Wiktionary swwiktionary https://sw.wiktionary.org/wiki/Mwanzo MediaWiki 1.44.0-wmf.4 case-sensitive Media Maalum Majadiliano Mtumiaji Majadiliano ya mtumiaji Wiktionary Majadiliano ya Wiktionary Faili Majadiliano ya faili MediaWiki Majadiliano ya MediaWiki Kigezo Majadiliano ya kigezo Msaada Majadiliano ya msaada Jamii Majadiliano ya jamii TimedText TimedText talk Module Module talk 0 788 135446 133839 2024-11-20T11:57:41Z Tbm 3210 135446 wikitext text/x-wiki == {{sw}} == [[Picha:TOYOTA FCHV 01.jpg|thumb|gari.]] === Matamshi === * {{IPA|ˈɡa.ri}} === Nomino === {{infl|sw|nomino||wingi|magari}} # [[chombo]] cha [[usafiri]] chenye [[dereva]] na [[abiria]] ==== Tafsiri ==== * {{en}}: {{t|en|car}} * {{fr}}: [[:fr:auto|auto]] * {{hu}}: [[:hu:autó|autó]] * {{luy}}: {{t|luy|endika}} * {{mr}} {{t|mr|गाडी}} gAdi * Kiingereza: [[:en:car|car]]; [[:en:automobile|automobile]] * Kijerumani: [[:de:Auto|Auto]]; [[:de:Wagen|Wagen]] * Kireno: [[:pt:carro|carro]]; [[:pt:automóvel|automóvel]] * Kispanish: [[:es:coche|coche]] * Kitaliana: [[:it:macchina|macchina]] [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[br:gari]] [[ca:gari]] [[chr:gari]] [[cs:gari]] [[de:gari]] [[el:gari]] [[en:gari]] [[es:gari]] [[et:gari]] [[fi:gari]] [[fr:gari]] [[gl:gari]] [[hu:gari]] [[hy:gari]] [[id:gari]] [[io:gari]] [[it:gari]] [[ko:gari]] [[ku:gari]] [[li:gari]] [[lt:gari]] [[mg:gari]] [[nl:gari]] [[pl:gari]] [[pt:gari]] [[ru:gari]] [[sh:gari]] [[sk:gari]] [[tr:gari]] [[zh:mmgbnghgari]] 4zc99vs4xfp29n6zdhwffd3m4qu0i6z 0 6593 135369 134654 2024-11-20T09:33:39Z Tbm 3210 135369 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== [[Image:NamibiaDrought.jpg|thumb| UkameNamibia.jpg]] ===Nomino=== {{infl|sw|nomino|ukame}} ===Pronunciation=== [[image:Ukame.flac||]] # Ukame (kwa Kiingereza "Drought") ni hali ya hewa ya sehemu au mahali fulani inayofanya pakose maji ya kutosha kwa muda mrefu[1]. Kwa kawaida hii inamaanisha kipindi ambako kuna mvua kidogo, au kupungukiwa kwa usimbishaji mwingine kama theluji. # Ukame unatokea pia pale ambako watu na kilimo wanategemea maji kwa umwagiliaji na vyanzo vingine vya maji vinakauka. # Ukame unaweza kuhatarisha uhai wa mimea, wanyama na watu, ambao wote wanahitaji maji. ==== Tafsiri ==== * {{en}}: {{t|en|drought}} * {{fr}}: {{t|fr|sècheresse}} i364uosv2tr3cv50qfmb003ay77xz6f 0 6812 135426 133931 2024-11-20T11:22:26Z Tbm 3210 135426 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Nomino === {{infl|sw|nomino|wingi|vinyume}} # Enenda tofauti na inavyotakiwa au tarajiwa. ====Tafsiri==== * {{luy}}: {{t|luy|lukanu}} * {{en}}: {{t|en|anti}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii: Maneno ya Kiswahili]] [[en:anti]] epyrfnm0664ahzr3293zyf5cy3vm9q4 0 6862 135402 128124 2024-11-20T10:57:33Z Tbm 3210 135402 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{inf|sw|nomino}} #maji yaliyo kama barafu yaliyo nyeupe pe pe pe ====Tafsiri==== *{{luy}}: {{t|luy|ebarafu}} [[be:theluji]] [[chr:theluji]] [[el:theluji]] [[en:theluji]] [[es:theluji]] [[fr:theluji]] [[gl:theluji]] [[hr:theluji]] [[hu:theluji]] [[ko:theluji]] [[lo:theluji]] [[lt:theluji]] [[mg:theluji]] [[pl:theluji]] [[pt:theluji]] [[ro:theluji]] [[ru:theluji]] [[tr:theluji]] 9hhta51d629q3hwih9yb1sbzveapgfr 0 7776 135368 133026 2024-11-20T09:21:39Z Tbm 3210 135368 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== [[Image:Linde von linn.jpg|thumb|mti]] ===Nomino=== {{infl|sw|nomino||wingi|miti}} # [[mmea]] wowote mrefu wenye [[matawi]] makubwa na [[shina]] gumu ====Tafsiri==== * {{en}}: {{t|en|tree}} * {{fr}}: {{t|fr|arbre}} * {{pl}}: {{t|pl|drzewo}} * {{kcg}}: {{t|kcg|a̱kwon}} [[az:mti]] [[chr:mti]] [[de:mti]] [[en:mti]] [[es:mti]] [[fr:mti]] [[hu:mti]] [[it:mti]] [[iu:mti]] [[ko:mti]] [[lo:mti]] [[lt:mti]] [[mg:mti]] [[no:mti]] [[pl:mti]] [[ro:mti]] [[ru:mti]] [[ta:mti]] [[tg:mti]] [[tr:mti]] n266q85sx3d7h5oc2608jy4zzni9wrp 0 8304 135382 129068 2024-11-20T10:33:42Z Tbm 3210 135382 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|nomino|n-n|wingi|ajira}} # [[kazi]] aifanyayo [[mtu]] kwa [[mshahara]] ==={{related}}=== *[[ajiri]] ====Tafsiri==== *{{en}}: {{t|en|employment}} *{{de}}: {{t|de|Lohnarbeit}}, {{t|de|Anstellung}}, {{t|de|Arbeisverhältnis}} *{{luy}}: {{t|luy|ekasi}} [[Jamii: Nomino]] [[Jamii: n-n]] [[chr:ajira]] [[en:ajira]] [[ko:ajira]] [[mg:ajira]] n0rb91jau4hlnntmemsdsdidq2eekxk 0 17779 135383 72542 2024-11-20T10:38:00Z Tbm 3210 135383 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|nomino||wingi|virukanjia}} '''Kirukanjia''' - [[:wikipedia:shrew|shrew]], although it is often mistranslated as zoologically [[ngombo]]. [[Kiruka ]]+[[ njia]] (njia - way). Panya (m)nyunga ([[panya ]]+[[ nyunga]], rat and rattle) # shrew (animal) # nightjar (bird) # fidget # hooker [[Jamii: Maneno ya Kiswahili]] 10ayyxtiy4uy9tomv0t3mn1wx7bkk5v 0 17811 135438 134357 2024-11-20T11:26:28Z Tbm 3210 135438 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Kielezi=== {{infl|sw|kielezi}} # maji ya moto ya wastani ====Tafsiri==== *{{en}}: {{t|en|lukewarm}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] tanjaxfwierckliwqqyjiabv4iggm5x 0 18843 135367 134349 2024-11-20T08:51:06Z Tbm 3210 135367 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== #'''dhamira'''^* ''nm'' [''i-/zi-''] nia ya kufanya kitu au jambo; ''Dhamira yangu ni kuboresha makala za Wikipedia ya Kiswahili.'' ====Etimolojia==== Neno dhamira linatokana na lugha ya [[Kiarabu]]. ====Tafsiri==== *{{en}}: {{t|en|intent}}, {{t|en|purpose}}, {{t|en|will}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 18du7fkpsyo4r68fdalxjgdf4fkdiri 0 19325 135387 134387 2024-11-20T10:48:10Z Tbm 3210 135387 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|nomino}} Kisawe cha: [[mguu]] ====Tafsiri==== * {{en}}: {{t|en|leg}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 0jq1ibqasoz2419cixfub20xs2zzhhc 0 19326 135433 133954 2024-11-20T11:24:53Z Tbm 3210 135433 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Kitenzi=== {{Infl|SW|kitenzi|umoja|edit}} =====Tafsiri===== *{{en}}:{{t|en|edit}} [[Jamii: Kiswahili]] [[Jamii: Maneno ya Kiswahili]] [[en: Edit]] br0ala66kpjda0bm8pd8h7p0iceghft 0 19793 135372 129853 2024-11-20T09:42:35Z Tbm 3210 135372 wikitext text/x-wiki ==={{sw}}=== ====Nomino==== pia abaki {I-ZI}, kifaa maalum chenye shanga kinachotumiwa kusaidia katika hesabu ====Tafsiri==== *{{en}}: {{t|en|abacus}} pa7kaysp23i9uqskiiaaw815w68jdff 0 19819 135380 134535 2024-11-20T10:28:05Z Tbm 3210 135380 wikitext text/x-wiki == {{sw}} == ===Kitenzi (''kt'' <ele>)=== {{infl|sw|kitenzi|umoja|{{PAGENAME}}}} #elimisha mtu tabia njema; tia mtu adabu #adibu ''kv'' -enye adabu, -enye tabia nzuri, -wa na adabu /[[Kar]]/ ===Tafsiri=== *{{en}}: {{t|en|discipline}} {{KWW}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:discipline]] 96bfhst39yymiv2712ah0eyl1qn4anz 0 19840 135443 129939 2024-11-20T11:31:08Z Tbm 3210 135443 wikitext text/x-wiki ==={{sw}}=== ====nomino(LI-)==== sehemu ya pili ya maandiko ya bibilia yenye vitabu 27 ====Tafsiri==== *{{en}}: {{t|en|New Testament}} nkfywnpmo4jk5dj9oym9yk5na5qy4jo 0 19841 135444 129940 2024-11-20T11:31:27Z Tbm 3210 135444 wikitext text/x-wiki ==={{sw}}=== ====nomino(LI-)==== {{infl|sw|nomino}} sehemu ya kwanza ya maandiko ya Bibilia yenye vitabu 39 ====Tafsiri==== *{{en}}: {{t|en|Old Testament}} tpdhvqb4nax5mxyi89mugwbbulfai69 0 20444 135416 132397 2024-11-20T11:17:44Z Tbm 3210 135416 wikitext text/x-wiki #delete - see [[barafu]] 8a5gxoyhecx7qimjmo5etjkc88ig1jm 0 20447 135386 132683 2024-11-20T10:45:39Z Tbm 3210 135386 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== [[Picha:High pressure Area Sep 08 2012.jpg|thumb |right|400px|Mfumo wa juu wa kanieneo]] ===Kitenzi=== {{infl|sw|kitenzi|wingi|mfumo wa juu wa kanieneo}} #bonge la hewa kavu; baridi ambayo huzunguka kwa kasi sana huku abisha hali nzuri ya anga na aghalabu hushuhudiwa kule Kaskazini mwa Istiwahi ambapo ikitazamwa kutoka juu, upepo huwa unazunguka kutoka kwa kitovu sawia na saa. ===Tafsiri=== *{{en}}: {{t|en|High pressure system}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] lnhw57uoptsz89iht6yy6vql8w39q75 0 20488 135403 133711 2024-11-20T10:57:46Z Tbm 3210 135403 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== [[Picha:Slush on window - day.jpg|thumb|right|400px|theluji inayoyeyuka]] ===Nomino=== {{infl|sw|nomino|wingi|Theluji inayoyeyuka}} # Theluji inayoyeyuka; tope laini ambalo huwa mchanganyiko wa chembechembe za barafu au theluji ni iliyoyeyuka; maji na vumbi na aghalabu rangi yake huwa ni kijivu au kahawia. ===Tafsiri=== *{{en}}{{t|en|Slush}} [[Jamii: Kiswahili]] [[Jamii: Maneno ya Kiswahili]] 76qe2sg5mi2dpij4789o8v9y6mfadmm 0 20490 135415 132717 2024-11-20T11:16:49Z Tbm 3210 135415 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|nomino|wingi|bamvua kubwa}} #hali ya kujaa kwa maji ya bahari ambayo huambatana na mwezi mchanga na mwezi mpevu. ===Tafsiri=== *{{en}} {{t|en|spring tide}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 5q18nc28nihddmf19s4hxxlg88dlj97 0 20512 135401 132487 