align="right"|1,550,266 |align="right"|197 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |3 |[[Ghotki District|Ghotki]] |[[Mirpur Mathelo Taluka|Mirpur Mathelo]] |align="right"|6,083 |align="right"|1,646,318 |align="right"|270 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |4 |[[Hyderabad District, Pakistan|Hyderabad]] |[[Hyderabad, Sindh|Hyderabad]] |align="right"|5,519 |align="right"|2,199,463 |align="right"|398 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |5 |[[Jacobabad District|Jacobabad]] |[[Jacobabad]] |align="right"|5,278 |align="right"|1,006,297 |align="right"|191 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |6 |[[Jamshoro District|Jamshoro]] |[[Jamshoro]] |align="right"|11,250 |align="right"|993,142 |align="right"|88 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |7 |[[Karachi Central District|Karachi Central]] |[[North Nazimabad]] |align="right"|69 |align="right"|2,971,626 |align="right"|43,067 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |8 |[[Karachi East District|Karachi East]] |[[Gulshan e Iqbal]] |align="right"|165 |align="right"|2,907,467 |align="right"|17,610 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |9 |[[Karachi South District|Karachi South]] |[[Saddar Karachi]] |align="right"|122 |align="right"|1,791,751 |align="right"|14,686 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |10 |[[Karachi West District|Karachi West]] |[[Orangi Town]] |align="right"|929 |align="right"|3,914,757 |align="right"|4,214 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |11 |[[Kashmore District|Kashmore]] |[[Kandhkot]] |align="right"|2,592 |align="right"|1,089,169 |align="right"|420 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |12 |[[Khairpur District|Khairpur]] |[[Khairpur, Pakistan|Khairpur]] |align="right"|15,910 |align="right"|2,404,334 |align="right"|151 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |13 |[[Korangi District|Korangi]] |[[Korangi]] |align="right"|95 |align="right"|2,457,019 |align="right"|25,918 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |14 |[[Keamari District|Keamari]] |Moriro Mirbahar |align="right"|- |align="right"|- |align="right"|- |[[Karachi Division|Karachi]] |- |15 |[[Larkana District|Larkana]] |[[Larkana]] |align="right"|1,906 |align="right"|1,524,391 |align="right"|205 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |16 |[[Malir District|Malir]] |[[Malir]] |align="right"|2,268 |align="right"|2,008,901 |align="right"|886 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |17 |[[Matiari District|Matiari]] |[[Matiari]] |align="right"|1,417 |align="right"|769,349 |align="right"|543 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |18 |[[Mirpur Khas District|Mirpur Khas]] |[[Mirpur Khas]] |align="right"|2,925 |align="right"|1,505,876 |align="right"|515 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |19 |[[Naushahro Feroze District|Naushahro Feroze]] |[[Naushahro Feroze]] |align="right"|2,945 |align="right"|1,612,373 |align="right"|548 |[[Shaheed Benazir Abad Division|Shaheed Benazir Abad]] |- |20 |[[Qambar Shahdadkot District|Qambar Shahdadkot]] |[[Qambar]] |align="right"|5,599 |align="right"|1,341,042 |align="right"|239 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |21 |[[Sanghar District|Sanghar]] |[[Sanghar]] |align="right"|10,720 |align="right"|2,057,057 |align="right"|192 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |22 |[[Shaheed Benazirabad District|Shaheed Benazirabad]] |[[Nawabshah]] |align="right"|4,502 |align="right"|1,612,847 |align="right"|358 |[[Shaheed Benazirabad Division|Shaheed Benazirabad]] |- |23 |[[Shikarpur District|Shikarpur]] |[[Shikarpur, Pakistan|Shikarpur]] |align="right"|2,512 |align="right"|1,231,481 |align="right"|490 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |24 |[[Sujawal District|Sujawal]] |[[Sujawal]] |align="right"|8,699<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=825|website=citypopulation.de|title=Sujawal (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location}}</ref> |align="right"|781,967 |align="right"|106 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |25 |[[Sukkur District|Sukkur]] |[[Sukkur]] |align="right"|2,512 |align="right"|1,487,903 |align="right"|592 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |26 |[[Tando Allahyar District|Tando Allahyar]] |[[Tando Allahyar]] |align="right"|5,165 |align="right"|836,887 |align="right"|162 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |27 |[[Tando Muhammad Khan District|Tando Muhammad Khan]] |[[Tando Muhammad Khan]] |align="right"|2,310 |align="right"|677,228 |align="right"|293 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |28 |[[Tharparkar District|Tharparkar]] |[[Mithi]] |align="right"|19,638 |align="right"|1,649,661 |align="right"|84 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |29 |[[Thatta District|Thatta]] |[[Thatta]] |align="right"|7,705<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=820|website=citypopulation.de|title=Thatta (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location}}</ref> |align="right"|979,817 |align="right"|98 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |30 |[[Umerkot District|Umerkot]]<ref>{{cite web|title=Historically & Geographically|url=http://www.umerkot.gos.pk/|publisher=District Government Umerkot|access-date=16 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20120224191524/http://www.umerkot.gos.pk/|archive-date=24 February 2012}}</ref> |[[Umerkot]] |align="right"|5,608<ref name=":0" /> |align="right"|1,073,146 |align="right"|191 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |} N.B. All the figures require to be re-checked. Data entry error has occurred in Sindh Province. [[عڪس:Districts_of_Sindh.jpg|thumb|500px|سنڌ جا ضلعا]] [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] ۾ ڪل 30 ضلعا آھن۔ جن جي فھرست ھيٺ ڏنل آھي۔ === '''سنڌ ۾ ضلعن جي تاريخ''' === 1843 ۾ جڏھن سر چارلس نيپيئر ميرن کي شڪست ڏئي سنڌ تي قبضو ڪيو ته ھن 57532 چورس ميلن جي ايراضيءَ واري ھن ملڪ کي ٽن انتظامي حصن ۾ ورھائي ڇڏيو. ھن ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور تي ٻڌل ٽي ڪليڪٽوريٽ ٺاھيون. شڪارپور ڪليڪٽوريٽ ۾ موجوده سکر، جيڪب آباد، قمبر، شھداد ڪوٽ، ڪشمور۽ گھوٽڪي ضلعن جا سمورا علائقا ۽ دادو ضلعي جا ڪجھه علائقا جھڙوڪ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقا شامل ھئا. حيدرآباد ڪليڪٽوريٽ ۾ نوابشاھه (نوشھري ضلعي سميت)، حيدرآباد ۽ ٿرپارڪر جا سمورا علائقا شامل ھئا. ڪراچي ڪليڪٽوريٽ جون حدون ٺٽي ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن تائين پکڙيل ھيون جن ۾ سن وارو علائقو به اچي ٿي ويو. 1847 ۾ جڏھن چارلس نيپيئر رٽائر ٿيو ته سنڌ کي بمبئي پريزيڊنسيءَ سان ملائي ذيلي صوبي جي حيثيت ڏئي ھڪ ڪمشنر جي ماتحت ڪيو ويو پر ان ڪمشنر جا اختيار عام ڪمشنرن کان گھڻو وڌيڪ ھئا. تن ڏينھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعو (جيڪب آباد) ۽ ٿر ۽ پارڪر جي نالي سان نوان ضلعا ٺاھيا ويا. موجوده سانگھڙ ضلعو ان وقت ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو حصو ھو. اھڙي طرح 19ھين صديءَ جي ختم ٿيڻ وقت سنڌ جا پنج ضلعا ڪراچي، حيدرآباد، ٿر ۽ پارڪر، شڪارپور ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعا ھئا جڏھن ته خيرپور جي الڳ رياست واري حيثيت ھئي. 20 ھين صديءَ جي شروعات ٿيندي ئي 1901 ۾ شڪارپور ضلعي کي ورھائي سکر ۽ لاڙڪاڻي نالي سان ٻه نوان ضلعا وجود ۾ آندا ويا. لاڙڪاڻي ضلعي جون حدون دادو ضلعي تائين پکڙيل ھيون جڏھن ته شڪارپور ضلعي کي سکر ضلعي ۾ شامل ڪري ضلعي ھيڊ ڪوارٽر به سکر ۾ آندو ويو. 1912 ۾ حيدرآباد ضلعي جا ڪي علائقا ۽ ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو سنجھورو ۽ ڪي ٻيا علائقا ڪڍي نوابشاھه جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1931 ۾ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقن کي لاڙڪاڻي کان الڳ ڪري ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن کي ڪراچي کان ڌار ڪري دادو ضلعي جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1843 ۾ سنڌ جي جيڪا ايراضي ھئي اُن ۾ 1911 کان 1921 واري عرصي ۾ ڪجھه گھٽتائي آئي جو 551 چورس ميلن جو سر (سِير) ڪريڪ ۽ کوڙي ڪريڪ وارو علائقو ڪراچي ضلعي کان ڌار ڪري ھندستان جي ڪڇ رياست حوالي ڪيو ويو. 1936 ۾ جڏھن سنڌ بمبئي کان الڳ ٿي ته ان وقت سنڌ جا اَٺ ضلعا ھئا جن ۾ ڪراچي، ٿر ۽ پارڪر، حيدرآباد، نوابشاھه، دادو، لاڙڪاڻو، سکر ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر شامل ھئا. خيرپور رياست الڳ ھئي. 1936 ۾ الڳ صوبي واري حيثيت بحال ٿيڻ کان 1947 ۾ ننڍي کنڊ جي ورھاڱي تائين سنڌ جي انتظامي يونٽن ۾ ڪي خاص تبديليون ڪونه آيون پر پاڪستان ٺھڻ جي ھڪ سال اندر 23 جولاءِ 1948 تي 812 چورس ميلن جو علائقو ڪراچيءَ واري ضلعي مان ڪپي پاڪستان جي مرڪزي انتظام ھيٺ ملڪ جي گاديءَ لاءِ مخصوص ڪيو ويو ۽ باقي علائقي کي ٺٽي ضلعي جو نالو ڏنو ويو. ڪراچي ساڳي وقت سنڌ جي گاديءَ وارو شھر به ھو. ننڍي کنڊ جي ورھاڱي وقت 3079 چورس ميلن جو علائقو جيڪو رڻ ڪڇ سان مليل ھو، سنڌ کي ملي ويو. پر ڪراچيءَ کي ڇڏي سنڌ جي ضلعن جو انگ وري به 8 ئي رھيو. 1953 ۾ اھو انگ 9 ٿي ويو جڏھن نوابشاھه جا ٻه تعلقا شھدادپور ۽ سنجھورو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ٻه تعلقا سانگھڙ ۽ کپرو ڌار ڪري سانگھڙ نالي سان ضلعو وجود ۾ آندو ويو. 1955 جو سال سنڌ لاءِ چڱو ثابت ڪونه ٿيو جو پاڪستان جي حڪمرانن اوڀر پاڪستان (موجوده بنگلاديش) کي اقتدار کان محروم رکڻ لاءِ اولھه پاڪستان جي سمورن صوبن کي ختم ڪري ھڪ صوبو ٺاھي ڇڏيو. ون يونٽ جو نزلو خيرپور رياست تي به ڪريو جو ان جي الڳ حيثيت کي ختم ڪري ھڪ ضلعي جو درجو ڏنو ويو. ان نئين انتظام ھيٺ سنڌ کي ٻن ڊويزنن ۾ ورھايو ويو. ھڪ ڊويزن ھئي خيرپور جنھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر، سکر، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ خيرپور ضلعا شامل ھئا ۽ ان جو ھيڊڪوارٽر به خيرپور ۾ ھو ۽ ٻي ڊويزن ھئي حيدرآباد جنھن ۾ دادو، حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ ۽ ٿرپارڪر ضلعا شامل ھئا. ان ساڳي زماني ۾ بلوچستان جي اوسته محمد ۽ جھٽ پٽ تعلقن تي مشتمل نصيرآباد سب ڊويزن جا علائقا سبي ضلعي کان الڳ ڪري اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعي ۾ شامل ڪيو ويو جنھن جو نالو ان کان اڳ مٽائي جيڪب آباد ضلعو رکيو ويو ھو. ھوڏانھن پھرين فبروري 1960 تي ٺٽي ضلعي جا 37 ڳوٺ ڪڍي ڪراچيءَ ۾ شامل ڪيا ويا ھئا جڏھن ته 26 مارچ 1961 تي ڪراچيءَ کي به ون يونٽ تحت اولھه پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ سندس گاديءَ واري حيثيت ختم ٿي وئي. ان وقت لسٻيلي ۽ ڪراچيءَ تي مشتمل ڌار ڊويزن ٺاھي وئي. اھڙي طرح 1961 ۾ سنڌ اندر ٽي ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد ۽ خيرپور ھيون. 1968 ۾ سنڌ کي وري نقصان ٿيو جو بين الاقوامي عدالت جي فيصلي ھيٺ رڻ ڪڇ واري سرحد جو نئين سر تعين ٿيو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ڪيترائي علائقا ھندستان کي ڏيڻا پيا. 1969 ۾ ون يونٽ ختم ڪرڻ جو فيصلو ٿيو ۽ 1970 ۾ ان فيصلي تي عمل ڪندي صوبن جي حيثيت بحال ڪئي وئي. ساڳي طرح بلوچستان جي سبي ضلعي جا جيڪب آباد ۾ شامل ڪيل علائقا ۽ لسٻيلو ضلعو واپس ڪيا ويا. ڊويزنن جو تعداد ساڳيو ٽي رھيو. ڪراچي ڊويزن ۾ ھڪ ئي ضلعو ھو جنھن ۾ 91 ڳوٺ ۽ پنج ٻيٽ به شامل ھئا. حيدرآباد ۽ خيرپور ڊويزنن ۾ پنج پنج ضلعا جاري رھيا. اھڙي طرح ان وقت سنڌ ۾ ڪل يارھن ضلعا ھئا. ڀُٽي صاحب جي حڪومت ۾ 1975 ۾ حيدرآباد ۽ ٺٽي ضلعن جا ڪي تعلقا ڪڍي بدين جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته 1977 ۾ سکر ضلعي جا علائقا ڪڍي شڪارپور جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جنھن سان ضلعن جو تعداد وڌي تيرھن ٿي ويو. 1972 ۾ سنڌ اندر ڊويزنل سيٽ اپ ختم ڪيو ويو پر 1974 ۾ وري ان کي بحال ڪيو ويو. بھرحال خيرپور پنھنجي حيثيت وڃائي ويٺي جو سکر کي ڊويزن جو درجو ڏئي خيرپور مان ڊويزنل ھيڊڪوارٽر به سکر منتقل ڪيو ويو. ان عرصي ۾ ڪراچي کي ٽن ضلعن اوڀر، اولھه ۽ ڏکڻ ضلعن ۾ ورھايو ويو ھو. 1980 واري ڏھاڪي تائين سنڌ ۾ اھي ٽي ڊويزنون ھيون جن ۾ ضلعن جو تعداد ۽ ورڇ ھن ريت ھئي: ڪراچي (اوڀر، اولهه ۽ ڏکڻ ضلعا)، حيدرآباد (حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ، ٿرپارڪر، دادو ۽ بدين) ۽ سکر (جيڪب آباد، سکر، خيرپور، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ شڪارپور). اھڙي طرح ڪراچيءَ جي ٽن ضلعن کي ملائي ڪل تعداد پندرھن ٿي ويو. انھيءَ ڏھاڪي ۾ اڳتي ھلي گھوٽڪي ضلعو ٺاھيو ويو ۽ ڪراچيءَ ۾ سينٽرل ضلعو ٺاھي شھري ضلعن جو تعداد چار ڪيو ويو. اسيءَ واري ڏھاڪي ۾ ئي اڳتي ھلي ٿرپارڪر ضلعي جا ڪي تعلقا الڳ ڪري عمرڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو. شھيد بينظير ڀٽو جي پھرين حڪومت ۾ 1990 ۾ نوابشاھه ضلعي جا ڪي علائقا ڌار ڪري نوشھرو فيروز نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1993 ۾ وري ڪراچيءَ ۾ ملير ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد پنج ڪيو ويو. آگسٽ 2000 کان لاڳومڪاني ادارن جي ناظمن واري نظام ھيٺ ڪراچيءَ جي ضلعن جي حيثيت ختم ٿي وئي ھئي پر 11 جولاءِ 2011 تي جڏھن اھو سرشتو ختم ٿيو ته ڪراچيءَ جا سمورا ضلعا وري بحال ٿي ويا. 13 ڊسمبر 2004 تي دادو ضلعي کي ڪٽي ڄامشورو ضلعو ۽ 24 ڊسمبر 2004 تي لاڙڪاڻي ضلعي کي ڪٽي قمبر شھدادڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته جُون 2005 ۾ ھڪ ئي ڌڪ سان حيدرآباد ضلعي کي ٽُڪر ڪري مٽياري، ٽنڊو الھيار ۽ ٽنڊو محمد خان ضلعا ٺاھي حيدرآباد ۾ سٽي ڊسٽرڪٽ ايم ڪيو ايم جي حوالي ڪيو ويو. ناظمن واري نظام ھيٺ ڪمشنريءَ وارو سرشتو به آگسٽ 2000 ۾ ختم ڪيو ويو ھو تنھنڪري سنڌ ۾ ڪابه ڊويزن ڪانه رھي. نيٺ 11 جولاءِ 2011 تي پ پ پ حڪومت ان سرشتي کي بحال ڪيو ۽ پنج ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد، سکر ، لاڙڪاڻو ۽ ميرپور خاص (پويون ٻئي ڊويزنون 1990 واري ڏھاڪي ۾ سکر ۽ حيدرآباد ڊويزنن مان ڪجھه ضلع الڳ ڪري ٺاھيون ويون) ڪم ڪرڻ لڳيون. ھاڻي جڏھن پ پ پ حڪومت ٻه نيون ڊويزنون ٺاھيون آھن ۽ ڪراچيءَ ۾ ڪياماڙي ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد ڇه 6 ڪيو ويو آھي ته سنڌ ۾ ڊويزنن جون انگ وڌي ست ٿي ويو آھي جڏھن ته ضلعن جو تعداد 30 ٿي چڪو آھي.<ref>[http://affairnews.com/2014/05/1843-%DA%A9%D8%A7%D9%86-2014-%D9%BD%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%86-29-%D8%B6%D9%84%D8%B9%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%AC%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A/ 1843 کان 2014 ٽن کان 29 ضلعن تائين سنڌ جو انتظامي سفر ! | Affair - افيئر<!-- Bot generated title -->]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == '''ضلعن جي آبادي''' == {| width="50%" style="border:1px solid black; text-align:right" bgcolor="#ACE1AF" |- !نمبر شمار ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | ضلعو ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | ايراضي چورس ڪلوميٽر ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي بمطابق 1998ع ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي ڪثافت في چورس ڪلوميٽر !آبادي بمطابق 2017ع |- |1 | [[بدين ضلعو|بدين]] || 6,726 || 1,136,044 || 169 |1,804,958 |- |2 | [[دادو ضلعو|دادو]] || 19,070 || 1,688,811 || 89 |1,550,390 |- |3 | [[گهوٽڪي ضلعو|گھوٽڪي]] || 6,083 || 970,549 || 160 |1,648,708 |- |4 | [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد]] || 5,519 || 2,891,488 || 524 |2,199,928 |- |5 | [[جيڪب آباد ضلعو|جيڪب آباد]] || 5,278 || 1,425,572 || 270 |1,007,009 |- |6 | [[ڄامشورو ضلعو|ڄامشورو]] ||---||---||--- |993,908 |- |7 | [[ڪشمور ضلعو|ڪشمور]] ||---||---||--- |1,090,336 |- |8 | [[خيرپور ضلعو|خيرپور]] || 15,910 || 1,546,587 || 97 |2,405,190 |- |9 | [[لاڙڪاڻو ضلعو|لاڑڪاڻو]] || 7,423 || 1,927,066 || 260 |1,521,786 |- |10 | [[مٽياري ضلعو|مٽياري]] ||---||494,244 |<nowiki>---</nowiki> |770,040 |- |11 | [[ميرپور خاص ضلعو|ميرپورخاص]] || 2,925 || 1,569,030 || 536 |1,504,440 |- |12 | [[نوشهرو فيروز ضلعو|نوشهروفيروز]] || 2,945 || 1,087,571 || 369 |1,612,047 |- |13 | [[بينظير آباد|نوابشاھ]] || 4,502 || 1,071,533 || 238 |1,613,506 |- |14 | [[قمبر-شهدادڪوٽ ضلعو|قمبر-شهدادڪوٽ]] ||---||924,294 |<nowiki>--- </nowiki> |1,338,035 |- |15 | [[سانگهڙ ضلعو|سانگھڙ]] || 10,728 || 1,453,028 || 135 |2,049,873 |- |16 | [[شڪارپور ضلعو|شڪارپور]] || 2,512 || 880,438 || 350 |1,233,760 |- |17 | [[سکر ضلعو|سکر]] || 5,165 || 908,373 || 176 |1,488,372 |- |18 | [[ٽنڊو الهيار ضلعو|ٽنڊو الھيار]] ||---||493,526 |<nowiki>--- </nowiki> |838,527 |- |19 | [[ٽنڊو محمد خان ضلعو|ٽنڊومحمد خان]] ||---||438,624 |<nowiki>---</nowiki> |677,098 |- |20 | [[ٿرپارڪر ضلعو|ٿرپارڪر]] || 19,638 || 914,291 || 47 |1,647,036 |- |21 | [[ٺٽو ضلعو|ٺٽو]] || 17,355 || 1,113,194 || 64 |982,138 |- |22 |سجاول | | | |779,062 |- |23 | [[عمرڪوٽ ضلعو|عمرڪوٽ]] ||---||---||--- |1,073,469 |- |24 |ڪراچي اوڀر | | | |2,875,315 |- |25 |ڪراچي ڏکڻ | | | |1,769,230 |- |26 |ڪراچي سنٽرل | | | |2,971,626 |- |27 |ڪراچي ملير | | | |2,008,901 |- |28 |ڪراچي ڪورنگي | | | |2,577,556 |- |29 |ڪراچي اولھ | | | |2,077,228 |- |30 |ڪیاماڙي | | | |1,829,837 |- ! ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | صوبو سنڌ ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 135,306 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 30,439,893 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 225 !47,854,510 |} <ref name=":0">{{Cite web|title=حتمی نتائج (مردم شماری-2017) - سندھ|url=https://www.pbs.gov/|url-status=dead|website=pbs.gov.pk|publisher=پاکستان بیورو آف سٹیٹسٹکس|access-date=2023-06-25|archive-date=2013-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20130712010501/http://www.pbs.gov/}}</ref>آبادی (2017)<ref name=":0" /> [[پاڪستان جا ضلعا]] || [[سنڌ جا تعلقا]] ==پڻ ڏسندا== == حوالا == {{حوالا}} {{سنڌ جا ضلعا}} {{ڪچو}} [[زمرو:سنڌ جا ضلعا|*]] [[en:List of districts of Pakistan#Sindh]] gakmxl42pv8ujcdt1hmbtvgak7mv14a 266900 266899 2024-04-25T21:21:37Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Main|List of districts in Sindh}} [[File:Sindh districts Pakistan.PNG|thumb]] {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" |- ! Sr. No. ! District ! Headquarters ! Area<br />(km²) ! Population<br />(2017) ! Density<br />(people/km²) ! Division |- |1 |[[Badin District|Badin]] |[[Badin]] |align="right"|6,726 |align="right"|1,804,516 |align="right"|268 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |2 |[[Dadu District|Dadu]] |[[Dadu, Pakistan|Dadu]] |align="right"|7,866 |align="right"|1,550,266 |align="right"|197 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |3 |[[Ghotki District|Ghotki]] |[[Mirpur Mathelo Taluka|Mirpur Mathelo]] |align="right"|6,083 |align="right"|1,646,318 |align="right"|270 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |4 |[[Hyderabad District, Pakistan|Hyderabad]] |[[Hyderabad, Sindh|Hyderabad]] |align="right"|5,519 |align="right"|2,199,463 |align="right"|398 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |5 |[[Jacobabad District|Jacobabad]] |[[Jacobabad]] |align="right"|5,278 |align="right"|1,006,297 |align="right"|191 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |6 |[[Jamshoro District|Jamshoro]] |[[Jamshoro]] |align="right"|11,250 |align="right"|993,142 |align="right"|88 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |7 |[[Karachi Central District|Karachi Central]] |[[North Nazimabad]] |align="right"|69 |align="right"|2,971,626 |align="right"|43,067 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |8 |[[Karachi East District|Karachi East]] |[[Gulshan e Iqbal]] |align="right"|165 |align="right"|2,907,467 |align="right"|17,610 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |9 |[[Karachi South District|Karachi South]] |[[Saddar Karachi]] |align="right"|122 |align="right"|1,791,751 |align="right"|14,686 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |10 |[[Karachi West District|Karachi West]] |[[Orangi Town]] |align="right"|929 |align="right"|3,914,757 |align="right"|4,214 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |11 |[[Kashmore District|Kashmore]] |[[Kandhkot]] |align="right"|2,592 |align="right"|1,089,169 |align="right"|420 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |12 |[[Khairpur District|Khairpur]] |[[Khairpur, Pakistan|Khairpur]] |align="right"|15,910 |align="right"|2,404,334 |align="right"|151 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |13 |[[Korangi District|Korangi]] |[[Korangi]] |align="right"|95 |align="right"|2,457,019 |align="right"|25,918 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |14 |[[Keamari District|Keamari]] |Moriro Mirbahar |align="right"|- |align="right"|- |align="right"|- |[[Karachi Division|Karachi]] |- |15 |[[Larkana District|Larkana]] |[[Larkana]] |align="right"|1,906 |align="right"|1,524,391 |align="right"|205 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |16 |[[Malir District|Malir]] |[[Malir]] |align="right"|2,268 |align="right"|2,008,901 |align="right"|886 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |17 |[[Matiari District|Matiari]] |[[Matiari]] |align="right"|1,417 |align="right"|769,349 |align="right"|543 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |18 |[[Mirpur Khas District|Mirpur Khas]] |[[Mirpur Khas]] |align="right"|2,925 |align="right"|1,505,876 |align="right"|515 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |19 |[[Naushahro Feroze District|Naushahro Feroze]] |[[Naushahro Feroze]] |align="right"|2,945 |align="right"|1,612,373 |align="right"|548 |[[Shaheed Benazir Abad Division|Shaheed Benazir Abad]] |- |20 |[[Qambar Shahdadkot District|Qambar Shahdadkot]] |[[Qambar]] |align="right"|5,599 |align="right"|1,341,042 |align="right"|239 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |21 |[[Sanghar District|Sanghar]] |[[Sanghar]] |align="right"|10,720 |align="right"|2,057,057 |align="right"|192 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |22 |[[Shaheed Benazirabad District|Shaheed Benazirabad]] |[[Nawabshah]] |align="right"|4,502 |align="right"|1,612,847 |align="right"|358 |[[Shaheed Benazirabad Division|Shaheed Benazirabad]] |- |23 |[[Shikarpur District|Shikarpur]] |[[Shikarpur, Pakistan|Shikarpur]] |align="right"|2,512 |align="right"|1,231,481 |align="right"|490 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |24 |[[Sujawal District|Sujawal]] |[[Sujawal]] |align="right"|8,699<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=825|website=citypopulation.de|title=Sujawal (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location}}</ref> |align="right"|781,967 |align="right"|106 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |25 |[[Sukkur District|Sukkur]] |[[Sukkur]] |align="right"|2,512 |align="right"|1,487,903 |align="right"|592 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |26 |[[Tando Allahyar District|Tando Allahyar]] |[[Tando Allahyar]] |align="right"|5,165 |align="right"|836,887 |align="right"|162 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |27 |[[Tando Muhammad Khan District|Tando Muhammad Khan]] |[[Tando Muhammad Khan]] |align="right"|2,310 |align="right"|677,228 |align="right"|293 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |28 |[[Tharparkar District|Tharparkar]] |[[Mithi]] |align="right"|19,638 |align="right"|1,649,661 |align="right"|84 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |29 |[[Thatta District|Thatta]] |[[Thatta]] |align="right"|7,705<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=820|website=citypopulation.de|title=Thatta (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location}}</ref> |align="right"|979,817 |align="right"|98 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |30 |[[Umerkot District|Umerkot]]<ref>{{cite web|title=Historically & Geographically|url=http://www.umerkot.gos.pk/|publisher=District Government Umerkot|access-date=16 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20120224191524/http://www.umerkot.gos.pk/|archive-date=24 February 2012}}</ref> |[[Umerkot]] |align="right"|5,608<ref name=":0" /> |align="right"|1,073,146 |align="right"|191 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |} [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] ۾ ڪل 30 ضلعا آھن۔ جن جي فھرست ھيٺ ڏنل آھي۔ [[عڪس:Districts_of_Sindh.jpg|thumb|500px|سنڌ جا ضلعا]] === '''سنڌ ۾ ضلعن جي تاريخ''' === 1843 ۾ جڏھن سر چارلس نيپيئر ميرن کي شڪست ڏئي سنڌ تي قبضو ڪيو ته ھن 57532 چورس ميلن جي ايراضيءَ واري ھن ملڪ کي ٽن انتظامي حصن ۾ ورھائي ڇڏيو. ھن ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور تي ٻڌل ٽي ڪليڪٽوريٽ ٺاھيون. شڪارپور ڪليڪٽوريٽ ۾ موجوده سکر، جيڪب آباد، قمبر، شھداد ڪوٽ، ڪشمور۽ گھوٽڪي ضلعن جا سمورا علائقا ۽ دادو ضلعي جا ڪجھه علائقا جھڙوڪ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقا شامل ھئا. حيدرآباد ڪليڪٽوريٽ ۾ نوابشاھه (نوشھري ضلعي سميت)، حيدرآباد ۽ ٿرپارڪر جا سمورا علائقا شامل ھئا. ڪراچي ڪليڪٽوريٽ جون حدون ٺٽي ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن تائين پکڙيل ھيون جن ۾ سن وارو علائقو به اچي ٿي ويو. 1847 ۾ جڏھن چارلس نيپيئر رٽائر ٿيو ته سنڌ کي بمبئي پريزيڊنسيءَ سان ملائي ذيلي صوبي جي حيثيت ڏئي ھڪ ڪمشنر جي ماتحت ڪيو ويو پر ان ڪمشنر جا اختيار عام ڪمشنرن کان گھڻو وڌيڪ ھئا. تن ڏينھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعو (جيڪب آباد) ۽ ٿر ۽ پارڪر جي نالي سان نوان ضلعا ٺاھيا ويا. موجوده سانگھڙ ضلعو ان وقت ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو حصو ھو. اھڙي طرح 19ھين صديءَ جي ختم ٿيڻ وقت سنڌ جا پنج ضلعا ڪراچي، حيدرآباد، ٿر ۽ پارڪر، شڪارپور ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعا ھئا جڏھن ته خيرپور جي الڳ رياست واري حيثيت ھئي. 20 ھين صديءَ جي شروعات ٿيندي ئي 1901 ۾ شڪارپور ضلعي کي ورھائي سکر ۽ لاڙڪاڻي نالي سان ٻه نوان ضلعا وجود ۾ آندا ويا. لاڙڪاڻي ضلعي جون حدون دادو ضلعي تائين پکڙيل ھيون جڏھن ته شڪارپور ضلعي کي سکر ضلعي ۾ شامل ڪري ضلعي ھيڊ ڪوارٽر به سکر ۾ آندو ويو. 1912 ۾ حيدرآباد ضلعي جا ڪي علائقا ۽ ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو سنجھورو ۽ ڪي ٻيا علائقا ڪڍي نوابشاھه جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1931 ۾ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقن کي لاڙڪاڻي کان الڳ ڪري ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن کي ڪراچي کان ڌار ڪري دادو ضلعي جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1843 ۾ سنڌ جي جيڪا ايراضي ھئي اُن ۾ 1911 کان 1921 واري عرصي ۾ ڪجھه گھٽتائي آئي جو 551 چورس ميلن جو سر (سِير) ڪريڪ ۽ کوڙي ڪريڪ وارو علائقو ڪراچي ضلعي کان ڌار ڪري ھندستان جي ڪڇ رياست حوالي ڪيو ويو. 1936 ۾ جڏھن سنڌ بمبئي کان الڳ ٿي ته ان وقت سنڌ جا اَٺ ضلعا ھئا جن ۾ ڪراچي، ٿر ۽ پارڪر، حيدرآباد، نوابشاھه، دادو، لاڙڪاڻو، سکر ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر شامل ھئا. خيرپور رياست الڳ ھئي. 1936 ۾ الڳ صوبي واري حيثيت بحال ٿيڻ کان 1947 ۾ ننڍي کنڊ جي ورھاڱي تائين سنڌ جي انتظامي يونٽن ۾ ڪي خاص تبديليون ڪونه آيون پر پاڪستان ٺھڻ جي ھڪ سال اندر 23 جولاءِ 1948 تي 812 چورس ميلن جو علائقو ڪراچيءَ واري ضلعي مان ڪپي پاڪستان جي مرڪزي انتظام ھيٺ ملڪ جي گاديءَ لاءِ مخصوص ڪيو ويو ۽ باقي علائقي کي ٺٽي ضلعي جو نالو ڏنو ويو. ڪراچي ساڳي وقت سنڌ جي گاديءَ وارو شھر به ھو. ننڍي کنڊ جي ورھاڱي وقت 3079 چورس ميلن جو علائقو جيڪو رڻ ڪڇ سان مليل ھو، سنڌ کي ملي ويو. پر ڪراچيءَ کي ڇڏي سنڌ جي ضلعن جو انگ وري به 8 ئي رھيو. 1953 ۾ اھو انگ 9 ٿي ويو جڏھن نوابشاھه جا ٻه تعلقا شھدادپور ۽ سنجھورو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ٻه تعلقا سانگھڙ ۽ کپرو ڌار ڪري سانگھڙ نالي سان ضلعو وجود ۾ آندو ويو. 1955 جو سال سنڌ لاءِ چڱو ثابت ڪونه ٿيو جو پاڪستان جي حڪمرانن اوڀر پاڪستان (موجوده بنگلاديش) کي اقتدار کان محروم رکڻ لاءِ اولھه پاڪستان جي سمورن صوبن کي ختم ڪري ھڪ صوبو ٺاھي ڇڏيو. ون يونٽ جو نزلو خيرپور رياست تي به ڪريو جو ان جي الڳ حيثيت کي ختم ڪري ھڪ ضلعي جو درجو ڏنو ويو. ان نئين انتظام ھيٺ سنڌ کي ٻن ڊويزنن ۾ ورھايو ويو. ھڪ ڊويزن ھئي خيرپور جنھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر، سکر، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ خيرپور ضلعا شامل ھئا ۽ ان جو ھيڊڪوارٽر به خيرپور ۾ ھو ۽ ٻي ڊويزن ھئي حيدرآباد جنھن ۾ دادو، حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ ۽ ٿرپارڪر ضلعا شامل ھئا. ان ساڳي زماني ۾ بلوچستان جي اوسته محمد ۽ جھٽ پٽ تعلقن تي مشتمل نصيرآباد سب ڊويزن جا علائقا سبي ضلعي کان الڳ ڪري اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعي ۾ شامل ڪيو ويو جنھن جو نالو ان کان اڳ مٽائي جيڪب آباد ضلعو رکيو ويو ھو. ھوڏانھن پھرين فبروري 1960 تي ٺٽي ضلعي جا 37 ڳوٺ ڪڍي ڪراچيءَ ۾ شامل ڪيا ويا ھئا جڏھن ته 26 مارچ 1961 تي ڪراچيءَ کي به ون يونٽ تحت اولھه پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ سندس گاديءَ واري حيثيت ختم ٿي وئي. ان وقت لسٻيلي ۽ ڪراچيءَ تي مشتمل ڌار ڊويزن ٺاھي وئي. اھڙي طرح 1961 ۾ سنڌ اندر ٽي ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد ۽ خيرپور ھيون. 1968 ۾ سنڌ کي وري نقصان ٿيو جو بين الاقوامي عدالت جي فيصلي ھيٺ رڻ ڪڇ واري سرحد جو نئين سر تعين ٿيو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ڪيترائي علائقا ھندستان کي ڏيڻا پيا. 1969 ۾ ون يونٽ ختم ڪرڻ جو فيصلو ٿيو ۽ 1970 ۾ ان فيصلي تي عمل ڪندي صوبن جي حيثيت بحال ڪئي وئي. ساڳي طرح بلوچستان جي سبي ضلعي جا جيڪب آباد ۾ شامل ڪيل علائقا ۽ لسٻيلو ضلعو واپس ڪيا ويا. ڊويزنن جو تعداد ساڳيو ٽي رھيو. ڪراچي ڊويزن ۾ ھڪ ئي ضلعو ھو جنھن ۾ 91 ڳوٺ ۽ پنج ٻيٽ به شامل ھئا. حيدرآباد ۽ خيرپور ڊويزنن ۾ پنج پنج ضلعا جاري رھيا. اھڙي طرح ان وقت سنڌ ۾ ڪل يارھن ضلعا ھئا. ڀُٽي صاحب جي حڪومت ۾ 1975 ۾ حيدرآباد ۽ ٺٽي ضلعن جا ڪي تعلقا ڪڍي بدين جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته 1977 ۾ سکر ضلعي جا علائقا ڪڍي شڪارپور جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جنھن سان ضلعن جو تعداد وڌي تيرھن ٿي ويو. 1972 ۾ سنڌ اندر ڊويزنل سيٽ اپ ختم ڪيو ويو پر 1974 ۾ وري ان کي بحال ڪيو ويو. بھرحال خيرپور پنھنجي حيثيت وڃائي ويٺي جو سکر کي ڊويزن جو درجو ڏئي خيرپور مان ڊويزنل ھيڊڪوارٽر به سکر منتقل ڪيو ويو. ان عرصي ۾ ڪراچي کي ٽن ضلعن اوڀر، اولھه ۽ ڏکڻ ضلعن ۾ ورھايو ويو ھو. 1980 واري ڏھاڪي تائين سنڌ ۾ اھي ٽي ڊويزنون ھيون جن ۾ ضلعن جو تعداد ۽ ورڇ ھن ريت ھئي: ڪراچي (اوڀر، اولهه ۽ ڏکڻ ضلعا)، حيدرآباد (حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ، ٿرپارڪر، دادو ۽ بدين) ۽ سکر (جيڪب آباد، سکر، خيرپور، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ شڪارپور). اھڙي طرح ڪراچيءَ جي ٽن ضلعن کي ملائي ڪل تعداد پندرھن ٿي ويو. انھيءَ ڏھاڪي ۾ اڳتي ھلي گھوٽڪي ضلعو ٺاھيو ويو ۽ ڪراچيءَ ۾ سينٽرل ضلعو ٺاھي شھري ضلعن جو تعداد چار ڪيو ويو. اسيءَ واري ڏھاڪي ۾ ئي اڳتي ھلي ٿرپارڪر ضلعي جا ڪي تعلقا الڳ ڪري عمرڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو. شھيد بينظير ڀٽو جي پھرين حڪومت ۾ 1990 ۾ نوابشاھه ضلعي جا ڪي علائقا ڌار ڪري نوشھرو فيروز نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1993 ۾ وري ڪراچيءَ ۾ ملير ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد پنج ڪيو ويو. آگسٽ 2000 کان لاڳومڪاني ادارن جي ناظمن واري نظام ھيٺ ڪراچيءَ جي ضلعن جي حيثيت ختم ٿي وئي ھئي پر 11 جولاءِ 2011 تي جڏھن اھو سرشتو ختم ٿيو ته ڪراچيءَ جا سمورا ضلعا وري بحال ٿي ويا. 13 ڊسمبر 2004 تي دادو ضلعي کي ڪٽي ڄامشورو ضلعو ۽ 24 ڊسمبر 2004 تي لاڙڪاڻي ضلعي کي ڪٽي قمبر شھدادڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته جُون 2005 ۾ ھڪ ئي ڌڪ سان حيدرآباد ضلعي کي ٽُڪر ڪري مٽياري، ٽنڊو الھيار ۽ ٽنڊو محمد خان ضلعا ٺاھي حيدرآباد ۾ سٽي ڊسٽرڪٽ ايم ڪيو ايم جي حوالي ڪيو ويو. ناظمن واري نظام ھيٺ ڪمشنريءَ وارو سرشتو به آگسٽ 2000 ۾ ختم ڪيو ويو ھو تنھنڪري سنڌ ۾ ڪابه ڊويزن ڪانه رھي. نيٺ 11 جولاءِ 2011 تي پ پ پ حڪومت ان سرشتي کي بحال ڪيو ۽ پنج ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد، سکر ، لاڙڪاڻو ۽ ميرپور خاص (پويون ٻئي ڊويزنون 1990 واري ڏھاڪي ۾ سکر ۽ حيدرآباد ڊويزنن مان ڪجھه ضلع الڳ ڪري ٺاھيون ويون) ڪم ڪرڻ لڳيون. ھاڻي جڏھن پ پ پ حڪومت ٻه نيون ڊويزنون ٺاھيون آھن ۽ ڪراچيءَ ۾ ڪياماڙي ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد ڇه 6 ڪيو ويو آھي ته سنڌ ۾ ڊويزنن جون انگ وڌي ست ٿي ويو آھي جڏھن ته ضلعن جو تعداد 30 ٿي چڪو آھي.<ref>[http://affairnews.com/2014/05/1843-%DA%A9%D8%A7%D9%86-2014-%D9%BD%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%86-29-%D8%B6%D9%84%D8%B9%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%AC%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A/ 1843 کان 2014 ٽن کان 29 ضلعن تائين سنڌ جو انتظامي سفر ! | Affair - افيئر<!-- Bot generated title -->]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == '''ضلعن جي آبادي''' == {| width="50%" style="border:1px solid black; text-align:right" bgcolor="#ACE1AF" |- !نمبر شمار ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | ضلعو ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | ايراضي چورس ڪلوميٽر ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي بمطابق 1998ع ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي ڪثافت في چورس ڪلوميٽر !آبادي بمطابق 2017ع |- |1 | [[بدين ضلعو|بدين]] || 6,726 || 1,136,044 || 169 |1,804,958 |- |2 | [[دادو ضلعو|دادو]] || 19,070 || 1,688,811 || 89 |1,550,390 |- |3 | [[گهوٽڪي ضلعو|گھوٽڪي]] || 6,083 || 970,549 || 160 |1,648,708 |- |4 | [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد]] || 5,519 || 2,891,488 || 524 |2,199,928 |- |5 | [[جيڪب آباد ضلعو|جيڪب آباد]] || 5,278 || 1,425,572 || 270 |1,007,009 |- |6 | [[ڄامشورو ضلعو|ڄامشورو]] ||---||---||--- |993,908 |- |7 | [[ڪشمور ضلعو|ڪشمور]] ||---||---||--- |1,090,336 |- |8 | [[خيرپور ضلعو|خيرپور]] || 15,910 || 1,546,587 || 97 |2,405,190 |- |9 | [[لاڙڪاڻو ضلعو|لاڑڪاڻو]] || 7,423 || 1,927,066 || 260 |1,521,786 |- |10 | [[مٽياري ضلعو|مٽياري]] ||---||494,244 |<nowiki>---</nowiki> |770,040 |- |11 | [[ميرپور خاص ضلعو|ميرپورخاص]] || 2,925 || 1,569,030 || 536 |1,504,440 |- |12 | [[نوشهرو فيروز ضلعو|نوشهروفيروز]] || 2,945 || 1,087,571 || 369 |1,612,047 |- |13 | [[بينظير آباد|نوابشاھ]] || 4,502 || 1,071,533 || 238 |1,613,506 |- |14 | [[قمبر-شهدادڪوٽ ضلعو|قمبر-شهدادڪوٽ]] ||---||924,294 |<nowiki>--- </nowiki> |1,338,035 |- |15 | [[سانگهڙ ضلعو|سانگھڙ]] || 10,728 || 1,453,028 || 135 |2,049,873 |- |16 | [[شڪارپور ضلعو|شڪارپور]] || 2,512 || 880,438 || 350 |1,233,760 |- |17 | [[سکر ضلعو|سکر]] || 5,165 || 908,373 || 176 |1,488,372 |- |18 | [[ٽنڊو الهيار ضلعو|ٽنڊو الھيار]] ||---||493,526 |<nowiki>--- </nowiki> |838,527 |- |19 | [[ٽنڊو محمد خان ضلعو|ٽنڊومحمد خان]] ||---||438,624 |<nowiki>---</nowiki> |677,098 |- |20 | [[ٿرپارڪر ضلعو|ٿرپارڪر]] || 19,638 || 914,291 || 47 |1,647,036 |- |21 | [[ٺٽو ضلعو|ٺٽو]] || 17,355 || 1,113,194 || 64 |982,138 |- |22 |سجاول | | | |779,062 |- |23 | [[عمرڪوٽ ضلعو|عمرڪوٽ]] ||---||---||--- |1,073,469 |- |24 |ڪراچي اوڀر | | | |2,875,315 |- |25 |ڪراچي ڏکڻ | | | |1,769,230 |- |26 |ڪراچي سنٽرل | | | |2,971,626 |- |27 |ڪراچي ملير | | | |2,008,901 |- |28 |ڪراچي ڪورنگي | | | |2,577,556 |- |29 |ڪراچي اولھ | | | |2,077,228 |- |30 |ڪیاماڙي | | | |1,829,837 |- ! ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | صوبو سنڌ ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 135,306 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 30,439,893 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 225 !47,854,510 |} <ref name=":0">{{Cite web|title=حتمی نتائج (مردم شماری-2017) - سندھ|url=https://www.pbs.gov/|url-status=dead|website=pbs.gov.pk|publisher=پاکستان بیورو آف سٹیٹسٹکس|access-date=2023-06-25|archive-date=2013-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20130712010501/http://www.pbs.gov/}}</ref>آبادی (2017)<ref name=":0" /> [[پاڪستان جا ضلعا]] || [[سنڌ جا تعلقا]] ==پڻ ڏسندا== == حوالا == {{حوالا}} {{سنڌ جا ضلعا}} {{ڪچو}} [[زمرو:سنڌ جا ضلعا|*]] [[en:List of districts of Pakistan#Sindh]] 5dq4fvz2g56ex3dis1ryan68rxw4qci 266901 266900 2024-04-25T21:22:42Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" |- ! Sr. No. ! District ! Headquarters ! Area<br />(km²) ! Population<br />(2017) ! Density<br />(people/km²) ! Division |- |1 |[[Badin District|Badin]] |[[Badin]] |align="right"|6,726 |align="right"|1,804,516 |align="right"|268 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |2 |[[Dadu District|Dadu]] |[[Dadu, Pakistan|Dadu]] |align="right"|7,866 |align="right"|1,550,266 |align="right"|197 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |3 |[[Ghotki District|Ghotki]] |[[Mirpur Mathelo Taluka|Mirpur Mathelo]] |align="right"|6,083 |align="right"|1,646,318 |align="right"|270 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |4 |[[Hyderabad District, Pakistan|Hyderabad]] |[[Hyderabad, Sindh|Hyderabad]] |align="right"|5,519 |align="right"|2,199,463 |align="right"|398 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |5 |[[Jacobabad District|Jacobabad]] |[[Jacobabad]] |align="right"|5,278 |align="right"|1,006,297 |align="right"|191 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |6 |[[Jamshoro District|Jamshoro]] |[[Jamshoro]] |align="right"|11,250 |align="right"|993,142 |align="right"|88 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |7 |[[Karachi Central District|Karachi Central]] |[[North Nazimabad]] |align="right"|69 |align="right"|2,971,626 |align="right"|43,067 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |8 |[[Karachi East District|Karachi East]] |[[Gulshan e Iqbal]] |align="right"|165 |align="right"|2,907,467 |align="right"|17,610 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |9 |[[Karachi South District|Karachi South]] |[[Saddar Karachi]] |align="right"|122 |align="right"|1,791,751 |align="right"|14,686 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |10 |[[Karachi West District|Karachi West]] |[[Orangi Town]] |align="right"|929 |align="right"|3,914,757 |align="right"|4,214 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |11 |[[Kashmore District|Kashmore]] |[[Kandhkot]] |align="right"|2,592 |align="right"|1,089,169 |align="right"|420 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |12 |[[Khairpur District|Khairpur]] |[[Khairpur, Pakistan|Khairpur]] |align="right"|15,910 |align="right"|2,404,334 |align="right"|151 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |13 |[[Korangi District|Korangi]] |[[Korangi]] |align="right"|95 |align="right"|2,457,019 |align="right"|25,918 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |14 |[[Keamari District|Keamari]] |Moriro Mirbahar |align="right"|- |align="right"|- |align="right"|- |[[Karachi Division|Karachi]] |- |15 |[[Larkana District|Larkana]] |[[Larkana]] |align="right"|1,906 |align="right"|1,524,391 |align="right"|205 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |16 |[[Malir District|Malir]] |[[Malir]] |align="right"|2,268 |align="right"|2,008,901 |align="right"|886 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |17 |[[Matiari District|Matiari]] |[[Matiari]] |align="right"|1,417 |align="right"|769,349 |align="right"|543 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |18 |[[Mirpur Khas District|Mirpur Khas]] |[[Mirpur Khas]] |align="right"|2,925 |align="right"|1,505,876 |align="right"|515 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |19 |[[Naushahro Feroze District|Naushahro Feroze]] |[[Naushahro Feroze]] |align="right"|2,945 |align="right"|1,612,373 |align="right"|548 |[[Shaheed Benazir Abad Division|Shaheed Benazir Abad]] |- |20 |[[Qambar Shahdadkot District|Qambar Shahdadkot]] |[[Qambar]] |align="right"|5,599 |align="right"|1,341,042 |align="right"|239 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |21 |[[Sanghar District|Sanghar]] |[[Sanghar]] |align="right"|10,720 |align="right"|2,057,057 |align="right"|192 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |22 |[[Shaheed Benazirabad District|Shaheed Benazirabad]] |[[Nawabshah]] |align="right"|4,502 |align="right"|1,612,847 |align="right"|358 |[[Shaheed Benazirabad Division|Shaheed Benazirabad]] |- |23 |[[Shikarpur District|Shikarpur]] |[[Shikarpur, Pakistan|Shikarpur]] |align="right"|2,512 |align="right"|1,231,481 |align="right"|490 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |24 |[[Sujawal District|Sujawal]] |[[Sujawal]] |align="right"|8,699<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=825|website=citypopulation.de|title=Sujawal (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location}}</ref> |align="right"|781,967 |align="right"|106 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |25 |[[Sukkur District|Sukkur]] |[[Sukkur]] |align="right"|2,512 |align="right"|1,487,903 |align="right"|592 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |26 |[[Tando Allahyar District|Tando Allahyar]] |[[Tando Allahyar]] |align="right"|5,165 |align="right"|836,887 |align="right"|162 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |27 |[[Tando Muhammad Khan District|Tando Muhammad Khan]] |[[Tando Muhammad Khan]] |align="right"|2,310 |align="right"|677,228 |align="right"|293 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |28 |[[Tharparkar District|Tharparkar]] |[[Mithi]] |align="right"|19,638 |align="right"|1,649,661 |align="right"|84 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |29 |[[Thatta District|Thatta]] |[[Thatta]] |align="right"|7,705<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=820|website=citypopulation.de|title=Thatta (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location}}</ref> |align="right"|979,817 |align="right"|98 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |30 |[[Umerkot District|Umerkot]]<ref>{{cite web|title=Historically & Geographically|url=http://www.umerkot.gos.pk/|publisher=District Government Umerkot|access-date=16 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20120224191524/http://www.umerkot.gos.pk/|archive-date=24 February 2012}}</ref> |[[Umerkot]] |align="right"|5,608<ref name=":0" /> |align="right"|1,073,146 |align="right"|191 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |} [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] ۾ ڪل 30 ضلعا آھن۔ جن جي فھرست ھيٺ ڏنل آھي۔ [[عڪس:Districts_of_Sindh.jpg|thumb|500px|سنڌ جا ضلعا]] === '''سنڌ ۾ ضلعن جي تاريخ''' === 1843 ۾ جڏھن سر چارلس نيپيئر ميرن کي شڪست ڏئي سنڌ تي قبضو ڪيو ته ھن 57532 چورس ميلن جي ايراضيءَ واري ھن ملڪ کي ٽن انتظامي حصن ۾ ورھائي ڇڏيو. ھن ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور تي ٻڌل ٽي ڪليڪٽوريٽ ٺاھيون. شڪارپور ڪليڪٽوريٽ ۾ موجوده سکر، جيڪب آباد، قمبر، شھداد ڪوٽ، ڪشمور۽ گھوٽڪي ضلعن جا سمورا علائقا ۽ دادو ضلعي جا ڪجھه علائقا جھڙوڪ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقا شامل ھئا. حيدرآباد ڪليڪٽوريٽ ۾ نوابشاھه (نوشھري ضلعي سميت)، حيدرآباد ۽ ٿرپارڪر جا سمورا علائقا شامل ھئا. ڪراچي ڪليڪٽوريٽ جون حدون ٺٽي ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن تائين پکڙيل ھيون جن ۾ سن وارو علائقو به اچي ٿي ويو. 1847 ۾ جڏھن چارلس نيپيئر رٽائر ٿيو ته سنڌ کي بمبئي پريزيڊنسيءَ سان ملائي ذيلي صوبي جي حيثيت ڏئي ھڪ ڪمشنر جي ماتحت ڪيو ويو پر ان ڪمشنر جا اختيار عام ڪمشنرن کان گھڻو وڌيڪ ھئا. تن ڏينھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعو (جيڪب آباد) ۽ ٿر ۽ پارڪر جي نالي سان نوان ضلعا ٺاھيا ويا. موجوده سانگھڙ ضلعو ان وقت ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو حصو ھو. اھڙي طرح 19ھين صديءَ جي ختم ٿيڻ وقت سنڌ جا پنج ضلعا ڪراچي، حيدرآباد، ٿر ۽ پارڪر، شڪارپور ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعا ھئا جڏھن ته خيرپور جي الڳ رياست واري حيثيت ھئي. 20 ھين صديءَ جي شروعات ٿيندي ئي 1901 ۾ شڪارپور ضلعي کي ورھائي سکر ۽ لاڙڪاڻي نالي سان ٻه نوان ضلعا وجود ۾ آندا ويا. لاڙڪاڻي ضلعي جون حدون دادو ضلعي تائين پکڙيل ھيون جڏھن ته شڪارپور ضلعي کي سکر ضلعي ۾ شامل ڪري ضلعي ھيڊ ڪوارٽر به سکر ۾ آندو ويو. 1912 ۾ حيدرآباد ضلعي جا ڪي علائقا ۽ ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو سنجھورو ۽ ڪي ٻيا علائقا ڪڍي نوابشاھه جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1931 ۾ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقن کي لاڙڪاڻي کان الڳ ڪري ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن کي ڪراچي کان ڌار ڪري دادو ضلعي جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1843 ۾ سنڌ جي جيڪا ايراضي ھئي اُن ۾ 1911 کان 1921 واري عرصي ۾ ڪجھه گھٽتائي آئي جو 551 چورس ميلن جو سر (سِير) ڪريڪ ۽ کوڙي ڪريڪ وارو علائقو ڪراچي ضلعي کان ڌار ڪري ھندستان جي ڪڇ رياست حوالي ڪيو ويو. 1936 ۾ جڏھن سنڌ بمبئي کان الڳ ٿي ته ان وقت سنڌ جا اَٺ ضلعا ھئا جن ۾ ڪراچي، ٿر ۽ پارڪر، حيدرآباد، نوابشاھه، دادو، لاڙڪاڻو، سکر ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر شامل ھئا. خيرپور رياست الڳ ھئي. 1936 ۾ الڳ صوبي واري حيثيت بحال ٿيڻ کان 1947 ۾ ننڍي کنڊ جي ورھاڱي تائين سنڌ جي انتظامي يونٽن ۾ ڪي خاص تبديليون ڪونه آيون پر پاڪستان ٺھڻ جي ھڪ سال اندر 23 جولاءِ 1948 تي 812 چورس ميلن جو علائقو ڪراچيءَ واري ضلعي مان ڪپي پاڪستان جي مرڪزي انتظام ھيٺ ملڪ جي گاديءَ لاءِ مخصوص ڪيو ويو ۽ باقي علائقي کي ٺٽي ضلعي جو نالو ڏنو ويو. ڪراچي ساڳي وقت سنڌ جي گاديءَ وارو شھر به ھو. ننڍي کنڊ جي ورھاڱي وقت 3079 چورس ميلن جو علائقو جيڪو رڻ ڪڇ سان مليل ھو، سنڌ کي ملي ويو. پر ڪراچيءَ کي ڇڏي سنڌ جي ضلعن جو انگ وري به 8 ئي رھيو. 1953 ۾ اھو انگ 9 ٿي ويو جڏھن نوابشاھه جا ٻه تعلقا شھدادپور ۽ سنجھورو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ٻه تعلقا سانگھڙ ۽ کپرو ڌار ڪري سانگھڙ نالي سان ضلعو وجود ۾ آندو ويو. 1955 جو سال سنڌ لاءِ چڱو ثابت ڪونه ٿيو جو پاڪستان جي حڪمرانن اوڀر پاڪستان (موجوده بنگلاديش) کي اقتدار کان محروم رکڻ لاءِ اولھه پاڪستان جي سمورن صوبن کي ختم ڪري ھڪ صوبو ٺاھي ڇڏيو. ون يونٽ جو نزلو خيرپور رياست تي به ڪريو جو ان جي الڳ حيثيت کي ختم ڪري ھڪ ضلعي جو درجو ڏنو ويو. ان نئين انتظام ھيٺ سنڌ کي ٻن ڊويزنن ۾ ورھايو ويو. ھڪ ڊويزن ھئي خيرپور جنھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر، سکر، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ خيرپور ضلعا شامل ھئا ۽ ان جو ھيڊڪوارٽر به خيرپور ۾ ھو ۽ ٻي ڊويزن ھئي حيدرآباد جنھن ۾ دادو، حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ ۽ ٿرپارڪر ضلعا شامل ھئا. ان ساڳي زماني ۾ بلوچستان جي اوسته محمد ۽ جھٽ پٽ تعلقن تي مشتمل نصيرآباد سب ڊويزن جا علائقا سبي ضلعي کان الڳ ڪري اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعي ۾ شامل ڪيو ويو جنھن جو نالو ان کان اڳ مٽائي جيڪب آباد ضلعو رکيو ويو ھو. ھوڏانھن پھرين فبروري 1960 تي ٺٽي ضلعي جا 37 ڳوٺ ڪڍي ڪراچيءَ ۾ شامل ڪيا ويا ھئا جڏھن ته 26 مارچ 1961 تي ڪراچيءَ کي به ون يونٽ تحت اولھه پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ سندس گاديءَ واري حيثيت ختم ٿي وئي. ان وقت لسٻيلي ۽ ڪراچيءَ تي مشتمل ڌار ڊويزن ٺاھي وئي. اھڙي طرح 1961 ۾ سنڌ اندر ٽي ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد ۽ خيرپور ھيون. 1968 ۾ سنڌ کي وري نقصان ٿيو جو بين الاقوامي عدالت جي فيصلي ھيٺ رڻ ڪڇ واري سرحد جو نئين سر تعين ٿيو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ڪيترائي علائقا ھندستان کي ڏيڻا پيا. 1969 ۾ ون يونٽ ختم ڪرڻ جو فيصلو ٿيو ۽ 1970 ۾ ان فيصلي تي عمل ڪندي صوبن جي حيثيت بحال ڪئي وئي. ساڳي طرح بلوچستان جي سبي ضلعي جا جيڪب آباد ۾ شامل ڪيل علائقا ۽ لسٻيلو ضلعو واپس ڪيا ويا. ڊويزنن جو تعداد ساڳيو ٽي رھيو. ڪراچي ڊويزن ۾ ھڪ ئي ضلعو ھو جنھن ۾ 91 ڳوٺ ۽ پنج ٻيٽ به شامل ھئا. حيدرآباد ۽ خيرپور ڊويزنن ۾ پنج پنج ضلعا جاري رھيا. اھڙي طرح ان وقت سنڌ ۾ ڪل يارھن ضلعا ھئا. ڀُٽي صاحب جي حڪومت ۾ 1975 ۾ حيدرآباد ۽ ٺٽي ضلعن جا ڪي تعلقا ڪڍي بدين جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته 1977 ۾ سکر ضلعي جا علائقا ڪڍي شڪارپور جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جنھن سان ضلعن جو تعداد وڌي تيرھن ٿي ويو. 1972 ۾ سنڌ اندر ڊويزنل سيٽ اپ ختم ڪيو ويو پر 1974 ۾ وري ان کي بحال ڪيو ويو. بھرحال خيرپور پنھنجي حيثيت وڃائي ويٺي جو سکر کي ڊويزن جو درجو ڏئي خيرپور مان ڊويزنل ھيڊڪوارٽر به سکر منتقل ڪيو ويو. ان عرصي ۾ ڪراچي کي ٽن ضلعن اوڀر، اولھه ۽ ڏکڻ ضلعن ۾ ورھايو ويو ھو. 1980 واري ڏھاڪي تائين سنڌ ۾ اھي ٽي ڊويزنون ھيون جن ۾ ضلعن جو تعداد ۽ ورڇ ھن ريت ھئي: ڪراچي (اوڀر، اولهه ۽ ڏکڻ ضلعا)، حيدرآباد (حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ، ٿرپارڪر، دادو ۽ بدين) ۽ سکر (جيڪب آباد، سکر، خيرپور، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ شڪارپور). اھڙي طرح ڪراچيءَ جي ٽن ضلعن کي ملائي ڪل تعداد پندرھن ٿي ويو. انھيءَ ڏھاڪي ۾ اڳتي ھلي گھوٽڪي ضلعو ٺاھيو ويو ۽ ڪراچيءَ ۾ سينٽرل ضلعو ٺاھي شھري ضلعن جو تعداد چار ڪيو ويو. اسيءَ واري ڏھاڪي ۾ ئي اڳتي ھلي ٿرپارڪر ضلعي جا ڪي تعلقا الڳ ڪري عمرڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو. شھيد بينظير ڀٽو جي پھرين حڪومت ۾ 1990 ۾ نوابشاھه ضلعي جا ڪي علائقا ڌار ڪري نوشھرو فيروز نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1993 ۾ وري ڪراچيءَ ۾ ملير ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد پنج ڪيو ويو. آگسٽ 2000 کان لاڳومڪاني ادارن جي ناظمن واري نظام ھيٺ ڪراچيءَ جي ضلعن جي حيثيت ختم ٿي وئي ھئي پر 11 جولاءِ 2011 تي جڏھن اھو سرشتو ختم ٿيو ته ڪراچيءَ جا سمورا ضلعا وري بحال ٿي ويا. 13 ڊسمبر 2004 تي دادو ضلعي کي ڪٽي ڄامشورو ضلعو ۽ 24 ڊسمبر 2004 تي لاڙڪاڻي ضلعي کي ڪٽي قمبر شھدادڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته جُون 2005 ۾ ھڪ ئي ڌڪ سان حيدرآباد ضلعي کي ٽُڪر ڪري مٽياري، ٽنڊو الھيار ۽ ٽنڊو محمد خان ضلعا ٺاھي حيدرآباد ۾ سٽي ڊسٽرڪٽ ايم ڪيو ايم جي حوالي ڪيو ويو. ناظمن واري نظام ھيٺ ڪمشنريءَ وارو سرشتو به آگسٽ 2000 ۾ ختم ڪيو ويو ھو تنھنڪري سنڌ ۾ ڪابه ڊويزن ڪانه رھي. نيٺ 11 جولاءِ 2011 تي پ پ پ حڪومت ان سرشتي کي بحال ڪيو ۽ پنج ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد، سکر ، لاڙڪاڻو ۽ ميرپور خاص (پويون ٻئي ڊويزنون 1990 واري ڏھاڪي ۾ سکر ۽ حيدرآباد ڊويزنن مان ڪجھه ضلع الڳ ڪري ٺاھيون ويون) ڪم ڪرڻ لڳيون. ھاڻي جڏھن پ پ پ حڪومت ٻه نيون ڊويزنون ٺاھيون آھن ۽ ڪراچيءَ ۾ ڪياماڙي ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد ڇه 6 ڪيو ويو آھي ته سنڌ ۾ ڊويزنن جون انگ وڌي ست ٿي ويو آھي جڏھن ته ضلعن جو تعداد 30 ٿي چڪو آھي.<ref>[http://affairnews.com/2014/05/1843-%DA%A9%D8%A7%D9%86-2014-%D9%BD%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%86-29-%D8%B6%D9%84%D8%B9%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%AC%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A/ 1843 کان 2014 ٽن کان 29 ضلعن تائين سنڌ جو انتظامي سفر ! | Affair - افيئر<!-- Bot generated title -->]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == '''ضلعن جي آبادي''' == {| width="50%" style="border:1px solid black; text-align:right" bgcolor="#ACE1AF" |- !نمبر شمار ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | ضلعو ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | ايراضي چورس ڪلوميٽر ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي بمطابق 1998ع ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي ڪثافت في چورس ڪلوميٽر !آبادي بمطابق 2017ع |- |1 | [[بدين ضلعو|بدين]] || 6,726 || 1,136,044 || 169 |1,804,958 |- |2 | [[دادو ضلعو|دادو]] || 19,070 || 1,688,811 || 89 |1,550,390 |- |3 | [[گهوٽڪي ضلعو|گھوٽڪي]] || 6,083 || 970,549 || 160 |1,648,708 |- |4 | [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد]] || 5,519 || 2,891,488 || 524 |2,199,928 |- |5 | [[جيڪب آباد ضلعو|جيڪب آباد]] || 5,278 || 1,425,572 || 270 |1,007,009 |- |6 | [[ڄامشورو ضلعو|ڄامشورو]] ||---||---||--- |993,908 |- |7 | [[ڪشمور ضلعو|ڪشمور]] ||---||---||--- |1,090,336 |- |8 | [[خيرپور ضلعو|خيرپور]] || 15,910 || 1,546,587 || 97 |2,405,190 |- |9 | [[لاڙڪاڻو ضلعو|لاڑڪاڻو]] || 7,423 || 1,927,066 || 260 |1,521,786 |- |10 | [[مٽياري ضلعو|مٽياري]] ||---||494,244 |<nowiki>---</nowiki> |770,040 |- |11 | [[ميرپور خاص ضلعو|ميرپورخاص]] || 2,925 || 1,569,030 || 536 |1,504,440 |- |12 | [[نوشهرو فيروز ضلعو|نوشهروفيروز]] || 2,945 || 1,087,571 || 369 |1,612,047 |- |13 | [[بينظير آباد|نوابشاھ]] || 4,502 || 1,071,533 || 238 |1,613,506 |- |14 | [[قمبر-شهدادڪوٽ ضلعو|قمبر-شهدادڪوٽ]] ||---||924,294 |<nowiki>--- </nowiki> |1,338,035 |- |15 | [[سانگهڙ ضلعو|سانگھڙ]] || 10,728 || 1,453,028 || 135 |2,049,873 |- |16 | [[شڪارپور ضلعو|شڪارپور]] || 2,512 || 880,438 || 350 |1,233,760 |- |17 | [[سکر ضلعو|سکر]] || 5,165 || 908,373 || 176 |1,488,372 |- |18 | [[ٽنڊو الهيار ضلعو|ٽنڊو الھيار]] ||---||493,526 |<nowiki>--- </nowiki> |838,527 |- |19 | [[ٽنڊو محمد خان ضلعو|ٽنڊومحمد خان]] ||---||438,624 |<nowiki>---</nowiki> |677,098 |- |20 | [[ٿرپارڪر ضلعو|ٿرپارڪر]] || 19,638 || 914,291 || 47 |1,647,036 |- |21 | [[ٺٽو ضلعو|ٺٽو]] || 17,355 || 1,113,194 || 64 |982,138 |- |22 |سجاول | | | |779,062 |- |23 | [[عمرڪوٽ ضلعو|عمرڪوٽ]] ||---||---||--- |1,073,469 |- |24 |ڪراچي اوڀر | | | |2,875,315 |- |25 |ڪراچي ڏکڻ | | | |1,769,230 |- |26 |ڪراچي سنٽرل | | | |2,971,626 |- |27 |ڪراچي ملير | | | |2,008,901 |- |28 |ڪراچي ڪورنگي | | | |2,577,556 |- |29 |ڪراچي اولھ | | | |2,077,228 |- |30 |ڪیاماڙي | | | |1,829,837 |- ! ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | صوبو سنڌ ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 135,306 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 30,439,893 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 225 !47,854,510 |} <ref name=":0">{{Cite web|title=حتمی نتائج (مردم شماری-2017) - سندھ|url=https://www.pbs.gov/|url-status=dead|website=pbs.gov.pk|publisher=پاکستان بیورو آف سٹیٹسٹکس|access-date=2023-06-25|archive-date=2013-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20130712010501/http://www.pbs.gov/}}</ref>آبادی (2017)<ref name=":0" /> [[پاڪستان جا ضلعا]] || [[سنڌ جا تعلقا]] ==پڻ ڏسندا== == حوالا == {{حوالا}} {{سنڌ جا ضلعا}} {{ڪچو}} [[زمرو:سنڌ جا ضلعا|*]] [[en:List of districts of Pakistan#Sindh]] i15776ujjvzrp0qmgl5vam9ocoknu3k 266902 266901 2024-04-25T21:24:39Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki [[عڪس:Districts_of_Sindh.jpg|thumb|500px|سنڌ جا ضلعا]] [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] ۾ ڪل 30 ضلعا آھن. جن جي فھرست ھيٺ ڏنل آھي. {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" |- ! Sr. No. ! District ! Headquarters ! Area<br />(km²) ! Population<br />(2017) ! Density<br />(people/km²) ! Division |- |1 |[[Badin District|Badin]] |[[Badin]] |align="right"|6,726 |align="right"|1,804,516 |align="right"|268 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |2 |[[Dadu District|Dadu]] |[[Dadu, Pakistan|Dadu]] |align="right"|7,866 |align="right"|1,550,266 |align="right"|197 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |3 |[[Ghotki District|Ghotki]] |[[Mirpur Mathelo Taluka|Mirpur Mathelo]] |align="right"|6,083 |align="right"|1,646,318 |align="right"|270 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |4 |[[Hyderabad District, Pakistan|Hyderabad]] |[[Hyderabad, Sindh|Hyderabad]] |align="right"|5,519 |align="right"|2,199,463 |align="right"|398 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |5 |[[Jacobabad District|Jacobabad]] |[[Jacobabad]] |align="right"|5,278 |align="right"|1,006,297 |align="right"|191 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |6 |[[Jamshoro District|Jamshoro]] |[[Jamshoro]] |align="right"|11,250 |align="right"|993,142 |align="right"|88 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |7 |[[Karachi Central District|Karachi Central]] |[[North Nazimabad]] |align="right"|69 |align="right"|2,971,626 |align="right"|43,067 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |8 |[[Karachi East District|Karachi East]] |[[Gulshan e Iqbal]] |align="right"|165 |align="right"|2,907,467 |align="right"|17,610 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |9 |[[Karachi South District|Karachi South]] |[[Saddar Karachi]] |align="right"|122 |align="right"|1,791,751 |align="right"|14,686 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |10 |[[Karachi West District|Karachi West]] |[[Orangi Town]] |align="right"|929 |align="right"|3,914,757 |align="right"|4,214 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |11 |[[Kashmore District|Kashmore]] |[[Kandhkot]] |align="right"|2,592 |align="right"|1,089,169 |align="right"|420 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |12 |[[Khairpur District|Khairpur]] |[[Khairpur, Pakistan|Khairpur]] |align="right"|15,910 |align="right"|2,404,334 |align="right"|151 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |13 |[[Korangi District|Korangi]] |[[Korangi]] |align="right"|95 |align="right"|2,457,019 |align="right"|25,918 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |14 |[[Keamari District|Keamari]] |Moriro Mirbahar |align="right"|- |align="right"|- |align="right"|- |[[Karachi Division|Karachi]] |- |15 |[[Larkana District|Larkana]] |[[Larkana]] |align="right"|1,906 |align="right"|1,524,391 |align="right"|205 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |16 |[[Malir District|Malir]] |[[Malir]] |align="right"|2,268 |align="right"|2,008,901 |align="right"|886 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |17 |[[Matiari District|Matiari]] |[[Matiari]] |align="right"|1,417 |align="right"|769,349 |align="right"|543 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |18 |[[Mirpur Khas District|Mirpur Khas]] |[[Mirpur Khas]] |align="right"|2,925 |align="right"|1,505,876 |align="right"|515 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |19 |[[Naushahro Feroze District|Naushahro Feroze]] |[[Naushahro Feroze]] |align="right"|2,945 |align="right"|1,612,373 |align="right"|548 |[[Shaheed Benazir Abad Division|Shaheed Benazir Abad]] |- |20 |[[Qambar Shahdadkot District|Qambar Shahdadkot]] |[[Qambar]] |align="right"|5,599 |align="right"|1,341,042 |align="right"|239 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |21 |[[Sanghar District|Sanghar]] |[[Sanghar]] |align="right"|10,720 |align="right"|2,057,057 |align="right"|192 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |22 |[[Shaheed Benazirabad District|Shaheed Benazirabad]] |[[Nawabshah]] |align="right"|4,502 |align="right"|1,612,847 |align="right"|358 |[[Shaheed Benazirabad Division|Shaheed Benazirabad]] |- |23 |[[Shikarpur District|Shikarpur]] |[[Shikarpur, Pakistan|Shikarpur]] |align="right"|2,512 |align="right"|1,231,481 |align="right"|490 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |24 |[[Sujawal District|Sujawal]] |[[Sujawal]] |align="right"|8,699<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=825|website=citypopulation.de|title=Sujawal (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location}}</ref> |align="right"|781,967 |align="right"|106 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |25 |[[Sukkur District|Sukkur]] |[[Sukkur]] |align="right"|2,512 |align="right"|1,487,903 |align="right"|592 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |26 |[[Tando Allahyar District|Tando Allahyar]] |[[Tando Allahyar]] |align="right"|5,165 |align="right"|836,887 |align="right"|162 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |27 |[[Tando Muhammad Khan District|Tando Muhammad Khan]] |[[Tando Muhammad Khan]] |align="right"|2,310 |align="right"|677,228 |align="right"|293 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |28 |[[Tharparkar District|Tharparkar]] |[[Mithi]] |align="right"|19,638 |align="right"|1,649,661 |align="right"|84 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |29 |[[Thatta District|Thatta]] |[[Thatta]] |align="right"|7,705<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=820|website=citypopulation.de|title=Thatta (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location}}</ref> |align="right"|979,817 |align="right"|98 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |30 |[[Umerkot District|Umerkot]]<ref>{{cite web|title=Historically & Geographically|url=http://www.umerkot.gos.pk/|publisher=District Government Umerkot|access-date=16 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20120224191524/http://www.umerkot.gos.pk/|archive-date=24 February 2012}}</ref> |[[Umerkot]] |align="right"|5,608<ref name=":0" /> |align="right"|1,073,146 |align="right"|191 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |} === '''سنڌ ۾ ضلعن جي تاريخ''' === 1843 ۾ جڏھن سر چارلس نيپيئر ميرن کي شڪست ڏئي سنڌ تي قبضو ڪيو ته ھن 57532 چورس ميلن جي ايراضيءَ واري ھن ملڪ کي ٽن انتظامي حصن ۾ ورھائي ڇڏيو. ھن ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور تي ٻڌل ٽي ڪليڪٽوريٽ ٺاھيون. شڪارپور ڪليڪٽوريٽ ۾ موجوده سکر، جيڪب آباد، قمبر، شھداد ڪوٽ، ڪشمور۽ گھوٽڪي ضلعن جا سمورا علائقا ۽ دادو ضلعي جا ڪجھه علائقا جھڙوڪ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقا شامل ھئا. حيدرآباد ڪليڪٽوريٽ ۾ نوابشاھه (نوشھري ضلعي سميت)، حيدرآباد ۽ ٿرپارڪر جا سمورا علائقا شامل ھئا. ڪراچي ڪليڪٽوريٽ جون حدون ٺٽي ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن تائين پکڙيل ھيون جن ۾ سن وارو علائقو به اچي ٿي ويو. 1847 ۾ جڏھن چارلس نيپيئر رٽائر ٿيو ته سنڌ کي بمبئي پريزيڊنسيءَ سان ملائي ذيلي صوبي جي حيثيت ڏئي ھڪ ڪمشنر جي ماتحت ڪيو ويو پر ان ڪمشنر جا اختيار عام ڪمشنرن کان گھڻو وڌيڪ ھئا. تن ڏينھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعو (جيڪب آباد) ۽ ٿر ۽ پارڪر جي نالي سان نوان ضلعا ٺاھيا ويا. موجوده سانگھڙ ضلعو ان وقت ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو حصو ھو. اھڙي طرح 19ھين صديءَ جي ختم ٿيڻ وقت سنڌ جا پنج ضلعا ڪراچي، حيدرآباد، ٿر ۽ پارڪر، شڪارپور ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعا ھئا جڏھن ته خيرپور جي الڳ رياست واري حيثيت ھئي. 20 ھين صديءَ جي شروعات ٿيندي ئي 1901 ۾ شڪارپور ضلعي کي ورھائي سکر ۽ لاڙڪاڻي نالي سان ٻه نوان ضلعا وجود ۾ آندا ويا. لاڙڪاڻي ضلعي جون حدون دادو ضلعي تائين پکڙيل ھيون جڏھن ته شڪارپور ضلعي کي سکر ضلعي ۾ شامل ڪري ضلعي ھيڊ ڪوارٽر به سکر ۾ آندو ويو. 1912 ۾ حيدرآباد ضلعي جا ڪي علائقا ۽ ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو سنجھورو ۽ ڪي ٻيا علائقا ڪڍي نوابشاھه جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1931 ۾ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقن کي لاڙڪاڻي کان الڳ ڪري ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن کي ڪراچي کان ڌار ڪري دادو ضلعي جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1843 ۾ سنڌ جي جيڪا ايراضي ھئي اُن ۾ 1911 کان 1921 واري عرصي ۾ ڪجھه گھٽتائي آئي جو 551 چورس ميلن جو سر (سِير) ڪريڪ ۽ کوڙي ڪريڪ وارو علائقو ڪراچي ضلعي کان ڌار ڪري ھندستان جي ڪڇ رياست حوالي ڪيو ويو. 1936 ۾ جڏھن سنڌ بمبئي کان الڳ ٿي ته ان وقت سنڌ جا اَٺ ضلعا ھئا جن ۾ ڪراچي، ٿر ۽ پارڪر، حيدرآباد، نوابشاھه، دادو، لاڙڪاڻو، سکر ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر شامل ھئا. خيرپور رياست الڳ ھئي. 1936 ۾ الڳ صوبي واري حيثيت بحال ٿيڻ کان 1947 ۾ ننڍي کنڊ جي ورھاڱي تائين سنڌ جي انتظامي يونٽن ۾ ڪي خاص تبديليون ڪونه آيون پر پاڪستان ٺھڻ جي ھڪ سال اندر 23 جولاءِ 1948 تي 812 چورس ميلن جو علائقو ڪراچيءَ واري ضلعي مان ڪپي پاڪستان جي مرڪزي انتظام ھيٺ ملڪ جي گاديءَ لاءِ مخصوص ڪيو ويو ۽ باقي علائقي کي ٺٽي ضلعي جو نالو ڏنو ويو. ڪراچي ساڳي وقت سنڌ جي گاديءَ وارو شھر به ھو. ننڍي کنڊ جي ورھاڱي وقت 3079 چورس ميلن جو علائقو جيڪو رڻ ڪڇ سان مليل ھو، سنڌ کي ملي ويو. پر ڪراچيءَ کي ڇڏي سنڌ جي ضلعن جو انگ وري به 8 ئي رھيو. 1953 ۾ اھو انگ 9 ٿي ويو جڏھن نوابشاھه جا ٻه تعلقا شھدادپور ۽ سنجھورو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ٻه تعلقا سانگھڙ ۽ کپرو ڌار ڪري سانگھڙ نالي سان ضلعو وجود ۾ آندو ويو. 1955 جو سال سنڌ لاءِ چڱو ثابت ڪونه ٿيو جو پاڪستان جي حڪمرانن اوڀر پاڪستان (موجوده بنگلاديش) کي اقتدار کان محروم رکڻ لاءِ اولھه پاڪستان جي سمورن صوبن کي ختم ڪري ھڪ صوبو ٺاھي ڇڏيو. ون يونٽ جو نزلو خيرپور رياست تي به ڪريو جو ان جي الڳ حيثيت کي ختم ڪري ھڪ ضلعي جو درجو ڏنو ويو. ان نئين انتظام ھيٺ سنڌ کي ٻن ڊويزنن ۾ ورھايو ويو. ھڪ ڊويزن ھئي خيرپور جنھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر، سکر، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ خيرپور ضلعا شامل ھئا ۽ ان جو ھيڊڪوارٽر به خيرپور ۾ ھو ۽ ٻي ڊويزن ھئي حيدرآباد جنھن ۾ دادو، حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ ۽ ٿرپارڪر ضلعا شامل ھئا. ان ساڳي زماني ۾ بلوچستان جي اوسته محمد ۽ جھٽ پٽ تعلقن تي مشتمل نصيرآباد سب ڊويزن جا علائقا سبي ضلعي کان الڳ ڪري اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعي ۾ شامل ڪيو ويو جنھن جو نالو ان کان اڳ مٽائي جيڪب آباد ضلعو رکيو ويو ھو. ھوڏانھن پھرين فبروري 1960 تي ٺٽي ضلعي جا 37 ڳوٺ ڪڍي ڪراچيءَ ۾ شامل ڪيا ويا ھئا جڏھن ته 26 مارچ 1961 تي ڪراچيءَ کي به ون يونٽ تحت اولھه پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ سندس گاديءَ واري حيثيت ختم ٿي وئي. ان وقت لسٻيلي ۽ ڪراچيءَ تي مشتمل ڌار ڊويزن ٺاھي وئي. اھڙي طرح 1961 ۾ سنڌ اندر ٽي ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد ۽ خيرپور ھيون. 1968 ۾ سنڌ کي وري نقصان ٿيو جو بين الاقوامي عدالت جي فيصلي ھيٺ رڻ ڪڇ واري سرحد جو نئين سر تعين ٿيو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ڪيترائي علائقا ھندستان کي ڏيڻا پيا. 1969 ۾ ون يونٽ ختم ڪرڻ جو فيصلو ٿيو ۽ 1970 ۾ ان فيصلي تي عمل ڪندي صوبن جي حيثيت بحال ڪئي وئي. ساڳي طرح بلوچستان جي سبي ضلعي جا جيڪب آباد ۾ شامل ڪيل علائقا ۽ لسٻيلو ضلعو واپس ڪيا ويا. ڊويزنن جو تعداد ساڳيو ٽي رھيو. ڪراچي ڊويزن ۾ ھڪ ئي ضلعو ھو جنھن ۾ 91 ڳوٺ ۽ پنج ٻيٽ به شامل ھئا. حيدرآباد ۽ خيرپور ڊويزنن ۾ پنج پنج ضلعا جاري رھيا. اھڙي طرح ان وقت سنڌ ۾ ڪل يارھن ضلعا ھئا. ڀُٽي صاحب جي حڪومت ۾ 1975 ۾ حيدرآباد ۽ ٺٽي ضلعن جا ڪي تعلقا ڪڍي بدين جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته 1977 ۾ سکر ضلعي جا علائقا ڪڍي شڪارپور جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جنھن سان ضلعن جو تعداد وڌي تيرھن ٿي ويو. 1972 ۾ سنڌ اندر ڊويزنل سيٽ اپ ختم ڪيو ويو پر 1974 ۾ وري ان کي بحال ڪيو ويو. بھرحال خيرپور پنھنجي حيثيت وڃائي ويٺي جو سکر کي ڊويزن جو درجو ڏئي خيرپور مان ڊويزنل ھيڊڪوارٽر به سکر منتقل ڪيو ويو. ان عرصي ۾ ڪراچي کي ٽن ضلعن اوڀر، اولھه ۽ ڏکڻ ضلعن ۾ ورھايو ويو ھو. 1980 واري ڏھاڪي تائين سنڌ ۾ اھي ٽي ڊويزنون ھيون جن ۾ ضلعن جو تعداد ۽ ورڇ ھن ريت ھئي: ڪراچي (اوڀر، اولهه ۽ ڏکڻ ضلعا)، حيدرآباد (حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ، ٿرپارڪر، دادو ۽ بدين) ۽ سکر (جيڪب آباد، سکر، خيرپور، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ شڪارپور). اھڙي طرح ڪراچيءَ جي ٽن ضلعن کي ملائي ڪل تعداد پندرھن ٿي ويو. انھيءَ ڏھاڪي ۾ اڳتي ھلي گھوٽڪي ضلعو ٺاھيو ويو ۽ ڪراچيءَ ۾ سينٽرل ضلعو ٺاھي شھري ضلعن جو تعداد چار ڪيو ويو. اسيءَ واري ڏھاڪي ۾ ئي اڳتي ھلي ٿرپارڪر ضلعي جا ڪي تعلقا الڳ ڪري عمرڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو. شھيد بينظير ڀٽو جي پھرين حڪومت ۾ 1990 ۾ نوابشاھه ضلعي جا ڪي علائقا ڌار ڪري نوشھرو فيروز نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. 1993 ۾ وري ڪراچيءَ ۾ ملير ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد پنج ڪيو ويو. آگسٽ 2000 کان لاڳومڪاني ادارن جي ناظمن واري نظام ھيٺ ڪراچيءَ جي ضلعن جي حيثيت ختم ٿي وئي ھئي پر 11 جولاءِ 2011 تي جڏھن اھو سرشتو ختم ٿيو ته ڪراچيءَ جا سمورا ضلعا وري بحال ٿي ويا. 13 ڊسمبر 2004 تي دادو ضلعي کي ڪٽي ڄامشورو ضلعو ۽ 24 ڊسمبر 2004 تي لاڙڪاڻي ضلعي کي ڪٽي قمبر شھدادڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته جُون 2005 ۾ ھڪ ئي ڌڪ سان حيدرآباد ضلعي کي ٽُڪر ڪري مٽياري، ٽنڊو الھيار ۽ ٽنڊو محمد خان ضلعا ٺاھي حيدرآباد ۾ سٽي ڊسٽرڪٽ ايم ڪيو ايم جي حوالي ڪيو ويو. ناظمن واري نظام ھيٺ ڪمشنريءَ وارو سرشتو به آگسٽ 2000 ۾ ختم ڪيو ويو ھو تنھنڪري سنڌ ۾ ڪابه ڊويزن ڪانه رھي. نيٺ 11 جولاءِ 2011 تي پ پ پ حڪومت ان سرشتي کي بحال ڪيو ۽ پنج ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد، سکر ، لاڙڪاڻو ۽ ميرپور خاص (پويون ٻئي ڊويزنون 1990 واري ڏھاڪي ۾ سکر ۽ حيدرآباد ڊويزنن مان ڪجھه ضلع الڳ ڪري ٺاھيون ويون) ڪم ڪرڻ لڳيون. ھاڻي جڏھن پ پ پ حڪومت ٻه نيون ڊويزنون ٺاھيون آھن ۽ ڪراچيءَ ۾ ڪياماڙي ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد ڇه 6 ڪيو ويو آھي ته سنڌ ۾ ڊويزنن جون انگ وڌي ست ٿي ويو آھي جڏھن ته ضلعن جو تعداد 30 ٿي چڪو آھي.<ref>[http://affairnews.com/2014/05/1843-%DA%A9%D8%A7%D9%86-2014-%D9%BD%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%86-29-%D8%B6%D9%84%D8%B9%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%AC%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A/ 1843 کان 2014 ٽن کان 29 ضلعن تائين سنڌ جو انتظامي سفر ! | Affair - افيئر<!-- Bot generated title -->]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == '''ضلعن جي آبادي''' == {| width="50%" style="border:1px solid black; text-align:right" bgcolor="#ACE1AF" |- !نمبر شمار ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | ضلعو ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | ايراضي چورس ڪلوميٽر ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي بمطابق 1998ع ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي ڪثافت في چورس ڪلوميٽر !آبادي بمطابق 2017ع |- |1 | [[بدين ضلعو|بدين]] || 6,726 || 1,136,044 || 169 |1,804,958 |- |2 | [[دادو ضلعو|دادو]] || 19,070 || 1,688,811 || 89 |1,550,390 |- |3 | [[گهوٽڪي ضلعو|گھوٽڪي]] || 6,083 || 970,549 || 160 |1,648,708 |- |4 | [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد]] || 5,519 || 2,891,488 || 524 |2,199,928 |- |5 | [[جيڪب آباد ضلعو|جيڪب آباد]] || 5,278 || 1,425,572 || 270 |1,007,009 |- |6 | [[ڄامشورو ضلعو|ڄامشورو]] ||---||---||--- |993,908 |- |7 | [[ڪشمور ضلعو|ڪشمور]] ||---||---||--- |1,090,336 |- |8 | [[خيرپور ضلعو|خيرپور]] || 15,910 || 1,546,587 || 97 |2,405,190 |- |9 | [[لاڙڪاڻو ضلعو|لاڑڪاڻو]] || 7,423 || 1,927,066 || 260 |1,521,786 |- |10 | [[مٽياري ضلعو|مٽياري]] ||---||494,244 |<nowiki>---</nowiki> |770,040 |- |11 | [[ميرپور خاص ضلعو|ميرپورخاص]] || 2,925 || 1,569,030 || 536 |1,504,440 |- |12 | [[نوشهرو فيروز ضلعو|نوشهروفيروز]] || 2,945 || 1,087,571 || 369 |1,612,047 |- |13 | [[بينظير آباد|نوابشاھ]] || 4,502 || 1,071,533 || 238 |1,613,506 |- |14 | [[قمبر-شهدادڪوٽ ضلعو|قمبر-شهدادڪوٽ]] ||---||924,294 |<nowiki>--- </nowiki> |1,338,035 |- |15 | [[سانگهڙ ضلعو|سانگھڙ]] || 10,728 || 1,453,028 || 135 |2,049,873 |- |16 | [[شڪارپور ضلعو|شڪارپور]] || 2,512 || 880,438 || 350 |1,233,760 |- |17 | [[سکر ضلعو|سکر]] || 5,165 || 908,373 || 176 |1,488,372 |- |18 | [[ٽنڊو الهيار ضلعو|ٽنڊو الھيار]] ||---||493,526 |<nowiki>--- </nowiki> |838,527 |- |19 | [[ٽنڊو محمد خان ضلعو|ٽنڊومحمد خان]] ||---||438,624 |<nowiki>---</nowiki> |677,098 |- |20 | [[ٿرپارڪر ضلعو|ٿرپارڪر]] || 19,638 || 914,291 || 47 |1,647,036 |- |21 | [[ٺٽو ضلعو|ٺٽو]] || 17,355 || 1,113,194 || 64 |982,138 |- |22 |سجاول | | | |779,062 |- |23 | [[عمرڪوٽ ضلعو|عمرڪوٽ]] ||---||---||--- |1,073,469 |- |24 |ڪراچي اوڀر | | | |2,875,315 |- |25 |ڪراچي ڏکڻ | | | |1,769,230 |- |26 |ڪراچي سنٽرل | | | |2,971,626 |- |27 |ڪراچي ملير | | | |2,008,901 |- |28 |ڪراچي ڪورنگي | | | |2,577,556 |- |29 |ڪراچي اولھ | | | |2,077,228 |- |30 |ڪیاماڙي | | | |1,829,837 |- ! ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | صوبو سنڌ ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 135,306 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 30,439,893 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 225 !47,854,510 |} <ref name=":0">{{Cite web|title=حتمی نتائج (مردم شماری-2017) - سندھ|url=https://www.pbs.gov/|url-status=dead|website=pbs.gov.pk|publisher=پاکستان بیورو آف سٹیٹسٹکس|access-date=2023-06-25|archive-date=2013-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20130712010501/http://www.pbs.gov/}}</ref>آبادی (2017)<ref name=":0" /> [[پاڪستان جا ضلعا]] || [[سنڌ جا تعلقا]] ==پڻ ڏسندا== == حوالا == {{حوالا}} {{سنڌ جا ضلعا}} {{ڪچو}} [[زمرو:سنڌ جا ضلعا|*]] [[en:List of districts of Pakistan#Sindh]] fqygjgzjglsyt4wia05ojr5ghvnbgsq 266905 266902 2024-04-25T21:43:00Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki [[عڪس:Districts_of_Sindh.jpg|thumb|500px|سنڌ جا ضلعا]] [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] ۾ ڪل 30 ضلعا آھن. جن جي فھرست ھيٺ ڏنل آھي. {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" |- ! Sr. No. ! District ! Headquarters ! Area<br />(km²) ! Population<br />(2017) ! Density<br />(people/km²) ! Division |- |1 |[[Badin District|Badin]] |[[Badin]] |align="right"|6,726 |align="right"|1,804,516 |align="right"|268 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |2 |[[Dadu District|Dadu]] |[[Dadu, Pakistan|Dadu]] |align="right"|7,866 |align="right"|1,550,266 |align="right"|197 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |3 |[[Ghotki District|Ghotki]] |[[Mirpur Mathelo Taluka|Mirpur Mathelo]] |align="right"|6,083 |align="right"|1,646,318 |align="right"|270 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |4 |[[Hyderabad District, Pakistan|Hyderabad]] |[[Hyderabad, Sindh|Hyderabad]] |align="right"|5,519 |align="right"|2,199,463 |align="right"|398 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |5 |[[Jacobabad District|Jacobabad]] |[[Jacobabad]] |align="right"|5,278 |align="right"|1,006,297 |align="right"|191 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |6 |[[Jamshoro District|Jamshoro]] |[[Jamshoro]] |align="right"|11,250 |align="right"|993,142 |align="right"|88 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |7 |[[Karachi Central District|Karachi Central]] |[[North Nazimabad]] |align="right"|69 |align="right"|2,971,626 |align="right"|43,067 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |8 |[[Karachi East District|Karachi East]] |[[Gulshan e Iqbal]] |align="right"|165 |align="right"|2,907,467 |align="right"|17,610 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |9 |[[Karachi South District|Karachi South]] |[[Saddar Karachi]] |align="right"|122 |align="right"|1,791,751 |align="right"|14,686 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |10 |[[Karachi West District|Karachi West]] |[[Orangi Town]] |align="right"|929 |align="right"|3,914,757 |align="right"|4,214 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |11 |[[Kashmore District|Kashmore]] |[[Kandhkot]] |align="right"|2,592 |align="right"|1,089,169 |align="right"|420 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |12 |[[Khairpur District|Khairpur]] |[[Khairpur, Pakistan|Khairpur]] |align="right"|15,910 |align="right"|2,404,334 |align="right"|151 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |13 |[[Korangi District|Korangi]] |[[Korangi]] |align="right"|95 |align="right"|2,457,019 |align="right"|25,918 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |14 |[[Keamari District|Keamari]] |Moriro Mirbahar |align="right"|- |align="right"|- |align="right"|- |[[Karachi Division|Karachi]] |- |15 |[[Larkana District|Larkana]] |[[Larkana]] |align="right"|1,906 |align="right"|1,524,391 |align="right"|205 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |16 |[[Malir District|Malir]] |[[Malir]] |align="right"|2,268 |align="right"|2,008,901 |align="right"|886 |[[Karachi Division|Karachi]] |- |17 |[[Matiari District|Matiari]] |[[Matiari]] |align="right"|1,417 |align="right"|769,349 |align="right"|543 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |18 |[[Mirpur Khas District|Mirpur Khas]] |[[Mirpur Khas]] |align="right"|2,925 |align="right"|1,505,876 |align="right"|515 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |19 |[[Naushahro Feroze District|Naushahro Feroze]] |[[Naushahro Feroze]] |align="right"|2,945 |align="right"|1,612,373 |align="right"|548 |[[Shaheed Benazir Abad Division|Shaheed Benazir Abad]] |- |20 |[[Qambar Shahdadkot District|Qambar Shahdadkot]] |[[Qambar]] |align="right"|5,599 |align="right"|1,341,042 |align="right"|239 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |21 |[[Sanghar District|Sanghar]] |[[Sanghar]] |align="right"|10,720 |align="right"|2,057,057 |align="right"|192 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |22 |[[Shaheed Benazirabad District|Shaheed Benazirabad]] |[[Nawabshah]] |align="right"|4,502 |align="right"|1,612,847 |align="right"|358 |[[Shaheed Benazirabad Division|Shaheed Benazirabad]] |- |23 |[[Shikarpur District|Shikarpur]] |[[Shikarpur, Pakistan|Shikarpur]] |align="right"|2,512 |align="right"|1,231,481 |align="right"|490 |[[Larkana Division|Larkana]] |- |24 |[[Sujawal District|Sujawal]] |[[Sujawal]] |align="right"|8,699<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=825|website=citypopulation.de|title=Sujawal (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location}}</ref> |align="right"|781,967 |align="right"|106 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |25 |[[Sukkur District|Sukkur]] |[[Sukkur]] |align="right"|2,512 |align="right"|1,487,903 |align="right"|592 |[[Sukkur Division|Sukkur]] |- |26 |[[Tando Allahyar District|Tando Allahyar]] |[[Tando Allahyar]] |align="right"|5,165 |align="right"|836,887 |align="right"|162 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |27 |[[Tando Muhammad Khan District|Tando Muhammad Khan]] |[[Tando Muhammad Khan]] |align="right"|2,310 |align="right"|677,228 |align="right"|293 |[[Hyderabad Division|Hyderabad]] |- |28 |[[Tharparkar District|Tharparkar]] |[[Mithi]] |align="right"|19,638 |align="right"|1,649,661 |align="right"|84 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |- |29 |[[Thatta District|Thatta]] |[[Thatta]] |align="right"|7,705<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=820|website=citypopulation.de|title=Thatta (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location}}</ref> |align="right"|979,817 |align="right"|98 |[[Banbhore Division|Banbhore]] |- |30 |[[Umerkot District|Umerkot]]<ref>{{cite web|title=Historically & Geographically|url=http://www.umerkot.gos.pk/|publisher=District Government Umerkot|access-date=16 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20120224191524/http://www.umerkot.gos.pk/|archive-date=24 February 2012}}</ref> |[[Umerkot]] |align="right"|5,608<ref name=":0" /> |align="right"|1,073,146 |align="right"|191 |[[Mirpur Khas Division|Mirpur Khas]] |} === '''سنڌ ۾ ضلعن جي تاريخ''' === سال 1843ع ۾ جڏھن سر چارلس نيپيئر ميرن کي شڪست ڏئي سنڌ تي قبضو ڪيو ته ھن 57,532 چورس ميلن جي ايراضيءَ واري ھن ملڪ کي ٽن انتظامي حصن ۾ ورھائي ڇڏيو. ھن ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور تي ٻڌل ٽي ڪليڪٽوريٽ ٺاھيون. شڪارپور ڪليڪٽوريٽ ۾ موجوده سکر، جيڪب آباد، قمبر، شھداد ڪوٽ، ڪشمور ۽ گھوٽڪي ضلعن جا سمورا علائقا ۽ دادو ضلعي جا ڪجھه علائقا جھڙوڪ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقا شامل ھئا. حيدرآباد ڪليڪٽوريٽ ۾ نوابشاھه (نوشھري ضلعي سميت)، حيدرآباد ۽ ٿرپارڪر جا سمورا علائقا شامل ھئا. ڪراچي ڪليڪٽوريٽ جون حدون ٺٽي ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن تائين پکڙيل ھيون جن ۾ سن وارو علائقو به اچي ٿي ويو. سال 1847ع ۾ جڏھن چارلس نيپيئر ریٽائر ٿيو ته سنڌ کي بمبئي پريزيڊنسيءَ سان ملائي ذيلي صوبي جي حيثيت ڏئي ھڪ ڪمشنر جي ماتحت ڪيو ويو پر ان ڪمشنر جا اختيار عام ڪمشنرن کان گھڻو وڌيڪ ھئا. تن ڏينھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعو (جيڪب آباد) ۽ ٿر ۽ پارڪر جي نالي سان نوان ضلعا ٺاھيا ويا. موجوده سانگھڙ ضلعو ان وقت ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو حصو ھو. اھڙي طرح 19ھين صديءَ جي ختم ٿيڻ وقت سنڌ جا پنج ضلعا ڪراچي، حيدرآباد، ٿر ۽ پارڪر، شڪارپور ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعا ھئا جڏھن ته خيرپور جي الڳ رياست واري حيثيت ھئي. 20 ھين صديءَ جي شروعات ٿيندي ئي سال 1901ع ۾ شڪارپور ضلعي کي ورھائي سکر ۽ لاڙڪاڻي نالي سان ٻه نوان ضلعا وجود ۾ آندا ويا. لاڙڪاڻي ضلعي جون حدون دادو ضلعي تائين پکڙيل ھيون جڏھن ته شڪارپور ضلعي کي سکر ضلعي ۾ شامل ڪري ضلعي ھيڊ ڪوارٽر به سکر ۾ آندو ويو. سال 1912ع ۾ حيدرآباد ضلعي جا ڪي علائقا ۽ ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو سنجھورو ۽ ڪي ٻيا علائقا ڪڍي نوابشاھه جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1931ع ۾ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقن کي لاڙڪاڻي کان الڳ ڪري ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن کي ڪراچي کان ڌار ڪري دادو ضلعي جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1843ع ۾ سنڌ جي جيڪا ايراضي ھئي اُن ۾ سال 1911ع کان 1921ع واري عرصي ۾ ڪجھه گھٽتائي آئي جو 551 چورس ميلن جو سر (سِير) ڪريڪ ۽ کوڙي ڪريڪ وارو علائقو ڪراچي ضلعي کان ڌار ڪري ھندستان جي ڪڇ رياست حوالي ڪيو ويو. سال 1936ع ۾ جڏھن سنڌ بمبئي کان الڳ ٿيو ته ان وقت سنڌ جا اَٺ ضلعا ھئا جن ۾ ڪراچي، ٿر ۽ پارڪر، حيدرآباد، دادو، نوابشاھه، لاڙڪاڻو، سکر ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر شامل ھئا. خيرپور رياست الڳ ھئي. سال 1936ع ۾ الڳ صوبي واري حيثيت بحال ٿيڻ کان سال 1947ع ۾ ننڍي کنڊ جي ورھاڱي تائين سنڌ جي انتظامي يونٽن ۾ ڪي خاص تبديليون ڪونه آيون پر پاڪستان ٺھڻ جي ھڪ سال اندر 23 جولاءِ 1948ع تي 812 چورس ميل جو علائقو ڪراچيءَ واري ضلعي مان ڪپي پاڪستان جي مرڪزي انتظام ھيٺ ملڪ جي گاديءَ لاءِ مخصوص ڪيو ويو ۽ باقي علائقي کي ٺٽي ضلعي جو نالو ڏنو ويو. ڪراچي ساڳي وقت سنڌ جي گاديءَ وارو شھر به ھو. ننڍي کنڊ جي ورھاڱي وقت 3,079 چورس ميل جو علائقو جيڪو رڻ ڪڇ سان مليل ھو، سنڌ کي ملي ويو، پر ڪراچيءَ کي ڇڏي سنڌ جي ضلعن جو انگ وري به 8 ئي رھيو. سال 1953ع ۾ اھو انگ 9 ٿي ويو جڏھن نوابشاھه جا ٻه تعلقا شھدادپور ۽ سنجھورو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ٻه تعلقا سانگھڙ ۽ کپرو ڌار ڪري سانگھڙ نالي سان ضلعو وجود ۾ آندو ويو. سال 1955ع جو سال سنڌ لاءِ چڱو ثابت ڪونه ٿيو جو پاڪستان جي حڪمرانن اوڀر پاڪستان (موجوده بنگلاديش) کي اقتدار کان محروم رکڻ لاءِ اولھه پاڪستان جي سمورن صوبن کي ختم ڪري ھڪ صوبو ٺاھي ڇڏيو. ون يونٽ جو نزلو خيرپور رياست تي به ڪريو جو ان جي الڳ حيثيت کي ختم ڪري ھڪ ضلعي جو درجو ڏنو ويو. ان نئين انتظام ھيٺ سنڌ کي ٻن ڊويزنن ۾ ورھايو ويو. ھڪ ڊويزن ھئي خيرپور جنھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر، سکر، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ خيرپور ضلعا شامل ھئا ۽ ان جو ھيڊڪوارٽر به خيرپور ۾ ھو ۽ ٻي ڊويزن حيدرآباد ھئي، جنھن ۾ دادو، حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ ۽ ٿرپارڪر ضلعا شامل ھئا. ان ساڳي زماني ۾ بلوچستان جي اوستا محمد ۽ جھٽ پٽ تعلقن تي مشتمل نصيرآباد سب ڊويزن جا علائقا سبي ضلعي کان الڳ ڪري اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعي ۾ شامل ڪيو ويو جنھن جو نالو ان کان اڳ مٽائي جيڪب آباد ضلعو رکيو ويو ھو. ھوڏانھن پھرين فبروري 1960ع تي ٺٽي ضلعي جا 37 ڳوٺ ڪڍي ڪراچيءَ ۾ شامل ڪيا ويا ھئا جڏھن ته 26 مارچ 1961ع تي ڪراچيءَ کي به ون يونٽ تحت اولھه پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ سندس گاديءَ واري حيثيت ختم ٿي وئي. ان وقت لسٻيلي ۽ ڪراچيءَ تي مشتمل ڌار ڊويزن ٺاھي وئي. اھڙي طرح سال 1961ع ۾ سنڌ اندر ٽي ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد ۽ خيرپور ھيون. سال 1968ع ۾ سنڌ کي وري نقصان ٿيو جو بين الاقوامي عدالت جي فيصلي ھيٺ رڻ ڪڇ واري سرحد جو نئين سر تعين ٿيو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ڪيترائي علائقا ھندستان کي ڏيڻا پيا. سال 1969ع ۾ ون يونٽ ختم ڪرڻ جو فيصلو ٿيو ۽ سال 1970ع ۾ ان فيصلي تي عمل ڪندي صوبن جي حيثيت بحال ڪئي وئي. ساڳي طرح بلوچستان جي سبي ضلعي جا جيڪب آباد ۾ شامل ڪيل علائقا ۽ لسٻيلو ضلعو واپس ڪيا ويا. ڊويزنن جو تعداد ساڳيو ٽي رھيو. ڪراچي ڊويزن ۾ ھڪ ئي ضلعو ھو جنھن ۾ 91 ڳوٺ ۽ پنج ٻيٽ به شامل ھئا. حيدرآباد ۽ خيرپور ڊويزنن ۾ پنج پنج ضلعا جاري رھيا. اھڙي طرح ان وقت سنڌ ۾ ڪل يارھن ضلعا ھئا. ڀُٽي صاحب جي حڪومت ۾ سال 1975ع ۾ حيدرآباد ۽ ٺٽي ضلعن جا ڪي تعلقا ڪڍي بدين جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته سال 1977ع ۾ سکر ضلعي جا علائقا ڪڍي شڪارپور جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جنھن سان ضلعن جو تعداد وڌي تيرھن ٿي ويو. سال 1972ع ۾ سنڌ اندر ڊويزنل سيٽ اپ ختم ڪيو ويو پر سال 1974ع ۾ وري ان کي بحال ڪيو ويو. بھرحال خيرپور پنھنجي حيثيت وڃائي ويٺي جو سکر کي ڊويزن جو درجو ڏئي خيرپور مان ڊويزنل ھيڊ ڪوارٽر به سکر منتقل ڪيو ويو. ان عرصي ۾ ڪراچي کي ٽن ضلعن اوڀر، اولھه ۽ ڏکڻ ضلعن ۾ ورھايو ويو ھو. سال 1980ع واري ڏھاڪي تائين سنڌ ۾ اھي ٽي ڊويزنون ھيون جن ۾ ضلعن جو تعداد ۽ ورڇ ھن ريت ھئي: • ڪراچي (اوڀر، اولهه ۽ ڏکڻ ضلعا)، • حيدرآباد (حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ، ٿرپارڪر، دادو ۽ بدين) ۽ • سکر (جيڪب آباد، سکر، خيرپور، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ شڪارپور). اھڙي طرح ڪراچيءَ جي ٽن ضلعن کي ملائي ڪل تعداد پندرھن ٿي ويو. انھيءَ ڏھاڪي ۾ اڳتي ھلي گھوٽڪي ضلعو ٺاھيو ويو ۽ ڪراچيءَ ۾ سينٽرل ضلعو ٺاھي شھري ضلعن جو تعداد چار ڪيو ويو. اسيءَ واري ڏھاڪي ۾ ئي اڳتي ھلي ٿرپارڪر ضلعي جا ڪي تعلقا الڳ ڪري عمرڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو. شھيد بينظير ڀٽو جي پھرين حڪومت ۾ سال 1990ع ۾ نوابشاھه ضلعي جا ڪي علائقا ڌار ڪري نوشھرو فيروز نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1993ع ۾ وري ڪراچيءَ ۾ ملير ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد پنج ڪيو ويو. آگسٽ، 2000ع کان لاڳومڪاني ادارن جي ناظمن واري نظام ھيٺ ڪراچيءَ جي ضلعن جي حيثيت ختم ٿي وئي ھئي پر 11 جولاءِ، 2011ع تي جڏھن اھو سرشتو ختم ٿيو ته ڪراچيءَ جا سمورا ضلعا وري بحال ٿي ويا. 13 ڊسمبر، 2004ع تي دادو ضلعي کي ڪٽي ڄامشورو ضلعو ۽ 24 ڊسمبر، 2004ع تي لاڙڪاڻي ضلعي کي ڪٽي قمبر شھدادڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته جُون، 2005ع ۾ ھڪ ئي ڌڪ سان حيدرآباد ضلعي کي ٽُڪر ڪري مٽياري، ٽنڊو الھيار ۽ ٽنڊو محمد خان ضلعا ٺاھي حيدرآباد ۾ سٽي ڊسٽرڪٽ ايم ڪيو ايم جي حوالي ڪيو ويو. ناظمن واري نظام ھيٺ ڪمشنريءَ وارو سرشتو به آگسٽ، 2000ع ۾ ختم ڪيو ويو ھو تنھنڪري سنڌ ۾ ڪابه ڊويزن ڪانه رھي. نيٺ 11 جولاءِ، 2011ع تي پ پ پ حڪومت ان سرشتي کي بحال ڪيو ۽ پنج ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد، سکر ، لاڙڪاڻو ۽ ميرپور خاص (پويون ٻئي ڊويزنون سال 1990ع واري ڏھاڪي ۾ سکر ۽ حيدرآباد ڊويزنن مان ڪجھه ضلع الڳ ڪري ٺاھيون ويون) ڪم ڪرڻ لڳيون. ھاڻي جڏھن پ پ پ حڪومت ٻه نيون ڊويزنون ٺاھيون آھن ۽ ڪراچيءَ ۾ ڪياماڙي ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد ڇه 6 ڪيو ويو آھي ته سنڌ ۾ ڊويزنن جون انگ وڌي ست ٿي ويو آھي جڏھن ته ضلعن جو تعداد 30 ٿي چڪو آھي.<ref>[http://affairnews.com/2014/05/1843-%DA%A9%D8%A7%D9%86-2014-%D9%BD%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%86-29-%D8%B6%D9%84%D8%B9%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%AC%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A/ 1843 کان 2014 ٽن کان 29 ضلعن تائين سنڌ جو انتظامي سفر ! | Affair - افيئر<!-- Bot generated title -->]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == '''ضلعن جي آبادي''' == {| width="50%" style="border:1px solid black; text-align:right" bgcolor="#ACE1AF" |- !نمبر شمار ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | ضلعو ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | ايراضي چورس ڪلوميٽر ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي بمطابق 1998ع ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي ڪثافت في چورس ڪلوميٽر !آبادي بمطابق 2017ع |- |1 | [[بدين ضلعو|بدين]] || 6,726 || 1,136,044 || 169 |1,804,958 |- |2 | [[دادو ضلعو|دادو]] || 19,070 || 1,688,811 || 89 |1,550,390 |- |3 | [[گهوٽڪي ضلعو|گھوٽڪي]] || 6,083 || 970,549 || 160 |1,648,708 |- |4 | [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد]] || 5,519 || 2,891,488 || 524 |2,199,928 |- |5 | [[جيڪب آباد ضلعو|جيڪب آباد]] || 5,278 || 1,425,572 || 270 |1,007,009 |- |6 | [[ڄامشورو ضلعو|ڄامشورو]] ||---||---||--- |993,908 |- |7 | [[ڪشمور ضلعو|ڪشمور]] ||---||---||--- |1,090,336 |- |8 | [[خيرپور ضلعو|خيرپور]] || 15,910 || 1,546,587 || 97 |2,405,190 |- |9 | [[لاڙڪاڻو ضلعو|لاڑڪاڻو]] || 7,423 || 1,927,066 || 260 |1,521,786 |- |10 | [[مٽياري ضلعو|مٽياري]] ||---||494,244 |<nowiki>---</nowiki> |770,040 |- |11 | [[ميرپور خاص ضلعو|ميرپورخاص]] || 2,925 || 1,569,030 || 536 |1,504,440 |- |12 | [[نوشهرو فيروز ضلعو|نوشهروفيروز]] || 2,945 || 1,087,571 || 369 |1,612,047 |- |13 | [[بينظير آباد|نوابشاھ]] || 4,502 || 1,071,533 || 238 |1,613,506 |- |14 | [[قمبر-شهدادڪوٽ ضلعو|قمبر-شهدادڪوٽ]] ||---||924,294 |<nowiki>--- </nowiki> |1,338,035 |- |15 | [[سانگهڙ ضلعو|سانگھڙ]] || 10,728 || 1,453,028 || 135 |2,049,873 |- |16 | [[شڪارپور ضلعو|شڪارپور]] || 2,512 || 880,438 || 350 |1,233,760 |- |17 | [[سکر ضلعو|سکر]] || 5,165 || 908,373 || 176 |1,488,372 |- |18 | [[ٽنڊو الهيار ضلعو|ٽنڊو الھيار]] ||---||493,526 |<nowiki>--- </nowiki> |838,527 |- |19 | [[ٽنڊو محمد خان ضلعو|ٽنڊومحمد خان]] ||---||438,624 |<nowiki>---</nowiki> |677,098 |- |20 | [[ٿرپارڪر ضلعو|ٿرپارڪر]] || 19,638 || 914,291 || 47 |1,647,036 |- |21 | [[ٺٽو ضلعو|ٺٽو]] || 17,355 || 1,113,194 || 64 |982,138 |- |22 |سجاول | | | |779,062 |- |23 | [[عمرڪوٽ ضلعو|عمرڪوٽ]] ||---||---||--- |1,073,469 |- |24 |ڪراچي اوڀر | | | |2,875,315 |- |25 |ڪراچي ڏکڻ | | | |1,769,230 |- |26 |ڪراچي سنٽرل | | | |2,971,626 |- |27 |ڪراچي ملير | | | |2,008,901 |- |28 |ڪراچي ڪورنگي | | | |2,577,556 |- |29 |ڪراچي اولھ | | | |2,077,228 |- |30 |ڪیاماڙي | | | |1,829,837 |- ! ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | صوبو سنڌ ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 135,306 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 30,439,893 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 225 !47,854,510 |} <ref name=":0">{{Cite web|title=حتمی نتائج (مردم شماری-2017) - سندھ|url=https://www.pbs.gov/|url-status=dead|website=pbs.gov.pk|publisher=پاکستان بیورو آف سٹیٹسٹکس|access-date=2023-06-25|archive-date=2013-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20130712010501/http://www.pbs.gov/}}</ref>آبادی (2017)<ref name=":0" /> [[پاڪستان جا ضلعا]] || [[سنڌ جا تعلقا]] ==پڻ ڏسندا== == حوالا == {{حوالا}} {{سنڌ جا ضلعا}} {{ڪچو}} [[زمرو:سنڌ جا ضلعا|*]] [[en:List of districts of Pakistan#Sindh]] p3vi6vh899hpfde781gsd3g8y6qt8hq 266912 266905 2024-04-26T06:22:19Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki [[عڪس:Districts_of_Sindh.jpg|thumb|500px|سنڌ جا ضلعا]] [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] ۾ ڪل 30 ضلعا آھن. جن جي فھرست ھيٺ ڏنل آھي. === '''سنڌ ۾ ضلعن جي تاريخ''' === سال 1843ع ۾ جڏھن سر چارلس نيپيئر ميرن کي شڪست ڏئي سنڌ تي قبضو ڪيو ته ھن 57,532 چورس ميلن جي ايراضيءَ واري ھن ملڪ کي ٽن انتظامي حصن ۾ ورھائي ڇڏيو. ھن ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور تي ٻڌل ٽي ڪليڪٽوريٽ ٺاھيون. شڪارپور ڪليڪٽوريٽ ۾ موجوده سکر، جيڪب آباد، قمبر، شھداد ڪوٽ، ڪشمور ۽ گھوٽڪي ضلعن جا سمورا علائقا ۽ دادو ضلعي جا ڪجھه علائقا جھڙوڪ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقا شامل ھئا. حيدرآباد ڪليڪٽوريٽ ۾ نوابشاھه (نوشھري ضلعي سميت)، حيدرآباد ۽ ٿرپارڪر جا سمورا علائقا شامل ھئا. ڪراچي ڪليڪٽوريٽ جون حدون ٺٽي ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن تائين پکڙيل ھيون جن ۾ سن وارو علائقو به اچي ٿي ويو. سال 1847ع ۾ جڏھن چارلس نيپيئر ریٽائر ٿيو ته سنڌ کي بمبئي پريزيڊنسيءَ سان ملائي ذيلي صوبي جي حيثيت ڏئي ھڪ ڪمشنر جي ماتحت ڪيو ويو پر ان ڪمشنر جا اختيار عام ڪمشنرن کان گھڻو وڌيڪ ھئا. تن ڏينھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعو (جيڪب آباد) ۽ ٿر ۽ پارڪر جي نالي سان نوان ضلعا ٺاھيا ويا. موجوده سانگھڙ ضلعو ان وقت ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو حصو ھو. اھڙي طرح 19ھين صديءَ جي ختم ٿيڻ وقت سنڌ جا پنج ضلعا ڪراچي، حيدرآباد، ٿر ۽ پارڪر، شڪارپور ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعا ھئا جڏھن ته خيرپور جي الڳ رياست واري حيثيت ھئي. 20 ھين صديءَ جي شروعات ٿيندي ئي سال 1901ع ۾ شڪارپور ضلعي کي ورھائي سکر ۽ لاڙڪاڻي نالي سان ٻه نوان ضلعا وجود ۾ آندا ويا. لاڙڪاڻي ضلعي جون حدون دادو ضلعي تائين پکڙيل ھيون جڏھن ته شڪارپور ضلعي کي سکر ضلعي ۾ شامل ڪري ضلعي ھيڊ ڪوارٽر به سکر ۾ آندو ويو. سال 1912ع ۾ حيدرآباد ضلعي جا ڪي علائقا ۽ ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو سنجھورو ۽ ڪي ٻيا علائقا ڪڍي نوابشاھه جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1931ع ۾ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقن کي لاڙڪاڻي کان الڳ ڪري ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن کي ڪراچي کان ڌار ڪري دادو ضلعي جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1843ع ۾ سنڌ جي جيڪا ايراضي ھئي اُن ۾ سال 1911ع کان 1921ع واري عرصي ۾ ڪجھه گھٽتائي آئي جو 551 چورس ميلن جو سر (سِير) ڪريڪ ۽ کوڙي ڪريڪ وارو علائقو ڪراچي ضلعي کان ڌار ڪري ھندستان جي ڪڇ رياست حوالي ڪيو ويو. سال 1936ع ۾ جڏھن سنڌ بمبئي کان الڳ ٿيو ته ان وقت سنڌ جا اَٺ ضلعا ھئا جن ۾ ڪراچي، ٿر ۽ پارڪر، حيدرآباد، دادو، نوابشاھه، لاڙڪاڻو، سکر ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر شامل ھئا. خيرپور رياست الڳ ھئي. سال 1936ع ۾ الڳ صوبي واري حيثيت بحال ٿيڻ کان سال 1947ع ۾ ننڍي کنڊ جي ورھاڱي تائين سنڌ جي انتظامي يونٽن ۾ ڪي خاص تبديليون ڪونه آيون پر پاڪستان ٺھڻ جي ھڪ سال اندر 23 جولاءِ 1948ع تي 812 چورس ميل جو علائقو ڪراچيءَ واري ضلعي مان ڪپي پاڪستان جي مرڪزي انتظام ھيٺ ملڪ جي گاديءَ لاءِ مخصوص ڪيو ويو ۽ باقي علائقي کي ٺٽي ضلعي جو نالو ڏنو ويو. ڪراچي ساڳي وقت سنڌ جي گاديءَ وارو شھر به ھو. ننڍي کنڊ جي ورھاڱي وقت 3,079 چورس ميل جو علائقو جيڪو رڻ ڪڇ سان مليل ھو، سنڌ کي ملي ويو، پر ڪراچيءَ کي ڇڏي سنڌ جي ضلعن جو انگ وري به 8 ئي رھيو. سال 1953ع ۾ اھو انگ 9 ٿي ويو جڏھن نوابشاھه جا ٻه تعلقا شھدادپور ۽ سنجھورو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ٻه تعلقا سانگھڙ ۽ کپرو ڌار ڪري سانگھڙ نالي سان ضلعو وجود ۾ آندو ويو. سال 1955ع جو سال سنڌ لاءِ چڱو ثابت ڪونه ٿيو جو پاڪستان جي حڪمرانن اوڀر پاڪستان (موجوده بنگلاديش) کي اقتدار کان محروم رکڻ لاءِ اولھه پاڪستان جي سمورن صوبن کي ختم ڪري ھڪ صوبو ٺاھي ڇڏيو. ون يونٽ جو نزلو خيرپور رياست تي به ڪريو جو ان جي الڳ حيثيت کي ختم ڪري ھڪ ضلعي جو درجو ڏنو ويو. ان نئين انتظام ھيٺ سنڌ کي ٻن ڊويزنن ۾ ورھايو ويو. ھڪ ڊويزن ھئي خيرپور جنھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر، سکر، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ خيرپور ضلعا شامل ھئا ۽ ان جو ھيڊڪوارٽر به خيرپور ۾ ھو ۽ ٻي ڊويزن حيدرآباد ھئي، جنھن ۾ دادو، حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ ۽ ٿرپارڪر ضلعا شامل ھئا. ان ساڳي زماني ۾ بلوچستان جي اوستا محمد ۽ جھٽ پٽ تعلقن تي مشتمل نصيرآباد سب ڊويزن جا علائقا سبي ضلعي کان الڳ ڪري اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعي ۾ شامل ڪيو ويو جنھن جو نالو ان کان اڳ مٽائي جيڪب آباد ضلعو رکيو ويو ھو. ھوڏانھن پھرين فبروري 1960ع تي ٺٽي ضلعي جا 37 ڳوٺ ڪڍي ڪراچيءَ ۾ شامل ڪيا ويا ھئا جڏھن ته 26 مارچ 1961ع تي ڪراچيءَ کي به ون يونٽ تحت اولھه پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ سندس گاديءَ واري حيثيت ختم ٿي وئي. ان وقت لسٻيلي ۽ ڪراچيءَ تي مشتمل ڌار ڊويزن ٺاھي وئي. اھڙي طرح سال 1961ع ۾ سنڌ اندر ٽي ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد ۽ خيرپور ھيون. سال 1968ع ۾ سنڌ کي وري نقصان ٿيو جو بين الاقوامي عدالت جي فيصلي ھيٺ رڻ ڪڇ واري سرحد جو نئين سر تعين ٿيو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ڪيترائي علائقا ھندستان کي ڏيڻا پيا. سال 1969ع ۾ ون يونٽ ختم ڪرڻ جو فيصلو ٿيو ۽ سال 1970ع ۾ ان فيصلي تي عمل ڪندي صوبن جي حيثيت بحال ڪئي وئي. ساڳي طرح بلوچستان جي سبي ضلعي جا جيڪب آباد ۾ شامل ڪيل علائقا ۽ لسٻيلو ضلعو واپس ڪيا ويا. ڊويزنن جو تعداد ساڳيو ٽي رھيو. ڪراچي ڊويزن ۾ ھڪ ئي ضلعو ھو جنھن ۾ 91 ڳوٺ ۽ پنج ٻيٽ به شامل ھئا. حيدرآباد ۽ خيرپور ڊويزنن ۾ پنج پنج ضلعا جاري رھيا. اھڙي طرح ان وقت سنڌ ۾ ڪل يارھن ضلعا ھئا. ڀُٽي صاحب جي حڪومت ۾ سال 1975ع ۾ حيدرآباد ۽ ٺٽي ضلعن جا ڪي تعلقا ڪڍي بدين جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته سال 1977ع ۾ سکر ضلعي جا علائقا ڪڍي شڪارپور جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جنھن سان ضلعن جو تعداد وڌي تيرھن ٿي ويو. سال 1972ع ۾ سنڌ اندر ڊويزنل سيٽ اپ ختم ڪيو ويو پر سال 1974ع ۾ وري ان کي بحال ڪيو ويو. بھرحال خيرپور پنھنجي حيثيت وڃائي ويٺي جو سکر کي ڊويزن جو درجو ڏئي خيرپور مان ڊويزنل ھيڊ ڪوارٽر به سکر منتقل ڪيو ويو. ان عرصي ۾ ڪراچي کي ٽن ضلعن اوڀر، اولھه ۽ ڏکڻ ضلعن ۾ ورھايو ويو ھو. سال 1980ع واري ڏھاڪي تائين سنڌ ۾ اھي ٽي ڊويزنون ھيون جن ۾ ضلعن جو تعداد ۽ ورڇ ھن ريت ھئي: • ڪراچي (اوڀر، اولهه ۽ ڏکڻ ضلعا)، • حيدرآباد (حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ، ٿرپارڪر، دادو ۽ بدين) ۽ • سکر (جيڪب آباد، سکر، خيرپور، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ شڪارپور). اھڙي طرح ڪراچيءَ جي ٽن ضلعن کي ملائي ڪل تعداد پندرھن ٿي ويو. انھيءَ ڏھاڪي ۾ اڳتي ھلي گھوٽڪي ضلعو ٺاھيو ويو ۽ ڪراچيءَ ۾ سينٽرل ضلعو ٺاھي شھري ضلعن جو تعداد چار ڪيو ويو. اسيءَ واري ڏھاڪي ۾ ئي اڳتي ھلي ٿرپارڪر ضلعي جا ڪي تعلقا الڳ ڪري عمرڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو. شھيد بينظير ڀٽو جي پھرين حڪومت ۾ سال 1990ع ۾ نوابشاھه ضلعي جا ڪي علائقا ڌار ڪري نوشھرو فيروز نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1993ع ۾ وري ڪراچيءَ ۾ ملير ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد پنج ڪيو ويو. آگسٽ، 2000ع کان لاڳومڪاني ادارن جي ناظمن واري نظام ھيٺ ڪراچيءَ جي ضلعن جي حيثيت ختم ٿي وئي ھئي پر 11 جولاءِ، 2011ع تي جڏھن اھو سرشتو ختم ٿيو ته ڪراچيءَ جا سمورا ضلعا وري بحال ٿي ويا. 13 ڊسمبر، 2004ع تي دادو ضلعي کي ڪٽي ڄامشورو ضلعو ۽ 24 ڊسمبر، 2004ع تي لاڙڪاڻي ضلعي کي ڪٽي قمبر شھدادڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته جُون، 2005ع ۾ ھڪ ئي ڌڪ سان حيدرآباد ضلعي کي ٽُڪر ڪري مٽياري، ٽنڊو الھيار ۽ ٽنڊو محمد خان ضلعا ٺاھي حيدرآباد ۾ سٽي ڊسٽرڪٽ ايم ڪيو ايم جي حوالي ڪيو ويو. ناظمن واري نظام ھيٺ ڪمشنريءَ وارو سرشتو به آگسٽ، 2000ع ۾ ختم ڪيو ويو ھو تنھنڪري سنڌ ۾ ڪابه ڊويزن ڪانه رھي. نيٺ 11 جولاءِ، 2011ع تي پ پ پ حڪومت ان سرشتي کي بحال ڪيو ۽ پنج ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد، سکر ، لاڙڪاڻو ۽ ميرپور خاص (پويون ٻئي ڊويزنون سال 1990ع واري ڏھاڪي ۾ سکر ۽ حيدرآباد ڊويزنن مان ڪجھه ضلع الڳ ڪري ٺاھيون ويون) ڪم ڪرڻ لڳيون. ھاڻي جڏھن پ پ پ حڪومت ٻه نيون ڊويزنون ٺاھيون آھن ۽ ڪراچيءَ ۾ ڪياماڙي ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد ڇه 6 ڪيو ويو آھي ته سنڌ ۾ ڊويزنن جون انگ وڌي ست ٿي ويو آھي جڏھن ته ضلعن جو تعداد 30 ٿي چڪو آھي.<ref>[http://affairnews.com/2014/05/1843-%DA%A9%D8%A7%D9%86-2014-%D9%BD%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%86-29-%D8%B6%D9%84%D8%B9%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%AC%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A/ 1843 کان 2014 ٽن کان 29 ضلعن تائين سنڌ جو انتظامي سفر ! | Affair - افيئر<!-- Bot generated title -->]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == '''ضلعن جي آبادي''' == {| width="50%" style="border:1px solid black; text-align:right" bgcolor="#ACE1AF" |- !نمبر شمار ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | ضلعو ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | ايراضي چورس ڪلوميٽر ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي بمطابق 1998ع ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي ڪثافت في چورس ڪلوميٽر !آبادي بمطابق 2017ع |- |1 | [[بدين ضلعو|بدين]] || 6,726 || 1,136,044 || 169 |1,804,958 |- |2 | [[دادو ضلعو|دادو]] || 19,070 || 1,688,811 || 89 |1,550,390 |- |3 | [[گهوٽڪي ضلعو|گھوٽڪي]] || 6,083 || 970,549 || 160 |1,648,708 |- |4 | [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد]] || 5,519 || 2,891,488 || 524 |2,199,928 |- |5 | [[جيڪب آباد ضلعو|جيڪب آباد]] || 5,278 || 1,425,572 || 270 |1,007,009 |- |6 | [[ڄامشورو ضلعو|ڄامشورو]] ||---||---||--- |993,908 |- |7 | [[ڪشمور ضلعو|ڪشمور]] ||---||---||--- |1,090,336 |- |8 | [[خيرپور ضلعو|خيرپور]] || 15,910 || 1,546,587 || 97 |2,405,190 |- |9 | [[لاڙڪاڻو ضلعو|لاڑڪاڻو]] || 7,423 || 1,927,066 || 260 |1,521,786 |- |10 | [[مٽياري ضلعو|مٽياري]] ||---||494,244 |<nowiki>---</nowiki> |770,040 |- |11 | [[ميرپور خاص ضلعو|ميرپورخاص]] || 2,925 || 1,569,030 || 536 |1,504,440 |- |12 | [[نوشهرو فيروز ضلعو|نوشهروفيروز]] || 2,945 || 1,087,571 || 369 |1,612,047 |- |13 | [[بينظير آباد|نوابشاھ]] || 4,502 || 1,071,533 || 238 |1,613,506 |- |14 | [[قمبر-شهدادڪوٽ ضلعو|قمبر-شهدادڪوٽ]] ||---||924,294 |<nowiki>--- </nowiki> |1,338,035 |- |15 | [[سانگهڙ ضلعو|سانگھڙ]] || 10,728 || 1,453,028 || 135 |2,049,873 |- |16 | [[شڪارپور ضلعو|شڪارپور]] || 2,512 || 880,438 || 350 |1,233,760 |- |17 | [[سکر ضلعو|سکر]] || 5,165 || 908,373 || 176 |1,488,372 |- |18 | [[ٽنڊو الهيار ضلعو|ٽنڊو الھيار]] ||---||493,526 |<nowiki>--- </nowiki> |838,527 |- |19 | [[ٽنڊو محمد خان ضلعو|ٽنڊومحمد خان]] ||---||438,624 |<nowiki>---</nowiki> |677,098 |- |20 | [[ٿرپارڪر ضلعو|ٿرپارڪر]] || 19,638 || 914,291 || 47 |1,647,036 |- |21 | [[ٺٽو ضلعو|ٺٽو]] || 17,355 || 1,113,194 || 64 |982,138 |- |22 |سجاول | | | |779,062 |- |23 | [[عمرڪوٽ ضلعو|عمرڪوٽ]] ||---||---||--- |1,073,469 |- |24 |ڪراچي اوڀر | | | |2,875,315 |- |25 |ڪراچي ڏکڻ | | | |1,769,230 |- |26 |ڪراچي سنٽرل | | | |2,971,626 |- |27 |ڪراچي ملير | | | |2,008,901 |- |28 |ڪراچي ڪورنگي | | | |2,577,556 |- |29 |ڪراچي اولھ | | | |2,077,228 |- |30 |ڪیاماڙي | | | |1,829,837 |- ! ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | صوبو سنڌ ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 135,306 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 30,439,893 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 225 !47,854,510 |} <ref name=":0">{{Cite web|title=حتمی نتائج (مردم شماری-2017) - سندھ|url=https://www.pbs.gov/|url-status=dead|website=pbs.gov.pk|publisher=پاکستان بیورو آف سٹیٹسٹکس|access-date=2023-06-25|archive-date=2013-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20130712010501/http://www.pbs.gov/}}</ref>آبادی (2017)<ref name=":0" /> [[پاڪستان جا ضلعا]] || [[سنڌ جا تعلقا]] ==پڻ ڏسندا== == حوالا == {{حوالا}} {{سنڌ جا ضلعا}} {{ڪچو}} [[زمرو:سنڌ جا ضلعا|*]] [[en:List of districts of Pakistan#Sindh]] fbns8wcwk13m5jcsmtkal651epmn6fa 266913 266912 2024-04-26T06:23:06Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki [[عڪس:Districts_of_Sindh.jpg|thumb|500px|سنڌ جا ضلعا]] [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] ۾ ڪل 30 ضلعا آھن. جن جي فھرست ھيٺ ڏنل آھي. === '''سنڌ ۾ ضلعن جي تاريخ''' === سال 1843ع ۾ جڏھن سر چارلس نيپيئر ميرن کي شڪست ڏئي سنڌ تي قبضو ڪيو ته ھن 57,532 چورس ميلن جي ايراضيءَ واري ھن ملڪ کي ٽن انتظامي حصن ۾ ورھائي ڇڏيو. ھن ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور تي ٻڌل ٽي ڪليڪٽوريٽ ٺاھيون. شڪارپور ڪليڪٽوريٽ ۾ موجوده سکر، جيڪب آباد، قمبر، شھداد ڪوٽ، ڪشمور ۽ گھوٽڪي ضلعن جا سمورا علائقا ۽ دادو ضلعي جا ڪجھه علائقا جھڙوڪ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقا شامل ھئا. حيدرآباد ڪليڪٽوريٽ ۾ نوابشاھه (نوشھري ضلعي سميت)، حيدرآباد ۽ ٿرپارڪر جا سمورا علائقا شامل ھئا. ڪراچي ڪليڪٽوريٽ جون حدون ٺٽي ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن تائين پکڙيل ھيون جن ۾ سن وارو علائقو به اچي ٿي ويو. سال 1847ع ۾ جڏھن چارلس نيپيئر ریٽائر ٿيو ته سنڌ کي بمبئي پريزيڊنسيءَ سان ملائي ذيلي صوبي جي حيثيت ڏئي ھڪ ڪمشنر جي ماتحت ڪيو ويو پر ان ڪمشنر جا اختيار عام ڪمشنرن کان گھڻو وڌيڪ ھئا. تن ڏينھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعو (جيڪب آباد) ۽ ٿر ۽ پارڪر جي نالي سان نوان ضلعا ٺاھيا ويا. موجوده سانگھڙ ضلعو ان وقت ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو حصو ھو. اھڙي طرح 19ھين صديءَ جي ختم ٿيڻ وقت سنڌ جا پنج ضلعا ڪراچي، حيدرآباد، ٿر ۽ پارڪر، شڪارپور ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعا ھئا جڏھن ته خيرپور جي الڳ رياست واري حيثيت ھئي. 20 ھين صديءَ جي شروعات ٿيندي ئي سال 1901ع ۾ شڪارپور ضلعي کي ورھائي سکر ۽ لاڙڪاڻي نالي سان ٻه نوان ضلعا وجود ۾ آندا ويا. لاڙڪاڻي ضلعي جون حدون دادو ضلعي تائين پکڙيل ھيون جڏھن ته شڪارپور ضلعي کي سکر ضلعي ۾ شامل ڪري ضلعي ھيڊ ڪوارٽر به سکر ۾ آندو ويو. سال 1912ع ۾ حيدرآباد ضلعي جا ڪي علائقا ۽ ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو سنجھورو ۽ ڪي ٻيا علائقا ڪڍي نوابشاھه جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1931ع ۾ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقن کي لاڙڪاڻي کان الڳ ڪري ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن کي ڪراچي کان ڌار ڪري دادو ضلعي جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1843ع ۾ سنڌ جي جيڪا ايراضي ھئي اُن ۾ سال 1911ع کان 1921ع واري عرصي ۾ ڪجھه گھٽتائي آئي جو 551 چورس ميلن جو سر (سِير) ڪريڪ ۽ کوڙي ڪريڪ وارو علائقو ڪراچي ضلعي کان ڌار ڪري ھندستان جي ڪڇ رياست حوالي ڪيو ويو. سال 1936ع ۾ جڏھن سنڌ بمبئي کان الڳ ٿيو ته ان وقت سنڌ جا اَٺ ضلعا ھئا جن ۾ ڪراچي، ٿر ۽ پارڪر، حيدرآباد، دادو، نوابشاھه، لاڙڪاڻو، سکر ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر شامل ھئا. خيرپور رياست الڳ ھئي. سال 1936ع ۾ الڳ صوبي واري حيثيت بحال ٿيڻ کان سال 1947ع ۾ ننڍي کنڊ جي ورھاڱي تائين سنڌ جي انتظامي يونٽن ۾ ڪي خاص تبديليون ڪونه آيون پر پاڪستان ٺھڻ جي ھڪ سال اندر 23 جولاءِ 1948ع تي 812 چورس ميل جو علائقو ڪراچيءَ واري ضلعي مان ڪپي پاڪستان جي مرڪزي انتظام ھيٺ ملڪ جي گاديءَ لاءِ مخصوص ڪيو ويو ۽ باقي علائقي کي ٺٽي ضلعي جو نالو ڏنو ويو. ڪراچي ساڳي وقت سنڌ جي گاديءَ وارو شھر به ھو. ننڍي کنڊ جي ورھاڱي وقت 3,079 چورس ميل جو علائقو جيڪو رڻ ڪڇ سان مليل ھو، سنڌ کي ملي ويو، پر ڪراچيءَ کي ڇڏي سنڌ جي ضلعن جو انگ وري به 8 ئي رھيو. سال 1953ع ۾ اھو انگ 9 ٿي ويو جڏھن نوابشاھه جا ٻه تعلقا شھدادپور ۽ سنجھورو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ٻه تعلقا سانگھڙ ۽ کپرو ڌار ڪري سانگھڙ نالي سان ضلعو وجود ۾ آندو ويو. سال 1955ع جو سال سنڌ لاءِ چڱو ثابت ڪونه ٿيو جو پاڪستان جي حڪمرانن اوڀر پاڪستان (موجوده بنگلاديش) کي اقتدار کان محروم رکڻ لاءِ اولھه پاڪستان جي سمورن صوبن کي ختم ڪري ھڪ صوبو ٺاھي ڇڏيو. ون يونٽ جو نزلو خيرپور رياست تي به ڪريو جو ان جي الڳ حيثيت کي ختم ڪري ھڪ ضلعي جو درجو ڏنو ويو. ان نئين انتظام ھيٺ سنڌ کي ٻن ڊويزنن ۾ ورھايو ويو. ھڪ ڊويزن ھئي خيرپور جنھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر، سکر، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ خيرپور ضلعا شامل ھئا ۽ ان جو ھيڊڪوارٽر به خيرپور ۾ ھو ۽ ٻي ڊويزن حيدرآباد ھئي، جنھن ۾ دادو، حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ ۽ ٿرپارڪر ضلعا شامل ھئا. ان ساڳي زماني ۾ بلوچستان جي اوستا محمد ۽ جھٽ پٽ تعلقن تي مشتمل نصيرآباد سب ڊويزن جا علائقا سبي ضلعي کان الڳ ڪري اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعي ۾ شامل ڪيو ويو جنھن جو نالو ان کان اڳ مٽائي جيڪب آباد ضلعو رکيو ويو ھو. ھوڏانھن پھرين فبروري 1960ع تي ٺٽي ضلعي جا 37 ڳوٺ ڪڍي ڪراچيءَ ۾ شامل ڪيا ويا ھئا جڏھن ته 26 مارچ 1961ع تي ڪراچيءَ کي به ون يونٽ تحت اولھه پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ سندس گاديءَ واري حيثيت ختم ٿي وئي. ان وقت لسٻيلي ۽ ڪراچيءَ تي مشتمل ڌار ڊويزن ٺاھي وئي. اھڙي طرح سال 1961ع ۾ سنڌ اندر ٽي ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد ۽ خيرپور ھيون. سال 1968ع ۾ سنڌ کي وري نقصان ٿيو جو بين الاقوامي عدالت جي فيصلي ھيٺ رڻ ڪڇ واري سرحد جو نئين سر تعين ٿيو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ڪيترائي علائقا ھندستان کي ڏيڻا پيا. سال 1969ع ۾ ون يونٽ ختم ڪرڻ جو فيصلو ٿيو ۽ سال 1970ع ۾ ان فيصلي تي عمل ڪندي صوبن جي حيثيت بحال ڪئي وئي. ساڳي طرح بلوچستان جي سبي ضلعي جا جيڪب آباد ۾ شامل ڪيل علائقا ۽ لسٻيلو ضلعو واپس ڪيا ويا. ڊويزنن جو تعداد ساڳيو ٽي رھيو. ڪراچي ڊويزن ۾ ھڪ ئي ضلعو ھو جنھن ۾ 91 ڳوٺ ۽ پنج ٻيٽ به شامل ھئا. حيدرآباد ۽ خيرپور ڊويزنن ۾ پنج پنج ضلعا جاري رھيا. اھڙي طرح ان وقت سنڌ ۾ ڪل يارھن ضلعا ھئا. ڀُٽي صاحب جي حڪومت ۾ سال 1975ع ۾ حيدرآباد ۽ ٺٽي ضلعن جا ڪي تعلقا ڪڍي بدين جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته سال 1977ع ۾ سکر ضلعي جا علائقا ڪڍي شڪارپور جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جنھن سان ضلعن جو تعداد وڌي تيرھن ٿي ويو. سال 1972ع ۾ سنڌ اندر ڊويزنل سيٽ اپ ختم ڪيو ويو پر سال 1974ع ۾ وري ان کي بحال ڪيو ويو. بھرحال خيرپور پنھنجي حيثيت وڃائي ويٺي جو سکر کي ڊويزن جو درجو ڏئي خيرپور مان ڊويزنل ھيڊ ڪوارٽر به سکر منتقل ڪيو ويو. ان عرصي ۾ ڪراچي کي ٽن ضلعن اوڀر، اولھه ۽ ڏکڻ ضلعن ۾ ورھايو ويو ھو. سال 1980ع واري ڏھاڪي تائين سنڌ ۾ اھي ٽي ڊويزنون ھيون جن ۾ ضلعن جو تعداد ۽ ورڇ ھن ريت ھئي: • ڪراچي (اوڀر، اولهه ۽ ڏکڻ ضلعا)، • حيدرآباد (حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ، ٿرپارڪر، دادو ۽ بدين) ۽ • سکر (جيڪب آباد، سکر، خيرپور، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ شڪارپور). اھڙي طرح ڪراچيءَ جي ٽن ضلعن کي ملائي ڪل تعداد پندرھن ٿي ويو. انھيءَ ڏھاڪي ۾ اڳتي ھلي گھوٽڪي ضلعو ٺاھيو ويو ۽ ڪراچيءَ ۾ سينٽرل ضلعو ٺاھي شھري ضلعن جو تعداد چار ڪيو ويو. اسيءَ واري ڏھاڪي ۾ ئي اڳتي ھلي ٿرپارڪر ضلعي جا ڪي تعلقا الڳ ڪري عمرڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو. شھيد بينظير ڀٽو جي پھرين حڪومت ۾ سال 1990ع ۾ نوابشاھه ضلعي جا ڪي علائقا ڌار ڪري نوشھرو فيروز نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1993ع ۾ وري ڪراچيءَ ۾ ملير ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد پنج ڪيو ويو. آگسٽ، 2000ع کان لاڳومڪاني ادارن جي ناظمن واري نظام ھيٺ ڪراچيءَ جي ضلعن جي حيثيت ختم ٿي وئي ھئي پر 11 جولاءِ، 2011ع تي جڏھن اھو سرشتو ختم ٿيو ته ڪراچيءَ جا سمورا ضلعا وري بحال ٿي ويا. 13 ڊسمبر، 2004ع تي دادو ضلعي کي ڪٽي ڄامشورو ضلعو ۽ 24 ڊسمبر، 2004ع تي لاڙڪاڻي ضلعي کي ڪٽي قمبر شھدادڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته جُون، 2005ع ۾ ھڪ ئي ڌڪ سان حيدرآباد ضلعي کي ٽُڪر ڪري مٽياري، ٽنڊو الھيار ۽ ٽنڊو محمد خان ضلعا ٺاھي حيدرآباد ۾ سٽي ڊسٽرڪٽ ايم ڪيو ايم جي حوالي ڪيو ويو. ناظمن واري نظام ھيٺ ڪمشنريءَ وارو سرشتو به آگسٽ، 2000ع ۾ ختم ڪيو ويو ھو تنھنڪري سنڌ ۾ ڪابه ڊويزن ڪانه رھي. نيٺ 11 جولاءِ، 2011ع تي پ پ پ حڪومت ان سرشتي کي بحال ڪيو ۽ پنج ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد، سکر ، لاڙڪاڻو ۽ ميرپور خاص (پويون ٻئي ڊويزنون سال 1990ع واري ڏھاڪي ۾ سکر ۽ حيدرآباد ڊويزنن مان ڪجھه ضلع الڳ ڪري ٺاھيون ويون) ڪم ڪرڻ لڳيون. ھاڻي جڏھن پ پ پ حڪومت ٻه نيون ڊويزنون ٺاھيون آھن ۽ ڪراچيءَ ۾ ڪياماڙي ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد ڇه 6 ڪيو ويو آھي ته سنڌ ۾ ڊويزنن جون انگ وڌي ست ٿي ويو آھي جڏھن ته ضلعن جو تعداد 30 ٿي چڪو آھي.<ref>[http://affairnews.com/2014/05/1843-%DA%A9%D8%A7%D9%86-2014-%D9%BD%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%86-29-%D8%B6%D9%84%D8%B9%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%AC%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A/ 1843 کان 2014 ٽن کان 29 ضلعن تائين سنڌ جو انتظامي سفر ! | Affair - افيئر<!-- Bot generated title -->]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==پڻ ڏسندا== == حوالا == {{حوالا}} {{سنڌ جا ضلعا}} {{ڪچو}} [[زمرو:سنڌ جا ضلعا|*]] [[en:List of districts of Pakistan#Sindh]] fbrozzh3tzwkrtz3wudx2db2mvyzuj9 266914 266913 2024-04-26T06:24:41Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki [[عڪس:Districts_of_Sindh.jpg|thumb|500px|سنڌ جا ضلعا]] [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] ۾ ڪل 30 ضلعا آھن. جن جي فھرست ھيٺ ڏنل آھي. {| width="50%" style="border:1px solid black; text-align:right" bgcolor="#ACE1AF" |- !نمبر شمار ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | ضلعو ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | ايراضي چورس ڪلوميٽر ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي بمطابق 1998ع ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي ڪثافت في چورس ڪلوميٽر !آبادي بمطابق 2017ع |- |1 | [[بدين ضلعو|بدين]] || 6,726 || 1,136,044 || 169 |1,804,958 |- |2 | [[دادو ضلعو|دادو]] || 19,070 || 1,688,811 || 89 |1,550,390 |- |3 | [[گهوٽڪي ضلعو|گھوٽڪي]] || 6,083 || 970,549 || 160 |1,648,708 |- |4 | [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد]] || 5,519 || 2,891,488 || 524 |2,199,928 |- |5 | [[جيڪب آباد ضلعو|جيڪب آباد]] || 5,278 || 1,425,572 || 270 |1,007,009 |- |6 | [[ڄامشورو ضلعو|ڄامشورو]] ||---||---||--- |993,908 |- |7 | [[ڪشمور ضلعو|ڪشمور]] ||---||---||--- |1,090,336 |- |8 | [[خيرپور ضلعو|خيرپور]] || 15,910 || 1,546,587 || 97 |2,405,190 |- |9 | [[لاڙڪاڻو ضلعو|لاڑڪاڻو]] || 7,423 || 1,927,066 || 260 |1,521,786 |- |10 | [[مٽياري ضلعو|مٽياري]] ||---||494,244 |<nowiki>---</nowiki> |770,040 |- |11 | [[ميرپور خاص ضلعو|ميرپورخاص]] || 2,925 || 1,569,030 || 536 |1,504,440 |- |12 | [[نوشهرو فيروز ضلعو|نوشهروفيروز]] || 2,945 || 1,087,571 || 369 |1,612,047 |- |13 | [[بينظير آباد|نوابشاھ]] || 4,502 || 1,071,533 || 238 |1,613,506 |- |14 | [[قمبر-شهدادڪوٽ ضلعو|قمبر-شهدادڪوٽ]] ||---||924,294 |<nowiki>--- </nowiki> |1,338,035 |- |15 | [[سانگهڙ ضلعو|سانگھڙ]] || 10,728 || 1,453,028 || 135 |2,049,873 |- |16 | [[شڪارپور ضلعو|شڪارپور]] || 2,512 || 880,438 || 350 |1,233,760 |- |17 | [[سکر ضلعو|سکر]] || 5,165 || 908,373 || 176 |1,488,372 |- |18 | [[ٽنڊو الهيار ضلعو|ٽنڊو الھيار]] ||---||493,526 |<nowiki>--- </nowiki> |838,527 |- |19 | [[ٽنڊو محمد خان ضلعو|ٽنڊومحمد خان]] ||---||438,624 |<nowiki>---</nowiki> |677,098 |- |20 | [[ٿرپارڪر ضلعو|ٿرپارڪر]] || 19,638 || 914,291 || 47 |1,647,036 |- |21 | [[ٺٽو ضلعو|ٺٽو]] || 17,355 || 1,113,194 || 64 |982,138 |- |22 |سجاول | | | |779,062 |- |23 | [[عمرڪوٽ ضلعو|عمرڪوٽ]] ||---||---||--- |1,073,469 |- |24 |ڪراچي اوڀر | | | |2,875,315 |- |25 |ڪراچي ڏکڻ | | | |1,769,230 |- |26 |ڪراچي سنٽرل | | | |2,971,626 |- |27 |ڪراچي ملير | | | |2,008,901 |- |28 |ڪراچي ڪورنگي | | | |2,577,556 |- |29 |ڪراچي اولھ | | | |2,077,228 |- |30 |ڪیاماڙي | | | |1,829,837 |- ! ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | صوبو سنڌ ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 135,306 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 30,439,893 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 225 !47,854,510 |} <ref name=":0">{{Cite web|title=حتمی نتائج (مردم شماری-2017) - سندھ|url=https://www.pbs.gov/|url-status=dead|website=pbs.gov.pk|publisher=پاکستان بیورو آف سٹیٹسٹکس|access-date=2023-06-25|archive-date=2013-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20130712010501/http://www.pbs.gov/}}</ref>آبادی (2017)<ref name=":0" /> === '''سنڌ ۾ ضلعن جي تاريخ''' === سال 1843ع ۾ جڏھن سر چارلس نيپيئر ميرن کي شڪست ڏئي سنڌ تي قبضو ڪيو ته ھن 57,532 چورس ميلن جي ايراضيءَ واري ھن ملڪ کي ٽن انتظامي حصن ۾ ورھائي ڇڏيو. ھن ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور تي ٻڌل ٽي ڪليڪٽوريٽ ٺاھيون. شڪارپور ڪليڪٽوريٽ ۾ موجوده سکر، جيڪب آباد، قمبر، شھداد ڪوٽ، ڪشمور ۽ گھوٽڪي ضلعن جا سمورا علائقا ۽ دادو ضلعي جا ڪجھه علائقا جھڙوڪ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقا شامل ھئا. حيدرآباد ڪليڪٽوريٽ ۾ نوابشاھه (نوشھري ضلعي سميت)، حيدرآباد ۽ ٿرپارڪر جا سمورا علائقا شامل ھئا. ڪراچي ڪليڪٽوريٽ جون حدون ٺٽي ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن تائين پکڙيل ھيون جن ۾ سن وارو علائقو به اچي ٿي ويو. سال 1847ع ۾ جڏھن چارلس نيپيئر ریٽائر ٿيو ته سنڌ کي بمبئي پريزيڊنسيءَ سان ملائي ذيلي صوبي جي حيثيت ڏئي ھڪ ڪمشنر جي ماتحت ڪيو ويو پر ان ڪمشنر جا اختيار عام ڪمشنرن کان گھڻو وڌيڪ ھئا. تن ڏينھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعو (جيڪب آباد) ۽ ٿر ۽ پارڪر جي نالي سان نوان ضلعا ٺاھيا ويا. موجوده سانگھڙ ضلعو ان وقت ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو حصو ھو. اھڙي طرح 19ھين صديءَ جي ختم ٿيڻ وقت سنڌ جا پنج ضلعا ڪراچي، حيدرآباد، ٿر ۽ پارڪر، شڪارپور ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعا ھئا جڏھن ته خيرپور جي الڳ رياست واري حيثيت ھئي. 20 ھين صديءَ جي شروعات ٿيندي ئي سال 1901ع ۾ شڪارپور ضلعي کي ورھائي سکر ۽ لاڙڪاڻي نالي سان ٻه نوان ضلعا وجود ۾ آندا ويا. لاڙڪاڻي ضلعي جون حدون دادو ضلعي تائين پکڙيل ھيون جڏھن ته شڪارپور ضلعي کي سکر ضلعي ۾ شامل ڪري ضلعي ھيڊ ڪوارٽر به سکر ۾ آندو ويو. سال 1912ع ۾ حيدرآباد ضلعي جا ڪي علائقا ۽ ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو سنجھورو ۽ ڪي ٻيا علائقا ڪڍي نوابشاھه جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1931ع ۾ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقن کي لاڙڪاڻي کان الڳ ڪري ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن کي ڪراچي کان ڌار ڪري دادو ضلعي جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1843ع ۾ سنڌ جي جيڪا ايراضي ھئي اُن ۾ سال 1911ع کان 1921ع واري عرصي ۾ ڪجھه گھٽتائي آئي جو 551 چورس ميلن جو سر (سِير) ڪريڪ ۽ کوڙي ڪريڪ وارو علائقو ڪراچي ضلعي کان ڌار ڪري ھندستان جي ڪڇ رياست حوالي ڪيو ويو. سال 1936ع ۾ جڏھن سنڌ بمبئي کان الڳ ٿيو ته ان وقت سنڌ جا اَٺ ضلعا ھئا جن ۾ ڪراچي، ٿر ۽ پارڪر، حيدرآباد، دادو، نوابشاھه، لاڙڪاڻو، سکر ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر شامل ھئا. خيرپور رياست الڳ ھئي. سال 1936ع ۾ الڳ صوبي واري حيثيت بحال ٿيڻ کان سال 1947ع ۾ ننڍي کنڊ جي ورھاڱي تائين سنڌ جي انتظامي يونٽن ۾ ڪي خاص تبديليون ڪونه آيون پر پاڪستان ٺھڻ جي ھڪ سال اندر 23 جولاءِ 1948ع تي 812 چورس ميل جو علائقو ڪراچيءَ واري ضلعي مان ڪپي پاڪستان جي مرڪزي انتظام ھيٺ ملڪ جي گاديءَ لاءِ مخصوص ڪيو ويو ۽ باقي علائقي کي ٺٽي ضلعي جو نالو ڏنو ويو. ڪراچي ساڳي وقت سنڌ جي گاديءَ وارو شھر به ھو. ننڍي کنڊ جي ورھاڱي وقت 3,079 چورس ميل جو علائقو جيڪو رڻ ڪڇ سان مليل ھو، سنڌ کي ملي ويو، پر ڪراچيءَ کي ڇڏي سنڌ جي ضلعن جو انگ وري به 8 ئي رھيو. سال 1953ع ۾ اھو انگ 9 ٿي ويو جڏھن نوابشاھه جا ٻه تعلقا شھدادپور ۽ سنجھورو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ٻه تعلقا سانگھڙ ۽ کپرو ڌار ڪري سانگھڙ نالي سان ضلعو وجود ۾ آندو ويو. سال 1955ع جو سال سنڌ لاءِ چڱو ثابت ڪونه ٿيو جو پاڪستان جي حڪمرانن اوڀر پاڪستان (موجوده بنگلاديش) کي اقتدار کان محروم رکڻ لاءِ اولھه پاڪستان جي سمورن صوبن کي ختم ڪري ھڪ صوبو ٺاھي ڇڏيو. ون يونٽ جو نزلو خيرپور رياست تي به ڪريو جو ان جي الڳ حيثيت کي ختم ڪري ھڪ ضلعي جو درجو ڏنو ويو. ان نئين انتظام ھيٺ سنڌ کي ٻن ڊويزنن ۾ ورھايو ويو. ھڪ ڊويزن ھئي خيرپور جنھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر، سکر، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ خيرپور ضلعا شامل ھئا ۽ ان جو ھيڊڪوارٽر به خيرپور ۾ ھو ۽ ٻي ڊويزن حيدرآباد ھئي، جنھن ۾ دادو، حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ ۽ ٿرپارڪر ضلعا شامل ھئا. ان ساڳي زماني ۾ بلوچستان جي اوستا محمد ۽ جھٽ پٽ تعلقن تي مشتمل نصيرآباد سب ڊويزن جا علائقا سبي ضلعي کان الڳ ڪري اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعي ۾ شامل ڪيو ويو جنھن جو نالو ان کان اڳ مٽائي جيڪب آباد ضلعو رکيو ويو ھو. ھوڏانھن پھرين فبروري 1960ع تي ٺٽي ضلعي جا 37 ڳوٺ ڪڍي ڪراچيءَ ۾ شامل ڪيا ويا ھئا جڏھن ته 26 مارچ 1961ع تي ڪراچيءَ کي به ون يونٽ تحت اولھه پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ سندس گاديءَ واري حيثيت ختم ٿي وئي. ان وقت لسٻيلي ۽ ڪراچيءَ تي مشتمل ڌار ڊويزن ٺاھي وئي. اھڙي طرح سال 1961ع ۾ سنڌ اندر ٽي ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد ۽ خيرپور ھيون. سال 1968ع ۾ سنڌ کي وري نقصان ٿيو جو بين الاقوامي عدالت جي فيصلي ھيٺ رڻ ڪڇ واري سرحد جو نئين سر تعين ٿيو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ڪيترائي علائقا ھندستان کي ڏيڻا پيا. سال 1969ع ۾ ون يونٽ ختم ڪرڻ جو فيصلو ٿيو ۽ سال 1970ع ۾ ان فيصلي تي عمل ڪندي صوبن جي حيثيت بحال ڪئي وئي. ساڳي طرح بلوچستان جي سبي ضلعي جا جيڪب آباد ۾ شامل ڪيل علائقا ۽ لسٻيلو ضلعو واپس ڪيا ويا. ڊويزنن جو تعداد ساڳيو ٽي رھيو. ڪراچي ڊويزن ۾ ھڪ ئي ضلعو ھو جنھن ۾ 91 ڳوٺ ۽ پنج ٻيٽ به شامل ھئا. حيدرآباد ۽ خيرپور ڊويزنن ۾ پنج پنج ضلعا جاري رھيا. اھڙي طرح ان وقت سنڌ ۾ ڪل يارھن ضلعا ھئا. ڀُٽي صاحب جي حڪومت ۾ سال 1975ع ۾ حيدرآباد ۽ ٺٽي ضلعن جا ڪي تعلقا ڪڍي بدين جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته سال 1977ع ۾ سکر ضلعي جا علائقا ڪڍي شڪارپور جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جنھن سان ضلعن جو تعداد وڌي تيرھن ٿي ويو. سال 1972ع ۾ سنڌ اندر ڊويزنل سيٽ اپ ختم ڪيو ويو پر سال 1974ع ۾ وري ان کي بحال ڪيو ويو. بھرحال خيرپور پنھنجي حيثيت وڃائي ويٺي جو سکر کي ڊويزن جو درجو ڏئي خيرپور مان ڊويزنل ھيڊ ڪوارٽر به سکر منتقل ڪيو ويو. ان عرصي ۾ ڪراچي کي ٽن ضلعن اوڀر، اولھه ۽ ڏکڻ ضلعن ۾ ورھايو ويو ھو. سال 1980ع واري ڏھاڪي تائين سنڌ ۾ اھي ٽي ڊويزنون ھيون جن ۾ ضلعن جو تعداد ۽ ورڇ ھن ريت ھئي: • ڪراچي (اوڀر، اولهه ۽ ڏکڻ ضلعا)، • حيدرآباد (حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ، ٿرپارڪر، دادو ۽ بدين) ۽ • سکر (جيڪب آباد، سکر، خيرپور، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ شڪارپور). اھڙي طرح ڪراچيءَ جي ٽن ضلعن کي ملائي ڪل تعداد پندرھن ٿي ويو. انھيءَ ڏھاڪي ۾ اڳتي ھلي گھوٽڪي ضلعو ٺاھيو ويو ۽ ڪراچيءَ ۾ سينٽرل ضلعو ٺاھي شھري ضلعن جو تعداد چار ڪيو ويو. اسيءَ واري ڏھاڪي ۾ ئي اڳتي ھلي ٿرپارڪر ضلعي جا ڪي تعلقا الڳ ڪري عمرڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو. شھيد بينظير ڀٽو جي پھرين حڪومت ۾ سال 1990ع ۾ نوابشاھه ضلعي جا ڪي علائقا ڌار ڪري نوشھرو فيروز نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1993ع ۾ وري ڪراچيءَ ۾ ملير ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد پنج ڪيو ويو. آگسٽ، 2000ع کان لاڳومڪاني ادارن جي ناظمن واري نظام ھيٺ ڪراچيءَ جي ضلعن جي حيثيت ختم ٿي وئي ھئي پر 11 جولاءِ، 2011ع تي جڏھن اھو سرشتو ختم ٿيو ته ڪراچيءَ جا سمورا ضلعا وري بحال ٿي ويا. 13 ڊسمبر، 2004ع تي دادو ضلعي کي ڪٽي ڄامشورو ضلعو ۽ 24 ڊسمبر، 2004ع تي لاڙڪاڻي ضلعي کي ڪٽي قمبر شھدادڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته جُون، 2005ع ۾ ھڪ ئي ڌڪ سان حيدرآباد ضلعي کي ٽُڪر ڪري مٽياري، ٽنڊو الھيار ۽ ٽنڊو محمد خان ضلعا ٺاھي حيدرآباد ۾ سٽي ڊسٽرڪٽ ايم ڪيو ايم جي حوالي ڪيو ويو. ناظمن واري نظام ھيٺ ڪمشنريءَ وارو سرشتو به آگسٽ، 2000ع ۾ ختم ڪيو ويو ھو تنھنڪري سنڌ ۾ ڪابه ڊويزن ڪانه رھي. نيٺ 11 جولاءِ، 2011ع تي پ پ پ حڪومت ان سرشتي کي بحال ڪيو ۽ پنج ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد، سکر ، لاڙڪاڻو ۽ ميرپور خاص (پويون ٻئي ڊويزنون سال 1990ع واري ڏھاڪي ۾ سکر ۽ حيدرآباد ڊويزنن مان ڪجھه ضلع الڳ ڪري ٺاھيون ويون) ڪم ڪرڻ لڳيون. ھاڻي جڏھن پ پ پ حڪومت ٻه نيون ڊويزنون ٺاھيون آھن ۽ ڪراچيءَ ۾ ڪياماڙي ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد ڇه 6 ڪيو ويو آھي ته سنڌ ۾ ڊويزنن جون انگ وڌي ست ٿي ويو آھي جڏھن ته ضلعن جو تعداد 30 ٿي چڪو آھي.<ref>[http://affairnews.com/2014/05/1843-%DA%A9%D8%A7%D9%86-2014-%D9%BD%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%86-29-%D8%B6%D9%84%D8%B9%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%AC%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A/ 1843 کان 2014 ٽن کان 29 ضلعن تائين سنڌ جو انتظامي سفر ! | Affair - افيئر<!-- Bot generated title -->]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==پڻ ڏسندا== == حوالا == {{حوالا}} {{سنڌ جا ضلعا}} {{ڪچو}} [[زمرو:سنڌ جا ضلعا|*]] [[en:List of districts of Pakistan#Sindh]] dqqrarught3t6uhtyzdc2dzf2h0kczs 266915 266914 2024-04-26T06:26:15Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki [[عڪس:Districts_of_Sindh.jpg|thumb|500px|سنڌ جا ضلعا]] [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] ۾ ڪل 30 ضلعا آھن. جن جي فھرست ھيٺ ڏنل آھي. {| width="50%" style="border:1px solid black; text-align:right" bgcolor="#ACE1AF" |- !نمبر شمار ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | ضلعو ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | ايراضي چورس ڪلوميٽر ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي بمطابق 1998ع ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي ڪثافت في چورس ڪلوميٽر !آبادي بمطابق 2017ع |- |1 | [[بدين ضلعو|بدين]] || 6,726 || 1,136,044 || 169 |1,804,958 |- |2 | [[دادو ضلعو|دادو]] || 19,070 || 1,688,811 || 89 |1,550,390 |- |3 | [[گهوٽڪي ضلعو|گھوٽڪي]] || 6,083 || 970,549 || 160 |1,648,708 |- |4 | [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد]] || 5,519 || 2,891,488 || 524 |2,199,928 |- |5 | [[جيڪب آباد ضلعو|جيڪب آباد]] || 5,278 || 1,425,572 || 270 |1,007,009 |- |6 | [[ڄامشورو ضلعو|ڄامشورو]] ||---||---||--- |993,908 |- |7 | [[ڪشمور ضلعو|ڪشمور]] ||---||---||--- |1,090,336 |- |8 | [[خيرپور ضلعو|خيرپور]] || 15,910 || 1,546,587 || 97 |2,405,190 |- |9 | [[لاڙڪاڻو ضلعو|لاڑڪاڻو]] || 7,423 || 1,927,066 || 260 |1,521,786 |- |10 | [[مٽياري ضلعو|مٽياري]] ||---||494,244 |<nowiki>---</nowiki> |770,040 |- |11 | [[ميرپور خاص ضلعو|ميرپورخاص]] || 2,925 || 1,569,030 || 536 |1,504,440 |- |12 | [[نوشهرو فيروز ضلعو|نوشهروفيروز]] || 2,945 || 1,087,571 || 369 |1,612,047 |- |13 | [[بينظير آباد|نوابشاھ]] || 4,502 || 1,071,533 || 238 |1,613,506 |- |14 | [[قمبر-شهدادڪوٽ ضلعو|قمبر-شهدادڪوٽ]] ||---||924,294 |<nowiki>--- </nowiki> |1,338,035 |- |15 | [[سانگهڙ ضلعو|سانگھڙ]] || 10,728 || 1,453,028 || 135 |2,049,873 |- |16 | [[شڪارپور ضلعو|شڪارپور]] || 2,512 || 880,438 || 350 |1,233,760 |- |17 | [[سکر ضلعو|سکر]] || 5,165 || 908,373 || 176 |1,488,372 |- |18 | [[ٽنڊو الهيار ضلعو|ٽنڊو الھيار]] ||---||493,526 |<nowiki>--- </nowiki> |838,527 |- |19 | [[ٽنڊو محمد خان ضلعو|ٽنڊومحمد خان]] ||---||438,624 |<nowiki>---</nowiki> |677,098 |- |20 | [[ٿرپارڪر ضلعو|ٿرپارڪر]] || 19,638 || 914,291 || 47 |1,647,036 |- |21 | [[ٺٽو ضلعو|ٺٽو]] || 17,355 || 1,113,194 || 64 |982,138 |- |22 |سجاول | | | |779,062 |- |23 | [[عمرڪوٽ ضلعو|عمرڪوٽ]] ||---||---||--- |1,073,469 |- |24 |ڪراچي اوڀر | | | |2,875,315 |- |25 |ڪراچي ڏکڻ | | | |1,769,230 |- |26 |ڪراچي سنٽرل | | | |2,971,626 |- |27 |ڪراچي ملير | | | |2,008,901 |- |28 |ڪراچي ڪورنگي | | | |2,577,556 |- |29 |ڪراچي اولھ | | | |2,077,228 |- |30 |ڪیاماڙي | | | |1,829,837 |- ! ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | صوبو سنڌ ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 135,306 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 30,439,893 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 225 !47,854,510 |} <ref name=":0">{{Cite web|title=حتمی نتائج (مردم شماری-2017) - سندھ|url=https://www.pbs.gov/|url-status=dead|website=pbs.gov.pk|publisher=پاکستان بیورو آف سٹیٹسٹکس|access-date=2023-06-25|archive-date=2013-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20130712010501/http://www.pbs.gov/}}</ref>آبادی (2017)<ref name=":0" /> === '''سنڌ ۾ ضلعن جي تاريخ''' === سال 1843ع ۾ جڏھن سر چارلس نيپيئر ميرن کي شڪست ڏئي سنڌ تي قبضو ڪيو ته ھن 57,532 چورس ميلن جي ايراضيءَ واري ھن ملڪ کي ٽن انتظامي حصن ۾ ورھائي ڇڏيو. ھن ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور تي ٻڌل ٽي ڪليڪٽوريٽ ٺاھيون. شڪارپور ڪليڪٽوريٽ ۾ موجوده سکر، جيڪب آباد، قمبر، شھداد ڪوٽ، ڪشمور ۽ گھوٽڪي ضلعن جا سمورا علائقا ۽ دادو ضلعي جا ڪجھه علائقا جھڙوڪ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقا شامل ھئا. حيدرآباد ڪليڪٽوريٽ ۾ نوابشاھه (نوشھري ضلعي سميت)، حيدرآباد ۽ ٿرپارڪر جا سمورا علائقا شامل ھئا. ڪراچي ڪليڪٽوريٽ جون حدون ٺٽي ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن تائين پکڙيل ھيون جن ۾ سن وارو علائقو به اچي ٿي ويو. سال 1847ع ۾ جڏھن چارلس نيپيئر ریٽائر ٿيو ته سنڌ کي بمبئي پريزيڊنسيءَ سان ملائي ذيلي صوبي جي حيثيت ڏئي ھڪ ڪمشنر جي ماتحت ڪيو ويو پر ان ڪمشنر جا اختيار عام ڪمشنرن کان گھڻو وڌيڪ ھئا. تن ڏينھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعو (جيڪب آباد) ۽ ٿر ۽ پارڪر جي نالي سان نوان ضلعا ٺاھيا ويا. موجوده سانگھڙ ضلعو ان وقت ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو حصو ھو. اھڙي طرح 19ھين صديءَ جي ختم ٿيڻ وقت سنڌ جا پنج ضلعا ڪراچي، حيدرآباد، ٿر ۽ پارڪر، شڪارپور ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعا ھئا جڏھن ته خيرپور جي الڳ رياست واري حيثيت ھئي. 20 ھين صديءَ جي شروعات ٿيندي ئي سال 1901ع ۾ شڪارپور ضلعي کي ورھائي سکر ۽ لاڙڪاڻي نالي سان ٻه نوان ضلعا وجود ۾ آندا ويا. لاڙڪاڻي ضلعي جون حدون دادو ضلعي تائين پکڙيل ھيون جڏھن ته شڪارپور ضلعي کي سکر ضلعي ۾ شامل ڪري ضلعي ھيڊ ڪوارٽر به سکر ۾ آندو ويو. سال 1912ع ۾ حيدرآباد ضلعي جا ڪي علائقا ۽ ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو سنجھورو ۽ ڪي ٻيا علائقا ڪڍي نوابشاھه جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1931ع ۾ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقن کي لاڙڪاڻي کان الڳ ڪري ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن کي ڪراچي کان ڌار ڪري دادو ضلعي جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1843ع ۾ سنڌ جي جيڪا ايراضي ھئي اُن ۾ سال 1911ع کان 1921ع واري عرصي ۾ ڪجھه گھٽتائي آئي جو 551 چورس ميلن جو سر (سِير) ڪريڪ ۽ کوڙي ڪريڪ وارو علائقو ڪراچي ضلعي کان ڌار ڪري ھندستان جي ڪڇ رياست حوالي ڪيو ويو. سال 1936ع ۾ جڏھن سنڌ بمبئي کان الڳ ٿيو ته ان وقت سنڌ جا اَٺ ضلعا ھئا جن ۾ ڪراچي، ٿر ۽ پارڪر، حيدرآباد، دادو، نوابشاھه، لاڙڪاڻو، سکر ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر شامل ھئا. خيرپور رياست الڳ ھئي. سال 1936ع ۾ الڳ صوبي واري حيثيت بحال ٿيڻ کان سال 1947ع ۾ ننڍي کنڊ جي ورھاڱي تائين سنڌ جي انتظامي يونٽن ۾ ڪي خاص تبديليون ڪونه آيون پر پاڪستان ٺھڻ جي ھڪ سال اندر 23 جولاءِ 1948ع تي 812 چورس ميل جو علائقو ڪراچيءَ واري ضلعي مان ڪپي پاڪستان جي مرڪزي انتظام ھيٺ ملڪ جي گاديءَ لاءِ مخصوص ڪيو ويو ۽ باقي علائقي کي ٺٽي ضلعي جو نالو ڏنو ويو. ڪراچي ساڳي وقت سنڌ جي گاديءَ وارو شھر به ھو. ننڍي کنڊ جي ورھاڱي وقت 3,079 چورس ميل جو علائقو جيڪو رڻ ڪڇ سان مليل ھو، سنڌ کي ملي ويو، پر ڪراچيءَ کي ڇڏي سنڌ جي ضلعن جو انگ وري به 8 ئي رھيو. سال 1953ع ۾ اھو انگ 9 ٿي ويو جڏھن نوابشاھه جا ٻه تعلقا شھدادپور ۽ سنجھورو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ٻه تعلقا سانگھڙ ۽ کپرو ڌار ڪري سانگھڙ نالي سان ضلعو وجود ۾ آندو ويو. سال 1955ع جو سال سنڌ لاءِ چڱو ثابت ڪونه ٿيو جو پاڪستان جي حڪمرانن اوڀر پاڪستان (موجوده بنگلاديش) کي اقتدار کان محروم رکڻ لاءِ اولھه پاڪستان جي سمورن صوبن کي ختم ڪري ھڪ صوبو ٺاھي ڇڏيو. ون يونٽ جو نزلو خيرپور رياست تي به ڪريو جو ان جي الڳ حيثيت کي ختم ڪري ھڪ ضلعي جو درجو ڏنو ويو. ان نئين انتظام ھيٺ سنڌ کي ٻن ڊويزنن ۾ ورھايو ويو. ھڪ ڊويزن ھئي خيرپور جنھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر، سکر، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ خيرپور ضلعا شامل ھئا ۽ ان جو ھيڊڪوارٽر به خيرپور ۾ ھو ۽ ٻي ڊويزن حيدرآباد ھئي، جنھن ۾ دادو، حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ ۽ ٿرپارڪر ضلعا شامل ھئا. ان ساڳي زماني ۾ بلوچستان جي اوستا محمد ۽ جھٽ پٽ تعلقن تي مشتمل نصيرآباد سب ڊويزن جا علائقا سبي ضلعي کان الڳ ڪري اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعي ۾ شامل ڪيو ويو جنھن جو نالو ان کان اڳ مٽائي جيڪب آباد ضلعو رکيو ويو ھو. ھوڏانھن پھرين فبروري 1960ع تي ٺٽي ضلعي جا 37 ڳوٺ ڪڍي ڪراچيءَ ۾ شامل ڪيا ويا ھئا جڏھن ته 26 مارچ 1961ع تي ڪراچيءَ کي به ون يونٽ تحت اولھه پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ سندس گاديءَ واري حيثيت ختم ٿي وئي. ان وقت لسٻيلي ۽ ڪراچيءَ تي مشتمل ڌار ڊويزن ٺاھي وئي. اھڙي طرح سال 1961ع ۾ سنڌ اندر ٽي ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد ۽ خيرپور ھيون. سال 1968ع ۾ سنڌ کي وري نقصان ٿيو جو بين الاقوامي عدالت جي فيصلي ھيٺ رڻ ڪڇ واري سرحد جو نئين سر تعين ٿيو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ڪيترائي علائقا ھندستان کي ڏيڻا پيا. سال 1969ع ۾ ون يونٽ ختم ڪرڻ جو فيصلو ٿيو ۽ سال 1970ع ۾ ان فيصلي تي عمل ڪندي صوبن جي حيثيت بحال ڪئي وئي. ساڳي طرح بلوچستان جي سبي ضلعي جا جيڪب آباد ۾ شامل ڪيل علائقا ۽ لسٻيلو ضلعو واپس ڪيا ويا. ڊويزنن جو تعداد ساڳيو ٽي رھيو. ڪراچي ڊويزن ۾ ھڪ ئي ضلعو ھو جنھن ۾ 91 ڳوٺ ۽ پنج ٻيٽ به شامل ھئا. حيدرآباد ۽ خيرپور ڊويزنن ۾ پنج پنج ضلعا جاري رھيا. اھڙي طرح ان وقت سنڌ ۾ ڪل يارھن ضلعا ھئا. ڀُٽي صاحب جي حڪومت ۾ سال 1975ع ۾ حيدرآباد ۽ ٺٽي ضلعن جا ڪي تعلقا ڪڍي بدين جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته سال 1977ع ۾ سکر ضلعي جا علائقا ڪڍي شڪارپور جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جنھن سان ضلعن جو تعداد وڌي تيرھن ٿي ويو. سال 1972ع ۾ سنڌ اندر ڊويزنل سيٽ اپ ختم ڪيو ويو پر سال 1974ع ۾ وري ان کي بحال ڪيو ويو. بھرحال خيرپور پنھنجي حيثيت وڃائي ويٺي جو سکر کي ڊويزن جو درجو ڏئي خيرپور مان ڊويزنل ھيڊ ڪوارٽر به سکر منتقل ڪيو ويو. ان عرصي ۾ ڪراچي کي ٽن ضلعن اوڀر، اولھه ۽ ڏکڻ ضلعن ۾ ورھايو ويو ھو. سال 1980ع واري ڏھاڪي تائين سنڌ ۾ اھي ٽي ڊويزنون ھيون جن ۾ ضلعن جو تعداد ۽ ورڇ ھن ريت ھئي: • ڪراچي (اوڀر، اولهه ۽ ڏکڻ ضلعا)، • حيدرآباد (حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ، ٿرپارڪر، دادو ۽ بدين) ۽ • سکر (جيڪب آباد، سکر، خيرپور، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ شڪارپور). اھڙي طرح ڪراچيءَ جي ٽن ضلعن کي ملائي ڪل تعداد پندرھن ٿي ويو. انھيءَ ڏھاڪي ۾ اڳتي ھلي گھوٽڪي ضلعو ٺاھيو ويو ۽ ڪراچيءَ ۾ سينٽرل ضلعو ٺاھي شھري ضلعن جو تعداد چار ڪيو ويو. اسيءَ واري ڏھاڪي ۾ ئي اڳتي ھلي ٿرپارڪر ضلعي جا ڪي تعلقا الڳ ڪري عمرڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو. شھيد بينظير ڀٽو جي پھرين حڪومت ۾ سال 1990ع ۾ نوابشاھه ضلعي جا ڪي علائقا ڌار ڪري نوشھرو فيروز نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1993ع ۾ وري ڪراچيءَ ۾ ملير ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد پنج ڪيو ويو. آگسٽ، 2000ع کان لاڳومڪاني ادارن جي ناظمن واري نظام ھيٺ ڪراچيءَ جي ضلعن جي حيثيت ختم ٿي وئي ھئي پر 11 جولاءِ، 2011ع تي جڏھن اھو سرشتو ختم ٿيو ته ڪراچيءَ جا سمورا ضلعا وري بحال ٿي ويا. 13 ڊسمبر، 2004ع تي دادو ضلعي کي ڪٽي ڄامشورو ضلعو ۽ 24 ڊسمبر، 2004ع تي لاڙڪاڻي ضلعي کي ڪٽي قمبر شھدادڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته جُون، 2005ع ۾ ھڪ ئي ڌڪ سان حيدرآباد ضلعي کي ٽُڪر ڪري مٽياري، ٽنڊو الھيار ۽ ٽنڊو محمد خان ضلعا ٺاھي حيدرآباد ۾ سٽي ڊسٽرڪٽ ايم ڪيو ايم جي حوالي ڪيو ويو. ناظمن واري نظام ھيٺ ڪمشنريءَ وارو سرشتو به آگسٽ، 2000ع ۾ ختم ڪيو ويو ھو تنھنڪري سنڌ ۾ ڪابه ڊويزن ڪانه رھي. نيٺ 11 جولاءِ، 2011ع تي پ پ پ حڪومت ان سرشتي کي بحال ڪيو ۽ پنج ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد، سکر ، لاڙڪاڻو ۽ ميرپور خاص (پويون ٻئي ڊويزنون سال 1990ع واري ڏھاڪي ۾ سکر ۽ حيدرآباد ڊويزنن مان ڪجھه ضلع الڳ ڪري ٺاھيون ويون) ڪم ڪرڻ لڳيون. ھاڻي جڏھن پ پ پ حڪومت ٻه نيون ڊويزنون ٺاھيون آھن ۽ ڪراچيءَ ۾ ڪياماڙي ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد ڇه 6 ڪيو ويو آھي ته سنڌ ۾ ڊويزنن جون انگ وڌي ست ٿي ويو آھي جڏھن ته ضلعن جو تعداد 30 ٿي چڪو آھي.<ref>[http://affairnews.com/2014/05/1843-%DA%A9%D8%A7%D9%86-2014-%D9%BD%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%86-29-%D8%B6%D9%84%D8%B9%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%AC%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A/ 1843 کان 2014 ٽن کان 29 ضلعن تائين سنڌ جو انتظامي سفر ! | Affair - افيئر<!-- Bot generated title -->]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==پڻ ڏسندا== == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ جا ضلعا]] [[زمرو:پاڪستان جا ضلعا]] 4rx7naus098tiq5jum7i5w039lv46nd 266918 266915 2024-04-26T06:33:23Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki [[عڪس:Districts_of_Sindh.jpg|thumb|500px|سنڌ جا ضلعا]] [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] ۾ ڪل 30 ضلعا آھن. جن جي فھرست ھيٺ ڏنل آھي. {| width="50%" style="border:1px solid black; text-align:right" bgcolor="#ACE1AF" |- !نمبر شمار ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | ضلعو ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | ايراضي چورس ڪلوميٽر ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي بمطابق 1998ع ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | آبادي ڪثافت في چورس ڪلوميٽر !