2024-11-20T10:57:17Z Tbm 3210 135401 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== [[Picha:Weather warning sign on Wessenden Head Road - geograph.org.uk - 3237294.jpg|thumb|right|400pxTahadhari ya hali ya hewa]] ===Kielezi=== ===Tafsiri=== *{{en}} {{t|en|Weather watch}} [[Jamii:Kiswahili]] 03y5uuns660jfjhnrx5iph9mj1u30y5 0 20530 135429 132546 2024-11-20T11:23:31Z Tbm 3210 135429 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== [[Picha:Scythe o guadaña manual.png|thumb|right|400px| kilimo hai]] ===Kivumishi=== NI kilimo ambacho inapunguza gharama za uzalishaji na kumuongezea mkulima kipato ===Tafsiri=== *{{en}} {{t|en|Organic farming}} [[Jamii:Kiswahili]] 0hnu8zj17nc5rgj6stbubfvvfx2cij2 0 20601 135385 132784 2024-11-20T10:43:59Z Tbm 3210 135385 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|Nomino|wingi|wachapishaji}} #mtu anaye tumia mbinu za kaandika Maneno kwa karatasi au picha. [[Jamii: Maneno ya Kiswahili]] mun8m89hz7e6cx1f61anh72ip81qya0 0 20611 135399 132837 2024-11-20T10:55:53Z Tbm 3210 135399 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== [[Picha:Internet Archive book scanner 1.jpg|thumb|right|400px|Skana]] ===Nomino=== {{infl|sw|nomino|wingi|Skana}} #Kifaa ambacho hubadilisha nyaraka za kimwili au picha kuwa fomu ya dijiti kwa skanning na kompyuta yaliyomo. ==== Tafsiri ==== * {{en}}: {{t|en|Scanner}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] hf99o1eoly29o3tqvf3bdt5z8qdtb1y 0 20679 135371 133006 2024-11-20T09:39:46Z Tbm 3210 135371 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|kielezi|wing|wasaidizi wa sauti}} #msaidizi pepe au programu tumizi inayotumia utambuzi wa sauti na uchakataji wa lugha asili kutekeleza kazi , kutoa taarifa au kujibu amri ===Tafsiri=== *{{en}}: {{t|en|voice assistant}} 6sx9clmyewlnzrh5jrru50qm4oos59t 0 20930 135427 133823 2024-11-20T11:22:41Z Tbm 3210 135427 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|Nomino|umoja|kola}} # Kola ni sehemu ya nguo inayozunguka shingo, kama kwenye shati, koti, au blauzi # Kola pia inaweza kumaanisha utepe au mkanda unaowekwa shingoni mwa wanyama kama mbwa au paka kwa ajili ya kuwatambulisha au kuwashikilia. ====Tafsiri==== * {{en}}: {{t|en|collar}} [[Jamii: Kiswahili]] [[Jamii: Maneno ya Kiswahili]] [[en: collar]] gwsphb9ednimhsbx3euaoaihy8zodmw 0 20942 135396 133851 2024-11-20T10:54:38Z Tbm 3210 135396 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|nomino|umoja|nyumba kubwa}} #Nyumba yenye ukubwa unaozidi nyumba za kawaida katika eneo fulani, nyumba hizi huwa na vyumba vingi zaidi, eneo kubwa zaidi na huenda zikawa ana vifaa vya ziada ukilinganisha na nyumba za kawaida. *{{en}}: {{t|en|castle}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:castle]] puwzdndl4os2yi8hol9qrhpm8iic9p3 0 20945 135434 133857 2024-11-20T11:25:29Z Tbm 3210 135434 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|Nomino|umoja|absent}} # ni neno la Kiswahili linalomaanisha “no” au “there is not” katika Kiingereza. Neno hili linatumika