آبادي بمطابق 2017ع |- |1 | [[بدين ضلعو|بدين]] || 6,726 || 1,136,044 || 169 |1,804,958 |- |2 | [[دادو ضلعو|دادو]] || 19,070 || 1,688,811 || 89 |1,550,390 |- |3 | [[گهوٽڪي ضلعو|گھوٽڪي]] || 6,083 || 970,549 || 160 |1,648,708 |- |4 | [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد]] || 5,519 || 2,891,488 || 524 |2,199,928 |- |5 | [[جيڪب آباد ضلعو|جيڪب آباد]] || 5,278 || 1,425,572 || 270 |1,007,009 |- |6 | [[ڄامشورو ضلعو|ڄامشورو]] ||---||---||--- |993,908 |- |7 | [[ڪشمور ضلعو|ڪشمور]] ||---||---||--- |1,090,336 |- |8 | [[خيرپور ضلعو|خيرپور]] || 15,910 || 1,546,587 || 97 |2,405,190 |- |9 | [[لاڙڪاڻو ضلعو|لاڑڪاڻو]] || 7,423 || 1,927,066 || 260 |1,521,786 |- |10 | [[مٽياري ضلعو|مٽياري]] ||---||494,244 |<nowiki>---</nowiki> |770,040 |- |11 | [[ميرپور خاص ضلعو|ميرپورخاص]] || 2,925 || 1,569,030 || 536 |1,504,440 |- |12 | [[نوشهرو فيروز ضلعو|نوشهروفيروز]] || 2,945 || 1,087,571 || 369 |1,612,047 |- |13 | [[بينظير آباد|نوابشاھ]] || 4,502 || 1,071,533 || 238 |1,613,506 |- |14 | [[قمبر-شهدادڪوٽ ضلعو|قمبر-شهدادڪوٽ]] ||---||924,294 |<nowiki>--- </nowiki> |1,338,035 |- |15 | [[سانگهڙ ضلعو|سانگھڙ]] || 10,728 || 1,453,028 || 135 |2,049,873 |- |16 | [[شڪارپور ضلعو|شڪارپور]] || 2,512 || 880,438 || 350 |1,233,760 |- |17 | [[سکر ضلعو|سکر]] || 5,165 || 908,373 || 176 |1,488,372 |- |18 | [[ٽنڊو الهيار ضلعو|ٽنڊو الھيار]] ||---||493,526 |<nowiki>--- </nowiki> |838,527 |- |19 | [[ٽنڊو محمد خان ضلعو|ٽنڊومحمد خان]] ||---||438,624 |<nowiki>---</nowiki> |677,098 |- |20 | [[ٿرپارڪر ضلعو|ٿرپارڪر]] || 19,638 || 914,291 || 47 |1,647,036 |- |21 | [[ٺٽو ضلعو|ٺٽو]] || 17,355 || 1,113,194 || 64 |982,138 |- |22 |سجاول | | | |779,062 |- |23 | [[عمرڪوٽ ضلعو|عمرڪوٽ]] ||---||---||--- |1,073,469 |- |24 |ڪراچي اوڀر | | | |2,875,315 |- |25 |ڪراچي ڏکڻ | | | |1,769,230 |- |26 |ڪراچي سنٽرل | | | |2,971,626 |- |27 |ڪراچي ملير | | | |2,008,901 |- |28 |ڪراچي ڪورنگي | | | |2,577,556 |- |29 |ڪراچي اولھ | | | |2,077,228 |- |30 |ڪیاماڙي | | | |1,829,837 |- ! ! bgcolor="#F0E68C" width="20%" | صوبو سنڌ ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 135,306 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 30,439,893 ! bgcolor="#F0E68C" width="10%" | 225 !47,854,510 |} <ref name=":0">{{Cite web|title=حتمی نتائج (مردم شماری-2017) - سندھ|url=https://www.pbs.gov/|url-status=dead|website=pbs.gov.pk|publisher=پاکستان بیورو آف سٹیٹسٹکس|access-date=2023-06-25|archive-date=2013-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20130712010501/http://www.pbs.gov/}}</ref>آبادی (2017)<ref name=":0" /> === '''سنڌ ۾ ضلعن جي تاريخ''' === سال 1843ع ۾ جڏھن سر چارلس نيپيئر ميرن کي شڪست ڏئي سنڌ تي قبضو ڪيو ته ھن 57,532 چورس ميلن جي ايراضيءَ واري ھن ملڪ کي ٽن انتظامي حصن ۾ ورھائي ڇڏيو. ھن ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور تي ٻڌل ٽي ڪليڪٽوريٽ ٺاھيون. شڪارپور ڪليڪٽوريٽ ۾ موجوده سکر، جيڪب آباد، قمبر، شھداد ڪوٽ، ڪشمور ۽ گھوٽڪي ضلعن جا سمورا علائقا ۽ دادو ضلعي جا ڪجھه علائقا جھڙوڪ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقا شامل ھئا. حيدرآباد ڪليڪٽوريٽ ۾ نوابشاھه (نوشھري ضلعي سميت)، حيدرآباد ۽ ٿرپارڪر جا سمورا علائقا شامل ھئا. ڪراچي ڪليڪٽوريٽ جون حدون ٺٽي ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن تائين پکڙيل ھيون جن ۾ سن وارو علائقو به اچي ٿي ويو. سال 1847ع ۾ جڏھن چارلس نيپيئر ریٽائر ٿيو ته سنڌ کي بمبئي پريزيڊنسيءَ سان ملائي ذيلي صوبي جي حيثيت ڏئي ھڪ ڪمشنر جي ماتحت ڪيو ويو پر ان ڪمشنر جا اختيار عام ڪمشنرن کان گھڻو وڌيڪ ھئا. تن ڏينھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعو (جيڪب آباد) ۽ ٿر ۽ پارڪر جي نالي سان نوان ضلعا ٺاھيا ويا. موجوده سانگھڙ ضلعو ان وقت ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو حصو ھو. اھڙي طرح 19ھين صديءَ جي ختم ٿيڻ وقت سنڌ جا پنج ضلعا ڪراچي، حيدرآباد، ٿر ۽ پارڪر، شڪارپور ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعا ھئا جڏھن ته خيرپور جي الڳ رياست واري حيثيت ھئي. 20 ھين صديءَ جي شروعات ٿيندي ئي سال 1901ع ۾ شڪارپور ضلعي کي ورھائي سکر ۽ لاڙڪاڻي نالي سان ٻه نوان ضلعا وجود ۾ آندا ويا. لاڙڪاڻي ضلعي جون حدون دادو ضلعي تائين پکڙيل ھيون جڏھن ته شڪارپور ضلعي کي سکر ضلعي ۾ شامل ڪري ضلعي ھيڊ ڪوارٽر به سکر ۾ آندو ويو. سال 1912ع ۾ حيدرآباد ضلعي جا ڪي علائقا ۽ ٿر ۽ پارڪر ضلعي جو سنجھورو ۽ ڪي ٻيا علائقا ڪڍي نوابشاھه جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1931ع ۾ ڪڪڙ، ميھڙ، دادو، جوھي ۽ سيوھڻ تعلقن کي لاڙڪاڻي کان الڳ ڪري ۽ محال ڪوھستان ۽ ڪوٽڙي تعلقن کي ڪراچي کان ڌار ڪري دادو ضلعي جي نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1843ع ۾ سنڌ جي جيڪا ايراضي ھئي اُن ۾ سال 1911ع کان 1921ع واري عرصي ۾ ڪجھه گھٽتائي آئي جو 551 چورس ميلن جو سر (سِير) ڪريڪ ۽ کوڙي ڪريڪ وارو علائقو ڪراچي ضلعي کان ڌار ڪري ھندستان جي ڪڇ رياست حوالي ڪيو ويو. سال 1936ع ۾ جڏھن سنڌ بمبئي کان الڳ ٿيو ته ان وقت سنڌ جا اَٺ ضلعا ھئا جن ۾ ڪراچي، ٿر ۽ پارڪر، حيدرآباد، دادو، نوابشاھه، لاڙڪاڻو، سکر ۽ اپر سنڌ فرنٽيئر شامل ھئا. خيرپور رياست الڳ ھئي. سال 1936ع ۾ الڳ صوبي واري حيثيت بحال ٿيڻ کان سال 1947ع ۾ ننڍي کنڊ جي ورھاڱي تائين سنڌ جي انتظامي يونٽن ۾ ڪي خاص تبديليون ڪونه آيون پر پاڪستان ٺھڻ جي ھڪ سال اندر 23 جولاءِ 1948ع تي 812 چورس ميل جو علائقو ڪراچيءَ واري ضلعي مان ڪپي پاڪستان جي مرڪزي انتظام ھيٺ ملڪ جي گاديءَ لاءِ مخصوص ڪيو ويو ۽ باقي علائقي کي ٺٽي ضلعي جو نالو ڏنو ويو. ڪراچي ساڳي وقت سنڌ جي گاديءَ وارو شھر به ھو. ننڍي کنڊ جي ورھاڱي وقت 3,079 چورس ميل جو علائقو جيڪو رڻ ڪڇ سان مليل ھو، سنڌ کي ملي ويو، پر ڪراچيءَ کي ڇڏي سنڌ جي ضلعن جو انگ وري به 8 ئي رھيو. سال 1953ع ۾ اھو انگ 9 ٿي ويو جڏھن نوابشاھه جا ٻه تعلقا شھدادپور ۽ سنجھورو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ٻه تعلقا سانگھڙ ۽ کپرو ڌار ڪري سانگھڙ نالي سان ضلعو وجود ۾ آندو ويو. سال 1955ع جو سال سنڌ لاءِ چڱو ثابت ڪونه ٿيو جو پاڪستان جي حڪمرانن اوڀر پاڪستان (موجوده بنگلاديش) کي اقتدار کان محروم رکڻ لاءِ اولھه پاڪستان جي سمورن صوبن کي ختم ڪري ھڪ صوبو ٺاھي ڇڏيو. ون يونٽ جو نزلو خيرپور رياست تي به ڪريو جو ان جي الڳ حيثيت کي ختم ڪري ھڪ ضلعي جو درجو ڏنو ويو. ان نئين انتظام ھيٺ سنڌ کي ٻن ڊويزنن ۾ ورھايو ويو. ھڪ ڊويزن ھئي خيرپور جنھن ۾ اپر سنڌ فرنٽيئر، سکر، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ خيرپور ضلعا شامل ھئا ۽ ان جو ھيڊڪوارٽر به خيرپور ۾ ھو ۽ ٻي ڊويزن حيدرآباد ھئي، جنھن ۾ دادو، حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ ۽ ٿرپارڪر ضلعا شامل ھئا. ان ساڳي زماني ۾ بلوچستان جي اوستا محمد ۽ جھٽ پٽ تعلقن تي مشتمل نصيرآباد سب ڊويزن جا علائقا سبي ضلعي کان الڳ ڪري اپر سنڌ فرنٽيئر ضلعي ۾ شامل ڪيو ويو جنھن جو نالو ان کان اڳ مٽائي جيڪب آباد ضلعو رکيو ويو ھو. ھوڏانھن پھرين فبروري 1960ع تي ٺٽي ضلعي جا 37 ڳوٺ ڪڍي ڪراچيءَ ۾ شامل ڪيا ويا ھئا جڏھن ته 26 مارچ 1961ع تي ڪراچيءَ کي به ون يونٽ تحت اولھه پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو ۽ سندس گاديءَ واري حيثيت ختم ٿي وئي. ان وقت لسٻيلي ۽ ڪراچيءَ تي مشتمل ڌار ڊويزن ٺاھي وئي. اھڙي طرح سال 1961ع ۾ سنڌ اندر ٽي ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد ۽ خيرپور ھيون. سال 1968ع ۾ سنڌ کي وري نقصان ٿيو جو بين الاقوامي عدالت جي فيصلي ھيٺ رڻ ڪڇ واري سرحد جو نئين سر تعين ٿيو ۽ ٿرپارڪر ضلعي جا ڪيترائي علائقا ھندستان کي ڏيڻا پيا. سال 1969ع ۾ ون يونٽ ختم ڪرڻ جو فيصلو ٿيو ۽ سال 1970ع ۾ ان فيصلي تي عمل ڪندي صوبن جي حيثيت بحال ڪئي وئي. ساڳي طرح بلوچستان جي سبي ضلعي جا جيڪب آباد ۾ شامل ڪيل علائقا ۽ لسٻيلو ضلعو واپس ڪيا ويا. ڊويزنن جو تعداد ساڳيو ٽي رھيو. ڪراچي ڊويزن ۾ ھڪ ئي ضلعو ھو جنھن ۾ 91 ڳوٺ ۽ پنج ٻيٽ به شامل ھئا. حيدرآباد ۽ خيرپور ڊويزنن ۾ پنج پنج ضلعا جاري رھيا. اھڙي طرح ان وقت سنڌ ۾ ڪل يارھن ضلعا ھئا. ڀُٽي صاحب جي حڪومت ۾ سال 1975ع ۾ حيدرآباد ۽ ٺٽي ضلعن جا ڪي تعلقا ڪڍي بدين جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته سال 1977ع ۾ سکر ضلعي جا علائقا ڪڍي شڪارپور جو نئون ضلعو ٺاھيو ويو جنھن سان ضلعن جو تعداد وڌي تيرھن ٿي ويو. سال 1972ع ۾ سنڌ اندر ڊويزنل سيٽ اپ ختم ڪيو ويو پر سال 1974ع ۾ وري ان کي بحال ڪيو ويو. بھرحال خيرپور پنھنجي حيثيت وڃائي ويٺي جو سکر کي ڊويزن جو درجو ڏئي خيرپور مان ڊويزنل ھيڊ ڪوارٽر به سکر منتقل ڪيو ويو. ان عرصي ۾ ڪراچي کي ٽن ضلعن اوڀر، اولھه ۽ ڏکڻ ضلعن ۾ ورھايو ويو ھو. سال 1980ع واري ڏھاڪي تائين سنڌ ۾ اھي ٽي ڊويزنون ھيون جن ۾ ضلعن جو تعداد ۽ ورڇ ھن ريت ھئي: • ڪراچي (اوڀر، اولهه ۽ ڏکڻ ضلعا)، • حيدرآباد (حيدرآباد، ٺٽو، سانگھڙ، ٿرپارڪر، دادو ۽ بدين) ۽ • سکر (جيڪب آباد، سکر، خيرپور، لاڙڪاڻو، نوابشاھه ۽ شڪارپور). اھڙي طرح ڪراچيءَ جي ٽن ضلعن کي ملائي ڪل تعداد پندرھن ٿي ويو. انھيءَ ڏھاڪي ۾ اڳتي ھلي گھوٽڪي ضلعو ٺاھيو ويو ۽ ڪراچيءَ ۾ سينٽرل ضلعو ٺاھي شھري ضلعن جو تعداد چار ڪيو ويو. اسيءَ واري ڏھاڪي ۾ ئي اڳتي ھلي ٿرپارڪر ضلعي جا ڪي تعلقا الڳ ڪري عمرڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو. شھيد بينظير ڀٽو جي پھرين حڪومت ۾ سال 1990ع ۾ نوابشاھه ضلعي جا ڪي علائقا ڌار ڪري نوشھرو فيروز نالي سان نئون ضلعو قائم ڪيو ويو. سال 1993ع ۾ وري ڪراچيءَ ۾ ملير ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد پنج ڪيو ويو. آگسٽ، 2000ع کان لاڳومڪاني ادارن جي ناظمن واري نظام ھيٺ ڪراچيءَ جي ضلعن جي حيثيت ختم ٿي وئي ھئي پر 11 جولاءِ، 2011ع تي جڏھن اھو سرشتو ختم ٿيو ته ڪراچيءَ جا سمورا ضلعا وري بحال ٿي ويا. 13 ڊسمبر، 2004ع تي دادو ضلعي کي ڪٽي ڄامشورو ضلعو ۽ 24 ڊسمبر، 2004ع تي لاڙڪاڻي ضلعي کي ڪٽي قمبر شھدادڪوٽ ضلعو ٺاھيو ويو جڏھن ته جُون، 2005ع ۾ ھڪ ئي ڌڪ سان حيدرآباد ضلعي کي ٽُڪر ڪري مٽياري، ٽنڊو الھيار ۽ ٽنڊو محمد خان ضلعا ٺاھي حيدرآباد ۾ سٽي ڊسٽرڪٽ ايم ڪيو ايم جي حوالي ڪيو ويو. ناظمن واري نظام ھيٺ ڪمشنريءَ وارو سرشتو به آگسٽ، 2000ع ۾ ختم ڪيو ويو ھو تنھنڪري سنڌ ۾ ڪابه ڊويزن ڪانه رھي. نيٺ 11 جولاءِ، 2011ع تي پ پ پ حڪومت ان سرشتي کي بحال ڪيو ۽ پنج ڊويزنون ڪراچي، حيدرآباد، سکر ، لاڙڪاڻو ۽ ميرپور خاص (پويون ٻئي ڊويزنون سال 1990ع واري ڏھاڪي ۾ سکر ۽ حيدرآباد ڊويزنن مان ڪجھه ضلع الڳ ڪري ٺاھيون ويون) ڪم ڪرڻ لڳيون. ھاڻي جڏھن پ پ پ حڪومت ٻه نيون ڊويزنون ٺاھيون آھن ۽ ڪراچيءَ ۾ ڪياماڙي ضلعو ٺاھي ڪراچيءَ جي ضلعن جو تعداد ڇه 6 ڪيو ويو آھي ته سنڌ ۾ ڊويزنن جون انگ وڌي ست ٿي ويو آھي جڏھن ته ضلعن جو تعداد 30 ٿي چڪو آھي.<ref>[http://affairnews.com/2014/05/1843-%DA%A9%D8%A7%D9%86-2014-%D9%BD%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%86-29-%D8%B6%D9%84%D8%B9%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D8%B3%D9%86%DA%8C-%D8%AC%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A/ 1843 کان 2014 ٽن کان 29 ضلعن تائين سنڌ جو انتظامي سفر ! | Affair - افيئر<!-- Bot generated title -->]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==پڻ ڏسندا== == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ جا ضلعا]] [[زمرو:پاڪستان جا ضلعا]] [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] [[زمرو:پاڪستان جي مقامي حڪومت]] [[زمرو:پاڪستان جي انتظامي ورهاست]] 0l64wgpsa37obtifxa1xiw7hudokn30 14 9573 266916 261575 2024-04-26T06:28:30Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki هِن زمري ۾ پاڪستان جا ضلعا شامل آهن (پر شهر شامل نه آهن). [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] [[زمرو:پاڪستان جي مقامي حڪومت]] [[زمرو:پاڪستان جي انتظامي ورهاست]] [[زمرو:پاڪستان]] 8lyxg36p638etf67adf3vudxii9hib0 0 9595 266898 256527 2024-04-25T21:14:41Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = قمبر شهدادڪوٽ | official_name = | native_name = | native_name_lang = ur | settlement_type = ضلعو | image_skyline =Qamber_Shahdadkot_District.jpg | imagesize = 200px | image_alt = | image_caption = قمبر شھدادڪوٽ ضلعي جا تعلقا | image_map = | map_caption = | pushpin_map = Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 200 | pushpin_map_caption = سنڌ ۾ مقام | coordinates = {{coord|27|22|42.4|N|67|55|20.5|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جي انتظامي ورھاست| صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جون ڊويزنون|ڊويزن]] | subdivision_name2 =[[ لاڙڪاڻو ڊويزن]] | established_title = تعلقا | established_date = 7 *1 [[شهدادڪوٽ تعلقو]] *2 [[قنبر علي خان تعلقو|قمبر تعلقو]] *3 [[وارھ تعلقو|وارهه تعلقو]] *4 [[نصيرآباد تعلقو]] *5 [[قبو سعيد خان تعلقو]] *6 [[سجاول جوڻيجو تعلقو]] *7 [[ميرو خان تعلقو]] | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 5599 | population_total = <ref name =" سٽي پاپوليشن" > -https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=824 </ref>1341022 | population_footnotes = | population_as_of = 2017 | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت ]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = }} '''قمبر شهدادڪوٽ ضلعو''' {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Kamber Shahdadkot District '''}}[[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي لاڙڪاڻي ڊويزن جو ھڪ ضلعو جنھن جو صدر مقام قمبر شھر آھي. ھن ضلعي جون حدون لاڙڪاڻو ضلعو، جيڪب آباد ضلعو ۽ دادو ضلعو ۽ بلوچستان صوبي سان ملن ٿيون. ھي ضلعو پھرين لاڙڪاڻي ضلعي جو حصو ھيو. ھي ضلعو سنڌ جو سماجي ۽ معاشي طور تي ھڪ پوئتي پيل بُک ۽ اَفلاس وارو ضلعو آهي، جتي صاف پاڻي، تعليم ۽ صحت جي سھولتن سميت زندگي جي ھر بُنيادي سھولت جي وڏي کوٽ آهي<ref name =" پي آر سي ايس" > http://www.prcsindh.org.pk/?page_id=1229- </ref>. ==تاريخ== 1843ع م جڏھن ايسٽ انڊيا ڪمپنيءَ جي سرڪار سنڌ تي قبضو ڪيو تہ ان وقت خيرپور ميرس الڳ رياست ھئي ۽ باقي سنڌ کي ڪمپني سرڪار ٽن ضلعن م ورھايو جن م ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور شامل ھئا. موجوده لاڙڪاڻو ضلعو ، قمبر شھدادڪوٽ ضلعو، جيڪب آباد ضلعو، ڪشمور ضلعو، سکر ضلعو، دادو ضلعو شڪارپور ضلعي جا حصا ھيا. لاڙڪاڻي ضلعي کي برٽش انڊيا سرڪار 1901ع ۾ قائم ڪيو ھيو ان وقت قمبر شھدادڪوٽ ضلعو پڻ ان ۾ 2004 تائين شامل ھيو. اُن وقت وارھ، قمبر شھدادڪوٽ ۽ ميروخان تعلقن تي مُشتمل ھيو. جن کي ڊاڪٽر ارباب رحيم جي حڪومت ۾ 13 ڊسمبر 2004ع تي لاڙڪاڻي کان ڌار ڪري وارھ مان نصير آباد، ميروخان مان سجاول جوڻيجو ۽ شھدادڪوٽ مان قبو سعيد خان ڌار ڪري ٽي نوان تعلقا جوڙي نئون ضلعو قمبر شھدادڪوٽ نالي سان ٺاھيو ويو. ==جاگرافي== [[File:Pakistan - Sindh - Kambar Shahdadkot.svg|220px|thumb|ضلعي جو نقشو]] ھي ضلعو سنڌ جي اُتر اولھ واري سرحد تي واقع آهي. اِن جي اُتر م جيڪب آباد ضلعو، اوڀر ۾ لاڙڪاڻو ضلعو، ڏکڻ ۾ دادو ضلعو ۽ اولھ ۾ بلوچستان جو خُضدار ضلعو، جھل مگسي ضلعو ۽ جعفر آباد ضلعو واقع آھن. ھن ضلعي جي اولھ وارو پاسو جابلو آھي، جتي کيرٿر جبلن جون قطارون آھن، جيڪي سنڌ ۽ بلوچستان وچ ۾ قدرتي سرحد آھن ۽ اُن جي پاسي ۾ لڳو لڳ علائقو ڪاڇو (جبلن جي ڪَڇ) سڏجي ٿو. اِن حصي م آبادي تمام ڇِڊي آهي ۽ اِھو علائقو سمورين بُنيادي سھولتن کان محروم آهي. باقي علائقو ميداني آھي. ھي ضلعو سامونڊي سطح کان 47 ميٽر يا 154 فٽ بُلند آھي. ھن ضلعي جي پکيڙ 5675<ref> USAID/IMMAP Pakistan Emergency Situation Analysis - District Qambar Shahdadkot, August 2014 Page i </ref> يا 5599<ref name="سٽي پاپوليشن" /> چورس ڪلوميٽر آھي. ضلعي جي ايڪڙن ۾ ايراضي 14,53,383 ايڪڙ آهي<ref name="مضمون"> يو ڪي ايسي، ڊاٽ ڪام شھدادڪوٽ- [https://www.ukessays.com/essays/history/the-climate-of-qamber-shahdadkot-district-history-essay.php] </ref>. ==معيشت== 2013 جي انساني ترقيءَ جي اشاريئي (HDI) مُطابق ھن ضلعي جي ترقي جي شرح 0.35ھُئي. جڏھن تہ سنڌ جي جُملي ٿُلھي ليکي شرح 0.59 ھئي، جنھن مان ظاهر ٿئي ٿو تہ ھي ضلعو سنڌ جي ترقي پذير شرح کان بہ تمام گھٽ شرح تي ھُيو <ref name =" ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" > 1 | Page District Nutrition Profile www.rspn.org 1 | Page District Nutrition Profile- </ref> ترقي جي گھٽ شرح ڪري ھتي سھولتن جي اَٹاٺ آهي. خاص ڪري تعليم ۽ صحت ۾ ھي ضلعو پُٺتي پيل آهي. ساڳئي سال جيڪب آباد ۽ لاڙڪاڻي ضلعن جي شرح 0.40 ۽ دادو جي 0.45 سيڪڙو ھُئي، جنھن مان ظاهر ٿيو پئي تہ ھي ضلعو ترقي ۾ انھن کان پوئتي پيل ھيو<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. يورپي يونين جي PINS سروي مطابق ھن ضلعي جي 81.5 سيڪڙو خاندانن جي ماھوار آمدني 10,000 روپين کان گھٽ آھي. 16.3 سيڪڙو خاندانن جي آمدني 10,000 کان 15,000 روپين تائين آهي ۽ 2.2 سيڪڙو خاندانن جي آمدني 15,000 کان مٿي آھي. اھڙي طرح ھن ضلعي ۾ رھندڙ خاندانن جي سراسري ماھوار آمدني 9،150 روپيا آهي<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. ان سروي مطابق 83 سيڪڙو خاندانن جو ماھوار خرچ 10,000 روپين تائين يا ان کان گھٽ آھي. 11.3 سيڪڙو خاندانن جو ماھوار خرچ 10,000 روپين کان 15,000 روپين تائين آهي ۽ باقي 5.7 سيڪڙو خاندان ماھوار 15،000 کان وڌيڪ خرچ ڪن ٿا<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. ھن ضلعي ۾ 2016 جي شُمارياتي ڪاٿن مطابق 97.4 سيڪڙو خاندانن ۾ ڪفالت ڪندڙ ھڪ ڪمائيندڙ فرد آھي ۽ 2.6 سيڪڙو خاندانن ۾ 2 ڪمائيندڙ فرد آھن<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. اِنھن ڪاٿن مُطابق ضلعي جي ڪُل پورھيتن ۾ 50 سيڪڙو غير ھُنرمند ڏِھاڙي وارا پورھيت 32.1 سيڪڙو ھُنرمند ڏِھاڙي وارا پورھيت، 2.3 سيڪڙو ھُنرمند زرعي پورھيت، 1 سيڪڙو غير ھُنرمند زرعي پورھيت، 1.6 سيڪڙو وڏي يا وچولي درجي جا ھاري، 1.3 سيڪڙو مال پاليندڙ، 10.4 سيڪڙو خود روزگار ڪندڙ ڌنڌن وارا، 1.3 سيڪڙو سرڪاري نوڪري ڪندڙ آھن<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. ===زراعت=== ھن ضلعي ۾ سانوڻ جا وسڪارا جون يا جولائي کان سيپٽمبر تائين پوندا آهن. ھر سال ھتي پوکي جون ٻہ موسمون [[ربيع]] ۽ [[خريف]] ھونديون آھن. زرعي پوکي جي ڪم ۾ مرد ۽ عورتون گڏجي محنت ڪندا آهن. ربيع جي فصلن جي موسم سياري جي ھوندي آھي، جيڪا آڪٽوبر کان شروع ٿئي ٿي ۽ مارچ ۾ ختم ٿئي ٿي. خريف جي موسم وري گرمين ۾ اپريل کان شروع ٿي سيپٽمبر ۾ ختم ٿئي ٿي، اھڙي طرح سانوڻ جي برسات خريف ۾ ٿيندي آهي. ھتي ربيع ۾ ڪڻڪ جي پوکائي آڪٽوبر کان ڊسمبر تائين ھلندي آھي ۽ ڪڻڪ جو لابارو مارچ ۽ اپريل ۾ ٿيندو آهي. مرچن جي پوکائي اپريل ۾ ٿئي ٿي ۽ ڪٽائي سيپٽمبر کان نومبر تائين ٿيندي آهي. جون ۽ جولائي کان علاوه باقي سمورو سال زرعي ڪم زور سان ٿيندو آهي. ھن ضلعي ۾ ٿيندڙ وڏن فصلن م چانور ۽ ڪڻڪ آھن. اُن کان سواءِ جوئر، ٻاجھري ۽ چڻن جا فصل پڻ ٿين ٿا. سڀني تعلقن ۾ موسمي ڀاڄيون پڻ پوکيون وينديون آهن. اُن کان سواءِ ڪمند، داليون، مڪئي، تيلي ٻجن وارا فصل پڻ پوکيا وڃن ٿا<ref> http://www.alhasan.com/system/files/skim-magazine/PESA-DP-KamberShahdadKot-Sindh.pdf assessed on July 13, 2016 </ref>. ===صَنعت=== ھن ضلعي جي وڏي صَنعت ۾ شھدادڪوٽ ۾ ھڪ وڏي سرڪاري ٽيڪسٽائل مِل ھُئي، جيڪا مِل انتظاميا ۽ يونين عُھديدارن جي بدعُنوانين جي ڪري نہ ھلي سگھي. جنھن جي مشينري آخرڪار ڪَٻاڙ ۾ نيلام ڪئي وئي، جيڪو ھن علائقي لاءِ ھڪ وڏو الميو بڻجي ويو. ننڍين صَنعتن ۾ پوري ضلعي ۾ سارين جا ڪارخانا ، ڪڻڪ جي اَٽي جون مِلون ۽ برف جا ڪارخانا واقع آھن. ==معدني ذخيرا== ھن ضلعي واري علائقي ۾ 1958ع ۾ گيس ظاھر ٿي ھُئي پر ضرورت نہ ھُجڻ ڪري ٽيھن سالن تائين کوٽائي روڪي رکي وئي. [[پاڪستان پيٽروليم لميٽيڊ]] ۽ گورنمينٽ ھولڊنگس پرائيويٽ لميٽيڊ جي گڏيل ڪم سان 2002-2003ع ۾ اُن مان گيس ڪڍڻ شروع ڪئي وئي. اُن ذخيري جو نالو مزاراڻي گيس فيلڊ آھي، جنھن ۾ 41 ارب ڪيوبڪ فُٽ گيس موجود آھي. جتي ڇھ کوھ کوٽيا ويا جن مان چئن مان گيس جي پيدوار سوئي سَدرن گيس ڪمپني جي سسٽم ۾ ڏني وئي آھي<ref>https://www.ppl.com.pk/content/mazarani-gas-field-overview?__cf_chl_jschl_tk__=4275ffe41e2064604bbb9f93528a0e69f5826ecc-1587505132-0-AZ8BpyQcKR9Nd3FdwtH6qZ3qsLQieYrureq2uqPZudvHu0QhqRDV-cKOVQ5lXfZvomgUrQzUp3ogAeTZnA4HYTEOprfaYzAJeM0svGgNrwRcx7FQe7QICsLSHPPyHjuFWClRDYzIUFPS1RWIHKzxyiB-4jqpaBjgHT1qaFDUlOluXgW4n_rnd6zFLtfC8ALl3UmLwCGa-4PCGjPNJPONghsww6MiSsp6vkEXbPKJ2BQ5WOOFRisNcx7Go7q9RR2uLQ-wDFWnL1YpO2rW3TxqpBEHL61guO2Gh8RRC9AU3hfixg4rKRQ000Dr_WIbRq76cA </ref> . ==موسم== ھن ضلعي جي موسم سياري ۾ تمام ٿڌي ۽ اونھاري ۾ سخت گرم ۽ خُشڪ ھوندي آھي. اونھاري ۾ ھتي سانوڻ يا مون سون واريون برساتون 5 کان 10 انچن يا 127 کان 254 ملي ميٽرن تائين پونديون آهن<ref name="رپورٽ" />. ضلعي ۾ رڪارڊ ڪيل سڀ کان وڌيڪ گرمي پد 26 مئي 2010ع ۾ لڳ 53.5 °C يا (128.3 °F) تائين ھُيو. ھن ضلعي جو شُمار ايشيا جي گرم ترين علائقن ۾ ٿئي ٿو<ref name ="رپورٽ " >https://reliefweb.int/report/pakistan/pakistan-emergency-situational-analysis-district-kamber-shahdadkot-july-2014 - </ref>. ==ضلعي جي آبادي== [[File:Women and girls in Qamber, Shadadkot, north-west Sindh, Pakistan (8406155976).jpg|thumb|220px|قمبر شھدادڪوٽ ضلعي جي ٻھراڙيءَ جون عورتون]] ھن ضلعي جي ھاٹوڪي علائقي جي آبادي 1972ع جي آدمشماريءَ مُطابق 460722 ھُئي. 1981ع ۾ 566574 ھُئي، جيڪا 1998ع جي آدمشماري ۾ وڌي 924294 ٿي وئي. اُن وقت ھن ضلعي جو ھاٹوڪو علائقو لاڙڪاڻي ضلعي جو حصو ھُيو. 2005ع ۾ ھن ضلعي جي وجود ۾ اچڻ بعد پھرين آدمشماري 2017 ۾ ٿي، جنھن مُطابق ضلعي جي آبادي 1341022 تائين پھچي چڪي هُئي<ref name="سٽي پاپوليشن" />. جنھن مان 943478 ماڻھو ٻھراڙيءَ ۾ رھندڙ ھئا ۽ باقي 397564 ماڻھو شھري آبادي ۾ رهندڙ هئا<ref name="سٽي پاپوليشن" />. اِن آبادي ۾ 682859 مرد ۽ 658148 عورتون ۽ 35 ٽئين جِنس سان تعلق رکندڙ شامل آھن<ref name="سٽي پاپوليشن" />. ھن ضلعي جي 98 سيڪڙو آبادي سنڌين جي آهي، جن ۾ بلوچي ۽ سرائڪي ڳالهائيندڙ سنڌي پڻ شامل آهن ۽ باقي 2 سيڪڙو ۾ مُھاجر، پنجابي ۽ پٺاڻ شامل آهن. 2017 جي گھر شماري مطابق قمبر شھدادڪوٽ ضلعي ۾ ڪُل 223154 گھراڻا آباد ٿيل آھن. ==تعليم== 2016ع ۾ ھِن ضلعي ۾ سرڪاري اسڪولن جو تعداد 1631ھُيو، جن مان 93 سيڪڙو يعني 1516 پرائمري اسڪول، 3.4 سيڪڙو يعني 55 مڊل اسڪول، 0.2 سيڪڙو يعني 4 ايليمينٽري اسڪول، 2.8 سيڪڙو يعني 46 سيڪنڊري اسڪول ۽ 0.6 يعني 10 ھاء اسڪول واقع ھيا.<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" /> اِنھن اسڪولن ۾ 18 سيڪڙو ڇوڪرين جا اسڪول ۽ 33.1 سيڪڙو ڇوڪرن جا ۽ باقي 48.9 سيڪڙو ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين ٻنھي لاء ھُيا. استادن ۾ 20.9 سيڪڙو ماسترياڻيون ۽ 79.1 سيڪڙو ماستر ھيا<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />.2016 جي سروي مطابق پرائمري اسڪولن ۾ ڇوڪرن جي حاضري 38 سيڪڙو ۽ ڇوڪرين جي حاضري 26.2 سيڪڙو رھي. سيڪنڊري اسڪولن ۾ حاضري جو تناسب ڇوڪرن جو 28.7 سيڪڙو ۽ ڇوڪرين جو 16.8 سيڪڙو رھيو<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. ضلعي ۾ 2016ع ۾ عورتن جي تعليم جي شرح 29.4 سيڪڙو ھُئي جنھن ۾ 15 کان 24 سالن جي عمر جون عورتون شامل هيون<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />.سنڌ ايجوڪيشن مينجمينٽ انفارميشن سسٽم جي 2010-2011ع جي ھڪ سروي مطابق ضلعي ۾ ڪُل 1,680 سرڪاري اسڪول ھُيا، جن ۾ داخل سمورن شاگردن جو تعداد 1,95,774, ھُيو<ref name="مضمون" />. ڪُل اُستادن جو تعداد 4,239ھُيو، جن ۾ ميل 3,411 ۽ فيميل 828ھُيا. اُستادن ۽ شاگردن جو تناسب 46 شاگردن لاء ھڪ اُستاد ھُيو<ref name="مضمون" />. ==صحت== ھن ضلعي ۾ قمبر شھر ۾ سرڪاري سِول اسپتال ۽ تعلقن ۾ سرڪاري تعلقا اسپتالون واقع آھن. اُن کان علاوه ٻھراڙين ۾ بُنيادي صحت مرڪز قائم ٿيل آھن، جتي مُفت علاج جون سهولتون ڏنيون پيون وڃن. ھن ضلعي ۾ قمبر شھر ۾ سِول اِسپتال، شھدادڪوٽ، ميروخان، نصيرآباد، وارھ ۾ تعلقا اسپتالون واقع آھن. 2012ع جي رڪارڊ مطابق<ref>Health Resources Availability Mapping System (HERAMS) 2012 http://www.trfpakistan.org/LinkClick.aspx?fileticket=DVWqxBDJs6s%3D&tabid=2618 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627054237/http://www.trfpakistan.org/LinkClick.aspx?fileticket=DVWqxBDJs6s%3D&tabid=2618 |date=2015-06-27 }} accessed on May 10, 2016</ref> ھن ضلعي ۾ صحت جي سھولتن ۾ 22 بيسڪ هيلٿ سينٽر (وارھ:3، قمبر:8، ميروخان:3، سجاول جوڻيجو:1, نصيرآباد:4، شھدادڪوٽ:2 ۽ قبو سعيد خان:1)، 24 سرڪاري ڊسپينسريون (وارھ:8، قمبر:8، ميروخان:4، سجاول جوڻيجو:2, نصيرآباد:1 ۽ قبو سعيد خان:1) ۽ 7 رورل هيلٿ سينٽر ( قمبر:5 ۽ شھدادڪوٽ:2) واقع ھُيا<ref> ttps://success.org.pk › uploadsPDF Kamber-District profile - success</ref>. ===عورتن جي صحت=== 2016ع جي سروي مطابق ھن ضلعي جي عورتن جي سراسري ٻار ڄڻڻ جي شرح 6.1 آهي. 18.4 سيڪڙو عورتون ٻار روڪڻ جون دوائون استعمال ڪن ٿيون. شادي شده ڳورھارين عورتن مان 72.4 سيڪڙو عورتون ٻار ڄڻڻ کان اڳ واري صحت جون سهولتون حاصل ڪن ٿيون<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. 2014 ۽ 2015ع جي MICS سروي مطابق ڳورھارين عورتن جون 51.1 سيڪڙو ويم صحت جي مرڪزن يا ويم گھرن ۾ ٿيا، جن مان 10.4 سرڪاري صحت مرڪزن تي ۽ 40.7 خانگي صحت مرڪزن تي ٿيا، باقي 48.9 سيڪڙو ويم گھرن جي اندر ٿيا.<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />.ھن ضلعي جي 80.5 سيڪڙو عورتن تائين خانداني منصوبا بندي ۽ زَناني صحت بابت ڄاڻ ليڊي هيلٿ ورڪرز جي ذريعي ملي ٿي<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. ===ٻارن جي صحت=== ھن ضلعي ۾ نون ڄاول ٻارن مان 62.9 سيڪڙو ٻارن کي ميڊيڪل چڪاس جي سھولت ملي ٿي<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. == ضلعي جي سياسي ورھاست== ھن ضلعي ۾ سنڌ اسيمبليءَ جا چار تڪ اچن ٿا، جن ۾ [[پي ايس 39 قمبر شھدادڪوٽ 1]]، [[پي ايس 40 قمبر شھدادڪوٽ 2]]، [[پي ايس 41 قمبر شهدادڪوٽ 3 ]] ۽[[ پي ايس 42 قمبر شهدادڪوٽ 4 ]] شامل آهن. جڏھن تہ قومي اسيمبليءَ جا ٻہ تَڪ اَٿس، جن ۾ [[اين اي 202 قمبر شهدادڪوٽ 1]] (پراڻو نالو: اين اي 206) ۽ [[اين اي 203 قمبر شهدادڪوٽ 2]] (اين اي 207) شامل آهن. ===پي ايس 39 (قمبر شهدادڪوٽ 1)=== ھي تَڪ پھرين لاڙڪاڻو 5 جي نالي سان سڏبو هو پر نئين ضلعي جي ٺھٹ کانپوءِ قمبر شهدادڪوٽ 1 ٿي ويو. ھن تَڪ ۾ 2002ع جي عام چونڊن ۾ پاڪستان پيپلز پارٽيءَ جو اُميدوار غلام مجتبیٰ اسراڻ 14200 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھئي ۽ اُن وقت مقابلي ۾ ھارائيندڙ اميدوار علي حسن ھڪڙو ھيو، جنھن 12400 ووٽ کنيا هئا. 2008ع جي عام چونڊن ۾ وري غلام مجتبیٰ اسراڻ 27000 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھئي ۽ ان وقت مقابلي ۾ ھارائيندڙ اميدوار پاڪستان مسلم ليگ (ق) جو نواب سردار خان چانڊيو ھُيو، جنھن 12900 ووٽ کنيا هئا. 2013ع جي عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان وري غلام مجتبیٰ اسراڻ کٽي آيو جنهن 29400 ووٽ کنيا. مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اميدوار علي حسن ھڪڙو ھُيو، جنھن 13800 ووٽ کنيا<ref name =" چونڊ تڪ" > - https://www.politicpk.com/qambar-shahdadkot-district-sindh-assembly-election-results-2013-2008-2002-ps-39-to-ps-42/ </ref>. ===پي ايس 40 (قمبر شهدادڪوٽ 2)=== ھي تَڪ پھرين لاڙڪاڻو 6 جي نالي سان سڏبو هو پر نئين ضلعي جي ٺھٹ کانپوءِ قمبر شهدادڪوٽ 2 ٿي ويو. ھن تَڪ ۾ 2002ع جي عام چونڊن ۾ آزاد اميدوار [[سلطان احمد کھاوڙ]] 16100 ووٽ کڻي اليڪشن کٽي ھئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار غلام اڪبر مگسي ھُيو، جنھن 15200 ووٽ کنيا هئا ۽ اُن جو تعلق پاڪستان پيپلز پارٽي سان ھُيو. 2008ع جي عام چونڊن ۾ پاڪستان پيپلز پارٽيءَ جي مير نادر علي مگسي 32500 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھُئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار مسلم ليگ (ق) جو مير عبدالوحيد بِروهي ھُيو، جنھن 3200 ووٽ کنيا هئا. 2013ع جي عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان وري مير نادر خان مگسي کٽي آيو جنھن 36900 ووٽ کنيا. مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار پاڪستان مسلم ليگ (ن) جو غيبي خان مُغيري ھُيو، جنھن 14600 ووٽ کنيا ھيا<ref name="چونڊ تڪ" />. ===پي ايس 41 (قمبر شهدادڪوٽ 3)=== ھي تڪ پھرين لاڙڪاڻو 7 جي نالي سان سڏبو هو پر نئين ضلعي جي ٺھٹ کانپوءِ قمبر شهدادڪوٽ 3 ٿي ويو. ھن تَڪ ۾ 2002ع جي عام چونڊن ۾ پاڪستان پيپلز پارٽي جو اُميدوار عزيز احمد جتوئي 21800 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھُئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار پاڪستان مسلم ليگ (ق) جو الله بخش اُنڙ ھُيو، جنھن 19100 ووٽ کنيا هئا. 2008ع جي عام چونڊن ۾ پاڪستان پيپلز پارٽي جي عزيز احمد جَتوئي 37600 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار مسلم ليگ (ق) جو عبدالغفار بِروهي ھُيو، جنھن 6500 ووٽ کنيا هئا. 2013ع جي عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان عزيز احمد جَتوئي کٽي آيو، جنھن 19700 ووٽ کنيا. مُقابلي ۾ ھارائيندڙ آزاد اُميدوار عادل الطاف اُنڙ ھُيو، جنھن 7900 ووٽ کنيا ھُئا<ref name="چونڊ تڪ" />. ===پي ايس 42 (قمبر شهدادڪوٽ 4)=== ھي تَڪ پھرين لاڙڪاڻو 8 جي نالي سان سڏبو هو پر نئين ضلعي جي ٺھٹ کانپوءِ قمبر شهدادڪوٽ 4 ٿي ويو. ھن تَڪ ۾ 2002ع جي عام چونڊن ۾ آزاد اُميدوار [[نجم الدين ابڙو]] 20200 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھُئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ آزاد اُميدوار فقير پرويز احمد ھُيو جنھن 5100 ووٽ کنيا هُئا. 2008ع جي عام چونڊن ۾ پاڪستان پيپلز پارٽي جي نجم الدين اَبڙي 21300 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھُئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار مسلم ليگ (ق) جو بَرھان چانڊيو ھُيو جنھن 12100 ووٽ کنيا هئا. 2013ع جي عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان وري پاڪستان پيپلز پارٽي جي مير غيبي خان سردار چانڊيو کٽي آيو جنھن 47500 ووٽ کنيا. مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار قومي عوامي پارٽي جو سرتاج احمد چانڊيو ھيو جنھن 2300 ووٽ کنيا ھُيا<ref name="چونڊ تڪ" />. ===اين اي 202 (قمبر شهدادڪوٽ 1)=== ھي تڪ ضلعي جي چئن تعلقن تي مشتمل آهي جن ۾ [[شھدادڪوٽ تعلقو]] ، [[ميروخان تعلقو]]، [[قبو سعيد خان تعلقو]] ۽ [[سجاول جوڻيجو تعلقو]] شامل آهن. 25 جولاءِ 2018ع تي ٿيندڙ عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان پاڪستان پيپلز پارٽي جو آفتاب شعبان ميراڻي 72159 ووٽ کڻي چونڊ کٽي آيو. اُن سان مقابلو ڪندڙ ھارائيندڙ ايم ايم اي جو اُميدوار ناصر محمود ھُيو جنهن 36040 ووٽ کنيا ۽ اُن کان پوءِ ٽئين نمبر تي پاڪستان تحريڪ انصاف جي مسرت شاھ 9631 ووٽ کنيا<ref name =" اليڪشن ڪميشن" >{{Citation |title=آرڪائيو ڪاپي |url=https://www.ecp.gov.pk/frmGenericPage.aspx?PageID=3160- |accessdate=2020-01-04 |archive-date=2021-01-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125013227/https://www.ecp.gov.pk/frmGenericPage.aspx?PageID=3160- |dead-url=yes }}</ref>. ===اين اي 203 (قمبر شهدادڪوٽ 2)=== ھي تڪ ضلعي جي ٽن تعلقن تي مشتمل آهي، جن ۾ [[قمبر تعلقو]] ، [[وارھ تعلقو]] ۽ [[نصيرآباد تعلقو]] شامل آهن. 25 جولاءِ 2018ع تي ٿيندڙ عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان پاڪستان پيپلز پارٽي جو مير عامر خان مگسي 80060 ووٽ کڻي چونڊ کٽي آيو. اُن سان مُقابلو ڪندڙ ھارائيندڙ اُميدوار پاڪستان تحريڪ انصاف جو سخاوت علي ھُيو جنهن 13008 ووٽ کنيا ۽ ان کان پوءِ ٽئين نمبر تي جي ڊي اي جي فيض محمد 6857 ووٽ کنيا<ref name="اليڪشن ڪميشن" />. ==ضلعي جي انتظامي ورھاست== ===تعلقا=== هن ضلعي ۾ هيٺيان 7 تعلقا شامل آهن: # [[قنبر علي خان تعلقو]] # [[شهدادڪوٽ تعلقو]] # [[وارھ تعلقو|وارهه تعلقو]] # [[ميرو خان تعلقو]] # [[نصيرآباد تعلقو]] # [[قبو سعيد خان تعلقو]] # [[سجاول جوڻيجو تعلقو]] ===يونين ڪائونسلون/ ڪاميٽيون=== {{قمبر شهدادڪوٽ جون يونين ڪاؤنسلون}} ==ضلعي جي ٿاڻن ۾ ورھاست== پوليس جي اختيارن لاء ضلعي کي پوليس جي ھيٺين پنج سب ڊويزنن ۾ ورھايو ويو آھي. ھر سب ڊويزن جو نگران سب ڊويزنل پوليس آفيسر ھوندو آھي<ref name="پوليس">[http://kamber-shahdadkotpolice.com/about-us/list-of-police-stations/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200810210947/http://kamber-shahdadkotpolice.com/about-us/list-of-police-stations/ |date=2020-08-10 }}-</ref>. *'''قمبر سب ڊويزن''': [[قمبر سٽي ٿاڻو]]، [[قمبر صدر ٿاڻو]]، [[پکو ٿاڻو]]، [[مھي مڪول ٿاڻو]]، [[ڊگھ ٿاڻو]]، [[غيبي ديرو ٿاڻو]]، [[دينار ٻرڙو ٿاڻو]]، [[ دوست علي ٿاڻو]] *'''شھدادڪوٽ سب ڊويزن''': [[شھدادڪوٽ اي سيڪشن ٿاڻو]]، [[شھدادڪوٽ بي سيڪشن ٿاڻو]]، [[امام بخش جمالي ٿاڻو]]، [[سنجر ڀٽي ٿاڻو]]، [[قبو سعيد خان ٿاڻو]]، [[ربيع پل ٿاڻو]] *'''وارھ سب ڊويزن''': [[وارھ ٿاڻو]]، [[گاجي کھاوڙ ٿاڻو]]، [[حمل ٿاڻو]] *'''نصيرآباد سب ڊويزن''': [[نصيرآباد ٿاڻو]]، [[وڳڻ ٿاڻو]]، [[لالو رائنڪ ٿاڻو]]، [[ڏيرا ٿاڻو]]، *'''ميروخان سب ڊويزن''' : [[ميروخان ٿاڻو]]، [[بھرام ٿاڻو]]، [[سجاول ٿاڻو]]، [[کبڙ ٿاڻو]] ==عدالتي نظام== ھن ضلعي جون حدون سنڌ ھاء ڪورٽ جي سرڪٽ ڪورٽ لاڙڪاڻو جي اختيار ۾ اچن ٿيون جنھن ڪري ھاء ڪورٽ جا ڪيس لاڙڪاڻي واري رجسٽري ۾ داخل ٿيندا آهن. ضلعي عدالتن جي نظام ۾ ھتي ڊسٽرڪٽ اينڊ سيشن جج جي عدالت قمبر شھر ۾ واقع آهي جنھن سان گڏ ايڊيشنل ڊسٽرڪٽ اينڊ سيشن ججن جون ٻہ عدالتون پڻ ڪم ڪن ٿيون. ھڪ ايڊيشنل ڊسٽرڪٽ اينڊ سيشن جج جي عدالت شھدادڪوٽ شھر ۾ ڪم ڪري ٿي. اھي عدالتون ساڳي وقت ننڍين عدالتن جو اپيلون پڻ ٻڌنديون آھن. ٻہ سينئر سول ججن جون عدالتون قمبر ۽ شھدادڪوٽ ۾ واقع آھن. ان کان علاوه قمبر، شھدادڪوٽ، وارھ، ميروخان ۾ جوڊيشل ماجسٽريٽن جون پڻ عدالتون واقع آھن. ضلعي ۾ قمبر شھر ۾ ھڪ ڪنزيومر ڪورٽ پڻ ڪم ڪري ٿي. ضلعي اندر وڪيلن جي ضلعي بار ايسوسيئيشن پڻ قائم آهي جيڪا سنڌ بار ڪائونسل جي نگراني ۾ ڪم ڪري ٿي. ==آبپاشي ۽ پاڻي جا ذخيرا== ھن ضلعي جي وڏي ۾ وڏي ڍنڍ [[حمل ڍنڍ]] آهي جيڪا قمبر تعلقي ۾ [[ڳوٺ غيبي ديرو]] جي لڳ واقع آهي. ==روڊ رستا== ھن ضلعي مان گوادر ويندڙ [[ايم 8 ھاء وي]] سجاول جوڻيجو، شھدادڪوٽ ۽ قبو سعيد خان تعلقن مان گذري بلوچستان ۾ داخل ٿئي ٿو. شھدادڪوٽ ۽ قمبر شھر جي وچ ۾ 29 ڪلوميٽرن تي مشتمل [[اين 455 ھاء وي]] واقع آهي جيڪو اڳتي ھلي قمبر شھر کي لاڙڪاڻي شھر سان پڻ ملائي ٿو. ھن ضلعي ۾ نصيرآباد تعلقي واري حد کان [[اين 55 ھاء وي]]، جنھن کي انڊس ھاء وي پڻ چون ٿا ، داخل ٿي وڱڻ شھر کان ٿيندو لاڙڪاڻي ضلعي ۾ نڪري ٿو جيڪو ضلعي اندر گذرندڙ ھڪ مصروف ترين رستو آھي. ضلعي اندر تعلقن جي صدرمقامن وچ ۾ روڊن ۽ انھن جي لنڪ روڊن جو ھڪ وڏو نظام موجود آهي جن تي پبلڪ ۽ پرائيويٽ ٽرانسپورٽ جو باقاعدي گذر ٿئي ٿو. ==تاريخي جايون== ==غير سرڪاري تنظيمون== ھن ضلعي م ھيٺيون غير سرڪاري تنظيمون ڪم ڪن ٿيون<ref>{{Citation |title=آرڪائيو ڪاپي |url=http://www.ngo.com.pk/cities/shahdadkot-ngos.htm |accessdate=2020-04-21 |archive-date=2020-04-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200428001546/http://www.ngo.com.pk/cities/shahdadkot-ngos.htm |dead-url=yes }}</ref>: * [[پرڀات وومينز ڊولپمينٽ سوسائٽي شھدادڪوٽ]] *[[اين جي اوز ڊولپمينٽ سوسائٽي شھدادڪوٽ]] *[[سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن]] *[[انڊس ريسورس سينٽر]] *[[انٽرنيشنل ريسڪيو ڪاميٽي]] *[[لاڙ ھيومنيٽيرين ڊولپمينٽ پروگرام]] *[[مسلم ايڊ پاڪستان]] *[[ھيلٿ اينڊ نيوٽريشن ڊولپمينٽ سوسائٽي]] *[[مھران ويلفيئر ٽرسٽ]] *[[يو اين ھيبيٽيٽ پاڪستان]] *[[انسان دوست ويلفيئر آرگنائيزيشن]] * [[رھبر سوشل ڊولپمينٽ آرگنائيزيشن]] *[[ايڪشن فار ھيومنيٽيرين ڊولپمينٽ]] *[[چائيلڊس رائيٽس ڪاميٽي]] *[[ڊاڪٽرز ورلڊ وائيڊ]] *[[روشني ويلفيئر آرگنائيزيشن]] *[[ڪميونٽي ڊولپمينٽ نيٽورڪ]] *[[جاڳرتا سوشل ويلفيئر اينڊ ھيومن آرگنائيزيشن]] *[[ بدين رورل ڊولپمينٽ سوسائٽي]] *[[سھارا ايجوڪيشن اينڊ ڊولپمينٽ آرگنائيزيشن]] *[[سوشل آرگنائيزيشن فار جسٽس اينڊ ھيومن رائيٽس]] *[[ ھديه ٽرسٽ شڪارپور]] == مشھور شخصيتون== جن ضلعي جي مشھور شخصيتن جا نالا: [[نواب سر غيبي خان چانڊيو]]، [[خانبھادر دوست محمد خان ھڪڙو]]، [[ميان غلام صديق| ميان غلام صديق ميڪڻ]]، [[مولانا نورمحمد شھدادڪوٽي]]، [[خانبھادر پير بخش خان کھاوڙ پھريون]]، [[ڊاڪٽر محمد يار کھاوڙ]]، [[وينا شرنگي]]، [[سيد حسين شاھ بخاري]]، [[مولانا عبدالڪريم ٻير شريف وارو]]، [[مير نادر علي خان مگسي]]، [[ نواب شبير احمد چانڊيو]]، نواب [[ احمد سلطان چانڊيو]]، [[مير عامر خان مگسي]]، [[نواب سردار خان چانڊيو]]، [[سيد حاڪم علي شاھ پٽ وارو]]، [[ميان حامد حضوري]]، [[غلام مجدد اسراڻ]]،[[حزب الله ٻگهيو]]، [[ميان شاھل محمد ڪلھوڙو]]، [[ميان ڏاتو خان کھاوڙ]]، [[پير تراب علي شاھ]] راشدي، [[ماسٽر منظور]] آھن == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:پاڪستان]] fy7nj7n40s98ro2t98cuxa0xs3qdbov 266903 266898 2024-04-25T21:32:16Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = قمبر شهدادڪوٽ | official_name = | native_name = | native_name_lang = ur | settlement_type = ضلعو | image_skyline =Qamber_Shahdadkot_District.jpg | imagesize = 200px | image_alt = | image_caption = قمبر شھدادڪوٽ ضلعي جا تعلقا | image_map = | map_caption = | pushpin_map = Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 200 | pushpin_map_caption = سنڌ ۾ مقام | coordinates = {{coord|27|22|42.4|N|67|55|20.5|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جي انتظامي ورھاست| صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جون ڊويزنون|ڊويزن]] | subdivision_name2 =[[ لاڙڪاڻو ڊويزن]] | established_title = تعلقا | established_date = 7 *1 [[شهدادڪوٽ تعلقو]] *2 [[قنبر علي خان تعلقو|قمبر تعلقو]] *3 [[وارھ تعلقو|وارهه تعلقو]] *4 [[نصيرآباد تعلقو]] *5 [[قبو سعيد خان تعلقو]] *6 [[سجاول جوڻيجو تعلقو]] *7 [[ميرو خان تعلقو]] | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 5599 | population_total = <ref name =" سٽي پاپوليشن" > -https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=824 </ref>1341022 | population_footnotes = | population_as_of = 2017 | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت ]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = }} '''قمبر شهدادڪوٽ ضلعو''' {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Kamber Shahdadkot District '''}}[[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي لاڙڪاڻي ڊويزن جو ھڪ ضلعو جنھن جو صدر مقام قمبر شھر آھي. ھن ضلعي جون حدون لاڙڪاڻو ضلعو، جيڪب آباد ضلعو ۽ دادو ضلعو ۽ بلوچستان صوبي سان ملن ٿيون. ھي ضلعو پھرين لاڙڪاڻي ضلعي جو حصو ھيو. ھي ضلعو سنڌ جو سماجي ۽ معاشي طور تي ھڪ پوئتي پيل بُک ۽ اَفلاس وارو ضلعو آهي، جتي صاف پاڻي، تعليم ۽ صحت جي سھولتن سميت زندگي جي ھر بُنيادي سھولت جي وڏي کوٽ آهي<ref name =" پي آر سي ايس" > http://www.prcsindh.org.pk/?page_id=1229- </ref>. ==تاريخ== 1843ع م جڏھن ايسٽ انڊيا ڪمپنيءَ جي سرڪار سنڌ تي قبضو ڪيو تہ ان وقت خيرپور ميرس الڳ رياست ھئي ۽ باقي سنڌ کي ڪمپني سرڪار ٽن ضلعن م ورھايو جن م ڪراچي، حيدرآباد ۽ شڪارپور شامل ھئا. موجوده لاڙڪاڻو ضلعو ، قمبر شھدادڪوٽ ضلعو، جيڪب آباد ضلعو، ڪشمور ضلعو، سکر ضلعو، دادو ضلعو شڪارپور ضلعي جا حصا ھيا. لاڙڪاڻي ضلعي کي برٽش انڊيا سرڪار 1901ع ۾ قائم ڪيو ھيو ان وقت قمبر شھدادڪوٽ ضلعو پڻ ان ۾ 2004 تائين شامل ھيو. اُن وقت وارھ، قمبر شھدادڪوٽ ۽ ميروخان تعلقن تي مُشتمل ھيو. جن کي ڊاڪٽر ارباب رحيم جي حڪومت ۾ 13 ڊسمبر 2004ع تي لاڙڪاڻي کان ڌار ڪري وارھ مان نصير آباد، ميروخان مان سجاول جوڻيجو ۽ شھدادڪوٽ مان قبو سعيد خان ڌار ڪري ٽي نوان تعلقا جوڙي نئون ضلعو قمبر شھدادڪوٽ نالي سان ٺاھيو ويو. ==جاگرافي== [[File:Pakistan - Sindh - Kambar Shahdadkot.svg|220px|thumb|ضلعي جو نقشو]] ھي ضلعو سنڌ جي اُتر اولھ واري سرحد تي واقع آهي. اِن جي اُتر م جيڪب آباد ضلعو، اوڀر ۾ لاڙڪاڻو ضلعو، ڏکڻ ۾ دادو ضلعو ۽ اولھ ۾ بلوچستان جو خُضدار ضلعو، جھل مگسي ضلعو ۽ جعفر آباد ضلعو واقع آھن. ھن ضلعي جي اولھ وارو پاسو جابلو آھي، جتي کيرٿر جبلن جون قطارون آھن، جيڪي سنڌ ۽ بلوچستان وچ ۾ قدرتي سرحد آھن ۽ اُن جي پاسي ۾ لڳو لڳ علائقو ڪاڇو (جبلن جي ڪَڇ) سڏجي ٿو. اِن حصي م آبادي تمام ڇِڊي آهي ۽ اِھو علائقو سمورين بُنيادي سھولتن کان محروم آهي. باقي علائقو ميداني آھي. ھي ضلعو سامونڊي سطح کان 47 ميٽر يا 154 فٽ بُلند آھي. ھن ضلعي جي پکيڙ 5675<ref> USAID/IMMAP Pakistan Emergency Situation Analysis - District Qambar Shahdadkot, August 2014 Page i </ref> يا 5599<ref name="سٽي پاپوليشن" /> چورس ڪلوميٽر آھي. ضلعي جي ايڪڙن ۾ ايراضي 14,53,383 ايڪڙ آهي<ref name="مضمون"> يو ڪي ايسي، ڊاٽ ڪام شھدادڪوٽ- [https://www.ukessays.com/essays/history/the-climate-of-qamber-shahdadkot-district-history-essay.php] </ref>. ==معيشت== 2013 جي انساني ترقيءَ جي اشاريئي (HDI) مُطابق ھن ضلعي جي ترقي جي شرح 0.35ھُئي. جڏھن تہ سنڌ جي جُملي ٿُلھي ليکي شرح 0.59 ھئي، جنھن مان ظاهر ٿئي ٿو تہ ھي ضلعو سنڌ جي ترقي پذير شرح کان بہ تمام گھٽ شرح تي ھُيو <ref name =" ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" > 1 | Page District Nutrition Profile www.rspn.org 1 | Page District Nutrition Profile- </ref> ترقي جي گھٽ شرح ڪري ھتي سھولتن جي اَٹاٺ آهي. خاص ڪري تعليم ۽ صحت ۾ ھي ضلعو پُٺتي پيل آهي. ساڳئي سال جيڪب آباد ۽ لاڙڪاڻي ضلعن جي شرح 0.40 ۽ دادو جي 0.45 سيڪڙو ھُئي، جنھن مان ظاهر ٿيو پئي تہ ھي ضلعو ترقي ۾ انھن کان پوئتي پيل ھيو<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. يورپي يونين جي PINS سروي مطابق ھن ضلعي جي 81.5 سيڪڙو خاندانن جي ماھوار آمدني 10,000 روپين کان گھٽ آھي. 16.3 سيڪڙو خاندانن جي آمدني 10,000 کان 15,000 روپين تائين آهي ۽ 2.2 سيڪڙو خاندانن جي آمدني 15,000 کان مٿي آھي. اھڙي طرح ھن ضلعي ۾ رھندڙ خاندانن جي سراسري ماھوار آمدني 9،150 روپيا آهي<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. ان سروي مطابق 83 سيڪڙو خاندانن جو ماھوار خرچ 10,000 روپين تائين يا ان کان گھٽ آھي. 11.3 سيڪڙو خاندانن جو ماھوار خرچ 10,000 روپين کان 15,000 روپين تائين آهي ۽ باقي 5.7 سيڪڙو خاندان ماھوار 15،000 کان وڌيڪ خرچ ڪن ٿا<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. ھن ضلعي ۾ 2016 جي شُمارياتي ڪاٿن مطابق 97.4 سيڪڙو خاندانن ۾ ڪفالت ڪندڙ ھڪ ڪمائيندڙ فرد آھي ۽ 2.6 سيڪڙو خاندانن ۾ 2 ڪمائيندڙ فرد آھن<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. اِنھن ڪاٿن مُطابق ضلعي جي ڪُل پورھيتن ۾ 50 سيڪڙو غير ھُنرمند ڏِھاڙي وارا پورھيت 32.1 سيڪڙو ھُنرمند ڏِھاڙي وارا پورھيت، 2.3 سيڪڙو ھُنرمند زرعي پورھيت، 1 سيڪڙو غير ھُنرمند زرعي پورھيت، 1.6 سيڪڙو وڏي يا وچولي درجي جا ھاري، 1.3 سيڪڙو مال پاليندڙ، 10.4 سيڪڙو خود روزگار ڪندڙ ڌنڌن وارا، 1.3 سيڪڙو سرڪاري نوڪري ڪندڙ آھن<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. ===زراعت=== ھن ضلعي ۾ سانوڻ جا وسڪارا جون يا جولائي کان سيپٽمبر تائين پوندا آهن. ھر سال ھتي پوکي جون ٻہ موسمون [[ربيع]] ۽ [[خريف]] ھونديون آھن. زرعي پوکي جي ڪم ۾ مرد ۽ عورتون گڏجي محنت ڪندا آهن. ربيع جي فصلن جي موسم سياري جي ھوندي آھي، جيڪا آڪٽوبر کان شروع ٿئي ٿي ۽ مارچ ۾ ختم ٿئي ٿي. خريف جي موسم وري گرمين ۾ اپريل کان شروع ٿي سيپٽمبر ۾ ختم ٿئي ٿي، اھڙي طرح سانوڻ جي برسات خريف ۾ ٿيندي آهي. ھتي ربيع ۾ ڪڻڪ جي پوکائي آڪٽوبر کان ڊسمبر تائين ھلندي آھي ۽ ڪڻڪ جو لابارو مارچ ۽ اپريل ۾ ٿيندو آهي. مرچن جي پوکائي اپريل ۾ ٿئي ٿي ۽ ڪٽائي سيپٽمبر کان نومبر تائين ٿيندي آهي. جون ۽ جولائي کان علاوه باقي سمورو سال زرعي ڪم زور سان ٿيندو آهي. ھن ضلعي ۾ ٿيندڙ وڏن فصلن م چانور ۽ ڪڻڪ آھن. اُن کان سواءِ جوئر، ٻاجھري ۽ چڻن جا فصل پڻ ٿين ٿا. سڀني تعلقن ۾ موسمي ڀاڄيون پڻ پوکيون وينديون آهن. اُن کان سواءِ ڪمند، داليون، مڪئي، تيلي ٻجن وارا فصل پڻ پوکيا وڃن ٿا<ref> http://www.alhasan.com/system/files/skim-magazine/PESA-DP-KamberShahdadKot-Sindh.pdf assessed on July 13, 2016 </ref>. ===صَنعت=== ھن ضلعي جي وڏي صَنعت ۾ شھدادڪوٽ ۾ ھڪ وڏي سرڪاري ٽيڪسٽائل مِل ھُئي، جيڪا مِل انتظاميا ۽ يونين عُھديدارن جي بدعُنوانين جي ڪري نہ ھلي سگھي. جنھن جي مشينري آخرڪار ڪَٻاڙ ۾ نيلام ڪئي وئي، جيڪو ھن علائقي لاءِ ھڪ وڏو الميو بڻجي ويو. ننڍين صَنعتن ۾ پوري ضلعي ۾ سارين جا ڪارخانا ، ڪڻڪ جي اَٽي جون مِلون ۽ برف جا ڪارخانا واقع آھن. ==معدني ذخيرا== ھن ضلعي واري علائقي ۾ 1958ع ۾ گيس ظاھر ٿي ھُئي پر ضرورت نہ ھُجڻ ڪري ٽيھن سالن تائين کوٽائي روڪي رکي وئي. [[پاڪستان پيٽروليم لميٽيڊ]] ۽ گورنمينٽ ھولڊنگس پرائيويٽ لميٽيڊ جي گڏيل ڪم سان 2002-2003ع ۾ اُن مان گيس ڪڍڻ شروع ڪئي وئي. اُن ذخيري جو نالو مزاراڻي گيس فيلڊ آھي، جنھن ۾ 41 ارب ڪيوبڪ فُٽ گيس موجود آھي. جتي ڇھ کوھ کوٽيا ويا جن مان چئن مان گيس جي پيدوار سوئي سَدرن گيس ڪمپني جي سسٽم ۾ ڏني وئي آھي<ref>https://www.ppl.com.pk/content/mazarani-gas-field-overview?__cf_chl_jschl_tk__=4275ffe41e2064604bbb9f93528a0e69f5826ecc-1587505132-0-AZ8BpyQcKR9Nd3FdwtH6qZ3qsLQieYrureq2uqPZudvHu0QhqRDV-cKOVQ5lXfZvomgUrQzUp3ogAeTZnA4HYTEOprfaYzAJeM0svGgNrwRcx7FQe7QICsLSHPPyHjuFWClRDYzIUFPS1RWIHKzxyiB-4jqpaBjgHT1qaFDUlOluXgW4n_rnd6zFLtfC8ALl3UmLwCGa-4PCGjPNJPONghsww6MiSsp6vkEXbPKJ2BQ5WOOFRisNcx7Go7q9RR2uLQ-wDFWnL1YpO2rW3TxqpBEHL61guO2Gh8RRC9AU3hfixg4rKRQ000Dr_WIbRq76cA </ref> . ==موسم== ھن ضلعي جي موسم سياري ۾ تمام ٿڌي ۽ اونھاري ۾ سخت گرم ۽ خُشڪ ھوندي آھي. اونھاري ۾ ھتي سانوڻ يا مون سون واريون برساتون 5 کان 10 انچن يا 127 کان 254 ملي ميٽرن تائين پونديون آهن<ref name="رپورٽ" />. ضلعي ۾ رڪارڊ ڪيل سڀ کان وڌيڪ گرمي پد 26 مئي 2010ع ۾ لڳ 53.5 °C يا (128.3 °F) تائين ھُيو. ھن ضلعي جو شُمار ايشيا جي گرم ترين علائقن ۾ ٿئي ٿو<ref name ="رپورٽ " >https://reliefweb.int/report/pakistan/pakistan-emergency-situational-analysis-district-kamber-shahdadkot-july-2014 - </ref>. ==ضلعي جي آبادي== [[File:Women and girls in Qamber, Shadadkot, north-west Sindh, Pakistan (8406155976).jpg|thumb|220px|قمبر شھدادڪوٽ ضلعي جي ٻھراڙيءَ جون عورتون]] ھن ضلعي جي ھاٹوڪي علائقي جي آبادي 1972ع جي آدمشماريءَ مُطابق 460722 ھُئي. 1981ع ۾ 566574 ھُئي، جيڪا 1998ع جي آدمشماري ۾ وڌي 924294 ٿي وئي. اُن وقت ھن ضلعي جو ھاٹوڪو علائقو لاڙڪاڻي ضلعي جو حصو ھُيو. 2005ع ۾ ھن ضلعي جي وجود ۾ اچڻ بعد پھرين آدمشماري 2017 ۾ ٿي، جنھن مُطابق ضلعي جي آبادي 1341022 تائين پھچي چڪي هُئي<ref name="سٽي پاپوليشن" />. جنھن مان 943478 ماڻھو ٻھراڙيءَ ۾ رھندڙ ھئا ۽ باقي 397564 ماڻھو شھري آبادي ۾ رهندڙ هئا<ref name="سٽي پاپوليشن" />. اِن آبادي ۾ 682859 مرد ۽ 658148 عورتون ۽ 35 ٽئين جِنس سان تعلق رکندڙ شامل آھن<ref name="سٽي پاپوليشن" />. ھن ضلعي جي 98 سيڪڙو آبادي سنڌين جي آهي، جن ۾ بلوچي ۽ سرائڪي ڳالهائيندڙ سنڌي پڻ شامل آهن ۽ باقي 2 سيڪڙو ۾ مُھاجر، پنجابي ۽ پٺاڻ شامل آهن. 2017 جي گھر شماري مطابق قمبر شھدادڪوٽ ضلعي ۾ ڪُل 223154 گھراڻا آباد ٿيل آھن. ==تعليم== 2016ع ۾ ھِن ضلعي ۾ سرڪاري اسڪولن جو تعداد 1631ھُيو، جن مان 93 سيڪڙو يعني 1516 پرائمري اسڪول، 3.4 سيڪڙو يعني 55 مڊل اسڪول، 0.2 سيڪڙو يعني 4 ايليمينٽري اسڪول، 2.8 سيڪڙو يعني 46 سيڪنڊري اسڪول ۽ 0.6 يعني 10 ھاء اسڪول واقع ھيا.<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" /> اِنھن اسڪولن ۾ 18 سيڪڙو ڇوڪرين جا اسڪول ۽ 33.1 سيڪڙو ڇوڪرن جا ۽ باقي 48.9 سيڪڙو ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين ٻنھي لاء ھُيا. استادن ۾ 20.9 سيڪڙو ماسترياڻيون ۽ 79.1 سيڪڙو ماستر ھيا<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />.2016 جي سروي مطابق پرائمري اسڪولن ۾ ڇوڪرن جي حاضري 38 سيڪڙو ۽ ڇوڪرين جي حاضري 26.2 سيڪڙو رھي. سيڪنڊري اسڪولن ۾ حاضري جو تناسب ڇوڪرن جو 28.7 سيڪڙو ۽ ڇوڪرين جو 16.8 سيڪڙو رھيو<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. ضلعي ۾ 2016ع ۾ عورتن جي تعليم جي شرح 29.4 سيڪڙو ھُئي جنھن ۾ 15 کان 24 سالن جي عمر جون عورتون شامل هيون<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />.سنڌ ايجوڪيشن مينجمينٽ انفارميشن سسٽم جي 2010-2011ع جي ھڪ سروي مطابق ضلعي ۾ ڪُل 1,680 سرڪاري اسڪول ھُيا، جن ۾ داخل سمورن شاگردن جو تعداد 1,95,774, ھُيو<ref name="مضمون" />. ڪُل اُستادن جو تعداد 4,239ھُيو، جن ۾ ميل 3,411 ۽ فيميل 828ھُيا. اُستادن ۽ شاگردن جو تناسب 46 شاگردن لاء ھڪ اُستاد ھُيو<ref name="مضمون" />. ==صحت== ھن ضلعي ۾ قمبر شھر ۾ سرڪاري سِول اسپتال ۽ تعلقن ۾ سرڪاري تعلقا اسپتالون واقع آھن. اُن کان علاوه ٻھراڙين ۾ بُنيادي صحت مرڪز قائم ٿيل آھن، جتي مُفت علاج جون سهولتون ڏنيون پيون وڃن. ھن ضلعي ۾ قمبر شھر ۾ سِول اِسپتال، شھدادڪوٽ، ميروخان، نصيرآباد، وارھ ۾ تعلقا اسپتالون واقع آھن. 2012ع جي رڪارڊ مطابق<ref>Health Resources Availability Mapping System (HERAMS) 2012 http://www.trfpakistan.org/LinkClick.aspx?fileticket=DVWqxBDJs6s%3D&tabid=2618 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627054237/http://www.trfpakistan.org/LinkClick.aspx?fileticket=DVWqxBDJs6s%3D&tabid=2618 |date=2015-06-27 }} accessed on May 10, 2016</ref> ھن ضلعي ۾ صحت جي سھولتن ۾ 22 بيسڪ هيلٿ سينٽر (وارھ:3، قمبر:8، ميروخان:3، سجاول جوڻيجو:1, نصيرآباد:4، شھدادڪوٽ:2 ۽ قبو سعيد خان:1)، 24 سرڪاري ڊسپينسريون (وارھ:8، قمبر:8، ميروخان:4، سجاول جوڻيجو:2, نصيرآباد:1 ۽ قبو سعيد خان:1) ۽ 7 رورل هيلٿ سينٽر ( قمبر:5 ۽ شھدادڪوٽ:2) واقع ھُيا<ref> ttps://success.org.pk › uploadsPDF Kamber-District profile - success</ref>. ===عورتن جي صحت=== 2016ع جي سروي مطابق ھن ضلعي جي عورتن جي سراسري ٻار ڄڻڻ جي شرح 6.1 آهي. 18.4 سيڪڙو عورتون ٻار روڪڻ جون دوائون استعمال ڪن ٿيون. شادي شده ڳورھارين عورتن مان 72.4 سيڪڙو عورتون ٻار ڄڻڻ کان اڳ واري صحت جون سهولتون حاصل ڪن ٿيون<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. 2014 ۽ 2015ع جي MICS سروي مطابق ڳورھارين عورتن جون 51.1 سيڪڙو ويم صحت جي مرڪزن يا ويم گھرن ۾ ٿيا، جن مان 10.4 سرڪاري صحت مرڪزن تي ۽ 40.7 خانگي صحت مرڪزن تي ٿيا، باقي 48.9 سيڪڙو ويم گھرن جي اندر ٿيا.<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />.ھن ضلعي جي 80.5 سيڪڙو عورتن تائين خانداني منصوبا بندي ۽ زَناني صحت بابت ڄاڻ ليڊي هيلٿ ورڪرز جي ذريعي ملي ٿي<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. ===ٻارن جي صحت=== ھن ضلعي ۾ نون ڄاول ٻارن مان 62.9 سيڪڙو ٻارن کي ميڊيڪل چڪاس جي سھولت ملي ٿي<ref name="ڊسٽرڪٽ نيوٽريشن پروفائيل" />. == ضلعي جي سياسي ورھاست== ھن ضلعي ۾ سنڌ اسيمبليءَ جا چار تڪ اچن ٿا، جن ۾ [[پي ايس 39 قمبر شھدادڪوٽ 1]]، [[پي ايس 40 قمبر شھدادڪوٽ 2]]، [[پي ايس 41 قمبر شهدادڪوٽ 3 ]] ۽[[ پي ايس 42 قمبر شهدادڪوٽ 4 ]] شامل آهن. جڏھن تہ قومي اسيمبليءَ جا ٻہ تَڪ اَٿس، جن ۾ [[اين اي 202 قمبر شهدادڪوٽ 1]] (پراڻو نالو: اين اي 206) ۽ [[اين اي 203 قمبر شهدادڪوٽ 2]] (اين اي 207) شامل آهن. ===پي ايس 39 (قمبر شهدادڪوٽ 1)=== ھي تَڪ پھرين لاڙڪاڻو 5 جي نالي سان سڏبو هو پر نئين ضلعي جي ٺھٹ کانپوءِ قمبر شهدادڪوٽ 1 ٿي ويو. ھن تَڪ ۾ 2002ع جي عام چونڊن ۾ پاڪستان پيپلز پارٽيءَ جو اُميدوار غلام مجتبیٰ اسراڻ 14200 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھئي ۽ اُن وقت مقابلي ۾ ھارائيندڙ اميدوار علي حسن ھڪڙو ھيو، جنھن 12400 ووٽ کنيا هئا. 2008ع جي عام چونڊن ۾ وري غلام مجتبیٰ اسراڻ 27000 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھئي ۽ ان وقت مقابلي ۾ ھارائيندڙ اميدوار پاڪستان مسلم ليگ (ق) جو نواب سردار خان چانڊيو ھُيو، جنھن 12900 ووٽ کنيا هئا. 2013ع جي عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان وري غلام مجتبیٰ اسراڻ کٽي آيو جنهن 29400 ووٽ کنيا. مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اميدوار علي حسن ھڪڙو ھُيو، جنھن 13800 ووٽ کنيا<ref name =" چونڊ تڪ" > - https://www.politicpk.com/qambar-shahdadkot-district-sindh-assembly-election-results-2013-2008-2002-ps-39-to-ps-42/ </ref>. ===پي ايس 40 (قمبر شهدادڪوٽ 2)=== ھي تَڪ پھرين لاڙڪاڻو 6 جي نالي سان سڏبو هو پر نئين ضلعي جي ٺھٹ کانپوءِ قمبر شهدادڪوٽ 2 ٿي ويو. ھن تَڪ ۾ 2002ع جي عام چونڊن ۾ آزاد اميدوار [[سلطان احمد کھاوڙ]] 16100 ووٽ کڻي اليڪشن کٽي ھئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار غلام اڪبر مگسي ھُيو، جنھن 15200 ووٽ کنيا هئا ۽ اُن جو تعلق پاڪستان پيپلز پارٽي سان ھُيو. 2008ع جي عام چونڊن ۾ پاڪستان پيپلز پارٽيءَ جي مير نادر علي مگسي 32500 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھُئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار مسلم ليگ (ق) جو مير عبدالوحيد بِروهي ھُيو، جنھن 3200 ووٽ کنيا هئا. 2013ع جي عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان وري مير نادر خان مگسي کٽي آيو جنھن 36900 ووٽ کنيا. مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار پاڪستان مسلم ليگ (ن) جو غيبي خان مُغيري ھُيو، جنھن 14600 ووٽ کنيا ھيا<ref name="چونڊ تڪ" />. ===پي ايس 41 (قمبر شهدادڪوٽ 3)=== ھي تڪ پھرين لاڙڪاڻو 7 جي نالي سان سڏبو هو پر نئين ضلعي جي ٺھٹ کانپوءِ قمبر شهدادڪوٽ 3 ٿي ويو. ھن تَڪ ۾ 2002ع جي عام چونڊن ۾ پاڪستان پيپلز پارٽي جو اُميدوار عزيز احمد جتوئي 21800 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھُئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار پاڪستان مسلم ليگ (ق) جو الله بخش اُنڙ ھُيو، جنھن 19100 ووٽ کنيا هئا. 2008ع جي عام چونڊن ۾ پاڪستان پيپلز پارٽي جي عزيز احمد جَتوئي 37600 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار مسلم ليگ (ق) جو عبدالغفار بِروهي ھُيو، جنھن 6500 ووٽ کنيا هئا. 2013ع جي عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان عزيز احمد جَتوئي کٽي آيو، جنھن 19700 ووٽ کنيا. مُقابلي ۾ ھارائيندڙ آزاد اُميدوار عادل الطاف اُنڙ ھُيو، جنھن 7900 ووٽ کنيا ھُئا<ref name="چونڊ تڪ" />. ===پي ايس 42 (قمبر شهدادڪوٽ 4)=== ھي تَڪ پھرين لاڙڪاڻو 8 جي نالي سان سڏبو هو پر نئين ضلعي جي ٺھٹ کانپوءِ قمبر شهدادڪوٽ 4 ٿي ويو. ھن تَڪ ۾ 2002ع جي عام چونڊن ۾ آزاد اُميدوار [[نجم الدين ابڙو]] 20200 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھُئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ آزاد اُميدوار فقير پرويز احمد ھُيو جنھن 5100 ووٽ کنيا هُئا. 2008ع جي عام چونڊن ۾ پاڪستان پيپلز پارٽي جي نجم الدين اَبڙي 21300 ووٽ کڻي چونڊ کٽي ھُئي ۽ اُن وقت مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار مسلم ليگ (ق) جو بَرھان چانڊيو ھُيو جنھن 12100 ووٽ کنيا هئا. 2013ع جي عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان وري پاڪستان پيپلز پارٽي جي مير غيبي خان سردار چانڊيو کٽي آيو جنھن 47500 ووٽ کنيا. مُقابلي ۾ ھارائيندڙ اُميدوار قومي عوامي پارٽي جو سرتاج احمد چانڊيو ھيو جنھن 2300 ووٽ کنيا ھُيا<ref name="چونڊ تڪ" />. ===اين اي 202 (قمبر شهدادڪوٽ 1)=== ھي تڪ ضلعي جي چئن تعلقن تي مشتمل آهي جن ۾ [[شھدادڪوٽ تعلقو]] ، [[ميروخان تعلقو]]، [[قبو سعيد خان تعلقو]] ۽ [[سجاول جوڻيجو تعلقو]] شامل آهن. 25 جولاءِ 2018ع تي ٿيندڙ عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان پاڪستان پيپلز پارٽي جو آفتاب شعبان ميراڻي 72159 ووٽ کڻي چونڊ کٽي آيو. اُن سان مقابلو ڪندڙ ھارائيندڙ ايم ايم اي جو اُميدوار ناصر محمود ھُيو جنهن 36040 ووٽ کنيا ۽ اُن کان پوءِ ٽئين نمبر تي پاڪستان تحريڪ انصاف جي مسرت شاھ 9631 ووٽ کنيا<ref name =" اليڪشن ڪميشن" >{{Citation |title=آرڪائيو ڪاپي |url=https://www.ecp.gov.pk/frmGenericPage.aspx?PageID=3160- |accessdate=2020-01-04 |archive-date=2021-01-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125013227/https://www.ecp.gov.pk/frmGenericPage.aspx?PageID=3160- |dead-url=yes }}</ref>. ===اين اي 203 (قمبر شهدادڪوٽ 2)=== ھي تڪ ضلعي جي ٽن تعلقن تي مشتمل آهي، جن ۾ [[قمبر تعلقو]] ، [[وارھ تعلقو]] ۽ [[نصيرآباد تعلقو]] شامل آهن. 25 جولاءِ 2018ع تي ٿيندڙ عام چونڊن ۾ ھن تَڪ مان پاڪستان پيپلز پارٽي جو مير عامر خان مگسي 80060 ووٽ کڻي چونڊ کٽي آيو. اُن سان مُقابلو ڪندڙ ھارائيندڙ اُميدوار پاڪستان تحريڪ انصاف جو سخاوت علي ھُيو جنهن 13008 ووٽ کنيا ۽ ان کان پوءِ ٽئين نمبر تي جي ڊي اي جي فيض محمد 6857 ووٽ کنيا<ref name="اليڪشن ڪميشن" />. ==ضلعي جي انتظامي ورھاست== ===تعلقا=== هن ضلعي ۾ هيٺيان 7 تعلقا شامل آهن: # [[قنبر علي خان تعلقو]] # [[شهدادڪوٽ تعلقو]] # [[وارھ تعلقو|وارهه تعلقو]] # [[ميرو خان تعلقو]] # [[نصيرآباد تعلقو]] # [[قبو سعيد خان تعلقو]] # [[سجاول جوڻيجو تعلقو]] ===يونين ڪائونسلون/ ڪاميٽيون=== {{قمبر شهدادڪوٽ جون يونين ڪاؤنسلون}} ==ضلعي جي ٿاڻن ۾ ورھاست== پوليس جي اختيارن لاء ضلعي کي پوليس جي ھيٺين پنج سب ڊويزنن ۾ ورھايو ويو آھي. ھر سب ڊويزن جو نگران سب ڊويزنل پوليس آفيسر ھوندو آھي<ref name="پوليس">[http://kamber-shahdadkotpolice.com/about-us/list-of-police-stations/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200810210947/http://kamber-shahdadkotpolice.com/about-us/list-of-police-stations/ |date=2020-08-10 }}-</ref>. *'''قمبر سب ڊويزن''': [[قمبر سٽي ٿاڻو]]، [[قمبر صدر ٿاڻو]]، [[پکو ٿاڻو]]، [[مھي مڪول ٿاڻو]]، [[ڊگھ ٿاڻو]]، [[غيبي ديرو ٿاڻو]]، [[دينار ٻرڙو ٿاڻو]]، [[ دوست علي ٿاڻو]] *'''شھدادڪوٽ سب ڊويزن''': [[شھدادڪوٽ اي سيڪشن ٿاڻو]]، [[شھدادڪوٽ بي سيڪشن ٿاڻو]]، [[امام بخش جمالي ٿاڻو]]، [[سنجر ڀٽي ٿاڻو]]، [[قبو سعيد خان ٿاڻو]]، [[ربيع پل ٿاڻو]] *'''وارھ سب ڊويزن''': [[وارھ ٿاڻو]]، [[گاجي کھاوڙ ٿاڻو]]، [[حمل ٿاڻو]] *'''نصيرآباد سب ڊويزن''': [[نصيرآباد ٿاڻو]]، [[وڳڻ ٿاڻو]]، [[لالو رائنڪ ٿاڻو]]، [[ڏيرا ٿاڻو]]، *'''ميروخان سب ڊويزن''' : [[ميروخان ٿاڻو]]، [[بھرام ٿاڻو]]، [[سجاول ٿاڻو]]، [[کبڙ ٿاڻو]] ==عدالتي نظام== ھن ضلعي جون حدون سنڌ ھاء ڪورٽ جي سرڪٽ ڪورٽ لاڙڪاڻو جي اختيار ۾ اچن ٿيون جنھن ڪري ھاء ڪورٽ جا ڪيس لاڙڪاڻي واري رجسٽري ۾ داخل ٿيندا آهن. ضلعي عدالتن جي نظام ۾ ھتي ڊسٽرڪٽ اينڊ سيشن جج جي عدالت قمبر شھر ۾ واقع آهي جنھن سان گڏ ايڊيشنل ڊسٽرڪٽ اينڊ سيشن ججن جون ٻہ عدالتون پڻ ڪم ڪن ٿيون. ھڪ ايڊيشنل ڊسٽرڪٽ اينڊ سيشن جج جي عدالت شھدادڪوٽ شھر ۾ ڪم ڪري ٿي. اھي عدالتون ساڳي وقت ننڍين عدالتن جو اپيلون پڻ ٻڌنديون آھن. ٻہ سينئر سول ججن جون عدالتون قمبر ۽ شھدادڪوٽ ۾ واقع آھن. ان کان علاوه قمبر، شھدادڪوٽ، وارھ، ميروخان ۾ جوڊيشل ماجسٽريٽن جون پڻ عدالتون واقع آھن. ضلعي ۾ قمبر شھر ۾ ھڪ ڪنزيومر ڪورٽ پڻ ڪم ڪري ٿي. ضلعي اندر وڪيلن جي ضلعي بار ايسوسيئيشن پڻ قائم آهي جيڪا سنڌ بار ڪائونسل جي نگراني ۾ ڪم ڪري ٿي. ==آبپاشي ۽ پاڻي جا ذخيرا== ھن ضلعي جي وڏي ۾ وڏي ڍنڍ [[حمل ڍنڍ]] آهي جيڪا قمبر تعلقي ۾ [[ڳوٺ غيبي ديرو]] جي لڳ واقع آهي. ==روڊ رستا== ھن ضلعي مان گوادر ويندڙ [[ايم 8 ھاء وي]] سجاول جوڻيجو، شھدادڪوٽ ۽ قبو سعيد خان تعلقن مان گذري بلوچستان ۾ داخل ٿئي ٿو. شھدادڪوٽ ۽ قمبر شھر جي وچ ۾ 29 ڪلوميٽرن تي مشتمل [[اين 455 ھاء وي]] واقع آهي جيڪو اڳتي ھلي قمبر شھر کي لاڙڪاڻي شھر سان پڻ ملائي ٿو. ھن ضلعي ۾ نصيرآباد تعلقي واري حد کان [[اين 55 ھاء وي]]، جنھن کي انڊس ھاء وي پڻ چون ٿا ، داخل ٿي وڱڻ شھر کان ٿيندو لاڙڪاڻي ضلعي ۾ نڪري ٿو جيڪو ضلعي اندر گذرندڙ ھڪ مصروف ترين رستو آھي. ضلعي اندر تعلقن جي صدرمقامن وچ ۾ روڊن ۽ انھن جي لنڪ روڊن جو ھڪ وڏو نظام موجود آهي جن تي پبلڪ ۽ پرائيويٽ ٽرانسپورٽ جو باقاعدي گذر ٿئي ٿو. ==تاريخي جايون== ==غير سرڪاري تنظيمون== ھن ضلعي م ھيٺيون غير سرڪاري تنظيمون ڪم ڪن ٿيون<ref>{{Citation |title=آرڪائيو ڪاپي |url=http://www.ngo.com.pk/cities/shahdadkot-ngos.htm |accessdate=2020-04-21 |archive-date=2020-04-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200428001546/http://www.ngo.com.pk/cities/shahdadkot-ngos.htm |dead-url=yes }}</ref>: * [[پرڀات وومينز ڊولپمينٽ سوسائٽي شھدادڪوٽ]] *[[اين جي اوز ڊولپمينٽ سوسائٽي شھدادڪوٽ]] *[[سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن]] *[[انڊس ريسورس سينٽر]] *[[انٽرنيشنل ريسڪيو ڪاميٽي]] *[[لاڙ ھيومنيٽيرين ڊولپمينٽ پروگرام]] *[[مسلم ايڊ پاڪستان]] *[[ھيلٿ اينڊ نيوٽريشن ڊولپمينٽ سوسائٽي]] *[[مھران ويلفيئر ٽرسٽ]] *[[يو اين ھيبيٽيٽ پاڪستان]] *[[انسان دوست ويلفيئر آرگنائيزيشن]] * [[رھبر سوشل ڊولپمينٽ آرگنائيزيشن]] *[[ايڪشن فار ھيومنيٽيرين ڊولپمينٽ]] *[[چائيلڊس رائيٽس ڪاميٽي]] *[[ڊاڪٽرز ورلڊ وائيڊ]] *[[روشني ويلفيئر آرگنائيزيشن]] *[[ڪميونٽي ڊولپمينٽ نيٽورڪ]] *[[جاڳرتا سوشل ويلفيئر اينڊ ھيومن آرگنائيزيشن]] *[[ بدين رورل ڊولپمينٽ سوسائٽي]] *[[سھارا ايجوڪيشن اينڊ ڊولپمينٽ آرگنائيزيشن]] *[[سوشل آرگنائيزيشن فار جسٽس اينڊ ھيومن رائيٽس]] *[[ ھديه ٽرسٽ شڪارپور]] == مشھور شخصيتون== جن ضلعي جي مشھور شخصيتن جا نالا: [[نواب سر غيبي خان چانڊيو]]، [[خانبھادر دوست محمد خان ھڪڙو]]، [[ميان غلام صديق| ميان غلام صديق ميڪڻ]]، [[مولانا نورمحمد شھدادڪوٽي]]، [[خانبھادر پير بخش خان کھاوڙ پھريون]]، [[ڊاڪٽر محمد يار کھاوڙ]]، [[وينا شرنگي]]، [[سيد حسين شاھ بخاري]]، [[مولانا عبدالڪريم ٻير شريف وارو]]، [[مير نادر علي خان مگسي]]، [[ نواب شبير احمد چانڊيو]]، نواب [[ احمد سلطان چانڊيو]]، [[مير عامر خان مگسي]]، [[نواب سردار خان چانڊيو]]، [[سيد حاڪم علي شاھ پٽ وارو]]، [[ميان حامد حضوري]]، [[غلام مجدد اسراڻ]]،[[حزب الله ٻگهيو]]، [[ميان شاھل محمد ڪلھوڙو]]، [[ميان ڏاتو خان کھاوڙ]]، [[پير تراب علي شاھ]] راشدي، [[ماسٽر منظور]] آھن == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:سنڌ جا ضلعا]] 3m2qv27qfhzzl1lizleh6h8qf5frhug 0 9596 266895 261157 2024-04-25T21:10:56Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ڪراچي مرڪزي ضلعو | official_name = ڪراچي سينٽرل ڊسٽرڪٽ | native_name = | native_name_lang = سنڌي | settlement_type = ضلعو | image_skyline = Karachi_Central_District.jpg | imagesize = 220px | image_alt = | image_caption = ڪراچي سينٽرل ضلعو ۽ ان جا تعلقا | image_map = | map_caption = | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 200 | pushpin_map_caption = پاڪستان ۽ سنڌ ۾ مقام | coordinates = {{coord|24|57|N|67|03|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا|صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جون ڊويزنون|ڊويزن]] | subdivision_name2 =[[ڪراچي ڊويزن]] | subdivision_type3 =تعلقا | subdivision_name3 = *[[گلبرگ سب ڊويزن]] *[[ناظم آباد سب ڊويزن]] *[[نارٿ ڪراچي سب ڊويزن]] | subdivision_type4 =يونين ڪاؤنسلون | subdivision_name4 = | established_title = ضلعي جو قيام | established_date = 1987ع | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = <ref name="سٽي"/> | area_total_km2 = 61.5 | population_total = 29,72,639 | population_footnotes = <ref name="ڪمشنر"/><ref name=" سٽي"> - https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=806 </ref> | population_as_of = 2017 جي آدمشماري | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = ضلعي صدر مقام<br> جي آفيس | blank1_info_sec1 = ڊي سي آفيس، سيڪٽر 15-A/1, سيڪٽر 15A/1، بفرزون ڪراچي، ڪراچي سٽي، سنڌ<ref name="ڪمشنر "> https://commissionerkarachi.gos.pk/districts.html- </ref>. | website = }} '''ڪراچي سينٽرل ضلعو''' ('Karachi Central District) پاڪستان جي صوبي سنڌ جي ڪراچي ڊويزن جو ھڪ ضلعو جيڪو سنڌي جي گادي جي ھنڌ ۽ پاڪستان جي سڀ کان وڏي ۽ ميٽروپوليٽن شھر [[ڪراچي]] جي وچ واري حصي ۾ واقع آهي. جنھن ڪري مرڪزي يا سينٽرل ضلعو سڏجي ٿو. ڪراچي شھر پھرين ھڪ ضلعي تي مشتمل ھيو 1987ع م ان کي چئن ضلعن ڪراچي سائوٿ، ڪراچي سينٽرل، ڪراچي ايسٽ ۽ ڪراچي ويسٽ ۾ ورھايو ويو. ھن ضلعي جي تعلقن کي سب ڊويزن جو درجو مليل آهي. ضلعي م ھن وقت ٽي تعلقا يا سب ڊويزنون آهن. جن جا نالا ھيٺ ڏجن ٿا: # [[گلبرگ سب ڊويزن]] # [[ناظم آباد سب ڊويزن]] # [[نارٿ ڪراچي سب ڊويزن]] 2000 ۾ ھن ضلعي کي ڪراچي جي ٻين ضلعن سميت ختم ڪري سٽي گورنمينٽ جي ٽائونن ۾ تبديل ڪيو ويو ھو ۽ ان وقت ھن ضلعي کي چئن ٽائون ۾ ورھايو ويو هو جن ۾ [[لياقت آباد ٽائون]]، [[نارٿ ناظم آباد ٽائون]] ۽ [[نيو ڪراچي ٽائون]] ۽ [[گلبرگ ٽائون]] شامل ھيا. 11 جولاءِ 2011 تي سنڌ حڪومت ھن ضلعي کي ٻيھر بحال ڪيو ۽ ٽائون ختم ڪري تعلقا سب ڊويزنن جي صورت ۾ بحال ڪيا<ref name="ڪمشنر"/> <ref>[http://www.thenewstribe.com/2011/07/11/karachi’s-district-status-restored-notification-issued/ Karachi’s district status restored, notification issued] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131216042427/http://www.thenewstribe.com/2011/07/11/karachi%E2%80%99s-district-status-restored-notification-issued/ |date=2013-12-16 }}, Published in The News Tribe on 11 July 2011, Retrieved on 7 August 2012</ref>. [[فائل:Karachi_admin.PNG|thumb|220px|ڪراچي ڊويزن ۾ ڪراچي سينٽرل ضلعو تيز سائي رنگ سان ڏيکاريل]] == تاريخ == ھن ضلعي م شامل ڪراچي شھر جو حصو پاڪستان ٺھڻ کان اڳ ڪجهه ڇڊن ڳوٺن تي مشتمل ھيو ان وقت جي پراڻن علائقن م لالو کيت گھڻو مشھور ھيو جيڪو خود ظاھر ڪرڻ ٿو تہ ھي علائقو پاڪستان ٺھڻ کان اڳ پراڻي ڪراچي شھر کان ٻاھر ٻھراڙيءَ وارو علائقو ھيو. پاڪستان ٺھڻ بعد انديا کان ھجرت ڪري ايندڙ مھاجرن کي ھن ضلعي وارن علائقن م آباد ڪرايو ويو. اھڙي طرح ھن علائقي کي منصوبه بندي سان ترقي ڏياري وئي. لالو کيت واري علائقي کي اڳتي ھلي شھيد ملت لياقت علي خان جي نالي سان لياقت آباد جو نالو ڏنو ويو ء ان سان گڏوگڏ وڌيڪ منصوبه بندي ڪري ھڪ ٻيو علائقو اباد ڪرائي ان کي بينگال سان تعلق رکندڙ پاڪستان جي ٻئين نمبر گورنر جنرل ۽ ٻئين وزيراعظم خواجه ناظم الدين جي نالي تي ناظم آباد رکيو ويو. انڊيا جو گاديءَ جو هنڌ نيو دھلي کي دھلي شھر ۾ ٺاھيو ويو ھو پاڪستان ٺھڻ کان پوءِ باقائده ان وانگر گادي جو ھنڌ ڪراچي ٺاھڻ لاء نيو ڪراچي نالي شھر اڏڻ جو منصوبو رٿيو ويو پر بعد م نئون شھر روالپنڊي جي ڀرسان اڏيو ويو. ڪراچي م نيو ڪراچي وارو ٺھيل نئون علائقو ھن ضلعي ۾ شامل ٿيو. 1987 ۾ ھن ضلعي کي قائم ڪيو ويو. == جاگرافي == [[فائل:Pakistan - Sindh - Karachi Central.svg|200px|thumb|سنڌ جي ڪراچي ڊويزن جي نقشي ۾ ڪراچي سينٽرل جيل بيھڪ]] ھن ضلعي جي جاگرافيائي بيهڪ لانگيٽيوڊ 67.058374 ۽ ليٽيٽوڊ م 24.9551104 تي آھي. سمنڊ جي سطح کان ھن ضلعي جي سراسري بلندي 46 ميٽر يا 151 فوٽ آهي<ref> https://elevation.maplogs.com/poi/karachi_central_karachi_karachi_city_sindh_pakistan.481195.html </ref>.ھي ضلعي سمند جي ڪناري کان اٽڪل 9 ڪلوميٽرن جي فاصلي تي اندر واقع آهي. ھن شھر جي موسم اونھاري م گرم ۽ گھميل ھوندي آھي. سڀ کان گھڻي گرمي جون جي مھيني ۾ 41 سينٽي گريڊ تائين ٿيندي آهي. سياري م ھتان جي موسم سرد ٿيندي آهي. ڪراچي شھر م ھوا جي اندر تمام گھڻي گھم ھڪ ماحولياتي مسئلو آهي جنھن جي . نتيجي م شھر جي مختلف حصن ۾ بيٺل ڪنو پاڻي سج جي گرميءَ تي ٻاڦ ٿي اڏامي نہ ٿو. ان کان علاوه گاڏين ۽ فيڪٽرين جو دونهون شھر م سامونڊي ھوائن جي باوجود ان گھم جي ڪري آلودگي کي تيزي سان وڌائي ٿو<ref name="برٽنيڪا "> https://www.britannica.com/place/Karachi- </ref>. اھڙي طرح ھي ضلعو پڻ ان ماحولياتي مسئلي جو شڪار آهي. == آبادي == ھن ضلعي جي آبادي پھرين مارچ 1998 جي آدمشماريءَ واري ڪاٿي مطابق 22,77,931 ھئي جيڪا 15 مارچ 2017 تي وڌي 29,72,639 ٿي وئي<ref name="سٽي"/>. 61.5 چورس ڪلوميٽرن تي ڦھليل ھن شھري ضلعي جي آبادي جي گھاٽائي 48،336 ماڻھو في چورس ڪلوميٽر ھئي ۽ آبادي جي گھاٽائي 48336 ماڻھو في چورس ڪلوميٽر ھئي<ref name="سٽي"/>. آبادي م مردن جو تعداد 1543950 ھيو ۽ عورتون 14,27,349 ھيون<ref name="سٽي"/>. کدڙن جو تعداد 327 ھيو. پوري ضلعي جي آبادي 100 سيڪڙو شھري آبادي ھئي<ref name="سٽي"/>. ضلعي م اڪثريت اردو ڳالهائيندڙ آبادي جي آھي باقي ٻين ۾ پنجابي، پٺاڻ ، سنڌي ۽ سرائيڪي شامل آهم. == تعليم جون سهولتون == === يونيورسٽيون === علامه اقبال اوپن يونيورسٽي (ڪراچي واري شاخ)، نذير حسن يونيورسٽي (گلبرگ تعلقو)، عورتن جي جناح يونيورسٽي (لياقت آباد تعلقو)، === ميڊيڪل ۽ انجنيئرنگ انسٽيٽيوٽ === گورنمينٽ اينگرو ٽيڪنيڪل ڪاليج (گلبرگ تعلقو)، گورنمينٽ اينگرو ٽيڪنيڪل اسڪول (گلبرگ تعلقو) جناح پوليٽيڪنڪ ڪاليج (لياقت آباد تعلقو)، ڪراچي ميڊيڪل اينڊ ڊينٽل ڪاليج، (نارٿ ناظم آباد تعلقو)، گورنمينٽ ووڪيشنل ٽريننگ انسٽيٽيوٽ (نارٿ ناظم آباد تعلقو) === ڪاليجون === [[فائل:Shaheed-e-millat Girls Degree College Azizabad Karachi Pakistan.JPG|200px|thumb|شھيد ملت گورنمينٽ گرلس ڊگري ڪاليج عزيز آباد]] گورنمينٽ گرلس ڊگري ڪاليج (گلبرگ تعلقو)، گورنمينٽ ڪاليج آف ايجوڪيشن ايف بي ايريا، عزيز آباد ڪامرس ڪاليج، شھيد ملت گورنمينٽ گرلس ڊگري ڪاليج عزيز آباد، گورنمينٽ دھلي ڪاليج، جناح گورنمينٽ ڪاليج (لياقت آباد)، عثمانيه گرلس ڪاليج (لياقت آباد تعلقو)، گورنمينٽ ڊگري سائنس ڪاليج قاسم آباد<ref> https://mobile.facebook.com/GDSCLK/?_rdc=1&_rdr</ref>، رياض گورنمينٽ گرلس ڪاليج لياقت آباد، سر سيد گورنمينٽ گرلز ڪاليج ناظم آباد بلاڪ 1، گورنمينٽ ڪاليج فار وومين ناظم آباد بلاڪ 1، مردن جي گورنمينٽ ڪاليج ناظم آباد، عبدالله گرلس ڪاليج پاپوش نگر، گورنمينٽ ڊگري ڪاليج فار وومين نارٿ ناظم آباد، گورنمينٽ ڊگري سائنس ۽ ڪامرس ڪاليج(نارٿ ناظم آباد)، گورنمينٽ ڊگري بوائز ڪاليج بفرزون، گورنمينٽ ڊگري ڪاليج انڊا موڙ چوڪ، پبلڪ اسڪول ۽ ڪاليج نارٿ ڪراچي، گورنمينٽ ڪاليج فار وومين ايف 11 (نيو ڪراچي تعلقو)، ڪمرشل ڪاليج عزيز آباد، === انفارميشن ۽ ٽيڪنالاجي === بقائي انسٽيٽيوٽ آف انفرميشن اينڊ ٽيڪنالوجي (لياقت آباد تعلقو)، === ٻيا تعليمي ادارا === [[فائل:Govt Boys Comprehensive Higher Secondary School Azizabad Karachi, Pakistan1.JPG|220px|thumb|گورنمينٽ بوائيز ڪامپريھينسو ھائير سيڪنڊري اسڪول عزيز آباد]] دستگير گورنمينٽ گرلس اسڪول، سلطان محمود شاھ آغا خان اسڪول، رونق اسلام پبلڪ اسڪول، رونق اسلام گرلز سيڪنڊري اسڪول (گلبرگ تعلقو) سر سيد چلڊرين اڪيڊمي (لياقت آباد تعلقو)، وحيد آباد سيڪنڊري اسڪول، آڪسبرج فائونڊيشن اسڪول (لياقت آباد تعلقو)، قائد ملت گورنمينٽ بوائيز اسڪول قاسم آباد، سر سيد چلڊرين اڪيڊمي، حسيني بوائيز سيڪنڊري اسڪول، گورنمينٽ گرلس پائلٽ ھائر اسڪول ناظم آباد، اسلام آباد ھاء اسڪول، گرين شيلڊ اسڪول، گورنمينٽ بوائيز سيڪنڊري اسڪول، ٽائون ڪاميٽي اسڪول مدينه ڪالوني، گورنمينٽ مجيب النساء پرائمري اسڪول، گورنمينٽ بوائيز ڪامپريھينسو ھائير سيڪنڊري اسڪول عزيز آباد، گورنمينٽ انسٽيٽيوٽ آف بزنس اينڊ ڪمرشل ايجوڪيشن عزيز آباد، == صحت جون سهولتون == ھن ضلعي م صحت جي سھولتن ۾ نارٿ ڪراچي چلڊرين ھاسپيٽل، ايوان تجارت وصنعت اسپتال، شيڊ ھومز اينڊ ڪامپليڪس ھاسپيٽل ( نيو ڪراچي تعلقو)، شيخ آء اينڊ ڊائبيٽڪ ھاسپيٽل (نارٿ ناظم آباد)، امام زين العابدين اسپتال ناظم آباد، نعمت بيگم ھمدرد يونيورسٽي ھاسپيٽل ناظم آباد، عباسي شھيد اسپتال، بقائي سٽي ڊينٽل ھاسپيٽل، بقائي ڪڊني سينٽر، بقائي انسٽيٽيوٽ آف انفرميشن اينڊ ٽيڪنالوجي، لياقت نيشنل اسپتال جي ھڪ شاخ، امام زين العابدين اسپتال، اي او (AO) اسپتال، بقائي انسٽيٽيوٽ آف ڪارڊيائڪ ڊزيز نظام آباد، سنڌ گورنمينٽ ھاسپيٽل شريف آباد، نور ھاسپيٽل، ٽرائميڪس ھاسپيٽل, ڪراچي انسٽيٽيوٽ آف ھرٽ ڊزيزز، طبه ھارٽ انسٽيٽيوٽ ۽ ٻيون کوڙ اسپتالون شامل آهن == سياسي ۽ انتظامي ورهاست == === قومي اسيمبلي جا تڪ === پاڪستان جي قومي اسيمبلي ۾ ھن ضلعي جا ھيٺيان تڪ آھن: * اين اي 253 ڪراچي سينٽرل 1: (2018 کان[[]])- * اين اي 254 ڪراچي سينٽرل 2: (2018 کان[[محمد اسلم خان]])- پي ٽي آء * اين اي 255 ڪراچي سينٽرل 3: (2018 کان[[]])- * اين اي 256 ڪراچي سينٽرل 4: (2018 کان[[محمد نجيب ھارون]])- پي ٽي آء * === سنڌ اسيمبلي جا تڪ === ھي ضلعو سنڌ اسيمبلي جي 8 صوبائي تڪن م ورھايل آھي<ref name="سنڌ اسيمبلي ">http://www.pas.gov.pk/index.php/members/bydistrict/en/32/136 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200407220920/http://www.pas.gov.pk/index.php/members/bydistrict/en/32/136 |date=2020-04-07 }} -</ref>. انھن تڪن ۽ 2018 جي عام چونڊن ۾ اتان چونڊيل صوبائي اسيمبلي جا رڪنن جا نالا ھيٺ ڏجن ٿا: # پي ايس 123 ڪراچي سينٽرل 1 ([[وسيم الدين قريشي]]) - ايم ڪيو ايم پاڪ # پي ايس 124 ڪراچي سينٽرل 2 ([[خواجه اظهارالحسن]]) - ايم ڪيو ايم پاڪ # پي ايس 125 ڪراچي سينٽرل 3 ([[محمد عباس جعفري]])- پي ٽي آء # پي ايس 126 ڪراچي سينٽرل 4 ([[عمر عمري]])- پي ٽي آء # پي ايس 127 ڪراچي سينٽرل 5 ([[ڪنور نويد جميل]]) - ايم ڪيو ايم پاڪ # پي ايس 128 ڪراچي سينٽرل 6 ([[محمد عباس جعفري]])- ايم ڪيو ايم پاڪ # پي ايس 129 ڪراچي سينٽرل 7 ([[سيد عمران علي شاھ]]) - پي ٽي آء # پي ايس 130 ڪراچي سينٽرل 8 ([[محمد رياض حيدر]])- پي ٽي آء === يونين ڪاميٽيون ۽ يونين ڪاؤنسلون === نئين لوڪل گورنمينٽ ايڪٽ 2003 تحت شھري علائقن م يونين ڪاؤنسل جو نالو تبديل ڪري يونين ڪميٽي رکيو ويو آهي<ref name=" ڊان"> https://www.dawn.com/news/1055943- </ref> ۽ ٻھراڙيءَ ۾ يونين ڪاؤنسل کي ساڳيو يونين ڪاؤنسل سڏبو آهي. ھن ضلعي جي يونين ڪاميٽين جو تعداد 51<ref name="پوليٽڪ "> https://www.politicpk.com/karachi-central-district-uc-list-mna-mpa-seats-کراچی-سینٹرل-ضلع/amp/- </ref> آھي ۽ ڪوبہ ٻھراڙيءَ جو علائقو نہ ھجڻ ڪري اتي ھاڻي ڪابه يونين ڪاؤنسل ڪانه آھي. ڪراچي ويسٽ شھري علائقن جون 46 يونين ڪاميٽيون ۽ ٻھراڙيءَ جون 6 يونين ڪاؤنسلون آھن ۽ انھن جو ٽوٽل 52 آھي<ref name=" "> - </ref>. ۾ ڪراچي ايسٽ ۾ 31<ref name=" "> https://www.samaa.tv/news/2019/10/people-soon-to-experience-model-ucs-in-karachis-east-district/- </ref> ڪورنگي ۾ 37 يونين ڪاميٽيون آھن ، ملير ۾ 32 يونين ڪاؤنسلون ۽ 13 يونين ڪاميٽيون ٽوٽل 45 يو سي آھن، ڪراچي سائوٿ ۾ 31 يونين ڪائونسلون ۽ يونين ڪاميٽيون آھن ھن ضلعي م ھيٺيون 42 يونين ڪاميٽيون (يونين ڪاؤنسلون) واقع آھن<ref name=" ڪي ايم سي">http://www.kmc.gos.pk/Contents.aspx?id=84-{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>: {| class="wikitable" |+ '''ڪراچي سينٽرل جون يونين ڪاميٽيون<ref name="پوليٽڪ"/>''' |- !# ! يونين ڪاميٽي ! تعلقو ! آبادي |- | 1 ||يو سي [[شاھنواز ڀٽو ڪالوني]] 1 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 2 ||يو سي [[گلشن سعيد]] 2 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 3 ||يو سي [[خواجه اجمير نگري]] 3 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 4 ||يو سي [[ڪليانه]] 4 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 5 ||يو سي [[حڪيم احسان يونين ڪاميٽي|حڪيم احسان]] 5 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 6 ||يو سي [[ابوذر غفاري (نيو ڪراچي)|ابوذر غفاري]] 6 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 7 ||يو سي [[فيصل (نيو ڪراچي)|فيصل]] 7 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 8 ||يو سي [[ڪالا اسڪول]] 8 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 9 ||يو سي [[مصطفیٰ ڪالوني]] 9 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 10 ||يو سي [[خميسو ڳوٺ]] 10 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 11 ||يو سي [[مدينه ڪالوني]] 11 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 12 ||يو سي [[مجيب النساء]] 12 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 13 ||يو سي [[گوڌرا (نيو ڪراچي)|گوڌرا]] 13 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 14 ||يو سي [[فاطمه جناح (ڪراچي سينٽرل)|فاطمه جناح]] 14 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 15 ||يو سي [[سر سيد (نيو ڪراچي)|سر سيد]] 15 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 16 ||يو سي [[شادمان ٽائون]] 16 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 17 ||يو سي [[فاروق اعظم (نارٿ ناظم آباد)|فاروق اعظم]] 17 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 18 ||يو سي [[الفلاح]] 18 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 19 ||يو سي [[مصطفیٰ آباد]] 19 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 20 ||يو سي [[پھاڙ گنج]] 20 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 21 ||يو سي [[کنڊو ڳوٺ (نارٿ ناظم آباد)|کنڊو ڳوٺ]] 21 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 22 ||يو سي [[حيدري (نارٿ ناظم آباد)|حيدري]]22 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 23 ||يو سي [[سخي حسن (نارٿ ناظم آباد)|سخي حسن]] 23 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 24 ||يو سي [[بفرزون 2 (نارٿ ناظم آباد)|بفر زون 2]] 24 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 25 ||يو سي [[بفر زون 1 (نارٿ ناظم آباد)|بفر زون 1]] 25 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 26 ||يو سي [[النور سوسائٽي]] 26 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 27 ||يو سي [[سمن آباد]] 27 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 28 ||[[يو سي گلبرگ]] 28 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 29 ||يو سي [[واٽر پمپ (گلبرگ)|واٽر پمپ]] 29 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 30 ||يو سي [[ياسين آباد (گلبرگ)|ياسين آباد]] 30 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 31 ||يو سي [[نصيرآباد (گلبرگ)|نصيرآباد]] 31 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 32 ||يو سي [[جوھر آباد]] 32 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 33 ||يو سي [[عزيز آباد]] 33 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 34 ||يو سي [[ڪريم آباد (گلبرگ)|ڪريم آباد]] 34 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 35 ||يو سي [[موسیٰ ڪالوني]] 35||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 36 ||يو سي [[ایف بي ايريا]] 36 || [[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 37 ||يو سي [[شريف آباد]] 37 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 38 ||يو سي [[بنڌاني ڪالوني]] 38 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 39 ||يو سي [[قاسم آباد (لياقت آباد)|قاسم آباد]] 39 || [[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 40 ||يو سي [[ڪمرشل ايريا لياقت آباد]] 40 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 41 ||يو سي [[ڊاڪخانه (لياقت آباد)|ڊاڪخانه]] 41 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 42 ||يو سي [[ابن سينا (ڪراچي سينٽرل)|ابن سينا]] 42 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 43 ||يو سي [[لياقت آباد]] 43 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 44 ||يو سي [[حاجي مريد ڳوٺ]] 44 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 45 ||يو سي [[ھادي مارڪيٽ]] 45 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 46 ||يو سي [[عباسي شھيد]] 46 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 47 ||يو سي [[پاپوش نگر]] 47 ||[[ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 48 ||يو سي [[اورنگ آباد]] 48 ||[[ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 49 ||يو سي [[ناظم آباد 1]] 49 ||[[ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 50 ||يو سي [[رضويه سوسائٽي]] 50 ||[[ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 51 ||يو سي [[گلبھار]] 51 ||[[ناظم آباد سب ڊويزن]]|| |} == مذھب == ھن ضلعي م رھندڙ 99 سيڪڙو آبادي مسلمانن جي آھي باقي 1 سيڪڙو ۾ عيسائي، ھندو ۽ ٻيو شامل آهن. مسلمانن م غالب اڪثريت حنفي سني اسلام مذھب وارن جي آھي ڪن يونين ڪاميٽين ۾ شيعه جعفري اڪثريت ۾ آھن پر ضلعي جي پوري آباديءَ م اھي اقليت ۾ آھن. == ڪتب خانا == ھن ضلعي م مشهور ڪتبخانن م سپر مارڪيٽ لائبريري، حسرت موھاني لائبريري، عثمانيه لائبريري، الحدا لائبريري، نادر لائبريري، غالب لائبريري ۽ زين لائبريري، انجمن لائبريري نارٿ ناظم آباد شامل آهن. == روڊ، چوڪ ۽ فلاء اوور == === روڊ ۽ مشھور گھٽيون === ھن ضلعي ۾ گذرندڙ روڊن ۾ نواب صديق خان روڊ، طابش دھلوي روڊ، الطاف علي بريلوي روڊ، شاھراھ پاڪستان، سر شاھ محمد سليمان روڊ، حسين آباد روڊ، پاپوش نگر روڊ، ناظم آباد روڊ، شير شاھ سوري روڊ، شاھراھ جھانگير، منگھو پير روڊ، شاھراھ اورنگي، شاھجھان اوينيو روڊ، سيد رئيس احمد جعفري روڊ، ، راشد منھاس روڊ، لياقت روڊ، ڪڇي پاڙا لائينز ايريا روڊ، بلال روڊ ۽ حسن علي جعفري روڊ، انڊا موڙ روڊ، شاھراھ نورجهان، سرجاڻي روڊ، گوڌرا روڊ، نوراني مارڪيٽ روڊ، معمار اوينيو روڊ، جامع مسجد روڊ ۽ ٻيا شامل آهن === سڪ پلون === باچا خان فلاء اوور، لياقت آباد فلاء اوور، === چوڪ ۽ مشھور موڙ === خلافت چوڪ، باچا خان فلاء اوور چوڪ، انڊا موڙ چوڪ، == عدالتي نظام == ڪراچي سينٽرل ضلعي جو عدالتي صدرمقام سٽي ڪورٽس واري جڊيشل ڪامپليڪس ۾ آھي جيڪو ڪراچي سائوٿ جي حدن اندر ايم اي جناح روڊ تي ڪي ايم سي مرڪزي آفيس جي پاسي م واقع آھي. ان ڪامپليڪس ۾ ڪراچي سينٽرل جون 38 ڪورٽون واقع آھن جن م سڀ کان وڏي ضلعي عدالت ڊسٽرڪٽ اينڊ سيشن جج جي آھي. ان کان علاوه باقي 7 ايڊيشنل ڊسٽرڪٽ اينڊ سيشن ججن جون ، 12 سينيئر سول ججن جون ۽ 18 سول جج اينڊ جوڊيشل ماجسٽريٽ جون عدالتون آھي. سول ججن جي عدالتن جا جج ساڳي وقت فيملي جج پڻ آهن. سينيئر سول جج ساڳي وقت رينٽ ڪنٽرولر پڻ آھن. ان کان سواءِ ھڪ ڪنزيومر ڪورٽ پڻ خاص عدالت جي حيثيت م ڪم ڪري پئي. == باغ ۽ وندر == === باغ ۽ باغيچا === ھن ضلعي ۾ گلوب پارڪ، سمن پارڪ، ليڊيز پارڪ، باره دري پارڪ، طارق محي الدين شھيد پارڪ، عائشه پارڪ، رضوان پارڪ، باره دري پارڪ، طارق محي الدين شھيد پارڪ، عائشه پارڪ، افزاہ باغ، خاتون جنت پارڪ، تنوير شھيد پارڪ، الازھر پارڪ، انو ڀائي پارڪ، تڪونا پارڪ ناظم آباد، نيازي پارڪ شريف آباد، نرسري پارڪ لياقت آباد، عورتن لاءِ مخصوص پرده پارڪ قاسم آباد، شاليمار پارڪ، شادمان پارڪ، مھدي حسن پارڪ، ابدال پارڪ، ابو حذيفه پارڪ، عائشه صديقه فيملي پارڪ، ڪي بي آر پارڪ، ڪليانه ٽائون سيڪٽر 10 پارڪ، === ڪلب === رضويه ڪلب، ڪليانه ڪميونٽي سينٽر، نارٿ ڪراچي جم ڪلب، === راندين لاء ميدان === پير بازار گرائونڊ، ساڪر اسٽيڊيم، پاڪ فليگ گرائونڊ، يو بي ايل اسپورٽس ڪامپليڪس، ڪسٽمس ڪرڪيٽ اڪيڊمي، لياقت علي خان اسپورٽس ڪامپليڪس، گوھر آباد گرائونڊ، منصوره پلي گرائونڊ، جناح گرائونڊ (گلبرگ تعلقو)، ايم اي بي اسپورٽس ڪامپليڪس، لال قلعه گرائونڊ، الفلاح گرائونڊ، محمدي پلي گرائونڊ، حسين ابراهيم اسپورٽس ڪامپليڪس، سنگم گرائونڊ، ڪراچي اسپورٽس فٽبال گرائونڊ، راجپوت بنڌاني گرائونڊ، محمدي پلي گرائونڊ قاسم آباد، اصغر علي شاھ ڪرڪيٽ اسٽيڊيم، الفاروق ڪرڪيٽ گرائونڊ ناظم آباد 2، سنڌ اسپورٽس بورڊ ڪامپليڪس ناظم آباد. ڪراچي اسپورٽس فٽبال گرائونڊ، پيالا گرائونڊ، ايسٽرن اسٽار ڪرڪيٽ گرائونڊ، نارٿ ينگرس فٽبال گرائونڊ، ھاڪي گرائونڊ فاروق اعظم، نذير حسين يينگ فائيٽرز گرائونڊ، طحه مسجد پلي گرائونڊ، غوث اعظم اسپورٽس گرائونڊ، بفرزون پلي گرائونڊ، ٽيپو سلطان شھيد اسٽيڊيم، انور انصاري فٽبال گرائونڊ، == مشھور جايون == جن ضلعي جي مشھور جاين ۾ شامل آهن: جامع مسجد فاروق اعظم، بنارس ڪالوني، مولانا عبدالحامد قادري جي مزار، پشتون مارڪيٽ، سخي حسن قبرستان، فضل الرحمان قريشي جي مزار، ڊي سي آفيس بفرزون (ڪراچي سينٽرل) ، بروھي ڳوٺ, گول مارڪيٽ ناظم آباد، امتياز سپر مارڪيٽ (ناظم آباد)، ڊرائيونگ لائسنس آفيس (ناظم آباد برانچ)، گوليمار قبرستان، ڊائمنڊ سپر مارڪيٽ، بورڊ آف انٽرميڊئيٽ اينڊ سيڪنڊري ايجوڪيشن جي آفيس، فٽبال جي نيشنل ساڪر اڪيڊمي، اي آر واء نيوز ھيڊ آفيس، لالوکيت پکين واري مارڪيٽ، شريف آباد نرسري، اسٽيٽ بينڪ جي شاخ، بختياري يوٿ سينٽر، نوراني مسجد، افروز ٽيڪسٽائيل انڊسٽريز،امير معاويه عيدگاهه، جامع مسجد سمن آباد، دارالعلوم نعيمه، ايم ڪيو ايم جي مرڪزي آفيس 90، مدني مسجد تبليغي مرڪز، ميمڻ ڪالوني، ورلڊ ميمڻ فائونڊيشن ڪميونٽي سينٽر ٽرسٽ، ايڇ اي ايف عيدگاھ، اسماعيلي ڪميونٽي جو مرڪز، فيضان اڪيڊمي، ميمڻ عيدگاھ، ، پيراگون جم == ٿاڻا == ھن ضلعي ۾ ٽوٽل () ٿاڻا آهن جن ۾ شامل آهن: تيموريه ٿاڻو، اورنگي ٿاڻو، پاپوش نگر ٿاڻو، شريف آباد ٿاڻو، لياقت آباد ٿاڻو, سپر مارڪيٽ ٿاڻو، سمن آباد ٿاڻو، جوھر آباد ٿاڻو، عزيز آباد ٿاڻو، نيو ڪراچي ٿاڻو، نارٿ ناظم آباد ٿاڻو، اجمير نگري ٿاڻو، يوسف پلازه ٿاڻو، گلبرگ ٿاڻو، گلبهار ٿاڻو، گبول ٽائون ٿاڻو، ناظم آباد ٿاڻو، رضويه سوسائٽي ٿاڻو، ايف بي انڊسٽريل ايريا ٿاڻو، نيو ڪراچي انڊسٽريل ايريا ٿاڻو، بلال ڪالوني ٿاڻو، شاھراھ نورجهان ٿاڻو، حيدري مارڪيٽ ٿاڻو<ref name=" سي پي ايل سي">http://www.cplc.org.pk/list-of-police-station/-{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>، == تصوير == <gallery> عڪس:Nagan Ch Karachi.jpg|نانگڻ چورنگي </gallery> == حوالا == {{حوالا|2}} [[زمرو:پاڪستان جا ضلعا]] [[زمرو:سنڌ جا ضلعا]] [[زمرو:ڪراچي جا ضلعا]] k81jd7sotbew1sroztieoupn5tg84w8 266896 266895 2024-04-25T21:12:03Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[ناظم آباد ضلعو (مرڪزي ڪراچي)]] ڏانهن [[ڪراچي وسطي ضلعو]] wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ڪراچي مرڪزي ضلعو | official_name = ڪراچي سينٽرل ڊسٽرڪٽ | native_name = | native_name_lang = سنڌي | settlement_type = ضلعو | image_skyline = Karachi_Central_District.jpg | imagesize = 220px | image_alt = | image_caption = ڪراچي سينٽرل ضلعو ۽ ان جا تعلقا | image_map = | map_caption = | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 200 | pushpin_map_caption = پاڪستان ۽ سنڌ ۾ مقام | coordinates = {{coord|24|57|N|67|03|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا|صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جون ڊويزنون|ڊويزن]] | subdivision_name2 =[[ڪراچي ڊويزن]] | subdivision_type3 =تعلقا | subdivision_name3 = *[[گلبرگ سب ڊويزن]] *[[ناظم آباد سب ڊويزن]] *[[نارٿ ڪراچي سب ڊويزن]] | subdivision_type4 =يونين ڪاؤنسلون | subdivision_name4 = | established_title = ضلعي جو قيام | established_date = 1987ع | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = <ref name="سٽي"/> | area_total_km2 = 61.5 | population_total = 29,72,639 | population_footnotes = <ref name="ڪمشنر"/><ref name=" سٽي"> - https://www.citypopulation.de/php/pakistan-admin.php?adm2id=806 </ref> | population_as_of = 2017 جي آدمشماري | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = ضلعي صدر مقام<br> جي آفيس | blank1_info_sec1 = ڊي سي آفيس، سيڪٽر 15-A/1, سيڪٽر 15A/1، بفرزون ڪراچي، ڪراچي سٽي، سنڌ<ref name="ڪمشنر "> https://commissionerkarachi.gos.pk/districts.html- </ref>. | website = }} '''ڪراچي سينٽرل ضلعو''' ('Karachi Central District) پاڪستان جي صوبي سنڌ جي ڪراچي ڊويزن جو ھڪ ضلعو جيڪو سنڌي جي گادي جي ھنڌ ۽ پاڪستان جي سڀ کان وڏي ۽ ميٽروپوليٽن شھر [[ڪراچي]] جي وچ واري حصي ۾ واقع آهي. جنھن ڪري مرڪزي يا سينٽرل ضلعو سڏجي ٿو. ڪراچي شھر پھرين ھڪ ضلعي تي مشتمل ھيو 1987ع م ان کي چئن ضلعن ڪراچي سائوٿ، ڪراچي سينٽرل، ڪراچي ايسٽ ۽ ڪراچي ويسٽ ۾ ورھايو ويو. ھن ضلعي جي تعلقن کي سب ڊويزن جو درجو مليل آهي. ضلعي م ھن وقت ٽي تعلقا يا سب ڊويزنون آهن. جن جا نالا ھيٺ ڏجن ٿا: # [[گلبرگ سب ڊويزن]] # [[ناظم آباد سب ڊويزن]] # [[نارٿ ڪراچي سب ڊويزن]] 2000 ۾ ھن ضلعي کي ڪراچي جي ٻين ضلعن سميت ختم ڪري سٽي گورنمينٽ جي ٽائونن ۾ تبديل ڪيو ويو ھو ۽ ان وقت ھن ضلعي کي چئن ٽائون ۾ ورھايو ويو هو جن ۾ [[لياقت آباد ٽائون]]، [[نارٿ ناظم آباد ٽائون]] ۽ [[نيو ڪراچي ٽائون]] ۽ [[گلبرگ ٽائون]] شامل ھيا. 11 جولاءِ 2011 تي سنڌ حڪومت ھن ضلعي کي ٻيھر بحال ڪيو ۽ ٽائون ختم ڪري تعلقا سب ڊويزنن جي صورت ۾ بحال ڪيا<ref name="ڪمشنر"/> <ref>[http://www.thenewstribe.com/2011/07/11/karachi’s-district-status-restored-notification-issued/ Karachi’s district status restored, notification issued] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131216042427/http://www.thenewstribe.com/2011/07/11/karachi%E2%80%99s-district-status-restored-notification-issued/ |date=2013-12-16 }}, Published in The News Tribe on 11 July 2011, Retrieved on 7 August 2012</ref>. [[فائل:Karachi_admin.PNG|thumb|220px|ڪراچي ڊويزن ۾ ڪراچي سينٽرل ضلعو تيز سائي رنگ سان ڏيکاريل]] == تاريخ == ھن ضلعي م شامل ڪراچي شھر جو حصو پاڪستان ٺھڻ کان اڳ ڪجهه ڇڊن ڳوٺن تي مشتمل ھيو ان وقت جي پراڻن علائقن م لالو کيت گھڻو مشھور ھيو جيڪو خود ظاھر ڪرڻ ٿو تہ ھي علائقو پاڪستان ٺھڻ کان اڳ پراڻي ڪراچي شھر کان ٻاھر ٻھراڙيءَ وارو علائقو ھيو. پاڪستان ٺھڻ بعد انديا کان ھجرت ڪري ايندڙ مھاجرن کي ھن ضلعي وارن علائقن م آباد ڪرايو ويو. اھڙي طرح ھن علائقي کي منصوبه بندي سان ترقي ڏياري وئي. لالو کيت واري علائقي کي اڳتي ھلي شھيد ملت لياقت علي خان جي نالي سان لياقت آباد جو نالو ڏنو ويو ء ان سان گڏوگڏ وڌيڪ منصوبه بندي ڪري ھڪ ٻيو علائقو اباد ڪرائي ان کي بينگال سان تعلق رکندڙ پاڪستان جي ٻئين نمبر گورنر جنرل ۽ ٻئين وزيراعظم خواجه ناظم الدين جي نالي تي ناظم آباد رکيو ويو. انڊيا جو گاديءَ جو هنڌ نيو دھلي کي دھلي شھر ۾ ٺاھيو ويو ھو پاڪستان ٺھڻ کان پوءِ باقائده ان وانگر گادي جو ھنڌ ڪراچي ٺاھڻ لاء نيو ڪراچي نالي شھر اڏڻ جو منصوبو رٿيو ويو پر بعد م نئون شھر روالپنڊي جي ڀرسان اڏيو ويو. ڪراچي م نيو ڪراچي وارو ٺھيل نئون علائقو ھن ضلعي ۾ شامل ٿيو. 1987 ۾ ھن ضلعي کي قائم ڪيو ويو. == جاگرافي == [[فائل:Pakistan - Sindh - Karachi Central.svg|200px|thumb|سنڌ جي ڪراچي ڊويزن جي نقشي ۾ ڪراچي سينٽرل جيل بيھڪ]] ھن ضلعي جي جاگرافيائي بيهڪ لانگيٽيوڊ 67.058374 ۽ ليٽيٽوڊ م 24.9551104 تي آھي. سمنڊ جي سطح کان ھن ضلعي جي سراسري بلندي 46 ميٽر يا 151 فوٽ آهي<ref> https://elevation.maplogs.com/poi/karachi_central_karachi_karachi_city_sindh_pakistan.481195.html </ref>.ھي ضلعي سمند جي ڪناري کان اٽڪل 9 ڪلوميٽرن جي فاصلي تي اندر واقع آهي. ھن شھر جي موسم اونھاري م گرم ۽ گھميل ھوندي آھي. سڀ کان گھڻي گرمي جون جي مھيني ۾ 41 سينٽي گريڊ تائين ٿيندي آهي. سياري م ھتان جي موسم سرد ٿيندي آهي. ڪراچي شھر م ھوا جي اندر تمام گھڻي گھم ھڪ ماحولياتي مسئلو آهي جنھن جي . نتيجي م شھر جي مختلف حصن ۾ بيٺل ڪنو پاڻي سج جي گرميءَ تي ٻاڦ ٿي اڏامي نہ ٿو. ان کان علاوه گاڏين ۽ فيڪٽرين جو دونهون شھر م سامونڊي ھوائن جي باوجود ان گھم جي ڪري آلودگي کي تيزي سان وڌائي ٿو<ref name="برٽنيڪا "> https://www.britannica.com/place/Karachi- </ref>. اھڙي طرح ھي ضلعو پڻ ان ماحولياتي مسئلي جو شڪار آهي. == آبادي == ھن ضلعي جي آبادي پھرين مارچ 1998 جي آدمشماريءَ واري ڪاٿي مطابق 22,77,931 ھئي جيڪا 15 مارچ 2017 تي وڌي 29,72,639 ٿي وئي<ref name="سٽي"/>. 61.5 چورس ڪلوميٽرن تي ڦھليل ھن شھري ضلعي جي آبادي جي گھاٽائي 48،336 ماڻھو في چورس ڪلوميٽر ھئي ۽ آبادي جي گھاٽائي 48336 ماڻھو في چورس ڪلوميٽر ھئي<ref name="سٽي"/>. آبادي م مردن جو تعداد 1543950 ھيو ۽ عورتون 14,27,349 ھيون<ref name="سٽي"/>. کدڙن جو تعداد 327 ھيو. پوري ضلعي جي آبادي 100 سيڪڙو شھري آبادي ھئي<ref name="سٽي"/>. ضلعي م اڪثريت اردو ڳالهائيندڙ آبادي جي آھي باقي ٻين ۾ پنجابي، پٺاڻ ، سنڌي ۽ سرائيڪي شامل آهم. == تعليم جون سهولتون == === يونيورسٽيون === علامه اقبال اوپن يونيورسٽي (ڪراچي واري شاخ)، نذير حسن يونيورسٽي (گلبرگ تعلقو)، عورتن جي جناح يونيورسٽي (لياقت آباد تعلقو)، === ميڊيڪل ۽ انجنيئرنگ انسٽيٽيوٽ === گورنمينٽ اينگرو ٽيڪنيڪل ڪاليج (گلبرگ تعلقو)، گورنمينٽ اينگرو ٽيڪنيڪل اسڪول (گلبرگ تعلقو) جناح پوليٽيڪنڪ ڪاليج (لياقت آباد تعلقو)، ڪراچي ميڊيڪل اينڊ ڊينٽل ڪاليج، (نارٿ ناظم آباد تعلقو)، گورنمينٽ ووڪيشنل ٽريننگ انسٽيٽيوٽ (نارٿ ناظم آباد تعلقو) === ڪاليجون === [[فائل:Shaheed-e-millat Girls Degree College Azizabad Karachi Pakistan.JPG|200px|thumb|شھيد ملت گورنمينٽ گرلس ڊگري ڪاليج عزيز آباد]] گورنمينٽ گرلس ڊگري ڪاليج (گلبرگ تعلقو)، گورنمينٽ ڪاليج آف ايجوڪيشن ايف بي ايريا، عزيز آباد ڪامرس ڪاليج، شھيد ملت گورنمينٽ گرلس ڊگري ڪاليج عزيز آباد، گورنمينٽ دھلي ڪاليج، جناح گورنمينٽ ڪاليج (لياقت آباد)، عثمانيه گرلس ڪاليج (لياقت آباد تعلقو)، گورنمينٽ ڊگري سائنس ڪاليج قاسم آباد<ref> https://mobile.facebook.com/GDSCLK/?_rdc=1&_rdr</ref>، رياض گورنمينٽ گرلس ڪاليج لياقت آباد، سر سيد گورنمينٽ گرلز ڪاليج ناظم آباد بلاڪ 1، گورنمينٽ ڪاليج فار وومين ناظم آباد بلاڪ 1، مردن جي گورنمينٽ ڪاليج ناظم آباد، عبدالله گرلس ڪاليج پاپوش نگر، گورنمينٽ ڊگري ڪاليج فار وومين نارٿ ناظم آباد، گورنمينٽ ڊگري سائنس ۽ ڪامرس ڪاليج(نارٿ ناظم آباد)، گورنمينٽ ڊگري بوائز ڪاليج بفرزون، گورنمينٽ ڊگري ڪاليج انڊا موڙ چوڪ، پبلڪ اسڪول ۽ ڪاليج نارٿ ڪراچي، گورنمينٽ ڪاليج فار وومين ايف 11 (نيو ڪراچي تعلقو)، ڪمرشل ڪاليج عزيز آباد، === انفارميشن ۽ ٽيڪنالاجي === بقائي انسٽيٽيوٽ آف انفرميشن اينڊ ٽيڪنالوجي (لياقت آباد تعلقو)، === ٻيا تعليمي ادارا === [[فائل:Govt Boys Comprehensive Higher Secondary School Azizabad Karachi, Pakistan1.JPG|220px|thumb|گورنمينٽ بوائيز ڪامپريھينسو ھائير سيڪنڊري اسڪول عزيز آباد]] دستگير گورنمينٽ گرلس اسڪول، سلطان محمود شاھ آغا خان اسڪول، رونق اسلام پبلڪ اسڪول، رونق اسلام گرلز سيڪنڊري اسڪول (گلبرگ تعلقو) سر سيد چلڊرين اڪيڊمي (لياقت آباد تعلقو)، وحيد آباد سيڪنڊري اسڪول، آڪسبرج فائونڊيشن اسڪول (لياقت آباد تعلقو)، قائد ملت گورنمينٽ بوائيز اسڪول قاسم آباد، سر سيد چلڊرين اڪيڊمي، حسيني بوائيز سيڪنڊري اسڪول، گورنمينٽ گرلس پائلٽ ھائر اسڪول ناظم آباد، اسلام آباد ھاء اسڪول، گرين شيلڊ اسڪول، گورنمينٽ بوائيز سيڪنڊري اسڪول، ٽائون ڪاميٽي اسڪول مدينه ڪالوني، گورنمينٽ مجيب النساء پرائمري اسڪول، گورنمينٽ بوائيز ڪامپريھينسو ھائير سيڪنڊري اسڪول عزيز آباد، گورنمينٽ انسٽيٽيوٽ آف بزنس اينڊ ڪمرشل ايجوڪيشن عزيز آباد، == صحت جون سهولتون == ھن ضلعي م صحت جي سھولتن ۾ نارٿ ڪراچي چلڊرين ھاسپيٽل، ايوان تجارت وصنعت اسپتال، شيڊ ھومز اينڊ ڪامپليڪس ھاسپيٽل ( نيو ڪراچي تعلقو)، شيخ آء اينڊ ڊائبيٽڪ ھاسپيٽل (نارٿ ناظم آباد)، امام زين العابدين اسپتال ناظم آباد، نعمت بيگم ھمدرد يونيورسٽي ھاسپيٽل ناظم آباد، عباسي شھيد اسپتال، بقائي سٽي ڊينٽل ھاسپيٽل، بقائي ڪڊني سينٽر، بقائي انسٽيٽيوٽ آف انفرميشن اينڊ ٽيڪنالوجي، لياقت نيشنل اسپتال جي ھڪ شاخ، امام زين العابدين اسپتال، اي او (AO) اسپتال، بقائي انسٽيٽيوٽ آف ڪارڊيائڪ ڊزيز نظام آباد، سنڌ گورنمينٽ ھاسپيٽل شريف آباد، نور ھاسپيٽل، ٽرائميڪس ھاسپيٽل, ڪراچي انسٽيٽيوٽ آف ھرٽ ڊزيزز، طبه ھارٽ انسٽيٽيوٽ ۽ ٻيون کوڙ اسپتالون شامل آهن == سياسي ۽ انتظامي ورهاست == === قومي اسيمبلي جا تڪ === پاڪستان جي قومي اسيمبلي ۾ ھن ضلعي جا ھيٺيان تڪ آھن: * اين اي 253 ڪراچي سينٽرل 1: (2018 کان[[]])- * اين اي 254 ڪراچي سينٽرل 2: (2018 کان[[محمد اسلم خان]])- پي ٽي آء * اين اي 255 ڪراچي سينٽرل 3: (2018 کان[[]])- * اين اي 256 ڪراچي سينٽرل 4: (2018 کان[[محمد نجيب ھارون]])- پي ٽي آء * === سنڌ اسيمبلي جا تڪ === ھي ضلعو سنڌ اسيمبلي جي 8 صوبائي تڪن م ورھايل آھي<ref name="سنڌ اسيمبلي ">http://www.pas.gov.pk/index.php/members/bydistrict/en/32/136 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200407220920/http://www.pas.gov.pk/index.php/members/bydistrict/en/32/136 |date=2020-04-07 }} -</ref>. انھن تڪن ۽ 2018 جي عام چونڊن ۾ اتان چونڊيل صوبائي اسيمبلي جا رڪنن جا نالا ھيٺ ڏجن ٿا: # پي ايس 123 ڪراچي سينٽرل 1 ([[وسيم الدين قريشي]]) - ايم ڪيو ايم پاڪ # پي ايس 124 ڪراچي سينٽرل 2 ([[خواجه اظهارالحسن]]) - ايم ڪيو ايم پاڪ # پي ايس 125 ڪراچي سينٽرل 3 ([[محمد عباس جعفري]])- پي ٽي آء # پي ايس 126 ڪراچي سينٽرل 4 ([[عمر عمري]])- پي ٽي آء # پي ايس 127 ڪراچي سينٽرل 5 ([[ڪنور نويد جميل]]) - ايم ڪيو ايم پاڪ # پي ايس 128 ڪراچي سينٽرل 6 ([[محمد عباس جعفري]])- ايم ڪيو ايم پاڪ # پي ايس 129 ڪراچي سينٽرل 7 ([[سيد عمران علي شاھ]]) - پي ٽي آء # پي ايس 130 ڪراچي سينٽرل 8 ([[محمد رياض حيدر]])- پي ٽي آء === يونين ڪاميٽيون ۽ يونين ڪاؤنسلون === نئين لوڪل گورنمينٽ ايڪٽ 2003 تحت شھري علائقن م يونين ڪاؤنسل جو نالو تبديل ڪري يونين ڪميٽي رکيو ويو آهي<ref name=" ڊان"> https://www.dawn.com/news/1055943- </ref> ۽ ٻھراڙيءَ ۾ يونين ڪاؤنسل کي ساڳيو يونين ڪاؤنسل سڏبو آهي. ھن ضلعي جي يونين ڪاميٽين جو تعداد 51<ref name="پوليٽڪ "> https://www.politicpk.com/karachi-central-district-uc-list-mna-mpa-seats-کراچی-سینٹرل-ضلع/amp/- </ref> آھي ۽ ڪوبہ ٻھراڙيءَ جو علائقو نہ ھجڻ ڪري اتي ھاڻي ڪابه يونين ڪاؤنسل ڪانه آھي. ڪراچي ويسٽ شھري علائقن جون 46 يونين ڪاميٽيون ۽ ٻھراڙيءَ جون 6 يونين ڪاؤنسلون آھن ۽ انھن جو ٽوٽل 52 آھي<ref name=" "> - </ref>. ۾ ڪراچي ايسٽ ۾ 31<ref name=" "> https://www.samaa.tv/news/2019/10/people-soon-to-experience-model-ucs-in-karachis-east-district/- </ref> ڪورنگي ۾ 37 يونين ڪاميٽيون آھن ، ملير ۾ 32 يونين ڪاؤنسلون ۽ 13 يونين ڪاميٽيون ٽوٽل 45 يو سي آھن، ڪراچي سائوٿ ۾ 31 يونين ڪائونسلون ۽ يونين ڪاميٽيون آھن ھن ضلعي م ھيٺيون 42 يونين ڪاميٽيون (يونين ڪاؤنسلون) واقع آھن<ref name=" ڪي ايم سي">http://www.kmc.gos.pk/Contents.aspx?id=84-{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>: {| class="wikitable" |+ '''ڪراچي سينٽرل جون يونين ڪاميٽيون<ref name="پوليٽڪ"/>''' |- !# ! يونين ڪاميٽي ! تعلقو ! آبادي |- | 1 ||يو سي [[شاھنواز ڀٽو ڪالوني]] 1 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 2 ||يو سي [[گلشن سعيد]] 2 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 3 ||يو سي [[خواجه اجمير نگري]] 3 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 4 ||يو سي [[ڪليانه]] 4 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 5 ||يو سي [[حڪيم احسان يونين ڪاميٽي|حڪيم احسان]] 5 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 6 ||يو سي [[ابوذر غفاري (نيو ڪراچي)|ابوذر غفاري]] 6 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 7 ||يو سي [[فيصل (نيو ڪراچي)|فيصل]] 7 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 8 ||يو سي [[ڪالا اسڪول]] 8 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 9 ||يو سي [[مصطفیٰ ڪالوني]] 9 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 10 ||يو سي [[خميسو ڳوٺ]] 10 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 11 ||يو سي [[مدينه ڪالوني]] 11 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 12 ||يو سي [[مجيب النساء]] 12 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 13 ||يو سي [[گوڌرا (نيو ڪراچي)|گوڌرا]] 13 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 14 ||يو سي [[فاطمه جناح (ڪراچي سينٽرل)|فاطمه جناح]] 14 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 15 ||يو سي [[سر سيد (نيو ڪراچي)|سر سيد]] 15 ||[[نيو ڪراچي سب ڊويزن]] || |- | 16 ||يو سي [[شادمان ٽائون]] 16 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 17 ||يو سي [[فاروق اعظم (نارٿ ناظم آباد)|فاروق اعظم]] 17 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 18 ||يو سي [[الفلاح]] 18 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 19 ||يو سي [[مصطفیٰ آباد]] 19 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 20 ||يو سي [[پھاڙ گنج]] 20 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 21 ||يو سي [[کنڊو ڳوٺ (نارٿ ناظم آباد)|کنڊو ڳوٺ]] 21 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 22 ||يو سي [[حيدري (نارٿ ناظم آباد)|حيدري]]22 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 23 ||يو سي [[سخي حسن (نارٿ ناظم آباد)|سخي حسن]] 23 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 24 ||يو سي [[بفرزون 2 (نارٿ ناظم آباد)|بفر زون 2]] 24 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 25 ||يو سي [[بفر زون 1 (نارٿ ناظم آباد)|بفر زون 1]] 25 ||[[نارٿ ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 26 ||يو سي [[النور سوسائٽي]] 26 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 27 ||يو سي [[سمن آباد]] 27 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 28 ||[[يو سي گلبرگ]] 28 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 29 ||يو سي [[واٽر پمپ (گلبرگ)|واٽر پمپ]] 29 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 30 ||يو سي [[ياسين آباد (گلبرگ)|ياسين آباد]] 30 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 31 ||يو سي [[نصيرآباد (گلبرگ)|نصيرآباد]] 31 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 32 ||يو سي [[جوھر آباد]] 32 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 33 ||يو سي [[عزيز آباد]] 33 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 34 ||يو سي [[ڪريم آباد (گلبرگ)|ڪريم آباد]] 34 ||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 35 ||يو سي [[موسیٰ ڪالوني]] 35||[[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 36 ||يو سي [[ایف بي ايريا]] 36 || [[گلبرگ سب ڊويزن]] || |- | 37 ||يو سي [[شريف آباد]] 37 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 38 ||يو سي [[بنڌاني ڪالوني]] 38 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 39 ||يو سي [[قاسم آباد (لياقت آباد)|قاسم آباد]] 39 || [[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 40 ||يو سي [[ڪمرشل ايريا لياقت آباد]] 40 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 41 ||يو سي [[ڊاڪخانه (لياقت آباد)|ڊاڪخانه]] 41 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 42 ||يو سي [[ابن سينا (ڪراچي سينٽرل)|ابن سينا]] 42 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 43 ||يو سي [[لياقت آباد]] 43 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 44 ||يو سي [[حاجي مريد ڳوٺ]] 44 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 45 ||يو سي [[ھادي مارڪيٽ]] 45 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 46 ||يو سي [[عباسي شھيد]] 46 ||[[لياقت آباد سب ڊويزن]] || |- | 47 ||يو سي [[پاپوش نگر]] 47 ||[[ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 48 ||يو سي [[اورنگ آباد]] 48 ||[[ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 49 ||يو سي [[ناظم آباد 1]] 49 ||[[ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 50 ||يو سي [[رضويه سوسائٽي]] 50 ||[[ناظم آباد سب ڊويزن]] || |- | 51 ||يو سي [[گلبھار]] 51 ||[[ناظم آباد سب ڊويزن]]|| |} == مذھب == ھن ضلعي م رھندڙ 99 سيڪڙو آبادي مسلمانن جي آھي باقي 1 سيڪڙو ۾ عيسائي، ھندو ۽ ٻيو شامل آهن. مسلمانن م غالب اڪثريت حنفي سني اسلام مذھب وارن جي آھي ڪن يونين ڪاميٽين ۾ شيعه جعفري اڪثريت ۾ آھن پر ضلعي جي پوري آباديءَ م اھي اقليت ۾ آھن. == ڪتب خانا == ھن ضلعي م مشهور ڪتبخانن م سپر مارڪيٽ لائبريري، حسرت موھاني لائبريري، عثمانيه لائبريري، الحدا لائبريري، نادر لائبريري، غالب لائبريري ۽ زين لائبريري، انجمن لائبريري نارٿ ناظم آباد شامل آهن. == روڊ، چوڪ ۽ فلاء اوور == === روڊ ۽ مشھور گھٽيون === ھن ضلعي ۾ گذرندڙ روڊن ۾ نواب صديق خان روڊ، طابش دھلوي روڊ، الطاف علي بريلوي روڊ، شاھراھ پاڪستان، سر شاھ محمد سليمان روڊ، حسين آباد روڊ، پاپوش نگر روڊ، ناظم آباد روڊ، شير شاھ سوري روڊ، شاھراھ جھانگير، منگھو پير روڊ، شاھراھ اورنگي، شاھجھان اوينيو روڊ، سيد رئيس احمد جعفري روڊ، ، راشد منھاس روڊ، لياقت روڊ، ڪڇي پاڙا لائينز ايريا روڊ، بلال روڊ ۽ حسن علي جعفري روڊ، انڊا موڙ روڊ، شاھراھ نورجهان، سرجاڻي روڊ، گوڌرا روڊ، نوراني مارڪيٽ روڊ، معمار اوينيو روڊ، جامع مسجد روڊ ۽ ٻيا شامل آهن === سڪ پلون === باچا خان فلاء اوور، لياقت آباد فلاء اوور، === چوڪ ۽ مشھور موڙ === خلافت چوڪ، باچا خان فلاء اوور چوڪ، انڊا موڙ چوڪ، == عدالتي نظام == ڪراچي سينٽرل ضلعي جو عدالتي صدرمقام سٽي ڪورٽس واري جڊيشل ڪامپليڪس ۾ آھي جيڪو ڪراچي سائوٿ جي حدن اندر ايم اي جناح روڊ تي ڪي ايم سي مرڪزي آفيس جي پاسي م واقع آھي. ان ڪامپليڪس ۾ ڪراچي سينٽرل جون 38 ڪورٽون واقع آھن جن م سڀ کان وڏي ضلعي عدالت ڊسٽرڪٽ اينڊ سيشن جج جي آھي. ان کان علاوه باقي 7 ايڊيشنل ڊسٽرڪٽ اينڊ سيشن ججن جون ، 12 سينيئر سول ججن جون ۽ 18 سول جج اينڊ جوڊيشل ماجسٽريٽ جون عدالتون آھي. سول ججن جي عدالتن جا جج ساڳي وقت فيملي جج پڻ آهن. سينيئر سول جج ساڳي وقت رينٽ ڪنٽرولر پڻ آھن. ان کان سواءِ ھڪ ڪنزيومر ڪورٽ پڻ خاص عدالت جي حيثيت م ڪم ڪري پئي. == باغ ۽ وندر == === باغ ۽ باغيچا === ھن ضلعي ۾ گلوب پارڪ، سمن پارڪ، ليڊيز پارڪ، باره دري پارڪ، طارق محي الدين شھيد پارڪ، عائشه پارڪ، رضوان پارڪ، باره دري پارڪ، طارق محي الدين شھيد پارڪ، عائشه پارڪ، افزاہ باغ، خاتون جنت پارڪ، تنوير شھيد پارڪ، الازھر پارڪ، انو ڀائي پارڪ، تڪونا پارڪ ناظم آباد، نيازي پارڪ شريف آباد، نرسري پارڪ لياقت آباد، عورتن لاءِ مخصوص پرده پارڪ قاسم آباد، شاليمار پارڪ، شادمان پارڪ، مھدي حسن پارڪ، ابدال پارڪ، ابو حذيفه پارڪ، عائشه صديقه فيملي پارڪ، ڪي بي آر پارڪ، ڪليانه ٽائون سيڪٽر 10 پارڪ، === ڪلب === رضويه ڪلب، ڪليانه ڪميونٽي سينٽر، نارٿ ڪراچي جم ڪلب، === راندين لاء ميدان === پير بازار گرائونڊ، ساڪر اسٽيڊيم، پاڪ فليگ گرائونڊ، يو بي ايل اسپورٽس ڪامپليڪس، ڪسٽمس ڪرڪيٽ اڪيڊمي، لياقت علي خان اسپورٽس ڪامپليڪس، گوھر آباد گرائونڊ، منصوره پلي گرائونڊ، جناح گرائونڊ (گلبرگ تعلقو)، ايم اي بي اسپورٽس ڪامپليڪس، لال قلعه گرائونڊ، الفلاح گرائونڊ، محمدي پلي گرائونڊ، حسين ابراهيم اسپورٽس ڪامپليڪس، سنگم گرائونڊ، ڪراچي اسپورٽس فٽبال گرائونڊ، راجپوت بنڌاني گرائونڊ، محمدي پلي گرائونڊ قاسم آباد، اصغر علي شاھ ڪرڪيٽ اسٽيڊيم، الفاروق ڪرڪيٽ گرائونڊ ناظم آباد 2، سنڌ اسپورٽس بورڊ ڪامپليڪس ناظم آباد. ڪراچي اسپورٽس فٽبال گرائونڊ، پيالا گرائونڊ، ايسٽرن اسٽار ڪرڪيٽ گرائونڊ، نارٿ ينگرس فٽبال گرائونڊ، ھاڪي گرائونڊ فاروق اعظم، نذير حسين يينگ فائيٽرز گرائونڊ، طحه مسجد پلي گرائونڊ، غوث اعظم اسپورٽس گرائونڊ، بفرزون پلي گرائونڊ، ٽيپو سلطان شھيد اسٽيڊيم، انور انصاري فٽبال گرائونڊ، == مشھور جايون == جن ضلعي جي مشھور جاين ۾ شامل آهن: جامع مسجد فاروق اعظم، بنارس ڪالوني، مولانا عبدالحامد قادري جي مزار، پشتون مارڪيٽ، سخي حسن قبرستان، فضل الرحمان قريشي جي مزار، ڊي سي آفيس بفرزون (ڪراچي سينٽرل) ، بروھي ڳوٺ, گول مارڪيٽ ناظم آباد، امتياز سپر مارڪيٽ (ناظم آباد)، ڊرائيونگ لائسنس آفيس (ناظم آباد برانچ)، گوليمار قبرستان، ڊائمنڊ سپر مارڪيٽ، بورڊ آف انٽرميڊئيٽ اينڊ سيڪنڊري ايجوڪيشن جي آفيس، فٽبال جي نيشنل ساڪر اڪيڊمي، اي آر واء نيوز ھيڊ آفيس، لالوکيت پکين واري مارڪيٽ، شريف آباد نرسري، اسٽيٽ بينڪ جي شاخ، بختياري يوٿ سينٽر، نوراني مسجد، افروز ٽيڪسٽائيل انڊسٽريز،امير معاويه عيدگاهه، جامع مسجد سمن آباد، دارالعلوم نعيمه، ايم ڪيو ايم جي مرڪزي آفيس 90، مدني مسجد تبليغي مرڪز، ميمڻ ڪالوني، ورلڊ ميمڻ فائونڊيشن ڪميونٽي سينٽر ٽرسٽ، ايڇ اي ايف عيدگاھ، اسماعيلي ڪميونٽي جو مرڪز، فيضان اڪيڊمي، ميمڻ عيدگاھ، ، پيراگون جم == ٿاڻا == ھن ضلعي ۾ ٽوٽل () ٿاڻا آهن جن ۾ شامل آهن: تيموريه ٿاڻو، اورنگي ٿاڻو، پاپوش نگر ٿاڻو، شريف آباد ٿاڻو، لياقت آباد ٿاڻو, سپر مارڪيٽ ٿاڻو، سمن آباد ٿاڻو، جوھر آباد ٿاڻو، عزيز آباد ٿاڻو، نيو ڪراچي ٿاڻو، نارٿ ناظم آباد ٿاڻو، اجمير نگري ٿاڻو، يوسف پلازه ٿاڻو، گلبرگ ٿاڻو، گلبهار ٿاڻو، گبول ٽائون ٿاڻو، ناظم آباد ٿاڻو، رضويه سوسائٽي ٿاڻو، ايف بي انڊسٽريل ايريا ٿاڻو، نيو ڪراچي انڊسٽريل ايريا ٿاڻو، بلال ڪالوني ٿاڻو، شاھراھ نورجهان ٿاڻو، حيدري مارڪيٽ ٿاڻو<ref name=" سي پي ايل سي">http://www.cplc.org.pk/list-of-police-station/-{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>، == تصوير == <gallery> عڪس:Nagan Ch Karachi.jpg|نانگڻ چورنگي </gallery> == حوالا == {{حوالا|2}} [[زمرو:پاڪستان جا ضلعا]] [[زمرو:سنڌ جا ضلعا]] [[زمرو:ڪراچي جا ضلعا]] k81jd7sotbew1sroztieoupn5tg84w8 0 9611 266865 257342 2024-04-25T20:22:10Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[حيدرآباد ٻهراڙي]] ڏانهن [[حيدرآباد ٻهراڙي تعلقو]] wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = '''<span style='color: Violet'>حيدرآباد تعلقو</span>''' | official_name = Taluka Hyderabad |native_name = تعلقو حيدرآباد ٻھراڙيءَ | settlement_type = [[سنڌ جا تعلقا|تعلقو]] | image_skyline =Map of the district of Hyderabad in Sindh.svg | | imagesize = 220px | image_alt = | image_caption =حيدرآباد ضلعي جو نقشو | image_map = | mapsize = 220px | map_alt = | map_caption = | coordinates ={{coord|25|24|36|N|68|28|44|E|type:_city|display=title,inline}} | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_label_position = left<!-- left, right, top, bot tom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = [[دنيا جا ملڪ|ملڪ]] | subdivision_name = {{flag|پاڪستان}} | subdivision_type1 = [[پاڪستا جاصوبا|صوبو]] | subdivision_name1 = {{Flag|سنڌ}} | subdivision_type2 = [[پاڪستان جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 = [[حيدرآباد ضلعو ]] | population_total = 4,66,770 | population_as_of = | population_est = | pop_est_as_of =2017 | population_footnotes =<ref name="DISTRICT WISE CENSUS RESULTS CENSUS 2017">{{cite web|url=http://www.pbscensus.gov.pk/sites/default/files/DISTRICT_WISE_CENSUS_RESULTS_CENSUS_2017.pdf|title=DISTRICT WISE CENSUS RESULTS CENSUS 2017|publisher=www.pbscensus.gov.pk}}</ref> | area_total_km2 = | elevation_m = | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 = | leader_title =چيئرمين، ميونسپلٽي | leader_name = | leader_title1 = وائس چيئرمين | leader_name1 = | blank_name_sec2 =[[سنڌ جون يونين ڪاؤنسلون|يونين ڪاؤنسلون]] | blank_info_sec2 = 11 | area_code = | area_code_type = [[پاڪستان جا ڊائلنگ ڪوڊ|ڊائلنگ ڪوڊ]] | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت ]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = |postal_code = }} ''' حيدرآباد تعلقو'''{{ٻيا نالا|انگريزي=Hyderabad Taluka}} يا '''حيدرآباد ٻھراڙيءَ وارو تعلقو''' {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Hyderabad Rural Taluka '''}} [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي [[حيدرآباد ڊويزن]] جي [[حيدرآباد ضلعو|ضلعي حيدرآباد]] جو هڪ تعلقو آهي جنھن جو صدر مقام [[حيدرآباد، پاڪستان]] ۾ آھي<ref name="Election commission of Pakistan">{{Citation |title=Taluka Municipal Administration Hyderabad (Rural) |url=https://www.ecp.gov.pk/PrintDocument.aspx?PressId=43143&type=PDF |accessdate=2019-09-10 |archive-date=2018-12-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181210202616/https://www.ecp.gov.pk/PrintDocument.aspx?PressId=43143&type=PDF |dead-url=yes }}</ref> هن تعلقي جي آبادي 2011 ۾ اندازي مطابق 2 لک 84 هزار ھئي. ھن تعلقي ۾ کوڙ ننڍڙا شھر واقع آھن جن ۾ ھٽڙي، [[ٽنڊو قيصر]]، [[ٽنڊو ڄام]]، [[مسو ڀرڳڙي]] ۽ [[موسيٰ کٽياڻ]] شامل آهن.سنڌ جي سڀ کان وڏي زرعي يونيورسٽي پڻ ھن تعلقي ۾ ٽنڊي ڄام ۾ واقع آهي. [[شاھ عبداللطيف ڀٽائي|حضرت شاھ عبداللطيف ڀٽائيءَ]] جي جنم جو ھنڌ ڳوٺ ڀينءَ پور ھن تعلقي ۾ موجود آھي. مشھور صوفي شاعر محمد فقير کٽياڻ جي مزار ھن تعلقي جي ڳوٺ سليمان خان کٽياڻ ۽ محمود فقير کٽياڻ جي مزار ڳوٺ موسيٰ کٽياڻ ۾ واقع آھي. ==يونين ڪاؤنسلون== حيدرآباد ٻھراڙيءَ ۾ 20 يونين ڪاؤنسلون آهن<ref name="Election commission of Pakistan"/> . {| class="wikitable" |- ! يونين ڪائونسل ! نالو ! آبادي 2011 ! آبادي 2017 |- | [[يو سي 1 ھٽڙي|يو سي-1]] | [[ھٽڙي]] |29197 | |- | [[ يو سي 2 مسو ڀرڳڙي| يو سي-2]] |[[مسو ڀرڳڙي]] |23841 | |- |[[يو سي 3 موسا کٽياڻ,| يو سي-3]] | [[موسي کٽياڻ]] | 28803 | |- | [[يو سي 4 سانوڻ خان گوپانگ|يو سي-4]] | [[سانوڻ خان گوپانگ]] | 23494 | |- |[[ يو سي 5 ٽنڊو قيصر| يو سي-5]] | [[ٽنڊو قيصر]] |28289 | |- |[[يو سي 6 ٽنڊو حيدر| يو سي-6]] | [[ٽنڊو حيدر]] | 23441 | |- |[[ يو سي 7 ھوسڙي| يو سي-7]] | [[يو سي ھوسڙي]] | 26841 | |- | [[ يو سي 8 مولان|يو سي-8]] | [[يو سي مولان|مولان]] |22362 | |- | [[يو سي 9 ٽنڊو فضل|يو سي-9]] | [[يو سي ٽنڊو فضل]] |27782 | |- |[[ يو سي 10 سيري|يو سي-10]] | [[يو سي سيري ]] |23745 | |- | [[ يو سي 11 ٽنڊو ڄام|يو سي-11]] | [[ يو سي ٽنڊو ڄام]] |26341 | |} ==ديھون== حيدرآباد تعلقي ۾ ڪل 70 ديھون واقع آهن {| class="wikitable" |+ ''' حيدرآباد تعلقي جون ديھون'''<ref name=" زمين">[https://sindhzameen.gos.pkWeb resultsBoard of Revenue, Sindh ]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ''' |- ! # ! ديھ ! # ! ديھ !# !ديھ !# ! ديھ |- | 1 ||[[آبڙي (حيدرآباد)|آبڙي ]] || 2 ||[[اگھيماڻي]] ||3 ||[[عالماڻي (حيدرآباد)|عالماڻي]] ||4||[[عالڻي]] |- | 5 ||[[عاملپور]] || 6 ||[[ٻاريچاڻي]] || 7 ||[[بارھام]] ||8||[[ڀنڊو جاگير]] |- | 9|| [[ڀنڊو ريئتي]] || 10 ||[[ڀنپور]] || 11 ||[[بلوري]] ||12||[[ٻوھڪي]] |- | 13 ||[[ٻوڇڪي جاگير]] || 14 ||[[ٻوڇڪي ريئتي]] ||15 ||[[بخشو لغاري]] ||16||[[چاچا ڏيٿا]] |- | 17 ||[[چکي]] || 18 ||[[ڏاچراپور]] || 19 ||[[ڊالي ننڍي]] ||20||[[ڊالي وڏي]] |- | 21|| [[دمانچاڻي جاگير]] || 22 ||[[دمانچاڻي ريئتي]] || 23 ||[[ڳليون]] ||24||[[گھوٽاڻا]] |- | 25 ||[[گجڻ]] || 26 ||[[گل محمد ٺورڙو]] ||27 ||[[ھاليپوٽا (حيدرآباد)|ھاليپوٽا]] ||28||[[ھٽڙي]] |- | 29 ||[[ھوتڪي]] || 30 ||[[حسين خان ٺوڙو]] || 31 ||[[ڪاجھر]] ||32||[[ڪاٿڙي]] |- | 33|| [[ڪاٺڙو]] || 34 ||[[خانپوٽا]] || 35 ||[[کنجيجاڻي]] ||36||[[ڪنڙ]] |- | 37 ||[[لاشاري (حيدرآباد)|لاشاري]] || 38 ||[[ليار جاگير]] ||39 ||[[ماٽي]] ||40||[[مياڻو]] |- | 41 ||[[موھارو]] || 42 ||[[مولڻ]] || 43 ||[[موري جاگير]] ||44||[[موري ريئتي]] |- | 45|| [[ملڪي]] || 46 ||[[ناريجاڻي]] || 47 ||[[نورائي جاگير]] ||48||[[نورائي ريئتي]] |- | 49 ||[[پنھواري (حيدرآباد)|پنھواري]] || 50 ||[[پاسائکي]] || 51 || [[پٽڀاري]] ||52 ||[[پاٽوڙو]] |- | 53 ||[[رئيس]] || 54 ||[[راھوڪي (حيدرآباد)|راھوڪي]] ||55 ||[[راڄپري (حيدرآباد)|راڄپري]] ||56||[[رڪڻ پور]] |- | 57 ||[[سھتا (حيدرآباد)|سھتا]] || 58 ||[[سنھوار]] || 59 ||[[سيري جاگير]] ||60||[[سيري ريئتي]] |- | 61|| [[سپڪي جاگير]] || 62 ||[[سپڪي ريئتي]] || 63 ||[[سکپور (حيدرآباد)|سکپور]] ||64||[[تڪيو جيوڻ شاھ جاگير]] |- | 65 ||[[تڪيو جيوڻ شاھ ريئتي]] || 66 ||[[ٽنڊو فضل]] ||67 ||[[ٽنڊو قيصر]] ||68||[[ٿھيم (حيدرآباد)|ٿھيم]] |- | 69 ||[[ٿيٻا (حيدرآباد)|ٿيٻا]] || 70 ||[[وڍ (حيدرآباد)|وڍ]] || || |||| |} ==تاريخي ماڳ== * مقبرو سيد مراد شاه، ٽنڊو قيصر ==پوليس جو نظام== حيدرآباد ٻهراڙي تعلقي ۾ سنڌ پوليس جي ٽنڊو ڄام سب ڊويزن ڪم ڪري ٿي، جنهن ۾ هيٺيان پوليس ٿاڻا آهن. # ٽنڊو ڄام ٿاڻو # هوسڙي ٿاڻو # هٽڙي ٿاڻو == مشھور شخصيتون == * محمد فقير کٽياڻ، صوفي شاعر * محمود فقير کٽياڻ، سرائڪي ٻوليءَ جو شاعر * سيد صالح محمد شاھ، ريڊيو ۽ ٽي وي جو مشھور صداڪار * آسي زميني، مشھور شاعر ۽ اديب * قيصر خان نظاماڻي، مشھور اداڪار ۽ ھدايتڪار * ميوو خان ڪليري، مشھور مرثيہ خوان ۽ راڳيندڙ == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پاڪستان جا تعلقا]] [[زمرو:سنڌ جا تعلقا]] g3t5r2o8iz1sagp2b9imxav5v3qfft2 0 9768 266836 136150 2024-04-25T16:29:12Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''تشڪيليات''' (انگريزي: Morphology) شين جي جوڙجڪ يعني تشڪيل کي پرکڻ جو علم آهي. [[لسانيات]] ۾ تشڪيليات لفظن جي اشتقاق ۽ بدلاءُ کي جانچڻ کي چئبو آهي. '''صرفيات'''، لفظ ٻوليءَ ۾ ڇو ۽ ڪيئن ٻيا ٻيا روپ وٺن ٿا، تنھن جو تعلق لسانيات جي هڪ شاخ سان آهي، جنھن کي ’علم صرف‘ يا ’صرفيات‘ سڏجي ٿو. اُن کي اردوءَ ۾ تشڪيلات/صوتيات بہ سڏبو آهي ڇو تہ اهو عام لفظ جي مختلف شڪلين ۽ صورتن سان بحث ڪري ٿو. عربي گرامر ۾ علم صرف جي تعريف هن ريت ڪئي ويئي آهي تہ (علم) صرف اهو علم آهي، جنھن ۾ بامعنيٰ اڪيلن لفظن جي بنائڻ ۽ انهن ۾ ڦير ڦار ڪرڻ جو طريقو بيان ڪيو وڃي.<ref>ڪتاب: ادبي اصطلاحن جي تشريحي لغت؛ مرتب: مختيار احمد ملاح؛ پبلشر: [[سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]]، حيدرآباد، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} bzzm08e17me6x3z82x9gydhgug2vskq 0 9798 266887 251873 2024-04-25T20:52:08Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = '''<span style='color: Violet'>ٽنڊو باگو </span>''' | official_name = Tando Bago |native_name = | settlement_type = [[شھر]] | image_skyline =فائل:Pakistan - Sindh - Badin.svg | imagesize = 240px | image_alt = | image_caption = سنڌ جي نقشي ۾ ڳاڙھي رنگ سان ڏيکاريل بدين ضلعو جتي ھي شھر واقع آهي | image_map = | mapsize = 100px | map_alt = | map_caption = | coordinates = {{coord|24.47|68.58|region:PK_type:Tando Bago|display=inline,title}} | pushpin_map = Sindh# Pakistan | pushpin_label_position = left<!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = [[دنيا جا ملڪ|ملڪ]] | subdivision_name = {{flag|پاڪستان}} | subdivision_type1 = [[پاڪستا جاصوبا|صوبو]] | subdivision_name1 = {{Flag|سنڌ}} | subdivision_type2 = [[پاڪستان جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 = [[بدين ضلعو|بدين]] | population_total =14095 | population_as_of =1998 | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = | elevation_m =18 | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 =207 | leader_title =چيئرمين، ميونسپلٽي | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | blank_name_sec2 =[[سنڌ جون يونين ڪاؤنسلون|يونين ڪاؤنسلون]] | blank_info_sec2= | blank_name_sec2 = | area_code = | area_code_type = [[پاڪستان جا ڊائلنگ ڪوڊ|ڊائلنگ ڪوڊ]] | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = |postal_code = }} '''ٽنڊو باگو'''{{ٻيا نالا|انگريزي=Tando Bago}} [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي [[بدين ضلعو|ضلعي بدين]] جو هڪ ننڍو شهر آهي جيڪو ٽنڊوباگو تعلقي جو صدر مقام آهي ۽ اسلام آباد کان 1100 ڪلوميٽرن ۽ ضلعي صدرمقام بدين کان 20 ڪلوميٽرن جي فاصلي تي پاڪستان جي ڏکڻ اوڀر واري حصي ۾ واقع آهي. ھن شھر جي چوڌاري علائقو ميداني آھي. ==آبهوا== ھن شھر جي موسم اونھاري ۾ گرم ھوندي آھي.مئي جي مھيني ۾ گرمي پد °33 سينٽي گريڊ تائين ۽ سياري ۾ جنوري ۾ °18 سينٽي گريڊ تائين ھوندو آھي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:بدين ضلعي جون آباد جڳهون]] [[زمرو:سنڌ]] 3kad6gy26208s1p8h7huzyy8jae398z 0 9799 266878 257361 2024-04-25T20:43:24Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[شهيد فاضل راهو]] ڏانهن [[شهيد فاضل راهو تعلقو]] wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = '''<span style='color: Violet'>شھيد فاضل راهو </span>''' | official_name = Shaheed Fazal Rahu |native_name = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline =فائل:Pakistan - Sindh - Badin.svg | imagesize = 240px | image_alt = | image_caption = سنڌ جي نقشي ۾ ڳاڙھي رنگ سان بدين ضلعو ڏيکاريل | image_map = | mapsize = 100px | map_alt = | map_caption = | coordinates = {{coord|24.5|68.6|region:PK_type:|display=inline,title Shaheed Rahu Fazal}} | pushpin_map =Sindh# Pakistan | pushpin_label_position = left<!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = [[دنيا جا ملڪ|ملڪ]] | subdivision_name = {{flag|پاڪستان}} | subdivision_type1 = [[پاڪستا جاصوبا|صوبو]] | subdivision_name1 = {{Flag|سنڌ}} | subdivision_type2 = [[پاڪستان جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 = [[بدين ضلعو|بدين]] | population_total = | population_as_of = | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = | elevation_m = | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 = | leader_title =چيئرمين، ميونسپلٽي | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | blank_name_sec2 =[[سنڌ جون يونين ڪاؤنسلون|يونين ڪاؤنسلون]] | blank_info_sec2= | blank_name_sec2 = | area_code = | area_code_type = [[پاڪستان جا ڊائلنگ ڪوڊ|ڊائلنگ ڪوڊ]] | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = |postal_code = }} '''شهيد فاضل راهو'''{{ٻيا نالا|انگريزي=Shaheed Fazal Rahu}} (اُچار: شَهِيد فازِل راهُو، اردو: شہید فاضل راہو) [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي [[بدين ضلعو|ضلعي بدين]] جو هڪ تعلقو آهي. ان جو صدرمقام [[گولاڙچي]] شهر آهي. هن تعلقي جي آبادي ٿلهي ليکي اڍائي لک آهي ( 1998). ==يونين ڪاؤنسلون== شهيد فاضل راهو تعلقي ۾ 8 يونين ڪاؤنسلون آهن. {| class="wikitable" |+ '''شهيد فاضل راهو تعلقي جون يونين ڪاؤنسلون ۽ آبادي''' |- ! نمبر ! يونين ڪاؤنسلن جا نالا ! آبادي (1998) ! آبادي (2017) |- | 1 || [[احمد راڄو]] || 39,591|| |- | 2 || [[گهارو]] || 33,789|| |- | 3 || [[ڪڙيو گهنور|ڪڙيو گَهَنوَر]] || 23,446|| |- | 4 || [[راهوڪي|راهُوڪي]] || 33,501|| |- | 5 || [[گولاڙچي]] || 39,802|| |- | 6 || [[کورواھ]] || 32,594|| |- | 7 || [[ترائي|تَرائي]] || 31,263|| |- | 8 || [[دبي|دُبي]] || 30,656|| |- | ڪل || || 2,64,642|| |} [[زمرو:پاڪستان جا تعلقا]] [[زمرو:سنڌ جا تعلقا]] [[زمرو:بدين ضلعي جون آباد جڳهون]] 842mlh517kbp4vle1dld8pkvl5qsvoj 14 9953 266867 260697 2024-04-25T20:24:22Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:سنڌ جي جاگرافي]] [[زمرو:پاڪستان جي انتظامي ورهاست]] 12ibuyestl0qrgx8qv6nqmto5req4l6 266868 266867 2024-04-25T20:26:50Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:سنڌ جي جاگرافي]] [[زمرو:پاڪستان جا تعلقا]] [[زمرو:پاڪستان جي انتظامي ورهاست]] euu9l5uezzftvu1s1evhfgunax1sn57 0 9978 266881 160309 2024-04-25T20:45:56Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#d0f0c0" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=black>'''[[قاسم آباد]]'''<font>''' |- |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- | [[ملڪ]]: || [[پاڪستان]] [[فائل:Flag of Pakistan.svg|30px]] |- |[[صوبو]] : || [[سنڌ]] |- | [[ضلعو]]: || [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد]] |- |[[تعلقو]]: || [[قاسم آباد]] |- | [[چيئرمين ميونسپالٽي]]:|| |- | [[يونين ڪاؤنسل|يونين ڪاؤنسلون]]:|| |- | [[پوسٽل ڪوڊ]]:|| |- |[[ڊائلنگ ڪوڊ]]:|| |- | [[آدمشماري]]: || |- |[[پکيڙ]]: || |- |[[ٻولي|ٻولي]]: || سنڌي |- |اوچائي:|| |- |} '''قاسم آباد''' [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي [[حيدرآباد سنڌ|حيدرآباد]] شهر جو هڪ علائقو جيڪو حيدرآباد جي تعلقي قاسم آباد جو صدر مقام آهي. ھن تعلقي جي قيام کان اڳ ھن تعلقي جو علائقو لطيف آباد تعلقي جو حصو ھيو. حيدرآباد شھر جا سڀ کان وڏا تعليمي ادارا ھن تعلقي ۾ واقع آھن جن ۾ بيڪن ھائوس، سٽي اسڪول ۽ سينٽ بوناوينچر اسڪول شامل آھن. شھر جو راڻي باغ، سنڌ ميوزيم، شمس العلماءُ عمر بن دائودپوٽو لائبريري ، سنڌ لينگويج اٿارٽي، مرڪزي عيدگاھ، راجپوتا اسپتال، آغا خان اسپتال بہ ھن تعلقي ۾ واقع آھن. ==حوالا== [[زمرو:سنڌ]] mmkw1fg0rku4cu05j9999f7zzw42i30 0 9979 266882 251748 2024-04-25T20:46:54Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#d0f0c0" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=black>'''لطيف آباد'''<font>''' |- |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- | [[ملڪ]]: || [[پاڪستان]] [[فائل:Flag of Pakistan.svg|30px]] |- |[[صوبو]] : || [[سنڌ]] |- | [[ضلعو]]: || [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد]] |- |[[تعلقو]]: || [[طيف آباد]] |- | [[چيئرمين ميونسپالٽي]]:|| |- | [[يونين ڪاؤنسل|يونين ڪاؤنسلون]]:|| |- | [[پوسٽل ڪوڊ]]:|| |- |[[ڊائلنگ ڪوڊ]]:|| |- | [[آدمشماري]]: || |- |[[پکيڙ]]: || |- |[[ٻولي]]: || اردو ۽ سنڌي |- |اوچائي:|| |- |} '''لطيف آباد''' [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي [[حيدرآباد سنڌ|حيدرآباد]] شهر جو هڪ علائقو ۽ [[حيدرآباد ضلعو|حيدرآباد ضلعي]] جو شهري تعلقو آهي. ھن تعلقي جو قيام پاڪستان ٺهڻ کان پوءِ ٿيو. ان کي شاھ عبداللطيف ڀٽائي جي نالي سان منسوب ڪيو ويو. تاريخ 4 جنوري 1954ع تي گورنر جنرل ملڪ غلام محمد مھاجرن لاء لطيف آباد ڪالوني جو افتتاح ڪيو ھو<ref>{ڪريو [18] [Pakistan Milestone, Chronology: March 1940 to August 2010; By Professor Muhammad Yusuf; 1st edition, 2011 ]}</ref>. == حوالا == [[زمرو:سنڌ]] 2emmp0y48n96efzu7tku1wr048rywdx 0 10038 266894 96144 2024-04-25T21:06:10Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki '''نوشهرو فيروز''' [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي [[نوشهرو فيروز ضلعو|ضلعي نوشهرو فيروز]] جو هڪ شھر آهي. [[زمرو:سنڌ]] nci6xsed4rur8lmykkdktz2o7w2znru 0 10060 266883 252489 2024-04-25T20:48:51Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam [[کپرو]] کي [[کپرو تعلقو]] ڏانھن ريڊائريڪٽ مٿان چوريو wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = کپرو تعلقو | official_name = Taluka Khipro | native_name =تعلقو کپرو | native_name_lang = سنڌي | settlement_type = [[سنڌ جا تعلقا|تعلقو]] | image_skyline = | imagesize = 220px | image_alt = | image_caption = | image_map = | map_caption = | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 220 | pushpin_map_caption = سنڌ ۽ پاڪستان ۾ مقام | coordinates = {{coord|25|49|N|69|22|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا| صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[سنڌ جا ضلعا |ضلعو]] | subdivision_name2 =[[سانگھڙ ضلعو]] | established_title = يونين ڪاؤنسلون | established_date = 9 | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = | population_total = | population_footnotes = | population_as_of = | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت ]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = }} '''کپرو تعلقو''' : {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Taluka Khipro '''}} پاڪستان جي صوبي [[سنڌ]] جي [[شھيد بينظيرآباد ڊويزن]] جي [[سانگهڙ ضلعو|سانگھڙ ضلعي]] جو تعلقو آهي جنھن جو صدر مقام [[کپرو]] شهر آهي. ==يونين ڪاؤنسلون== # [[يو سي کپرو|يو سي کِپرو]] # [[هٿونگو|هٿُونگو]] # [[ڍليار]] # [[ڪامل هنڱورو]] # [[رُونجهو|رونجهو]] # [[کاهي]] # [[بلاول هنڱورجو]] # [[کوڙي]] # [[قاضي فيض محمد راڄڙ]] ==ديھون== کپري تعلقي ۾ ڪل 78 ديھون واقع آهن. {| class="wikitable" |+ ''' کپرو تعلقي جون ديھون'''<ref name=" زمين">[https://sindhzameen.gos.pkWeb resultsBoard of Revenue, Sindh ]{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ''' |- ! # ! ديھ ! # ! ديھ !# !ديھ !# ! ديھ |- | 1 ||[[آملي]] || 2 ||[[بکيرجي]] ||3 ||[[بانٺيري]] ||4||[[ٻوارلي]] |- | 5 ||[[ٻوارلو]] || 6 ||[[ڀٽياڻي]] || 7 ||[[ڀٽ ڀائيتي]] ||8||[[ڀوپي]] |- | 9|| [[ٻوريجي]] || 10 ||[[چنيسري]] || 11 ||[[چؤنرو (کپرو)|چؤنرو]] ||12||[[ڊاکڻا]] |- | 13 ||[[ڏاڙ]] || 14 ||[[ڍنڍ لئاري]] ||15 ||[[ڍاڍرو]] ||16||[[ڍليار عبدالھادي]] |- | 17 ||[[ڍليار رڪڻ]] || 18 ||[[ڊنگ]] || 19 ||[[دگو]] ||20||[[ايلاچي]] |- | 21|| [[ڳنڍيلان]] || 22 ||[[گرھاڙ (کپرو)|گرھاڙ]] || 23 ||[[ڳوريلو]] ||24||[[ھالارو]] |- | 25 ||[[ھٺنگو]] || 26 ||[[جئائو]] ||27 ||[[جمن]] ||28||[[ڪاڍ]] |- | 29 ||[[ڪاڍ ڪنڊياري]] || 30 ||[[ڪامارو]] || 31 ||[[ڪنڇري]] ||32||[[ڪانگڻي (کپرو)|ڪانگڻي]] |- | 33|| [[ڪانيرو]] || 34 ||[[ڪاٺوڙو]] || 35 ||[[ڪيٽي (کپرو)|ڪيٽي]] ||36||[[کاھي (کپرو)|کاھي]] |- | 37 ||[[کجڻي]] || 38 ||[[کمڀڙو]] ||39 ||[[خاني راڄڙ]] ||40||[[کيرھادي]] |- | 41 ||[[کپرو]] || 42 ||[[کوري]] || 43 ||[[کوريلو]] ||44||[[کورليو]] |- | 45|| [[ڪراياري]] || 46 ||[[ڪور ٿري]] || 47 ||[[ڪنڙي (کپرو)|ڪنڙي]] ||48||[[لکيسر]] |- | 49 ||[[لوڻ خان]] || 50 ||[[منھوري]] || 51 || [[ماروي (کپرو)|ماروي]] ||52 ||[[مٺون]] |- | 53 ||[[مورھادي]] || 54 ||[[مورڪاڌ]] ||55 ||[[نيھر]] ||56||[[نيان]] |- | 57 ||[[اونا ٺڊا]] || 58 ||[[پٻڻ (کپرو)|پٻڻ]] || 59 ||[[پانيري (کپرو)|پانيري]] ||60||[[پھلوانو]] |- | 61|| [[ڦرھانھادي]] || 62 ||[[راھوندڙو]] || 63 ||[[رناھو]] ||64||[[راڻڪ ڏيھر]] |- | 65 ||[[راڙ (کپرو)|راڙ]] || 66 ||[[ريڀاڻ]] ||67 ||[[رونجھو]] ||68||[[سمارجو]] |- | 69 ||[[سمڻھار]] || 70 ||[[سانڌ]] || 71 ||[[سينھوجي]] ||72||[[سگھ]] |- | 73|| [[سنگھڙ]] || 74 ||[[تاراڇو]] || 75 ||[[ٿرھادي]] ||76||[[وڌل]] |- | 77 ||[[واڻياڻي]] || 78 ||[[وارھيان]] || || |||| |} == حوالا == [[زمرو:سنڌ جا تعلقا]] fdxrw6xgetk5qfpyjfz6s6u5ni6nytq 0 11329 266781 266340 2024-04-25T14:09:22Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Short description|Country at the crossroads of Central and Southern Africa}} {{About|the Southern African nation|the 18th-century BC king of Isin|Zambiya|the part of [[Kaliningrad Oblast]]|Sambia Peninsula|the [[West African]] state|The Gambia}} {{Distinguish|Jambi}} {{Infobox country | conventional_long_name = Republic of Zambia | common_name = Zambia | image_flag = Flag of Zambia.svg | image_coat = Coat of arms of Zambia.svg | image_map = Zambia (orthographic projection).svg | image_map2 = | national_motto = <br />"One Zambia, One Nation" <!--speechmarks, as it's a quotation--> | national_anthem = "[[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]"<br /><div style="padding-top:0.4em; text-align:center;">{{center|[[File:Zambian national anthem.oga]]}}</div> | official_languages = [[English language|English]] | regional_languages = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |title = |liststyle = text-align: left;border-top:1px solid #aaa; | 28.5% [[Bemba language|Bemba]] | 13.8% [[Nyanja language|Nyanja]] | 11.4% [[Tonga language (Zambia and Zimbabwe)|Tonga]] | 10.6% [[Tumbuka language|Tumbuka]] | 5.5% [[Lozi language|Lozi]] | 4.5% [[Chewa language|Chewa]] | 3.0% [[Nsenga language|Nsenga]] | 1.9% [[Lunda language|Lunda]] | 1.9% [[Kaonde language|Kaonde]] | 1.8% [[Lala-Bisa language|Lala]] | 1.8% [[Lamba language|Lamba]] | 1.7% English | 1.5% [[Luvale language|Luvale]] | 1.3% [[Mambwe language|Mambwe]] | 1.2% [[Lenje language|Lenje]] | 1.2% [[Namwanga language|Namwanga]] | 1.0% [[Lala-Bisa language|Bisa]] | 0.9% Ushi | 0.7% [[Ila language|Ila]] | 0.7% [[Mbunda language|Mbunda]] | 0.7% [[Ngoni language|Ngoni]] | 0.7% [[Tumbuka-Senga language|Senga]] | 0.6% [[Lungu language|Lungu]] | 0.5% Toka-Leya | 4.7% others }} | demonym = Zambian | ethnic_groups = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |title = |liststyle = text-align: left;border-top:1px solid #aaa; | 19.0% [[Bemba people|Bemba]] | 13.6% [[Tonga people of Zambia and Zimbabwe|Tonga]] | 7.5% [[Tumbuka people|Tumbuka]] | 6.0% [[Chewa people|Chewa]] | 5.7% [[Lozi people|Lozi]] | 5.3% [[Nsenga people|Nsenga]] | 3.0% [[Ngoni people|Ngoni]] | 3.1% Lala | 3.9% Kaonde | 2.8% Namwanga | 2.6% [[Lunda people|Lunda (Northern)]] | 2.5% [[Mambwe people|Mambwe]] | 2.2% Luvale | 2.4% [[Lamba people|Lamba]] | 1.9% Ushi | 1.6% Bisa | 1.6% Lenje | 1.2% [[Mbunda people|Mbunda]] | 0.9% [[Lunda people|Lunda (Luapula)]] | 0.9% [[Senga people|Senga]] | 0.8% [[Ila people|Ila]] | 0.8% [[Lungu people|Lungu]] | 0.7% [[Tabwa]] | 0.7% Soli | 0.7% [[Kunda people|Kunda]] | 0.6% Ngumbo | 0.5% Chishinga | 0.5% [[Chokwe people|Chokwe]] | 0.5% [[Nkoya people|Nkoya]] | 5.4% other ethnics | 0.8% major racial | 0.4% unclassified }} | ethnic_groups_year = 2010<ref name="ZMBCSO2016">[http://www.zamstats.gov.zm/phocadownload/2010_Census/2010%20Census%20of%20Population%20National%20Analytical%20Report.pdf Census of Population and Housing National Analytical Report 2010] Central Statistical Office, Zambia</ref> | religion = [[Christianity]] ([[State religion|official]])<ref name="const">{{cite web|title=Amended Constitution of Zambia|url=https://www.scribd.com/doc/3713564/Constitution-of-Zambia-1991Amended-to-1996|publisher=Government of Zambia|access-date=15 October 2016}}</ref> | capital = [[Lusaka]] | coordinates = {{Coord|15|25|S|28|17|E|type:city_region:ZM}} | largest_city = capital | government_type = Unitary [[Presidential system|presidential republic]] | leader_title1 = [[President of Zambia|President]] | leader_name1 = [[Hakainde Hichilema]] | leader_title2 = [[Vice-President of Zambia|Vice President]] | leader_name2 = [[Mutale Nalumango]] | legislature = [[National Assembly (Zambia)|National Assembly]] | area_km2 = 752,617 | area_sq_mi = 290,587 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | area_rank = 38th <!--should be same as listed on [[List of countries and dependencies by area]]--> | area_footnote = <ref name="area">{{cite web |url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf |title=Population by sex, rate of population increase, surface area and density |author=United Nations Statistics Division |access-date=9 November 2007}}</ref> | percent_water = 1 | population_estimate = 20,216,029<ref>{{Cite CIA World Factbook|country=Zambia|access-date=22 June 2023|year=2023}}</ref> | population_estimate_year = 2023 | population_estimate_rank = 63rd | population_density_km2 = 17.2 | population_density_sq_mi = 44.5 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 191st | GDP_PPP = {{increase}} $83.687 billion<ref name="IMFWEO.ZM">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=754,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Zambia) |publisher=[[International Monetary Fund]] |date=10 October 2023 |access-date=15 October 2023}}</ref> | GDP_PPP_rank = 100th | GDP_PPP_year = 2023 | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $4,068<ref name="IMFWEO.ZM" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 155th | GDP_nominal = {{decrease}} $29.536 billion<ref name="IMFWEO.ZM" /> | GDP_nominal_rank = 113th | GDP_nominal_year = 2023 | GDP_nominal_per_capita = {{decrease}} $1,435<ref name="IMFWEO.ZM" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = 159th | Gini_year = 2015 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini = 57.1 <!--number only--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |access-date=2 September 2019}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = decrease <!--increase/decrease/steady--> | HDI = 0.584 <!--number only--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020: The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 146th | sovereignty_type = [[History of Zambia|Independence]] | sovereignty_note = from the [[United Kingdom]] | established_event1 = [[North-Western Rhodesia]] | established_date1 = 27 June 1890 | established_event2 = [[Barotziland-North-Western Rhodesia]] | established_date2 = 28 November 1899 | established_event3 = [[North-Eastern Rhodesia]] | established_date3 = 29 January 1900 | established_event4 = [[Northern Rhodesia|Amalgamation of Northern Rhodesia]] | established_date4 = 17 August 1911 | established_event5 = [[Federation of Rhodesia and Nyasaland]] | established_date5 = 1 August 1953 | established_event6 = [[Zambia Independence Act 1964|Republic of Zambia]] | established_date6 = 24 October 1964 | established_event7 = [[Constitution of Zambia|Current constitution]] | established_date7 = 5 January 2016 | currency = [[Zambian kwacha]] | currency_code = ZMW | time_zone = [[Central Africa Time|CAT]] | utc_offset = +2 | date_format = dd/mm/yyyy | drives_on = left | calling_code = [[+260]] | cctld = [[.zm]] | date_start = | religion_ref = | religion_year = }} '''زيمبيا''' (Zambia) آفريڪا جي ڏاکڻي حصي ۾ موجود هڪ زمين بند ملڪ آهي. ان جي سرحد اتر ۾ [[جمھوري ڪانگو]] ۽ [[تنزانيا]]، اوڀر ۾ [[زمبابوي]]، ڏکڻ ۾ [[بوٽسوانا]] ۽ اولهه ۾ [[انگولا]] سان ملي ٿي. ملڪ جو دارالحڪومت [[لوساڪا]] ملڪ جي ڏکڻ اوڀر ۾ واقع آهي. ملڪ جي وڌیڪ تر آبادي ڏکڻ ۾ لوساڪا جي چوڌاري پکڙيل آهي. هڪ اندازي مطابق آبادي جو 10 سيڪڙو ایڊز جي پڪڙ ۾ آهي. ملڪ جي 55 سيڪڙو آبادي 2 ڊالر روزانه کان گھٽ ۾ زندگي گذاري ٿي. [[فائل:Flag of Zambia.svg|thumb|زيمبيا جو جھنڊو]] '''Zambia''',{{efn|{{IPAc-en|ˈ|z|æ|m|b|i|ə|,_|ˈ|z|ɑː|m|-}}}} officially the '''Republic of Zambia''',{{efn|{{lang-bem|Icalo ca Zambia}}; {{lang-toi|Cisi ca Zambia}}; {{lang-tum|Chalo cha Zambia}}; {{lang-loz|Naha ya Zambia}}; {{lang-ny|Dziko la Zambia}}}} is a [[landlocked country]] at the crossroads of [[Central Africa|Central]], [[Southern Africa|Southern]] and [[East Africa]].<ref>{{Cite journal|last=Henderson|first=Ian|date=1970|title=The Origins of Nationalism in East and Central Africa: The Zambian Case|journal=The Journal of African History|volume=11|issue=4|pages=591–603|doi=10.1017/S0021853700010471|jstor=180923|s2cid=154296266 |issn=0021-8537}}</ref> It is typically referred to being in South-Central Africa or Southern Africa. It is bordered to the north by the [[Democratic Republic of the Congo]], [[Tanzania]] to the north-east, [[Malawi]] to the east, [[Mozambique]] to the southeast, [[Zimbabwe]] and [[Botswana]] to the south, [[Namibia]] to the southwest, and [[Angola]] to the west. The capital city of Zambia is [[Lusaka]], located in the south-central part of Zambia. The population is concentrated mainly around Lusaka in the south and the [[Copperbelt Province]] to the north, the core economic hubs of the country. Originally inhabited by [[Khoisan]] peoples, the region was affected by the [[Bantu expansion]] of the thirteenth century. Following [[European exploration of Africa|European explorers]] in the 18th century, the British colonised the region into the [[British protectorate]]s of [[Barotziland–North-Western Rhodesia]] and [[North-Eastern Rhodesia]] towards the end of the 19th century. These were merged in 1911 to form [[Northern Rhodesia]]. For most of the colonial period, Zambia was governed by an administration appointed from London with the advice of the [[British South Africa Company]].<ref>{{Cite web|title=History {{!}} Zambian High Commission|url=https://www.zambiapretoria.net/history/|website=www.zambiapretoria.net|access-date=26 May 2020}}</ref> On 24 October 1964, Zambia became independent of the United Kingdom and prime minister [[Kenneth Kaunda]] became the inaugural [[president of Zambia|president]]. Kaunda's [[socialism|socialist]] [[United National Independence Party]] (UNIP) maintained power from 1964 until 1991. Kaunda played a key role in regional diplomacy, cooperating closely with the United States in search of solutions to conflicts in [[Southern Rhodesia]] (Zimbabwe), Angola, and Namibia.<ref>Andy DeRoche, ''Kenneth Kaunda, the United States, and Southern Africa'' (London: Bloomsbury, 2016).</ref> From 1972 to 1991 Zambia was a [[one-party state]] with UNIP as the sole legal political party under the motto "One Zambia, One Nation" coined by Kaunda. Kaunda was succeeded by [[Frederick Chiluba]] of the [[social democracy|social-democratic]] [[Movement for Multi-Party Democracy]] in 1991, beginning a period of socio-economic development and government decentralisation. Zambia has since become a multi-party state and has experienced several peaceful transitions of power. Zambia contains abundant natural resources, including minerals, wildlife, forestry, freshwater, and arable land.<ref>{{citation |first=Karlyn |last=Eckman |publisher=[[Food and Agriculture Organization]] |date=2007 |title=Gender Mainstreaming in Forestry in Africa: Zambia }}</ref> In 2010, the [[World Bank]] named Zambia among the top 10 reformers in the World Bank's [[Ease of doing business index]].<ref>Ngoma, Jumbe (18 December 2010). [http://www.worldbank.org/en/news/press-release/2010/12/18/world-bank-president-praises-reforms-zambia-underscores-need-continued-improvements-policy-governance "World Bank President Praises Reforms In Zambia, Underscores Need For Continued Improvements In Policy And Governance"]. World Bank.</ref> The [[Common Market for Eastern and Southern Africa]] (COMESA) is headquartered in Lusaka. {{TOC limit|3}} == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] gne5krlxwv3rc7i9yx2bkn7y1mwv2da 266785 266781 2024-04-25T14:32:52Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki {{Short description|Country at the crossroads of Central and Southern Africa}} {{About|the Southern African nation|the 18th-century BC king of Isin|Zambiya|the part of [[Kaliningrad Oblast]]|Sambia Peninsula|the [[West African]] state|The Gambia}} {{Distinguish|Jambi}} {{Infobox country | conventional_long_name = Republic of Zambia | common_name = Zambia | image_flag = Flag of Zambia.svg | image_coat = Coat of arms of Zambia.svg | image_map = Zambia (orthographic projection).svg | image_map2 = | national_motto = <br />"One Zambia, One Nation" <!--speechmarks, as it's a quotation--> | national_anthem = "[[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]"<br /><div style="padding-top:0.4em; text-align:center;">{{center|[[File:Zambian national anthem.oga]]}}</div> | official_languages = [[English language|English]] | regional_languages = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |title = |liststyle = text-align: left;border-top:1px solid #aaa; | 28.5% [[Bemba language|Bemba]] | 13.8% [[Nyanja language|Nyanja]] | 11.4% [[Tonga language (Zambia and Zimbabwe)|Tonga]] | 10.6% [[Tumbuka language|Tumbuka]] | 5.5% [[Lozi language|Lozi]] | 4.5% [[Chewa language|Chewa]] | 3.0% [[Nsenga language|Nsenga]] | 1.9% [[Lunda language|Lunda]] | 1.9% [[Kaonde language|Kaonde]] | 1.8% [[Lala-Bisa language|Lala]] | 1.8% [[Lamba language|Lamba]] | 1.7% English | 1.5% [[Luvale language|Luvale]] | 1.3% [[Mambwe language|Mambwe]] | 1.2% [[Lenje language|Lenje]] | 1.2% [[Namwanga language|Namwanga]] | 1.0% [[Lala-Bisa language|Bisa]] | 0.9% Ushi | 0.7% [[Ila language|Ila]] | 0.7% [[Mbunda language|Mbunda]] | 0.7% [[Ngoni language|Ngoni]] | 0.7% [[Tumbuka-Senga language|Senga]] | 0.6% [[Lungu language|Lungu]] | 0.5% Toka-Leya | 4.7% others }} | demonym = Zambian | ethnic_groups = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |title = |liststyle = text-align: left;border-top:1px solid #aaa; | 19.0% [[Bemba people|Bemba]] | 13.6% [[Tonga people of Zambia and Zimbabwe|Tonga]] | 7.5% [[Tumbuka people|Tumbuka]] | 6.0% [[Chewa people|Chewa]] | 5.7% [[Lozi people|Lozi]] | 5.3% [[Nsenga people|Nsenga]] | 3.0% [[Ngoni people|Ngoni]] | 3.1% Lala | 3.9% Kaonde | 2.8% Namwanga | 2.6% [[Lunda people|Lunda (Northern)]] | 2.5% [[Mambwe people|Mambwe]] | 2.2% Luvale | 2.4% [[Lamba people|Lamba]] | 1.9% Ushi | 1.6% Bisa | 1.6% Lenje | 1.2% [[Mbunda people|Mbunda]] | 0.9% [[Lunda people|Lunda (Luapula)]] | 0.9% [[Senga people|Senga]] | 0.8% [[Ila people|Ila]] | 0.8% [[Lungu people|Lungu]] | 0.7% [[Tabwa]] | 0.7% Soli | 0.7% [[Kunda people|Kunda]] | 0.6% Ngumbo | 0.5% Chishinga | 0.5% [[Chokwe people|Chokwe]] | 0.5% [[Nkoya people|Nkoya]] | 5.4% other ethnics | 0.8% major racial | 0.4% unclassified }} | ethnic_groups_year = 2010<ref name="ZMBCSO2016">[http://www.zamstats.gov.zm/phocadownload/2010_Census/2010%20Census%20of%20Population%20National%20Analytical%20Report.pdf Census of Population and Housing National Analytical Report 2010] Central Statistical Office, Zambia</ref> | religion = [[Christianity]] ([[State religion|official]])<ref name="const">{{cite web|title=Amended Constitution of Zambia|url=https://www.scribd.com/doc/3713564/Constitution-of-Zambia-1991Amended-to-1996|publisher=Government of Zambia|access-date=15 October 2016}}</ref> | capital = [[Lusaka]] | coordinates = {{Coord|15|25|S|28|17|E|type:city_region:ZM}} | largest_city = capital | government_type = Unitary [[Presidential system|presidential republic]] | leader_title1 = [[President of Zambia|President]] | leader_name1 = [[Hakainde Hichilema]] | leader_title2 = [[Vice-President of Zambia|Vice President]] | leader_name2 = [[Mutale Nalumango]] | legislature = [[National Assembly (Zambia)|National Assembly]] | area_km2 = 752,617 | area_sq_mi = 290,587 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | area_rank = 38th <!--should be same as listed on [[List of countries and dependencies by area]]--> | area_footnote = <ref name="area">{{cite web |url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf |title=Population by sex, rate of population increase, surface area and density |author=United Nations Statistics Division |access-date=9 November 2007}}</ref> | percent_water = 1 | population_estimate = 20,216,029<ref>{{Cite CIA World Factbook|country=Zambia|access-date=22 June 2023|year=2023}}</ref> | population_estimate_year = 2023 | population_estimate_rank = 63rd | population_density_km2 = 17.2 | population_density_sq_mi = 44.5 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 191st | GDP_PPP = {{increase}} $83.687 billion<ref name="IMFWEO.ZM">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=754,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Zambia) |publisher=[[International Monetary Fund]] |date=10 October 2023 |access-date=15 October 2023}}</ref> | GDP_PPP_rank = 100th | GDP_PPP_year = 2023 | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $4,068<ref name="IMFWEO.ZM" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 155th | GDP_nominal = {{decrease}} $29.536 billion<ref name="IMFWEO.ZM" /> | GDP_nominal_rank = 113th | GDP_nominal_year = 2023 | GDP_nominal_per_capita = {{decrease}} $1,435<ref name="IMFWEO.ZM" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = 159th | Gini_year = 2015 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini = 57.1 <!--number only--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |access-date=2 September 2019}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = decrease <!--increase/decrease/steady--> | HDI = 0.584 <!--number only--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020: The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 146th | sovereignty_type = [[History of Zambia|Independence]] | sovereignty_note = from the [[United Kingdom]] | established_event1 = [[North-Western Rhodesia]] | established_date1 = 27 June 1890 | established_event2 = [[Barotziland-North-Western Rhodesia]] | established_date2 = 28 November 1899 | established_event3 = [[North-Eastern Rhodesia]] | established_date3 = 29 January 1900 | established_event4 = [[Northern Rhodesia|Amalgamation of Northern Rhodesia]] | established_date4 = 17 August 1911 | established_event5 = [[Federation of Rhodesia and Nyasaland]] | established_date5 = 1 August 1953 | established_event6 = [[Zambia Independence Act 1964|Republic of Zambia]] | established_date6 = 24 October 1964 | established_event7 = [[Constitution of Zambia|Current constitution]] | established_date7 = 5 January 2016 | currency = [[Zambian kwacha]] | currency_code = ZMW | time_zone = [[Central Africa Time|CAT]] | utc_offset = +2 | date_format = dd/mm/yyyy | drives_on = left | calling_code = [[+260]] | cctld = [[.zm]] | date_start = | religion_ref = | religion_year = }} '''زيمبيا''' (Zambia) آفريڪا جي ڏاکڻي حصي ۾ موجود هڪ زمين بند ملڪ آهي. ان جي سرحد اتر ۾ [[جمھوري ڪانگو]] ۽ [[تنزانيا]]، اوڀر ۾ [[زمبابوي]]، ڏکڻ ۾ [[بوٽسوانا]] ۽ اولهه ۾ [[انگولا]] سان ملي ٿي. ملڪ جو دارالحڪومت [[لوساڪا]] ملڪ جي ڏکڻ اوڀر ۾ واقع آهي. ملڪ جي وڌیڪ تر آبادي ڏکڻ ۾ لوساڪا جي چوڌاري پکڙيل آهي. هڪ اندازي مطابق آبادي جو 10 سيڪڙو ایڊز جي پڪڙ ۾ آهي. ملڪ جي 55 سيڪڙو آبادي 2 ڊالر روزانه کان گھٽ ۾ زندگي گذاري ٿي. [[فائل:Flag of Zambia.svg|thumb|زيمبيا جو جھنڊو]] '''Zambia''',{{efn|{{IPAc-en|ˈ|z|æ|m|b|i|ə|,_|ˈ|z|ɑː|m|-}}}} officially the '''Republic of Zambia''',{{efn|{{lang-bem|Icalo ca Zambia}}; {{lang-toi|Cisi ca Zambia}}; {{lang-tum|Chalo cha Zambia}}; {{lang-loz|Naha ya Zambia}}; {{lang-ny|Dziko la Zambia}}}} is a [[landlocked country]] at the crossroads of [[Central Africa|Central]], [[Southern Africa|Southern]] and [[East Africa]].<ref>{{Cite journal|last=Henderson|first=Ian|date=1970|title=The Origins of Nationalism in East and Central Africa: The Zambian Case|journal=The Journal of African History|volume=11|issue=4|pages=591–603|doi=10.1017/S0021853700010471|jstor=180923|s2cid=154296266 |issn=0021-8537}}</ref> It is typically referred to being in South-Central Africa or Southern Africa. It is bordered to the north by the [[Democratic Republic of the Congo]], [[Tanzania]] to the north-east, [[Malawi]] to the east, [[Mozambique]] to the southeast, [[Zimbabwe]] and [[Botswana]] to the south, [[Namibia]] to the southwest, and [[Angola]] to the west. The capital city of Zambia is [[Lusaka]], located in the south-central part of Zambia. The population is concentrated mainly around Lusaka in the south and the [[Copperbelt Province]] to the north, the core economic hubs of the country. Originally inhabited by [[Khoisan]] peoples, the region was affected by the [[Bantu expansion]] of the thirteenth century. Following [[European exploration of Africa|European explorers]] in the 18th century, the British colonised the region into the [[British protectorate]]s of [[Barotziland–North-Western Rhodesia]] and [[North-Eastern Rhodesia]] towards the end of the 19th century. These were merged in 1911 to form [[Northern Rhodesia]]. For most of the colonial period, Zambia was governed by an administration appointed from London with the advice of the [[British South Africa Company]].<ref>{{Cite web|title=History {{!}} Zambian High Commission|url=https://www.zambiapretoria.net/history/|website=www.zambiapretoria.net|access-date=26 May 2020}}</ref> On 24 October 1964, Zambia became independent of the United Kingdom and prime minister [[Kenneth Kaunda]] became the inaugural [[president of Zambia|president]]. Kaunda's [[socialism|socialist]] [[United National Independence Party]] (UNIP) maintained power from 1964 until 1991. Kaunda played a key role in regional diplomacy, cooperating closely with the United States in search of solutions to conflicts in [[Southern Rhodesia]] (Zimbabwe), Angola, and Namibia.<ref>Andy DeRoche, ''Kenneth Kaunda, the United States, and Southern Africa'' (London: Bloomsbury, 2016).</ref> From 1972 to 1991 Zambia was a [[one-party state]] with UNIP as the sole legal political party under the motto "One Zambia, One Nation" coined by Kaunda. Kaunda was succeeded by [[Frederick Chiluba]] of the [[social democracy|social-democratic]] [[Movement for Multi-Party Democracy]] in 1991, beginning a period of socio-economic development and government decentralisation. Zambia has since become a multi-party state and has experienced several peaceful transitions of power. Zambia contains abundant natural resources, including minerals, wildlife, forestry, freshwater, and arable land.<ref>{{citation |first=Karlyn |last=Eckman |publisher=[[Food and Agriculture Organization]] |date=2007 |title=Gender Mainstreaming in Forestry in Africa: Zambia }}</ref> In 2010, the [[World Bank]] named Zambia among the top 10 reformers in the World Bank's [[Ease of doing business index]].<ref>Ngoma, Jumbe (18 December 2010). [http://www.worldbank.org/en/news/press-release/2010/12/18/world-bank-president-praises-reforms-zambia-underscores-need-continued-improvements-policy-governance "World Bank President Praises Reforms In Zambia, Underscores Need For Continued Improvements In Policy And Governance"]. World Bank.</ref> The [[Common Market for Eastern and Southern Africa]] (COMESA) is headquartered in Lusaka. {{TOC limit|3}} == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:عيسائي رياستون]] 5hgzqlx7t280clj8c1bza208dfcu6s4 0 11760 266798 266664 2024-04-25T15:22:32Z Ibne maryam 17680 /* فهرست لاڳاپيل مضمون گيبون */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = گيبون جي جمهوريا<br> Gabonese Republic | native_name = {{native name|fr|République Gabonaise|fontsize=100%}} | common_name = گيبون | image_flag = Flag of Gabon.svg | image_coat = Coat of arms of Gabon.svg | coa_size = 90 | image_map = {{switcher|[[File:Gabon (orthographic projection).svg|frameless]]|Show globe|[[File:Location Gabon AU Africa.svg|upright=1.15|frameless]]|Show map of Africa|default=1}} | map_caption = | national_motto = {{native phrase|fr|"Union, Travail, Justice"|italics=off|nolink=on}}<br/>"يونين, ڪم, انصاف" | national_anthem = {{native phrase|fr|"[[La Concorde]]"|italics=off|nolink=on}}<br/>"The Concord" {{parabr}}{{center|[[File:La Concorde.ogg]]}} | capital = [[لبروائل]] | coordinates = {{coord|0|23|N|9|27|E|type:city}} | largest_city = [[لبروائل]] | official_languages = فرانسيسي | languages_type = علائقائي ٻوليون | languages = فهرست:<br> • انگريزي • اندلسي • فرانسيسي • پرتگالي • مبيت • ميين • انزيبي • پونو • تيڪي • وِلي | demonym = • گبونيز • گبونائيز | ethnic_groups = • پونو • فينگ • ايمباما • انزيبي • تيڪي • ڪوتا • وِلي • ۽ 42 ٻيا | ethnic_groups_year = | government_type = گڏيل صدارتي جمهوريه فوجي جنتا تحت<ref> {{cite web |last=Obangome |first=Gerauds Wilfried |title=Gabonese military officers announce on television they have seized power |url=https://www.reuters.com/world/africa/gabonese-military-officers-announce-television-they-have-seized-power-2023-08-30/ |publisher=Reuters |date=30 August 2023 |access-date=30 August 2023}}</ref> | leader_title1 = عبوري صدر ۽ CTRI جو چيئرمين<ref>{{cite news |title=General Nguema appointed transitional president of Gabon following coup |url=https://www.aa.com.tr/en/africa/general-nguema-appointed-transitional-president-of-gabon-following-coup/2979600 |access-date=31 August 2023 |work=[[Anadolu Agency]] |date=30 August 2023 |location=[[Kigali, Rwanda]]}}</ref> | leader_name1 = برائس اوليگوي ناگويما | leader_title2 = عبوري نائب صدر<ref>{{cite web |title=Gabon: Joseph Owondault Berre nommé vice-président de la transition |url=https://acp.cd/international/gabon-joseph-owondault-berre-nomme-vice-president-de-la-transition/ |website=ACP |language=fr-FR |date=12 September 2023}}</ref> | leader_name2 = جوزف اونڊالٽ بيري | leader_title3 = عبوري وزيراعظم<ref> {{cite news |title=Gabon junta names former PM Raymond Ndong Sima as interim PM - statement |url=https://www.reuters.com/world/africa/gabon-junta-names-former-pm-raymond-ndong-sima-interim-pm-statement-2023-09-07/|access-date=7 September 2023 |work=[[Reuters]] |date=7 September 2023}}</ref> | leader_name3 = ريمنڊ اينڊونگ سيما | legislature = گبون جي پارليامينٽ (معطل) <!--| upper_house = [[سينينٽ]] | lower_house = قومي اسيمبلي-->| area_km2 = 267,668 | area_sq_mi = 103,347 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | area_rank = 76th | percent_water = 3.76% | population_estimate = 2,397,368<ref>{{Cite CIA World Factbook|country=Gabon|access-date=22 June 2023|year=2023}}</ref> | population_estimate_year = 2023 | population_estimate_rank = 146th | population_density_km2 = 7.9 | population_density_sq_mi = 20.6 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 216th | GDP_PPP = {{increase}} $41.922 billion<ref name="IMFWEO.GA">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=646,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Gabon) |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |date=10 October 2023 |access-date=16 October 2023}}</ref> | GDP_PPP_rank = 132nd | GDP_PPP_year = 2023 | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $19,165<ref name="IMFWEO.GA" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 83rd | GDP_nominal = {{decrease}} $19.319 billion<ref name="IMFWEO.GA" /> | GDP_nominal_rank = 117th | GDP_nominal_year = 2023 | GDP_nominal_per_capita = {{decrease}} $8,831<ref name="IMFWEO.GA" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = 75th | sovereignty_type = Independence from آزادي | sovereignty_note = [[فرانس|فرانس کان]] | established_event1 = جمهوريت قائم ٿي | established_date1 = 28 نومبر 1958 | established_event2 = عطا ٿيل | established_date2 = 16 آگسٽ 1960 | established_event3 = فوجي بغاوت 2023 | established_date3 = 30 آگسٽ 2023 | Gini_year = 2017 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini = 38 <!--number only--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=GA |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=[[World Bank]] |website=data.worldbank.org |access-date=20 January 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190121010840/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=GA |archive-date=21 January 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = 2021<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI = 0.699 <!--number only--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |title=Human Development Report 2021/2022 |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |publisher=[[United Nations Development Programme]] |date=8 September 2022 |access-date=8 September 2022}}</ref> | HDI_rank = 112th | currency = CFA | currency_code = XAF | time_zone = [[West Africa Time|WAT]] | utc_offset = +1 | time_zone_DST = | utc_offset_DST = | drives_on = right | date_format = dd/mm/yyyy | calling_code = [[+241]] | cctld = [[.ga]] | religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; |75.6% عيسائيت |12.2% اسلام |5.9% ڪوبه مذهب ناهي |5.7% روايتي عقيدا |0.6% ٻيا }} | religion_year = 2020 | religion_ref = <ref>{{cite web |url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/gabon#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016 |title=Religions in Gabon &#124; PEW-GRF |publisher=Globalreligiousfutures.org |date=2018-01-19 |accessdate=2022-02-14 |archive-date=20 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220120032935/http://www.globalreligiousfutures.org/countries/gabon#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016 |url-status=live}}</ref> | today = }} '''گيبون''' (Gabon)، سرڪاري طور تي گبونيز ريپبلڪ (فرانسيسي: République gabonaise)، [[آفريڪا|آفريڪا کنڊ]] جي وچ آفريڪا جي ائٽلانٽڪ ساحل تي، خط استوا جي ڏانهن هڪ ملڪ آهي. ان جي اتر ۾ [[ڪيمرون]]، اوڀر ۾ ريپبلڪ آف ڪانگو, اتر اولهه ۾ استوائي گني، اولهه ڏانهن گني جي نار ۽ اوڀر ۽ ڏکڻ ۾ ريپبلڪ آف ڪانگو آهي. ان جي ايراضي 2,70,000 چورس ڪلوميٽر (1,00,000 چورس ميل) ۽ آبادي 20 لک ماڻهن جي آهي. هتي ساحلي ميدان، جبل (ڪرسٽل جبل ۽ وچ ۾ چيلو ماسف) ۽ اوڀر ۾ هڪ سوانا آهن. [[لبريويل]] ملڪ جي گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شهر آهي. گبون جا اصل رهاڪو پگمي (Pygmi) قوم هئا. 14 صدي عيسويء جي شروعات ۾، بنتو (Bantu) مهاجرن پڻ علائقي ۾ آباد ٿيڻ شروع ڪيو. 1960 ۾ فرانس کان آزاد ٿيڻ کان وٺي، گبون جا ٽي صدر ٿي چڪا آهن. 1990ع واري ڏهاڪي ۾، هن هڪ گهڻ جماعتي نظام ۽ هڪ جمهوري آئين متعارف ڪرايو جنهن جو مقصد وڌيڪ شفاف چونڊ عمل ۽ ڪجهه سرڪاري ادارن ۾ سڌارا آڻڻ هو. ان جي باوجود، گبونيز ڊيموڪريٽڪ پارٽي (PDG) غالب پارٽي رهي جيستائين ان کي 2023 گبونيز بغاوت کان هٽايو ويو. گبون هڪ ترقي پذير ملڪ آهي، انساني ترقي جي انڊيڪس ۾ 112هين نمبر تي آهي. اهو في ماڻهو آمدني جي لحاظ کان آفريڪا جي امير ترين ملڪن مان هڪ آهي؛ تنهن هوندي به، آبادي جو وڏو حصو تمام غريب آهن. عمر بونگو 1967 ۾ آفيس ۾ آيو ۽ هڪ خاندان ٺاهيو، جنهن پنهنجي طاقت کي هڪ گراهڪ نيٽ ورڪ، فرانسفريڪ ذريعي مستحڪم ڪيو.<ref>{{Cite web|url=https://www.tagesschau.de/ausland/afrika/gabun-niger-putsche-100.html|title=Gabun und Niger: "Wichtig, die Länder individuell zu betrachten"|website=tagesschau.de|language=de|access-date=2023-08-31}}</ref> گبون جي سرڪاري ٻولي فرانسيسي آهي، ۽ بنتو نسلي گروهه ملڪ جي آبادي جو تقريبا 95 سيڪڙو آهي. عيسائيت قوم جو سڀ کان وڏو مذهب آهي، جيڪو تقريبا 76 سيڪڙو آبادي طرفان مشق ڪيو ويو آهي. پيٽروليم ۽ غير ملڪي نجي سيڙپڪاري سان، ان ۾ چوٿون بلند ترين انساني ترقي انڊيڪس (HDI),<ref name="HDI" /> (ماريشس، سيچلس ۽ ڏکڻ آفريڪا کان پوءِ) آهي ۽ ڪنهن آفريڪي قوم جو پنجون بلند ترين مجموعي گھربل پيداوار (GDP) في کس (PPP) (سيچلس، ماريشس، استوائي گني ۽ بوٽسوانا کان پوءِ) آهي. اوپيڪ جي مطابق 2023 ۾ گبون جي نامياري جي ڊي پي في کس 10,149 آمريڪي ڊالر آهي.<ref>{{cite web | url=https://opecfund.org/who-we-are/member-countries/gabon | title=Gabon - OPEC Fund for International Development }}</ref>[[فائل:Flag of Gabon.svg|thumb|گيبون جو جھنڊو]] == فهرست لاڳاپيل مضمون گيبون == * فهرست لاڳاپيل مضمون گيبون ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪہ جون رڪن قومون]] 504hiuif85r346fvq62dr8c1teibmxm 266811 266798 2024-04-25T15:33:22Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = گيبون جي جمهوريا<br> Gabonese Republic | native_name = {{native name|fr|République Gabonaise|fontsize=100%}} | common_name = گيبون | image_flag = Flag of Gabon.svg | image_coat = Coat of arms of Gabon.svg | coa_size = 90 | image_map = {{switcher|[[File:Gabon (orthographic projection).svg|frameless]]|Show globe|[[File:Location Gabon AU Africa.svg|upright=1.15|frameless]]|Show map of Africa|default=1}} | map_caption = | national_motto = {{native phrase|fr|"Union, Travail, Justice"|italics=off|nolink=on}}<br/>"يونين, ڪم, انصاف" | national_anthem = {{native phrase|fr|"[[La Concorde]]"|italics=off|nolink=on}}<br/>"The Concord" {{parabr}}{{center|[[File:La Concorde.ogg]]}} | capital = [[لبروائل]] | coordinates = {{coord|0|23|N|9|27|E|type:city}} | largest_city = [[لبروائل]] | official_languages = فرانسيسي | languages_type = علائقائي ٻوليون | languages = فهرست:<br> • انگريزي • اندلسي • فرانسيسي • پرتگالي • مبيت • ميين • انزيبي • پونو • تيڪي • وِلي | demonym = • گبونيز • گبونائيز | ethnic_groups = • پونو • فينگ • ايمباما • انزيبي • تيڪي • ڪوتا • وِلي • ۽ 42 ٻيا | ethnic_groups_year = | government_type = گڏيل صدارتي جمهوريه فوجي جنتا تحت<ref> {{cite web |last=Obangome |first=Gerauds Wilfried |title=Gabonese military officers announce on television they have seized power |url=https://www.reuters.com/world/africa/gabonese-military-officers-announce-television-they-have-seized-power-2023-08-30/ |publisher=Reuters |date=30 August 2023 |access-date=30 August 2023}}</ref> | leader_title1 = عبوري صدر ۽ CTRI جو چيئرمين<ref>{{cite news |title=General Nguema appointed transitional president of Gabon following coup |url=https://www.aa.com.tr/en/africa/general-nguema-appointed-transitional-president-of-gabon-following-coup/2979600 |access-date=31 August 2023 |work=[[Anadolu Agency]] |date=30 August 2023 |location=[[Kigali, Rwanda]]}}</ref> | leader_name1 = برائس اوليگوي ناگويما | leader_title2 = عبوري نائب صدر<ref>{{cite web |title=Gabon: Joseph Owondault Berre nommé vice-président de la transition |url=https://acp.cd/international/gabon-joseph-owondault-berre-nomme-vice-president-de-la-transition/ |website=ACP |language=fr-FR |date=12 September 2023}}</ref> | leader_name2 = جوزف اونڊالٽ بيري | leader_title3 = عبوري وزيراعظم<ref> {{cite news |title=Gabon junta names former PM Raymond Ndong Sima as interim PM - statement |url=https://www.reuters.com/world/africa/gabon-junta-names-former-pm-raymond-ndong-sima-interim-pm-statement-2023-09-07/|access-date=7 September 2023 |work=[[Reuters]] |date=7 September 2023}}</ref> | leader_name3 = ريمنڊ اينڊونگ سيما | legislature = گبون جي پارليامينٽ (معطل) <!--| upper_house = [[سينينٽ]] | lower_house = قومي اسيمبلي-->| area_km2 = 267,668 | area_sq_mi = 103,347 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | area_rank = 76th | percent_water = 3.76% | population_estimate = 2,397,368<ref>{{Cite CIA World Factbook|country=Gabon|access-date=22 June 2023|year=2023}}</ref> | population_estimate_year = 2023 | population_estimate_rank = 146th | population_density_km2 = 7.9 | population_density_sq_mi = 20.6 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 216th | GDP_PPP = {{increase}} $41.922 billion<ref name="IMFWEO.GA">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=646,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Gabon) |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |date=10 October 2023 |access-date=16 October 2023}}</ref> | GDP_PPP_rank = 132nd | GDP_PPP_year = 2023 | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $19,165<ref name="IMFWEO.GA" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 83rd | GDP_nominal = {{decrease}} $19.319 billion<ref name="IMFWEO.GA" /> | GDP_nominal_rank = 117th | GDP_nominal_year = 2023 | GDP_nominal_per_capita = {{decrease}} $8,831<ref name="IMFWEO.GA" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = 75th | sovereignty_type = Independence from آزادي | sovereignty_note = [[فرانس|فرانس کان]] | established_event1 = جمهوريت قائم ٿي | established_date1 = 28 نومبر 1958 | established_event2 = عطا ٿيل | established_date2 = 16 آگسٽ 1960 | established_event3 = فوجي بغاوت 2023 | established_date3 = 30 آگسٽ 2023 | Gini_year = 2017 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini = 38 <!--number only--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=GA |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=[[World Bank]] |website=data.worldbank.org |access-date=20 January 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190121010840/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=GA |archive-date=21 January 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = 2021<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI = 0.699 <!--number only--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |title=Human Development Report 2021/2022 |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |publisher=[[United Nations Development Programme]] |date=8 September 2022 |access-date=8 September 2022}}</ref> | HDI_rank = 112th | currency = CFA | currency_code = XAF | time_zone = [[West Africa Time|WAT]] | utc_offset = +1 | time_zone_DST = | utc_offset_DST = | drives_on = right | date_format = dd/mm/yyyy | calling_code = [[+241]] | cctld = [[.ga]] | religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; |75.6% عيسائيت |12.2% اسلام |5.9% ڪوبه مذهب ناهي |5.7% روايتي عقيدا |0.6% ٻيا }} | religion_year = 2020 | religion_ref = <ref>{{cite web |url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/gabon#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016 |title=Religions in Gabon &#124; PEW-GRF |publisher=Globalreligiousfutures.org |date=2018-01-19 |accessdate=2022-02-14 |archive-date=20 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220120032935/http://www.globalreligiousfutures.org/countries/gabon#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016 |url-status=live}}</ref> | today = }} '''گيبون''' (Gabon)، سرڪاري طور تي گبونيز ريپبلڪ (فرانسيسي: République gabonaise)، [[آفريڪا|آفريڪا کنڊ]] جي وچ آفريڪا جي ائٽلانٽڪ ساحل تي، خط استوا جي ڏانهن هڪ ملڪ آهي. ان جي اتر ۾ [[ڪيمرون]]، اوڀر ۾ ريپبلڪ آف ڪانگو, اتر اولهه ۾ استوائي گني، اولهه ڏانهن گني جي نار ۽ اوڀر ۽ ڏکڻ ۾ ريپبلڪ آف ڪانگو آهي. ان جي ايراضي 2,70,000 چورس ڪلوميٽر (1,00,000 چورس ميل) ۽ آبادي 20 لک ماڻهن جي آهي. هتي ساحلي ميدان، جبل (ڪرسٽل جبل ۽ وچ ۾ چيلو ماسف) ۽ اوڀر ۾ هڪ سوانا آهن. [[لبريويل]] ملڪ جي گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شهر آهي. گبون جا اصل رهاڪو پگمي (Pygmi) قوم هئا. 14 صدي عيسويء جي شروعات ۾، بنتو (Bantu) مهاجرن پڻ علائقي ۾ آباد ٿيڻ شروع ڪيو. 1960 ۾ فرانس کان آزاد ٿيڻ کان وٺي، گبون جا ٽي صدر ٿي چڪا آهن. 1990ع واري ڏهاڪي ۾، هن هڪ گهڻ جماعتي نظام ۽ هڪ جمهوري آئين متعارف ڪرايو جنهن جو مقصد وڌيڪ شفاف چونڊ عمل ۽ ڪجهه سرڪاري ادارن ۾ سڌارا آڻڻ هو. ان جي باوجود، گبونيز ڊيموڪريٽڪ پارٽي (PDG) غالب پارٽي رهي جيستائين ان کي 2023 گبونيز بغاوت کان هٽايو ويو. گبون هڪ ترقي پذير ملڪ آهي، انساني ترقي جي انڊيڪس ۾ 112هين نمبر تي آهي. اهو في ماڻهو آمدني جي لحاظ کان آفريڪا جي امير ترين ملڪن مان هڪ آهي؛ تنهن هوندي به، آبادي جو وڏو حصو تمام غريب آهن. عمر بونگو 1967 ۾ آفيس ۾ آيو ۽ هڪ خاندان ٺاهيو، جنهن پنهنجي طاقت کي هڪ گراهڪ نيٽ ورڪ، فرانسفريڪ ذريعي مستحڪم ڪيو.<ref>{{Cite web|url=https://www.tagesschau.de/ausland/afrika/gabun-niger-putsche-100.html|title=Gabun und Niger: "Wichtig, die Länder individuell zu betrachten"|website=tagesschau.de|language=de|access-date=2023-08-31}}</ref> گبون جي سرڪاري ٻولي فرانسيسي آهي، ۽ بنتو نسلي گروهه ملڪ جي آبادي جو تقريبا 95 سيڪڙو آهي. عيسائيت قوم جو سڀ کان وڏو مذهب آهي، جيڪو تقريبا 76 سيڪڙو آبادي طرفان مشق ڪيو ويو آهي. پيٽروليم ۽ غير ملڪي نجي سيڙپڪاري سان، ان ۾ چوٿون بلند ترين انساني ترقي انڊيڪس (HDI),<ref name="HDI" /> (ماريشس، سيچلس ۽ ڏکڻ آفريڪا کان پوءِ) آهي ۽ ڪنهن آفريڪي قوم جو پنجون بلند ترين مجموعي گھربل پيداوار (GDP) في کس (PPP) (سيچلس، ماريشس، استوائي گني ۽ بوٽسوانا کان پوءِ) آهي. اوپيڪ جي مطابق 2023 ۾ گبون جي نامياري جي ڊي پي في کس 10,149 آمريڪي ڊالر آهي.<ref>{{cite web | url=https://opecfund.org/who-we-are/member-countries/gabon | title=Gabon - OPEC Fund for International Development }}</ref>[[فائل:Flag of Gabon.svg|thumb|گيبون جو جھنڊو]] == فهرست لاڳاپيل مضمون گيبون == * فهرست لاڳاپيل مضمون گيبون ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪہ جون رڪن قومون]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] rc1ywq05293v6jzz9amte5x0ko4w08q 0 11767 266821 266141 2024-04-25T15:51:36Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki [[فائل:Flag of Rwanda.svg|thumb|روانڊا جو جھنڊو]] روانڊا وچ [[آفريڪا]] ۾ واقع هڪ زمين بند ملڪ آهي۔ هي خط استوا جي ڏکڻ ۾ اوڀر آفريڪا ۾ واقع آهي۔ هن جون سرحدون يوگنڊا، تنزانيه، برونڊي ۽ جمهوري جمهوريه ڪانگو سان ملن ٿيون۔ ڪيگالي هن جي گادي جو هنڌ آهي۔ == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] 2u7lurvxlt6jw6ybkbh5f35lv7xhkow 266822 266821 2024-04-25T15:51:56Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki [[فائل:Flag of Rwanda.svg|thumb|روانڊا جو جھنڊو]] روانڊا وچ [[آفريڪا]] ۾ واقع هڪ زمين بند ملڪ آهي۔ هي خط استوا جي ڏکڻ ۾ اوڀر آفريڪا ۾ واقع آهي۔ هن جون سرحدون يوگنڊا، تنزانيه، برونڊي ۽ جمهوري جمهوريه ڪانگو سان ملن ٿيون۔ ڪيگالي هن جي گادي جو هنڌ آهي۔ == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] p996w4dccjvllluvbdi4zupw8s72y9s 0 11789 266818 249796 2024-04-25T15:43:21Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox Country |مقامی_نام = Umbuso weSwatini / Umbuso wakaNgwane<br />Kingdom of Swaziland<br />مملکتِ سوازی لینڈ |روايتی_لمبا_نام = سوازی لینڈ |عمومی_نام = سوازی لینڈ |پرچم_تصویر = Flag of Eswatini.svg |نشان_امتیاز_تصویر = Coat of arms of Swaziland.png |نشان_امتیاز_قسم = قومی نشان |قومی_شعار = Siyinqaba<br /><center>(ہم قلعہ (محافظ) ہیں)</center> |نقشہ_تصویر = LocationSwaziland.svg |قومی_ترانہ = Nkulunkulu Mnikati wetibusiso temaSwati / Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi |دار_الحکومت = [[مبابنے]] (باضابطہ و انتظامی)، [[لوبامبا]] (شاہی و پارلیمانی) |latd = 26 |latm= 18 |latNS= جنوب |longd= 31 |longm= 6 |longEW= مشرق |عظیم_شہر = مانزینا |دفتری_زبانیں = سواتیہ، انگریزی |حکومت_قسم = مطلق ملوکیت |راہنما_خطاب = بادشاہ<br />وزیرِ اعظم |راہنما_نام = مسواتی دوم<br />ثمباد لامینی |خودمختاری_قسم = آزادی |تسلیمشدہ_واقعات = - تاریخِ آزادی |تسلیمشدہ_تواریخ = برطانیہ سے<br />6 ستمبر 1968ء |یویو_رکنیت_تاریخ = |رقبہ_مقدار = 17364 |رقبہ_ = 17364 |areami²= 6704 |رقبہ_درجہ = 157 |فیصد_پانی = 0.9 |آبادی_تخمینہ = 1,141,000 |آبادی_تخمینہ_سال = 2007 |آبادی_تخمینہ_درجہ = 154 |آبادی_مردم_شماری = 1173900 |آبادی_مردم_شماری_سال = 2001 |آبادی_کثافت = 59 |آبادی_کثافت_درجہ = 142 |population_density|population_densitymi² = 153 |جی_ڈی_پی_پی_پی_پی_سال = 2007 |جی_ڈی_پی_پی_پی_پی = 5.424 ارب [[بین الاقوامی ڈالر]] |جی_ڈی_پی_پی_پی_پی_د|جی_ڈی_پی_پی_پی_پی_درجہ = 153 واں |جی_ڈی_پی_پی_پی_پی_فیکس = 4800 [[بین الاقوامی ڈالر]] |جی_ڈی_پی_پی_پی_پی_فیکس_درجہ = 105 واں |ایچ_ڈی_آئی_سال = 2007 |ایچ_ڈی_آئی = 0.547 |ایچ_ڈی_آئی_درجہ = 141 |ایچ_ڈی_آئی_زمرہ = متوسط |سکہ_ = لیلانگنی |سکہ_کوڈ = SZL |منطقۂ_وقت = |یو_ٹی_سی_تفریق = 2 |منطقۂ_وقت_ڈی_ایس_ٹی = غیر مستعمل |یو_ٹی_سی_تفریق_ڈی_ایس_ٹی |یو_ٹی_سی_تفریق_ڈی_ایس_ٹی = 2 |cctld = [[sr.|.sr]] |کالنگ_کوڈ = 268 }} [[فائل:Flag of Eswatini.svg|thumb|سوازي لينڊ جو جھنڊو]] ڏکڻ آفريڪا ۾ واقع هن ملڪ جو سرحدون [[ڏکڻ آفريڪا]] ۽ [[موزمبيق]] سان ملن ٿيون. هن سان ڪو به سمنڊ نٿو لڳي ان ڪري هي هڪ زمين بند ملڪ آھي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] stwctndm186jvlczagsajwzaegsg290 0 11790 266796 266016 2024-04-25T15:19:50Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو ملڪ | name = سائوٿ آفريڪا | native_name = ڏکڻ آفريڪا | image_flag = Animated-Flag-South-Africa.gif | alt_flag = | image_coat = Coat of arms of South Africa (heraldic).svg | alt_coat = | symbol_type = Coat of arms | national_motto = "!ke e: ǀxarra ǁke"&nbsp;{{small|([[ǀXam language|ǀXam]])}}<br/>{{small|"[[ڪثير جنسي اتحاد]]"}} | national_anthem = "[[National anthem of South Africa]]" <div style="padding-top:0.5em;"><center>[[فائل:South Africa National Anthem.ogg]]</center></div> | image_map = Location South Africa AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|countryprefix=|location_color=تيز نيرو|region= [[آفريڪي يونين]]|region_color= ھلڪو نيرو}} | image_map2 = South Africa - Location Map (2013) - ZAF - UNOCHA.svg | capital = {{unbulleted list| [[پريٽوريا]] {{small|(انتظامي)}} | [[بلوئم فونٽين]] {{small|(عدالتي)}}|[[ڪيپ ٽائون]]{{small|(قانونسازي وارو)}}}} | latd = | latm = | latNS = | longd = | longm = | longEW = | largest_city = {{nowrap|[[جوھانسبرگ]]<ref>{{cite web |url=http://www.citypopulation.de/World.html |title=Principal Agglomerations of the World |publisher=Citypopulation.de |accessdate=30 October 2011}}</ref><!--end nowrap:-->}} | official_languages = <ref group=Note>The [[کوئي]], [[ناما]] ٬ [[سان]]، [[يوناني]]، [[جرمن]]،[[گجراتي]] ، [[ھندي]] , [[پورچوگيزي]]،[[تيلگو]]،[[اردو]]،[[تامل]]،[[عبراني]]،[[عربي]]،[[سنسڪرت]] ۽ ٻيون ([http://www.constitutionalcourt.org.za/site/constitution/english-web/ch1.html Chapter 1, Article 6 of the South African Constitution]).</ref> {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |title = [[ڏکڻ آفريڪا جون ٻوليون|11]] |liststyle = border-top:1px solid #aaa; | [[آفريڪي ٻولي|آفريڪن]] | |[[اترين سوٿو ٻولي|اترين سوٿو]]|[[ڏکڻ آفريڪي انگريزي|انگريزي]]|[[ڏاکڻي ڊيبيلي ٻولي|ڏاکڻي ڊيبيلي]]|[[ڏاکڻي سوٿو ٻولي |ڏاکڻي سوٿو]]|[[سواٽي ٻولي|سواٽي]]|[[ٽسونگا ٻولي|ٽسونگا]]|[[ٽسوانا ٻولي|ٽسوانا]]|[[وينڊا ٻولي|وينڊا]]|[[زھوسا ٻولي|زھوسا]]|[[زولو ٻولي|زولو]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list | {{nowrap|80.2% [[ڪارا ماڻھو|ڪارا]]}} | 8.8% [[رنگ وارا]] | 8.4% [[ڏکڻ آفريڪي گورا|گورا]] | 2.5% [[ڏکڻ آفريڪي ايشيائي|ايشيائي]] }} | ethnic_groups_year = 2014<ref>[http://beta2.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022014.pdf Mid-year population estimates 2014]. Statistics South Africa</ref> | religion = | demonym = [[ڏکڻ آفريڪي]] | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]][[غالب پارٽي نظام|غالب پارٽي واري]][[پارلياماني نظام|پارلياماني]][[ريپبلڪ|آئيني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[ڏکڻ آفريڪا جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[سيرل رامافوسا]] | leader_title2 = [[ڏکڻ آفريڪا جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[ڊيوڊ مابوزا]] | leader_title4 = [[ڏکڻ آفريڪا جي قومي اسيمبلي جا اسپيڪر|اسپيڪر نيشنل اسيمبلي]] | leader_name4 = [[باليڪا بيٽي]] | leader_title3 = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل جا چيئرمن|چيئرمن نيشنل ڪائونسل]] | leader_name3 = [[Thandi Modise]] | leader_title5 = [[ڏکڻ آفريڪا جا چيف جسٽس| چيف جسٽس]] | leader_name5 = [[Mogoeng Mogoeng]] | legislature = [[ڏکڻ آفريڪا جي پارليامينٽ|پارليامينٽ]] | upper_house = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل|نيشنل ڪائونسل]] | lower_house = [[ڏکڻ آفريڪا جي نيشنل اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي]] | sovereignty_type = آزادي | sovereignty_note = {{nowrap|(يونائيٽيڊ ڪنگڊم کان)}} | established_event1 = [[ڏکڻ آفريڪا جي يونين|يونين]] | established_date1 = 31 مئي 1910 | established_event2 = [[ويسٽ منسٽر وارو قانون، 1937|پنھنجي حڪومت جو اختيار]] | established_date2 = 11 ڊسمبر 1931 | established_event3 = [[ڏکڻ آفريڪا جو رفرينڊم، 1960| ريپبلڪ]] | established_date3 = 31 مئي 1961 | established_event4 = [[ڏکڻ آفريڪا جو آئين|موجوده آئين]] | established_date4 = 4 فيبروري 1997 | area_km2 = 1,221,037 | area_footnote = | area_rank = 24th | area_sq_mi = 471,443 | percent_water = 0.380 | population_estimate = 54,956,900<ref name=newpopest>{{cite web|url=http://www.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022015.pdf |title=Mid-year population estimates 2015 |publisher=Statistics South Africa |format=PDF |accessdate=11 August 2015}}</ref> | population_census = 51,770,560<ref name=cib11/>{{rp|18}} | population_estimate_year = 2015 | population_estimate_rank = 25th | population_census_year = 2011 | population_density_km2 = 42.4 | population_density_sq_mi = | population_density_rank = 169th | GDP_PPP = {{nowrap|$742.461 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/02/weodata/weorept.aspx?sy=2015&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=62&pr1.y=9&c=614,668,638,674,616,676,748,678,618,684,624,688,622,728,626,692,628,694,632,714,636,716,634,722,662,718,642,724,643,199,644,733,646,734,648,738,652,742,656,746,654,754,664,698,666&s=NGDPD,NGDPPC,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a= |title=South Africa |publisher=International Monetary Fund |accessdate=26 April 2015}}</ref><!--end nowrap:-->}} | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = 30th | GDP_PPP_per_capita = $13,591<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 90th | GDP_nominal = {{nowrap|$326.541 billion<ref name=imf2/>}} | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = 35th | GDP_nominal_per_capita = $6,292<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 88th | Gini = 63.1 <!--number only--> | Gini_year = 2009 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = <!-- 2nd --><!-- hid rank as source not clear --> | HDI = 0.666 <!--number only--> | HDI_year = 2014<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report |date=2015 |accessdate=15 December 2015 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 116th | currency = [[South African rand]] | currency_code = ZAR | time_zone = [[ڏکڻ آفريڪا جو معياري وقت]] | utc_offset = +2 | utc_offset_DST = | DST_note = | time_zone_DST = | antipodes = | date_format = | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = [[+27]] | iso3166code = | cctld = [[.za]] | area_magnitude = 1 E12 }} '''ڏکڻ آفريڪا'''، سرڪاري طور تي '''جمهوريه ڏکڻ آفريڪا (RSA)''', [[آفريڪا]] جي ڏاکڻي حصي ۾ واقع ملڪ آهي. اهو ڏکڻ طرف 2,798 ڪلوميٽرن (1,739 ميل) سامونڊي ڪناري سان جڙيل آهي جيڪو ڏکڻ ائٽلانٽڪ ۽ هندي سمنڊ سان گڏ پکڙيل آهي؛ اتر ڏانهن پاڙيسري ملڪن نميبيا، بوٽسوانا ۽ زمبابوي؛ ۽ اوڀر ۽ اتر اوڀر طرف موزمبيق ۽ اسواتيني. اهو پڻ مڪمل طور تي ليسوٿو کي گهيرو ڪري ٿو. اهو پراڻي دنيا جي مکيه سرزمين تي ڏاکڻي ملڪ آهي، ۽ تنزانيا کان پوءِ خط استوا جي ڏکڻ ۾ واقع ٻيو سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو ملڪ آهي. ڏکڻ آفريڪا هڪ جيو تنوع جو مرڪز آهي، منفرد بايومز، ٻوٽن ۽ جانورن جي زندگي سان. 62 ملين کان وڌيڪ ماڻهن سان، ملڪ دنيا جي 23 هين-سڀ کان وڌيڪ آبادي واري قوم آهي ۽ 12,21,037 چورس ڪلوميٽر (4,71,445 چورس ميل) جي ايراضيء تي پکڙيل آهي. پريتوريا انتظامي راڄڌاني آهي، جڏهن ته ڪيپ ٽائون، پارليامينٽ جي سيٽ جي حيثيت سان، قانون سازي جي گاديءَ جو هنڌ آهي. بلومفونٽين کي روايتي طور تي عدالتي گاديءَ جو درجو ڏنو ويو آهي. جڏهن ته آئيني عدالت، ملڪ جي اعلي ترين عدالت، جوهانسبرگ ۾ واقع آهي. ==نالو== نالو "ڏکڻ آفريڪا" ملڪ جي آفريڪا جي ڏاکڻي ٽپ تي جاگرافيائي مقام مان نڪتل آهي. ٺهڻ کان پوءِ، ملڪ کي انگريزيءَ ۾ يونين آف سائوٿ آفريڪا ۽ ڊچ ۾ ”يوني وان زيوڊ آفريڪا“ جو نالو ڏنو ويو، جيڪو چار برطانوي نوآبادين جي متحد ٿيڻ کان ان جي اصليت کي ظاهر ڪري ٿو. 1961 کان وٺي، انگريزيءَ ۾ ڊگھو رسمي نالو ”ريپبلڪ آف سائوٿ آفريڪا“ ۽ آفريڪان ۾ ريپبليڪ وين سوڊ آفريڪا آھي. ملڪ جو سرڪاري نالو 12 سرڪاري ٻولين ۾ آھي. مزانزي Mzansi جيڪو هوسا Xhosa ٻولي اسم امزانتزي uMzantsi مان نڪتل آهي جنهن جي معنيٰ آهي'ڏکڻ'، ڏکڻ آفريڪا لاءِ هڪ ڳالهائڻ وارو نالو آهي، جڏهن ته ڪجهه پان آفريڪن سياسي پارٽيون اصطلاح ”ازانيا“ کي ترجيح ڏين ٿيون. ==تاريخ== ===قبل از تاريخ آثار قديمه=== ماروپينگ جي سامهون Craddle of Huminin ۾ ڏکڻ آفريڪا دنيا ۾ سڀ کان قديم آثار قديمه ۽ انساني فوسل سائيٽن تي مشتمل آهي. آثار قديمه جي ماهرن گوتينگ صوبي ۾ غار جي هڪ سلسلي مان وسيع فوسل باقيات هٿ ڪيا آهن. علائقو، يونيسڪو جي عالمي ورثي واري ماڳ، "انسانيت جو پينگھو" نشان لڳايو ويو آھي. سائيٽن ۾ اسٽرڪفونٽين شامل آهن، دنيا ۾ هومينن فوسلز لاءِ امير ترين ماڳن مان هڪ، گڏوگڏ سوارتڪران، گونڊولين غار، ڪرومڊرائي، ڪوپر جي غار ۽ ملاپا شامل آهن. ريمنڊ ڊارٽ 1924ع ۾ آفريڪا ۾ دريافت ڪيل پهريون هومينن فوسل، تاونگ چائلڊ (تاونگ جي ويجهو مليو) جي نشاندهي ڪئي. باقي هومينن جا باقيات لمپپو صوبي جي ماڪاپن گاٽ جي ماڳن مان آيا آهن؛ ڪرنيليا ۽ فلورسباد آزاد رياست صوبي ۾؛ ڪوا-زولو-ناتال صوبي ۾ سرحدي غار؛ اوڀر ڪيپ صوبي ۾ ڪلاسيس Klasies درياء؛ ۽ ايلانڊسفونتين Elandsfontein ۽ دائي ڪلدارس غار Die Kelders Cave مغربي ڪيپ صوبي ۾. انهن مان معلوم ٿئي ٿو ته ڏکڻ آفريڪا ۾ مختلف hominid نسلن جو وجود تقريباً ٽي لک سال اڳ هو، جنهن جي شروعات آسٽرو پٽيڪس آفريڪانو Australopithecus africanus کان ٿيندي هئي، جنهن بعد Australopithecus sediba، Homo ergaster، Homo erectus، Homo rhodesiensis، Homo helmei، Homo naledi ۽ جديد انسان (Homo sapiens). جديد انسان ڏکڻ آفريڪا ۾ گهٽ ۾ گهٽ 170,000 سالن تائين آباد آهن. مختلف محققن پٿر جا اوزار واال نديءَ جي واديءَ ۾ رکيا آهن. ===بنٽو توسيع=== Bantu == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:بي آر آءِ سي ايس قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] qjfiia3g0pwo0fga4o1ag3x66g6yhx1 266858 266796 2024-04-25T19:16:00Z Abdullah1601 18012 wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو ملڪ | name = سائوٿ آفريڪا | native_name = ڏکڻ آفريڪا | image_flag = Animated-Flag-South-Africa.gif | alt_flag = | image_coat = Coat of arms of South Africa (heraldic).svg | alt_coat = | symbol_type = Coat of arms | national_motto = "!ke e: ǀxarra ǁke"&nbsp;{{small|([[ǀXam language|ǀXam]])}}<br/>{{small|"[[ڪثير جنسي اتحاد]]"}} | national_anthem = "[[National anthem of South Africa]]" <div style="padding-top:0.5em;"><center>[[فائل:South Africa National Anthem.ogg]]</center></div> | image_map = Location South Africa AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|countryprefix=|location_color=تيز نيرو|region= [[آفريڪي يونين]]|region_color= ھلڪو نيرو}} | image_map2 = South Africa - Location Map (2013) - ZAF - UNOCHA.svg | capital = {{unbulleted list| [[پريٽوريا]] {{small|(انتظامي)}} | [[بلوئم فونٽين]] {{small|(عدالتي)}}|[[ڪيپ ٽائون]]{{small|(قانونسازي وارو)}}}} | latd = | latm = | latNS = | longd = | longm = | longEW = | largest_city = {{nowrap|[[جوھانسبرگ]]<ref>{{cite web |url=http://www.citypopulation.de/World.html |title=Principal Agglomerations of the World |publisher=Citypopulation.de |accessdate=30 October 2011}}</ref><!--end nowrap:-->}} | official_languages = <ref group=Note>The [[کوئي]], [[ناما]] ٬ [[سان]]، [[يوناني]]، [[جرمن]]،[[گجراتي]] ، [[ھندي]] , [[پورچوگيزي]]،[[تيلگو]]،[[اردو]]،[[تامل]]،[[عبراني]]،[[عربي]]،[[سنسڪرت]] ۽ ٻيون ([http://www.constitutionalcourt.org.za/site/constitution/english-web/ch1.html Chapter 1, Article 6 of the South African Constitution]).</ref> {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |title = [[ڏکڻ آفريڪا جون ٻوليون|11]] |liststyle = border-top:1px solid #aaa; | [[آفريڪي ٻولي|آفريڪن]] | |[[اترين سوٿو ٻولي|اترين سوٿو]]|[[ڏکڻ آفريڪي انگريزي|انگريزي]]|[[ڏاکڻي ڊيبيلي ٻولي|ڏاکڻي ڊيبيلي]]|[[ڏاکڻي سوٿو ٻولي |ڏاکڻي سوٿو]]|[[سواٽي ٻولي|سواٽي]]|[[ٽسونگا ٻولي|ٽسونگا]]|[[ٽسوانا ٻولي|ٽسوانا]]|[[وينڊا ٻولي|وينڊا]]|[[زھوسا ٻولي|زھوسا]]|[[زولو ٻولي|زولو]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list | {{nowrap|80.2% [[ڪارا ماڻھو|ڪارا]]}} | 8.8% [[رنگ وارا]] | 8.4% [[ڏکڻ آفريڪي گورا|گورا]] | 2.5% [[ڏکڻ آفريڪي ايشيائي|ايشيائي]] }} | ethnic_groups_year = 2014<ref>[http://beta2.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022014.pdf Mid-year population estimates 2014]. Statistics South Africa</ref> | religion = | demonym = [[ڏکڻ آفريڪي]] | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]][[غالب پارٽي نظام|غالب پارٽي واري]][[پارلياماني نظام|پارلياماني]][[ريپبلڪ|آئيني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[ڏکڻ آفريڪا جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[سيرل رامافوسا]] | leader_title2 = [[ڏکڻ آفريڪا جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[ڊيوڊ مابوزا]] | leader_title4 = [[ڏکڻ آفريڪا جي قومي اسيمبلي جا اسپيڪر|اسپيڪر نيشنل اسيمبلي]] | leader_name4 = [[باليڪا بيٽي]] | leader_title3 = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل جا چيئرمن|چيئرمن نيشنل ڪائونسل]] | leader_name3 = [[Thandi Modise]] | leader_title5 = [[ڏکڻ آفريڪا جا چيف جسٽس| چيف جسٽس]] | leader_name5 = [[Mogoeng Mogoeng]] | legislature = [[ڏکڻ آفريڪا جي پارليامينٽ|پارليامينٽ]] | upper_house = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل|نيشنل ڪائونسل]] | lower_house = [[ڏکڻ آفريڪا جي نيشنل اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي]] | sovereignty_type = آزادي | sovereignty_note = {{nowrap|(يونائيٽيڊ ڪنگڊم کان)}} | established_event1 = [[ڏکڻ آفريڪا جي يونين|يونين]] | established_date1 = 31 مئي 1910 | established_event2 = [[ويسٽ منسٽر وارو قانون، 1937|پنھنجي حڪومت جو اختيار]] | established_date2 = 11 ڊسمبر 1931 | established_event3 = [[ڏکڻ آفريڪا جو رفرينڊم، 1960| ريپبلڪ]] | established_date3 = 31 مئي 1961 | established_event4 = [[ڏکڻ آفريڪا جو آئين|موجوده آئين]] | established_date4 = 4 فيبروري 1997 | area_km2 = 1,221,037 | area_footnote = | area_rank = 24th | area_sq_mi = 471,443 | percent_water = 0.380 | population_estimate = 54,956,900<ref name=newpopest>{{cite web|url=http://www.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022015.pdf |title=Mid-year population estimates 2015 |publisher=Statistics South Africa |format=PDF |accessdate=11 August 2015}}</ref> | population_census = 51,770,560<ref name=cib11/>{{rp|18}} | population_estimate_year = 2015 | population_estimate_rank = 25th | population_census_year = 2011 | population_density_km2 = 42.4 | population_density_sq_mi = | population_density_rank = 169th | GDP_PPP = {{nowrap|$742.461 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/02/weodata/weorept.aspx?sy=2015&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=62&pr1.y=9&c=614,668,638,674,616,676,748,678,618,684,624,688,622,728,626,692,628,694,632,714,636,716,634,722,662,718,642,724,643,199,644,733,646,734,648,738,652,742,656,746,654,754,664,698,666&s=NGDPD,NGDPPC,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a= |title=South Africa |publisher=International Monetary Fund |accessdate=26 April 2015}}</ref><!--end nowrap:-->}} | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = 30th | GDP_PPP_per_capita = $13,591<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 90th | GDP_nominal = {{nowrap|$326.541 billion<ref name=imf2/>}} | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = 35th | GDP_nominal_per_capita = $6,292<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 88th | Gini = 63.1 <!--number only--> | Gini_year = 2009 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = <!-- 2nd --><!-- hid rank as source not clear --> | HDI = 0.666 <!--number only--> | HDI_year = 2014<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report |date=2015 |accessdate=15 December 2015 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 116th | currency = [[South African rand]] | currency_code = ZAR | time_zone = [[ڏکڻ آفريڪا جو معياري وقت]] | utc_offset = +2 | utc_offset_DST = | DST_note = | time_zone_DST = | antipodes = | date_format = | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = [[+27]] | iso3166code = | cctld = [[.za]] | area_magnitude = 1 E12 }} '''ڏکڻ آفريڪا'''، سرڪاري طور تي '''جمهوريه ڏکڻ آفريڪا (RSA)''', [[آفريڪا]] جي ڏاکڻي حصي ۾ واقع ملڪ آهي. اهو ڏکڻ طرف 2,798 ڪلوميٽرن (1,739 ميل) سامونڊي ڪناري سان جڙيل آهي جيڪو ڏکڻ ائٽلانٽڪ ۽ هندي سمنڊ سان گڏ پکڙيل آهي؛ اتر ڏانهن پاڙيسري ملڪن نميبيا، بوٽسوانا ۽ زمبابوي؛ ۽ اوڀر ۽ اتر اوڀر طرف موزمبيق ۽ اسواتيني. اهو پڻ مڪمل طور تي ليسوٿو کي گهيرو ڪري ٿو. اهو پراڻي دنيا جي مکيه سرزمين تي ڏاکڻي ملڪ آهي، ۽ تنزانيا کان پوءِ خط استوا جي ڏکڻ ۾ واقع ٻيو سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو ملڪ آهي. ڏکڻ آفريڪا هڪ جيو تنوع جو مرڪز آهي، منفرد بايومز، ٻوٽن ۽ جانورن جي زندگي سان. 62 ملين کان وڌيڪ ماڻهن سان، ملڪ دنيا جي 23 هين-سڀ کان وڌيڪ آبادي واري قوم آهي ۽ 12,21,037 چورس ڪلوميٽر (4,71,445 چورس ميل) جي ايراضيء تي پکڙيل آهي. پريتوريا انتظامي راڄڌاني آهي، جڏهن ته ڪيپ ٽائون، پارليامينٽ جي سيٽ جي حيثيت سان، قانون سازي جي گاديءَ جو هنڌ آهي. بلومفونٽين کي روايتي طور تي عدالتي گاديءَ جو درجو ڏنو ويو آهي. جڏهن ته آئيني عدالت، ملڪ جي اعلي ترين عدالت، جوهانسبرگ ۾ واقع آهي. ==نالو== نالو "ڏکڻ آفريڪا" ملڪ جي آفريڪا جي ڏاکڻي ٽپ تي جاگرافيائي مقام مان نڪتل آهي. ٺهڻ کان پوءِ، ملڪ کي انگريزيءَ ۾ يونين آف سائوٿ آفريڪا ۽ ڊچ ۾ ”يوني وان زيوڊ آفريڪا“ جو نالو ڏنو ويو، جيڪو چار برطانوي نوآبادين جي متحد ٿيڻ کان ان جي اصليت کي ظاهر ڪري ٿو. 1961 کان وٺي، انگريزيءَ ۾ ڊگھو رسمي نالو ”ريپبلڪ آف سائوٿ آفريڪا“ ۽ آفريڪان ۾ ريپبليڪ وين سوڊ آفريڪا آھي. ملڪ جو سرڪاري نالو 12 سرڪاري ٻولين ۾ آھي. مزانزي Mzansi جيڪو هوسا Xhosa ٻولي اسم امزانتزي uMzantsi مان نڪتل آهي جنهن جي معنيٰ آهي'ڏکڻ'، ڏکڻ آفريڪا لاءِ هڪ ڳالهائڻ وارو نالو آهي، جڏهن ته ڪجهه پان آفريڪن سياسي پارٽيون اصطلاح ”ازانيا“ کي ترجيح ڏين ٿيون. ==تاريخ== ===قبل از تاريخ آثار قديمه=== ماروپينگ جي سامهون Craddle of Huminin ۾ ڏکڻ آفريڪا دنيا ۾ سڀ کان قديم آثار قديمه ۽ انساني فوسل سائيٽن تي مشتمل آهي. آثار قديمه جي ماهرن گوتينگ صوبي ۾ غار جي هڪ سلسلي مان وسيع فوسل باقيات هٿ ڪيا آهن. علائقو، يونيسڪو جي عالمي ورثي واري ماڳ، "انسانيت جو پينگھو" نشان لڳايو ويو آھي. سائيٽن ۾ اسٽرڪفونٽين شامل آهن، دنيا ۾ هومينن فوسلز لاءِ امير ترين ماڳن مان هڪ، گڏوگڏ سوارتڪران، گونڊولين غار، ڪرومڊرائي، ڪوپر جي غار ۽ ملاپا شامل آهن. ريمنڊ ڊارٽ 1924ع ۾ آفريڪا ۾ دريافت ڪيل پهريون هومينن فوسل، تاونگ چائلڊ (تاونگ جي ويجهو مليو) جي نشاندهي ڪئي. باقي هومينن جا باقيات لمپپو صوبي جي ماڪاپن گاٽ جي ماڳن مان آيا آهن؛ ڪرنيليا ۽ فلورسباد آزاد رياست صوبي ۾؛ ڪوا-زولو-ناتال صوبي ۾ سرحدي غار؛ اوڀر ڪيپ صوبي ۾ ڪلاسيس Klasies درياء؛ ۽ ايلانڊسفونتين Elandsfontein ۽ دائي ڪلدارس غار Die Kelders Cave مغربي ڪيپ صوبي ۾. انهن مان معلوم ٿئي ٿو ته ڏکڻ آفريڪا ۾ مختلف hominid نسلن جو وجود تقريباً ٽي لک سال اڳ هو، جنهن جي شروعات آسٽرو پٽيڪس آفريڪانو Australopithecus africanus کان ٿيندي هئي، جنهن بعد Australopithecus sediba، Homo ergaster، Homo erectus، Homo rhodesiensis، Homo helmei، Homo naledi ۽ جديد انسان (Homo sapiens). جديد انسان ڏکڻ آفريڪا ۾ گهٽ ۾ گهٽ 170,000 سالن تائين آباد آهن. مختلف محققن پٿر جا اوزار واال نديءَ جي واديءَ ۾ رکيا آهن. ===بنٽو توسيع=== بانتو ڳالهائيندڙ ماڻهن جون آباديون، جيڪي لوهه استعمال ڪندڙ زرعي ۽ هاري هئا، چوٿين يا پنجين صدي عيسويءَ تائين لمپپو نديءَ جي ڏکڻ ۾ (هاڻي بوٽسوانا ۽ زمبابوي جي اتر واري سرحد) موجود هئا. انهن اصل خويسان (Khoisan)، خويخوئي ۽ سان جي ماڻهن کي بي گهر ڪيو، فتح ڪيو ۽ جذب ڪيو. بانتو آهستي آهستي ڏکڻ ڏانهن وڌيو. جديد دور جي ڪوازولو-ناٽال (KwaZulu-Natal) صوبي ۾ سڀ کان قديم لوهه جو ڪم 1050ع کان وٺي تاريخ جو مڃيو وڃي ٿو. سڀ کان ڏاکڻيون گروهه ژوسا (Xhosa) قوم جو هو، جن جي ٻولي اڳين خويسان ماڻهن جي ڪجهه لساني خاصيتن کي شامل ڪري ٿي. ژوسا اڄ جي اڀرندي ڪيپ صوبي ۾، وڏي مڇي درياء تي پهچي. جيئن اهي لڏي ويا، اهي وڏا لوهه جي دور جي آبادي اڳين ماڻهن کي بي گهر يا ملائي ڇڏيو. مپوملنگا صوبي ۾، پٿر جي ترتيب سان گڏ ڪيترائي پٿر جا حلقا مليا آهن، جن کي آدم جي ڪئلينڊر جو نالو ڏنو ويو آهي، ۽ اهو سمجهيو وڃي ٿو ته اهي برباديون بيڪون، هڪ اتر سوٿو ماڻهن جي ٺاهيل آهن. پرتگالي جستجو: Bantu == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:بي آر آءِ سي ايس قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] e1tab6jjdixo5d6mczei24dql72ahx6 266859 266858 2024-04-25T19:55:17Z Abdullah1601 18012 wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو ملڪ | name = سائوٿ آفريڪا | native_name = ڏکڻ آفريڪا | image_flag = Animated-Flag-South-Africa.gif | alt_flag = | image_coat = Coat of arms of South Africa (heraldic).svg | alt_coat = | symbol_type = Coat of arms | national_motto = "!ke e: ǀxarra ǁke"&nbsp;{{small|([[ǀXam language|ǀXam]])}}<br/>{{small|"[[ڪثير جنسي اتحاد]]"}} | national_anthem = "[[National anthem of South Africa]]" <div style="padding-top:0.5em;"><center>[[فائل:South Africa National Anthem.ogg]]</center></div> | image_map = Location South Africa AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|countryprefix=|location_color=تيز نيرو|region= [[آفريڪي يونين]]|region_color= ھلڪو نيرو}} | image_map2 = South Africa - Location Map (2013) - ZAF - UNOCHA.svg | capital = {{unbulleted list| [[پريٽوريا]] {{small|(انتظامي)}} | [[بلوئم فونٽين]] {{small|(عدالتي)}}|[[ڪيپ ٽائون]]{{small|(قانونسازي وارو)}}}} | latd = | latm = | latNS = | longd = | longm = | longEW = | largest_city = {{nowrap|[[جوھانسبرگ]]<ref>{{cite web |url=http://www.citypopulation.de/World.html |title=Principal Agglomerations of the World |publisher=Citypopulation.de |accessdate=30 October 2011}}</ref><!--end nowrap:-->}} | official_languages = <ref group=Note>The [[کوئي]], [[ناما]] ٬ [[سان]]، [[يوناني]]، [[جرمن]]،[[گجراتي]] ، [[ھندي]] , [[پورچوگيزي]]،[[تيلگو]]،[[اردو]]،[[تامل]]،[[عبراني]]،[[عربي]]،[[سنسڪرت]] ۽ ٻيون ([http://www.constitutionalcourt.org.za/site/constitution/english-web/ch1.html Chapter 1, Article 6 of the South African Constitution]).</ref> {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |title = [[ڏکڻ آفريڪا جون ٻوليون|11]] |liststyle = border-top:1px solid #aaa; | [[آفريڪي ٻولي|آفريڪن]] | |[[اترين سوٿو ٻولي|اترين سوٿو]]|[[ڏکڻ آفريڪي انگريزي|انگريزي]]|[[ڏاکڻي ڊيبيلي ٻولي|ڏاکڻي ڊيبيلي]]|[[ڏاکڻي سوٿو ٻولي |ڏاکڻي سوٿو]]|[[سواٽي ٻولي|سواٽي]]|[[ٽسونگا ٻولي|ٽسونگا]]|[[ٽسوانا ٻولي|ٽسوانا]]|[[وينڊا ٻولي|وينڊا]]|[[زھوسا ٻولي|زھوسا]]|[[زولو ٻولي|زولو]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list | {{nowrap|80.2% [[ڪارا ماڻھو|ڪارا]]}} | 8.8% [[رنگ وارا]] | 8.4% [[ڏکڻ آفريڪي گورا|گورا]] | 2.5% [[ڏکڻ آفريڪي ايشيائي|ايشيائي]] }} | ethnic_groups_year = 2014<ref>[http://beta2.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022014.pdf Mid-year population estimates 2014]. Statistics South Africa</ref> | religion = | demonym = [[ڏکڻ آفريڪي]] | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]][[غالب پارٽي نظام|غالب پارٽي واري]][[پارلياماني نظام|پارلياماني]][[ريپبلڪ|آئيني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[ڏکڻ آفريڪا جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[سيرل رامافوسا]] | leader_title2 = [[ڏکڻ آفريڪا جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[ڊيوڊ مابوزا]] | leader_title4 = [[ڏکڻ آفريڪا جي قومي اسيمبلي جا اسپيڪر|اسپيڪر نيشنل اسيمبلي]] | leader_name4 = [[باليڪا بيٽي]] | leader_title3 = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل جا چيئرمن|چيئرمن نيشنل ڪائونسل]] | leader_name3 = [[Thandi Modise]] | leader_title5 = [[ڏکڻ آفريڪا جا چيف جسٽس| چيف جسٽس]] | leader_name5 = [[Mogoeng Mogoeng]] | legislature = [[ڏکڻ آفريڪا جي پارليامينٽ|پارليامينٽ]] | upper_house = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل|نيشنل ڪائونسل]] | lower_house = [[ڏکڻ آفريڪا جي نيشنل اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي]] | sovereignty_type = آزادي | sovereignty_note = {{nowrap|(يونائيٽيڊ ڪنگڊم کان)}} | established_event1 = [[ڏکڻ آفريڪا جي يونين|يونين]] | established_date1 = 31 مئي 1910 | established_event2 = [[ويسٽ منسٽر وارو قانون، 1937|پنھنجي حڪومت جو اختيار]] | established_date2 = 11 ڊسمبر 1931 | established_event3 = [[ڏکڻ آفريڪا جو رفرينڊم، 1960| ريپبلڪ]] | established_date3 = 31 مئي 1961 | established_event4 = [[ڏکڻ آفريڪا جو آئين|موجوده آئين]] | established_date4 = 4 فيبروري 1997 | area_km2 = 1,221,037 | area_footnote = | area_rank = 24th | area_sq_mi = 471,443 | percent_water = 0.380 | population_estimate = 54,956,900<ref name=newpopest>{{cite web|url=http://www.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022015.pdf |title=Mid-year population estimates 2015 |publisher=Statistics South Africa |format=PDF |accessdate=11 August 2015}}</ref> | population_census = 51,770,560<ref name=cib11/>{{rp|18}} | population_estimate_year = 2015 | population_estimate_rank = 25th | population_census_year = 2011 | population_density_km2 = 42.4 | population_density_sq_mi = | population_density_rank = 169th | GDP_PPP = {{nowrap|$742.461 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/02/weodata/weorept.aspx?sy=2015&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=62&pr1.y=9&c=614,668,638,674,616,676,748,678,618,684,624,688,622,728,626,692,628,694,632,714,636,716,634,722,662,718,642,724,643,199,644,733,646,734,648,738,652,742,656,746,654,754,664,698,666&s=NGDPD,NGDPPC,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a= |title=South Africa |publisher=International Monetary Fund |accessdate=26 April 2015}}</ref><!--end nowrap:-->}} | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = 30th | GDP_PPP_per_capita = $13,591<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 90th | GDP_nominal = {{nowrap|$326.541 billion<ref name=imf2/>}} | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = 35th | GDP_nominal_per_capita = $6,292<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 88th | Gini = 63.1 <!--number only--> | Gini_year = 2009 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = <!-- 2nd --><!-- hid rank as source not clear --> | HDI = 0.666 <!--number only--> | HDI_year = 2014<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report |date=2015 |accessdate=15 December 2015 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 116th | currency = [[South African rand]] | currency_code = ZAR | time_zone = [[ڏکڻ آفريڪا جو معياري وقت]] | utc_offset = +2 | utc_offset_DST = | DST_note = | time_zone_DST = | antipodes = | date_format = | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = [[+27]] | iso3166code = | cctld = [[.za]] | area_magnitude = 1 E12 }} '''ڏکڻ آفريڪا'''، سرڪاري طور تي '''جمهوريه ڏکڻ آفريڪا (RSA)''', [[آفريڪا]] جي ڏاکڻي حصي ۾ واقع ملڪ آهي. اهو ڏکڻ طرف 2,798 ڪلوميٽرن (1,739 ميل) سامونڊي ڪناري سان جڙيل آهي جيڪو ڏکڻ ائٽلانٽڪ ۽ هندي سمنڊ سان گڏ پکڙيل آهي؛ اتر ڏانهن پاڙيسري ملڪن نميبيا، بوٽسوانا ۽ زمبابوي؛ ۽ اوڀر ۽ اتر اوڀر طرف موزمبيق ۽ اسواتيني. اهو پڻ مڪمل طور تي ليسوٿو کي گهيرو ڪري ٿو. اهو پراڻي دنيا جي مکيه سرزمين تي ڏاکڻي ملڪ آهي، ۽ تنزانيا کان پوءِ خط استوا جي ڏکڻ ۾ واقع ٻيو سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو ملڪ آهي. ڏکڻ آفريڪا هڪ جيو تنوع جو مرڪز آهي، منفرد بايومز، ٻوٽن ۽ جانورن جي زندگي سان. 62 ملين کان وڌيڪ ماڻهن سان، ملڪ دنيا جي 23 هين-سڀ کان وڌيڪ آبادي واري قوم آهي ۽ 12,21,037 چورس ڪلوميٽر (4,71,445 چورس ميل) جي ايراضيء تي پکڙيل آهي. پريتوريا انتظامي راڄڌاني آهي، جڏهن ته ڪيپ ٽائون، پارليامينٽ جي سيٽ جي حيثيت سان، قانون سازي جي گاديءَ جو هنڌ آهي. بلومفونٽين کي روايتي طور تي عدالتي گاديءَ جو درجو ڏنو ويو آهي. جڏهن ته آئيني عدالت، ملڪ جي اعلي ترين عدالت، جوهانسبرگ ۾ واقع آهي. ==نالو== نالو "ڏکڻ آفريڪا" ملڪ جي آفريڪا جي ڏاکڻي ٽپ تي جاگرافيائي مقام مان نڪتل آهي. ٺهڻ کان پوءِ، ملڪ کي انگريزيءَ ۾ يونين آف سائوٿ آفريڪا ۽ ڊچ ۾ ”يوني وان زيوڊ آفريڪا“ جو نالو ڏنو ويو، جيڪو چار برطانوي نوآبادين جي متحد ٿيڻ کان ان جي اصليت کي ظاهر ڪري ٿو. 1961 کان وٺي، انگريزيءَ ۾ ڊگھو رسمي نالو ”ريپبلڪ آف سائوٿ آفريڪا“ ۽ آفريڪان ۾ ريپبليڪ وين سوڊ آفريڪا آھي. ملڪ جو سرڪاري نالو 12 سرڪاري ٻولين ۾ آھي. مزانزي Mzansi جيڪو هوسا Xhosa ٻولي اسم امزانتزي uMzantsi مان نڪتل آهي جنهن جي معنيٰ آهي'ڏکڻ'، ڏکڻ آفريڪا لاءِ هڪ ڳالهائڻ وارو نالو آهي، جڏهن ته ڪجهه پان آفريڪن سياسي پارٽيون اصطلاح ”ازانيا“ کي ترجيح ڏين ٿيون. ==تاريخ== ===قبل از تاريخ آثار قديمه=== ماروپينگ جي سامهون Craddle of Huminin ۾ ڏکڻ آفريڪا دنيا ۾ سڀ کان قديم آثار قديمه ۽ انساني فوسل سائيٽن تي مشتمل آهي. آثار قديمه جي ماهرن گوتينگ صوبي ۾ غار جي هڪ سلسلي مان وسيع فوسل باقيات هٿ ڪيا آهن. علائقو، يونيسڪو جي عالمي ورثي واري ماڳ، "انسانيت جو پينگھو" نشان لڳايو ويو آھي. سائيٽن ۾ اسٽرڪفونٽين شامل آهن، دنيا ۾ هومينن فوسلز لاءِ امير ترين ماڳن مان هڪ، گڏوگڏ سوارتڪران، گونڊولين غار، ڪرومڊرائي، ڪوپر جي غار ۽ ملاپا شامل آهن. ريمنڊ ڊارٽ 1924ع ۾ آفريڪا ۾ دريافت ڪيل پهريون هومينن فوسل، تاونگ چائلڊ (تاونگ جي ويجهو مليو) جي نشاندهي ڪئي. باقي هومينن جا باقيات لمپپو صوبي جي ماڪاپن گاٽ جي ماڳن مان آيا آهن؛ ڪرنيليا ۽ فلورسباد آزاد رياست صوبي ۾؛ ڪوا-زولو-ناتال صوبي ۾ سرحدي غار؛ اوڀر ڪيپ صوبي ۾ ڪلاسيس Klasies درياء؛ ۽ ايلانڊسفونتين Elandsfontein ۽ دائي ڪلدارس غار Die Kelders Cave مغربي ڪيپ صوبي ۾. انهن مان معلوم ٿئي ٿو ته ڏکڻ آفريڪا ۾ مختلف hominid نسلن جو وجود تقريباً ٽي لک سال اڳ هو، جنهن جي شروعات آسٽرو پٽيڪس آفريڪانو Australopithecus africanus کان ٿيندي هئي، جنهن بعد Australopithecus sediba، Homo ergaster، Homo erectus، Homo rhodesiensis، Homo helmei، Homo naledi ۽ جديد انسان (Homo sapiens). جديد انسان ڏکڻ آفريڪا ۾ گهٽ ۾ گهٽ 170,000 سالن تائين آباد آهن. مختلف محققن پٿر جا اوزار واال نديءَ جي واديءَ ۾ رکيا آهن. ===بنٽو توسيع=== بانتو ڳالهائيندڙ ماڻهن جون آباديون، جيڪي لوهه استعمال ڪندڙ زرعي ۽ هاري هئا، چوٿين يا پنجين صدي عيسويءَ تائين لمپپو نديءَ جي ڏکڻ ۾ (هاڻي بوٽسوانا ۽ زمبابوي جي اتر واري سرحد) موجود هئا. انهن اصل خويسان (Khoisan)، خويخوئي ۽ سان جي ماڻهن کي بي گهر ڪيو، فتح ڪيو ۽ جذب ڪيو. بانتو آهستي آهستي ڏکڻ ڏانهن وڌيو. جديد دور جي ڪوازولو-ناٽال (KwaZulu-Natal) صوبي ۾ سڀ کان قديم لوهه جو ڪم 1050ع کان وٺي تاريخ جو مڃيو وڃي ٿو. سڀ کان ڏاکڻيون گروهه ژوسا (Xhosa) قوم جو هو، جن جي ٻولي اڳين خويسان ماڻهن جي ڪجهه لساني خاصيتن کي شامل ڪري ٿي. ژوسا اڄ جي اڀرندي ڪيپ صوبي ۾، وڏي مڇي درياء تي پهچي. جيئن اهي لڏي ويا، اهي وڏا لوهه جي دور جي آبادي اڳين ماڻهن کي بي گهر يا ملائي ڇڏيو. مپوملنگا صوبي ۾، پٿر جي ترتيب سان گڏ ڪيترائي پٿر جا حلقا مليا آهن، جن کي آدم جي ڪئلينڊر جو نالو ڏنو ويو آهي، ۽ اهو سمجهيو وڃي ٿو ته اهي برباديون بيڪون، هڪ اتر سوٿو ماڻهن جي ٺاهيل آهن. پرتگالي جستجو: == جاگرافي == ڏکڻ آفريڪا آفريڪا جي ڏکڻ ۾ آھي، ھڪڙي ساحلي پٽي سان جيڪا 2,500 ڪلوميٽرن (1,553 ميل) کان وڌيڪ ۽ ٻن سمنڊن (ڏکڻ ائٽلانٽڪ سمنڊ ۽ هندي وڏي سمنڊ) سان گڏ آھي. 12,19,912 چورس ڪلوميٽر (4,71,011 چورس ميل) جي سان, ڏکڻ آفريڪا دنيا جو 24 نمبر وڏو ملڪ آهي. پرنس ايڊورڊ ٻيٽن کي ڇڏي، ملڪ ويڪرائي ڦاڪ 22° ۽ 35° ڏکڻ، ۽ ڊگھائي 16° ۽ 33° اوڀر جي وچ ۾ آهي. ڏکڻ آفريڪا جو اندروني حصو هڪ وڏي، اڪثر هنڌن تي لڳ ڀڳ 1,000 ميٽر (3,300 فٽ) ۽ 2,100 ميٽر (6,900 فٽ) جي اوچائي سان، اوڀر ۾ سڀ کان وڌيڪ ۽ اولهه ۽ اتر ڏانهن آهستي آهستي هيٺ لهي، ۽ ٿورڙو ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولهه ڏانهن. هي پليٽو وڏي اسڪرپمينٽ (جبل علائقن) جي چوڌاري آهي جنهن جي اڀرندي، ۽ بلند ترين، ڊريڪنزبرگ جي نالي سان مشهور آهي. ڊريڪنسبرگ ۾ مافادي 3,450 ميٽر (11,320 فوٽ) جي بلند ترين چوٽي آهي. ڪوازولو-نتال-ليسوٽو بين الاقوامي سرحد عظيم اسڪرپمينٽ جي بلند ترين حصي مان ٺهيل آهي جيڪا 3,000 ميٽر (9,800 فوٽ) کان مٿي جي اوچائي تي پهچي ٿي. پليٽو جي ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولهه وارا حصا (تقريبن 1,100-1,800 ميٽر سمنڊ جي سطح کان مٿي) ۽ ان جي ڀر وارو ميدان (تقريباً 700-800 ميٽر سمنڊ جي سطح کان مٿي - ساڄي پاسي نقشو ڏسو) وڏي ڪرو (Great Curve) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو، جيڪا گهٽ آبادي واري سطح تي مشتمل آهي. اتر طرف، عظيم ڪارو وڌيڪ سڪل بشمان لينڊ ۾ ڦاسي ٿو، جيڪو آخرڪار ملڪ جي اتر-اولهه ۾ ڪالهاري ريگستان بڻجي ٿو. پليٽ جو وچ اوڀر ۽ بلند ترين حصو هاي ويلڊ (Highveld) طور سڃاتو وڃي ٿو. هي نسبتا سٺو پاڻي وارو علائقو ملڪ جي تجارتي زرعي زمينن جو وڏو حصو آهي ۽ ان ۾ سڀ کان وڏو ڪنوربيشن گواٽينگ شامل آهي. هاي ويلڊ جي اتر ۾، ويڪرائي ڦاڪ جي تقريباً '30°25 ڏکڻ لائين کان، پليٽ فارم هيٺان طرف بش ويلڊ ۾ اچي ٿو، جيڪو آخرڪار لمپوپو درياءَ جي هيٺاهين يا لوويلڊ (Lowveld) ڏانهن رستو ڏئي ٿو. ساحلي پٽي، عظيم اسڪرپمينٽ جي ھيٺان، اتر اوڀر کان گھڙيءَ جي طرف ھلندي، لمپوپو لوويلڊ تي مشتمل آھي، جيڪو مپومالانگا لوويلڊ ۾ ضم ٿئي ٿو، مپومالانگا-ڊريڪنزبرگ (عظيم اسڪرپمينٽ جو اڀرندو حصو) جي ھيٺان. هي ٻوٽو وڌيڪ گرم، خشڪ ۽ گهٽ پوکيو ويندو آهي، جنهن جي پوک هاي ويلڊ کان مٿي آهي. ڪروگر نيشنل پارڪ، اتر-اوڀر ڏکڻ آفريڪا ۾ لمپوپو ۽ مپومالنگا جي صوبن ۾ واقع آهي، 19,633 چورس ڪلوميٽرن (7,580 چورس ميل) تي پکڙيل لوڻ واري علائقي جو وڏو حصو آهي. تصوير ڊريڪنسبرگ کي ظاهر ڪندي، عظيم اسڪرپمينٽ جو اڀرندي ۽ بلند ترين حصو جيڪو مرڪزي پليٽ جي اوڀر، ڏکڻ ۽ الهندي سرحدن جي چوڌاري آهي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:بي آر آءِ سي ايس قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 33022h8dxy90uqhweo0sk6aghnmrhjz 266860 266859 2024-04-25T20:04:42Z Abdullah1601 18012 /* جاگرافي */ wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو ملڪ | name = سائوٿ آفريڪا | native_name = ڏکڻ آفريڪا | image_flag = Animated-Flag-South-Africa.gif | alt_flag = | image_coat = Coat of arms of South Africa (heraldic).svg | alt_coat = | symbol_type = Coat of arms | national_motto = "!ke e: ǀxarra ǁke"&nbsp;{{small|([[ǀXam language|ǀXam]])}}<br/>{{small|"[[ڪثير جنسي اتحاد]]"}} | national_anthem = "[[National anthem of South Africa]]" <div style="padding-top:0.5em;"><center>[[فائل:South Africa National Anthem.ogg]]</center></div> | image_map = Location South Africa AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|countryprefix=|location_color=تيز نيرو|region= [[آفريڪي يونين]]|region_color= ھلڪو نيرو}} | image_map2 = South Africa - Location Map (2013) - ZAF - UNOCHA.svg | capital = {{unbulleted list| [[پريٽوريا]] {{small|(انتظامي)}} | [[بلوئم فونٽين]] {{small|(عدالتي)}}|[[ڪيپ ٽائون]]{{small|(قانونسازي وارو)}}}} | latd = | latm = | latNS = | longd = | longm = | longEW = | largest_city = {{nowrap|[[جوھانسبرگ]]<ref>{{cite web |url=http://www.citypopulation.de/World.html |title=Principal Agglomerations of the World |publisher=Citypopulation.de |accessdate=30 October 2011}}</ref><!--end nowrap:-->}} | official_languages = <ref group=Note>The [[کوئي]], [[ناما]] ٬ [[سان]]، [[يوناني]]، [[جرمن]]،[[گجراتي]] ، [[ھندي]] , [[پورچوگيزي]]،[[تيلگو]]،[[اردو]]،[[تامل]]،[[عبراني]]،[[عربي]]،[[سنسڪرت]] ۽ ٻيون ([http://www.constitutionalcourt.org.za/site/constitution/english-web/ch1.html Chapter 1, Article 6 of the South African Constitution]).</ref> {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |title = [[ڏکڻ آفريڪا جون ٻوليون|11]] |liststyle = border-top:1px solid #aaa; | [[آفريڪي ٻولي|آفريڪن]] | |[[اترين سوٿو ٻولي|اترين سوٿو]]|[[ڏکڻ آفريڪي انگريزي|انگريزي]]|[[ڏاکڻي ڊيبيلي ٻولي|ڏاکڻي ڊيبيلي]]|[[ڏاکڻي سوٿو ٻولي |ڏاکڻي سوٿو]]|[[سواٽي ٻولي|سواٽي]]|[[ٽسونگا ٻولي|ٽسونگا]]|[[ٽسوانا ٻولي|ٽسوانا]]|[[وينڊا ٻولي|وينڊا]]|[[زھوسا ٻولي|زھوسا]]|[[زولو ٻولي|زولو]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list | {{nowrap|80.2% [[ڪارا ماڻھو|ڪارا]]}} | 8.8% [[رنگ وارا]] | 8.4% [[ڏکڻ آفريڪي گورا|گورا]] | 2.5% [[ڏکڻ آفريڪي ايشيائي|ايشيائي]] }} | ethnic_groups_year = 2014<ref>[http://beta2.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022014.pdf Mid-year population estimates 2014]. Statistics South Africa</ref> | religion = | demonym = [[ڏکڻ آفريڪي]] | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]][[غالب پارٽي نظام|غالب پارٽي واري]][[پارلياماني نظام|پارلياماني]][[ريپبلڪ|آئيني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[ڏکڻ آفريڪا جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[سيرل رامافوسا]] | leader_title2 = [[ڏکڻ آفريڪا جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[ڊيوڊ مابوزا]] | leader_title4 = [[ڏکڻ آفريڪا جي قومي اسيمبلي جا اسپيڪر|اسپيڪر نيشنل اسيمبلي]] | leader_name4 = [[باليڪا بيٽي]] | leader_title3 = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل جا چيئرمن|چيئرمن نيشنل ڪائونسل]] | leader_name3 = [[Thandi Modise]] | leader_title5 = [[ڏکڻ آفريڪا جا چيف جسٽس| چيف جسٽس]] | leader_name5 = [[Mogoeng Mogoeng]] | legislature = [[ڏکڻ آفريڪا جي پارليامينٽ|پارليامينٽ]] | upper_house = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل|نيشنل ڪائونسل]] | lower_house = [[ڏکڻ آفريڪا جي نيشنل اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي]] | sovereignty_type = آزادي | sovereignty_note = {{nowrap|(يونائيٽيڊ ڪنگڊم کان)}} | established_event1 = [[ڏکڻ آفريڪا جي يونين|يونين]] | established_date1 = 31 مئي 1910 | established_event2 = [[ويسٽ منسٽر وارو قانون، 1937|پنھنجي حڪومت جو اختيار]] | established_date2 = 11 ڊسمبر 1931 | established_event3 = [[ڏکڻ آفريڪا جو رفرينڊم، 1960| ريپبلڪ]] | established_date3 = 31 مئي 1961 | established_event4 = [[ڏکڻ آفريڪا جو آئين|موجوده آئين]] | established_date4 = 4 فيبروري 1997 | area_km2 = 1,221,037 | area_footnote = | area_rank = 24th | area_sq_mi = 471,443 | percent_water = 0.380 | population_estimate = 54,956,900<ref name=newpopest>{{cite web|url=http://www.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022015.pdf |title=Mid-year population estimates 2015 |publisher=Statistics South Africa |format=PDF |accessdate=11 August 2015}}</ref> | population_census = 51,770,560<ref name=cib11/>{{rp|18}} | population_estimate_year = 2015 | population_estimate_rank = 25th | population_census_year = 2011 | population_density_km2 = 42.4 | population_density_sq_mi = | population_density_rank = 169th | GDP_PPP = {{nowrap|$742.461 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/02/weodata/weorept.aspx?sy=2015&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=62&pr1.y=9&c=614,668,638,674,616,676,748,678,618,684,624,688,622,728,626,692,628,694,632,714,636,716,634,722,662,718,642,724,643,199,644,733,646,734,648,738,652,742,656,746,654,754,664,698,666&s=NGDPD,NGDPPC,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a= |title=South Africa |publisher=International Monetary Fund |accessdate=26 April 2015}}</ref><!--end nowrap:-->}} | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = 30th | GDP_PPP_per_capita = $13,591<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 90th | GDP_nominal = {{nowrap|$326.541 billion<ref name=imf2/>}} | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = 35th | GDP_nominal_per_capita = $6,292<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 88th | Gini = 63.1 <!--number only--> | Gini_year = 2009 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = <!-- 2nd --><!-- hid rank as source not clear --> | HDI = 0.666 <!--number only--> | HDI_year = 2014<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report |date=2015 |accessdate=15 December 2015 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 116th | currency = [[South African rand]] | currency_code = ZAR | time_zone = [[ڏکڻ آفريڪا جو معياري وقت]] | utc_offset = +2 | utc_offset_DST = | DST_note = | time_zone_DST = | antipodes = | date_format = | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = [[+27]] | iso3166code = | cctld = [[.za]] | area_magnitude = 1 E12 }} '''ڏکڻ آفريڪا'''، سرڪاري طور تي '''جمهوريه ڏکڻ آفريڪا (RSA)''', [[آفريڪا]] جي ڏاکڻي حصي ۾ واقع ملڪ آهي. اهو ڏکڻ طرف 2,798 ڪلوميٽرن (1,739 ميل) سامونڊي ڪناري سان جڙيل آهي جيڪو ڏکڻ ائٽلانٽڪ ۽ هندي سمنڊ سان گڏ پکڙيل آهي؛ اتر ڏانهن پاڙيسري ملڪن نميبيا، بوٽسوانا ۽ زمبابوي؛ ۽ اوڀر ۽ اتر اوڀر طرف موزمبيق ۽ اسواتيني. اهو پڻ مڪمل طور تي ليسوٿو کي گهيرو ڪري ٿو. اهو پراڻي دنيا جي مکيه سرزمين تي ڏاکڻي ملڪ آهي، ۽ تنزانيا کان پوءِ خط استوا جي ڏکڻ ۾ واقع ٻيو سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو ملڪ آهي. ڏکڻ آفريڪا هڪ جيو تنوع جو مرڪز آهي، منفرد بايومز، ٻوٽن ۽ جانورن جي زندگي سان. 62 ملين کان وڌيڪ ماڻهن سان، ملڪ دنيا جي 23 هين-سڀ کان وڌيڪ آبادي واري قوم آهي ۽ 12,21,037 چورس ڪلوميٽر (4,71,445 چورس ميل) جي ايراضيء تي پکڙيل آهي. پريتوريا انتظامي راڄڌاني آهي، جڏهن ته ڪيپ ٽائون، پارليامينٽ جي سيٽ جي حيثيت سان، قانون سازي جي گاديءَ جو هنڌ آهي. بلومفونٽين کي روايتي طور تي عدالتي گاديءَ جو درجو ڏنو ويو آهي. جڏهن ته آئيني عدالت، ملڪ جي اعلي ترين عدالت، جوهانسبرگ ۾ واقع آهي. ==نالو== نالو "ڏکڻ آفريڪا" ملڪ جي آفريڪا جي ڏاکڻي ٽپ تي جاگرافيائي مقام مان نڪتل آهي. ٺهڻ کان پوءِ، ملڪ کي انگريزيءَ ۾ يونين آف سائوٿ آفريڪا ۽ ڊچ ۾ ”يوني وان زيوڊ آفريڪا“ جو نالو ڏنو ويو، جيڪو چار برطانوي نوآبادين جي متحد ٿيڻ کان ان جي اصليت کي ظاهر ڪري ٿو. 1961 کان وٺي، انگريزيءَ ۾ ڊگھو رسمي نالو ”ريپبلڪ آف سائوٿ آفريڪا“ ۽ آفريڪان ۾ ريپبليڪ وين سوڊ آفريڪا آھي. ملڪ جو سرڪاري نالو 12 سرڪاري ٻولين ۾ آھي. مزانزي Mzansi جيڪو هوسا Xhosa ٻولي اسم امزانتزي uMzantsi مان نڪتل آهي جنهن جي معنيٰ آهي'ڏکڻ'، ڏکڻ آفريڪا لاءِ هڪ ڳالهائڻ وارو نالو آهي، جڏهن ته ڪجهه پان آفريڪن سياسي پارٽيون اصطلاح ”ازانيا“ کي ترجيح ڏين ٿيون. ==تاريخ== ===قبل از تاريخ آثار قديمه=== ماروپينگ جي سامهون Craddle of Huminin ۾ ڏکڻ آفريڪا دنيا ۾ سڀ کان قديم آثار قديمه ۽ انساني فوسل سائيٽن تي مشتمل آهي. آثار قديمه جي ماهرن گوتينگ صوبي ۾ غار جي هڪ سلسلي مان وسيع فوسل باقيات هٿ ڪيا آهن. علائقو، يونيسڪو جي عالمي ورثي واري ماڳ، "انسانيت جو پينگھو" نشان لڳايو ويو آھي. سائيٽن ۾ اسٽرڪفونٽين شامل آهن، دنيا ۾ هومينن فوسلز لاءِ امير ترين ماڳن مان هڪ، گڏوگڏ سوارتڪران، گونڊولين غار، ڪرومڊرائي، ڪوپر جي غار ۽ ملاپا شامل آهن. ريمنڊ ڊارٽ 1924ع ۾ آفريڪا ۾ دريافت ڪيل پهريون هومينن فوسل، تاونگ چائلڊ (تاونگ جي ويجهو مليو) جي نشاندهي ڪئي. باقي هومينن جا باقيات لمپپو صوبي جي ماڪاپن گاٽ جي ماڳن مان آيا آهن؛ ڪرنيليا ۽ فلورسباد آزاد رياست صوبي ۾؛ ڪوا-زولو-ناتال صوبي ۾ سرحدي غار؛ اوڀر ڪيپ صوبي ۾ ڪلاسيس Klasies درياء؛ ۽ ايلانڊسفونتين Elandsfontein ۽ دائي ڪلدارس غار Die Kelders Cave مغربي ڪيپ صوبي ۾. انهن مان معلوم ٿئي ٿو ته ڏکڻ آفريڪا ۾ مختلف hominid نسلن جو وجود تقريباً ٽي لک سال اڳ هو، جنهن جي شروعات آسٽرو پٽيڪس آفريڪانو Australopithecus africanus کان ٿيندي هئي، جنهن بعد Australopithecus sediba، Homo ergaster، Homo erectus، Homo rhodesiensis، Homo helmei، Homo naledi ۽ جديد انسان (Homo sapiens). جديد انسان ڏکڻ آفريڪا ۾ گهٽ ۾ گهٽ 170,000 سالن تائين آباد آهن. مختلف محققن پٿر جا اوزار واال نديءَ جي واديءَ ۾ رکيا آهن. ===بنٽو توسيع=== بانتو ڳالهائيندڙ ماڻهن جون آباديون، جيڪي لوهه استعمال ڪندڙ زرعي ۽ هاري هئا، چوٿين يا پنجين صدي عيسويءَ تائين لمپپو نديءَ جي ڏکڻ ۾ (هاڻي بوٽسوانا ۽ زمبابوي جي اتر واري سرحد) موجود هئا. انهن اصل خويسان (Khoisan)، خويخوئي ۽ سان جي ماڻهن کي بي گهر ڪيو، فتح ڪيو ۽ جذب ڪيو. بانتو آهستي آهستي ڏکڻ ڏانهن وڌيو. جديد دور جي ڪوازولو-ناٽال (KwaZulu-Natal) صوبي ۾ سڀ کان قديم لوهه جو ڪم 1050ع کان وٺي تاريخ جو مڃيو وڃي ٿو. سڀ کان ڏاکڻيون گروهه ژوسا (Xhosa) قوم جو هو، جن جي ٻولي اڳين خويسان ماڻهن جي ڪجهه لساني خاصيتن کي شامل ڪري ٿي. ژوسا اڄ جي اڀرندي ڪيپ صوبي ۾، وڏي مڇي درياء تي پهچي. جيئن اهي لڏي ويا، اهي وڏا لوهه جي دور جي آبادي اڳين ماڻهن کي بي گهر يا ملائي ڇڏيو. مپوملنگا صوبي ۾، پٿر جي ترتيب سان گڏ ڪيترائي پٿر جا حلقا مليا آهن، جن کي آدم جي ڪئلينڊر جو نالو ڏنو ويو آهي، ۽ اهو سمجهيو وڃي ٿو ته اهي برباديون بيڪون، هڪ اتر سوٿو ماڻهن جي ٺاهيل آهن. پرتگالي جستجو: == جاگرافي == ڏکڻ آفريڪا آفريڪا جي ڏکڻ ۾ آھي، ھڪڙي ساحلي پٽي سان جيڪا 2,500 ڪلوميٽرن (1,553 ميل) کان وڌيڪ ۽ ٻن سمنڊن (ڏکڻ ائٽلانٽڪ سمنڊ ۽ هندي وڏي سمنڊ) سان گڏ آھي. 12,19,912 چورس ڪلوميٽر (4,71,011 چورس ميل) جي سان, ڏکڻ آفريڪا دنيا جو 24 نمبر وڏو ملڪ آهي. پرنس ايڊورڊ ٻيٽن کي ڇڏي، ملڪ ويڪرائي ڦاڪ 22° ۽ 35° ڏکڻ، ۽ ڊگھائي 16° ۽ 33° اوڀر جي وچ ۾ آهي. ڏکڻ آفريڪا جو اندروني حصو هڪ وڏي، اڪثر هنڌن تي لڳ ڀڳ 1,000 ميٽر (3,300 فٽ) ۽ 2,100 ميٽر (6,900 فٽ) جي اوچائي سان، اوڀر ۾ سڀ کان وڌيڪ ۽ اولهه ۽ اتر ڏانهن آهستي آهستي هيٺ لهي، ۽ ٿورڙو ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولهه ڏانهن. هي پليٽو وڏي اسڪرپمينٽ (جبل علائقن) جي چوڌاري آهي جنهن جي اڀرندي، ۽ بلند ترين، ڊريڪنزبرگ جي نالي سان مشهور آهي. ڊريڪنسبرگ ۾ مافادي 3,450 ميٽر (11,320 فوٽ) جي بلند ترين چوٽي آهي. ڪوازولو-نتال-ليسوٽو بين الاقوامي سرحد عظيم اسڪرپمينٽ جي بلند ترين حصي مان ٺهيل آهي جيڪا 3,000 ميٽر (9,800 فوٽ) کان مٿي جي اوچائي تي پهچي ٿي. پليٽو جي ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولهه وارا حصا (تقريبن 1,100-1,800 ميٽر سمنڊ جي سطح کان مٿي) ۽ ان جي ڀر وارو ميدان (تقريباً 700-800 ميٽر سمنڊ جي سطح کان مٿي - ساڄي پاسي نقشو ڏسو) وڏي ڪرو (Great Curve) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو، جيڪا گهٽ آبادي واري سطح تي مشتمل آهي. اتر طرف، عظيم ڪارو وڌيڪ سڪل بشمان لينڊ ۾ ڦاسي ٿو، جيڪو آخرڪار ملڪ جي اتر-اولهه ۾ ڪالهاري ريگستان بڻجي ٿو. پليٽ جو وچ اوڀر ۽ بلند ترين حصو هاي ويلڊ (Highveld) طور سڃاتو وڃي ٿو. هي نسبتا سٺو پاڻي وارو علائقو ملڪ جي تجارتي زرعي زمينن جو وڏو حصو آهي ۽ ان ۾ سڀ کان وڏو ڪنوربيشن گواٽينگ شامل آهي. هاي ويلڊ جي اتر ۾، ويڪرائي ڦاڪ جي تقريباً '30°25 ڏکڻ لائين کان، پليٽ فارم هيٺان طرف بش ويلڊ ۾ اچي ٿو، جيڪو آخرڪار لمپوپو درياءَ جي هيٺاهين يا لوويلڊ (Lowveld) ڏانهن رستو ڏئي ٿو. ساحلي پٽي، عظيم اسڪرپمينٽ جي ھيٺان، اتر اوڀر کان گھڙيءَ جي طرف ھلندي، لمپوپو لوويلڊ تي مشتمل آھي، جيڪو مپومالانگا لوويلڊ ۾ ضم ٿئي ٿو، مپومالانگا-ڊريڪنزبرگ (عظيم اسڪرپمينٽ جو اڀرندو حصو) جي ھيٺان. هي ٻوٽو وڌيڪ گرم، خشڪ ۽ گهٽ پوکيو ويندو آهي، جنهن جي پوک هاي ويلڊ کان مٿي آهي. ڪروگر نيشنل پارڪ، اتر-اوڀر ڏکڻ آفريڪا ۾ لمپوپو ۽ مپومالنگا جي صوبن ۾ واقع آهي، 19,633 چورس ڪلوميٽرن (7,580 چورس ميل) تي پکڙيل لوڻ واري علائقي جو وڏو حصو آهي. تصوير ڊريڪنسبرگ کي ظاهر ڪندي، عظيم اسڪرپمينٽ جو اڀرندي ۽ بلند ترين حصو جيڪو مرڪزي پليٽ جي اوڀر، ڏکڻ ۽ الهندي سرحدن جي چوڌاري آهي. [[File:South Africa - Drakensberg (16261357780).jpg|thumb|alt=Image depicting the Drakensberg|[[Drakensberg]], the eastern and highest portion of the [[Great Escarpment, Southern Africa|Great Escarpment]] which surrounds the east, south and western borders of the central plateau.]] [[File:Namaqualand, Goegap 0035.jpg|thumb|Spring flowers in [[Namaqualand]]]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:بي آر آءِ سي ايس قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] pg9wndozw2liwdn3l595l7w8jog5z8d 266861 266860 2024-04-25T20:06:33Z Abdullah1601 18012 /* قبل از تاريخ آثار قديمه */ wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو ملڪ | name = سائوٿ آفريڪا | native_name = ڏکڻ آفريڪا | image_flag = Animated-Flag-South-Africa.gif | alt_flag = | image_coat = Coat of arms of South Africa (heraldic).svg | alt_coat = | symbol_type = Coat of arms | national_motto = "!ke e: ǀxarra ǁke"&nbsp;{{small|([[ǀXam language|ǀXam]])}}<br/>{{small|"[[ڪثير جنسي اتحاد]]"}} | national_anthem = "[[National anthem of South Africa]]" <div style="padding-top:0.5em;"><center>[[فائل:South Africa National Anthem.ogg]]</center></div> | image_map = Location South Africa AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|countryprefix=|location_color=تيز نيرو|region= [[آفريڪي يونين]]|region_color= ھلڪو نيرو}} | image_map2 = South Africa - Location Map (2013) - ZAF - UNOCHA.svg | capital = {{unbulleted list| [[پريٽوريا]] {{small|(انتظامي)}} | [[بلوئم فونٽين]] {{small|(عدالتي)}}|[[ڪيپ ٽائون]]{{small|(قانونسازي وارو)}}}} | latd = | latm = | latNS = | longd = | longm = | longEW = | largest_city = {{nowrap|[[جوھانسبرگ]]<ref>{{cite web |url=http://www.citypopulation.de/World.html |title=Principal Agglomerations of the World |publisher=Citypopulation.de |accessdate=30 October 2011}}</ref><!--end nowrap:-->}} | official_languages = <ref group=Note>The [[کوئي]], [[ناما]] ٬ [[سان]]، [[يوناني]]، [[جرمن]]،[[گجراتي]] ، [[ھندي]] , [[پورچوگيزي]]،[[تيلگو]]،[[اردو]]،[[تامل]]،[[عبراني]]،[[عربي]]،[[سنسڪرت]] ۽ ٻيون ([http://www.constitutionalcourt.org.za/site/constitution/english-web/ch1.html Chapter 1, Article 6 of the South African Constitution]).</ref> {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |title = [[ڏکڻ آفريڪا جون ٻوليون|11]] |liststyle = border-top:1px solid #aaa; | [[آفريڪي ٻولي|آفريڪن]] | |[[اترين سوٿو ٻولي|اترين سوٿو]]|[[ڏکڻ آفريڪي انگريزي|انگريزي]]|[[ڏاکڻي ڊيبيلي ٻولي|ڏاکڻي ڊيبيلي]]|[[ڏاکڻي سوٿو ٻولي |ڏاکڻي سوٿو]]|[[سواٽي ٻولي|سواٽي]]|[[ٽسونگا ٻولي|ٽسونگا]]|[[ٽسوانا ٻولي|ٽسوانا]]|[[وينڊا ٻولي|وينڊا]]|[[زھوسا ٻولي|زھوسا]]|[[زولو ٻولي|زولو]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list | {{nowrap|80.2% [[ڪارا ماڻھو|ڪارا]]}} | 8.8% [[رنگ وارا]] | 8.4% [[ڏکڻ آفريڪي گورا|گورا]] | 2.5% [[ڏکڻ آفريڪي ايشيائي|ايشيائي]] }} | ethnic_groups_year = 2014<ref>[http://beta2.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022014.pdf Mid-year population estimates 2014]. Statistics South Africa</ref> | religion = | demonym = [[ڏکڻ آفريڪي]] | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]][[غالب پارٽي نظام|غالب پارٽي واري]][[پارلياماني نظام|پارلياماني]][[ريپبلڪ|آئيني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[ڏکڻ آفريڪا جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[سيرل رامافوسا]] | leader_title2 = [[ڏکڻ آفريڪا جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[ڊيوڊ مابوزا]] | leader_title4 = [[ڏکڻ آفريڪا جي قومي اسيمبلي جا اسپيڪر|اسپيڪر نيشنل اسيمبلي]] | leader_name4 = [[باليڪا بيٽي]] | leader_title3 = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل جا چيئرمن|چيئرمن نيشنل ڪائونسل]] | leader_name3 = [[Thandi Modise]] | leader_title5 = [[ڏکڻ آفريڪا جا چيف جسٽس| چيف جسٽس]] | leader_name5 = [[Mogoeng Mogoeng]] | legislature = [[ڏکڻ آفريڪا جي پارليامينٽ|پارليامينٽ]] | upper_house = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل|نيشنل ڪائونسل]] | lower_house = [[ڏکڻ آفريڪا جي نيشنل اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي]] | sovereignty_type = آزادي | sovereignty_note = {{nowrap|(يونائيٽيڊ ڪنگڊم کان)}} | established_event1 = [[ڏکڻ آفريڪا جي يونين|يونين]] | established_date1 = 31 مئي 1910 | established_event2 = [[ويسٽ منسٽر وارو قانون، 1937|پنھنجي حڪومت جو اختيار]] | established_date2 = 11 ڊسمبر 1931 | established_event3 = [[ڏکڻ آفريڪا جو رفرينڊم، 1960| ريپبلڪ]] | established_date3 = 31 مئي 1961 | established_event4 = [[ڏکڻ آفريڪا جو آئين|موجوده آئين]] | established_date4 = 4 فيبروري 1997 | area_km2 = 1,221,037 | area_footnote = | area_rank = 24th | area_sq_mi = 471,443 | percent_water = 0.380 | population_estimate = 54,956,900<ref name=newpopest>{{cite web|url=http://www.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022015.pdf |title=Mid-year population estimates 2015 |publisher=Statistics South Africa |format=PDF |accessdate=11 August 2015}}</ref> | population_census = 51,770,560<ref name=cib11/>{{rp|18}} | population_estimate_year = 2015 | population_estimate_rank = 25th | population_census_year = 2011 | population_density_km2 = 42.4 | population_density_sq_mi = | population_density_rank = 169th | GDP_PPP = {{nowrap|$742.461 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/02/weodata/weorept.aspx?sy=2015&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=62&pr1.y=9&c=614,668,638,674,616,676,748,678,618,684,624,688,622,728,626,692,628,694,632,714,636,716,634,722,662,718,642,724,643,199,644,733,646,734,648,738,652,742,656,746,654,754,664,698,666&s=NGDPD,NGDPPC,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a= |title=South Africa |publisher=International Monetary Fund |accessdate=26 April 2015}}</ref><!--end nowrap:-->}} | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = 30th | GDP_PPP_per_capita = $13,591<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 90th | GDP_nominal = {{nowrap|$326.541 billion<ref name=imf2/>}} | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = 35th | GDP_nominal_per_capita = $6,292<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 88th | Gini = 63.1 <!--number only--> | Gini_year = 2009 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = <!-- 2nd --><!-- hid rank as source not clear --> | HDI = 0.666 <!--number only--> | HDI_year = 2014<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report |date=2015 |accessdate=15 December 2015 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 116th | currency = [[South African rand]] | currency_code = ZAR | time_zone = [[ڏکڻ آفريڪا جو معياري وقت]] | utc_offset = +2 | utc_offset_DST = | DST_note = | time_zone_DST = | antipodes = | date_format = | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = [[+27]] | iso3166code = | cctld = [[.za]] | area_magnitude = 1 E12 }} '''ڏکڻ آفريڪا'''، سرڪاري طور تي '''جمهوريه ڏکڻ آفريڪا (RSA)''', [[آفريڪا]] جي ڏاکڻي حصي ۾ واقع ملڪ آهي. اهو ڏکڻ طرف 2,798 ڪلوميٽرن (1,739 ميل) سامونڊي ڪناري سان جڙيل آهي جيڪو ڏکڻ ائٽلانٽڪ ۽ هندي سمنڊ سان گڏ پکڙيل آهي؛ اتر ڏانهن پاڙيسري ملڪن نميبيا، بوٽسوانا ۽ زمبابوي؛ ۽ اوڀر ۽ اتر اوڀر طرف موزمبيق ۽ اسواتيني. اهو پڻ مڪمل طور تي ليسوٿو کي گهيرو ڪري ٿو. اهو پراڻي دنيا جي مکيه سرزمين تي ڏاکڻي ملڪ آهي، ۽ تنزانيا کان پوءِ خط استوا جي ڏکڻ ۾ واقع ٻيو سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو ملڪ آهي. ڏکڻ آفريڪا هڪ جيو تنوع جو مرڪز آهي، منفرد بايومز، ٻوٽن ۽ جانورن جي زندگي سان. 62 ملين کان وڌيڪ ماڻهن سان، ملڪ دنيا جي 23 هين-سڀ کان وڌيڪ آبادي واري قوم آهي ۽ 12,21,037 چورس ڪلوميٽر (4,71,445 چورس ميل) جي ايراضيء تي پکڙيل آهي. پريتوريا انتظامي راڄڌاني آهي، جڏهن ته ڪيپ ٽائون، پارليامينٽ جي سيٽ جي حيثيت سان، قانون سازي جي گاديءَ جو هنڌ آهي. بلومفونٽين کي روايتي طور تي عدالتي گاديءَ جو درجو ڏنو ويو آهي. جڏهن ته آئيني عدالت، ملڪ جي اعلي ترين عدالت، جوهانسبرگ ۾ واقع آهي. ==نالو== نالو "ڏکڻ آفريڪا" ملڪ جي آفريڪا جي ڏاکڻي ٽپ تي جاگرافيائي مقام مان نڪتل آهي. ٺهڻ کان پوءِ، ملڪ کي انگريزيءَ ۾ يونين آف سائوٿ آفريڪا ۽ ڊچ ۾ ”يوني وان زيوڊ آفريڪا“ جو نالو ڏنو ويو، جيڪو چار برطانوي نوآبادين جي متحد ٿيڻ کان ان جي اصليت کي ظاهر ڪري ٿو. 1961 کان وٺي، انگريزيءَ ۾ ڊگھو رسمي نالو ”ريپبلڪ آف سائوٿ آفريڪا“ ۽ آفريڪان ۾ ريپبليڪ وين سوڊ آفريڪا آھي. ملڪ جو سرڪاري نالو 12 سرڪاري ٻولين ۾ آھي. مزانزي Mzansi جيڪو هوسا Xhosa ٻولي اسم امزانتزي uMzantsi مان نڪتل آهي جنهن جي معنيٰ آهي'ڏکڻ'، ڏکڻ آفريڪا لاءِ هڪ ڳالهائڻ وارو نالو آهي، جڏهن ته ڪجهه پان آفريڪن سياسي پارٽيون اصطلاح ”ازانيا“ کي ترجيح ڏين ٿيون. ==تاريخ== ===قبل از تاريخ آثار قديمه=== [[File:Maropeng_visitor_centre,_Cradle_of_Humankind,_South_Africa.jpg|thumb|Front of Maropeng at the [[Cradle of Humankind]]]] ماروپينگ جي سامهون Craddle of Huminin ۾ ڏکڻ آفريڪا دنيا ۾ سڀ کان قديم آثار قديمه ۽ انساني فوسل سائيٽن تي مشتمل آهي. آثار قديمه جي ماهرن گوتينگ صوبي ۾ غار جي هڪ سلسلي مان وسيع فوسل باقيات هٿ ڪيا آهن. علائقو، يونيسڪو جي عالمي ورثي واري ماڳ، "انسانيت جو پينگھو" نشان لڳايو ويو آھي. سائيٽن ۾ اسٽرڪفونٽين شامل آهن، دنيا ۾ هومينن فوسلز لاءِ امير ترين ماڳن مان هڪ، گڏوگڏ سوارتڪران، گونڊولين غار، ڪرومڊرائي، ڪوپر جي غار ۽ ملاپا شامل آهن. ريمنڊ ڊارٽ 1924ع ۾ آفريڪا ۾ دريافت ڪيل پهريون هومينن فوسل، تاونگ چائلڊ (تاونگ جي ويجهو مليو) جي نشاندهي ڪئي. باقي هومينن جا باقيات لمپپو صوبي جي ماڪاپن گاٽ جي ماڳن مان آيا آهن؛ ڪرنيليا ۽ فلورسباد آزاد رياست صوبي ۾؛ ڪوا-زولو-ناتال صوبي ۾ سرحدي غار؛ اوڀر ڪيپ صوبي ۾ ڪلاسيس Klasies درياء؛ ۽ ايلانڊسفونتين Elandsfontein ۽ دائي ڪلدارس غار Die Kelders Cave مغربي ڪيپ صوبي ۾. انهن مان معلوم ٿئي ٿو ته ڏکڻ آفريڪا ۾ مختلف hominid نسلن جو وجود تقريباً ٽي لک سال اڳ هو، جنهن جي شروعات آسٽرو پٽيڪس آفريڪانو Australopithecus africanus کان ٿيندي هئي، جنهن بعد Australopithecus sediba، Homo ergaster، Homo erectus، Homo rhodesiensis، Homo helmei، Homo naledi ۽ جديد انسان (Homo sapiens). جديد انسان ڏکڻ آفريڪا ۾ گهٽ ۾ گهٽ 170,000 سالن تائين آباد آهن. مختلف محققن پٿر جا اوزار واال نديءَ جي واديءَ ۾ رکيا آهن. ===بنٽو توسيع=== بانتو ڳالهائيندڙ ماڻهن جون آباديون، جيڪي لوهه استعمال ڪندڙ زرعي ۽ هاري هئا، چوٿين يا پنجين صدي عيسويءَ تائين لمپپو نديءَ جي ڏکڻ ۾ (هاڻي بوٽسوانا ۽ زمبابوي جي اتر واري سرحد) موجود هئا. انهن اصل خويسان (Khoisan)، خويخوئي ۽ سان جي ماڻهن کي بي گهر ڪيو، فتح ڪيو ۽ جذب ڪيو. بانتو آهستي آهستي ڏکڻ ڏانهن وڌيو. جديد دور جي ڪوازولو-ناٽال (KwaZulu-Natal) صوبي ۾ سڀ کان قديم لوهه جو ڪم 1050ع کان وٺي تاريخ جو مڃيو وڃي ٿو. سڀ کان ڏاکڻيون گروهه ژوسا (Xhosa) قوم جو هو، جن جي ٻولي اڳين خويسان ماڻهن جي ڪجهه لساني خاصيتن کي شامل ڪري ٿي. ژوسا اڄ جي اڀرندي ڪيپ صوبي ۾، وڏي مڇي درياء تي پهچي. جيئن اهي لڏي ويا، اهي وڏا لوهه جي دور جي آبادي اڳين ماڻهن کي بي گهر يا ملائي ڇڏيو. مپوملنگا صوبي ۾، پٿر جي ترتيب سان گڏ ڪيترائي پٿر جا حلقا مليا آهن، جن کي آدم جي ڪئلينڊر جو نالو ڏنو ويو آهي، ۽ اهو سمجهيو وڃي ٿو ته اهي برباديون بيڪون، هڪ اتر سوٿو ماڻهن جي ٺاهيل آهن. پرتگالي جستجو: == جاگرافي == ڏکڻ آفريڪا آفريڪا جي ڏکڻ ۾ آھي، ھڪڙي ساحلي پٽي سان جيڪا 2,500 ڪلوميٽرن (1,553 ميل) کان وڌيڪ ۽ ٻن سمنڊن (ڏکڻ ائٽلانٽڪ سمنڊ ۽ هندي وڏي سمنڊ) سان گڏ آھي. 12,19,912 چورس ڪلوميٽر (4,71,011 چورس ميل) جي سان, ڏکڻ آفريڪا دنيا جو 24 نمبر وڏو ملڪ آهي. پرنس ايڊورڊ ٻيٽن کي ڇڏي، ملڪ ويڪرائي ڦاڪ 22° ۽ 35° ڏکڻ، ۽ ڊگھائي 16° ۽ 33° اوڀر جي وچ ۾ آهي. ڏکڻ آفريڪا جو اندروني حصو هڪ وڏي، اڪثر هنڌن تي لڳ ڀڳ 1,000 ميٽر (3,300 فٽ) ۽ 2,100 ميٽر (6,900 فٽ) جي اوچائي سان، اوڀر ۾ سڀ کان وڌيڪ ۽ اولهه ۽ اتر ڏانهن آهستي آهستي هيٺ لهي، ۽ ٿورڙو ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولهه ڏانهن. هي پليٽو وڏي اسڪرپمينٽ (جبل علائقن) جي چوڌاري آهي جنهن جي اڀرندي، ۽ بلند ترين، ڊريڪنزبرگ جي نالي سان مشهور آهي. ڊريڪنسبرگ ۾ مافادي 3,450 ميٽر (11,320 فوٽ) جي بلند ترين چوٽي آهي. ڪوازولو-نتال-ليسوٽو بين الاقوامي سرحد عظيم اسڪرپمينٽ جي بلند ترين حصي مان ٺهيل آهي جيڪا 3,000 ميٽر (9,800 فوٽ) کان مٿي جي اوچائي تي پهچي ٿي. پليٽو جي ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولهه وارا حصا (تقريبن 1,100-1,800 ميٽر سمنڊ جي سطح کان مٿي) ۽ ان جي ڀر وارو ميدان (تقريباً 700-800 ميٽر سمنڊ جي سطح کان مٿي - ساڄي پاسي نقشو ڏسو) وڏي ڪرو (Great Curve) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو، جيڪا گهٽ آبادي واري سطح تي مشتمل آهي. اتر طرف، عظيم ڪارو وڌيڪ سڪل بشمان لينڊ ۾ ڦاسي ٿو، جيڪو آخرڪار ملڪ جي اتر-اولهه ۾ ڪالهاري ريگستان بڻجي ٿو. پليٽ جو وچ اوڀر ۽ بلند ترين حصو هاي ويلڊ (Highveld) طور سڃاتو وڃي ٿو. هي نسبتا سٺو پاڻي وارو علائقو ملڪ جي تجارتي زرعي زمينن جو وڏو حصو آهي ۽ ان ۾ سڀ کان وڏو ڪنوربيشن گواٽينگ شامل آهي. هاي ويلڊ جي اتر ۾، ويڪرائي ڦاڪ جي تقريباً '30°25 ڏکڻ لائين کان، پليٽ فارم هيٺان طرف بش ويلڊ ۾ اچي ٿو، جيڪو آخرڪار لمپوپو درياءَ جي هيٺاهين يا لوويلڊ (Lowveld) ڏانهن رستو ڏئي ٿو. ساحلي پٽي، عظيم اسڪرپمينٽ جي ھيٺان، اتر اوڀر کان گھڙيءَ جي طرف ھلندي، لمپوپو لوويلڊ تي مشتمل آھي، جيڪو مپومالانگا لوويلڊ ۾ ضم ٿئي ٿو، مپومالانگا-ڊريڪنزبرگ (عظيم اسڪرپمينٽ جو اڀرندو حصو) جي ھيٺان. هي ٻوٽو وڌيڪ گرم، خشڪ ۽ گهٽ پوکيو ويندو آهي، جنهن جي پوک هاي ويلڊ کان مٿي آهي. ڪروگر نيشنل پارڪ، اتر-اوڀر ڏکڻ آفريڪا ۾ لمپوپو ۽ مپومالنگا جي صوبن ۾ واقع آهي، 19,633 چورس ڪلوميٽرن (7,580 چورس ميل) تي پکڙيل لوڻ واري علائقي جو وڏو حصو آهي. تصوير ڊريڪنسبرگ کي ظاهر ڪندي، عظيم اسڪرپمينٽ جو اڀرندي ۽ بلند ترين حصو جيڪو مرڪزي پليٽ جي اوڀر، ڏکڻ ۽ الهندي سرحدن جي چوڌاري آهي. [[File:South Africa - Drakensberg (16261357780).jpg|thumb|alt=Image depicting the Drakensberg|[[Drakensberg]], the eastern and highest portion of the [[Great Escarpment, Southern Africa|Great Escarpment]] which surrounds the east, south and western borders of the central plateau.]] [[File:Namaqualand, Goegap 0035.jpg|thumb|Spring flowers in [[Namaqualand]]]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:بي آر آءِ سي ايس قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] tsg7ks70jiftsu6v9jtapekc0mgal8y 266862 266861 2024-04-25T20:08:23Z Abdullah1601 18012 wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو ملڪ | name = سائوٿ آفريڪا | native_name = ڏکڻ آفريڪا | image_flag = Animated-Flag-South-Africa.gif | alt_flag = | image_coat = Coat of arms of South Africa (heraldic).svg | alt_coat = | symbol_type = Coat of arms | national_motto = "!ke e: ǀxarra ǁke"&nbsp;{{small|([[ǀXam language|ǀXam]])}}<br/>{{small|"[[ڪثير جنسي اتحاد]]"}} | national_anthem = "[[National anthem of South Africa]]" <div style="padding-top:0.5em;"><center>[[فائل:South Africa National Anthem.ogg]]</center></div> | image_map = Location South Africa AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|countryprefix=|location_color=تيز نيرو|region= [[آفريڪي يونين]]|region_color= ھلڪو نيرو}} | image_map2 = South Africa - Location Map (2013) - ZAF - UNOCHA.svg | capital = {{unbulleted list| [[پريٽوريا]] {{small|(انتظامي)}} | [[بلوئم فونٽين]] {{small|(عدالتي)}}|[[ڪيپ ٽائون]]{{small|(قانونسازي وارو)}}}} | latd = | latm = | latNS = | longd = | longm = | longEW = | largest_city = {{nowrap|[[جوھانسبرگ]]<ref>{{cite web |url=http://www.citypopulation.de/World.html |title=Principal Agglomerations of the World |publisher=Citypopulation.de |accessdate=30 October 2011}}</ref><!--end nowrap:-->}} | official_languages = <ref group=Note>The [[کوئي]], [[ناما]] ٬ [[سان]]، [[يوناني]]، [[جرمن]]،[[گجراتي]] ، [[ھندي]] , [[پورچوگيزي]]،[[تيلگو]]،[[اردو]]،[[تامل]]،[[عبراني]]،[[عربي]]،[[سنسڪرت]] ۽ ٻيون ([http://www.constitutionalcourt.org.za/site/constitution/english-web/ch1.html Chapter 1, Article 6 of the South African Constitution]).</ref> {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |title = [[ڏکڻ آفريڪا جون ٻوليون|11]] |liststyle = border-top:1px solid #aaa; | [[آفريڪي ٻولي|آفريڪن]] | |[[اترين سوٿو ٻولي|اترين سوٿو]]|[[ڏکڻ آفريڪي انگريزي|انگريزي]]|[[ڏاکڻي ڊيبيلي ٻولي|ڏاکڻي ڊيبيلي]]|[[ڏاکڻي سوٿو ٻولي |ڏاکڻي سوٿو]]|[[سواٽي ٻولي|سواٽي]]|[[ٽسونگا ٻولي|ٽسونگا]]|[[ٽسوانا ٻولي|ٽسوانا]]|[[وينڊا ٻولي|وينڊا]]|[[زھوسا ٻولي|زھوسا]]|[[زولو ٻولي|زولو]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list | {{nowrap|80.2% [[ڪارا ماڻھو|ڪارا]]}} | 8.8% [[رنگ وارا]] | 8.4% [[ڏکڻ آفريڪي گورا|گورا]] | 2.5% [[ڏکڻ آفريڪي ايشيائي|ايشيائي]] }} | ethnic_groups_year = 2014<ref>[http://beta2.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022014.pdf Mid-year population estimates 2014]. Statistics South Africa</ref> | religion = | demonym = [[ڏکڻ آفريڪي]] | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]][[غالب پارٽي نظام|غالب پارٽي واري]][[پارلياماني نظام|پارلياماني]][[ريپبلڪ|آئيني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[ڏکڻ آفريڪا جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[سيرل رامافوسا]] | leader_title2 = [[ڏکڻ آفريڪا جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[ڊيوڊ مابوزا]] | leader_title4 = [[ڏکڻ آفريڪا جي قومي اسيمبلي جا اسپيڪر|اسپيڪر نيشنل اسيمبلي]] | leader_name4 = [[باليڪا بيٽي]] | leader_title3 = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل جا چيئرمن|چيئرمن نيشنل ڪائونسل]] | leader_name3 = [[Thandi Modise]] | leader_title5 = [[ڏکڻ آفريڪا جا چيف جسٽس| چيف جسٽس]] | leader_name5 = [[Mogoeng Mogoeng]] | legislature = [[ڏکڻ آفريڪا جي پارليامينٽ|پارليامينٽ]] | upper_house = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل|نيشنل ڪائونسل]] | lower_house = [[ڏکڻ آفريڪا جي نيشنل اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي]] | sovereignty_type = آزادي | sovereignty_note = {{nowrap|(يونائيٽيڊ ڪنگڊم کان)}} | established_event1 = [[ڏکڻ آفريڪا جي يونين|يونين]] | established_date1 = 31 مئي 1910 | established_event2 = [[ويسٽ منسٽر وارو قانون، 1937|پنھنجي حڪومت جو اختيار]] | established_date2 = 11 ڊسمبر 1931 | established_event3 = [[ڏکڻ آفريڪا جو رفرينڊم، 1960| ريپبلڪ]] | established_date3 = 31 مئي 1961 | established_event4 = [[ڏکڻ آفريڪا جو آئين|موجوده آئين]] | established_date4 = 4 فيبروري 1997 | area_km2 = 1,221,037 | area_footnote = | area_rank = 24th | area_sq_mi = 471,443 | percent_water = 0.380 | population_estimate = 54,956,900<ref name=newpopest>{{cite web|url=http://www.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022015.pdf |title=Mid-year population estimates 2015 |publisher=Statistics South Africa |format=PDF |accessdate=11 August 2015}}</ref> | population_census = 51,770,560<ref name=cib11/>{{rp|18}} | population_estimate_year = 2015 | population_estimate_rank = 25th | population_census_year = 2011 | population_density_km2 = 42.4 | population_density_sq_mi = | population_density_rank = 169th | GDP_PPP = {{nowrap|$742.461 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/02/weodata/weorept.aspx?sy=2015&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=62&pr1.y=9&c=614,668,638,674,616,676,748,678,618,684,624,688,622,728,626,692,628,694,632,714,636,716,634,722,662,718,642,724,643,199,644,733,646,734,648,738,652,742,656,746,654,754,664,698,666&s=NGDPD,NGDPPC,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a= |title=South Africa |publisher=International Monetary Fund |accessdate=26 April 2015}}</ref><!--end nowrap:-->}} | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = 30th | GDP_PPP_per_capita = $13,591<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 90th | GDP_nominal = {{nowrap|$326.541 billion<ref name=imf2/>}} | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = 35th | GDP_nominal_per_capita = $6,292<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 88th | Gini = 63.1 <!--number only--> | Gini_year = 2009 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = <!-- 2nd --><!-- hid rank as source not clear --> | HDI = 0.666 <!--number only--> | HDI_year = 2014<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report |date=2015 |accessdate=15 December 2015 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 116th | currency = [[South African rand]] | currency_code = ZAR | time_zone = [[ڏکڻ آفريڪا جو معياري وقت]] | utc_offset = +2 | utc_offset_DST = | DST_note = | time_zone_DST = | antipodes = | date_format = | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = [[+27]] | iso3166code = | cctld = [[.za]] | area_magnitude = 1 E12 }} '''ڏکڻ آفريڪا'''، سرڪاري طور تي '''جمهوريه ڏکڻ آفريڪا (RSA)''', [[آفريڪا]] جي ڏاکڻي حصي ۾ واقع ملڪ آهي. اهو ڏکڻ طرف 2,798 ڪلوميٽرن (1,739 ميل) سامونڊي ڪناري سان جڙيل آهي جيڪو ڏکڻ ائٽلانٽڪ ۽ هندي سمنڊ سان گڏ پکڙيل آهي؛ اتر ڏانهن پاڙيسري ملڪن نميبيا، بوٽسوانا ۽ زمبابوي؛ ۽ اوڀر ۽ اتر اوڀر طرف موزمبيق ۽ اسواتيني. اهو پڻ مڪمل طور تي ليسوٿو کي گهيرو ڪري ٿو. اهو پراڻي دنيا جي مکيه سرزمين تي ڏاکڻي ملڪ آهي، ۽ تنزانيا کان پوءِ خط استوا جي ڏکڻ ۾ واقع ٻيو سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو ملڪ آهي. ڏکڻ آفريڪا هڪ جيو تنوع جو مرڪز آهي، منفرد بايومز، ٻوٽن ۽ جانورن جي زندگي سان. 62 ملين کان وڌيڪ ماڻهن سان، ملڪ دنيا جي 23 هين-سڀ کان وڌيڪ آبادي واري قوم آهي ۽ 12,21,037 چورس ڪلوميٽر (4,71,445 چورس ميل) جي ايراضيء تي پکڙيل آهي. پريتوريا انتظامي راڄڌاني آهي، جڏهن ته ڪيپ ٽائون، پارليامينٽ جي سيٽ جي حيثيت سان، قانون سازي جي گاديءَ جو هنڌ آهي. بلومفونٽين کي روايتي طور تي عدالتي گاديءَ جو درجو ڏنو ويو آهي. جڏهن ته آئيني عدالت، ملڪ جي اعلي ترين عدالت، جوهانسبرگ ۾ واقع آهي. ==نالو== نالو "ڏکڻ آفريڪا" ملڪ جي آفريڪا جي ڏاکڻي ٽپ تي جاگرافيائي مقام مان نڪتل آهي. ٺهڻ کان پوءِ، ملڪ کي انگريزيءَ ۾ يونين آف سائوٿ آفريڪا ۽ ڊچ ۾ ”يوني وان زيوڊ آفريڪا“ جو نالو ڏنو ويو، جيڪو چار برطانوي نوآبادين جي متحد ٿيڻ کان ان جي اصليت کي ظاهر ڪري ٿو. 1961 کان وٺي، انگريزيءَ ۾ ڊگھو رسمي نالو ”ريپبلڪ آف سائوٿ آفريڪا“ ۽ آفريڪان ۾ ريپبليڪ وين سوڊ آفريڪا آھي. ملڪ جو سرڪاري نالو 12 سرڪاري ٻولين ۾ آھي. مزانزي Mzansi جيڪو هوسا Xhosa ٻولي اسم امزانتزي uMzantsi مان نڪتل آهي جنهن جي معنيٰ آهي'ڏکڻ'، ڏکڻ آفريڪا لاءِ هڪ ڳالهائڻ وارو نالو آهي، جڏهن ته ڪجهه پان آفريڪن سياسي پارٽيون اصطلاح ”ازانيا“ کي ترجيح ڏين ٿيون. ==تاريخ== ===قبل از تاريخ آثار قديمه=== [[File:Maropeng_visitor_centre,_Cradle_of_Humankind,_South_Africa.jpg|thumb|<small>'''ماروپينگ جي سامهون "انسانيت جو پينگھو"'''</small>]] ماروپينگ جي سامهون Craddle of Huminin ۾ ڏکڻ آفريڪا دنيا ۾ سڀ کان قديم آثار قديمه ۽ انساني فوسل سائيٽن تي مشتمل آهي. آثار قديمه جي ماهرن گوتينگ صوبي ۾ غار جي هڪ سلسلي مان وسيع فوسل باقيات هٿ ڪيا آهن. علائقو، يونيسڪو جي عالمي ورثي واري ماڳ، "انسانيت جو پينگھو" نشان لڳايو ويو آھي. سائيٽن ۾ اسٽرڪفونٽين شامل آهن، دنيا ۾ هومينن فوسلز لاءِ امير ترين ماڳن مان هڪ، گڏوگڏ سوارتڪران، گونڊولين غار، ڪرومڊرائي، ڪوپر جي غار ۽ ملاپا شامل آهن. ريمنڊ ڊارٽ 1924ع ۾ آفريڪا ۾ دريافت ڪيل پهريون هومينن فوسل، تاونگ چائلڊ (تاونگ جي ويجهو مليو) جي نشاندهي ڪئي. باقي هومينن جا باقيات لمپپو صوبي جي ماڪاپن گاٽ جي ماڳن مان آيا آهن؛ ڪرنيليا ۽ فلورسباد آزاد رياست صوبي ۾؛ ڪوا-زولو-ناتال صوبي ۾ سرحدي غار؛ اوڀر ڪيپ صوبي ۾ ڪلاسيس Klasies درياء؛ ۽ ايلانڊسفونتين Elandsfontein ۽ دائي ڪلدارس غار Die Kelders Cave مغربي ڪيپ صوبي ۾. انهن مان معلوم ٿئي ٿو ته ڏکڻ آفريڪا ۾ مختلف hominid نسلن جو وجود تقريباً ٽي لک سال اڳ هو، جنهن جي شروعات آسٽرو پٽيڪس آفريڪانو Australopithecus africanus کان ٿيندي هئي، جنهن بعد Australopithecus sediba، Homo ergaster، Homo erectus، Homo rhodesiensis، Homo helmei، Homo naledi ۽ جديد انسان (Homo sapiens). جديد انسان ڏکڻ آفريڪا ۾ گهٽ ۾ گهٽ 170,000 سالن تائين آباد آهن. مختلف محققن پٿر جا اوزار واال نديءَ جي واديءَ ۾ رکيا آهن. ===بنٽو توسيع=== بانتو ڳالهائيندڙ ماڻهن جون آباديون، جيڪي لوهه استعمال ڪندڙ زرعي ۽ هاري هئا، چوٿين يا پنجين صدي عيسويءَ تائين لمپپو نديءَ جي ڏکڻ ۾ (هاڻي بوٽسوانا ۽ زمبابوي جي اتر واري سرحد) موجود هئا. انهن اصل خويسان (Khoisan)، خويخوئي ۽ سان جي ماڻهن کي بي گهر ڪيو، فتح ڪيو ۽ جذب ڪيو. بانتو آهستي آهستي ڏکڻ ڏانهن وڌيو. جديد دور جي ڪوازولو-ناٽال (KwaZulu-Natal) صوبي ۾ سڀ کان قديم لوهه جو ڪم 1050ع کان وٺي تاريخ جو مڃيو وڃي ٿو. سڀ کان ڏاکڻيون گروهه ژوسا (Xhosa) قوم جو هو، جن جي ٻولي اڳين خويسان ماڻهن جي ڪجهه لساني خاصيتن کي شامل ڪري ٿي. ژوسا اڄ جي اڀرندي ڪيپ صوبي ۾، وڏي مڇي درياء تي پهچي. جيئن اهي لڏي ويا، اهي وڏا لوهه جي دور جي آبادي اڳين ماڻهن کي بي گهر يا ملائي ڇڏيو. مپوملنگا صوبي ۾، پٿر جي ترتيب سان گڏ ڪيترائي پٿر جا حلقا مليا آهن، جن کي آدم جي ڪئلينڊر جو نالو ڏنو ويو آهي، ۽ اهو سمجهيو وڃي ٿو ته اهي برباديون بيڪون، هڪ اتر سوٿو ماڻهن جي ٺاهيل آهن. پرتگالي جستجو: == جاگرافي == ڏکڻ آفريڪا آفريڪا جي ڏکڻ ۾ آھي، ھڪڙي ساحلي پٽي سان جيڪا 2,500 ڪلوميٽرن (1,553 ميل) کان وڌيڪ ۽ ٻن سمنڊن (ڏکڻ ائٽلانٽڪ سمنڊ ۽ هندي وڏي سمنڊ) سان گڏ آھي. 12,19,912 چورس ڪلوميٽر (4,71,011 چورس ميل) جي سان, ڏکڻ آفريڪا دنيا جو 24 نمبر وڏو ملڪ آهي. پرنس ايڊورڊ ٻيٽن کي ڇڏي، ملڪ ويڪرائي ڦاڪ 22° ۽ 35° ڏکڻ، ۽ ڊگھائي 16° ۽ 33° اوڀر جي وچ ۾ آهي. ڏکڻ آفريڪا جو اندروني حصو هڪ وڏي، اڪثر هنڌن تي لڳ ڀڳ 1,000 ميٽر (3,300 فٽ) ۽ 2,100 ميٽر (6,900 فٽ) جي اوچائي سان، اوڀر ۾ سڀ کان وڌيڪ ۽ اولهه ۽ اتر ڏانهن آهستي آهستي هيٺ لهي، ۽ ٿورڙو ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولهه ڏانهن. هي پليٽو وڏي اسڪرپمينٽ (جبل علائقن) جي چوڌاري آهي جنهن جي اڀرندي، ۽ بلند ترين، ڊريڪنزبرگ جي نالي سان مشهور آهي. ڊريڪنسبرگ ۾ مافادي 3,450 ميٽر (11,320 فوٽ) جي بلند ترين چوٽي آهي. ڪوازولو-نتال-ليسوٽو بين الاقوامي سرحد عظيم اسڪرپمينٽ جي بلند ترين حصي مان ٺهيل آهي جيڪا 3,000 ميٽر (9,800 فوٽ) کان مٿي جي اوچائي تي پهچي ٿي. پليٽو جي ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولهه وارا حصا (تقريبن 1,100-1,800 ميٽر سمنڊ جي سطح کان مٿي) ۽ ان جي ڀر وارو ميدان (تقريباً 700-800 ميٽر سمنڊ جي سطح کان مٿي - ساڄي پاسي نقشو ڏسو) وڏي ڪرو (Great Curve) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو، جيڪا گهٽ آبادي واري سطح تي مشتمل آهي. اتر طرف، عظيم ڪارو وڌيڪ سڪل بشمان لينڊ ۾ ڦاسي ٿو، جيڪو آخرڪار ملڪ جي اتر-اولهه ۾ ڪالهاري ريگستان بڻجي ٿو. پليٽ جو وچ اوڀر ۽ بلند ترين حصو هاي ويلڊ (Highveld) طور سڃاتو وڃي ٿو. هي نسبتا سٺو پاڻي وارو علائقو ملڪ جي تجارتي زرعي زمينن جو وڏو حصو آهي ۽ ان ۾ سڀ کان وڏو ڪنوربيشن گواٽينگ شامل آهي. هاي ويلڊ جي اتر ۾، ويڪرائي ڦاڪ جي تقريباً '30°25 ڏکڻ لائين کان، پليٽ فارم هيٺان طرف بش ويلڊ ۾ اچي ٿو، جيڪو آخرڪار لمپوپو درياءَ جي هيٺاهين يا لوويلڊ (Lowveld) ڏانهن رستو ڏئي ٿو. ساحلي پٽي، عظيم اسڪرپمينٽ جي ھيٺان، اتر اوڀر کان گھڙيءَ جي طرف ھلندي، لمپوپو لوويلڊ تي مشتمل آھي، جيڪو مپومالانگا لوويلڊ ۾ ضم ٿئي ٿو، مپومالانگا-ڊريڪنزبرگ (عظيم اسڪرپمينٽ جو اڀرندو حصو) جي ھيٺان. هي ٻوٽو وڌيڪ گرم، خشڪ ۽ گهٽ پوکيو ويندو آهي، جنهن جي پوک هاي ويلڊ کان مٿي آهي. ڪروگر نيشنل پارڪ، اتر-اوڀر ڏکڻ آفريڪا ۾ لمپوپو ۽ مپومالنگا جي صوبن ۾ واقع آهي، 19,633 چورس ڪلوميٽرن (7,580 چورس ميل) تي پکڙيل لوڻ واري علائقي جو وڏو حصو آهي. تصوير ڊريڪنسبرگ کي ظاهر ڪندي، عظيم اسڪرپمينٽ جو اڀرندي ۽ بلند ترين حصو جيڪو مرڪزي پليٽ جي اوڀر، ڏکڻ ۽ الهندي سرحدن جي چوڌاري آهي. [[File:South Africa - Drakensberg (16261357780).jpg|thumb|alt=Image depicting the Drakensberg|[[Drakensberg]], the eastern and highest portion of the [[Great Escarpment, Southern Africa|Great Escarpment]] which surrounds the east, south and western borders of the central plateau.]] [[File:Namaqualand, Goegap 0035.jpg|thumb|Spring flowers in [[Namaqualand]]]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:بي آر آءِ سي ايس قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] r4j624t0f6k9vouz0i78wn8wdwvb2nv 266863 266862 2024-04-25T20:13:25Z Abdullah1601 18012 wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو ملڪ | name = سائوٿ آفريڪا | native_name = ڏکڻ آفريڪا | image_flag = Animated-Flag-South-Africa.gif | alt_flag = | image_coat = Coat of arms of South Africa (heraldic).svg | alt_coat = | symbol_type = Coat of arms | national_motto = "!ke e: ǀxarra ǁke"&nbsp;{{small|([[ǀXam language|ǀXam]])}}<br/>{{small|"[[ڪثير جنسي اتحاد]]"}} | national_anthem = "[[National anthem of South Africa]]" <div style="padding-top:0.5em;"><center>[[فائل:South Africa National Anthem.ogg]]</center></div> | image_map = Location South Africa AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|countryprefix=|location_color=تيز نيرو|region= [[آفريڪي يونين]]|region_color= ھلڪو نيرو}} | image_map2 = South Africa - Location Map (2013) - ZAF - UNOCHA.svg | capital = {{unbulleted list| [[پريٽوريا]] {{small|(انتظامي)}} | [[بلوئم فونٽين]] {{small|(عدالتي)}}|[[ڪيپ ٽائون]]{{small|(قانونسازي وارو)}}}} | latd = | latm = | latNS = | longd = | longm = | longEW = | largest_city = {{nowrap|[[جوھانسبرگ]]<ref>{{cite web |url=http://www.citypopulation.de/World.html |title=Principal Agglomerations of the World |publisher=Citypopulation.de |accessdate=30 October 2011}}</ref><!--end nowrap:-->}} | official_languages = <ref group=Note>The [[کوئي]], [[ناما]] ٬ [[سان]]، [[يوناني]]، [[جرمن]]،[[گجراتي]] ، [[ھندي]] , [[پورچوگيزي]]،[[تيلگو]]،[[اردو]]،[[تامل]]،[[عبراني]]،[[عربي]]،[[سنسڪرت]] ۽ ٻيون ([http://www.constitutionalcourt.org.za/site/constitution/english-web/ch1.html Chapter 1, Article 6 of the South African Constitution]).</ref> {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |title = [[ڏکڻ آفريڪا جون ٻوليون|11]] |liststyle = border-top:1px solid #aaa; | [[آفريڪي ٻولي|آفريڪن]] | |[[اترين سوٿو ٻولي|اترين سوٿو]]|[[ڏکڻ آفريڪي انگريزي|انگريزي]]|[[ڏاکڻي ڊيبيلي ٻولي|ڏاکڻي ڊيبيلي]]|[[ڏاکڻي سوٿو ٻولي |ڏاکڻي سوٿو]]|[[سواٽي ٻولي|سواٽي]]|[[ٽسونگا ٻولي|ٽسونگا]]|[[ٽسوانا ٻولي|ٽسوانا]]|[[وينڊا ٻولي|وينڊا]]|[[زھوسا ٻولي|زھوسا]]|[[زولو ٻولي|زولو]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list | {{nowrap|80.2% [[ڪارا ماڻھو|ڪارا]]}} | 8.8% [[رنگ وارا]] | 8.4% [[ڏکڻ آفريڪي گورا|گورا]] | 2.5% [[ڏکڻ آفريڪي ايشيائي|ايشيائي]] }} | ethnic_groups_year = 2014<ref>[http://beta2.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022014.pdf Mid-year population estimates 2014]. Statistics South Africa</ref> | religion = | demonym = [[ڏکڻ آفريڪي]] | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]][[غالب پارٽي نظام|غالب پارٽي واري]][[پارلياماني نظام|پارلياماني]][[ريپبلڪ|آئيني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[ڏکڻ آفريڪا جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[سيرل رامافوسا]] | leader_title2 = [[ڏکڻ آفريڪا جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[ڊيوڊ مابوزا]] | leader_title4 = [[ڏکڻ آفريڪا جي قومي اسيمبلي جا اسپيڪر|اسپيڪر نيشنل اسيمبلي]] | leader_name4 = [[باليڪا بيٽي]] | leader_title3 = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل جا چيئرمن|چيئرمن نيشنل ڪائونسل]] | leader_name3 = [[Thandi Modise]] | leader_title5 = [[ڏکڻ آفريڪا جا چيف جسٽس| چيف جسٽس]] | leader_name5 = [[Mogoeng Mogoeng]] | legislature = [[ڏکڻ آفريڪا جي پارليامينٽ|پارليامينٽ]] | upper_house = [[صوبن جي نيشنل ڪائونسل|نيشنل ڪائونسل]] | lower_house = [[ڏکڻ آفريڪا جي نيشنل اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي]] | sovereignty_type = آزادي | sovereignty_note = {{nowrap|(يونائيٽيڊ ڪنگڊم کان)}} | established_event1 = [[ڏکڻ آفريڪا جي يونين|يونين]] | established_date1 = 31 مئي 1910 | established_event2 = [[ويسٽ منسٽر وارو قانون، 1937|پنھنجي حڪومت جو اختيار]] | established_date2 = 11 ڊسمبر 1931 | established_event3 = [[ڏکڻ آفريڪا جو رفرينڊم، 1960| ريپبلڪ]] | established_date3 = 31 مئي 1961 | established_event4 = [[ڏکڻ آفريڪا جو آئين|موجوده آئين]] | established_date4 = 4 فيبروري 1997 | area_km2 = 1,221,037 | area_footnote = | area_rank = 24th | area_sq_mi = 471,443 | percent_water = 0.380 | population_estimate = 54,956,900<ref name=newpopest>{{cite web|url=http://www.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022015.pdf |title=Mid-year population estimates 2015 |publisher=Statistics South Africa |format=PDF |accessdate=11 August 2015}}</ref> | population_census = 51,770,560<ref name=cib11/>{{rp|18}} | population_estimate_year = 2015 | population_estimate_rank = 25th | population_census_year = 2011 | population_density_km2 = 42.4 | population_density_sq_mi = | population_density_rank = 169th | GDP_PPP = {{nowrap|$742.461 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/02/weodata/weorept.aspx?sy=2015&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=62&pr1.y=9&c=614,668,638,674,616,676,748,678,618,684,624,688,622,728,626,692,628,694,632,714,636,716,634,722,662,718,642,724,643,199,644,733,646,734,648,738,652,742,656,746,654,754,664,698,666&s=NGDPD,NGDPPC,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a= |title=South Africa |publisher=International Monetary Fund |accessdate=26 April 2015}}</ref><!--end nowrap:-->}} | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = 30th | GDP_PPP_per_capita = $13,591<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 90th | GDP_nominal = {{nowrap|$326.541 billion<ref name=imf2/>}} | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = 35th | GDP_nominal_per_capita = $6,292<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 88th | Gini = 63.1 <!--number only--> | Gini_year = 2009 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = <!-- 2nd --><!-- hid rank as source not clear --> | HDI = 0.666 <!--number only--> | HDI_year = 2014<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report |date=2015 |accessdate=15 December 2015 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 116th | currency = [[South African rand]] | currency_code = ZAR | time_zone = [[ڏکڻ آفريڪا جو معياري وقت]] | utc_offset = +2 | utc_offset_DST = | DST_note = | time_zone_DST = | antipodes = | date_format = | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = [[+27]] | iso3166code = | cctld = [[.za]] | area_magnitude = 1 E12 }} '''ڏکڻ آفريڪا'''، سرڪاري طور تي '''جمهوريه ڏکڻ آفريڪا (RSA)''', [[آفريڪا]] جي ڏاکڻي حصي ۾ واقع ملڪ آهي. اهو ڏکڻ طرف 2,798 ڪلوميٽرن (1,739 ميل) سامونڊي ڪناري سان جڙيل آهي جيڪو ڏکڻ ائٽلانٽڪ ۽ هندي سمنڊ سان گڏ پکڙيل آهي؛ اتر ڏانهن پاڙيسري ملڪن نميبيا، بوٽسوانا ۽ زمبابوي؛ ۽ اوڀر ۽ اتر اوڀر طرف موزمبيق ۽ اسواتيني. اهو پڻ مڪمل طور تي ليسوٿو کي گهيرو ڪري ٿو. اهو پراڻي دنيا جي مکيه سرزمين تي ڏاکڻي ملڪ آهي، ۽ تنزانيا کان پوءِ خط استوا جي ڏکڻ ۾ واقع ٻيو سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو ملڪ آهي. ڏکڻ آفريڪا هڪ جيو تنوع جو مرڪز آهي، منفرد بايومز، ٻوٽن ۽ جانورن جي زندگي سان. 62 ملين کان وڌيڪ ماڻهن سان، ملڪ دنيا جي 23 هين-سڀ کان وڌيڪ آبادي واري قوم آهي ۽ 12,21,037 چورس ڪلوميٽر (4,71,445 چورس ميل) جي ايراضيء تي پکڙيل آهي. پريتوريا انتظامي راڄڌاني آهي، جڏهن ته ڪيپ ٽائون، پارليامينٽ جي سيٽ جي حيثيت سان، قانون سازي جي گاديءَ جو هنڌ آهي. بلومفونٽين کي روايتي طور تي عدالتي گاديءَ جو درجو ڏنو ويو آهي. جڏهن ته آئيني عدالت، ملڪ جي اعلي ترين عدالت، جوهانسبرگ ۾ واقع آهي. ==نالو== نالو "ڏکڻ آفريڪا" ملڪ جي آفريڪا جي ڏاکڻي ٽپ تي جاگرافيائي مقام مان نڪتل آهي. ٺهڻ کان پوءِ، ملڪ کي انگريزيءَ ۾ يونين آف سائوٿ آفريڪا ۽ ڊچ ۾ ”يوني وان زيوڊ آفريڪا“ جو نالو ڏنو ويو، جيڪو چار برطانوي نوآبادين جي متحد ٿيڻ کان ان جي اصليت کي ظاهر ڪري ٿو. 1961 کان وٺي، انگريزيءَ ۾ ڊگھو رسمي نالو ”ريپبلڪ آف سائوٿ آفريڪا“ ۽ آفريڪان ۾ ريپبليڪ وين سوڊ آفريڪا آھي. ملڪ جو سرڪاري نالو 12 سرڪاري ٻولين ۾ آھي. مزانزي Mzansi جيڪو هوسا Xhosa ٻولي اسم امزانتزي uMzantsi مان نڪتل آهي جنهن جي معنيٰ آهي'ڏکڻ'، ڏکڻ آفريڪا لاءِ هڪ ڳالهائڻ وارو نالو آهي، جڏهن ته ڪجهه پان آفريڪن سياسي پارٽيون اصطلاح ”ازانيا“ کي ترجيح ڏين ٿيون. ==تاريخ== ===قبل از تاريخ آثار قديمه=== [[File:Maropeng_visitor_centre,_Cradle_of_Humankind,_South_Africa.jpg|thumb|<small>'''ماروپينگ جي سامهون "انسانيت جو پينگھو"'''</small>]] ماروپينگ جي سامهون "انسانيت جو پينگھو" Craddle of) Huminin) ۾ ڏکڻ آفريڪا دنيا ۾ سڀ کان قديم آثار قديمه ۽ انساني فوسل سائيٽن تي مشتمل آهي. آثار قديمه جي ماهرن گوتينگ صوبي ۾ غار جي هڪ سلسلي مان وسيع فوسل باقيات هٿ ڪيا آهن. علائقو، يونيسڪو جي عالمي ورثي واري ماڳ، "انسانيت جو پينگھو" نشان لڳايو ويو آھي. سائيٽن ۾ اسٽرڪفونٽين شامل آهن، دنيا ۾ هومينن فوسلز لاءِ امير ترين ماڳن مان هڪ، گڏوگڏ سوارتڪران، گونڊولين غار، ڪرومڊرائي، ڪوپر جي غار ۽ ملاپا شامل آهن. ريمنڊ ڊارٽ 1924ع ۾ آفريڪا ۾ دريافت ڪيل پهريون هومينن فوسل، تاونگ چائلڊ (تاونگ جي ويجهو مليو) جي نشاندهي ڪئي. باقي هومينن جا باقيات لمپپو صوبي جي ماڪاپن گاٽ جي ماڳن مان آيا آهن؛ ڪرنيليا ۽ فلورسباد آزاد رياست صوبي ۾؛ ڪوازولو-ناتال صوبي ۾ سرحدي غار؛ اوڀر ڪيپ صوبي ۾ ڪلاسيس درياء ۽ ايلانڊسفونتين ۽ دائي ڪلدارس غار مغربي ڪيپ صوبي ۾. انهن مان معلوم ٿئي ٿو ته ڏکڻ آفريڪا ۾ مختلف hominid نسلن جو وجود تقريباً ٽي لک سال اڳ هو، جنهن جي شروعات آسٽرو پٽيڪس آفريڪانو کان ٿيندي هئي، جنهن بعد Australopithecus sediba، Homo ergaster، Homo erectus، Homo rhodesiensis، Homo helmei، Homo naledi ۽ جديد انسان (Homo sapiens). جديد انسان ڏکڻ آفريڪا ۾ گهٽ ۾ گهٽ 170,000 سالن تائين آباد آهن. مختلف محققن پٿر جا اوزار واال نديءَ جي واديءَ ۾ رکيا آهن. ===بنٽو توسيع=== بانتو ڳالهائيندڙ ماڻهن جون آباديون، جيڪي لوهه استعمال ڪندڙ زرعي ۽ هاري هئا، چوٿين يا پنجين صدي عيسويءَ تائين لمپپو نديءَ جي ڏکڻ ۾ (هاڻي بوٽسوانا ۽ زمبابوي جي اتر واري سرحد) موجود هئا. انهن اصل خويسان (Khoisan)، خويخوئي ۽ سان جي ماڻهن کي بي گهر ڪيو، فتح ڪيو ۽ جذب ڪيو. بانتو آهستي آهستي ڏکڻ ڏانهن وڌيو. جديد دور جي ڪوازولو-ناٽال (KwaZulu-Natal) صوبي ۾ سڀ کان قديم لوهه جو ڪم 1050ع کان وٺي تاريخ جو مڃيو وڃي ٿو. سڀ کان ڏاکڻيون گروهه ژوسا (Xhosa) قوم جو هو، جن جي ٻولي اڳين خويسان ماڻهن جي ڪجهه لساني خاصيتن کي شامل ڪري ٿي. ژوسا اڄ جي اڀرندي ڪيپ صوبي ۾، وڏي مڇي درياء تي پهچي. جيئن اهي لڏي ويا، اهي وڏا لوهه جي دور جي آبادي اڳين ماڻهن کي بي گهر يا ملائي ڇڏيو. مپوملنگا صوبي ۾، پٿر جي ترتيب سان گڏ ڪيترائي پٿر جا حلقا مليا آهن، جن کي آدم جي ڪئلينڊر جو نالو ڏنو ويو آهي، ۽ اهو سمجهيو وڃي ٿو ته اهي برباديون بيڪون، هڪ اتر سوٿو ماڻهن جي ٺاهيل آهن. پرتگالي جستجو: == جاگرافي == ڏکڻ آفريڪا آفريڪا جي ڏکڻ ۾ آھي، ھڪڙي ساحلي پٽي سان جيڪا 2,500 ڪلوميٽرن (1,553 ميل) کان وڌيڪ ۽ ٻن سمنڊن (ڏکڻ ائٽلانٽڪ سمنڊ ۽ هندي وڏي سمنڊ) سان گڏ آھي. 12,19,912 چورس ڪلوميٽر (4,71,011 چورس ميل) جي سان, ڏکڻ آفريڪا دنيا جو 24 نمبر وڏو ملڪ آهي. پرنس ايڊورڊ ٻيٽن کي ڇڏي، ملڪ ويڪرائي ڦاڪ 22° ۽ 35° ڏکڻ، ۽ ڊگھائي 16° ۽ 33° اوڀر جي وچ ۾ آهي. ڏکڻ آفريڪا جو اندروني حصو هڪ وڏي، اڪثر هنڌن تي لڳ ڀڳ 1,000 ميٽر (3,300 فٽ) ۽ 2,100 ميٽر (6,900 فٽ) جي اوچائي سان، اوڀر ۾ سڀ کان وڌيڪ ۽ اولهه ۽ اتر ڏانهن آهستي آهستي هيٺ لهي، ۽ ٿورڙو ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولهه ڏانهن. هي پليٽو وڏي اسڪرپمينٽ (جبل علائقن) جي چوڌاري آهي جنهن جي اڀرندي، ۽ بلند ترين، ڊريڪنزبرگ جي نالي سان مشهور آهي. ڊريڪنسبرگ ۾ مافادي 3,450 ميٽر (11,320 فوٽ) جي بلند ترين چوٽي آهي. ڪوازولو-نتال-ليسوٽو بين الاقوامي سرحد عظيم اسڪرپمينٽ جي بلند ترين حصي مان ٺهيل آهي جيڪا 3,000 ميٽر (9,800 فوٽ) کان مٿي جي اوچائي تي پهچي ٿي. پليٽو جي ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولهه وارا حصا (تقريبن 1,100-1,800 ميٽر سمنڊ جي سطح کان مٿي) ۽ ان جي ڀر وارو ميدان (تقريباً 700-800 ميٽر سمنڊ جي سطح کان مٿي - ساڄي پاسي نقشو ڏسو) وڏي ڪرو (Great Curve) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو، جيڪا گهٽ آبادي واري سطح تي مشتمل آهي. اتر طرف، عظيم ڪارو وڌيڪ سڪل بشمان لينڊ ۾ ڦاسي ٿو، جيڪو آخرڪار ملڪ جي اتر-اولهه ۾ ڪالهاري ريگستان بڻجي ٿو. پليٽ جو وچ اوڀر ۽ بلند ترين حصو هاي ويلڊ (Highveld) طور سڃاتو وڃي ٿو. هي نسبتا سٺو پاڻي وارو علائقو ملڪ جي تجارتي زرعي زمينن جو وڏو حصو آهي ۽ ان ۾ سڀ کان وڏو ڪنوربيشن گواٽينگ شامل آهي. هاي ويلڊ جي اتر ۾، ويڪرائي ڦاڪ جي تقريباً '30°25 ڏکڻ لائين کان، پليٽ فارم هيٺان طرف بش ويلڊ ۾ اچي ٿو، جيڪو آخرڪار لمپوپو درياءَ جي هيٺاهين يا لوويلڊ (Lowveld) ڏانهن رستو ڏئي ٿو. ساحلي پٽي، عظيم اسڪرپمينٽ جي ھيٺان، اتر اوڀر کان گھڙيءَ جي طرف ھلندي، لمپوپو لوويلڊ تي مشتمل آھي، جيڪو مپومالانگا لوويلڊ ۾ ضم ٿئي ٿو، مپومالانگا-ڊريڪنزبرگ (عظيم اسڪرپمينٽ جو اڀرندو حصو) جي ھيٺان. هي ٻوٽو وڌيڪ گرم، خشڪ ۽ گهٽ پوکيو ويندو آهي، جنهن جي پوک هاي ويلڊ کان مٿي آهي. ڪروگر نيشنل پارڪ، اتر-اوڀر ڏکڻ آفريڪا ۾ لمپوپو ۽ مپومالنگا جي صوبن ۾ واقع آهي، 19,633 چورس ڪلوميٽرن (7,580 چورس ميل) تي پکڙيل لوڻ واري علائقي جو وڏو حصو آهي. تصوير ڊريڪنسبرگ کي ظاهر ڪندي، عظيم اسڪرپمينٽ جو اڀرندي ۽ بلند ترين حصو جيڪو مرڪزي پليٽ جي اوڀر، ڏکڻ ۽ الهندي سرحدن جي چوڌاري آهي. [[File:South Africa - Drakensberg (16261357780).jpg|thumb|alt=Image depicting the Drakensberg|[[Drakensberg]], the eastern and highest portion of the [[Great Escarpment, Southern Africa|Great Escarpment]] which surrounds the east, south and western borders of the central plateau.]] [[File:Namaqualand, Goegap 0035.jpg|thumb|Spring flowers in [[Namaqualand]]]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:بي آر آءِ سي ايس قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 84aphutbaxbu3j00smcelmvjj50tghd 0 11800 266797 266119 2024-04-25T15:21:11Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Short description|Country in North-Central Africa}} {{About|the country|the given name|Chad (name)|other uses}} {{Infobox country | conventional_long_name = Republic of Chad | common_name = Chad | native_name = {{unbulleted list|{{native name|ar|جمهورية تشاد|italics=off|rtl=yes}}|{{native name|fr|République du Tchad}}}} | image_flag = Flag of Chad.svg | image_coat = Coat of arms of Chad.svg | symbol_type = Coat of arms | national_motto = {{vunblist |{{native phrase|fr|"Unité, Travail, Progrès"|italics=off}} |{{native phrase|ar|الاتحاد، العمل، التقدم|italics=off}}|"Unity, Work, Progress"}} | national_anthem = {{vunblist |{{native phrase|fr|"[[La Tchadienne]]"|nolink=yes|italics=off}} |{{native phrase|ar|نشيد تشاد الوطني|nolink=yes|italics=off}}|"The Song of Chad"}}<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:La Tchadienne (instrumental).ogg]]</div> | image_map = Chad (orthographic projection).svg | capital = [[N'Djamena]] | coordinates = {{coord|12|06|N|16|02|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = {{hlist|[[Arabic language|Arabic]]|[[French language|French]]}} | ethnic_groups = {{vunblist | 26.6% [[Sara people|Sara]] | 12.9% [[Baggara Arabs|Arab]] | 8.5% [[Kanembu people|Kanembu]] | 7.2% [[Masalit people|Masalit]] | 6.9% [[Toubou people|Toubou]] | 4.8% [[Masa people|Masa]] | 3.7% [[Bidiyo language|Bidiyo]] | 3.7% [[Bilala people|Bulala]] | 3.0% [[Maba people|Maba]] | 2.6% [[Daju people|Daju]] | 2.5% [[Mundang language|Mundang]] | 2.4% [[Southern Gabri language|Gabri]] | 2.4% [[Zaghawa people|Zaghawa]] | 2.1% [[Fula people|Fula]] | 2.0% [[Tupuri people|Tupuri]] | 1.6% [[Tama people|Tama]] | 1.4% Karo | 1.3% [[Bagirmi language|Bagirmi]] | 1.0% [[Masmaje language|Masmaje]] | 2.6% [[Ethnic groups in Chad|other Chadian]] | 0.7% foreign }} | ethnic_groups_year = 2009 Census<ref name="recensement2009">{{cite web|url=http://www.inseed-td.net/index.php/blog-with-right-sidebar/document/send/7-documents-et-publications-demographique/20-indicateurs-globaux-issus-du-rgph2-97-dg-94-couleur-28mp-22|title=Analyse Thematique des Resultats Definitifs Etat et Structures de la Population|publisher=Institut National de la Statistique, des Études Économiques et Démographiques du Tchad|access-date=3 May 2020|archive-date=28 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191228022216/http://www.inseed-td.net/index.php/blog-with-right-sidebar/document/send/7-documents-et-publications-demographique/20-indicateurs-globaux-issus-du-rgph2-97-dg-94-couleur-28mp-22|url-status=dead}}</ref> | religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; | 55.1% [[Islam in Chad|Islam]] | 41.1% [[Christianity in Chad|Christianity]] | 2.4% [[Irreligion|no religion]] | 1.3% [[African Traditional Religion|Animism]] | 0.1% others }} | religion_year = 2020 | religion_ref = <ref name=":religions2020" /> | demonym = Chadian | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[republic]] under a [[military junta]]<ref name="Reuters transition">{{cite news |last1=Ramadane |first1=Mahamat |title=Junta set to stay in power after Chad delays elections by two years |url=https://www.reuters.com/world/africa/junta-set-stay-power-after-chad-delays-elections-by-two-years-2022-10-02/ |access-date=20 October 2022 |work=[[Reuters]] |date=2 October 2022 |location=[[N'Djamena]]}}</ref> | leader_title1 = [[List of heads of state of Chad|Transitional&nbsp;President]] | leader_name1 = [[Mahamat Déby]] | leader_title2 = [[List of prime ministers of Chad|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Succès Masra]] | leader_title3 = [[Vice President of Chad|Vice President]] | leader_name3 = [[Djimadoum Tiraina]] | legislature = [[National Transitional Council (Chad)|National Transitional Council]]<ref>{{cite news |title=Chad's military ruler Mahamat Deby names transitional parliament |url=https://www.aljazeera.com/news/2021/9/24/chads-military-ruler-mahamat-deby-names-transitional-parliament |access-date=19 March 2023 |work=[[Al Jazeera Media Network|Al Jazeera]] |date=24 September 2021}}</ref> | sovereignty_type = [[History of Chad|Independence]] from [[France]] | established_event1 = [[French Chad|Colony]] established | established_date1 = 5 September 1900 | established_event2 = Autonomy granted | established_date2 = 28 November 1958 | established_event3 = Sovereign state | established_date3 = 11 August 1960 | area_km2 = 1284000 | area_footnote = <ref name=area>{{cite web |url=http://www.inseedtchad.com/?Le-TCHAD-en-bref |title=Le TCHAD en bref |language=fr |date=22 July 2013 |publisher=INSEED |access-date=18 December 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222081746/http://www.inseedtchad.com/?Le-TCHAD-en-bref |archive-date=22 December 2015 |url-status=dead}}</ref> | area_rank = 20th | area_sq_mi = | percent_water = 1.9 | population_estimate = 18,523,165<ref>{{Cite CIA World Factbook|country=Chad|access-date=22 June 2023|year=2023}}</ref> | population_estimate_year = 2023 | population_estimate_rank = 66th | population_density_km2 = 14.4 | population_density_rank = | GDP_PPP = {{increase}} $32.375 billion<ref name="IMFWEO.TD">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=628,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Chad) |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |date=10 October 2023 |access-date=18 October 2023}}</ref> | GDP_PPP_year = 2023 | GDP_PPP_rank = 147th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $1,806<ref name="IMFWEO.TD" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 179th | GDP_nominal = {{increase}} $12.596 billion<ref name="IMFWEO.TD" /> | GDP_nominal_year = 2023 | GDP_nominal_rank = 145th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $702<ref name="IMFWEO.TD" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = 183rd | Gini = 37.5 | Gini_year = 2018 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=TD|title=Gini Index|publisher=World Bank|access-date=15 July 2022}}</ref> | HDI = 0.394 <!--number only--> | HDI_year = 2022<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf|title=Human Development Report 2023/24|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=13 March 2024|access-date=13 March 2024}}</ref> | HDI_rank = 189th | currency = [[Central African CFA franc]] | currency_code = XAF | time_zone = [[West Africa Time|WAT]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | drives_on = right | calling_code = [[+235]] | cctld = [[.td]] | today = }} '''چاڊ''' (Chad{{efn|{{IPAc-en|audio=En-us-Chad.ogg|tʃ|æ|d}} {{respell|chad}}<br>{{bulleted list|{{lang-ar|تشاد|Tšād}}, {{IPA-ar|tʃaːd}}|{{lang-fr|Tchad}}, {{IPA-fr|tʃa(d)|pron}}}}}} ; فرانسيسي&#x3A;<span> </span><span lang="fr">''Tchad''</span> ) سرڪاري نالو '''جمهوريه چاڊ (Republic of Chad {{efn|{{bulleted list|{{lang-ar|جمهورية{{nbsp}}تْشَاد|Jumhūriyyat Tšād}}|{{Lang-fr|République du Tchad}}}}}} )''' وچ آفريڪا ۾ هڪ زمين بند ملڪ آهي۔ هن جي اتر ۾ ليبيا، ڏکڻ ۾ وچ آفريڪي جمهوريه، اوڀر ۾ سوڊان ۽ اولهه ۾ نائجر، نائجيريا ۽ ڪيمرون آهن. هي ملڪ ٽن مختلف جاگرفيائي صوبن ۾ ورهايل آهي. اتريان علائقا ريگستاني آهن جيڪي سهارا جو حصو آهن، وچ وارو علائقو ساهيل آهي ۽ ڏاکڻيون حصو سوانا آهي. چاڊ ۾ چاڊ ڍنڍ واقع آهي، جنهن سان ملڪ جو نالو چاڊ آهي، هي ڍنڍ چاڊ جو سڀ کان وڏو گپڙاٽيل علائقو آهي۔ هن جو سڀ کان وڏو شهر اينجامينا آهي جيڪو هن جي گادي جو هنڌ به آهي. [[اسلام]] سڀ کان عام مذهب آهي، [[عربي ٻولي|عربي]] ۽ فرانسيسي هتان جون سرڪاري ٻوليون آهن.<ref>{{Cite web|url=https://glottolog.org/glottolog/language.map.html?country=TD#6/20.468/142.998|title=Glottolog 4.8 - Languages of Chad|website=glottolog.org|access-date=2023-08-15}}</ref> چاڊ، سرڪاري طور تي چاڊ جي جمهوريه، اتر ۽ وچ آفريڪا جي سنگم تي هڪ آزاد رياست آهي. زميني بند ٿيل ملڪ اتر ۾ لبيا، اوڀر ۾ سوڊان، ڏکڻ ۾ مرڪزي آفريڪي جمهوريه، ڏکڻ ۾ ڪيمرون، ڏکڻ اولهه ۾ نائيجيريا (ليڪ چاڊ) ۽ اولهه ۾ نائجر سان لڳل آهي. چاڊ جي آبادي 16 ملين آهي، جنهن مان 1.6 ملين گاديءَ واري شهر اجامنا (N'Djamena) ۾ رهن ٿا. لڳ ڀڳ 12,84,000 چورس ڪلوميٽرن (496,000 چورس ميل) جي ڪل ايراضي سان، چاڊ آفريڪا ۾ پنجون نمبر وڏو ملڪ آهي ۽ دنيا ۾ ايراضي جي لحاظ کان 20 نمبر وڏو ملڪ آهي. چاڊ جا ڪيترائي علائقا آهن: اتر ۾ صحارا ريگستان، وچ ۾ هڪ خشڪ علائقو جيڪو ساحل جي نالي سان مشهور آهي ۽ ڏکڻ ۾ وڌيڪ زرخيز سوڊاني سوانا زون. ڍنڍ چاڊ، جنهن جي پٺيان ملڪ جو نالو رکيو ويو آهي، آفريڪا ۾ ٻيو نمبر وڏو آبي زمين آهي. چاڊ جون سرڪاري ٻوليون عربي ۽ فرينچ آهن. اهو 200 کان وڌيڪ مختلف نسلي ۽ لساني گروهن جو گهر آهي. چاڊ ۾ اسلام (55.1٪) ۽ عيسائيت (41.1٪) مکيه مذهب آهن. <ref name=":religions20202">{{cite web|url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/chad#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016|title=Religions in Chad &#124; PEW-GRF|archive-url=https://web.archive.org/web/20221008065049/http://www.globalreligiousfutures.org/countries/chad#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016|archive-date=8 October 2022|access-date=11 August 2022|url-status=dead}}</ref><ref name="auto12">{{cite web|url=https://dhsprogram.com/pubs/pdf/FR90/FR90.pdf|title=Enquête Démographique et de Santé 1996–1997|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://dhsprogram.com/pubs/pdf/FR90/FR90.pdf|archive-date=2022-10-09|url-status=live}}</ref> 7 صدي عيسويءَ جي شروعات ۾، انساني آبادي وڏي تعداد ۾ چاڊ جي بيسن ۾ لڏي وئي. پهرين صدي عيسويءَ جي آخر تائين، رياستن ۽ سلطنتن جو هڪ سلسلو چاڊ جي ساحيلين پٽي ۾ اڀري ۽ زوال پذير ٿي چڪو هو، هر هڪ خطي مان گذرندڙ ٽرانس-صحارن واپاري رستن کي ڪنٽرول ڪرڻ تي ڌيان ڏنو. فرانس 1920 ع تائين علائقو فتح ڪيو ۽ ان کي فرانسيسي استوائي آفريڪا جي حصي طور شامل ڪيو. 1960 ۾، چاڊ فرانڪوئس تومبالبي جي اڳواڻي ۾ آزادي حاصل ڪئي. مسلم اتر ۾ سندس پاليسين جي خلاف ناراضگي 1965 ۾ هڪ ڊگهي گهرو ويڙهه جي خاتمي ۾ ختم ٿي وئي. 1979 ۾ باغين راڄڌاني کي فتح ڪيو ۽ ڏکڻ جي تسلط کي ختم ڪري ڇڏيو. باغي ڪمانڊر ان کان پوءِ پاڻ ۾ وڙهندا رهيا جيستائين حسين هيبري پنهنجي مخالفن کي شڪست ڏني. چاڊين-ليبيا تڪرار 1978 ۾ لبيا جي حملي سان شروع ٿيو جيڪو 1987 ۾ فرانس جي فوجي مداخلت (آپريشن ايپرويئر) سان بند ٿي ويو. 1990 ۾ سندس جنرل ادريس ڊيبي طرفان حسين هيبري جو تختو اونڌو ڪيو ويو. فرينچ جي مدد سان، چاڊ نيشنل آرمي جي جديديت 1991 ۾ شروع ڪئي وئي. 2003 کان، سوڊان ۾ دارفور بحران سرحد تي ڦهلائي ڇڏيو ۽ قوم کي غير مستحڪم ڪيو. اڳ ۾ ئي غريب، قوم ۽ ماڻهن سوين هزارين سوڊاني پناهگيرن کي آباد ڪرڻ لاء جدوجهد ڪئي جيڪي اوڀر چاڊ ۾ ڪئمپن ۾ ۽ ان جي چوڌاري رهن ٿا. جڏهن ته ڪيترن ئي سياسي پارٽين چاڊ جي قانون سازي ۾ حصو ورتو، قومي اسيمبلي، ادريس ڊيبي جي صدارت دوران محب وطن سالويشن موومينٽ جي هٿن ۾ مضبوط طور تي رکيل هئي، جنهن جي حڪمراني کي آمرانه طور بيان ڪيو ويو هو. d<ref>{{cite web|date=8 April 2016|title=Chad's authoritarian Deby unwilling to quit|url=https://www.dw.com/en/chads-authoritarian-deby-unwilling-to-quit/a-19173621|access-date=4 August 2020|website=Deutsche Welle|language=en-GB}}</ref><ref>{{cite magazine |last=Haynes |first=Suyin|date=28 March 2019|title=This African Country Has Had a Yearlong Ban on Social Media. Here's What's Behind the Blackout|url=https://time.com/5559491/chad-social-media-internet-ban-censorship/|access-date=4 August 2020|magazine=Time}}</ref><ref>{{cite web|last=Werman|first=Marco|date=5 June 2012|title=ExxonMobil and Chad's Authoritarian Regime: An 'Unholy Bargain'|url=https://www.pri.org/stories/2012-06-05/exxonmobil-and-chads-authoritarian-regime-unholy-bargain|access-date=4 August 2020|website=The World|publisher=Public Radio International}}</ref> اپريل 2021 ۾ FACT باغين پاران صدر ڊيبي جي قتل ٿيڻ کان پوءِ، سندس پٽ, محمد ڊيبي جي اڳواڻي ۾ عبوري فوجي ڪائونسل حڪومت جو ڪنٽرول سنڀاليو ۽ اسيمبلي کي ٽوڙي ڇڏيو. چاڊ سياسي تشدد ۽ بار بار جي فوجي بغاوتن سان متاثر آهي. چاڊ انساني ترقي جي انڊيڪس ۾ 0.394 سان 2هين نمبر تي گهٽ ۾ گهٽ آهي، 2021 ۾ 190هين نمبر تي آهي، ۽ گهٽ ۾ گهٽ ترقي يافته ملڪ دنيا جي غريب ۽ بدعنوان ملڪن مان هڪ هجڻ جي اثرات کي منهن ڏئي ٿو. هن جا گهڻا رهواسي غربت ۾ رهن ٿا جيئن هارين ۽ چرواهن. 2003 کان وٺي خام تيل, روايتي ڪپهه جي صنعت کي ختم ڪندي, ملڪ جي برآمد آمدني جو بنيادي ذريعو بڻجي چڪو آهي. چاڊ وٽ انساني حقن جو خراب رڪارڊ آهي، بار بار بدسلوڪي سان گڏ، جهڙوڪ منماني قيد، غير عدالتي قتل، ۽ سيڪيورٽي فورسز ۽ هٿياربند مليشيا ٻنهي طرفان سول آزادين تي حدود آهي.[[فائل:Flag of Chad.svg|thumb|چاڊ جو جھنڊو]] == فهرست لاڳاپيل مضمون چاڊ == * فهرست لاڳاپيل مضمون چاڊ == خارجي ڳنڍڻا == ; حڪومتي * (فرانسيسي) [http://www.primature-tchad.org/ سرڪاری موقع حباله] * (فرانسيسي) [http://www.presidencetchad.org/ سرڪاري صدارتي موقع حباله] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226071159/http://presidencetchad.org/ |date=2011-02-26 }} * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-c/chad.html ڪابينه جو موقع حباله] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090727213910/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-c/chad.html |date=2009-07-27 }} ; عمومي * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html چاڊ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200424073327/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html |date=2020-04-24 }}<span> </span>'''[[:en:The World Factbook|ڪتاب عالمي حقائق]]'''<span> ۾ معلومات</span> * [http://dmoz.org/Regional/Africa/Chad چاڊ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923022745/http://www.dmoz.org/Regional/Africa/Chad/ |date=2015-09-23 }}<span> </span>[[:en:Open Directory Project|منصوبو مفتوح فهرست]]<span> تي<br> </span> * [http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13164686 چاڊ پروفائيل] بر موقع بي بي سي نيوز<br> * [[c:Atlas of چاڊ|وڪيميڊيا نقشي نامو چاڊ]] * <span>[[عڪس:Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg [[عڪس:Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg|link=|16x16px]]]</span><span></span><span> </span>[[wikivoyage:Chad | Chad سفري رهنما]]<span> طرفان </span>[[:en:Wikivoyage|وڪي سفر]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] js9hugy839i3yva9xc1zhry8s2t7y8n 0 11803 266820 252763 2024-04-25T15:48:55Z Ibne maryam 17680 /* فهرست لاڳاپيل مضمون جبوتي */ wikitext text/x-wiki [[فائل:Flag of Djibouti.svg|thumb|جبوتي جو جھنڊو]] '''جبوتي''' سرڪاري نالو '''جمهوريه جبوتي''' هڪ ملڪ آهي۔ جبوتي اوڀر آفريڪا ۾ واقع هڪ ملڪ آهي، جنهن جون سرحدون اتر ۾ اريتريا سان، اولهه ۽ ڏکڻ ۾ ايٿوپيا سان، ۽ ڏکڻ اوڀر ۾ صوماليه سان ملن ٿيون. ان کان علاوه احمر سمنڊ ۽ خليج عدن سان ملن ٿيون. صرف 23 هزار چورس ڪلوميٽرن ۾ پکڙيل هن ملڪ جي آبادي اٺ لکن کان ڪجهه وڌيڪ آهي. هن جي گادي جو هنڌ جبوتي (شهر) آهي. ملڪ جي آبادي جو پنجون حصو بين الاقوامي سطح تي غربت جي لڪير کان هيٺ يعني 1.25 ڊالر في ڏينهن کان گھٽ آمدني حاصل ڪري ٿو. == تاريخ == جمهوريه جبوتي فرانس کان پنهنجي آزادي 27 جون 1977 تي حاصل ڪئي ـ سن 1977 کان پهرين جبوتي "فرانسيسي صومالي لينڊ" جو حصو هيوـ هتان جي خانه بدوش قبيلن شاعري ۽ ڪهاڻين ۾ هزارن سالن جي تاريخ وقف ڪئي آهي ـ ٻيٽ نمائي عرب جي ويجھائپ جي ڪري جبوتي ۾ اسلام باقي آفريڪا کان پهرين آيوـ == سياست == == دين == جبوتي ۾ مسلمانن جي اڪثريت آهي (94 سيڪڙو) ـ هر مسلمان ملڪ جي طرح جبوتي جي هر شهر ۽ ڳوٺ ۾ مسجد هوندي آهي ـ ان کان علاوه مزارن تي وڃن جي به روايت آهي ـ انهن ۾ سڀ کان مشهور شيخ ابو يزيد جي مزار آهي جيڪا گودا جي جبلن ۾ واقع آهي ـ جبوتي جي سڀ کان وڏي اقليت [[مسيحيت|عيسائيت]] جي پيروڪارن جي آهي ـ == انتظامي ورهاست == {| style="margin-bottom: 10px;" class="wikitable sortable" |+ جبوتي علائقا ! علائقو ! رقبو (ڪلوميٽر²) ! آبادي ! گادي جو هنڌ<br> |- | علي صبيح علائقو، <br> ''(Région d'Ali Sabieh)'' | 2,200 | 75,005 | علي صبيح |- | ارتا علائقو,<br> ''(Région d'Arta)'' | 1,800 | 69,047 | ارتا |- | دخیل علاقہ، <br> ''(Région de Dikhil)'' | 7,200 | 80,023 | دخيل |- | جبوتي علائقو، <br> ''(Ville de Djibouti)'' | 200 | 604,013 | جبوتي |- | اوبوڪ علائقو، <br> ''(Région d'Obock)'' | 4,700 | 40,128 | اوبوڪ |- | تاجوره علائقو، <br> (''Région de Tadjourah)'' | 7,100 | 79,567 | تاجوره |} == آبهوا == == سڀ کان وڏا شهر == == جاگرافي == == فهرست لاڳاپيل مضمون جبوتي == * فهرست لاڳاپيل مضمون جبوتي ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] <div class="reflist" style=" list-style-type: decimal;"> <references></references></div> 6ujm5deugesc3truc2muxi6oe1lfajr 0 11804 266831 252959 2024-04-25T16:13:33Z Ibne maryam 17680 /* خارجي ڳنڍڻا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Federal Republic of Somalia<ref name="provisional"/> |common_name = Somalia |native_name = {{native name|so|Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya}}<br />{{native name|ar|جمهورية الصومال الفيدرالية}} |image_flag = Animated-Flag-Somalia.gif |image_coat = Coat v arms of Somalia.svg |national_anthem = {{lang|so|[[Qolobaa Calankeed]]}}<br><center>[[فائل:National anthem of somalia.ogg]]</center> |image_map = Somalia (orthographic projection).svg<!-- Parameter is earmarked for location of country per [[Template:Infobox_country#Syntax]]. See Cameroon example on [[Template:Infobox_country#Examples]]. --> |map_caption = Area controlled by Somalia shown in dark green; claimed but uncontrolled region (Somaliland) shown in light green<!-- Parameter is earmarked for text description of location of country per [[Template:Infobox_country#Syntax]]. --> |image_map2 = Somalia - Location Map (2011) - SOM - UNOCHA.svg |capital = [[Mogadishu]] |coordinates = {{Coord|2|2|N|45|21|E|type:city}} |largest_city = capital |official_languages = {{hlist|[[Somali language|Somali]] |[[Arabic language|Arabic]]<ref name="Frspc"/>}} |religion = Islam |demonym = [[Demographics of Somalia|Somali]]<ref name="factbook"/> |government_type= [[Federation|Federal]] [[parliamentary republic]] |leader_title1 = [[President of Somalia|President]] |leader_name1 = [[Mohamed Abdullahi Mohamed]] |leader_title2 = [[Prime Minister of Somalia|Prime Minister]] |leader_name2 = [[Hassan Ali Khayre]] |legislature = [[Federal Parliament of Somalia|Federal Parliament]] |sovereignty_type = [[History of Somalia|Formation]] |established_event1 = [[Land of Punt]] |established_date1 = 25th century BC |established_event2 = [[Macrobians|Macrobian Kingdom]] |established_date2 = 247 BC |established_event3 = [[Somali maritime history|Somali city-states]] |established_date3 = 1st century |established_event4 = [[Sultanate of Mogadishu]] |established_date4 = 9th century |established_event5 = [[Ajuran Empire]] |established_date5 = 13th century |established_event6 = [[Adal Sultanate]] |established_date6 = 13th century |established_event7 = [[Warsangali Sultanate]] |established_date7 = 13th century |established_event8 = [[Sultanate of the Geledi]] |established_date8 = 17th century |established_event9 = [[Majeerteen Sultanate]] |established_date9 = 18th century |established_event10 = [[Sultanate of Hobyo]] |established_date10 = 19th century |established_event11 = [[British Somaliland]] |established_date11 = 1884 |established_event12 = [[Italian Somaliland]] |established_date12 = 1889 |established_event13 = [[Dervish state]] |established_date13 = 20th century |area_km2 = 637,657 |area_rank = 43rd <!--should be same as listed on [[List of countries and dependencies by area]]--> |area_sq_mi = 246,200 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |percent_water = |population_estimate = {{UN_Population|Somalia}}{{UN_Population|ref}} |population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} |population_estimate_rank = {{smaller|76th}} |population_density_km2 = 19.31<ref name="UNFPA Somali Population Survey 2014">[https://web.archive.org/web/20161003235053/http://somalia.unfpa.org/sites/arabstates/files/pub-pdf/Population-Estimation-Survey-of-Somalia-PESS-2013-2014.pdf UNFPA Somali Population Survey 2014]. Somalia.unfpa.org (06 April 2014). Retrieved 06 October 2016.</ref> |population_density_sq_mi = 41.73 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |population_density_rank = {{smaller|199th}} |GDP_PPP = $17.47 billion<ref name="factbook"/> |GDP_PPP_year = 2017 |GDP_PPP_rank = {{smaller|147th}} |GDP_PPP_per_capita = ''N/A''<ref name="factbook"/> |GDP_nominal = $5.8 billion<ref name="factbook"/><ref name=relief>{{cite web |url=http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Somalia%20humanitarian%20and%20development%20statistics%20-%20July%202014.pdf |title=Somalia humanitarian and development statistics |work=United Nations |accessdate=20 June 2016|date=1 July 2014}}</ref> |GDP_nominal_year = 2014 |GDP_nominal_rank = |GDP_nominal_per_capita = $300–600<ref name="factbook"/><ref name=relief /> |Gini = <!--number only--> |Gini_year= |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini_ref = |Gini_rank = |HDI = <!--number only--> |HDI_year = 2008 |HDI_change = <!--increase/decrease/steady--> |HDI_ref = |HDI_rank = unranked |currency = [[Somali shilling]] |currency_code = SOS |time_zone = [[East Africa Time|EAT]] |utc_offset = +3 |utc_offset_DST = |time_zone_DST = |date_format = dd/mm/yyyy |drives_on=right |calling_code = [[+252]] |cctld = [[.so]] |area_magnitude = 1 E11 }} [[فائل:Flag of Somalia.svg|thumb|صوماليا جو جھنڊو]] آفريڪا جو هڪ مسلم اڪثريت وارو ملڪ ۔ نالي جو مطلب کير سان ڀريل پيالو آهي ۔ صوماليه جي اتر اولهه ۾ [[جبوتي]] ، ڏکڻ اولهه ۾ ڪينيا ، اتر ۾ [[يمن]] ، اوڀر ۾ هندي وڏو سمنڊ ۽ اولهه ۾ ايٿوپيا واقع آهن ۔ پايئه تخت موغاديشو آهي ۔ اقوام متحده 5 سيپٽمبر 2011ء تي سومر جي ڏينهن هي انڪشاف ڪيو ته 60 سالن جي وچ ۾ صوماليه سخت قحط جي کي منهن ڏي پيو ۽ 40 لک فراد فاقي جو شڪار آهن ۔ ست مهينا پهرين فاقيوارن جي تعداد 24 لک هئي ۔ هزارين فوتگيون ٿيون۔ انهن ۾ ٻارن جي تعداد اڌ جي ويجھو آهي ۔ ملڪ جي ڇهن خطّن ۾ کاڌو ئي نٿو ملي ۔ قحط جي سڀ کان وڏي وجهه سخت خشڪ سالي آهي ۔ [[عڪس:Almadow_Overview.JPG|thumb|اترصوماليه جي ڪوهستاني سلسلي جي چوٽي]] [[عڪس:Juba_river_downstream_Jamaame.jpg|left|thumb|جبّه درياهه جو منظر]] {{حوالا}} == خارجي ڳنڍڻا == * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html Somalia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |date=2016-07-01 }}<span> </span>'''[[:en:The World Factbook|ڪتاب عالمي حقائق]]'''<span> ۾ معلومات</span> * [http://dmoz.org/Regional/Africa/Somalia صوماليه] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080617085842/http://www.dmoz.org/Regional/Africa/Somalia/ |date=2008-06-17 }}<span> </span>[[:en:Open Directory Project|منصوبو مفتوح فهرست]]<span> تي<br> </span> * [http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14094503 صوماليه جو پروفائيل] بي بي سي نيوز کان * [[c:Atlas of Somalia|وڪيميڊيا نقشي نامو Somalia]] * <span>[[عڪس:Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg|link=|16x16px]]</span><span></span><span> </span>[[wikivoyage:Somalia|Somalia سفري رهنما]]<span> طرفان </span>[[:en:Wikivoyage|وڪي سفر]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 2j35sk13n6cfy7b57mri2zvhthmhhvf 266832 266831 2024-04-25T16:14:23Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Federal Republic of Somalia<ref name="provisional"/> |common_name = Somalia |native_name = {{native name|so|Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya}}<br />{{native name|ar|جمهورية الصومال الفيدرالية}} |image_flag = Animated-Flag-Somalia.gif |image_coat = Coat v arms of Somalia.svg |national_anthem = {{lang|so|[[Qolobaa Calankeed]]}}<br><center>[[فائل:National anthem of somalia.ogg]]</center> |image_map = Somalia (orthographic projection).svg<!-- Parameter is earmarked for location of country per [[Template:Infobox_country#Syntax]]. See Cameroon example on [[Template:Infobox_country#Examples]]. --> |map_caption = Area controlled by Somalia shown in dark green; claimed but uncontrolled region (Somaliland) shown in light green<!-- Parameter is earmarked for text description of location of country per [[Template:Infobox_country#Syntax]]. --> |image_map2 = Somalia - Location Map (2011) - SOM - UNOCHA.svg |capital = [[Mogadishu]] |coordinates = {{Coord|2|2|N|45|21|E|type:city}} |largest_city = capital |official_languages = {{hlist|[[Somali language|Somali]] |[[Arabic language|Arabic]]<ref name="Frspc"/>}} |religion = Islam |demonym = [[Demographics of Somalia|Somali]]<ref name="factbook"/> |government_type= [[Federation|Federal]] [[parliamentary republic]] |leader_title1 = [[President of Somalia|President]] |leader_name1 = [[Mohamed Abdullahi Mohamed]] |leader_title2 = [[Prime Minister of Somalia|Prime Minister]] |leader_name2 = [[Hassan Ali Khayre]] |legislature = [[Federal Parliament of Somalia|Federal Parliament]] |sovereignty_type = [[History of Somalia|Formation]] |established_event1 = [[Land of Punt]] |established_date1 = 25th century BC |established_event2 = [[Macrobians|Macrobian Kingdom]] |established_date2 = 247 BC |established_event3 = [[Somali maritime history|Somali city-states]] |established_date3 = 1st century |established_event4 = [[Sultanate of Mogadishu]] |established_date4 = 9th century |established_event5 = [[Ajuran Empire]] |established_date5 = 13th century |established_event6 = [[Adal Sultanate]] |established_date6 = 13th century |established_event7 = [[Warsangali Sultanate]] |established_date7 = 13th century |established_event8 = [[Sultanate of the Geledi]] |established_date8 = 17th century |established_event9 = [[Majeerteen Sultanate]] |established_date9 = 18th century |established_event10 = [[Sultanate of Hobyo]] |established_date10 = 19th century |established_event11 = [[British Somaliland]] |established_date11 = 1884 |established_event12 = [[Italian Somaliland]] |established_date12 = 1889 |established_event13 = [[Dervish state]] |established_date13 = 20th century |area_km2 = 637,657 |area_rank = 43rd <!--should be same as listed on [[List of countries and dependencies by area]]--> |area_sq_mi = 246,200 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |percent_water = |population_estimate = {{UN_Population|Somalia}}{{UN_Population|ref}} |population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} |population_estimate_rank = {{smaller|76th}} |population_density_km2 = 19.31<ref name="UNFPA Somali Population Survey 2014">[https://web.archive.org/web/20161003235053/http://somalia.unfpa.org/sites/arabstates/files/pub-pdf/Population-Estimation-Survey-of-Somalia-PESS-2013-2014.pdf UNFPA Somali Population Survey 2014]. Somalia.unfpa.org (06 April 2014). Retrieved 06 October 2016.</ref> |population_density_sq_mi = 41.73 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |population_density_rank = {{smaller|199th}} |GDP_PPP = $17.47 billion<ref name="factbook"/> |GDP_PPP_year = 2017 |GDP_PPP_rank = {{smaller|147th}} |GDP_PPP_per_capita = ''N/A''<ref name="factbook"/> |GDP_nominal = $5.8 billion<ref name="factbook"/><ref name=relief>{{cite web |url=http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Somalia%20humanitarian%20and%20development%20statistics%20-%20July%202014.pdf |title=Somalia humanitarian and development statistics |work=United Nations |accessdate=20 June 2016|date=1 July 2014}}</ref> |GDP_nominal_year = 2014 |GDP_nominal_rank = |GDP_nominal_per_capita = $300–600<ref name="factbook"/><ref name=relief /> |Gini = <!--number only--> |Gini_year= |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini_ref = |Gini_rank = |HDI = <!--number only--> |HDI_year = 2008 |HDI_change = <!--increase/decrease/steady--> |HDI_ref = |HDI_rank = unranked |currency = [[Somali shilling]] |currency_code = SOS |time_zone = [[East Africa Time|EAT]] |utc_offset = +3 |utc_offset_DST = |time_zone_DST = |date_format = dd/mm/yyyy |drives_on=right |calling_code = [[+252]] |cctld = [[.so]] |area_magnitude = 1 E11 }} [[فائل:Flag of Somalia.svg|thumb|صوماليا جو جھنڊو]] آفريڪا جو هڪ مسلم اڪثريت وارو ملڪ ۔ نالي جو مطلب کير سان ڀريل پيالو آهي ۔ صوماليه جي اتر اولهه ۾ [[جبوتي]] ، ڏکڻ اولهه ۾ ڪينيا ، اتر ۾ [[يمن]] ، اوڀر ۾ هندي وڏو سمنڊ ۽ اولهه ۾ ايٿوپيا واقع آهن ۔ پايئه تخت موغاديشو آهي ۔ اقوام متحده 5 سيپٽمبر 2011ء تي سومر جي ڏينهن هي انڪشاف ڪيو ته 60 سالن جي وچ ۾ صوماليه سخت قحط جي کي منهن ڏي پيو ۽ 40 لک فراد فاقي جو شڪار آهن ۔ ست مهينا پهرين فاقيوارن جي تعداد 24 لک هئي ۔ هزارين فوتگيون ٿيون۔ انهن ۾ ٻارن جي تعداد اڌ جي ويجھو آهي ۔ ملڪ جي ڇهن خطّن ۾ کاڌو ئي نٿو ملي ۔ قحط جي سڀ کان وڏي وجهه سخت خشڪ سالي آهي ۔ [[عڪس:Almadow_Overview.JPG|thumb|اترصوماليه جي ڪوهستاني سلسلي جي چوٽي]] [[عڪس:Juba_river_downstream_Jamaame.jpg|left|thumb|جبّه درياهه جو منظر]] == خارجي ڳنڍڻا == * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html Somalia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |date=2016-07-01 }}<span> </span>'''[[:en:The World Factbook|ڪتاب عالمي حقائق]]'''<span> ۾ معلومات</span> * [http://dmoz.org/Regional/Africa/Somalia صوماليه] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080617085842/http://www.dmoz.org/Regional/Africa/Somalia/ |date=2008-06-17 }}<span> </span>[[:en:Open Directory Project|منصوبو مفتوح فهرست]]<span> تي<br> </span> * [http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14094503 صوماليه جو پروفائيل] بي بي سي نيوز کان * [[c:Atlas of Somalia|وڪيميڊيا نقشي نامو Somalia]] * <span>[[عڪس:Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg|link=|16x16px]]</span><span></span><span> </span>[[wikivoyage:Somalia|Somalia سفري رهنما]]<span> طرفان </span>[[:en:Wikivoyage|وڪي سفر]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] a2txtozx57zbuti4v4t7xzpn7b0quzx 0 11922 266826 253400 2024-04-25T16:00:40Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki [[فائل:Animated-Flag-Togo.gif ]] {{Infobox country | conventional_long_name = ٽوگوليز ريپبلڪ | common_name = Togo | native_name = ''République togolaise'' ([[French language|French]]) | image_flag = Flag of Togo.svg | image_coat = Armoiries du Togo.svg | symbol_type = قومي نشان | national_motto = {{native phrase|fr|"Travail, Liberté, Patrie"<ref>{{cite web|url=http://www.africanlegislaturesproject.org/content/constitution-togo|title=Constitution of Togo|year=2002|accessdate=20 November 2011|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120214090412/http://www.africanlegislaturesproject.org/content/constitution-togo|archivedate=14 February 2012|df=dmy-all}}</ref>|italics=off}}<br>{{small|"Work, Liberty, Homeland"}} | national_anthem = {{native name|fr|"[[Salut à toi, pays de nos aïeux|Terre de nos aïeux]]"|nolink=on|italic=no}}<br>({{Lang-en|"Land of our ancestors"}})<br><center>[[فائل:Togolese national anthem.ogg]]</center> | image_map = Location Togo AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|countryprefix=|location_color= تيز نيرو رنگ |region [[آفريڪي يونين]]|region_color=ھلڪو نيرو رنگ}} | capital = [[لومي]] | coordinates = {{Coord|6|8|N|1|13|E|type:city}} | largest_city = [[لومي ]] | official_languages = [[فرينچ ٻولي|فرانسيس ]] | national_languages = [[ايو ٻولي|ايو ]]{{*}}[[ڪابيي ٻولي|ڪابيي ]] | languages = | ethnic_groups = 99% [[ايو ڳالھائيندڙ ماڻھو|ايو]], [[ڪانيي ماڻھو|ڪابيي ]], [[ٽيم ماڻھو|ٽيم ]], [[ گوئرما ماڻھو|گوئرما ]], ۽ 33 ٻيا آفريڪي گروہ <br>1% يورپي، شامي نسل وارا لبناني<ref name="cia">{{cite web|title=Togo|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/to.html|website=CIA World Factbook|publisher=Central Intelligence Agency|accessdate=26 October 2017}}</ref> | demonym = ٽوگوليزي | government_type = [[وحداني رياست |وحداني]] [[ غالب پارٽي نظام|غالب پارٽي]] [[صدارتي نظام|صدارتي ريپبلڪ]] | leader_title1= [[ٽوگو جا صدر|صدر]] | leader_name1= [[فئوري نيسنگي]] | leader_title2 = [[ٽوگو جا وزيراعظم|وزيراعظم ]] | leader_name2 = [[ڪومي سيلوم ڪلاسوء ]] | legislature = [[ٽوگو جي قومي اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي ]] | sovereignty_type = [[آزادي ]] | established_event1 = [[فرانس]] کان | established_date1 = 27 اپريل 1960 | area_km2= 56,785 | area_rank = 123rd | area_sq_mi = 21,925 | percent_water = 4.2 | population_estimate = 7,965,055<ref name="cia"/> | population_census = 6,337,000 | population_estimate_year = 2017 | population_estimate_rank = 99th | population_census_year = 2010 | population_density_km2 = 125.9 | population_density_sq_mi = 243 | population_density_rank = 93rd^e | GDP_PPP = $12.433 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=59&pr.y=14&sy=2015&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=742&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPRPPPPC%2CNGDPDPC&grp=0&a=|title=Togo |publisher=International Monetary Fund }}</ref> | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = 150th | GDP_PPP_per_capita = $1,468<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $4.797 ارب ڊالر | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_per_capita = $621 | Gini = 46 | Gini_year = 2011 | Gini_change = increase | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.503 | HDI_year = 2017 | HDI_change = increase | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref> | HDI_rank = 165th | currency = [[ويسٽ آفريڪن سي ايف اي فرئنڪ ]] | currency_code = XOF | time_zone = [[گرينوچ مين ٽائيم|جي ايم ٽي]] | utc_offset = +0 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Togo|+228]] | cctld = [[.tg]] | footnote_a = }} '''ٽوگو''':{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Togo '''}} ({{IPAc-en|audio=En-us-Togo.ogg|ˈ|t|oʊ|ɡ|oʊ}}) جنھن جو سرڪاري نالو '''ٽوگليز ريپبلڪ''' آهي، اولھ آفريڪا جو ھڪ خودمختيار ملڪ آھي جنھن جون سرحدون اولھ م [[گھانا]]، اوڀر ۾ [[بينن]]، اتر ۾ [[بورڪينا فاسو]] ۽ ڏکڻ ۾ [[گني واري سمنڊ]] سان ملن ٿيون. ھن ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ [[لومي]] شھر آھي جيڪو گني واري سمند تي واقع آهي. ٽوگو جي پکيڙ 57000 چورس ڪلوميٽر آهي اھڙي طرح آفريڪا جي ننڍڙن ملڪن ۾ شامل آھي جنھن جي آبادي اٽڪل ڏھ لکن جي لڳ ڀڳ آهي. ھن ملڪ واري خطي م يارھين کان سورھين صديءَ دوران مختلف قبيلا لڏي ڦھلجندا ويا. ملڪ جو ساحلي علائقو غلامن جي خريد۽ فروخت جو مرڪز ھيو جتي يورپي واپاري اچي خريداري ڪندا هئا. ان واپار ھن ملڪ جي ساحل کي غلامن جي ساحل طور مشھوري ڏني. 1884 ۾ جرمني ھن علائقي جو نالو ٽوگو لينڊ کي پنھنجي زيرنگراني علائقو (Protectorate) بڻائي ڇڏيو. [[پھرين جنگ عظيم]] م ھن ملڪ جي حاڪميت فرانس جي حوالي ٿي. 1960 ۾ ھن ملڪ فرانس کان آزادي ورتي. 1967 ۾ ڪميونسٽ مخالف [[نيسنگبي آياديما]] فوجي بغاوت ذريعي ملڪ جي اقتدار تي قبضو ڪري ھڪ جماعتي ڊڪٽيٽر شپ قائم ڪئي. 1993 م ھتي گھڻ جماعتي صدارتي چونڊون ٿيون جن م ھي ڌانڌلي جي الزامن ۾ کٽي آيو ۽ اھڙي طرح ملڪ جو لاڳيتو ٽي ڀيرا صدر رھيو. مرڻ تائين ملڪ جو صدر رھيو. ان وقت ھن جو صدارتي عھدي جو لاڳيتو ڪل مدو 38 سال ھجڻ جي ڪري آفريڪا جو سڀ کان گھڻي دير تائين صدر رھڻ جو اعزاز رکندڙ حاڪم ھيو. <ref name=Obituary>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/830774.stm "Obituary: Gnassingbe Eyadema"]. (5 February 2005). [[BBC News]]. Retrieved 22 May 2007.</ref> 2005 م سندس پٽ [[فوري نيسنگبي]] (Faure Gnassingbé) صدر چونڊجي آيو. ٽوگو جي موسم گرم آھي ۽ ھتان جا ماڻھو صحارا جي قوم سڏبا آهن جن جي معيشت زراعت تي دارومدار رکندڙ آھي ۽ اھا موسم سندن پوکن م فائدو پھچائيدڙ آهي. ھن ملڪ جي سرڪاري ٻولي فرينچ يا فرانسيسي آھي. ماڻھن جو مذھب راوايتي آفريڪي عقيدي تي مشتمل آهي پر عيسائي ۽ مسلمان بہ ھتي نمايان اقليتون آھن. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:اولهه آفريڪي ملڪ]] [[زمرو:ٽوگو]] [[زمرو:آفريڪي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] l0jpakgqdy4o2g645af20pa5m5eiyqq 0 12066 266813 92023 2024-04-25T15:34:07Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''صدقو''' اهو مال متاع آهي جيڪو [[الله|الله تعاليٰ]] جي رضا ۽ خوشنودي جي لاء ڏنو ويندو آهي ۽ هي خالص [[عبادت]] آهي هن ۾ ڪنھن خاص شخص جو تعين نہ هجڻ گهرجي ۽ نہ ان جي طرفان ڪو غرض رکڻ گهرجي، پر هي صدقي جي اهل مقام ۾ هجڻ گهرجي مثلاََ ضرورتمندن جي لاء. [[زمرو:مذهبي اصطلاحون]] [[زمرو:زڪوات]] [[زمرو:صدقو]] [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] [[زمرو:اسلامي معاشيون]] 067oi5463o8m40xf14xsic3q89d8h3g 0 14322 266889 252546 2024-04-25T20:55:44Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{چونڊ مضمون|آڪٽوبر 2021}} {{Infobox settlement | official_name = ٺري ميرواهه | name = ٺري ميرواهه | settlement_type = شهر |image=GBMHS Thari.jpg | imagesize = | image_alt = | image_caption = ٺري ميرواھ جو ھاء اسڪول | mapsize = 150 px | map_alt= | map_caption= | coordinates = {{coord|27.068310|N|68.602252|E|region:PK_type:city|display=inline,title}} | pushpin_map = Sindh#Pakistan | pushpin_label_position = <!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = [[ملڪ]] | subdivision_name = {{flag|Pakistan}} | subdivision_type1 = [[پاڪستان جي انتظامي ورھاست|صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[سنڌ جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 = [[خيرپور ضلعو|خيرپور]] | population_total = 23,656<ref name="Census2017">{{cite web|url=http://www.pbscensus.gov.pk/sites/default/files/bwpsr/sindh/KHAIRPUR_BLOCKWISE.pdf |title=Population and household detail from block to district level: Sindh (Khairpur District) |page=40 |publisher=Pakistan Bureau of Statistics |year=2017}}</ref> | population_as_of = 2017 | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = | elevation_m = 45 | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 = | blank_name_sec1 = [[سنڌ جون يونين ڪائونسلون|يونين ڪائونسلون]] | blank_info_sec1 = 10 | blank_name_sec2 = ٺڙي ميرواهه ۾ ڳوٺ | blank_info_sec2 = 3000 | area_code = 0243 | area_code_type = [[پاڪستان جا فون ڪوڊ|فون ڪوڊ]] | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت|پي ايس ٽي]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} '''ٺرِي مِيرواهہ''' [[خيرپور ضلعو|خيرپورضلعي]] جي [[ٺري ميرواھ تعلقو|ميرواهه تعلقي]] ۽ ميرواھ سب ڊويزن جي گاديءَ جو شهر آهي. ٺري ، [[خيرپور]] جي قديم شهرن مان هڪ آهي،[[پاڪستان]] جي ٺهڻ کان پهرئين ڪجهه دڪانن سميت هڪ ڪاروباري مرڪز هيو ۽ هينئر ٺري اڃا بہ وڌي رهيو آهي ۽ هڪ پُرامن شهر آهي.<ref>[http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D9%BA%D8%B1%D9%8A%20%D9%85%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%87%D9%87 ٺري ميرواهه : (Sindhianaسنڌيانا)<!-- Bot generated title -->]</ref> آدمشماري ڏيڍ لک (1.5 ملين) کان وڌيڪ آهي. ٿڌي مُند (سيارو) ۽ گرمي جي مُند ۾ ٺري جي موسم متناسب ۽ سراسري گرمي جو درجو [[سيارو|سياري]] ۾ 14 - ۽ [[اونهارو|اونھاري]] ۾ 40 سينٽي گريڊ آهي. موسمي حالت ڪيترائي اناج ۽ سبزي جي فصلن کي اڳائڻ ۾ مدد ڪري ٿي.<ref>{{Cite journal|last=Saand|first=Mumtaz Ali|last2=Mirbahar|first2=Ameer Ahmed|last3=Rajpar|first3=Inyatullah|last4=Saand|first4=Mumtaz Ali|last5=Mirbahar|first5=Ameer Ahmed|last6=Ansari|first6=Khalil Ahmed|last7=Saeed|first7=Rafat|last8=Sirohi|first8=Muzafar Hussain|date=2019-01-15|title=Assessment of Soil Quality of Taluka Thari Mirwah, District Khairpur, Sindh, Pakistan|url=https://www.econ-environ-geol.org/index.php/ojs/article/view/133|journal=International Journal of Economic and Environmental Geology|language=en|pages=13–18|issn=2223-957X|access-date=2019-10-15|archive-date=2019-10-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20191015071538/https://www.econ-environ-geol.org/index.php/ojs/article/view/133|dead-url=yes}}</ref> جَر جو پيئڻ وارو پاڻي مٺو آھي. <ref>{{Cite journal|title=Assessment of the Quality of Drinking water of Thari Mirwah Town and Surrounding villages, District Khairpur, Sindh, Pakistan {{!}} Pakistan Journal of Analytical & Environmental Chemistry|url=http://www.pjaec.pk/index.php/pjaec/article/view/160|language=en-US}}</ref> == شهر جي تاريخ == ٺري ميرواهه نالو لفظ ٺري ۽ ميرواهه مان ورتل آهي، جيڪا هڪ زائفان دڪاندار جو نالو آهي ۽ ميرواهه سکر بئراج جي اڀرندي پاسي هڪ واهه آهي جنهن تان اهو نالو ورتل آهي، جيڪو سکر بئراج وٽ سنڌو درياهه مان نڪرندو آهي ۽ اتر کان ڏکڻ طرف وهندو آهي. ٺري جو شهر جوڳي برادريءَ جوڙايو ۽ پنهنجي زمين سرڪار کي دان ڪري ڏني، جنهن تي سرڪاري آفيسون، اسڪول، اسپتالون قائم ڪيون ويون. وڏيرو پيراڻو جوڳي ٺري ۾ رورل هيلٿ سينٽر قائم ڪرڻ لاءِ پنهنجي زمين حڪومت کي دان ۾ ڏني. ٺري ميرواهه شهر ميرواهه جي سب ڊويزن جي گاديءَ جو هنڌ آهي، ٺري ميرواهه تعلقي جو نالو مير علي مراد خان ٽالپر جي نالي پٺيان رکيو ويو، جيڪو خيرپور رياست جي ٻئي حاڪم ۽ ميرواهه شاخ جي اولاد مان هو. ==آبادي== [[فائل:Thari Mirwah-2016.jpg|thumb|Thari Mirwah-2016]] ٺري ميرواھ ضلعي خيرپور ۾ هڪ گُھڻ آباديءَ وارو شهر آهي. هتي ڪيتريون ئي برادريون جِن ۾ [[ملاح]]، [[جوڳي]]، [[ٻانڀڻ]]،[[شر]]،[[انصاري]]،[[ڪُٻر]]،[[ويسر]]،[[مانڊڻ]]،[[راڄپر]]،[[ڀٽي]]،[[ڏهر]]،[[سولنگي]]،[[جلباڻي]]،[[لغاري]]،شينا(پنجاپي)،[[دشتي]]،[[راجپوت|راجپوت هندو]] ،[[راڄڙ]]،[[پرهياڙ]]،[[گوپانگ]] ڀنڀرا, ننگريجا وغيرھ رهن ٿيون. [[فائل:Thari Mirwah (July 7, 2016 time 01.45.02).webm|thumb|ٺري ميرواھ]] ===ڀرپاسي جا شهر === [[File:Thari Setharja road at Grid station Thari.jpg|thumb|ٺري گرڊ اسٽيشن ڀرسان ٺري سيٺارجا سکر روڊ]] [[فائل:جهڙ.jpg|thumb]] #نارو 35 ڪلو ميٽر #ڳوٺ حاجي محمد ملوڪ شر1 ڪلو ميٽر #بوزدار وڏا 15 ڪلوميٽر #[[ٽالپر وڏا]] 20 ڪلوميٽر #ڳوٺ وڏيرو عزت خان جوڳي 2 ڪلوميٽر #ڳوٺ زوار محمد بخش ڀنڀرو 22 ڪلوميٽر #ڳوٺ محمد آچر ملاح 2 ڪلو ميٽر #[[سيٺارجا]], تقريبن 20 ڪلوميٽر #[[نوابشاھ|نوابشاهه]], تقريبن 109 ڪلوميٽر #[[محراب پور|محرابپور]], تقريبن 25 ڪلوميٽر #[[راڻيپور، سنڌ|راڻي پور]], تقريبن 40 ڪلوميٽر #ڪُنب, تقريبن 40 ڪلوميٽر #سُئي گيس,تقريبن 10 ڪلوميٽر #ننگريجا تقريباً 20 ڪلو ميٽر #[[هنڱورجا]], تقريبن 35 ڪلوميٽر #دُٻي 10 ڪلوميٽر #فريدآباد #[[مينگهو فقير شر]] #تارڪو وڏو #ڳوٺ حاجي ڄمون شر 1 ڪلو ميٽر ==تعليم== ٺري ميرواھ ۾ هڪ سرڪاري بوائز ماڊل ھاءِ اسڪول،<ref>{{حوالو_ويب|url=http://www.schoolinglog.com/school/Government-Boys-High-School-THARI-MIRWAH-Mirwah_95517.html|title=Government Boys High School THARI MIRWAH, PO THARI MIRWAH DIST KHAIRPUR, Mirwah|website=www.schoolinglog.com|access-date=2019-10-15}}</ref> گرلز هاءِ اسڪول، [[سکر آءِ بي اي يونيورسٽي|آءِ بي اي سکر يونيورسٽي]] جي انتظام ھيٺ سرڪاري آءِ ٽي سينٽر، سرڪاري ڊگري ڪاليج، مونو ٽيڪنيڪل ڪاليج ۽ ٻيا نجي اسڪول آھن. ==دُٻي جون ڊنڍون== دُٻي ڳوٺ تقريبن 10 ڪلوميٽر جي پنڌ تي ٺري شھر کان پري آھي جتي 7 فطرتي موھيندڙ ڍنڍون آھن، جتي [[سيارو|سيارو جي مُند]] ۾ سائبيريا ۽ ٻين اُترئين مُلڪن کان لڏپلاڻ ڪري ايندڙ [[سائبيريائي ٻگھو|مھمان پکي]] ايندا آھن، ۽ [[اونھارو|اونھارو جي مُند]] ۾ واپس پنھنجي ٿاڪن ڏانھن موٽي ويندا آھن. ڍنڍن جا نالا ھن ريت آھن. <ref>{{حوالو_ويب|url=https://www.discover-pakistan.com/lakes-of-dubbi.html|title=Lakes of Dubbi|website=Discover Pakistan|language=en|access-date=2019-10-15}}</ref> # ٻڪري وارو (معنيٰ ٻڪري جو مالڪ) واري ڍنڍ، ھيءَ ڍنڍ ٻڪري وارو دَڙو ڀرسان آھي. # کُٿ سم # وڏي سِمَ # جمال شاھ ڍنڍ # تَلِ يا تَلِي ڍنڍ # ويئرو ڍنڍ # گنئيرو ڍنڍ ==پڻ ڏسندا== * [[ٺري ميرواھ تعلقو|ٺري ميرواهه تعلقو]] *[[:en:Thari Mirwah|Thari Mirwah]] *[https://sd.wiktionary.org/wiki/ٺَرِي_مِيرواهہ ٺَرِي مِيرواهہ] ==ٻاھريان ڳنڍڻا== {{Commons cat|Category:Thari Mirwah}} {{سنڌ جا تعلقا}} {{سنڌ-جيو-stub}} {{Geo-term-stub}} [[زمرو:پاڪستان جون گُنجان آباديون]] [[زمرو:سنڌ جون گُنجان آباديون]] [[زمرو:خيرپور ۾ گُنجان آباديون]] [[زمرو:سنڌ جا تعلقا]] [[زمرو:خيرپور ضلعو]] [[زمرو:ٺري ميرواهه]] [[زمرو:شهر]] by75wiqzpc1v90b950yyrq05dj6brji 266890 266889 2024-04-25T20:59:00Z Ibne maryam 17680 /* ٻاھريان ڳنڍڻا */ wikitext text/x-wiki {{چونڊ مضمون|آڪٽوبر 2021}} {{Infobox settlement | official_name = ٺري ميرواهه | name = ٺري ميرواهه | settlement_type = شهر |image=GBMHS Thari.jpg | imagesize = | image_alt = | image_caption = ٺري ميرواھ جو ھاء اسڪول | mapsize = 150 px | map_alt= | map_caption= | coordinates = {{coord|27.068310|N|68.602252|E|region:PK_type:city|display=inline,title}} | pushpin_map = Sindh#Pakistan | pushpin_label_position = <!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = [[ملڪ]] | subdivision_name = {{flag|Pakistan}} | subdivision_type1 = [[پاڪستان جي انتظامي ورھاست|صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[سنڌ جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 = [[خيرپور ضلعو|خيرپور]] | population_total = 23,656<ref name="Census2017">{{cite web|url=http://www.pbscensus.gov.pk/sites/default/files/bwpsr/sindh/KHAIRPUR_BLOCKWISE.pdf |title=Population and household detail from block to district level: Sindh (Khairpur District) |page=40 |publisher=Pakistan Bureau of Statistics |year=2017}}</ref> | population_as_of = 2017 | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = | elevation_m = 45 | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 = | blank_name_sec1 = [[سنڌ جون يونين ڪائونسلون|يونين ڪائونسلون]] | blank_info_sec1 = 10 | blank_name_sec2 = ٺڙي ميرواهه ۾ ڳوٺ | blank_info_sec2 = 3000 | area_code = 0243 | area_code_type = [[پاڪستان جا فون ڪوڊ|فون ڪوڊ]] | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت|پي ايس ٽي]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} '''ٺرِي مِيرواهہ''' [[خيرپور ضلعو|خيرپورضلعي]] جي [[ٺري ميرواھ تعلقو|ميرواهه تعلقي]] ۽ ميرواھ سب ڊويزن جي گاديءَ جو شهر آهي. ٺري ، [[خيرپور]] جي قديم شهرن مان هڪ آهي،[[پاڪستان]] جي ٺهڻ کان پهرئين ڪجهه دڪانن سميت هڪ ڪاروباري مرڪز هيو ۽ هينئر ٺري اڃا بہ وڌي رهيو آهي ۽ هڪ پُرامن شهر آهي.<ref>[http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D9%BA%D8%B1%D9%8A%20%D9%85%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%87%D9%87 ٺري ميرواهه : (Sindhianaسنڌيانا)<!-- Bot generated title -->]</ref> آدمشماري ڏيڍ لک (1.5 ملين) کان وڌيڪ آهي. ٿڌي مُند (سيارو) ۽ گرمي جي مُند ۾ ٺري جي موسم متناسب ۽ سراسري گرمي جو درجو [[سيارو|سياري]] ۾ 14 - ۽ [[اونهارو|اونھاري]] ۾ 40 سينٽي گريڊ آهي. موسمي حالت ڪيترائي اناج ۽ سبزي جي فصلن کي اڳائڻ ۾ مدد ڪري ٿي.<ref>{{Cite journal|last=Saand|first=Mumtaz Ali|last2=Mirbahar|first2=Ameer Ahmed|last3=Rajpar|first3=Inyatullah|last4=Saand|first4=Mumtaz Ali|last5=Mirbahar|first5=Ameer Ahmed|last6=Ansari|first6=Khalil Ahmed|last7=Saeed|first7=Rafat|last8=Sirohi|first8=Muzafar Hussain|date=2019-01-15|title=Assessment of Soil Quality of Taluka Thari Mirwah, District Khairpur, Sindh, Pakistan|url=https://www.econ-environ-geol.org/index.php/ojs/article/view/133|journal=International Journal of Economic and Environmental Geology|language=en|pages=13–18|issn=2223-957X|access-date=2019-10-15|archive-date=2019-10-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20191015071538/https://www.econ-environ-geol.org/index.php/ojs/article/view/133|dead-url=yes}}</ref> جَر جو پيئڻ وارو پاڻي مٺو آھي. <ref>{{Cite journal|title=Assessment of the Quality of Drinking water of Thari Mirwah Town and Surrounding villages, District Khairpur, Sindh, Pakistan {{!}} Pakistan Journal of Analytical & Environmental Chemistry|url=http://www.pjaec.pk/index.php/pjaec/article/view/160|language=en-US}}</ref> == شهر جي تاريخ == ٺري ميرواهه نالو لفظ ٺري ۽ ميرواهه مان ورتل آهي، جيڪا هڪ زائفان دڪاندار جو نالو آهي ۽ ميرواهه سکر بئراج جي اڀرندي پاسي هڪ واهه آهي جنهن تان اهو نالو ورتل آهي، جيڪو سکر بئراج وٽ سنڌو درياهه مان نڪرندو آهي ۽ اتر کان ڏکڻ طرف وهندو آهي. ٺري جو شهر جوڳي برادريءَ جوڙايو ۽ پنهنجي زمين سرڪار کي دان ڪري ڏني، جنهن تي سرڪاري آفيسون، اسڪول، اسپتالون قائم ڪيون ويون. وڏيرو پيراڻو جوڳي ٺري ۾ رورل هيلٿ سينٽر قائم ڪرڻ لاءِ پنهنجي زمين حڪومت کي دان ۾ ڏني. ٺري ميرواهه شهر ميرواهه جي سب ڊويزن جي گاديءَ جو هنڌ آهي، ٺري ميرواهه تعلقي جو نالو مير علي مراد خان ٽالپر جي نالي پٺيان رکيو ويو، جيڪو خيرپور رياست جي ٻئي حاڪم ۽ ميرواهه شاخ جي اولاد مان هو. ==آبادي== [[فائل:Thari Mirwah-2016.jpg|thumb|Thari Mirwah-2016]] ٺري ميرواھ ضلعي خيرپور ۾ هڪ گُھڻ آباديءَ وارو شهر آهي. هتي ڪيتريون ئي برادريون جِن ۾ [[ملاح]]، [[جوڳي]]، [[ٻانڀڻ]]،[[شر]]،[[انصاري]]،[[ڪُٻر]]،[[ويسر]]،[[مانڊڻ]]،[[راڄپر]]،[[ڀٽي]]،[[ڏهر]]،[[سولنگي]]،[[جلباڻي]]،[[لغاري]]،شينا(پنجاپي)،[[دشتي]]،[[راجپوت|راجپوت هندو]] ،[[راڄڙ]]،[[پرهياڙ]]،[[گوپانگ]] ڀنڀرا, ننگريجا وغيرھ رهن ٿيون. [[فائل:Thari Mirwah (July 7, 2016 time 01.45.02).webm|thumb|ٺري ميرواھ]] ===ڀرپاسي جا شهر === [[File:Thari Setharja road at Grid station Thari.jpg|thumb|ٺري گرڊ اسٽيشن ڀرسان ٺري سيٺارجا سکر روڊ]] [[فائل:جهڙ.jpg|thumb]] #نارو 35 ڪلو ميٽر #ڳوٺ حاجي محمد ملوڪ شر1 ڪلو ميٽر #بوزدار وڏا 15 ڪلوميٽر #[[ٽالپر وڏا]] 20 ڪلوميٽر #ڳوٺ وڏيرو عزت خان جوڳي 2 ڪلوميٽر #ڳوٺ زوار محمد بخش ڀنڀرو 22 ڪلوميٽر #ڳوٺ محمد آچر ملاح 2 ڪلو ميٽر #[[سيٺارجا]], تقريبن 20 ڪلوميٽر #[[نوابشاھ|نوابشاهه]], تقريبن 109 ڪلوميٽر #[[محراب پور|محرابپور]], تقريبن 25 ڪلوميٽر #[[راڻيپور، سنڌ|راڻي پور]], تقريبن 40 ڪلوميٽر #ڪُنب, تقريبن 40 ڪلوميٽر #سُئي گيس,تقريبن 10 ڪلوميٽر #ننگريجا تقريباً 20 ڪلو ميٽر #[[هنڱورجا]], تقريبن 35 ڪلوميٽر #دُٻي 10 ڪلوميٽر #فريدآباد #[[مينگهو فقير شر]] #تارڪو وڏو #ڳوٺ حاجي ڄمون شر 1 ڪلو ميٽر ==تعليم== ٺري ميرواھ ۾ هڪ سرڪاري بوائز ماڊل ھاءِ اسڪول،<ref>{{حوالو_ويب|url=http://www.schoolinglog.com/school/Government-Boys-High-School-THARI-MIRWAH-Mirwah_95517.html|title=Government Boys High School THARI MIRWAH, PO THARI MIRWAH DIST KHAIRPUR, Mirwah|website=www.schoolinglog.com|access-date=2019-10-15}}</ref> گرلز هاءِ اسڪول، [[سکر آءِ بي اي يونيورسٽي|آءِ بي اي سکر يونيورسٽي]] جي انتظام ھيٺ سرڪاري آءِ ٽي سينٽر، سرڪاري ڊگري ڪاليج، مونو ٽيڪنيڪل ڪاليج ۽ ٻيا نجي اسڪول آھن. ==دُٻي جون ڊنڍون== دُٻي ڳوٺ تقريبن 10 ڪلوميٽر جي پنڌ تي ٺري شھر کان پري آھي جتي 7 فطرتي موھيندڙ ڍنڍون آھن، جتي [[سيارو|سيارو جي مُند]] ۾ سائبيريا ۽ ٻين اُترئين مُلڪن کان لڏپلاڻ ڪري ايندڙ [[سائبيريائي ٻگھو|مھمان پکي]] ايندا آھن، ۽ [[اونھارو|اونھارو جي مُند]] ۾ واپس پنھنجي ٿاڪن ڏانھن موٽي ويندا آھن. ڍنڍن جا نالا ھن ريت آھن. <ref>{{حوالو_ويب|url=https://www.discover-pakistan.com/lakes-of-dubbi.html|title=Lakes of Dubbi|website=Discover Pakistan|language=en|access-date=2019-10-15}}</ref> # ٻڪري وارو (معنيٰ ٻڪري جو مالڪ) واري ڍنڍ، ھيءَ ڍنڍ ٻڪري وارو دَڙو ڀرسان آھي. # کُٿ سم # وڏي سِمَ # جمال شاھ ڍنڍ # تَلِ يا تَلِي ڍنڍ # ويئرو ڍنڍ # گنئيرو ڍنڍ ==پڻ ڏسندا== * [[ٺري ميرواھ تعلقو|ٺري ميرواهه تعلقو]] *[[:en:Thari Mirwah|Thari Mirwah]] *[https://sd.wiktionary.org/wiki/ٺَرِي_مِيرواهہ ٺَرِي مِيرواهہ] ==ٻاھريان ڳنڍڻا== {{Commons cat|Category:Thari Mirwah}} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:شهر]] [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:ٺري ميرواهه]] [[زمرو:خيرپور ضلعو]] [[زمرو:خيرپور ۾ گُنجان آباديون]] [[زمرو:سنڌ جون گُنجان آباديون]] [[زمرو:پاڪستان جون گُنجان آباديون]] 5aywrkhkvhb65gaos3mdsljids1jnc8 0 14864 266804 101957 2024-04-25T15:28:42Z مھتاب احمد سنڌي 4990 ترتيب ڏني wikitext text/x-wiki '''صحرائي ڦِدي''' (Desert Wheatear، سائنسي نالو: ''Oenanthe deserti'') ھڪ ننڍو صحرائي [[پکي]] آھي جنھن جي جي مٿي ۽ پُٺيءَ جو رنگ هلڪو پٿريلو وارياسو ٿئي ٿو. پُڇ جارو، ڳچيءَ ۽ منھن جو پاسو ڪارو ۽ پَرَ بہ ڪارڙا اٿس. مادي بہ لڳ ڀڳ ايئن ئي ٿئي ٿي پر ان جي ڳچي ۽ منھن جا پاسا ڪارا نٿا ٿين.<ref>ڪتاب: سنڌ جي جهنگلي جيوت ص 75، ليکڪ [[بدر ابڙو]]، [[سنڌي ٻولي جو با اختيار ادارو|سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]]، حيدرآباد. جون 2009ع.</ref> [[File:Desert wheatear oenanthe deserti.jpg|thumb|left|مادي صحرائي ڦدي]] == حوالا == {{حوالا}} 1z0eqehj5x7cudko6my11bxpkmngu95 266809 266804 2024-04-25T15:32:28Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki '''صحرائي ڦِدي''' (Desert Wheatear، سائنسي نالو: ''Oenanthe deserti'') ھڪ ننڍو صحرائي [[پکي]] آھي جنھن جي جي مٿي ۽ پُٺيءَ جو رنگ هلڪو پٿريلو وارياسو ٿئي ٿو. پُڇ جارو، ڳچيءَ ۽ منھن جو پاسو ڪارو ۽ پَرَ بہ ڪارڙا اٿس. مادي بہ لڳ ڀڳ ايئن ئي ٿئي ٿي پر ان جي ڳچي ۽ منھن جا پاسا ڪارا نٿا ٿين.<ref>ڪتاب: سنڌ جي جهنگلي جيوت ص 75، ليکڪ [[بدر ابڙو]]، [[سنڌي ٻولي جو با اختيار ادارو|سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]]، حيدرآباد. جون 2009ع.</ref> [[File:Desert wheatear oenanthe deserti.jpg|thumb|left|مادي صحرائي ڦدي]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آئي يو سي اين خطري کان دور جنسن جي ڳاڙهي فهرست]] 1onjoify29tk8l0mzlpkbbjt2eokcxs 0 14867 266799 249826 2024-04-25T15:23:33Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki [[فائل:Striated-prinia 29996308040 o.jpg|thumb|Striated Prinia]] '''صحرائي ٻولير''' (Desert Warbler سائنسي نالو:''Sylvia Nana'') ھڪ [[پکي]] آھي جنھن جا نر ماد هڪجهڙا ٿين ٿا. پٺي سرمائي ناسي، ڇاتي ميرانجهڙي اڇي، پيٽ هيڊڙو ۽ اکين جي چوڌاري اڇو گهيرو صحرائي ٻولي جون اهم نشانيون آهن.<ref>ڪتاب: سنڌ جي جهنگلي جيوت، ص 78، ليکڪ [[بدر ابڙو]]، [[سنڌي ٻولي جو با اختيار ادارو|سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]]، حيدآباد، جون 2009ع.</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پکي]] [[زمرو:آئي يو سي اين خطري کان دور جنسن جي ڳاڙهي فهرست]] h9rn2ugw945gbpd9akkuzjv6o8m7mn8 0 15782 266827 249462 2024-04-25T16:03:23Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{باري ۾|آفريقا جو ملڪ|اسلامي ملڪ|عرب ملڪ|۽ ٻيا استعمال}} {{Infobox country |conventional_long_name = مصر جي عرب ريپبلڪ |name = {{collapsible list | titlestyle = background:transparent;line-height:normal;font-size:84%; | title = {{resize|1.25em|{{lang|ar|جمهورية مصر العربية}}}} | {{Infobox |subbox=yes |bodystyle=font-size:75%;font-weight:normal; | rowclass1 = mergedrow | label1 = [[Modern Standard Arabic|Arabic]]: | data1 = {{transl|ar|Jumhūrīyat Miṣr al-ʿArabīyah}} | rowclass2 = mergedrow | label2 = [[Egyptian Arabic|Egyptian]]: | data2 = {{transl|arz|Gomhoreyet Maṣr El ʿArabeyah}} }} }} |common_name =مصر |image_flag = Flag of Egypt.svg |image_coat = Coat of arms of Egypt (Official).svg |image_map = EGY orthographic.svg |map_caption = |national_anthem = "[[Bilady, Bilady, Bilady]]"<br/>{{lang|ar|"بلادي، بلادي، بلادي"}}<br/>"{{small|منھنجا وطن، منھنجا وطن، منھنجا وطن }}"<br/><center>[[فائل:Bilady, Bilady, Bilady.ogg]]</center> |official_languages = [[جديد عربي| عربي]]{{ref label|offlang|a|}} |languages_type = [[قومي زبان]] |languages = [[مصر جي عربي]] |demonym = [[مصري ماڻھو|مصري]] يا [[مصري ماڻھو|اجپشن]] (Egyptian) |capital = [[قاھرہ]] ( Cairo ) |coordinates = {{Coord|30|2|N|31|13|E|type:city}} |largest_city = capital |government_type = [[يونيٽري نيم صدارتي سسٽم]]<br/> |leader_title1 = [[صدر]] |leader_name1 = [[عبدالفتاح السيسي]] |leader_title2 = [[وزيراعظم]] |leader_name2 = [[شريف اسماعيل]] |legislature = [[ھائوس آف ريپرزنٽيٽوز]] 👈 [[مذهب]]:<br> *90 سيڪڙو اسلام<br> * 9 سيڪڙو [[ارٿوڊوڪس عيسائي]]<br> * 1 سيڪڙو ٻيا عيسائي<br> 👈آزادي جو ڏينهن: 28 فيبروري 1922 (برطانيہ کان)<br> 👈انقلابي ڏينهن: 23 جولاء 1953<br> 👈جهمبوريہ : 18 جون 1953 (تي جهمبوري ملڪ ٿيو)<br> 👈هاڻوڪو آئين: 18 جنوري 2014<br> 👈پکيڙ: 1010،407،87 چورس ڪلوميٽر يا (309،120،66 چورس ميل)<br> |population_estimate = {{data Egypt|poptoday|formatnum}}<ref name="popclock">{{cite web |url=http://www.capmas.gov.eg/?lang=2 |title=Population Clock |date=27 April 2013 |publisher=[[Central Agency for Public Mobilization and Statistics]] |accessdate=27 April 2013}}</ref> |population_estimate_year = 2017 |population_estimate_rank = 13th |population_census = 94,798,827<ref name="capmas.gov.eg"/> |population_census_year = [[Censuses of Egypt#2017|2017]] |population_density_km2 = 96 |population_density_sq_mi = 248 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> |population_density_rank = 118th |GDP_PPP_year = 2017 |GDP_PPP = {{nowrap|$1.173 trillion<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=43&pr.y=19&sy=2014&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=469&s=NGDPD,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a= |title=Egypt|publisher=International Monetary Fund|accessdate=26 April 2016}}</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_PPP_rank = 21st |GDP_PPP_per_capita = $12,560<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 100th |GDP_nominal = {{nowrap|$408.045 billion<ref name=imf3>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=58&pr.y=9&sy=2015&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=469&s=NGDPD,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a=|title=Egypt|publisher=International Monetary Fund|accessdate=17 November 2017}}</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_nominal_rank = 32nd |GDP_nominal_year = 2017 |GDP_nominal_per_capita = $4,503<ref name=imf3/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 113th |Gini_year = 2008 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 30.8 <!--number only--> |Gini_ref = <ref>{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=GINI index |publisher=World Bank |accessdate=8 February 2013}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2015<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.691 <!--number only--> |HDI_ref = <ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report |date=2015 |accessdate=14 December 2015 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> |HDI_rank = 111th |currency = [[مصري پائونڊ]] ( £) |currency_code = EGP |time_zone = [[Eastern European Time|EET]] |utc_offset = +2{{ref label|dst|c|}} |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = right |calling_code = [[+20]] |cctld = {{unbulleted list |[[.eg]] |{{lang|ar|[[مصر.]]}}}} }} '''عرب جمھوريه مصر'''({{IPAc-en|audio=En-us-Egypt.ogg|ˈ|i:|dʒ|ɪ|p|t}} {{Respell|EE|jipt}}; {{lang-ar|مِصر}} ''{{transl|ar|Miṣr}}'', {{lang-arz|مَصر}} {{transl|arz|''Maṣr''}}, {{Lang-cop|Ⲭⲏⲙⲓ}} ''K^hēmi'') یا '''مصر'''، '''جمهورية '''مصر''' العربية'''<span class="spanAr" dir="rtl" lang="ar" style="font-size:1em"></span>‎<span> </span><span class="Unicode">​</span>،ھي ھڪ بين البراعظمي ملڪ آھي. [[آفريڪا]] جي اتر اوڀر ۽ ايشيا کنڊ جي سنائی اپٻيٽ علائقي ۾ ھڪ ملڪ آھي۔ مصر جي ايراضي 1،001،450 چورس ڪلو میٽر آھي۔ مصر جي سرحدن کي ڏٺو وڃي ته اولهه ۾ [[لبيا|لیبیا]]، ڏکڻ ۾ سوڊان، اوڀر ۾ ڳاڙهو سمنڊ، اتر اوڀر ۾ فلسطين ۽ اسرائيل، اتر ۾ رومي سمنڊ يا ميڊيٽرينين سمنڊ آهن. مصر دنيا ۾ سڀ کان پھرين قومي رياست بڻجي ڏھ ھزار سال قبل مسيح ۾ ظاهر ٿيو.<ref>{{Cite book|title=The Prehistory of Egypt: From the First Egyptians to the First Kings|last=Midant-Reynes|first=Béatrix|publisher=Blackwell Publishers|year=|isbn=|location= ford|pages=|quote=|via=}}</ref> ھن کي تھذيب جو پينگهو ٻہ چوندا آهن. [[غزاہ]] جو قديم قبرستان، [[اسفنڪس جو بت]]، [[ميمفس]] جا قديم آثار، [[ٿيبز]]، [[ڪرناڪ]] ۽ [[بادشاھن جي وادي]] ھن جي قديم [[تھذيب]] جا وڏا مثال آهن. جديد مصر 1922 ۾ [[برطانيہ]] کان آزادي ورتي.1952 واري انقلاب سان اھو ريپبلڪ آف [[ايجپٽ]] يا مصر بڻيو.1953 کان 1961 تائين [[شام]] سان گڏجي [[يونائيٽيڊ عرب ريپبلڪ]] بڻيو.1980 ۾ مصر [[ڪيمپ ڊيوڊ معاھدي]] ذريعي [[اسرائيل جي رياست|اسرائيل]] کي تسليم ڪيو. مصر جي آباديءَ جو سڀ کان وڏو حصو نيل درياء جي ڪنارن سان رھي ٿو. ھن ملڪ جي وڏي ايراضي [[صحارا رڻپٽ]] جو حصو آهي. == قديم مصر == [[فائل:All Gizah Pyramids.jpg|200px|thumb|مصر ۾ غزه وارو نڪروپولس يا قديم قبرستان جنھن ۾ [[اھرام]] واقع آھن آھي دُنيا جي ست عجائبات مان ھڪ آھن]] مصري تاريخ جي ابتدا جي اڃا خبر نه پئجي سگهي آهي. ممڪن آهي ته اها 5000 ورهيه ق.م يا اڄ کان ست هزار ورهيه اڳ پيدا ٿي هجي. ’مينيز‘، پهريون فرعون (مصري بادشاهه جو لقب) هو، جو 3000 سال ق.م پهرئين مصري شاهي خاندان جو باني بڻيو. هن مصر جي ننڍين ننڍين حڪومتن کي متحد ڪري هڪ مرڪزي حڪومت جي ماتحت آندو ۽ نيل نديءَ جي ڪيٽيءَ جي سري وٽ ’ميمفـِـس‘ جو شهر ٻڌو. [[فائل:Temple d'Hathor pano.jpg|thumb|300px|کاٻو|ميمفس شهر ۾ ھيدر مندر جا آثار.]] ميمفس جي ويجهو ”ابوالهول“ جي تعمير به ان قديم ترين زماني ۾ ٿي، جنهن جي تاريخ متعلق ڪا صاف ڳالهه معلوم ڪانهي. [[فائل:'Le Sphinx Armachis, Caire' (The Sphinx Armachis, Cairo).jpg|200px|thumb|1870 ^ نڪتل اسفنڪس يا ابوالھول جي بت جو ڦوٽو جنھن جو ڪجھ حصو واريءَ ۾ پوريل ٬ھي.]] [[فائل:Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg|200px|thumb|اسفنڪس يا ابوالھول جو بت 2005 ۾ .]] هي ڳرو مجسمو جو هنر ۽ فن جو قديم ترين مثال آهي ۽ جو اڄ ڏينهن تائين قائم آهي، سو هڪ نـِـهري پٿر مان ٽڪي ٺاهيو ويو آهي. سندس جسم هڪ جـُـهڪي ويهندڙ شينهن جهڙو آهي، پر شڪل يا مـُـنهن انساني اٿس. اهو سج ديوتا جو مجسمو هوٻئي ڪنهن به بادشاهي خاندان اهڙا نمايان آثار پٺيان نه ڇڏيا جهڙا فرعونن جي چوٿين خاندان، جنهن جي حڪمرانن ميمفس جي ويجهو سڀ کان وڏا اَهرام ٺهرايا. ڪـِـي اوپس (بادشاهه) ”احـَـرمِ عظيم“ (Great Pyramid) ٺهرايو، جو هڪ قسم جو پٿرن ۽ سـِـرَن جو جبل آهي، ۽ سڀني پاسن کان بلڪل پوري نموني ۾ چار سؤ پنجاهه فوٽن جي اوچائيءَ تائين ٺهيل آهي. اهي ڪامل معماريءَ جا ڪارناما ڏيکارين ٿا ته مصري علميت اڳيئي اهڙي زماني ۾ پختگيءَ کي پهچي چڪي هئي، جنهن زماني ۾ سڄي يورپ ۾ بربريت جو تسلط هو.جنهن وقت شام جي لاڏائو حملي ڪندڙن مصري دوآبي ۾ ديرو ڄمايو، تنهن وقت اڳيئي اٺ شاهي خاندان ٻيا به گذري چڪا هئا.<ref name="ReferenceA">ڪتاب:عالمي تاريخ جو مختصر خاڪو; تصنيف:ڊاڪٽر نبي بخش قاضي; ايڊيشن:2005ع;ڇپائيندڙ:سنڌي ادبي بورڊ، ڄامشورو</ref> شامي حملي آورن آهستي آهستي سڄي مصر جي وادي پنهنجي حڪمرانيءَ هيٺ آندي. غير ملڪي (شامي) حڪمرانن کي ”حـِـڪصاص“ يا ”ريڍار بادشاهه“ ڪري ڪوٺيو ويندو هو. جيتوڻيڪ اُهي شروع ۾ غير مهذب هئا، پر جلد ئي هنن مصري ريتون رسمون اختيار ڪيون. حڪصاص بادشاهن جي پنج سئو ورهين جي حڪومت مصـِـري شهزادي اموسـِـس جي بغاوت سان جبراً ختم ٿي. هن مصري شهزادي غير ملڪي حاڪمن کي تڙي ڪڍيو ۽ مـُـلڪ ۾ ارڙهين بادشاهي خاندان جو بنياد رکيو. هن خاندان ۽ ان کان پوءِ ايندڙ خاندان جي ڏينهن ۾ مصر، طاقت جي عـُـروج تي پهتي. صحاريٰ کان وٺي فرات نديءَ تائين مصري فرعونن جو حڪم مڃيو ويندو هو. هنن جي مشهور بادشاهن مان سڀ کان وڌيڪ ناليوارا اڻويهين خاندان جا حاڪم: سيتي پهريون ۽ راميسـِـس ٻيو هئا. [[فائل:Flickr - IDS.photos - Cairo sculptures, Egypt. (1).jpg|thumb|200px|کاٻو|فرعون راميسس 2 جو وڏو بت جيڪو کلي فضا واري عجائب گهر ۾ رکيل آهي.]] سيتي، ڳاڙهي سمنڊ کان نيل نديءَ تائين هڪ واهه کوٽائڻ شروع ڪيو، جو مصري تجارت ۽ سامونڊي طاقت جي لاءِ ايتري اهميت رکندڙ هو، جيتري آمريڪا جي لاءِ پاناما واهه. هن واهه جو ڪم راميسـِـس ختم ڪرايو. ان واهه جا قديم آثار اڃا تائين سوئيز واهه جي ويجهو صاف نظر اچن ٿا. راميسس پنهنجي شاندار حڪومت جا سـَـتـَـهٺ ورهيه فوجي مـُـهمن ۽ عوامي ڪمن جي تعمير ۾ صرف ڪيا. ڪئين عظيم مجسما ۽ وڏين عبادتگاهن جا اجڙيل آثار، جي اڃا تائين سلامت آهن ۽ جن جون ڀتيون تصويرن ۽ ڪتبن سان چٽيل آهن، سي راميسـِـس اعظم جي همٿ جون شاهد آهن.مصر جو آخري ناليوارو خاندان ڇويهون خاندان هو، جنهن جو باني ”ساميٽـِـڪُـس“ (Psammetichus) پهريون (سن 663 ق . م) هو. هن آشـُـورِيـُـن کي، (جن مصر کي پنهنجي ملڪ جو هڪ صوبو بنائي ڇڏيو هو) مـُـلڪ مان تڙي ڪڍيو. ساميٽـِـڪس پهريون، پهريون فرعون هو، جنهن غير ملڪي ماڻهن کي مصر ۾ رهڻ ۽ ورسائڻ لاءِ همٿايو. ان تسلسل ۾ دوآبي ۾ يونانين جي هڪ وستي آباد ٿي ۽ يوناني شاگردن مصري مذهبي عالمن کان علم حاصل ڪيو. ان طرح مصر جون کوجنائون ڀونوچ سمنڊ جي ٻين ملڪن ۾ ڦهلجي ويون.<ref name="ReferenceA"/> ساميٽڪس جي فرزند نـِـيڪو ٻئي پنهنجي پيءُ جي راڄنيتي متي يا پاليسي کي جاري رکيو، پر سندس مدبر حڪومت ملڪ کي رڳو ڪجهه وقت لاءِ زور وٺرايو. مصري لوڪ پنهنجي ترقيءَ جي چوٽيءَ کي پهچي چـُـڪا هئا ۽ آخري دور جا فرعونن جا آزاد خيال، سندس تجويزن مان گهڻو فائدو نه وٺي سگهيا. نيون ۽ وڌيڪ طاقتور قومون اڳين قومن جي جاءِ تي کڙيون ٿيون. پهرين بابلي لوڪن ۽ انهن کان پوءِ ايرانين، مصر کي پنهنجو محڪوم صوبو ڪري رکيو. سڪندراعظم ملڪ کي يوناني حڪومت هيٺ آندو ۽ پهرين صدي عيسويءَ ۾ رومي لوڪن فرعونن جي ملڪ کي پنهنجي سلطنت ۾ شامل ڪري ڇڏيو. ان وقت کان پوءِ مصر ڪنهن به مقامي حاڪم جي حڪومت هيٺ نه رهي آهي.<ref name="ReferenceA"/> '''مذهب، ريتون رسمون ۽ هنر و فن''' مصري لوڪ تمام گهڻا مذهبي ماڻهو هئا. سندن قومي زندگيءَ تي مذهب جو راڄ هو، بادشاهه کان وٺي فقير تائين، ملڪ جي زمين جو ٽيون حصو عبادتگاهن جي ملڪيت هئڻ سبب مقدس بڻيل هو. گهر مٽيءَ جا ٺهيل هئا، پر عبادتگاهن کي پٿرن جي پشتي هئي. مصر جي مٿانهين ڀاڱي ۾ قديم شهر ٿيبز جي ويجهو ڪارنـَـڪ جي عبادتگاهه قديم زماني ۾ مذهبي عمارت سازيءَ جو بهترين ۽ اهم ترين نمونو ليکي وڃي ٿي. سندس ڪيترا گول ٿنڀا اڃا تائين سندس قديم آثارن جي زيارت ڪندڙن کي اچرج ۾ وجهن ٿا. مصر ۾ هر هڪ ضلعي کي پنهنجا مڪاني معبود هئا، پر انهن مان ڪن جي سڄي ملڪ ۾ پوڄا ڪئي ويندي هئي. انهن مان مکيه هئا ”راع“ يعني سج ديوتا ۽ ”اوسائـِـي رِس“، جو نيل نديءَ جي نعمتن جو مالڪ هو. اوسائي رس سان گڏ سندس زال ”آءِ سـِـس“ ۽ سندس پٽ ”حورس“ جي به عام طرح پوڄا ڪئي ويندي هئي. مصرين به ٻين ڪيترين قومن وانگر ضرورت محسوس ڪـئي ته پنهنجـن ديوتائن کي،جي قدرتي طاقتن يا غير محسوس خاصيتن (مثلاً: سج ۽ چنڊ، سڦلتا ۽ صحت جا مجسما هئا)، کي ڪا ظاهري شڪل ڏين. تنهنڪري هنن سندن بـُـتَ ٺاهيا، جي ماڻهن وانگر نظر پئي آيا پر سندن مٿا جانورن جهڙا هئا. اڪثر ڪري سندن اعتقاد هو ته ديوتا حقيقت ۾ جانورن جي شڪل وٺي رهن ٿا. اهڙي طرح ”حيوان پرستيءَ“ جو بنياد پيو. مصر ۾ ٻليون، ڪتا ۽ واڳون مقدس ليکيا ويندا هئا. اوسائي رِس جي روح متعلق چيو ويندو هو ته هو هڪ ڍڳي ۾، (جنهن کي ”ايپس“ ڪوٺيندا هئا)، رهندو هو. ”ايپس“ جي پوڄا سندس عمدي عبادتگاهه ۾ ڪئي ويندي هئي. ان ڍڳي جي موت وقت اوسائي رس جو روح (هڪ گابي ۾، جو اُن وقت ڄائو هو) حلول ڪري ويو.<ref name="ReferenceA"/> سڀني مصرين جو پڪو عقيدو هو ته جسماني موت کان پوءِ سندن روحن کي دنيا ۾ ڪيل بڇڙن يا چڱن ڪمن لاءِ سزا يا اجورو ملندو. صالح روحَ ’اوسائي رس‘ جا دوست ٿي رهندا ۽ بـُـرن روحـَـن کي حيواني جسمن جي ذريعي رلڻو پوندو. جيئن گناهه وڏو تيئن انسان کي بدتر حيوان (جهڙوڪ: سوئر، ڳجهه) جي روپ ۾ رهڻو پوندو. ڪئين هزار سالن جي اهڙي سزا کان پوءِ اهو سزا يافته روح شايد انساني جامو اختيار ڪري.<ref name="ReferenceA"/> سندن عقيدي موجب، هڪ ڊگهي عرصي کان پوءِ سڀ ارواح پنهنجن انساني جسمن ڏانهن موٽندا. ان کي ”حشر يا قيامت“ جو عقيدو ڪوٺيو وڃي ٿو ۽ ڪيترن پوين مذهبن، جهڙوڪ: مسيحيت ۽ اسلام ۾ ملي ٿو. مصرين دوائن جي ذريعي لاشا سانڍي رکيا، ان لاءِ ته، جيئن روح پنهنجي اڳئين بدن کي لهي سگهي. ان طريقي سان لاش کي محفوظ رکڻ کي ”موميائي طريقو“ ڪوٺيو وڃي ٿو ۽ اهڙن لاشن کي ”موميائي لاش“ سڏيو وڃي ٿو، پوين ڪـُـجهه ڏهاڪن ۾ ڪئين هزار اهڙا موميائي لاش لڌا ويا آهن. سيتيءَ پهرئين ۽ راميسـِـس ٻئي جا موميائي لاش قاهره جي عجائب خاني ۾ هينئر به ڏسي سگهجن ٿا. جيتوڻيڪ انهن بادشاهن جي موت کي ٽن هزار ورهين کان وڌيڪ عرصو گذري چڪو آهي، ته به سندن چَهرا بلڪل صحيح سلامت آهن.<ref name="ReferenceA"/> مصرين جي عقيدي موجب انتقال ڪيل روح ڪڏهن ڪڏهن انهن ساڳين قبرن ۾ موٽي ايندا آهن، جتي سندن جسم پوريل آهن. انهن روحن کي خوش ڪرڻ لاءِ قبرن جي ٺاهه ٺوهه ۾ گهڻي محنت ڪئي ويندي هئي. نيل نديءَ جي اولهه ۾ جيڪي ٽڪريون آهن، (خاص ڪري قديم ٿيبز جي ويجهو) انهن ۾ لاتعداد قبرون زمين ۾ سرنگهه وانگر کوٽيل آهن. انهن جون ديوارون اڪثر ڪري تصويرن ۽ ڪتبن سان چٽيل آهن، جن ۾ فوتين جي زندگي بيان ٿيل آهي. انهن تصويرن جي ذريعي اڄڪلهه جي عالمن کي قديم مصرين جي اخلاق ۽ رهڻي ڪهڻيءَ متعلق سڀ خبر پئي آهي. اهرام پڻ اصل ۾ سندن بانين جا مقبرا آهن. '''شيشو ۽ ڪاغذ''' چار هزار ورهيه اڳ مصرين کي شيشي ٺاهڻ جون سڀ تجويزون اينديون هيون. اهي مصنوعي جواهرات ٺاهڻ ۾ به ڀڙ هئا. هيءَ اها صنعت آهي، جنهن ۾ يورپ وارا به هينئر مـَـسَ سندن برابري ڪري سگهيا آهن. مصري، لکڻ لاءِ نيل نديءَ جي ڪناري جي ڀرسان هڪڙي قسم جو گاهه ڄمندو هو، ان گاهه کي (ڪاغذ ڪري) ڪم آڻيندا هئا. يونانين وٽ اهڙي خاص قسم جي شيءِ لاءِ ٻه نالا هئا، پهريون: ”پپائرس“ (Papyrus) ]جنهن مان انگريزي لفظ ”پيپر“ (Paper) نڪتل آهي[ ۽ ٻيو: ”ببلوس“ (Byblos) ]جنهن مان انگريزي لفظ ”بائيبل“، ڪتاب نڪتل آهي[. ”پاپي رس“ مهانگو هو، ان ڪري سهانگا لکڻ جا پترا، جهڙوڪ: ڪاٺ جون پٽيون، ٺڪر جا ڀڳل ٽڪر ڪتب آندا ويندا هئا.<ref name="ReferenceA"/> '''قديم مصري تحرير''' نيپولين جي هڪ فوجي کي اسڪندريا (مصر) جي هڪ ڳوٺ الرشيد منجهان هڪ پٿر لڌو جنهن تي قديم مصري تصويري لکت (Pictographic Script) سان گڏ يوناني ۽ هيرو غليفي ۾ عبادت جا ڪي قانون لکيل آهن. اهو پٿر اڄڪلهه برٽش ميوزيم ۾ محفوظ آهي.<ref name="ReferenceA"/> چيني لکت وانگر مصري لکت به ”نقشي تحرير“ سان شروع ٿي. شين جا نالا سندن سادي تصوير يا نقش ڪڍڻ سان اظهار ڪيا ويندا هئا. مصري پنهنجي تحرير تي، جا واقعي سهڻي هئي، فخر ڪرڻ ۾ پڻ چينين سان مشابهت رکندا هئا. ”پٿراون ڪتبن“ لاءِ هنن قديم ”تصويري تحرير“ جنهن کي ”هيرو غلافي“ (هيرو = مقدس، غلافي = پٿر تي ٽـُـڪيل لکت) ڪوٺيو وڃي ٿو، ان کي جاري رکيو. دستاويزن ۽ واپاري مقصدن لاءِ تصويري تحرير جا مختصر نمونا آهستي آهستي هيرو غلافيءَ جي جڳهه ڀرڻ لڳا، ڇو ته هو تڪڙا لکي پيا سگهجن.<ref name="ReferenceA"/> '''زالن جي حيثيت''' مصري زالن کي قاعدي موجب مڙس سان گڏ برابريءَ جا حق حاصل هئا. هو پنهنجي نالي ۾ ملڪيت رکي ٿي سگهيون ۽ خودمختياريءَ سان ان جي سنڀال ڪري ٿي سگهيون. پنجين بادشاهي خاندان جو هڪ شهزادو اخلاقي نصيحتن جي هڪ مجموعي ۾ چوي ٿو: ”جي تون سياڻو آهين ته پنهنجي گهر جي چڱيءَ طرح سنڀال ڪر، پنهنجي زال کي پيار ڪر، سندس عزت ڪر، سندس جسم جي سنڀال ڪر، سندس خواهشون پوريون ڪر، جيستائين تون جيئرو آهين، ڇو ته هوءَ (زال) هڪ نعمت آهي، جيڪا پنهنجي مالڪ لاءِ عزت جو باعث آهي.“ ڪنهن به ٻئي قديم ملڪ ۾ زالن سان اهڙو سٺو ورتاءُ نه ڪيو ويندو هو ۽ نه هنن کي هاڻوڪي زماني تائين مغرب جي مکيه ملڪن ۾ سندن برابريءَ جي حقن جي دعويٰ وري تازي ڪئي وئي.<ref name="ReferenceA"/> قبطي زبان (Coptic) مصري زبانن سان لاڳاپيل هڪ زبان آهي جيڪا پاڻ افرو ايشيائي زبانن جي شاخ آهي هي زبان قديم مصر ۾ ٽي هزار سال اڳ ڳالهي ويندي هئي ۽ پنھنجي سندر ڏيک سبب پنجي صدي عيسوي تائين ڪنھن نہ ڪنھن حد تائين سترهين صدي عيسوي تائين موجود رهي جيڪا هاڻي اڻلڀ آهي پھريان انکي يوناني رسم الخط ۾ لکيو ويو پر پوءِ ان ۾ ڪجهه واڌارو ڪيو ويو جنھن کانپوءِ ان قبطي رسم الخط طور چورايو انکي مسيحين جو هڪ فرقو قبطي آرٿوڊاڪس ڪتب آڻيندو هئو پر هاڻ اها ڪٿي بہ ناهي ڳالهي ويندي == ٽالمي ۽ رومي مصر == [[فائل:Denderah3 Cleopatra Cesarion.jpg|300px|thumb|upright| ٽالمي راڻي قلوپطرہ ستين دينديرا مندر ۾ رومي جنرل جوليس سيزر سان گڏ.]] ==جديد مصر== جديد مصر جي تعمير جي شروعات عثماني خلافت جي محمد علي ڪئي جنھن جو دؤر حڪومت 1805ع کان 1849ع تائين ھيو. ان مصر جي دفاعي طريقو يورپي نموني رکيو ۽ ان ادران جي مرڪزيت ۽ ادارن کي مضبوط بنائڻ جو ڪم شروع ڪيو جنھن جي نتيجي ۾ ايندڙ سؤ سالن ۾ ھڪ آزاد مصري قوم جنم ورتو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. محمد علي کان پوء سندس پوٽي اسماعيل مصر کي جديد ملڪ بنائڻ واري ڪم کي اڳتي وڌايو. اسماعيل 1863ع کان 1879 تائين اقتدار ۾ رھيو جنھن دوران ھن مصر جي شھرن کي جديد اڏاوتي نمونن ۾ تبديل ڪيو، تعليم جي دائري کي وڌايو ۽ صحافت کي فروغ ڏياريو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. 1882 م برطانيا پنھنجي مالياتي مفادن ڪري ھن ملڪ تي حملو ڪري قبضي هيٺ آندو ۽ ان کي ڪنھن نہ ڪنھن صورت ۾ 1954 تائين پنھنجي اختيار ۾ رکندو آيو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. برطانيا ملڪ کي جديد ڪرڻ واري ڪم کي روڪي رکيو پر اظهار جي آزادي ۽ مذھبي آزادي کي قائم رکيو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. 1952 جي انقلاب مصر کي تبديل ڪري مڪمل آزادي جي راھ ھموار ڪئي ۽ برطانيا جي مسلط ڪيل بادشاھت جو خاتمو ٿيو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />.1954ع ۾ ھڪ اڳوڻو فوجي آفيسر [[جمال عبدالناصر]] ملڪ جو صدر ٿيو جيڪو 1970ع تائين اقتدار ۾ رھيو. جنھن عرب دنيا کي متحد ڪرڻ لاء اڳواڻي ڪئي<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. 1956 ۾ ھن سوئيز ڪئنال کي مصري اختيار ۾ آندو جنھن تي مصر سان برطانيا ۽ فرانس جنگ ڪئي جيڪا جنگ سوئيز ڪئنال جي نالي سان مشھور آھي<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. جديد تاريخ م عرب اسرائيل جنگن عربن کي مصر سميت اسرائيل جي ڀيٽ ۾ وڏو نقصان پھچايو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. 1948ع، 1967ع ۽ 1973ع ۾ ٽن عرب اسرائيل جنگن ۾ مصر کي بہ ٻين عرب ملڪن سميت شڪست آئي.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> انھن جنگن جي ڪري ملڪ جي معاشي ترقي، تعليمي سڌارن ۽ جمھوريت نظام جي سرجڻ وارا عمل پوئتي رھجي وي<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />ا. 1970ع۾ انور سادات ملڪ جو صدر ٿيو جيڪو 1981ع ۾ پنھنجي قتل ٿيڻ تائين صدر رھيو. ان 1978ع ۾ آمريڪا جي ٽياڪڙي سان اسرائيل سان [[ڪيمپ ڊيوڊ معاھدا]] ڪيا جنھن سان مصر جو امن جو دؤر شروع ٿيو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. اسرائيل ۽ مصر جي وچ ۾ ان امن وارن معاھدن جي ڪري ٻنھي ملڪن جي سربراهن: انور سادات ۽ مناحيم بيگن کي گڏ امن جو نوبل پرائيز مليو. ان سان گڏوگڏ مصر آمريڪا جو اتحادي ٿي ويو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. مصر ۾ [[سيد قطب شھيد]] (1966 ۾ کيس ڦاسي ڏني وئي) جي بنيادي پرستي وارن خيالن 1967 واري عرب اسرائيل جنگ کانپوءِ اسلام تحريڪ کي مضبوط ڪيو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. پر مصري دانشورن طه حسين (وفات: 1973) ۽ نصر حميد ابو زيد (پيدائش:1943) اسلام جي مطالعي ۾ پائدار نصابي تنقيد جا نوان طريقا تلاش ڪيا جن سان مصري مفڪر پنھجي ھم عصرن کان سمجھ م گھڻو اڳتي رھيا<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. ان کانسواءِ ادبي ميدان، سينيما، موسيقي، ميڊيا واري نشريات سميت ٻين ثقافتي شعبن ۾ پڻ مصر پوري عرب دنيا ۾ سڀ کان اھم قوم رھيو. ان جي مشھور ناول نويس ۽ ڪھاڻيڪار نجيب محفوظ (1911ع- 2006ع) کي ادب جو نوبل انعام مليو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. ==آبادي== مصر جي عرب ريپبلڪ عرب ملڪن ۾ سڀ کان وڏي آبادي وارو ملڪ آهي جنهن جي آبادي 2008 ۾ 8,17,00,000 ھئي جنھن جو 90 کان 94 سيڪڙو سني اسلام سان تعلق رکندڙ مسلمان آهن. ۽ باقي 6 کان 10 سيڪڙو عيسائي آھن جن ۾ آرٿوڊڪس ڪاپٽس اڪثريت ۾ آھن<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. ==جاگرافي== پکيڙ ملڪ جي پکيڙ 386258 چورس ميل آهي<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. ==سياسي ورهاست== جديد مصر جي حڪومت جو گاديءَ جو هنڌ قاھرہ ۾ آهي جيڪا مضبوط صدارتي نظام تي مشتمل آهي جنھن جو اھم ادارو اتان جي پارليامينٽ آهي جنھن جو ھيٺيون ايوان پيپلز اسيمبلي آھي جنھن جي چونڊ عوام ڪندو آهي. ٻيو ايوان ايڊوائزري ڪائونسل آهي جيڪو غير اھم آھي<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. آئين ۾ 1980 ۾ شق نمبر 2 ۾ ترميم ڪري اسلام کي اتان جو سرڪاري مذھب قرار ڏنو ويو ۽ شريعت کي قانونسازي جو اھم ذريعو بڻايو ويو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. ==معيشيت== ھن ملڪ جي بنيادي معيشت زراعت آھي جنھن جي پيدوار جو وڏو حصو مقامي منڊي ۾ کپي ٿو. ملڪ جي زرمبادلہ جو وڏو ذريعو سياحت، پرديس مان مصري ماڻھن جون ڪمائي موڪليل رقمون ۽ تيل جي برآمد آھن<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام "> - Encyclopedia of Islam- Juan E. Campo J. Gordon Melton, Series Editor-: Facts On File, Inc. An imprint of Infobase Publishing 132 West 31st Street New York NY 10001 - pages# 211,212, </ref>. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:تاريخ]] [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:بي آر آءِ سي ايس قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 1j3s8u188aha2nhf2djf721kclpwn6s 266837 266827 2024-04-25T16:33:11Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki {{باري ۾|آفريقا جو ملڪ|اسلامي ملڪ|عرب ملڪ|۽ ٻيا استعمال}} {{Infobox country |conventional_long_name = مصر جي عرب ريپبلڪ |name = {{collapsible list | titlestyle = background:transparent;line-height:normal;font-size:84%; | title = {{resize|1.25em|{{lang|ar|جمهورية مصر العربية}}}} | {{Infobox |subbox=yes |bodystyle=font-size:75%;font-weight:normal; | rowclass1 = mergedrow | label1 = [[Modern Standard Arabic|Arabic]]: | data1 = {{transl|ar|Jumhūrīyat Miṣr al-ʿArabīyah}} | rowclass2 = mergedrow | label2 = [[Egyptian Arabic|Egyptian]]: | data2 = {{transl|arz|Gomhoreyet Maṣr El ʿArabeyah}} }} }} |common_name =مصر |image_flag = Flag of Egypt.svg |image_coat = Coat of arms of Egypt (Official).svg |image_map = EGY orthographic.svg |map_caption = |national_anthem = "[[Bilady, Bilady, Bilady]]"<br/>{{lang|ar|"بلادي، بلادي، بلادي"}}<br/>"{{small|منھنجا وطن، منھنجا وطن، منھنجا وطن }}"<br/><center>[[فائل:Bilady, Bilady, Bilady.ogg]]</center> |official_languages = [[جديد عربي| عربي]]{{ref label|offlang|a|}} |languages_type = [[قومي زبان]] |languages = [[مصر جي عربي]] |demonym = [[مصري ماڻھو|مصري]] يا [[مصري ماڻھو|اجپشن]] (Egyptian) |capital = [[قاھرہ]] ( Cairo ) |coordinates = {{Coord|30|2|N|31|13|E|type:city}} |largest_city = capital |government_type = [[يونيٽري نيم صدارتي سسٽم]]<br/> |leader_title1 = [[صدر]] |leader_name1 = [[عبدالفتاح السيسي]] |leader_title2 = [[وزيراعظم]] |leader_name2 = [[شريف اسماعيل]] |legislature = [[ھائوس آف ريپرزنٽيٽوز]] 👈 [[مذهب]]:<br> *90 سيڪڙو اسلام<br> * 9 سيڪڙو [[ارٿوڊوڪس عيسائي]]<br> * 1 سيڪڙو ٻيا عيسائي<br> 👈آزادي جو ڏينهن: 28 فيبروري 1922 (برطانيہ کان)<br> 👈انقلابي ڏينهن: 23 جولاء 1953<br> 👈جهمبوريہ : 18 جون 1953 (تي جهمبوري ملڪ ٿيو)<br> 👈هاڻوڪو آئين: 18 جنوري 2014<br> 👈پکيڙ: 1010،407،87 چورس ڪلوميٽر يا (309،120،66 چورس ميل)<br> |population_estimate = {{data Egypt|poptoday|formatnum}}<ref name="popclock">{{cite web |url=http://www.capmas.gov.eg/?lang=2 |title=Population Clock |date=27 April 2013 |publisher=[[Central Agency for Public Mobilization and Statistics]] |accessdate=27 April 2013}}</ref> |population_estimate_year = 2017 |population_estimate_rank = 13th |population_census = 94,798,827<ref name="capmas.gov.eg"/> |population_census_year = [[Censuses of Egypt#2017|2017]] |population_density_km2 = 96 |population_density_sq_mi = 248 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> |population_density_rank = 118th |GDP_PPP_year = 2017 |GDP_PPP = {{nowrap|$1.173 trillion<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=43&pr.y=19&sy=2014&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=469&s=NGDPD,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a= |title=Egypt|publisher=International Monetary Fund|accessdate=26 April 2016}}</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_PPP_rank = 21st |GDP_PPP_per_capita = $12,560<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 100th |GDP_nominal = {{nowrap|$408.045 billion<ref name=imf3>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=58&pr.y=9&sy=2015&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=469&s=NGDPD,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a=|title=Egypt|publisher=International Monetary Fund|accessdate=17 November 2017}}</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_nominal_rank = 32nd |GDP_nominal_year = 2017 |GDP_nominal_per_capita = $4,503<ref name=imf3/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 113th |Gini_year = 2008 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 30.8 <!--number only--> |Gini_ref = <ref>{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=GINI index |publisher=World Bank |accessdate=8 February 2013}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2015<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.691 <!--number only--> |HDI_ref = <ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf |title=2015 Human Development Report |date=2015 |accessdate=14 December 2015 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> |HDI_rank = 111th |currency = [[مصري پائونڊ]] ( £) |currency_code = EGP |time_zone = [[Eastern European Time|EET]] |utc_offset = +2{{ref label|dst|c|}} |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = right |calling_code = [[+20]] |cctld = {{unbulleted list |[[.eg]] |{{lang|ar|[[مصر.]]}}}} }} '''عرب جمھوريه مصر'''({{IPAc-en|audio=En-us-Egypt.ogg|ˈ|i:|dʒ|ɪ|p|t}} {{Respell|EE|jipt}}; {{lang-ar|مِصر}} ''{{transl|ar|Miṣr}}'', {{lang-arz|مَصر}} {{transl|arz|''Maṣr''}}, {{Lang-cop|Ⲭⲏⲙⲓ}} ''K^hēmi'') یا '''مصر'''، '''جمهورية '''مصر''' العربية'''<span class="spanAr" dir="rtl" lang="ar" style="font-size:1em"></span>‎<span> </span><span class="Unicode">​</span>،ھي ھڪ بين البراعظمي ملڪ آھي. [[آفريڪا]] جي اتر اوڀر ۽ ايشيا کنڊ جي سنائی اپٻيٽ علائقي ۾ ھڪ ملڪ آھي۔ مصر جي ايراضي 1،001،450 چورس ڪلو میٽر آھي۔ مصر جي سرحدن کي ڏٺو وڃي ته اولهه ۾ [[لبيا|لیبیا]]، ڏکڻ ۾ سوڊان، اوڀر ۾ ڳاڙهو سمنڊ، اتر اوڀر ۾ فلسطين ۽ اسرائيل، اتر ۾ رومي سمنڊ يا ميڊيٽرينين سمنڊ آهن. مصر دنيا ۾ سڀ کان پھرين قومي رياست بڻجي ڏھ ھزار سال قبل مسيح ۾ ظاهر ٿيو.<ref>{{Cite book|title=The Prehistory of Egypt: From the First Egyptians to the First Kings|last=Midant-Reynes|first=Béatrix|publisher=Blackwell Publishers|year=|isbn=|location= ford|pages=|quote=|via=}}</ref> ھن کي تھذيب جو پينگهو ٻہ چوندا آهن. [[غزاہ]] جو قديم قبرستان، [[اسفنڪس جو بت]]، [[ميمفس]] جا قديم آثار، [[ٿيبز]]، [[ڪرناڪ]] ۽ [[بادشاھن جي وادي]] ھن جي قديم [[تھذيب]] جا وڏا مثال آهن. جديد مصر 1922 ۾ [[برطانيہ]] کان آزادي ورتي.1952 واري انقلاب سان اھو ريپبلڪ آف [[ايجپٽ]] يا مصر بڻيو.1953 کان 1961 تائين [[شام]] سان گڏجي [[يونائيٽيڊ عرب ريپبلڪ]] بڻيو.1980 ۾ مصر [[ڪيمپ ڊيوڊ معاھدي]] ذريعي [[اسرائيل جي رياست|اسرائيل]] کي تسليم ڪيو. مصر جي آباديءَ جو سڀ کان وڏو حصو نيل درياء جي ڪنارن سان رھي ٿو. ھن ملڪ جي وڏي ايراضي [[صحارا رڻپٽ]] جو حصو آهي. == قديم مصر == [[فائل:All Gizah Pyramids.jpg|200px|thumb|مصر ۾ غزه وارو نڪروپولس يا قديم قبرستان جنھن ۾ [[اھرام]] واقع آھن آھي دُنيا جي ست عجائبات مان ھڪ آھن]] مصري تاريخ جي ابتدا جي اڃا خبر نه پئجي سگهي آهي. ممڪن آهي ته اها 5000 ورهيه ق.م يا اڄ کان ست هزار ورهيه اڳ پيدا ٿي هجي. ’مينيز‘، پهريون فرعون (مصري بادشاهه جو لقب) هو، جو 3000 سال ق.م پهرئين مصري شاهي خاندان جو باني بڻيو. هن مصر جي ننڍين ننڍين حڪومتن کي متحد ڪري هڪ مرڪزي حڪومت جي ماتحت آندو ۽ نيل نديءَ جي ڪيٽيءَ جي سري وٽ ’ميمفـِـس‘ جو شهر ٻڌو. [[فائل:Temple d'Hathor pano.jpg|thumb|300px|کاٻو|ميمفس شهر ۾ ھيدر مندر جا آثار.]] ميمفس جي ويجهو ”ابوالهول“ جي تعمير به ان قديم ترين زماني ۾ ٿي، جنهن جي تاريخ متعلق ڪا صاف ڳالهه معلوم ڪانهي. [[فائل:'Le Sphinx Armachis, Caire' (The Sphinx Armachis, Cairo).jpg|200px|thumb|1870 ^ نڪتل اسفنڪس يا ابوالھول جي بت جو ڦوٽو جنھن جو ڪجھ حصو واريءَ ۾ پوريل ٬ھي.]] [[فائل:Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg|200px|thumb|اسفنڪس يا ابوالھول جو بت 2005 ۾ .]] هي ڳرو مجسمو جو هنر ۽ فن جو قديم ترين مثال آهي ۽ جو اڄ ڏينهن تائين قائم آهي، سو هڪ نـِـهري پٿر مان ٽڪي ٺاهيو ويو آهي. سندس جسم هڪ جـُـهڪي ويهندڙ شينهن جهڙو آهي، پر شڪل يا مـُـنهن انساني اٿس. اهو سج ديوتا جو مجسمو هوٻئي ڪنهن به بادشاهي خاندان اهڙا نمايان آثار پٺيان نه ڇڏيا جهڙا فرعونن جي چوٿين خاندان، جنهن جي حڪمرانن ميمفس جي ويجهو سڀ کان وڏا اَهرام ٺهرايا. ڪـِـي اوپس (بادشاهه) ”احـَـرمِ عظيم“ (Great Pyramid) ٺهرايو، جو هڪ قسم جو پٿرن ۽ سـِـرَن جو جبل آهي، ۽ سڀني پاسن کان بلڪل پوري نموني ۾ چار سؤ پنجاهه فوٽن جي اوچائيءَ تائين ٺهيل آهي. اهي ڪامل معماريءَ جا ڪارناما ڏيکارين ٿا ته مصري علميت اڳيئي اهڙي زماني ۾ پختگيءَ کي پهچي چڪي هئي، جنهن زماني ۾ سڄي يورپ ۾ بربريت جو تسلط هو.جنهن وقت شام جي لاڏائو حملي ڪندڙن مصري دوآبي ۾ ديرو ڄمايو، تنهن وقت اڳيئي اٺ شاهي خاندان ٻيا به گذري چڪا هئا.<ref name="ReferenceA">ڪتاب:عالمي تاريخ جو مختصر خاڪو; تصنيف:ڊاڪٽر نبي بخش قاضي; ايڊيشن:2005ع;ڇپائيندڙ:سنڌي ادبي بورڊ، ڄامشورو</ref> شامي حملي آورن آهستي آهستي سڄي مصر جي وادي پنهنجي حڪمرانيءَ هيٺ آندي. غير ملڪي (شامي) حڪمرانن کي ”حـِـڪصاص“ يا ”ريڍار بادشاهه“ ڪري ڪوٺيو ويندو هو. جيتوڻيڪ اُهي شروع ۾ غير مهذب هئا، پر جلد ئي هنن مصري ريتون رسمون اختيار ڪيون. حڪصاص بادشاهن جي پنج سئو ورهين جي حڪومت مصـِـري شهزادي اموسـِـس جي بغاوت سان جبراً ختم ٿي. هن مصري شهزادي غير ملڪي حاڪمن کي تڙي ڪڍيو ۽ مـُـلڪ ۾ ارڙهين بادشاهي خاندان جو بنياد رکيو. هن خاندان ۽ ان کان پوءِ ايندڙ خاندان جي ڏينهن ۾ مصر، طاقت جي عـُـروج تي پهتي. صحاريٰ کان وٺي فرات نديءَ تائين مصري فرعونن جو حڪم مڃيو ويندو هو. هنن جي مشهور بادشاهن مان سڀ کان وڌيڪ ناليوارا اڻويهين خاندان جا حاڪم: سيتي پهريون ۽ راميسـِـس ٻيو هئا. [[فائل:Flickr - IDS.photos - Cairo sculptures, Egypt. (1).jpg|thumb|200px|کاٻو|فرعون راميسس 2 جو وڏو بت جيڪو کلي فضا واري عجائب گهر ۾ رکيل آهي.]] سيتي، ڳاڙهي سمنڊ کان نيل نديءَ تائين هڪ واهه کوٽائڻ شروع ڪيو، جو مصري تجارت ۽ سامونڊي طاقت جي لاءِ ايتري اهميت رکندڙ هو، جيتري آمريڪا جي لاءِ پاناما واهه. هن واهه جو ڪم راميسـِـس ختم ڪرايو. ان واهه جا قديم آثار اڃا تائين سوئيز واهه جي ويجهو صاف نظر اچن ٿا. راميسس پنهنجي شاندار حڪومت جا سـَـتـَـهٺ ورهيه فوجي مـُـهمن ۽ عوامي ڪمن جي تعمير ۾ صرف ڪيا. ڪئين عظيم مجسما ۽ وڏين عبادتگاهن جا اجڙيل آثار، جي اڃا تائين سلامت آهن ۽ جن جون ڀتيون تصويرن ۽ ڪتبن سان چٽيل آهن، سي راميسـِـس اعظم جي همٿ جون شاهد آهن.مصر جو آخري ناليوارو خاندان ڇويهون خاندان هو، جنهن جو باني ”ساميٽـِـڪُـس“ (Psammetichus) پهريون (سن 663 ق . م) هو. هن آشـُـورِيـُـن کي، (جن مصر کي پنهنجي ملڪ جو هڪ صوبو بنائي ڇڏيو هو) مـُـلڪ مان تڙي ڪڍيو. ساميٽـِـڪس پهريون، پهريون فرعون هو، جنهن غير ملڪي ماڻهن کي مصر ۾ رهڻ ۽ ورسائڻ لاءِ همٿايو. ان تسلسل ۾ دوآبي ۾ يونانين جي هڪ وستي آباد ٿي ۽ يوناني شاگردن مصري مذهبي عالمن کان علم حاصل ڪيو. ان طرح مصر جون کوجنائون ڀونوچ سمنڊ جي ٻين ملڪن ۾ ڦهلجي ويون.<ref name="ReferenceA"/> ساميٽڪس جي فرزند نـِـيڪو ٻئي پنهنجي پيءُ جي راڄنيتي متي يا پاليسي کي جاري رکيو، پر سندس مدبر حڪومت ملڪ کي رڳو ڪجهه وقت لاءِ زور وٺرايو. مصري لوڪ پنهنجي ترقيءَ جي چوٽيءَ کي پهچي چـُـڪا هئا ۽ آخري دور جا فرعونن جا آزاد خيال، سندس تجويزن مان گهڻو فائدو نه وٺي سگهيا. نيون ۽ وڌيڪ طاقتور قومون اڳين قومن جي جاءِ تي کڙيون ٿيون. پهرين بابلي لوڪن ۽ انهن کان پوءِ ايرانين، مصر کي پنهنجو محڪوم صوبو ڪري رکيو. سڪندراعظم ملڪ کي يوناني حڪومت هيٺ آندو ۽ پهرين صدي عيسويءَ ۾ رومي لوڪن فرعونن جي ملڪ کي پنهنجي سلطنت ۾ شامل ڪري ڇڏيو. ان وقت کان پوءِ مصر ڪنهن به مقامي حاڪم جي حڪومت هيٺ نه رهي آهي.<ref name="ReferenceA"/> '''مذهب، ريتون رسمون ۽ هنر و فن''' مصري لوڪ تمام گهڻا مذهبي ماڻهو هئا. سندن قومي زندگيءَ تي مذهب جو راڄ هو، بادشاهه کان وٺي فقير تائين، ملڪ جي زمين جو ٽيون حصو عبادتگاهن جي ملڪيت هئڻ سبب مقدس بڻيل هو. گهر مٽيءَ جا ٺهيل هئا، پر عبادتگاهن کي پٿرن جي پشتي هئي. مصر جي مٿانهين ڀاڱي ۾ قديم شهر ٿيبز جي ويجهو ڪارنـَـڪ جي عبادتگاهه قديم زماني ۾ مذهبي عمارت سازيءَ جو بهترين ۽ اهم ترين نمونو ليکي وڃي ٿي. سندس ڪيترا گول ٿنڀا اڃا تائين سندس قديم آثارن جي زيارت ڪندڙن کي اچرج ۾ وجهن ٿا. مصر ۾ هر هڪ ضلعي کي پنهنجا مڪاني معبود هئا، پر انهن مان ڪن جي سڄي ملڪ ۾ پوڄا ڪئي ويندي هئي. انهن مان مکيه هئا ”راع“ يعني سج ديوتا ۽ ”اوسائـِـي رِس“، جو نيل نديءَ جي نعمتن جو مالڪ هو. اوسائي رس سان گڏ سندس زال ”آءِ سـِـس“ ۽ سندس پٽ ”حورس“ جي به عام طرح پوڄا ڪئي ويندي هئي. مصرين به ٻين ڪيترين قومن وانگر ضرورت محسوس ڪـئي ته پنهنجـن ديوتائن کي،جي قدرتي طاقتن يا غير محسوس خاصيتن (مثلاً: سج ۽ چنڊ، سڦلتا ۽ صحت جا مجسما هئا)، کي ڪا ظاهري شڪل ڏين. تنهنڪري هنن سندن بـُـتَ ٺاهيا، جي ماڻهن وانگر نظر پئي آيا پر سندن مٿا جانورن جهڙا هئا. اڪثر ڪري سندن اعتقاد هو ته ديوتا حقيقت ۾ جانورن جي شڪل وٺي رهن ٿا. اهڙي طرح ”حيوان پرستيءَ“ جو بنياد پيو. مصر ۾ ٻليون، ڪتا ۽ واڳون مقدس ليکيا ويندا هئا. اوسائي رِس جي روح متعلق چيو ويندو هو ته هو هڪ ڍڳي ۾، (جنهن کي ”ايپس“ ڪوٺيندا هئا)، رهندو هو. ”ايپس“ جي پوڄا سندس عمدي عبادتگاهه ۾ ڪئي ويندي هئي. ان ڍڳي جي موت وقت اوسائي رس جو روح (هڪ گابي ۾، جو اُن وقت ڄائو هو) حلول ڪري ويو.<ref name="ReferenceA"/> سڀني مصرين جو پڪو عقيدو هو ته جسماني موت کان پوءِ سندن روحن کي دنيا ۾ ڪيل بڇڙن يا چڱن ڪمن لاءِ سزا يا اجورو ملندو. صالح روحَ ’اوسائي رس‘ جا دوست ٿي رهندا ۽ بـُـرن روحـَـن کي حيواني جسمن جي ذريعي رلڻو پوندو. جيئن گناهه وڏو تيئن انسان کي بدتر حيوان (جهڙوڪ: سوئر، ڳجهه) جي روپ ۾ رهڻو پوندو. ڪئين هزار سالن جي اهڙي سزا کان پوءِ اهو سزا يافته روح شايد انساني جامو اختيار ڪري.<ref name="ReferenceA"/> سندن عقيدي موجب، هڪ ڊگهي عرصي کان پوءِ سڀ ارواح پنهنجن انساني جسمن ڏانهن موٽندا. ان کي ”حشر يا قيامت“ جو عقيدو ڪوٺيو وڃي ٿو ۽ ڪيترن پوين مذهبن، جهڙوڪ: مسيحيت ۽ اسلام ۾ ملي ٿو. مصرين دوائن جي ذريعي لاشا سانڍي رکيا، ان لاءِ ته، جيئن روح پنهنجي اڳئين بدن کي لهي سگهي. ان طريقي سان لاش کي محفوظ رکڻ کي ”موميائي طريقو“ ڪوٺيو وڃي ٿو ۽ اهڙن لاشن کي ”موميائي لاش“ سڏيو وڃي ٿو، پوين ڪـُـجهه ڏهاڪن ۾ ڪئين هزار اهڙا موميائي لاش لڌا ويا آهن. سيتيءَ پهرئين ۽ راميسـِـس ٻئي جا موميائي لاش قاهره جي عجائب خاني ۾ هينئر به ڏسي سگهجن ٿا. جيتوڻيڪ انهن بادشاهن جي موت کي ٽن هزار ورهين کان وڌيڪ عرصو گذري چڪو آهي، ته به سندن چَهرا بلڪل صحيح سلامت آهن.<ref name="ReferenceA"/> مصرين جي عقيدي موجب انتقال ڪيل روح ڪڏهن ڪڏهن انهن ساڳين قبرن ۾ موٽي ايندا آهن، جتي سندن جسم پوريل آهن. انهن روحن کي خوش ڪرڻ لاءِ قبرن جي ٺاهه ٺوهه ۾ گهڻي محنت ڪئي ويندي هئي. نيل نديءَ جي اولهه ۾ جيڪي ٽڪريون آهن، (خاص ڪري قديم ٿيبز جي ويجهو) انهن ۾ لاتعداد قبرون زمين ۾ سرنگهه وانگر کوٽيل آهن. انهن جون ديوارون اڪثر ڪري تصويرن ۽ ڪتبن سان چٽيل آهن، جن ۾ فوتين جي زندگي بيان ٿيل آهي. انهن تصويرن جي ذريعي اڄڪلهه جي عالمن کي قديم مصرين جي اخلاق ۽ رهڻي ڪهڻيءَ متعلق سڀ خبر پئي آهي. اهرام پڻ اصل ۾ سندن بانين جا مقبرا آهن. '''شيشو ۽ ڪاغذ''' چار هزار ورهيه اڳ مصرين کي شيشي ٺاهڻ جون سڀ تجويزون اينديون هيون. اهي مصنوعي جواهرات ٺاهڻ ۾ به ڀڙ هئا. هيءَ اها صنعت آهي، جنهن ۾ يورپ وارا به هينئر مـَـسَ سندن برابري ڪري سگهيا آهن. مصري، لکڻ لاءِ نيل نديءَ جي ڪناري جي ڀرسان هڪڙي قسم جو گاهه ڄمندو هو، ان گاهه کي (ڪاغذ ڪري) ڪم آڻيندا هئا. يونانين وٽ اهڙي خاص قسم جي شيءِ لاءِ ٻه نالا هئا، پهريون: ”پپائرس“ (Papyrus) ]جنهن مان انگريزي لفظ ”پيپر“ (Paper) نڪتل آهي[ ۽ ٻيو: ”ببلوس“ (Byblos) ]جنهن مان انگريزي لفظ ”بائيبل“، ڪتاب نڪتل آهي[. ”پاپي رس“ مهانگو هو، ان ڪري سهانگا لکڻ جا پترا، جهڙوڪ: ڪاٺ جون پٽيون، ٺڪر جا ڀڳل ٽڪر ڪتب آندا ويندا هئا.<ref name="ReferenceA"/> '''قديم مصري تحرير''' نيپولين جي هڪ فوجي کي اسڪندريا (مصر) جي هڪ ڳوٺ الرشيد منجهان هڪ پٿر لڌو جنهن تي قديم مصري تصويري لکت (Pictographic Script) سان گڏ يوناني ۽ هيرو غليفي ۾ عبادت جا ڪي قانون لکيل آهن. اهو پٿر اڄڪلهه برٽش ميوزيم ۾ محفوظ آهي.<ref name="ReferenceA"/> چيني لکت وانگر مصري لکت به ”نقشي تحرير“ سان شروع ٿي. شين جا نالا سندن سادي تصوير يا نقش ڪڍڻ سان اظهار ڪيا ويندا هئا. مصري پنهنجي تحرير تي، جا واقعي سهڻي هئي، فخر ڪرڻ ۾ پڻ چينين سان مشابهت رکندا هئا. ”پٿراون ڪتبن“ لاءِ هنن قديم ”تصويري تحرير“ جنهن کي ”هيرو غلافي“ (هيرو = مقدس، غلافي = پٿر تي ٽـُـڪيل لکت) ڪوٺيو وڃي ٿو، ان کي جاري رکيو. دستاويزن ۽ واپاري مقصدن لاءِ تصويري تحرير جا مختصر نمونا آهستي آهستي هيرو غلافيءَ جي جڳهه ڀرڻ لڳا، ڇو ته هو تڪڙا لکي پيا سگهجن.<ref name="ReferenceA"/> '''زالن جي حيثيت''' مصري زالن کي قاعدي موجب مڙس سان گڏ برابريءَ جا حق حاصل هئا. هو پنهنجي نالي ۾ ملڪيت رکي ٿي سگهيون ۽ خودمختياريءَ سان ان جي سنڀال ڪري ٿي سگهيون. پنجين بادشاهي خاندان جو هڪ شهزادو اخلاقي نصيحتن جي هڪ مجموعي ۾ چوي ٿو: ”جي تون سياڻو آهين ته پنهنجي گهر جي چڱيءَ طرح سنڀال ڪر، پنهنجي زال کي پيار ڪر، سندس عزت ڪر، سندس جسم جي سنڀال ڪر، سندس خواهشون پوريون ڪر، جيستائين تون جيئرو آهين، ڇو ته هوءَ (زال) هڪ نعمت آهي، جيڪا پنهنجي مالڪ لاءِ عزت جو باعث آهي.“ ڪنهن به ٻئي قديم ملڪ ۾ زالن سان اهڙو سٺو ورتاءُ نه ڪيو ويندو هو ۽ نه هنن کي هاڻوڪي زماني تائين مغرب جي مکيه ملڪن ۾ سندن برابريءَ جي حقن جي دعويٰ وري تازي ڪئي وئي.<ref name="ReferenceA"/> قبطي زبان (Coptic) مصري زبانن سان لاڳاپيل هڪ زبان آهي جيڪا پاڻ افرو ايشيائي زبانن جي شاخ آهي هي زبان قديم مصر ۾ ٽي هزار سال اڳ ڳالهي ويندي هئي ۽ پنھنجي سندر ڏيک سبب پنجي صدي عيسوي تائين ڪنھن نہ ڪنھن حد تائين سترهين صدي عيسوي تائين موجود رهي جيڪا هاڻي اڻلڀ آهي پھريان انکي يوناني رسم الخط ۾ لکيو ويو پر پوءِ ان ۾ ڪجهه واڌارو ڪيو ويو جنھن کانپوءِ ان قبطي رسم الخط طور چورايو انکي مسيحين جو هڪ فرقو قبطي آرٿوڊاڪس ڪتب آڻيندو هئو پر هاڻ اها ڪٿي بہ ناهي ڳالهي ويندي == ٽالمي ۽ رومي مصر == [[فائل:Denderah3 Cleopatra Cesarion.jpg|300px|thumb|upright| ٽالمي راڻي قلوپطرہ ستين دينديرا مندر ۾ رومي جنرل جوليس سيزر سان گڏ.]] ==جديد مصر== جديد مصر جي تعمير جي شروعات عثماني خلافت جي محمد علي ڪئي جنھن جو دؤر حڪومت 1805ع کان 1849ع تائين ھيو. ان مصر جي دفاعي طريقو يورپي نموني رکيو ۽ ان ادران جي مرڪزيت ۽ ادارن کي مضبوط بنائڻ جو ڪم شروع ڪيو جنھن جي نتيجي ۾ ايندڙ سؤ سالن ۾ ھڪ آزاد مصري قوم جنم ورتو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. محمد علي کان پوء سندس پوٽي اسماعيل مصر کي جديد ملڪ بنائڻ واري ڪم کي اڳتي وڌايو. اسماعيل 1863ع کان 1879 تائين اقتدار ۾ رھيو جنھن دوران ھن مصر جي شھرن کي جديد اڏاوتي نمونن ۾ تبديل ڪيو، تعليم جي دائري کي وڌايو ۽ صحافت کي فروغ ڏياريو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. 1882 م برطانيا پنھنجي مالياتي مفادن ڪري ھن ملڪ تي حملو ڪري قبضي هيٺ آندو ۽ ان کي ڪنھن نہ ڪنھن صورت ۾ 1954 تائين پنھنجي اختيار ۾ رکندو آيو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. برطانيا ملڪ کي جديد ڪرڻ واري ڪم کي روڪي رکيو پر اظهار جي آزادي ۽ مذھبي آزادي کي قائم رکيو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. 1952 جي انقلاب مصر کي تبديل ڪري مڪمل آزادي جي راھ ھموار ڪئي ۽ برطانيا جي مسلط ڪيل بادشاھت جو خاتمو ٿيو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />.1954ع ۾ ھڪ اڳوڻو فوجي آفيسر [[جمال عبدالناصر]] ملڪ جو صدر ٿيو جيڪو 1970ع تائين اقتدار ۾ رھيو. جنھن عرب دنيا کي متحد ڪرڻ لاء اڳواڻي ڪئي<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. 1956 ۾ ھن سوئيز ڪئنال کي مصري اختيار ۾ آندو جنھن تي مصر سان برطانيا ۽ فرانس جنگ ڪئي جيڪا جنگ سوئيز ڪئنال جي نالي سان مشھور آھي<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. جديد تاريخ م عرب اسرائيل جنگن عربن کي مصر سميت اسرائيل جي ڀيٽ ۾ وڏو نقصان پھچايو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. 1948ع، 1967ع ۽ 1973ع ۾ ٽن عرب اسرائيل جنگن ۾ مصر کي بہ ٻين عرب ملڪن سميت شڪست آئي.<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" /> انھن جنگن جي ڪري ملڪ جي معاشي ترقي، تعليمي سڌارن ۽ جمھوريت نظام جي سرجڻ وارا عمل پوئتي رھجي وي<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />ا. 1970ع۾ انور سادات ملڪ جو صدر ٿيو جيڪو 1981ع ۾ پنھنجي قتل ٿيڻ تائين صدر رھيو. ان 1978ع ۾ آمريڪا جي ٽياڪڙي سان اسرائيل سان [[ڪيمپ ڊيوڊ معاھدا]] ڪيا جنھن سان مصر جو امن جو دؤر شروع ٿيو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. اسرائيل ۽ مصر جي وچ ۾ ان امن وارن معاھدن جي ڪري ٻنھي ملڪن جي سربراهن: انور سادات ۽ مناحيم بيگن کي گڏ امن جو نوبل پرائيز مليو. ان سان گڏوگڏ مصر آمريڪا جو اتحادي ٿي ويو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. مصر ۾ [[سيد قطب شھيد]] (1966 ۾ کيس ڦاسي ڏني وئي) جي بنيادي پرستي وارن خيالن 1967 واري عرب اسرائيل جنگ کانپوءِ اسلام تحريڪ کي مضبوط ڪيو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. پر مصري دانشورن طه حسين (وفات: 1973) ۽ نصر حميد ابو زيد (پيدائش:1943) اسلام جي مطالعي ۾ پائدار نصابي تنقيد جا نوان طريقا تلاش ڪيا جن سان مصري مفڪر پنھجي ھم عصرن کان سمجھ م گھڻو اڳتي رھيا<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. ان کانسواءِ ادبي ميدان، سينيما، موسيقي، ميڊيا واري نشريات سميت ٻين ثقافتي شعبن ۾ پڻ مصر پوري عرب دنيا ۾ سڀ کان اھم قوم رھيو. ان جي مشھور ناول نويس ۽ ڪھاڻيڪار نجيب محفوظ (1911ع- 2006ع) کي ادب جو نوبل انعام مليو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. ==آبادي== مصر جي عرب ريپبلڪ عرب ملڪن ۾ سڀ کان وڏي آبادي وارو ملڪ آهي جنهن جي آبادي 2008 ۾ 8,17,00,000 ھئي جنھن جو 90 کان 94 سيڪڙو سني اسلام سان تعلق رکندڙ مسلمان آهن. ۽ باقي 6 کان 10 سيڪڙو عيسائي آھن جن ۾ آرٿوڊڪس ڪاپٽس اڪثريت ۾ آھن<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. ==جاگرافي== پکيڙ ملڪ جي پکيڙ 386258 چورس ميل آهي<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. ==سياسي ورهاست== جديد مصر جي حڪومت جو گاديءَ جو هنڌ قاھرہ ۾ آهي جيڪا مضبوط صدارتي نظام تي مشتمل آهي جنھن جو اھم ادارو اتان جي پارليامينٽ آهي جنھن جو ھيٺيون ايوان پيپلز اسيمبلي آھي جنھن جي چونڊ عوام ڪندو آهي. ٻيو ايوان ايڊوائزري ڪائونسل آهي جيڪو غير اھم آھي<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. آئين ۾ 1980 ۾ شق نمبر 2 ۾ ترميم ڪري اسلام کي اتان جو سرڪاري مذھب قرار ڏنو ويو ۽ شريعت کي قانونسازي جو اھم ذريعو بڻايو ويو<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام" />. ==معيشيت== ھن ملڪ جي بنيادي معيشت زراعت آھي جنھن جي پيدوار جو وڏو حصو مقامي منڊي ۾ کپي ٿو. ملڪ جي زرمبادلہ جو وڏو ذريعو سياحت، پرديس مان مصري ماڻھن جون ڪمائي موڪليل رقمون ۽ تيل جي برآمد آھن<ref name="انسائيڪلوپيڊيا آف اسلام "> - Encyclopedia of Islam- Juan E. Campo J. Gordon Melton, Series Editor-: Facts On File, Inc. An imprint of Infobase Publishing 132 West 31st Street New York NY 10001 - pages# 211,212, </ref>. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:تاريخ]] [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:بي آر آءِ سي ايس قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:ايشيا ۾ ملڪ]] ppflh17zwpdal3389qts90on1ira223 14 17023 266904 58502 2024-04-25T21:32:36Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki [[زمرو:جاگرافيائي اصطلاح]] [[زمرو:زمرا نامڪمل]] c3hb2xoosm8ep3gcwyo7vm425du00an 14 23490 266917 166539 2024-04-26T06:30:53Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{ڪنستر زمرو}} شخصيتون بلحاظ پاڪستاني ضلعا [[زمرو:پاڪستاني ماڻهو]] s8sl0ghsb7va0octdbsxcmrp5x8jdlv 266936 266917 2024-04-26T07:32:57Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki {{ڪنستر زمرو}} شخصيتون بلحاظ پاڪستاني ضلعا [[زمرو:پاڪستاني ماڻهو]] [[زمرو:پاڪستان جا ضلعا]] k1icciy64ey5v9gc3fvbvluzw9vstst 0 29487 266888 246475 2024-04-25T20:54:04Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = ٽنڊوآدم |nickname = |native_name = TandoAdam |native_name_lang = en |settlement_type = [[تعلقو]] |image_skyline = |imagesize = |image_caption = |pushpin_map = Sindh |pushpin_label_position = |pushpin_mapsize = |pushpin_map_caption = سنڌ جي نقشي ۾ |coordinates_display = inline,title |coordinates_region = PK |subdivision_type = ملڪ |subdivision_name = [[پاڪستان]] |subdivision_type1 = صوبو |subdivision_name1 =[[سنڌ]] |subdivision_type2 = [[ضلعو]] |subdivision_name2 = [[سانگهڙ]] |subdivision_type4 = يونين ڪائونسل |subdivision_name4 = 10 |government_footnotes = |government_type = |leader_title = |leader_name = |established_title = |established_date = |area_total_km2 = |area_metro_km2 = |population_as_of =1998 |population_footnotes = |population_note = |population_total =104,907 |population_density_km2 = |population_urban = |population_density_urban_km2 = |latd = 25|latm = 45|lats = 0| latNS = N |longd = 68|longm = 40|longs = 0| longEW = E |elevation_footnotes = |elevation_m = |elevation_ft = |timezone = [[Pakistan Standard Time|PST]] |utc_offset = +5 |timezone_DST = [[Pakistan Standard Time|PDT]] |utc_offset_DST = +6 |postal_code_type = |postal_code =68080 |area_code = 023 |blank_name = |blank_info = |footnotes = }} '''ٽنڊو آدم''' ({{lang-en|TandoAdam}}) [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي [[سانگهڙ ضلعو|ضلعي سانگهڙ]] جو هڪ تعلقو آهي. ٽنڊو جو مطلب مرين جو خيمو ھن شھر جا انب ء ڪيلا سجي تمام گهڻو مشهور آهن ھن شھر ۾ خاص ڪري سندھي بوزدار ء بلوچ مھمان نواز آھن هن کي دڙن جو شهر پڻ سڏيو وڃي ٿو، ڇاڪاڻ ته هِن جا مختلف هنڌن تي اَٺ [[دروازو|دروازا]] آهن،<ref>http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=ٽنڊو%20آدم</ref> هي [[شهر]] اڳ ۾ ضلعي نوابشاھ (هاڻوڪي ضلعي شهيد بينظيرآباد) جو حصو هو ۽ پوءِ 1955عيسويءَ ۾ سانگھڙ ضلعي جو حصو بڻيو. ٽنڊوآدم جو بُنياد [[مِير آدم خان مرِي]] وِڌو. ٽنڊوآدم [[ڪارخانو|ڪارخانن]] ۽ [[زراعت]] جي ڪري پڻ سڃاتو وڃي ٿو، ٽنڊوآدم جي آس پاس ۾ [[انب]]، [[ڪيلو|ڪيلا]]، [[ڪمند]]، [[ڪڻڪ]] ۽ [[ڪپهه]] جا فصل آهن. == مٿاڇرو == هِي ضلعي سانگهڙ جو مشهور شهر ۽ تعلقو، جيڪو [[حيدرآباد، سنڌ|حيدرآباد]] شهر کان اوڀر_اُتر پاسي 50 ڪلوميٽرن جي مفاصلي تي، مين ريلوي لائين تي واقع آهي. هن شهر جو بنياد 18 عيسوي صديءَ ۾ مير آدم خان مري رکيو. هن شهر ۾ ڪيتريون ئي صنعتون آهن جنهن ڪري شهر جي آبادي ۽ رونق وڌي وئي آهي. انهن صنعتن ۾ ڪپڙي جا ڪارخانا، ماچيس فيڪٽريون، ڪپهه ٽاڻڻ ۽ برف جا ڪارخانن سميت هڪ دوائن جو ڪارخانو به آهي. ٽنڊوآدم شهر ۾ هڪ [[ڀاڄي منڊي|ڀاڄي مَنڊِي]] آهي جِتي سانگهڙ ضلعي جي مختلف علائقن مان ڀاڄيون ۽ [[ميوو|ميوا]] خريد ۽ وڪرو ڪيا وڃن ٿا، شهر ۾ هڪ مال پِڙِي به آهي جيڪا هرهفتي ڇنڇر جي ڏينهن لڳندي آهي، جِتي سِنڌ جي مختلف علائقن مان آندل جانورن جو وڪرو ۽ خريد ٿئي ٿِي. هتان جو پڪل [[گوشت]] ”رانون“ (جَن کي سَجِّي چيو وڃي ٿو) ملڪان ملڪ مشهور آهن. نيوعلي ڳڙهه ڪاليج ۽ جامعيه مليه هائي اسڪول هتان جا معروف ۽ تاريخي تعليمي ادارا آهن. ٽنڊوآدم ۾ ملڪ جي ڪنهن به شهر وڃڻ لاءِ ريلوي جنڪشن آهي. سنڌ جو مشهور ڪلاسيڪل راڳي استاد منظورعلي خان سميت محقق عبدالله خان ورياھ  جو تعلق ٽنڊوآدم سان هو. ٽنڊوآدم تعليم جي ميدان ۾ پڻ اڳتي آهي، ٽنڊوآدم ۾ ٻه ڊگري ڪاليج ۽ هڪ مونوٽيڪنيڪل [[ڪاليج]] ، 10 هاءِ اسڪول، پنج مڊل اسڪول ۽ ڪيترائي پرائمري ۽ ڪي.جِي (KG) اسڪول آهن.  == آبادي == 1998 جي آدمشماري مطابق ٽنڊوآدم جي آبادي 104,907 آهي، جنهن ۾ 80% [[مسلمان|مُسلمان]]، 15% [[هندو]] ۽ 5% [[عيسائي]] آهن. قومي آڌار تي 50% [[سنڌي|سِنڌي]]، 30% [[مهاجر]]، 10% [[پنجابي]]، 8% [[پٺاڻ]] 10% [[بلوچ ]] 2٪ [[بوزدار]] (پشتو)، 2% ٻيون قومون رهن ٿيون. مُهاجر ۽ پنجابي 1947 جي آزادي واري [[لڏپلاڻ]] ۾ هِن علائقي ۾انڊيا مان لڏي آيا. شهر جِي سرڪاري [[ٻولي]] سنڌي آهي، شهر ۾ ٻيون به ٻوليون ڳالهيون وڃن ٿيون جَن ۾، [[سرائڪي]]، [[اردو]]، [[بلوچي]]، [[پنجابي]]، [[مارواڙي]] قائمخاني شامل آهن. شهر ۾ سنڌي ٻولي واپاري رابطي جو ذريعو آهي .<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Tando_Adam_Khan Tando Adam Khan - Wikipedia<!-- Bot generated title -->]</ref> == سماجي زندگي == ٽنڊوآدم جي ماڻهن ۾ سرڪاري ۽ غيرسرڪاري [[ملازم|ملازمن]] کان علاوه [[مزور|مزودر]]، [[ڊرائيونگ ]] [[هاري|هارِي]] پڻ آهن. هِتي جا مزدور ڀاڄي منڊي، ڪارخانن ۽ [[رازو|رازن]]، [[واڍو|واڍن]] وٽ ڪم ڪري پنهنجو گُذر سفر ڪَن ٿا. ھتي رھندڙ تمام گهڻو مهمان نواز آهن == صحت == ٽنڊوآدم شهر ۾ لڳ ڀڳ 100 دوائن جا دُڪان (ميڊيڪل اسٽور)، 26 ننڍيون وڏيون اسپتالون آهن ۽ لڳ ڀڳ 7 رت جون ليباريٽريون (بلڊ بئنڪ) آهن. ===== ميڊيڪل اسٽور ===== شهرجا مشهور ميڊيڪل اسٽور هِيٺ ڏِجن ٿا. * پاڪستان ميڊيڪل اسٽور * ڪاشف ميڊيڪل اسٽور * بلوچ ميڊيڪل اسٽور *بوزدار ميڊيڪل اسٽور * عطاري ميڊيڪل اسٽور * ارشاد ميڊيڪل اسٽور * تاج ميڊيڪل اسٽور، * جندران ميڊيڪل اسٽور، * پاڪ مڪّه ميڊيڪل اسٽور * مهراڻ ميڊيڪل اسٽور، * اي.آر ميڊيڪل اسٽور. == اسپتالون == شهر جُون وڏيون اسپتالون هِي آهن * سليمان روشن اسپتال،<ref>{{Citation |title=Al Hajj Suleman Roshan Hospital, consultant Gyne Department, hospital are , doctors and staff - Hyderabad - Event Services - Wedding Planners<!-- Bot generated title --> |url=http://hyderabad.saintclassified.pk/al-hajj-suleman-roshan-hospital-consultant-gyne-department-hospital-are-doctors-and-staff-ad-615959 |accessdate=2016-07-22 |archive-date=2016-05-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160512141335/http://hyderabad.saintclassified.pk/al-hajj-suleman-roshan-hospital-consultant-gyne-department-hospital-are-doctors-and-staff-ad-615959 |dead-url=yes }}</ref> * سرڪاري تعلقه اسپتال، *سليمان روشن ميڊيڪل ڪاليج ء اسپتال * سٽي اسپتال، * حرا ميڊيڪل سينٽر، * مُرڪ جنرل اسپتال، * ميمڻ اسپتال، * انڊس اسپتال، * شهزاد اسپتال، * ڊوگر اسپتال ، * پي پي ايڇ آئي *خدمت ميڊيڪل سينٽر * اريب بون ڪيئر اسپتال * نيشنل بون ڪيئر سينٽر * شهباز ميڊيڪل سينٽر ۽ اُن کان علاوه هوميوپيٿڪ ڪلينڪ پڻ هِتي آهن. شهر ۾ اسپتالن کان علاوه عورتن لاءِ ويم گھر پڻ جھجھي تعداد ۾ موجود آهن. == تعليم == ٽنڊوآدم ضلعي سانگهڙ جي ٻين تعلقن کان تعليم جي ميدان ۾ اڳتي آهي، ٽنڊوآدم ۾ ٻه ڊگري ڪاليج آهن، هڪ ٽيڪنيڪل ڪاليج، هڪ ميڊيڪل ڪاليج ۽ کوڙ سارا سرڪاري ۽ غيرسرڪاري اسڪول آهن، جيڪي هيٺ ڏِجن ٿا. ===== ڪاليج ===== * گورنمنيٽ نيوعلي ڳڙھ ڪاليج * گورنمنيٽ گرلز ڊگري ڪاليج * مونوٽيڪنيڪل ڪاليج * سليمان روشن ميڊيڪل ڪاليج ===== اسڪول ===== * گورنمنيٽ (نيشنل) جامعيه مليه بوائز هاءِ اسڪول، * گورنمنيٽ شاھ عبداللطيف بوائز هاءِ اسڪول، * گورنمنيٽ مولانا محمدعلي جوهر بوائز هاءِ اسڪول، * گورنمنيٽ سرسيد (احمدخان) بوائز هاءِ اسڪول، * گورنمنيٽ شهيدبينظير ڀٽو گرلز هاءِ اسڪول، * گورنمنيٽ فاطمه جناح گرلز هاءِ اسڪول، * بحريه ٽائون هاءِ اسڪول، * گورنمنيٽ پرائمري اسڪول انصار الاسلام، ۽ ٻيا ننڍا وڏا اسڪول پڻ موجود آهن.<ref>[http://www.schoolinglog.com/systems/j-6/l-All/o-Government-Of-Sindh/p-Sindh/d-Sanghar/t-Tando-Adam Schools And Colleges In Tando Adam, Sanghar By Government Of Sindh<!-- Bot generated title -->]</ref> == ڪارخانا == ٽنڊوآدم ۾ ڪَپَهه ، جُوس، اٽو، تيل (گيهه)،ماچيس کان علاوه ٻين قسمن جا ڪارخانا به موجود آهن، جَن مان ڪُجهه هيٺ ڏِجن ٿا. * پولِي ماچيس انڊسٽري، * جُگنُو ماچيس انڊسٽري،<ref>{{Citation |title=JUGNU MATCH INDUSTRIES - Matches Safety Mfrs. - Tando Adam<!-- Bot generated title --> |url=http://www.pagespak.com/company-matches_safety_mfrs_-jugnu_match_industries-tando_adam-158109.html |accessdate=2016-07-22 |archive-date=2015-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150701144033/http://www.pagespak.com/company-matches_safety_mfrs_-jugnu_match_industries-tando_adam-158109.html |dead-url=yes }}</ref> * پولِي جُوس انڊسٽري،<ref>{{Citation |title=Popular Groups of Industries<!-- Bot generated title --> |url=http://populargroup.com.pk/fu1.html |accessdate=2016-07-22 |archive-date=2016-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160708104856/http://www.populargroup.com.pk/fu1.html |dead-url=yes }}</ref> * مُنا ڀائِي فلور مِل، * سليمان روشن ڪاٽن انڊسٽري، * فيصل فلور مل == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:سنڌ جون گُنجان آباديون]] 0vgwomn08ky34vnakm3jog7ja8bhn97 0 30408 266985 258716 2024-04-26T11:49:49Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki مظفر آباد [[پاڪستان]] جي زيرانتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمو ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. ھي ضلعو اولھ ۾ [[پاڪستان]] جي صوبي [[خیبر پختونخوا|خيبرپختونخوا]] ۽ اولاھين  پاسي ۾ [[ڀارت]] جي زير اثر علائقن ڪپواڙا ۽ بارھمولا سان لڳي ٿو۔ ضلعو مظفر آباد 6,117 چورس ڪلوميٽرن تي مشتمل آھي۔ سال 1998ع جي مردم شماری جي مطابق ضلعي جي آبادي 7,25،000 آھي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] aolvme9hgh2edw9q8psad2fh6tzdub7 266986 266985 2024-04-26T11:50:41Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki مظفر آباد [[پاڪستان]] جي زيرانتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمو ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. ھي ضلعو اولھ ۾ [[پاڪستان]] جي صوبي [[خيبرپختونخوا]] ۽ اولاھين پاسي ۾ [[ڀارت]] جي زير اثر علائقن ڪپواڙا ۽ بارھمولا سان لڳي ٿو۔ ضلعو مظفر آباد 6,117 چورس ڪلوميٽر تي مشتمل آھي. سال 1998ع جي مردم شماری جي مطابق ضلعي جي آبادي 7,25،000 آھي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] a27mae0dhvtzzbz3ptqd0s75nqyl9b0 266987 266986 2024-04-26T11:51:14Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki مظفر آباد [[پاڪستان]] جي زيرانتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمو۽ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. ھي ضلعو اولھ ۾ [[پاڪستان]] جي صوبي [[خيبرپختونخوا]] ۽ اولاھين پاسي ۾ [[ڀارت]] جي زير اثر علائقن ڪپواڙا ۽ بارھمولا سان لڳي ٿو۔ ضلعو مظفر آباد 6,117 چورس ڪلوميٽر تي مشتمل آھي. سال 1998ع جي مردم شماری جي مطابق ضلعي جي آبادي 7,25،000 آھي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 2lqwmel9sbd27i71x0hu9etxoj66msl 266988 266987 2024-04-26T11:51:55Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki مظفر آباد [[پاڪستان]] جي زيرانتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمو۽ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. ھي ضلعو اولھ ۾ [[پاڪستان]] جي صوبي [[خيبرپختونخوا]] ۽ اولاھين پاسي ۾ [[ڀارت]] جي زير اثر علائقن ڪپواڙا ۽ بارھمولا سان لڳي ٿو.ضلعو مظفر آباد 6,117 چورس ڪلوميٽر تي مشتمل آھي. سال 1998ع جي مردم شماری جي مطابق ضلعي جي آبادي 7,25،000 آھي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 06bychufmzc5hid1k3mkknzi260ferf 266989 266988 2024-04-26T11:53:44Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = Muzaffarabad District | official_name = | native_name = {{nq|ضلع مُظفّرآباد}} | native_name_lang = ur | settlement_type = [[List of districts in Azad Kashmir|District of Azad Kashmir]] administered by Pakistan<ref name=tertiary-kashmir/> | image_skyline = New muzaffarabad city view.JPG | imagesize = 250px | image_alt = | image_caption = The city of Muzaffarabad, Azad Kashmir | image_map1 = Kashmir region. LOC 2003626427 - showing sub-regions administered by different countries.jpg | map_alt = | map_caption1 = A map showing Pakistani-administered [[Gilgit-Baltistan]] (shaded in [[sage (color)|sage]] green) in the disputed [[Kashmir]] region<ref name=tertiary-kashmir/> | coordinates = {{coord|34|20|N|73|36|E|type:adm2nd_region:PK_dim:100000|display=inline,title}} | image_map = {{maplink|frame=yes|plain=yes|frame-width=300|frame-height=170|frame-align=center|zoom=4|type=point|title=Muzaffarabad District|marker=district|type2=shape|stroke-width2=2|stroke-color2=#808080}} | map_caption = Interactive map of Muzaffarabad district | coor_pinpoint = Muzaffarabad | subdivision_name = [[Pakistan]] | subdivision_type = Administering country | subdivision_type1 = [[Administrative units of Pakistan|Territory]] | subdivision_name1 = [[Azad Kashmir]] | subdivision_type2 = [[Division (Pakistan)|Division]] | subdivision_name2 = [[Muzaffarabad Division]] | founder = | seat_type = Headquarters | seat = [[Muzaffarabad]] | government_footnotes = | government_type = District Administration | leader_party = | leader_title = [[Deputy Commissioner (Pakistan)|Deputy Commissioner]] | leader_name = Raja Tahir Mumtaz | leader_title1 = District Police Officer | leader_name1 = N/A | leader_title2 = District Education Officer Male/Female | leader_name2 = Tariq Shafi/Saima Nazir | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 1,642 | population_total = 650,370 | population_as_of = 2017 | population_density_km2 = 396 | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[Urdu]] | demographics1_title2 = Spoken | demographics1_info2 = {{hlist|[[Pahari-Pothwari|Pahari]]/[[Hindko]]|[[Gujari]]|[[Kashmiri language|Kashmiri]]}} | blank_name_sec1 = Number of [[List of tehsils of Azad Kashmir|Tehsils]] | blank_info_sec1 = 2 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = | longEW = | leader_title3 = District Nazim | leader_name3 = Imtiaz Ahmad Abbasi }} '''مظفر آباد''' [[پاڪستان]] جي زيرانتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمو۽ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. ھي ضلعو اولھ ۾ [[پاڪستان]] جي صوبي [[خيبرپختونخوا]] ۽ اولاھين پاسي ۾ [[ڀارت]] جي زير اثر علائقن ڪپواڙا ۽ بارھمولا سان لڳي ٿو.ضلعو مظفر آباد 6,117 چورس ڪلوميٽر تي مشتمل آھي. سال 1998ع جي مردم شماری جي مطابق ضلعي جي آبادي 7,25،000 آھي. The '''Muzaffarabad District''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|ضلع مُظفّرآباد}}}}) is a district of Pakistan-administered [[Azad Kashmir]] in the [[Kashmir#Dispute|disputed]] [[Kashmir]] region.<ref name=tertiary-kashmir> The application of the term "administered" to the various regions of [[Kashmir]] and a mention of the Kashmir dispute is supported by the [[WP:TERTIARY|tertiary sources]] (a) through (e), reflecting [[WP:DUE|due weight]] in the coverage. Although "controlled" and "held" are also applied neutrally to the names of the disputants or to the regions administered by them, as evidenced in sources (h) through (i) below, "held" is also considered politicized usage, as is the term "occupied," (see (j) below). <br/> (a) {{citation|title=Kashmir, region Indian subcontinent|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Kashmir-region-Indian-subcontinent |accessdate=15 August 2019}} (subscription required) Quote: "Kashmir, region of the northwestern Indian subcontinent ... has been the subject of dispute between India and Pakistan since the partition of the Indian subcontinent in 1947. The northern and western portions are administered by Pakistan and comprise three areas: Azad Kashmir, Gilgit, and Baltistan, the last two being part of a territory called the Northern Areas. Administered by India are the southern and southeastern portions, which constitute the state of Jammu and Kashmir but are slated to be split into two union territories.";<br/> (b) {{citation|last1=Pletcher|first1=Kenneth|title=Aksai Chin, Plateau Region, Asia|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Aksai-Chin |accessdate=16 August 2019}} (subscription required) Quote: "Aksai Chin, Chinese (Pinyin) Aksayqin, portion of the Kashmir region, at the northernmost extent of the Indian subcontinent in south-central Asia. It constitutes nearly all the territory of the Chinese-administered sector of Kashmir that is claimed by India to be part of the Ladakh area of Jammu and Kashmir state."; <br/> (c) {{citation|chapter=Kashmir|title=Encyclopedia Americana|publisher=Scholastic Library Publishing|url=https://books.google.com/books?id=l_cWAQAAMAAJ&pg=PA328|year=2006|isbn=978-0-7172-0139-6|page=328}} C. E Bosworth, University of Manchester Quote: "KASHMIR, kash'mer, the northernmost region of the Indian subcontinent, administered partlv by India, partly by Pakistan, and partly by China. The region has been the subject of a bitter dispute between India and Pakistan since they became independent in 1947"; <br/> (d) {{citation|last1=Osmańczyk|first1=Edmund Jan|title=Encyclopedia of the United Nations and International Agreements: G to M|url=https://books.google.com/books?id=fSIMXHMdfkkC&pg=PA1191|year=2003|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-415-93922-5|pages=1191–}} Quote: "Jammu and Kashmir: Territory in northwestern India, subject to a dispute between India and Pakistan. It has borders with Pakistan and China." <br/>(e) {{citation|last=Talbot|first=Ian|title=A History of Modern South Asia: Politics, States, Diasporas|url=https://books.google.com/books?id=eNg_CwAAQBAJ&pg=PA28|year=2016|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-19694-8|pages=28–29}} Quote: "We move from a disputed international border to a dotted line on the map that represents a military border not recognized in international law. The line of control separates the Indian and Pakistani administered areas of the former Princely State of Jammu and Kashmir."; <br/> (f) {{citation|last=Skutsch|first=Carl|editor-last=Ciment|editor-first=James|title=Encyclopedia of Conflicts Since World War II|edition=2nd|year=2015|orig-year=2007|isbn=978-0-7656-8005-1|chapter=China: Border War with India, 1962|location=London and New York|publisher=Routledge|page=573|quote=The situation between the two nations was complicated by the 1957–1959 uprising by Tibetans against Chinese rule. Refugees poured across the Indian border, and the Indian public was outraged. Any compromise with China on the border issue became impossible. Similarly, China was offended that India had given political asylum to the Dalai Lama when he fled across the border in March 1959. In late 1959, there were shots fired between border patrols operating along both the ill-defined McMahon Line and in the Aksai Chin.}}<br/> (g) {{citation|last=Clary|first=Christopher|title=The Difficult Politics of Peace: Rivalry in Modern South Asia|publisher=Oxford University Press|location = Oxford and New York|isbn=9780197638408|page=109|quote=Territorial Dispute: The situation along the Sino-Indian frontier continued to worsen. In late July (1959), an Indian reconnaissance patrol was blocked, "apprehended," and eventually expelled after three weeks in custody at the hands of a larger Chinese force near Khurnak Fort in Aksai Chin. ... Circumstances worsened further in October 1959, when a major class at Kongka Pass in eastern Ladakh led to nine dead and ten captured Indian border personnel, making it by far the most serious Sino-Indian class since India's independence.}} <br/> (h) {{citation|last=Bose|first=Sumantra|title=Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace|url=https://books.google.com/books?id=3ACMe9WBdNAC&pg=PA294|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-02855-5|pages=294, 291, 293}} Quote: "J&K: Jammu and Kashmir. The former princely state that is the subject of the Kashmir dispute. Besides IJK (Indian-controlled Jammu and Kashmir. The larger and more populous part of the former princely state. It has a population of slightly over 10 million, and comprises three regions: Kashmir Valley, Jammu, and Ladakh.) and AJK ('Azad" (Free) Jammu and Kashmir. The more populous part of Pakistani-controlled J&K, with a population of approximately 2.5 million.), it includes the sparsely populated "Northern Areas" of Gilgit and Baltistan, remote mountainous regions which are directly administered, unlike AJK, by the Pakistani central authorities, and some high-altitude uninhabitable tracts under Chinese control." <br/> (i) {{citation|last=Fisher|first=Michael H.|title=An Environmental History of India: From Earliest Times to the Twenty-First Century|url=https://books.google.com/books?id=kZVuDwAAQBAJ&pg=PA166|year=2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-107-11162-2|page=166}} Quote: "Kashmir’s identity remains hotly disputed with a UN-supervised “Line of Control” still separating Pakistani-held Azad (“Free”) Kashmir from Indian-held Kashmir."; <br/> (j) {{citation|last=Snedden|first=Christopher|title=Understanding Kashmir and Kashmiris|url=https://books.google.com/books?id=5amKCwAAQBAJ&pg=PA10|year=2015|publisher=Oxford University Press|isbn=978-1-84904-621-3|page=10}} Quote:"Some politicised terms also are used to describe parts of J&K. These terms include the words 'occupied' and 'held'." </ref> It is one of the 10 districts of this dependent territory. The district is located on the banks of the [[Jhelum River|Jhelum]] and [[Neelum River|Neelum]] rivers and is very hilly. The total area of the Muzaffarabad District is {{convert|1,642|km2}}. The district is part of the [[Muzaffarabad Division]], and the city of [[Muzaffarabad]] serves as the capital of [[Azad Kashmir]]. The district is bounded on the north-east by the [[Neelum District]] and the [[Kupwara District]] of Indian-administered Jammu and Kashmir region, on the south-east by the [[Hattian Bala District]], on the south by the [[Bagh District]], and on the west by the [[Mansehra District|Mansehra]] and [[Abbottabad District|Abbottabad]] districts of Pakistan's [[Khyber Pakhtunkhwa Province]]. [[File:Pakistan - Azad Kashmir - Muzaffarabad.svg|thumb|right|300px|A map of Azad Kashmir with the Muzaffarabad District highlighted in red]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 2ogqqrppwz1wijbgvkbkenu3crm5sgw 266990 266989 2024-04-26T11:54:40Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = Muzaffarabad District | official_name = | native_name = {{nq|ضلع مُظفّرآباد}} | native_name_lang = ur | settlement_type = [[List of districts in Azad Kashmir|District of Azad Kashmir]] administered by Pakistan<ref name=tertiary-kashmir/> | image_skyline = New muzaffarabad city view.JPG | imagesize = 250px | image_alt = | image_caption = The city of Muzaffarabad, Azad Kashmir | image_map1 = Kashmir region. LOC 2003626427 - showing sub-regions administered by different countries.jpg | map_alt = | map_caption1 = A map showing Pakistani-administered [[Gilgit-Baltistan]] (shaded in [[sage (color)|sage]] green) in the disputed [[Kashmir]] region<ref name=tertiary-kashmir/> | coordinates = {{coord|34|20|N|73|36|E|type:adm2nd_region:PK_dim:100000|display=inline,title}} | image_map = {{maplink|frame=yes|plain=yes|frame-width=300|frame-height=170|frame-align=center|zoom=4|type=point|title=Muzaffarabad District|marker=district|type2=shape|stroke-width2=2|stroke-color2=#808080}} | map_caption = Interactive map of Muzaffarabad district | coor_pinpoint = Muzaffarabad | subdivision_name = [[Pakistan]] | subdivision_type = Administering country | subdivision_type1 = [[Administrative units of Pakistan|Territory]] | subdivision_name1 = [[Azad Kashmir]] | subdivision_type2 = [[Division (Pakistan)|Division]] | subdivision_name2 = [[Muzaffarabad Division]] | founder = | seat_type = Headquarters | seat = [[Muzaffarabad]] | government_footnotes = | government_type = District Administration | leader_party = | leader_title = [[Deputy Commissioner (Pakistan)|Deputy Commissioner]] | leader_name = Raja Tahir Mumtaz | leader_title1 = District Police Officer | leader_name1 = N/A | leader_title2 = District Education Officer Male/Female | leader_name2 = Tariq Shafi/Saima Nazir | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 1,642 | population_total = 650,370 | population_as_of = 2017 | population_density_km2 = 396 | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[Urdu]] | demographics1_title2 = Spoken | demographics1_info2 = {{hlist|[[Pahari-Pothwari|Pahari]]/[[Hindko]]|[[Gujari]]|[[Kashmiri language|Kashmiri]]}} | blank_name_sec1 = Number of [[List of tehsils of Azad Kashmir|Tehsils]] | blank_info_sec1 = 2 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = | longEW = | leader_title3 = District Nazim | leader_name3 = Imtiaz Ahmad Abbasi }} '''مظفر آباد''' [[پاڪستان]] جي زيرانتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمو ۽ ڪشمير]] جي  ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. ھي ضلعو اولھ ۾ [[پاڪستان]] جي صوبي [[خيبرپختونخوا]] ۽ اولاھين پاسي ۾ [[ڀارت]] جي زير اثر علائقن ڪپواڙا ۽ بارھمولا سان لڳي ٿو.ضلعو مظفر آباد 6,117 چورس ڪلوميٽر تي مشتمل آھي. سال 1998ع جي مردم شماری جي مطابق ضلعي جي آبادي 7,25،000 آھي. The '''Muzaffarabad District''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|ضلع مُظفّرآباد}}}}) is a district of Pakistan-administered [[Azad Kashmir]] in the [[Kashmir#Dispute|disputed]] [[Kashmir]] region.<ref name="tertiary-kashmir"> The application of the term "administered" to the various regions of [[Kashmir]] and a mention of the Kashmir dispute is supported by the [[وڪيپيڊيا:TERTIARY|tertiary sources]] (a) through (e), reflecting [[وڪيپيڊيا:DUE|due weight]] in the coverage. Although "controlled" and "held" are also applied neutrally to the names of the disputants or to the regions administered by them, as evidenced in sources (h) through (i) below, "held" is also considered politicized usage, as is the term "occupied," (see (j) below). <br /> (a) {{citation|title=Kashmir, region Indian subcontinent|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Kashmir-region-Indian-subcontinent|accessdate=15 August 2019}} (subscription required) Quote: "Kashmir, region of the northwestern Indian subcontinent ... has been the subject of dispute between India and Pakistan since the partition of the Indian subcontinent in 1947. The northern and western portions are administered by Pakistan and comprise three areas: Azad Kashmir, Gilgit, and Baltistan, the last two being part of a territory called the Northern Areas. Administered by India are the southern and southeastern portions, which constitute the state of Jammu and Kashmir but are slated to be split into two union territories.";<br /> (b) {{citation|last1=Pletcher|first1=Kenneth|title=Aksai Chin, Plateau Region, Asia|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Aksai-Chin|accessdate=16 August 2019}} (subscription required) Quote: "Aksai Chin, Chinese (Pinyin) Aksayqin, portion of the Kashmir region, at the northernmost extent of the Indian subcontinent in south-central Asia. It constitutes nearly all the territory of the Chinese-administered sector of Kashmir that is claimed by India to be part of the Ladakh area of Jammu and Kashmir state."; <br /> (c) {{citation|chapter=Kashmir|title=Encyclopedia Americana|publisher=Scholastic Library Publishing|url=https://books.google.com/books?id=l_cWAQAAMAAJ&pg=PA328|year=2006|isbn=978-0-7172-0139-6|page=328}} C. E Bosworth, University of Manchester Quote: "KASHMIR, kash'mer, the northernmost region of the Indian subcontinent, administered partlv by India, partly by Pakistan, and partly by China. The region has been the subject of a bitter dispute between India and Pakistan since they became independent in 1947"; <br /> (d) {{citation|last1=Osmańczyk|first1=Edmund Jan|title=Encyclopedia of the United Nations and International Agreements: G to M|url=https://books.google.com/books?id=fSIMXHMdfkkC&pg=PA1191|year=2003|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-415-93922-5|pages=1191–}} Quote: "Jammu and Kashmir: Territory in northwestern India, subject to a dispute between India and Pakistan. It has borders with Pakistan and China." <br />(e) {{citation|last=Talbot|first=Ian|title=A History of Modern South Asia: Politics, States, Diasporas|url=https://books.google.com/books?id=eNg_CwAAQBAJ&pg=PA28|year=2016|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-19694-8|pages=28–29}} Quote: "We move from a disputed international border to a dotted line on the map that represents a military border not recognized in international law. The line of control separates the Indian and Pakistani administered areas of the former Princely State of Jammu and Kashmir."; <br /> (f) {{citation|last=Skutsch|first=Carl|editor-last=Ciment|editor-first=James|title=Encyclopedia of Conflicts Since World War II|edition=2nd|year=2015|orig-year=2007|isbn=978-0-7656-8005-1|chapter=China: Border War with India, 1962|location=London and New York|publisher=Routledge|page=573|quote=The situation between the two nations was complicated by the 1957–1959 uprising by Tibetans against Chinese rule. Refugees poured across the Indian border, and the Indian public was outraged. Any compromise with China on the border issue became impossible. Similarly, China was offended that India had given political asylum to the Dalai Lama when he fled across the border in March 1959. In late 1959, there were shots fired between border patrols operating along both the ill-defined McMahon Line and in the Aksai Chin.}}<br /> (g) {{citation|last=Clary|first=Christopher|title=The Difficult Politics of Peace: Rivalry in Modern South Asia|publisher=Oxford University Press|location=Oxford and New York|isbn=9780197638408|page=109|quote=Territorial Dispute: The situation along the Sino-Indian frontier continued to worsen. In late July (1959), an Indian reconnaissance patrol was blocked, "apprehended," and eventually expelled after three weeks in custody at the hands of a larger Chinese force near Khurnak Fort in Aksai Chin. ... Circumstances worsened further in October 1959, when a major class at Kongka Pass in eastern Ladakh led to nine dead and ten captured Indian border personnel, making it by far the most serious Sino-Indian class since India's independence.}} <br /> (h) {{citation|last=Bose|first=Sumantra|title=Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace|url=https://books.google.com/books?id=3ACMe9WBdNAC&pg=PA294|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-02855-5|pages=294, 291, 293}} Quote: "J&K: Jammu and Kashmir. The former princely state that is the subject of the Kashmir dispute. Besides IJK (Indian-controlled Jammu and Kashmir. The larger and more populous part of the former princely state. It has a population of slightly over 10 million, and comprises three regions: Kashmir Valley, Jammu, and Ladakh.) and AJK ('Azad" (Free) Jammu and Kashmir. The more populous part of Pakistani-controlled J&K, with a population of approximately 2.5 million.), it includes the sparsely populated "Northern Areas" of Gilgit and Baltistan, remote mountainous regions which are directly administered, unlike AJK, by the Pakistani central authorities, and some high-altitude uninhabitable tracts under Chinese control." <br /> (i) {{citation|last=Fisher|first=Michael H.|title=An Environmental History of India: From Earliest Times to the Twenty-First Century|url=https://books.google.com/books?id=kZVuDwAAQBAJ&pg=PA166|year=2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-107-11162-2|page=166}} Quote: "Kashmir’s identity remains hotly disputed with a UN-supervised “Line of Control” still separating Pakistani-held Azad (“Free”) Kashmir from Indian-held Kashmir."; <br /> (j) {{citation|last=Snedden|first=Christopher|title=Understanding Kashmir and Kashmiris|url=https://books.google.com/books?id=5amKCwAAQBAJ&pg=PA10|year=2015|publisher=Oxford University Press|isbn=978-1-84904-621-3|page=10}} Quote:"Some politicised terms also are used to describe parts of J&K. These terms include the words 'occupied' and 'held'." </ref> It is one of the 10 districts of this dependent territory. The district is located on the banks of the [[Jhelum River|Jhelum]] and [[Neelum River|Neelum]] rivers and is very hilly. The total area of the Muzaffarabad District is {{convert|1,642|km2}}. The district is part of the [[Muzaffarabad Division]], and the city of [[Muzaffarabad]] serves as the capital of [[Azad Kashmir]]. The district is bounded on the north-east by the [[Neelum District]] and the [[Kupwara District]] of Indian-administered Jammu and Kashmir region, on the south-east by the [[Hattian Bala District]], on the south by the [[Bagh District]], and on the west by the [[Mansehra District|Mansehra]] and [[Abbottabad District|Abbottabad]] districts of Pakistan's [[Khyber Pakhtunkhwa Province]]. [[File:Pakistan - Azad Kashmir - Muzaffarabad.svg|thumb|right|300px|A map of Azad Kashmir with the Muzaffarabad District highlighted in red]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 7nqsrkny1sgr4v6owze33kt2qa4gesp 0 30409 266972 167802 2024-04-26T11:08:18Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki ھٽيان [[پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد کشمیر|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي۔ 2009 کان پھريان ھي ضلعي حويلي جو حصو ھو۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] tfyzqat4wbxwoxw10rfvxd1a900yum3 0 30410 266961 239246 2024-04-26T10:48:32Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = نيلم ضلعو | nickname = | native_name = نيٖلم ویلی | native_name_lang = ks | coordinates = {{coord|34|36|43|N|73|53|58|E|type:_city|display=title,inline}} | settlement_type = ضلعو | image_skyline = File:Arangkel Ajk.JPG | imagesize = | image_caption = | pushpin_map = Azad Kashmir | pushpin_map_caption = سنڌ جي نقشي ۾ | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = رياست | subdivision_name1 = [[آزاد ڪشمير]] | subdivision_type2 = [[صدر مقام]] | subdivision_name2 = }} '''نيلم''' (Neelum) [[پاڪستان ]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير ]]جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. نيلم ضلعي جي علائقي جي طرف آزاد ڪشمير جو سڀ کان وڏو ضلعو آھي. ھي نيلم درياھ سان گڏوگڏ تقريباََ 200 ڪلو ميٽر وسيع ھڪ وادي آھي. ضلعي ۾ قابل ذڪر جڳھن ۾ شامل آھن؛ • نوسیري • لیسوا • باریان • جورا • ڪنڊل شاھي • ڪاسي • سلخالا • شاھ ڪوٽ • اتمقام • ڪيرن • شاردا • ڪيل • تائوبٽ ۽ • ھلمٽ == پڻ ڏسو == * نيلم وادي<br> == حوالا == msnr4tjpar3571v13u6hnno61hy7a2h 266962 266961 2024-04-26T10:48:58Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = نيلم ضلعو | nickname = | native_name = نيٖلم ویلی | native_name_lang = ks | coordinates = {{coord|34|36|43|N|73|53|58|E|type:_city|display=title,inline}} | settlement_type = ضلعو | image_skyline = File:Arangkel Ajk.JPG | imagesize = | image_caption = | pushpin_map = Azad Kashmir | pushpin_map_caption = سنڌ جي نقشي ۾ | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = رياست | subdivision_name1 = [[آزاد ڪشمير]] | subdivision_type2 = [[صدر مقام]] | subdivision_name2 = }} '''نيلم''' (Neelum) [[پاڪستان ]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير ]]جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. نيلم ضلعي جي علائقي جي طرف آزاد ڪشمير جو سڀ کان وڏو ضلعو آھي. ھي نيلم درياھ سان گڏوگڏ تقريباََ 200 ڪلو ميٽر وسيع ھڪ وادي آھي. ضلعي ۾ قابل ذڪر جڳھن ۾ شامل آھن؛ • نوسیري • لیسوا • باریان • جورا • ڪنڊل شاھي • ڪاسي • سلخالا • شاھ ڪوٽ • اتمقام • ڪيرن • شاردا • ڪيل • تائوبٽ ۽ • ھلمٽ == پڻ ڏسو == * نيلم وادي<br> == حوالا == 20y9cn9wjlcswedfexo9tdwe4zlnjmk 266963 266962 2024-04-26T10:50:18Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = نيلم ضلعو | nickname = | native_name = نيٖلم ویلی | native_name_lang = ks | coordinates = {{coord|34|36|43|N|73|53|58|E|type:_city|display=title,inline}} | settlement_type = ضلعو | image_skyline = File:Arangkel Ajk.JPG | imagesize = | image_caption = | pushpin_map = Azad Kashmir | pushpin_map_caption = ڪشمير جي نقشي ۾ | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = رياست | subdivision_name1 = [[آزاد ڪشمير]] | subdivision_type2 = [[صدر مقام]] | subdivision_name2 = }} '''نيلم''' (Neelum) [[پاڪستان ]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير ]]جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. نيلم ضلعي جي علائقي جي طرف آزاد ڪشمير جو سڀ کان وڏو ضلعو آھي. ھي نيلم درياھ سان گڏوگڏ تقريباََ 200 ڪلو ميٽر وسيع ھڪ وادي آھي. ضلعي ۾ قابل ذڪر جڳھن ۾ شامل آھن؛ • نوسیري • لیسوا • باریان • جورا • ڪنڊل شاھي • ڪاسي • سلخالا • شاھ ڪوٽ • اتمقام • ڪيرن • شاردا • ڪيل • تائوبٽ ۽ • ھلمٽ == پڻ ڏسو == * نيلم وادي<br> == حوالا == 7xju26pkxzbdycrzxea7jpozm2e1um9 266964 266963 2024-04-26T10:51:57Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = نيلم ضلعو | nickname = | native_name = نيٖلم ویلی | native_name_lang = ks | coordinates = {{coord|34|36|43|N|73|53|58|E|type:_city|display=title,inline}} | settlement_type = ضلعو | image_skyline = File:Arangkel Ajk.JPG | imagesize = | image_caption = | pushpin_map = Azad Kashmir | pushpin_map_caption = ڪشمير جي نقشي ۾ | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = رياست | subdivision_name1 = [[آزاد ڪشمير]] | subdivision_type2 = [[صدر مقام]] | subdivision_name2 = }} '''نيلم''' (Neelum) [[پاڪستان ]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير ]]جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. نيلم ضلعي جي علائقي جي طرف آزاد ڪشمير جو سڀ کان وڏو ضلعو آھي. ھي نيلم درياھ سان گڏوگڏ تقريباََ 200 ڪلو ميٽر وسيع ھڪ وادي آھي. ضلعي ۾ قابل ذڪر جڳھن ۾ شامل آھن؛ • نوسیري • لیسوا • باریان • جورا • ڪنڊل شاھي • ڪاسي • سلخالا • شاھ ڪوٽ • اتمقام • ڪيرن • شاردا • ڪيل • تائوبٽ ۽ • ھلمٽ == پڻ ڏسو == * [[نيلم ندي|نيلم وادي]] * [[نيلم ندي]]<br> == حوالا == 6e0zxs2s6lcbaddkgyhf3xem9t5ntd6 266965 266964 2024-04-26T10:53:47Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = نيلم ضلعو | nickname = | native_name = نيٖلم ویلی | native_name_lang = ks | coordinates = {{coord|34|36|43|N|73|53|58|E|type:_city|display=title,inline}} | settlement_type = ضلعو | image_skyline = File:Arangkel Ajk.JPG | imagesize = | image_caption = | pushpin_map = Azad Kashmir | pushpin_map_caption = ڪشمير جي نقشي ۾ | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = رياست | subdivision_name1 = [[آزاد ڪشمير]] | subdivision_type2 = [[صدر مقام]] | subdivision_name2 = }} '''نيلم''' (Neelum) [[پاڪستان ]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير ]]جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. نيلم ضلعي جي علائقي جي طرف آزاد ڪشمير جو سڀ کان وڏو ضلعو آھي. ھي نيلم درياھ سان گڏوگڏ تقريباََ 200 ڪلو ميٽر وسيع ھڪ وادي آھي. ضلعي ۾ قابل ذڪر جڳھن ۾ شامل آھن؛ • نوسیري • لیسوا • باریان • جورا • ڪنڊل شاھي • ڪاسي • سلخالا • شاھ ڪوٽ • اتمقام • ڪيرن • شاردا • ڪيل • تائوبٽ ۽ • ھلمٽ == پڻ ڏسو == * [[نيلم ندي|نيلم وادي]] * [[نيلم ندي]]<br> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] akjo09uccdxdyqw6wyh3m1x963ej4ae 0 30411 266991 258717 2024-04-26T11:56:15Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki '''ميرپور''' [[پاکستان|پاڪستان]] جي زيرانتظام [[آزاد کشمیر|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]] جي  ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي۔ == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] c22r4f3ov48ul2llckc6ujjwsop9lkf 266992 266991 2024-04-26T11:58:43Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Short description|District of Azad Jammu and Kashmir, Pakistan}} {{For|other places called Mirpur|Mirpur (disambiguation)}} {{Infobox settlement | name = Mirpur District | native_name = {{nq|ضلع میرپور}} | native_name_lang = ur | settlement_type = [[List of districts in Azad Kashmir|District of Azad Kashmir]] administered by Pakistan<ref name=tertiary-kashmir/> | image_skyline = Mirpur Azad Kashmir.jpg | image_blank_emblem = | blank_emblem_type = | image_map1 = Kashmir region. LOC 2003626427 - showing sub-regions administered by different countries.jpg | map_caption1 = Pakistani-administered [[Azad Kashmir]] (shaded in green) in the disputed [[Kashmir]] region<ref name=tertiary-kashmir/> | coordinates = {{coord|33|9|0|N|73|44|0|E|type:adm2nd_region:PK_dim:100000|display=inline,title}} | image_map = {{maplink|frame=yes|plain=yes|frame-width=300|frame-height=170|frame-align=center|zoom=4|type=point|title=Mirpur District|marker=district|type2=shape|stroke-width2=2|stroke-color2=#808080}} | map_caption = Interactive map of Mirpur district | coor_pinpoint = Mirpur, Azad Kashmir | subdivision_type = Administering country | subdivision_name = [[Pakistan]] | subdivision_type1 = [[Administrative units of Pakistan|Territory]] | subdivision_name1 = [[Azad Kashmir]] | subdivision_type2 = [[Divisions of Pakistan|Division]] | subdivision_name2 = [[Mirpur Division]] | established_title = Established | established_date = | founder = | seat_type = Headquarters | seat = [[Mirpur, Azad Kashmir|Mirpur]] | government_footnotes = | government_type = District Administration | leader_party = | leader_title = [[Deputy Commissioner (Pakistan)|Deputy Commissioner]] | leader_name = N/A | leader_title1 = District Police Officer | leader_name1 = N/A | leader_title2 = District Health Officer | leader_name2 = N/A | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_total_km2 = 1,010 | population_total = 456,200 | population_as_of = 2017 | population_density_km2 = 452 | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[Urdu]]<ref>{{cite web|url=https://www.nationalia.info/profile/10/kashmir|title = Kashmir| date=20 June 2023 }}</ref> | demographics1_title2 = Spoken | demographics1_info2 = {{hlist|[[Pahari-Pothwari]]|[[Gojri]]}} | blank_name_sec1 = Number of [[List of tehsils of Azad Kashmir|Tehsils]] | blank_info_sec1 = 2 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = | image_caption = Mirpur is the capital of Mirpur district }} '''ميرپور''' [[پاڪستان]] جي زيرانتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمو ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. '''Mirpur District''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|ضلع میرپور}}}}) is a district of Pakistan-administered [[Azad Kashmir]] in the [[Kashmir#Dispute|disputed]] [[Kashmir]] region.<ref name=tertiary-kashmir> The application of the term "administered" to the various regions of Kashmir and a mention of the Kashmir dispute is supported by the [[WP:TERTIARY|tertiary sources]] (a) through (e), reflecting [[WP:DUE|due weight]] in the coverage. Although "controlled" and "held" are also applied neutrally to the names of the disputants or to the regions administered by them, as evidenced in sources (h) through (i) below, "held" is also considered politicized usage, as is the term "occupied," (see (j) below). <br/> (a) {{citation|title=Kashmir, region Indian subcontinent|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Kashmir-region-Indian-subcontinent |accessdate=15 August 2019}} (subscription required) Quote: "Kashmir, region of the northwestern Indian subcontinent ... has been the subject of dispute between India and Pakistan since the partition of the Indian subcontinent in 1947. The northern and western portions are administered by Pakistan and comprise three areas: Azad Kashmir, Gilgit, and Baltistan, the last two being part of a territory called the Northern Areas. Administered by India are the southern and southeastern portions, which constitute the state of Jammu and Kashmir but are slated to be split into two union territories.";<br/> (b) {{citation|last1=Pletcher|first1=Kenneth|title=Aksai Chin, Plateau Region, Asia|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Aksai-Chin |accessdate=16 August 2019}} (subscription required) Quote: "Aksai Chin, Chinese (Pinyin) Aksayqin, portion of the Kashmir region, at the northernmost extent of the Indian subcontinent in south-central Asia. It constitutes nearly all the territory of the Chinese-administered sector of Kashmir that is claimed by India to be part of the Ladakh area of Jammu and Kashmir state."; <br/> (c) {{citation|chapter=Kashmir|title=Encyclopedia Americana|publisher=Scholastic Library Publishing|url=https://books.google.com/books?id=l_cWAQAAMAAJ&pg=PA328|year=2006|isbn=978-0-7172-0139-6|page=328}} C. E Bosworth, University of Manchester Quote: "KASHMIR, kash'mer, the northernmost region of the Indian subcontinent, administered partlv by India, partly by Pakistan, and partly by China. The region has been the subject of a bitter dispute between India and Pakistan since they became independent in 1947"; <br/> (d) {{citation|last1=Osmańczyk|first1=Edmund Jan|title=Encyclopedia of the United Nations and International Agreements: G to M|url=https://books.google.com/books?id=fSIMXHMdfkkC&pg=PA1191|year=2003|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-415-93922-5|pages=1191–}} Quote: "Jammu and Kashmir: Territory in northwestern India, subject to a dispute between India and Pakistan. It has borders with Pakistan and China." <br/>(e) {{citation|last=Talbot|first=Ian|title=A History of Modern South Asia: Politics, States, Diasporas|url=https://books.google.com/books?id=eNg_CwAAQBAJ&pg=PA28|year=2016|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-19694-8|pages=28–29}} Quote: "We move from a disputed international border to a dotted line on the map that represents a military border not recognized in international law. The line of control separates the Indian and Pakistani administered areas of the former Princely State of Jammu and Kashmir."; <br/> (f) {{citation|last=Skutsch|first=Carl|editor-last=Ciment|editor-first=James|title=Encyclopedia of Conflicts Since World War II|edition=2nd|year=2015|orig-year=2007|isbn=978-0-7656-8005-1|chapter=China: Border War with India, 1962|location=London and New York|publisher=Routledge|page=573|quote=The situation between the two nations was complicated by the 1957–1959 uprising by Tibetans against Chinese rule. Refugees poured across the Indian border, and the Indian public was outraged. Any compromise with China on the border issue became impossible. Similarly, China was offended that India had given political asylum to the Dalai Lama when he fled across the border in March 1959. In late 1959, there were shots fired between border patrols operating along both the ill-defined McMahon Line and in the Aksai Chin.}}<br/> (g) {{citation|last=Clary|first=Christopher|title=The Difficult Politics of Peace: Rivalry in Modern South Asia|year=2022 |publisher=Oxford University Press|location = Oxford and New York|isbn=9780197638408|page=109|quote=Territorial Dispute: The situation along the Sino-Indian frontier continued to worsen. In late July (1959), an Indian reconnaissance patrol was blocked, "apprehended," and eventually expelled after three weeks in custody at the hands of a larger Chinese force near Khurnak Fort in Aksai Chin. ... Circumstances worsened further in October 1959, when a major class at Kongka Pass in eastern Ladakh led to nine dead and ten captured Indian border personnel, making it by far the most serious Sino-Indian class since India's independence.}} <br/> (h) {{citation|last=Bose|first=Sumantra|title=Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace|url=https://books.google.com/books?id=3ACMe9WBdNAC&pg=PA294|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-02855-5|pages=294, 291, 293}} Quote: "J&K: Jammu and Kashmir. The former princely state that is the subject of the Kashmir dispute. Besides IJK (Indian-controlled Jammu and Kashmir. The larger and more populous part of the former princely state. It has a population of slightly over 10 million, and comprises three regions: Kashmir Valley, Jammu, and Ladakh.) and AJK ('Azad" (Free) Jammu and Kashmir. The more populous part of Pakistani-controlled J&K, with a population of approximately 2.5 million.), it includes the sparsely populated "Northern Areas" of Gilgit and Baltistan, remote mountainous regions which are directly administered, unlike AJK, by the Pakistani central authorities, and some high-altitude uninhabitable tracts under Chinese control." <br/> (i) {{citation|last=Fisher|first=Michael H.|title=An Environmental History of India: From Earliest Times to the Twenty-First Century|url=https://books.google.com/books?id=kZVuDwAAQBAJ&pg=PA166|year=2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-107-11162-2|page=166}} Quote: "Kashmir’s identity remains hotly disputed with a UN-supervised “Line of Control” still separating Pakistani-held Azad (“Free”) Kashmir from Indian-held Kashmir."; <br/> (j) {{citation|last=Snedden|first=Christopher|title=Understanding Kashmir and Kashmiris|url=https://books.google.com/books?id=5amKCwAAQBAJ&pg=PA10|year=2015|publisher=Oxford University Press|isbn=978-1-84904-621-3|page=10}} Quote:"Some politicised terms also are used to describe parts of J&K. These terms include the words 'occupied' and 'held'." </ref> It is one of the 10 [[Districts of Pakistan|districts]] of [[Pakistan]]'s territory of Azad Kashmir.<ref name="AJKGov">[http://www.ajk.gov.pk/site/index.php - Government Website]</ref> The Mirpur District is bounded on the north by the [[Kotli District]], on the east by the [[Bhimber District]], on the south by the [[Gujrat District]] of [[Punjab, Pakistan]], on the south-west by the [[Jhelum District]] of Punjab, Pakistan, and on the west by its [[Rawalpindi District]]. The district is named after its main city, [[Mirpur, Azad Kashmir|Mirpur]]. The Mirpur District has a population of 456,200<ref>{{Cite news|url=http://nation.com.pk/national/27-Aug-2017/census-2017-ajk-population-rises-to-over-4m|title=Census 2017: AJK population rises to over 4m|work=The Nation|access-date=2017-09-01|language=en-US}}</ref> and covers an area of {{convert|1,010|km2||abbr=on}}. The district is mainly mountainous with some plains. The Mirpur District has a [[humid subtropical climate]]<ref>{{cite web|url=https://hess.copernicus.org/articles/11/1633/2007/hess-11-1633-2007.pdf|access-date=2023-08-27|title=Updated world map of the Köppen-Geiger climate classification}}</ref> which closely resembles that of the [[Gujrat District]] and the Jhelum District, the adjoining districts of Pakistan's Punjab Province. [[File:Pakistan - Azad Kashmir - Mirpur.svg|thumb|right|300px|Map of Azad Kashmir with the Mirpur District highlighted in red]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 1biq932o6tt30f1j33bebdr2nz3x8kq 0 30412 266966 76310 2024-04-26T10:57:11Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki ڀمبر [[پاکستان|پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد کشمیر|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] ajwmxdmdo0rjei4ikozftvuoubpr9ed 0 30413 266971 76312 2024-04-26T11:06:57Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki ڪوٽلي [[پاکستان|پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد کشمیر|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي۔ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 9rvvwjwjncdw82aoieybdgz0eerp0w9 0 30414 266967 167809 2024-04-26T10:59:12Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#ACE1AF" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>پونڇ ضلعو<font>''' |- | style="background:#d0f0c0" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=gray>Ponch District<font>''' |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[Image:Flag of Azad Kashmir.svg|280px]] |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[Image:Pakistan - Azad Kashmir - Poonch.svg|200px]]<br /> |- | ملڪ: || [[پاڪستان]][[فائل:Flag of Pakistan.svg|30px]] |- | صوبو: || [[آزاد ڪشمير]] |- | ضلعي گاديءَ جو ھنڌ: || [[راولاڪوٽ]] |- | ايراضي: || 855 چورس ڪلوميٽر |- | آبادي: || 459,000 |- |[[ٻولي|ٻولي(ون)]]: || [[پنجابي ٻولي|پنجابي]] |- |تعلقا: ||2 |- |} پونڇ [[پاڪستان|پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي۔ پونڇ جا چار تعلقا آھن۔ [http://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%A7_%DA%A9%D9%88%D9%B9 راولاڪوٽ]، [http://ur.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D8%AC%DB%8C%D8%B1%DB%81 ھجيره]، عباسپور، ٿوراڙ {| class="" | [[عڪس:Banjosa.JPG|thumb|150x150 عڪسلون|راولاڪرٽ ]] | [[عڪس:AbbaspurAjk1.jpg|thumb|150x150 عڪسلون|عباس پور]] | [[عڪس:MaindlaSunrise.jpg|thumb|150x150 عڪسلون|پونڇ]] | [[عڪس:Destroyedbridgeriverpoonch.JPG|thumb|150x150 عڪسلون|لائين آف ڪنٽرول]] |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 4r8ynm984sikaubszetoiwcyfqj1oq2 266968 266967 2024-04-26T11:02:58Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#ACE1AF" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>پونڇ ضلعو<font>''' |- | style="background:#d0f0c0" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=gray>Ponch District<font>''' |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[Image:Flag of Azad Kashmir.svg|280px]] |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[Image:Pakistan - Azad Kashmir - Poonch.svg|200px]]<br /> |- | ملڪ: || [[پاڪستان]][[فائل:Flag of Pakistan.svg|30px]] |- | صوبو: || [[آزاد ڪشمير]] |- | ضلعي گاديءَ جو ھنڌ: || [[راولاڪوٽ]] |- | ايراضي: || 855 چورس ڪلوميٽر |- | آبادي: || 459,000 |- |[[ٻولي|ٻولي(ون)]]: || [[پنجابي ٻولي|پنجابي]] |- |تعلقا: ||2 |- |} پونڇ [[پاڪستان|پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي۔ پونڇ جا چار تعلقا آھن؛ 1. [http://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%A7_%DA%A9%D9%88%D9%B9 راولاڪوٽ] 2. [http://ur.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D8%AC%DB%8C%D8%B1%DB%81 ھجيره] • عباسپور • ٿراڙکل {| class="" | [[عڪس:Banjosa.JPG|thumb|150x150 عڪسلون|راولاڪرٽ]] | [[عڪس:AbbaspurAjk1.jpg|thumb|150x150 عڪسلون|عباس پور]] | [[عڪس:MaindlaSunrise.jpg|thumb|150x150 عڪسلون|پونڇ]] | [[عڪس:Destroyedbridgeriverpoonch.JPG|thumb|150x150 عڪسلون|لائين آف ڪنٽرول]] |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 826wzg6mwdag8lbefcqhd7b40olbfwy 266969 266968 2024-04-26T11:04:18Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[پونچ ضلعو، پاڪستان]] ڏانهن [[پونڇ ضلعو]] wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#ACE1AF" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>پونڇ ضلعو<font>''' |- | style="background:#d0f0c0" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=gray>Ponch District<font>''' |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[Image:Flag of Azad Kashmir.svg|280px]] |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[Image:Pakistan - Azad Kashmir - Poonch.svg|200px]]<br /> |- | ملڪ: || [[پاڪستان]][[فائل:Flag of Pakistan.svg|30px]] |- | صوبو: || [[آزاد ڪشمير]] |- | ضلعي گاديءَ جو ھنڌ: || [[راولاڪوٽ]] |- | ايراضي: || 855 چورس ڪلوميٽر |- | آبادي: || 459,000 |- |[[ٻولي|ٻولي(ون)]]: || [[پنجابي ٻولي|پنجابي]] |- |تعلقا: ||2 |- |} پونڇ [[پاڪستان|پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي۔ پونڇ جا چار تعلقا آھن؛ 1. [http://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%A7_%DA%A9%D9%88%D9%B9 راولاڪوٽ] 2. [http://ur.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D8%AC%DB%8C%D8%B1%DB%81 ھجيره] • عباسپور • ٿراڙکل {| class="" | [[عڪس:Banjosa.JPG|thumb|150x150 عڪسلون|راولاڪرٽ]] | [[عڪس:AbbaspurAjk1.jpg|thumb|150x150 عڪسلون|عباس پور]] | [[عڪس:MaindlaSunrise.jpg|thumb|150x150 عڪسلون|پونڇ]] | [[عڪس:Destroyedbridgeriverpoonch.JPG|thumb|150x150 عڪسلون|لائين آف ڪنٽرول]] |} ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 826wzg6mwdag8lbefcqhd7b40olbfwy 0 30416 266973 76315 2024-04-26T11:31:43Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki حويلي [[پاکستان|پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد کشمیر|آزاد ڄمون   ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي۔ 2009 کان پھريان ھي [[ضلع باغ|ضلعي باغ]] جو حصو ھو. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 0g5yghmqpjofrz93athdk826t050943 266974 266973 2024-04-26T11:32:59Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki حويلي [[پاکستان|پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد کشمیر|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. سال 2009ع کان پھريان ھي [[باغ ضلعو|ضلعي باغ]] جو حصو ھو. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 2s75jsfhyq4yn2ukm6l06d620j6if7d 266975 266974 2024-04-26T11:33:28Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki حويلي [[پاکستان|پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد کشمیر|آزاد ڄمو ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. سال 2009ع کان پھريان ھي [[باغ ضلعو|ضلعي باغ]] جو حصو ھو. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] cx8fk7qr8hjhiv9rxu11dtep8b5lcjk 266982 266975 2024-04-26T11:40:27Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = Haveli District | official_name = | native_name = {{nq|ضلع حویلی}} | native_name_lang = | settlement_type = [[List of districts in Azad Kashmir|District of Azad Kashmir]] administered by Pakistan<ref name=tertiary-kashmir/> | image_skyline = Lasdunna Haveli Kahutta Azad Kashmir - panoramio.jpg | imagesize = | image_alt = | image_caption = Haveli Kahutta | image_map1 = Kashmir region. LOC 2003626427 - showing sub-regions administered by different countries.jpg | map_caption1 = A map showing Pakistani-administered [[Pakistan Occupied Kashmir]] (shaded in [[sage (color)|sage]] green) in the disputed [[Kashmir]] region<ref name=tertiary-kashmir/> | coordinates = {{coord|33|56|N|74|06|E|type:adm2nd_region:PK_dim:50000|display=inline,title}} | image_map = {{maplink|frame=yes|plain=yes|frame-width=300|frame-height=170|frame-align=center|zoom=4|type=point|title=Haveli District|marker=district|type2=shape|stroke-width2=2|stroke-color2=#808080}} | map_caption = Interactive map of Haveli district | coor_pinpoint = Forward Kahuta | subdivision_type = Administering country | subdivision_name = [[Pakistan]] | subdivision_type1 = [[Administrative units of Pakistan|Territory]] | subdivision_name1 = [[Azad Kashmir]] | subdivision_type2 = [[Divisions of Pakistan|Division]] | subdivision_name2 = [[Poonch Division]] | established_title = Established | established_date = | founder = | seat_type = Headquarters | seat = [[Forward Kahuta]] | government_footnotes = | government_type = District Administration | leader_party = | leader_title = [[Deputy Commissioner (Pakistan)|Deputy Commissioner]] | leader_name = N/A | leader_title1 = District Police Officer | leader_name1 = N/A | leader_title2 = District Health Officer | leader_name2 = N/A | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 598 | population_total = 152,124 | population_as_of = 2017 | population_footnotes = <ref name=city>{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/AzadKashmir.html |archive-date=29 June 2020|url-status=dead|title=Haveli District population per 2017 census|website=Citypopulation.de website|access-date=19 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20200629022906/http://www.citypopulation.de/AzadKashmir.html}}</ref> | population_density_km2 = 268 | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[Urdu]] | demographics1_title2 = Spoken | demographics1_info2 = Gojari 60% pahari 35% Kashmiri 5% | blank_name_sec1 = Number of [[List of tehsils of Azad Kashmir|Tehsils]] | blank_info_sec1 = 3 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = }}The '''Haveli District''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|ضلع حویلی}}}}) is a district of Pakistan-administered [[Azad Kashmir]] in the [[Kashmir#Dispute|disputed]] [[Kashmir]] region.<ref name="tertiary-kashmir">The application of the term "administered" to the various regions of [[Kashmir]] and a mention of the Kashmir dispute is supported by the [[وڪيپيڊيا:TERTIARY|tertiary sources]] (a) through (e), reflecting [[وڪيپيڊيا:DUE|due weight]] in the coverage. Although "controlled" and "held" are also applied neutrally to the names of the disputants or to the regions administered by them, as evidenced in sources (h) through (i) below, "held" is also considered politicized usage, as is the term "occupied," (see (j) below). (a) {{citation|title=Kashmir, region Indian subcontinent|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Kashmir-region-Indian-subcontinent|accessdate=15 August 2019}} (subscription required) Quote: "Kashmir, region of the northwestern Indian subcontinent ... has been the subject of dispute between India and Pakistan since the partition of the Indian subcontinent in 1947. The northern and western portions are administered by Pakistan and comprise three areas: Azad Kashmir, Gilgit, and Baltistan, the last two being part of a territory called the Northern Areas. Administered by India are the southern and southeastern portions, which constitute the state of Jammu and Kashmir but are slated to be split into two union territories."; (b) {{citation|last1=Pletcher|first1=Kenneth|title=Aksai Chin, Plateau Region, Asia|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Aksai-Chin|accessdate=16 August 2019}} (subscription required) Quote: "Aksai Chin, Chinese (Pinyin) Aksayqin, portion of the Kashmir region, at the northernmost extent of the Indian subcontinent in south-central Asia. It constitutes nearly all the territory of the Chinese-administered sector of Kashmir that is claimed by India to be part of the Ladakh area of Jammu and Kashmir state."; (c) {{citation|chapter=Kashmir|title=Encyclopedia Americana|publisher=Scholastic Library Publishing|url=https://books.google.com/books?id=l_cWAQAAMAAJ&pg=PA328|year=2006|isbn=978-0-7172-0139-6|page=328}} C. E Bosworth, University of Manchester Quote: "KASHMIR, kash'mer, the northernmost region of the Indian subcontinent, administered partlv by India, partly by Pakistan, and partly by China. The region has been the subject of a bitter dispute between India and Pakistan since they became independent in 1947"; (d) {{citation|last1=Osmańczyk|first1=Edmund Jan|title=Encyclopedia of the United Nations and International Agreements: G to M|url=https://books.google.com/books?id=fSIMXHMdfkkC&pg=PA1191|year=2003|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-415-93922-5|pages=1191–}} Quote: "Jammu and Kashmir: Territory in northwestern India, subject to a dispute between India and Pakistan. It has borders with Pakistan and China." (e) {{citation|last=Talbot|first=Ian|title=A History of Modern South Asia: Politics, States, Diasporas|url=https://books.google.com/books?id=eNg_CwAAQBAJ&pg=PA28|year=2016|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-19694-8|pages=28–29}} Quote: "We move from a disputed international border to a dotted line on the map that represents a military border not recognized in international law. The line of control separates the Indian and Pakistani administered areas of the former Princely State of Jammu and Kashmir."; (f) {{citation|last=Skutsch|first=Carl|editor-last=Ciment|editor-first=James|title=Encyclopedia of Conflicts Since World War II|edition=2nd|year=2015|orig-year=2007|isbn=978-0-7656-8005-1|chapter=China: Border War with India, 1962|location=London and New York|publisher=Routledge|page=573|quote=The situation between the two nations was complicated by the 1957–1959 uprising by Tibetans against Chinese rule. Refugees poured across the Indian border, and the Indian public was outraged. Any compromise with China on the border issue became impossible. Similarly, China was offended that India had given political asylum to the Dalai Lama when he fled across the border in March 1959. In late 1959, there were shots fired between border patrols operating along both the ill-defined McMahon Line and in the Aksai Chin.}} (g) {{citation|last=Clary|first=Christopher|title=The Difficult Politics of Peace: Rivalry in Modern South Asia|publisher=Oxford University Press|location=Oxford and New York|isbn=9780197638408|page=109|quote=Territorial Dispute: The situation along the Sino-Indian frontier continued to worsen. In late July (1959), an Indian reconnaissance patrol was blocked, "apprehended," and eventually expelled after three weeks in custody at the hands of a larger Chinese force near Khurnak Fort in Aksai Chin. ... Circumstances worsened further in October 1959, when a major class at Kongka Pass in eastern Ladakh led to nine dead and ten captured Indian border personnel, making it by far the most serious Sino-Indian class since India's independence.}} (h) {{citation|last=Bose|first=Sumantra|title=Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace|url=https://books.google.com/books?id=3ACMe9WBdNAC&pg=PA294|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-02855-5|pages=294, 291, 293}} Quote: "J&K: Jammu and Kashmir. The former princely state that is the subject of the Kashmir dispute. Besides IJK (Indian-controlled Jammu and Kashmir. The larger and more populous part of the former princely state. It has a population of slightly over 10 million, and comprises three regions: Kashmir Valley, Jammu, and Ladakh.) and AJK ('Azad" (Free) Jammu and Kashmir. The more populous part of Pakistani-controlled J&K, with a population of approximately 2.5 million.), it includes the sparsely populated "Northern Areas" of Gilgit and Baltistan, remote mountainous regions which are directly administered, unlike AJK, by the Pakistani central authorities, and some high-altitude uninhabitable tracts under Chinese control." (i) {{citation|last=Fisher|first=Michael H.|title=An Environmental History of India: From Earliest Times to the Twenty-First Century|url=https://books.google.com/books?id=kZVuDwAAQBAJ&pg=PA166|year=2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-107-11162-2|page=166}} Quote: "Kashmir’s identity remains hotly disputed with a UN-supervised “Line of Control” still separating Pakistani-held Azad (“Free”) Kashmir from Indian-held Kashmir."; (j) {{citation|last=Snedden|first=Christopher|title=Understanding Kashmir and Kashmiris|url=https://books.google.com/books?id=5amKCwAAQBAJ&pg=PA10|year=2015|publisher=Oxford University Press|isbn=978-1-84904-621-3|page=10}} Quote:"Some politicised terms also are used to describe parts of J&K. These terms include the words 'occupied' and 'held'."</ref> It is one of the 10 districts of the [[Pakistan]]-administered territory of [[Azad Kashmir]]. It was previously a tehsil of the [[Bagh District]] but was elevated to the district status on 1 July 2009.<ref>{{cite web|url=http://ajk.gov.pk/index.php?option=com_content&view=article&id=178&Itemid=50|title=District Haveli (Kahutta)|publisher=Government of Azad Jammu & Kashmir|archive-url=https://web.archive.org/web/20140408214622/http://ajk.gov.pk/index.php?option=com_content&view=article&id=178&Itemid=50|archive-date=8 April 2014|access-date=19 December 2023|url-status=dead}}</ref> According to the [[2017 Census of Pakistan|2017 census]], the district has a population of 152,124.<ref name="city" /><ref>{{Cite news|url=https://nation.com.pk/national/27-Aug-2017/census-2017-ajk-population-rises-to-over-4m|title=Census 2017: AJK population rises to over 4m|newspaper=The Nation newspaper|access-date=2023-12-19|language=en-US}}</ref> The main native languages are [[Gojari language (estimated to be spoken by around 60% of the inhabitants), [[Pahari language|pahari]] ({{c.}} 35%), and [[Kashmiri language|Kashmiri]] ({{c.}} 5%).<ref>{{Cite book|url=https://www.pndajk.gov.pk/uploadfiles/downloads/Statistical%20Year%20Book%202020.pdf|title=Statistical Year Book 2020|publisher=AJ&K Bureau Of Statistics|place=Muzaffarabad|page=140|access-date=3 March 2022}}</ref><ref name="Shakil 2012">{{Cite web|url=https://www.academia.edu/6485567|title=Languages of Erstwhile State of Jammu Kashmir (A Preliminary Study)|last=Shakil|first=Mohsin|date=2012|page=12}}</ref> Haveli District has many tourism places such as: 1. Neelfairy (or Neilferi) 2. Hillan Waterfall 3. Mathatika 4. Sankh Meadows 5. Badori 6. Mahmood Gali 7. Darra Haji Peer 8. Lasdana 9. Sharu Dhara 10. Mangi Shaheed 11. Kalamula 12. Pajja Gali 13. pahala waterfall (Kalamula) 14.khariyan waterfall( UC Keerni Mandhar) 15.Rani Bagh 16. jabbi syedyan and many more un explore tourist spots [[فائل:Pakistan_-_Azad_Kashmir_-_Haveli.svg|ساڄو|thumb|380x380 عڪسلون|Map of Azad Kashmir with the Haveli District highlighted in red]] حويلي [[پاکستان|پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد کشمیر|آزاد ڄمو ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. سال 2009ع کان پھريان ھي [[باغ ضلعو|ضلعي باغ]] جو حصو ھو. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] o842zcrmxc7arepof909x4659x932zc 266983 266982 2024-04-26T11:41:53Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = Haveli District | official_name = | native_name = {{nq|ضلع حویلی}} | native_name_lang = | settlement_type = [[List of districts in Azad Kashmir|District of Azad Kashmir]] administered by Pakistan<ref name=tertiary-kashmir/> | image_skyline = Lasdunna Haveli Kahutta Azad Kashmir - panoramio.jpg | imagesize = | image_alt = | image_caption = Haveli Kahutta | image_map1 = Kashmir region. LOC 2003626427 - showing sub-regions administered by different countries.jpg | map_caption1 = A map showing Pakistani-administered [[Pakistan Occupied Kashmir]] (shaded in [[sage (color)|sage]] green) in the disputed [[Kashmir]] region<ref name=tertiary-kashmir/> | coordinates = {{coord|33|56|N|74|06|E|type:adm2nd_region:PK_dim:50000|display=inline,title}} | image_map = {{maplink|frame=yes|plain=yes|frame-width=300|frame-height=170|frame-align=center|zoom=4|type=point|title=Haveli District|marker=district|type2=shape|stroke-width2=2|stroke-color2=#808080}} | map_caption = Interactive map of Haveli district | coor_pinpoint = Forward Kahuta | subdivision_type = Administering country | subdivision_name = [[Pakistan]] | subdivision_type1 = [[Administrative units of Pakistan|Territory]] | subdivision_name1 = [[Azad Kashmir]] | subdivision_type2 = [[Divisions of Pakistan|Division]] | subdivision_name2 = [[Poonch Division]] | established_title = Established | established_date = | founder = | seat_type = Headquarters | seat = [[Forward Kahuta]] | government_footnotes = | government_type = District Administration | leader_party = | leader_title = [[Deputy Commissioner (Pakistan)|Deputy Commissioner]] | leader_name = N/A | leader_title1 = District Police Officer | leader_name1 = N/A | leader_title2 = District Health Officer | leader_name2 = N/A | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 598 | population_total = 152,124 | population_as_of = 2017 | population_footnotes = <ref name=city>{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/AzadKashmir.html |archive-date=29 June 2020|url-status=dead|title=Haveli District population per 2017 census|website=Citypopulation.de website|access-date=19 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20200629022906/http://www.citypopulation.de/AzadKashmir.html}}</ref> | population_density_km2 = 268 | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[Urdu]] | demographics1_title2 = Spoken | demographics1_info2 = Gojari 60% pahari 35% Kashmiri 5% | blank_name_sec1 = Number of [[List of tehsils of Azad Kashmir|Tehsils]] | blank_info_sec1 = 3 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = }} حويلي [[پاکستان|پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد کشمیر|آزاد ڄمو ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. سال 2009ع کان پھريان ھي [[باغ ضلعو|ضلعي باغ]] جو حصو ھو. The '''Haveli District''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|ضلع حویلی}}}}) is a district of Pakistan-administered [[Azad Kashmir]] in the [[Kashmir#Dispute|disputed]] [[Kashmir]] region.<ref name="tertiary-kashmir">The application of the term "administered" to the various regions of [[Kashmir]] and a mention of the Kashmir dispute is supported by the [[وڪيپيڊيا:TERTIARY|tertiary sources]] (a) through (e), reflecting [[وڪيپيڊيا:DUE|due weight]] in the coverage. Although "controlled" and "held" are also applied neutrally to the names of the disputants or to the regions administered by them, as evidenced in sources (h) through (i) below, "held" is also considered politicized usage, as is the term "occupied," (see (j) below). (a) {{citation|title=Kashmir, region Indian subcontinent|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Kashmir-region-Indian-subcontinent|accessdate=15 August 2019}} (subscription required) Quote: "Kashmir, region of the northwestern Indian subcontinent ... has been the subject of dispute between India and Pakistan since the partition of the Indian subcontinent in 1947. The northern and western portions are administered by Pakistan and comprise three areas: Azad Kashmir, Gilgit, and Baltistan, the last two being part of a territory called the Northern Areas. Administered by India are the southern and southeastern portions, which constitute the state of Jammu and Kashmir but are slated to be split into two union territories."; (b) {{citation|last1=Pletcher|first1=Kenneth|title=Aksai Chin, Plateau Region, Asia|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Aksai-Chin|accessdate=16 August 2019}} (subscription required) Quote: "Aksai Chin, Chinese (Pinyin) Aksayqin, portion of the Kashmir region, at the northernmost extent of the Indian subcontinent in south-central Asia. It constitutes nearly all the territory of the Chinese-administered sector of Kashmir that is claimed by India to be part of the Ladakh area of Jammu and Kashmir state."; (c) {{citation|chapter=Kashmir|title=Encyclopedia Americana|publisher=Scholastic Library Publishing|url=https://books.google.com/books?id=l_cWAQAAMAAJ&pg=PA328|year=2006|isbn=978-0-7172-0139-6|page=328}} C. E Bosworth, University of Manchester Quote: "KASHMIR, kash'mer, the northernmost region of the Indian subcontinent, administered partlv by India, partly by Pakistan, and partly by China. The region has been the subject of a bitter dispute between India and Pakistan since they became independent in 1947"; (d) {{citation|last1=Osmańczyk|first1=Edmund Jan|title=Encyclopedia of the United Nations and International Agreements: G to M|url=https://books.google.com/books?id=fSIMXHMdfkkC&pg=PA1191|year=2003|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-415-93922-5|pages=1191–}} Quote: "Jammu and Kashmir: Territory in northwestern India, subject to a dispute between India and Pakistan. It has borders with Pakistan and China." (e) {{citation|last=Talbot|first=Ian|title=A History of Modern South Asia: Politics, States, Diasporas|url=https://books.google.com/books?id=eNg_CwAAQBAJ&pg=PA28|year=2016|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-19694-8|pages=28–29}} Quote: "We move from a disputed international border to a dotted line on the map that represents a military border not recognized in international law. The line of control separates the Indian and Pakistani administered areas of the former Princely State of Jammu and Kashmir."; (f) {{citation|last=Skutsch|first=Carl|editor-last=Ciment|editor-first=James|title=Encyclopedia of Conflicts Since World War II|edition=2nd|year=2015|orig-year=2007|isbn=978-0-7656-8005-1|chapter=China: Border War with India, 1962|location=London and New York|publisher=Routledge|page=573|quote=The situation between the two nations was complicated by the 1957–1959 uprising by Tibetans against Chinese rule. Refugees poured across the Indian border, and the Indian public was outraged. Any compromise with China on the border issue became impossible. Similarly, China was offended that India had given political asylum to the Dalai Lama when he fled across the border in March 1959. In late 1959, there were shots fired between border patrols operating along both the ill-defined McMahon Line and in the Aksai Chin.}} (g) {{citation|last=Clary|first=Christopher|title=The Difficult Politics of Peace: Rivalry in Modern South Asia|publisher=Oxford University Press|location=Oxford and New York|isbn=9780197638408|page=109|quote=Territorial Dispute: The situation along the Sino-Indian frontier continued to worsen. In late July (1959), an Indian reconnaissance patrol was blocked, "apprehended," and eventually expelled after three weeks in custody at the hands of a larger Chinese force near Khurnak Fort in Aksai Chin. ... Circumstances worsened further in October 1959, when a major class at Kongka Pass in eastern Ladakh led to nine dead and ten captured Indian border personnel, making it by far the most serious Sino-Indian class since India's independence.}} (h) {{citation|last=Bose|first=Sumantra|title=Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace|url=https://books.google.com/books?id=3ACMe9WBdNAC&pg=PA294|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-02855-5|pages=294, 291, 293}} Quote: "J&K: Jammu and Kashmir. The former princely state that is the subject of the Kashmir dispute. Besides IJK (Indian-controlled Jammu and Kashmir. The larger and more populous part of the former princely state. It has a population of slightly over 10 million, and comprises three regions: Kashmir Valley, Jammu, and Ladakh.) and AJK ('Azad" (Free) Jammu and Kashmir. The more populous part of Pakistani-controlled J&K, with a population of approximately 2.5 million.), it includes the sparsely populated "Northern Areas" of Gilgit and Baltistan, remote mountainous regions which are directly administered, unlike AJK, by the Pakistani central authorities, and some high-altitude uninhabitable tracts under Chinese control." (i) {{citation|last=Fisher|first=Michael H.|title=An Environmental History of India: From Earliest Times to the Twenty-First Century|url=https://books.google.com/books?id=kZVuDwAAQBAJ&pg=PA166|year=2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-107-11162-2|page=166}} Quote: "Kashmir’s identity remains hotly disputed with a UN-supervised “Line of Control” still separating Pakistani-held Azad (“Free”) Kashmir from Indian-held Kashmir."; (j) {{citation|last=Snedden|first=Christopher|title=Understanding Kashmir and Kashmiris|url=https://books.google.com/books?id=5amKCwAAQBAJ&pg=PA10|year=2015|publisher=Oxford University Press|isbn=978-1-84904-621-3|page=10}} Quote:"Some politicised terms also are used to describe parts of J&K. These terms include the words 'occupied' and 'held'."</ref> It is one of the 10 districts of the [[Pakistan]]-administered territory of [[Azad Kashmir]]. It was previously a tehsil of the [[Bagh District]] but was elevated to the district status on 1 July 2009.<ref>{{cite web|url=http://ajk.gov.pk/index.php?option=com_content&view=article&id=178&Itemid=50|title=District Haveli (Kahutta)|publisher=Government of Azad Jammu & Kashmir|archive-url=https://web.archive.org/web/20140408214622/http://ajk.gov.pk/index.php?option=com_content&view=article&id=178&Itemid=50|archive-date=8 April 2014|access-date=19 December 2023|url-status=dead}}</ref> According to the [[2017 Census of Pakistan|2017 census]], the district has a population of 152,124.<ref name="city" /><ref>{{Cite news|url=https://nation.com.pk/national/27-Aug-2017/census-2017-ajk-population-rises-to-over-4m|title=Census 2017: AJK population rises to over 4m|newspaper=The Nation newspaper|access-date=2023-12-19|language=en-US}}</ref> The main native languages are [[Gojari language (estimated to be spoken by around 60% of the inhabitants), [[Pahari language|pahari]] ({{c.}} 35%), and [[Kashmiri language|Kashmiri]] ({{c.}} 5%).<ref>{{Cite book|url=https://www.pndajk.gov.pk/uploadfiles/downloads/Statistical%20Year%20Book%202020.pdf|title=Statistical Year Book 2020|publisher=AJ&K Bureau Of Statistics|place=Muzaffarabad|page=140|access-date=3 March 2022}}</ref><ref name="Shakil 2012">{{Cite web|url=https://www.academia.edu/6485567|title=Languages of Erstwhile State of Jammu Kashmir (A Preliminary Study)|last=Shakil|first=Mohsin|date=2012|page=12}}</ref> Haveli District has many tourism places such as: 1. Neelfairy (or Neilferi) 2. Hillan Waterfall 3. Mathatika 4. Sankh Meadows 5. Badori 6. Mahmood Gali 7. Darra Haji Peer 8. Lasdana 9. Sharu Dhara 10. Mangi Shaheed 11. Kalamula 12. Pajja Gali 13. pahala waterfall (Kalamula) 14.khariyan waterfall( UC Keerni Mandhar) 15.Rani Bagh 16. jabbi syedyan and many more un explore tourist spots [[فائل:Pakistan_-_Azad_Kashmir_-_Haveli.svg|ساڄو|thumb|380x380 عڪسلون|Map of Azad Kashmir with the Haveli District highlighted in red]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] n71qx8qqlwwls6cmwn728n97ahqv1h6 0 30417 266976 76316 2024-04-26T11:35:00Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki سڌنوتي [[پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد کشمیر|آزاد ڄمو ۽ ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي۔ == حوالا == mds28p8hnb781yxekahh5nrchvde17y 266977 266976 2024-04-26T11:35:58Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki سڌنوتي [[پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. == حوالا == qds0179mbzo2upaf63p322w7i2tgbsl 266978 266977 2024-04-26T11:36:28Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki سڌنوتي [[پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] i44rdz9al5557hntxjc5lp4i0vhuats 266979 266978 2024-04-26T11:37:23Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki سڌنوتي [[پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد جمو ءڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] kta56z6o4wohqmwsncgj4x6dblvmpgm 266980 266979 2024-04-26T11:37:45Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki سڌنوتي [[پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد جمو ء ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] mef8p4wi3bwskz5hgl8bgf323is71lb 266981 266980 2024-04-26T11:38:13Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki سڌنوتي [[پاڪستان]] جي زير انتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد جمو ءڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] kta56z6o4wohqmwsncgj4x6dblvmpgm 266984 266981 2024-04-26T11:44:57Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Short description|District in Azad Jammu and Kashmir}} {{Infobox settlement | name = Sudhanoti District | official_name = | native_name = {{nq|ضلع سدھنوتی}} | native_name_lang = ur | settlement_type = [[List of districts in Azad Kashmir|District of Azad Kashmir]] administered by Pakistan<ref name=tertiary-kashmir/> | image_skyline = A view of Pallandri city and Cadet Collage Pallandri..jpg | imagesize = | image_alt = | image_caption = A view of Cadet College Pallandri in the Sudhanoti District | image_map1 = Kashmir region. LOC 2003626427 - showing sub-regions administered by different countries.jpg | map_caption1 = A map showing Pakistani-administered [[Azad Kashmir]] (shaded in [[sage (color)|sage]] green) in the disputed [[Kashmir]] region<ref name=tertiary-kashmir/> | coordinates = {{coord|33|40|N|73|43|E|type:adm2nd_region:PK_dim:50000|display=inline,title}} | image_map = {{maplink|frame=yes|plain=yes|frame-width=300|frame-height=170|frame-align=center|zoom=4|type=point|title=Sudhanoti District|marker=district|type2=shape|stroke-width2=2|stroke-color2=#808080}} | map_caption = Interactive map of Sudhanoti district | coor_pinpoint = Pallandri Tehsil | subdivision_type = Administering country | subdivision_name = [[Pakistan]] | subdivision_type1 = [[Administrative units of Pakistan|Territory]] | subdivision_name1 = [[Azad Kashmir]] | subdivision_type2 = [[Divisions of Pakistan|Division]] | subdivision_name2 = [[Poonch Division]] | established_title = Established | established_date = | founder = | seat_type = Headquarters | seat = [[Pallandri]] | government_type = District Administration | leader_party = | leader_title = [[Deputy Commissioner (Pakistan)|Deputy Commissioner]] | leader_name = N/A | leader_title1 = District Police Officer | leader_name1 = N/A | leader_title2 = District Health Officer | leader_name2 = N/A | area_total_km2 = 569 | population_total = 297,584 | population_as_of = 2017 | population_footnotes =<ref name=city>{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/AzadKashmir.html |url-status=dead|title=Population of Districts of Azad Jammu and Kashmir - Sudhanoti District population|website=Citypopulation.de website|archive-date=29 June 2020|access-date=19 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20200629022906/http://www.citypopulation.de/AzadKashmir.html}}</ref> | population_density_km2 = 523 | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[Urdu]]<ref>{{cite book| last = Rahman| first = Tariq| author-link = Tariq Rahman| title = Language and politics in Pakistan| date = 1996| publisher = Oxford University Press| isbn = 978-0-19-577692-8| page = 226}}<!-- ref is only for Urdu's status in Azad Kashmir as a whole--></ref> | demographics1_title2 = Spoken | demographics1_info2 = [[Gujari]]; [[Pahari-Pothwari]] | timezone1 = [[Time in Pakistan|PST]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = District Council | blank_info_sec1 = | blank1_name_sec1 = Number of [[List of tehsils of Azad Kashmir|Tehsils]] | blank1_info_sec1 = 4 | website = [https://sudhanoti.com/ sudhanoti.com] }} '''سڌنوتي''' [[پاڪستان]] جي زيرانتظام [[آزاد ڪشمير|آزاد جمو ء ڪشمير]] جي ڏھن ضلعن مان ھڪ آھي. The '''Sudhanoti District''' (also spelled '''Sudhanuti District''') ({{lang-ur|{{Nastaliq|ضلع سدھنوتی}}}}), meaning the "heartland of [[Sudhan]]s" or "[[Sudhan]] heartland"),<ref>{{Cite book |last=Watch (Organization) |first=Human Rights |url=https://books.google.com/books?id=QfyEAAAAMAAJ&q=heartland+of+sudhans |title=Pakistan, with Friends Like These |date=2006 |publisher=Human Rights Watch |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=99WTTyxnkDYC&dq=heartland+of+sudhans&pg=PA13 |title=Human Rights Watch: "With Friends Like These..." |publisher=Human Rights Watch |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Talbot |first=Ian |url=https://books.google.com/books?id=sXsmCwAAQBAJ&dq=heartland+sudhan&pg=PA23 |title=A History of Modern South Asia: Politics, States, Diasporas |date=28 January 2016 |publisher=Yale University Press |isbn=978-0-300-21659-2 |language=en}}</ref> It is one of the 10 districts of Pakistan-administered [[Azad Kashmir]] in the [[Kashmir#Dispute|disputed]] [[Kashmir]] region.<ref name=tertiary-kashmir> The application of the term "administered" to the various regions of [[Kashmir]] and a mention of the Kashmir dispute is supported by the [[WP:TERTIARY|tertiary sources]] (a) through (e), reflecting [[WP:DUE|due weight]] in the coverage. Although "controlled" and "held" are also applied neutrally to the names of the disputants or to the regions administered by them, as evidenced in sources (h) through (i) below, "held" is also considered politicized usage, as is the term "occupied," (see (j) below). <br/> (a) {{citation|title=Kashmir, region Indian subcontinent|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Kashmir-region-Indian-subcontinent |accessdate=15 August 2019}} (subscription required) Quote: "Kashmir, region of the northwestern Indian subcontinent ... has been the subject of dispute between India and Pakistan since the partition of the Indian subcontinent in 1947. The northern and western portions are administered by Pakistan and comprise three areas: Azad Kashmir, Gilgit, and Baltistan, the last two being part of a territory called the Northern Areas. Administered by India are the southern and southeastern portions, which constitute the state of Jammu and Kashmir but are slated to be split into two union territories.";<br/> (b) {{citation|last1=Pletcher|first1=Kenneth|title=Aksai Chin, Plateau Region, Asia|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Aksai-Chin |accessdate=16 August 2019}} (subscription required) Quote: "Aksai Chin, Chinese (Pinyin) Aksayqin, portion of the Kashmir region, at the northernmost extent of the Indian subcontinent in south-central Asia. It constitutes nearly all the territory of the Chinese-administered sector of Kashmir that is claimed by India to be part of the Ladakh area of Jammu and Kashmir state."; <br/> (c) {{citation|chapter=Kashmir|title=Encyclopedia Americana|publisher=Scholastic Library Publishing|url=https://books.google.com/books?id=l_cWAQAAMAAJ&pg=PA328|year=2006|isbn=978-0-7172-0139-6|page=328}} C. E Bosworth, University of Manchester Quote: "KASHMIR, kash'mer, the northernmost region of the Indian subcontinent, administered partlv by India, partly by Pakistan, and partly by China. The region has been the subject of a bitter dispute between India and Pakistan since they became independent in 1947"; <br/> (d) {{citation|last1=Osmańczyk|first1=Edmund Jan|title=Encyclopedia of the United Nations and International Agreements: G to M|url=https://books.google.com/books?id=fSIMXHMdfkkC&pg=PA1191|year=2003|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-415-93922-5|pages=1191–}} Quote: "Jammu and Kashmir: Territory in northwestern India, subject to a dispute between India and Pakistan. It has borders with Pakistan and China." <br/>(e) {{citation|last=Talbot|first=Ian|title=A History of Modern South Asia: Politics, States, Diasporas|url=https://books.google.com/books?id=eNg_CwAAQBAJ&pg=PA28|year=2016|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-19694-8|pages=28–29}} Quote: "We move from a disputed international border to a dotted line on the map that represents a military border not recognized in international law. The line of control separates the Indian and Pakistani administered areas of the former Princely State of Jammu and Kashmir."; <br/> (f) {{citation|last=Skutsch|first=Carl|editor-last=Ciment|editor-first=James|title=Encyclopedia of Conflicts Since World War II|edition=2nd|year=2015|orig-year=2007|isbn=978-0-7656-8005-1|chapter=China: Border War with India, 1962|location=London and New York|publisher=Routledge|page=573|quote=The situation between the two nations was complicated by the 1957–1959 uprising by Tibetans against Chinese rule. Refugees poured across the Indian border, and the Indian public was outraged. Any compromise with China on the border issue became impossible. Similarly, China was offended that India had given political asylum to the Dalai Lama when he fled across the border in March 1959. In late 1959, there were shots fired between border patrols operating along both the ill-defined McMahon Line and in the Aksai Chin.}}<br/> (g) {{citation|last=Clary|first=Christopher|title=The Difficult Politics of Peace: Rivalry in Modern South Asia|date=25 February 2024 |publisher=Oxford University Press|location = Oxford and New York|isbn=9780197638408|page=109|quote=Territorial Dispute: The situation along the Sino-Indian frontier continued to worsen. In late July (1959), an Indian reconnaissance patrol was blocked, "apprehended," and eventually expelled after three weeks in custody at the hands of a larger Chinese force near Khurnak Fort in Aksai Chin. ... Circumstances worsened further in October 1959, when a major class at Kongka Pass in eastern Ladakh led to nine dead and ten captured Indian border personnel, making it by far the most serious Sino-Indian class since India's independence.}} <br/> (h) {{citation|last=Bose|first=Sumantra|title=Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace|url=https://books.google.com/books?id=3ACMe9WBdNAC&pg=PA294|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-02855-5|pages=294, 291, 293}} Quote: "J&K: Jammu and Kashmir. The former princely state that is the subject of the Kashmir dispute. Besides IJK (Indian-controlled Jammu and Kashmir. The larger and more populous part of the former princely state. It has a population of slightly over 10 million, and comprises three regions: Kashmir Valley, Jammu, and Ladakh.) and AJK ('Azad" (Free) Jammu and Kashmir. The more populous part of Pakistani-controlled J&K, with a population of approximately 2.5 million.), it includes the sparsely populated "Northern Areas" of Gilgit and Baltistan, remote mountainous regions which are directly administered, unlike AJK, by the Pakistani central authorities, and some high-altitude uninhabitable tracts under Chinese control." <br/> (i) {{citation|last=Fisher|first=Michael H.|title=An Environmental History of India: From Earliest Times to the Twenty-First Century|url=https://books.google.com/books?id=kZVuDwAAQBAJ&pg=PA166|year=2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-107-11162-2|page=166}} Quote: "Kashmir’s identity remains hotly disputed with a UN-supervised “Line of Control” still separating Pakistani-held Azad (“Free”) Kashmir from Indian-held Kashmir."; <br/> (j) {{citation|last=Snedden|first=Christopher|title=Understanding Kashmir and Kashmiris|url=https://books.google.com/books?id=5amKCwAAQBAJ&pg=PA10|year=2015|publisher=Oxford University Press|isbn=978-1-84904-621-3|page=10}} Quote:"Some politicised terms also are used to describe parts of J&K. These terms include the words 'occupied' and 'held'." </ref><ref>{{cite web|url=http://www.ajk.gov.pk/site/index.php?option=com_content&task=view&id=2256&Itemid=144|title=AJ&K Portal|website=www.ajk.gov.pk}}</ref> The Sudhanoti District is bounded on the north and east by the [[Poonch District, Pakistan|Poonch District]],<ref name="pndajk.gov.pk">{{cite web|url=http://www.pndajk.gov.pk/ajk_glance2007.asp#DDSDAJK|title=Subdivisions of AJK|access-date=24 May 2009|archive-date=5 April 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170405225014/http://pndajk.gov.pk/ajk_glance2007.asp#DDSDAJK|url-status=dead}}</ref> on the south by the [[Kotli District]], and on the west by the [[Rawalpindi District]] of Pakistan's [[Punjab, Pakistan|Punjab Province]]. It is located {{convert|90|km}} from [[Islamabad]], the capital of Pakistan. It is connected with [[Rawalpindi]] and Islamabad via the [[Azad Pattan]] Road. The district headquarters is the town of [[Pallandri]]. It lies at an elevation of 1,372 meters and is at a distance of 97 kilometers from Rawalpindi via the Azad Pattan Road. Pallandri is connected to [[Rawalakot]] by a 64-km metalled road. [[File:Pakistan - Azad Kashmir - Sudhnati.svg|thumb|300px|right|Map of Azad Kashmir with the Sudhanoti District highlighted in red]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا ضلعا]] 7dwnmnfsl0q0fmeo06a11lruv1y4yz1 0 30591 266772 251632 2024-04-25T13:30:42Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki [[فائل:ٽالهي وڻ.jpg|thumb|ٽالھي جو وڻ]] '''ٽالهي''' {{ٻيا نالا|انگريزي= Indian Rosewood}} هڪ قسم جو وڻ آھي جنھن جي ڪاٺي [[شيشم]] وانگر مضبوط ٿيندي آهي. ھن جو سائنسي نالو {{ٻيا نالا|انگريزي= Dalbergia latifolia}} آھي، کي ان کي سنڌ ۾ ان کي '''ٽاري''' پڻ سڏين ٿا. اھو انڊيا ۽ پاڪستان ٻنھي جي پنجاب جو سرڪاري وڻ آھي جنھن کي شيشم {{ٻيا نالا|انگريزي= Sheesham}} پڻ سڏيو ويندو آهي. ھن مان عمارتي ڪاٺ ملندو آهي.<ref>{{cite book|last1=Tudge|first1=Colin|title=The Tree|date=2005|publisher=Random House|location=New York|isbn=978-0-307-39539-9|page=182}}</ref> اڪثر واهن جي ڪپن ۽ رستن تي ڇانوري لاءِ ٽالهيءَ جا وڻ پوکيا ويندا آهن. ٽالهيءَ جي وڻ جي ڪاٺيءَ مان فرنيچر ٺهندو آهي. == نالا == ٽالهي کي جيڪڏهن سنڌ جو سائو سون چئجي تہ ان ۾ ڪو وڌاءُ نہ ٿيندو. هي وڻ سنڌ ۾ واهن، شاخن، واٽر ڪورسن جي ڪنارن ۽ زرعي زمينن ۾ عام جام ملي ٿو . ٽالهي سنڌ کان سواءِ پنجاب، سرحد ۽ پاڪستان جي ٻين ميداني علائقن ۾ ڪافي تعداد ۾ موجود ٽالهي جنهن کي انگريزي ٻوليءَ ۾ (Sisoo, Shisham, Indian Rosewood) چيو وڃي ٿو. ٽالهيءَ جو تعلق ٻوٽن جي فيملي (Leguminosae) سان آهي . دنيا جي مختلف ٻولين ۾ هن وڻ کي الڳ الڳ نالن سان سڏيو وڃي ٿو ، جيئن: فرانسيسي ۾ ” ابنيئر جئاني “، عربي ۾ ” دالبر جيا، سسو “، بنگالي ۾ ” ششو “، هندي ۾ ” شيشم، سيسم، سسائي ۽ سسوَ “، انڊونيشيا ۾ ” دو خائڪ ۽ پرادو خائڪ “، جاوا ۾ ” سونو واسيسو “، نيپالي ۾ ” شيشم ۽ سسائو “، سنسڪرت ۾ ” اگورو ۽ شنشاپا “، اسپينش ۾ ” سِسو “، تامل ۾ ” جيتي، نوڪو ختائي، سسوئتي “، ٿائي ٻوليءَ ۾ ” دو خائڪ ۽ پرادو خائڪ “، اردو ۾ ” شيشم “، پنجابي ۾ ” ٽالي “، سرائيڪي ۾ ” ٽالي ۽ ٽالهي“ ۽ سنڌي ٻوليءَ ۾ ٽالهي سڏيو وڃي ٿو. [[فائل:Tari (Talhi) tree (name in Sindhi).jpg|250px|thumb|سنڌ ۾ ٽالھي جو وڻ]] == علائقو == هن وڻ جو اصل ديس هندوستان، پاڪستان ۽ نيپال وارو خطو آهي. هن دور ۾ ٽالهيءَ جو وڻ دنيا ۾ ڪنڊ ڪڙڇ ٽائين پهچي چڪو آهي. خاص ڪري سريلنڪا، ٿائيلينڊ، انڊونيشيا، ملائيشيا، موريشس، گهانا، ڪينيا، سوڊان، نائيجيريا، زمبابوي، قبرص، عراق، فلسطين، اسرائيل، آمريڪا، ڏکڻ آفريقا، تنزانيہ، بنگلاديش، ڀوٽان، ايٿوپيا، ٽوگو، ڪيمرون، آسٽريليا، افغانستان، ايران ۽ فرانس کان سواءِ هي وڻ دنيا جي ڪيترن ئي ٻين گرم موسم وارن خطن تائين پکڙجي چڪو آهي . سٺي واڌ ويجهہ لاءِ ٽالهيءَ کي سج جي روشنيءَ جي گهڻي ضرورت پوي ٿي. سنڌ ۾ هن وڻ جي اوچائي 25 کان 30 ميٽر تائين ٿئي ٿي. ٽالهيءَ جون ٽاريون هيٺ جهڪيل ٿين ٿيون. پن 6 کان 10 سينٽي ميٽر ڊگها ۽ 5 سينٽي ميٽر ويڪرا ٿين ٿا. ٽالهي جا گل اڇا هلڪي گلابي رنگ تي مائل ٿين ٿا. هن ۾ تمام گهڻي خوشبو ٿئي ٿي، گلن جي ڊيگهہ 1. 5 سينٽي ميٽر ٿئي ٿي. == بناوٽ == ٽالهيءَ جي ڦري عام طور تي هلڪي سائي رنگ جي ٿئي، جنهن جي ڊيگهہ 4 کان 6 سينٽي ميٽر ، پچڻ کانپوءِ ان جو رنگ هلڪو ڀورو، جنھن ۾ 3 کان 6 ٻج ٿين ٿا. عام طور تي هن وڻ کي سٺي واڌ ويجهہ لاءِ 21 کان 28 ڊگري سينٽي گريڊ گرمي جي درجي جي ضرورت پوي ٿي. هي وڻ سخت سيءَ (پارو) بہ برداشت ڪري سگهي ٿو ۽ 50 سينٽي گريڊ جيتري شديد گرميءَ ۾ بہ وڌڻ ويجهڻ جي صلاحيت رکي ٿو. ٽالهي ڏاڍو سخت جان وڻ آهي، جيڪو 500 کان 2000 ملي ميٽر مينھن جي پاڻي ۾ بہ زنده رهي سگهي ٿو. ڏڪار جي صورت ۾ هي وڻ چار کان 6 مهينا سائو رهي سگهي ٿو. سنڌ جو هي سدا بهار وڻ وارياسي، چيڪي ۽ پٿريلي زمين تي تمام سهڻي ۽ سٺي نموني واڌ ويجهه ڪري ٿو، پر ڪلراٺي ۽ سيلاب واري زمين ٽالهيءَ جي وڌڻ جي صلاحيت تي اثر انداز ٿئي ٿي. هي وڻ بھار جي مند يعني مارچ کان اپريل تائين ڦٽهڙو ڪري تمام خوبصورت ڏيک ڏئي ٿو. اپريل ۽ مئي مهينن ۾ ڦريون جهلي ٿو. == استعمال == ٽالهي [[سنڌ]] جو ڏاڍو خوبصورت، ڇانوريدار ۽ قيمتي وڻ آهي، جنهن کي ڪيترن ئي مقصدن لاءِ استعمال هيٺ آڻجي ٿو: 1 . '''پنن جو استعمال''': سنڌ ۾ ٽالهيءَ جا پن مال جي چاري طور استعمال ڪيا وڃن ٿا. خاص طور تي سياري جي موسم ۾ -ٻڪرار- ۽ ريڍار ٽالهيءَ جون ٽاريون ڇانگي مال کي ڏين ٿا. پنن جو رس سوڄ ، چمڙي جي بيمارين ۽ اکين جي بيمارين لاءِ مفيد سمجهيو وڃي ٿو. 2 . '''گلن جو استعمال''': ٽالهيءَ جا گل انتهائي نازڪ ۽ خوشبودار ٿين ٿا . ماکيءَ جون مکيون ان مان رس چوسين ٿيون ، پر گل نازڪ هجڻ سبب ننڍڙي حرڪت تي ڇڻي پون ٿا . ان لاءِ ماکيءَ جون مکيون انهن مان صحيح فائدو حاصل نه ٿيون ڪري سگهن. 3 . '''ڦرين جو استعمال''': ٽالهيءَ جون ڦريون انتهائي سهڻيون ٿين ٿيون. جيڪي ٻڪريون ۽ رڍون شوق سان کائين ٿيون . سنڌ ۾ ڦرين مان ڀاڄي به تيار ڪئي وڃي ٿي . -ٽالهي- جون ڦريون گرمي ، جگر جي گرمي لاءِ مفيد سمجهيون وڃن ٿيون. 4 . '''ڇوڏي جو استعمال''': ٽالهيءَ جو ڇوڏو ڪيترين ئي بيمارين کان نجات لاءِ استعمال ڪيو وڃي ٿو . جيئن گرمي لاءِ ٿاڌل رت جي خرابي ، چمڙي جي بيمارين ، الٽي ، باد فرنگ، خارش، اکين ۽ نڪ جي بيمارين، ڦرڙي ۽ سوري ( پيچش ) لاءِ ڇوڏو مفيد سمجهيو وڃي ٿو. 5 . '''پاڙن جو استعمال''': ٽالهيءَ جون پاڙون ڏندڻ طور استعمال ڪري سگهجن ٿيون. 6 . '''ڪاٺيءَ جو استعمال''': ٽالهيءَ جي ڪاٺي خوبصورت ۽ قيمتي ٿئي ٿي . جنهن جو رنگ اڇي ڀوري رنگ تي مائل ٿئي ٿو . ڪاٺي جو اندريون تھ بادامي رنگ جو ٿئي ٿو. ٽالهيءَ جي ڪاٺيءَ مان هر قسم جو فرنيچر جنهن ۾ ڪٻٽ، در، دريون، ڪرسيون، ميزون، کٽون، ٻيڙيون ۽ کوکا پيتيون، راندين جو سامان، هاريءَ جي استعمال جون شيون ۽ رڌ پچاءَ ۾ استعمال ٿيندڙ سامان ٺاهيو وڃي ٿو . ان کان سواءِ ٽالهي جي ڪاٺيءَ مان مختلف قسم جون شيون ٺاهي سگهجن ٿيون.<ref>[[انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا]]، جلد ٻيو، ڇپيندڙ: [[سنڌي ٻولي جو با اختيار ادارو|سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]] (ISBN 978-969-9098-80-2) سال: 2013</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:وڻَ]] [[زمرو:سنڌ جا وڻَ]] [[زمرو:پاڪستان جا وڻَ]] [[زمرو:علم نباتات]] [[زمرو:آئي يو سي اين خطري کان دور جنسن جي ڳاڙهي فهرست]] pnrj17vgf7mix2iqecxaiess8lnr845 266786 266772 2024-04-25T14:33:14Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki [[فائل:ٽالهي وڻ.jpg|thumb|ٽالھي جو وڻ]] '''ٽالهي''' {{ٻيا نالا|انگريزي= Indian Rosewood}} هڪ قسم جو وڻ آھي جنھن جي ڪاٺي [[شيشم]] وانگر مضبوط ٿيندي آهي. ھن جو سائنسي نالو {{ٻيا نالا|انگريزي= Dalbergia latifolia}} آھي، کي ان کي سنڌ ۾ ان کي '''ٽاري''' پڻ سڏين ٿا. اھو انڊيا ۽ پاڪستان ٻنھي جي پنجاب جو سرڪاري وڻ آھي جنھن کي شيشم {{ٻيا نالا|انگريزي= Sheesham}} پڻ سڏيو ويندو آهي. ھن مان عمارتي ڪاٺ ملندو آهي.<ref>{{cite book|last1=Tudge|first1=Colin|title=The Tree|date=2005|publisher=Random House|location=New York|isbn=978-0-307-39539-9|page=182}}</ref> اڪثر واهن جي ڪپن ۽ رستن تي ڇانوري لاءِ ٽالهيءَ جا وڻ پوکيا ويندا آهن. ٽالهيءَ جي وڻ جي ڪاٺيءَ مان فرنيچر ٺهندو آهي. == نالا == ٽالهي کي جيڪڏهن سنڌ جو سائو سون چئجي تہ ان ۾ ڪو وڌاءُ نہ ٿيندو. هي وڻ سنڌ ۾ واهن، شاخن، واٽر ڪورسن جي ڪنارن ۽ زرعي زمينن ۾ عام جام ملي ٿو . ٽالهي سنڌ کان سواءِ پنجاب، سرحد ۽ پاڪستان جي ٻين ميداني علائقن ۾ ڪافي تعداد ۾ موجود ٽالهي جنهن کي انگريزي ٻوليءَ ۾ (Sisoo, Shisham, Indian Rosewood) چيو وڃي ٿو. ٽالهيءَ جو تعلق ٻوٽن جي فيملي (Leguminosae) سان آهي . دنيا جي مختلف ٻولين ۾ هن وڻ کي الڳ الڳ نالن سان سڏيو وڃي ٿو ، جيئن: فرانسيسي ۾ ” ابنيئر جئاني “، عربي ۾ ” دالبر جيا، سسو “، بنگالي ۾ ” ششو “، هندي ۾ ” شيشم، سيسم، سسائي ۽ سسوَ “، انڊونيشيا ۾ ” دو خائڪ ۽ پرادو خائڪ “، جاوا ۾ ” سونو واسيسو “، نيپالي ۾ ” شيشم ۽ سسائو “، سنسڪرت ۾ ” اگورو ۽ شنشاپا “، اسپينش ۾ ” سِسو “، تامل ۾ ” جيتي، نوڪو ختائي، سسوئتي “، ٿائي ٻوليءَ ۾ ” دو خائڪ ۽ پرادو خائڪ “، اردو ۾ ” شيشم “، پنجابي ۾ ” ٽالي “، سرائيڪي ۾ ” ٽالي ۽ ٽالهي“ ۽ سنڌي ٻوليءَ ۾ ٽالهي سڏيو وڃي ٿو. [[فائل:Tari (Talhi) tree (name in Sindhi).jpg|250px|thumb|سنڌ ۾ ٽالھي جو وڻ]] == علائقو == هن وڻ جو اصل ديس هندوستان، پاڪستان ۽ نيپال وارو خطو آهي. هن دور ۾ ٽالهيءَ جو وڻ دنيا ۾ ڪنڊ ڪڙڇ ٽائين پهچي چڪو آهي. خاص ڪري سريلنڪا، ٿائيلينڊ، انڊونيشيا، ملائيشيا، موريشس، گهانا، ڪينيا، سوڊان، نائيجيريا، زمبابوي، قبرص، عراق، فلسطين، اسرائيل، آمريڪا، ڏکڻ آفريقا، تنزانيہ، بنگلاديش، ڀوٽان، ايٿوپيا، ٽوگو، ڪيمرون، آسٽريليا، افغانستان، ايران ۽ فرانس کان سواءِ هي وڻ دنيا جي ڪيترن ئي ٻين گرم موسم وارن خطن تائين پکڙجي چڪو آهي . سٺي واڌ ويجهہ لاءِ ٽالهيءَ کي سج جي روشنيءَ جي گهڻي ضرورت پوي ٿي. سنڌ ۾ هن وڻ جي اوچائي 25 کان 30 ميٽر تائين ٿئي ٿي. ٽالهيءَ جون ٽاريون هيٺ جهڪيل ٿين ٿيون. پن 6 کان 10 سينٽي ميٽر ڊگها ۽ 5 سينٽي ميٽر ويڪرا ٿين ٿا. ٽالهي جا گل اڇا هلڪي گلابي رنگ تي مائل ٿين ٿا. هن ۾ تمام گهڻي خوشبو ٿئي ٿي، گلن جي ڊيگهہ 1. 5 سينٽي ميٽر ٿئي ٿي. == بناوٽ == ٽالهيءَ جي ڦري عام طور تي هلڪي سائي رنگ جي ٿئي، جنهن جي ڊيگهہ 4 کان 6 سينٽي ميٽر ، پچڻ کانپوءِ ان جو رنگ هلڪو ڀورو، جنھن ۾ 3 کان 6 ٻج ٿين ٿا. عام طور تي هن وڻ کي سٺي واڌ ويجهہ لاءِ 21 کان 28 ڊگري سينٽي گريڊ گرمي جي درجي جي ضرورت پوي ٿي. هي وڻ سخت سيءَ (پارو) بہ برداشت ڪري سگهي ٿو ۽ 50 سينٽي گريڊ جيتري شديد گرميءَ ۾ بہ وڌڻ ويجهڻ جي صلاحيت رکي ٿو. ٽالهي ڏاڍو سخت جان وڻ آهي، جيڪو 500 کان 2000 ملي ميٽر مينھن جي پاڻي ۾ بہ زنده رهي سگهي ٿو. ڏڪار جي صورت ۾ هي وڻ چار کان 6 مهينا سائو رهي سگهي ٿو. سنڌ جو هي سدا بهار وڻ وارياسي، چيڪي ۽ پٿريلي زمين تي تمام سهڻي ۽ سٺي نموني واڌ ويجهه ڪري ٿو، پر ڪلراٺي ۽ سيلاب واري زمين ٽالهيءَ جي وڌڻ جي صلاحيت تي اثر انداز ٿئي ٿي. هي وڻ بھار جي مند يعني مارچ کان اپريل تائين ڦٽهڙو ڪري تمام خوبصورت ڏيک ڏئي ٿو. اپريل ۽ مئي مهينن ۾ ڦريون جهلي ٿو. == استعمال == ٽالهي [[سنڌ]] جو ڏاڍو خوبصورت، ڇانوريدار ۽ قيمتي وڻ آهي، جنهن کي ڪيترن ئي مقصدن لاءِ استعمال هيٺ آڻجي ٿو: 1 . '''پنن جو استعمال''': سنڌ ۾ ٽالهيءَ جا پن مال جي چاري طور استعمال ڪيا وڃن ٿا. خاص طور تي سياري جي موسم ۾ -ٻڪرار- ۽ ريڍار ٽالهيءَ جون ٽاريون ڇانگي مال کي ڏين ٿا. پنن جو رس سوڄ ، چمڙي جي بيمارين ۽ اکين جي بيمارين لاءِ مفيد سمجهيو وڃي ٿو. 2 . '''گلن جو استعمال''': ٽالهيءَ جا گل انتهائي نازڪ ۽ خوشبودار ٿين ٿا . ماکيءَ جون مکيون ان مان رس چوسين ٿيون ، پر گل نازڪ هجڻ سبب ننڍڙي حرڪت تي ڇڻي پون ٿا . ان لاءِ ماکيءَ جون مکيون انهن مان صحيح فائدو حاصل نه ٿيون ڪري سگهن. 3 . '''ڦرين جو استعمال''': ٽالهيءَ جون ڦريون انتهائي سهڻيون ٿين ٿيون. جيڪي ٻڪريون ۽ رڍون شوق سان کائين ٿيون . سنڌ ۾ ڦرين مان ڀاڄي به تيار ڪئي وڃي ٿي . -ٽالهي- جون ڦريون گرمي ، جگر جي گرمي لاءِ مفيد سمجهيون وڃن ٿيون. 4 . '''ڇوڏي جو استعمال''': ٽالهيءَ جو ڇوڏو ڪيترين ئي بيمارين کان نجات لاءِ استعمال ڪيو وڃي ٿو . جيئن گرمي لاءِ ٿاڌل رت جي خرابي ، چمڙي جي بيمارين ، الٽي ، باد فرنگ، خارش، اکين ۽ نڪ جي بيمارين، ڦرڙي ۽ سوري ( پيچش ) لاءِ ڇوڏو مفيد سمجهيو وڃي ٿو. 5 . '''پاڙن جو استعمال''': ٽالهيءَ جون پاڙون ڏندڻ طور استعمال ڪري سگهجن ٿيون. 6 . '''ڪاٺيءَ جو استعمال''': ٽالهيءَ جي ڪاٺي خوبصورت ۽ قيمتي ٿئي ٿي . جنهن جو رنگ اڇي ڀوري رنگ تي مائل ٿئي ٿو . ڪاٺي جو اندريون تھ بادامي رنگ جو ٿئي ٿو. ٽالهيءَ جي ڪاٺيءَ مان هر قسم جو فرنيچر جنهن ۾ ڪٻٽ، در، دريون، ڪرسيون، ميزون، کٽون، ٻيڙيون ۽ کوکا پيتيون، راندين جو سامان، هاريءَ جي استعمال جون شيون ۽ رڌ پچاءَ ۾ استعمال ٿيندڙ سامان ٺاهيو وڃي ٿو . ان کان سواءِ ٽالهي جي ڪاٺيءَ مان مختلف قسم جون شيون ٺاهي سگهجن ٿيون.<ref>[[انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا]]، جلد ٻيو، ڇپيندڙ: [[سنڌي ٻولي جو با اختيار ادارو|سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]] (ISBN 978-969-9098-80-2) سال: 2013</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:وڻَ]] [[زمرو:سنڌ جا وڻَ]] [[زمرو:پاڪستان جا وڻَ]] [[زمرو:علم نباتات]] [[زمرو:آئي يو سي اين خطري کان دور جنسن جي ڳاڙهي فهرست]] [[زمرو:آئي يو سي اين غير محفوظ جنسن جي ڳاڙهي فهرست]] ahlfk7zut8z1zzl1p4rp5aizyj9rode 0 31432 266940 246586 2024-04-26T07:48:07Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki {{مبسس4}} '''ڪولمبو''' (Colombo) [[سري لنڪا|سريلنڪا]] جي گاديءَ جو ھنڌ آھي. 1960ع ۾ ڪولمبو سياحن ۽ جھازين (Sailors) لاءِ جنت هوندو هو. دنيا جي هر شيءِ ملندي هُئي ۽ تمام سستي اگهہ تي. ٻاهرين ملڪن کان ڪولمبو گھمڻ لاءِ مسافرن جي پيھ لڳل رهندي هئي. يورپ کان آسٽريليا ويندي، آمريڪا، نيوزيلنڊ يا ڏور اوڀر جي ملڪن طرف ويندي، هر مسافر ڏينھن ٻن لاءِ هتي منزل ضرور ڪندو هو. گھمندو ڦرندو هو. مندرن ۽ پگوڊائن کي ڏسندو هو. ڪولمبو جي خاص رونق وارا علائقا هاءِ اسٽريٽ، پيٽا، بوريلا، فورٽ ۽ گال روڊ آهن. هي ٻيٽ جنھن کي ڪنھن زماني ۾ ٽئپروبين (Taprobane) پڻ چوندا هُئا، هندستان جي ڏکڻ ۾ آهي، جنهن جي ايراضي پنجويھ هزار کن چورس ميل آهي. خط استوا واري پٽي (اتر اڌ گول ۾ ڇهہ ڊگريون ويڪرائي ڦاڪ تي ڪولمبو شهر آهي) تي هجڻ ڪري ٻارهوئي هڪجهڙي گرم ۽ گھميل موسم ٿئيس. رڳو ڊسمبر ۽ جنوريءَ جا ٿورا ڏينهن هلڪي ٿڌڪار ٿئي. ڪولمبو پڻ ٻين خط استوا جي ملڪن وانگر وسڪاري لاءِ مشهور آهي. گھڻي برسات ڪري گهاٽا ٻيلا ۽ ساوڪ جام آهي. ٻيلا ۽ ساوڪ، پکين ۽ جانورن کي وڌڻ ويجهڻ ۾ مدد ڪن ٿا. ان ڪري سلون خوبصورت پکين، جانورن، انهن جي کلُن ۽ عمارتي ڪاٺ کان مشھور آهي.<ref>{{Citation |title=سي ئي جوڀن ڏينهن (الطاف شيخ) {{!}} سنڌ سلامت ڪتاب گهر<!-- Bot generated title --> |url=http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=151 |accessdate=2016-09-21 |archive-date=2017-09-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170911152454/http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=151 |dead-url=yes }}</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سريلنڪا]] [[زمرو:سياحت]] 07dlcheqpcnhbknuhcjawmjykkgt7m7 0 35341 266768 252304 2024-04-25T13:03:05Z مھتاب احمد سنڌي 4990 صفحي کي [[پاڪ–چين اقتصادي راهداري]] ڏانھن چوريو wikitext text/x-wiki #چوريو [[پاڪ–چين اقتصادي راهداري]] '''سي پيڪ''' جو مطلب آهي '''چين پاڪستان اقتصادي راهداري''' يا '''پاڪ-چين واپاري واٽ''' يا '''چائينا پاڪستان ايڪانمڪ ڪاريڊور''' (ChinaPpakistan Economic Corridor, C-PEC). <ref>[https://www.dawnnews.tv/news/1047066/ کوئز: سی-پیک سے متعلق آپ کی معلومات کتنی ہے؟ - Pakistan - Dawn News<!-- Bot generated title -->]</ref> ترقي ۽ رٿابنديءَ جي وفاقي وزير احسن اقبال ٻڌايو آهي ته بلوچستان ۽ فاٽا ۾ پاڪ چين اقتصادي راهداري جي رستي تي اڳتي هلي ٽي نيون مادر علميون (يونيورسٽيون) کوليون وينديون. <ref>[http://www.dawnnews.tv/news/1035046 سی پیک کے تحت 3 نئی جامعات کا قیام - Pakistan - Dawn News<!-- Bot generated title -->]</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:اقتصادي سرگرميون]] p2h0g2wvvqew6bm4s8ttdhgrmixxc8n 0 39469 266909 149353 2024-04-26T04:05:32Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki {{speciesbox |image = Averrhoa carambola ARS k5735-7.jpg |image_caption = ڪمرنگو وڻ |genus = اويرھوئا |species = ڪئرامبولا |authority = [[ڪارل لينيوئس]] }} '''ڪمرنگو''' {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Carambola '''}} هڪڙو ننڍو وڻ، ويهن فوٽن جيڏو آهي، جو هندستان جي گهڻن ڀاڱن ۾ عام آهي. پنن جي ڪري تمام خوبصورت آهي، خاص ڪري جڏهن ٻُور ڪري ٿو ۽ ننڍن گلابي رنگ جي گلن جا ڇڳا جهلي ٿو. ڊاڪٽر ”بروس“ ته لکي ٿو ته ”هن جي پنن توڙي ٽارين ۾، شرم ٻوٽڙي جهڙو اثر رهي ٿو، يعني ته اهي هٿ لائڻ سان ڪومائجي وڃن ٿا. هن جو ميوو به تمام سهڻو ٿو ٿئي. ليمي جيڏو ٿو ٿئي ۽ ٻاهران اُٿيل ڦاڪون، يا کنڀن جهڙا پردا بيٺل ٿينس ٿا. پهرين هي سائو آهي، جڏهن تمام پچي ٿو. تڏهن عنبر جهڙو رنگ ٿو ٿئيس ۽ شيشي وانگي آرپار ڏسڻ جهڙو ٿئي ٿو. پڪي کانپوءِ بهي جهڙي خوشبوءِ ٿئيس ٿي. انهيءَ هوندي به کٽو اهڙو ٿو ٿئي، جو ڪچو کائڻ جو ناهي. رڌڻ سان به خراب ٿيو وڃي. باقي ڳر ڪڍي، انهيءَ مان مزي جهڙي جيلي يا پَتِ ٺاهي سگهجي ٿي. ميوو سيپٽمبر جي پڇاڙيءَ ڌاري پچي ٿو. انهيءَ وقت کان ٿورو پوءِ وڻ ۾ وري ٻور پيدا ٿئي ٿو، جنهن مان جنوريءَ ۾ ٻيو ڀيرو ڦر لهي ٿو. اهو وڻ ٻج مان پيدا ٿئي ٿو. هن جو هڪڙو قسم آهي، جنهن کي چيني ڪمرنگا چون ٿا. اهو هن کان ننڍو ٿو ٿئي. ٻيو به هڪڙو قسم آهي جنهن کي بِلمبي چون ٿا، جو دکن ۾ عام آهي. هن جي کل لسي ۽ چمڪندڙ ٿئي ٿي. بعضي ڪمرنگي کي سنڌيءَ ۾ کٽونبڙو بہ چوندا آهن.<ref>ڪتاب: [[باغ ۽ باغباني]]؛ ليکڪ: [[مرزا قليچ بيگ]]؛ ايڊيشن:1960ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]] ڄامشورو</ref> '''ڪمرک''' (فارسي: ڪمرخ، مرهٽي: ڪرمر، بنگالي: ڪمرڪ، هندي: ڪمرک، انگريزي: Averrhoa Carambola) هڪ وچولي قد واري وڻ جو ڦر آهي، جو ڇڪنڊو ۽ اڌ گرانٺ ڊگهو ٿئي ٿو. رنگ ۾ پڪل هيڊو، ڪچو سائو ۽ گل ڳاڙها. هن کي ميوي، ڀاڄي ۽ آچار نموني ڪتب آندو وڃي ٿو. ذائقو کٽو ۽ مٺو اٿس. ==طب== '''خاصيت''': سندس پڪل ڦر، مهارن جي مرض لاءِ مفيد آهي، صفرا جي تيزي ۽ دستن کي هٽائي ٿو. هن جي رس ڪپڙن جي داغن مٽائڻ لاءِ ڪتب اچي ٿي. باقي خاصيتون ريباس جھڙيون رکندڙ آهي.<ref>ڪتاب: [[فرھنگ جعفري]]؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ ايڊيشن: 2007ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]]، ڄامشورو، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} f80rquul708gx1w4ynkrpn6w6i2qxm1 266910 266909 2024-04-26T04:06:44Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki {{speciesbox |image = Averrhoa carambola ARS k5735-7.jpg |image_caption = ڪمرنگو وڻ |genus = اويرھوئا |species = ڪئرامبولا |authority = [[ڪارل لينيوئس]] }} '''ڪمرنگو''' {{ٻيا نالا|انگريزي= Carambola}} هڪڙو ننڍو وڻ، ويهن فوٽن جيڏو آهي، جو هندستان جي گهڻن ڀاڱن ۾ عام آهي. پنن جي ڪري تمام خوبصورت آهي، خاص ڪري جڏهن ٻُور ڪري ٿو ۽ ننڍن گلابي رنگ جي گلن جا ڇڳا جهلي ٿو. ڊاڪٽر ”بروس“ ته لکي ٿو ته ”هن جي پنن توڙي ٽارين ۾، شرم ٻوٽڙي جهڙو اثر رهي ٿو، يعني ته اهي هٿ لائڻ سان ڪومائجي وڃن ٿا. هن جو ميوو به تمام سهڻو ٿو ٿئي. ليمي جيڏو ٿو ٿئي ۽ ٻاهران اُٿيل ڦاڪون، يا کنڀن جهڙا پردا بيٺل ٿينس ٿا. پهرين هي سائو آهي، جڏهن تمام پچي ٿو. تڏهن عنبر جهڙو رنگ ٿو ٿئيس ۽ شيشي وانگي آرپار ڏسڻ جهڙو ٿئي ٿو. پڪي کانپوءِ بهي جهڙي خوشبوءِ ٿئيس ٿي. انهيءَ هوندي به کٽو اهڙو ٿو ٿئي، جو ڪچو کائڻ جو ناهي. رڌڻ سان به خراب ٿيو وڃي. باقي ڳر ڪڍي، انهيءَ مان مزي جهڙي جيلي يا پَتِ ٺاهي سگهجي ٿي. ميوو سيپٽمبر جي پڇاڙيءَ ڌاري پچي ٿو. انهيءَ وقت کان ٿورو پوءِ وڻ ۾ وري ٻور پيدا ٿئي ٿو، جنهن مان جنوريءَ ۾ ٻيو ڀيرو ڦر لهي ٿو. اهو وڻ ٻج مان پيدا ٿئي ٿو. هن جو هڪڙو قسم آهي، جنهن کي چيني ڪمرنگا چون ٿا. اهو هن کان ننڍو ٿو ٿئي. ٻيو به هڪڙو قسم آهي جنهن کي بِلمبي چون ٿا، جو دکن ۾ عام آهي. هن جي کل لسي ۽ چمڪندڙ ٿئي ٿي. بعضي ڪمرنگي کي سنڌيءَ ۾ کٽونبڙو بہ چوندا آهن.<ref>ڪتاب: [[باغ ۽ باغباني]]؛ ليکڪ: [[مرزا قليچ بيگ]]؛ ايڊيشن:1960ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]] ڄامشورو</ref> '''ڪمرک''' (فارسي: ڪمرخ، مرهٽي: ڪرمر، بنگالي: ڪمرڪ، هندي: ڪمرک، انگريزي: Averrhoa Carambola) هڪ وچولي قد واري وڻ جو ڦر آهي، جو ڇڪنڊو ۽ اڌ گرانٺ ڊگهو ٿئي ٿو. رنگ ۾ پڪل هيڊو، ڪچو سائو ۽ گل ڳاڙها. هن کي ميوي، ڀاڄي ۽ آچار نموني ڪتب آندو وڃي ٿو. ذائقو کٽو ۽ مٺو اٿس. ==طب== '''خاصيت''': سندس پڪل ڦر، مهارن جي مرض لاءِ مفيد آهي، صفرا جي تيزي ۽ دستن کي هٽائي ٿو. هن جي رس ڪپڙن جي داغن مٽائڻ لاءِ ڪتب اچي ٿي. باقي خاصيتون ريباس جھڙيون رکندڙ آهي.<ref>ڪتاب: [[فرھنگ جعفري]]؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ ايڊيشن: 2007ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]]، ڄامشورو، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} ctkjp0axe3jiiugz4g4tgsopxixgvn0 0 39768 266848 254808 2024-04-25T17:35:10Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''سيمرغ''' (عربي: خشر، فارسي: رخ، ھندي/اردو وغيرہ: سيمرغ ۽ خاتون) پکي وڏي گينڊي جي شڪل تي [[ايران]]، [[چين]] ۽ روم ملڪن ۾ ٿيندو آهي. ==طب== '''خاصيت''': اڪثر بادشاھ اهي پکي هٿ ڪندا آهن، جو هن جي کوپڙيءَ مان زهر جي آزمائش لاءِ پيالو جوڙيندا آهن، جا آزمائش هن طرح آهي تہ زهر گڏيل طعام هن کوپڙيءَ ۾ وجهي رکبو تہ پگهري پاڻي ٿي ويندو. هن جو هڏو مرگهي ۽ جذام لاءِ مفيد آهي.<ref>ڪتاب: فرھنگ جعفري، ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ ايڊيشن: 2007ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]]، ڄامشورو، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پکي]] b5gfsrjpe817tjuclysfhishcevkevw 0 39773 266793 253450 2024-04-25T15:09:40Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''شيھو''' (عربي: رصاص الاسود، فارسي: سرب، ھندي/اردو وغيره: سيسا، اموليقون، زجل، فرفس ۽ زرانوز) ڪاري رنگ جو نرم ڌاتو آهي جو قلعيءَ وانگر ٿيندو آهي. ==طب== '''خاصيت''': هن کي گل روغن ۾ گھي، باھ ۾ ساڙيل داغ تي طلا ڪجي تہ جلن ۽ سور کان آرام ملندو. هن کي پٽ تر جي پاڙن ۾ ماري ڪشتو ڪري کارائڻ سان کنگهہ، پراڻي [[سلهہ|سل]]، سلسلبول، قوت باھ، بدن جي خارش ۽ اکين جي بيمارين ۾ مفيد ثابت ٿيندو.<ref>ڪتاب: [[فرھنگ جعفري]]؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ ايڊيشن: 2007ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]]، ڄامشورو، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} fqua2g8mhzll7p9yb8p42au6f6798s2 266812 266793 2024-04-25T15:33:44Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki '''شيھو''' (عربي: رصاص الاسود، فارسي: سرب، ھندي/اردو وغيره: سيسا، اموليقون، زجل، فرفس ۽ زرانوز) ڪاري رنگ جو نرم ڌاتو آهي جو قلعيءَ وانگر ٿيندو آهي. ==طب== '''خاصيت''': هن کي گل روغن ۾ گھي، باھ ۾ ساڙيل داغ تي طلا ڪجي تہ جلن ۽ سور کان آرام ملندو. هن کي پٽ تر جي پاڙن ۾ ماري ڪشتو ڪري کارائڻ سان کنگهہ، پراڻي [[سلهہ|سل]]، سلسلبول، قوت باھ، بدن جي خارش ۽ اکين جي بيمارين ۾ مفيد ثابت ٿيندو.<ref>ڪتاب: [[فرھنگ جعفري]]؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ ايڊيشن: 2007ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]]، ڄامشورو، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:ڪيميائي تت]] tukvdghyhx2yib9hqheu6e8fysi1iw0 0 39786 266771 254682 2024-04-25T13:16:56Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''شيشم''' (عربي: شجره الاسود، فارسي: سناسم ھندي/اردو وغيره: سيسم، رسيون ۽ شئلوس) جي ڪاٺي ڳاڙهاڻ تي مائل، ڪاري رنگ جي ٿيندي آهي. ==طب== هن جو ٻورو ڪاڙهي پيارجي تہ، گهاٽي رت کي صفا ڪري، جذام ۽ [[ڪوڙھ|ڪوڙه]] جي داغن، آتشڪ جي ڦٽن، معدي جي ڪيڙن کي مارڻ ۽ کل جي ڦٽن ۽ ڦرڙين لاءِ فائديمند آهي.<ref>ڪتاب: فرھنگ جعفري؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ ايڊيشن: 2007ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]]، ڄامشورو، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} 1uffy6w0ebohohycqfbmbxhxzeyq1y8 266774 266771 2024-04-25T13:30:55Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki '''شيشم''' (عربي: شجره الاسود، فارسي: سناسم ھندي/اردو وغيره: سيسم، رسيون ۽ شئلوس) جي ڪاٺي ڳاڙهاڻ تي مائل، ڪاري رنگ جي ٿيندي آهي. ==طب== هن جو ٻورو ڪاڙهي پيارجي تہ، گهاٽي رت کي صفا ڪري، جذام ۽ [[ڪوڙھ|ڪوڙه]] جي داغن، آتشڪ جي ڦٽن، معدي جي ڪيڙن کي مارڻ ۽ کل جي ڦٽن ۽ ڦرڙين لاءِ فائديمند آهي.<ref>ڪتاب: فرھنگ جعفري؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ ايڊيشن: 2007ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]]، ڄامشورو، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آئي يو سي اين خطري کان دور جنسن جي ڳاڙهي فهرست]] cxtrscd1fgsuoi9mgoiejikqy7wi6x4 0 39788 266794 254721 2024-04-25T15:14:21Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''صابڻ''' (عربي: صابون، فارسي: صابن، ھندي/اردو: صابون، سقونيا، حنين ۽ سوپ) مشھور شيءِ آهي، جيڪا [[تيل]] ۽ کار جي پاڻيءَ کي ملائي ٺاهيندا آهن، ڪپڙن ڌوئڻ جي ڪم ايندو آهي. [[File:Soap.jpeg|thumb|صابڻ]] ==طب== '''خاصيت''': هن جو مرهم بادفرنگ، آتشڪ، ناسورن جي ڦٽن ۽ زائد گوشت وارن ڦٽن کي فائدو ڪري ٿو. حمل واري عورت کائي يا ان جو شافو ڪري رکي تہ ٻار ڪري پوندو. حيض جاري ڪري ٿو. آنڊن جا ڪيڙا ماري ٿو. هن جو شافو ننڍڙن ٻارن کي قبضيت ۽ سدن ڪڍڻ لاءِ حقني جي صورت ۾ ڪمائتو آهي. زهر قاتل آهي.<ref>ڪتاب: [[فرھنگ جعفري]]؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ ايڊيشن: 2007ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]] ڄامشورو، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} mbr22l7ju5sxaxz9k8rfd7smphsc0op 0 39833 266908 255284 2024-04-26T04:03:02Z مھتاب احمد سنڌي 4990 صفحي کي [[ڪمرنگو]] ڏانھن چوريو wikitext text/x-wiki #چوريو [[ڪمرنگو]] gbixhhyvy1eq425hvrhjw96x9eb6hoq 0 39835 266939 254139 2024-04-26T07:44:20Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''ڪنڍل''' (عربي: سڪبينج، فارسي: سڪ، اردو: ڪندل) هڪ وڻ جو کؤنر آهي، جنھن جو رنگ ۽ بوءِ هنڱ جئان آهن. ==طب== '''خاصيت''': هي بيروني طور کل جي سطح صاف ڪندڙ، جاذب Desiccant سوڄ کي نيسائيندڙ ۽ سور وڃائيندڙ آهي. خنازير (Scropula) لاءِ سرڪي ۾ گڏي ليپ ڪجي ٿو. هن سان گرمي ۽ لطافت پيدا ٿئي ٿي. اندروني طور، بلغمي مادي کي دستن رستي خارج ڪندڙ آهي. ۽ ٻين جلابن جي اصلاح ڪندڙ بيان ڪيل آهي. هن سان پيٽ جا ڪينئان مري وڃن ٿا. مرگهي، [[اڌ رنگ]]، سنڌن جي سور ۽ جلندر لاءِ اندران ٻاهران ڪتب ايندڙ آهي.<ref>ڪتاب: [[فرھنگ جعفري]]؛ ليکڪ: حڪيم محمد جعفر؛ ايڊيشن: 2007ع؛ پبلشر: [[سنڌي ادبي بورڊ]]، ڄامشورو، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} kyboor6dvvx25yral4n2tk9f1bgkdf9 0 40357 266911 166913 2024-04-26T06:20:32Z InternetArchiveBot 13773 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki '''خطاطي خوشخطي'''(Calligraphy) خوبصورت هٿ لکڻي. پين يا قلم يا پينسل سان لکيل خوبصورت ۽ وڻندڙ لکت. اڳي جڏهن ڪتاب جي ڪميوٽرائيزڊ لکت يا ٽائپنگ جو بندوبست نه هوندو هو تڏهن خوشخطي جي وڏي اهميت هوندي هئي. اڄ به خطاط خوبصورت نموني قرآن شريف ۽ ٻين ڪتابن جي ڪتابت ڪري داد حاصل ڪندا آهن.<ref>ڪتاب:ادبي اصطلاحن جي تشريحي لغت؛ مرتب: مختيار احمد ملاح؛ پبلشر: [[سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]]، حيدرآباد.</ref> [[فائل:Ijazah3.jpg|thumb|کاٻو|250px|(certifying competence)، عربيءَ ۾ تحرير ڪيل اجازو 1206ھ خطاطيءَ جي فن سان لاڳاپيل آھي.]] خطاطيءَ جو فن خطاطي لکائيءَ جو ھڪ فن آھي. ھي فن دنيا جي ھر ڪنڊ اور ھر زبان ۾ ملي ٿو. ھي فن خوش خطي جي لاءِ آھي. رومن، لاطيني، عربي ٻولين ۾ ھي فن ڪافي مقبول آھي. == پڻ ڏسو == * [[اسلامي خطاطي]] == تصويرون == <gallery> فائل:Chayyam guyand kasan behescht ba hur chosch ast small.png|<!--[[Shikasta Nastaʿlīq]]--> فائل:Asemic graffiti.jpg|<!--[[Asemic writing]] and abstract calligraphy--> </gallery> == خارجي ڳنڍڻا == * [http://www.mynameinarabic.com/ My Name in Arabic] - Free Arabic Calligraphy * [http://www.calligraphyislamic.com/ Calligraphy Islamic] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120608004825/http://www.calligraphyislamic.com/ |date=2012-06-08 }} - اسلامی خطاطی * [http://arabworld.nitle.org/gallery.php?module_id=12&gallery_id=4 Gallery of Arabic calligraphy] - National Institute for Technology and Liberal Education * [http://www.islamicity.com/Culture/Calligraphy/default.HTM Samples of Islamic calligraphy] * [http://international.loc.gov/intldl/apochtml/apochome.html Islamic Calligraphy in the Library of Congress, Washington D.C.] * [http://www.caus.it/concorsi-caus.shtml C.A.U.S. – Alphabets and Calligraphy] ئ == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:خطاطي|خطاطي]] [[زمرو:ڪتاب هنر]] [[زمرو:ڪتابت]] j2mo6a3tsox0a4rz5xgoa3ami8wybwc 0 40538 266792 109651 2024-04-25T15:04:16Z مھتاب احمد سنڌي 4990 ترتيب ڏني wikitext text/x-wiki '''سيراگرافي''' (Cerography) [[ميڻ بتي]]ءَ کي رجائي، ڪابہ شيءَ لکڻ جي علم کي سيراگرافي چيو ويندو آهي. ان ڏس ۾ خاص طور تي ميڻ سان [[نقشو|نقشا]] تيار ڪيا ويندا آهن. صاف پيپر تي ميڻ کي رجائي نقشو تيار ڪيو ويندو آهي، ۽ بعد ۾ ان کي پڪي لکت لاءِ مارڪر، يا پين استعمال ڪئي ويندي آهي.<ref>ڪتاب: ادبي اصطلاحن جي تشريحي لغت؛ مرتب: مختيار احمد ملاح؛ پبلشر: [[سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]]، حيدرآباد، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} pms8zyi7kbx3b1mtj9m2fdllku5gkuf 0 40564 266808 109751 2024-04-25T15:32:26Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''مصحف''' يا '''صحيفو''' [[الله|الله تعاليٰ]] پنھنجي پيغمبرن تي آسماني ڪتاب نازل ڪيا، جن مان چار ڪتاب: [[زبور]]، [[انجيل]]، [[توريت]] ۽ [[قرآن|قرآن شريف]] اهم آهن. جن کان سواءِ ٻين پيغمبرن تي بہ صحيفا (الهامي حڪم ناما) نازل ٿيا.<ref>ڪتاب: ادبي اصطلاحن جي تشريحي لغت؛ مرتب: مختيار احمد ملاح؛ پبلشر: [[سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]]، حيدرآباد، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} mfpu6rx2xpatmyqy38d78v8fmb4bj3j 266838 266808 2024-04-25T16:34:36Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki '''مصحف''' يا '''صحيفو''' [[الله|الله تعاليٰ]] پنھنجي پيغمبرن تي آسماني ڪتاب نازل ڪيا، جن مان چار ڪتاب: [[زبور]]، [[انجيل]]، [[توريت]] ۽ [[قرآن|قرآن شريف]] اهم آهن. جن کان سواءِ ٻين پيغمبرن تي بہ صحيفا (الهامي حڪم ناما) نازل ٿيا.<ref>ڪتاب: ادبي اصطلاحن جي تشريحي لغت؛ مرتب: مختيار احمد ملاح؛ پبلشر: [[سنڌي لئنگئيج اٿارٽي]]، حيدرآباد، سنڌ.</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:اسلامي اصطلاح]] acta3bggy2okluey7e1fsziqx5mdi75 0 40565 266835 109753 2024-04-25T16:28:48Z مھتاب احمد سنڌي 4990 صفحي کي [[تشڪيليات]] ڏانھن چوريو wikitext text/x-wiki #چوريو [[تشڪيليات]] bh0gx1eegmgykuvlvjpjn3vqw9nx07x 0 41055 266875 213131 2024-04-25T20:39:05Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = Talhar | name = '''<span style='color : Green'> تلھار</span>''' | native_name = | settlement_type = [[شھر]] | image_skyline = Bus Stop Talhar.jpg | imagesize = 240px | image_alt = | image_caption = تلھار جو مُک بس اسٽاپ | image_map = فائل:Pakistan - Sindh - Badin.svg | mapsize = 150 px | map_alt = بدين ضلعي جو نقشو | map_caption = | coordinates = {{coord|24|53|N|68|49|E|region:PK_type: Talhar|display=inline,title}} | pushpin_map = Pakistan | pushpin_label_position = <!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = [[ملڪ]] | subdivision_name = {{Flag|سنڌ}} | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا|صوبو]] | subdivision_name1 = {{flag|سنڌ}} | population_total = | subdivision_type2 = [[سنڌ جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 = [[بدين ضلعو|بدين]] | population_as_of = | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = | elevation_m = 15 | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 = | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | area_code = | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} [[فائل:Allahwala Chowk Talhar.jpg|کاٻو|thumb|الله وارو چوڪ]] '''تلهار''' {{ٻيا نالا|انگريزي='''Talhar'''}} پاڪستان جي صوبي سنڌ جي [[بدين ضلعو|بدين ضلعي]] جي هڪ شهر جو نالو آهي جيڪو ساڳي نالي سان ھڪ تعلقي جو صدرمقام آھي. هي [[ڪراچي]] کان اوڀر طرف 240 ڪلوميٽر تي واقع آهي. هن شهر جي آبادي 58 هزار آهي، هي [[تلهار تعلقو|تعلقي تلهار]] جو صدر مقام آهي، سمنڊ کان هن جي اوچائي 49 فوٽ آهي. تلهار شھر ۾ ٻه ٽائون ڪاميٽون تلهار ۽ [[راڄو خاناڻي]] شامل آهن، جڏهن تہ تعلقي ۾ ڪل 6 يونين ڪائونسلون آهن.<ref>http://www.search.eb.com/eb/article-9011706</ref>تلھار يونين ڪائونسل جي آبادي 1998 ۾ 27000 ھئي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:بدين ضلعي جا آبادي وارا شهر]] [[زمرو:بدين ضلعي جون آباد جڳهون]] [[زمرو:سنڌ]] gkxlgq1krsdfk4tpa2oiqyjt8kvadd2 0 41762 266805 266127 2024-04-25T15:29:44Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = اسلامي جمهوريه موريطانيا | common_name = موريطانيا | native_name = | image_flag = File:Flag of Mauritania.svg | image_coat = File:National Seal of Mauritania.svg | symbol_type = مھر | national_motto = {{native phrase|ar|شرف إخاء عدل|italics=off|nolink=on}}<br/>{{small|"عزت، ڀائيچارو، انصاف "}} | national_anthem = {{lang|ar|نشيد وطني موريتاني}}<br />({{lang-en|"[[موريتانيا جو قومي ترانو| Country of the Proud, Guiding Noblemen]]"}})<div style="padding-top:0.5em;" class="center"> </div> | image_map = Location Mauritania AU Africa.svg | map_caption =آفريڪا ۾ موريطانيا (تيز نيري رنگ ۾ | image_map2 = Mauritania - Location Map (2013) - MRT - UNOCHA.svg | capital = [[نوئاڪچوٽ ]] | largest_city = گادي جو هنڌ | coordinates = {{Coord|18|09|N|15|58|W|type:city}} | official_languages = [[عربي ]] | national_languages = {{hlist |[[حسينه عربي ]] |[[پولار ٻولي|پولار ]] |[[سونينڪي ٻولي|سونينڪي ]] |[[وولوف ٻولي|وولوف ]] &nbsp;^a}} | languages_type = ٻيون ٻوليون | languages = [[فرينچ ٻولي|فرينچ]]<ref>{{cite news |url=http://www.quotidien-nouakchott.com/etats-generaux-l-education-nationale-en-mauritanie-la-reforme-1999-sera-t-elle-supprimee |date=13 November 2011 |title=États généraux de l'Éducation nationale en Mauritanie |work=Le Quotidien de Nouakchott |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130414235528/http://www.quotidien-nouakchott.com/etats-generaux-l-education-nationale-en-mauritanie-la-reforme-1999-sera-t-elle-supprimee |archivedate=14 April 2013 |df=dmy-all }}</ref><br /> | ethnic_groups = <!--Please do not change this without citing a strong, reliable source-->{{ublist|[[ھراتين]] 40%|[[عرب-بربر]] 30%| [[ھالپولار ]], [[فولاني]] ۽ [[مينڊي ماڻھو|مينڊي]] ۽ [[وولوف]] }} | demonym = موريطانيائي - موريتانين | government_type = [[وحداني رياست|وحداني ]] [[نيم صدارتي نظام|نيم صدارتي ]] [[اسلامي جمھوريت]] | leader_title1 = [[موريطانيا جا صدر|صدر ]] | leader_name1 = [[محمد اولاد غزعوني ]] | leader_title2 = [[موريطانيا جا وزيراعظم|وزيراعظم ]] | leader_name2 = [[اسماعيل اولد بيدي اولد شيخ سديا ]] | leader_title3 = [[موريطانيا جي نيشنل اسيمبلي جا صدر|نيشنل اسيمبلي جو صدر ]] | leader_name3 = Cheikh Ahmed Baye<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/afrique/region-45793286|title=Ould Baya élu président du parlement mauritanien|date=9 October 2018|publisher=|accessdate=4 May 2019|via=www.bbc.com|newspaper=BBC News Afrique}}</ref> | legislature = [[موريطانيا جي قومي اسيمبلي|قومي اسيمبلي]] | sovereignty_type =آزادي | established_event1 = فرانس | established_date1 = 28 نومبر 1960 | established_event2 = [[موريطانيا جو آئين، 1991|موجوده آئين]] | established_date2 = 12 جولاءِ 1991 | area_km2 = 1030000 | area_footnote = <ref name=census/> | area_rank = 28th | area_sq_mi = | percent_water = 0.03 | population_estimate = {{UN_Population|Mauritania}}{{UN_Population|ref}} | population_census = 3,537,368<ref name=census>{{cite report |date=July 2015 |title=Recensement Général de la Population et de l’Habitat (RGPH) 2013 |language=fr |chapter=1: Répartition spatiale de la population |chapter-url=http://www.ons.mr/images/rgph2013/Chapitres_RGPH_Fr/Chapitre01_R%C3%A9partition_spatiale_fr.pdf |page=v |publisher=National Statistical Office of Mauritania |accessdate=20 December 2015 }}{{dead link|date=November 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_census_year = 2013 | population_density_km2 = 3.4 | population_density_sq_mi = | population_density_rank = | GDP_PPP = $18.117&nbsp;ارب ڊالر <ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=83&pr.y=7&sy=2018&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=682&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Mauritania |publisher=International Monetary Fund }}</ref> | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = 134th | GDP_PPP_per_capita = $4,563<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 140th | GDP_nominal = $5.200&nbsp; ارب ڊالر <ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = 154th | GDP_nominal_per_capita = $1,309<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 149th | Gini = 40.5 <!--number only--> | Gini_year = 2008 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.527 <!--number only--> | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref> | HDI_rank = 161st | currency = [[موريطانين اوگئيا ]] | currency_code = MRU | utc_offset = {{sp}} | time_zone = [[گرينوچ مين ٽائيم ]] | drives_on = سڄو پاسو | calling_code = [[+222]] | cctld = [[.mr]] | footnote_a = }} '''موريطانيا''' , '''موريتانيه''' ، '''ماريطانيہ''' {{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Mauritania '''}} جو سرڪاري نالو اسلامي جمهوريه موريطانيا آھي. آفريڪا جي اتر اولھ ۾ واقع آهي جنھن کي آفريڪا ۾ مغرب پڻ چوندا آهن. آفريڪا جو پکيڙ ۾ يارھون وڏو ملڪ آهي جنھن جي اولھ ۾ ايٽلانٽڪ سمنڊ، اتر ۽ اتر-اوڀر ۾ ويسٽرن صحارا، اتر-اوڀر ۾ ٻيو ملڪ الجيريا ، اوڀر ۽ ڏکڻ-اوڀر ۾ مالي ۽ ڏکڻ-اولھ ۾ سينيگال واقع آهي. ملڪ تي اھو نالو قديم دور جي ٽين صدي قبل مسيح کان ستين صدي عيسويءَ تائين قائم رھندڙ بربرن جي موريطانيا جي بادشاھت تان رکيو ويو. ھن ملڪ جي لڳ ڀڳ 90 سيڪڙو پکيڙ صحارا رڻپٽ تي مشتمل آهي ان جي ڪري آبادي ان جي ڏاکڻي حصي ۾ مرڪوز آھي. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شهر [[ نوئاڪچوٽ]] آھي جيڪو اينٽلاٽڪ سمنڊ جي ڪناري تي واقع آهي. ملڪ جي آبادي جو ٽيون حصو ھن شھر ۾ رھي ٿو. ==تفصيلي تعارف== [[فائل:Central mosque in Nouakchott.jpg|thumb|نوئاڪچوٽ جي ھڪ مسجد]] ھن ملڪ کي اھو نالو بربر نسل جي ماڻهن جي بادشاھت مان مليو جيڪا 3 صدي قبل مسيح کان ستين صدي عيسويءَ تائين قائم رهي جيڪا مراڪش۽ الجيريا تائين ڦھليل ھئي. ملڪ جو 90 سيڪڙو حصو صحارا تي مشتمل آهي ان ڪري آبادي ڏکڻ طرف رھي ٿي. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ [[ نوئاڪچوٽ ]]آهي جيڪو ائٽلانٽڪ جي ساحل تي واقع آهي جتي ملڪ جي آبادي جو ٽيون حصو رھي ٿو. ھي ملڪ جو وڏي ۾وڏو شهر آهي<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2009/07/20/world/africa/20mauritania.html?_r=0|title=Coup Leader Wins Election Amid Outcry in Mauritania|agency=[[Associated Press]] (AP)|work= [[The New York Times]]|date=19 July 2009|location= Nouakchott, Mauritania |accessdate=7 December 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDI_2008_EN_Tables.pdf |title=UNDP: Human development indices – Table 3: Human and income poverty (Population living below national poverty line (2000–07)) |format=PDF |accessdate=4 July 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120112083827/http://hdr.undp.org/en/media/HDI_2008_EN_Tables.pdf |archivedate=12 January 2012 |df= }}</ref> [[فائل:Sidi Mohamed Ould Cheikh Abdallahi.jpg|thumb|سيدي اولد چيخ عبداللهي ]] [[فائل:Mauritania-aziz-in-his-home-city-Akjoujt-15mar09 1.jpg|thumb|محمد اولد عبدالعزيز پنھنجي شھر اڪجوجت ۾ ]] == معيشيت == [[فائل:Adrar-Mother&daughter.JPG|thumb|ادرار جو ھڪ مور خاندان]] {{Infobox economy |country = Mauritania |image = Tidjikja-Dates market.jpg |width = 270 |caption = A market place in [[Tidjikja]] |currency = [[Mauritanian ouguiya|Ouguiya]] |fixed exchange = |year = Calendar Year |organs = [[African Union|AU]], [[African Development Bank]], [[World Bank]], [[IMF]], [[World Trade Organization|WTO]], [[Group of 77]] |gdp = {{increase}} $7.824 billion ([[purchasing power parity|PPP]]) (2012 est.)<br />Rank: 157 (2012 est.) |growth = {{increase}} 6.4% (2012 est.) |per capita = $2,200 ([[purchasing power parity|PPP]]) (2012 est.)<br />Rank: 190 (2012 est.) |components = |sectors = [[agriculture]] (14.9%) <br> [[industry]] (48.0%) <br> [[service (economics)|services]] (37.1%) (2012 est.) |inflation = {{increase}} 6.5% (2012 est.) |poverty = 40% (2004 est.) |gini = 39 (2000) |edbr = 160th (2017)<ref name=" World Bank and International Financial Corporation ">{{cite web |url=http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/mauritania |title=Ease of Doing Business in Mauritania |publisher=Doingbusiness.org |accessdate=2017-01-24 }}</ref> |labor = 1.318 million (2007) |occupations = [[agriculture]] (50.0%) <br> [[industry]] (2%) <br> [[service (economics)|services]] (48%) (2001 est.) |unemployment = 30% (2008 est.) |industries = [[petroleum]], [[mining]] ([[iron ore]], [[gold]], [[copper]], [[gypsum]]), [[fish processing]] |exports = {{increase}} $2.66 billion (2012 est.) |export-goods = [[petroleum]], [[iron ore]], [[gold]], [[copper]], [[gypsum]], [[fish]] |export-partners = {{flag|China}} 48.6% <br> {{flag|Italy}} 7.5% <br> {{flag|Japan}} 7.0% <br> {{flag|Côte d'Ivoire}} 6.7% <br> {{flag|France}} 4.7% <br> {{flag|Spain}} 4.1% (2012 est.)<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#mr|title=Export Partners of Mauritania|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2012|accessdate=2013-07-28}}</ref> |imports = {{increase}} $2.916 billion (2012 est.) |import-goods = [[machinery]], [[petroleum product]]s, [[food]] |import-partners = {{flag|China}} 12.9% <br> {{flag|Netherlands}} 10.5% <br> {{flag|United States}} 7.8% <br> {{flag|France}} 7.7% <br>{{flag|Brazil}} 5.6% <br> {{flag|Germany}} 5.5% <br> {{flag|Spain}} 5.1% <br> {{flag|Belgium}} 4.7% (2012 est.)<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#mr|title=Import Partners of Mauritania|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2012|accessdate=2013-07-28}}</ref> |FDI = |gross external debt = {{increase}} $2.897 billion (31 December 2012 est.) |debt = |deficit = {{Decrease}} -2.9% of GDP (2012 est.) |revenue = $1.143 billion (2012 est.) |expenses = $1.263 billion (2012 est.) |aid = |credit = |reserves = |cianame = mr |spelling = }} [[Image:2006Mauritanian exports.PNG|thumb|250px|2006 ۾ ماريطانيہ جون برآمدون ]] ماريطانيہ جي اڪثريت ۾ آبادي زراعت ۽ چوپائي مال تي مدار رکندڙ آهي پر پوء به خانہ بدوش سوڪھڙي (drought) واري حالت ۾ روزگار لاءِ شھرن جو رخ ڪندا آهن جيئن 70 ۽ 80 جي ڏھاڪن واري سوڪھڙي ۾ ٿيو ھو.ماريطانيہ ۾ ڪچي لوھ (iron ore) جا وڏا ذخيرا آهن جيڪي ان جي برآمدن جو لڳ ڀڳ 50 سيڪڙو آھن.ماريطانيہ جو قومي ساحلي ڪنارو دنيا جي وافر مڇي وارن علائقن ۾ شامل آهي. ملڪ جي پھرين اونھي پاڻي واري بندرگاھ جو نالو نوئاڪچوٽ (Nouakchott) آھي جنھن جي شروعات 1986 ۾ ٿي. [[فائل:Nouakchott camel market2.jpg|thumb|نوئاڪچوٽ ۾ اٺن جي بازار ]] [[فائل:Mr-map.png|thumb|right]] [[فائل:Mauritanie - Adrar2.jpg|thumb|Mountains in the [[Adrar Region|Adrar]] region. Desert scenes are characteristic of the Mauritanian landscape.]] [[فائل:Bareina, Mauritania.jpg|thumb|[[Bareina]], a village in southwestern Mauritania]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 8vdm0lspi29knai703hqegfjf4a1s2n 0 42011 266907 254031 2024-04-26T03:48:47Z InternetArchiveBot 13773 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox Historic Site |name= ايوانِ صدر <br> صدارتي محل |image= Aiwan-e-Sadr in Islamabad.jpg |Coordinates = {{coord|33|43|56|N|73|05|54|E|type:landmark|display=inline,title}} |caption= [[پاڪستان جو صدر|پاڪستان جي صدر]] جي سرڪاري رهائشگاهه |location = [[ريڊ زون (اسلام آباد)|ريڊ زون]]،<br />[[اسلام آباد]]، [[پاڪستان]] |architect = |floor_area= |client= |engineer= |start_date = 1970s |completion_date = 1990s |date_demolished= |cost= |structural_system= |architectural_style= |size= }} '''ايوان صدر''' يا '''صدارتي محل''' (''[[انگريزي]]: Aiwan-e-Sadr'') [[پاڪستان جو صدر|پاڪستان جي صدر]] جي [[سرڪاري رهائشگاهه]] ۽ آفيس آهي. ايوانِ صدر جو انتظامي اڳواڻ [[صدرِ پاڪستان جو پرنسيپال سيڪريٽري]] هوندو آهي.<ref>http://president.gov.pk/innerpage9520.html?Page_ID=1</ref> ايوان صدر ۾ رهائش اختيار ڪندڙ پهريون صدر [[غلام اسحاق خان]] هو. ايوان صدر [[اسلام آباد]] ۾ اتر اوله طرف آهي. صدارتي محل [[شارع دستور]] ۾ پارليامنٽ جي عمارت جي پاسي ۾ واقع آهي. ايوان صدر ۾ ڪم ڪندڙ ملازمن لاءِ صدارتي محل جي پويان هڪ ڪالوني جڙيل آهي، جنهن کي صدارتي ڪالوني چيو ويندو آهي.<ref>{{Citation |title=آرڪائيو ڪاپي |url=http://www.findpk.com/SV/President_Colony_Islamabad.htm |accessdate=2018-06-05 |archive-date=2016-03-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160302152430/http://www.findpk.com/SV/President_Colony_Islamabad.htm |dead-url=yes }}</ref> [[پرويز مشرف]] ڪڏهن به صدارتي هائوس ۾ رهائش اختيار نه ڪئي، فوج جي جنرل جي حيثيٽ ۾ هي راولپنڊي جي فوج گھر ۾ رهندو هو. [[آصف علي زرداري]] صدارت کان هڪ ڏينهن اڳ ئي صدارتي محل ۾ رهائش اختيار ڪئي. ==تصويرون== {{commonscat|Aiwan-e-Sadr}} <gallery mode=packed> فائل:Aiwan-e-Sadr isb pak.JPG|ايوانِ صدر، اسلام آباد فائل:Aiwan-e-Sadr at night.JPG|رات جي وقت Honour Guard at Aiwan-e-Sadr.jpeg|آمريڪي صدر بش، صدارتي محل ۾ </gallery> == حوالا == {{reflist}} ivr9j6gqtojxm9uir0v86mqt4rqwz1p 14 43567 266924 122750 2024-04-26T06:47:58Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:پاڪستاني فوجي اعزاز]] ckm7w1r7msnl3txw8shr1efvufifh0l 0 43569 266921 254396 2024-04-26T06:42:41Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[حلال ڪشمير]] ڏانهن [[ھلال ڪشمير]] wikitext text/x-wiki {{Infobox military award | name = Hilal-e-Kashmir | image = Hilal-e-kashmir.jpg | caption = | awarded_by = [[آزاد ڪشمير|صدر آزاد ڄمون ڪشمير ]]، [[آزاد ڪشمير|حڪومت آزاد ڄمون ڪشمير]] طرفان | country = پاڪستان | type = آزاد ڄمون ۽ ڪشمير جو فوجي اعزاز، خدمتن جي پٽي سان گڏ | eligibility = صرف فوجي اهلڪار | for = ''([[نشانِ حيدر]] وارو معيار)'' | campaign = | status = اڃان تائين ڏنو وڃي ٿو | description = | motto = | clasps = | established = 14 مارچ 1949 | first_award = 10 آڪٽوبر 1948 – پاڪ هند جنگ 1947، نائڪ [[سيف علي جنجهوا]]، [[پاڪستان فوج]] | last_award = ''(اڄ ڏينهن تائين صرف هڪ کي ڏنو ويو)'' | total = 1 | recipients = | precedence_label = | individual = | higher = ''ناهي'' | same = [[نشانِ حيدر]] | lower = ''ناهي'' | related = | image2 = | caption2 = }} '''حلال ڪشمير''' {{ٻيا نالا|انگريزي=Hilal-e-Kashmir}} ([[مخفف]]: '''HK''')، [[آزاد ڪشمير|آزاد ڪشيمر]] جو سڀ کان اعلي [[فوجي اعزاز]] آهي. <ref>{{حوالا-وڪي|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hilal-e-Kashmir&oldid=826627960|عنوان=Hilal-e-Kashmir|ٻولي=انگریزي|اخذ ڪيل=}}</ref> == وڌيڪ ڏسو == * [[نشانِ حيدر]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا فوجي اعزاز]] 0fowe0v66o8zrqdnr01kgmw33usvl2j 266923 266921 2024-04-26T06:44:03Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox military award | name = Hilal-e-Kashmir | image = Hilal-e-kashmir.jpg | caption = | awarded_by = [[آزاد ڪشمير|صدر آزاد ڄمون ڪشمير ]]، [[آزاد ڪشمير|حڪومت آزاد ڄمون ڪشمير]] طرفان | country = پاڪستان | type = آزاد ڄمون ۽ ڪشمير جو فوجي اعزاز، خدمتن جي پٽي سان گڏ | eligibility = صرف فوجي اهلڪار | for = ''([[نشانِ حيدر]] وارو معيار)'' | campaign = | status = اڃان تائين ڏنو وڃي ٿو | description = | motto = | clasps = | established = 14 مارچ 1949 | first_award = 10 آڪٽوبر 1948 – پاڪ هند جنگ 1947، نائڪ [[سيف علي جنجهوا]]، [[پاڪستان فوج]] | last_award = ''(اڄ ڏينهن تائين صرف هڪ کي ڏنو ويو)'' | total = 1 | recipients = | precedence_label = | individual = | higher = ''ناهي'' | same = [[نشانِ حيدر]] | lower = ''ناهي'' | related = | image2 = | caption2 = }} '''ھلال ڪشمير''' {{ٻيا نالا|انگريزي=Hilal-e-Kashmir}} ([[مخفف]]: '''HK''')، [[آزاد ڪشمير|آزاد ڪشيمر]] جو سڀ کان اعلي [[فوجي اعزاز]] آهي. <ref>{{حوالا-وڪي|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hilal-e-Kashmir&oldid=826627960|عنوان=Hilal-e-Kashmir|ٻولي=انگریزي|اخذ ڪيل=}}</ref> == وڌيڪ ڏسو == * [[نشانِ حيدر]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:آزاد ڪشمير جا فوجي اعزاز]] 45do7nsdyxnczlmxjpkthjkb6t2fy3c 0 44812 266876 208887 2024-04-25T20:40:21Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = | name = خانپور | native_name = | settlement_type = شھر | image_skyline = | imagesize = | image_alt = | image_caption = | image_map = | mapsize = 100px | map_alt = | map_caption = | coordinates = {{coord|28|00|N|68|43|E|region:PK_type:city|display=inline,title}} | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_label_position = <!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا|صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 = [[شڪارپور ضلعو]] | subdivision_type3 = تعلقو | subdivision_name3 = [[خانپور تعلقو]] | population_total = | population_as_of = | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = | elevation_m = | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 = auto | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | blank_name_sec2 = پوسٽل ڪوڊ | blank_info_sec2 = | area_code = | area_code_type = ڊائلنگ ڪوڊ | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} '''خانپور'''{{ٻيا نالا|انگريزي=Khanpur}} پاڪستان جي صوبي سنڌ جي ضلعي شڪارپور جو ھڪ ننڍو شھر ۽ [[خانپور تعلقو|خانپور تعلقي]] جو صدر مقام آھي. ھن شھر ۾ جتوئي، بروھي، سومرا ۽ ٻين ذاتين وارا ماڻهو رھن ٿا. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:سنڌ جون گُنجان آباديون]] [[زمرو:شڪارپور ضلعو]] 7fwbkm3ui1gd9mm5imlinsx2ex70w0a 0 45790 266780 266122 2024-04-25T14:07:04Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = تيونس<br>ريپبلڪ آف ٽيونيشيا | name = {{native name|aeb|الجمهورية التونسية}} <br/>{{native name|fr|République tunisienne}} | common_name = تيونس | image_flag = Flag of Tunisia.svg | image_coat = Coat of arms of Tunisia.svg | symbol_type = قومي نشان | national_motto = {{lang|ar|حرية، ، عدالة، نظام|rtl=yes}}<br/>"{{transl|ar|Ḥurrīyah, 'Adālah, Niẓām}}"<br/>{{small|"آزادي ، انصاف ۽ ترتيب"}}<ref name="art4">{{cite web|title=Tunisia Constitution, Article 4 |url=http://www.anc.tn/site/main/AR/docs/constit_proj_26012014.pdf |publication-date=26 January 2014 |accessdate=10 February 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140209234154/http://www.anc.tn/site/main/AR/docs/constit_proj_26012014.pdf |archivedate= 9 February 2014 |df= }}</ref> | national_anthem = {{lang|ar|حماة الحمى|rtl=yes}}<br/>''[[Humat al-Hima]]''<br/>{{small|''Defenders of the Homeland''}}<br/>{{center|[[فائل:Humat al-Hima.ogg]]}} | image_map = Location Tunisia AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|countryprefix=|location_color=تيز نيرو |region= آفريڪا |region_color= ھلڪو نيرو }} | image_map2 = Tunisia - Location Map (2013) - TUN - UNOCHA.svg | capital = [[تيونس سٽي]] | largest_city = تيونس سٽي | coordinates = {{Coord|36|49|N|10|11|E|type:city}} | official_languages = [[عربي ٻولي ]]<ref name="art1">{{cite web|title=Tunisian Constitution, Article 1 |url=http://www.anc.tn/site/main/AR/docs/constit_proj_26012014.pdf |publication-date=26 January 2014 |accessdate=10 February 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140209234154/http://www.anc.tn/site/main/AR/docs/constit_proj_26012014.pdf |archivedate=9 February 2014 }} Translation by the University of Bern: "Tunisia is a free State, independent and sovereign; its religion is the Islam, its language is Arabic, and its form is the Republic."</ref> | languages_type = مقامي ٻوليون | languages = {{vunblist |[[تيونس جي عربي]]<ref>[http://www.ethnologue.com/language/aeb Arabic, Tunisian Spoken]. Ethnologue (19 February 1999). Retrieved on 5 September 2015.</ref> |[[بربر ٻوليون|بربر ]]<ref>{{cite web|url=http://global.britannica.com/topic/Tamazight-language|title=Tamazight language|work=Encyclopædia Britannica}}</ref><ref>{{cite web|url=https://nawaat.org/portail/2012/02/27/interview-avec-association-tunisienne-de-culture-amazigh/|title=Nawaat – Interview avec l’ Association Tunisienne de Culture Amazighe|work=Nawaat}}</ref><ref>{{cite web|url=http://researchdirect.uws.edu.au/islandora/object/uws:573|title=An outline of the Shilha (Berber) vernacular of Douiret (Southern Tunisia)|publisher=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tunisia-live.net/2011/10/13/tunisian-amazigh-and-the-fight-for-recognition/|archive-url=https://web.archive.org/web/20111018153728/http://www.tunisia-live.net/2011/10/13/tunisian-amazigh-and-the-fight-for-recognition/|dead-url=yes|archive-date=2011-10-18|title=Tunisian Amazigh and the Fight for Recognition – Tunisialive|work=Tunisialive}}</ref> |[[فرينچ ٻولي|فرينچ]] <small>(انتظامي، واپاري ۽ تعليمي ٻولي)</small >}} | ethnic_groups = [[عرب ]] (40%<ref name = "سي آء اي "/> ), [[بربر نسل|بربر]] (1%<ref name ="ڀاٽيا" > Tej K. Bhatia, William C. Ritchie (2006). The Handbook of Bilingualism. John Wiley & Sons. p. 860. ISBN 0631227350. Retrieved 15 August 2017.</ref> ), [[يورپي]] (1%),<ref name ="سي آء اي" >{{Citation |title=آرڪائيو ڪاپي |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ts.html |accessdate=2018-10-25 |archive-date=2012-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121014010055/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ts.html |dead-url=yes }}</ref> [[ترڪ ]],<ref name="UNESCO 2009 loc=9"> {{ Harvnb|UNESCO|2009|loc=9}}</ref> [[يھودي]]۽ ٻيا(1%)<ref name = "سي آء اي "/> </small> | religion = [[اسلام ]] <small>(رياستي مذھب ; 96% [[سني اسلام ]])<ref name = " سي آء اي "/> </small><br /> ٻيا مذھب <small> ( 3 سيڪڙو جن ۾ شامل آهن [[عيسائي]]، [[يھودي]]، [[شيعا اسلام]], [[بھائي]] )۽ لامذھب 1%</small> | demonym = ٽيونيشن (سنڌي ۾ : تيونيشيائي يا تيونسي) | government_type = {{nowrap|[[وحداني رياست| وحداني ]] [[نيم صدارتي نظام|نيم صدارتي ]]}} [[ريپبلڪ]] <!-- Please see discussion on Talk page --><ref>{{cite book|last1=Frosini|first1=Justin|last2=Biagi|first2=Francesco|title=Political and Constitutional Transitions in North Africa: Actors and Factors|date=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-59745-2|page=4|url=https://books.google.com/books?id=4FK2BQAAQBAJ&pg=PA4}}</ref><ref>Choudhry, Sujit; Stacey, Richard (2014) [http://www.idea.int/publications/constitution-building-a-global-review/upload/cbgr_c5.pdf "Semi-presidential government in Tunisia and Egypt"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160202025829/http://www.idea.int/publications/constitution-building-a-global-review/upload/cbgr_c5.pdf |date=2016-02-02 }}. International Institute for Democracy and Electoral Assistance. Retrieved 7 January 2016.</ref> | leader_title1 = [[تيونس جا صدر|صدر ]] | leader_name1 = [[بيجي سعيد عيسيبسي ]] | leader_title2 = [[تيونس جا وزيراعظم|وزيراعظم]] | leader_name2 = [[يوسف چھيد]] | legislature = [[تيونس جي اسيمبلي آف ريپريزنٽيٽوز|اسيمبلي آف ريپريزنٽيٽوز]] | sovereignty_type = قيام جي تاريخ | established_event1 = [[قديم ڪارٿيج واري ايمپائر ]]<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Ancient_Carthage </ref> | established_date1 = 814 ق.م. | established_event2 = [[حسيني گھراڻو ]] | established_date2 = 15 جولاءِ 1705 | established_event3 = فرانس کان آزادي | established_date3 = 20 مارچ 1956 | established_event4 = ريپبلڪ جو قيام | established_date4 = 25 جولاءِ 1957 | established_event5 = تيونس ۾ انقلاب | established_date5 = 14 جنوري 2011 | area_km2 = 163610 | area_rank = 91st <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]]--> | area_sq_mi = 63170 | percent_water = 5.0 | population_estimate = 11,304,482<ref name="ins">{{cite web|url=http://www.ins.tn/fr/themes/population#417 |title=National Institute of Statistics-Tunisia |publisher=National Institute of Statistics-Tunisia |date=12 September 2016 |accessdate=12 September 2016 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150904023615/http://www.ins.nat.tn/indexen.php |archivedate= 4 September 2015 |df= }}</ref> | population_census = | population_estimate_year = 2016 | population_estimate_rank = 79th | population_census_year = | population_density_km2 = 63 <!--pop est 2011 (164,418 sq km) / land area(163610) = 63,482 sq mi--> | population_density_sq_mi = 163 | population_density_rank = 133rd | GDP_PPP = $144.195 ارب ڊالر<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=38&pr.y=8&sy=2017&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=744&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=|title=Tunisia |publisher=International Monetary Fund }}</ref> | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $12,588<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $40.455 ارب ڊالر <ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_per_capita = $3,531<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = 36.1 <!-- number only --> | Gini_year = 2010 | Gini_change = <!-- increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref>{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=GINI index |publisher=World Bank |date= |accessdate=19 January 2013}}</ref> | HDI = 0.735 <!-- number only --> | HDI_year = 2017<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref> | HDI_rank = 95th | currency = [[ تيونسي دينار ]] | currency_code = TND | time_zone = [[ سينٽرل يورپين ٽائيم |CET]] | utc_offset = +1 | drives_on = ساڄو پاسو | calling_code = [[+216]] | cctld = {{ublist |[[.tn]] |{{rtl-lang|ar|[[.تونس]]}}<ref name="iana">{{cite web |url=http://www.iana.org/reports/2010/tunis-report-16jul2010.html |title=Report on the Delegation of تونس. |year=2010 |publisher=Internet Corporation for Assigned Names and Numbers |accessdate=8 November 2010}}</ref>}} | country_code = +216 }} {| class="wikitable" style="text-align:left; float:right; margin-right:9px; margin-left:2px;" |- | style="text-align:left;"| [[فائل:Béji Caïd Essebsi 2015-05-20.jpg|150px]] || style="text-align:left;" | [[فائل:PM Youssef Chahed.png|150px]] |- | style="text-align:center;"|[[بيجي سعيد عيسيبسي]]<br /><small>[[تيونس جا صدر |صدر ]] 2014 کان وٺي پنجن سالن لاءِ </small> | style="text-align:center;"|[[يوسف شھيد ]]<br /><small>[[تيونس جا وزيراعظم|وزيراعظم]] 2016 کان پنجن سالن لاءِ </small> |} '''تيونس'''{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Tunisia'''}} <ref>{{citation|last=Wells|first=John C.|year=2008|title=Longman Pronunciation Dictionary|edition=3rd|publisher=Longman|isbn=9781405881180}}</ref> ({{lang-ar|تونس}} ''{{audio|help=no|tounes bel tounsi.wav|Tūnis}}'' ) سرڪاري نالو ''ريپبلڪ آف تيونس''<ref>http://www.pm.gov.tn/pm/content/index.php?lang=en</ref> ({{lang-ar|الجمهورية التونسية}}) (French:République tunisienne) ھڪ ملڪ جو نالو آهي جيڪو اتر اولهه آفريڪا ۾ واقع آهي جنھن جي پکيڙ {{convert|165,000|km2|sqmi|abbr=off}} آھي. ان جو علائقو ڪيپ اينجيلا آفريڪا جو اتر ۾ سڀ کان آخري ڇيڙو سڏبو آهي. ھن ملڪ جي اولھ ۽ ڏکڻ ۾ [[الجزائر]], اوڀر ۾ [[لبيا]] ۽ اتر ۾ ميڊيٽرينين سمنڊ واقع آهي. ==تاريخ== ھن ملڪ جي تھذيب ھزارين سال پراڻي آھي . ھتي ڪارٿيج جي طاقتور رياست پڻ قائم ٿي. [[فائل:CarthageMap.png|thumb|ڪارٿيج جو نقشو]] [[فائل:Archaeological Site of Carthage-130238.jpg|thumb|ڪارٿيج جا کنڊر]] اٽلي ۽ فرانس جي تيونس ۾ مفادن جي ڇڪتاڻ جي نتيجي ۾ 1881 ۾ فرانس تيونس تي حملو ڪري کيس پنھنجي بيٺڪ بڻائي ڇڏيو. جنھن بعد آزادي جي تحريڪ شروع ٿي جنھن پھرين جنگ عظيم بعد شدت ورتي نيٺ 1956 ۾ فرانس تيونس کي ازاد ڪرڻ تي مجبور ٿيو. [[حبيب بورقيبہ]] ملڪ جو پھريون صدر ٿيو جنھن ملڪ ۾ ھڪ پارٽي واري رياست قائم ڪري 31 سال حڪومت ڪئي . ھن بنيادپرستيءَ کي دٻايو، عورتن کي ٻين عرب ملڪن جي برعڪس وڌيڪ حق ڏنا. نومبر 1987 ۾ بغاوت ذريعي بورقيبہ کي ھٽائي زين العابدين بن علي کي آندو ويو. [[فائل:Tunisia Unrest - VOA - Tunis 14 Jan 2011 (2).jpg|thumb|upright=1.35|تيونس جي 14 جنوري 2011 جي انقلاب جو منظر]] ملڪ جي معاشي حالتن خراب ٿيڻ تي پر تشدد مظاھرن جي نتيجي ۾ 14 جنوري 2011 تي بن علي جي حڪومت برطرف ٿي ۽ ھي ملڪ ڇڏي ڀڄي ويو جنھن بعد قومي ٻڌي واري حڪومت قائم ٿي جنھن نئين آئين ساز اسيمبلي لاء آڪٽوبر 2011 ۾ اليڪشن ڪرائي جنھن بعد منصف انساني حقن جو علمبردار [[منصف مارزوڪي]] عارضي صدر چونڊجي آيو. اسيمبلي ملڪ جو نئون آئين ٺاهڻ جو ڪم شروع ڪيو جيڪو مڪمل ڪري جنوري 2014 ۾ ان تي دستخط ڪري توثيق ڪئي وئي ۽ ساڳي سال نئين آئين تحت پارلياماني ۽ صدارتي اليڪشن ڪرائي وئي جنھن ۾ [[بيجي سعيد عيسيبسي]] 2014 کان 2019 تائين ملڪ جو صدر چونڊيو ويو<ref name ="سي آء اي" >{{Citation |title=آرڪائيو ڪاپي |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ts.html |accessdate=2018-10-25 |archive-date=2012-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121014010055/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ts.html |dead-url=yes }}</ref>. ==جاگرافي== [[فائل:Téboursouk.jpg|thumb|left| وچ تيونس جي زميني پليٽ تي تئبوئرسئڪ ڀرسان ھڪ منظر]] جاگرافيائي بيھڪ ۾ اٽلس جبلن جو اوڀر وارو ڇيڙو ھن ملڪ ۾ آھي ۽ صحارا ريگستان جو اتريون علائقو بہ ھن ملڪ سان لڳي ٿو. ھن ملڪ جي اڪثر زمين زرخيز آهي.ھن ملڪ جي جاگرافيائي بيهڪ آفريڪا کنڊ ۾ 34 00 N, 9 00 E تي آھي. ملڪ جي پکيڙ 163,610 چورس ڪلوميٽر آهي جنھن مان 155,360 چورس ڪلوميٽر خشڪي ۽ 8,250 چورس ڪلوميٽر پاڻي آهي. پکيڙ ۾ دنيا اندر ان جو شمار 94 نمبر تي ٿئي ٿو. ملڪ جي خشڪي واري سرحد 1,495 ڪلوميٽر آهي جنھن مان 1034 الجيريا يا الجزائر سان مليس ٿي ۽ 461 ڪلوميٽر لبيا سان. بحري سرحد 1148 ڪلوميٽر اٿس جنھن سان سمنڊ اندر زميني علائقي جي دعویٰ 12 ناٽيڪل ميل ۽ ان سان ملندڙ زون جا وڌيڪ 24 ناٽيڪل ميل جنھن کان بعد 12 ناٽيڪل ميل ٻيا ملڪ جي مخصوص معاشي زون واري دعویٰ ۾ شامل آهن. ملڪ جي اتر ۾ علائقو جابلو آھي وچولو حصو خشڪ ۽ گرم ميداني علائقن ۾ شمار ٿئي ٿو. ڏاکڻو علائقو نيم بنجر آھي جيڪو صحارا ريگستان جو حصو آھي. ملڪ جي سراسري بلندي 246 ميٽر آھي. سڀ کان ھيٺاھون مقام شط الغارسہ آھي جنھن جي بلندي 17 ميٽر آھي. سڀ کان بلند ترين مقام جبل اش شامبي آھي جيڪو 1544 ميٽر اوچو آهي<ref name = " سي آء اي "/>. ==آبهوا== اتر جي آبھوا [[ٽيمپريٽ]] اٿس جتي سيارو پوري ساري سردي وارو ۽ برساتي ٿيندو آهي ۽ اونھارو گرم ۽ خشڪ ٿئي ٿو. ڏکڻ پاسي ريگستاني علائقو گرم رھندو آھي<ref name = " سي آء اي "/>. ==معدنيات ۽ قدرتي وسيلا== ھتي پيٽرول، فاسفيٽ,ڪچو لوھ، شيھو، جست، ۽ لوڻ ڪثرت سان ملندا آهن<ref name = " سي آء اي "/>. ==زراعت== ملڪ جي پکيڙ جو 64.8 سيڪڙو زمين زرعي آھي جنھن مان 18.3 سيڪڙو پوکي لائق آھي ۽ 15.4 سيڪڙو تي مستقل پوک ٿيندي آهي. زرعي زمين جو 31.1 سيڪڙو مستقل چراگاھون ۽ 6.6 سيڪڙو ٻيلا آهن. ملڪ جي آبپاشي واري زمين 4590 چورس ڪلوميٽر آهي.ماڻھن جي آبادي جو وڏو حصو ملڪ جي اترئين اڌ ۾ رھي ٿو<ref name = " سي آء اي "/>. ==تيونسي ماڻهو== [[فائل:Bevölkerungspyramide Tunesien 2016.png|thumb|آبادي جو اھرام يا مخروطي ماڊل]] [[فائل:Arabs leaving mosque, Tunis, Tunisia-LCCN2001699400.jpg|thumb|تيونس شھر جي ھڪ مسجد مان ماڻهو ٻاھر ايندي]] 2017 ۾ تيونس جي آبادي 11,403,800 ھئي ۽ آبادي ۾ ان جو شمار دنيا اندر 79 نمبر تي ھيو. ھتان جي ماڻھن جو 98 سيڪڙو عرب آھن، ھڪ سيڪڙو يورپي ۽ ھڪ سيڪڙو يھودي آھن.ھتان جي سرڪاري ۽ بازاري ٻولي ۾ عربي ۽ فرينچ ٻولي شامل آهن . ٻين ٻولين ۾ بربر بہ شامل آھي. ملڪ جي ماڻهن جو 99.1 سيڪڙو سني اسلام سان تعلق رکندڙ آهي باقي ۾ عيسائي، يھودي ۽ شيعا مسلمان شامل آهن<ref name = " سي آء اي "/>. [[فائل:World Book Day in Tunisia 2012.jpg|thumb|upright|تيونسي شاگرد ڪتابن جي عالمي ڏينهن جي موقعي تي]] ==نالو== ملڪ جو سڄو نالو جمھوريہ تيونس يا ريپبلڪ آف تيونس آھي پر عام طور تي تيونس يا انگريزي ۾ تيونيشيا سڏيو ويندو آهي. ملڪ جو نالو گاديءَ واري تيونس شھر تان پيو<ref name = " سي آء اي "/>. ==سياسي نظام== ملڪ جو سياسي نظام پارلياماني جمھوريت آھي. حڪومت جي گادي تيونس شھر آھي جنھن جي جاگرافيائي بيهڪ 36 48 N, 10 11 E آھي. ملڪ ۾ صوبي کي ولايت چوندا آهن . اھڙي طرح ملڪ 24 ولايتن ۾ ورھايل آھي جن جا نالا آهن: بيجا، بن عروس، بزيرت ( بئنزارت)، گيبز (قيبس)، گافسا (قافسہ)، جيندئوبہ (جندوباہ)، ڪائروئان (قيراوان)، ڪئسرائن (القصريان), ڪيبلي(قبلي)، ڪيف ( ال ڪئف)، آريانا، مھديا ، منوبا، مدنين، منستير ، نيبول، صفاڪس، سدي بزيد، سليانا، سئوسہ، تتاوين، توزار، تيونس ۽ زاغوان<ref name = " سي آء اي "/>.<br> ھتان جو قانوني نظام فرانس جي قانوني نظام جي بنياد تي جڙيل آھي. بين الاقوامي عدالت جي اختيار کي تسليم ڪندڙ ملڪ آھي. ملڪ جو پارلياماني جمھوريت آھي جنھن ۾ رياست جو سربراھ صدر ۽ حڪومت جو سربراھ وزيراعظم آھي. ھتان جي پارليامينٽ ھڪ ايواني آھي جنھن جو نالو ريپريزنٽيٽوز اسيمبلي آھي جنھن جون 217 سيٽون آهن جن مان 199 ميمبر سڌا اليڪشن ۾ چونڊجي ايندا آهن 18 ملڪ کان ٻاھر وارن مان پارٽي جي بنياد تي چونڊبا آھن. اسيمبلي پنج سالن لاءِ ڪم ڪندي آھي<ref name = " سي آء اي "/>. ==مذھب== [[فائل:Mosquée Zitouna Kassus-2.jpg|thumb|upright=1.35|تيونس جي الزيتون مسجد ]] ==تعليم== [[فائل:Collège Sadiki-Kassus.jpg|thumb|تيونس شھر جي صادقي ڪاليج ]] [[فائل:UIS Literacy Rate Tunisia population plus15 1985 2015.png|thumb| يونيسڪو جي انگن اکرن مطابق تيونس جو پڙھيل لکيل ماڻھن جي شرح 1985 کان 2015 تائين ]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] fvmcv5jdzevnz36hnrxg45afsna00zx 0 46031 266795 266017 2024-04-25T15:16:53Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{فرق سڃاڻ|سوڊان}} {{Infobox country | conventional_long_name =ڏکڻ سوڊان جي ريپبلڪ | common_name = ڏکڻ سوڊان | native_name = {{small|{{nobold|{{native name|pga|‎جنوب جمهورية جنوب السودان}}}}}} | image_flag = Flag of South Sudan.svg | image_coat = Coat of Arms of South Sudan.svg | symbol_type =قومي نشان | motto = "انصاف، آزادي ۽ خوشحالي" | national_anthem = "[[South Sudan Oyee!]]"<br /><br /> | image_map = Location South Sudan AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|location_color=تيز نيرو |region=آفريڪا|region_color= تيز ڀورو|subregion=[[آفريڪي يونين]] |subregion_color=ھلڪو نيرو}} | image_map2 =South Sudan-CIA WFB Map.png|thumb|upright=1.6|Map of South Sudan|This CIA map | capital = [[جبا]] | coordinates = {{Coord|04|51|N|31|36|E|type:city}} | largest_city =جبا | official_languages = [[انگريزي]]<ref name="engwork">{{cite web |url=http://www.goss-online.org/magnoliaPublic/en/home/mainColumnParagraphs/0/content_files/file/FINAL%20TCRSS.doc |title=The Transitional Constitution of the Republic of South Sudan, 2011 |accessdate=12 July 2011 |publisher=Government of South Sudan |deadurl=yes |archiveurl=https://swap.stanford.edu/20110721121619/http://www.goss-online.org/magnoliaPublic/en/home/mainColumnParagraphs/0/content_files/file/FINAL%20TCRSS.doc |archivedate=21 July 2011 }} Part One, 6(2). "English shall be the official working language in the Republic of South Sudan".</ref><ref name="glance">{{cite web |url=http://www.goss-online.org/magnoliaPublic/en/about/ataglance.html |archive-url=https://swap.stanford.edu/20110628170437/http%3A//www.goss%2Donline.org/magnoliaPublic/en/about/ataglance.html |dead-url=yes |archive-date=28 June 2011 |title=At a Glance |date=12 July 2011 |work=Official portal |publisher=Government of Southern Sudan |accessdate=24 July 2011 }}</ref> | national_languages = {{hlist |[[باري ٻولي|باري ]] |[[ڊنڪا ٻولي|ڊنڪا ]] |[[لئو ٻولي|لئو]] |[[مورلي ٻولي|مورلي]] |[[نئير ٻولي|نئير]] |[[زئنڊي ٻولي|زئنڊي ]]}} <div style="line-height:1.25em;font-size:80%;"> ۽ لڳ ڀڳ 60 ٻيون ٻوليون </div>{{#tag:ref|The Transitional Constitution of the Republic of South Sudan, Part One, 6(1): "All indigenous languages of South Sudan are national languages and shall be respected, developed and promoted".<ref>{{cite web|url=http://www.sudantribune.com/IMG/pdf/The_Draft_Transitional_Constitution_of_the_ROSS2-2.pdf|title=The Transitional Constitution of the Republic of South Sudan, 2011|accessdate=18 November 2016|publisher=Government of South Sudan}}</ref>|group=note}} | languages_type = [[مقامي ٻوليون ]]s<ref name=Ethnologue>[[ايٿنولاگ]]: [https://www.ethnologue.com/country/SS/languages ''Ethnologue Languages of the World – South Sudan''], Retrieved 9 September 2018.</ref> | languages = {{hlist|[[ جبا واري عربي]]<ref name=UNICEF>[[UNICEF|United Nations Children's Fund (UNICEF)]]: [https://www.unicef.org/esaro/UNICEF(2016)LanguageandLearning-SouthSudan-CaseStudy.pdf ''The impact of language policy and practice on children’s learning: Evidence from Eastern and Southern Africa 2016''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170913183348/https://www.unicef.org/esaro/UNICEF(2016)LanguageandLearning-SouthSudan-CaseStudy.pdf |date=2017-09-13 }} (PDF; 672&nbsp;kB), Pages&nbsp;1–3, Retrieved 9 September 2018</ref><ref>{{Cite journal |url=https://www.academia.edu/35055738 |title=Juba Arabic (ÁRABI JÚBA): A "less indigenous language" of South Sudan |last=Manfredi |first=Stefano |date=2013 |journal=Forthcoming in Sociolinguistic Studies, 12 (1) |access-date=9 September 2018 }}{{مئل ڳنڍڻو|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>Manfredi Stefano; Tosco Mauro (2016), [https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-01357537/document ''A new state, an old language policy, and a pidgin-creolo: Juba Arabic in South Sudan, Forthcoming: Sociolinguistic Studies 2016''] (PDF; 1141&nbsp;kB), Pages&nbsp;1–18, Retrieved 9 September 2018 </ref> <ref>Manfredi Stefano; Tosco Mauro (2013), [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01102624/document ''Language uses vs. language policy: South Sudan and Juba Arabic in the post-independence era''] (PDF; 301&nbsp;kB), Pages&nbsp;798–802, III Congresso Coordinamento Universitario per la Cooperazione allo Sviluppo, Sep 2013, Turin, Italy. JUNCO, Journal of Universities and International Development Cooperation, 2014, Imagining Cultures of Cooperation – Proceedings of the III CUCS Congress, Turin 19–21 September 2013, Retrieved 9 September 2018</ref> |[[انگريزي ]] |[[باري ٻولي|باري]]|[[دنڪا ٻولي|دنڪا]]|[[لئو ٻولي|لئو]]|[[مورلي ٻولي|مورلي]]|[[نئير ٻولي|نئير]]|[[زئنڊي ٻولي|زئنڊي]]|۽کوڙ ٻيون ٻوليون}} | demonym =ڏکڻ سوڊاني ، سائوٿ سوڊئنيز | government_type = [[وفاقي نظام|وفاقي]][[صدارتي نظام|صدارتي]][[ريپبلڪ|آئيني ريپبلڪ]] <ref>{{cite news|title=S. Sudanese government agrees to federal system with rebels – Sudan Tribune: Plural news and views on Sudan|url=http://www.sudantribune.com/spip.php?article52556|work=Sudan Tribune|date=27 September 2014|location=Addis Ababa|language=en|access-date=30 October 2018|archive-date=11 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171011181616/http://www.sudantribune.com/spip.php?article52556|dead-url=yes}}</ref> | leader_title1 = [[ڏکڻ سوڊان جا صدر|صدر ]] | leader_name1 = [[سالوا ڪيئر مايارديت ]] | leader_title2 = [[ڏکڻ سوڊان جا نائب صدر|نائب صدر ]] | leader_name2 = [[جيمز واني ايگا ]] | leader_title3 = {{nowrap|[[ڏکڻ سوڊان جو پھريون نائب صدر ]]}} | leader_name3 = [[تبان ڊينگ گائي ]] | legislature = [[ ڏکڻ سوڊان جي پارليامينٽ| نيشنل ليجسليچر ]] | upper_house = [[ڏکڻ سوڊان جي ڪائونسل آف اسٽيٽس| ڪائونسل آف اسٽيٽس ]] | lower_house = [[ ڏکڻ سوڊان جي قومي قانونساز اسيمبلي|قومي قانونساز اسيمبلي]] | sovereignty_type =قيام | established_event1 = اينگلو ايجپشن حاڪميت جو خاتمو | established_date1 = 1 جنوري 1956 | established_event2 = امن جو معاھدو | established_date2 = 6 جنوري 2005 | established_event3 = [[ڏکڻ سوڊان جي حڪومت جو قيام (2005–2011)|خودمختياري ]] | established_date3 = 9 جولاءِ 2005 | established_event4 = ڏکڻ سوڊان جي آزادي جي تاريخ | established_date4 = 9 جولاءِ 2011 | established_event5 =گڏيل قومن جي سيڪيورٽي ڪائونسل جي قرارداد 1999 جنھن مطابق تسليم ڪيو ويو | established_date5 = 13 جولاءِ 2011 | area_km2 = 619745 | area_rank = 41st <!--should be same as listed on [[List of countries and dependencies by area]]--> | area_sq_mi = 239285 | percent_water = | population_estimate = {{UN_Population|South Sudan}}{{UN_Population|ref}} | population_census = {{nowrap|8,260,490 {{smaller|(''disputed'')}}<ref name="n24">{{cite news |url=http://www.news24.com/World/News/Discontent-over-Sudan-census-20090521 |title=Discontent over Sudan census |date=21 May 2009 |work=News24.com |accessdate=14 July 2011 |agency=AFP}}</ref>}} | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_census_year = 2008 | population_census_rank = 94th | population_density_km2 = 13.33 | population_density_sq_mi = 34.52 | population_density_rank = 214th | GDP_PPP = $18.435 ارب ڊالر <ref name=IMF /> | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_per_capita = $1,420<ref name=IMF /><!--Do not use CIA factbook as source!--> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $3.194 ارب ڊالر <ref name=IMF>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=55&pr.y=14&sy=2018&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=733&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=South Sudan |publisher=[[International Monetary Fund]] |work=World Economic Outlook Database}}</ref><!--Do not use CIA factbook as source!--> | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_per_capita = $246<ref name=IMF /> | Gini = 45.5 <!--number only--> | Gini_year = 2009 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.388 <!--number only--> | HDI_year = 2017 | HDI_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = | HDI_rank = 187th | currency = [[سائوٿ سوڊئنيز پائونڊ ]] | currency_code = SSP | time_zone = [[East Africa Time]] | utc_offset = +3 | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = [[Telephone numbers in South Sudan|+211]]<ref>{{cite press release |title=New country, new number: Country code 211 officially assigned to South Sudan |publisher=International Telecommunication Union |date=14 July 2011 |url=http://www.itu.int/net/pressoffice/press_releases/2011/25.aspx |accessdate=20 July 2011}}</ref> | iso3166code = SS | cctld = [[.ss]]<ref name="iana">{{cite web |url=http://www.iana.org/domains/root/db/ss.html |title=.ss Domain Delegation Data | work=[[Internet Assigned Numbers Authority]] |publisher=[[ICANN]] |accessdate=1 September 2011}}</ref>^a | footnote_a = Registered, but not yet operational. }} '''ڏکڻ سوڊان'''{{ٻيا نالا|انگريزي='''South Sudan'''}} {{IPAc-en|audio=En-us-Sudan.ogg |s|uː|ˈ|d|æ|n|}} <ref>{{citation|last=Wells|first=John C.|year=2008|title=Longman Pronunciation Dictionary|edition=3rd|publisher=Longman|isbn=978-1-4058-8118-0}}</ref><ref>{{citation|last=Roach|first=Peter|year=2011|title=Cambridge English Pronouncing Dictionary|edition=18th|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-15253-2}}</ref> سرڪاري نالو ريپبلڪ آف سائوٿ سوڊان <ref name="factbook">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/od.html |title=South Sudan |date=11 July 2011 |work=[[The World Factbook]] |publisher=[[CIA]] |accessdate=14 July 2011}}</ref> اوڀر وچ آفريڪا جو خشڪيءَ سان گھيريل ملڪ آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/od.html|title=The World Factbook — Central Intelligence Agency|website=www.cia.gov}}</ref><ref name="UN classification of world regions">{{cite web |title=UN classification of world regions Eastern Africa: South Sudan |url=http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm |publisher=UN |accessdate=25 September 2011}}</ref> ھن ملڪ پنھنجي آزادي ريپبلڪ آف سوڊان کان 2011 ۾ حاصل ڪئي. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ [[جبا]] آھي.ھن ملڪ جون سرحدون اتر ۾ [[سوڊان]]، اوڀر ۾ [[ايٿوپيا]]، ڏکڻ اوڀر ۾ [[ڪينيا ]]، ڏکڻ ۾ [[يوگنڊا]]، ڏکڻ اولھ ۾ [[ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ آف ڪانگو]] ۽ اولھ ۾ [[سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ]] سان ملن ٿيون. ==تاريخ== ھن ملڪ جي خطي ۽ سوڊان تي مصر جي محمد علي واري شاھي خاندان جي حڪومت ھئي جنھن بعد اينگلو ايجپشن دؤر شروع ٿيو جيڪو سوڊان جي 1956 ۾ آزادي تائين جاري رھيو. [[پھرين سوڊاني گھرو ويڙھ]] جي نتيجي ۾ ڏکڻ سوڊان جو خودمختيار خطو قائم ٿيو جيڪو 1983 تائين جاري رھيو. [[ٻي سوڊاني گھرو ويڙھ]] جلد ئي شروع ٿي وئي جيڪا 2005 ۾ [[ڪامپريھينسو پيس ايگريمنٽ]](جامع امن معاهدي) سان ختم ٿي جنھن ذريعي ڏکڻ سوڊان جي خودمختيار خطي جي بحالي ٿي ۽ ڏکڻ سوڊان جي خودمختيار حڪومت قائم ٿي ۽ ڏکڻ سوڊان جي آزادي لاء ٿيل ريفرنڊم جي نتيجي ۾ 9 جولاءِ 2011 تي ڏکڻ سوڊان ھڪ آزاد ملڪ جي حيثيت اختيار ڪئي. ان ريفرنڊم ۾ 98.83 سيڪڙو ماڻهن آزادي جي حق ۾ ووٽ ڏنو. <ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=-sJugNxYVA8 |title=Broadcast of Declaration of Independence (part 1) |publisher=Youtube.com |date=10 July 2011 |accessdate=2 May 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/user/Laseranthem#p/a/u/0/v5m4JUyBW38 |title=Broadcast of Declaration of Independence (part 2) |publisher=Youtube.com |date=19 June 2011 |accessdate=2 May 2013}}</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:وفاقي جمهوريا]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] stgzdbeoigetrkcvurwdn8v8p6unzr0 0 46244 266893 257388 2024-04-25T21:04:13Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = نيو سعيدآباد |official_name = New Saeedabad | native_name = نئون سعيدآباد | native_name_lang = سنڌي | settlement_type = [[سنڌ جا شھر|شھر]] | image_skyline =Pakistan - Sindh - Matiari.svg | imagesize = 220px | image_alt = | image_caption = سنڌ جي نقشي ۾ مٽياري ضلعو ڳاڙھي رنگ سان ڏيکاريل | image_map = | map_caption = | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 220 | pushpin_map_caption = سنڌ ۽ پاڪستان ۾ سعيدآباد جو مقام | coordinates = {{coord|25|58|N|68|22|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = [[ملڪ]] | subdivision_name = {{flag|Pakistan}} | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا|صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[سنڌ جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 = [[مٽياري ضلعو|مٽياري]] | population_total = | population_as_of = | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت|پي ايس ٽي]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} '''نيو سعيدآباد ''' {{ٻيا نالا|انگريزي= ''' New Saeedabad '''}} [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي [[حيدرآباد ڊويزن]] جي [[مٽياري ضلعو|ضلعي مٽياري]] جي تعلقي [[سعيدآباد تعلقو|سعيدآباد]] جو هڪ شھر ۽ تعلقي جو صدر مقام آهي جيڪو نيشنل ھاء وي اين-5 تي واقع آهي <ref>[http://www.nrb.gov.pk/lg_election/tehsil.asp?district=112&dn=Matiari Tehsil Nazims & Naib Tehsil Nazims in the District of Matiari] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120326132431/http://www.nrb.gov.pk/lg_election/tehsil.asp?district=112&dn=Matiari |date=2012-03-26 }}</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:مٽياري ضلعو]] 8tatrjgm2pt95lvgdasvp43remfdg99 0 47752 266877 250127 2024-04-25T20:41:58Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = | name =سنجھورو | settlement_type = شھر | image_skyline = | imagesize = 240px | image_alt = | image_caption = | image_map = | mapsize = 150 px | map_alt = | map_caption = | coordinates = {{coord|26|02|N|68|48|E|display=title|region:PK_type:city_source:GNS-enwiki}} | pushpin_map = Sindh# Pakistan | pushpin_label_position = <!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flag|Pakistan}} | subdivision_type1 = صوبو | subdivision_name1 = سنڌ | population_total = | population_as_of = | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = | elevation_m = | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 = | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = | area_code = | area_code_type = ڊائلنگ ڪوڊ | timezone1 = پاڪستان جو معياري وقت | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} '''سنجھورو'''{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Sinjhoro '''}} پاڪستان جي صوبي سنڌ جي ضلعي سانگهڙ جو ھڪ شھر ۽ ساڳي نالي سان تعلقي جو صدر مقام آهي جيڪو سانگھڙ شھر کان 12 ڪلوميٽرن جي فاصلي سانگھڙ شھدادپور روڊ تي واقع آهي. ھتي جي جي ميونسپلٽي جو قيام ۽ شھر کي تعلقي جو درجو برٽش دؤر ۾ ڏنو ويو. شھر ريلوي لائين ذريعي نوابشاھ سان ڳنڍيل ھيو پر ريلوي سسٽم ڪافي عرصي کان غير فعال آھي. ھن شھر ۾ رھندڙ ماڻھن جو مختلف ذاتين سان تعلق آهي جن ۾ مھاراج، لوھاڻا، ڀيل، مينگهواڙ، بجير، شيخ، خاصخيلي، نوري، چانڊيا، قريشي، مڱريا، سومرا ، نظاماڻي وغيره شامل آهن. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سانگهڙ ضلعو]] [[زمرو:سنڌ]] gl5urz712soy9tsdoo2vvg8vguhe4mb 0 48965 266833 250724 2024-04-25T16:17:34Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki [[فائل:Animated-Flag-Cameroon.gif]] '''ڪيمرون''':{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Cameroon'''}} آفريڪا جي ھڪ ملڪ جو نالو آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] tdxbbe6arzr8jwl826ac4vkoy1vi0tm 266834 266833 2024-04-25T16:19:52Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{short description|Country in Central Africa}} {{Infobox country | conventional_long_name = Republic of Cameroon | common_name = Cameroon | native_name = {{native name|fr|République du Cameroun}} | image_flag = Flag of Cameroon.svg | alt_flag = Vertical tricolor (green, red, yellow) with a five-pointed gold star in the center of the red | image_coat = Coat of arms of Cameroon.svg | symbol_type = Coat of arms | national_motto = <br />{{native phrase|fr|"Paix – Travail – Patrie"|italics=off}}<br />"Peace – Work – Fatherland" | national_anthem = <br />{{native phrase|fr|"Ô Cameroun, Berceau de nos Ancêtres"|italics=off|nolink=yes}}<br />"[[O Cameroon, Cradle of Our Forefathers]]"<br />{{center| }} | image_map = Cameroon (orthographic projection).svg | alt_map = Location of Cameroon on the globe. | image_map2 = | capital = [[Yaoundé]]<ref name="CIA">{{Cite CIA World Factbook|country=Cameroon|section=People and Society|date=16 May 2022 }}</ref> | coordinates = {{coord|3|52|N|11|31|E|type:city}} | largest_city = [[Douala]] | official_languages = [[French language|French]]{{*}}[[English language|English]] | regional_languages = | ethnic_groups_ref = <ref name="CIA"/> | ethnic_groups = {{vunblist | {{nowrap | 24.3% [[Bamileke people|Bamileke]]-[[Bamum people|Bamum]]}} | 21.6% [[Beti-Pahuin peoples|Beti / Bassa-Mbam]] | 14.6% [[Biu–Mandara languages|Biu-Mandara]] | 11% [[Hausa people|Hausa]], [[Kanuri people|Kanuri]] and [[Baggara Arabs|Shuwa]] | 9.8% [[Adamawa–Ubangi languages|Adamawa-Ubangi]] ([[Mbum languages|Mbum]]-[[Gbaya languages|Gbaya]]) | 7.7% [[Ring languages|Grassfielders]] | 3.3% [[African Pygmies|Pygmy peoples]] | 2.7% [[:fr:Sawa (peuple)|Sawa / Côtier]] | 0.7% Southwest Bantu | 4.5% others / foreigners }} | ethnic_groups_year = 2018 | religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; | 59.7% [[Christianity]] | 20.2% [[Islam in Cameroon|Islam]] | 19.0% [[Traditional African religions|traditional faiths]] | 0.8% [[Irreligion|no religion]] | 0.3% others }} | religion_year = 2020 | religion_ref = <ref name="National Profiles"/> | demonym = [[Demographics of Cameroon|Cameroonian]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Dominant-party system|dominant-party]] [[Presidential system|presidential]] [[republic]]<ref>{{cite web|title=Democracy Index 2020|url=https://www.eiu.com/n/campaigns/democracy-index-2020/|access-date=2021-12-17|website=Economist Intelligence Unit|language=en-GB}}</ref> under a [[dictatorship]]<ref>David Wallechinsky, "Tyrants: the World's 20 Worst Living Dictators", Regan Press, 2006, pp. 286–290</ref><ref>{{cite web |date=2011-06-19 |title=The world's enduring dictators: Paul Biya, Cameroon |url=https://www.cbsnews.com/news/the-worlds-enduring-dictators-paul-biya-cameroon-19-06-2011/ |access-date=2022-12-20 |publisher=CBS News |language=en-US}}</ref><ref>{{cite web |date=2020-11-02 |title=For the sake of Cameroon, life-president Paul Biya must be forced out|last=Tampa|first=Vava |url=http://www.theguardian.com/world/2020/nov/02/for-the-sake-of-cameroon-life-president-paul-biya-must-be-forced-out |access-date=2022-12-20 |website=The Guardian}}</ref> | leader_title1 = [[President of Cameroon|President]] | leader_name1 = [[Paul Biya]] | leader_title2 = [[Prime Minister of Cameroon|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Joseph Ngute]] | leader_title3 = [[Senate (Cameroon)|President of Senate]] | leader_name3 = [[Marcel Niat Njifenji]] | leader_title4 = [[List of presidents of the National Assembly of Cameroon|President of National Assembly]] | leader_name4 = [[Cavayé Yéguié Djibril]] | legislature = [[Parliament of Cameroon|Parliament]] | upper_house = [[Senate (Cameroon)|Senate]] | lower_house = [[National Assembly (Cameroon)|National Assembly]] | sovereignty_type = Independence | sovereignty_note = from [[France]] and the [[United Kingdom]] | established_event1 = Independence from France | established_date1 = 1 January 1960 | established_event2 = Independence from the United Kingdom | established_date2 = 1 October 1961 | area_km2 = 475,442 | area_rank = 53rd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] sourced from the UN--> | area_sq_mi = 183,569 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | percent_water = 0.57 <ref name="CIA"/> | population_estimate = 30,135,732<ref>{{Cite CIA World Factbook|country=Cameroon|access-date=22 June 2023|year=2023}}</ref> | population_estimate_year = 2023 | population_estimate_rank = 51st | population_density_km2 = 39.7 | population_density_sq_mi = 102,8 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | GDP_PPP = {{increase}} $141.930 billion<ref name="IMFWEO.CM">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=622,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, April 2024 Edition. (Cameroon) |publisher=[[International Monetary Fund]] |date= April 2024|access-date= April 20, 2024}}</ref> | GDP_PPP_year = 2024 | GDP_PPP_rank = 94th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $4,840<ref name="IMFWEO.CM" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 155th | GDP_nominal = {{increase}} $53.210 billion<ref name="IMFWEO.CM" /> | GDP_nominal_rank = 91th | GDP_nominal_year = 2024 | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $1,810<ref name="IMFWEO.CM" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = 158th | Gini = 46.6 <!--number only--> | Gini_year = 2014 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&series=SI.POV.GINI |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=[[World Bank]] |website=databank.worldbank.org |access-date=7 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180331192040/http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&series=SI.POV.GINI |archive-date=31 March 2018 }}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.576 <!--number only--> | HDI_year = 2021<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20220908052326/https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |archive-date=2022-09-08 |url-status=live|title=Human Development Report 2021/2022|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=September 8, 2022|access-date=September 8, 2022}}</ref> | HDI_rank = 151st | currency = [[Central African CFA franc]] | currency_code = XAF | time_zone = [[West Africa Time|WAT]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | date_format = dd/mm/yyyy <br /> yyyy/mm/dd | drives_on = Right | calling_code = [[Telephone numbers in Cameroon|+237]] | cctld = [[.cm]] | footnote_a = These are the titles as given in the ''Constitution of the Republic of Cameroon'', Article X ({{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20060228030033/http://confinder.richmond.edu/admin/docs/Cameroon.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://confinder.richmond.edu/admin/docs/Cameroon.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live |date=28 February 2006 |title=English}} and {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20060228030033/http://www.prc.cm/instit/consti.htm |date=28 February 2006 |title=French}} versions). 18 January 1996. The French version of the song is sometimes called {{lang|fr|Chant de Ralliement}}, as in Swarovski Orchestra (2004). ''National Anthems of the World''. Koch International Classics; and the English version "O Cameroon, Cradle of Our Forefathers", as in [[#DeLancey|DeLancey and DeLancey]] 61. }} '''ڪيمرون''':{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Cameroon'''}} آفريڪا جي ھڪ ملڪ جو نالو آهي. '''Cameroon''',{{efn|{{IPAc-en|audio=En-Cameroon-pronunciation.ogg|ˌ|k|æ|m|ə|ˈ|r|uː|n}} {{respell|CAM|ə|ROON}}; {{lang-fr|Cameroun}}}} officially the '''Republic of Cameroon''',{{efn|{{lang-fr|République du Cameroun|links=no}}}} is a country in [[Central Africa]]. It shares boundaries with [[Nigeria]] to the west and north, [[Chad]] to the northeast, the [[Central African Republic]] to the east, and [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]] and the [[Republic of the Congo]] to the south. Its coastline lies on the [[Bight of Biafra]], part of the [[Gulf of Guinea]] and the [[Atlantic Ocean]]. Due to its strategic position at the crossroads between [[West Africa]] and [[Central Africa]], it has been categorized as being in both camps. Its nearly 27 million people speak 250 native languages, in addition to the national tongues of English and French, or both.<ref name=":5" /><ref name=":4" /><ref>{{cite web|url=https://www.ethnologue.com/country/CM|title=Cameroon|website=Ethnologue|access-date=1 July 2019}}</ref> Early inhabitants of the territory included the [[Sao civilisation]] around [[Lake Chad]], and the [[Baka people (Cameroon and Gabon)|Baka]] hunter-gatherers in the southeastern rainforest. [[Portuguese discoveries|Portuguese explorers]] reached the coast in the 15th century and named the area ''Rio dos Camarões'' (''Shrimp River''), which became ''Cameroon'' in English. [[Fula people|Fulani]] soldiers founded the [[Adamawa Emirate]] in the north in the 19th century, and various ethnic groups of the west and northwest established powerful chiefdoms and [[Fon (title)|fondoms]]. Cameroon became a [[German Empire|German colony]] in 1884 known as [[Kamerun]]. After [[World War I]], it was divided between [[French Third Republic|France]] and the [[United Kingdom of Great Britain and Ireland|United Kingdom]] as [[League of Nations mandate]]s. The [[Union of the Peoples of Cameroon|Union des Populations du Cameroun]] (UPC) political party advocated independence, but was outlawed by France in the 1950s, leading to the [[Bamileke War|national liberation insurgency]] fought between French and UPC militant forces until early 1971. In 1960, the French-administered part of Cameroon became independent, as the Republic of Cameroun, under President [[Ahmadou Ahidjo]]. The [[Southern Cameroons|southern part]] of [[British Cameroon]]s federated with it in 1961 to form the [[Federal republic|Federal Republic]] of Cameroon. The federation was abandoned in 1972. The country was renamed the [[Unitary state|United Republic]] of Cameroon in 1972 and back to the Republic of Cameroon in 1984 by a presidential decree by president [[Paul Biya]]. Biya, the incumbent president, has led the country since 1982 following Ahidjo's resignation; he previously held office as prime minister from 1975 onward. Cameroon is governed as a [[Unitary state|Unitary]] [[Presidential system|Presidential Republic]]. The [[official language]]s of Cameroon are French and English, the official languages of former [[French Cameroon]]s and [[British Cameroon]]s. [[Christianity]] is the majority [[religion in Cameroon]], with significant minorities practising [[Islam in Cameroon|Islam]] and [[Traditional African religions|traditional faiths]]. It has experienced [[Anglophone problem|tensions]] from the English-speaking territories, where politicians have advocated for greater decentralisation and even complete separation or independence (as in the [[Southern Cameroons National Council]]). In 2017, tensions over the creation of an [[Ambazonia]]n state in the English-speaking territories escalated into [[Anglophone Crisis|open warfare]]. Large numbers of Cameroonians live as [[Subsistence agriculture|subsistence farmers]]. The country is often referred to as "Africa in miniature" for its geological, linguistic and cultural diversity.<ref>[https://archive.today/20120525195312/http://www.ncdc.noaa.gov/oa/climate/globalextremes.html Highest Average Annual Precipitation Extremes]. Global Measured Extremes of Temperature and Precipitation, [[National Climatic Data Center]]. 25 May 2012. Last accessed 1 July 2019.</ref><ref name=":5" /> Its natural features include [[beach]]es, [[desert]]s, [[mountain]]s, [[rainforest]]s, and [[savanna]]s. Its highest point, at almost {{convert|4100|m|ft}}, is [[Mount Cameroon]] in the [[Southwest Region (Cameroon)|Southwest Region]]. Its most populous cities are [[Douala]] on the [[Wouri River]], its economic capital and main seaport; [[Yaoundé]], its political capital; and [[Garoua]]. [[Limbé, Cameroon|Limbé]] in the southwest has a natural seaport. Cameroon is well known for its native music styles, particularly [[Makossa]], Njang and [[Bikutsi]], and for its successful [[Cameroon national football team|national football team]]. It is a member state of the [[African Union]], the [[United Nations]], the {{Lang|fr|[[Organisation Internationale de la Francophonie]]}} (OIF), the [[Commonwealth of Nations]], [[Non-Aligned Movement]] and the [[Organisation of Islamic Cooperation]]. [[فائل:Animated-Flag-Cameroon.gif]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] a7xu0bwgiz2sia2b481fsnoebxx86jw 266839 266834 2024-04-25T16:36:15Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{short description|Country in Central Africa}} {{Infobox country | conventional_long_name = Republic of Cameroon | common_name = Cameroon | native_name = {{native name|fr|République du Cameroun}} | image_flag = Flag of Cameroon.svg | alt_flag = Vertical tricolor (green, red, yellow) with a five-pointed gold star in the center of the red | image_coat = Coat of arms of Cameroon.svg | symbol_type = Coat of arms | national_motto = <br />{{native phrase|fr|"Paix – Travail – Patrie"|italics=off}}<br />"Peace – Work – Fatherland" | national_anthem = <br />{{native phrase|fr|"Ô Cameroun, Berceau de nos Ancêtres"|italics=off|nolink=yes}}<br />"[[O Cameroon, Cradle of Our Forefathers]]"<br />{{center| }} | image_map = Cameroon (orthographic projection).svg | alt_map = Location of Cameroon on the globe. | image_map2 = | capital = [[Yaoundé]]<ref name="CIA">{{Cite CIA World Factbook|country=Cameroon|section=People and Society|date=16 May 2022 }}</ref> | coordinates = {{coord|3|52|N|11|31|E|type:city}} | largest_city = [[Douala]] | official_languages = [[French language|French]]{{*}}[[English language|English]] | regional_languages = | ethnic_groups_ref = <ref name="CIA"/> | ethnic_groups = {{vunblist | {{nowrap | 24.3% [[Bamileke people|Bamileke]]-[[Bamum people|Bamum]]}} | 21.6% [[Beti-Pahuin peoples|Beti / Bassa-Mbam]] | 14.6% [[Biu–Mandara languages|Biu-Mandara]] | 11% [[Hausa people|Hausa]], [[Kanuri people|Kanuri]] and [[Baggara Arabs|Shuwa]] | 9.8% [[Adamawa–Ubangi languages|Adamawa-Ubangi]] ([[Mbum languages|Mbum]]-[[Gbaya languages|Gbaya]]) | 7.7% [[Ring languages|Grassfielders]] | 3.3% [[African Pygmies|Pygmy peoples]] | 2.7% [[:fr:Sawa (peuple)|Sawa / Côtier]] | 0.7% Southwest Bantu | 4.5% others / foreigners }} | ethnic_groups_year = 2018 | religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; | 59.7% [[Christianity]] | 20.2% [[Islam in Cameroon|Islam]] | 19.0% [[Traditional African religions|traditional faiths]] | 0.8% [[Irreligion|no religion]] | 0.3% others }} | religion_year = 2020 | religion_ref = <ref name="National Profiles"/> | demonym = [[Demographics of Cameroon|Cameroonian]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Dominant-party system|dominant-party]] [[Presidential system|presidential]] [[republic]]<ref>{{cite web|title=Democracy Index 2020|url=https://www.eiu.com/n/campaigns/democracy-index-2020/|access-date=2021-12-17|website=Economist Intelligence Unit|language=en-GB}}</ref> under a [[dictatorship]]<ref>David Wallechinsky, "Tyrants: the World's 20 Worst Living Dictators", Regan Press, 2006, pp. 286–290</ref><ref>{{cite web |date=2011-06-19 |title=The world's enduring dictators: Paul Biya, Cameroon |url=https://www.cbsnews.com/news/the-worlds-enduring-dictators-paul-biya-cameroon-19-06-2011/ |access-date=2022-12-20 |publisher=CBS News |language=en-US}}</ref><ref>{{cite web |date=2020-11-02 |title=For the sake of Cameroon, life-president Paul Biya must be forced out|last=Tampa|first=Vava |url=http://www.theguardian.com/world/2020/nov/02/for-the-sake-of-cameroon-life-president-paul-biya-must-be-forced-out |access-date=2022-12-20 |website=The Guardian}}</ref> | leader_title1 = [[President of Cameroon|President]] | leader_name1 = [[Paul Biya]] | leader_title2 = [[Prime Minister of Cameroon|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Joseph Ngute]] | leader_title3 = [[Senate (Cameroon)|President of Senate]] | leader_name3 = [[Marcel Niat Njifenji]] | leader_title4 = [[List of presidents of the National Assembly of Cameroon|President of National Assembly]] | leader_name4 = [[Cavayé Yéguié Djibril]] | legislature = [[Parliament of Cameroon|Parliament]] | upper_house = [[Senate (Cameroon)|Senate]] | lower_house = [[National Assembly (Cameroon)|National Assembly]] | sovereignty_type = Independence | sovereignty_note = from [[France]] and the [[United Kingdom]] | established_event1 = Independence from France | established_date1 = 1 January 1960 | established_event2 = Independence from the United Kingdom | established_date2 = 1 October 1961 | area_km2 = 475,442 | area_rank = 53rd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] sourced from the UN--> | area_sq_mi = 183,569 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | percent_water = 0.57 <ref name="CIA"/> | population_estimate = 30,135,732<ref>{{Cite CIA World Factbook|country=Cameroon|access-date=22 June 2023|year=2023}}</ref> | population_estimate_year = 2023 | population_estimate_rank = 51st | population_density_km2 = 39.7 | population_density_sq_mi = 102,8 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | GDP_PPP = {{increase}} $141.930 billion<ref name="IMFWEO.CM">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=622,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, April 2024 Edition. (Cameroon) |publisher=[[International Monetary Fund]] |date= April 2024|access-date= April 20, 2024}}</ref> | GDP_PPP_year = 2024 | GDP_PPP_rank = 94th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $4,840<ref name="IMFWEO.CM" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 155th | GDP_nominal = {{increase}} $53.210 billion<ref name="IMFWEO.CM" /> | GDP_nominal_rank = 91th | GDP_nominal_year = 2024 | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $1,810<ref name="IMFWEO.CM" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = 158th | Gini = 46.6 <!--number only--> | Gini_year = 2014 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&series=SI.POV.GINI |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=[[World Bank]] |website=databank.worldbank.org |access-date=7 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180331192040/http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&series=SI.POV.GINI |archive-date=31 March 2018 }}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.576 <!--number only--> | HDI_year = 2021<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20220908052326/https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |archive-date=2022-09-08 |url-status=live|title=Human Development Report 2021/2022|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=September 8, 2022|access-date=September 8, 2022}}</ref> | HDI_rank = 151st | currency = [[Central African CFA franc]] | currency_code = XAF | time_zone = [[West Africa Time|WAT]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | date_format = dd/mm/yyyy <br /> yyyy/mm/dd | drives_on = Right | calling_code = [[Telephone numbers in Cameroon|+237]] | cctld = [[.cm]] | footnote_a = These are the titles as given in the ''Constitution of the Republic of Cameroon'', Article X ({{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20060228030033/http://confinder.richmond.edu/admin/docs/Cameroon.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://confinder.richmond.edu/admin/docs/Cameroon.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live |date=28 February 2006 |title=English}} and {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20060228030033/http://www.prc.cm/instit/consti.htm |date=28 February 2006 |title=French}} versions). 18 January 1996. The French version of the song is sometimes called {{lang|fr|Chant de Ralliement}}, as in Swarovski Orchestra (2004). ''National Anthems of the World''. Koch International Classics; and the English version "O Cameroon, Cradle of Our Forefathers", as in [[#DeLancey|DeLancey and DeLancey]] 61. }} '''ڪيمرون''' (انگريزي: Cameroon)، سرڪاري طور تي ڪيمرون جي جمهوريه، [[وچ آفريڪا]] ۾ هڪ ملڪ آهي. هن جون سرحدون اولهه ۽ اتر ۾ [[نائيجيريا]]، اتر اوڀر ۾ [[چاڊ]]، اوڀر ۾ [[مرڪزي آفريڪي جمهوريه]] ۽ ڏکڻ ۾ [[استوائي گني]]، گبون|گیبون]] ۽ جمهوريه ڪانگو سان ملن ٿيون. ان جو ساحل بائٽ آف بيافرا (Bight of Biafra)، گني جي نار ۽ ائٽلانٽڪ سمنڊ جو حصو، تي واقع آهي. [[اولهه آفريڪا]] ۽ وچ آفريڪا جي وچ ۾ چوراڊ تي ان جي اسٽريٽجڪ پوزيشن جي ڪري، ان کي درجه بندي ٻنهي ڪئمپن ۾ ڪيو ويو آهي. هن جا لڳ ڀڳ ٻه ڪروڙ ستر لک ماڻهو 250 ڏيهي ٻوليون، ان کان علاوه انگريزي ۽ فرينچ جي قومي ٻوليون، يا ٻئي ڳالهائين ٿا. علائقي جي شروعاتي رهاڪن ۾ چاڊ ڍنڍ جي چوڌاري ساو تهذيب ۽ ڏکڻ اوڀر واري برساتي جنگل ۾ باڪا شڪار گڏ ڪندڙ شامل هئا. پورچوگالي ڳولا ڪندڙ 15ھین صدي عيسويءَ ۾ ساحل تي پهتا ۽ ان علائقي جو نالو ريو ڊي ڪيماروس(Rio dos Camarões) جهینگا مڇي جي ندي (Shrimp River) رکيو، جيڪو انگريزيءَ ۾ ڪيمرون ٿيو. فولاني سپاهين 19ھین صدي عيسويءَ ۾ اتر ۾ ادماوا امارت قائم ڪئي، ۽ اولهه ۽ اتر اولهه جي مختلف نسلي گروهن طاقتور سرداریون قائم ڪيا. '''Cameroon''',{{efn|{{IPAc-en|audio=En-Cameroon-pronunciation.ogg|ˌ|k|æ|m|ə|ˈ|r|uː|n}} {{respell|CAM|ə|ROON}}; {{lang-fr|Cameroun}}}} officially the '''Republic of Cameroon''',{{efn|{{lang-fr|République du Cameroun|links=no}}}} is a country in [[Central Africa]]. It shares boundaries with [[Nigeria]] to the west and north, [[Chad]] to the northeast, the [[Central African Republic]] to the east, and [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]] and the [[Republic of the Congo]] to the south. Its coastline lies on the [[Bight of Biafra]], part of the [[Gulf of Guinea]] and the [[Atlantic Ocean]]. Due to its strategic position at the crossroads between [[West Africa]] and [[Central Africa]], it has been categorized as being in both camps. Its nearly 27 million people speak 250 native languages, in addition to the national tongues of English and French, or both.<ref name=":5" /><ref name=":4" /><ref>{{cite web|url=https://www.ethnologue.com/country/CM|title=Cameroon|website=Ethnologue|access-date=1 July 2019}}</ref> Early inhabitants of the territory included the [[Sao civilisation]] around [[Lake Chad]], and the [[Baka people (Cameroon and Gabon)|Baka]] hunter-gatherers in the southeastern rainforest. [[Portuguese discoveries|Portuguese explorers]] reached the coast in the 15th century and named the area ''Rio dos Camarões'' (''Shrimp River''), which became ''Cameroon'' in English. [[Fula people|Fulani]] soldiers founded the [[Adamawa Emirate]] in the north in the 19th century, and various ethnic groups of the west and northwest established powerful chiefdoms and [[Fon (title)|fondoms]]. Cameroon became a [[German Empire|German colony]] in 1884 known as [[Kamerun]]. After [[World War I]], it was divided between [[French Third Republic|France]] and the [[United Kingdom of Great Britain and Ireland|United Kingdom]] as [[League of Nations mandate]]s. The [[Union of the Peoples of Cameroon|Union des Populations du Cameroun]] (UPC) political party advocated independence, but was outlawed by France in the 1950s, leading to the [[Bamileke War|national liberation insurgency]] fought between French and UPC militant forces until early 1971. In 1960, the French-administered part of Cameroon became independent, as the Republic of Cameroun, under President [[Ahmadou Ahidjo]]. The [[Southern Cameroons|southern part]] of [[British Cameroon]]s federated with it in 1961 to form the [[Federal republic|Federal Republic]] of Cameroon. The federation was abandoned in 1972. The country was renamed the [[Unitary state|United Republic]] of Cameroon in 1972 and back to the Republic of Cameroon in 1984 by a presidential decree by president [[Paul Biya]]. Biya, the incumbent president, has led the country since 1982 following Ahidjo's resignation; he previously held office as prime minister from 1975 onward. Cameroon is governed as a [[Unitary state|Unitary]] [[Presidential system|Presidential Republic]]. The [[official language]]s of Cameroon are French and English, the official languages of former [[French Cameroon]]s and [[British Cameroon]]s. [[Christianity]] is the majority [[religion in Cameroon]], with significant minorities practising [[Islam in Cameroon|Islam]] and [[Traditional African religions|traditional faiths]]. It has experienced [[Anglophone problem|tensions]] from the English-speaking territories, where politicians have advocated for greater decentralisation and even complete separation or independence (as in the [[Southern Cameroons National Council]]). In 2017, tensions over the creation of an [[Ambazonia]]n state in the English-speaking territories escalated into [[Anglophone Crisis|open warfare]]. Large numbers of Cameroonians live as [[Subsistence agriculture|subsistence farmers]]. The country is often referred to as "Africa in miniature" for its geological, linguistic and cultural diversity.<ref>[https://archive.today/20120525195312/http://www.ncdc.noaa.gov/oa/climate/globalextremes.html Highest Average Annual Precipitation Extremes]. Global Measured Extremes of Temperature and Precipitation, [[National Climatic Data Center]]. 25 May 2012. Last accessed 1 July 2019.</ref><ref name=":5" /> Its natural features include [[beach]]es, [[desert]]s, [[mountain]]s, [[rainforest]]s, and [[savanna]]s. Its highest point, at almost {{convert|4100|m|ft}}, is [[Mount Cameroon]] in the [[Southwest Region (Cameroon)|Southwest Region]]. Its most populous cities are [[Douala]] on the [[Wouri River]], its economic capital and main seaport; [[Yaoundé]], its political capital; and [[Garoua]]. [[Limbé, Cameroon|Limbé]] in the southwest has a natural seaport. Cameroon is well known for its native music styles, particularly [[Makossa]], Njang and [[Bikutsi]], and for its successful [[Cameroon national football team|national football team]]. It is a member state of the [[African Union]], the [[United Nations]], the {{Lang|fr|[[Organisation Internationale de la Francophonie]]}} (OIF), the [[Commonwealth of Nations]], [[Non-Aligned Movement]] and the [[Organisation of Islamic Cooperation]]. [[فائل:Animated-Flag-Cameroon.gif]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] c17wxvsnuga9tyhpa1yxjcl7rne83ln 266840 266839 2024-04-25T16:39:30Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{short description|Country in Central Africa}} {{Infobox country | conventional_long_name = Republic of Cameroon | common_name = Cameroon | native_name = {{native name|fr|République du Cameroun}} | image_flag = Flag of Cameroon.svg | alt_flag = Vertical tricolor (green, red, yellow) with a five-pointed gold star in the center of the red | image_coat = Coat of arms of Cameroon.svg | symbol_type = Coat of arms | national_motto = <br />{{native phrase|fr|"Paix – Travail – Patrie"|italics=off}}<br />"Peace – Work – Fatherland" | national_anthem = <br />{{native phrase|fr|"Ô Cameroun, Berceau de nos Ancêtres"|italics=off|nolink=yes}}<br />"[[O Cameroon, Cradle of Our Forefathers]]"<br />{{center| }} | image_map = Cameroon (orthographic projection).svg | alt_map = Location of Cameroon on the globe. | image_map2 = | capital = [[Yaoundé]]<ref name="CIA">{{Cite CIA World Factbook|country=Cameroon|section=People and Society|date=16 May 2022 }}</ref> | coordinates = {{coord|3|52|N|11|31|E|type:city}} | largest_city = [[Douala]] | official_languages = [[French language|French]]{{*}}[[English language|English]] | regional_languages = | ethnic_groups_ref = <ref name="CIA"/> | ethnic_groups = {{vunblist | {{nowrap | 24.3% [[Bamileke people|Bamileke]]-[[Bamum people|Bamum]]}} | 21.6% [[Beti-Pahuin peoples|Beti / Bassa-Mbam]] | 14.6% [[Biu–Mandara languages|Biu-Mandara]] | 11% [[Hausa people|Hausa]], [[Kanuri people|Kanuri]] and [[Baggara Arabs|Shuwa]] | 9.8% [[Adamawa–Ubangi languages|Adamawa-Ubangi]] ([[Mbum languages|Mbum]]-[[Gbaya languages|Gbaya]]) | 7.7% [[Ring languages|Grassfielders]] | 3.3% [[African Pygmies|Pygmy peoples]] | 2.7% [[:fr:Sawa (peuple)|Sawa / Côtier]] | 0.7% Southwest Bantu | 4.5% others / foreigners }} | ethnic_groups_year = 2018 | religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; | 59.7% [[Christianity]] | 20.2% [[Islam in Cameroon|Islam]] | 19.0% [[Traditional African religions|traditional faiths]] | 0.8% [[Irreligion|no religion]] | 0.3% others }} | religion_year = 2020 | religion_ref = <ref name="National Profiles"/> | demonym = [[Demographics of Cameroon|Cameroonian]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Dominant-party system|dominant-party]] [[Presidential system|presidential]] [[republic]]<ref>{{cite web|title=Democracy Index 2020|url=https://www.eiu.com/n/campaigns/democracy-index-2020/|access-date=2021-12-17|website=Economist Intelligence Unit|language=en-GB}}</ref> under a [[dictatorship]]<ref>David Wallechinsky, "Tyrants: the World's 20 Worst Living Dictators", Regan Press, 2006, pp. 286–290</ref><ref>{{cite web |date=2011-06-19 |title=The world's enduring dictators: Paul Biya, Cameroon |url=https://www.cbsnews.com/news/the-worlds-enduring-dictators-paul-biya-cameroon-19-06-2011/ |access-date=2022-12-20 |publisher=CBS News |language=en-US}}</ref><ref>{{cite web |date=2020-11-02 |title=For the sake of Cameroon, life-president Paul Biya must be forced out|last=Tampa|first=Vava |url=http://www.theguardian.com/world/2020/nov/02/for-the-sake-of-cameroon-life-president-paul-biya-must-be-forced-out |access-date=2022-12-20 |website=The Guardian}}</ref> | leader_title1 = [[President of Cameroon|President]] | leader_name1 = [[Paul Biya]] | leader_title2 = [[Prime Minister of Cameroon|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Joseph Ngute]] | leader_title3 = [[Senate (Cameroon)|President of Senate]] | leader_name3 = [[Marcel Niat Njifenji]] | leader_title4 = [[List of presidents of the National Assembly of Cameroon|President of National Assembly]] | leader_name4 = [[Cavayé Yéguié Djibril]] | legislature = [[Parliament of Cameroon|Parliament]] | upper_house = [[Senate (Cameroon)|Senate]] | lower_house = [[National Assembly (Cameroon)|National Assembly]] | sovereignty_type = Independence | sovereignty_note = from [[France]] and the [[United Kingdom]] | established_event1 = Independence from France | established_date1 = 1 January 1960 | established_event2 = Independence from the United Kingdom | established_date2 = 1 October 1961 | area_km2 = 475,442 | area_rank = 53rd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] sourced from the UN--> | area_sq_mi = 183,569 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | percent_water = 0.57 <ref name="CIA"/> | population_estimate = 30,135,732<ref>{{Cite CIA World Factbook|country=Cameroon|access-date=22 June 2023|year=2023}}</ref> | population_estimate_year = 2023 | population_estimate_rank = 51st | population_density_km2 = 39.7 | population_density_sq_mi = 102,8 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | GDP_PPP = {{increase}} $141.930 billion<ref name="IMFWEO.CM">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=622,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, April 2024 Edition. (Cameroon) |publisher=[[International Monetary Fund]] |date= April 2024|access-date= April 20, 2024}}</ref> | GDP_PPP_year = 2024 | GDP_PPP_rank = 94th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $4,840<ref name="IMFWEO.CM" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 155th | GDP_nominal = {{increase}} $53.210 billion<ref name="IMFWEO.CM" /> | GDP_nominal_rank = 91th | GDP_nominal_year = 2024 | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $1,810<ref name="IMFWEO.CM" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = 158th | Gini = 46.6 <!--number only--> | Gini_year = 2014 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&series=SI.POV.GINI |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=[[World Bank]] |website=databank.worldbank.org |access-date=7 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180331192040/http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&series=SI.POV.GINI |archive-date=31 March 2018 }}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.576 <!--number only--> | HDI_year = 2021<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20220908052326/https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |archive-date=2022-09-08 |url-status=live|title=Human Development Report 2021/2022|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=September 8, 2022|access-date=September 8, 2022}}</ref> | HDI_rank = 151st | currency = [[Central African CFA franc]] | currency_code = XAF | time_zone = [[West Africa Time|WAT]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | date_format = dd/mm/yyyy <br /> yyyy/mm/dd | drives_on = Right | calling_code = [[Telephone numbers in Cameroon|+237]] | cctld = [[.cm]] | footnote_a = These are the titles as given in the ''Constitution of the Republic of Cameroon'', Article X ({{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20060228030033/http://confinder.richmond.edu/admin/docs/Cameroon.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://confinder.richmond.edu/admin/docs/Cameroon.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live |date=28 February 2006 |title=English}} and {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20060228030033/http://www.prc.cm/instit/consti.htm |date=28 February 2006 |title=French}} versions). 18 January 1996. The French version of the song is sometimes called {{lang|fr|Chant de Ralliement}}, as in Swarovski Orchestra (2004). ''National Anthems of the World''. Koch International Classics; and the English version "O Cameroon, Cradle of Our Forefathers", as in [[#DeLancey|DeLancey and DeLancey]] 61. }} '''ڪيمرون''' (Cameroon)، سرڪاري طور تي ڪيمرون جي جمهوريه، [[وچ آفريڪا]] ۾ هڪ ملڪ آهي. هن جون سرحدون اولهه ۽ اتر ۾ [[نائيجيريا]]، اتر اوڀر ۾ [[چاڊ]]، اوڀر ۾ [[وسطي آفريڪي جمهوريه]] ۽ ڏکڻ ۾ [[استوائي گني]]، [[گيبون]] ۽ [[جمهوريه ڪانگو]] سان ملن ٿيون. ان جو ساحل بائٽ آف بيافرا (Bight of Biafra)، گني جي نار ۽ ائٽلانٽڪ سمنڊ جو حصو، تي واقع آهي. [[اولهه آفريڪا]] ۽ وچ آفريڪا جي وچ ۾ چوراڊ تي ان جي اسٽريٽجڪ پوزيشن جي ڪري، ان کي درجه بندي ٻنهي ڪئمپن ۾ ڪيو ويو آهي. هن جا لڳ ڀڳ ٻه ڪروڙ ستر لک ماڻهو 250 ڏيهي ٻوليون، ان کان علاوه انگريزي ۽ فرينچ جي قومي ٻوليون، يا ٻئي ڳالهائين ٿا. علائقي جي شروعاتي رهاڪن ۾ چاڊ ڍنڍ جي چوڌاري ساو تهذيب ۽ ڏکڻ اوڀر واري برساتي جنگل ۾ باڪا شڪار گڏ ڪندڙ شامل هئا. پورچوگالي ڳولا ڪندڙ 15ھین صدي عيسويءَ ۾ ساحل تي پهتا ۽ ان علائقي جو نالو ريو ڊي ڪيماروس(Rio dos Camarões) جهینگا مڇي جي ندي (Shrimp River) رکيو، جيڪو انگريزيءَ ۾ ڪيمرون ٿيو. فولاني سپاهين 19ھین صدي عيسويءَ ۾ اتر ۾ ادماوا امارت قائم ڪئي، ۽ اولهه ۽ اتر اولهه جي مختلف نسلي گروهن طاقتور سرداریون قائم ڪيا. '''Cameroon''',{{efn|{{IPAc-en|audio=En-Cameroon-pronunciation.ogg|ˌ|k|æ|m|ə|ˈ|r|uː|n}} {{respell|CAM|ə|ROON}}; {{lang-fr|Cameroun}}}} officially the '''Republic of Cameroon''',{{efn|{{lang-fr|République du Cameroun|links=no}}}} is a country in [[Central Africa]]. It shares boundaries with [[Nigeria]] to the west and north, [[Chad]] to the northeast, the [[Central African Republic]] to the east, and [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]] and the [[Republic of the Congo]] to the south. Its coastline lies on the [[Bight of Biafra]], part of the [[Gulf of Guinea]] and the [[Atlantic Ocean]]. Due to its strategic position at the crossroads between [[West Africa]] and [[Central Africa]], it has been categorized as being in both camps. Its nearly 27 million people speak 250 native languages, in addition to the national tongues of English and French, or both.<ref name=":5" /><ref name=":4" /><ref>{{cite web|url=https://www.ethnologue.com/country/CM|title=Cameroon|website=Ethnologue|access-date=1 July 2019}}</ref> Early inhabitants of the territory included the [[Sao civilisation]] around [[Lake Chad]], and the [[Baka people (Cameroon and Gabon)|Baka]] hunter-gatherers in the southeastern rainforest. [[Portuguese discoveries|Portuguese explorers]] reached the coast in the 15th century and named the area ''Rio dos Camarões'' (''Shrimp River''), which became ''Cameroon'' in English. [[Fula people|Fulani]] soldiers founded the [[Adamawa Emirate]] in the north in the 19th century, and various ethnic groups of the west and northwest established powerful chiefdoms and [[Fon (title)|fondoms]]. Cameroon became a [[German Empire|German colony]] in 1884 known as [[Kamerun]]. After [[World War I]], it was divided between [[French Third Republic|France]] and the [[United Kingdom of Great Britain and Ireland|United Kingdom]] as [[League of Nations mandate]]s. The [[Union of the Peoples of Cameroon|Union des Populations du Cameroun]] (UPC) political party advocated independence, but was outlawed by France in the 1950s, leading to the [[Bamileke War|national liberation insurgency]] fought between French and UPC militant forces until early 1971. In 1960, the French-administered part of Cameroon became independent, as the Republic of Cameroun, under President [[Ahmadou Ahidjo]]. The [[Southern Cameroons|southern part]] of [[British Cameroon]]s federated with it in 1961 to form the [[Federal republic|Federal Republic]] of Cameroon. The federation was abandoned in 1972. The country was renamed the [[Unitary state|United Republic]] of Cameroon in 1972 and back to the Republic of Cameroon in 1984 by a presidential decree by president [[Paul Biya]]. Biya, the incumbent president, has led the country since 1982 following Ahidjo's resignation; he previously held office as prime minister from 1975 onward. Cameroon is governed as a [[Unitary state|Unitary]] [[Presidential system|Presidential Republic]]. The [[official language]]s of Cameroon are French and English, the official languages of former [[French Cameroon]]s and [[British Cameroon]]s. [[Christianity]] is the majority [[religion in Cameroon]], with significant minorities practising [[Islam in Cameroon|Islam]] and [[Traditional African religions|traditional faiths]]. It has experienced [[Anglophone problem|tensions]] from the English-speaking territories, where politicians have advocated for greater decentralisation and even complete separation or independence (as in the [[Southern Cameroons National Council]]). In 2017, tensions over the creation of an [[Ambazonia]]n state in the English-speaking territories escalated into [[Anglophone Crisis|open warfare]]. Large numbers of Cameroonians live as [[Subsistence agriculture|subsistence farmers]]. The country is often referred to as "Africa in miniature" for its geological, linguistic and cultural diversity.<ref>[https://archive.today/20120525195312/http://www.ncdc.noaa.gov/oa/climate/globalextremes.html Highest Average Annual Precipitation Extremes]. Global Measured Extremes of Temperature and Precipitation, [[National Climatic Data Center]]. 25 May 2012. Last accessed 1 July 2019.</ref><ref name=":5" /> Its natural features include [[beach]]es, [[desert]]s, [[mountain]]s, [[rainforest]]s, and [[savanna]]s. Its highest point, at almost {{convert|4100|m|ft}}, is [[Mount Cameroon]] in the [[Southwest Region (Cameroon)|Southwest Region]]. Its most populous cities are [[Douala]] on the [[Wouri River]], its economic capital and main seaport; [[Yaoundé]], its political capital; and [[Garoua]]. [[Limbé, Cameroon|Limbé]] in the southwest has a natural seaport. Cameroon is well known for its native music styles, particularly [[Makossa]], Njang and [[Bikutsi]], and for its successful [[Cameroon national football team|national football team]]. It is a member state of the [[African Union]], the [[United Nations]], the {{Lang|fr|[[Organisation Internationale de la Francophonie]]}} (OIF), the [[Commonwealth of Nations]], [[Non-Aligned Movement]] and the [[Organisation of Islamic Cooperation]]. [[فائل:Animated-Flag-Cameroon.gif]] ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] lquyqol27so6t5oytqd5gugwhlx1s7u 0 48967 266814 253166 2024-04-25T15:36:31Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name =ريپبلڪ آف موريشس | native_name = | common_name = Mauritius | image_flag = Animated-Flag-Mauritius.gif | image_coat = Coat of arms of Mauritius (Original version).svg | image_map = Mauritius (orthographic projection with inset).svg | map_caption = ريپبلڪ آف موريشس جا ٻيٽ (چاگوس آرڪيپيلاگو ۽ ٽروميلن ٻيٽ کان سواء) | image_map2 = Mauritius (+claim islands).svg | map_caption2 = ڪاري رنگ ۾ ريپبلڪ آف موريشس جا ٻيٽ: چاگوس آرڪيپيلاگو ۽ ٽروميلن جي ٻيٽ تي موريشس دعويدار آھي | national_motto = {{native phrase|la|"ھندي سمنڊ جو تارو ۽ چاٻي "|italics=off}}<ref>{{cite web|url=http://gis.govmu.org/English/About%20Mauritius/Pages/Coats-of-Arms.aspx |title=Government Information Service - Coat of Arms |publisher=www.govmu.org|accessdate=29 July 2019}}</ref><br/>{{small|"Star and Key of the Indian Ocean"}} | national_anthem = ''[[مادرِوطن (قومي ترانو)]]''<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[فائل:Motherland_(instrumental).ogg]]</div> | capital = [[پورٽ لوئيس]] | official_languages = ڪابه نه {{small|(''[[قانون مطابق]]'')}} <br>[[انگريزي]] {{small|(''[[اصل ۾]]'')}} <br>[[فرينچ ٻولي|فرينچ]] {{small|(''[[اصل ۾]]'')}}<ref group=Note>The [[Constitution of Mauritius|Mauritian constitution]] makes no mention of an [[official language]]. The Constitution only mentions that the official language of the National Assembly is English; however, any member can also address the chair in French.</ref><ref name="language"/> | languages_type = [[موريشس جون ٻيون ٻوليون|ٻيون ٻوليون]] | languages = {{unbulleted list | 84.0% [[موريشين ڪريئول|ڪريئول]] | 5.3% [[ڀوجپوري ٻولي|ڀوجپوري]] | 3.6% [[فرينچ ٻولي|فرينچ]] | 7.1% ٻيون }} | ethnic_groups = | ethnic_groups_year = | religion = | coordinates = {{coord|-20.2|57.5|display=inline,title|type:country}} | demonym = [[موريشين ماڻھو|موريشين]] | largest_city = [[پورٽ لوئيس]] | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]] [[پارلياماني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[موريشس جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[پرٿوي راج سنگھ روپن]] | leader_title2 = [[موريشس جا وزيراعظم|وزيراعظم]] | leader_name2 = [[پراوند جگناٿ]] | legislature = [[ماريشس جي نيشنل اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي]] | sovereignty_type = آزادي | sovereignty_note = [[يونائيٽيڊ ڪنگڊم]] کان | established_event1 = [[موريشس جو آئين]] | established_date1 = 12 مارچ 1968 | established_event2 = ريپبلڪ ٿيو | established_date2 = 12 مارچ 1992 | area_rank = 170th <!-- Should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_km2 = 2040 | percent_water = 0.07 | population_estimate = 1,265,985<ref name="1 July 2019 Statistics">{{cite web|url=http://statsmauritius.govmu.org/English/Publications/Documents/2019/EI1471/Pop_Vital_Jan-Jun19.pdf|title=Population and Vital Statistics Republic of Mauritius, January – June 2019 |publisher=[[Statistics Mauritius]]|accessdate=12 October 2019}}</ref> | population_estimate_rank = 156t | population_estimate_year = 2018 | population_census = 1,233,000<ref name="2011census"/> | population_census_year = 2011 | population_density_km2 = 618.24 | population_density_sq_mi = 1,602.55 | population_density_rank = 10th | GDP_PPP = $31.705 ارب ڊالر<ref name="IMFWEOMU">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=10&pr.y=10&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=684&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, April 2019|publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=8 June 2019}}</ref> | GDP_PPP_rank = 133rd | GDP_PPP_year = 2019 | GDP_PPP_per_capita = $25,029<ref name="IMFWEOMU"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 61st | GDP_nominal = $14.812 ارب ڊالر | GDP_nominal_year = 2019 | GDP_nominal_rank = 129th | GDP_nominal_per_capita = $11,693 | GDP_nominal_per_capita_rank = 64th | Gini_year = 2012 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini = 35.8 | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MU |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=[[World Bank]] |website=data.worldbank.org |access-date=2 March 2019}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = وڌندڙ | HDI = 0.796 | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2019.pdf |title=2019 Human Development Report |year=2019 |accessdate=10 December 2019 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 66th | currency = [[موريشين روپيو]] | currency_code = MUR | time_zone = [[موريشس جو وقت]] | utc_offset = +4 | date_format = dd/mm/yyyy ([[عيسوي سال]]) | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = [[+230]] | cctld = [[.mu]] }} '''موريشس''' يا '''ماريشس''' {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Mauritius '''}} جو سرڪاري نالو ريپبلڪ آف موريشس آھي.<ref>{{Cite web|url=http://pmo.govmu.org/English/News/Pages/Cabinet-Decisions-taken-on-24-MAY-2019.aspx|title=Prime Minister's Office - Cabinet Decisions taken on 24 MAY 2019|website=pmo.govmu.org|access-date=2019-06-25}})</ref> ھي ملڪ ٻيٽن تي مشتمل آهي جيڪو ھندي سمنڊ ۾ آفريڪا کنڊ جي ڏکڻ اوڀر واري سامونڊي ڪناري کان 2000 ڪلوميٽرن يا 1200 ميلن جي فاصلي تي واقع آهي. ملڪ ۾ [[موريشس ٻيٽ]] کان سواء [[روڊريگز ٻيٽ]]، [[اگالگا ٻيٽ]] ۽ [[سينٽ برانڊون ٻيٽ]] ۽ ٻيا ٻيٽ واقع آھن.<ref name="ICJ">{{Cite journal |title=Written Statement of the Republic of Mauritius |url=https://www.icj-cij.org/files/case-related/169/169-20180301-WRI-05-00-EN.pdf |publisher=[[International Court of Justice]] |date=1 March 2018 |volume=1 |pages=23–24}}</ref><ref>{{Cite journal |title=Memorial of the Republic of Mauritius |url=https://pcacases.com/web/sendAttach/1796 |publisher=[[Permanent Court of Arbitration]] |date=1 August 2012 |volume=1 |page=9}}</ref 2040 چورس ڪلوميٽرن جي پکيڙ تي مشتمل ھن ملڪ جي ڪل آبادي سال 2011ع ۾ 12،33،000 ھئي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:موريشس جا ٻيٽ]] 0vxfvw68w8yb6d038d9iv54upcu5k8m 0 49392 266829 252351 2024-04-25T16:08:54Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ريپبلڪ آف لائبيريا | common_name = لائبيريا | image_flag = Flag of Liberia.svg | image_coat = Coat of arms of Liberia.svg | symbol_type = سرڪاري نشان | image_map = Location Liberia AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|countryprefix=|location_color=تيز نيرو رنگ|region=آفريڪا|region_color=تيز خاڪي رنگ |subregion=the [[آفريڪي يونين]]|subregion_color=ھلڪو نيرو رنگ}} | image_map2 = Liberia - Location Map (2013) - LBR - UNOCHA.svg | national_motto = " آزادي سان پيار اسان کي ھتي آندو آهي " | national_anthem = ''[[ All Hail, Liberia, Hail!]]''<br /><center>[[فائل:Liberia National Anthem.ogg]]</center> | official_languages = [[انگريزي ]] | languages_type = رابطي جي ۽ قومي ٻولي <ref>{{cite web |editor1-first=M. Paul |editor1-last=Lewis |editor2-first=Gary F. |editor2-last=Simons |editor3-first=Charles D. |editor3-last=Fennig |year=2015 |title=Liberia |website=[[Ethnologue]] |edition=18th |location=Dallas, Texas |publisher=SIL International |url=http://www.ethnologue.com/country/lr/languages}}</ref> | languages = {{hlist|[[لائبيريا جي انگريزي ]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list | 20.3% [[ڪپيلي ماڻھو|ڪپيلي ]] | 13.4% [[باسا ماڻھو|باسا ]] | 10.0% [[جيئو ماڻھو|جيئو]] | 8.0% [[گريبو ماڻھو|گريبو]] | 7.9% [[مانو ماڻھو|مانو]] | 6.0% [[ڪرو ماڻھو|ڪرو]] | 5.1% [[لوما ماڻھو|لوما ]] | 4.8% [[ڪسي ماڻھو|ڪسي ]] | 4.4% [[گولا ماڻھو|گولا]] | 4.1% [[فراھم ماڻھو|ڪراھن]] }} | ethnic_groups_year = | religion = {{unbulleted list | 85.6% [[عيسائيت ]] | 12.2% [[اسلام ]] | 2.2% باقي ٻيا }} | demonym = لائبيرين | capital = [[مونروويا ]] | coordinates = {{Coord|6|19|N|10|48|W|type:city}} | largest_city = مونروويا | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]] [[صدارتي نظام|صدارتي ]] [[ريپبلڪ | آئيني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[لائبيريا جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[جارج ويئا ]] | leader_title2 = [[ لائبيريا جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[جويل ٽيلر ]] | leader_title3 = [[لائبيريا جي ھائوس آف رپريزنٽيٽوز جا اسپيڪر|اسپيڪر]] | leader_name3 = [[ڀوفال چيمبرس]] | leader_title4 = [[لائبيريا جا چيف جسٽس|چيف جسٽس]] | leader_name4 = [[فرانسس ڪورڪپور، سينئر]] | legislature = [[لائبيريا جي مقننه ]] | upper_house = [[لائبيريا جي سينيٽ|سينيٽ]] | lower_house = [[لائبيريا جو ھائوس آف رپريزنٽيٽوز|ھائوس آف رپريزنٽيٽوز]] | area_rank = 102nd <!-- Area rank should match List of countries and dependencies by area --> | area_km2 = 111,369 | area_sq_mi = 43,000 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> | percent_water = 13.514 | population_estimate = 4,503,000<ref name=WorldBank>{{cite web |url=http://www.worldbank.org/en/country/liberia |title=Liberia |work=The World Bank country page for Liberia |publisher=The World Bank |year=2015 |accessdate=September 4, 2014}}</ref> | population_estimate_year = 2015 | population_estimate_rank = 125th | population_census = 3,476,608 | population_census_year = 2008 | population_census_rank = 130th | population_density_km2 = 40.43 | population_density_sq_mi = 92.0 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> | population_density_rank = 180th | GDP_PPP_year = 2019 | GDP_PPP = $6.468 billion | GDP_PPP_per_capita = $1,413 ارب يو ايس ڊالر<ref name="auto">{{Cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=42&pr.y=10&sy=2019&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=668&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|website=www.imf.org|accessdate=September 1, 2019}}</ref> | GDP_nominal_year = 2019 | GDP_nominal = $3.221 ارب يو ايس ڊالر | GDP_nominal_per_capita = $704<ref name="auto"/> | sovereignty_type = لائبيريا جي تاريخ | established_event1 = [[آمريڪي بيٺڪي سوسائٽي]] لائبيريا جي وسندي جو بنياد وڌو | established_date1 = 7 جنوري 1822 | established_event2 = آمريڪي بيٺڪي سوسائٽي کان خودمختياري حاصل ڪيائين | established_date2 = 26 جولاءِ 1847 | established_event3 = [[ريپبلڪ آف ميري لينڊ]] سان الحاق | established_date3 = 18 مارچ 1857 | established_event4 = يونائيٽيڊ اسٽيٽس طرفان تسليم ڪيو ويو | established_date4 = 5 فيبروري 1862 | established_event5 = گڏيل قومن جو رڪن ٿيو | established_date5 = 2 نومبر 1945 | established_event6 = [[لائبيريا جو آئين|موجودہ آئين ]] | established_date6 = 6 جنوري 1986 | Gini_year = 2007 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini = 38.2 <!--number only--> | Gini_ref = <ref name=gini-index>{{cite web|title=GINI index|url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?page=1|publisher=World Bank|accessdate= August 14, 2015}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = 2017<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI = 0.435 <!--number only--> | HDI_ref = <ref>{{Cite web|url=http://hdr.undp.org/en/2018-update|title=&#124; Human Development Reports|website=hdr.undp.org|accessdate=September 1, 2019}}</ref> | HDI_rank = 181st | currency = [[لائبيرين ڊالر ]] (LRD) | currency_code = | time_zone = [[گرينوچ مين ٽائيم ]] | utc_offset = +0 | time_zone_DST = | utc_offset_DST = | drives_on = ساڄو | calling_code = [[+231]] | cctld = [[.lr]] }} '''لائبيريا''':{{ٻيا نالا|انگريزي='''Liberia '''}} اچار: ([[Help:IPA/English|/laɪˈbɪəriə/]] ) جنھن جو سرڪاري نالو '''ريپبلڪ آف لائبيريا''' آھي اولھ آفريڪا جو ھڪ ملڪ آھي جنھن جي اتر اوڀر ۾ [[سيراليون]]، اتر ۾ [[گني]]، اوڀر ۾ [[آئيوري ڪوسٽ]] ۽ ان جي ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولھ ۾ [[اينٽلانٽڪ سمنڊ]] واقع آهي. ھن ملڪ جي پکيڙ 111369 چورس ڪلوميٽر آهي ۽ آبادي لڳ ڀڳ 4900000 لک اٿس. <ref>staff writers (November 25, 1985). "LIBERIA Comrades Turned Enemies". Time. Retrieved July 22, 2011. <!-- The original ref was deleted due to a bug in VisualEditor and restored here by a bot in plain-text form. The full cite can be found at [[Special:Permalink/910361607]] cite #8 - please manually copy it here as the bot was unable due to technical limits. Delete this wikicomment when done/verified (1). [[User:GreenC_bot/Job_18]] --></ref> ملڪ کي سرڪاري ٻولي انگريزي آهي ان کان سواءِ اٽڪل 20 کن علائقائي ٻوليون پڻ ڳالھائيون وڃن ٿيون. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شھر [[مونروويا]] آھي. لائبيريا آفريڪا کنڊ ۾ خودمختياري جو اعلان ڪندڙ پھرين ريپبلڪ ھئي ۽ ھن وقت آفريڪا جي سڀ کان پراڻي جديد ريپبلڪ آھي. لائبيريا [[ليگ آف نيشنز]]، گڏيل قومن ۽ [[آرگنائيزيشن آف آفريڪن يونٽي]] جو باني رڪن آھي. ==تاريخ== لائبيريا جي شروعات ھڪ وسندي جي صورت ۾ ٿي جيڪا نيوجرسي جي رابرٽ فنلي پاران ٺاھيل [[آمريڪي بيٺڪي سوسائٽي]] طرفان قائم ڪئي وئي . ان سوسائٽي جو خيال ھيو تہ آمريڪا ۾ خانہ جنگي بعد غلامي جي خاتمي سان آزاد ٿيل آفريڪي نسلن جي آمريڪي ماڻھڻ لاء آمريڪا موزون ناھي ان ڪري انھن کي آفريڪا منتقل ٿيڻ گھرجي. اھڙي طرح لائبيريا واري ھنڌ سوسائٽي پاران اھا وسندي قائم ڪري آمريڪا ۾ آزاد ٿيل ڪارن آمريڪين کي اتي لڏايو ويو ۽ آبادي وڌڻ بعد اتي جي ملڪ ٺھي ويو جنھن 26 جولاءِ 1847 تي خودمختياري جو اعلان ڪيو پر آمريڪا کيس 5 جنوري 1862 تائين ان کي تسليم نہ ڪيو.3 جنوري 1848 تي ورجينيا ۾ آزاد پيدا ٿيندڙ ۽ لائبيريا ۾ رھائش اختيار ڪندڙ ھڪ مالدار آفريڪي آمريڪي [[جوزف جينڪنس رابرٽ]] ھن ملڪ جو پھريون صدر ٿيو.<ref name="TDIH">[http://www.history.com/this-day-in-history/liberian-independence-proclaimed "July 26, 1847 Liberian independence proclaimed"], This Day In History, History website.</ref> ٻين جنگ عظيم دوران لائبيريا جرمني خلاف آمريڪا جي مدد ڪئي ھئي ۽ ان جي عيوض آمريڪا ھن ملڪ جي انفرا اسٽرڪچر ٺاھڻ ۽ ان جي ھوائي آمدورفت کي جديد ۽ بھتر بڻائڻ ۾ مدد ڪئي. آفريڪي آمريڪين جي ھتي آمد بعد انھن جو مقامي ماڻھڻ سان ٽڪراء پڻ ٿيندو رھيو. انھن تي ڪرو ۽ گريبو قبيلن جي ماڻهن حملا ڪرڻ شروع ڪيا. ان ٽڪراء جي ڪري ھتان جي حڪومت انھن اصل مقامي قبيلن کي 1904 تائين انھن جي پنھنجي سرزمين تي شھري تسليم ڪرڻ کان انڪار ڪيو. <ref name="Liberia"> {{cite web |url=https://2009-2017.state.gov/r/pa/ei/bgn/6618.htm |title=Liberia |author= U.S. State Department }}</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 8gcog1mwgkydr8rtw5n92zzttrwqsx3 0 49398 266807 266126 2024-04-25T15:32:10Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = مراڪش<br>Morocco<br> المغرب (اولھ) جي بادشاھت | common_name = '''مراڪش''' يا ''موراڪو'' | native_name = '''المملكة المغربية''' | image_flag = Flag of Morocco.svg | image_coat = Coat of arms of Morocco.svg | national_motto = [[الله، الوطن، الملك]]<br/> ("God, Homeland, King") | national_anthem = [[النشيد الوطني المغربي]]<br/> ({{lang-en|"[[Cherifian Anthem]]"}})<br />[[فائل:National Anthem of Morocco.ogg|center]] | image_map = Morocco WS-included (orthographic projection).svg | map_caption = {{مراکش جي بادشاهت جو نقشو}} | capital = [[رباط]] | coordinates = {{Coord|34|02|N|6|51|W|type:city}} | largest_city = [[ڪيسابلانڪا ]]<br>{{small|{{coord|33|32|N|7|35|W|display=inline}}}} | official_languages = {{hlist |[[عربي ]]| [[ بربر ٻولي|بربر]]}} | languages_type = رابطي جون زبانون | languages = {{ublist|class=nowrap |[[عربي ]]|[[بربر ٻولي|بربر]]|[[حسني عربي]]}} | languages2_type = ٻاھريون ٻوليون | languages2 = [[فرينچ ٻولي|فرينچ ]]<ref >[[French language|French]] is also used in official government documents and by the business community, although it has no official status: "French (often the language of business, government, and diplomacy)..." [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mo.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070612210041/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mo.html |date=2007-06-12 }} – See [[French language in Morocco]] for further information</ref><br/> [[انگريزي ]]<br/> [[اسپيني ٻولي|اسپيني]] | ethnic_groups = <!--The following is sourced (see ethnic_groups_year above), so please do not change it without also replacing that source:-->{{ublist|[[ عرب-بربر ]] 99%| باقي ٻيا 1%}} | ethnic_groups_year = 2014{{lower|0.2em|<ref name=CIA>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mo.html |title=Morocco |work=World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency}}</ref>}} | demonym = [[مراڪشي ماڻھو|مراڪشي]] يا [[ مراڪشي ماڻھو|موراڪن]] | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]] [[پارلياماني نظام|پارلياماني]] [[آئيني بادشاهت]] <ref name="Const1">{{cite web |url=http://www.maroc.ma/NR/rdonlyres/2298ADD6-703C-471E-B924-A5E4F396FEA2/0/Texteint%C3%A9gralduprojetdenouvelleConstitution.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120518075239/http://www.maroc.ma/NR/rdonlyres/2298ADD6-703C-471E-B924-A5E4F396FEA2/0/Texteint%C3%A9gralduprojetdenouvelleConstitution.pdf |archivedate=18 May 2012 |title=Constitution of the Kingdom of Morocco, I-1 |format=PDF |accessdate=9 January 2013}}</ref> | leader_title1 = [[مراڪش جا بادشاھ|بادشاھ]] | leader_name1 = [[ محمد ڇھون (مراڪش)|محمد ڇھون]] [[فائل:King Mohammed VI.jpg|thumb|upright|]] | leader_title2 = [[مراڪش جا وزيراعظم | وزيراعظم]] | leader_name2 = سعدالدين عثماني | legislature = [[مراڪش جي پارليامينٽ|پارليامينٽ]] [[فائل:Parliament of morocco.jpg|thumb|رباط ۾ واقع پارليامينٽ]] | upper_house = [[ مراڪش جي مجلس المستشارين| ھائوس آف ڪائونسلرس]] | lower_house = {{nowrap|[[مراڪش جي مجلس النواب| ھائوس آف رپريزنٽيٽوز]] }} | sovereignty_type = مراڪش جو قيام | established_event1 = [[ادريسي شاھي خاندان]] {{small|(پھريون شاھي خاندان )}} | established_date1 = 788 | established_event2 = [[علوي شاھي گھراڻو]] {{small|(موجوده شاھي گھراڻو)}} | established_date2 = 1631 | established_event4 = مراڪش جي خودمختياري | established_date3 = 30 مارچ 1912 | established_date4 = 7 اپريل 1956 | area_km2 = 710,850 | area_footnote = {{nowrap|<br/>{{raise|0.15em|or 446,550 km{{sup|2}}{{ref label|Territory|b|}}}}}} | area_rank = 40th or 57th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 274,460 sq mi<!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->{{nowrap|<br/>{{raise|0.15em|or 172,413 {{ref label|Territory|b|}}}}}} | percent_water = {{nowrap|0.056 {{small|(250 km{{sup|2}})}}}} | population_census = 35,740,000<ref>{{cite web |title=Morocco Population, 1960-2017 - knoema.com |url=https://knoema.com/atlas/Morocco/Population |year=2017 |publisher=[[Haut Commissariat au Plan|HCP]] |accessdate=29 March 2018}}</ref> | population_census_year = 2017 | population_density_km2 = 50.0 | population_density_sq_mi = 189.3 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = | GDP_PPP = $332.358&nbsp; ارب يو ايس ڊالر <ref name=imf>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=83&pr.y=9&sy=2018&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=686&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=|title=Morocco |work=IMF}}</ref> <!--Do not edit!--> | GDP_PPP_year = 2019 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $9,339<ref name=imf/> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $122.458&nbsp;ارب يو ايس ڊالر <ref name=imf/> | GDP_nominal_year = 2019 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $3,441<ref name=imf/> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = 39.5 <!--number only--> | Gini_year = 2013 | Gini_ref = <ref>{{cite web|url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MA|title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=[[World Bank]] |website=data.worldbank.org |access-date=6 May 2019}}</ref> | HDI = 0.667 <!--number only--> | HDI_year = 2017<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref> | HDI_rank = 123rd | currency = [[مراڪشي درھم]] يا [[مراڪشي درھم|موروڪن درھم]] | currency_code = MAD | time_zone = گرينوچ مين ٽائيم+1 ڪلاڪ | utc_offset = +1<ref>{{cite web | url=http://northafricapost.com/26021-morocco-keeps-clocks-steady-on-gmt1.html | title=Morocco Keeps Clocks Steady on GMT+1| date=28 October 2018}}</ref> | drives_on = ساڄو پاسو | calling_code = [[+212]] | cctld = [[.ma]]<br>المغرب. | religion = [[سني اسلام]]{{ref label|Official religion|a|}} <small> ( سرڪاري)</small><ref>{{cite web|title=Morocco in CIA World Factbook |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mo.html|website=CIA.gov}}</ref> | population_rank = }} '''مراڪش''' يا '''موراڪو''' ({{IPAc-en|audio=En-us-Morocco.ogg|m|ə|ˈ|r|ɒ|k|oʊ}}; {{lang-ar|المغرب|al-maġhrib|lit=place the sun sets; the west}}) جنھن جو سرڪاري نالو المغرب (اولھ) جي بادشاھت آھي. اھو [[اتر آمريڪا|اتر آفريڪا]] جي اولھ ۾ واقع ھڪ اسلامي ۽ عرب ملڪ آھي جنھن جي اتر ۾ رومي سمنڊ ۽ اولھ ۾ [[ائٽلانٽڪ سمنڊ]] واقع آهي. ھن ملڪ [[اسپين]] جي رومي سمنڊ ۾ واقع [[سيوٽا]] (عربي ۾ [[سبته]])، [[مليلا]] ۽ [[غميرا]] ٻيٽن جو دعويدار آهي.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-14114627|title=Ceuta, Melilla profile|date=2018|work=BBC News|access-date=2018-11-13|language=en-GB}}</ref> ھن ملڪ جو [[راڄڌاني|گاديءَ جو هنڌ]] [[رباط]] آھي ۽ سڀ کان وڏو شھر [[ڪيسابلانڪا]] اٿس.<ref name="Abun-Nasr1987">{{cite book|author=Jamil M. Abun-Nasr|title=A History of the Maghrib in the Islamic Period|url=https://books.google.com/books?id=jdlKbZ46YYkC|date=20 August 1987|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-33767-0}}</ref> ملڪ جي پکيڙ 7,10,850 چورس ڪلوميٽر ۽ آبادي ساڍا ٽي ڪروڙ کان مٿي آهي. مراڪش [[وحداني رياست]] تي مشتمل ھڪ [[آئيني بادشاهت]] آھي جنھن م پارليامينٽ کي عوام چونڊيندو آهي. ملڪ ۾ رياستي ۽ حڪومتي سربراھ [[بادشاھ]] آهي جنھن کي وسيع انتظامي ۽ قانون سازي جا اختيار آهي. بادشاھ جو حڪم قانون سمجھيو ويندو آھي ۽ کيس پارليامينٽ کي ٽوڙڻ جا اختيار پڻ آھن پر ان لاء ھن جي وزيراعظم ۽ آئين ڪورٽ جي سربراهه سان مشاورت لازمي آهي. ملڪ جو سرڪاري مذھب [[اسلام]] ء سرڪاري ٻولي پھرين رڳو [[عربي ٻولي|عربي]] ھئي پر 2011 م [[بربر ٻولي]] کي پڻ سرڪاري ٻولي جو درجو ڏنو ويو. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=R_rpCgAAQBAJ&pg=PA50|title=Libya in the Arab Spring: The Constitutional Discourse since the Fall of Gaddafi|last=Schnelzer|first=Nadine|date=10 November 2015|publisher=Springer|isbn=9783658113827}}</ref> [[مسلمان|مسلمانن]] جي ھن علائقي ۾ ستين صدي عيسويءَ ۾ آمد کان اڳ بربر ٻولي ھتان جي اصل مقامي ٻولي ھئي. <ref> Rodd, Francis. "Kahena, Queen of the Berbers: "A Sketch of the Arab Invasion of Ifriqiya in the First Century of the Hijra" Bulletin of the School of Oriental Studies, University of London, Vol. 3, No. 4, (1925)</ref> ھن ملڪ جي عربي جو لھجو مختلف آھي جنھن کي مراڪشي عربي لھجو چون ٿا. ھتي [[فرانسيسي ٻولي|فرينچ ٻولي]] پڻ عام ڳالھائي ويندي آهي. ھي ملڪ [[گڏيل قومون|گڏيل قومن]]، [[عرب ليگ]]، آفريڪي يونين، يونين فار ميڊيٽرينين ۽ اسلامي ملڪن جي تنظيم جو پڻ رڪن آھي. ==ملڪ جو نالو== ھن ملڪ جو عربي نالو ({{lang|ar|المملكة المغربية}}) آھي جنھن جي معني آهي اولھ جي بادشاھت. اولھ وارو نالو ھن ملڪ جي علائقي کي عرب جاگرافيدانن ان جي آفريڪا ۾ ان مقام جي ڪري ڏنو ھيو<ref>{{cite book |last=Yahya |first=Dahiru|title=Morocco in the Sixteenth Century|year=1981 |publisher=Longman |page=18}}</ref>. ھن ملڪ جو [[انگريزي ٻولي|انگريزي]] نالو موراڪو آھي جيڪو مراڪش جو لاء انگريزي لفظ آهي. مراڪش نالو ھن ملڪ جي چوٿين نمبر شھر [[مراڪش شھر|مراڪش]] تان ورتل آهي جيڪو مرابطي ۽ موحد گھراڻن جي حاڪميت ۾ ھن ملڪ جو [[راڄڌاني|گاديءَ جو هنڌ]] ھيو<ref>{{cite web |url=http://www.statoids.com/uma.html |title=Regions of Morocco |accessdate=7 September 2007 |publisher=statoids.com}}</ref>.مراڪش لفظ ڪٿان آيو ان تي متضاد راء آهي<ref>Shillington, Kevin (2005). ''Encyclopedia of African history'' London/New York, Fitzroy Dearborn, p. 948.</ref>. گھڻي ڀاڱي اھو بربر ٻولي جو لفظن : ''امور''' ۽ '''اڪوش''' مان نڪتل سمجھيو وڃي ٿو جن جي معني آهي '''خدا جي سرزمين'''<ref>Nanjira, Daniel Don (2010). ''African Foreign Policy and Diplomacy From Antiquity to the 21st Century''. ABC-CLIO. 2010, p. 208.</ref> ==تاريخ== ھن ملڪ ۾ [[ادريسي شاھي گھراڻو|ادريسي ]] پھريون حاڪم گھراڻو ھيو جنھن جي حڪومت جو قيام 788 عيسويءَ ۾ ٿيو ۽ ان گھراڻي جو پھريون حاڪم [[ادريس پھريون (مراڪش)|ادريس پھريون]] ھيو. جنھن بعد ھن ملڪ تي مختلف شاھي خاندانن جي حاڪميت جو سلسلو ھلندو آيو جن مان [[ مرابطي شاھي گھراڻو| مرابطي]] ۽ [[موحد شاھي گھراڻو|موحد]] گھراڻن جي دؤر ۾ ھن ملڪ عروج ڏٺو جڏهن ان جي حدن ۾ [[اندلسي اپٻيٽ]] جا علائقا ۽ اتر آفريڪا شامل ھيا. [[فائل:Empire almohade.PNG|thumb|left| موحد گھراڻي جي دؤر م 1212 ۾ مراڪش جون حدون]] [[مريني شاھي لگھراڻو|مريني]] ۽ [[سعدي شاھي گھراڻو|سعدي]] گھراڻن سترھين صدي عيسويءَ ۾ ڌارين قابض طاقتن خلاف مزاحمت ڪئي ۽ مراڪش کي [[عثماني خلافت]] جو حصو بڻجڻ نہ ڏنو. ھن وقت حاڪم [[علوي شاھي گھراڻو|علوي]] خاندان1631 ۾ اقتدار ۾ آيو. رومي سمنڊ جي منھن تي واقع ھجڻ سبب ھن ملڪ جي وڏي علائقائي اھميت ھئي جنھن مراڪش کي ڌارين طاقتن جي نظرن جو مرڪز بڻايو ۽ ان تي قبضا ٿيڻ لڳا. 1912 ۾ ھي ملڪ [[ٽينجيئر وارو بين الاقوامي پٽو|ٽينجيئر واري بين الاقوامي پٽي]] ذريعي ٻن حصن: اسپيني ولاريل مراڪشي ۽ فرينچ والاريل مراڪش ۾ ورهائجي ويو. 1956 ۾ ھن ملڪ ٻيھر آزادي ماڻي جنھن بعد ھي ملڪ خوشحال ٿي آفريڪا جي پنجين وڏي معيشت جو درجو حاصل ڪيو .<ref>{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=43&pr.y=8&sy=2018&ey=2023&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512,946,914,137,612,546,614,962,311,674,213,676,911,548,193,556,122,678,912,181,313,867,419,682,513,684,316,273,913,868,124,921,339,948,638,943,514,686,218,688,963,518,616,728,223,836,516,558,918,138,748,196,618,278,624,692,522,694,622,142,156,449,626,564,628,565,228,283,924,853,233,288,632,293,636,566,634,964,238,182,662,359,960,453,423,968,935,922,128,714,611,862,321,135,243,716,248,456,469,722,253,942,642,718,643,724,939,576,644,936,819,961,172,813,132,726,646,199,648,733,915,184,134,524,652,361,174,362,328,364,258,732,656,366,654,734,336,144,263,146,268,463,532,528,944,923,176,738,534,578,536,537,429,742,433,866,178,369,436,744,136,186,343,925,158,869,439,746,916,926,664,466,826,112,542,111,967,298,443,927,917,846,544,299,941,582,446,474,666,754,668,698,672&s=NGDPD,PPPGDP&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|website=www.imf.org}}</ref> ھي ملڪ [[ اولھ صحارا]]، جيڪو اڳ م [[اسپيني صحارا]] سڏبو ھو، جو دعويدار آھي ۽ ان کي ملڪ ڏاکڻي صوبن طور پنھنجو حصو سمجھي ٿو. [[فائل:Westernsaharamap.png|thumb|اسپيني صحارا جو نقشو جنھن ۾ اولھ صحارا وارو اولھندو حصو ورھايل ڏيکاريل جيڪو 1975 کان مراڪش جي قبضي ھيٺ آھي]] ان جو ٻيو دعويدار [[موريتانيا|ماريطانيا]] آھي. 1975 ۾ اسپين [[ميڊرڊ معاھدو، 1975|ميڊرڊ معاھدي]] ذريعي جيئن اسپيني صحارا کي آزاد ڪري مراڪش ۽ [[موريتانيا|ماريطانيا]] جي حوالي ڪيو تہ مقامي قبيلن وچ ۾ [[اولھ صحارا جي جنگ|گوريلا جنگ]] ڇڙي پئي. [[موريتانيا|ماريطانيا]] 1979 ۾ [[اولھ تيرس]] جي دعوا تان ھٿ کڻي ويو ، پوء بہ جنگ جاري رھي نيٺ 1991ب۾ جنگبندي عمل ۾ آئي. امن جي ان مرحلي سان ان تڪراري خطي جو ٻہ ڀاڱي ٽي حصو مراڪش جي قبضي ھيٺ رھيو. ==ملڪ جي انتظامي ورھاست== [[فائل:Tasgiwin n Murakuc - Regions of Morocco.png|thumb|مراڪش جا ورھايل 12 انتظامي علائقا ۽ بربر ٻولي ۾ انهن جا نالا]] مراڪش انتظامي طور تي 12 علائقن ۾ ورھايل آھي جنھن کي ريجن چون ٿا.<ref name=reg>{{cite web |url=http://www.pncl.gov.ma/fr/EspaceJuridique/DocLib/d%C3%A9cret%20fixant%20le%20nombre%20des%20r%C3%A9gions.pdf |title=Décret fixant le nom des régions |accessdate=11 July 2015 |format=pdf |work=Portail National des Collectivités Territoriales |language=fr |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150518083233/http://www.pncl.gov.ma/fr/EspaceJuridique/DocLib/d%C3%A9cret%20fixant%20le%20nombre%20des%20r%C3%A9gions.pdf |archivedate=18 May 2015 }}</ref> آھي علائقا وري 62 صوبن ۽ 13/ پريفيڪچرن ۾ ۾ ورھايل آھن .<ref>{{cite web|url=http://www.statoids.com/yma.html|title=Regions of Morocco, statoids.com}}</ref> انھن 12 علائقن جا نالا ھيٺ ڏجن ٿا: ''''علائقن جا نالا''' # [[طنجا- تطوان حسيما ]] # [[ شرق (مراڪش)| شرق يا اوڀر مراڪش]] # [[فاس مڪناس]] # [[رباط سلا ڪنيترا]] # [[بني ملال خنيفرا ]] # [[ڪيسابلانڪا سطات ]] # [[مراڪش آصفي ]] # [[درا طافيلاليت ]] # [[سوس ماسا ]] # [[ڪلميم وادي نون ]] # [[العيون ساڪيا الحمرا ]] # [[داخلا وادي ذھب ]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 92e4b5ehol2rvc5kt5snh5x0lere5rf 0 49404 266782 261324 2024-04-25T14:10:15Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ | common_name = وچ آفريڪا جي ريپبلڪ | native_name = {{vunblist |{{native name|sg|Ködörösêse tî Bêafrîka}}|{{native name|fr|République centrafricaine}}}} | image_flag = Flag of the Central African Republic.svg | image_coat = Coat of arms of the Central African Republic.svg | national_motto = {{native phrase|fr|"Unité, Dignité, Travail"|italics=off}}<br />{{small|"اتحاد، عظمت، محنت"}} | national_anthem = {{native phrase|sg|[[La Renaissance|E Zingo]]|nolink=no}}<br />{{native phrase|fr|La Renaissance|nolink=yes}}<br />{{small|"The Renaissance"}}<br /><center> </center> | image_map = Location Central African Republic AU Africa.svg | map_caption = {{map caption |countryprefix= |location_color=dark blue |region=Africa |region_color=dark grey |subregion=the [[African Union]] |subregion_color=light blue}} | image_map2 = Central African Republic - Location Map (2013) - CAF - UNOCHA.svg | capital = [[بنگوئي]] | coordinates = {{Coord|4|22|N|18|35|E|type:city}} | largest_city = بنگوئي | official_languages = [[فرينچ ٻولي|فرينچ]]<br />[[سانگو ٻولي|سانگو]] | ethnic_groups = {{hlist|[[بگارا|بگارا عرب]]|[[Baka people (Cameroon and Gabon)|Baka]]|[[Banda people|Banda]]|[[Aka people|Bayaka]]|[[Fula people|Fula]]|[[Gbaya people|Gbaya]]|[[Kara people|Kara]]|[[Kresh people|Kresh]]|[[Mbaka people|Mbaka]]|[[Mandja people|Mandja]]|[[Ngbandi people|Ngbandi]]|[[Sara people|Sara]]|[[Vidiri people|Vidiri]]|[[Wodaabe]]|[[Yakoma people|Yakoma]]|[[Yulu people|Yulu]]|[[Zande people|Zande]]|[[Demographics of the Central African Republic#Ethnic groups|others]]}} | religion = Predominantly [[Christianity]] | demonym = [[Demographics of the Central African Republic|Central African]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[Republic|constitutional republic]] | leader_title1 = [[List of heads of state of the Central African Republic and Central African Empire|President]] | leader_name1 = [[Faustin-Archange Touadéra]] | leader_title2 = [[List of heads of government of the Central African Republic and Central African Empire|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Firmin Ngrébada]] | legislature = [[National Assembly (Central African Republic)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[Independence]] | established_event1 = from [[France]] | established_date1 = 13 August 1960 | established_event2 = [[Central African Empire]] established | established_date2 = 4 December 1976 | established_event3 = Republic restored | established_date3 = 21 September 1979 | area_km2 = 622,984 | area_rank = 44th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 240,534 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 150 | population_estimate = {{UN_Population|Central African Republic}}{{UN_Population|ref}} | population_census = 4,987,640<ref>{{cite web|url=http://countrymeters.info/en/Central_African_Republic|title=Live Central African Republic population (2017). Current population of Central African Republic — Countrymeters|last=countrymeters.info|website=countrymeters.info|access-date=6 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160601215515/http://countrymeters.info/en/Central_African_Republic|archive-date=1 June 2016|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_estimate_rank = 119th | population_census_year = 2003 | population_density_km2 = 7.1 | population_density_sq_mi = 18.4 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 221st | GDP_PPP = $3.454 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=105&pr.y=1&sy=2014&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=626&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Central African Republic |publisher=International Monetary Fund }}</ref> | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_per_capita = $693<ref name=imf2/> | GDP_nominal = $2.003 billion<ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_per_capita = $401<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = 56.3 <!--number only--> | Gini_year = 2008 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150209003326/http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI |archive-date=9 February 2015 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> | Gini_rank = 28th | HDI = 0.367 <!--number only--> | HDI_year = 2017<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdi_table.pdf|title=Archived copy|access-date=27 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180915042654/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdi_table.pdf|archive-date=15 September 2018|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | HDI_rank = 188th | currency = [[Central African CFA franc]] | currency_code = XAF | time_zone = [[West Africa Time|WAT]] | utc_offset = +1 | drives_on = right<ref>[http://www.brianlucas.ca/roadside/ Which side of the road do they drive on?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120414073422/http://brianlucas.ca/roadside/ |date=14 April 2012 }} Brian Lucas. August 2005. Retrieved 28 January 2009.</ref> | calling_code = [[+236]] | iso3166code = CF | cctld = [[.cf]] | ethinc_groups_year = }} The '''Central African Republic''' ('''CAR'''; [[Sango language|Sango]]: ''Ködörösêse tî Bêafrîka''<span style="margin-left:1px">;</span> {{lang-fr|République centrafricaine}}&nbsp; {{IPA-fr|ʁepyblik sɑ̃tʁafʁikɛn|pron}}, or ''{{lang|fr|Centrafrique}}'' {{IPA-fr|sɑ̃tʁafʁik|}}) is a [[landlocked country]] in [[Central Africa]]. It is bordered by [[Chad]] to the north, [[Sudan]] to the northeast, [[South Sudan]] to the east, the [[Democratic Republic of the Congo]] to the south, the [[Republic of the Congo]] to the southwest and [[Cameroon]] to the west. The CAR covers a land area of about {{convert|620,000|km2|sqmi}} and had an estimated population of around {{#expr:{{formatnum:{{UN_Population|Central African Republic}}|R}}/1e6 round 1}} million {{As of|{{UN_Population|Year}}|lc=y}}. {{As of|2019}}, the CAR is the scene of a [[Central African Republic Civil War (2012–present)|civil war, ongoing since 2012]].<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/world-report/2019/country-chapters/central-african-republic|title=World Report 2019: Rights Trends in Central African Republic|last1=Mudge|first1=Lewis|last2=|first2=|date=11 December 2018|website=Human Rights Watch|accessdate=2019-05-09|last3=|first3=||}}</ref> Most of the CAR consists of Sudano-Guinean [[savanna]]s, but the country also includes a [[Sahel]]o-[[East Sudanian savanna|Sudanian]] zone in the north and an [[Northern Congolian forest-savanna mosaic|equatorial forest zone]] in the south. Two thirds of the country is within the [[Ubangi River]] basin (which flows into the [[Congo River|Congo]]), while the remaining third lies in the basin of the [[Chari River|Chari]], which flows into [[Lake Chad]]. What is today the Central African Republic has been inhabited for millennia; however, the country's current borders were established by [[France]], which ruled the country as a colony starting in the late 19th century. After gaining independence from France in 1960, the Central African Republic was ruled by a series of autocratic leaders, including an [[Central African Empire|abortive attempt at a monarchy]];<ref name=Bokassa>[https://www.theguardian.com/world/2010/dec/03/jean-bedel-bokassa-posthumous-pardon 'Cannibal' dictator Bokassa given posthumous pardon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170301025416/https://www.theguardian.com/world/ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 6f9eib7htwl85dmyl5kh00azp2flipt 266783 266782 2024-04-25T14:25:10Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ | common_name = وچ آفريڪا جي ريپبلڪ | native_name = {{vunblist |{{native name|sg|Ködörösêse tî Bêafrîka}}|{{native name|fr|République centrafricaine}}}} | image_flag = Flag of the Central African Republic.svg | image_coat = Coat of arms of the Central African Republic.svg | national_motto = {{native phrase|fr|"Unité, Dignité, Travail"|italics=off}}<br />{{small|"اتحاد، عظمت، محنت"}} | national_anthem = {{native phrase|sg|[[La Renaissance|E Zingo]]|nolink=no}}<br />{{native phrase|fr|La Renaissance|nolink=yes}}<br />{{small|"The Renaissance"}}<br /><center> </center> | image_map = Location Central African Republic AU Africa.svg | map_caption = {{map caption |countryprefix= |location_color=dark blue |region=Africa |region_color=dark grey |subregion=the [[African Union]] |subregion_color=light blue}} | image_map2 = Central African Republic - Location Map (2013) - CAF - UNOCHA.svg | capital = [[بنگوئي]] | coordinates = {{Coord|4|22|N|18|35|E|type:city}} | largest_city = بنگوئي | official_languages = [[فرينچ ٻولي|فرينچ]]<br />[[سانگو ٻولي|سانگو]] | ethnic_groups = {{hlist|[[بگارا|بگارا عرب]]|[[Baka people (Cameroon and Gabon)|Baka]]|[[Banda people|Banda]]|[[Aka people|Bayaka]]|[[Fula people|Fula]]|[[Gbaya people|Gbaya]]|[[Kara people|Kara]]|[[Kresh people|Kresh]]|[[Mbaka people|Mbaka]]|[[Mandja people|Mandja]]|[[Ngbandi people|Ngbandi]]|[[Sara people|Sara]]|[[Vidiri people|Vidiri]]|[[Wodaabe]]|[[Yakoma people|Yakoma]]|[[Yulu people|Yulu]]|[[Zande people|Zande]]|[[Demographics of the Central African Republic#Ethnic groups|others]]}} | religion = Predominantly [[Christianity]] | demonym = [[Demographics of the Central African Republic|Central African]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[Republic|constitutional republic]] | leader_title1 = [[List of heads of state of the Central African Republic and Central African Empire|President]] | leader_name1 = [[Faustin-Archange Touadéra]] | leader_title2 = [[List of heads of government of the Central African Republic and Central African Empire|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Firmin Ngrébada]] | legislature = [[National Assembly (Central African Republic)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[Independence]] | established_event1 = from [[France]] | established_date1 = 13 August 1960 | established_event2 = [[Central African Empire]] established | established_date2 = 4 December 1976 | established_event3 = Republic restored | established_date3 = 21 September 1979 | area_km2 = 622,984 | area_rank = 44th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 240,534 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 150 | population_estimate = {{UN_Population|Central African Republic}}{{UN_Population|ref}} | population_census = 4,987,640<ref>{{cite web|url=http://countrymeters.info/en/Central_African_Republic|title=Live Central African Republic population (2017). Current population of Central African Republic — Countrymeters|last=countrymeters.info|website=countrymeters.info|access-date=6 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160601215515/http://countrymeters.info/en/Central_African_Republic|archive-date=1 June 2016|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_estimate_rank = 119th | population_census_year = 2003 | population_density_km2 = 7.1 | population_density_sq_mi = 18.4 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 221st | GDP_PPP = $3.454 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=105&pr.y=1&sy=2014&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=626&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Central African Republic |publisher=International Monetary Fund }}</ref> | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_per_capita = $693<ref name=imf2/> | GDP_nominal = $2.003 billion<ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_per_capita = $401<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = 56.3 <!--number only--> | Gini_year = 2008 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150209003326/http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI |archive-date=9 February 2015 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> | Gini_rank = 28th | HDI = 0.367 <!--number only--> | HDI_year = 2017<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdi_table.pdf|title=Archived copy|access-date=27 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180915042654/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdi_table.pdf|archive-date=15 September 2018|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | HDI_rank = 188th | currency = [[Central African CFA franc]] | currency_code = XAF | time_zone = [[West Africa Time|WAT]] | utc_offset = +1 | drives_on = right<ref>[http://www.brianlucas.ca/roadside/ Which side of the road do they drive on?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120414073422/http://brianlucas.ca/roadside/ |date=14 April 2012 }} Brian Lucas. August 2005. Retrieved 28 January 2009.</ref> | calling_code = [[+236]] | iso3166code = CF | cctld = [[.cf]] | ethinc_groups_year = }} '''سینٽرل آفريڪن جمھوريا''' (Central African Republic) یا وسطي آفريڪن جمھوريا (مختصر طور:CAR؛ سانگو: Ködörösêse tî Bêafrîka؛ فرينچ: République centrafricaine) وچ آفريڪا ۾ ھڪ زمين بند ملڪ آھي. ان جي سرحد اتر ۾ [[چاڊ]]، اتر۔اوڀر ۾ [[سوڊان]]، اوڀر ۾ [[ڏکڻ سوڊان]]، ڏکڻ ۾ [[ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ آف ڪانگو]]، ڏکڻ ۾ [[ريپبلڪ آف ڪانگو]] ۽ اولهه ۾ [[ڪيمرون]] سان ملن ٿيون. سینٽرل آفريڪن جمھوريا (CAR) اٽڪل 6,20,000 چورس ڪلوميٽر (2,40,000 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي ۽ سال 2016ع تائين ان جي آبادي لڳ ڀڳ 46 لک هئي. سال 2019 تائين، ملڪ هڪ گهرو ويڙهه جو منظر آهي، جيڪو سال 2012ع کان جاري آهي. The '''Central African Republic''' ('''CAR'''; [[Sango language|Sango]]: ''Ködörösêse tî Bêafrîka''<span style="margin-left:1px">;</span> {{lang-fr|République centrafricaine}}&nbsp; {{IPA-fr|ʁepyblik sɑ̃tʁafʁikɛn|pron}}, or ''{{lang|fr|Centrafrique}}'' {{IPA-fr|sɑ̃tʁafʁik|}}) is a [[landlocked country]] in [[Central Africa]]. It is bordered by [[Chad]] to the north, [[Sudan]] to the northeast, [[South Sudan]] to the east, the [[Democratic Republic of the Congo]] to the south, the [[Republic of the Congo]] to the southwest and [[Cameroon]] to the west. The CAR covers a land area of about {{convert|620,000|km2|sqmi}} and had an estimated population of around {{#expr:{{formatnum:{{UN_Population|Central African Republic}}|R}}/1e6 round 1}} million {{As of|{{UN_Population|Year}}|lc=y}}. {{As of|2019}}, the CAR is the scene of a [[Central African Republic Civil War (2012–present)|civil war, ongoing since 2012]].<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/world-report/2019/country-chapters/central-african-republic|title=World Report 2019: Rights Trends in Central African Republic|last1=Mudge|first1=Lewis|last2=|first2=|date=11 December 2018|website=Human Rights Watch|accessdate=2019-05-09|last3=|first3=||}}</ref> Most of the CAR consists of Sudano-Guinean [[savanna]]s, but the country also includes a [[Sahel]]o-[[East Sudanian savanna|Sudanian]] zone in the north and an [[Northern Congolian forest-savanna mosaic|equatorial forest zone]] in the south. Two thirds of the country is within the [[Ubangi River]] basin (which flows into the [[Congo River|Congo]]), while the remaining third lies in the basin of the [[Chari River|Chari]], which flows into [[Lake Chad]]. What is today the Central African Republic has been inhabited for millennia; however, the country's current borders were established by [[France]], which ruled the country as a colony starting in the late 19th century. After gaining independence from France in 1960, the Central African Republic was ruled by a series of autocratic leaders, including an [[Central African Empire|abortive attempt at a monarchy]];<ref name=Bokassa>[https://www.theguardian.com/world/2010/dec/03/jean-bedel-bokassa-posthumous-pardon 'Cannibal' dictator Bokassa given posthumous pardon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170301025416/https://www.theguardian.com/world/ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] qk4glg61dax1xf22aacfta8wruq3ev5 266784 266783 2024-04-25T14:28:04Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ | common_name = وچ آفريڪا جي ريپبلڪ | native_name = {{vunblist |{{native name|sg|Ködörösêse tî Bêafrîka}}|{{native name|fr|République centrafricaine}}}} | image_flag = Flag of the Central African Republic.svg | image_coat = Coat of arms of the Central African Republic.svg | national_motto = {{native phrase|fr|"Unité, Dignité, Travail"|italics=off}}<br />{{small|"اتحاد، عظمت، محنت"}} | national_anthem = {{native phrase|sg|[[La Renaissance|E Zingo]]|nolink=no}}<br />{{native phrase|fr|La Renaissance|nolink=yes}}<br />{{small|"The Renaissance"}}<br /><center> </center> | image_map = Location Central African Republic AU Africa.svg | map_caption = {{map caption |countryprefix= |location_color=dark blue |region=Africa |region_color=dark grey |subregion=the [[African Union]] |subregion_color=light blue}} | image_map2 = Central African Republic - Location Map (2013) - CAF - UNOCHA.svg | capital = [[بنگوئي]] | coordinates = {{Coord|4|22|N|18|35|E|type:city}} | largest_city = بنگوئي | official_languages = [[فرينچ ٻولي|فرينچ]]<br />[[سانگو ٻولي|سانگو]] | ethnic_groups = {{hlist|[[بگارا|بگارا عرب]]|[[Baka people (Cameroon and Gabon)|Baka]]|[[Banda people|Banda]]|[[Aka people|Bayaka]]|[[Fula people|Fula]]|[[Gbaya people|Gbaya]]|[[Kara people|Kara]]|[[Kresh people|Kresh]]|[[Mbaka people|Mbaka]]|[[Mandja people|Mandja]]|[[Ngbandi people|Ngbandi]]|[[Sara people|Sara]]|[[Vidiri people|Vidiri]]|[[Wodaabe]]|[[Yakoma people|Yakoma]]|[[Yulu people|Yulu]]|[[Zande people|Zande]]|[[Demographics of the Central African Republic#Ethnic groups|others]]}} | religion = Predominantly [[Christianity]] | demonym = [[Demographics of the Central African Republic|Central African]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[Republic|constitutional republic]] | leader_title1 = [[List of heads of state of the Central African Republic and Central African Empire|President]] | leader_name1 = [[Faustin-Archange Touadéra]] | leader_title2 = [[List of heads of government of the Central African Republic and Central African Empire|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Firmin Ngrébada]] | legislature = [[National Assembly (Central African Republic)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[Independence]] | established_event1 = from [[France]] | established_date1 = 13 August 1960 | established_event2 = [[Central African Empire]] established | established_date2 = 4 December 1976 | established_event3 = Republic restored | established_date3 = 21 September 1979 | area_km2 = 622,984 | area_rank = 44th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 240,534 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 150 | population_estimate = {{UN_Population|Central African Republic}}{{UN_Population|ref}} | population_census = 4,987,640<ref>{{cite web|url=http://countrymeters.info/en/Central_African_Republic|title=Live Central African Republic population (2017). Current population of Central African Republic — Countrymeters|last=countrymeters.info|website=countrymeters.info|access-date=6 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160601215515/http://countrymeters.info/en/Central_African_Republic|archive-date=1 June 2016|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_estimate_rank = 119th | population_census_year = 2003 | population_density_km2 = 7.1 | population_density_sq_mi = 18.4 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 221st | GDP_PPP = $3.454 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=105&pr.y=1&sy=2014&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=626&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Central African Republic |publisher=International Monetary Fund }}</ref> | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_per_capita = $693<ref name=imf2/> | GDP_nominal = $2.003 billion<ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_per_capita = $401<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = 56.3 <!--number only--> | Gini_year = 2008 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150209003326/http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI |archive-date=9 February 2015 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> | Gini_rank = 28th | HDI = 0.367 <!--number only--> | HDI_year = 2017<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdi_table.pdf|title=Archived copy|access-date=27 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180915042654/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdi_table.pdf|archive-date=15 September 2018|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | HDI_rank = 188th | currency = [[Central African CFA franc]] | currency_code = XAF | time_zone = [[West Africa Time|WAT]] | utc_offset = +1 | drives_on = right<ref>[http://www.brianlucas.ca/roadside/ Which side of the road do they drive on?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120414073422/http://brianlucas.ca/roadside/ |date=14 April 2012 }} Brian Lucas. August 2005. Retrieved 28 January 2009.</ref> | calling_code = [[+236]] | iso3166code = CF | cctld = [[.cf]] | ethinc_groups_year = }} '''سینٽرل آفريڪن جمھوريا''' (Central African Republic) یا وسطي آفريڪن جمھوريا <small>(مختصر طور:CAR؛ سانگو: Ködörösêse tî Bêafrîka؛ فرينچ: République centrafricaine)</small> وچ آفريڪا ۾ ھڪ زمين بند ملڪ آھي. ان جي سرحد اتر ۾ [[چاڊ]]، اتر۔اوڀر ۾ [[سوڊان]]، اوڀر ۾ [[ڏکڻ سوڊان]]، ڏکڻ ۾ [[ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ آف ڪانگو]]، ڏکڻ ۾ [[ريپبلڪ آف ڪانگو]] ۽ اولهه ۾ [[ڪيمرون]] سان ملن ٿيون. سینٽرل آفريڪن جمھوريا (CAR) اٽڪل 6,20,000 چورس ڪلوميٽر (2,40,000 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي ۽ سال 2016ع تائين ان جي آبادي لڳ ڀڳ 46 لک هئي. سال 2019 تائين، ملڪ هڪ گهرو ويڙهه جو منظر آهي، جيڪو سال 2012ع کان جاري آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/world-report/2019/country-chapters/central-african-republic|title=World Report 2019: Rights Trends in Central African Republic|last1=Mudge|first1=Lewis|last2=|first2=|date=11 December 2018|website=Human Rights Watch|accessdate=2019-05-09|last3=|first3=||}}</ref> Most of the CAR consists of Sudano-Guinean [[savanna]]s, but the country also includes a [[Sahel]]o-[[East Sudanian savanna|Sudanian]] zone in the north and an [[Northern Congolian forest-savanna mosaic|equatorial forest zone]] in the south. Two thirds of the country is within the [[Ubangi River]] basin (which flows into the [[Congo River|Congo]]), while the remaining third lies in the basin of the [[Chari River|Chari]], which flows into [[Lake Chad]]. What is today the Central African Republic has been inhabited for millennia; however, the country's current borders were established by [[France]], which ruled the country as a colony starting in the late 19th century. After gaining independence from France in 1960, the Central African Republic was ruled by a series of autocratic leaders, including an [[Central African Empire|abortive attempt at a monarchy]];<ref name=Bokassa>[https://www.theguardian.com/world/2010/dec/03/jean-bedel-bokassa-posthumous-pardon 'Cannibal' dictator Bokassa given posthumous pardon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170301025416/https://www.theguardian.com/world/ ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 15qzra86bv5tfrmdnclp24hdv979utg 266787 266784 2024-04-25T14:37:20Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ | common_name = وچ آفريڪا جي ريپبلڪ | native_name = {{vunblist |{{native name|sg|Ködörösêse tî Bêafrîka}}|{{native name|fr|République centrafricaine}}}} | image_flag = Flag of the Central African Republic.svg | image_coat = Coat of arms of the Central African Republic.svg | national_motto = {{native phrase|fr|"Unité, Dignité, Travail"|italics=off}}<br />{{small|"اتحاد، عظمت، محنت"}} | national_anthem = {{native phrase|sg|[[La Renaissance|E Zingo]]|nolink=no}}<br />{{native phrase|fr|La Renaissance|nolink=yes}}<br />{{small|"The Renaissance"}}<br /><center> </center> | image_map = Location Central African Republic AU Africa.svg | map_caption = {{map caption |countryprefix= |location_color=dark blue |region=Africa |region_color=dark grey |subregion=the [[African Union]] |subregion_color=light blue}} | image_map2 = Central African Republic - Location Map (2013) - CAF - UNOCHA.svg | capital = [[بنگوئي]] | coordinates = {{Coord|4|22|N|18|35|E|type:city}} | largest_city = بنگوئي | official_languages = [[فرينچ ٻولي|فرينچ]]<br />[[سانگو ٻولي|سانگو]] | ethnic_groups = {{hlist|[[بگارا|بگارا عرب]]|[[Baka people (Cameroon and Gabon)|Baka]]|[[Banda people|Banda]]|[[Aka people|Bayaka]]|[[Fula people|Fula]]|[[Gbaya people|Gbaya]]|[[Kara people|Kara]]|[[Kresh people|Kresh]]|[[Mbaka people|Mbaka]]|[[Mandja people|Mandja]]|[[Ngbandi people|Ngbandi]]|[[Sara people|Sara]]|[[Vidiri people|Vidiri]]|[[Wodaabe]]|[[Yakoma people|Yakoma]]|[[Yulu people|Yulu]]|[[Zande people|Zande]]|[[Demographics of the Central African Republic#Ethnic groups|others]]}} | religion = Predominantly [[Christianity]] | demonym = [[Demographics of the Central African Republic|Central African]] | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[Republic|constitutional republic]] | leader_title1 = [[List of heads of state of the Central African Republic and Central African Empire|President]] | leader_name1 = [[Faustin-Archange Touadéra]] | leader_title2 = [[List of heads of government of the Central African Republic and Central African Empire|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Firmin Ngrébada]] | legislature = [[National Assembly (Central African Republic)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[Independence]] | established_event1 = from [[France]] | established_date1 = 13 August 1960 | established_event2 = [[Central African Empire]] established | established_date2 = 4 December 1976 | established_event3 = Republic restored | established_date3 = 21 September 1979 | area_km2 = 622,984 | area_rank = 44th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 240,534 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 150 | population_estimate = {{UN_Population|Central African Republic}}{{UN_Population|ref}} | population_census = 4,987,640<ref>{{cite web|url=http://countrymeters.info/en/Central_African_Republic|title=Live Central African Republic population (2017). Current population of Central African Republic — Countrymeters|last=countrymeters.info|website=countrymeters.info|access-date=6 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160601215515/http://countrymeters.info/en/Central_African_Republic|archive-date=1 June 2016|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_estimate_rank = 119th | population_census_year = 2003 | population_density_km2 = 7.1 | population_density_sq_mi = 18.4 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 221st | GDP_PPP = $3.454 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=105&pr.y=1&sy=2014&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=626&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Central African Republic |publisher=International Monetary Fund }}</ref> | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_per_capita = $693<ref name=imf2/> | GDP_nominal = $2.003 billion<ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_per_capita = $401<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = 56.3 <!--number only--> | Gini_year = 2008 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150209003326/http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI |archive-date=9 February 2015 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> | Gini_rank = 28th | HDI = 0.367 <!--number only--> | HDI_year = 2017<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdi_table.pdf|title=Archived copy|access-date=27 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180915042654/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdi_table.pdf|archive-date=15 September 2018|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | HDI_rank = 188th | currency = [[Central African CFA franc]] | currency_code = XAF | time_zone = [[West Africa Time|WAT]] | utc_offset = +1 | drives_on = right<ref>[http://www.brianlucas.ca/roadside/ Which side of the road do they drive on?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120414073422/http://brianlucas.ca/roadside/ |date=14 April 2012 }} Brian Lucas. August 2005. Retrieved 28 January 2009.</ref> | calling_code = [[+236]] | iso3166code = CF | cctld = [[.cf]] | ethinc_groups_year = }} '''سینٽرل آفريڪن جمھوريا''' (Central African Republic) یا وسطي آفريڪن جمھوريا <small>(مختصر طور:CAR؛ سانگو: Ködörösêse tî Bêafrîka؛ فرينچ: République centrafricaine)</small> وچ آفريڪا ۾ ھڪ زمين بند ملڪ آھي. ان جي سرحد اتر ۾ [[چاڊ]]، اتر۔اوڀر ۾ [[سوڊان]]، اوڀر ۾ [[ڏکڻ سوڊان]]، ڏکڻ ۾ [[ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ آف ڪانگو]]، ڏکڻ ۾ [[ريپبلڪ آف ڪانگو]] ۽ اولهه ۾ [[ڪيمرون]] سان ملن ٿيون. سینٽرل آفريڪن جمھوريا (CAR) اٽڪل 6,20,000 چورس ڪلوميٽر (2,40,000 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي ۽ سال 2016ع تائين ان جي آبادي لڳ ڀڳ 46 لک هئي. سال 2019 تائين، ملڪ هڪ گهرو ويڙهه جو منظر آهي، جيڪو سال 2012ع کان جاري آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/world-report/2019/country-chapters/central-african-republic|title=World Report 2019: Rights Trends in Central African Republic|last1=Mudge|first1=Lewis|last2=|first2=|date=11 December 2018|website=Human Rights Watch|accessdate=2019-05-09|last3=|first3=||}}</ref> ملڪ جو اڪثر حصو سوڊانو۔گني سوانا تي مشتمل آهي، پر ملڪ ۾ اتر ۾ هڪ ساحيلو۔سوڊاني زون ۽ ڏکڻ ۾ استوائي ٻيلن جو علائقو پڻ شامل آهي. ملڪ جو ٻه ٽيون حصو اوبانگي نديءَ جي بيسن ۾ آهي (جيڪو ڪانگو ۾ وهي ٿو)، جڏهن ته باقي ٽيون حصو چاري نديءَ ۾ آهي، جيڪو چاڊ ڍنڍ ۾ وهي ٿو. وچ آفريڪن جمهوريا جو علائقو هزارين سالن تائين آباد ڪيو ويو آهي؛ تنهن هوندي به، ملڪ جون موجوده سرحدون فرانس طرفان قائم ڪيون ويون، جنهن 19ھین صدي جي آخر ۾ شروع ٿيندڙ ڪالوني طور ملڪ تي حڪومت ڪئي. سال 1960ع ۾ فرانس کان آزادي حاصل ڪرڻ کان پوءِ، مرڪزي آفريڪي جمهوريه تي، خودمختيار اڳواڻن (dictators) جو هڪ سلسلو، حڪمراني ڪئي، جنهن ۾ هڪ بادشاهت قائم ڪرڻ جي ناڪام ڪوشش پڻ شامل آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 08qhoe0fmv9jvw8ylomcuutwqskwhog 266791 266787 2024-04-25T15:02:58Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = سينٽرل آفريڪن ريپبلڪ | common_name = وسطي آفريڪائي جمھوريا | native_name = Ködörösêse tî Bêafrîka (سانگو)<br>République centrafricaine (فرانسیسی) | image_flag = Flag of the Central African Republic.svg | image_coat = Coat of arms of the Central African Republic.svg | national_motto = {{native phrase|fr|"Unité, Dignité, Travail"|italics=off}}<br />{{small|"اتحاد، عظمت، محنت"}} | national_anthem = {{native phrase|sg|[[La Renaissance|E Zingo]]|nolink=no}}<br />{{native phrase|fr|La Renaissance|nolink=yes}}<br />{{small|"بیھر عظمت"}}<br /><center> </center> | image_map = Location Central African Republic AU Africa.svg | map_caption = {{map caption |countryprefix= |location_color=dark blue |region=Africa |region_color=dark grey |subregion=the [[African Union]] |subregion_color= ھلکو نیرو}} | image_map2 = Central African Republic - Location Map (2013) - CAF - UNOCHA.svg | capital = [[بنگوئي]] | coordinates = {{Coord|4|22|N|18|35|E|type:city}} | largest_city = بنگوئي | official_languages = [[فرينچ ٻولي|فرينچ]]<br />[[سانگو ٻولي|سانگو]] | ethnic_groups = بگارا عرب، بایاڪا، باندا، باڪا، فولا، گبايا، ڪیارا، ڪرش، امباڪا، منڊجا، نگبندي، سارا، ويديري، ووڊابي، يڪوما يولو، زاندي ء بیا۔ | religion = گهڻو ڪري عيسائيت، مسلمان اقليت ۾ آھن. | demonym = وچ آفريڪن | government_type = وحداني نيم صدارتي آئيني جمهوريه | leader_title1 = صدر | leader_name1 = فاسٽن-آرچينج ٽوڊيرا | leader_title2 = وزير اعظم | leader_name2 = فرمن اینگريبادا | legislature = قومي اسيمبلي | sovereignty_type = آزادي | established_event1 = فرانس کان | established_date1 = 13 آگسٽ، 1960ع | established_event2 = وچ آفريڪن سلطنت قائم ٿي | established_date2 = 4 ڊسمبر، 1976ع | established_event3 = جمهوريا بحال ٿي | established_date3 = 21 سيپٽمبر، 1979ع | area_km2 = 6,22,984 | area_rank = 44th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 240,534 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 150 | population_estimate = {{UN_Population|Central African Republic}}{{UN_Population|ref}} | population_census = 4,987,640<ref>{{cite web|url=http://countrymeters.info/en/Central_African_Republic|title=Live Central African Republic population (2017). Current population of Central African Republic — Countrymeters|last=countrymeters.info|website=countrymeters.info|access-date=6 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160601215515/http://countrymeters.info/en/Central_African_Republic|archive-date=1 June 2016|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_estimate_rank = 119th | population_census_year = 2003 | population_density_km2 = 7.1 | population_density_sq_mi = 18.4 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 221st | GDP_PPP = $3.454 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=105&pr.y=1&sy=2014&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=626&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Central African Republic |publisher=International Monetary Fund }}</ref> | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_per_capita = $693<ref name=imf2/> | GDP_nominal = $2.003 billion<ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_per_capita = $401<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = 56.3 <!--number only--> | Gini_year = 2008 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150209003326/http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI |archive-date=9 February 2015 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> | Gini_rank = 28th | HDI = 0.367 <!--number only--> | HDI_year = 2017<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdi_table.pdf|title=Archived copy|access-date=27 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180915042654/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdi_table.pdf|archive-date=15 September 2018|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | HDI_rank = 188th | currency = [[Central African CFA franc]] | currency_code = XAF | time_zone = [[West Africa Time|WAT]] | utc_offset = +1 | drives_on = right<ref>[http://www.brianlucas.ca/roadside/ Which side of the road do they drive on?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120414073422/http://brianlucas.ca/roadside/ |date=14 April 2012 }} Brian Lucas. August 2005. Retrieved 28 January 2009.</ref> | calling_code = [[+236]] | iso3166code = CF | cctld = [[.cf]] | ethinc_groups_year = }} '''سینٽرل آفريڪن جمھوريا''' (Central African Republic) یا وسطي آفريڪن جمھوريا <small>(مختصر طور:CAR؛ سانگو: Ködörösêse tî Bêafrîka؛ فرينچ: République centrafricaine)</small> وچ آفريڪا ۾ ھڪ زمين بند ملڪ آھي. ان جي سرحد اتر ۾ [[چاڊ]]، اتر۔اوڀر ۾ [[سوڊان]]، اوڀر ۾ [[ڏکڻ سوڊان]]، ڏکڻ ۾ [[ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ آف ڪانگو]]، ڏکڻ ۾ [[ريپبلڪ آف ڪانگو]] ۽ اولهه ۾ [[ڪيمرون]] سان ملن ٿيون. سینٽرل آفريڪن جمھوريا (CAR) اٽڪل 6,20,000 چورس ڪلوميٽر (2,40,000 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي ۽ سال 2016ع تائين ان جي آبادي لڳ ڀڳ 46 لک هئي. سال 2019 تائين، ملڪ هڪ گهرو ويڙهه جو منظر آهي، جيڪو سال 2012ع کان جاري آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/world-report/2019/country-chapters/central-african-republic|title=World Report 2019: Rights Trends in Central African Republic|last1=Mudge|first1=Lewis|last2=|first2=|date=11 December 2018|website=Human Rights Watch|accessdate=2019-05-09|last3=|first3=||}}</ref> ملڪ جو اڪثر حصو سوڊانو۔گني سوانا تي مشتمل آهي، پر ملڪ ۾ اتر ۾ هڪ ساحيلو۔سوڊاني زون ۽ ڏکڻ ۾ استوائي ٻيلن جو علائقو پڻ شامل آهي. ملڪ جو ٻه ٽيون حصو اوبانگي نديءَ جي بيسن ۾ آهي (جيڪو ڪانگو ۾ وهي ٿو)، جڏهن ته باقي ٽيون حصو چاري نديءَ ۾ آهي، جيڪو چاڊ ڍنڍ ۾ وهي ٿو. وچ آفريڪن جمهوريا جو علائقو هزارين سالن تائين آباد ڪيو ويو آهي؛ تنهن هوندي به، ملڪ جون موجوده سرحدون فرانس طرفان قائم ڪيون ويون، جنهن 19ھین صدي جي آخر ۾ شروع ٿيندڙ ڪالوني طور ملڪ تي حڪومت ڪئي. سال 1960ع ۾ فرانس کان آزادي حاصل ڪرڻ کان پوءِ، مرڪزي آفريڪي جمهوريه تي، خودمختيار اڳواڻن (dictators) جو هڪ سلسلو، حڪمراني ڪئي، جنهن ۾ هڪ بادشاهت قائم ڪرڻ جي ناڪام ڪوشش پڻ شامل آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] eng6vbpdd4mlc3m7t0zvjvvfxx4j9hz 0 49663 266891 252244 2024-04-25T21:01:17Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ھاربر | official_name = ھاربر ٽائون | native_name = | native_name_lang = سنڌي | settlement_type = تعلقو | image_skyline = | imagesize = 300px | image_alt = | image_caption = | image_map = | map_caption = | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 300 | pushpin_map_caption = پاڪستان ۽ سنڌ ۾ مقام | coordinates = {{coord|24|50|N|67|00|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان ]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا| صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 =[[ ڪراچي ڏکڻ ضلعو]] | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 =يونين ڪاؤنسلون | subdivision_name4 = | established_title = | established_date = | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = | population_total = | population_footnotes = | population_as_of = | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت ]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = }} '''ھاربر ٽائون'''{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Harbor Town '''}} پاڪستان ۾ صوبي سنڌ جي ضلعي ڪراچي ڏکڻ جو ھڪ تعلقو آهي. == حوالا == [[زمرو:سنڌ]] khgf15nljlnc71ukwswqpay4j9lzhtb 266892 266891 2024-04-25T21:02:39Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ھاربر | official_name = ھاربر ٽائون | native_name = | native_name_lang = سنڌي | settlement_type = تعلقو | image_skyline = | imagesize = 300px | image_alt = | image_caption = | image_map = | map_caption = | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 300 | pushpin_map_caption = پاڪستان ۽ سنڌ ۾ مقام | coordinates = {{coord|24|50|N|67|00|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان ]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا| صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 =[[ ڪراچي ڏکڻ ضلعو]] | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 =يونين ڪاؤنسلون | subdivision_name4 = | established_title = | established_date = | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = | population_total = | population_footnotes = | population_as_of = | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت ]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = }} '''ھاربر ٽائون'''{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Harbor Town '''}} پاڪستان ۾ صوبي سنڌ جي ضلعي ڪراچي ڏکڻ جو ھڪ تعلقو آهي. == حوالا == [[زمرو:ڪراچي]] [[زمرو:سنڌ]] qwsns6emvsyvakyng5ylmxb65etemkd 0 49702 266830 266670 2024-04-25T16:11:38Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ڪوموروس جي يونين | common_name = ڪوموروس | native_name = الاتحاد القمري (عربی)<br> Union des Comores (فرینچ)<br> Umoja wa Komori (آفريڪن) | image_flag = Flag of the Comoros.svg | image_coat = Seal of the Comoros.svg | symbol_type = مھر | image_map = Location Comoros AU Africa.svg | map_caption = {{map caption |countryprefix= |location_color= تيز نيرو|region=آفريڪا|region_color=تيز خاڪي |subregion= آفريڪي يونين |subregion_color=ھلڪو نيرو رنگ}} | image_map2 = Comoros - Location Map (2013) - COM - UNOCHA.svg | national_motto = {{vunblist |{{native phrase|ar|وحدة، تضامن، تنمية|italics=off}} |{{native phrase|fr|"Unité – Solidarité – Développement"|italics=off}} |{{small|"اتحاد - يڪجهتي - ترقي "}}}} | national_anthem = ''[[Udzima wa ya Masiwa]]''{{nbsp|2}}{{small|( )}}<br />{{smal ڪومورين ٻيٽن جو اتحاد )''}} <div style="padding-top:0.5em;">[[فائل:National anthem of the Comoros, performed by the U.S. Navy Band.oga|center]]</div> | official_languages = {{hlist |ڪومورين ٻولي|[[عربي]]|[[فرانسیسي]]}} | ethnic_groups = • آفريڪي عرب 86 سیکڑو • مالاگاسي ماڻھو 14 سیکڑو | demonym = ڪومورين | capital = [[موروني]] | coordinates = {{Coord|11|41|S|43|16|E|type:city}} | largest_city = گادي جو هنڌ | religion = [[سني اسلام]] | government_type = وفاقي صدارتي جمھوری رياست | leader_title1 = صدر | leader_name1 = ازالي بوڪاسا عثماني | legislature = ڪوموروس جي يونين جي اسيمبلي | area_rank = 171th^a <!-- Should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_km2 = 1,659 | area_sq_mi = 719 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = نہ جھڙو | population_estimate = 8,50,688 | population_estimate_year = 2018ع | population_estimate_rank = 160ھون | population_census = | population_census_year = | population_density_km2 = 457 | population_density_sq_mi = 1,184 | population_densitymi³ = <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 27ھون | GDP_PPP_year = 2019ع | GDP_PPP = 1.45 ارب آمريڪی ڊالر <ref name=imf2> {{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=87&pr.y=7&sy=2014&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=632&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Comoros |publisher=International Monetary Fund |accessdate=17 April 2012}}</ref> | GDP_PPP_per_capita = 1,669 آمريڪی ڊالر<ref name=imf2 /> | GDP_PPP_rank = 178ھون | GDP_PPP_per_capita_rank = 177ھون | GDP_nominal = 781 ملين آمريڪی ڊالر | GDP_nominal_year = 2019ع | GDP_nominal_per_capita = 894 آمريڪی ڊالر | GDP_nominal_rank = 182ھون | GDP_nominal_per_capita_rank = 165ھون | Gini_year = 2013ع | Gini_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | Gini = 45.0 <!--number only--> | Gini_ref = <ref name="gini-index">{{cite web|title=GINI index|url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?order=wbapi_data_value_2007+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=asc&page=1|publisher=World Bank|accessdate=26 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20140430091714/http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?order=wbapi_data_value_2007+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=asc&page=1|archive-date=30 April 2014|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> | Gini_rank = 141st | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI = 0.503 <!--number only--> | HDI_ref = | HDI_rank = 160th | sovereignty_type = ڪوموروس جو قيام | established_event1 = پورچوگيزين پاران دريافت | established_date1 = 1503ع | established_event2 = گرئنڊي ڪومور، انجوئان، موھلي ٻيٽن جو فرانس جي حاڪميت ۾ اچڻ | established_date2 = 1886ع | established_event3 = والاريل ڪوموروس | established_date3 = 6 سيپٽمبر، 1887ع | established_event4 = فرينچ مڊگاسڪر جي ماتحت | established_date4 = 9 اپريل، 1908ع | established_event5 = فرانس جو سمنڊ پار علائقو | established_date5 = 27 آڪٽوبر، 1946ع | established_event6 = ڪوموروس جي رياست | established_date6 = 22 ڊسمبر، 1961ع | established_event7 = فرانس کان آزادي | established_date7 = 6 جولاءِ، 1975ع | established_event8 = وفاقي ۽ اسلامي جمھوريہ ڪوموروس | established_date8 = 24 مئي، 1978ع | established_event9 = ڪوموروس جي يونين | established_date9 = 2 ڊسمبر، 2001ع | established_event10 = ڪوموروس جو آئين | established_date10 = 17 مئي، 2009ع | currency = ڪومورين فرينڪ | currency_code = KMF | time_zone = [[اوڀر آفريڪا جو ٽائيم]] | utc_offset = +3 | time_zone_DST = | utc_offset_DST = | drives_on = ساڄو | calling_code = [[+269]] | cctld = [[.km]] | footnote_a = | footnote_b = }} '''جزائر القمر''' {{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Comoros'''}}{{lang-ar|جزر القمر}})، سرڪاري نالو '''يونين آف ڪوموروس''' جنھن کي عربي ۾ '''اتحاد القمري''' سڏين ٿا. اھو ھندي سمنڊ ۾ ٻيٽن تي مشتمل ھڪ ملڪ آھي جيڪي اوڀر آفريڪا جي ساحلي پاسي موزمبيق ۽ مڊگاسڪر جي چينل لڳ واقع آهي. ھن ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ موروني آهي. ملڪ جو اڪثريتي مذھب سني اسلام آھي. ھن ملڪ جي پکيڙ 1,660 چورس ڪلوميٽر (640 چورس میل) آهي. اھو پکيڙ ۾ آفريڪا جو چوٿون سڀ کان ننڍڙو ملڪ آهي. اھو کوڙ ٻيٽن تي مشتمل آهي جن جا نالا اڪثر فرينچ ٻولي وارا آھن جن ۾ گرئنڊي ڪومور ٻيٽ، [[موھلي ٻيٽ]]، انجوئان ٻيٽ شامل آهن. ھن ملڪ جو چوٿون وڏو ٻيٽ مايوٽي اڃان تائين فرانس جي قبضي ۾ آهي. سال 1974ع ۾ مايوٽي پڻ آزاديءَ جي حق ۾ ووٽ ڏنو پر ان کي فرانس اڃان تائين خودمختيار حڪومت جي حوالي نہ ڪيو آھي ۽ ھن وقت فرانس جي سمنڊ پار وزارت جي نگراني ۾ آھي. فرانس 21 آڪٽوبر 1976ع گڏيل قومن جي سيڪيورٽي ڪائونسل جي ان قرارداد کي ويٽو ڪري ڇڏيو جنھن ۾ مايوٽي ٻيٽ تي ڪوموروس جي خودمختيار حڪومت جي اختيار کي تسليم ڪيو ويو . [[فائل:Cn-map.png|thumb|250px| ڪوموروس جي نقشي ۾ مايوٽي ٻيٽ]] [[فائل:Moroni harbour (2).jpg|thumb|[[موروني، ڪوموروس|موروني]] شھر گاديءَ جو هنڌ آهي ۽ اتي بندر ۽ مرڪزي مسجد واقع آهي ]] == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] ebc605onp31kuoonvmu422mx5y3zkgn 0 49858 266872 257445 2024-04-25T20:33:56Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = گلزار هجري | official_name = گلزار هجري سب ڊويزن | native_name = | native_name_lang = سنڌي | settlement_type = سنڌ جو تعلقو | image_skyline = | imagesize = 300px | image_alt = | image_caption = | image_map = | map_caption = | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 200 | pushpin_map_caption = سنڌ ۽ پاڪستان ۾ مقام | coordinates = {{coord|24|57|N|67|07|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان ]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا| صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 =[[ڪراچي اوڀر ضلعو]] | established_title = ڪل يونين ڪاؤنسلون | established_date = | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 47.6 | population_total = 734410 | population_footnotes = | population_as_of =2017 <ref>https://www.citypopulation.de/php/pakistan-karachi.php </ref> | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت ]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = }} '''گلزار ھجري سب ڊويزن''': {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Gulzar Hijri Sub Division '''}} پاڪستان جي صوبي سنڌ جي ڪراچي ڊويزن جي ضلعي ڪراچي اوڀر جي ھڪ سب ڊويزن يا تعلقو آھي جيڪو پھرين گلشن ٽائون جو حصو ھيو ء 2013 م ٽائون سسٽم جي خاتمي بعد ان کي تعلقي جو درجو ڏنو ويو. ھي تعلقو ڪراچي يونيورسٽي سان لڳولڳ واقع آهي. == سب ڊويزن جا علائقا== ھن سب ڊويزن ۾ گلزار هجري اسڪيم 33 جو علائقو اڇي وڃي ٿو<ref> Gulzar E Hijri Scheme 33, Karachi, Karachi City, Sindh </ref>. ھن تعلقي جا مشهور علائقا ميمڻ نگر، گلشن ڪنيز فاطمه، ڪوئيٽا ٽائون، گلزار هجري، المسلم سوسائٽي، گلشن عريشا، رمجھم ٽاور، گلشن قاسم، عثماني ٽائون، ڪي اي ايس سي سوسائٽي، رضويه ڪوآپريٽو سوسائٽي، شاھ عنايت ڳوٺ، شاھنواز ڳوٺ، وڪيل ڪالوني، سچل ڳوٺ، ڪراچي يونيورسٽي ھائوسنگ سوسائٽي، ماروڙا ڳوٺ، جوھر ڪامپليڪس، سھراب گبول ڳوٺ واقع آھن. ھي تعلقي جون حدون چوڌاري روڊن سان لڳن ٿيون جن ۾ اسپارڪو روڊ، حيدرآباد ڪراچي موٽر وي، ھجري روڊ ، ابوالحسن اصفهاني روڊ، يونيورسٽي روڊ، سعدي روڊ ۽ نيو ڪراچي يونيورسٽي روڊ سان ملن ٿيون ۽ انھن روڊن جي دائري اندر ھي تعلقو واقع آهي. تعلقي اندر مشھور روڊن ۾ ڪرن ھاسپيٽل روڊ، ڊاڪٽر عبدالسلام روڊ شامل آهن. ==ٿاڻا== ھن سب ڊويزن ۾ ٻہ ٿاڻا سھراب ڳوٺ ٿاڻو ۽ سچل ٿاڻو شامل آهن. سھراب ڳوٺ ٿاڻو جو نالو پھرين گلزار هجري ٿاڻو ھيو. ==آبادي== ھتان جي آبادي گھڻ نسلي آھي جن ۾ مھاجر، سنڌي، پنجابي، پٺاڻ، شامل آهن. ھتان جي آبادي 1998 ۾ 1،14،789 ھئي جيڪا 2017 جي آدمشماري م وڌي 734410 تائين ٿي وئي.<ref> https://www.citypopulation.de/php/pakistan-karachi.php</ref>. ھن علائقي ۾ سنڌي ماڻهن جي آبادي م اضافو ٿيو آهي. == مشھور ھنڌ== ھن تعلقي ۾ مشھور جاين ۾ ڇاتيءَ جي بيمارين جي مشھور اسپتال [[اوجھا انسٽيٽيوٽ فار چيسٽ ڊزيز]]، ڪرن ھاسپيٽل ، ڪاظم پبلڪ اسڪول، ڊائو يونيورسٽي ھاسپيٽل، ڊائو انٽرنيشنل ميڊيڪل ڪاليج، پي سي ايس آء آر ليبارٽريز شامل آهن. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ]] 1hl8c1yeuddf4feo3rpwsz8dgopgtgn 0 49860 266870 257443 2024-04-25T20:30:25Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{حوالا سڌارو}} {{Infobox settlement | name = گلشن اقبال | official_name = گلشن اقبال سب ڊويزن | native_name =گلشن | native_name_lang = سنڌي | settlement_type = سنڌ جو تعلقو | image_skyline = Aziz Bhatti Park, Karachi, Pakistan 01.jpg | imagesize = 300px | image_alt = | image_caption = عزيز ڀٽي پارڪ ، گلشن اقبال | image_map = | map_caption = | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 200 | pushpin_map_caption = سنڌ ۽ پاڪستان ۾ مقام | coordinates = {{coord|24|55|N|67|05|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا| صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 =[[ڪراچي اوڀر ضلعو]] | established_title = ڪل يونين ڪاؤنسلون | established_date = | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 45.8 | population_total = 644362 | population_footnotes = | population_as_of = .<ref name = " سٽي پاپوليشن "/>2017 | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت ]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = }} '''گلشن اقبال سب ڊويزن''':{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Gulshan Iqbal Sub Division'''}} پاڪستان جي صوبي سنڌ جي ڪراچي ڊويزن جي ضلعي ڪراچي اوڀر جي ھڪ سب ڊويزن يا تعلقو آهي. گلشن اقبال جي معني آهي اقبال جو باغ. اھو نالو مشھور شاعر علامہ اقبال سان منصوب ٿيل آھي. ھن تعلقي ۾ واقع علائقن جا نالا پي آء بي ڪالوني، سوڪ سينٽر، عيسا نگري، گلشن اقبال فيز I, گلشن اقبال فيز II, بکر ڳوٺ ، عباس ٽائون، قائد اعظم ڪالوني، گيلاني ريلوي اسٽيشن وارو علائقو، شانتي نگر، جميل ڪالوني، حاجي ليمون ڳوٺ، اياز ٽائون، ضياء ڪالوني، اسٽاف ڪالوني، ھزارا گلگت ڳوٺ، پرل ريزيڊنسي، گلستان جوهر، خاصخيلي ڳوٺ، گلشن عمير، بختاور ڳوٺ، ڀٽائي آباد، ڌڻي بخش ڳوٺ، واقع آھن. تعلقي جي حدن واري روڊن ۾ لياري ايڪسپريس وي، سر شاھ محمد سليمان روڊ، يونيورسٽي روڊ شامل آهن. گلشن منجھان گذرندڙ مشھور روڊن ۾ راشد منھاس روڊ، علامه شبير احمد عثماني روڊ، يونيورسٽي روڊ شامل آهن. ھي تعلقو ڪراچي اوڀر جي واپار جو پڻ مرڪز آھي. گلشن باغن جو تعلقو آهي. 2000 ۾ ھي سب ڊويزن گلشن ٽائون ۾ شامل ڪئي وئي ھئي پر 2013 ۾ سنڌ حڪومت ٽائون سسٽم ختم ڪري ھن سب ڊويزن کي بحال ڪري ڇڏيو. ==ٿاڻا== ھن سب ڊويزن ۾ ٽي ٿاڻا واقع آھن: * گلشن اقبال ٿاڻو *گلستان جوهر ٿاڻو * مبينا ٽائون ٿاڻو ==مشھور جايون== ھن تعلقي جي مشھور جاين ۾ حسن اسڪوائر، سوڪ سينٽر، عزيز ڀٽي پارڪ، سنڌ بادس وانڊرز لينڊ، الادين پارڪ، سفاري جونيئر پارڪ، سفاري پارڪ، سر سيد انجنيئرنگ يونيورسٽي، بحريه فائونڊيشن ڪاليج، اقرا يونيورسٽي گلشن ڪيمپس، ناصر حسين شھيد فيملي پارڪ، جامعه عربيه احسن العلوم، ديوا اڪيڊمي، افتخار سيد اسپورٽس پارڪ، نيپا چورنگي، نئشنل انسٽيٽيوٽ آف مينيجمينٽ، مسجد اويس قرني، انسٽيٽيوٽ آف ڪلينيڪل سائڪولاجي يونيورسٽي، گلشن چورنگي، جوھر موڙ، ايڪسپو سينٽر ڪراچي، سرڪلر ريلوي تي نيپا اسٽيشن ڪراچي، وفاقي اردو يونيورسٽي آف آرٽس، سائنس اينڊ ٽيڪنالاجي، ڪسٽم آفيسرز ميس، بمبئي بيڪري، قبا مسجد، گورنمينٽ ڊگري ڪاليج گلشن اقبال، انسٽيٽيوٽ آف ڪاسٽ اينڊ مينيجمينٽ, سينٽرل جيل ڪراچي، واقع آھن. ==گلشن اقبال سب ڊويزن جون يونين ڪاميٽيون== {|Class="wikitable" |+ گلشن اقبال سب ڊويزن جون يونين ڪاميٽيون |- |1 | يو سي 18<br> [[سوڪ سينٽر]] |2 | يو سي 19<br> [[پي آء بي ڪالوني]] |- |3 | يو سي 20<br> [[عيسا نگري]] |4 | يو سي 21<br> [[گلشن اقبال ون]] |- |5 | يو سي 22<br> [[گيلاني ريلوي اسٽيشن]] |6 | يو سي 23 <br> [[شانتي نگر]] |- |7 | يو سي 24<br> [[جمالي ڪالوني]] |8 | يو سي 25<br> [[گلشن اقبال ٽو]] |- |9 | يو سي 26<br> [[نيو ڍوراجي]] |- |} ==آبادي== ھن سب ڊويزن جي آبادي ۾ مھاجر ، سنڌي ، پنجابي ۽ بلوچ شامل آهن. ھتان جي آدمشماري 1998 ۾ 3,47,377 ھئي جيڪا 2017 جي آدمشماري ۾ 6،44،362 تائين وڌي وئي. 45.8 چورس ڪلوميٽرن جي پکيڙ تي مشتمل ھن تعلقي جي آبادي جي گھاٽائي 14066 ماڻھو في چورس ڪلوميٽر آهي <ref name =" سٽي پاپوليشن" > https://www.citypopulation.de/php/pakistan-karachi.php </ref>.ھن سب ڊويزن جي آبادي 100 سيڪڙو شھري آهي. ھن سب ڊويزن جي 99 سيڪڙو آبادي مسلمان آهي ۽ باقي ھڪ سيڪڙو م ھندو ۽ عيسائي شامل آهن. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ]] tsu9hrhs38awfcjamev7iv7e0n0ohan 0 49861 266873 261970 2024-04-25T20:36:22Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = جمشيد ڪواٽرز | official_name = جمشيد ڪواٽرز سب ڊويزن<ref>https://thedirectory.pk/companies/city/city-jamshed-quarter-sub-division{{مئل ڳنڍڻو|date=March 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | native_name = | native_name_lang = سنڌي | settlement_type = سنڌ جو تعلقو | image_skyline = Jinnah Mausoleum.JPG | imagesize = 300px | image_alt = | image_caption = جمشيد ڪوارٽرز سب ڊويزن ۾ واقع مزار قائد | image_map = | map_caption = | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 200 | pushpin_map_caption = سنڌ ۽ پاڪستان ۾ مقام | coordinates = {{coord|24|52|N|67|02|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان ]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا| صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 =[[ڪراچي اوڀر ضلعو]] | established_title = يونين ڪاؤنسلون | established_date = | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = | population_total = | population_footnotes = | population_as_of = | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت ]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = }} '''جمشيد ڪوارٽرز سب ڊويزن''':{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Jamshed Quarters Sub Division '''}} پاڪستان جي صوبي سنڌ جي ڪراچي ڊويزن جي ضلعي ڪراچي اوڀر جو هڪ تعلقو آهي جيڪو 2001 جي ناظمن واري نظام قائم ٿيڻ کان اڳ ڪراچي سائوٿ جو حصو ھيو. ان جو نالو ڪراچي جي برٽش انڊيا دؤر واري پارسي سماج سڌارڪ ۽ ميئر جمشيد نسروانجي مھتا جي نالي تي رکيل آهي. 2001 ۾ ڪراچي م ضلعن جي خاتمي ۽ شھري حڪومت جي قيام سان ڪراچي شھر کي 18 ٽائونن م تقسيم ڪيو ويو اھڙي طرح ھن سب ڊويزن کي [[جمشيد ٽائون]] ۾ تبديل ڪيو ويو <ref> https://www.zameen.com/area-guides/jamshed-town-karachi/</ref>. 2013 ۾ شھري حڪومت ۽ ٽائونن واري نظام جي خاتمي سان پراڻا ضلعا بحال ٿيا تہ ڪراچي ايسٽ ضلعي کي ٽوڙي ڪورنگي ضلعي جي قيام سان ڪراچي سائوٿ جي ھن تعلقي کي ڪراچي ايسٽ ۾ شامل ڪيو ويو<ref>{{Citation |title=آرڪائيو ڪاپي |url=https://commissionerkarachi.gos.pk/districts.html |accessdate=2020-04-15 |archive-date=2019-01-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190114091008/https://commissionerkarachi.gos.pk/districts.html |dead-url=yes }}</ref>. ھن تعلقي جي اتر ۾ لياري ايڪسپريس وي ۽ ڪراچي سينٽرل ضلعو، اوڀر ۾ ڪراچي سائوٿ ، ڏکڻ ۾ ڪراچي سائوٿ ۽ اولھ ۾ فيروز آباد سب ڊويزن واقع آھن. ==مشھور روڊ ۽ گھٽيون== ھن تعلقي ۾ گذرندڙ ۽ ان جي اندر واقع روڊن ۾ ايم اي جناح روڊ، نظام روڊ، ايمپريس اسٽريٽ، ثاقب شھيد روڊ، بسم الله روڊ، زينبيه روڊ، مدينه روڊ، حسن علي جعفري روڊ، شاھراھ قائدين، ڪشمير روڊ، دادا ڀائي نئوروجي روڊ، ڪڇي پاڙا-لائينز ايريا روڊ، بلال روڊ، ھتي شيخ عبداتواب روڊ، طارق روڊ، شھيد ملت روڊ، دھلي سوداگر روڊ، سراج الدولا روڊ، دادا ڀائي نوروجي روڊ، شاھراھ قائدين، جناح پارڪ، جگر مراد آبادي روڊ، اينيبيسنٽ روڊ، محمد فاروق موٽلاڻي روڊ، انصاري روڊ جمشيد ڪوارٽرز روڊ، جھانگير روڊ، قريشي روڊ، فيروز شاھ ڪوٽلا روڊ، نائڊو روڊ، جمشيد روڊ، سيڪريٽريٽ چورنگي، گلوب چورنگي، سوسائٽي آفيس چورنگي، بيگم عائشه عزيز روڊ، اومان روڊ، جمشيد روڊ، آدم سومار اسٽريٽ، تين ھٽي فلاء اوور، مرزا عبدالعزيز روڊ، جيل روڊ، گھوڪلي روڊ، بحرين روڊ، مارٽن روڊ، نشتر روڊ، بريٽو روڊ، نسروانجي روڊ، گلابي اسٽريٽ، ٽالپر اسٽريٽ، ڊي ڪروز روڊ، بزنس رڪارڊر روڊ، ڊاڪٽر ابڙو روڊ، مدينه روڊ، سولجر بازار روڊ، ڪليٽن روڊ، انڪل سريا ھاسپيٽل، ميجر بڪلنڊ روڊ، ڀرڳڙي روڊ، نزرٿ روڊ، سچل فقير روڊ، شاھاڻي اسٽريٽ، منگھو پير روڊ، اورينج اسٽريٽ، جگو مائي ڀگو مل اسٽريٽ، ادئي رام اسٽريٽ، ڊي سلوا اسٽريٽ واقع آھن. ==علائقا ۽ پاڙا== ھن تعلقي جي پاڙن ۾ جمشيد ڪوارٽرز، شڪارپور ڪالوني، مارٽن ڪواٽرز، مسلم آباد، [[علامہ بنوري ٽائون]]، ڪليٽن ڪواٽرز، خدادا ڪالوني، عامل ڪالوني، محمدي ڪالوني، حيدرآباد ڪالوني وغيره شامل آهن. == تعليم جي سھولت== تعليمي سهولتن م ھن سب ڊويزن ۾ گورنمينٽ بوائز سيڪنڊري اسڪول جٽ لينڊ لائينز، انڌن۽ ٻوڙن جي اڊا ريئو ڪاليج، گورنمينٽ ڊي ايم ايس سيڪنڊري اسڪول، سينٽ لارنس گورنمينٽ ڊگري ڪاليج، ڪراچي پبلڪ اسڪول مسلم آباد ڪيمپس، گورنمينٽ اسلاميه سائنس ڪاليج ( جمشيد ڪوارٽرز)، سينٽ پيٽرز ھاء اسڪول، دائود يونيورسٽي آف انجنيئرنگ اينڊ ٽيڪنالاجي، بيڪن سٽي اسڪول مين ڪيمپس ( جمشيد ڪوارٽرز)، سينٽ لارنس گورنمينٽ ڊگري ڪاليج، ڪراچي پبلڪ اسڪول مسلم آباد ڪيمپس، گورنمينٽ اسلاميه سائنس ڪاليج ( جمشيد ڪوارٽرز)، سينٽ پيٽرز ھاء اسڪول، دائود يونيورسٽي آف انجنيئرنگ اينڊ ٽيڪنالاجي، بيڪن سٽي اسڪول مين ڪيمپس ( جمشيد ڪوارٽرز)، سينٽ لارنس ڪانوينٽ اسڪول (گارڊن ايسٽ)، ڪراچي گرلس ڪاليج (نزد نشتر پارڪ)، سينٽ لارنس ڪانوينٽ گرلس اسڪول (گارڊن ايسٽ) ، فاطمه ڪاليج، آدمجي گورنمينٽ سائنس ڪاليج (گارڊن ايسٽ)، نور ڪاليج آف پروفيشنل ايجوڪيشن، گورنمينٽ ايليمينٽري ڪاليج آف ايجوڪيشن فار وومين ( پاڪستان ڪوارٽرز)، ايس ايم بي فاطمه جناح گورنمينٽ گرلس ڪاليج ۽ کوڙ ٻيا اسڪول واقع آھن. == صحت جون سهولتون== ھن سب ڊويزن م صحت جي سھولتن ۾ تاج ميڊيڪل ڪامپليڪس، ھمدرد يونيورسٽي ھاسپيٽل، ھاشماني جنرل سينڊ آئي ھاسپيٽل، حجاما ميڊيڪل سينٽر، خيرالنساء آئي ھاسپيٽل، انڪل سريا ھاسپيٽل، ڪراچي نيشنل پرائيويٽ ھاسپيٽل ۽ ٻيون اسپتالون شامل آهن. == باغ ۽ وندر== چاليس ڪا گرائونڊ، واٽر ٽنڪي گرائونڊ، شاھد شھيد گرائونڊ، موسا گرائونڊ، ڇوٽو ڪا گرائونڊ مدني عيدگاهه گرائونڊ، ڪي جي اي گرائونڊ، لائينز ايريا والي بال گرائونڊ، باغ قائد، افزا الطاف پارڪ، خواجه غريب نواز پارڪ، قائداعظم پارڪ، جناح پارڪ، ھاسا سنگھ پارڪ، چائنا گرائونڊ، ياسين زبيري پارڪ، ڪي ڊي اي آفيسرز ڪلب، ڪي ايم سي فٽبال گرائونڊ، ڪشمير پارڪ، ڪي ايم سي اسپورٽس ڪامپليڪس، پردہ پارڪ (شڪارپور ٽائون)، آغاخان پارڪ، آغا خان جيمخانه، گارڊن جيمخانه، ٺارو لين پلي گرائونڊ، پاڪستان ڪوارٽرز پارڪ ۽ مشھور نشتر پارڪ واقع آھن. ==مشھور جايون== ھن تعلقي جون مشهور جايون [[قائداعظم جي مزار ]] ، ڪشمير پارڪ، [[ڪي ايم سي آفيسرز ڪلب]]، علامه اقبال لائبريري، بنوري ٽائون مسجد، آج ٽي وي ھيڊ آفيس، ابراھيم شاھ درگاه گرومندر، پنچمکي ھنومان مندر، ڪراچي پارسي انسٽيٽيوٽ، برگيڊ ٿاڻو، اشرف طائي ڪراٽي ڪلب، ٿانوي مسجد، جامع مسجد دارالفلاح، ھنر فائونڊیشن، الخدمت ڪراچي ھيڊ ڪوارٽر، ڪورٽ ريزيڊنسي، آل پاڪستان ميمڻ فائونڊيشن آفيس، ميٽرو ڪلب ۽ ڪراچي راڻي باغ شامل آهن. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:ڪراچي]] [[زمرو:سنڌ]] pu3l6a2ckn63v4065kvv8625br6sicm 0 49862 266880 257446 2024-04-25T20:44:38Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = فيروزآباد | official_name = فيروز آباد سب ڊويزن | native_name = | native_name_lang = سنڌي | settlement_type = [[سنڌ جا تعلقا| تعلقو]] | image_skyline = | imagesize = 300px | image_alt = | image_caption = | image_map = | map_caption = | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 200 | pushpin_map_caption = سنڌ ۽ پاڪستان ۾ مقام | coordinates = {{coord|24|52|N|67|03|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان ]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا| صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 =[[ڪراچي اوڀر ضلعو]] | established_title = سب ڊويزن جو قيام | established_date = 2013ع ۾ | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = يونين ڪاميٽيون | leader_name = 8 | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 17.6 | population_total =762850 | population_footnotes = | population_as_of = <ref name="سٽي" />2017 | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت ]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = }} '''فيروز آباد سب ڊويزن ''': {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Ferozabad Sub Division '''}} پاڪستان جي صوبي سنڌ جي ڪراچي ڊويزن جي ضلعي ڪراچي اوڀر جو هڪ تعلقو آهي جنھن جو قيام 2013ع ۾ عمل ۾ آيو .ھي سڀ ڊويزن جمشيد ڪواٽرز سب ڊويزن جي لڳ واقع آهي. ڊاڪٽر محمود حسين روڊ، حامد حسين فاروقي روڊ، سراج الدولا روڊ ھن سب ڊويزن ۾ گذرن ٿا. ھن سب ڊويزن ۾ ھيٺيون اٺ يونين ڪاميٽيون واقع آھن: *يو سي 1 [[اختر ڪالوني]] *يو سي 2 [[منظور ڪالوني]] ون *يو سي 3، [[اعظم بستي]] *يو سي 4 [[چنيسر ڳوٺ]] *يو سي 5 [[محمود آباد]] *يو سي 6 [[منظور ڪالوني ٽو]] *يو سي 7 [[پي اي سي ايڇ ايس ون]] *يو سي 8 [[پي اي سي ايڇ ايس ٽو]] ==آبادي== ھن سب ڊويزن جي 1998 ۾ آدمشماري 558702 ھئي جيڪا 2017 جي آدمشماري ۾ اضافي سان 762850 تائين پھتي. ھن سب ڊويزن جي پکيڙ 17.6 چورس ڪلوميٽر آهي. آباد جي گھاٽائي 43368 ماڻھو في چورس ڪلوميٽر آھي<ref name ="سٽي " > https://www.citypopulation.de/php/pakistan-karachi.php?adm2id=80701- </ref>. ==تعليم جون سهولتون== ھن سب ڊويزن م سيلويشن آرمي سيڪنڊري اسڪول اختر ڪالوني، الفاروق سيڪنڊري بوائيز اسڪول منظور ڪالوني، شھيد بينظير ڀٽو گورنمينٽ گرلس ڊگري ڪاليج اعظم بستي، سينٽ پيٽرز اينڊ پال ھاء اسڪول اعظم بستي، النور سيڪنڊري اسڪول اعظم بستي، فاطمه جناح ڊينٽل ڪاليج اعظم ٽائون، گورنمينٽ چنيسر ڳوٺ بوائيز اسڪول، ڊائو انٽرنيشنل ڊينٽل ڪاليج چنيسر ڳوٺ، اقرا يونيورسٽي، اڪيڊمي ڊفينس ويو ڪيمپس، محمد علي جناح يونيورسٽي، نيشنل يونيورسٽي آف ڪمپيوٽر اينڊ امرجنگ سائنس پشاور ڪيمپس، سٽي اسڪول ڪيمپس (پي اي سي ايڇ ايس) ، بيڪن هائوس ڪاليج (پي اي سي ايڇ ايس) ، ايجوڪيشن فائونڊيشن ڪيمپس 2 (پي اي سي ايڇ ايس)، مدينة العلم اسلامي اڪيڊمي (پي اي سي ايڇ ايس)، فائونڊيشن پبلڪ اسڪول (پي اي سي ايڇ ايس)، سينيئر ماڊل گورنمينٽ بوائيز اسڪول(پي اي سي ايڇ ايس)، جونيئر ماڊل گورنمينٽ سيڪنڊري گرلس اسڪول(پي اي سي ايڇ ايس) ، آء بي ايم (پي اي سي ايڇ ايس)، ڪراچي پبلڪ اسڪول (پي اي سي ايڇ ايس) شامل آهن ==صحت جون سهولتون== بخت بھاري ھاسپيٽل اعظم ٽائون، پي اي سي ايڇ ايس ٽراما ھاسپيٽل == باغ ۽ وندر== ھن يو سي ۾ چنيسر بلو فٽبال گرائونڊ، آرمي گريو يارڊ، لياقت محي الدين پارڪ محمود آباد، فيملي پارڪ جوڻيجو ٽائون، حرمين پارڪ (پي اي سي ايڇ ايس), المرتضا فيملي پارڪ، لياقت پارڪ (پي اي سي ايڇ ايس)، عثمانيه گرائونڊ، محمود غزنوي پارڪ، ھل پارڪ ۽ جھيل پارڪ (پي اي سي ايڇ ايس) واقع آھن. ==مشھور جايون== چرچ سينٽ پال، ھولي چرچ آف ڪرائسٽ، سينٽ پيٽرز چرچ ۽ بيٿل چرچ، اي آر پي چرچ، ھولي روسري ڪيٿولڪ چرچ، اعظم بستي قبرستان، محمود آباد قبرستان، سيوريج ٽريٽمينٽ پلانٽ نمبر 11 محمود آباد، گرين بيلٽ ماڊل پارڪ محمود آباد، ڪشمير ڪالوني، جوڻيجو ٽائون ۽ رحمان ڪالوني، ايڪسپريس نيوز ٽي وي جي آفيس، ڪرسچين گريويارڊ، سنڌ رزرو پوليس آفيس، امتياز مارڪيٽ ڊفينس ويو، ليوپرڊ ڪوريئر سروس ھيڊ آفيس، عبدالله شاھ غازي رينجرز ھيڊ ڪوارٽر، دنيا نيوز ڪراچي بيورو آفيس، طارق روڊ قبرستان، يونين ڪوآپريٽو ڪلب (پي اي سي ايڇ ايس) واقع آھن. ==ڪتب خانا== پي اي سي ايڇ ايس لائبريري == روڊ ۽ چوڪ== ھن سب ڊويزن جي مشھور روڊن ۾ مصطفي روڊ، علامه اقبال روڊ ۽ بلوچ ڪالوني روڊ، شاھراھ فيصل، ڊاڪٽر محمود حسين روڊ، شاھراھ قائدين، طارق روڊ، علامه اقبال روڊ، شاھ عبداللطيف روڊ، ڪشمير روڊ، سرسيد روڊ، خالد بن وليد، ڊاڪٽر عبدالقدير خان روڊ شامل آهن. ==ٿاڻا== ھن سب ڊويزن ۾ فيروز آباد ٿاڻو، عزيز ڀٽي ٿاڻو، ٽيپو سلطان ٿاڻو، بلوچ ڪالوني ٿاڻو، == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:ڪراچي]] [[زمرو:سنڌ]] dsttpjbnms9aqo3l7kkbyxdc3p8mlgd 0 49866 266871 257442 2024-04-25T20:32:09Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{ناحوالا}} {{Infobox settlement | name = بلديا | official_name = بلديه سب ڊويزن | native_name = | native_name_lang = سنڌي | settlement_type = تعلقو | image_skyline = | imagesize = 300px | image_alt = | image_caption = | image_map = | map_caption = | pushpin_map =Sindh#Pakistan | pushpin_mapsize = 200 | pushpin_map_caption = سنڌ ۽ پاڪستان ۾ مقام | coordinates = {{coord|24|56|N|66|57|E|region:PK|display=inline,title}} | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{flagicon|PAK}} [[پاڪستان]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا| صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جا ضلعا|ضلعو]] | subdivision_name2 =[[ڪراچي اولھ ضلعو]] | established_title = ڪل يونين ڪاؤنسلون | established_date = | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = | population_total = | population_footnotes = | population_as_of = | population_density_km2 = auto | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت ]] | utc_offset1 = +5 | blank_name_sec1 = | blank_info_sec1 = 51 | blank1_name_sec1 = | blank1_info_sec1 = | website = }} '''بلديا سب ڊويزن''' :{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Baldia Sub Division'''}} پاڪستان جي صوبي سنڌ جي ڪراچي ڊويزن جي ضلعي ڪراچي اولھ جي ھڪ سب ڊويزن يا تعلقو آهي. 2000 کان 2011 تائين ھي سب ڊويزن [[بلديا ٽائون]] جو حصو ھئي. ٽائون سسٽم جي خاتمي بعد ھن سب ڊويزن جي پراڻي حيثيت بحال ڪئي وئي ۽ اھا 2000 کان اڳ وانگر ڪراچي اولھ ضلعي جو حصو رھڻ ڏني وئي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ]] jkstytsh50yprzdv97eh037l2f0pkdv 14 53511 266919 173309 2024-04-26T06:37:40Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{اصل مضمون}} {{زمرو ڪامنز}} [[زمرو:پاڪستان]] s287jmkn0xcfqzl2s66gx5xylqf502u 266935 266919 2024-04-26T07:32:37Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki {{اصل مضمون}} {{زمرو ڪامنز}} [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:پاڪستان جي انتظامي ورهاست]] 4d4qf2m8z0epzkhnhwso54o0jsvk9vu 0 53710 266800 266004 2024-04-25T15:24:05Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ريپبلڪ آف نميبيا | common_name = نميبيا | native_name = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:center;line-height:normal;font-size:85%; |title = قومي ٻولين ۾ نميبيا جا نالا | {{Infobox | subbox=yes | bodystyle=font-size:78%;font-weight:normal; | rowclass1 = mergedrow | label1 = [[آفريڪي ٻولي|آفريڪي]]: | data1 = {{lang|af|Republiek van Namibië}}<ref>{{cite web |url=http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/Land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_Afrikaans.pdf |title=Communal Land Reform Act, Afrikaans |publisher=Government of Namibia |accessdate=18 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160225105003/http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/Land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_Afrikaans.pdf |archive-date=25 February 2016 |url-status=dead}}</ref> | rowclass2 = mergedrow | label2 = [[جرمن ٻولي|جرمن]]: | data2 = {{lang|de| ريپبلڪ نميبيا}}<ref>{{cite web |url=http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_German.pdf |title=Communal Land Reform Act, German |publisher=Government of Namibia. |accessdate=18 February 2016}}{{dead link|date=February 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref> | rowclass3 = mergedrow | label3 = [[کوئيکوئي ٻولي]]: | data3 = {{lang|naq|Namibiab Republiki dib}}<ref>{{cite web |url=http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/Land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_Nama.pdf |title=Communal Land Reform Act, Khoekhoegowab |publisher=Government of Namibia |accessdate=18 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160225104943/http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/Land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_Nama.pdf |archive-date=25 February 2016 |url-status=dead}}</ref> | rowclass4 = mergedrow | label4 = [[ھيريرو ٻولي]]: | data4 = {{lang|hz|Republika yaNamibia}}<ref>{{cite web |url=http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/Land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_Herero.pdf |title=Communal Land Reform Act, Otjiherero |publisher=Government of Namibia |accessdate=18 February 2016}}{{dead link|date=February 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref> | rowclass5 = mergedrow | label5 = [[اووامبو ٻولي|اوشيوامبو]]: | data5 = {{lang|kj|Orepublika yaNamibia}}<ref>{{cite web |url=http://baslerafrika.ch/wp-content/uploads/Neuerwerbungsliste-2013.pdf |title=Communal Land Reform Act, Oshiwambo |publisher=Government of Namibia |accessdate=18 February 2016 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160301124906/http://baslerafrika.ch/wp-content/uploads/Neuerwerbungsliste-2013.pdf |archivedate=1 March 2016}}</ref> | rowclass6 = mergedrow | label6 = [[ڪوانگلي ٻولي|روڪوانگلي]]: | data6 = {{lang|kwn|Republika zaNamibia}}<ref>{{cite web |url=http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/Land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_Rukwangali.pdf |title=Communal Land Reform Act, Rukwangali |publisher=Government of Namibia |accessdate=18 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160225104955/http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/Land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_Rukwangali.pdf |archive-date=25 February 2016 |url-status=dead}}</ref> | rowclass7 = mergedrow | label7 = [[ٽسوانا ٻولي]]: | data7 = {{lang|tn|Rephaboliki ya Namibia}}<ref>{{cite web |url=http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/Land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_Setswana.pdf |title=Communal Land Reform Act, Setswana |publisher=Government of Namibia |accessdate=18 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160225105008/http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/Land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_Setswana.pdf |archive-date=25 February 2016 |url-status=dead}}</ref> | rowclass8 = mergedrow | label8 = [[لوزي ٻولي]]: | data8 = {{lang|loz| Namibia ye Lukuluhile}}<ref>{{cite web |url=http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/Land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_Lozi.pdf |title=Communal Land Reform Act, Lozi |publisher=Government of Namibia |accessdate=18 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160225104949/http://209.88.21.36/opencms/export/sites/default/grnnet/MLRR/DocArchive/Land-Reform/Communal_Land_Reform_Act_Lozi.pdf |archive-date=25 February 2016 |url-status=dead}}</ref> }} }} | image_flag = Flag of Namibia.svg | image_coat = Coat of Arms of Namibia.svg | national_motto = "اتحاد، آزادي، انصاف" | national_anthem = "[[نميبيا، بهادرن جي سرزمين]]" <div style="padding-top:0.5em;"><center> </center></div> | image_map = Location Namibia AU Africa.svg | map_caption =آفريڪن يونين ( ھلڪو نيرو رنگ) ۾ نميبيا جو مقام (تيز نيرو رنگ) | capital = [[ونڊھوڪ]] | coordinates = {{Coord|22|34|S|17|5|E|type:city_region:NA}} | largest_city = گادي جو هنڌ | official_languages = [[انگريزي]] | national_languages = {{unbulleted list |[[آفريڪي ٻولي]] |[[جرمن ٻولي]] |[[ھيريرو ٻولي]] |[[کوئيکوئي ٻولي|کوئيکوئيگواب]] |[[اوشيوامبو ٻولي]] |[[ڪوانگلي ٻولي|روڪوانگلي]] |[[ٽوانا ٻولي|سيٽسوانا]] |[[لوزي ٻولي|سيلوزي]] }} | regional_languages = {{unbulleted list | [[ڪنگ ٻولي]] | [[گسريڪو ٻولي]](Gciriku) | [[مبوڪوشو ٻولي|ٿمبوڪوشو]] }} | ethnic_groups = {{unbulleted list | 49.5% [[اووامبو ماڻهو|اووامبو]] | 9.2% [[ڪوانگو ماڻھو|ڪوانگو]] | 8.0% [[نميبيا جا گھڻ نسلي گڊرا ماڻھو]]<br/> – (باسٽر ماڻھن سميت ) | 7.0% [[ھيريرو ماڻھو|ھيريرو]] | 7.0% [[ڊامارا ماڻھو|ڊامارا]] | 7.0% [[نميبيائي گورا]] | 4.7% [[ناما ماڻھو|ناما]] | 3.5% [[لوزي ماڻھو|لوزي]] (ڪيپريويئن) | 3.0% [[سان ماڻھو|سان]] | 0.6% [[ٽسوانا ماڻھو|ٽسوانا]] | 0.5% باقي ٻيا }} | ethnic_groups_year = 2014 | demonym = نميبيائي - نميبيئن |government_type = [[وحداني رياست|وحداني]] [[غالب پارٽي وارو نظام|غالب پارٽي]] وارو [[نيم صدارتي نظام|نيم صدارتي]] [[ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[نميبيا جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[Hage Geingob]] | leader_title2 = [[نميبيا جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[نانگولو مبومبا]] | leader_title3 = [[نميبيا جا وزيراعظم|وزيراعظم]] | leader_name3 = [[سارا ڪوئگونگيلوا- اماڍيلا]] | leader_title4 = نائب وزيراعظم | leader_name4 = [[نيٽمبو ننڊي نڊائٽواھ]] | leader_title5 = [[نميبيا جا چيف جسٽس|چيف جسٽس]] | leader_name5 = [[پيٽر شيووٽ]] | legislature = [[نميبيا جي پارليامينٽ|پارليامينٽ]] | upper_house = [[نيشنل ڪائونسل (نميبيا)| قومي ڪائونسل]] | lower_house = [[نيشنل اسيمبلي (نميبيا)| قومي اسيمبلي]] | sovereignty_type = [[ڏکڻ آفريڪا]] کان آزادي | established_event1 = [[نميبيا جو آئين|آئين]] | established_date1 = 9 فيبروري 1990 | established_event2 = آزادي | established_date2 = 21 مارچ 1990 | area_km2 = 825,615 | area_rank = 34th | area_sq_mi = 318,696 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = negligible | population_estimate = 2,606,971<ref name=geo>{{cite web |url=http://countrymeters.info/en/Namibia |title=CountryMeters&nbsp;– Namibia population |publisher=CountryMeters |accessdate=7 February 2018}}</ref> | population_census = 2,113,077 | population_estimate_year = 2017 | population_estimate_rank = | population_census_year = 2011 | population_density_km2 = 3.2 | population_density_sq_mi = 6.6 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 235th | GDP_PPP = $27.505 billion<ref name="imfna">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=49&pr.y=11&sy=2017&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=728&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=20 January 2019}}</ref> | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $11,516<ref name=imfna/> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $14.148 billion<ref name=imfna/> | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_per_capita = $5,923<ref name=imfna/> | Gini = 59.1 <!-- number only --> | Gini_year = 2015 | Gini_change = <!-- increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=NA |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=[[World Bank]] |website=data.worldbank.org |access-date=20 January 2019}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.645 <!-- number only --> | HDI_year = 2018 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = decrease <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref> | HDI_rank = 130th | currency = [[نميبيائي ڊالر]] <br/> (NAD) <br/> [[سائوٿ آفريڪن رينڊ]] (ZAR) | time_zone = [[وچ آفريڪي ٽائيم]] | utc_offset = +2 | drives_on = کاٻو | calling_code = [[+264]] | cctld = [[.na]] | footnote_a = }} '''نميبيا''': {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Namibia '''}} ({{IPAc-en|audio=En-us-Namibia.ogg|n|ə|ˈ|m|ɪ|b|i|ə}}, {{IPAc-en|n|æ|ˈ|-}}),<ref>{{citation|last=Wells |first=John C. |year=2008 |title= Longman Pronunciation Dictionary |edition=3rd |publisher= Longman |isbn= 978-1405881180}}</ref><ref>{{citation |last= Roach |first=Peter |year=2011 |title= Cambridge English Pronouncing Dictionary |edition=18th |place=Cambridge |publisher= Cambridge University Press |isbn= 978-0521152532}}</ref> جنھن جو سرڪاري نالو ريپبلڪ آف نميبيا آهي آفريڪا کنڊ جي ڏکڻ ۾ واقع ھڪ ملڪ آھي جنھن جون سرحدون اولھ ۾ [[ايٽلانٽڪ سمنڊ]] سان، اتر ۾ [[زيمبيا]] ۽ [[انگولا]] سان، اوڀر ۾ [[بوٽسوانا]] سان ۽ ڏکڻ اوڀر ۾ [[سائوٿ آفريڪا]] سان ملن ٿيون. زمبابوي سان ھن ملڪ جي سرحد صرف 200 ميٽر لڳي ٿي جتي ٻنهي کي [[زئمبزي ندي]] ٻنھي کي ھڪٻئي کان ڌار ڪري ٿي. ھي ملڪ 21 مارچ 1990 ۾ آزادي جي جنگ جي نتيجي ۾ سائوٿ آفريڪا کان آزاد ٿيو ھو. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شھر [[ونڊھوڪ]] آهي. ھي ملڪ گڏيل قومن جي اداري جو رڪن ھجڻ سان گڏ [[سائوٿ آفريڪن ڊولپمينٽ ڪميٽي]](SADC)، [[آفريڪي اتحاد|آفريڪن يونين]] ۽ [[قومن جو گڏيل ڏيهہ|قومن جي دولت مشترڪه]] ۾ پڻ شامل آهي. صحارا رڻپٽ کان ھيٺ ھي ملڪ آفريڪا جو سڀ کان وڌيڪَ خشڪ ترين ملڪ آھي.<ref>{{cite web |url=https://edition.cnn.com/2012/10/23/world/africa/namibia-eye-on-country-profile/index.html |title=Namibia country profile: moving on from a difficult past |author=Peter Shadbolt |website=CNN |date=24 October 2012}}</ref> جتي شروع شروع ۾ [[سان ماڻھو|سان]]، [[ڊامارا ماڻھو|ڊامارا]] ۽ [[ناما ماڻھو|ناما]] آباد ٿيا جن بعد چوڏھين صدي عيسويءَ ۾ ھتي [[بانٽو ماڻھو|بانٽو]] لڏي آيا جن ۾ اووامبو ماڻهو اوڻويھين صدي جي آخر ۾ اڪثريت ۾ ٿي ويا. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] 56nin39vorgjizm3erpf7fgxhi69yk0 0 55432 266801 266005 2024-04-25T15:25:45Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name= فيڊرل ريپبلڪ آف نائجيريا | common_name = نائيجيريا | native_name = | image_flag =Animated-Flag-Nigeria.gif | image_coat = Coat of arms of Nigeria.svg | national_motto = "اتحاد، يقين، امن ۽ ترقي" | national_anthem = "[[اٿو اي محبوطنو]]"<br /><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|}}</div> | image_map = Nigeria_(orthographic_projection).svg | map_caption = | image_map2 = | capital = [[ابوجا]] | coordinates = {{Coord|9|4|N|7|29|E|type:city}} | largest_city = [[لاگوس]]<br />{{small|{{coord|6|27|N|3|23|E|display=inline}}}} | official_languages = [[انگريزي ]] | languages_type = قومي ٻوليون | languages = {{hlist |[[ھئوسا ٻولي|ھئوسا ]] |[[اگبو ٻولي|اگبو ]] |[[يوربا ٻولي|يوربا ]]}} | languages2_type = ٻيون ٻوليون <ref>{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=ng |title=Languages of Nigeria |publisher=[[Ethnologue]] |accessdate=12 September 2010}}</ref> | languages2 = {{Collapsible list |framestyle=border:none; padding:0; |[[بيروم ٻولي|بيروم ]] |[[ايڊو ٻولي|ايڊو<ref> Ebdo </ref> ]] |[[ايٽساڪو ٻولي|ايٽساڪو<ref> Etsako </ref>]] |[[ايفڪ ٻولي|ايفڪ<ref> Efic</ref>]] |[[ابيرا ٻولي|ابيرا<ref> Ebira </ref>]] |[[اليمي ٻولي|اليمي<ref> Eleme </ref>]] |[[ايسان ٻولي|ايسان<ref> Esan </ref>]] |[[Fula language|Fulfulde]] |[[Gbagyi language|Gbagyi]] |[[Gokana language|Gokana]] |[[Hyam language|Hyam]] |[[Ibibio language|Ibibio]] |[[Idoma language|Idoma]] |[[Igala language|Igala]] |[[Igede language|Igede]] |[[Ijaw languages|Ijaw]] |[[Itsekiri language|Itsekiri]] |[[Jju language|Jju]] |[[Jukun Takum language|Jukun]] |[[Kanuri language|Kanuri]] |[[Khana language|Ogoni]] |[[Margi language|Margi]] |[[Nigerian Pidgin]] |[[Ngas language|Ngas]] |[[Nupe language|Nupe]] |[[Okrika language|Okrika]] |[[Tiv language|Tiv]] |[[Tyap language|Tyap]] |[[Urhobo-Isoko]] }} | demonym = نائيجيريائي - نائيجيريئن | government_type = [[وفاق|وفاقي ]] [[صدارتي نظام|صدارتي]] [[آئيني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[نائيجيريا جا صدر|صدر ]] | leader_name1 = {{nowrap|[[محمدو بوھاري ]]}} | leader_title2 = [[نائيجيريا جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[ييمي اوسنباجو ]] | leader_title3 = [[نائيجيريا جي سينيٽ جا صدر|سينيٽ جو صدر]] | leader_name3 = [[احمد ابراھيم لاوان ]] | leader_title4 = [[نائيجيريا جي ھائوس آف ريپرزنٽيٽوز جا اسپيڪر|ھائوس آف ريپرزنٽيٽوز جو اسپيڪر]] | leader_name4 = [[Femi Gbajabiamila]] | leader_title5 = [[نائيجيريا جا چيف جسٽس|چيف جسٽس ]] | leader_name5 = جسٽس [[ابراهيم تنڪو محمد]] | legislature = [[نائيجيريا جي نيشنل اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي]] | upper_house = [[نائيجيريا جي سينيٽ|سينيٽ ]] | lower_house = [[نائيجيريا جو ھائوس آف ريپرزنٽيٽوز|ھائوس آف ريپرزنٽيٽوز]] | sovereignty_type = آزادي | sovereignty_note = [[ يونائيٽيڊ ڪنگڊم]] کان ورتائين | established_event1 = انضمام | established_date1 = 1 جنوري 1914 | established_event2 = آزادي جو اعلان ۽ مڃتا | established_date2 = 1 آڪٽوبر 1960 | established_event3 = ريپبلڪ جو اعلان | established_date3 = 1 آڪٽوبر 1963 | established_event4 = [[نائيجيريا جو آئين، 1999|ھاڻوڪو آئين]] | established_date4 = 2 مئي 1999 | area_km2 = 923,768 | area_rank = 32nd | area_sq_mi = 356,667 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 1.4 | population_estimate = 204,630,242<ref>{{citation|url=https://population.un.org/wpp/DataQuery/|title=UN Projection|website=World Population Prospects 2017}}</ref> | population_census = 140,431,790 | population_estimate_year = 2020 | population_estimate_rank = 7th | population_census_year = 2006 | population_density_km2 = 215 | population_density_sq_mi = 557 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 65th | GDP_PPP = $1,275 trillion<ref name=IMF2019>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=47&pr1.y=9&c=694&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|accessdate=20 October 2018 |title=World Economic Outlook Database, October 2018 – Nigeria|work=International Monetary Fund}}</ref> | GDP_PPP_year = 2020 | GDP_PPP_rank = 23rd | GDP_PPP_per_capita = $6,232 | GDP_PPP_per_capita_rank = 129th | GDP_nominal = $504.57 billion<ref name=IMF2019/> | GDP_nominal_year = 2020 | GDP_nominal_rank = 27th | GDP_nominal_per_capita = $2,465 | GDP_nominal_per_capita_rank = 137th | Gini = 43.0 <!--number only--> | Gini_year = 2010 | Gini_change = decrease <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.534 <!--number only--> | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref> | HDI_rank = 158th | currency = [[نائيجيرين نائرا|نائرا]] (₦) | currency_code = NGN | time_zone = [[اولھ آفريڪي وقت ]] | utc_offset = +01:00 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | drives_on = ساڄو پاسو | calling_code = [[+234]] | cctld = [[.ng]] | religion = *53.5% [[نائيجيريا ۾ اسلام |اسلام]] *45.9% [[نائيجيريا ۾ عيسائيت|عيسائيت]] *6% others<ref name = "CIAFactbook">{{Cite web|title=Country profile: Nigeria|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ni.html|accessdate=09-03-2020|work=CIA World Factbook}}</ref> ''See [[Religion in Nigeria]]'' | today = }} '''نائجيريا'''{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Nigeria '''}} جو سرڪاري نالو وفاقي جمهوريه نائيجيريا آھي جيڪو اولھ آفريڪي ملڪ آهي جنھن جون حدون اتر ۾ [[نائيجر]] سان، اتر-اوڀر ۾ [[ چاڊ]] سان، اوڀر ۾ [[ڪيمرون]]، اولھ ۾ [[بينن]] ڏکڻ ۾ ايٽلانٽڪ سمنڊ سان ان جي سرحد گني واري نار ۾ ملي ٿي. نائجيريا جو وفاق 36 صوبائي رياستن ھڪ وفاقي گادي واري خطي تي مشتمل آهي جتي [[ابوجا]] شھر واقع آهي. ملڪ جي جهنڊي ۾ سائو ء وچ ۾ اچهو رنگ آهي سائو رنگ نائيجيريا جي زمينن کي ء اڇهو رنگ امن ء ٻڌي کي ظاهر ڪري ٿو. قومي ترانو ''Arise, All Compatriots'' آهي.<ref name="autogenerated1">[http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Nigeria.html Nigeria<!-- Bot generated title -->]</ref> == سرڪاري زبان == نائيجيريا جي سرڪاري زبان انگلش آهي. 300 مختلف زبانون پر ڳالهايون وينديون آهن جنهن ۾ چاليهه في صد حوسه زبان شمالي علاقن ۾ ڳالهائبي آهي.<ref name="autogenerated1" /> == آٻادي == سن 2003 ۾ گڏيل ملڪن نائيجيريا ۾ مردم شماري ڪئي جنهن ۾ نائيجيريا جي ڪل آبادي 124,009,000 هئي جيڪا دنيا جي 193 ملڪن ۾ 10 نمبر تي هئي.جنهن ۾ 3 في صد آٻادي 65 سالن جي ماڻهن جي هئي،44 في صد 15 سالن جي نوجوانن جي هئي.هڪ سو هڪ ماڻهن جي مقابلي ۾ هڪ سو عورتون هيون.<ref>[http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Nigeria-POPULATION.html Population - Nigeria - growth, annual<!-- Bot generated title -->]</ref> == مذهب == نائيجيريا جي ڪل آبادي جو 50 في صد حصو مسلمان آهي جنهن ۾ اڪثريت سني فرقي جي آهي،40 في صد عيسائي مذهب جا مڄڻ وارن جي آهي ء 10 في صد ڪنهن به مذهب جا نه مڄڻ وارا آهن مسلمانن ء عيسائين ۾ تڪرار هلندو رهندو آهي. مسلمانن ء عيسائي جي مذهبي تهوارن جي ڏينهن تي عام تيطيل ڪئي ويندي آهي.<ref>[http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Nigeria-RELIGIONS.html Religions - Nigeria<!-- Bot generated title -->]</ref> == حڪومت == 1979 جي آئين جي منطوري کان پوءِ فوجي حڪومت وفاقي اسمبلي ٺاهئي،جنهن ۾ سڌو وزير اعظم ء وزير اعلي کي چونڊيو ويو.ڊسمبر 1983 ۾ فوجي حڪومت بغاوت ڪري جمهوري حڪومت جو تختو الٽو ڪيئين، == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:وفاقي جمهوريا]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] 67o5ot1awt3e3b69rct07c7ggf1rx20 0 57120 266802 266006 2024-04-25T15:26:53Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ريپبلڪ آف نائيجر | native_name = | common_name = Niger | image_flag = Animated-Flag-Niger.gif | image_coat = Coat of Arms of Niger.svg | symbol_width = 125px | image_map = Niger_(orthographic_projection).svg | map_caption = {{map caption |countryprefix= |location_color= تيز سائو}} | image_map2 = Niger - Location Map (2011) - NER - UNOCHA.svg | national_motto = {{unbulleted list |{{native phrase|fr|"شادابي، محنت ۽ ترقي"|italics=off}} |{{small|"Fraternity, Work, Progress"}}}} | national_anthem = ''[[La Nigérienne]]''<br/> <center>[[File:La_Nig%C3%A9rienne.ogg]]</center> | official_languages = [[فرينچ ٻولي|فرينچ]] | languages_type = [[قومي ٻوليون]] <ref> name="axl.cefan.ulaval.ca">[http://www.axl.cefan.ulaval.ca/afrique/niger-loi-2001-037-LNG.htm République du Niger, "Loi n° 2001-037 du 31 décembre 2001 fixant les modalités de promotion et de développement des langues nationales." L'aménagement linguistique dans le monde] (accessed 21 September 2016)</ref> | languages = {{hlist |[[عربي ]] |[[بدوما ٻولي|بدوما ]]}} {{hlist |[[فلا ٻولي|فلفولدي ]]}} {{hlist |[[گورما ٻولي|گرماچاما ]]}} {{hlist |[[ھئوسا ٻولي|ھئوسا]] |[[ڪانوري ٻولي|ڪانوري ]]}} {{hlist |[[سونگھي ٻولي|سونگھاء ]] |[[تئاريگ ٻولي|تماشيڪ ]] |[[تسواڪ ٻولي|تسواڪ ]] |[[ٽيبو ٻولي|ٽيبو ]]}} | religion = | demonym = نائيجري يا نائيجرن | capital = [[نيامي]] | coordinates = {{Coord|13|32|N|2|05|E|type:city}} | largest_city = نيامي | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]] [[نيم صدارتي نظام|نيم صدارتي]] [[ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[نائيجر جا صدر |صدر]] | leader_name1 = [[محمدو عيسوفو]] | leader_title2 = [[نائيجر جا وزيراعظم|وزيراعظم]] | leader_name2 = [[برگي رافني ]] | legislature = [[نائيجر جي نيشنل اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي]] | area_rank = 21st | area_km2 = 1,267,000 | area_sq_mi = 489,678 | percent_water = 0.02 | population_estimate = {{UN_Population|Niger}} | population_estimate_rank = 61st | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_census = 17,138,707 | population_census_year = 2012 | population_density_km2 = 12.1 | population_density_sq_mi = 31.2 | population_density_rank = | GDP_PPP = $23.475&nbsp;billion<ref name="imf">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=81&pr.y=10&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=692&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Country Groups and Subjects (PPP valuation of country GDP)|publisher=IMF|accessdate=14 November 2018}} </ref> | GDP_PPP_rank = 140th | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_per_capita = $1,213 | GDP_PPP_per_capita_rank = 183rd | GDP_nominal = $9.869&nbsp;billion<ref name="GDP IMF">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=81&pr.y=10&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=692&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=World Economic Outlook Database. Report for Selected Countries and Subjects|last=|first=|date=17 April 2018|website=|publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=}}</ref> | GDP_nominal_rank = 136th | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_per_capita = $510<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=62&pr.y=9&sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C946%2C914%2C137%2C612%2C546%2C614%2C962%2C311%2C674%2C213%2C676%2C911%2C548%2C193%2C556%2C122%2C678%2C912%2C181%2C313%2C867%2C419%2C682%2C513%2C684%2C316%2C273%2C913%2C868%2C124%2C921%2C339%2C948%2C638%2C943%2C514%2C686%2C218%2C688%2C963%2C518%2C616%2C728%2C223%2C836%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C359%2C960%2C453%2C423%2C968%2C935%2C922%2C128%2C714%2C611%2C862%2C321%2C135%2C243%2C716%2C248%2C456%2C469%2C722%2C253%2C942%2C642%2C718%2C643%2C724%2C939%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C734%2C336%2C144%2C263%2C146%2C268%2C463%2C532%2C528%2C944%2C923%2C176%2C738%2C534%2C578%2C536%2C537%2C429%2C742%2C433%2C866%2C178%2C369%2C436%2C744%2C136%2C186%2C343%2C925%2C158%2C869%2C439%2C746%2C916%2C926%2C664%2C466%2C826%2C112%2C542%2C111%2C967%2C298%2C443%2C927%2C917%2C846%2C544%2C299%2C941%2C582%2C446%2C474%2C666%2C754%2C668%2C698%2C672&s=NGDPDPC&grp=0&a= World Economic Outlook Database, April 2018], [[International Monetary Fund]]. Accessed on 17 April 2018.</ref> | GDP_nominal_per_capita_rank = 179th | sovereignty_type = آزادي | sovereignty_note = [[فرانس]] کان | established_event1 = آزادي جو اعلان | established_date1 = 3 آگسٽ 1960 | Gini_year = 2014 | Gini_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | Gini = 34.0 <!--number only--> | Gini_ref = <ref>[http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ World Bank GINI index], accessed on 21 January 2016.</ref> | Gini_rank = 70th | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI = 0.377 <!--number only--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref> | HDI_rank = 189th | currency = [[ويسٽ آفريڪن سي ايف اي فرانڪ ]] | currency_code = XOF | time_zone = [[اولھ آفريڪي وقت ]] | utc_offset = +1 | time_zone_DST = | utc_offset_DST = | drives_on = ساڄو پاسو | calling_code = [[+227]] | cctld = [[.ne]] | footnote_a = Lowest ranked. }} '''نائيجر'''{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Niger '''}} جو سرڪاري نالو ريپبلڪ آف نائيجر آھي آفريڪا کنڊ جي اولھ واري پاسي ۾ خشڪي سان گھيريل ملڪ آھي جنھن تي اھو نالو [[درياء نائيجر]] تان پيو. ھن ملڪ جي اتر-اوڀر ۾ [[لبيا]]، اوڀر ۾ [[چاڊ]]، ڏکڻ ۾ [[نائجيريا]]، ڏکڻ-اولھ ۾ [[بينن]]، اتر-اولھ ۾ [[بورڪينافاسو]] ۽ [[مالي]] ۽ اتر-اولھ ۾ [[الجيريا]] واقع آھن. ھن ملڪ جي پکيڙ 12,70,000 چورس ڪلوميٽر آهي ۽ ھي پکيڙ ۾ اولھ آفريڪا جو سڀ کان وڏو ملڪ آهي. ھن ملڪ جي زمين جو 80 سيڪڙو کان ڪجهه مٿي حصو [[صحارا رڻپٽ]] ۾ اچي ٿو. ملڪ جو آبادي اڪثريت ۾ مسلمان آھي. ملڪ جو وڏي ۾ وڏو شهر ۽ ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ [نيامي]] شھر آھي جيڪو ملڪ جي ڏکڻ-اولھ واري ڪنڊ تي واقع آهي. نائيجر معاشي طور تي ھڪ ترقي پذير ملڪ آھي. ان جي انساني ترقي جو اشاريو تمام گھٽ آهي. 2018 ۾ 189 ملڪن ۾ ان جو نمبر آخري 189 ھيو<ref>{{cite web |title=Latest Human Development Index (HDI) Ranking (2018) |url=http://hdr.undp.org/en/2018-update |website=hdr.undp.org |publisher=UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME |accessdate=21 September 2018}}</ref> ھتان جي معيشت زراعت آھي پر اڪثر ڏڪار جو شڪار رھندو آھي. ملڪ جي ابادي ۾ تيزي سان اضافو ٿي رهيو آهي<ref name=EconPop>{{cite news|title=Population Explosion|url=https://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21612239-runaway-birth-rates-are-disaster-population-explosion|accessdate=3 August 2015|work=[[The Economist]]|date=16 August 2014}}</ref> ==نالو== نالو نائجر نديءَ مان اچي ٿو جيڪو ملڪ جي اولهه مان وهندو آهي. نديءَ جي نالي جي اصليت غير يقيني آهي. اليگزينڊرين جاگرافيدان ٽالمي وادي گر (پاڙيسري جديد الجيريا ۾) ۽ ڏکڻ ۾ ني-گر ("لوئر گر") جا تفصيل لکيا، ممڪن طور تي نائجر نديءَ ڏانهن اشارو ڪيو. جديد اسپيلنگ نائجر پهريون ڀيرو 1550ع ۾ بربر اسڪالر ليو افريقينس طرفان رڪارڊ ڪيو ويو، ممڪن طور تي تواريگ جملي (e)gărăw-n-gărăwăn مان نڪتل آهي جنهن جي معنيٰ آهي ”دريائن جو درياهه“. لسانيات جي وچ ۾ وسيع اتفاق آهي ته اهو لاطيني نگر Niggar ("ڪارو") مان نڪتل ناهي جيئن ته پهرين غلط طور تي مڃيو ويو. ==تاريخ== ===قبل از تاريخ=== پٿر تي نقاشي ڏيکاريندي زراف، آئي بيڪس ۽ ٻين جانورن جا رڍ ڏاکڻي صحارا ۾ Tiguidit، نائجر جي ويجهو پٿر جا اوزار، جن مان ڪي 280,000 ق.م جي دور جا آهن، اتر اگديز علائقي ۾ ادرار بوس، بلما ۽ جادو ۾ مليا آهن. انهن مان ڪجهه ڳولها وچولي پيليوليٿڪ دور جي ايٽرين ۽ ماسٽرين ٽول ڪلچر سان ڳنڍيا ويا آهن، جيڪي اتر آفريڪا ۾ 90,000 ق.م. کان 20,000 ق. اهو خيال آهي ته اهي انسان هڪ شڪاري-گڏائيندڙ زندگي گذاريندا هئا. قبل از تاريخ آفريقي خشڪي واري دور ۾، صحارا جي آبهوا ٿلهي ۽ وڌيڪ زرخيز هئي، هڪ رجحان آثار قديمه جا ماهر ”سبز صحارا“ جي نالي سان سڏين ٿا، جنهن شڪار لاءِ ”سازگار“ حالتون مهيا ڪيون ۽ بعد ۾ زراعت ۽ مال چارڻ لاءِ. نوليٿڪ دور، تقريبن 10,000 ق.م جي شروعات ۾، ڪيتريون ئي تبديليون ڏٺيون جيئن مٽيءَ جي شين جو تعارف (جيئن ته ٽگلاگل، ٽيمٽ ۽ ٽين اوفيڊين ۾ ان جو ثبوت آهي)، چوپائي مال جي پکيڙ، ۽ مئل کي پٿر جي ٽوملي ۾ دفن ڪرڻ. 4000 ق.م کان 2800 ق.م جي عرصي ۾ موسم جي تبديليءَ سان صحارا آهستي آهستي سڪي وڃڻ لڳو، جنهن ڪري ڏکڻ ۽ اوڀر ۾ آباديءَ جي نمونن ۾ تبديلي آئي. زراعت جي پکيڙ، بشمول باجرا ۽ جوار جي پوک، ۽ مٽيء جي پيداوار. لوهه ۽ ٽامي جون شيون هن دور ۾ نظر اچن ٿيون، جن ۾ ازواغ، تاڪيدا، مارينڊٽ ۽ ٽرمٽ ماسف شامل آهن. ڪيفيان (8000 ق.م کان 6000 ق.م) ۽ بعد ۾ ٽينيرين (5000 ق.م کان 2500 ق.م) ثقافتون، جن جو مرڪز ادرار بوس ۽ گوبيرو تي هو، جتي کنڊ جا کوڙ دريافت ڪيا ويا آهن، هن دور ۾ ترقي ڪئي. سماج زرعي ۽ تفريحي عملن ۾ علائقائي فرق سان اڳتي وڌندا رهيا. هن دور جي هڪ ثقافت بورا ڪلچر (200ع کان 1300ع تائين) آهي، جنهن جو نالو بورا آثار قديمه جي ماڳ لاءِ رکيو ويو آهي، جتي لوهه ۽ سرامڪ جي مجسمن سان ڀريل هڪ دفن دريافت ڪيو ويو هو. نيوليٿڪ دور ۾ صحارا پٿر جي فن جي واڌ ويجهه کي ڏٺو ويو، جن ۾ ايير جبل، ٽرمٽ ماسف، جادو پليٽو، آئيولين، اراڪا، تماڪون، زارزائٽ، ايفروئن، ممنيٽ ۽ ڊابوس؛ هي فن 10,000 ق.م کان 100 عيسوي تائين جي عرصي تائين پکڙيل آهي ۽ مختلف قسم جي جانورن کان وٺي مضمونن جي هڪ حد کي ظاهر ڪري ٿو. ==جاگرافي== نائيجر اولهه آفريڪا ۾ صحارا ۽ سب سهارا علائقن جي وچ ۾ سرحد تي واقع هڪ زميني بند قوم آهي. هن جون سرحدون ڏکڻ ۾ نائيجيريا ۽ بنين، اولهه ۾ برڪينا فاسو ۽ مالي، اتر ۾ الجيريا ۽ لبيا ۽ اوڀر ۾ چاڊ سان ملن ٿيون. نائجر ويڪرائي ڦاڪ 11° ۽ 24° اتر، ۽ ڊگھائي 0° ۽ 16° اوڀر جي وچ ۾ آهي. ان جي ايراضي 12,67,000 چورس ڪلوميٽر (4,89,191 اسڪوائر ميل) آهي جنهن مان 300 چورس ڪلوميٽر (116 اسڪوائر ميل) پاڻي آهي. اهو ان کي فرانس جي ڀيٽ ۾ ٻه ڀيرا گھٽ ڪري ٿو، ۽ دنيا جو 21 هين وڏو ملڪ. نائجر جون سرحدون ستن ملڪن سان لڳن ٿيون ۽ ان جو ڪل ويڪر 5,697 ڪلوميٽر (3,540 ميل) آهي. سڀ کان ڊگھي سرحد ڏکڻ ۾ نائيجيريا سان آهي (1,497 ڪلوميٽر يا 930 ميل). ان کان پوءِ اوڀر ۾ چاڊ، 1,175 ڪلوميٽر (730 ميل)، اتر & اتر-اولهه ۾ الجيريا (956 ڪلوميٽر يا 594 ميل)، ۽ مالي 821 ڪلوميٽر (510 ميل) تي اچي ٿو. نائجر جون سرحدون ڏکڻ اولهه ۾ برڪينا فاسو سان 628 ڪلوميٽر (390 ميل) ۽ بينن سان 266 ڪلوميٽر (165 ميل) ۽ اتر-اوڀر لبيا سان 354 ڪلوميٽر (220 ميل) تي آهن. نائجر ۾ سڀ کان هيٺيون نقطو نائجر ندي آهي، جنهن جي اوچائي 200 ميٽر (656 فوٽ) آهي. بلند ترين نقطو مونٽ آئيدوڪال-ن-تاغيس آهي ايئر جبلن ۾ 2,022 ميٽر (6,634 فوٽ). نائيجير جو علائقو گهڻو ڪري ريگستاني ميدانن ۽ ريل جي ٽڪرن تي مشتمل آهي، جنهن ۾ ڏکڻ ۾ سوانا ۽ اتر ۾ ٽڪريون آهن. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] h87hwbagh2wrpc4reanz0rycmjx1hgz 0 57121 266810 266008 2024-04-25T15:33:16Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ريپبلڪ آف مالي | linking_name = | native_name = | common_name = مالي | image_flag = Flag of Mali.svg | image_coat = Seal of Mali.svg | symbol_type = [[مالي جو نسبتي نشان|نسبتي نشان]] | image_map = Mali_(orthographic_projection).svg | map_caption = {{map caption |countryprefix= |location_color=سائي رنگ وارو}} | image_map2 = Mali - Location Map (2013) - MLI - UNOCHA.svg | national_motto = {{native phrase|fr|"Un peuple, un but, une foi"|italics=off|nolink=on}}<br />{{small|"ھڪ ماڻھو، ھڪ مقصد ، ھڪ يقين ."}} | national_anthem = {{native phrase|fr|"[[Le Mali]]"|italic=no|nolink=on}}<ref>[https://web.archive.org/web/20081220122918/http://www.koulouba.pr.ml/spip.php?article93&calendrier_mois=9&calendrier_annee=2008 Presidency of Mali: Symboles de la République, L'Hymne National du Mali]. Koulouba.pr.ml. Retrieved 4 May 2012.</ref><br /><center>[[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga]]</center> | official_languages = [[فرينچ ٻولي|فرينچ]] | languages_type = [[لنگئا فرينڪا ]] | languages = [[بامبارا ٻولي|بامبارا ]] | languages2_type = قومي ٻوليون | languages2 = {{hlist |[[بامبارا ٻولي|بامبارا ]] |[[بومو ٻولي|بومو ]] |[[بوزو ٻولي|بوزو ]]}} {{hlist |[[Escarpment Dogon|Toro So Dogon]]}} {{hlist |[[Maasina Fulfulde]] |[[Hassaniya Arabic|Arabic]] |[[Minyanka language|Mamara Senoufo]] |[[Kita Maninka language|Kita Maninkakan]] |[[Soninke language|Soninke]]}} {{hlist |[[Koyraboro Senni]] |[[Senara language|Syenara Senoufo]] |[[Tamasheq language|Tamasheq]] |[[Kassonke language|Xaasongaxango]]}} | demonym = ماليئن | ethnic_groups = {{unbulleted list | 50% [[Mandé peoples|Mande]] | 16% [[Fula people|Fula]] | 13% Voltaic ([[Senufo people|Senufo]] / [[Bwa people|Bwa]]) | {{nowrap|10% [[Tuareg people|Tuareg]] / [[Moors#Modern age|Moor]]}} | 6% [[Songhai people|Songhai]] | 4% other }} | capital = [[بماڪو ]] | coordinates = {{Coord|12|39|N|8|0|W|type:city}} | largest_city = بماڪو | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]] [[نيم صدارتي نظام|نيم صدارتي]] [[ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[ملڪ جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[ابراھيم بوبڪر ڪيئتا ]] | leader_title2 = [[مالي جا وزيراعظم|وزيراعظم]] | leader_name2 = [[Boubou Cisse]]<ref>{{cite news|url=https://www.africanews.com/2019/04/23/mali-president-appoints-new-prime-minister-boubou-cisse/|title=Mali president appoints new Prime Minister, Boubou Cisse|accessdate=24 April 2019}}</ref> | legislature = [[National Assembly (Mali)|National Assembly]] | area_rank = 23rd | area_km2 = 1,240,192 <!--UN DYB--> | area_sq_mi = 478,839 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 1.6 | population_estimate = | population_estimate_rank = | population_estimate_year = | population_census = 19,329,841<ref name=census>{{cite web|url=http://instat.gov.ml/voir_actu.aspx?lactu=44 |title=Mali preliminary 2018 census |publisher=Institut National de la Statistique |accessdate=29 November 2018 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100418055748/http://instat.gov.ml/voir_actu.aspx?lactu=44 |archivedate=18 April 2010 }}</ref> | population_census_rank = 67th | population_census_year = November 2018 | population_density_km2 = 11.7 | population_density_sq_mi = 30.3 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 215th | GDP_PPP = $44.329&nbsp;billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=97&pr.y=10&sy=2018&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=678&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Mali |publisher=International Monetary Fund }}</ref> | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_per_capita = $2,271<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $17.407&nbsp; ارب ڊالر <ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_per_capita = $891<ref name=imf2/> | sovereignty_type = آزادي: سوڊان، مالي ۽ سينيگال جي گڏيل وفاق طور | established_event1 = فرانس کان | established_date1 = 20 جون 1960 | established_event2 = مالي جي نالي سان قيام | established_date2 = 22 سيپٽمبر 1960 | Gini_year = 2010 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini = 33.0 <!--number only--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=[[World Bank]] |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = steady <!--increase/decrease/steady--> | HDI = 0.427 <!--number only--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref> | HDI_rank = 184th | currency = [[ويسٽ آفريڪن سي ايف اي فرانڪ]] | currency_code = XOF | utc_offset = {{sp}} | time_zone = [[گرينوچ مين ٽائيم ]] | drives_on = ساڄو پاسو <ref>[http://www.brianlucas.ca/roadside/ Which side of the road do they drive on?] Brian Lucas. August 2005. Retrieved 28 January 2009.</ref> | calling_code = [[+223]] | cctld = [[.ml]] | footnote_a = | today = | leader_title3 = [[ مالي جي نيشنل اسيمبلي جا صدر| نيشنل اسيمبلي جو صدر]] | leader_name3 = [[Issaka Sidibé]] }} '''مالي'''{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Mali '''}} جو سرڪاري نالو ريپبلڪ آف مالي يا جمهوريه مالي آھي. پکيڙ ۾ آفريڪا جو اٺون وڏو ملڪ آهي. ان جي پکيڙ 12,40,000 چورس ڪلوميٽر آهي ۽ آبادي 2018 جي تخميني مطابق 19,329,841 آھي<ref>[https://www.indexmundi.com/mali/age_structure.html Index Mundi using CIA World Factbook statistics, January 20, 2018, retrieved April 13, 2019]</ref> ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ [[بماڪو]] آھي. ملڪ جي انتظامي ورھاست اٺ صوبن ۾ ٿيل آهي. اتريون پاسو صحارا رڻپٽ جو حصو اٿس ۽ آبادي ڏکڻ ۾ رھي ٿي جتي درياء نائيجر ۽ درياء سينگال وھن ٿا. ملڪ جي معيشت زرعي آھي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 1fg86dskpmawrohat93mg0jf1ctkrux 0 57288 266819 255328 2024-04-25T15:46:51Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ريپبلڪ آف سيرا ليون | common_name = سيئرا ليون | image_flag = Flag of Sierra Leone.svg | image_coat = Coat of arms of Sierra Leone.svg | symbol_type = نسبتي نشان | image_map = Location Sierra Leone AU Africa.svg | map_caption = {{map caption|countryprefix=|location_color=تيز نيري رنگ سان ڏيکاريل|region=[[آفريڪا]]|region_color= تيز خاڪي رنگ سان |subregion=[[آفريڪي يونين]]|subregion_color=ھلڪي نيري رنگ سان ڏيکاريل|legend=Location Sierra Leone AU Africa.svg}} | national_motto = "اتحاد، آزادي ، انصاف" | national_anthem = ''[[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]'' | official_languages = [[انگريزي]] | languages_type = مقامي ٻوليون | languages = مينڊي، ٽيمني، ڪريئو | capital = [[فري ٽائون]] | latd= 8|latm=29.067 |latNS=N |longd=13 |longm=14.067 |longEW=W | largest_city = گادي جو هنڌ | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]] [[صدارتي نظام|صدارتي]] [[آئيني ريپبلڪ|آئيني]] [[ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[سيرا ليون جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[ارنيسٽ بائي ڪوروما]] ([[آل پيپلز ڪانگريس]]) | leader_title2 =[[سيرا ليون جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[سموئيل سام-سامانا]] ([[آل پيپلز ڪانگريس]]) | leader_title3= [[سيرا ليون جي پارليامينٽ جا اسپيڪر|پارليامينٽ جو اسپيڪر]] | leader_name3= [[ابيل ناٿنئيل بينڪول اسٽرانگ]] ([[آل پيپلز ڪانگريس]]) | leader_title4= [[چيف جسٽس]] | leader_name4= [[ان حوا تيجان جالوھ]] | legislature = [[سيرا ليون جي پارليامينٽ]] | area_rank = 119th | area_magnitude = 1 E11 | area_km2 = 71,740 | area_sq_mi = 27,699 | percent_water = 1.1 | population_estimate = 6.3 million (2008 estimate) [http://breadandwaterforafrica.org.uk/sierra-leone][http://www.amrsl.com/eng/About.aspx?url=About%20Sierra%20Leone][http://www.med.navy.mil/sites/nhrc/dhapp/countryreports/Documents/yearly08/SIERRALEONE.pdf][http://benkeene.wordpress.com/tag/kevin-mcphillips-travel/][http://www.malariaenvoy.com/Countries/tabid/62/Default.aspx?country=SIERRA_LEONE][http://www.directrelief.org/WhereWeWork/Countries/SierraLeone/SierraLeone.aspx] | population_census = 4,976,871 | population_census_year = 2004 | population_density_km2 = 79.4 | population_density_sq_mi = 205.6 | population_density_rank = 114th¹ | GDP_PPP = $4.837&nbsp;ارب ڊالر<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=724&s=NGDPD,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC,LP&grp=0&a=&pr.x=81&pr.y=10 |title=Sierra Leone|publisher=International Monetary Fund|accessdate=21 April 2010}}</ref> | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_year = 2010 | GDP_PPP_per_capita = $780<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $1.877&nbsp; ارب ڊالر <ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2009 | GDP_nominal_per_capita = $311<ref name=imf2/> | sovereignty_type1 = آزادي | established_event1 = برطانيا کان | established_event2 = ريپبلڪ جو اعلان | established_date1 = 27 اپريل 1961 | established_date2 = 19 اپريل 1971 | HDI = 0.336 | HDI_change = increase | HDI_ref = | HDI_rank = 180th | HDI_year = 2011 | HDI_category = <span style="color:#f00;">low</span> | Gini = 62.9 | Gini_ref = | Gini_year = 2003 | Gini_category = <span style="color:red;">high</span> | currency = [[سيراليونيئن ليون|ليون]] | currency_code = SLL | country_code = | time_zone = [[گرينوچ مين ٽائيم]] | utc_offset = +0 | time_zone_DST = | utc_offset_DST = | drives_on = ساڄو پاسو | cctld = [[.sl]] | calling_code = 232 | demonym = سيراليونيئن يا سيراليوني | footnotes = ¹ Rank based on 2007 figures. }} سيراليون يا سيئراليون{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Sierra Leone '''}} اولھ آفريڪي ملڪ آھي جنھن جو گاديءَ جو هنڌ [[فري ٽائون]] آھي. سرڪاري ٻولي انگريزي اٿس. ھي ملڪ کي آزاد ڪيل غلامن کي آباد ڪرڻ لاء ٺاھيو ويو ھو. سال 1991ع کان 2000ع تائين ھي ملڪ گھرو ويڙھ ۾ مبتلا رهيو. ھن ملڪ ۾ گھرو ويڙھ جي دوران ھيرن جون کاڻن جنگجو گروھن جي قبضي ۾ اچڻ ڪري [[خوني ھيرا|خوني ھيرن]] جي ڪري مشھور ھيو. انھن ھيرن مان جنگجو گروھ ھٿيار خريد ڪندا ھيا.<ref>{{cite news|title=UN targets 'blood diamonds' trade|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/3117421.stm|work=BBC News|accessdate=28 April 2011|date=1 August 2003}}</ref> ملڪ جي پکيڙ 71,740 چورس ڪلوميٽر آهي. ملڪ جي معيشت کاڻن تي بيٺل آهي جن ۾ ھيرن جون کاڻون اھم آھن. ملڪ ثائٽينيم، سون ۽ باڪسائيٽ برآمد ڪرڻ ۾ بہ سرفهرست آهي. دنيا جي ٽين وڏي قدرتي بندرگاھ پڻ ھن ملڪ ۾ واقع آهي. ملڪ وسيلن سان مالامال ھجڻ باوجود ھتان جي آبادي جو 70 سيڪڙو غربت واري زندگي گذاري ٿو.<ref>{{cite web|url=http://www.indexmundi.com/sierra_leone/population_below_poverty_line.html |title=Sierra Leone Population below poverty line – Economy |publisher=Indexmundi.com |date=9 January 2012 |accessdate=20 May 2012}}</ref>. ھي مسلمانن جي اڪثريت وارو ملڪ آهي.<ref>[http://oluseguntoday.wordpress.com/2009/10/13/71-of-sierra-leoneans-are-muslims/ 71% of Sierra Leoneans are Muslims « Oluseguntoday's Blog]. Oluseguntoday.wordpress.com (13 October 2009). Retrieved on 15 August 2012.</ref><ref>[http://www.rtbot.net/Islam_in_Sierra_Leone Islam In Sierra Leone Information, Videos, Pictures and News]. Rtbot.net. Retrieved on 15 August 2012.</ref><ref>[http://news.sl/drwebsite/publish/printer_200520080.shtml Sama Banya wants Awareness Times to call Tom Nyuma a Buffoon]. News.sl (18 April 2012). Retrieved on 15 August 2012.</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:اولھ آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:دنيا جا خودمختيار ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] 3o01e4efml4c79jox0phi5qhmuvjrfs 0 57289 266815 266129 2024-04-25T15:38:28Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country |native_name = جمهوريه سيشلز |conventional_long_name = ريپبلڪ آف سيشلز |common_name = سيشلز |image_flag = Flag_of_the_Seychelles.svg |image_coat = Coat of Arms of the Republic of Seychelles.svg |length = 1976- کان ھاڻي تائين |image_map = LocationSeychelles.png |national_motto = "Finis Coronat Opus"{{nbsp|2}}<small>([[Latin language|Latin]])<br/>"The End Crowns the Work"</small> |national_anthem = ''[[Koste Seselwa]]''<br/>''"Join together all Seychellois"'' |official_languages = *[[فرينچ ٻولي|فرينچ]] *[[انگريزي]] *[[ڪريئول ٻولي|ڪريئول]] |languages_type = مقامي ٻوليون |languages = ڪريئول |demonym = سيشلوئس يا سيشلزي |capital = [[وڪٽوريا، سيشلز|وڪٽوريا]] |latd=4 |latm=37 |latNS=S |longd=55 |longm=27 |longEW=E |largest_city = [[وڪٽوريا، سيشلز|وڪٽوريا]] |government_type = [[ريپبلڪ]] |leader_title1 = [[سيشلز جا صدر|صدر]] |leader_name1 = [[Danny Faure]]<ref name="DN">{{cite web|last=Mutambo|first=Aggrey|title=Seychelles president James Michel steps down after change in law|url=http://www.nation.co.ke/news/africa/Seychelles-president-James-Michel-steps-down-after-change-in-law/1066-3397332-format-xhtml-jxearu/index.html|publisher=Daily Nation|accessdate=30 October 2016|date=September 28, 2016}}</ref> |leader_title2 = [[سيشلز جا نائب صدر|نائب صدر]] |leader_name2 = |area_rank = 197th |area_magnitude = 1 E+8 |area_km2 = 451 |area_sq_mi = 174 |percent_water = negligible |population_estimate = 84,000<ref>{{cite journal | url=http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2008/wpp2008_text_tables.pdf | title=World Population Prospects, Table A.1| version=2008 revision | format=.PDF | publisher=United Nations | author=Department of Economic and Social Affairs Population Division | year=2009 | accessdate= 4 February 2012}}</ref> |population_estimate_rank = 195th |population_estimate_year = 2009 |population_census = |population_census_year = |population_density_km2 = 186.2 |population_density_sq_mi = 482.7 |population_density_rank = 60th |GDP_PPP = $2.129 billion<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/02/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=718&s=NGDPD,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC,LP&grp=0&a=&pr.x=53&pr.y=7 |title=Seychelles|publisher=International Monetary Fund|accessdate=4 February 2012}}</ref> |GDP_PPP_rank = 164th |GDP_PPP_year = 2010 |GDP_PPP_per_capita = $24,837<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 37th |GDP_nominal = $919 million<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 168th |GDP_nominal_year = 2010 |GDP_nominal_per_capita = $10,714<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 53rd |sovereignty_type = آزادي |established_event1 = برطانيا کان |established_date1 = 29 جون 1976 |HDI = 0.773 |HDI_change = increase |HDI_ref = |HDI_rank = 57th |HDI_year = 2007 |HDI_category = high |currency = [[سيشلوئس روپيو]] |currency_code = SCR |country_code = |time_zone = [[سيشلز جو وقت]] |utc_offset = +4 |time_zone_DST = ''not observed'' |utc_offset_DST = +4 |drives_on = کاٻو پاسو |cctld = [[.sc]] |calling_code = 248 |footnotes = }} '''سيشلز، سيليڪاز، سيچلز''' {{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Seychelles '''}} آفريڪا کنڊ جي اوڀر طرف صوماليا واري سمنڊ ۾ واقع 115 ٻيٽن تي مشتمل ھڪ آفريڪي ملڪ آھي جنھن جي گادي جو هنڌ [[وڪٽوريا، سيشلز|وڪٽوريا]] آهي. ملڪ جي سرڪاري ٻولي [[ڪريئول ٻولي|ڪريئول]] ,[[انگريزي]] ۽ [[فرينچ ٻولي|فرينچ]] آھي. ملڪ جي 90 سيڪڙو آبادي رومن ڪيٿولڪ ۽ 8 سيڪڙو پروٽيسٽنٽ آهي. ھن ملڪ جي اولھ ۾ [[زنجبار]] جو ٻيٽ ڏکڻ ۾ ماريشس واقع آهي. ھن ملڪ جي آبادي 86525 آهي ۽ آبادي ۾ آفريڪا جو سڀ کان ننڍڙو ملڪ آهي<ref>{{citeweb|url=http://goafrica.about.com/od/africatraveltips/a/africafacts.htm |title=Geoafrica.about.com |publisher=Goafrica.about.com |date=9 July 2011 |accessdate=23 March 2012}}</ref>. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] 9q8hh13qnifsuke6nvpc4qmpkr04slj 0 57318 266931 252681 2024-04-26T07:28:09Z InternetArchiveBot 13773 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki '''زينب عباس''' جو جنم [[14 فيبروري]] [[1989ع|1989]] ۾ ٿيو۔ هيءَ ھڪ [[پاڪستان ۾ ٽيليويزن|پاڪستاني ٽيلي ويزن]] ھوسٽ ۽ ميڪ اپ آرٽسٽ آھي۔<ref name="thenewsinternational">{{cite news|url=https://www.thenews.com.pk/latest/483100-from-a-makeup-artist-to-icc-presenter-zainab-abbas-narrates-her-cricket-journey|title=From a makeup artist to ICC presenter: Zainab Abbas narrates her cricket journey|work=www.thenews.com.pk|language=en}}</ref><ref name="abbtakktv">{{cite news|url=https://abbtakk.tv/en/psl-sensation-zainab-abbas-who-is-she/|title=Abbtakk.tv: Latest News Breaking Pakistan, World, Live Videos|work=Abb Takk News}}</ref><ref name="lumsedu">{{cite web|url=https://lums.edu.pk/news/general-news/inspirational-evening-hissan-ur-rehman-and-zainab-abbas|title=An Inspirational Evening with Hissan-Ur-Rehman and Zainab Abbas|date=9 May 2017|website=LUMS|language=en}}</ref><ref name="crictracker">{{cite web|url=https://www.crictracker.com/tag/zainab-abbas/|title=Zainab Abbas|website=CricTracker}}</ref> == ذاتي زندگي ۽ تعليم == زينب ناصر عباس سياستدان عندليب عباس جي گھر [[لاھور]] ۾ پيدا ٿي. ان جو پيءُ [[فيصل آباد]] ۽ حافظ آباد ڪرڪيٽ ٽيم جو بطور بالر کيڏيندو ھو جڏھن تہ ان جي ماءَ [[پاڪستان تحريڪ انصاف]] جي سينئر ميمبر آھي، جيڪا عورتن جي لاءِ مخصوص نشست تي پاڪستان جي قومي اسمبلي جي لاءِ چُونڊجي آئي آھي۔ [[پنجاب، پاڪستان|پنجاب]] مان هيءَ پرڏيهي معاملن لاءِ وفاقي پارليمينٽ سيڪيٽري مقرر ٿي۔<ref>{{cite news|url=https://www.pakistantoday.com.pk/2018/09/27/15-mnas-appointed-as-parliamentary-secretaries/|title=15 MNAs appointed as parliamentary secretaries {{!}} Pakistan Today|work=www.pakistantoday.com.pk}}</ref> زينب عباس [[انگلينڊ]] کان مارڪيٽنگ ۽ حڪمت عملي ۾ ايم بي اي جي ڊگري حاصل ڪئي۔ نومبر 2019 ۾ ،زينب عباس جي لاھور ۾ ھمزا ڪاردار سان شادي ٿي۔<ref>{{cite news|url=http://images.dawn.com/news/1184089/|title=Cricket commentator Zainab Abbas has tied the knot|date=25 November 2019|work=images.dawn.com}}</ref> ھمزا اَڳُوڻي وزير خزانا ۽ [[اسٽيٽ بئنڪ آف پاڪستان|اسٽيٽ بينڪ آف پاڪستان]] جو اَڳُوڻي گورنر، شاھد حفيظ ڪاردار جو پٽ آھي، جڏھن تہ [[پاڪستان قومي ڪرڪيٽ ٽيم|پاڪستان ڪرڪيٽ ٽيم]] جو پھريون ڪپتان عبدالحفيظ ڪاردار جو پوٽو آھي.<ref>Web Desk (26 November 2019), [https://dailytimes.com.pk/507678/pakistani-cricket-commentator-ties-knot-with-hamza-kardar/ "Pakistani cricket commentator ties knot with Hamza Kardar"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200320202033/https://dailytimes.com.pk/507678/pakistani-cricket-commentator-ties-knot-with-hamza-kardar/ |date=2020-03-20 }}, ''DailyTimes''. Retrieved 30 November 2019.</ref> ==ڪيريئر== زينب عباس 2015 تائين پنھنجي اسٽوڊيو سان گڏ ميڪ اپ آرٽسٽ جي حيثيت سان ڪم ڪيو، ان سڀ کان پھريائين [[ڪرڪيٽ ورلڊ ڪپ|ورلڊ ڪپ ڪرڪيٽ]] پروگرام جي لاءِ آڊيشن ڏنو ھو ۽ اهڙيءَ ريت [[ڪرڪيٽ]] جي تبصرن جي ذريعي پنھنجي ڪيريئر جو آغاز ڪيو۔ هن پاڪستان جي آزاد خبرنامي ڊان<ref>{{cite news|url=https://www.dawn.com/authors/4519/zainab-abbas|title=News stories for Zainab Abbas - DAWN.COM|work=www.dawn.com|language=en}}</ref> ۽ دنيا نيوز<ref name="lumsedu2" /> <ref>{{cite news|url=http://blogs.dunyanews.tv/author/zainababbas/|title=Zainab Abbas, Author at Dunya Blog|work=Dunya Blog|access-date=2020-03-28|archive-date=2019-10-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20191012080057/http://blogs.dunyanews.tv/author/zainababbas/|dead-url=yes}}</ref> جي لاءِ راند جا تبصرا بہ لکيا آھن۔ زينب عباس ويب سائٽ ٽاڪ شو "ساول ڪرڪيٽ جي"<ref>{{cite news|url=https://nation.com.pk/19-Oct-2017/brighto-sawal-cricket-ka-pakistan-s-first-ever-web-series-releases-today|title='Brighto Sawal Cricket Ka!' - Pakistan's first-ever web series releases today|date=19 October 2017|work=The Nation|language=en}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.pcb.com.pk/videos/76.html|title=Cricket Videos - Pakistan Cricket Board (PCB) Official Website|website=www.pcb.com.pk}}</ref> کانسواءِ دنيا نيوز تي اسپورٽس پروگرام "ڪرڪيٽ ديوانگي" جي ميزباني بہ ڪئي ھئي۔ 2019 ۾، زينب عباس [[بين الاقوامي ڪرڪيٽ ڪائونسل|انٽرنيشنل ڪرڪيٽ ڪونسل]] جي [[ڪرڪيٽ ورلڊ ڪپ]] ۾ پھرئين پاڪستاني پيشڪشڪارعورت ٿي وئي۔ == تڪرار == زينب عباس پنھنجيءَ ڪيريئر جي ڪري ڪجهه تڪرار ۾ مبتلا ٿي. جو عام طور تي ان جي سوشل ميڊيا تي آف فيلڊ رانديگرن سان گڏ ٿيڻ واري ڳالھ ٻولھ سان تعلق آھي. نومبر 2018 ۾، زينب عباس جو پاڪستاني بين الاقوامي ڪرڪيٽر [[بابر اعظم]] کي ٽوئيٽ ڪري پنھنجي پھري ٽيسٽ سينچري تي مبارڪباد ڏنيو: "سٺي طرح سان کيڏي - مڪي آرٿر جي" پٽ کي "سنچري تي مبارڪباد ڏني آھي۔ [[بابر اعظم|بابراعظم]] ان کي جواب ڏيندي چيو: "ڪجهه چوڻ کان پھري سوچيو ۽ پنھنجي حد کي پار ڪرڻ جي ڪوشش نہ ڪريو !!!". سوشل ميڊيا تي ماڻھن جي رائي مختلف الگ ھئي، ڪجهه راندين جي شوقين ماڻھن ھيءَ دعوا ڪيو زينب عباس کي دفاع ڪيو تہ ھو ڪوچ جي طور تي مڪي آرٿر جي تعريف ڪئي آھي۔ ڪجهه ماڻھن ھي بہ چيو زينب عباس غير ذميدار آھي۔<ref name="crictracker2" /> <ref>{{Cite web|url=https://crickettimes.com/tag/zainab-abbas/|title=Babar Azam slams anchor Zainab Abbas: Don’t Try To Cross Your Limits}}</ref> <ref>{{cite news|url=https://www.samaa.tv/sports/2018/11/twitter-in-an-uproar-over-babar-azams-response-to-zainab-abbass-tweet/|title=Twitter in an uproar over Babar Azam's response to Zainab Abbas's tweet {{!}} Samaa Digital|work=Samaa TV}}</ref> <ref>{{cite news|url=https://www.pakistantoday.com.pk/2018/11/26/babar-azam-slams-zainab-abbas-for-calling-him-mickey-arthurs-son/|title=Babar Azam slams Zainab Abbas for calling him 'Mickey Arthur's son' {{!}} Pakistan Today|work=www.pakistantoday.com.pk}}</ref> <ref>{{cite news|url=https://www.thenews.com.pk/latest/398177-babar-azam-flays-zainab-abbas-for-calling-him-mickey-arthurs-son|title=Babar Azam flays Zainab Abbas for calling him 'Mickey Arthur's son'|work=www.thenews.com.pk|language=en}}</ref> == حوالا == {{حوالا|2}} [[زمرو:1988ع جون پيدائشون]] [[زمرو:جيئرا ماڻهو]] [[زمرو:جيوت ماڻهو]] [[زمرو:پاڪستاني مسلم شخصيتون]] [[زمرو:پنجابي ماڻهو]] g5rwxumcpa6nxishy24lj84pzkf8osh 266934 266931 2024-04-26T07:31:57Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki '''زينب عباس''' جو جنم [[14 فيبروري]] [[1989ع|1989]] ۾ ٿيو۔ هيءَ ھڪ [[پاڪستان ۾ ٽيليويزن|پاڪستاني ٽيلي ويزن]] ھوسٽ ۽ ميڪ اپ آرٽسٽ آھي۔<ref name="thenewsinternational">{{cite news|url=https://www.thenews.com.pk/latest/483100-from-a-makeup-artist-to-icc-presenter-zainab-abbas-narrates-her-cricket-journey|title=From a makeup artist to ICC presenter: Zainab Abbas narrates her cricket journey|work=www.thenews.com.pk|language=en}}</ref><ref name="abbtakktv">{{cite news|url=https://abbtakk.tv/en/psl-sensation-zainab-abbas-who-is-she/|title=Abbtakk.tv: Latest News Breaking Pakistan, World, Live Videos|work=Abb Takk News}}</ref><ref name="lumsedu">{{cite web|url=https://lums.edu.pk/news/general-news/inspirational-evening-hissan-ur-rehman-and-zainab-abbas|title=An Inspirational Evening with Hissan-Ur-Rehman and Zainab Abbas|date=9 May 2017|website=LUMS|language=en}}</ref><ref name="crictracker">{{cite web|url=https://www.crictracker.com/tag/zainab-abbas/|title=Zainab Abbas|website=CricTracker}}</ref> == ذاتي زندگي ۽ تعليم == زينب ناصر عباس سياستدان عندليب عباس جي گھر [[لاھور]] ۾ پيدا ٿي. ان جو پيءُ [[فيصل آباد]] ۽ حافظ آباد ڪرڪيٽ ٽيم جو بطور بالر کيڏيندو ھو جڏھن تہ ان جي ماءَ [[پاڪستان تحريڪ انصاف]] جي سينئر ميمبر آھي، جيڪا عورتن جي لاءِ مخصوص نشست تي پاڪستان جي قومي اسمبلي جي لاءِ چُونڊجي آئي آھي۔ [[پنجاب، پاڪستان|پنجاب]] مان هيءَ پرڏيهي معاملن لاءِ وفاقي پارليمينٽ سيڪيٽري مقرر ٿي۔<ref>{{cite news|url=https://www.pakistantoday.com.pk/2018/09/27/15-mnas-appointed-as-parliamentary-secretaries/|title=15 MNAs appointed as parliamentary secretaries {{!}} Pakistan Today|work=www.pakistantoday.com.pk}}</ref> زينب عباس [[انگلينڊ]] کان مارڪيٽنگ ۽ حڪمت عملي ۾ ايم بي اي جي ڊگري حاصل ڪئي۔ نومبر 2019 ۾ ،زينب عباس جي لاھور ۾ ھمزا ڪاردار سان شادي ٿي۔<ref>{{cite news|url=http://images.dawn.com/news/1184089/|title=Cricket commentator Zainab Abbas has tied the knot|date=25 November 2019|work=images.dawn.com}}</ref> ھمزا اَڳُوڻي وزير خزانا ۽ [[اسٽيٽ بئنڪ آف پاڪستان|اسٽيٽ بينڪ آف پاڪستان]] جو اَڳُوڻي گورنر، شاھد حفيظ ڪاردار جو پٽ آھي، جڏھن تہ [[پاڪستان قومي ڪرڪيٽ ٽيم|پاڪستان ڪرڪيٽ ٽيم]] جو پھريون ڪپتان عبدالحفيظ ڪاردار جو پوٽو آھي.<ref>Web Desk (26 November 2019), [https://dailytimes.com.pk/507678/pakistani-cricket-commentator-ties-knot-with-hamza-kardar/ "Pakistani cricket commentator ties knot with Hamza Kardar"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200320202033/https://dailytimes.com.pk/507678/pakistani-cricket-commentator-ties-knot-with-hamza-kardar/ |date=2020-03-20 }}, ''DailyTimes''. Retrieved 30 November 2019.</ref> ==ڪيريئر== زينب عباس 2015 تائين پنھنجي اسٽوڊيو سان گڏ ميڪ اپ آرٽسٽ جي حيثيت سان ڪم ڪيو، ان سڀ کان پھريائين [[ڪرڪيٽ ورلڊ ڪپ|ورلڊ ڪپ ڪرڪيٽ]] پروگرام جي لاءِ آڊيشن ڏنو ھو ۽ اهڙيءَ ريت [[ڪرڪيٽ]] جي تبصرن جي ذريعي پنھنجي ڪيريئر جو آغاز ڪيو۔ هن پاڪستان جي آزاد خبرنامي ڊان<ref>{{cite news|url=https://www.dawn.com/authors/4519/zainab-abbas|title=News stories for Zainab Abbas - DAWN.COM|work=www.dawn.com|language=en}}</ref> ۽ دنيا نيوز<ref name="lumsedu2" /> <ref>{{cite news|url=http://blogs.dunyanews.tv/author/zainababbas/|title=Zainab Abbas, Author at Dunya Blog|work=Dunya Blog|access-date=2020-03-28|archive-date=2019-10-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20191012080057/http://blogs.dunyanews.tv/author/zainababbas/|dead-url=yes}}</ref> جي لاءِ راند جا تبصرا بہ لکيا آھن۔ زينب عباس ويب سائٽ ٽاڪ شو "ساول ڪرڪيٽ جي"<ref>{{cite news|url=https://nation.com.pk/19-Oct-2017/brighto-sawal-cricket-ka-pakistan-s-first-ever-web-series-releases-today|title='Brighto Sawal Cricket Ka!' - Pakistan's first-ever web series releases today|date=19 October 2017|work=The Nation|language=en}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.pcb.com.pk/videos/76.html|title=Cricket Videos - Pakistan Cricket Board (PCB) Official Website|website=www.pcb.com.pk}}</ref> کانسواءِ دنيا نيوز تي اسپورٽس پروگرام "ڪرڪيٽ ديوانگي" جي ميزباني بہ ڪئي ھئي۔ 2019 ۾، زينب عباس [[بين الاقوامي ڪرڪيٽ ڪائونسل|انٽرنيشنل ڪرڪيٽ ڪونسل]] جي [[ڪرڪيٽ ورلڊ ڪپ]] ۾ پھرئين پاڪستاني پيشڪشڪارعورت ٿي وئي۔ == تڪرار == زينب عباس پنھنجيءَ ڪيريئر جي ڪري ڪجهه تڪرار ۾ مبتلا ٿي. جو عام طور تي ان جي سوشل ميڊيا تي آف فيلڊ رانديگرن سان گڏ ٿيڻ واري ڳالھ ٻولھ سان تعلق آھي. نومبر 2018 ۾، زينب عباس جو پاڪستاني بين الاقوامي ڪرڪيٽر [[بابر اعظم]] کي ٽوئيٽ ڪري پنھنجي پھري ٽيسٽ سينچري تي مبارڪباد ڏنيو: "سٺي طرح سان کيڏي - مڪي آرٿر جي" پٽ کي "سنچري تي مبارڪباد ڏني آھي۔ [[بابر اعظم|بابراعظم]] ان کي جواب ڏيندي چيو: "ڪجهه چوڻ کان پھري سوچيو ۽ پنھنجي حد کي پار ڪرڻ جي ڪوشش نہ ڪريو !!!". سوشل ميڊيا تي ماڻھن جي رائي مختلف الگ ھئي، ڪجهه راندين جي شوقين ماڻھن ھيءَ دعوا ڪيو زينب عباس کي دفاع ڪيو تہ ھو ڪوچ جي طور تي مڪي آرٿر جي تعريف ڪئي آھي۔ ڪجهه ماڻھن ھي بہ چيو زينب عباس غير ذميدار آھي۔<ref name="crictracker2" /> <ref>{{Cite web|url=https://crickettimes.com/tag/zainab-abbas/|title=Babar Azam slams anchor Zainab Abbas: Don’t Try To Cross Your Limits}}</ref> <ref>{{cite news|url=https://www.samaa.tv/sports/2018/11/twitter-in-an-uproar-over-babar-azams-response-to-zainab-abbass-tweet/|title=Twitter in an uproar over Babar Azam's response to Zainab Abbas's tweet {{!}} Samaa Digital|work=Samaa TV}}</ref> <ref>{{cite news|url=https://www.pakistantoday.com.pk/2018/11/26/babar-azam-slams-zainab-abbas-for-calling-him-mickey-arthurs-son/|title=Babar Azam slams Zainab Abbas for calling him 'Mickey Arthur's son' {{!}} Pakistan Today|work=www.pakistantoday.com.pk}}</ref> <ref>{{cite news|url=https://www.thenews.com.pk/latest/398177-babar-azam-flays-zainab-abbas-for-calling-him-mickey-arthurs-son|title=Babar Azam flays Zainab Abbas for calling him 'Mickey Arthur's son'|work=www.thenews.com.pk|language=en}}</ref> == حوالا == {{حوالا|2}} [[زمرو:1988ع جون پيدائشون]] [[زمرو:جيئرا ماڻهو]] [[زمرو:جيوت ماڻهو]] [[زمرو:پاڪستاني مسلم شخصيتون]] [[زمرو:پنجابي ماڻهو]] [[زمرو:لاهوري ماڻهو]] 02skttdruisimd0w4e3xq7rzqbixtwi 0 57542 266828 250226 2024-04-25T16:04:43Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name =ليسوٿو جي بادشاھت | common_name = | native_name = ليسوٿو | image_flag = Flag of Lesotho.svg | image_coat = Coat of arms of Lesotho.svg | national_motto = "امن ، برسات ۽ شادابي" | national_anthem = ''[[ليسوٿو جو قومي ترانو|اي اسان جي اباڻي سرزمين]]''<br/>({{Lang-en|"Lesotho, land of our Fathers"}})<br/>[[فائل:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|center]] | image_map = Location Lesotho AU Africa.svg | map_caption = {{map caption |countryprefix= |location_color= تيز نيري رنگ سان ڏيکاريل |region=آفريڪا|region_color= تيز ڀوري رنگ ۾ |subregion=[[آفريڪي يونين]] |subregion_color= ھلڪي نيري رنگ سان ڏيکاريل}} | image_map2 = Lesotho - Location Map (2013) - LSO - UNOCHA.svg | capital = [[ماسيرو]] | coordinates = {{Coord|29|28|S|27|56|E|type:city}} | largest_city = ماسيرو | official_languages = {{unbulleted list |[[سيسوٿو]] | [[انگريزي]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list |99.7% [[سوٿو ماڻھو|باسوٿو]] |0.3% ٻيا آفريڪي}} | demonym = ميسوٿو | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]] [[پارلياماني نظام|پارلياماني]] [[آئيني بادشاهت]] | leader_title1 = [[ليسوٿو جا شاھي سربراھ|شاھي سربراھ]] | leader_name1 = [[ليتسي ٽيون (ليسوٿو)|ليتسي ٽيون]] | leader_title2 = [[ليسوٿو جا وزيراعظم| وزيراعظم]] | leader_name2 = [[ٽام ٿابين]] | leader_title3 = ڊپٽي وزيراعظم | leader_name3 = [[مونين موليڪي]] | leader_title4 = [[ليسوٿو جي قومي اسيمبلي جا اسپيڪر|اسپيڪر]] | leader_name4 = Sephiri Motanyane | legislature = [[ليسوٿو جي پارليامينٽ|پارليامينٽ]] | upper_house = [[ليسوٿو جي سينيٽ|سينيٽ]] | lower_house = [[ليسوٿو جي قومي اسيمبلي|قومي اسيمبلي]] | sovereignty_type = آزادي | established_event1 = [[يونائيٽيڊ ڪنگڊم]] کان | established_date1 = 4 آڪٽوبر 1966 | area_km2 = 30,355 | area_rank = 137th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 11,720 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 0.0032% | population_estimate = {{UN_Population|Lesotho}}{{UN_Population|ref}} | population_census = 2,031,348 | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_estimate_rank = 144th | population_census_year = 2004 | population_density_km2 = 68.1 | population_density_sq_mi = 162.4 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 138th | GDP_PPP = $7.448 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=89&pr.y=8&sy=2015&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=666&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title=Lesotho |publisher=International Monetary Fund}}</ref> | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_per_capita = $3,868<ref name=imf2/> | GDP_nominal = $2.721 billion<ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_per_capita = $1,413<ref name=imf2/> | Gini = 54.2 <!--number only--> | Gini_year = 2015 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name=gini-index>{{cite web|title=GINI index|url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?page=1&order=wbapi_data_value_2009%20wbapi_data_value%20wbapi_data_value-last&sort=asc|publisher=World Bank|accessdate=31 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160408030926/http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?page=1&order=wbapi_data_value_2009%20wbapi_data_value%20wbapi_data_value-last&sort=asc|archive-date=8 April 2016|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> | Gini_rank = 17 | HDI = 0.518<!--number only--> | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = | HDI_rank = 164th | currency = [[ليسوٿو لوٽي]] (LSL), [[سائوٿ آفريڪن رينڊ]] (ZAR) | currency_code = | time_zone = سائوٿ آفريڪا جو معياري وقت | utc_offset = +2 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = +266 | cctld = [[.ls]] | footnote_a = | footnotes = }} '''ليسوٿو'''{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Lesotho '''}} جو سرڪاري نالو ليسوٿو جي بادشاھت آھي. اھو [[سائوٿ آفريڪا]] ملڪ جي اندر ھڪ [[انڪليو]] آھي. [[ويٽيڪن سٽي اسٽيٽ]] ۽ [[سان مارينو]] سميت ھي دنيا جو ٽيون ملڪ آھي جنھن جي چوڌاري صرف ھڪ ملڪ جون سرحدون واقع آهن. ملڪ جي پکيڙ 30355 چورس ڪلوميٽر آهي ۽ آبادي 2031348 آھي. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ [[ماسيرو]] آهي. شروع ۾ ھي ملڪ برطانوي ڪالوني ھيو ۽ ان جو نالو باسوٽولينڊ ھيو ۽ 4 آڪٽوبر 1966ع ۾ آزاد ٿيو. ھي ملڪ ھاڻي خودمختيار ۽ گڏيل قومن، ڪامن ويلٿ، ۽ [[سدرن آفريڪن ڊولپمينٽ ڪميونٽي]] جو رڪن آهي. ليسوٿو جي معنيَ آهي سيسوٿو ٻولي ڳالھائيندڙن جي سرزمين آھي.<ref>{{cite book|title=No Place Left to Bury the Dead|author=Nicole Itano|publisher=Simon and Schuster|year=2007|page=[https://archive.org/details/noplacelefttobur00itan/page/314 314]|isbn=978-0-7432-7095-3|url-access=registration|url=https://archive.org/details/noplacelefttobur00itan/page/314}}</ref><ref>{{cite book|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|author=Roman Adrian Cybriwsky|publisher=ABC-CLIO|year=2013|page=182|url=https://books.google.no/books?id=qb6NAQAAQBAJ&pg=PA182|isbn=9781610692489|access-date=4 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180508121735/https://books.google.no/books?id=qb6NAQAAQBAJ&pg=PA182|archive-date=8 May 2018|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] ta0o2szguikan2no61mjz1hubmeaioo 0 57543 266816 249414 2024-04-25T15:39:53Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = جمهوريه مڊگاسڪر | common_name = | native_name = مڊگاسڪر | image_flag = Flag of Madagascar.svg | image_coat = Seal of Madagascar.svg | symbol_type = نسبتي نشان | national_motto = "پيار، وطن، ترقي" | national_anthem = [[مڊگاسڪر جو قومي ترانو|او اسان جي وڏڙن جا محبوب وطن]] [[فائل:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg]]</div> | image_map = Location Madagascar AU Africa.svg | map_caption = {{map caption |countryprefix= |location_color=تيز نيري رنگ سان ڏيکاريل |region=آفريڪا |region_color=تيز خاڪي رنگ ۾ |subregion=[[آفريڪي يونين]]|subregion_color=ھلڪو نيرو رنگ}} | image_map2 = Madagascar - Location Map (2013) - MDG - UNOCHA.svg | capital = [[انتاناناريوو]] | coordinates = {{Coord|18|55|S|47|31|E|type:city}} | largest_city = [[انتاناناريوو]] | official_languages = {{hlist|[[مالاگاسي ٻولي|مالاگاسي]]|[[فرينچ ٻولي|فرينچ]]}} | ethnic_groups = <!--READ FIRST: Section has been maintained in its present form since the page was awarded "Featured Article" status. Please do not alter this information without seeking general consensus on the talk page. Thank you.--> {{unbulleted list |26% [[ميرنا ماڻھو|ميرنا]] |15% [[بيٽسمساراڪا]] |12% [[بيٽسيليو]] |7% [[زميھتي]] |6% [[ساڪالاوا]] |5% [[انتائساڪا]] |5% [[اينٽنڊراء]] |24% ۽ ٻيا نسلي گروہ }} | ethnic_groups_year = 2004<ref>{{cite web |url=http://www.populstat.info/Africa/malegasg.htm |title=MADAGASCAR: general data |publisher=Populstat.info |accessdate=15 July 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140209164131/http://populstat.info/Africa/malegasg.htm |archive-date=9 February 2014 |url-status=dead}}</ref> | demonym = [[مالاگاسي ماڻھو|مالاگاسي]]<ref>{{cite web|url=http://geography.about.com/library/weekly/aa030900a.htm |title=Demonyms – Names of Nationalities |publisher=Geography.about.com |accessdate=15 July 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Malagasy – National Geographic Style Manual|url=http://stylemanual.natgeo.com|accessdate=27 February 2017}}</ref> | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]][[نيم صدارتي نظام|نيم صدارتي]] [[ريپبلڪ|آئيني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[مڊگاسڪر جا صدر|صدر]] | leader_name1 = {{nowrap|[[آندري راجوئيلينا]]}} | leader_title2 = [[مڊگاسڪر جا وزيراعظم|وزيراعظم]] | leader_name2 = [[ڪرسچين نٽسي]] | leader_title3 = [[مڊگاسڪرجي سينيٽ جا صدر|سينيٽ جو صدر]] | leader_name3 = [[ريوو راڪوتووائو]] | leader_title4 = [[مڊگاسڪر جي قومي اسيمبلي جا صدر|قومي اسيمبلي جو صدر]] | leader_name4 = [[ڪرسٽين رزاناماھاسوئا]]<ref>https://afriquepanorama.com/2019/07/17/madagascar-christine-razanamahasoa-a-la-tete-de-lassemblee-nationale/</ref> | legislature = [[مڊگاسڪر جي پارليامينٽ| پارليامينٽ]] | upper_house = [[مڊگاسڪر جي سينيٽ|سينيٽ]] | lower_house = [[مڊگاسڪر جي قومي اسيمبلي|قومي اسيمبلي]] | sovereignty_type = آزادي | established_event1 = [[فرانس]] کان | established_date1 = 24 جون 1960 | established_event2 = [[مڊگاسڪر جو آئين،2010|موجوده آئين]] | established_date2 = 17 نومبر 2010 | area_km2 = 587,041 | area_rank = 46th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 226,597 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 0.9% | population_estimate = {{UN_Population|Madagascar}}{{UN_Population|ref}} | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_estimate_rank = 52nd | population_density_km2 = 35.2 | population_density_sq_mi = 91.1 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 174th | GDP_PPP = $45.948 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=27&pr1.y=17&c=674&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title=Madagascar |publisher=International Monetary Fund}}</ref> | GDP_PPP_year = 2019 | GDP_PPP_per_capita = $1,697<ref name=imf2/> | GDP_nominal = $12.734 billion<ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2019 | GDP_nominal_per_capita = $471<ref name=imf2/> | Gini = 44.1 <!--number only--> | Gini_year = 2010 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.521 <!--number only--> | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref> | HDI_rank = 162nd | currency = [[Malagasy ariary]] | currency_code = MGA | time_zone = [[East Africa Time|EAT]] | utc_offset = +3 | utc_offset_DST = +3 | time_zone_DST = {{nowrap|not observed<ref name="Bradtp2">Bradt (2011), p. 2.</ref>}} | drives_on = [[Right- and left-hand traffic|right]] | calling_code = [[+261]]<ref name="Bradtp2"/> | cctld = [[.mg]] | area_water_km2 = 5501 | today = }} '''مڊگاسڪر'''{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Madgaskcar '''}} جو سرڪاري نالو جمهوريه مڊگاسڪر آهي. اوڀر آفريڪا جي ساحلي ڪناري کان 400 ڪلوميٽرن جي فاصلي تي [[ھندي سمنڊ]] ۾ واقع ھڪ وڏي ٻيٽ ۽ ڪيترن ئي ننڍڙن ٻيٽن تي مشتمل ھن ملڪ جو پراڻو نالو مالاگاسي ھيو. == تاريخ == ھي ملڪ [[عظيم کنڊ]] [[گوندوانا]] جو حصو ھيو ۽ ڏکڻ ايشيا پڻ ان وقت ساڳي کنڊ ۾ ھيو. زميني تبديلين سان اھو عظيم کنڊ ٽٽي ويو ۽ 8 کان 9 ڪروڙ سال اڳ مڊگاسڪر اتان ڌار ٿي ھڪ علحده ٻيٽ ٿي ويو. ھن ٻيٽ تي انساني آبادي جي شروعات 350 ق م ۽ 550ع جي دوران انڊونيشيا مان [[آسٽرونيشيائي ماڻھو|آسٽرونيشيائي ماڻھن]] جي ٻيڙن تي چڙھي اتي پھچڻ سان ٿي. ان وقت جا انڊونيشيا جا ماڻھو ھندو ۽ ٻڌ مذھب ۽ مقامي ثقافت سان تعلق رکندڙ ھئا. نائين صدي عيسويءَ م اوڀر آفريڪي بانٽو ٻولي ڳالهائيندڙ موزمبيق وارو سامونڊي لنگھ پار ڪري مڊگاسڪر ۾ داخل ٿي انھن پراڻن ماڻهن سان رلي ملي ويا ۽ ٻين نسلي گروهن جو پڻ اچڻ جاري رھيو. ارڙھين صدي عيسويءَ تائين ھن سرزمين تي سياسي سماجي اتحادن جا راڄ ٿيندا رھيا ۽ اوڻوھين صدي م ھي سرزمين [[مرينا بادشاھت|مڊگاسڪر جي بادشاھت]] ھيٺ متحد ٿي ۽ اھو شاھي راڄ 1897 تي فرانس جي قبضي سان پورو ٿيو ۽ ھن ٻيٽ کي [[فرينچ بيٺڪن واري ايمپائر]] جو حصو بڻايو ويو. 1960ع م ھن ملڪ فرانس کان آزادي ماڻي. نئين رياست پوء ريپبلڪ وارن چئن آئيني دؤرن مان گذري ۽ 1992ع کان انتاناناريوو جي گادي مان ٿيندڙ حڪومت ھيٺ آئيني جمھوريت قائم آهي. 2009ع ۾ سياسي تحريڪ ھلي جنھن ذريعي صدر [[مارڪ راوالومانانا]] کان استعفي ورتي وئي ۽ مارچ 2009 ۾ صدارت آندري راجوئيلينا کي منتقل ٿي. 2013 ۾ ھتي عام چونڊون ٿيون ۽ 2014ع ۾ [[ھيري راجائونارمامپيانينا]] ملڪ جو نئون صدر ٿيو. ==معيشيت== گڏيل قومن مطابق مڊگاسڪر جو شمار انھن ملڪن ۾ ٿئي ٿو جن تمام گھٽ ترقي ڪئي آهي. ملڪن ۾ ٿئي ٿو<ref>{{cite web|url=http://unohrlls.org/about-ldcs/|title=About LDCs |publisher=UN-OHRLLS|accessdate=22 February 2017}}</ref> ملڪ جي معيشت زرعي آھي ۽ سياحت پڻ ملڪ جي آمدني جو وڏو ذريعو آهي == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:ماڊاگيسڪر جا ٻيٽ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] s6m3frl5v86tuzvvtsie0efha8r4py0 0 57547 266803 266007 2024-04-25T15:28:26Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name =جمهوريه موزمبيق | common_name = | native_name = موزمبيق | image_flag = Flag of Mozambique.svg | image_coat = Emblem of Mozambique.svg | symbol_type = نسبتي نشان | national_motto = | national_anthem = [[موزمبيق جو قومي ترانو|پيارو وطن]]<br> [[فائل:Mozambican national anthem, performed by the United States Navy Band.wav]] | image_map = Location Mozambique AU Africa.svg | map_caption = {{map caption |location_color=تيز نيري رنگ سان ڏيکاريل |region= [[آفريڪي يونين]] |region_color=ھلڪو نيرو}} | capital = [[ماپوتو]] | coordinates = {{Coord|25|57|S|32|35|E|type:city_region:MZ}} | largest_city = [[ماپوتو]] | official_languages = [[پورچوگيزي ٻولي |پورچوگيزي]] | languages2_type = | ethnic_groups_year = | demonym = موزمبيقن يا موزمبيقي | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]] [[غالب پارٽي نظام|غالب پارٽي]][[نيم صدارتي نظام|نيم صدارتي]] [[آئيني ريپبلڪ]]<ref name="SpL">{{cite journal |last1=Neto |first1=Octávio Amorim |last2=Lobo |first2=Marina Costa |year=2010 |ssrn=1644026 |title=Between Constitutional Diffusion and Local Politics: Semi-Presidentialism in Portuguese-Speaking Countries |publisher=[[Social Science Research Network]]}}</ref><ref>{{cite journal |last=Shugart |first=Matthew Søberg |author-link=Matthew Søberg Shugart |date=September 2005 |title=Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns |url= http://dss.ucsd.edu/~mshugart/semi-presidentialism.pdf |url-status= |journal= Graduate School of International Relations and Pacific Studies |location=United States |publisher= University of California, San Diego |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080819200307/http://dss.ucsd.edu/~mshugart/semi-presidentialism.pdf |archive-date= 19 August 2008 |access-date= 20 August 2016}}</ref><ref>{{cite journal |last=Shugart |first=Matthew Søberg |author-link=Matthew Søberg Shugart |date=December 2005 |title= Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns |url= http://www.palgrave-journals.com/fp/journal/v3/n3/pdf/8200087a.pdf |archive-url= https://web.archive.org/web/20160304053112/http://www.palgrave-journals.com/fp/journal/v3/n3/pdf/8200087a.pdf |url-status=dead |archive-date= 4 March 2016 |journal= French Politics|volume=3 |issue=3 |pages= 323–351 |doi= 10.1057/palgrave.fp.8200087 |quote= Of the contemporary cases, only four provide the assembly majority an unrestricted right to vote no confidence, and of these, only two allow the president unrestricted authority to appoint the prime minister. These two, Mozambique and Namibia, as well as the Weimar Republic, thus resemble most closely the structure of authority depicted in the right panel of Figure 3, whereby the dual accountability of the cabinet to both the president and the assembly is maximized.}}</ref> | leader_title1 = [[موزمبيق جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[فلپ نيوسي]] | leader_title2 = [[موزمبيق جا وزيراعظم|وزيراعظم]] | leader_name2 = [[ڪارلوس اگوستينو ڊو روساريو]] | leader_title3 = {{nowrap|[[موزمبيق جي ريپبلڪ جي اسيمبلي جا صدر|اسيمبلي جو صدر]]}} | legislature = {{nowrap|[[موزمبيق جي ريپبلڪ جي اسيمبلي|ريپبلڪ جي اسيمبلي]]}} | sovereignty_type = موزمبيق جو قيام | established_event1 = [[پورچوگيزي موزمبيق|پورچوگيزي اوڀر آفريڪا]] | established_date1 = 1 مارچ 1498 | established_event2 = آزادي پورچوگال کان | established_date2 = 25 جون 1975 | established_event3 = [[گڏيل قومن جي سلامتي ڪائونسل جي قرارداد نمبر 374| گڏيل قومن جي رڪنيت]] | established_date3 = 16 سيپٽمبر 1975 | established_event4 = [[موزمبيق جو آئين، 1990 |موجودہ آئين]] | established_date4 = 30 نومبر 1990 | established_event5 = اسلامي باغين جي تحريڪ | established_date5 = 5 آڪٽوبر 2017 | area_km2 = 801,590 | area_rank = 35th | area_sq_mi = 309,496 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 2.2 | population_estimate = {{UN_Population|Mozambique}}{{UN_Population|ref}} | population_census = 27,909,798 | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_estimate_rank = 50th --->| population_census_year = 2017 | population_density_km2 = 28.7 | population_density_sq_mi = 74.3 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 178th | GDP_PPP = $41.473 ارب ڊالر | GDP_PPP_year = 2019 | GDP_PPP_per_capita = $1,331<ref name="imf.org">https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=89&pr.y=14&sy=2019&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=688&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=</ref> | GDP_nominal = $15.372 ارب ڊالر | GDP_nominal_year = 2019 | GDP_nominal_per_capita = $493<ref name="imf.org">https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=89&pr.y=14&sy=2019&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=688&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=</ref> | Gini = 45.7 <!--number only--> | Gini_year = 2008 | Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref =<ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate= 2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.446 <!--number only--> | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref =<ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref> | HDI_rank = 180th | currency = [[موزمبيقن ميٽيڪل]] | currency_code = MZN | time_zone = [[سينٽرل آفريڪن ٽائيم]] | utc_offset = +2 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = [[+258]] | cctld = [[.mz]] | official_website = [http://www.portaldogoverno.gov.mz/ www.portaldogoverno.gov.mz] | footnote_a = | footnotes = | today = }} '''موزمبيق، موزمبائيق''' {{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Mozambique '''}} جو سرڪاري نالو جمهوريه موزمبيق آهي. ھي ملڪ آفريڪا جي ڏکڻ-اوڀر ۾ واقع ملڪ آهي. ان جون سرحدون اوڀر ۾ [[ھندي سمنڊ]] سان، اتر ۾ [[تنزانيا]] سان، اتر-اولھ ۾ [[ملاوي]] ۽ [[زيمبيا]]، اولھ ۾ زمبابوي سان ۽ ڏکڻ-اولھ ۾ [[اسواتيني]] ([[سوازي لينڊ]]) ۽ [[سائوٿ آفريڪا]] سان ملي ٿي. اوڀر ۾ واقع ٻيٽن تي مشتمل ملڪن [[ڪوموروس]]، [[مايوٽ]] ۽ [[مڊگاسڪر]] کي ھن ملڪ کان [[موزمبيق چينل]]. ھن ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ ء سڀ کان وڏو شهر [[ماپوتو]] آهي. ان شھر جو 1876 کان 1976 تائين نالو لورنڪو مارڪئيس ھيو. == تاريخ == پھرين کان پنجين صدي عيسويءَ م اتر ۽ اولھ وارن پاسن کان ھن ملڪ واري سرزمين ۾ بانٽو ٻولي ڳالھيندڙ ماڻھو لڏي اچي آباد ٿيا. اتر موزمبيق ۾ ھندي سمنڊ جي [[سانوڻ]] واريون ھوائون گھلنديون آھن. ستين ۽ يارھين صدي عيسويءَ دوران ھتي ننڍا ننڍا سواحلي بندرن وارا شھر قائم ٿيا جن م سواحلي ثقافت ۽ سواحلي ٻولي جو فروغ ٿيو ۽ اتي صوماليا، ايٿوپيا، مصر، عربستان، ھندوستان ۽ فارس جا واپاري ڪثرت سان ايندا ھيا<ref>Newitt, M.D.D. "A Short History of Mozambique." Oxford University Press, 2017 </ref> 1498ع ۾ ھتي [[واسڪو ڊي گاما]] جي آمد ٿي جنھن بعد 1505ع ۾ ھتي پورچوگيزن جي بيٺڪن جي شروعات ٿي ۽ پورچوگيز چئن صدين تائين ھن سرزمين تي قابض رهيا. 1975ر م ھن ملڪ پورچوگال کان آزادي ماڻي ۽ جلد ئي ٻن سالن بعد عوامي جمهوريه موزمبيق ٿي ويو ۽ پوء ھتي گھرو ويڙھ شروع ٿي وئي جيڪا 1977 کان 1992 تائين جاري رھي. 1994ع ۾ ھتي ڪثير جماعتي عام چونڊون ٿيون جنھن بعد ھتي صدارتي نظام شروع ٿيو. 2013 کان ھتي رينامو (RENAMO) پارٽي جو ھٿياربند باغيانه سرگرميون شروع ٿيون جيڪي جاري آھن<ref name=":02">{{cite journal|url=https://www.academia.edu/19787524|title=Provincial Autonomy: The Territorial Dimension of Peace in Mozambique|first=Natália Bueno|last=Schenoni|journal=GIGA Focus}}</ref>. ==معيشيت== ھي ملڪ تمام گھڻن قدرتي وسيلن سان مالامال آهي. ملڪ جي معيشت گھڻي ڀاڱي زرعي آھي ۽ صنعتي ترقيءَ ۾ پڻ اضافو ٿي رهيو آهي جن ۾ کاڌي، ڪيميائي مادن ، اليومونيم، پيٽرول جي شين ۽ شربتن جون صنعتون شامل آهن. ھن وقت سياحت ۾ پڻ اضافو آيو آھي. [[سائوٿ آفريڪا]] ھن ملڪ جو وڏو واپاري ڀائيوار ملڪ آھي جنھن ھن ملڪ ۾ وڏي سيڙپ ڪئي آھي. ان کان سواءِ بيلجيم، برازيل، پورچوگال ۽ اسپين پڻ ھن جا واپاري شراڪتدار آھن. 2001ع کان وٺي ھن ملڪ جي سالياني جي ڊي پي جي سراسري واڌ دنيا جي ملڪن م ڏاڍي اوچي رھي آھي پر پوء بہ ھي ملڪ اڃان تائين دنيا جي غريب ترين ملڪن ۾ شمار ٿئي ٿو<ref>[http://www.ifad.org/operations/projects/regions/Pf/factsheets/mozambique_e.pdf Investing in rural people in Mozambique] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150427212809/http://ifad.org/operations/projects/regions/Pf/factsheets/mozambique_e.pdf |date=27 April 2015}}. ifad.org</ref> ڇو ته ان جي في ڪس آمدني قوت خريد جي لحاظ کان تمام گھٽ آهي<ref name=CIA/> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] n2r1ui7u6b8p4nofd235huonyv909cd 0 57550 266817 253217 2024-04-25T15:41:16Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name =جمهوريه ملاوي | common_name = | native_name = ملاوي | image_flag = Flag of Malawi.svg | image_coat = Coat of arms of Malawi.svg | national_motto = " اتحاد ۽ آزادي" | national_anthem = [[ملاوي جو قومي ترانو| اي خدا اسان جي سرزمين ملاوي کي سلامت رک]]<br/>({{Lang-en|"O God Bless Our Land of Malawi"}}){{lower|0.1em|<ref>{{cite web |url=http://www.lyricsondemand.com/miscellaneouslyrics/nationalanthemslyrics/malawinationalanthemlyrics.html |title=Malawi National Anthem Lyrics |work=National Anthem Lyrics |publisher=Lyrics on Demand |accessdate=24 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110510015032/http://www.lyricsondemand.com/miscellaneouslyrics/nationalanthemslyrics/malawinationalanthemlyrics.html |archive-date=10 May 2011 |url-status=dead}}</ref>}}<br/><center>[[فائل:Malawian national anthem.oga]]</center> | image_map = File:Location Malawi AU Africa.svg | map_caption = | capital = [[ليلانگوي]] | coordinates = {{Coord|13|57|S|33|42|E|type:city}} | largest_city = [[ليلانگوي]] | official_languages = [[انگريزي]]<br>[[چيوا ٻولي|چيوا]] | regional_languages = {{collapsible list |titlestyle = background:green ;text-align:left;font-weight:normal; |liststyle = text-align: left;border-top:1px solid #aaa; | [[يائو ٻولي|يائو]] | [[تمبوڪا ٻولي|تمبوڪا]] | [[ٽونگا (نياسا) ٻولي| ٽونگا]] | [[سينا ٻولي|سينا]] | [[لوموي ٻولي|لوموي]] | [[نياڪيوسا ٻولي|نياڪيوسا]] | [[لامبيا ٻولي|لامبيا]] }} | ethnic_groups = {{unbulleted list | 34.4% [[چيوا ماڻھو|چيوا]] | 18.9% [[لوموي ماڻھو|لوموي]] | 13.3% [[يائو ماڻھو (اوڀر آفريڪا)|يائو]] | 10.4% [[گوني ماڻھو|گوني]] | 9.2% [[تمبوڪا ماڻھو| تمبوڪا]] | 1.9% [[نيانجا ماڻھو |نيانجا]] | 3.8% [[سينا ماڻھو |سينا]] | 3.2% [[مانگانجا ماڻھو|مانگانجا]] | 1.8% [[ملاوي جا ٽونگا ماڻھو|ٽونگا]] | 1.0% [[نياڪيوسا ماڻھو|گونڊي]] | 0.6% [[لامبيا ماڻھو|لامبيا]] | 0.5% [[سڪوا ماڻھو|سڪوا]] | 1.1% ٻيا }} | ethnic_groups_year = 2018 Census<ref name=" آدمشماري2018">{{cite web|url=http://www.nsomalawi.mw/images/stories/data_on_line/demography/census_2018/2018%20Malawi%20Population%20and%20Housing%20Census%20Main%20Report.pdf|title=2018 Population and Housing Census Main Report |publisher=Malawi National Statistical Office |accessdate=25 December 2019}}</ref> | demonym = ملاويئن | government_type = [[وحداني رياست|وحداني]][[صدارتي نظام|صدارتي]] [[ريپبلڪ| آئيني ريپبلڪ]] | leader_title1 = [[ملاوي جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[پيٽر موتاريڪا]] | leader_title2 = [[ملاوي جا نائب صدر|نائب صدر]] | leader_name2 = [[سائولوس چليما]] | legislature = [[ملاوي جي قومي اسيمبلي|نيشنل اسيمبلي]] | sovereignty_type = آزادي | established_event1 = [[يونائيٽيڊ ڪنگڊم]] کان | established_date1 = 6 جولاءِ 1964 | established_event2 = ريپبلڪ | established_date2 = 6 جولاءِ 1966 | established_event3 =[[ملاوي جو آئين، 1994ع|موجوده آئين]] | established_date3 = 18 مئي 1994 | area_km2 = 118,484 | area_rank = 98th<!-- Area rank should match List of countries and dependencies by area --> | area_sq_mi = 45,747 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 20.6% | population_estimate = | population_census = 17,563,749<ref name="Census2018"/> | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_estimate_rank = 64th | population_census_year = 2018 | population_density_km2 = 153.1 | population_density_sq_mi = 396.5 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 56th | GDP_PPP = $25.037 ارب ڊالر | GDP_PPP_year = 2019 | GDP_PPP_per_capita = $1,234<ref name="auto">{{Cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=62&pr.y=7&sy=2019&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=676&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|website=www.imf.org}}</ref> | GDP_nominal = $7.436 ارب ڊالر | GDP_nominal_year = 2019 | GDP_nominal_per_capita = $367<ref name="auto"/> | Gini = 43.9 <!--number only--> | Gini_year = 2010 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.485 <!--number only--> | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref> | HDI_rank = 172nd | currency = [[ملاويئن ڪواچا|ڪواچا]] (D) | currency_code = MWK | time_zone = [[سينٽرل آفريڪن ٽائيم]] | utc_offset = +2 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | drives_on = کاٻو پاسو | calling_code = [[ملاوي جا ٽيليفون نمبر|+265]]<ref name="BBC">{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/1068913.stm |title=Country profile: Malawi |publisher=[[BBC News]] |date=13 March 2008 |accessdate=17 August 2008}}</ref> | cctld = [[.mw]]<ref name="BBC"/> | footnotes = | today = }} '''ملاوي''' يا '''مالاوي''' {{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Malawi '''}} جو سرڪاري نالو جمهوريه ملاوي آهي. اھو ڏکڻ-اوڀر آفريڪا جو [[خشڪي سان گھيريل ملڪ]] آھي جنھن جو پراڻو نالو نياسالينڊ آهي. ان جون سرحدون اولھ ۾ [[زيمبيا]] سان، اتر ۽ اتر-اوڀر ۾ [[تنزانيا]] سان، اوڀر، ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولھ ۾ چوڌاري [[موزمبيق]] سان ملن ٿيون. ملڪ جي پکيڙ 118484 چورس ڪلوميٽر آهي جنھن جو ٽيون حصو [[ملاوي ڍنڍ]] ۾ شامل آھي. ملڪ جي آبادي 2018ع جي تخميني مطابق 18,143,217 آھي. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ [[ليلانگوي]] آهي جيڪو ملڪ جو سڀ کان وڏو شهر پڻ آھي. ملڪ جا ٻيا وڏا شھر ترتيبوار [[بلانتاير]]، [[مزوزو]] ۽ چوٿون وڏو شھر [[زومبا، ملاوي |زومبا]] آھي جيڪو ملڪ جو پراڻو گادي جو هنڌ آهي. لفظ مالاوي لفظ '''[[ماراوي]]''' جي بگڙيل صورت آهي جيڪو [[نيانجا ماڻھو|نيانجا]] ماڻھن جو پراڻو نالو آهي جيڪي ھن سرزمين جا پراڻا رھاڪو آھن. ھتان جا ماڻھو دوستي ۾ مشھور آھن تنھنڪري ھي ملڪ آفريڪا جي گرمجوشي واري دل سڏبو آهي<ref>{{cite web|url=http://www.novocmalawi.org/index.php/about/malawi-the-warm-heart-of-africa/|title=Malawi, The Warm Heart of Africa|publisher=Network of Organizations for Vulnerable & Orphan Children|accessdate=26 January 2011|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110727131527/http://www.novocmalawi.org/index.php/about/malawi-the-warm-heart-of-africa/|archivedate=27 July 2011}}</ref>. == تاريخ== ڏھين صدي عيسويءَ ۾ بانٽو ٻولي ڳالهائيندڙ ماڻھو ھن ملڪ ۾ آباد ٿيا. 1891 ۾ برطانيا ھن ڌرتيءَ تي قابض ٿيو. ھي ملڪ يونائيٽيڊ ڪنگڊم جي نياسالينڊ نالي ھڪ پروٽيڪٽوريٽ بڻيو جيڪو بعد م 1953ع ۾ ھڪ نيم خودمختيار [[رھوڊيشيا ۽ نياسالينڊ جو وفاق]] بڻيو. 1963ع ۾ اھو وفاق ٽٽي ويو. 1964ع ۾ ھي ملڪ برطانيه کان آزاد ٿيو ۽ ملڪ جي رياست جي سربراهي ملڪه ايلزبيٿ ٻين وٽ ئي رھيو پر ٻن سالن بعد ملڪ ريپبلڪ يا جمهوريه بڻيو. آزادي بعد ھي ملڪ صدر [[ھيسٽنگس باندا]] جي قيادت ۾ [[مطلق آمريت|مطلق آمريت واري]] ھڪ جماعتي رياست بڻجي ويو جيڪو 1994ع تائين ملڪ جو صدر رھيو<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/biography/Hastings-Kamuzu-Banda|title=Hastings Kamuzu Banda &#124; president of Malawi|website=Encyclopedia Britannica}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theglobeandmail.com/news/world/the-cult-of-hastings-banda-takes-hold/article4273860/|title=The cult of Hastings Banda takes hold|via=The Globe and Mail}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/afraf/article/97/387/231/16549|first=John|last=Mccracken|date=1 April 1998|journal=African Affairs|volume=97|issue=387|pages=231–249|via=academic.oup.com|doi=10.1093/oxfordjournals.afraf.a007927|title=Democracy and Nationalism in Historical Perspective: The Case of Malawi}}</ref>. ھن ملڪ ۾ ھاڻي جنھوري ڪثير جماعتي حڪومت آهي جنھن جو سربراھ ملڪ جو چونڊيل صدر [[پيٽر موتاريڪا]] آھي. ==معيشيت== ھن ملڪ جي [[انساني ترقي جو اشاريو| انساني ترقي جي اشاريي]] جي شرح دنيا جي ملڪن جي ڀيٽ ۾ تمام گھٽ آهي. ملڪ جي معيشت زرعي آھي ۽ ملڪ جي آبادي جو وڏو حصو ٻھراڙيءَ ۾ رھي ٿو جنھن م تيزي سان واڌ ٿيندي پئي اچي. ھي ملڪ معاشي ترقي لاءِ گھڻي ڀاڱي پرڏيھي قرض تي مدار رکندڙ آھي ۽ سن 2000 کان ان قرض کڻڻ م گھٽتائي طرف وڌي رهيو آهي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:دولت مشترڪه جون رڪن قومون]] [[زمرو:اڳوڻيون بادشاهتون]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] rqbjilxxe3pig6bak11lf6hkump0bsj 0 57557 266806 266128 2024-04-25T15:30:57Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = مغربي صحارا | native_name =الصحراء الغربية | native_name_lang = <!-- ISO 639-2 code e.g. "fr" for French. If more than one, use {{Lang}} instead --> | settlement_type =تڪراري علائقو | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = | flag_alt = | image_seal = | seal_alt = | image_shield = | shield_alt = | etymology = | nickname = | motto = | image_map = Westernsaharamap.png | map_alt = | map_caption = مغربي صحارا جو نقشو | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{Coord|25|N|13|W|type:country}} | coor_pinpoint = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name = {{Unbulleted list | {{Flag|Morocco}} (مراڪش جي [[ڏاکڻا صوبا|ڏاکڻي صوبن]] جي حيثيت ۾ ") | {{Flag|صحاروي عرب ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ }} ھڪ آزاد خطي جي حيثيت ۾ }} | subdivision_type1 = | subdivision_name1 = | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | established_title = | established_date = | founder = | seat_type = وڏي ۾ وڏو شهر | seat = [[لعيون]] | government_footnotes = | government_type = | governing_body = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | leader_title2 = | leader_name2 = | leader_title3 = | leader_name3 = | leader_title4 = | leader_name4 = | legislature = | upper_house = | lower_house = | unit_pref = Metric <!-- ALL fields with measurements have automatic unit conversion --> <!-- for references: use<ref> tags --> | area_footnotes = | area_urban_footnotes = <!--<ref name="auto1"> </ref> --> | area_rural_footnotes = <!--<ref name="auto1" /> --> | area_metro_footnotes = <!--<ref name="auto1" /> --> | area_magnitude = <!--<ref name="auto1" /> --> | area_note = | area_water_percent = | area_rank = | area_blank1_title = | area_blank2_title = <!-- square kilometers --> | area_total_km2 = 266000 | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_urban_km2 = | area_rural_km2 = | area_metro_km2 = | area_blank1_km2 = | area_blank2_km2 = <!-- hectares --> | area_total_ha = | area_land_ha = | area_water_ha = | area_urban_ha = | area_rural_ha = | area_metro_ha = | area_blank1_ha = | area_blank2_ha = | length_km = | width_km = | dimensions_footnotes = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_as_of = | population_footnotes = | population_total = {{UN_Population|Western Sahara}}{{UN_Population|ref}} | population_density_km2 = 2.03 | population_note = ({{UN_Population|Year}}) | population_demonym = | timezone = | utc_offset = +1 | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = | area_code = | iso_code = [[ISO_3166-2:EH|EH]] | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | footnotes = }} '''مغربي صحارا''' يا '''اولھ صحارا''' {{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Western Sahara '''}} عربي ۾ '''الصحراء الغربيه''' اتر ۽ اولھ آفريڪا جي مغرب واري خطي ۾ واقع ھڪ تڪراري علائقو آهي جنھن جي پکيڙ 2,66,000 چورس ڪلوميٽر آهي جنھن مان ڪجهه حصي تي صحراوي عرب ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ جي نالي سان قائم آهي جيڪا ھڪ خودساخته اعلانيل ريپبلڪ يا ملڪ آھي. ھن تڪراري علائقي جو باقي حصو مراڪش جي اختيار ۾ آهي. ملڪ دنيا جي ڇڊي آبادي وارن وڏن ملڪن ۾ شامل آھي جنھن جو وڏو علائقو ريگستاني ۽ ميداني آھي. علائقي جي ڪل آبادي اٽڪل پنج لک آهي<ref name=unpop>{{Cite journal |url=https://www.un.org/esa/population/publications/wpp2008/wpp2008_text_tables.pdf |title=World Population Prospects, Table A.1 |version=2008 revision |publisher=United Nations |author=Department of Economic and Social Affairs Population Division |year=2009 |access-date=12 March 2009}}</ref>. جنھن مان آبادي جو وڏو حصو خطي جي سڀ کان وڏي شھر [[لعيون]] ۾ رھي ٿو. ==تاريخ== ويھين صديءَ تائين ھي خطو اسپين جي قبضي ۾ رھيو. مراڪش جي مطالبي تي 1963ع کان وٺي ھي علائقو گڏيل قومن جي غير خودمختيار ملڪن جي فھرست ۾ شامل آھي. <ref>Mariano Aguirre, [http://www.tni.org/archives/act/463 ''Vers la fin du conflit au Sahara occidental, Espoirs de paix en Afrique du Nord Latine''] in: ''Le Monde diplomatique, Novembre 1997''</ref> ان فھرست ۾ ھي علائقو آبادي ۽ پکيڙ ۾ سڀ کان وڏي ۾ وڏو ملڪ آهي. 1965 م گڏيل قومن جي جنرل اسيمبلي ھڪ قرارداد ذريعي اسپين کان مطالبو ڪيو ھو تہ مغربي صحارا جي بيٺڪيت واري حيثيت ختم ڪري<ref>{{Cite web |url=https://www.un.org/documents/ga/res/20/ares20.htm |author=United Nations General Assembly |date=16 December 1965 |title=Resolutions Adopted by the General Assembly During Its Twentieth Session – Resolution 2072 (XX) – Question of Ifni and Spanish Sahara}}</ref>1966 ۾ جنرل اسيمبلي ھڪ ٻي قرارداد وسيلي اسپين کان اتي حق خوداراديت لاءِ ريفرينڊم ڪرائڻ جو مطالبو ڪيو<ref name="MINURSO">{{Cite web |url=http://minurso.unmissions.org/LinkClick.aspx?fileticket=JaHM1%2Fa%2FAww%3D&tabid=3959 |title=Milestones in the Western Sahara conflict |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120227033515/http://minurso.unmissions.org/LinkClick.aspx?fileticket=JaHM1%2Fa%2FAww%3D&tabid=3959 |archivedate=27 February 2012 |df=dmy-all}}</ref>1957ع کان مراڪش ھن علائقي جو دعويدار ھيو پر اھو اسپين جي قبضي ۾ ھيو. 1975 ۾ اسپين ان تان پنھنجو انتظامي اختيار ختم ڪري ڇڏيو ۽ مراڪش ۽ موريطانيا جي گڏيل انتظام جي حوالي ڪيو<ref>{{Cite web |url=http://www.realinstitutoelcano.org/documentos/98/DT-15-2004-E.pdf |publisher=[[Elcano Royal Institute|Real Instituto Elcano]] |last=González Campo |first=Julio |title=Documento de Trabajo núm. 15 DT-2004. Las pretensiones de Marruecos sobre los territorios españoles en el norte de África (1956–2002) |language=Spanish |page=6 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304042159/http://www.realinstitutoelcano.org/documentos/98/DT-15-2004-E.pdf |archivedate=4 March 2016}}</ref>. جنھن سان انھن ٻنھي ملڪن جي فوج ۽ مقامي ماڻھن جي صحاروي قومي تحريڪ واري جماعت [[پوليساريو فرنٽ]] وچ ۾ جنگ ڇڙي وئي. قومي تحريڪ جي ان جماعت [[صحاروي عرب ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ]] قائم ڪري ان جي جلاوطن حڪومت [[الجيريا]] جي شھر [[تندوف]] مان ھلائي رھي آھي. موريطانيا 1979ع ۾ ھن علائقي جي دعوا تان ھٿ کڻي ويو باقي ھن علائقي جو ڪافي حصو مختلف شھرن ۽ قدرتي وسيلن سميت مراڪش جي اصل اختيار ۾ آهي. گڏيل قومن پوليساريو فرنٽ کي صحاروي ماڻھن جي جائز نمائنده ڪندڙ تنظيم تسليم ڪيو آهي صحاروي ماڻھن جي حق خوداراديت جي مطالبي تي اڃان قائم آهي <ref name="GänzleLeruth2019">{{cite book|author1=Stefan Gänzle|author2=Benjamin Leruth|author3=Jarle Trondal|title=Differentiated Integration and Disintegration in a Post-Brexit Era|url=https://books.google.com/books?id=gaS-DwAAQBAJ&pg=PT191|date=15 November 2019|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-429-64884-7|page=191}}</ref><ref>{{Cite web|title=United Nations General Assembly Resolution 34/37, The Question of Western Sahara|url=https://undocs.org/A/RES/34/37 |id=A/RES/34/37 |website=undocs.org|publisher=United Nations|access-date=28 March 2017|language=en|date=21 November 1979}}</ref>. 1991ع م گڏيل قومن جي مدد سان جنگبندي جو معاھدو عمل ۾ آيو جنھن بعد ھن خطي جو ٻہ ڀاڱي ٽي حصو مراڪش جي حڪومت جي اختيار ۾ آهي جنھن جي حمايت آمريڪا ۽ فرانس ڪري ٿو باقي حصو الجيريا جي تعاون سان قائم صحاروي عرب ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ جي اختيار ۾ آهي<ref>Baehr, Peter R. ''The United Nations at the End of the 1990s''. 1999, page 129.</ref>. روس ان معاملي ۾ غيرجانبدار رھيو آھي. پوليساريو فرنٽ جي ريپبلڪ کي 46 ملڪ تسليم ڪري چڪا آھن ۽ ان کي آفريڪي يونين ۾ پڻ رڪنيت ملي چڪي آهي. مسلمان ملڪن جي اڪثريت ۽ عرب ليگ مراڪش جي دعوا کي تسليم ڪن ٿا<ref>{{Cite web |url=http://www.arabicnews.com/ansub/Daily/Day/981217/1998121758.html |title=Arab League Withdraws Inaccurate Moroccan maps|publisher=Arabic News, Regional-Morocco, Politics|date=17 December 1998|archive-url=https://web.archive.org/web/20131022005942/http://www.arabicnews.com/ansub/Daily/Day/981217/1998121758.html |archive-date=22 October 2013}}{{Unreliable source?|www.arabicnews.com|date=October 2013}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/sc/repertoire/93-95/Chapter%208/AFRICA/93-95_8-3-%20WESTERN%20SAHARA.pdf|title=Report of the Secretary-General on the situation concerning Western Sahara (paragraph 37, p. 10)|date=2 March 1993|access-date=4 October 2014}}</ref>.<ref>{{Cite web|url=http://www.wsrw.org/a105x1410|title=Western Sahara not part of EFTA-Morocco free trade agreement – wsrw.org|first=Western Sahara Resource|last=Watch|website=www.wsrw.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.scilj.se/news/international-law-allows-the-recognition-of-western-sahara/|title=International law allows the recognition of Western Sahara – Stockholm Center for International Law and Justice|date=7 November 2015}}</ref> 1984 ۾ آفريڪي يونين صحاروي عرب ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ کي ھڪ ملڪ جي حيثيت ۾ تسليم ڪيو ۽ ان کي ان حيثيت سان رڪنيت ڏني تہ مراڪش احتجاج ڪندي آفريڪي يونين مان نڪري ويو. 30 جنوري 2017 ۾ مراڪش يونين ۾ ان تنازعي جي پرامن حل واري يونين جي موقف جي ڪري واپس شامل ٿي ويو. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] mynygwikb56g760z10vr572ccw16bjx 0 59654 266825 250242 2024-04-25T15:58:47Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = ڪَيپ وَرڊَي | native_name = | name = ''ريپبلڪا ڊي ڪابو ورڊي '' {{resize|70%| ([[ڪيپ ورڊيئن ڪريئول]])}} | common_name = ڪيپ ورڊي <!-- This field is not visible to the reader, it provides codes for page links. It should not be changed to Cabo Verde unless the actual pages are moved. --> | image_flag = Flag of Cape Verde.svg | image_coat = Coat of arms of Cape Verde.svg | symbol_type = سرڪاري نشان | image_map = {{Switcher|[[File:Cape Verde (orthographic projection).svg|frameless]]|Show globe|[[File:Location Cape Verde AU Africa.svg|upright= 1.15|frameless]]|Show map of Africa|default= 1}} | map_caption = | national_motto = {{lang-sd|"اتحاد، محنت، ترقي "}} | national_anthem = {{native name|pt|[[Cântico da Liberdade]]|nolink= yes}}<br />({{lang-sd|"آزادي جو نعرو"}})<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg]]</div> | official_languages = [[پورچوگيزي ٻولي|پورچوگيزي ]] | national_languages = [[ڪيپ ورڊيئن ڪريئول ]] | capital = [[پرائيا ]] | coordinates = {{coord|14| 55| N |23 |31 |W|display=inline}} | largest_city = گادي جو هنڌ | demonym = ڪيپ ورڊيئن يا ڪيپ ورڊيائي<ref>{{cite web | url = https://2009-2017.state.gov/secretary/remarks/2014/07/228873.htm | title = On the Occasion of the Republic of Cabo Verde's National Day | author = John Kerry | author-link = John Kerry | publisher = U.S. Department of State | date = 8 July 2014 | accessdate = 11 July 2014 | quote = On behalf of President Obama and the people of the United States, I send best wishes to Cabo Verdeans as you celebrate 39 years of independence on July 5. | df = dmy-all }}</ref> | ethnic_groups_year = 2017<ref name="race">{{cite web|url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cv.html|title= People and Society – Cape Verde|accessdate= 27 August 2017|archive-url= https://web.archive.org/web/20140115025822/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cv.html|archive-date= 15 January 2014|url-status= live}}</ref> | government_type = {{nowrap|[[وحداني رياست|وحداني ]] [[نيم صدارتي نظام|نيم صدارتي]] }} [[ريپبلڪ ]]<ref name="SpL">{{cite journal|last1= Neto|first1= Octávio Amorim|last2= Lobo|first2= Marina Costa|year= 2010|ssrn= 1644026|title= Between Constitutional Diffusion and Local Politics: Semi-Presidentialism in Portuguese-Speaking Countries|journal= |publisher= [[Social Science Research Network]]|issue= }}</ref> | leader_title1 = [[ڪيپ ورڊي جا صدر|صدر]] | leader_name1 = [[جورج ڪارلوس فونسيڪا ]] | leader_title2 = [[ڪيپ ورڊي جا وزيراعظم|وزيراعظم]] | leader_name2 = [[يوليسز ڪوريئا اي سلوا ]] | legislature = [[قومي اسيمبلي, ڪيپ ورڊي|قومي اسيمبلي ]] | area_rank = 166th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_km2 = 4033 | area_sq_mi = 1,557 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = نہ جھڙو | population_estimate = {{UN_Population |Cabo Verde}}{{UN_Population |ref}} | population_estimate_rank = 172nd <!-- UN WPP --> | population_estimate_year = {{UN_Population |Year}} | population_density_km2 = 123.7 | population_density_sq_mi = 325.0 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 89th | GDP_PPP = $4.323 ارب ڊالر | GDP_PPP_year = 2019 | GDP_PPP_per_capita = $7,728<ref name="imf.org">{{Cite web|url= https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=74&pr.y=10&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=624&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title= Report for Selected Countries and Subjects|website= www.imf.org}}</ref> | GDP_nominal = $2.042 ارب ڊالر | GDP_nominal_year = 2019 | GDP_nominal_per_capita = $3,651 | sovereignty_type = قيام | established_event1 = پورچوگال کان آزادي | established_date1 = 5 جولاءِ 1975 | established_event2 = [[ڪثيرالجماعت نظام ]] | established_date2 = 13 جنوري 1990 | Gini_year = 2008 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini = 47.2 | Gini_ref = <ref name="gini-index">{{cite web | title = GINI index | url = http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?order=wbapi_data_value_2002+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=asc&page=2 | publisher = World Bank | accessdate = 26 July 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131220051710/http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?order=wbapi_data_value_2002+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=asc&page=2 | archive-date = 20 December 2013 | url-status= live | df = dmy-all }}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI = 0.651 <!-- number only --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url= http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title= Human Development Report 2019|language= en|publisher= [[United Nations Development Programme]]|date= 10 December 2019|accessdate= 10 December 2019|format= PDF}}</ref> | HDI_rank = 126th | currency = [[ڪيپ ورڊيئن ايسڪوڊو ]] | currency_code = CVE | time_zone = [[ڪيپ ورڊيئن وقت|CVT ]] | utc_offset = –1 | time_zone_DST = ''غير مروج'' | utc_offset_DST = –1 | drives_on = ساڄو پاسو | calling_code = [[+238]] | cctld = [[.cv]] | religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; |85.3% [[عيسائيت]] |—77.3% [[ڪيٿولڪ مذھب]] |—8.0% ٻيا عيسائي مذھب |10.8% لامذھب |3.9% باقي ٻيا مذھب <ref>https://www.britannica.com/place/Cabo-Verde/Religion</ref>}} | religion_year = | religion_ref = | today = }} '''ڪَيپ وَرڊَي'''{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Cape Verde '''}} جنھن جو سرڪاري نالو '''ريپبلڪ آف ڪيبو ورڊي''' آھي<ref name="NameNatGeo">{{cite magazine | url = http://news.nationalgeographic.com/news/2013/12/131212-maps-cabo-verde-cartography-science-cape-verde-africa/ | title = Cape Verde Gets New Name: 5 Things to Know About How Maps Change | author = Tanya Basu | magazine = National Geographic | date = 12 December 2013 | accessdate = 12 December 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131213044150/http://news.nationalgeographic.com/news/2013/12/131212-maps-cabo-verde-cartography-science-cape-verde-africa/ | archive-date = 13 December 2013 | url-status= live | df = dmy-all }}</ref> وچ ايٽلانٽڪ سمنڊ ۾ واقع ٻيٽن وارو ملڪ آهي. ان جي ڏھن مٿاھن وڏن ٻرندڙ جبلن وارن [[ ٻيٽن جو ميڙ]] جي گڏيل پکيڙ 4033 چورس ڪلوميٽر آهي. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ [[پرائيا]] شھر آھي جيڪو سانتياگو ٻيٽ جي ڏاکڻي ڪناري تي واقع آهي. ھي ملڪ آفريڪا کنڊ ۾ ان جي اولھ طرف سمنڊ م واقع آخري ملڪ آھي. اھو [[ميڪرونيشيا]] جو پڻ حصو آهي. ھي ملڪ [[آفريڪي يونين]] جو رڪن آهي. == ملڪ جو نالو== ھن ملڪ جو '''ڪيپ ورڊي''' نالو سينيگال جي سامونڊي ڪناري تي واقع [[اپٻيٽ]] جي نالي [[ڪيپ ورٽ]] تان رکيو ويو<ref>Lobban, [https://books.google.com/books?id=K8KA40g7vnQC&pg=PA4 p. 4] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160125001356/https://books.google.com/books?id=K8KA40g7vnQC&pg=PA4 |date=25 January 2016 }}.</ref> پورچوگيزي سيلانين ھن ٻيٽن جي دريافت بعد ان تي ڪيبو ورڊي نالو رکيو جنھن جي معنيَ ھئي سائي ڪيپ. سائي جو مطلب سرسبز آھي ۽ ڪيپ جو مطلب سمنڊ ۾ مٿاھون جاگرافيائي زميني علائقو آهي. 24 آڪٽوبر 2013 تي ھن ملڪ جي گڏيل قومن ۾ نمائندگي ڪندڙ وفد پڌرائي ڪئي تہ ملڪ جو نالو '''ريپبلڪ آف ڪيبو ورڊي''' آھي ۽ ان کي '''ڪيپ ورڊي''' نہ سڏيو وڃي<ref name="NameNatGeo"/><ref>{{cite web |title = Cabo Verde põe fim à tradução da sua designação oficial |url = http://www.panapress.com/Cabo-Verde-poe-fim-a-traducao-da-sua-designacao-oficial--3-885656-47-lang4-index.html |date = 31 October 2013 |accessdate = 17 December 2013 |publisher = Panapress |language = Portuguese |trans-title = Cabo Verde puts an end to translation of its official designation |archive-url = https://web.archive.org/web/20131217224228/http://www.panapress.com/Cabo-Verde-poe-fim-a-traducao-da-sua-designacao-oficial--3-885656-47-lang4-index.html |archive-date = 17 December 2013 |url-status=live |df = dmy-all }}</ref> ==تاريخ== [[File:Insulae Capitis viridis-1598.jpg|thumb|upright=1.15|'' ڪيپ ورڊي ٻيٽ'' (1598)]] يورپين جي آمد کان پھريان ھي ٻيٽ غيرآباد ھئا<ref>{{cite web|title=História|url=http://www.governo.cv/|website=governo|accessdate=28 May 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20131105202959/http://www.governo.cv/|archive-date=5 November 2013|url-status=live}}</ref>. انھن کي [[جينوا]] وارن ۽ پورچوگيزي جھازرانن 1456ع جیي لڳ ڀڳ دريافت ڪيو. پورچوگيزي سرڪاري رڪارڊ مطابق<ref>''Carta regia'' (royal letter) of 19 September 1462</ref> پھريون دفعو انھن ٻيٽن کي جينوا شھر ۾ ڄاول [[انتونيو ڊي نولي]] نالي جھازران دريافت ڪيو جنھن کي پورچوگال جي بادشاھ [[افونسو پنجون، پورچوگال|افونسو پنجين ]] ڪيپ ورڊي جو گورنر مقرر ڪيو. ٻيا جھازران جن انھن [[ٻيٽن جي ميڙ]] جي ٻين ٻيٽن کي دريافت ڪيو انھن ۾ [[ڊيئوگو گومز ]] شامل ھيو جيڪو انتونيو ڊي نولي سان گڏ ھيو ۽ اھو پھريون دفعو سانتياگو ٻيٽ تي پھتو. پورچوگيزين 1462ع ۾ سانتياگو ٻيٽ کي آباد ڪري ربيئرا گرينڊي نالي يورپي ڪالوني جو بنياد وڌو<ref name=bn>[https://2009-2017.state.gov/r/pa/ei/bgn/2835.htm Cape Verde background note] . [[United States Department of State]] (July 2008).</ref>. [[File:Mindelo-MontCara2000.jpg|thumb|upright=1.15|left|منڊيلو کان [[مائونٽ ڪارا]] جو منظر ]] سورھين صدي عيسوي ۾ ھن ملڪ اينٽلاٽڪ سمنڊ واري غلامن جي واپار مان خوشحالي ماڻي<ref name=bn/> ڪڏهن ڪڏهن سامونڊي ڌاڙيل پورچوگيزي آبادين تي حملا ڪندا ھيا. ھڪ انگريز فرينڪ ڊريڪ جي ٻيڙن 1585ع ۾ ٻہ دفعا ھن ملڪ جي شھر ربيئرا گرينڊي کي لٽيو جڏھن ھي ملڪ [[ابيرين يونين]] (پورچوگال ۽ اسپين جي اپٻيٽ واري يونين) جو حصو ھيو<ref name=bn/>. 1712ع ۾ فرانس جي حملي بعد ربيئرا گرينڊي شھر زوال پذير ٿي ويو ۽ 1770ع ۾ [[پرائيا]] شھر ھتان جو گاديءَ جو هنڌ بڻيو <ref name=bn/>. اڻويھين صديءَ ۾ غلامن جي واپار جي زوال کان پوء معاشي بحران جنم ورتو ۽ ھتان جي خوشحالي پڻ زوال پذيري بعد ختم ٿي وئي. ٻيٽن جو اينٽلاٽڪ سمنڊ اندر مقام اھميت وارو ھجڻ جي ڪري وري خوشحالي ڪر کنيو. بحري جھازن جا لنگھ ڀرسان ھجڻ ڪري جھاز ساھي پٽڻ لاء ھتي لنگر انداز ٿيڻ شروع ٿيا. ھتان جي ٻيٽ [[سائو وسينٽ]] جي [[منڊيلو]] شھر جي بندرگاھ مصروف بندرگاھ ۽ اوڻويھين صديءَ جو ھڪ اھم واپاري مرڪز ٿي وئي<ref name=bn/> مشھور سفارتڪار [[ايڊمنڊ رابرٽس]] 1832ع ۾ ڪيپ ورڊي جو چڪر لڳايو ھو<ref name=Roberts>{{cite book |last = Roberts |first = Edmund |title = Embassy to the Eastern Courts of Cochin-China, Siam, and Muscat |year = 1837 |publisher = Harper & Brothers |location = New York |page = 17 |url = http://www.wdl.org/en/item/7317/view/1/17/ |access-date = 10 October 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20131109011955/http://www.wdl.org/en/item/7317/view/1/17/ |archive-date = 9 November 2013 |url-status=live |df = dmy-all }}</ref>. چارلس ڊارون پنھنجي مشھور بحري سفر ۾ پھرين ساھي 1832ع ۾ ھن ملڪ جي ٻيٽ تي ڪئي ھئي <ref> [[s:en:Journal of researches into the natural history and geology of the countries visited during the voyage of H.M.S. Beagle round the world/Chapter 1|Journal of researches into the natural history and geology of the countries visited during the voyage of H.M.S. Beagle round the world - Chapter 1 at Wikisource, top part]]</ref>. [[File:Garthpool SLV AllanGreen.jpg|thumb|upright=1.15| اناج جو جھاز گارٿ پول جيڪو 1828ع ۾ بوئاوستا، ڪيپ ورڊي لڳ ٻڏي ويو هو]] قدرتي وسيلن جي اڻاٺ ۽ پورچوگيزي سيڙپ ۾ عدم دلچسپي ڪري ھتان جا ماڻھو پورچوگيزي تسلط جي خلاف ٿيندا ويا. 1951ع م ھن علائقي کي پورچوگال جي سمنڊ پار شعبي جو حصو بڻايو ويو پر آزاديءَ جي تحريڪ جاري رھي نيٺ 1975ع ۾ ھن ملڪ پورچوگال کان آزادي حاصل ڪئي. 1990 جي ڏھاڪي ۾ ھتي نمائندگي واري جمھوريت مضبوط ٿي ۽ ھي ملڪ آفريڪا جو ترقي يافته ملڪ بڻجي ويو. ==معيشت== ملڪ ۾ قدرتي وسيلن جي اڻاٺ جي ڪري ھتي جي معيشيت خدمتن ۽ پرڏيھي سيڙپ تي مشتمل آهي. ==آبادي== ھن ملڪ جي آبادي 2019 ۾ 550000 جي لڳ ڀڳ ھئي جن م يورپي ۽ آفريڪي نسلن جا ماڻھو شامل ھئا. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] tewv8yzhc0vl74jgegsyruxb6wzwgcu 0 59683 266824 263547 2024-04-25T15:57:31Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name =ريپبلڪ آف گني | common_name = گني | native_name = ريپبلڪ ڊي گني | image_flag = Flag of Guinea.svg | alt_flag = [[Flag of Guinea|Flag]] | image_coat = Coat of Arms of Guinea.svg | symbol_type = [[گني جو نسبتي نشان| نسبتي نشان]] | national_motto = "محنت، انصاف، سالميت" | national_anthem = {{native name|fr|[[Liberté (anthem)|Liberté]]}}<br/>''آزادي''<br/><center>[[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg]]</center> | image_map = Location Guinea AU Africa.svg | map_caption ={{map caption|countryprefix=|location_color= تيز نيري رنگ سان ڏيکاريل |region=آفريڪا|region_color=تيز خاڪي رنگ ۾ |subregion=[[آفريڪي يونين]] |subregion_color=ھلڪي نيري رنگ سان ڏيکاريل}} | image_map2 = | capital = [[ڪوناڪري ]] | coordinates = {{Coord|9|31|N|13|42|W|type:city}} | largest_city = گاديءَ جو ھنڌ | official_languages = [[فرينچ ٻولي|فرينچ ]] | languages_type = مقامي ٻوليون |languages = {{Collapsible list |framestyle=border:none; padding:0; |[[فرينچ ٻولي|فرينچ ]] |[[عربي ٻولي|عربي ]] |[[انگريزي ]] |[[فولاني ٻولي |فولاني ]] |[[فولا ٻولي|فولا ]] |[[مندنڪا ٻولي|مندنڪا ]] |([[ناڪو ٻولي| ناڪو]]) |[[سوسو ٻولي|سوسو ]] |[[ڪسي ٻولي|ڪسي ]] |[[ڪورو ٻولي|ڪورو ]] |[[ڪپيلي ٻولي|ڪپيلي ]] |[[ٽوما ٻولي|ٽوما ]] |[[بديارا ٻولي |بديارا ]] |[[بگا ٻولي| بگا ]] |[[بمبرا ٻولي|بمبرا]] |[[بسري ٻولي|بسري]] |[[ڊئين ٻولي|ڊئين]] |[[گني ٻولي|گني ]] |[[ديوليه ٻولي|ديوليه]] |[[لنڊوما ٻولي|لنڊوما ]] |[[لمبا ٻولي|لمبا ]] |[[مننڪا ٻولي|مننڪا]] |[[مانو ٻولي|مانو ]] |[[پولار ٻولي|پولار]] |[[سوئا بولي|سوئا]] |[[ومي ٻولي|ومي]] |[[يلونڪا ٻولي|يلونڪا ]] |[[زيئلو ٻولي|زيئلو]] }} | ethnic_groups = {{unbulleted list | 33.9% [[فولا ماڻھو|فولا]] | 31.1 [[ماندينڪي ماڻھو|ماندينڪي (ماندي)]] | 19.1% [[سوسو ماڻھو|سوسو (ماندي) ]] | 4.5% [[ڪونيئڪا ماڻھو|ڪونيئڪا (ماندي) ]] | 4.7% [[ڪسي ماڻھو|ڪسي]] (ماندي) | 4.0% [[ڪپيل ماڻھو|ڪپيل]] | 10.2% باقي ٻيا }} | ethnic_groups_year = 2014<ref name =recensement2014>{{cite web|url=http://www.stat-guinee.org/images/Publications/INS/RGPH3/RGPH3_etat_structure.pdf|title=Etat et Structure de la Population Recensement General de la Population et de l'habitation 2014|accessdate=27 March 2020|website=Direction Nationale de la Statistique de Guinée|df=dmy|archive-url=https://web.archive.org/web/20191124062531/http://www.stat-guinee.org/images/Publications/INS/RGPH3/RGPH3_etat_structure.pdf|archive-date=24 November 2019|url-status=dead}}</ref> | demonym = گنيئن يا گنيائي ( سنڌي ۾) | government_type = [[وحداني رياست|وحداني ]] [[صدارتي ريپبلڪ ]] | leader_title1 = [[گني جا صدر|صدر]] | leader_name1 =Mamadi Doumbouya | leader_title2 = [[گني جا وزيراعظم|وزيراعظم]] leader_name2 = [[ابراهيم ڪاسوري فوفانا ]] | legislature = [[گني جي قومي اسيمبلي|قومي اسيمبلي]] | sovereignty_type = خودمختياري | established_event1 = فرانس کان مليس | established_date1 = 2 آڪٽوبر 1958 | area_km2 = 245,857 | area_rank = 77th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]]--> | area_sq_mi = 94,926 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = نہ جھڙو | population_estimate = {{UN_Population|Guinea}}{{UN_Population|ref}} | population_census = 11,523,261 <ref name =recensement2014>{{cite web|url=http://www.stat-guinee.org/images/Publications/INS/RGPH3/RGPH3_etat_structure.pdf|title=Etat et Structure de la Population Recensement General de la Population et de l'habitation 2014|accessdate=27 March 2020|website=Direction Nationale de la Statistique de Guinée|df=dmy|archive-url=https://web.archive.org/web/20191124062531/http://www.stat-guinee.org/images/Publications/INS/RGPH3/RGPH3_etat_structure.pdf|archive-date=24 November 2019|url-status=dead}}</ref> | population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} | population_estimate_rank = 77th | population_census_year = 2014 | population_density_km2 = 40.9 | population_density_sq_mi = 106.1 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | GDP_PPP = $26.451&nbsp;ارب ڊالر <ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=20&pr.y=6&sy=2015&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=656&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Guinea |publisher=International Monetary Fund |accessdate=18 April 2012}}</ref> <!--Do not edit!--> | GDP_PPP_year = 2020 | GDP_PPP_per_capita = $2,390<ref name=imf2/> <!--Do not edit!--> | GDP_nominal = $9.183&nbsp;ارب ڊالر <ref name=imf2/> <!--Do not edit!--> | GDP_nominal_year = 2020 | GDP_nominal_per_capita = $818<ref name=imf2/> <!--Do not edit!--> | Gini = 33.7 <!--number only--> | Gini_year = 2012 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2014&locations=GN&start=1990 |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=World Bank |access-date=10 January 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190110133707/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2014&locations=GN&start=1990 |archive-date=10 January 2019 |url-status=live }}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.466 <!--number only--> | HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref> | HDI_rank = 174th | currency = [[گنيئن فرانڪ ]] | currency_code = GNF | utc_offset = {{sp}} | time_zone = [[گرينوچ مين ٽائيم |GMT]] | drives_on = ساڄو پاسو | calling_code = [[+224]] | iso3166code = GN | cctld = [[.gn]] | population_density_rank = 164th | today = }} '''گني'''{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Guinea '''}} جنھن جي سرڪاري نالو '''ريپبلڪ آف گني''' يا ''جمھوريہ گني'' آھي، اولھ آفريڪا جي اولھندي سامونڊي ڪناري تي واقع ھڪ ننڍو ملڪ آهي. ان جا پراڻا نالا '''فرينچ گني''' ۽ '''گني-ڪوناڪري''' آھن<ref name="uiowa1">{{cite web |url=http://www.uiowa.edu/~africart/toc/countries/Guinea-Conakry.html |title=Archived copy |accessdate=11 February 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090205044119/http://www.uiowa.edu/~africart/toc/countries/Guinea-Conakry.html |archivedate=5 February 2009 }}</ref> اھو اسلامي ملڪ سڏبو آهي ۽ ان جي مسلمان آبادي ڪل آبادي جو 85 سيڪڙو آھي<ref name="uiowa1"/><ref>{{cite web |url=http://www.visualgeography.com/categories/guinea/religion.html |title=Religion in Guinea |publisher=Visual Geography |accessdate=23 July 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130914140804/http://www.visualgeography.com/categories/guinea/religion.html |archive-date=14 September 2013 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ecobank.com/countryinfo.aspx?cid=74049 |title=The Pan African Bank |publisher=Ecobank |accessdate=23 July 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120319131431/http://www.ecobank.com/countryinfo.aspx?cid=74049 |archive-date=19 March 2012 |url-status=live }}</ref> گني جا ماڻھو 24 نسلي گروھن سان تعلق رکندڙ آھن. ملڪ جي سرڪاري ٻولي [[فرينچ ٻولي|فرينچ]] آھي ۽ تعليمي نظام پڻ ان ٻوليءَ وارو اٿس. ==ملڪ جو نالو== اولھ آفريڪا جي [[گني وارو خطو|گني ريجن]] نالي خطي ۾ واقع ھجڻ جي ڪري ان تي اھو نالو پيو. اھو خطو [[گني وارو نار |گني واري نار]] ( Gulf of Guinea) تي واقع آهي. لفظ گني [[پورچوگيزي ٻولي]] جي لفظ ''گنئي'' (Guiné) مان ورتل آهي پندرهين صدي عيسويءَ ۾ اھو لفظ ان علائقي لاء استعمال ڪيو ويو ۽ اتان جي ڪارن رھاڪن کي گنيئس (Guineus) سڏيو ويو جيڪو لفظ سينيگال ندي تي ان علائقي ۾ رھندڙ مخصوص ڪارن ماڻھن کي زيناگا بربر يا مور نسل جي ماڻھن سان تفريق جي لاء استعمال ڪيو ويو. ==تاريخ== گني ملڪ جي تاريخ گني خطي جي تاريخ جو حصو آهي جنھن ۾ 12 ۽ 13 صدي عيسويءَ ۾ [[سوسو ايمپائر]] زور ورتو جنھن جي حاڪم [[سوماورو ڪنتي]] کي 1235ع ۾ [[مالي ايمپائر]] جي [[سونجئاتا ڪيئتا]] [[ڪيرينا واري جنگ ]] ۾ شڪست ڏني. مالي ايمپائر تي [[مانسا (لقب)|مانسا]] لقب جي حاڪمن جي حڪمراني ھئي انھن ۾ مشھور حاڪم حاجي [[موسیٰ پھريون ، مالي|ڪانجا موسیٰ]] ھيو جنھن 1235ع ۾ مڪي وڃي حج ادا ڪيو. ان جي وفات بعد مالي ايمپائر جو زوال شروع ٿيو. ان بعد [[سونگائي ايمپائر]] اٻري آئي جيڪا 1460 تائين عروج تي رھي ۽ مالي ايمپائر کان پکيڙ ۽ دولت ۾ اڳتي نڪري وئي. 1582ع ۾ اسڪيه دائود جي وفات تائين خوشحال رھي جنھن بعد تخت جي وارثن ۾ گھرو ويڙھ شروع ٿي ان دوران موروڪو ان تي حملو ڪيو ۽ ٽونڊيبي واري جنگ بعد ان تي قبضو ڪيو پر انھن جو تسلط قائم رھي نه سگھيو ۽ ايمپائر ننڍين بادشاھتن ۾ ورھائجي وئي. [[File:Almamy Samory Touré.jpg|thumb|[[ساموري توري]] [[واسولو ايمپائر]] جو باني ھيو جيڪا موجوده گني جي رياست واري علائقي ۾ قائم ھئي ۽ اولھ آفريڪا ۾ فرينچ بيٺڪي حڪومت جي خلاف مزاحمتي جنگ جو 1882ع کان 1898ع ۾ پنھجي گرفتاري تائين سرواڻ ھيو ]] اولھ آفريڪا ۾ وڏين ايمپائرن جي زوال بعد موجوده گني واي علائقي ۾ ڪيتريون ئي ننڍڙيون بادشاھتون قائم ٿينديون رھيون. فولاني مسلمان [[فوتا جلون]] ڏانھن ھجرت ڪري سينٽرل گني جي علائقي ۾ اسلامي رياست قائم ڪئي جيڪا 1727ع کان 1869ع تائين قائم رھي جنھن جو لکت ۾ آئين پڻ ھيو. سورھين صدي عيسويءَ ۾ اولھ آفريڪا ۾ يورپي واپاري اچي چڪا ھئا. ھتان غلامن جي برآمد جو ڪاروبار شروع ٿي چڪو ھو. گني ۾ اوڻويھين صديءَ جي وچ ڌاري فرانس جون فوجون اندر گھري آيون ۽ 1898ع ۾ [[ساموري توري]] جي فوجن جي شڪست سان ھن ملڪ تي مڪمل فرانس جو قبضو ٿي ويو. اھڙي طرح [[فرينچ گني]] نالي [[فرينچ اولھ آفريڪا]] جي ھڪ ڪالوني جو قيام عمل ۾ آيو. فرينچ اولھ آفريڪا تي فرانس جو مقرر ڪيل گورنر جنرل حڪومت ڪندو ھو جنھن جي گادي [[ڊاڪر]] شھر ۾ ھئي. فرينچ گني جو حاڪم ليفٽيننٽ گورنر ھيو. 1958ع ۾ [[چارلس ڊي گال]] فرانس جو صدر چونڊجي آيو جنھن ڪالونين کي وڌيڪ خودمختياري ڏيڻ يا انھن جي ترت آزادي لاء ريفرنڊم ڪرائڻ جا آپشن ڏنا. گني جي ڊيموڪريٽڪ پارٽي جي اڳواڻ [[احمد سيڪو توري]] ترت آزادي جي آپشن کي قبوليو تمام وڏي اڪثريت آزادي جي حق ۾ ووٽ ڏنو جنھن بعد جلد ئي فرانس قبضو ختم ڪيو اھڙي طرح 2 آڪٽوبر 1958 ۾ گني آزادي ماڻي ۽ [[احمد سيڪو توري]] ان جو پھريون صدر ٿيو. [[File:Ahmed Sékou Touré na obisku v Ljubljani 1961 (3).jpg|thumb|صدر احمد سيڪو توري 1961ع م يوگوسلاويا ۾ . ھن جي حڪومت کي ڪميونسٽ بلاڪ جي مدد مليل ھئي]] گني سوويت يونين جي ويجھو ٿيڻ بعد سوشلسٽ پاليسيون اختيار ڪيون. پر بعد ۾ ھن ملڪ چيني سوشلزم جي ماڊل جي پيروي شروع ڪندي سوويت يونين کان پاسيرو ٿي ويو. سوشلسٽ پاليسين باوجود ھن ملڪ آمريڪي سرمائيڪاري کي فروغ ڏنو. توري ملڪ ۾ ھڪ ڊگھي عرصي تائين چونڊيل حڪمران رھيو جنھن جي مقبوليت پئن آفريڪن ازم جي ڪري پوري آفريڪا ۾ وڌي وئي ھئي. [[File:22novemberdetail.JPG|thumb| 1970ع ۾ پورچوگال جي احمد سيڪو توري کي گرفتار ڪرڻ لاء ڪيل فوجي حملي ۾ گني جي فتح جو يادگار ]] 22 نومبر 1970 ۾ پورچوگيزي گني مان پورچوگيزي فوج [[آپريشن گرين سي]] جي نالي سان گني جي شھر ڪوناڪري تي احمد سيڪو توري کي قتل ڪرڻ يا گرفتار ڪرڻ لاء حملو ڪيو جنھن ۾ پورچوگيزي فوج ناڪام ٿي. جنھن بعد ملڪ ۾ توري حڪومت ڪاروايون شروع ڪيون جن ۾ 50000 ھزار جي لڳ ڀڳ ماڻھو مارجي ويا. احمد سيڪو توري 26 مارچ 1984ع ۾ آمريڪا ۾ دل جي آپريشن دوران وفات ڪري ويو. وزيراعظم لوئيس لانسانا بيگوئي سندس جاء تي صدر ٿيو. ان دوران ڪرنل لانسانا ڪوٽي ۽ ڪرنل ڊيئارا توري پرامن فوجي بغاوت ڪري حڪومت تي قبضو ڪيو. ڪوٽي صدر ۽ ڊيئارا وزيراعظم ٿيو . 1992ع ۾ ڪونٽي سول حڪومت واري طريقي کي بحال ڪيو ۽ 1993ع ۾ صدر لاء چونڊ ۽ 1995ع ۾ پارليامينٽ لاء چونڊون ڪرايو جنھن ۾ سندس پارٽي آف يونٽي اينڊ پراگريس 114 مان 71 سيٽون کٽي آئي. ڪونٽي 23 ڊسمبر 2008ع تي پنھجي وفات تائين اقتدار م رھيو<ref> {{cite news | last = McGreal | first = Chris | title = Lansana Conté profile: Death of an African 'Big Man' | work = The Guardian | location = London | date = 23 December 2008 | url = https://www.theguardian.com/world/2008/dec/23/lansana-conte-profile | accessdate = 23 December 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130905092810/http://www.theguardian.com/world/2008/dec/23/lansana-conte-profile | archive-date = 5 September 2013 | url-status = live | df = dmy-all }} </ref> ۽ ڪجهه ڪلاڪن بعد موسي دادس ڪمارا فوجي بغاوت ڪري حڪومت تي قبضو ڪيو<ref> {{cite news | last = Walker | first = Peter | title = Army steps in after Guinea president Lansana Conté dies | work = The Guardian | location = London | date = 23 December 2008 | url = https://www.theguardian.com/world/2008/dec/23/guinea-dictator-lansana-conte-dies | accessdate = 23 December 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090826134854/http://www.guardian.co.uk/world/2008/dec/23/guinea-dictator-lansana-conte-dies | archive-date = 26 August 2009 | url-status = live | df = dmy-all }} </ref> فوجي بغاوت خلاف مظاهرا شروع ٿيا 28 سيپٽمبر 2009 تي فوج ھٿان 157 مظاهرو ڪندڙ مارجي ويا<ref> {{cite news | title = Guinea massacre toll put at 157 | publisher = BBC | date = 29 September 2009 | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/8280603.stm | accessdate = 23 December 2009 | location = London | archive-url = https://web.archive.org/web/20091002232605/http://news.bbc.co.uk/2/hi/8280603.stm | archive-date = 2 October 2009 | url-status = live | df = dmy-all }} </ref> .<ref name = "NYT"> {{cite news | last = MacFarquhar | first = Neil | title = U.N. Panel Calls for Court in Guinea Massacre | work = The New York Times | date = 21 December 2009 | url = https://www.nytimes.com/2009/12/22/world/africa/22guinea.html | accessdate = 23 December 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110511215744/http://www.nytimes.com/2009/12/22/world/africa/22guinea.html | archive-date = 11 May 2011 | url-status = live | df = dmy-all }} </ref> جنوري 2010ع ۾ ڪمارا ، ڪوناتي ۽ بلئس ڪومپائوري ، بورڪينا فاسو جو صدر شھري رول جي بحالي لاء ٻارھن نڪاتي حل ڪڍيو جنھن تحت ڇھن مھينن اندر ملڪ ۾ اليڪشن ڪرائڻي ھئي<ref>{{Cite news|title=Signature, à Ouagadougou, d'un accord de sortie de crise. (French)|date=17 January 2010|work=Le Monde|regional business news=}}</ref> اھڙي طرح 27 جون 2010 تي صدارتي اليڪشن ٿي<ref>[http://www.afrol.com/articles/35415 afrol News – Election date for Guinea proposed] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140729195210/http://afrol.com/articles/35415 |date=29 July 2014 }}. Afrol.com. Retrieved 28 June 2011.</ref><ref name=transitional>[http://news.xinhuanet.com/english/2010-01/16/content_12820272.htm Guinea to hold presidential elections in six months _English_Xinhua] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130910075348/http://news.xinhuanet.com/english/2010-01/16/content_12820272.htm |date=10 September 2013 }}. News.xinhuanet.com (16 January 2010). Retrieved 28 June 2011.</ref> پر ان جا نتيجا تڪراري ٿي وڃڻ ڪري 7 نومبر 2010ع تي ٻيھر چونڊون ٿيون<ref>{{cite news | url=https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-10920366 |work=BBC News| title=Guinea sets date for presidential run-off vote | date=9 August 2010 | access-date=21 July 2018 | archive-url=https://web.archive.org/web/20181127043659/https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-10920366 | archive-date=27 November 2018 | url-status=live | df=dmy-all }}</ref> جنھن ۾ ووٽرن ڀرپور شرڪت ڪئي ۽ چونڊون پر امن طريقي سان ٿيون<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-11705147 "Guinea sees big turnout in presidential run-off poll", '&#39;BBC'&#39; (7 November 2010)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181031162511/https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-11705147 |date=31 October 2018 }}. BBC.co.uk (7 November 2010). Retrieved 28 June 2011 </ref> مخالف ڌر جي ''ريلي آف گنيئن پيپل'' نالي پارٽ جي اڳواڻ [[الفا ڪونڊي]] چونڊون کٽي ورتيون<ref> [http://www.iol.co.za/news/africa/conde-declared-victorious-in-guinea-1.831341 Conde declared victorious in Guinea – Africa | IOL News] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140919135917/http://www.iol.co.za/news/africa/conde-declared-victorious-in-guinea-1.831341 |date=19 September 2014 }}. IOL.co.za (16 November 2010). Retrieved 28 June 2011. </ref>. ==سياسي نظام== ھڪ خودمختيار رياست آھي جنھن جو سربراھ صدر ۽ ملڪ ۾ حڪومتي سربراھ وزيراعظم ھوندو آھي. ملڪ جي مقننه قومي اسيمبلي آهي جيڪا ھڪ ايواني آھي ۽ ان جي رڪنن کي ملڪ جا ماڻھو سڌي چونڊ ذريعي مقرر ڪندا آهن. ملڪ جي سڀ کان وڏي عدالت گني جي سپريم ڪورٽ آھي<ref name="reuters.com">{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/2013/11/16/us-guinea-election-idUSBRE9AF0AP20131116|title=Guinea's Supreme Court rejects election challenges|agency=Reuters|accessdate=23 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924190855/http://www.reuters.com/article/2013/11/16/us-guinea-election-idUSBRE9AF0AP20131116|archive-date=24 September 2015|url-status=live}}</ref> ==انتظامي ورهاست== [[File:Guinea Regions.png|thumb|upright=1.6|[[گني جا خطا ]]]] جمهوريه گني جي پکيڙ 245857 چورس ڪلوميٽر آھي. گني ملڪ جي انتظامي ورھاست واري علائقي جو نالو ريجن ۽ [[پريفيڪچر]] آھي. ملڪ ۾ اٺ ريجن يا صوبا آھن. ملڪ 33 بريفيڪچرن ۾ ورھايل آھي. ڪوناڪري شھر ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شھر آھي. نزيريڪوري ملڪ جو ٻيون وڏو شھر آھي. ملڪ جي ٻين وڏن شھرن ۾ ڪنڪان، ڪنڊيا، لابي، گوئيڪيڊو، بوڪ، ممئو ۽ ڪسيڊوگو شامل آهن جن جي آبادي ھڪ لک کان مٿي آھي. ڪوناڪري جي آبادي 2014ع ۾ 1667864 آھي {|class="wikitable sortable" |- !ريجن !! گاديءَ جو هنڌ!! آبادي <br> (2014 آدمشماري) |- |[[ڪوناڪري ريجن ]] ||[[ڪوناڪري]] ||1,667,864 |- |[[نزيريڪوري ريجن ]] ||[[نزيريڪوري ]]||1,663,582 |- |[[ڪنڪان ريجن ]] ||[[ڪنڪان]]||1,986,329 |- |[[ڪنديا ريجن ]] ||[[ڪنديا ]]||1,559,185 |- |[[بوڪي ريجن ]] || [[ وڪي]]||1,081,445 |- |[[لابي ريجن ]] ||[[لابي ]]||995,717 |- |[[فرانا ريجن ]] ||[[ فرانا]]||942,733 |- |[[ممائو ريجن ]]||[[ممائو ]]||732,117 |} == معيشت== ملڪ جي معيشت زرعي ۽ معدني پيداوار تي بيٺل آهي<ref>{{cite web|url=http://www.africa-import-export.gm/import-export/guinea-conakry.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20101105124833/http://www.africa-import-export.gm/import-export/guinea-conakry.htm|url-status=dead|archive-date=5 November 2010|title=Guinea Conakry: Major Imports, Exports, Industries & Business Opportunities in Guinea Conakry, Africa|accessdate=15 October 2014}}</ref> ھي ملڪ دنيا ۾ [[باڪسائيٽ]] پيدا ڪندڙ ٻيون نمبر وڏو ملڪ آهي . ھن ملڪ ۾ سون ۽ ھيرن جا وڏا ذخيرا پڻ آهن<ref name="guineaconakrysupport.com">{{cite web|url=http://www.guineaconakrysupport.com/?lang=en|title=Guinea Conakry Support – Guinee Conakry Trade and Support. (GCTS)|accessdate=15 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150105021335/http://www.guineaconakrysupport.com/?lang=en|archive-date=5 January 2015|url-status=dead}}</ref> گني قدرتي وسيلن سان مالامال ملڪ آھي. دنيا جي باڪسائيٽ جي ذخيرن مان 25 سيڪڙو گني ۾ آھن. ھڪ اندازي مطابق اھي ذخيرا 25 بلين ميٽرڪ ٽن جيترا آھن. مائيننگ ان ڪري ملڪ جي معيشت جو آھن جز آهي. ملڪ ۾ ھائڊرو اليڪٽرڪ بجلي ٺھڻ جي زبردست صلاحيت موجود آهي. ان کان سواءِ ھي ملڪ اليومنيم آڪسائيڊ برآمد ڪندڙ پڻ آھي. ملڪ جو 80 سيڪڙو مزدورن جو فورس زراعت سان تعلق رکندڙ آهي. ھي ملڪ ڪيلو، تماڪ، پائين ايپل، ڪافي، مڱيرا، ۽ ناريل جو تيل پڻ برآمد ڪندڙ آھي. باڪسائيٽ جي مائيننگ لاء سي بي جي نالي ڪمپني جي حڪومت سان شراڪت آھي جنھن ۾ 49 سيڪڙو ڪمپني جو ۽ 51سيڪڙو حڪومت جو حصو آھي <ref>{{cite web |url=http://www.dadcoalumina.com/about/history.aspx |title=Archived copy |accessdate=31 May 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120718025131/http://www.dadcoalumina.com/about/history.aspx |archivedate=18 July 2012 }}</ref> <ref> {{cite news |url=http://www.minesandcommunities.org/article.php?a=8889 |author1=Saliou Samb |author2=Daniel Magnowski |title=One dead in Guinea protest, mine trains stop |agency=Reuters |date=1 November 2008 |work=Minesandcommunities.org |accessdate=24 August 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141019125412/http://www.minesandcommunities.org/article.php?a=8889 |archive-date=19 October 2014 |url-status=live }} </ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] in0vpz2cqsoq5c2eeum0a8dwj3p7hop 0 59688 266823 253188 2024-04-25T15:56:05Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = ريپبلڪ آف گني بسائو |native_name = |image_flag = Flag of Guinea-Bissau.svg |image_coat = Coat of arms of Guinea-Bissau.svg |symbol_type = نشان |image_map = Guinea-Bissau on the globe (Africa centered).svg |map_caption = |image_map2 = |national_motto = {{small|"اتحاد، جدوجھد، ترقي"}} |national_anthem = <br />{{native name|pt|[[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]|nolink=on}}<br />{{small|''ھي اسان جو پيارو وطن ''}}<div style="padding-top:0.5em;" class="center"> </div> |official_languages = [[پورچوگيزي ٻولي|پورچوگیزي]] |languages = {{collapsible list|bullets=y|title={{nobold|List:}}|[[انگريزي]] |[[عربي]]| |[[بلانٽا ٻولي|بلانٽا ]]|[[حسنيه عربي]]|[[جولا-فونيي ٻولي|جولا فونيي]]|[[مندينڪا ٻولي|مندينڪا]]|[[مندجڪ ٻولي|مندجڪ]]|[[منڪانيه ٻولي|منڪانيه ]]|[[ نون ٻولي|نون ]]|[[پلاري ٻولي|پلاري ]]|[[سرير ٻولي|سرير ]]|[[سونڪي ٻولي|سونڪي ]]}} |languages_type = ڳالھائيندڙ ٻوليون |demonym = بسائو گنيئن <ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2110.html#pu "Guinea-Bissau" – Field Listing: Nationality.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150626165447/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2110.html#pu#pu |date=26 June 2015 }} ''The World Factbook 2013–14.'' Washington, DC: Central Intelligence Agency, 2013. Retrieved 15 July 2015.</ref> |capital = [[بسائو]] |ethnic_groups = {{unbulleted list | 28.5% [[فولا ماڻھو|فولا ]] | 22.5% [[بلانٽا ماڻھو|بلانٽا ]] | 14.7% [[ماندينڪي ماڻھو|ماندينڪي ]] | 9.1% [[پپيل ماڻھو|پپيل]] | 8.3% [[منجيڪ ماڻھو|منجيڪ]] | 3.5% [[بيئفادا ماڻھو|بيئفادا]] | 3.1% [[منڪانيه ماڻھو|منڪانيه ]] | 2.1% [[بجاگوس ماڻھو|بجاگوس]] | 1.7% [[فيليوپ ماڻھو|فيليوپ]] | 1.4% [[مينسوئانڪا ماڻھو|مينسوئانڪا]] | 1% [[بلانٽا ماني ]] | 0.9% [[نلو ماڻھو|نلو]] | 0.5% [[سراڪول ماڻھو|سراڪول ]] | 0.4% [[سوسو ماڻھو|سوسو]] | 2.2% اڻ ڄاتل }} | religion = {{plainlist| اڪثريتي مذھب [[عيسائيت]](%62)<br />[[اسلام]] ( %38 ) <ref>http://www.globalreligiousfutures.org/countries/guinea-bissau/religious_demography#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2010</ref> }} | religion_year = | religion_ref = |coordinates = {{Coord|11|52|N|15|36|W|type:city}} |largest_city = بسائو |government_type = [[وحداني رياست|وحداني]] [[نيم صدارتي نظام|نيم صدارتي]] [[ريپبلڪ ]] |leader_title1 = [[گني بسائو جا صدر|صدر]] |leader_name1 = [[عمرو سسوڪو ايمبالو]] |leader_title2 = [[گني بسائو جا وزيراعظم|وزيراعظم]] |leader_name2 = [[نونو گومز نبيئم]] |legislature = [[ گني بسائو جي پيپلز اسيمبلي|پيپلز اسيمبلي]] |area_rank = 134th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> |area_km2 = 36,125 |area_sq_mi = 13,948 |percent_water = 22.4 |population_estimate = {{UN_Population|Guinea-Bissau}}{{UN_Population|ref}} |population_estimate_rank = 148th |population_estimate_year = {{UN_Population|Year}} |population_density_km2 = 46.9 |population_density_sq_mi = 121.4 |population_density_rank = 154th |GDP_PPP = $3.391 ارب ڊالر <ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=96&pr.y=9&sy=2015&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=654&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= جي |publisher=International Monetary Fund |access-date=18 October 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111151257/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=96&pr.y=9&sy=2015&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=654&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |archive-date=11 November 2018 |url-status=live}}</ref> |GDP_PPP_year = 2018 |GDP_PPP_per_capita = $1,951<ref name=imf2/> |GDP_nominal = $1.480 ارب ڊالر <ref name=imf2/> |GDP_nominal_year = 2018 |GDP_nominal_per_capita = $851<ref name=imf2/> |sovereignty_type = [[گني بسائو جي جنگ آزادي |آزادي ]] {{nobold|[[پورچوگال]] کان}} |established_event1 = آزادي جو اعلان |established_date1 = 24 سيپٽمبر 1973 |established_event2 = تسليم ڪيو ويو |established_date2 = 10 سيپٽمبر 1974 |Gini_year = 2002 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35 <!--number only--> |Gini_ref = |Gini_rank = |HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.461 <!--number only--> |HDI_rank = 178th |HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{Cite web |title=Human Development Report 2019 |url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking |date=10 December 2019 |publisher=[[United Nations Development Programme]] |access-date=10 December 2019}}</ref> |currency = [[ويسٽ آفريڪن سي ايف اي فرينڪ ]] |currency_code = XOF |utc_offset = {{sp}} |time_zone = [[GMT]] |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = ساڄو پاسو |calling_code = [[+245]] |cctld = [[.gw]] |iso3166code = GW }} '''گني بسائو'''{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Guinea-Bissau '''}} اولھ آفريڪا جي گني ريجن ۾ واقع ھڪ ملڪ آھي جنھن جو سرڪاري نالو ريپبلڪ آف گني بسائو آھي. ملڪ جي پکيڙ 36125 چورس ڪلوميٽر آهي. ان جون سرحدون اتر ۾ سينيگال سان، ڏکڻ ۽ اوڀر ۾ گني سان ملن ٿيون. ھي ملڪ ڪنھن وقت ڪابو جي بادشاھت ۽ مالي جي سلطنت جو حصو ھيو. بعد ۾ ان تي پورچوگال قبضو ڪري ڪالوني بڻائي ڇڏيو جنھن کان 1973ع ۾ آزادي حاصل ڪيائين جنھن کي پورچوگال 1974 ۾ تسليم ڪيو. ملڪ جو گادي جو ھنڌ بسائو آھي. گني ملڪ جھڙو ساڳيو نالو ھجڻ ڪري مونجھاري کان بچڻ لاء ھن ملڪ جي نالي ۾ بسائو نالو پڻ شامل ڪيو ويو<ref>{{Cite web|title=Guinea-Bissau – History|url=https://www.britannica.com/place/Guinea-Bissau|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=2020-05-27}}</ref> ملڪ جي نئين صدر جو نالو [[عمرو سسوڪو ايمبالو]] جيڪو 29 ڊسمبر 2019 جي اليڪشن ۾ چونڊجي آيو. ملڪ جي سرڪاري ٻولي [[پورچوگيزي ٻولي]] آھي جيڪا ملڪ جي 2 سيڪڙو ماڻھن جي ٻولي آھي. ==تاريخ== [[File:Portugueseguineacompanyflag.svg|thumb|left|گني جي پورچوگيزي ڪمپني جو جھنڊو]] شروع ۾ پورچوگيزن سامونڊي ڪنارو ۽ ندي جا پاسا قبضي ھيٺ آندا جتي سورھين صدي عيسويءَ ۾ انھن واپاري ڪوٺيون قائم ڪيون. انھن اندروني علائقن کي اوڻويھين صديءَ تائين جاچڻ جي ڪوشش ڪانه ڪئي. مقامي حاڪمن زميني واپار پنھنجي قبضي ۾ رکيو ۽ غلامن جي ڪاروبار مان خوشحالي ماڻي. انھن يورپين کي اندر اچڻ جي اجازت ڪانه ڏني <ref name="history">{{Cite web |title=A Brief History of Guinea-Bissau – Part 1 |url=http://africanhistory.about.com/od/guineabissau/p/GuineaBissauHs1.htm |last=US Department of State |website=African History at About.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20130105140522/http://africanhistory.about.com/od/guineabissau/p/GuineaBissauHs1.htm# |archive-date=5 January 2013 |access-date=22 June 2013}}</ref> 1790 واري ڏھاڪي ۾ برطانيا گني بسائو جي سامونڊي ڪناري کان ڪجهه فاصلي تي بولما ٻيٽ تي تي پير ڄمائڻ جي ڪوشش ڪئي<ref>{{Cite web |title=British Library – Endangered Archive Programme (EAP) |url=https://web.archive.org/web/20160304105514/http://www.inep-bissau.org/Arquivos/Projectos/BritishLibraryEndangeredArchivesProgram/tabid/274/Default.aspx |date=18 March 1921 |website=inep-bissau.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105514/http://www.inep-bissau.org/Arquivos/Projectos/BritishLibraryEndangeredArchivesProgram/tabid/274/Default.aspx |archive-date=2016-03-04 |access-date=22 June 2013}}</ref> پر اوڻويھين صديءَ ۾ بسائو کي پوري طرح محفوظ ڪري ڀر وارن علائقن تي دعويدار ٿيو. گني بسائو جي جنگ آزادي 1956ع ۾ پارٽيڊو آفريڪنو ڊا انڊپينڊشا ڊا گني اي ڪيپ ورڊي (PAIGC ) , نالي پارٽي [[املڪار ڪئبرال]] جي قيادت ۾ شروع ڪئي جنھن آھستي آھستي گني بسائو ۾ پنھنجي طاقت ۾ اضافو ڪيو <ref>{{Cite web |title=The Weapon of Theory: Address delivered to the first Tricontinental Conference of the Peoples of Asia, Africa and Latin America held in Havana in January, 1966 |url=http://www.marxists.org/subject/africa/cabral/1966/weapon-theory.htm |last=Cabral |first=Amilcar |date=1966 |website=Marxists.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20121016020214/http://www.marxists.org/subject/africa/cabral/1966/weapon-theory.htm# |archive-date=2012-10-16 |access-date=22 June 2013}}</ref> ان پارٽيءَ گوريلا جنگ جي بدران پنھنجي فوجي ڪنٽرول ۾ اضافو آندو ۽ وڏي علائقي تي قبضو ڪيو. ان پارٽي کي ڪيوبا ، سوويت يونين ، چين ۽ آفريڪا جي کاٻي ڌر وارن ملڪن کان ھٿيارن جي وڏي پيماني تي رسد ٿي رھي ھئي <ref>{{Cite web |url=http://www.marxists.org/subject/africa/cabral/paigcpgm.htm |title=The PAIC Programme Appendix |archive-url=https://web.archive.org/web/20130130095725/http://www.marxists.org/subject/africa/cabral/paigcpgm.htm# |archive-date=30 January 2013 |website=Marxists.org |access-date=22 June 2013}}</ref> ڪيوبا آزادي لاء جدوجهد ڪندڙ ان پارٽيءَ کي ماھر توپچي، ڊاڪٽر، ۽ ٽيڪنيشن پڻ فراھم ڪيا<ref name="Cuba! Africa! Revolution!">{{cite video |people = El Tahri, Jihan |year = 2007 |title = Cuba! Africa! Revolution! |url = http://www.bbc.co.uk/programmes/b0074tpz |accessdate = 2 May 2007 |publisher = BBC Television |time = 50:00–60:00 |archive-url = https://web.archive.org/web/20161210154942/http://www.bbc.co.uk/programmes/b0074tpz# |archive-date = 10 December 2016 |url-status = live |df = dmy-all }}</ref> PAIGC ھوائي حملن کي روڪڻ لاء جھاز ڪرائيندڙ مھارت پڻ حاصل ڪري چڪي ھئي. 1973ع ۾ ڪئبرال جي قتل وقت ان پارٽيءَ جو ملڪ جي ڪيترن ئي حصن تي ڪنٽرول ھيو <ref>{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/poverty-matters/2011/jan/17/lumumba-50th-anniversary-african-leaders-assassinations | location=London | work=The Guardian | first=Victoria | last=Brittain | title=Africa: a continent drenched in the blood of revolutionary heroes | date=17 January 2011 | access-date=14 December 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170117225438/https://www.theguardian.com/global-development/poverty-matters/2011/jan/17/lumumba-50th-anniversary-african-leaders-assassinations# | archive-date=17 January 2017 | url-status=live | df=dmy-all }}</ref> [[File:Hastear da bandeira da Guiné Bissau após o arrear da de Portugal.jpg|thumb| پي اي آء جي سي (PAIGC) جي فوجن 1974ع ۾ گني بسائو جو جھنڊو بلند ڪيو]] 24 سيپٽمبر 1973ع تي گني بسائو جي آزاديءَ جو اعلان ڪيو ويو . جنھن ڪري ان ئي تاريخ تي ملڪ جي آزادي جو جشن ڪيو ويندو آهي ۽ ملڪ م عام موڪل ڪئي ويندي آهي <ref>{{cite book |url=http://www.eeas.europa.eu/archives/delegations/guinea_bissau/documents/press_corner/20160215_guide_guinea_bissau_european_union_afectos_en.pdf |title=Discovering Guinea-Bissau |first1=Joana |last1=Benzinho |first2=Marta |last2=Rosa |page=29 |access-date=20 September 2019 |isbn=978-989-20-6315-7 |publisher=NGO afectos com Letra |date=December 2015}}</ref> 25 اپريل 1974ع تي لزبن ۾ سوشلزم جي حمايت واري فوجي بغاوت ڪئي وئي جنھن سان ايسٽاڊو نووو جي حڪومت جي تختو اونڌو ڪيو ويو جنھن بعد پورچوگال گني بسائو جي آزاديءَ کي تسليم ڪري ڇڏيو <ref>{{Cite web |title=Embassy of The Republic of Guinea-Bissau – Country Profile |url=http://diplomaticandconsular.com/index.php?option=com_content&view=article&id=377&catid=123&Itemid=29&act=cp |date=12 April 2012 |website=Diplomatic & Consular Yearbook Online |archive-url=https://web.archive.org/web/20130208105230/http://diplomaticandconsular.com/index.php?option=com_content&view=article&id=377&catid=123&Itemid=29&act=cp |archive-date=2013-02-08 |access-date=22 June 2013}}</ref> ايملڪار ڪئبرال جو ڀاءُ ۽ پارٽي جو شريڪ باني [[لوئس ڪئبرال]] ملڪ جو پھريون صدر بڻيو. نئين حڪومت جي فوج پورچوگيزين جي حمايت ۾ حريت پسن گوريلن سان جنگ ڪندڙن کي مارڻ شروع ڪيو جيڪي بچا آھي پورچوگال ۽ ٻين ملڪن ڏانھن ڀڄي ويا<ref>[https://expresso.sapo.pt/guine-bissau-morreu-luis-cabral-primeiro-presidente-do-pais=f517916 Guiné-Bissau: Morreu Luís Cabral, primeiro presidente do país] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140503054041/http://expresso.sapo.pt/guine-bissau-morreu-luis-cabral-primeiro-presidente-do-pais=f517916# |date=3 May 2014 }}. Expresso.sapo.pt (30 May 2009). Retrieved 22 June 2013.</ref> 1984ع تائين ملڪ کي انقلابي ڪائونسل ڪنٽرول ڪيو. 1994ع ۾ پھريون دفعو ڪثيرالجماعت چونڊون ٿيون. مئي 1998 ۾ ھٿياربند بغاوت ڪر کنيو جنھن ڪري گھرو ويڙھ شروع ٿي وئي جنھن سان جون 1999 ۾ صدر گھر ڀيڙو ٿي ويو<ref>[http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=68&regionSelect=2-Southern_Africa# [[Uppsala Conflict Data Program]] Conflict Encyclopedia, Guinea Bissau: government, in depth, Negotiations, Veira's surrender and the end of the conflict] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131231000016/http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=68&regionSelect=2-Southern_Africa# |date=31 December 2013 }}, viewed 12 July 2013,</ref> 2000 ۾ وري چونڊون ٿيون [[ڪمبا آئيلا]] ملڪ جو صدر چونڊجي ويو <ref>[http://www.afrol.com/articles/16350 Guinea-Bissau's Kumba Yala: from crisis to crisis] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120716191214/http://www.afrol.com/articles/16350# |date=16 July 2012 }}. Afrol.com. Retrieved 22 June 2013.</ref> سيپٽمبر 2003 ۾ فوجي بغاوت بعد صدر آئلا گرفتار ڪيو ويو<ref>Smith, Brian (27 September 2003) [http://www.wsws.org/articles/2003/sep2003/guin-s27.shtml "US and UN give tacit backing to Guinea Bissau coup"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121027224550/http://www.wsws.org/articles/2003/sep2003/guin-s27.shtml# |date=27 October 2012 }}, Wsws.org, September 2003. Retrieved 22 June 2013</ref> 2004 جي مارچ ۾ نيٺ وري چونڊون ٿيون پر آڪٽوبر ۾ فوج اندر بغاوت ٿي جنھن ۾ فوجي سربراھ مارجي ويو. آئلا جي برطرفي بعد جون 2005 ۾ صدارتي چونڊون ٿيون جن ۾ اڳوڻو صدر جوئو برنارڊو وائيرا چونڊون کٽي ويو ۽ مقابلي ۾ ھارائندڙ ملام بڪائي سنھا بسائو سميت ٻن تڪن ۾ ڌانڌلي جا الزام لڳائي نتيجا تسليم ڪرڻ کان انڪار ڪيو <ref> [http://www.irinnews.org/Report/55801/GUINEA-BISSAU-Vieira-officially-declared-president GUINEA-BISSAU: Vieira officially declared president] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120825144305/http://www.irinnews.org/Report/55801/GUINEA-BISSAU-Vieira-officially-declared-president# |date=25 August 2012 }}. irinnews.org (10 August 2005).</ref> نومبر 2008 جي پارلياماني چونڊن ۾ PAIGC 100 مان 67 سيٽون کٽيون<ref>[https://web.archive.org/web/20081202001020/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hcxUy2rY8cESZ5tK12XKzJzkzLgw Guinea Bissau vote goes smooth amid hopes for stability]. AFP via Google.com (16 November 2008). Retrieved 22 June 2013.</ref> پھرين مارچ 2009 تي جوائنٽ چيف آف اسٽاف جنرل بتيستا ٽيگمي نا وائي بم ڌماڪي ۾ مارجي ويو ۽ ٻئي ڏينھن 2 مارچ تي ان جي انتقام ۾ فوجين جي ھڪ جٿي وائيرا کي قتل ڪري ڇڏيو<ref>{{cite web |url=http://www.news.com.au/dailytelegraph/story/0,22049,25128786-5012772,00.html |title=Soldiers kill fleeing President |accessdate=2 March 2009 |url-status=bot: unknown |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090308111020/http://www.news.com.au/dailytelegraph/story/0,22049,25128786-5012772,00.html |archivedate=8 March 2009}}. news.com.au (2 March 2009).</ref> جنھن سان ملڪ ۾ پرتشدد ڪاروايون شروع ٿي ويون<ref> {{cite web|url=http://beforeproject.org/2009/05/on-the-radio-waves-in-guinea-bissau/ |title=On the Radio Waves in Guinea-Bissau |last=Elections, Guinea-Bissau |date=27 May 2009 |publisher=swisspeace |accessdate=7 February 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091208151404/http://beforeproject.org/2009/05/on-the-radio-waves-in-guinea-bissau/ |archivedate=8 December 2009 }}</ref> فوج آئين جي پاسداري جو واعدو ڪيو ۽ نيشنل اسيمبلي جي اسپيڪر رائمنڊو پيريئرا کي نئين صدر جي چونڊ تائين عبوري صدر بڻايو ويو. 28 جون 2009 تي صدارتي چونڊون ٿيون جن ۾ مالام بڪائي سنھا صدر چونڊجي آيو. 9 جنوري 2012 صدر سنھا ذيابيطس جي مرض جي پيچيدگين ڪري فوت ٿي ويو ۽ پيريئرا کي ٻيھر عبوري صدر بڻايو ويو. 12 اپريل 2012 تي فوج بغاوت ڪري پيريئرا کي ۽ صدارتي چونڊن ۾ حصو وٺندڙ آھن اميدوارن کي گرفتار ڪيو<ref>{{cite news | title=Tiny Guinea-Bissau becomes latest West African nation hit by coup | date=12 April 2012 | url=http://www.mcclatchydc.com/2012/04/12/145057/tiny-guinea-bassau-becomes-latest.html | accessdate=14 April 2012 | location=Bissau | archive-url=https://web.archive.org/web/20120413175656/http://www.mcclatchydc.com/2012/04/12/145057/tiny-guinea-bassau-becomes-latest.html | archive-date=13 April 2012 | url-status=dead | df=dmy-all }}</ref> اڳوڻي وائيس چيف آف اسٽاف جنرل مامودو توري ڪروما اقتدار تي قابض ٿي مخالفن سان ڳالھيون ٻولھيون شروع ڪيون<ref>{{cite news |url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5gq-cyAdeGs3liZQlCd2mIxBvmQog?docId=CNG.a1b03f8f1a0eb41d95bf872bb307d7bf.681 |title=Fears grow for members of toppled G.Bissau government |agency=Agence France-Presse |date=14 April 2012 |accessdate=2 May 2012 |author=Embalo, Allen Yero |url-status=bot: unknown |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140303160107/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5gq-cyAdeGs3liZQlCd2mIxBvmQog?docId=CNG.a1b03f8f1a0eb41d95bf872bb307d7bf.681 |archivedate=3 March 2014}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.rnw.nl/africa/bulletin/guinea-bissau-opposition-vows-reach-deal-junta |title=Guinea-Bissau opposition vows to reach deal with junta &#124; Radio Netherlands Worldwide |publisher=Rnw.nl |date=15 April 2012 |accessdate=2 May 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141012103639/http://www.rnw.nl/africa/bulletin/guinea-bissau-opposition-vows-reach-deal-junta |archivedate=12 October 2014}}</ref> ==انتظامي ورهاست== گني بسائو اٺ ريجن ۾ ورھايل آھي. جيڪي وڌيڪ 37 سيڪٽرن ۾ ورھايل آھن. ريجنن جا نالا ھيٺ ڏجن ٿا: {{div col|colwidth=10em|content= *[[بفاتا ريجن |بفاتا]] *[[بيومبو ريجن|بيومبو]] *[[بسائو ريجن |بسائو]] *[[بولاما ريجن|بولاما]] *[[ڪيشو ريجن|ڪيشو]] *[[گبو ريجن|گبو]] *[[اوئيو ريجن|اوئيو ]] *[[ڪئنارا ريجن|ڪئنارا ]] *[[تومبالي ريجن|تومبالي ]] }} ==جاگرافي== [[File:Lagoa_com_hipopótamos_01.jpg|thumb|230px|[[اورنگو ٻيٽ|اورنگو]] ۾ ناياب کاري پاڻي وارا [[ھپوپوٽيمس]]]] [[File:CaravelaIvybeach1p.jpg|thumb|230px|ڪارويلا، بساگوس ٻيٽ]] [[File:20130611-DSC 9018 (9290631541) (2).jpg|thumb|230px| گني بسائو جي ھڪ عجب جھڙي منظرنگاري ]] گني بسائو جي اتر ۾ سينيگال، ڏکڻ ۽ اوڀر ۾ گني ۽ اولھ ۾ اينٽلاٽڪ سمنڊ واقع آهي. ان جي پکيڙ 36125 چورس ڪلوميٽر آهي ۽ ماپ ۾ ھي ملڪ بيلجيئم ۽ تائيوان کان وڏو آهي. ھن ملڪ جو سڀ کان مٿاھون مقام سمنڊ جي سطح کان 300 ميٽرن جي بلندي تي آھي. اتي مون سون جھڙي برساتي موسم رھندي آھي. ان جي ساحلي پٽي ۾ گپ ۽ گني جي تمر جا ٻيلا واقع آھن. ھتان جي موسم اڪثر ھلڪي گرم ھوندي آھي ۽ سراسري 26.3 سيٽي گريڊ تائين ھوندي آھي <ref>[http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Guinea-Bissau-CLIMATE.html#b Guinea-Bissau Climate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130509093130/http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Guinea-Bissau-CLIMATE.html#b#b |date=9 May 2013 }}. Nationsencyclopedia.com. Retrieved 22 June 2013.</ref> [[File:Climate diagram of Bissau, Guinea-Bissau.svg|centre|600px]] ==معيشيت== [[File:Banco Centra Da Guine Bissau.JPG|thumb|left|گني بسائو جي مرڪزي بئنڪ جي ھيڊ آفيس]] [[File:Posto_Galp_em_S%C3%A3o_Domingos,_Guin%C3%A9_(1).jpg|thumb|left|سائو ڊومنگوس جو ھڪ پيٽرول پمپ]] گني بسائو جي ڊي پي جي واري في ڪس آمدني جي لحاظ کان دنيا جي غريب ملڪن ۾ شمار ٿئي ٿو. جن ملڪ جي انساني ترقي جو اشاريو پوري دنيا جي ملڪن ۾ سڀ کان گھٽ آھي. ملڪ جي ٻہ ڀاڱي ٽي آبادي غربت جي لڪير کان هيٺ زندگي گذاري ٿي<ref>[http://data.worldbank.org/country/guinea-bissau World Bank profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121111054424/http://data.worldbank.org/country/guinea-bissau# |date=11 November 2012 }}. World Bank.org (31 May 2013). Retrieved 22 June 2013.</ref>. ملڪ جي معيشت زرعي آھي. ملڪ جي برآمدن ۾ مڇي، کاڄا، مڱيرا شامل آهن. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:آفريڪا جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] ooipq3mvvx2h665q6zisvl7s7l94ssh 0 67483 266864 251402 2024-04-25T20:20:17Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name =جيڪب آباد سب ڊويزن | native_name = Jacobabad Sub Division | settlement_type = [[سنڌ جون سب ڊويزنون|سب ڊويزن ]] | image_skyline = | imagesize = 220px | image_alt = | image_caption = | image_map = | mapsize = 220px | map_alt = | map_caption = | coordinates = {{Coord|28|10|22|N|68|08|51|E|type:city_region:PK|display=inline,title}} | pushpin_map = Sindh#Pakistan | pushpin_label_position = <!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name =[[پاڪستان]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا|صوبو]] | subdivision_name1 ={{flag|Sindh}} | subdivision_type2 = [[پاڪستان جون ڊويزنون|ڊويزن]] | subdivision_name2 = [[لاڙڪاڻو ڊويزن]] | subdivision_name3 = [[جيڪب آباد ضلعو]] | subdivision_type3 = [[سنڌ جا ضلعا|ضلعو]] | population_total = | population_as_of =[[2017 Census of Pakistan|2017]] | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes =<ref>https://www.citypopulation.de/Pakistan-Balochistan.html?cityid=11413</ref> | area_total_km2 = | elevation_m = | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 = | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_code = | area_code_type =[[پاڪستان جا ڊائلنگ ڪوڊ|ڊائلنگ ڪوڊ]] | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} '''جيڪب آباد سب ڊويزن'''{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Jacobabad Sub Division '''}} [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي [[لاڙڪاڻو ڊويزن]] جي ضلعي [[جيڪب آباد ضلعو| جيڪب آباد]] جي سب ڊويزن آھي جنھن جو صدر مقام [[جيڪب آباد]] شھر آهي. ھن سب ڊويزن ۾ [[جيڪب آباد تعلقو]] ۽ [[ڳڙھي خيرو تعلقو]] شامل آهن. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:سنڌ جا تعلقا]] [[زمرو:پاڪستان جا تعلقا]] 1aqz35nifib5t495wjyq16isw3gaynb 266874 266864 2024-04-25T20:37:48Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name =جيڪب آباد سب ڊويزن | native_name = Jacobabad Sub Division | settlement_type = [[سنڌ جون سب ڊويزنون|سب ڊويزن ]] | image_skyline = | imagesize = 220px | image_alt = | image_caption = | image_map = | mapsize = 220px | map_alt = | map_caption = | coordinates = {{Coord|28|10|22|N|68|08|51|E|type:city_region:PK|display=inline,title}} | pushpin_map = Sindh#Pakistan | pushpin_label_position = <!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = ملڪ | subdivision_name =[[پاڪستان]] | subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا|صوبو]] | subdivision_name1 ={{flag|Sindh}} | subdivision_type2 = [[پاڪستان جون ڊويزنون|ڊويزن]] | subdivision_name2 = [[لاڙڪاڻو ڊويزن]] | subdivision_name3 = [[جيڪب آباد ضلعو]] | subdivision_type3 = [[سنڌ جا ضلعا|ضلعو]] | population_total = | population_as_of =[[2017 Census of Pakistan|2017]] | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes =<ref>https://www.citypopulation.de/Pakistan-Balochistan.html?cityid=11413</ref> | area_total_km2 = | elevation_m = | elevation_m_min = | elevation_m_max = | population_density_km2 = | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_code = | area_code_type =[[پاڪستان جا ڊائلنگ ڪوڊ|ڊائلنگ ڪوڊ]] | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} '''جيڪب آباد سب ڊويزن'''{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Jacobabad Sub Division '''}} [[پاڪستان]] جي صوبي [[سنڌ]] جي [[لاڙڪاڻو ڊويزن]] جي ضلعي [[جيڪب آباد ضلعو| جيڪب آباد]] جي سب ڊويزن آھي جنھن جو صدر مقام [[جيڪب آباد]] شھر آهي. ھن سب ڊويزن ۾ [[جيڪب آباد تعلقو]] ۽ [[ڳڙھي خيرو تعلقو]] شامل آهن. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ]] r41syw0q3ojnubtflllj2cpzzdk1k45 0 70124 266790 230015 2024-04-25T14:56:43Z EmausBot 1754 Fixing double redirect to [[ذيابيطس (شوگر)]] wikitext text/x-wiki #چوريو [[ذيابيطس (شوگر)]] slmcbrjy29ajiu32oivp6bo92luql3z 0 70125 266788 229822 2024-04-25T14:56:13Z EmausBot 1754 Fixing double redirect to [[ذيابيطس (شوگر)]] wikitext text/x-wiki #چوريو [[ذيابيطس (شوگر)]] slmcbrjy29ajiu32oivp6bo92luql3z 0 72126 266938 253162 2024-04-26T07:35:53Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' (cobalt) هڪ [[ڪيميائي عنصر|ڪيميائي تَتوَ]] (عنصر) آهي، جنھن جي نشاني Co ۽ [[ايٽمي نمبر]] 27 آهي. [[File:Cobalt.png|thumb|ڪوبالٽ]] [[زمرو:عنصر]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] endmqlu7hnhiora3oo2myehfibxr1iu 0 72127 266767 253253 2024-04-25T13:00:55Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' (sodium) هڪ [[ڪيميائي عنصر|ڪيميائي تَتوَ]] (عنصر) آهي، جنهن جي نشاني Na ۽ [[ايٽمي نمبر]] 11 آهي. [[File:Sodium.jpg|thumb|سوڊيئم]] [[زمرو:عنصر]] [[زمرو:ڪيميائي تت]] jkj4osmesawoc6xyq2xs3hnj5b2swkj 0 72271 266937 241459 2024-04-26T07:33:31Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''ڪينوا''' ([https://www.canva.com/ Canva]) گرافڪ ڊيزائن جو هڪ پليٽ فارم آهي جيڪو واھپيندڙن کي مختلف قسم جي وزيوئل ڪَنٽينٽ ٺاهڻ جي اجازت ڏئي ٿو جھڙوڪ پريزنٽيشنز، پوسٽر، گرافڪس، لوگوز، ٿمب نيلز، اِنفوگرافڪس، بُڪ ڪَوور، ڪيلينڊرز، ورڪ شيٽس، رپورٽس، ڪامڪ اسٽرپس، فوٽو ۽ وڊيو ايڊٽنگ ۽ دستاويز وغيره. اهو ٽيمپليٽس، ڊيزائن وغيره جي لاءِ ايليمنٽس، ۽ [[اوزار|ٽولز]] آڇي ٿو، جيڪي يوزرز کي ڊيزائنگ ۾ گهڻي مھارت جي ضرورت کان سواءِ ئي پروفيشنل ڊيزائن ٺاهڻ جي عمل کي سولو ٺاھين ٿا. [[File:Canva logo.png|thumb|ڪينوا جو لوگو]] ڪينوا جي اهم خاصيتن مان هڪ آهي ان جي ڊريگ ۽ ڊراپ انٽرفيس آھي، جيڪا واھپيندڙن کي سولائي سان مختلف ايليمنيٽس کي ٻيھر ترتيب ڏيڻ ۽ انهن جي ڊيزائن کي ترتيب ڏيڻ جي اجازت ڏئي ٿي. ڪينوا وٽ تمام وڏي اسٽاڪ فوٽوز، عڪسن، ۽ گرافڪس جي لائبريري آهي جنھن کي واھپيندڙ پنھنجي ڊزائن ۾ شامل ڪري سگهن ٿا.<ref>{{حوالو_ويب|url=https://iaoj.wordpress.com/2022/12/16/canva/|title=Canva|last=iaoj|date=2022-12-16|website=Indus Asia Online Journal (iaoj)|language=en|access-date=2022-12-16}}</ref> == حوالا == {{حوالا}} t9o3rfxe296acwav4y870rlxbyybd3r 0 72311 266850 248532 2024-04-25T17:48:01Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Short description|Process of energy transfer to an object via force application through displacement}} {{For|other uses of "Work" in physics|Work (electrical)|Work (thermodynamics)}} {{Infobox physical quantity | bgcolour={blue} | name = Work | image = [[File:Baseball pitching motion 2004.jpg|250px]] | caption = A [[baseball]] [[pitcher]] does positive work on the ball by applying a force to it over the distance it moves while in his grip. | basequantities = 1 [[kilogram|kg]]⋅[[metre|m]]²⋅[[second|s]]⁻² | unit = [[joule]] (J) | otherunits = [[Foot-pound (energy)|Foot-pound]], [[Erg]] | symbols = {{math|''W''}} | dimension = <math>\mathsf{M} \mathsf{L}^2 \mathsf{T}^{-2}</math> | derivations = ''W'' = '''[[force|F]]''' ⋅ '''[[Displacement (vector)|s]]''' <br /> ''W'' = ''[[torque|τ]]'' ''[[angle|θ]]'' }} {{Classical mechanics|cTopic=Fundamental concepts}} ڪم (Work) علم طبعيء ۾ اھڙي عمل کي چئبو آهي جنهن ۾ ڪجهه زور لڳي گڏوگڏ ڪجهه مفاصلو بہ طئه ٿئي. ھن لاء مساوات آهي: F.S.Cos(theta)=W In [[physics]], '''work''' is the [[energy]] transferred to or from an [[Physical object|object]] via the application of [[force]] along a [[Displacement (vector)|displacement]]. In its simplest form, for a constant force aligned with the direction of motion, the work equals the [[Product (mathematics)|product]] of the force strength and the distance traveled. A force is said to do ''positive work'' if when applied it has a component in the direction of the displacement of the point of application. A force does ''negative work'' if it has a component opposite to the direction of the displacement at the point of application of the force.<ref name=:1>{{cite web |url=https://www.ncert.nic.in/ncerts/l/keph106.pdf |title=Physics Book |author=[[National Council of Educational Research and Training|NCERT]] |date=2020 |website=ncert.nic.in |access-date=24 November 2021 }}</ref> For example, when a ball is held above the ground and then dropped, the work done by the gravitational force on the ball as it falls is positive, and is equal to the weight of the ball (a force) multiplied by the distance to the ground (a displacement). If the ball is thrown upwards, the work done by the gravitational force is negative, and is equal to the weight multiplied by the displacement in the upwards direction. Both force and displacement are [[Vector (mathematics and physics)|vector]]s. The work done is given by the [[dot product]] of the two vectors. When the force {{mvar|F}} is constant and the angle {{math|θ}} between the force and the displacement {{mvar|s}} is also constant, then the work done is given by: <math display="block" qid=Q42213> W = F s \cos{\theta}</math> If the force is variable, then work is given by <math>W = \int \vec{F} \cdot d\vec{s} </math> where <math>d\vec{s} </math> is the tiny change in displacement vector. Work is a [[scalar (physics)|scalar quantity]],<ref name="Young" /> so it has only magnitude and no direction. Work transfers energy from one place to another, or one form to another. The [[SI unit]] of work is the [[joule]] (J), the same unit as for energy. fllvnug9p8dfvfdwxoz3eztn3lqy6gt 266851 266850 2024-04-25T17:49:16Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox physical quantity | bgcolour={blue} | name = Work | image = [[File:Baseball pitching motion 2004.jpg|250px]] | caption = A [[baseball]] [[pitcher]] does positive work on the ball by applying a force to it over the distance it moves while in his grip. | basequantities = 1 [[kilogram|kg]]⋅[[metre|m]]²⋅[[second|s]]⁻² | unit = [[joule]] (J) | otherunits = [[Foot-pound (energy)|Foot-pound]], [[Erg]] | symbols = {{math|''W''}} | dimension = <math>\mathsf{M} \mathsf{L}^2 \mathsf{T}^{-2}</math> | derivations = ''W'' = '''[[force|F]]''' ⋅ '''[[Displacement (vector)|s]]''' <br /> ''W'' = ''[[torque|τ]]'' ''[[angle|θ]]'' }} {{Classical mechanics|cTopic=Fundamental concepts}} ڪم (Work) علم طبعيء ۾ اھڙي عمل کي چئبو آهي جنهن ۾ ڪجهه زور لڳي گڏوگڏ ڪجهه مفاصلو بہ طئه ٿئي. ھن لاء مساوات آهي: F.S.Cos(theta)=W In [[physics]], '''work''' is the [[energy]] transferred to or from an [[Physical object|object]] via the application of [[force]] along a [[Displacement (vector)|displacement]]. In its simplest form, for a constant force aligned with the direction of motion, the work equals the [[Product (mathematics)|product]] of the force strength and the distance traveled. A force is said to do ''positive work'' if when applied it has a component in the direction of the displacement of the point of application. A force does ''negative work'' if it has a component opposite to the direction of the displacement at the point of application of the force.<ref name=:1>{{cite web |url=https://www.ncert.nic.in/ncerts/l/keph106.pdf |title=Physics Book |author=[[National Council of Educational Research and Training|NCERT]] |date=2020 |website=ncert.nic.in |access-date=24 November 2021 }}</ref> For example, when a ball is held above the ground and then dropped, the work done by the gravitational force on the ball as it falls is positive, and is equal to the weight of the ball (a force) multiplied by the distance to the ground (a displacement). If the ball is thrown upwards, the work done by the gravitational force is negative, and is equal to the weight multiplied by the displacement in the upwards direction. Both force and displacement are [[Vector (mathematics and physics)|vector]]s. The work done is given by the [[dot product]] of the two vectors. When the force {{mvar|F}} is constant and the angle {{math|θ}} between the force and the displacement {{mvar|s}} is also constant, then the work done is given by: <math display="block" qid=Q42213> W = F s \cos{\theta}</math> If the force is variable, then work is given by <math>W = \int \vec{F} \cdot d\vec{s} </math> where <math>d\vec{s} </math> is the tiny change in displacement vector. Work is a [[scalar (physics)|scalar quantity]],<ref name="Young" /> so it has only magnitude and no direction. Work transfers energy from one place to another, or one form to another. The [[SI unit]] of work is the [[joule]] (J), the same unit as for energy. sfw8qimnyq4jkbxk4p1ncrslt1fzdwz 266852 266851 2024-04-25T17:49:54Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki ڪم (Work) علم طبعيء ۾ اھڙي عمل کي چئبو آهي جنهن ۾ ڪجهه زور لڳي گڏوگڏ ڪجهه مفاصلو بہ طئه ٿئي. ھن لاء مساوات آهي: F.S.Cos(theta)=W In [[physics]], '''work''' is the [[energy]] transferred to or from an [[Physical object|object]] via the application of [[force]] along a [[Displacement (vector)|displacement]]. In its simplest form, for a constant force aligned with the direction of motion, the work equals the [[Product (mathematics)|product]] of the force strength and the distance traveled. A force is said to do ''positive work'' if when applied it has a component in the direction of the displacement of the point of application. A force does ''negative work'' if it has a component opposite to the direction of the displacement at the point of application of the force.<ref name=:1>{{cite web |url=https://www.ncert.nic.in/ncerts/l/keph106.pdf |title=Physics Book |author=[[National Council of Educational Research and Training|NCERT]] |date=2020 |website=ncert.nic.in |access-date=24 November 2021 }}</ref> For example, when a ball is held above the ground and then dropped, the work done by the gravitational force on the ball as it falls is positive, and is equal to the weight of the ball (a force) multiplied by the distance to the ground (a displacement). If the ball is thrown upwards, the work done by the gravitational force is negative, and is equal to the weight multiplied by the displacement in the upwards direction. Both force and displacement are [[Vector (mathematics and physics)|vector]]s. The work done is given by the [[dot product]] of the two vectors. When the force {{mvar|F}} is constant and the angle {{math|θ}} between the force and the displacement {{mvar|s}} is also constant, then the work done is given by: <math display="block" qid=Q42213> W = F s \cos{\theta}</math> If the force is variable, then work is given by <math>W = \int \vec{F} \cdot d\vec{s} </math> where <math>d\vec{s} </math> is the tiny change in displacement vector. Work is a [[scalar (physics)|scalar quantity]],<ref name="Young" /> so it has only magnitude and no direction. Work transfers energy from one place to another, or one form to another. The [[SI unit]] of work is the [[joule]] (J), the same unit as for energy. 5atoif3z0e4pydz7z2mgoruypohhnit 266853 266852 2024-04-25T17:51:19Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[ڪم/ طبعي مقدار]] ڏانهن [[ڪم (طبعيات)]] wikitext text/x-wiki ڪم (Work) علم طبعيء ۾ اھڙي عمل کي چئبو آهي جنهن ۾ ڪجهه زور لڳي گڏوگڏ ڪجهه مفاصلو بہ طئه ٿئي. ھن لاء مساوات آهي: F.S.Cos(theta)=W In [[physics]], '''work''' is the [[energy]] transferred to or from an [[Physical object|object]] via the application of [[force]] along a [[Displacement (vector)|displacement]]. In its simplest form, for a constant force aligned with the direction of motion, the work equals the [[Product (mathematics)|product]] of the force strength and the distance traveled. A force is said to do ''positive work'' if when applied it has a component in the direction of the displacement of the point of application. A force does ''negative work'' if it has a component opposite to the direction of the displacement at the point of application of the force.<ref name=:1>{{cite web |url=https://www.ncert.nic.in/ncerts/l/keph106.pdf |title=Physics Book |author=[[National Council of Educational Research and Training|NCERT]] |date=2020 |website=ncert.nic.in |access-date=24 November 2021 }}</ref> For example, when a ball is held above the ground and then dropped, the work done by the gravitational force on the ball as it falls is positive, and is equal to the weight of the ball (a force) multiplied by the distance to the ground (a displacement). If the ball is thrown upwards, the work done by the gravitational force is negative, and is equal to the weight multiplied by the displacement in the upwards direction. Both force and displacement are [[Vector (mathematics and physics)|vector]]s. The work done is given by the [[dot product]] of the two vectors. When the force {{mvar|F}} is constant and the angle {{math|θ}} between the force and the displacement {{mvar|s}} is also constant, then the work done is given by: <math display="block" qid=Q42213> W = F s \cos{\theta}</math> If the force is variable, then work is given by <math>W = \int \vec{F} \cdot d\vec{s} </math> where <math>d\vec{s} </math> is the tiny change in displacement vector. Work is a [[scalar (physics)|scalar quantity]],<ref name="Young" /> so it has only magnitude and no direction. Work transfers energy from one place to another, or one form to another. The [[SI unit]] of work is the [[joule]] (J), the same unit as for energy. 5atoif3z0e4pydz7z2mgoruypohhnit 266855 266853 2024-04-25T18:16:42Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki ڪم (Work) علم طبعيء ۾ اھڙي عمل کي چئبو آهي جنهن ۾ ڪجهه زور لڳي گڏوگڏ ڪجهه مفاصلو بہ طئه ٿئي. فزڪس ۾، ڪم هڪ توانائي آهي جيڪو ڪنهن شئي ڏانهن منتقل ڪيو ويو آهي يا طاقت جي استعمال ذريعي هٽائو (displacement) سان. ان جي آسان ترين شڪل ۾، حرڪت جي سمت سان ٺهڪندڙ مسلسل قوت لاء، ڪم قوت ۽ فاصلي جي سفر جي پيداوار جي برابر آهي. W=F.s هڪ قوت کي مثبت ڪم ڪرڻ لاءِ چئبو آهي جيڪڏهن لاڳو ڪيو وڃي ته ان ۾ هڪ جزو هجي جيڪو لاڳو ٿيڻ واري نقطي جي ھتائو جي سمت ۾ هجي. هڪ قوت منفي ڪم ڪري ٿي جيڪڏهن ان ۾ قوت جي درخواست جي نقطي تي ھتائو جي سمت سامهون هڪ جزو آهي. مثال طور، جڏهن هڪ بال کي زمين کان مٿي رکيو وڃي ٿو ۽ پوءِ اڇلايو وڃي ٿو، ته بال تي ڪشش ثقل قوت طرفان ڪيل ڪم مثبت آهي ۽ بال جي وزن جي برابر آهي (هڪ قوت) جي ھٹائو فاصلي سان ضرب ڪيو وڃي ٿو. زمين (هڪ ھٹائو). جيڪڏهن بال کي مٿي طرف اڇلايو وڃي ٿو، ڪشش ثقل قوت طرفان ڪيل ڪم منفي آهي ۽ مٿي جي سمت ۾ ھتائو سان ضرب ڪيل وزن جي برابر آهي. <ref name=":12">{{cite web|url=https://www.ncert.nic.in/ncerts/l/keph106.pdf|title=Physics Book|author=[[National Council of Educational Research and Training|NCERT]]|date=2020|website=ncert.nic.in|access-date=24 November 2021}}</ref> ٻئي قوت ۽ ھٹائو ویکٹر آهن. ڪيل ڪم ٻن ویکٹرز جي ڊاٽ پراڊڪٽ پاران ڏنل آهي. جڏهن قوت "F" مسلسل آهي ۽ قوت ۽ ھٹائو "s" پڻ مسلسل آهي ء بئین جي وچ ۾ زاويو "θ" آھی، پوء ڪيو ويو ڪم هيت ڏنل آهي: <math display="block" qid=Q42213> W = F s \cos{\theta}</math>جيڪڏهن قوت متغير آهي، ته پوءِ ڪم کي هيٺين مساوات ذريعي ڏئي سگهجي ٿو؛ <math>W = \int \vec{F} \cdot d\vec{s} </math> ھتی <math>d\vec{s} </math> ھٹائو واری ویکٹر م معمولی تبدیلی آھی. هٽائو واري مفاصلي Work is a [[scalar (physics)|scalar quantity]],<ref name="Young" /> so it has only magnitude and no direction. Work transfers energy from one place to another, or one form to another. The [[SI unit]] of work is the [[joule]] (J), the same unit as for energy. fbcba094d1sywhfdihnk1d4o4lo33nu 266856 266855 2024-04-25T18:21:10Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki ڪم (Work) علم طبعيء ۾ اھڙي عمل کي چئبو آهي جنهن ۾ ڪجهه زور لڳي گڏوگڏ ڪجهه مفاصلو بہ طئه ٿئي. فزڪس ۾، ڪم هڪ توانائي آهي جيڪو ڪنهن شئي ڏانهن منتقل ڪيو ويو آهي يا طاقت جي استعمال ذريعي هٽائو (displacement) سان. ان جي آسان ترين شڪل ۾، حرڪت جي سمت سان ٺهڪندڙ مسلسل قوت لاء، ڪم قوت ۽ فاصلي جي سفر جي پيداوار جي برابر آهي. W=F.s هڪ قوت کي مثبت ڪم ڪرڻ لاءِ چئبو آهي جيڪڏهن لاڳو ڪيو وڃي ته ان ۾ هڪ جزو هجي جيڪو لاڳو ٿيڻ واري نقطي جي ھتائو جي سمت ۾ هجي. هڪ قوت منفي ڪم ڪري ٿي جيڪڏهن ان ۾ قوت جي درخواست جي نقطي تي ھتائو جي سمت سامهون هڪ جزو آهي. مثال طور، جڏهن هڪ بال کي زمين کان مٿي رکيو وڃي ٿو ۽ پوءِ اڇلايو وڃي ٿو، ته بال تي ڪشش ثقل قوت طرفان ڪيل ڪم مثبت آهي ۽ بال جي وزن جي برابر آهي (هڪ قوت) جي ھٹائو فاصلي سان ضرب ڪيو وڃي ٿو. زمين (هڪ ھٹائو). جيڪڏهن بال کي مٿي طرف اڇلايو وڃي ٿو، ڪشش ثقل قوت طرفان ڪيل ڪم منفي آهي ۽ مٿي جي سمت ۾ ھتائو سان ضرب ڪيل وزن جي برابر آهي. <ref name=":12">{{cite web|url=https://www.ncert.nic.in/ncerts/l/keph106.pdf|title=Physics Book|author=[[National Council of Educational Research and Training|NCERT]]|date=2020|website=ncert.nic.in|access-date=24 November 2021}}</ref> ٻئي قوت ۽ ھٹائو ویکٹر آهن. ڪيل ڪم ٻن ویکٹرز جي ڊاٽ پراڊڪٽ پاران ڏنل آهي. جڏهن قوت "F" مسلسل آهي ۽ قوت ۽ ھٹائو "s" پڻ مسلسل آهي ء بئین جي وچ ۾ زاويو "θ" آھی، پوء ڪيو ويو ڪم هيت ڏنل آهي: <math display="block" qid=Q42213> W = F s \cos{\theta}</math>جيڪڏهن قوت متغير آهي، ته پوءِ ڪم کي هيٺين مساوات ذريعي ڏئي سگهجي ٿو؛ <math>W = \int \vec{F} \cdot d\vec{s} </math> ھتی <math>d\vec{s} </math> ھٹائو واری ویکٹر م معمولی تبدیلی آھی. ڪم هڪ اسڪيلر مقدار آهي،,<ref name="Young" /> تنهنڪري ان جي صرف مقدار ھوندی آهي ۽ ڪا به سمت ناهي. ڪم توانائي کي هڪ جاءِ کان ٻئي هنڌ، يا هڪ روپ ٻئي ڏانهن منتقل ڪري ٿو. ڪم جو SI يونٽ جول (J) آهي، ساڳيو يونٽ توانائي لاءِ آهي. == حوالا == {{حوالا}} ocycqsei5ut4dmh61n2zsg2axpv808q 0 72420 266849 242342 2024-04-25T17:36:37Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو شخصيت|name=اينڊريو ٽيٽ|image=Andrew Tate on 'Anything Goes With James English' in 2021.jpg|alt=A bald man with a beard and sunglasses smiles at something off-camera.|caption=2021 ۾ ٽيٽ|birth_name=ايموري اينڊريو ٽيٽ III|birth_date={{Birth date and age|1986|12|1}}|birth_place=[[واشنگٽن، ڊي سي]]، يو ايس|alias=|occupation={{hlist|ميڊيا شخصيت |ڪڪ باڪسر }}|years_active=2005–حاضر <!--detained does not mean he is no longer active-->|website={{Official URL}}|module=}}'''ايموري اينڊريو ٽيٽ III''' (پيدائش ڊسمبر 1، 1986) هڪ برطانوي-آمريڪي سوشل ميڊيا جي شخصيت، ڪاروبار ڪندڙ، ۽ اڳوڻو پروفيشنل ڪڪ باڪسر آهي. ٽيٽ 2005 ۾ ڪڪ باڪسنگ جي مشق شروع ڪئي ۽ 2009 ۾ سندس پهرين چيمپئن شپ حاصل ڪئي. هن 2016 ۾ وڏي پئماني تي ڌيان ڇڪايو، جڏهن هو برطانوي ريئلٽي شو ''بگ برادر'' ۾ ظاهر ٿيو ۽ سوشل ميڊيا تي سندس تبصرو تڪرار کي راغب ڪرڻ کانپوءِ هٽايو ويو. هن پنهنجي ويب سائيٽ ذريعي ادا ڪيل ڪورسز ۽ رڪنيتون پيش ڪرڻ شروع ڪيون ۽ هڪ انٽرنيٽ جي مشهور شخصيت جي حيثيت سان مشهور ٿيو، "الٽرا مذڪر، الٽرا لگژري لائف اسٽائل" کي فروغ ڏنو. هڪ خود بيان ڪيل بدانتظامي ، <ref name="wapo">{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/technology/2022/08/21/andrew-tate-tiktok-instagram/|title=TikTok and Meta ban self-described misogynist Andrew Tate|last=Shammas|first=Brittany|date=August 21, 2022|work=The Washington Post|access-date=August 22, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220822084721/https://www.washingtonpost.com/technology/2022/08/21/andrew-tate-tiktok-instagram/|archive-date=August 22, 2022}}</ref> ٽيٽ جي تڪراري تبصري جي نتيجي ۾ هن کي ڪيترن ئي سوشل ميڊيا پليٽ فارمن تان معطل ڪيو ويو آهي. <ref>{{حوالو ويب|url=https://www.npr.org/2022/08/20/1118624860/andrew-tate-facebook-instagram-banned?t=1661378834965|title=Andrew Tate gets banned from Facebook, Instagram, TikTok for violating their policies|last=Miranda|first=Shauneen|date=August 20, 2022|publisher=NPR|archive-url=https://web.archive.org/web/20220920172914/https://www.npr.org/2022/08/20/1118624860/andrew-tate-facebook-instagram-banned?t=1661378834965|archive-date=September 20, 2022|access-date=August 24, 2022|quote=Andrew Tate, an influencer and former professional kickboxer known for his misogynistic remarks [...].}}</ref> <ref>{{حوالو ويب|url=https://news.sky.com/story/andrew-tate-the-social-media-influencer-teachers-are-being-warned-about-12679194|title=Andrew Tate: The social media influencer teachers are being warned about|last=Sharp|first=Jess|date=August 26, 2022|publisher=Sky News|archive-url=https://web.archive.org/web/20220825175552/https://news.sky.com/story/andrew-tate-the-social-media-influencer-teachers-are-being-warned-about-12679194|archive-date=August 25, 2022|access-date=August 26, 2022|quote=Andrew Tate had his Instagram and Facebook accounts removed after sharing his misogynistic and offensive views online [...].}}</ref> 29 ڊسمبر 2022 تي، ٽيٽ ۽ سندس ڀاءُ ٽرسٽان کي ٻن عورتن سميت [[رومانيا]] ۾ گرفتار ڪيو ويو. اهي چارئي انساني اسمگلنگ ۽ هڪ منظم ڏوهن جي گروهه ٺاهڻ جي شڪ ۾ آهن. رومانيا پوليس جو الزام آهي ته گروپ متاثرين کي سوشل ميڊيا لاءِ ادا ڪيل فحش مواد ٺاهڻ تي مجبور ڪيو. <ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-64122628|title=Andrew Tate detained in Romania over rape and human trafficking case|date=December 30, 2022|work=BBC News|access-date=December 30, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221230011318/https://www.bbc.com/news/world-europe-64122628|archive-date=December 30, 2022|publisher=BBC|language=en-GB}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} 34mg1rhhuu3q624egfh8unqghm332bl 266857 266849 2024-04-25T18:32:11Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو شخصيت|name=اينڊريو ٽيٽ|image=Andrew Tate on 'Anything Goes With James English' in 2021.jpg|alt=A bald man with a beard and sunglasses smiles at something off-camera.|caption=2021 ۾ ٽيٽ|birth_name=ايموري اينڊريو ٽيٽ III|birth_date={{Birth date and age|1986|12|1}}|birth_place=[[واشنگٽن، ڊي سي]]، يو ايس|alias=|occupation={{hlist|ميڊيا شخصيت |ڪڪ باڪسر }}|years_active=2005–حاضر <!--detained does not mean he is no longer active-->|website={{Official URL}}|module=}}'''ايموري اينڊريو ٽيٽ III''' (پيدائش ڊسمبر 1، 1986) هڪ برطانوي-آمريڪي سوشل ميڊيا جي شخصيت، ڪاروبار ڪندڙ، ۽ اڳوڻو پروفيشنل ڪڪ باڪسر آهي. ٽيٽ 2005 ۾ ڪڪ باڪسنگ جي مشق شروع ڪئي ۽ 2009 ۾ سندس پهرين چيمپئن شپ حاصل ڪئي. هن 2016 ۾ وڏي پئماني تي ڌيان ڇڪايو، جڏهن هو برطانوي ريئلٽي شو ''بگ برادر'' ۾ ظاهر ٿيو ۽ سوشل ميڊيا تي سندس تبصرو تڪرار کي راغب ڪرڻ کانپوءِ هٽايو ويو. هن پنهنجي ويب سائيٽ ذريعي ادا ڪيل ڪورسز ۽ رڪنيتون پيش ڪرڻ شروع ڪيون ۽ هڪ انٽرنيٽ جي مشهور شخصيت جي حيثيت سان مشهور ٿيو، "الٽرا مذڪر، الٽرا لگژري لائف اسٽائل" کي فروغ ڏنو. هڪ خود بيان ڪيل بدانتظامي ، <ref name="wapo">{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/technology/2022/08/21/andrew-tate-tiktok-instagram/|title=TikTok and Meta ban self-described misogynist Andrew Tate|last=Shammas|first=Brittany|date=August 21, 2022|work=The Washington Post|access-date=August 22, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220822084721/https://www.washingtonpost.com/technology/2022/08/21/andrew-tate-tiktok-instagram/|archive-date=August 22, 2022}}</ref> ٽيٽ جي تڪراري تبصري جي نتيجي ۾ هن کي ڪيترن ئي سوشل ميڊيا پليٽ فارمن تان معطل ڪيو ويو آهي. <ref>{{حوالو ويب|url=https://www.npr.org/2022/08/20/1118624860/andrew-tate-facebook-instagram-banned?t=1661378834965|title=Andrew Tate gets banned from Facebook, Instagram, TikTok for violating their policies|last=Miranda|first=Shauneen|date=August 20, 2022|publisher=NPR|archive-url=https://web.archive.org/web/20220920172914/https://www.npr.org/2022/08/20/1118624860/andrew-tate-facebook-instagram-banned?t=1661378834965|archive-date=September 20, 2022|access-date=August 24, 2022|quote=Andrew Tate, an influencer and former professional kickboxer known for his misogynistic remarks [...].}}</ref> <ref>{{حوالو ويب|url=https://news.sky.com/story/andrew-tate-the-social-media-influencer-teachers-are-being-warned-about-12679194|title=Andrew Tate: The social media influencer teachers are being warned about|last=Sharp|first=Jess|date=August 26, 2022|publisher=Sky News|archive-url=https://web.archive.org/web/20220825175552/https://news.sky.com/story/andrew-tate-the-social-media-influencer-teachers-are-being-warned-about-12679194|archive-date=August 25, 2022|access-date=August 26, 2022|quote=Andrew Tate had his Instagram and Facebook accounts removed after sharing his misogynistic and offensive views online [...].}}</ref> 29 ڊسمبر 2022 تي، ٽيٽ ۽ سندس ڀاءُ ٽرسٽان کي ٻن عورتن سميت [[رومانيا]] ۾ گرفتار ڪيو ويو. اهي چارئي انساني اسمگلنگ ۽ هڪ منظم ڏوهن جي گروهه ٺاهڻ جي شڪ ۾ آهن. رومانيا پوليس جو الزام آهي ته گروپ متاثرين کي سوشل ميڊيا لاءِ ادا ڪيل فحش مواد ٺاهڻ تي مجبور ڪيو. <ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-64122628|title=Andrew Tate detained in Romania over rape and human trafficking case|date=December 30, 2022|work=BBC News|access-date=December 30, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221230011318/https://www.bbc.com/news/world-europe-64122628|archive-date=December 30, 2022|publisher=BBC|language=en-GB}}</ref> ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:جيوت ماڻهو]] gtimwlmswu71ohgwuzt0g3nw3595q2q 0 73262 266841 244588 2024-04-25T17:04:19Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{short description|Italian film director and screenwriter}} {{Infobox person | name = Giuseppe Tornatore | image = Giuseppe Tornatore.jpg | birth_date = {{Birth date and age|1956|5|27|df=yes}} | birth_place = [[Bagheria]], [[Sicily]], Italy | occupation = Film director, screenwriter | years_active = 1985–present | awards = [[Academy Awards|Academy Award]] }} '''جوزيپي ٽورنيٽور''' Giuseppe Tornatore (ڄائو: 27 مئي 1956ع) هڪ اٽالين فلم ڊائريڪٽر ۽ اسڪرين رائيٽر آھي جو اٽالين سئينما کي وڏي مشھوري تي پهچائڻ وارن ڊائريڪٽرن ۾ ڳڻيو ويندو آهي. هن جو ڪيريئر ٽن ڏهاڪن تي مشتمل آھي. سندس مشھور تخليقن ۾ فلم ايوري باڊي از فائين، دي ليجنڊ آف 1900، مئلينا، باريا ۽ بيسٽ آفر شامل آهن. هن جي بهترين فلم سئنيما پيراڊيسو آھي جنهن عيوض ھن بهترين پرڏيهي فلم جو اڪيڊمي ايوارڊ کٽيو. ان کان سواء ھن ڊولسي ۽ گبانا لاء ڪيترائي ايڊورٽائيزمينٽ ٺاهيا آھن. '''Giuseppe Tornatore''' (born 27 May 1956) is an Italian [[film director]] and [[screenwriter]]. He is considered one of the directors who brought critical acclaim back to Italian cinema.<ref name=katz>Katz, Ephraim, "Italy," ''The Film Encyclopedia'' (New York: HarperResource, 2001), pp. 682-685.</ref> In a career spanning over 30 years he is best known for directing and writing drama films such as ''[[Everybody's Fine (1990 film)|Everybody's Fine]]'', ''[[The Legend of 1900]]'', ''[[Malèna (film)|Malèna]]'', ''[[Baarìa (film)|Baarìa]]'' and ''[[The Best Offer]]''. His most noted film is ''[[Cinema Paradiso]]'', for which Tornatore won the [[Academy Award for Best Foreign Language Film]]. He has also directed several advertising campaigns for [[Dolce & Gabbana]].<ref>{{cite web |url= http://www.swide.com/luxury-magazine/History/DG-Archive/dg-archive-funerale/2011/10/30 |work=Swide Magazine |date=30 October 2011 |access-date=19 May 2012 |title=Funeral alla Dolce & Gabbana |author=Valentina Zannoni}}</ref> Tornatore is also known for his long-standing association with composer [[Ennio Morricone]], who composed music for thirteen Tornatore feature films since 1988.<ref>{{Cite book |last=Moliterno |first=Gino |url=https://books.google.com/books?id=N-UGEAAAQBAJ&pg=PA334 |title=Historical Dictionary of Italian Cinema |date=2020-12-08 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-1-5381-1948-8 |pages=334 |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Moscati |first=Italo |url=https://books.google.com/books?id=aCQMEAAAQBAJ&pg=PT16 |title=Ennio Morricone |date=2020-12-01 |publisher=LIT EDIZIONI |isbn=978-88-3290-314-0 |pages=16 |language=it}}</ref> 2oivykhifwq7w2g2rr1najlbvd7yxxq 266842 266841 2024-04-25T17:07:10Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{short description|Italian film director and screenwriter}} {{Infobox person | name = Giuseppe Tornatore | image = Giuseppe Tornatore.jpg | birth_date = {{Birth date and age|1956|5|27|df=yes}} | birth_place = [[Bagheria]], [[Sicily]], Italy | occupation = Film director, screenwriter | years_active = 1985–present | awards = [[Academy Awards|Academy Award]] }} '''جوزيپي ٽورنيٽور''' Giuseppe Tornatore (ڄائو: 27 مئي 1956ع) هڪ اٽالين فلم ڊائريڪٽر ۽ اسڪرين رائيٽر آھي جو اٽالين سئينما کي وڏي مشھوري تي پهچائڻ وارن ڊائريڪٽرن ۾ ڳڻيو ويندو آهي. <ref name="katz2">Katz, Ephraim, "Italy," ''The Film Encyclopedia'' (New York: HarperResource, 2001), pp. 682-685.</ref> هن جو ڪيريئر ٽن ڏهاڪن تي مشتمل آھي. سندس مشھور تخليقن ۾ فلم ايوري باڊي از فائين، دي ليجنڊ آف 1900، مئلينا، باريا ۽ بيسٽ آفر شامل آهن. هن جي بهترين فلم سئنيما پيراڊيسو آھي جنهن عيوض ھن بهترين پرڏيهي فلم جو اڪيڊمي ايوارڊ کٽيو. ان کان سواء ھن ڊولسي ۽ گبانا لاء ڪيترائي ايڊورٽائيزمينٽ ٺاهيا آھن.<ref>{{cite web|url=http://www.swide.com/luxury-magazine/History/DG-Archive/dg-archive-funerale/2011/10/30|title=Funeral alla Dolce & Gabbana|author=Valentina Zannoni|date=30 October 2011|work=Swide Magazine|access-date=19 May 2012}}</ref> Tornatore is also known for his long-standing association with composer [[Ennio Morricone]], who composed music for thirteen Tornatore feature films since 1988.<ref>{{Cite book |last=Moliterno |first=Gino |url=https://books.google.com/books?id=N-UGEAAAQBAJ&pg=PA334 |title=Historical Dictionary of Italian Cinema |date=2020-12-08 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-1-5381-1948-8 |pages=334 |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Moscati |first=Italo |url=https://books.google.com/books?id=aCQMEAAAQBAJ&pg=PT16 |title=Ennio Morricone |date=2020-12-01 |publisher=LIT EDIZIONI |isbn=978-88-3290-314-0 |pages=16 |language=it}}</ref> dz1xul81p0toaox4a9z2tc1uo7ruqie 266847 266842 2024-04-25T17:31:59Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki {{short description|Italian film director and screenwriter}} {{Infobox person | name = Giuseppe Tornatore | image = Giuseppe Tornatore.jpg | birth_date = {{Birth date and age|1956|5|27|df=yes}} | birth_place = [[Bagheria]], [[Sicily]], Italy | occupation = Film director, screenwriter | years_active = 1985–present | awards = [[Academy Awards|Academy Award]] }} '''جوزيپي ٽورنيٽور''' Giuseppe Tornatore (ڄائو: 27 مئي 1956ع) هڪ اٽالين فلم ڊائريڪٽر ۽ اسڪرين رائيٽر آھي جو اٽالين سئينما کي وڏي مشھوري تي پهچائڻ وارن ڊائريڪٽرن ۾ ڳڻيو ويندو آهي. <ref name="katz2">Katz, Ephraim, "Italy," ''The Film Encyclopedia'' (New York: HarperResource, 2001), pp. 682-685.</ref> هن جو ڪيريئر ٽن ڏهاڪن تي مشتمل آھي. سندس مشھور تخليقن ۾ فلم ايوري باڊي از فائين، دي ليجنڊ آف 1900، مئلينا، باريا ۽ بيسٽ آفر شامل آهن. هن جي بهترين فلم سئنيما پيراڊيسو آھي جنهن عيوض ھن بهترين پرڏيهي فلم جو اڪيڊمي ايوارڊ کٽيو. ان کان سواء ھن ڊولسي ۽ گبانا لاء ڪيترائي ايڊورٽائيزمينٽ ٺاهيا آھن.<ref>{{cite web|url=http://www.swide.com/luxury-magazine/History/DG-Archive/dg-archive-funerale/2011/10/30|title=Funeral alla Dolce & Gabbana|author=Valentina Zannoni|date=30 October 2011|work=Swide Magazine|access-date=19 May 2012}}</ref> Tornatore is also known for his long-standing association with composer [[Ennio Morricone]], who composed music for thirteen Tornatore feature films since 1988.<ref>{{Cite book |last=Moliterno |first=Gino |url=https://books.google.com/books?id=N-UGEAAAQBAJ&pg=PA334 |title=Historical Dictionary of Italian Cinema |date=2020-12-08 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-1-5381-1948-8 |pages=334 |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Moscati |first=Italo |url=https://books.google.com/books?id=aCQMEAAAQBAJ&pg=PT16 |title=Ennio Morricone |date=2020-12-01 |publisher=LIT EDIZIONI |isbn=978-88-3290-314-0 |pages=16 |language=it}}</ref> [[زمرو:1956ع جون پيدائشون]] [[زمرو:جيوت ماڻهو]] 700rv5tmets6o6ix5au5mn0dpw6t3yt 0 73721 266843 247277 2024-04-25T17:17:10Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki هي فهرستن جو هڪ سيٽ آهي پراڻي ترين ٽيسٽ ۽ فرسٽ ڪلاس ڪرڪيٽرن. سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڪرڪيٽر: ملڪ جي لحاظ کان سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڪرڪيٽر: سڀ کان پراڻا ٽيسٽ ڪرڪيٽر اڃا تائين ٽيسٽ سطح تي کيڏي رهيا آهن: پراڻن ٽيسٽ ڪرڪيٽر اڃا تائين ٽيسٽ سطح تي کيڏي رهيا آهن، ملڪ طرفان: سڀ کان وڌيڪ عرصي تائين رهندڙ ٽيسٽ ڪرڪيٽر: سڀ کان پراڻي ٽيسٽ ڊيبيوٽس: ملڪ طرفان سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڊيبيو ڪندڙ: آخري ظهور تي پراڻن ٽيسٽ ڪرڪيٽر: ملڪ جي لحاظ کان فائنل ظهور تي سڀ کان وڏو ٽيسٽ ڪرڪيٽر: فرسٽ ڪلاس ڪرڪيٽرز ۾ سڀ کان وڌيڪ ڊگھي زندگي گذاريندڙ: سڀ کان پراڻي عورت ڪرڪيٽر: سڀ کان پراڻا زنده ODI ڪرڪيٽر: قديم ترين زندهه Twenty20: بين الاقوامي ڪرڪيٽر: حوالا: ozb2ibiod7ffttf33ezesvjljksixfi 266844 266843 2024-04-25T17:28:08Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki هي پراڻي ترين ٽيسٽ ۽ فرسٽ ڪلاس ڪرڪيٽرن جی فهرستن جو هڪ سيٽ آهي. هي عمر جي لحاظ کان ٽيسٽ ۽ فرسٽ ڪلاس ڪرڪيٽرن جي فھرستن جو هڪ مجموعو آهي. ان ۾ ڪرڪيٽ جي مختلف پهلوئن کان هر سطح تي ڊگهي عرصي تائين رهندڙ ڪرڪيٽ رانديگرن جا انگ اکر ڏنا ويا آهن. ==سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==ملڪ جي لحاظ کان سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==سڀ کان پراڻا ٽيسٽ ڪرڪيٽر جیکا اڃا تائين ٽيسٽ سطح تي کيڏي رهيا آهن== ==پراڻن ٽيسٽ ڪرڪيٽر اڃا تائين ٽيسٽ سطح تي کيڏي رهيا آهن== ==ملڪ طرفان== ==سڀ کان وڌيڪ عرصي تائين رهندڙ ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==سڀ کان پراڻي ٽيسٽ ڊيبيوٽس== ==ملڪ طرفان سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڊيبيو ڪندڙ== ==آخري میچ تي پراڻن ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==ملڪ جي لحاظ کان فائنل ظهور تي سڀ کان وڏو ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==فرسٽ ڪلاس ڪرڪيٽرز ۾ سڀ کان وڌيڪ ڊگھي زندگي گذاريندڙ== ==سڀ کان پراڻي عورت ڪرڪيٽر== ==سڀ کان پراڻا زنده ODI ڪرڪيٽر== ==قديم ترين زندهه T-20 بين الاقوامي ڪرڪيٽر== ==حوالا== 2hiato2o3oahz4o848w17folvoptawq 266845 266844 2024-04-25T17:29:49Z Ibne maryam 17680 /* سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڪرڪيٽر */ wikitext text/x-wiki هي پراڻي ترين ٽيسٽ ۽ فرسٽ ڪلاس ڪرڪيٽرن جی فهرستن جو هڪ سيٽ آهي. هي عمر جي لحاظ کان ٽيسٽ ۽ فرسٽ ڪلاس ڪرڪيٽرن جي فھرستن جو هڪ مجموعو آهي. ان ۾ ڪرڪيٽ جي مختلف پهلوئن کان هر سطح تي ڊگهي عرصي تائين رهندڙ ڪرڪيٽ رانديگرن جا انگ اکر ڏنا ويا آهن. ==سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڪرڪيٽر== {| class="wikitable sortable" |- !Name !Country !Date of birth !Debut !Last match !Age as of {{date}} |- | [[Ronald Draper]] || [[South Africa national cricket team|South Africa]]|| 24 December 1926 || 10 February 1950 ||6 March 1950 || {{age in years and days|1926|12|24}} |- | [[Neil Harvey]] || [[Australia national cricket team|Australia]] || 8 October 1928 || 22 January 1948 || 20 February 1963 || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[Trevor McMahon]] || [[New Zealand national cricket team|New Zealand]] || 8 November 1929 || 13 October 1955 || 6 February 1956 || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[Wazir Mohammad]] || [[Pakistan national cricket team|Pakistan]] || 22 December 1929 || 13 November 1952 || 13 November 1959 || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[C. D. Gopinath]] || India || 1 March 1930 || 14 March 1951 || 28 January 1960 || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[Ian Leggat]] || New Zealand || 7 June 1930 || 1 January 1954 || 5 January 1954 || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[Chandrakant Patankar]] || India || 24 November 1930 || 28 December 1955 || 2 January 1956 || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[Gavin Stevens]] || Australia || 29 February 1932 || 21 November 1959 || 6 February 1960 || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[Godfrey Lawrence]] || South Africa || 31 March 1932 || 8 December 1961 || 20 February 1962 || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[Bob Blair (cricketer)|Bob Blair]] || New Zealand || 23 June 1932 || 6 March 1953 || 13 March 1964 || {{age in years and days|1932|6|23}} |} ==ملڪ جي لحاظ کان سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==سڀ کان پراڻا ٽيسٽ ڪرڪيٽر جیکا اڃا تائين ٽيسٽ سطح تي کيڏي رهيا آهن== ==پراڻن ٽيسٽ ڪرڪيٽر اڃا تائين ٽيسٽ سطح تي کيڏي رهيا آهن== ==ملڪ طرفان== ==سڀ کان وڌيڪ عرصي تائين رهندڙ ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==سڀ کان پراڻي ٽيسٽ ڊيبيوٽس== ==ملڪ طرفان سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڊيبيو ڪندڙ== ==آخري میچ تي پراڻن ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==ملڪ جي لحاظ کان فائنل ظهور تي سڀ کان وڏو ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==فرسٽ ڪلاس ڪرڪيٽرز ۾ سڀ کان وڌيڪ ڊگھي زندگي گذاريندڙ== ==سڀ کان پراڻي عورت ڪرڪيٽر== ==سڀ کان پراڻا زنده ODI ڪرڪيٽر== ==قديم ترين زندهه T-20 بين الاقوامي ڪرڪيٽر== ==حوالا== 7zz98kawsxbyc4t32mzy0lnx5sun6ye 266846 266845 2024-04-25T17:31:08Z Ibne maryam 17680 /* ملڪ جي لحاظ کان سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڪرڪيٽر */ wikitext text/x-wiki هي پراڻي ترين ٽيسٽ ۽ فرسٽ ڪلاس ڪرڪيٽرن جی فهرستن جو هڪ سيٽ آهي. هي عمر جي لحاظ کان ٽيسٽ ۽ فرسٽ ڪلاس ڪرڪيٽرن جي فھرستن جو هڪ مجموعو آهي. ان ۾ ڪرڪيٽ جي مختلف پهلوئن کان هر سطح تي ڊگهي عرصي تائين رهندڙ ڪرڪيٽ رانديگرن جا انگ اکر ڏنا ويا آهن. ==سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڪرڪيٽر== {| class="wikitable sortable" |- !Name !Country !Date of birth !Debut !Last match !Age as of {{date}} |- | [[Ronald Draper]] || [[South Africa national cricket team|South Africa]]|| 24 December 1926 || 10 February 1950 ||6 March 1950 || {{age in years and days|1926|12|24}} |- | [[Neil Harvey]] || [[Australia national cricket team|Australia]] || 8 October 1928 || 22 January 1948 || 20 February 1963 || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[Trevor McMahon]] || [[New Zealand national cricket team|New Zealand]] || 8 November 1929 || 13 October 1955 || 6 February 1956 || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[Wazir Mohammad]] || [[Pakistan national cricket team|Pakistan]] || 22 December 1929 || 13 November 1952 || 13 November 1959 || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[C. D. Gopinath]] || India || 1 March 1930 || 14 March 1951 || 28 January 1960 || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[Ian Leggat]] || New Zealand || 7 June 1930 || 1 January 1954 || 5 January 1954 || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[Chandrakant Patankar]] || India || 24 November 1930 || 28 December 1955 || 2 January 1956 || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[Gavin Stevens]] || Australia || 29 February 1932 || 21 November 1959 || 6 February 1960 || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[Godfrey Lawrence]] || South Africa || 31 March 1932 || 8 December 1961 || 20 February 1962 || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[Bob Blair (cricketer)|Bob Blair]] || New Zealand || 23 June 1932 || 6 March 1953 || 13 March 1964 || {{age in years and days|1932|6|23}} |} ==ملڪ جي لحاظ کان سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڪرڪيٽر== {| class="wikitable sortable" !Country !Player !Age as of {{date}} |- |[[Afghanistan national cricket team|Afghanistan]] |[[Mohammad Nabi]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |Australia |[[Neil Harvey]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- |[[Bangladesh national cricket team|Bangladesh]] |[[Enamul Haque (cricketer, born 1966)|Enamul Haque]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |[[England cricket team|England]] |[[Micky Stewart]] |{{age in years and days|1932|09|16}} |- |India |[[C. D. Gopinath]] |{{age in years and days|1930|03|01}} |- |[[Ireland cricket team|Ireland]] |[[Ed Joyce]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |New Zealand |[[Trevor McMahon]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |Pakistan |[[Wazir Mohammad]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- |South Africa |[[Ronald Draper]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |[[Sri Lanka national cricket team|Sri Lanka]] |[[Somachandra de Silva]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- |West Indies |[[Cammie Smith]] |{{age in years and days|1933|7|29}} |- |[[Zimbabwe national cricket team|Zimbabwe]] |[[John Traicos]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} Note: Twenty-seven [[first-class cricket|first-class]] cricketers are known to have attained centenarian status (''see relevant section below''). Source:<ref>[https://www.espncricinfo.com/records/oldest-living-players-283742 Cricinfo: Oldest living players]</ref> ==سڀ کان پراڻا ٽيسٽ ڪرڪيٽر جیکا اڃا تائين ٽيسٽ سطح تي کيڏي رهيا آهن== ==پراڻن ٽيسٽ ڪرڪيٽر اڃا تائين ٽيسٽ سطح تي کيڏي رهيا آهن== ==ملڪ طرفان== ==سڀ کان وڌيڪ عرصي تائين رهندڙ ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==سڀ کان پراڻي ٽيسٽ ڊيبيوٽس== ==ملڪ طرفان سڀ کان پراڻو ٽيسٽ ڊيبيو ڪندڙ== ==آخري میچ تي پراڻن ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==ملڪ جي لحاظ کان فائنل ظهور تي سڀ کان وڏو ٽيسٽ ڪرڪيٽر== ==فرسٽ ڪلاس ڪرڪيٽرز ۾ سڀ کان وڌيڪ ڊگھي زندگي گذاريندڙ== ==سڀ کان پراڻي عورت ڪرڪيٽر== ==سڀ کان پراڻا زنده ODI ڪرڪيٽر== ==قديم ترين زندهه T-20 بين الاقوامي ڪرڪيٽر== ==حوالا== tkr52zpu1janxkrsxjo3ir695gyhhwq 14 74386 266869 261572 2024-04-25T20:27:56Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] [[زمرو:پاڪستان جي مقامي حڪومت]] [[زمرو:پاڪستان جي انتظامي ورهاست]] scvcew75au6aj08vz41b6pfd223qokl 14 74529 266920 261573 2024-04-26T06:39:10Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{اصل مضمون}} {{زمرو ڪامنز}} [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:حڪومت پاڪستان]] [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] [[زمرو:پاڪستان جي انتظامي ورهاست]] 4n51q09rlwg49d20gwzxbrj5yxojld1 0 75161 266950 261372 2024-04-26T09:12:22Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox River|name=نيلم ندي/ڪشن گنگا<br> دریائے نیلم|name_other=|image=دوسٹ نیلم ویلی کا خوبصورت منظر Beautiful Scene of Dosut Neelum Valley.jpg|image_size=|image_caption=نيلم ندي، نیلم وادی، ڪشمیر م|map=|map_size=|map_caption=|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=ملڪ|subdivision_name1=[[پاڪستان]]، [[انڈیا]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=علایقو|subdivision_name3=[[ڪشمير]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|245|km|mi|abbr=on}}|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=مظفر آباد|discharge1_min=|discharge1_avg={{convert|465|m3/s|cuft/s|abbr=on}}|discharge1_max=|source1={{Coord|34.389629|N|75.121806|E|region:PK_type:river|display=inline,title}}|source1_location=ڪرشنسر دند، سونامرگ، ڪشمير|source1_coordinates=|source1_elevation={{convert|3710|m|abbr=on}}|mouth={{Coord|34.354869|N|73.468537|E|region:PK_type:river|display=inline}}|mouth_location=[[جھلم ندي]]، [[مظفر آباد]]، [[ڪشمير]]|mouth_coordinates=|mouth_elevation={{convert|750|m|abbr=on}}|progression=[[جھلم ندي]]|river_system=[[سندھو دریاھ]]|basin_size=|tributaries_left=|tributaries_right=|custom_label=|custom_data=|extra=}} '''نيلم ندي'''، يا '''ڪشن گنگا،''' [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت|هندستان]] جي [[ڪشمير|ڪشمير واري علائقي]] ۾ هڪ ندي آهي. اهو هندستان ۾ ڄمون ۽ ڪشمير جي گاندربل ضلعي مان نڪرندو آهي، پاڪستان جي [[آزاد ڪشمير]] ۾ [[نيلم ضلعو|نيلم وادي]] مان وهندو آهي، جتي ان جي ڪورس جا ڪجهه حصا، مظفرآباد جي شهر جي ويجهو [[جھلم ندي|جهلم درياهه]] سان ضم ٿيڻ کان اڳ [[لائين آف ڪنٽرول]] سان گڏ ھلن تا. <ref>{{حوالو ويب|url=https://www.google.com/maps/@34.3550177,73.4600466,15.26z|title=Google Maps|website=Google Maps|language=en|access-date=2024-02-12}}</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:آزاد ڪشمیر]] [[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]] [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] tmjos28nwzsj842lwsvz4ezmu9hw403 266951 266950 2024-04-26T09:13:09Z Ibne maryam 17680 /* حوالا */ wikitext text/x-wiki {{Infobox River|name=نيلم ندي/ڪشن گنگا<br> دریائے نیلم|name_other=|image=دوسٹ نیلم ویلی کا خوبصورت منظر Beautiful Scene of Dosut Neelum Valley.jpg|image_size=|image_caption=نيلم ندي، نیلم وادی، ڪشمیر م|map=|map_size=|map_caption=|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=ملڪ|subdivision_name1=[[پاڪستان]]، [[انڈیا]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=علایقو|subdivision_name3=[[ڪشمير]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|245|km|mi|abbr=on}}|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=مظفر آباد|discharge1_min=|discharge1_avg={{convert|465|m3/s|cuft/s|abbr=on}}|discharge1_max=|source1={{Coord|34.389629|N|75.121806|E|region:PK_type:river|display=inline,title}}|source1_location=ڪرشنسر دند، سونامرگ، ڪشمير|source1_coordinates=|source1_elevation={{convert|3710|m|abbr=on}}|mouth={{Coord|34.354869|N|73.468537|E|region:PK_type:river|display=inline}}|mouth_location=[[جھلم ندي]]، [[مظفر آباد]]، [[ڪشمير]]|mouth_coordinates=|mouth_elevation={{convert|750|m|abbr=on}}|progression=[[جھلم ندي]]|river_system=[[سندھو دریاھ]]|basin_size=|tributaries_left=|tributaries_right=|custom_label=|custom_data=|extra=}} '''نيلم ندي'''، يا '''ڪشن گنگا،''' [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت|هندستان]] جي [[ڪشمير|ڪشمير واري علائقي]] ۾ هڪ ندي آهي. اهو هندستان ۾ ڄمون ۽ ڪشمير جي گاندربل ضلعي مان نڪرندو آهي، پاڪستان جي [[آزاد ڪشمير]] ۾ [[نيلم ضلعو|نيلم وادي]] مان وهندو آهي، جتي ان جي ڪورس جا ڪجهه حصا، مظفرآباد جي شهر جي ويجهو [[جھلم ندي|جهلم درياهه]] سان ضم ٿيڻ کان اڳ [[لائين آف ڪنٽرول]] سان گڏ ھلن تا. <ref>{{حوالو ويب|url=https://www.google.com/maps/@34.3550177,73.4600466,15.26z|title=Google Maps|website=Google Maps|language=en|access-date=2024-02-12}}</ref> == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]] [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] ovsvxitc8jep4f1eyg9r2buwy8kru5i 266953 266951 2024-04-26T09:54:04Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox River|name=نيلم ندي/ڪشن گنگا<br> دریائے نیلم|name_other=|image=دوسٹ نیلم ویلی کا خوبصورت منظر Beautiful Scene of Dosut Neelum Valley.jpg|image_size=|image_caption=نيلم ندي، نیلم وادی، ڪشمیر م|map=|map_size=|map_caption=|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=ملڪ|subdivision_name1=[[پاڪستان]]، [[انڈیا]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=علایقو|subdivision_name3=[[ڪشمير]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|245|km|mi|abbr=on}}|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=مظفر آباد|discharge1_min=|discharge1_avg={{convert|465|m3/s|cuft/s|abbr=on}}|discharge1_max=|source1={{Coord|34.389629|N|75.121806|E|region:PK_type:river|display=inline,title}}|source1_location=ڪرشنسر دند، سونامرگ، ڪشمير|source1_coordinates=|source1_elevation={{convert|3710|m|abbr=on}}|mouth={{Coord|34.354869|N|73.468537|E|region:PK_type:river|display=inline}}|mouth_location=[[جھلم ندي]]، [[مظفر آباد]]، [[ڪشمير]]|mouth_coordinates=|mouth_elevation={{convert|750|m|abbr=on}}|progression=[[جھلم ندي]]|river_system=[[سندھو دریاھ]]|basin_size=|tributaries_left=|tributaries_right=|custom_label=|custom_data=|extra=}} '''نيلم ندي'''، يا '''ڪشن گنگا،''' [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت|هندستان]] جي [[ڪشمير|ڪشمير واري علائقي]] ۾ هڪ ندي آهي. اهو هندستان ۾ ڄمون ۽ ڪشمير جي گاندربل ضلعي مان نڪرندو آهي، پاڪستان جي [[آزاد ڪشمير]] ۾ [[نيلم ضلعو|نيلم وادي]] مان وهندو آهي، جتي ان جي ڪورس جا ڪجهه حصا، مظفرآباد جي شهر جي ويجهو [[جھلم ندي|جهلم درياهه]] سان ضم ٿيڻ کان اڳ [[لائين آف ڪنٽرول]] سان گڏ ھلن تا. <ref>{{حوالو ويب|url=https://www.google.com/maps/@34.3550177,73.4600466,15.26z|title=Google Maps|website=Google Maps|language=en|access-date=2024-02-12}}</ref> ==نديءَ جو نالو: درياءَ کي روايتي طور تي ڪشن گنگا ندي (هندي: किशनगंगा नदी, اردو: دریائے کِشن گنگا) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ۽ اڃا تائين هندستان ۾ ان نالي سان مشهور آهي؛ 1947ع ۾ هندستان جي ورهاڱي کان پوءِ، 1956ع ۾ پاڪستان ۾ درياهه جو نالو بدلائي نيلم درياءَ (اردو: دریائے نیلم، هندي: نیلم ندي) رکيو ويو. ==طاس ۽ رستو== شارداديش ڪشن گنگا نديءَ جي نيڪاس واری علایقی جو نالو آهي. رستو ڪشن گنگا ندي هندستان جي قبضي واري رياست، ڄمون ۽ ڪشمير ۾ سونامرگ جي ڀرپاسي ۾ وشانسر ڍنڍ مان نڪرندي آهي ۽ اتر طرف تليل وادي ۾ بدوآب ڳوٺ ڏانهن وهندي آهي جتي اها دراس جي پاسي کان هڪ شاخ سان ملي ٿي. ان کان پوء اهو، ڪشمير جي لائين آف ڪنٽرول جي متوازي اولهه طرف هلندو آهي. اهو پنهنجي رستي تي ڪيترن ئي برفاني گلیشئر جي وهڪري جي ذريعي کارايو ويندو آهي. اهو لائن آف ڪنٽرول جي گريز سيڪٽر ۾ آزاد ڪشمير جي پاڪستاني انتظامي علائقي ۾ داخل ٿئي ٿو. ان کان پوءِ اهو وري اولهه طرف هلندو آهي، لائين آف ڪنٽرول جي متوازي، [[شاردا تعلقو|شاردا]] وٽان گذرندو آهي. شاردا کان پوءِ، اهو ڏکڻ-اولهه طرف موڙي ٿو ۽ ٽيٽوال جي ويجهو لائين آف ڪنٽرول سان هلي ٿو. ان کان پوءِ وري اتر اولهه طرف موڙي، هڪ وسيع قوس ٺاهي مظفر آباد ۾ جهلم نديءَ سان ملي ٿي. علائقي جي ماڻهن کي آگاهي ڏيڻ لاءِ تازو ئي "گو گريز" (گريز ڏانھن وڃو) مهم شروع ڪئي وئي آهي. ==واديون== == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]] [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] su69pe077nyr2ausoknagoebyltlslc 266954 266953 2024-04-26T09:56:12Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox River|name=نيلم ندي/ڪشن گنگا<br> دریائے نیلم|name_other=|image=دوسٹ نیلم ویلی کا خوبصورت منظر Beautiful Scene of Dosut Neelum Valley.jpg|image_size=|image_caption=نيلم ندي، نیلم وادی، ڪشمیر م|map=|map_size=|map_caption=|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=ملڪ|subdivision_name1=[[پاڪستان]]، [[انڈیا]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=علایقو|subdivision_name3=[[ڪشمير]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|245|km|mi|abbr=on}}|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=مظفر آباد|discharge1_min=|discharge1_avg={{convert|465|m3/s|cuft/s|abbr=on}}|discharge1_max=|source1={{Coord|34.389629|N|75.121806|E|region:PK_type:river|display=inline,title}}|source1_location=ڪرشنسر دند، سونامرگ، ڪشمير|source1_coordinates=|source1_elevation={{convert|3710|m|abbr=on}}|mouth={{Coord|34.354869|N|73.468537|E|region:PK_type:river|display=inline}}|mouth_location=[[جھلم ندي]]، [[مظفر آباد]]، [[ڪشمير]]|mouth_coordinates=|mouth_elevation={{convert|750|m|abbr=on}}|progression=[[جھلم ندي]]|river_system=[[سندھو دریاھ]]|basin_size=|tributaries_left=|tributaries_right=|custom_label=|custom_data=|extra=}} '''نيلم ندي'''، يا '''ڪشن گنگا،''' [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت|هندستان]] جي [[ڪشمير|ڪشمير واري علائقي]] ۾ هڪ ندي آهي. اهو هندستان ۾ ڄمون ۽ ڪشمير جي گاندربل ضلعي مان نڪرندو آهي، پاڪستان جي [[آزاد ڪشمير]] ۾ [[نيلم ضلعو|نيلم وادي]] مان وهندو آهي، جتي ان جي ڪورس جا ڪجهه حصا، مظفرآباد جي شهر جي ويجهو [[جھلم ندي|جهلم درياهه]] سان ضم ٿيڻ کان اڳ [[لائين آف ڪنٽرول]] سان گڏ ھلن تا. <ref>{{حوالو ويب|url=https://www.google.com/maps/@34.3550177,73.4600466,15.26z|title=Google Maps|website=Google Maps|language=en|access-date=2024-02-12}}</ref> ==نديءَ جو نالو== درياءَ کي روايتي طور تي ڪشن گنگا ندي (هندي: किशनगंगा नदी؛ اردو: دریائے کِشن گنگا) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ۽ اڃا تائين هندستان ۾ ان نالي سان مشهور آهي؛ سال 1947ع ۾ هندستان جي ورهاڱي کان پوءِ، سال 1956ع ۾ پاڪستان ۾ درياهه جو نالو بدلائي نيلم درياءَ (اردو: دریائے نیلم) رکيو ويو. ==طاس ۽ رستو== شارداديش ڪشن گنگا نديءَ جي نيڪاس واری علایقی جو نالو آهي. رستو ڪشن گنگا ندي هندستان جي قبضي واري رياست، ڄمون ۽ ڪشمير ۾ سونامرگ جي ڀرپاسي ۾ وشانسر ڍنڍ مان نڪرندي آهي ۽ اتر طرف تليل وادي ۾ بدوآب ڳوٺ ڏانهن وهندي آهي جتي اها دراس جي پاسي کان هڪ شاخ سان ملي ٿي. ان کان پوء اهو، ڪشمير جي لائين آف ڪنٽرول جي متوازي اولهه طرف هلندو آهي. اهو پنهنجي رستي تي ڪيترن ئي برفاني گلیشئر جي وهڪري جي ذريعي کارايو ويندو آهي. اهو لائن آف ڪنٽرول جي گريز سيڪٽر ۾ آزاد ڪشمير جي پاڪستاني انتظامي علائقي ۾ داخل ٿئي ٿو. ان کان پوءِ اهو وري اولهه طرف هلندو آهي، لائين آف ڪنٽرول جي متوازي، [[شاردا تعلقو|شاردا]] وٽان گذرندو آهي. شاردا کان پوءِ، اهو ڏکڻ-اولهه طرف موڙي ٿو ۽ ٽيٽوال جي ويجهو لائين آف ڪنٽرول سان هلي ٿو. ان کان پوءِ وري اتر اولهه طرف موڙي، هڪ وسيع قوس ٺاهي مظفر آباد ۾ جهلم نديءَ سان ملي ٿي. علائقي جي ماڻهن کي آگاهي ڏيڻ لاءِ تازو ئي "گو گريز" (گريز ڏانھن وڃو) مهم شروع ڪئي وئي آهي. ==واديون== == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]] [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] 7nzduorkvz0eq196dpowsfdip1ql09v 266956 266954 2024-04-26T10:06:28Z Ibne maryam 17680 /* واديون */ wikitext text/x-wiki {{Infobox River|name=نيلم ندي/ڪشن گنگا<br> دریائے نیلم|name_other=|image=دوسٹ نیلم ویلی کا خوبصورت منظر Beautiful Scene of Dosut Neelum Valley.jpg|image_size=|image_caption=نيلم ندي، نیلم وادی، ڪشمیر م|map=|map_size=|map_caption=|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=ملڪ|subdivision_name1=[[پاڪستان]]، [[انڈیا]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=علایقو|subdivision_name3=[[ڪشمير]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|245|km|mi|abbr=on}}|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=مظفر آباد|discharge1_min=|discharge1_avg={{convert|465|m3/s|cuft/s|abbr=on}}|discharge1_max=|source1={{Coord|34.389629|N|75.121806|E|region:PK_type:river|display=inline,title}}|source1_location=ڪرشنسر دند، سونامرگ، ڪشمير|source1_coordinates=|source1_elevation={{convert|3710|m|abbr=on}}|mouth={{Coord|34.354869|N|73.468537|E|region:PK_type:river|display=inline}}|mouth_location=[[جھلم ندي]]، [[مظفر آباد]]، [[ڪشمير]]|mouth_coordinates=|mouth_elevation={{convert|750|m|abbr=on}}|progression=[[جھلم ندي]]|river_system=[[سندھو دریاھ]]|basin_size=|tributaries_left=|tributaries_right=|custom_label=|custom_data=|extra=}} '''نيلم ندي'''، يا '''ڪشن گنگا،''' [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت|هندستان]] جي [[ڪشمير|ڪشمير واري علائقي]] ۾ هڪ ندي آهي. اهو هندستان ۾ ڄمون ۽ ڪشمير جي گاندربل ضلعي مان نڪرندو آهي، پاڪستان جي [[آزاد ڪشمير]] ۾ [[نيلم ضلعو|نيلم وادي]] مان وهندو آهي، جتي ان جي ڪورس جا ڪجهه حصا، مظفرآباد جي شهر جي ويجهو [[جھلم ندي|جهلم درياهه]] سان ضم ٿيڻ کان اڳ [[لائين آف ڪنٽرول]] سان گڏ ھلن تا. <ref>{{حوالو ويب|url=https://www.google.com/maps/@34.3550177,73.4600466,15.26z|title=Google Maps|website=Google Maps|language=en|access-date=2024-02-12}}</ref> ==نديءَ جو نالو== درياءَ کي روايتي طور تي ڪشن گنگا ندي (هندي: किशनगंगा नदी؛ اردو: دریائے کِشن گنگا) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ۽ اڃا تائين هندستان ۾ ان نالي سان مشهور آهي؛ سال 1947ع ۾ هندستان جي ورهاڱي کان پوءِ، سال 1956ع ۾ پاڪستان ۾ درياهه جو نالو بدلائي نيلم درياءَ (اردو: دریائے نیلم) رکيو ويو. ==طاس ۽ رستو== شارداديش ڪشن گنگا نديءَ جي نيڪاس واری علایقی جو نالو آهي. رستو ڪشن گنگا ندي هندستان جي قبضي واري رياست، ڄمون ۽ ڪشمير ۾ سونامرگ جي ڀرپاسي ۾ وشانسر ڍنڍ مان نڪرندي آهي ۽ اتر طرف تليل وادي ۾ بدوآب ڳوٺ ڏانهن وهندي آهي جتي اها دراس جي پاسي کان هڪ شاخ سان ملي ٿي. ان کان پوء اهو، ڪشمير جي لائين آف ڪنٽرول جي متوازي اولهه طرف هلندو آهي. اهو پنهنجي رستي تي ڪيترن ئي برفاني گلیشئر جي وهڪري جي ذريعي کارايو ويندو آهي. اهو لائن آف ڪنٽرول جي گريز سيڪٽر ۾ آزاد ڪشمير جي پاڪستاني انتظامي علائقي ۾ داخل ٿئي ٿو. ان کان پوءِ اهو وري اولهه طرف هلندو آهي، لائين آف ڪنٽرول جي متوازي، [[شاردا تعلقو|شاردا]] وٽان گذرندو آهي. شاردا کان پوءِ، اهو ڏکڻ-اولهه طرف موڙي ٿو ۽ ٽيٽوال جي ويجهو لائين آف ڪنٽرول سان هلي ٿو. ان کان پوءِ وري اتر اولهه طرف موڙي، هڪ وسيع قوس ٺاهي مظفر آباد ۾ جهلم نديءَ سان ملي ٿي. علائقي جي ماڻهن کي آگاهي ڏيڻ لاءِ تازو ئي "گو گريز" (گريز ڏانھن وڃو) مهم شروع ڪئي وئي آهي. ==واديون== نيلم (ڀارت ۾ ڪشن گنگا) درياهه 245 ڪلوميٽر ڊگهو آهي. اهو هندستان جي زير انتظام ڪشمير ۾ 50 ڪلوميٽرن تي پکڙيل آهي جتي اهو تليل وادي ۽ پوءِ گريز وادي مان وهي ٿو. اهو پاڪستان جي زير انتظام ڪشمير ۾ باقي 195 ڪلوميٽرن تي مشتمل آهي ۽ ان جي ذريعي وهندو آهي. ان جي ابتڙ کان اهو نيلم وادي مان وهندو آهي. نيلم وادي ڪشمير جي علائقي ۾ هماليه جي هڪ گھاٽي آهي، جنهن سان نيلم ندي وهي ٿي. هيءَ سرسبز ۽ زرخيز وادي 250 ڪلوميٽر ڊگھائي آهي ۽ مظفرآباد کان وٺي اٺمقام تائين ۽ ان کان اڳتي تائو بٽ تائين پکڙيل آهي. اهو سوات ۽ چترال وانگر سڀ کان وڌيڪ پرڪشش سياحتي جڳهن مان هڪ آهي، پر روڊن جي خراب نظام جي ڪري اڃا تائين ٻاهرين دنيا کان لڪيل آهي. هي علائقو سال 2005ع جي زلزلي ۾ تمام گهڻو متاثر ٿيو هو ۽ روڊ ۽ رستا ملبے سان ڀرجي وڃڻ ڪري ٻاهرين دنيا کان ڪٽجي ويا هئا. هاڻي بين الاقوامي معيار جي روڊ جي تعمير جاري آهي. نيلم وادي ۾ داخل ٿيڻ جا ٻه رستا آهن، هڪ نيلم روڊ مظفرآباد طرف ۽ ٻيو ڪاغان جو جلکڊ روڊ. عام طور تي نيلم وادي مظفرآباد کان پوءِ شروع ٿئي ٿي، پر سياسي ورهاڱي ۾ مظفرآباد کان چهلیانہ تائين واري علائقي کي ڪوٽلا وادي سڏيو وڃي ٿو. نيلم ضلعو چهلیانہ کان شروع ٿي تائو بٽ تائين وڃي ٿو. ==ماحوليات== == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]] [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] 8jziv3zrwvryvxw8rl2azpfvumo3jnj 266957 266956 2024-04-26T10:28:11Z Ibne maryam 17680 /* واديون */ wikitext text/x-wiki {{Infobox River|name=نيلم ندي/ڪشن گنگا<br> دریائے نیلم|name_other=|image=دوسٹ نیلم ویلی کا خوبصورت منظر Beautiful Scene of Dosut Neelum Valley.jpg|image_size=|image_caption=نيلم ندي، نیلم وادی، ڪشمیر م|map=|map_size=|map_caption=|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=ملڪ|subdivision_name1=[[پاڪستان]]، [[انڈیا]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=علایقو|subdivision_name3=[[ڪشمير]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|245|km|mi|abbr=on}}|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=مظفر آباد|discharge1_min=|discharge1_avg={{convert|465|m3/s|cuft/s|abbr=on}}|discharge1_max=|source1={{Coord|34.389629|N|75.121806|E|region:PK_type:river|display=inline,title}}|source1_location=ڪرشنسر دند، سونامرگ، ڪشمير|source1_coordinates=|source1_elevation={{convert|3710|m|abbr=on}}|mouth={{Coord|34.354869|N|73.468537|E|region:PK_type:river|display=inline}}|mouth_location=[[جھلم ندي]]، [[مظفر آباد]]، [[ڪشمير]]|mouth_coordinates=|mouth_elevation={{convert|750|m|abbr=on}}|progression=[[جھلم ندي]]|river_system=[[سندھو دریاھ]]|basin_size=|tributaries_left=|tributaries_right=|custom_label=|custom_data=|extra=}} '''نيلم ندي'''، يا '''ڪشن گنگا،''' [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت|هندستان]] جي [[ڪشمير|ڪشمير واري علائقي]] ۾ هڪ ندي آهي. اهو هندستان ۾ ڄمون ۽ ڪشمير جي گاندربل ضلعي مان نڪرندو آهي، پاڪستان جي [[آزاد ڪشمير]] ۾ [[نيلم ضلعو|نيلم وادي]] مان وهندو آهي، جتي ان جي ڪورس جا ڪجهه حصا، مظفرآباد جي شهر جي ويجهو [[جھلم ندي|جهلم درياهه]] سان ضم ٿيڻ کان اڳ [[لائين آف ڪنٽرول]] سان گڏ ھلن تا. <ref>{{حوالو ويب|url=https://www.google.com/maps/@34.3550177,73.4600466,15.26z|title=Google Maps|website=Google Maps|language=en|access-date=2024-02-12}}</ref> ==نديءَ جو نالو== درياءَ کي روايتي طور تي ڪشن گنگا ندي (هندي: किशनगंगा नदी؛ اردو: دریائے کِشن گنگا) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ۽ اڃا تائين هندستان ۾ ان نالي سان مشهور آهي؛ سال 1947ع ۾ هندستان جي ورهاڱي کان پوءِ، سال 1956ع ۾ پاڪستان ۾ درياهه جو نالو بدلائي نيلم درياءَ (اردو: دریائے نیلم) رکيو ويو. ==طاس ۽ رستو== شارداديش ڪشن گنگا نديءَ جي نيڪاس واری علایقی جو نالو آهي. رستو ڪشن گنگا ندي هندستان جي قبضي واري رياست، ڄمون ۽ ڪشمير ۾ سونامرگ جي ڀرپاسي ۾ وشانسر ڍنڍ مان نڪرندي آهي ۽ اتر طرف تليل وادي ۾ بدوآب ڳوٺ ڏانهن وهندي آهي جتي اها دراس جي پاسي کان هڪ شاخ سان ملي ٿي. ان کان پوء اهو، ڪشمير جي لائين آف ڪنٽرول جي متوازي اولهه طرف هلندو آهي. اهو پنهنجي رستي تي ڪيترن ئي برفاني گلیشئر جي وهڪري جي ذريعي کارايو ويندو آهي. اهو لائن آف ڪنٽرول جي گريز سيڪٽر ۾ آزاد ڪشمير جي پاڪستاني انتظامي علائقي ۾ داخل ٿئي ٿو. ان کان پوءِ اهو وري اولهه طرف هلندو آهي، لائين آف ڪنٽرول جي متوازي، [[شاردا تعلقو|شاردا]] وٽان گذرندو آهي. شاردا کان پوءِ، اهو ڏکڻ-اولهه طرف موڙي ٿو ۽ ٽيٽوال جي ويجهو لائين آف ڪنٽرول سان هلي ٿو. ان کان پوءِ وري اتر اولهه طرف موڙي، هڪ وسيع قوس ٺاهي مظفر آباد ۾ جهلم نديءَ سان ملي ٿي. علائقي جي ماڻهن کي آگاهي ڏيڻ لاءِ تازو ئي "گو گريز" (گريز ڏانھن وڃو) مهم شروع ڪئي وئي آهي. ==واديون== نيلم (ڀارت ۾ ڪشن گنگا) درياهه 245 ڪلوميٽر ڊگهو آهي. اهو هندستان جي زير انتظام ڪشمير ۾ 50 ڪلوميٽرن تي پکڙيل آهي جتي اهو تليل وادي ۽ پوءِ گريز وادي مان وهي ٿو. اهو پاڪستان جي زير انتظام ڪشمير ۾ باقي 195 ڪلوميٽرن تي مشتمل آهي ۽ ان جي ذريعي وهندو آهي. ان جي ابتڙ کان اهو نيلم وادي مان وهندو آهي. نيلم وادي ڪشمير جي علائقي ۾ هماليه جي هڪ گھاٽي آهي، جنهن سان نيلم ندي وهي ٿي. هيءَ سرسبز ۽ زرخيز وادي 250 ڪلوميٽر ڊگھائي آهي ۽ مظفرآباد کان وٺي اٺمقام تائين ۽ ان کان اڳتي تائو بٽ تائين پکڙيل آهي. اهو سوات ۽ چترال وانگر سڀ کان وڌيڪ پرڪشش سياحتي جڳهن مان هڪ آهي، پر روڊن جي خراب نظام جي ڪري اڃا تائين ٻاهرين دنيا کان لڪيل آهي. هي علائقو سال 2005ع جي زلزلي ۾ تمام گهڻو متاثر ٿيو هو ۽ روڊ ۽ رستا ملبے سان ڀرجي وڃڻ ڪري ٻاهرين دنيا کان ڪٽجي ويا هئا. هاڻي بين الاقوامي معيار جي روڊ جي تعمير جاري آهي. نيلم وادي ۾ داخل ٿيڻ جا ٻه رستا آهن، هڪ نيلم روڊ مظفرآباد طرف ۽ ٻيو ڪاغان جو جلکڊ روڊ. عام طور تي نيلم وادي مظفرآباد کان پوءِ شروع ٿئي ٿي، پر سياسي ورهاڱي ۾ مظفرآباد کان چهلیانہ تائين واري علائقي کي ڪوٽلا وادي سڏيو وڃي ٿو. نيلم ضلعو چهلیانہ کان شروع ٿي تائو بٽ تائين وڃي ٿو. ==ماحوليات== ===مڇين جي نسلن جي بحالي=== نيلم نديءَ ۾ مختلف قسمن جون مڇيون گهڻي تعداد ۾ ملن ٿيون. جيئن ته درياهه لڳ ڀڳ مڪمل طور تي لائين آف ڪنٽرول جي پار وهي ٿو، ڪشمير تڪرار جو بنيادي سبب هجڻ ڪري اتي جي رهواسين ۾ غير يقيني صورتحال پيدا ٿي رهي آهي، انهن مان گهڻا محفوظ هنڌن ڏانهن لڏپلاڻ ڪري ويا آهن، جنهن ڪري درياهه جي ڪنارن تي آبادي گهٽ ٿي وئي آهي ۽ درياهه کي مڇيءَ جي واڌ ويجهه لاءِ مناسب حالتن ۾ محفوظ ڪري ڇڏيو آهي. نيلم نديءَ ۾ مليل مڇيءَ جي مختلف قسمن ۾ سڀ کان وڌيڪ مشهور آهن: 1. • براون ٽرائوٽ (سالمو ٽرٽا) • رينبو ٽرائوٽ (Oncorhynchus mykiss) • برفاني ٽروٽ (Schizothorax plagiostomus) • شڊگرن • اينيور ===ڊيم=== ====هندستان ۾ ڪشن گنگا ڊيم==== ڀارتي رياست ڄمون ۽ ڪشمير ۾ 330 ميگا واٽ جي ڪشن گنگا هائيڊرو اليڪٽرڪ پلانٽ منصوبي تي تعميراتي ڪم شروع ٿي ويو آهي، جيڪو ارڙهن سالن کان ناڪاره رهيو. تازو، اهو منصوبو هندستان جي تعميراتي ڪمپني (HCC) کي ستن سالن جي ٽائم لائن سان نوازيو ويو. 330 ميگاواٽ جي ڪشن گنگا هائيڊرو اليڪٽرڪ پاور پراجيڪٽ ۾ ڪشن گنگا درياءَ تي ڊيم ٺاهڻ شامل آهي ۽ تجويز ڪيل 37 ميٽر ریزروائر گريز وادي جي ڪجهه حصن کي ٻڏي ويندو. ڪشن گنگا نديءَ جو پاڻي جبلن مان کوٽي 24 ڪلوميٽرن جي سرنگهه ذريعي بانڊي پور ڏانهن موڙيو ويندو جتي اهو وولر ڍنڍ ۽ پوءِ جهلم نديءَ ۾ ملندو. ====پاڪستان ۾ نيلم۔جهلم ڊيم==== اهڙي طرح پاڪستان 969 ميگا واٽ جو نيلم۔جهلم هائيڊرو پاور پلانٽ ٺاهي رهيو آهي. ملڪ منصوبي کي هڪ چيني ڪنسورشيم جي هٿن ۾ رکيو آهي. پاڪستان دعويٰ ڪئي آهي ته ڀارتي ڊيم منصوبو سنڌ طاس معاهدي جي خلاف ورزي ڪندو ۽ ان معاملي تي ڀارت خلاف باضابطه ثالثي جي ڪارروائي شروع ڪري ڇڏي آهي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]] [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] fldjor4kmvnvaovs4p70iuomv7e8xrf 266958 266957 2024-04-26T10:30:03Z Ibne maryam 17680 /* واديون */ wikitext text/x-wiki {{Infobox River|name=نيلم ندي/ڪشن گنگا<br> دریائے نیلم|name_other=|image=دوسٹ نیلم ویلی کا خوبصورت منظر Beautiful Scene of Dosut Neelum Valley.jpg|image_size=|image_caption=نيلم ندي، نیلم وادی، ڪشمیر م|map=|map_size=|map_caption=|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=ملڪ|subdivision_name1=[[پاڪستان]]، [[انڈیا]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=علایقو|subdivision_name3=[[ڪشمير]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|245|km|mi|abbr=on}}|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=مظفر آباد|discharge1_min=|discharge1_avg={{convert|465|m3/s|cuft/s|abbr=on}}|discharge1_max=|source1={{Coord|34.389629|N|75.121806|E|region:PK_type:river|display=inline,title}}|source1_location=ڪرشنسر دند، سونامرگ، ڪشمير|source1_coordinates=|source1_elevation={{convert|3710|m|abbr=on}}|mouth={{Coord|34.354869|N|73.468537|E|region:PK_type:river|display=inline}}|mouth_location=[[جھلم ندي]]، [[مظفر آباد]]، [[ڪشمير]]|mouth_coordinates=|mouth_elevation={{convert|750|m|abbr=on}}|progression=[[جھلم ندي]]|river_system=[[سندھو دریاھ]]|basin_size=|tributaries_left=|tributaries_right=|custom_label=|custom_data=|extra=}} '''نيلم ندي'''، يا '''ڪشن گنگا،''' [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت|هندستان]] جي [[ڪشمير|ڪشمير واري علائقي]] ۾ هڪ ندي آهي. اهو هندستان ۾ ڄمون ۽ ڪشمير جي گاندربل ضلعي مان نڪرندو آهي، پاڪستان جي [[آزاد ڪشمير]] ۾ [[نيلم ضلعو|نيلم وادي]] مان وهندو آهي، جتي ان جي ڪورس جا ڪجهه حصا، مظفرآباد جي شهر جي ويجهو [[جھلم ندي|جهلم درياهه]] سان ضم ٿيڻ کان اڳ [[لائين آف ڪنٽرول]] سان گڏ ھلن تا. <ref>{{حوالو ويب|url=https://www.google.com/maps/@34.3550177,73.4600466,15.26z|title=Google Maps|website=Google Maps|language=en|access-date=2024-02-12}}</ref> ==نديءَ جو نالو== درياءَ کي روايتي طور تي ڪشن گنگا ندي (هندي: किशनगंगा नदी؛ اردو: دریائے کِشن گنگا) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ۽ اڃا تائين هندستان ۾ ان نالي سان مشهور آهي؛ سال 1947ع ۾ هندستان جي ورهاڱي کان پوءِ، سال 1956ع ۾ پاڪستان ۾ درياهه جو نالو بدلائي نيلم درياءَ (اردو: دریائے نیلم) رکيو ويو. ==طاس ۽ رستو== شارداديش ڪشن گنگا نديءَ جي نيڪاس واری علایقی جو نالو آهي. رستو ڪشن گنگا ندي هندستان جي قبضي واري رياست، ڄمون ۽ ڪشمير ۾ سونامرگ جي ڀرپاسي ۾ وشانسر ڍنڍ مان نڪرندي آهي ۽ اتر طرف تليل وادي ۾ بدوآب ڳوٺ ڏانهن وهندي آهي جتي اها دراس جي پاسي کان هڪ شاخ سان ملي ٿي. ان کان پوء اهو، ڪشمير جي لائين آف ڪنٽرول جي متوازي اولهه طرف هلندو آهي. اهو پنهنجي رستي تي ڪيترن ئي برفاني گلیشئر جي وهڪري جي ذريعي کارايو ويندو آهي. اهو لائن آف ڪنٽرول جي گريز سيڪٽر ۾ آزاد ڪشمير جي پاڪستاني انتظامي علائقي ۾ داخل ٿئي ٿو. ان کان پوءِ اهو وري اولهه طرف هلندو آهي، لائين آف ڪنٽرول جي متوازي، [[شاردا تعلقو|شاردا]] وٽان گذرندو آهي. شاردا کان پوءِ، اهو ڏکڻ-اولهه طرف موڙي ٿو ۽ ٽيٽوال جي ويجهو لائين آف ڪنٽرول سان هلي ٿو. ان کان پوءِ وري اتر اولهه طرف موڙي، هڪ وسيع قوس ٺاهي مظفر آباد ۾ جهلم نديءَ سان ملي ٿي. علائقي جي ماڻهن کي آگاهي ڏيڻ لاءِ تازو ئي "گو گريز" (گريز ڏانھن وڃو) مهم شروع ڪئي وئي آهي. ==واديون== [[File:Habba Khatoon.jpg|thumb|Kishanganga river flowing through the [[Gurez]] valley, with the pyramid-shaped [[Habba Khatoon]] mountain in the background]] [[File:Sharda, Neelum Valley, Azad Kashmir 2015-03-22.jpg|250px|thumb|Neelum Valley]] نيلم (ڀارت ۾ ڪشن گنگا) درياهه 245 ڪلوميٽر ڊگهو آهي. اهو هندستان جي زير انتظام ڪشمير ۾ 50 ڪلوميٽرن تي پکڙيل آهي جتي اهو تليل وادي ۽ پوءِ گريز وادي مان وهي ٿو. اهو پاڪستان جي زير انتظام ڪشمير ۾ باقي 195 ڪلوميٽرن تي مشتمل آهي ۽ ان جي ذريعي وهندو آهي. ان جي ابتڙ کان اهو نيلم وادي مان وهندو آهي. نيلم وادي ڪشمير جي علائقي ۾ هماليه جي هڪ گھاٽي آهي، جنهن سان نيلم ندي وهي ٿي. هيءَ سرسبز ۽ زرخيز وادي 250 ڪلوميٽر ڊگھائي آهي ۽ مظفرآباد کان وٺي اٺمقام تائين ۽ ان کان اڳتي تائو بٽ تائين پکڙيل آهي. اهو سوات ۽ چترال وانگر سڀ کان وڌيڪ پرڪشش سياحتي جڳهن مان هڪ آهي، پر روڊن جي خراب نظام جي ڪري اڃا تائين ٻاهرين دنيا کان لڪيل آهي. هي علائقو سال 2005ع جي زلزلي ۾ تمام گهڻو متاثر ٿيو هو ۽ روڊ ۽ رستا ملبے سان ڀرجي وڃڻ ڪري ٻاهرين دنيا کان ڪٽجي ويا هئا. هاڻي بين الاقوامي معيار جي روڊ جي تعمير جاري آهي. نيلم وادي ۾ داخل ٿيڻ جا ٻه رستا آهن، هڪ نيلم روڊ مظفرآباد طرف ۽ ٻيو ڪاغان جو جلکڊ روڊ. عام طور تي نيلم وادي مظفرآباد کان پوءِ شروع ٿئي ٿي، پر سياسي ورهاڱي ۾ مظفرآباد کان چهلیانہ تائين واري علائقي کي ڪوٽلا وادي سڏيو وڃي ٿو. نيلم ضلعو چهلیانہ کان شروع ٿي تائو بٽ تائين وڃي ٿو. ==ماحوليات== ===مڇين جي نسلن جي بحالي=== نيلم نديءَ ۾ مختلف قسمن جون مڇيون گهڻي تعداد ۾ ملن ٿيون. جيئن ته درياهه لڳ ڀڳ مڪمل طور تي لائين آف ڪنٽرول جي پار وهي ٿو، ڪشمير تڪرار جو بنيادي سبب هجڻ ڪري اتي جي رهواسين ۾ غير يقيني صورتحال پيدا ٿي رهي آهي، انهن مان گهڻا محفوظ هنڌن ڏانهن لڏپلاڻ ڪري ويا آهن، جنهن ڪري درياهه جي ڪنارن تي آبادي گهٽ ٿي وئي آهي ۽ درياهه کي مڇيءَ جي واڌ ويجهه لاءِ مناسب حالتن ۾ محفوظ ڪري ڇڏيو آهي. نيلم نديءَ ۾ مليل مڇيءَ جي مختلف قسمن ۾ سڀ کان وڌيڪ مشهور آهن: 1. • براون ٽرائوٽ (سالمو ٽرٽا) • رينبو ٽرائوٽ (Oncorhynchus mykiss) • برفاني ٽروٽ (Schizothorax plagiostomus) • شڊگرن • اينيور ===ڊيم=== ====هندستان ۾ ڪشن گنگا ڊيم==== ڀارتي رياست ڄمون ۽ ڪشمير ۾ 330 ميگا واٽ جي ڪشن گنگا هائيڊرو اليڪٽرڪ پلانٽ منصوبي تي تعميراتي ڪم شروع ٿي ويو آهي، جيڪو ارڙهن سالن کان ناڪاره رهيو. تازو، اهو منصوبو هندستان جي تعميراتي ڪمپني (HCC) کي ستن سالن جي ٽائم لائن سان نوازيو ويو. 330 ميگاواٽ جي ڪشن گنگا هائيڊرو اليڪٽرڪ پاور پراجيڪٽ ۾ ڪشن گنگا درياءَ تي ڊيم ٺاهڻ شامل آهي ۽ تجويز ڪيل 37 ميٽر ریزروائر گريز وادي جي ڪجهه حصن کي ٻڏي ويندو. ڪشن گنگا نديءَ جو پاڻي جبلن مان کوٽي 24 ڪلوميٽرن جي سرنگهه ذريعي بانڊي پور ڏانهن موڙيو ويندو جتي اهو وولر ڍنڍ ۽ پوءِ جهلم نديءَ ۾ ملندو. ====پاڪستان ۾ نيلم۔جهلم ڊيم==== اهڙي طرح پاڪستان 969 ميگا واٽ جو نيلم۔جهلم هائيڊرو پاور پلانٽ ٺاهي رهيو آهي. ملڪ منصوبي کي هڪ چيني ڪنسورشيم جي هٿن ۾ رکيو آهي. پاڪستان دعويٰ ڪئي آهي ته ڀارتي ڊيم منصوبو سنڌ طاس معاهدي جي خلاف ورزي ڪندو ۽ ان معاملي تي ڀارت خلاف باضابطه ثالثي جي ڪارروائي شروع ڪري ڇڏي آهي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]] [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] eh2p8hhrzl0pjyyejxydnh6wbpexftz 266960 266958 2024-04-26T10:36:17Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox River|name=نيلم ندي/ڪشن گنگا<br> دریائے نیلم|name_other=|image=دوسٹ نیلم ویلی کا خوبصورت منظر Beautiful Scene of Dosut Neelum Valley.jpg|image_size=|image_caption=نيلم ندي، نیلم وادی، ڪشمیر م|map=|map_size=|map_caption=|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=ملڪ|subdivision_name1=[[پاڪستان]]، [[انڈیا]]|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=علایقو|subdivision_name3=[[ڪشمير]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|245|km|mi|abbr=on}}|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=مظفر آباد|discharge1_min=|discharge1_avg={{convert|465|m3/s|cuft/s|abbr=on}}|discharge1_max=|source1={{Coord|34.389629|N|75.121806|E|region:PK_type:river|display=inline,title}}|source1_location=ڪرشنسر دند، سونامرگ، ڪشمير|source1_coordinates=|source1_elevation={{convert|3710|m|abbr=on}}|mouth={{Coord|34.354869|N|73.468537|E|region:PK_type:river|display=inline}}|mouth_location=[[جھلم ندي]]، [[مظفر آباد]]، [[ڪشمير]]|mouth_coordinates=|mouth_elevation={{convert|750|m|abbr=on}}|progression=[[جھلم ندي]]|river_system=[[سندھو دریاھ]]|basin_size=|tributaries_left=|tributaries_right=|custom_label=|custom_data=|extra=}} '''نيلم ندي'''، يا '''ڪشن گنگا،''' [[پاڪستان]] ۽ [[ڀارت|هندستان]] جي [[ڪشمير|ڪشمير واري علائقي]] ۾ هڪ ندي آهي. اهو هندستان ۾ ڄمون ۽ ڪشمير جي گاندربل ضلعي مان نڪرندو آهي، پاڪستان جي [[آزاد ڪشمير]] ۾ [[نيلم ضلعو|نيلم وادي]] مان وهندو آهي، جتي ان جي ڪورس جا ڪجهه حصا، مظفرآباد جي شهر جي ويجهو [[جھلم ندي|جهلم درياهه]] سان ضم ٿيڻ کان اڳ [[لائين آف ڪنٽرول]] سان گڏ ھلن تا. <ref>{{حوالو ويب|url=https://www.google.com/maps/@34.3550177,73.4600466,15.26z|title=Google Maps|website=Google Maps|language=en|access-date=2024-02-12}}</ref> ==نديءَ جو نالو== درياءَ کي روايتي طور تي ڪشن گنگا ندي (هندي: किशनगंगा नदी؛ اردو: دریائے کِشن گنگا) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو ۽ اڃا تائين هندستان ۾ ان نالي سان مشهور آهي؛ سال 1947ع ۾ هندستان جي ورهاڱي کان پوءِ، سال 1956ع ۾ پاڪستان ۾ درياهه جو نالو بدلائي نيلم درياءَ (اردو: دریائے نیلم) رکيو ويو. ==طاس ۽ رستو== شارداديش ڪشن گنگا نديءَ جي نيڪاس واری علایقی جو نالو آهي. رستو ڪشن گنگا ندي هندستان جي قبضي واري رياست، ڄمون ۽ ڪشمير ۾ سونامرگ جي ڀرپاسي ۾ وشانسر ڍنڍ مان نڪرندي آهي ۽ اتر طرف تليل وادي ۾ بدوآب ڳوٺ ڏانهن وهندي آهي جتي اها دراس جي پاسي کان هڪ شاخ سان ملي ٿي. ان کان پوء اهو، ڪشمير جي لائين آف ڪنٽرول جي متوازي اولهه طرف هلندو آهي. اهو پنهنجي رستي تي ڪيترن ئي برفاني گلیشئر جي وهڪري جي ذريعي کارايو ويندو آهي. اهو لائن آف ڪنٽرول جي گريز سيڪٽر ۾ آزاد ڪشمير جي پاڪستاني انتظامي علائقي ۾ داخل ٿئي ٿو. ان کان پوءِ اهو وري اولهه طرف هلندو آهي، لائين آف ڪنٽرول جي متوازي، [[شاردا تعلقو|شاردا]] وٽان گذرندو آهي. شاردا کان پوءِ، اهو ڏکڻ-اولهه طرف موڙي ٿو ۽ ٽيٽوال جي ويجهو لائين آف ڪنٽرول سان هلي ٿو. ان کان پوءِ وري اتر اولهه طرف موڙي، هڪ وسيع قوس ٺاهي مظفر آباد ۾ جهلم نديءَ سان ملي ٿي. علائقي جي ماڻهن کي آگاهي ڏيڻ لاءِ تازو ئي "گو گريز" (گريز ڏانھن وڃو) مهم شروع ڪئي وئي آهي. ==واديون== [[File:Habba Khatoon.jpg|thumb|<small>ڪشن گنگا (نیلم) ندي گريز جي وادي مان وهي رهي آهي، جنهن جي پس منظر ۾ اهرام جي شڪل وارو حبا خاتون جبل آهي.</small>]] [[File:Sharda, Neelum Valley, Azad Kashmir 2015-03-22.jpg|250px|thumb|وادي نيلم، آزاد ڪشمير، پاڪستان.]] نيلم (ڀارت ۾ ڪشن گنگا) درياهه 245 ڪلوميٽر ڊگهو آهي. اهو هندستان جي زير انتظام ڪشمير ۾ 50 ڪلوميٽرن تي پکڙيل آهي جتي اهو تليل وادي ۽ پوءِ گريز وادي مان وهي ٿو. اهو پاڪستان جي زير انتظام ڪشمير ۾ باقي 195 ڪلوميٽرن تي مشتمل آهي ۽ ان جي ذريعي وهندو آهي. ان جي ابتڙ کان اهو نيلم وادي مان وهندو آهي. نيلم وادي ڪشمير جي علائقي ۾ هماليه جي هڪ گھاٽي آهي، جنهن سان نيلم ندي وهي ٿي. هيءَ سرسبز ۽ زرخيز وادي 250 ڪلوميٽر ڊگھائي آهي ۽ مظفرآباد کان وٺي اٺمقام تائين ۽ ان کان اڳتي تائو بٽ تائين پکڙيل آهي. اهو سوات ۽ چترال وانگر سڀ کان وڌيڪ پرڪشش سياحتي جڳهن مان هڪ آهي، پر روڊن جي خراب نظام جي ڪري اڃا تائين ٻاهرين دنيا کان لڪيل آهي. هي علائقو سال 2005ع جي زلزلي ۾ تمام گهڻو متاثر ٿيو هو ۽ روڊ ۽ رستا ملبے سان ڀرجي وڃڻ ڪري ٻاهرين دنيا کان ڪٽجي ويا هئا. هاڻي بين الاقوامي معيار جي روڊ جي تعمير جاري آهي. نيلم وادي ۾ داخل ٿيڻ جا ٻه رستا آهن، هڪ نيلم روڊ مظفرآباد طرف ۽ ٻيو ڪاغان جو جلکڊ روڊ. عام طور تي نيلم وادي مظفرآباد کان پوءِ شروع ٿئي ٿي، پر سياسي ورهاڱي ۾ مظفرآباد کان چهلیانہ تائين واري علائقي کي ڪوٽلا وادي سڏيو وڃي ٿو. نيلم ضلعو چهلیانہ کان شروع ٿي تائو بٽ تائين وڃي ٿو. ==ماحوليات== ===مڇين جي نسلن جي بحالي=== نيلم نديءَ ۾ مختلف قسمن جون مڇيون گهڻي تعداد ۾ ملن ٿيون. جيئن ته درياهه لڳ ڀڳ مڪمل طور تي لائين آف ڪنٽرول جي پار وهي ٿو، ڪشمير تڪرار جو بنيادي سبب هجڻ ڪري اتي جي رهواسين ۾ غير يقيني صورتحال پيدا ٿي رهي آهي، انهن مان گهڻا محفوظ هنڌن ڏانهن لڏپلاڻ ڪري ويا آهن، جنهن ڪري درياهه جي ڪنارن تي آبادي گهٽ ٿي وئي آهي ۽ درياهه کي مڇيءَ جي واڌ ويجهه لاءِ مناسب حالتن ۾ محفوظ ڪري ڇڏيو آهي. نيلم نديءَ ۾ مليل مڇيءَ جي مختلف قسمن ۾ سڀ کان وڌيڪ مشهور آهن: 1. • براون ٽرائوٽ (سالمو ٽرٽا) • رينبو ٽرائوٽ (Oncorhynchus mykiss) • برفاني ٽروٽ (Schizothorax plagiostomus) • شڊگرن • اينيور ===ڊيم=== ====هندستان ۾ ڪشن گنگا ڊيم==== ڀارتي رياست ڄمون ۽ ڪشمير ۾ 330 ميگا واٽ جي ڪشن گنگا هائيڊرو اليڪٽرڪ پلانٽ منصوبي تي تعميراتي ڪم شروع ٿي ويو آهي، جيڪو ارڙهن سالن کان ناڪاره رهيو. تازو، اهو منصوبو هندستان جي تعميراتي ڪمپني (HCC) کي ستن سالن جي ٽائم لائن سان نوازيو ويو. 330 ميگاواٽ جي ڪشن گنگا هائيڊرو اليڪٽرڪ پاور پراجيڪٽ ۾ ڪشن گنگا درياءَ تي ڊيم ٺاهڻ شامل آهي ۽ تجويز ڪيل 37 ميٽر ریزروائر گريز وادي جي ڪجهه حصن کي ٻڏي ويندو. ڪشن گنگا نديءَ جو پاڻي جبلن مان کوٽي 24 ڪلوميٽرن جي سرنگهه ذريعي بانڊي پور ڏانهن موڙيو ويندو جتي اهو وولر ڍنڍ ۽ پوءِ جهلم نديءَ ۾ ملندو. ====پاڪستان ۾ نيلم۔جهلم ڊيم==== اهڙي طرح پاڪستان 969 ميگا واٽ جو نيلم۔جهلم هائيڊرو پاور پلانٽ ٺاهي رهيو آهي. ملڪ منصوبي کي هڪ چيني ڪنسورشيم جي هٿن ۾ رکيو آهي. پاڪستان دعويٰ ڪئي آهي ته ڀارتي ڊيم منصوبو سنڌ طاس معاهدي جي خلاف ورزي ڪندو ۽ ان معاملي تي ڀارت خلاف باضابطه ثالثي جي ڪارروائي شروع ڪري ڇڏي آهي. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:پاڪستان جا دریاھہ]] [[زمرو:پاڪستان جي جاگرافي]] 675wrpg6rusy3dpo3tfo6nimv4fhch7 0 75833 266789 266710 2024-04-25T14:56:33Z EmausBot 1754 Fixing double redirect to [[ذيابيطس (شوگر)]] wikitext text/x-wiki #چوريو [[ذيابيطس (شوگر)]] slmcbrjy29ajiu32oivp6bo92luql3z 0 75837 266766 2024-04-25T13:00:37Z Ibne maryam 17680 صفحي "[[:ur:Special:Redirect/revision/5845675|پورٹو نووو]]" جي شروعاتي ڀاڱي جو ترجمو ڪندي سرجيو ويو wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = پورٽو نووو<br/>Porto-Novo | other_name = ھوگبونو، اجاسی | nickname = | settlement_type = شھر ء کمیون | motto = | image_skyline = Marche ouando porto-novo.jpg | imagesize = | image_caption = مارکیٹ | image_flag = | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = | shield_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = بینن میں پورٹو نوو کی جگہ | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = {{پرچم|بینن}} | subdivision_type1 = [[محکمہ]] | subdivision_name1 = اوئیمے | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = [[میئر]] | leader_name = Moukaram Océni | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = قیام | established_date = 16 صدی | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = | population_as_of = 2002 | population_footnotes = | population_note = | population_total = 223,552 | population_density_km2 = | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | latd = 6 | latm = 29 | lats = 50 | latNS = N | longd = 2 | longm = 36 | longs = 18 | longEW = E | coordinates_display = title | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = }} '''پورٽو نووو (Porto-Novo)''' اولهه آفريڪا جی ملک [[بينن|بینن]] جي [[راڄڌاني شھر|گاديءَ جو هنڌ]] آهي. 4c7nz0xs4lh5tjpeb9x3o4l2l3owdil 266769 266766 2024-04-25T13:04:50Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{short description|Capital of Benin}} {{redirect|Porto Novo|other uses|Porto Novo (disambiguation)}} <!-- Infobox begins --> {{Infobox settlement | official_name = Porto-Novo | other_name = Hogbonu, Àjàṣẹ́ | nickname = | settlement_type = Capital city and [[Communes of Benin|commune]] | motto = | image_skyline = {{Photomontage|position=center |photo1a =Porto-Novo skyline.jpg |photo2a =Grande Mosquee Porto-Novo Benin Joseph Herve Ahissou.jpg |photo2b =Porto Novo Cathedral.jpg |photo3a =Pirogues sur lagune de Porto-Novo.jpg |photo3b =Vue d'une entrée de la Grande mosquée de Porto-Novo au Bénin.jpg |photo3c =La statue du roi Toffa 1er à Porto Novo.jpg |photo4a =Marche ouando porto-novo.jpg |photo4b =Jardin des plantees et de la nature de Porto Novo 09.jpg |photo5a =Stade charles de Gaulle de Porto-Novo.jpg |size = 270 |spacing = 1 |color = #FFFFFF |border = 1 }} | image_caption = Skyline, Grande Mosquee Porto-Novo, Porto Novo Cathedral, Pirogues sur lagune de Porto-Novo, Vue d'une entrée de la Grande mosquée, La statue du roi Toffa 1er, Ouando Market, Jardin des plantees et de la nature, Charles de Gaulle stadium | image_flag = Portonovo_flag.png | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = Portonovocrest.png | shield_size = | city_logo = | citylogo_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = Location of Porto-Novo in Benin | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = 240 | subdivision_type = Country | subdivision_name = {{flag|Benin}} | subdivision_type1 = [[Departments of Benin|Department]] | subdivision_name1 = [[Ouémé Department|Ouémé]] | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = [[Mayor]] | leader_name = Emmanuel Zossou | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = Established | established_date = 16th century | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = 110 | population_as_of = 2013 | population_footnotes = <ref name="citypopulation.de">{{Cite web | url=http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | title=Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information | access-date=2019-03-28 | archive-date=2019-05-09 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190509011915/http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | url-status=live }}</ref> | population_note = | population_total = 264,320 | population_density_km2 = auto | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | timezone = | utc_offset = | timezone_DST = | utc_offset_DST = | coordinates = {{coord|6|29|50|N|2|36|18|E|region:BJ|display=inline,title}} | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = | native_name = Xɔ̀gbónù }} <!-- Infobox ends --> '''پورٽو نووو''' (Porto-Novo) [[اولهه آفريڪا]] جي ملڪ [[بينن]] جي [[راڄڌاني شھر|گاديءَ جو هنڌ]] آهي. '''Porto-Novo''' ([[Portuguese language|Portuguese]]: "New Port", {{IPA-pt|ˈpoɾtu ˈnovu}}, {{IPA-fr|pɔʁtɔnɔvo}}; {{lang-yo|Àjàṣẹ́}}; {{Lang-fon|Xɔ̀gbónù}}) (also known as '''Hogbonu''' and '''Ajashe''') is the [[Capital (political)|capital]] and [[List of cities in Benin|second-largest city]] of [[Benin]]. The commune covers an area of {{convert|110|km2|0|abbr=out}} and as of 2002 had a population of 223,552 people.<ref name="Atlasbenin">{{cite web|url=http://atlasbenin.africa-web.org/Oueme/Portonovo.htm|title=Porto-Novo|publisher=Atlas Monographique des Communes du Benin|access-date=January 5, 2010|archive-date=September 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220912011322/https://africa-web.org/site/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statoids.com/ybj.html|title=Communes of Benin|publisher=Statoids|access-date=January 5, 2010|archive-date=January 2, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100102050757/http://statoids.com/ybj.html|url-status=live}}</ref> Situated on an inlet of the [[Gulf of Guinea]], in the southeastern portion of the country, the city was originally developed as a port for the [[Transatlantic Slave Trade|transatlantic]] [[History of slavery|slave trade]] led by the [[Portuguese Empire]]. It is Benin's second-largest city, and although it is the official capital, where the national legislature sits, the larger city of [[Cotonou]] is the [[seat of government]], where most of the government buildings are situated and government departments operate. {{Infobox settlement | official_name = پورٽو نووو<br/>Porto-Novo | other_name = ھوگبونو، اجاسی | nickname = | settlement_type = شھر ء کمیون | motto = | image_skyline = Marche ouando porto-novo.jpg | imagesize = | image_caption = مارکیٹ | image_flag = | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = | shield_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = بینن میں پورٹو نوو کی جگہ | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = {{پرچم|بینن}} | subdivision_type1 = [[محکمہ]] | subdivision_name1 = اوئیمے | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = [[میئر]] | leader_name = Moukaram Océni | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = قیام | established_date = 16 صدی | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = | population_as_of = 2002 | population_footnotes = | population_note = | population_total = 223,552 | population_density_km2 = | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | latd = 6 | latm = 29 | lats = 50 | latNS = N | longd = 2 | longm = 36 | longs = 18 | longEW = E | coordinates_display = title | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = }} 7caw8yq70o6r3020kmwdzjldochkdei 266770 266769 2024-04-25T13:13:43Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = پورتو نوو Porto-Novo | other_name = Hogbonu, Àjàṣẹ́ | nickname = | settlement_type = Capital city and [[Communes of Benin|commune]] | motto = | image_skyline = {{Photomontage|position=center |photo1a =Porto-Novo skyline.jpg |photo2a =Grande Mosquee Porto-Novo Benin Joseph Herve Ahissou.jpg |photo2b =Porto Novo Cathedral.jpg |photo3a =Pirogues sur lagune de Porto-Novo.jpg |photo3b =Vue d'une entrée de la Grande mosquée de Porto-Novo au Bénin.jpg |photo3c =La statue du roi Toffa 1er à Porto Novo.jpg |photo4a =Marche ouando porto-novo.jpg |photo4b =Jardin des plantees et de la nature de Porto Novo 09.jpg |photo5a =Stade charles de Gaulle de Porto-Novo.jpg |size = 270 |spacing = 1 |color = #FFFFFF |border = 1 }} | image_caption = Skyline, Grande Mosquee Porto-Novo, Porto Novo Cathedral, Pirogues sur lagune de Porto-Novo, Vue d'une entrée de la Grande mosquée, La statue du roi Toffa 1er, Ouando Market, Jardin des plantees et de la nature, Charles de Gaulle stadium | image_flag = Portonovo_flag.png | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = Portonovocrest.png | shield_size = | city_logo = | citylogo_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = Location of Porto-Novo in Benin | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = 240 | subdivision_type = Country | subdivision_name = {{flag|Benin}} | subdivision_type1 = [[Departments of Benin|Department]] | subdivision_name1 = [[Ouémé Department|Ouémé]] | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = [[Mayor]] | leader_name = Emmanuel Zossou | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = Established | established_date = 16th century | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = 110 | population_as_of = 2013 | population_footnotes = <ref name="citypopulation.de">{{Cite web | url=http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | title=Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information | access-date=2019-03-28 | archive-date=2019-05-09 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190509011915/http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | url-status=live }}</ref> | population_note = | population_total = 264,320 | population_density_km2 = auto | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | timezone = | utc_offset = | timezone_DST = | utc_offset_DST = | coordinates = {{coord|6|29|50|N|2|36|18|E|region:BJ|display=inline,title}} | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = | native_name = Xɔ̀gbónù }} '''پورٽو نووو''' (Porto-Novo) [[اولهه آفريڪا]] جي ملڪ [[بينن]] جي [[راڄڌاني شھر|گاديءَ جو هنڌ]] آهي. '''Porto-Novo''' ([[Portuguese language|Portuguese]]: "New Port", {{IPA-pt|ˈpoɾtu ˈnovu}}, {{IPA-fr|pɔʁtɔnɔvo}}; {{lang-yo|Àjàṣẹ́}}; {{Lang-fon|Xɔ̀gbónù}}) (also known as '''Hogbonu''' and '''Ajashe''') is the [[Capital (political)|capital]] and [[List of cities in Benin|second-largest city]] of [[Benin]]. The commune covers an area of {{convert|110|km2|0|abbr=out}} and as of 2002 had a population of 223,552 people.<ref name="Atlasbenin">{{cite web|url=http://atlasbenin.africa-web.org/Oueme/Portonovo.htm|title=Porto-Novo|publisher=Atlas Monographique des Communes du Benin|access-date=January 5, 2010|archive-date=September 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220912011322/https://africa-web.org/site/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statoids.com/ybj.html|title=Communes of Benin|publisher=Statoids|access-date=January 5, 2010|archive-date=January 2, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100102050757/http://statoids.com/ybj.html|url-status=live}}</ref> Situated on an inlet of the [[Gulf of Guinea]], in the southeastern portion of the country, the city was originally developed as a port for the [[Transatlantic Slave Trade|transatlantic]] [[History of slavery|slave trade]] led by the [[Portuguese Empire]]. It is Benin's second-largest city, and although it is the official capital, where the national legislature sits, the larger city of [[Cotonou]] is the [[seat of government]], where most of the government buildings are situated and government departments operate. {{Infobox settlement | official_name = پورٽو نووو<br/>Porto-Novo | other_name = ھوگبونو، اجاسی | nickname = | settlement_type = شھر ء کمیون | motto = | image_skyline = Marche ouando porto-novo.jpg | imagesize = | image_caption = مارکیٹ | image_flag = | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = | shield_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = بینن میں پورٹو نوو کی جگہ | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = {{پرچم|بینن}} | subdivision_type1 = [[محکمہ]] | subdivision_name1 = اوئیمے | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = [[میئر]] | leader_name = Moukaram Océni | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = قیام | established_date = 16 صدی | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = | population_as_of = 2002 | population_footnotes = | population_note = | population_total = 223,552 | population_density_km2 = | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | latd = 6 | latm = 29 | lats = 50 | latNS = N | longd = 2 | longm = 36 | longs = 18 | longEW = E | coordinates_display = title | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = }} e1omlrt0079u7aalb73nrhdiuqggr7w 266773 266770 2024-04-25T13:30:43Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = پورٽو نووو<br>Porto-Novo | other_name = هوگبونو (Hogbonu)<br>اجاشي (Àjàṣẹ́) | nickname = | settlement_type = Capital city and [[Communes of Benin|commune]] | motto = | image_skyline = {{Photomontage|position=center |photo1a =Porto-Novo skyline.jpg |photo2a =Grande Mosquee Porto-Novo Benin Joseph Herve Ahissou.jpg |photo2b =Porto Novo Cathedral.jpg |photo3a =Pirogues sur lagune de Porto-Novo.jpg |photo3b =Vue d'une entrée de la Grande mosquée de Porto-Novo au Bénin.jpg |photo3c =La statue du roi Toffa 1er à Porto Novo.jpg |photo4a =Marche ouando porto-novo.jpg |photo4b =Jardin des plantees et de la nature de Porto Novo 09.jpg |photo5a =Stade charles de Gaulle de Porto-Novo.jpg |size = 270 |spacing = 1 |color = #FFFFFF |border = 1 }} | image_caption = Skyline, Grande Mosquee Porto-Novo, Porto Novo Cathedral, Pirogues sur lagune de Porto-Novo, Vue d'une entrée de la Grande mosquée, La statue du roi Toffa 1er, Ouando Market, Jardin des plantees et de la nature, Charles de Gaulle stadium | image_flag = Portonovo_flag.png | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = Portonovocrest.png | shield_size = | city_logo = | citylogo_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = Location of Porto-Novo in Benin | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = 240 | subdivision_type = Country | subdivision_name = {{flag|Benin}} | subdivision_type1 = [[Departments of Benin|Department]] | subdivision_name1 = [[Ouémé Department|Ouémé]] | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = [[Mayor]] | leader_name = Emmanuel Zossou | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = Established | established_date = 16th century | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = 110 | population_as_of = 2013 | population_footnotes = <ref name="citypopulation.de">{{Cite web | url=http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | title=Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information | access-date=2019-03-28 | archive-date=2019-05-09 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190509011915/http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | url-status=live }}</ref> | population_note = | population_total = 264,320 | population_density_km2 = auto | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | timezone = | utc_offset = | timezone_DST = | utc_offset_DST = | coordinates = {{coord|6|29|50|N|2|36|18|E|region:BJ|display=inline,title}} | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = | native_name = Xɔ̀gbónù }} '''پورٽو نووو''' (Porto-Novo) (پرتگالي لاءِ: "نئین بندرگاھہ") (جنهن کي هوگبونو Hogbonu ۽ اجاشي Ajashe پڻ سڏيو ويندو آهي) [[اولهه آفريڪا]] جي ملڪ [[بينن]] جي [[راڄڌاني شھر|گاديءَ جو هنڌ]] ۽ ٻيو نمبر وڏو شهر آهي. شھری ڪميون 110 چورس ڪلوميٽر (42 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي ۽ آبادی سال 2002ع جي آدمشماري مطابق 2,23,552 ماڻهن جي هئي.<ref name="Atlasbenin">{{cite web|url=http://atlasbenin.africa-web.org/Oueme/Portonovo.htm|title=Porto-Novo|publisher=Atlas Monographique des Communes du Benin|access-date=January 5, 2010|archive-date=September 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220912011322/https://africa-web.org/site/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statoids.com/ybj.html|title=Communes of Benin|publisher=Statoids|access-date=January 5, 2010|archive-date=January 2, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100102050757/http://statoids.com/ybj.html|url-status=live}}</ref> گني جي نار جي هڪ انٽ تي واقع، ملڪ جي ڏکڻ اوڀر واري حصي ۾، هي شهر اصل ۾ پرتگالي سلطنت جي اڳواڻي ۾ ٽرانس اٽلانٽڪ غلامن جي واپار لاءِ بندرگاهه طور ترقي ڪئي وئي هئي. اهو بينن جو ٻيو نمبر وڏو شهر آهي، ۽ جيتوڻيڪ اهو سرڪاري گاديءَ جو هنڌ آهي، جتي قومي اسيمبليءَ جو اجلاس تیندو آهي، پر ڪوٽونوءَ جو وڏو شهر حڪومت جي سيٽ آهي، جتي اڪثر سرڪاري عمارتون واقع آهن ۽ سرڪاري ادارا هلن ٿا. {{Infobox settlement | official_name = پورٽو نووو<br/>Porto-Novo | other_name = ھوگبونو، اجاسی | nickname = | settlement_type = شھر ء کمیون | motto = | image_skyline = Marche ouando porto-novo.jpg | imagesize = | image_caption = مارکیٹ | image_flag = | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = | shield_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = بینن میں پورٹو نوو کی جگہ | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = {{پرچم|بینن}} | subdivision_type1 = [[محکمہ]] | subdivision_name1 = اوئیمے | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = [[میئر]] | leader_name = Moukaram Océni | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = قیام | established_date = 16 صدی | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = | population_as_of = 2002 | population_footnotes = | population_note = | population_total = 223,552 | population_density_km2 = | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | latd = 6 | latm = 29 | lats = 50 | latNS = N | longd = 2 | longm = 36 | longs = 18 | longEW = E | coordinates_display = title | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = }} trzmv41z6tl1a2y56yr0qlz8h4cg0yu 266775 266773 2024-04-25T13:32:18Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = پورٽو نووو<br>Porto-Novo | other_name = هوگبونو (Hogbonu)<br>اجاشي (Àjàṣẹ́) | nickname = | settlement_type = Capital city and [[Communes of Benin|commune]] | motto = | image_skyline = {{Photomontage|position=center |photo1a =Porto-Novo skyline.jpg |photo2a =Grande Mosquee Porto-Novo Benin Joseph Herve Ahissou.jpg |photo2b =Porto Novo Cathedral.jpg |photo3a =Pirogues sur lagune de Porto-Novo.jpg |photo3b =Vue d'une entrée de la Grande mosquée de Porto-Novo au Bénin.jpg |photo3c =La statue du roi Toffa 1er à Porto Novo.jpg |photo4a =Marche ouando porto-novo.jpg |photo4b =Jardin des plantees et de la nature de Porto Novo 09.jpg |photo5a =Stade charles de Gaulle de Porto-Novo.jpg |size = 270 |spacing = 1 |color = #FFFFFF |border = 1 }} | image_caption = Skyline, Grande Mosquee Porto-Novo, Porto Novo Cathedral, Pirogues sur lagune de Porto-Novo, Vue d'une entrée de la Grande mosquée, La statue du roi Toffa 1er, Ouando Market, Jardin des plantees et de la nature, Charles de Gaulle stadium | image_flag = Portonovo_flag.png | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = Portonovocrest.png | shield_size = | city_logo = | citylogo_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = Location of Porto-Novo in Benin | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = 240 | subdivision_type = Country | subdivision_name = {{flag|Benin}} | subdivision_type1 = [[Departments of Benin|Department]] | subdivision_name1 = [[Ouémé Department|Ouémé]] | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = [[Mayor]] | leader_name = Emmanuel Zossou | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = Established | established_date = 16th century | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = 110 | population_as_of = 2013 | population_footnotes = <ref name="citypopulation.de">{{Cite web | url=http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | title=Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information | access-date=2019-03-28 | archive-date=2019-05-09 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190509011915/http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | url-status=live }}</ref> | population_note = | population_total = 264,320 | population_density_km2 = auto | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | timezone = | utc_offset = | timezone_DST = | utc_offset_DST = | coordinates = {{coord|6|29|50|N|2|36|18|E|region:BJ|display=inline,title}} | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = | native_name = Xɔ̀gbónù }} '''پورٽو نووو''' (Porto-Novo) (پرتگالي لاءِ: "نئین بندرگاھہ") (جنهن کي هوگبونو Hogbonu ۽ اجاشي Ajashe پڻ سڏيو ويندو آهي) [[اولهه آفريڪا]] جي ملڪ [[بينن]] جي [[راڄڌاني شھر|گاديءَ جو هنڌ]] ۽ ٻيو نمبر وڏو شهر آهي. شھری ڪميون 110 چورس ڪلوميٽر (42 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي ۽ آبادی سال 2002ع جي آدمشماري مطابق 2,23,552 ماڻهن جي هئي.<ref name="Atlasbenin">{{cite web|url=http://atlasbenin.africa-web.org/Oueme/Portonovo.htm|title=Porto-Novo|publisher=Atlas Monographique des Communes du Benin|access-date=January 5, 2010|archive-date=September 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220912011322/https://africa-web.org/site/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statoids.com/ybj.html|title=Communes of Benin|publisher=Statoids|access-date=January 5, 2010|archive-date=January 2, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100102050757/http://statoids.com/ybj.html|url-status=live}}</ref> گني جي نار جي هڪ انٽ تي واقع، ملڪ جي ڏکڻ اوڀر واري حصي ۾، هي شهر اصل ۾ پرتگالي سلطنت جي اڳواڻي ۾ ٽرانس اٽلانٽڪ غلامن جي واپار لاءِ بندرگاهه طور ترقي ڪئي وئي هئي. اهو بينن جو ٻيو نمبر وڏو شهر آهي، ۽ جيتوڻيڪ اهو سرڪاري گاديءَ جو هنڌ آهي، جتي قومي اسيمبليءَ جو اجلاس تیندو آهي، پر ڪوٽونوءَ جو وڏو شهر حڪومت جي سيٽ آهي، جتي اڪثر سرڪاري عمارتون واقع آهن ۽ سرڪاري ادارا هلن ٿا. {{Infobox settlement | official_name = پورٽو نووو<br/>Porto-Novo | other_name = ھوگبونو، اجاسی | nickname = | settlement_type = شھر ء کمیون | motto = | image_skyline = Marche ouando porto-novo.jpg | imagesize = | image_caption = مارکیٹ | image_flag = | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = | shield_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = بینن میں پورٹو نوو کی جگہ | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = {{پرچم|بینن}} | subdivision_type1 = [[محکمہ]] | subdivision_name1 = اوئیمے | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = [[میئر]] | leader_name = Moukaram Océni | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = قیام | established_date = 16 صدی | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = | population_as_of = 2002 | population_footnotes = | population_note = | population_total = 223,552 | population_density_km2 = | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | latd = 6 | latm = 29 | lats = 50 | latNS = N | longd = 2 | longm = 36 | longs = 18 | longEW = E | coordinates_display = title | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = }} [[زمرو:بينن ۾ آباد ساحلي هنڌ]] ljjcfcv2v8x189kxxob3khsti0zc7vf 266776 266775 2024-04-25T13:59:52Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = پورٽو نووو<br>Porto-Novo | other_name = هوگبونو (Hogbonu)<br>اجاشي (Àjàṣẹ́) | nickname = | settlement_type = راڄڌاني شهر ۽ ڪميون | motto = | image_skyline = {{Photomontage|position=center |photo1a =Porto-Novo skyline.jpg |photo2a =Grande Mosquee Porto-Novo Benin Joseph Herve Ahissou.jpg |photo2b =Porto Novo Cathedral.jpg |photo3a =Pirogues sur lagune de Porto-Novo.jpg |photo3b =Vue d'une entrée de la Grande mosquée de Porto-Novo au Bénin.jpg |photo3c =La statue du roi Toffa 1er à Porto Novo.jpg |photo4a =Marche ouando porto-novo.jpg |photo4b =Jardin des plantees et de la nature de Porto Novo 09.jpg |photo5a =Stade charles de Gaulle de Porto-Novo.jpg |size = 270 |spacing = 1 |color = #FFFFFF |border = 1 }} | image_caption = اسڪائي لائن، پورٽو نووو جي جامع مسجد ، پورٽو نوو ڪيٿيڊرل، پيروگوس سر لگون ڊي پورٽو-نووو، ويو ڊي يوني انتری دي لا گرانڊ مسجد، لا دو روئي ٽوفا 1er جو مجسمو، اوونڊو مارڪيٽ، جارڊين ڊيس پلانٽيز ۽ لا نیچر، چارلس دي گال اسٽيڊيم. | image_flag = Portonovo_flag.png | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = Portonovocrest.png | shield_size = | city_logo = | citylogo_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = بینن م پورٽو نووو جی جاء | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = 240 | subdivision_type = ملک | subdivision_name = {{flag|Benin}} | subdivision_type1 = ڊپارٽمينٽ | subdivision_name1 = اوویمی | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = مئیر | leader_name = ایمانوئیل زوسو | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = قائم ڪيل | established_date = 16ھین صدي عيسويء | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = 110 | population_as_of = 2013 | population_footnotes = <ref name="citypopulation.de">{{Cite web | url=http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | title=Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information | access-date=2019-03-28 | archive-date=2019-05-09 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190509011915/http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | url-status=live }}</ref> | population_note = | population_total = 264,320 | population_density_km2 = auto | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | timezone = | utc_offset = | timezone_DST = | utc_offset_DST = | coordinates = {{coord|6|29|50|N|2|36|18|E|region:BJ|display=inline,title}} | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = | native_name = Xɔ̀gbónù }} '''پورٽو نووو''' (Porto-Novo) (پرتگالي لاءِ: "نئین بندرگاھہ") (جنهن کي هوگبونو Hogbonu ۽ اجاشي Ajashe پڻ سڏيو ويندو آهي) [[اولهه آفريڪا]] جي ملڪ [[بينن]] جي [[راڄڌاني شھر|گاديءَ جو هنڌ]] ۽ ٻيو نمبر وڏو شهر آهي. شھری ڪميون 110 چورس ڪلوميٽر (42 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي ۽ آبادی سال 2002ع جي آدمشماري مطابق 2,23,552 ماڻهن جي هئي.<ref name="Atlasbenin">{{cite web|url=http://atlasbenin.africa-web.org/Oueme/Portonovo.htm|title=Porto-Novo|publisher=Atlas Monographique des Communes du Benin|access-date=January 5, 2010|archive-date=September 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220912011322/https://africa-web.org/site/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statoids.com/ybj.html|title=Communes of Benin|publisher=Statoids|access-date=January 5, 2010|archive-date=January 2, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100102050757/http://statoids.com/ybj.html|url-status=live}}</ref> گني جي نار جي هڪ انٽ تي واقع، ملڪ جي ڏکڻ اوڀر واري حصي ۾، هي شهر اصل ۾ پرتگالي سلطنت جي اڳواڻي ۾ ٽرانس اٽلانٽڪ غلامن جي واپار لاءِ بندرگاهه طور ترقي ڪئي وئي هئي. اهو بينن جو ٻيو نمبر وڏو شهر آهي، ۽ جيتوڻيڪ اهو سرڪاري گاديءَ جو هنڌ آهي، جتي قومي اسيمبليءَ جو اجلاس تیندو آهي، پر ڪوٽونوءَ جو وڏو شهر حڪومت جي سيٽ آهي، جتي اڪثر سرڪاري عمارتون واقع آهن ۽ سرڪاري ادارا هلن ٿا. {{Infobox settlement | official_name = پورٽو نووو<br/>Porto-Novo | other_name = ھوگبونو، اجاسی | nickname = | settlement_type = شھر ء کمیون | motto = | image_skyline = Marche ouando porto-novo.jpg | imagesize = | image_caption = مارکیٹ | image_flag = | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = | shield_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = بینن میں پورٹو نوو کی جگہ | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = {{پرچم|بینن}} | subdivision_type1 = [[محکمہ]] | subdivision_name1 = اوئیمے | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = [[میئر]] | leader_name = Moukaram Océni | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = قیام | established_date = 16 صدی | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = | population_as_of = 2002 | population_footnotes = | population_note = | population_total = 223,552 | population_density_km2 = | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | latd = 6 | latm = 29 | lats = 50 | latNS = N | longd = 2 | longm = 36 | longs = 18 | longEW = E | coordinates_display = title | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = }} [[زمرو:بينن ۾ آباد ساحلي هنڌ]] l61cmt72ifhhy91ud2zv8qfts6ipjvx 266777 266776 2024-04-25T14:01:33Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = پورٽو نووو<br>Porto-Novo | other_name = هوگبونو (Hogbonu)<br>اجاشي (Àjàṣẹ́) | nickname = | settlement_type = راڄڌاني شهر ۽ ڪميون | motto = | image_skyline = {{Photomontage|position=center |photo1a =Porto-Novo skyline.jpg |photo2a =Grande Mosquee Porto-Novo Benin Joseph Herve Ahissou.jpg |photo2b =Porto Novo Cathedral.jpg |photo3a =Pirogues sur lagune de Porto-Novo.jpg |photo3b =Vue d'une entrée de la Grande mosquée de Porto-Novo au Bénin.jpg |photo3c =La statue du roi Toffa 1er à Porto Novo.jpg |photo4a =Marche ouando porto-novo.jpg |photo4b =Jardin des plantees et de la nature de Porto Novo 09.jpg |photo5a =Stade charles de Gaulle de Porto-Novo.jpg |size = 270 |spacing = 1 |color = #FFFFFF |border = 1 }} | image_caption = اسڪائي لائن، پورٽو نووو جي جامع مسجد ، پورٽو نوو ڪيٿيڊرل، پيروگوس سر لگون ڊي پورٽو-نووو، ويو ڊي يوني انتری دي لا گرانڊ مسجد، لا دو روئي ٽوفا 1er جو مجسمو، اوونڊو مارڪيٽ، جارڊين ڊيس پلانٽيز ۽ لا نیچر، چارلس دي گال اسٽيڊيم. | image_flag = Portonovo_flag.png | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = Portonovocrest.png | shield_size = | city_logo = | citylogo_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = بینن م پورٽو نووو جی جاء | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = 240 | subdivision_type = ملک | subdivision_name = {{flag|Benin}} | subdivision_type1 = ڊپارٽمينٽ | subdivision_name1 = اوویمی | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = مئیر | leader_name = ایمانوئیل زوسو | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = قائم ڪيل | established_date = 16ھین صدي عيسويء | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = 110 | population_as_of = 2013 | population_footnotes = <ref name="citypopulation.de">{{Cite web | url=http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | title=Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information | access-date=2019-03-28 | archive-date=2019-05-09 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190509011915/http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | url-status=live }}</ref> | population_note = | population_total = 264,320 | population_density_km2 = auto | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | timezone = | utc_offset = | timezone_DST = | utc_offset_DST = | coordinates = {{coord|6|29|50|N|2|36|18|E|region:BJ|display=inline,title}} | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = | native_name = Xɔ̀gbónù }} '''پورٽو نووو''' (Porto-Novo) (پرتگالي لاءِ: "نئین بندرگاھہ") (جنهن کي هوگبونو Hogbonu ۽ اجاشي Ajashe پڻ سڏيو ويندو آهي) [[اولهه آفريڪا]] جي ملڪ [[بينن]] جي [[راڄڌاني شھر|گاديءَ جو هنڌ]] ۽ ٻيو نمبر وڏو شهر آهي. شھری ڪميون 110 چورس ڪلوميٽر (42 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي ۽ آبادی سال 2002ع جي آدمشماري مطابق 2,23,552 ماڻهن جي هئي.<ref name="Atlasbenin">{{cite web|url=http://atlasbenin.africa-web.org/Oueme/Portonovo.htm|title=Porto-Novo|publisher=Atlas Monographique des Communes du Benin|access-date=January 5, 2010|archive-date=September 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220912011322/https://africa-web.org/site/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statoids.com/ybj.html|title=Communes of Benin|publisher=Statoids|access-date=January 5, 2010|archive-date=January 2, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100102050757/http://statoids.com/ybj.html|url-status=live}}</ref> گني جي نار جي هڪ انٽ تي واقع، ملڪ جي ڏکڻ اوڀر واري حصي ۾، هي شهر اصل ۾ پرتگالي سلطنت جي اڳواڻي ۾ ٽرانس اٽلانٽڪ غلامن جي واپار لاءِ بندرگاهه طور ترقي ڪئي وئي هئي. اهو بينن جو ٻيو نمبر وڏو شهر آهي، ۽ جيتوڻيڪ اهو سرڪاري گاديءَ جو هنڌ آهي، جتي قومي اسيمبليءَ جو اجلاس تیندو آهي، پر ڪوٽونوءَ جو وڏو شهر حڪومت جي سيٽ آهي، جتي اڪثر سرڪاري عمارتون واقع آهن ۽ سرڪاري ادارا هلن ٿا. [[زمرو:بينن ۾ آباد ساحلي هنڌ]] a8yix2aomcis4w0bhh7mern1rf1ko28 266779 266777 2024-04-25T14:03:23Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | official_name = پورٽو نووو<br>Porto-Novo | other_name = هوگبونو (Hogbonu)<br>اجاشي (Àjàṣẹ́) | nickname = | settlement_type = راڄڌاني شهر ۽ ڪميون | motto = | image_skyline = {{Photomontage|position=center |photo1a =Porto-Novo skyline.jpg |photo2a =Grande Mosquee Porto-Novo Benin Joseph Herve Ahissou.jpg |photo2b =Porto Novo Cathedral.jpg |photo3a =Pirogues sur lagune de Porto-Novo.jpg |photo3b =Vue d'une entrée de la Grande mosquée de Porto-Novo au Bénin.jpg |photo3c =La statue du roi Toffa 1er à Porto Novo.jpg |photo4a =Marche ouando porto-novo.jpg |photo4b =Jardin des plantees et de la nature de Porto Novo 09.jpg |photo5a =Stade charles de Gaulle de Porto-Novo.jpg |size = 270 |spacing = 1 |color = #FFFFFF |border = 1 }} | image_caption = اسڪائي لائن، پورٽو نووو جي جامع مسجد ، پورٽو نوو ڪيٿيڊرل، پيروگوس سر لگون ڊي پورٽو-نووو، ويو ڊي يوني انتری دي لا گرانڊ مسجد، لا دو روئي ٽوفا 1er جو مجسمو، اوونڊو مارڪيٽ، جارڊين ڊيس پلانٽيز ۽ لا نیچر، چارلس دي گال اسٽيڊيم. | image_flag = Portonovo_flag.png | flag_size = | image_seal = | seal_size = | image_shield = Portonovocrest.png | shield_size = | city_logo = | citylogo_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = بینن م پورٽو نووو جی جاء | pushpin_map = Benin<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = 240 | subdivision_type = ملک | subdivision_name = {{flag|Benin}} | subdivision_type1 = ڊپارٽمينٽ | subdivision_name1 = اوویمی | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = مئیر | leader_name = ایمانوئیل زوسو | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | established_title = قائم ڪيل | established_date = 16ھین صدي عيسويء | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 110 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_metro_km2 = 110 | population_as_of = 2013 | population_footnotes = <ref name="citypopulation.de">{{Cite web | url=http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | title=Benin: Departments, Major Cities & Towns - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information | access-date=2019-03-28 | archive-date=2019-05-09 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190509011915/http://citypopulation.de/Benin-Cities.html | url-status=live }}</ref> | population_note = | population_total = 264,320 | population_density_km2 = auto | population_metro = | population_density_metro_km2 = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | timezone = | utc_offset = | timezone_DST = | utc_offset_DST = | coordinates = {{coord|6|29|50|N|2|36|18|E|region:BJ|display=inline,title}} | elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> | elevation_m = 38 | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | website = {{Official website|www.villedeportonovo.com}} | footnotes = | native_name = Xɔ̀gbónù }} '''پورٽو نووو''' (Porto-Novo) (پرتگالي لاءِ: "نئین بندرگاھہ") (جنهن کي هوگبونو Hogbonu ۽ اجاشي Ajashe پڻ سڏيو ويندو آهي) [[اولهه آفريڪا]] جي ملڪ [[بينن]] جي [[راڄڌاني شھر|گاديءَ جو هنڌ]] ۽ ٻيو نمبر وڏو شهر آهي. شھری ڪميون 110 چورس ڪلوميٽر (42 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي ۽ آبادی سال 2002ع جي آدمشماري مطابق 2,23,552 ماڻهن جي هئي.<ref name="Atlasbenin">{{cite web|url=http://atlasbenin.africa-web.org/Oueme/Portonovo.htm|title=Porto-Novo|publisher=Atlas Monographique des Communes du Benin|access-date=January 5, 2010|archive-date=September 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220912011322/https://africa-web.org/site/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statoids.com/ybj.html|title=Communes of Benin|publisher=Statoids|access-date=January 5, 2010|archive-date=January 2, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100102050757/http://statoids.com/ybj.html|url-status=live}}</ref> گني جي نار جي هڪ انٽ تي واقع، ملڪ جي ڏکڻ اوڀر واري حصي ۾، هي شهر اصل ۾ پرتگالي سلطنت جي اڳواڻي ۾ ٽرانس اٽلانٽڪ غلامن جي واپار لاءِ بندرگاهه طور ترقي ڪئي وئي هئي. اهو بينن جو ٻيو نمبر وڏو شهر آهي، ۽ جيتوڻيڪ اهو سرڪاري گاديءَ جو هنڌ آهي، جتي قومي اسيمبليءَ جو اجلاس تیندو آهي، پر ڪوٽونوءَ جو وڏو شهر حڪومت جي سيٽ آهي، جتي اڪثر سرڪاري عمارتون واقع آهن ۽ سرڪاري ادارا هلن ٿا. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:آفريڪا]] [[زمرو:راڄڌانيون]] [[زمرو:آفريڪا ۾ راڄڌانيون]] [[زمرو:بينن ۾ آباد ساحلي هنڌ]] bkwml6zphi2i8v2homvpuvo64j03pi7 3 75838 266778 2024-04-25T14:03:17Z KaleemBot 10779 ڀليڪار! wikitext text/x-wiki {{سانچو:سماجي ڳنڍڻن تي سنڌي وڪيپيڊيا}} <div style="padding:5px;font-size:medium"><center style="word-spacing:1ex">[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو]] </center></div> {| bgcolor="#ADDFAD" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;" |<span style="font-family:MB Lateefi;float:left">'''[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخانو]]'''</span> <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> [[عڪس:Wikipedia laurier wp.png|left|200px]] <center><big>'''بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا''' ''{{PAGENAME}}'''</big></center>'' '''السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو'''.<br> * وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع ۾ عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضمون]] موجود آھن.<br /> * ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو.''' * صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو '''[[خاص:ترجيحات|ترجيحون]]'''. <Font - size=4> '''اصول ۽ قاعدا''' </Font - size> <Font - size=3> '''توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو''' </Font - size><br> ھتي توھانجو [[خاص:Mypage|'''مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو''']] جتي توھان [[:زمرو:يوزر سانچا|پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا]]، ۽ توهانجي [[خاص:Mytalk|واپرائيندڙ بحث]] تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا. * '''ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو''': ** '''جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو'''. ** '''پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو'''--&#126;&#126;&#126;&#126;''' يا ھن ([[عڪس:Insert-signature.png|link=]]) بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو'''. ** '''[[Wikipedia:اصول بحث|اظھار بحث جي آدابن]] جو خصوصي خيال رکو'''. <Font - size=3> '''تعاون''' </Font - size> * '''وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو'''. <inputbox>type=search</inputbox> * '''توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا'''. <inputbox>type=create</inputbox> * '''لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو'''.</center> |} -- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --[[واپرائيندڙ:KaleemBot|KaleemBot]] ([[واپرائيندڙ بحث:KaleemBot|ڳالھ]]) 14:03, 25 اپريل 2024 ( يو.ٽي.سي) r2o39myo77013og9ed8b0n7y5bpfddq 0 75839 266854 2024-04-25T17:51:19Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[ڪم/ طبعي مقدار]] ڏانهن [[ڪم (طبعيات)]] wikitext text/x-wiki #چوريو [[ڪم (طبعيات)]] 9fwrl78ncpirts2ss80ao7xo965rac1 0 75840 266866 2024-04-25T20:22:11Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[حيدرآباد ٻهراڙي]] ڏانهن [[حيدرآباد ٻهراڙي تعلقو]] wikitext text/x-wiki #چوريو [[حيدرآباد ٻهراڙي تعلقو]] 6pt6cwud9ecch5f3189uxrfnoky8qqb 0 75841 266879 2024-04-25T20:43:25Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[شهيد فاضل راهو]] ڏانهن [[شهيد فاضل راهو تعلقو]] wikitext text/x-wiki #چوريو [[شهيد فاضل راهو تعلقو]] 4tavym2s789glt9oe771l9vnusduopo 0 75842 266884 2024-04-25T20:48:52Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam [[کپرو]] کي [[کپرو تعلقو]] ڏانھن ريڊائريڪٽ مٿان چوريو wikitext text/x-wiki #چوريو [[کپرو تعلقو]] jxt35avtzln7fdfhxqoosbhg3d5d9rm 0 75843 266897 2024-04-25T21:12:03Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[ناظم آباد ضلعو (مرڪزي ڪراچي)]] ڏانهن [[ڪراچي وسطي ضلعو]] wikitext text/x-wiki #چوريو [[ڪراچي وسطي ضلعو]] tulqairtmnm4we76c94uc2r8uaxw0pd 0 75844 266922 2024-04-26T06:42:42Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[حلال ڪشمير]] ڏانهن [[ھلال ڪشمير]] wikitext text/x-wiki #چوريو [[ھلال ڪشمير]] s1o8x27pzfa4n32rkbbxluaunhklsx2 14 75845 266925 2024-04-26T06:52:23Z Ibne maryam 17680 نئون صفحو: [[زمرو:آزاد ڪشمير]] wikitext text/x-wiki [[زمرو:آزاد ڪشمير]] em7emwqat0mqbnktucfna01s3tkr7p4 0 75846 266926 2024-04-26T07:00:11Z Ibne maryam 17680 صفحي "[[:en:Special:Redirect/revision/1175951866|Sharda Tehsil]]" جي شروعاتي ڀاڱي جو ترجمو ڪندي سرجيو ويو wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = A view of Sharda from [[Sharada Peeth]] | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = Country | subdivision_name = [[Pakistan]] | subdivision_type1 = [[States of Pakistan|State]] | subdivision_name1 = [[Azad Kashmir]] | subdivision_type2 = [[Districts of Pakistan|District]] | subdivision_name2 = [[Neelum District|Neelam]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | timezone1 = [[Pakistan Standard Time|PST]] | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' ( {{lang-ur|{{Nastaliq|شاردہ/شاردا}}}} )، جنهن '''کي شاردي جي''' نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم جي]] هڪ ننڍڙي [[تعلقو|تحصيل]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي {{Convert|1981|m|ft|abbr=}} جي اوچائي تي واقع آهي. ooq53wzvnk930zecillrbqapggwrvjv 266927 266926 2024-04-26T07:01:19Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = A view of Sharda from [[Sharada Peeth]] | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = Country | subdivision_name = [[Pakistan]] | subdivision_type1 = [[States of Pakistan|State]] | subdivision_name1 = [[Azad Kashmir]] | subdivision_type2 = [[Districts of Pakistan|District]] | subdivision_name2 = [[Neelum District|Neelam]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | timezone1 = [[Pakistan Standard Time|PST]] | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' ( {{lang-ur|{{Nastaliq|شاردہ/شاردا}}}} )، جنهن '''کي شاردي جي''' نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم جي]] هڪ ننڍڙي [[تعلقو|تحصيل]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي {{Convert|1981|m|ft|abbr=}} جي اوچائي تي واقع آهي. ==حوالا== [[زمرو:آزاد ڪشمير جا تعلقا]] 3r6yiedqhg4foz4nf8bayrl7ds5hc86 266928 266927 2024-04-26T07:03:32Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = A view of Sharda from [[Sharada Peeth]] | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = Country | subdivision_name = [[Pakistan]] | subdivision_type1 = [[States of Pakistan|State]] | subdivision_name1 = [[Azad Kashmir]] | subdivision_type2 = [[Districts of Pakistan|District]] | subdivision_name2 = [[Neelum District|Neelam]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | timezone1 = [[Pakistan Standard Time|PST]] | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' ( {{lang-ur|{{Nastaliq|شاردہ/شاردا}}}} )، جنهن '''کي شاردي جي''' نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم جي]] هڪ ننڍڙي [[تعلقو|تحصيل]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي 1,981 میٹر (6,499 فوٹ) {{Convert|1981|m|ft|abbr=}} جي اوچائي تي واقع آهي. ==حوالا== [[زمرو:آزاد ڪشمير جا تعلقا]] kdn3g1soiontz9bont8av6t65pnlo3o 266929 266928 2024-04-26T07:09:44Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = A view of Sharda from [[Sharada Peeth]] | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = Country | subdivision_name = [[Pakistan]] | subdivision_type1 = [[States of Pakistan|State]] | subdivision_name1 = [[Azad Kashmir]] | subdivision_type2 = [[Districts of Pakistan|District]] | subdivision_name2 = [[Neelum District|Neelam]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | timezone1 = [[Pakistan Standard Time|PST]] | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' (Sharda)، جنهن کي شاردي جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم]] جو ھڪ ننڍڙو [[تعلقو]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي 1,981 میٽر (6,499 فوٽ) جي اوچائي تي واقع آهي. ==حوالا== [[زمرو:آزاد ڪشمير جا تعلقا]] lb7ll4g8uo3pm019qkhza0epqy0pbf2 266930 266929 2024-04-26T07:22:42Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = A view of Sharda from [[Sharada Peeth]] | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = Country | subdivision_name = [[Pakistan]] | subdivision_type1 = [[States of Pakistan|State]] | subdivision_name1 = [[Azad Kashmir]] | subdivision_type2 = [[Districts of Pakistan|District]] | subdivision_name2 = [[Neelum District|Neelam]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | timezone1 = [[Pakistan Standard Time|PST]] | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' (Sharda)، جنهن کي شاردي جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم]] جو ھڪ ننڍڙو [[تعلقو]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي 1,981 میٽر (6,499 فوٽ) جي اوچائي تي واقع آهي. ==نالو ۽ تاريخي ماڳ== ”شاردا“ هندن جي علم جي ديوي سرسوتي جو ٻيو نالو آهي ۽ مشهور مندر ۽ هندو زيارتي ماڳ شاردا پيٺ جي ٿر جي ماڳ جي ڪري مشهور آهي، جيڪو ديوي شاردا جي نالي سان وقف آهي. ==حوالا== [[زمرو:آزاد ڪشمير جا تعلقا]] j80tugehxvhv9fp99xbg0s9fwjpswb1 266932 266930 2024-04-26T07:28:57Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = [[شاردا پيٺ]] سان شاردا جو نظارو | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = پاکستان | subdivision_type1 = ریاست | subdivision_name1 = آزاد کشمیر | subdivision_type2 = ضلعو | subdivision_name2 = نیلم | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = بولیون | demographics1_title1 = آفیشل | timezone1 = پاکستان جو معیاری وقت | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' (Sharda)، جنهن کي شاردي جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم]] جو ھڪ ننڍڙو [[تعلقو]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي 1,981 میٽر (6,499 فوٽ) جي اوچائي تي واقع آهي. ==نالو ۽ تاريخي ماڳ== ”شاردا“ هندن جي علم جي ديوي سرسوتي جو ٻيو نالو آهي ۽ مشهور مندر ۽ هندو زيارتي ماڳ شاردا پيٺ جي ٿر جي ماڳ جي ڪري مشهور آهي، جيڪو ديوي شاردا جي نالي سان وقف آهي. ==حوالا== [[زمرو:آزاد ڪشمير جا تعلقا]] dq6x9zd9ffbg1rcs759or4tch3oav7e 266933 266932 2024-04-26T07:30:56Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = [[شاردا پيٺ]] سان شاردا جو نظارو | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = پاکستان | subdivision_type1 = ریاست | subdivision_name1 = آزاد کشمیر | subdivision_type2 = ضلعو | subdivision_name2 = نیلم | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = بولیون | demographics1_title1 = آفیشل | timezone1 = پاکستان جو معیاری وقت | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' (Sharda)، جنهن کي شاردي جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم]] جو ھڪ ننڍڙو [[تعلقو]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي 1,981 میٽر (6,499 فوٽ) جي اوچائي تي واقع آهي. ==نالو ۽ تاريخي ماڳ== ”شاردا“ هندن جي علم جي ديوي سرسوتي جو ٻيو نالو آهي ۽ مشهور مندر ۽ هندو زيارتي ماڳ شاردا پيٺ جي ٿر جي ماڳ جي ڪري مشهور آهي، جيڪو ديوي شاردا جي نالي سان وقف آهي. ==حوالا== [[زمرو:آزاد ڪشمير جا تعلقا]] [[زمرو:پاڪستان ۾ ھل اسٽيشنون]] 8dwdx0a7elrfevere0n28cgwecslj8v 266941 266933 2024-04-26T07:55:03Z Ibne maryam 17680 /* نالو ۽ تاريخي ماڳ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = [[شاردا پيٺ]] سان شاردا جو نظارو | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = پاکستان | subdivision_type1 = ریاست | subdivision_name1 = آزاد کشمیر | subdivision_type2 = ضلعو | subdivision_name2 = نیلم | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = بولیون | demographics1_title1 = آفیشل | timezone1 = پاکستان جو معیاری وقت | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' (Sharda)، جنهن کي شاردي جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم]] جو ھڪ ننڍڙو [[تعلقو]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي 1,981 میٽر (6,499 فوٽ) جي اوچائي تي واقع آهي. ==نالو ۽ تاريخي ماڳ== ”شاردا“ هندن جي علم جي ديوي سرسوتي جو ٻيو نالو آهي ۽ مشهور مندر ۽ هندو زيارتي ماڳ شاردا پيٺ جي ٿر جي ماڳ جي ڪري مشهور آهي، جيڪو ديوي شاردا جي نالي سان وقف آهي. ==ويجھي جايون== شاردي ۽ ناردي ٻه جبل جون چوٽيون آهن، جن کي وادي نظر اچي ٿي، جن جو نالو ڏند ڪٿا جي شهزادین شاردا ۽ ناردا جي نالي پٺيان رکيو ويو آهي. ساڄي ڪناري تي، شاردا جي سامهون، درياهه نيلم سرگن ناله سان ملي ٿو، جنهن سان گڏ هڪ ٽريڪ نوري نار وٽ وڃي ٿو ۽ ان مان ڪاغان وادي ڏانهن وڃي ٿو، جتي ٻيڙيون ۽ جيٽ اسڪائينگ ٿيندي آهي. شاردا جي ڪشش ۾ سرگن، ميدان، ڪشن گهاٽي ۽ شاردا پيٺ شامل آهن. ==گيلري== ==پڻ ڏسو== • اٺمقام • ڊسوٽ • ڪيل • ڪيرن • ڪُٽن • تاءُبٽ ==حوالا== [[زمرو:آزاد ڪشمير جا تعلقا]] [[زمرو:پاڪستان ۾ ھل اسٽيشنون]] bcxhsi8p7trnbrc7xpjbw8s7anwty0l 266942 266941 2024-04-26T07:56:45Z Ibne maryam 17680 /* نالو ۽ تاريخي ماڳ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = [[شاردا پيٺ]] سان شاردا جو نظارو | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = پاکستان | subdivision_type1 = ریاست | subdivision_name1 = آزاد کشمیر | subdivision_type2 = ضلعو | subdivision_name2 = نیلم | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = بولیون | demographics1_title1 = آفیشل | timezone1 = پاکستان جو معیاری وقت | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' (Sharda)، جنهن کي شاردي جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم]] جو ھڪ ننڍڙو [[تعلقو]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي 1,981 میٽر (6,499 فوٽ) جي اوچائي تي واقع آهي. ==نالو ۽ تاريخي ماڳ== ”شاردا“ هندن جي علم جي ديوي سرسوتي جو ٻيو نالو آهي ۽ مشهور مندر ۽ هندو زيارتي ماڳ شاردا پيٺ جي ٿر جي ماڳ جي ڪري مشهور آهي، جيڪو ديوي شاردا جي نالي سان وقف آهي. [[File:Sharda Peeth (Sharda, AJK).jpg|left|thumb|Sharada Peeth, a ruined temple dedicated to the [[eponym]]ous Hindu goddess of learning|221x221px]] ==ويجھي جايون== شاردي ۽ ناردي ٻه جبل جون چوٽيون آهن، جن کي وادي نظر اچي ٿي، جن جو نالو ڏند ڪٿا جي شهزادین شاردا ۽ ناردا جي نالي پٺيان رکيو ويو آهي. ساڄي ڪناري تي، شاردا جي سامهون، درياهه نيلم سرگن ناله سان ملي ٿو، جنهن سان گڏ هڪ ٽريڪ نوري نار وٽ وڃي ٿو ۽ ان مان ڪاغان وادي ڏانهن وڃي ٿو، جتي ٻيڙيون ۽ جيٽ اسڪائينگ ٿيندي آهي. شاردا جي ڪشش ۾ سرگن، ميدان، ڪشن گهاٽي ۽ شاردا پيٺ شامل آهن. ==گيلري== ==پڻ ڏسو== • اٺمقام • ڊسوٽ • ڪيل • ڪيرن • ڪُٽن • تاءُبٽ ==حوالا== [[زمرو:آزاد ڪشمير جا تعلقا]] [[زمرو:پاڪستان ۾ ھل اسٽيشنون]] 1fd9nk2sh4qkjivhd5gk5xc6da0z1sg 266943 266942 2024-04-26T07:57:55Z Ibne maryam 17680 /* گيلري */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = [[شاردا پيٺ]] سان شاردا جو نظارو | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = پاکستان | subdivision_type1 = ریاست | subdivision_name1 = آزاد کشمیر | subdivision_type2 = ضلعو | subdivision_name2 = نیلم | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = بولیون | demographics1_title1 = آفیشل | timezone1 = پاکستان جو معیاری وقت | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' (Sharda)، جنهن کي شاردي جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم]] جو ھڪ ننڍڙو [[تعلقو]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي 1,981 میٽر (6,499 فوٽ) جي اوچائي تي واقع آهي. ==نالو ۽ تاريخي ماڳ== ”شاردا“ هندن جي علم جي ديوي سرسوتي جو ٻيو نالو آهي ۽ مشهور مندر ۽ هندو زيارتي ماڳ شاردا پيٺ جي ٿر جي ماڳ جي ڪري مشهور آهي، جيڪو ديوي شاردا جي نالي سان وقف آهي. [[File:Sharda Peeth (Sharda, AJK).jpg|left|thumb|Sharada Peeth, a ruined temple dedicated to the [[eponym]]ous Hindu goddess of learning|221x221px]] ==ويجھي جايون== شاردي ۽ ناردي ٻه جبل جون چوٽيون آهن، جن کي وادي نظر اچي ٿي، جن جو نالو ڏند ڪٿا جي شهزادین شاردا ۽ ناردا جي نالي پٺيان رکيو ويو آهي. ساڄي ڪناري تي، شاردا جي سامهون، درياهه نيلم سرگن ناله سان ملي ٿو، جنهن سان گڏ هڪ ٽريڪ نوري نار وٽ وڃي ٿو ۽ ان مان ڪاغان وادي ڏانهن وڃي ٿو، جتي ٻيڙيون ۽ جيٽ اسڪائينگ ٿيندي آهي. شاردا جي ڪشش ۾ سرگن، ميدان، ڪشن گهاٽي ۽ شاردا پيٺ شامل آهن. ==گيلري== <gallery> File:Sharda Neelum Valley Winter.jpg File:Sharda, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg File:Sharda village.jpg File:The Mountains of Sharda, Azad Kashmir.jpg </gallery> ==پڻ ڏسو== • اٺمقام • ڊسوٽ • ڪيل • ڪيرن • ڪُٽن • تاءُبٽ ==حوالا== [[زمرو:آزاد ڪشمير جا تعلقا]] [[زمرو:پاڪستان ۾ ھل اسٽيشنون]] aazgmaq6s426chro5md8tz7c0ewkq5y 266944 266943 2024-04-26T08:48:38Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = [[شاردا پيٺ]] سان شاردا جو نظارو | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = پاکستان | subdivision_type1 = ریاست | subdivision_name1 = آزاد کشمیر | subdivision_type2 = ضلعو | subdivision_name2 = نیلم | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = بولیون | demographics1_title1 = آفیشل | timezone1 = پاکستان جو معیاری وقت | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' (Sharda)، جنهن کي شاردي جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم]] جو ھڪ ننڍڙو [[تعلقو]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي 1,981 میٽر (6,499 فوٽ) جي اوچائي تي واقع آهي. ==نالو ۽ تاريخي ماڳ== ”شاردا“ هندن جي علم جي ديوي سرسوتي جو ٻيو نالو آهي ۽ مشهور مندر ۽ هندو زيارتي ماڳ شاردا پيٺ جي ٿر جي ماڳ جي ڪري مشهور آهي، جيڪو ديوي شاردا جي نالي سان وقف آهي. [[File:Sharda Peeth (Sharda, AJK).jpg|left|thumb|<small>_{'''[[شاردا پيٺ]]، هڪ تباهه ٿيل مندر، جيڪو هندو علم'''} '''^{جي ديوي جي نالي پٺيان رکيو ويو آهي.}'''</small> |221x221px]] ==ويجھي جايون== شاردي ۽ ناردي ٻه جبل جون چوٽيون آهن، جن کي وادي نظر اچي ٿي، جن جو نالو ڏند ڪٿا جي شهزادین شاردا ۽ ناردا جي نالي پٺيان رکيو ويو آهي. ساڄي ڪناري تي، شاردا جي سامهون، درياهه نيلم سرگن ناله سان ملي ٿو، جنهن سان گڏ هڪ ٽريڪ نوري نار وٽ وڃي ٿو ۽ ان مان ڪاغان وادي ڏانهن وڃي ٿو، جتي ٻيڙيون ۽ جيٽ اسڪائينگ ٿيندي آهي. شاردا جي ڪشش ۾ سرگن، ميدان، ڪشن گهاٽي ۽ شاردا پيٺ شامل آهن. ==گيلري== <gallery> File:Sharda Neelum Valley Winter.jpg File:Sharda, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg File:Sharda village.jpg File:The Mountains of Sharda, Azad Kashmir.jpg </gallery> ==پڻ ڏسو== • اٺمقام • ڊسوٽ • ڪيل • ڪيرن • ڪُٽن • تاءُبٽ ==حوالا== [[زمرو:آزاد ڪشمير جا تعلقا]] [[زمرو:پاڪستان ۾ ھل اسٽيشنون]] fdapdp23kw3t58hs4w4u0xko9rm4jez 266945 266944 2024-04-26T08:49:12Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = شاردا | native_name = {{nq|تحصیل شاردہ}} | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = [[تعلقو]] | image_skyline = View From Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg | image_alt = | image_caption = [[شاردا پيٺ]] سان شاردا جو نظارو | pushpin_map = Azad Kashmir#Pakistan | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | subdivision_type = ملک | subdivision_name = پاکستان | subdivision_type1 = ریاست | subdivision_name1 = آزاد کشمیر | subdivision_type2 = ضلعو | subdivision_name2 = نیلم | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = بولیون | demographics1_title1 = آفیشل | timezone1 = پاکستان جو معیاری وقت | utc_offset1 = | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = | website = | footnotes = | official_name = }}'''شاردا''' (Sharda)، جنهن کي شاردي جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي، [[آزاد ڪشمير]]، [[پاڪستان]] جي [[نيلم ضلعو|ضلعي نيلم]] جو ھڪ ننڍڙو [[تعلقو]] آهي. هي نيلم ضلعي جي ٻن ''[[تعلقو|تعلقن]]'' مان هڪ آهي ۽ [[نيلم ندي|نيلم نديءَ]] جي ڪناري تي 1,981 میٽر (6,499 فوٽ) جي اوچائي تي واقع آهي. ==نالو ۽ تاريخي ماڳ== ”شاردا“ هندن جي علم جي ديوي سرسوتي جو ٻيو نالو آهي ۽ مشهور مندر ۽ هندو زيارتي ماڳ شاردا پيٺ جي ٿر جي ماڳ جي ڪري مشهور آهي، جيڪو ديوي شاردا جي نالي سان وقف آهي. [[File:Sharda Peeth (Sharda, AJK).jpg|left|thumb|<small>_{'''[[شاردا پيٺ]]، هڪ تباهه ٿيل مندر، جيڪو هندو علم'''} '''_{جي ديوي} ^{جي نالي پٺيان رکيو ويو آهي.}'''</small> |221x221px]] ==ويجھي جايون== شاردي ۽ ناردي ٻه جبل جون چوٽيون آهن، جن کي وادي نظر اچي ٿي، جن جو نالو ڏند ڪٿا جي شهزادین شاردا ۽ ناردا جي نالي پٺيان رکيو ويو آهي. ساڄي ڪناري تي، شاردا جي سامهون، درياهه نيلم سرگن ناله سان ملي ٿو، جنهن سان گڏ هڪ ٽريڪ نوري نار وٽ وڃي ٿو ۽ ان مان ڪاغان وادي ڏانهن وڃي ٿو، جتي ٻيڙيون ۽ جيٽ اسڪائينگ ٿيندي آهي. شاردا جي ڪشش ۾ سرگن، ميدان، ڪشن گهاٽي ۽ شاردا پيٺ شامل آهن. ==گيلري== <gallery> File:Sharda Neelum Valley Winter.jpg File:Sharda, Azad Jammu & Kashmir, Pakistan.jpg File:Sharda village.jpg File:The Mountains of Sharda, Azad Kashmir.jpg </gallery> ==پڻ ڏسو== • اٺمقام • ڊسوٽ • ڪيل • ڪيرن • ڪُٽن • تاءُبٽ ==حوالا== [[زمرو:آزاد ڪشمير جا تعلقا]] [[زمرو:پاڪستان ۾ ھل اسٽيشنون]] qqrpk0fho3z43kprtsbvepn7w5r796i 0 75847 266946 2024-04-26T08:59:49Z Ibne maryam 17680 صفحي "[[:ur:Special:Redirect/revision/5442254|شاردا پیٹھ]]" جي شروعاتي ڀاڱي جو ترجمو ڪندي سرجيو ويو wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو مذهبي عمارت|name=شاردا پيٺ<br>Sharada Peeth|native_name={{Plainlist}} * {{Lang|ur|شاردا پیٹھ}} * {{Lang|ks|{{Uninastaliq|شاردا پیٖٹھ}}}} * {{Lang|ks|शारदा पीठ}} * {{سکرپٹ|Shrd|{{Lang|ks|𑆯𑆳𑆫𑆢𑆳 𑆥𑆵𑆜}}}} {{Endplainlist}}|image=[[File:Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir.jpg|centre|upright=1.3|frameless]]|image_upright=|alt=|caption=شاردا پيٺ جا کنڈر|map_type=Kashmir#Pakistan|map_size=|map_alt=Map showing the location of the temple relative to the Kashmir region and Pakistan|map_relief=|map_caption=Location within Kashmir##Location within Pakistan|coordinates={{Coord|34|47|31|N|74|11|24|E|display=inline}}|coordinates_footnotes=|religious_affiliation=[[ھندو مذھب]]|locale=|location=[[شاردا تعلقو|شاردا]]|deity=[[سرسوتی]]|rite=[[شکتی مت]], [[شیو مت]], [[تاریخی ویدک مذہب]]|sect=|tradition=|festival=<!-- or <nowiki>|</nowiki> festivals = -->|cercle=|sector=|municipality=|district=[[نیلم ضلعو|نیلم]]|territory=[[آزاد ڪشمير]]|prefecture=|state=|province=|region=[[ڪشمير]]|country=[[پاڪستان]]|administration=|consecration_year=|organisational_status=<!-- or <nowiki>|</nowiki> organizational_status = -->|functional_status=|heritage_designation=Undesignated|ownership=|governing_body=|leadership=|bhattaraka=|patron=|website=|architect=|architecture_type=|architecture_style=ڪشميري <ref>{{Cite web|url=https://heritage-india.com/medieval-stone-temples-of-kashmir/|title=The Unexplored Medieval Stone Temples of Kashmir|last=Singh|first=Rajesh|website=Heritage India Magazine|date=3 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925035448/https://heritage-india.com/medieval-stone-temples-of-kashmir/|archive-date=25 September 2018|access-date=25 September 2018|quote=However, a few still stand in different states of preservation at places like Martand, Avantipur, Pattan, Buniar, Pandrethan and Payar, reflecting not only the remarkable temple construction activity that once existed in Kashmir but also showcasing a distinct architectural style. This style, while being inspired by foreign elements (as Kashmir is strategically located on one of the arteries of the ancient Silk-Route), also assimilated the essential features of indigenous temple architectural styles.}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Bangroo|first=Virender|date=July–September 2008|title=Temple Architecture of Kashmir|url=https://www.asthabharati.org/Dia_Jul%2008/vere.htm|journal=Dialogue|volume=10|via=Astha Bharati|access-date=2021-10-15|archive-date=2019-09-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20190905173710/http://www.asthabharati.org/Dia_Jul%2008/vere.htm|url-status=dead}}</ref>|founded_by=|creator=|funded_by=|general_contractor=|established=|groundbreaking=|year_completed=|construction_cost=|date_demolished=<!-- or <nowiki>|</nowiki> date_destroyed = -->|facade_direction=|capacity=|length=|width={{تحویل|22|ft|m|abbr=on}}|width_nave=|interior_area=|height_max={{تحویل|16|ft|m|abbr=on}}|dome_quantity=|dome_height_outer=|dome_height_inner=|dome_dia_outer=|dome_dia_inner=|minaret_quantity=|minaret_height=|spire_quantity=|spire_height=|site_area=4 [[کنال (اکائی)]] (0.5 acre)<ref>{{Cite journal|last=Kumar|first=Ramesh|date=16 December 1998 – 15 January 1999|title=Sarada Pilgrimage - its Socio-Historicity - I|url=http://panunkashmir.org/kashmirsentinel/pdf/1998/dec16-1998-jan15-1999.pdf|journal=Kashmir Sentinel|volume=5|pages=16|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925054953/http://panunkashmir.org/kashmirsentinel/pdf/1998/dec16-1998-jan15-1999.pdf|archive-date=25 September 2018}}</ref>|temple_quantity=|monument_quantity=|shrine_quantity=|inscriptions=|materials=|elevation_m=<!-- or <nowiki>|</nowiki> elevation_ft = -->|elevation_footnotes=|nrhp=|designated=|added=|refnum=|footnotes=}} <references /> '''شاردا پيٿ''' {{ٻيو نالو}} ( {{Pronounced|/ʃaːrdaː piːʈʰ/}} ؛ {{Respell|SHAR|da|_|PEETH}} ؛ {{Lang-ur|{{URDU|شاردا پیٹھ}}}} ؛ [[ڪشميري ٻولي|ڪشميري]] : {{ٻولي|ks|{{uninastaliq|شاردا پیٖٹھ}}}} <small>( [[نستعليق خط|نستعليق]] )</small> ، {{ٻولي|ks|शारदा पीठ}} <small>( [[ديوناگري اسڪرپٽ|ديوناگري]] )؛</small> {{Script|Shrd|{{lang|ks|𑆯𑆳𑆫𑆢𑆳 𑆥𑆵𑆜}}}} <small>( شاردا )</small> ) هڪ تباهه ٿيل [[مندر|هندو مندر]] ۽ قديم سکيا جو مرڪز آهي جيڪو اڄوڪي [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]]، [[پاڪستان]] ۾ واقع آهي. ii6on1bzwx3w8rg9svsoc10etmtx7nz 266947 266946 2024-04-26T09:00:59Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو مذهبي عمارت|name=شاردا پيٺ<br>Sharada Peeth|native_name={{Plainlist}} * {{Lang|ur|شاردا پیٹھ}} * {{Lang|ks|{{Uninastaliq|شاردا پیٖٹھ}}}} * {{Lang|ks|शारदा पीठ}} * {{سکرپٹ|Shrd|{{Lang|ks|𑆯𑆳𑆫𑆢𑆳 𑆥𑆵𑆜}}}} {{Endplainlist}}|image=[[File:Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir.jpg|centre|upright=1.3|frameless]]|image_upright=|alt=|caption=شاردا پيٺ جا کنڈر|map_type=Kashmir#Pakistan|map_size=|map_alt=Map showing the location of the temple relative to the Kashmir region and Pakistan|map_relief=|map_caption=Location within Kashmir##Location within Pakistan|coordinates={{Coord|34|47|31|N|74|11|24|E|display=inline}}|coordinates_footnotes=|religious_affiliation=[[ھندو مذھب]]|locale=|location=[[شاردا تعلقو|شاردا]]|deity=[[سرسوتی]]|rite=[[شکتی مت]], [[شیو مت]], [[تاریخی ویدک مذہب]]|sect=|tradition=|festival=<!-- or <nowiki>|</nowiki> festivals = -->|cercle=|sector=|municipality=|district=[[نیلم ضلعو|نیلم]]|territory=[[آزاد ڪشمير]]|prefecture=|state=|province=|region=[[ڪشمير]]|country=[[پاڪستان]]|administration=|consecration_year=|organisational_status=<!-- or <nowiki>|</nowiki> organizational_status = -->|functional_status=|heritage_designation=Undesignated|ownership=|governing_body=|leadership=|bhattaraka=|patron=|website=|architect=|architecture_type=|architecture_style=ڪشميري <ref>{{Cite web|url=https://heritage-india.com/medieval-stone-temples-of-kashmir/|title=The Unexplored Medieval Stone Temples of Kashmir|last=Singh|first=Rajesh|website=Heritage India Magazine|date=3 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925035448/https://heritage-india.com/medieval-stone-temples-of-kashmir/|archive-date=25 September 2018|access-date=25 September 2018|quote=However, a few still stand in different states of preservation at places like Martand, Avantipur, Pattan, Buniar, Pandrethan and Payar, reflecting not only the remarkable temple construction activity that once existed in Kashmir but also showcasing a distinct architectural style. This style, while being inspired by foreign elements (as Kashmir is strategically located on one of the arteries of the ancient Silk-Route), also assimilated the essential features of indigenous temple architectural styles.}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Bangroo|first=Virender|date=July–September 2008|title=Temple Architecture of Kashmir|url=https://www.asthabharati.org/Dia_Jul%2008/vere.htm|journal=Dialogue|volume=10|via=Astha Bharati|access-date=2021-10-15|archive-date=2019-09-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20190905173710/http://www.asthabharati.org/Dia_Jul%2008/vere.htm|url-status=dead}}</ref>|founded_by=|creator=|funded_by=|general_contractor=|established=|groundbreaking=|year_completed=|construction_cost=|date_demolished=<!-- or <nowiki>|</nowiki> date_destroyed = -->|facade_direction=|capacity=|length=|width={{تحویل|22|ft|m|abbr=on}}|width_nave=|interior_area=|height_max={{تحویل|16|ft|m|abbr=on}}|dome_quantity=|dome_height_outer=|dome_height_inner=|dome_dia_outer=|dome_dia_inner=|minaret_quantity=|minaret_height=|spire_quantity=|spire_height=|site_area=4 [[کنال (اکائی)]] (0.5 acre)<ref>{{Cite journal|last=Kumar|first=Ramesh|date=16 December 1998 – 15 January 1999|title=Sarada Pilgrimage - its Socio-Historicity - I|url=http://panunkashmir.org/kashmirsentinel/pdf/1998/dec16-1998-jan15-1999.pdf|journal=Kashmir Sentinel|volume=5|pages=16|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925054953/http://panunkashmir.org/kashmirsentinel/pdf/1998/dec16-1998-jan15-1999.pdf|archive-date=25 September 2018}}</ref>|temple_quantity=|monument_quantity=|shrine_quantity=|inscriptions=|materials=|elevation_m=<!-- or <nowiki>|</nowiki> elevation_ft = -->|elevation_footnotes=|nrhp=|designated=|added=|refnum=|footnotes=}} <references /> '''شاردا پيٿ''' {{ٻيو نالو}} ( {{Pronounced|/ʃaːrdaː piːʈʰ/}} ؛ {{Respell|SHAR|da|_|PEETH}} ؛ ؛ [[ڪشميري ٻولي|ڪشميري]] : {{ٻولي|ks|{{uninastaliq|شاردا پیٖٹھ}}}} <small>( [[نستعليق خط|نستعليق]] )</small> ، {{ٻولي|ks|शारदा पीठ}} <small>( [[ديوناگري اسڪرپٽ|ديوناگري]] )؛</small> {{Script|Shrd|{{lang|ks|𑆯𑆳𑆫𑆢𑆳 𑆥𑆵𑆜}}}} <small>( شاردا )</small> ) هڪ تباهه ٿيل [[مندر|هندو مندر]] ۽ قديم سکيا جو مرڪز آهي جيڪو اڄوڪي [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]]، [[پاڪستان]] ۾ واقع آهي. ixwwnxaspra6ig3zkfipfbxz1bbtywn 266948 266947 2024-04-26T09:09:43Z Ibne maryam 17680 wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو مذهبي عمارت|name=شاردا پيٺ<br>Sharada Peeth|native_name={{Plainlist}} * {{Lang|ur|شاردا پیٹھ}} * {{Lang|ks|{{Uninastaliq|شاردا پیٖٹھ}}}} * {{Lang|ks|शारदा पीठ}} * {{سکرپٹ|Shrd|{{Lang|ks|𑆯𑆳𑆫𑆢𑆳 𑆥𑆵𑆜}}}} {{Endplainlist}}|image=[[File:Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir.jpg|centre|upright=1.3|frameless]]|image_upright=|alt=|caption=شاردا پيٺ جا کنڈر|map_type=Kashmir#Pakistan|map_size=|map_alt=Map showing the location of the temple relative to the Kashmir region and Pakistan|map_relief=|map_caption=Location within Kashmir##Location within Pakistan|coordinates={{Coord|34|47|31|N|74|11|24|E|display=inline}}|coordinates_footnotes=|religious_affiliation=[[ھندو مذھب]]|locale=|location=[[شاردا تعلقو|شاردا]]|deity=[[سرسوتی]]|rite=[[شکتی مت]], [[شیو مت]], [[تاریخی ویدک مذہب]]|sect=|tradition=|festival=<!-- or <nowiki>|</nowiki> festivals = -->|cercle=|sector=|municipality=|district=[[نیلم ضلعو|نیلم]]|territory=[[آزاد ڪشمير]]|prefecture=|state=|province=|region=[[ڪشمير]]|country=[[پاڪستان]]|administration=|consecration_year=|organisational_status=<!-- or <nowiki>|</nowiki> organizational_status = -->|functional_status=|heritage_designation=Undesignated|ownership=|governing_body=|leadership=|bhattaraka=|patron=|website=|architect=|architecture_type=|architecture_style=ڪشميري <ref>{{Cite web|url=https://heritage-india.com/medieval-stone-temples-of-kashmir/|title=The Unexplored Medieval Stone Temples of Kashmir|last=Singh|first=Rajesh|website=Heritage India Magazine|date=3 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925035448/https://heritage-india.com/medieval-stone-temples-of-kashmir/|archive-date=25 September 2018|access-date=25 September 2018|quote=However, a few still stand in different states of preservation at places like Martand, Avantipur, Pattan, Buniar, Pandrethan and Payar, reflecting not only the remarkable temple construction activity that once existed in Kashmir but also showcasing a distinct architectural style. This style, while being inspired by foreign elements (as Kashmir is strategically located on one of the arteries of the ancient Silk-Route), also assimilated the essential features of indigenous temple architectural styles.}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Bangroo|first=Virender|date=July–September 2008|title=Temple Architecture of Kashmir|url=https://www.asthabharati.org/Dia_Jul%2008/vere.htm|journal=Dialogue|volume=10|via=Astha Bharati|access-date=2021-10-15|archive-date=2019-09-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20190905173710/http://www.asthabharati.org/Dia_Jul%2008/vere.htm|url-status=dead}}</ref>|founded_by=|creator=|funded_by=|general_contractor=|established=|groundbreaking=|year_completed=|construction_cost=|date_demolished=<!-- or <nowiki>|</nowiki> date_destroyed = -->|facade_direction=|capacity=|length=|width={{تحویل|22|ft|m|abbr=on}}|width_nave=|interior_area=|height_max={{تحویل|16|ft|m|abbr=on}}|dome_quantity=|dome_height_outer=|dome_height_inner=|dome_dia_outer=|dome_dia_inner=|minaret_quantity=|minaret_height=|spire_quantity=|spire_height=|site_area=4 [[کنال (اکائی)]] (0.5 acre)<ref>{{Cite journal|last=Kumar|first=Ramesh|date=16 December 1998 – 15 January 1999|title=Sarada Pilgrimage - its Socio-Historicity - I|url=http://panunkashmir.org/kashmirsentinel/pdf/1998/dec16-1998-jan15-1999.pdf|journal=Kashmir Sentinel|volume=5|pages=16|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925054953/http://panunkashmir.org/kashmirsentinel/pdf/1998/dec16-1998-jan15-1999.pdf|archive-date=25 September 2018}}</ref>|temple_quantity=|monument_quantity=|shrine_quantity=|inscriptions=|materials=|elevation_m=<!-- or <nowiki>|</nowiki> elevation_ft = -->|elevation_footnotes=|nrhp=|designated=|added=|refnum=|footnotes=}} '''شاردا پيٿ''' (انگریزی:Sharda Peeth؛ اردو: شاردا پیٹھ؛ [[ڪشميري ٻولي|ڪشميري]]:شاردا پیٹھ؛ [[ديوناگري اسڪرپٽ|ديوناگري]]: शारदा पीठ)، هڪ تباهه ٿيل [[مندر|هندو مندر]] ۽ قديم سکيا جو مرڪز آهي جيڪو اڄوڪي [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]]، [[پاڪستان]] ۾ واقع آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:مذھب]] [[زمرو:تاريخ]] [[زمرو:آزاد ڪشمير]] nkhqo017d5ed0b0o4okg3sgzjcs2o8o 266952 266948 2024-04-26T09:32:23Z KaleemBot 10779 خودڪار: اضافو زمرا wikitext text/x-wiki {{ڄاڻخانو مذهبي عمارت|name=شاردا پيٺ<br>Sharada Peeth|native_name={{Plainlist}} * {{Lang|ur|شاردا پیٹھ}} * {{Lang|ks|{{Uninastaliq|شاردا پیٖٹھ}}}} * {{Lang|ks|शारदा पीठ}} * {{سکرپٹ|Shrd|{{Lang|ks|𑆯𑆳𑆫𑆢𑆳 𑆥𑆵𑆜}}}} {{Endplainlist}}|image=[[File:Sharda Fort, Azad Jammu & Kashmir.jpg|centre|upright=1.3|frameless]]|image_upright=|alt=|caption=شاردا پيٺ جا کنڈر|map_type=Kashmir#Pakistan|map_size=|map_alt=Map showing the location of the temple relative to the Kashmir region and Pakistan|map_relief=|map_caption=Location within Kashmir##Location within Pakistan|coordinates={{Coord|34|47|31|N|74|11|24|E|display=inline}}|coordinates_footnotes=|religious_affiliation=[[ھندو مذھب]]|locale=|location=[[شاردا تعلقو|شاردا]]|deity=[[سرسوتی]]|rite=[[شکتی مت]], [[شیو مت]], [[تاریخی ویدک مذہب]]|sect=|tradition=|festival=<!-- or <nowiki>|</nowiki> festivals = -->|cercle=|sector=|municipality=|district=[[نیلم ضلعو|نیلم]]|territory=[[آزاد ڪشمير]]|prefecture=|state=|province=|region=[[ڪشمير]]|country=[[پاڪستان]]|administration=|consecration_year=|organisational_status=<!-- or <nowiki>|</nowiki> organizational_status = -->|functional_status=|heritage_designation=Undesignated|ownership=|governing_body=|leadership=|bhattaraka=|patron=|website=|architect=|architecture_type=|architecture_style=ڪشميري <ref>{{Cite web|url=https://heritage-india.com/medieval-stone-temples-of-kashmir/|title=The Unexplored Medieval Stone Temples of Kashmir|last=Singh|first=Rajesh|website=Heritage India Magazine|date=3 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925035448/https://heritage-india.com/medieval-stone-temples-of-kashmir/|archive-date=25 September 2018|access-date=25 September 2018|quote=However, a few still stand in different states of preservation at places like Martand, Avantipur, Pattan, Buniar, Pandrethan and Payar, reflecting not only the remarkable temple construction activity that once existed in Kashmir but also showcasing a distinct architectural style. This style, while being inspired by foreign elements (as Kashmir is strategically located on one of the arteries of the ancient Silk-Route), also assimilated the essential features of indigenous temple architectural styles.}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Bangroo|first=Virender|date=July–September 2008|title=Temple Architecture of Kashmir|url=https://www.asthabharati.org/Dia_Jul%2008/vere.htm|journal=Dialogue|volume=10|via=Astha Bharati|access-date=2021-10-15|archive-date=2019-09-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20190905173710/http://www.asthabharati.org/Dia_Jul%2008/vere.htm|url-status=dead}}</ref>|founded_by=|creator=|funded_by=|general_contractor=|established=|groundbreaking=|year_completed=|construction_cost=|date_demolished=<!-- or <nowiki>|</nowiki> date_destroyed = -->|facade_direction=|capacity=|length=|width={{تحویل|22|ft|m|abbr=on}}|width_nave=|interior_area=|height_max={{تحویل|16|ft|m|abbr=on}}|dome_quantity=|dome_height_outer=|dome_height_inner=|dome_dia_outer=|dome_dia_inner=|minaret_quantity=|minaret_height=|spire_quantity=|spire_height=|site_area=4 [[کنال (اکائی)]] (0.5 acre)<ref>{{Cite journal|last=Kumar|first=Ramesh|date=16 December 1998 – 15 January 1999|title=Sarada Pilgrimage - its Socio-Historicity - I|url=http://panunkashmir.org/kashmirsentinel/pdf/1998/dec16-1998-jan15-1999.pdf|journal=Kashmir Sentinel|volume=5|pages=16|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925054953/http://panunkashmir.org/kashmirsentinel/pdf/1998/dec16-1998-jan15-1999.pdf|archive-date=25 September 2018}}</ref>|temple_quantity=|monument_quantity=|shrine_quantity=|inscriptions=|materials=|elevation_m=<!-- or <nowiki>|</nowiki> elevation_ft = -->|elevation_footnotes=|nrhp=|designated=|added=|refnum=|footnotes=}} '''شاردا پيٿ''' (انگریزی:Sharda Peeth؛ اردو: شاردا پیٹھ؛ [[ڪشميري ٻولي|ڪشميري]]:شاردا پیٹھ؛ [[ديوناگري اسڪرپٽ|ديوناگري]]: शारदा पीठ)، هڪ تباهه ٿيل [[مندر|هندو مندر]] ۽ قديم سکيا جو مرڪز آهي جيڪو اڄوڪي [[آزاد ڪشمير|آزاد ڄمون ۽ ڪشمير]]، [[پاڪستان]] ۾ واقع آهي. ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:مذھب]] [[زمرو:تاريخ]] [[زمرو:آزاد ڪشمير]] [[زمرو:ڪشمير جي تاريخ]] [[زمرو:تاريخ پاڪستان]] mu8oq5gplg5xsh95hrprzkfoxb15ro8 3 75848 266949 2024-04-26T09:10:11Z KaleemBot 10779 ڀليڪار! wikitext text/x-wiki {{سانچو:سماجي ڳنڍڻن تي سنڌي وڪيپيڊيا}} <div style="padding:5px;font-size:medium"><center style="word-spacing:1ex">[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو]] </center></div> {| bgcolor="#ADDFAD" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;" |<span style="font-family:MB Lateefi;float:left">'''[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخانو]]'''</span> <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> [[عڪس:Wikipedia laurier wp.png|left|200px]] <center><big>'''بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا''' ''{{PAGENAME}}'''</big></center>'' '''السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو'''.<br> * وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع ۾ عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضمون]] موجود آھن.<br /> * ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو.''' * صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو '''[[خاص:ترجيحات|ترجيحون]]'''. <Font - size=4> '''اصول ۽ قاعدا''' </Font - size> <Font - size=3> '''توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو''' </Font - size><br> ھتي توھانجو [[خاص:Mypage|'''مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو''']] جتي توھان [[:زمرو:يوزر سانچا|پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا]]، ۽ توهانجي [[خاص:Mytalk|واپرائيندڙ بحث]] تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا. * '''ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو''': ** '''جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو'''. ** '''پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو'''--&#126;&#126;&#126;&#126;''' يا ھن ([[عڪس:Insert-signature.png|link=]]) بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو'''. ** '''[[Wikipedia:اصول بحث|اظھار بحث جي آدابن]] جو خصوصي خيال رکو'''. <Font - size=3> '''تعاون''' </Font - size> * '''وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو'''. <inputbox>type=search</inputbox> * '''توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا'''. <inputbox>type=create</inputbox> * '''لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو'''.</center> |} -- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --[[واپرائيندڙ:KaleemBot|KaleemBot]] ([[واپرائيندڙ بحث:KaleemBot|ڳالھ]]) 09:10, 26 اپريل 2024 ( يو.ٽي.سي) 4cdqnub3mhne80dlapnjzaf6w3zp7yj 3 75849 266955 2024-04-26T10:00:59Z KaleemBot 10779 ڀليڪار! wikitext text/x-wiki {{سانچو:سماجي ڳنڍڻن تي سنڌي وڪيپيڊيا}} <div style="padding:5px;font-size:medium"><center style="word-spacing:1ex">[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخاني جي صفحي تي پنھنجون سفارشون ڏيو]] </center></div> {| bgcolor="#ADDFAD" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border-top:2px dashed #3eb2c9;border-bottom:2px dashed #3eb2c9;padding: 5px 20px 25px;" |<span style="font-family:MB Lateefi;float:left">'''[[Wikipedia:سفارتخانو|سفارتخانو]]'''</span> <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> [[عڪس:Wikipedia laurier wp.png|left|200px]] <center><big>'''بزمِ سنڌي وڪيپيڊيا ۾ ڀلي ڪري آيا''' ''{{PAGENAME}}'''</big></center>'' '''السلام عليڪم! اسان اميد ڪريون ٿا تہ توھان سنڌي وڪيپيڊيا جي لاء بھترين اضافو ثابت ٿيندئو'''.<br> * وڪيپيڊيا ھڪ کليل ڄاڻ چيڪلو آھي جنھن کي اسان سڀ ملي ڪري لکندا ۽ سنواريندا آھيون. وڪيپيڊيا منصوبي جي شروعات جنوري 2001ع ۾ ٿي، جڏھن تہ سنڌي وڪيپيڊيا فيبروري 2006ع ۾ عمل آئي. في الحال ھن وڪيپيڊيا ۾ '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' [[Special:Allpages|مضمون]] موجود آھن.<br /> * ھن چيڪلي (انسائيڪلوپيڊيا) ۾ توھان مضمون نويسي، سنوار ۽ تصحيح کان پھريان ھيٺين صفحن تي ضرور نظر وجھو.''' * صفحن جي ظاھريت جي تبديلي ۽ طریقيڪار جي لاءِ ڏسو '''[[خاص:ترجيحات|ترجيحون]]'''. <Font - size=4> '''اصول ۽ قاعدا''' </Font - size> <Font - size=3> '''توھان جو واپرائيندڙ ۽ بحث صفحو''' </Font - size><br> ھتي توھانجو [[خاص:Mypage|'''مخصوص واپرائيندڙ صفحو بہ ھوندو''']] جتي توھان [[:زمرو:يوزر سانچا|پنھنجو تعارف لکي سگھو ٿا]]، ۽ توهانجي [[خاص:Mytalk|واپرائيندڙ بحث]] تي ٻيا رڪنَ توھان سان رابطو ڪري سگھن ٿا ۽ توھان ڏي پيغام موڪلي سگھن ٿا. * '''ڪنھن ٻئي رڪن کي پيغام موڪلڻ وقت ھنن امرن جو خاص خيال رکو''': ** '''جيڪڏھن ضرورت هجي تہ پيغام کي عنوان ضرور ڏيو'''. ** '''پيغام جي آخر ۾ پنهنجي صحيح ضرور وجھو، ان جي لاءِ هي علامت درج ڪريو'''--&#126;&#126;&#126;&#126;''' يا ھن ([[عڪس:Insert-signature.png|link=]]) بٽڻ تي ٽڙڪ ڪريو'''. ** '''[[Wikipedia:اصول بحث|اظھار بحث جي آدابن]] جو خصوصي خيال رکو'''. <Font - size=3> '''تعاون''' </Font - size> * '''وڪيپيڊيا جي ڪنھن بہ صفحي جي سڄي پاسي ڳوليو جو خانو نظر ايندو آھي. جنھن موضوع تي مضمون ٺاھڻ چاھيو تہ ڳوليو جي خاني ۾ لکو، ۽ ڳوليو تي ٽڙڪ ڪريو'''. <inputbox>type=search</inputbox> * '''توھان جي موضوع سان ملندڙ جلندڙ صفحا نظر ايندا. اھو اطمينان ڪرڻ کان پوء تہ توھان جي گهربل موضوع تي پھريان کان مضمون موجود ناھي، توھان نئون صفحو ٺاھي سگھو ٿا واضع هجي تہ ھڪ موضوع تي ھڪ کان وڌيڪ مضمون ٺاھڻ جي اجازت ناھي. توھان ھيٺ ڏنل خانو بہ استعمال ڪري سگھو ٿا'''. <inputbox>type=create</inputbox> * '''لکڻ کان پهرئين ھن ڳالھ جو يقين ڪريو تہ جنھن عنوان تي توھان لکي رھيا آھيو ان تي يا ان سان ملندڙ عنوانن تي وڪي ۾ ڪوئي مضمون نہ ھجي. ان جي لاء توھان ڳوليو جي خاني ۾ عنوان ۽ ان جا هم معنيٰ لفظ (اهڙا لفظ جن جي معني هڪ هجي) لکي ڳولا ڪريو'''.</center> |} -- توھان جي مدد جي لاء ھر وقت حاضر، اوهان جو خادم --[[واپرائيندڙ:KaleemBot|KaleemBot]] ([[واپرائيندڙ بحث:KaleemBot|ڳالھ]]) 10:01, 26 اپريل 2024 ( يو.ٽي.سي) rvvzzbd5wv10yvhe8lisec7iizpk7gv 0 75850 266970 2024-04-26T11:04:19Z Ibne maryam 17680 Ibne maryam چوريو صفحو [[پونچ ضلعو، پاڪستان]] ڏانهن [[پونڇ ضلعو]] wikitext text/x-wiki #چوريو [[پونڇ ضلعو]] s2842zb8e6uwuqcu47gklz4f8k12b6p