kuelezea kutokuwepo au kukosekana kwa kitu au hali fulani. ====Tafsiri==== *{{en}}:{{t|en|absent}} [[Jamii :Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en: neno la Kingereza]] n23zi3nukuid1hfy9rd7npl3yeq3b7n 0 20980 135424 133944 2024-11-20T11:21:59Z Tbm 3210 135424 wikitext text/x-wiki =={{sw}|== ===kitenzi=== {{infl|sw|kitenzi|umoja|bravely}} # ni kielezo kinachotumika kumfafanua mtu au kitendo ambacho kinaonyesha ujasiri. ====Tafsiri==== * {{en}}: {t|en|bravely}} [[Jamii: Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en: Bravely]] 8wr8ozn98phqd0vwung2lhfaanb0xa6 135425 135424 2024-11-20T11:22:12Z Tbm 3210 135425 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===kitenzi=== {{infl|sw|kitenzi|umoja|bravely}} # ni kielezo kinachotumika kumfafanua mtu au kitendo ambacho kinaonyesha ujasiri. ====Tafsiri==== * {{en}}: {t|en|bravely}} [[Jamii: Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en: Bravely]] k99rpp8718f7rybpmolcqkt4b5iby7i 0 20987 135442 133966 2024-11-20T11:28:44Z Tbm 3210 135442 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|nomino|umoja|cucumber}} #Ni tunda lenye ladha tamu na linaweza kutumika kwa ajili ya kuliwa moja kwa moja au kutengeneza juisi ====Tafsiri==== *{{t|en|cucumber}} [[Jamii: Kiswahili]] [[Jamii: Maneno ya Kiswahili]] [[en: cucumber]] brejfocpv8miz6vjhew3w4629cum7ol 0 21099 135379 134534 2024-11-20T10:27:38Z Tbm 3210 135379 wikitext text/x-wiki == {{sw}} == ===Nomino (I- / Z -)=== {{infl|sw|nomino|umoja|{{PAGENAME}}}} #kitu au fedha anazopewa mtu kumpongeza kwa jambo alilofanya au kuonyesha upendo wake; [[hidaya]], [[zawadi]] /[[Kar]]/ ===Tafsiri=== *{{en}}: {{t|en|gift}} {{KWW}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:gift]] o87ogmdf39pp7xq2xllxs02jg7yd9tz 0 21107 135437 134540 2024-11-20T11:26:12Z Tbm 3210 135437 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|fundish}} '''fundisha''' (''msamiati: [[fundisha|fundisha]]'') # Kutoa elimu au maarifa kwa mtu au watu wengine. # Kufundisha mtu au kundi la watu kwa njia ya maelekezo, mafundisho au mazoezi. ==== Mifano ==== # ''Mwaka huu, [[walimu]] walifundisha [[wanafunzi]] kwa sana.'' # ''Mama alimfundisha mwanae jinsi ya [[kupika]].'' ==== Matumizi ==== "Neno "fundisha" linatumiwa kwa kawaida katika muktadha wa elimu na mafunzo kuelezea kutoa maarifa au mafundisho kwa watu. {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 2bkdfyc9caj0dub10hd21h64mho4kuu 0 21108 135439 134541 2024-11-20T11:26:46Z Tbm 3210 135439 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|fi-ka}} '''fika''' (''msamiati: [[fika|fika]]'') # Kuwasili mahali pa mkutano, kazini, nyumbani au katika lengo fulani. ==== Mifano ==== # ''Nimefika nyumbani saa tisa alasiri.'' # ''Tafadhali fika kwenye mkutano kesho asubuhi.'' {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] hpynvludlxi6vlvtqvfoug0i9tro7hb 0 21109 135390 134542 2024-11-20T10:53:26Z Tbm 3210 135390 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|pu-mzika}} '''pumzika''' (''msamiati: [[pumzika|pumzika]]'') # Kupumzisha mwili au akili baada ya kazi au shughuli. # Kujihini mihangaiko kwa kwa minajili ya kufurahia hali ya utulivu wa nafsi ==== Visawe ==== * [[pumziko]] ==== Mifano ==== # ''Baada ya kazi ngumu, ni muhimu kupumzika vizuri.'' # ''Jumapili ni siku nzuri ya kupumzika na familia.'' {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] jrsus7r00n0m46mvi1tznplrii62966 0 21110 135440 134543 2024-11-20T11:27:12Z Tbm 3210 135440 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|fi-cha}} '''ficha''' (''msamiati: [[ficha|ficha]]'') # Kutia au kufunika kitu ili kisionekane au kisitambulike bayana. # Kujaribu kuficha kitu fulani au ukweli. ==== Visawe ==== * [[siri]] ==== Mifano ==== # ''Alificha funguo chini ya meza.'' # ''Mtu mwenye hatia anajaribu kuficha ukweli.'' ==== Asili ==== Neno "ficha" linatokana na lugha ya Kiswahili. {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 3towasp0f6pjp5q6q2usg4smcmvi4rl 0 21111 135411 134544 2024-11-20T11:15:25Z Tbm 3210 135411 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|a-mua}} '''amua''' (''msamiati: [[amua|amua]]'') # Kufanya uamuzi au kutoa maamuzi baada ya kuchunguza au kutafakari kwa kina. # Azimio la mwisho juu ya kitu fulani. ==== Visawe ==== * [[amuru]], [[chagua]] ==== Mifano ==== # ''Tunahitaji kufanya maamuzi magumu hivi karibuni.'' # ''Nimeamua kusafiri mwisho wa wiki.'' ==== Asili ==== Neno "amua" linatokana na lugha ya Kiswahili. {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] pkov4nbctuxre3mur1jge2ltittkbt8 0 21112 135400 134546 2024-11-20T10:56:47Z Tbm 3210 135400 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|on-do-ka}} '''ondoka''' (''msamiati: [[ondoka|ondoka]]'') # Kuondoka eneo au mahali. # Kuanza safari ya kuondoka kutoka mahali fulani. ==== Visawe ==== * [[kwenda]], [[toka]] ==== Mifano ==== # ''Niliondoka nyumbani asubuhi mapema.'' # ''Walimu wameondoka shuleni baada ya masomo.'' ==== Asili ==== Neno "ondoka" linatokana na lugha ya Kiswahili. {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 82saf7b6ltkmpwu91wf1vyngfqjlbp0 0 21113 135430 134547 2024-11-20T11:23:53Z Tbm 3210 135430 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|ka-ri-bi-a}} '''karibia''' (''msamiati: [[karibia|karibia]]'') # Kufikia au kujongea karibu na kitu au eneo. # Kujaribu kufikia au kufanya kitu karibu na lengo lililokusudiwa. ==== Visawe ==== * [[fikia]], [[jongea]] ==== Mifano ==== # ''Alikaa karibu na rafiki yake wakati wa shida.'' # ''Tuna karibia kufika kwenye uwanja wa ndege.'' ==== Asili ==== Neno "karibia" linatokana na lugha ya Kiswahili. {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] d4o7kggkzwpxataz1xnymw4p9wimg2u 0 21114 135393 134548 2024-11-20T10:54:01Z Tbm 3210 135393 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|sa-me-he}} '''samehe''' (''msamiati: [[samehe|samehe]]'') # Kuachilia chuki au hasira kwa mtu ambaye amekukosea. # Kusamehe ni hatua ya kutowahukumu au kutowaadhibu wale waliokukosea. ==== Mifano ==== # ''Nimekusamehe kwa makosa yako, ninafurahi kuanza upya.'' # ''Tuendelee na maisha yetu bila kubeba kinyongo; tujifunze kusamehe.'' ==== Asili ==== Neno "samehe" linatokana na lugha ya Kiswahili. {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 8u7jsf16z8yyyil5lwdwtw4rdct2q8x 0 21115 135389 134549 2024-11-20T10:53:15Z Tbm 3210 135389 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|pu-ngu-za}} '''punguza''' (''msamiati: [[punguza|punguza]]'') # Kufanya kitu kiwe kidogo au kupungua katika kiasi, idadi au ukubwa. # Kupunguza au kupunguza kitu kwa kiwango fulani. ==== Mifano ==== # ''Punguza mwendo ili tufike salama.'' # ''Tumepunguza matumizi yetu ya umeme kwa kutumia taa za LED.'' ==== Asili ==== Neno "punguza" linatokana na lugha ya Kiswahili. {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] dp74yfsygdhhincxhu8uomawrkd6u72 0 21117 135407 134552 2024-11-20T11:14:14Z Tbm 3210 135407 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|cho-ka}} '''choka''' (''msamiati: [[choka|choka]]'') # ni hali ya kuhisi uchovu au kutokuwa na nguvu baada ya kufanya kazi au shughuli nyingi. # Kukosa uvumilivu au hamu ya kuendelea na jambo fulani kutokana na uchovu au kero. ==== Visawe ==== * [[lemewa]], [[uchovu]] ==== Mifano ==== # ''Nimechoka sana baada ya kufanya kazi nzito leo.'' # ''Watoto walichoka kusubiri kwa muda mrefu.'' {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] ep1l3k6wya03la5xbw3qjlierj6i4m4 0 21118 135410 134553 2024-11-20T11:15:13Z Tbm 3210 135410 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|a-mka}} '''amka''' (''msamiati: [[amka|amka]]'') # Kuacha usingizi na kuwa macho. # Kusimama au kuondoka kutoka kitandani baada ya usingizi. ==== Visawe ==== * [[zinduka]], [[stuka]] ==== Mifano ==== # ''Nimeamka saa kumi na mbili asubuhi leo.'' # ''Tafadhali amka, tunapaswa kuondoka sasa hivi.'' ==== Asili ==== Neno "amka" linatokana na lugha ya Kiswahili. {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] p0tmlbjohkgqhu6skmjss2ctjfcpf13 0 21121 135412 134555 2024-11-20T11:15:45Z Tbm 3210 135412 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === '''a·san·te''' (neno la vitendo) #Kutoa shukrani au kuthamini kwa jambo lililofanywa na mtu mwingine. *Mfano:* Asanteni kwa msaada wenu. #Kuonyesha heshima au kutambua msaada uliopokelewa kutoka kwa mtu mwingine. *Mfano:* Ninaomba kuwasilisha asante yangu kwenu. === Matamshi === *IPA:* /aˈsante/ === Sauti=== * {{audio|sw|Sw-ke-asante.flac|a=Kenya}} === Visawe === #[[shukuru]], [[sifa]], [[heshimu]] {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 5slmzy20iy0smqdqr1yc174ymeo62h5 135447 135412 2024-11-20T11:58:17Z Tbm 3210 135447 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === '''a·san·te''' (neno la vitendo) #Kutoa shukrani au kuthamini kwa jambo lililofanywa na mtu mwingine. *Mfano:* Asanteni kwa msaada wenu. #Kuonyesha heshima au kutambua msaada uliopokelewa kutoka kwa mtu mwingine. *Mfano:* Ninaomba kuwasilisha asante yangu kwenu. === Matamshi === * {{IPA|/aˈsante/}} === Sauti=== * {{audio|sw|Sw-ke-asante.flac|a=Kenya}} === Visawe === #[[shukuru]], [[sifa]], [[heshimu]] {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 1lc686s2ozfpc94ilyf283qg3b01fru 135448 135447 2024-11-20T11:58:57Z Tbm 3210 135448 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === '''a·san·te''' (neno la vitendo) #Kutoa shukrani au kuthamini kwa jambo lililofanywa na mtu mwingine. *Mfano:* Asanteni kwa msaada wenu. #Kuonyesha heshima au kutambua msaada uliopokelewa kutoka kwa mtu mwingine. *Mfano:* Ninaomba kuwasilisha asante yangu kwenu. === Matamshi === * {{IPA|/aˈsante/}} * {{sauti|sw|Sw-ke-asante.flac|Sauti (Kenya)}} === Visawe === #[[shukuru]], [[sifa]], [[heshimu]] {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] cv7dbat3485lcimgj5bau2mzalyll6d 0 21126 135413 134556 2024-11-20T11:15:58Z Tbm 3210 135413 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kielezi === '''a·si·li·a''' (neno la sifa) # Kilichopo tangu mwanzo au kiasili bila kubadilishwa au kuharibiwa. # **Kwa kiwango cha asili:** Ni hali ambapo kitu kinaonekana kama kilivyokuwa hapo awali. ==== Mifano ==== # ''Msitu wa asilia una mazingira ya asili yasiyoguswa na wanadamu.'' # ''Utamaduni wa asilia unahusisha mila na desturi za watu wa asili.'' ==== Etimolojia==== Neno "asilia" linatokana na neno la [[Kiarabu]] "أَصِلِيّ" (asiliyy), likiwa na maana ya "asili, ya awali". {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] icne8i0028slz7kbl9nz5tc11z93eq6 0 21127 135418 134557 2024-11-20T11:18:14Z Tbm 3210 135418 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === {{verb|be-mbe-le-za}} '''bembeleza''' (''msamiati: [[bembeleza|bembeleza]]'') # Kuzungumza au kufanya kwa upole na upendo ili kumshawishi mtu akufanyie jambo au kitu fulani. # Kutoa maneno ya faraja au ya kuvutia ili kupunguza au kushawishi hisia za mtu. ==== Visawe ==== * [[tuliza]], [[nyoosha]] ==== Mifano ==== # ''Mama alimbembeleza mtoto wake kwa upole ili asome vema.'' # ''Mshauri alimmbeleza mteja wake achukue bidhaa anazouza.'' {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 7b9q8srlm687j30wmsupezca7tgu507 0 21128 135417 134558 2024-11-20T11:18:03Z Tbm 3210 135417 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Nomino=== '''bembea''' (''msamiati: [[bembea|bembea]]'') # Kitu k.m kiti au ubao unaoning'nizwa kwa kamba au minyororo miwili kwa ajili ya watu hususani watoto kulewalewa ili waburudishe ==== Mifano ==== # ''Watoto wanachezea bembea'' {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] el98nuif65jww4asbc3rv163zafimkn 0 21129 135414 134559 2024-11-20T11:16:35Z Tbm 3210 135414 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kielezi === '''bam·ba''' (nomino) # Kitu bapa, mara nyingi la mviringo, ambalo linatumika kwa kusukumia maji au kusukumia kitu kingine. #Bati jembamba linalotumika kuzuia matope yasichafue baiskeli au gari; bango # Fanya ngono au kubashia mtu bila hiyari yake ==== Mifano ==== # '' Nimeweka bamba bora kabisa ili tope zisifinikie.'' # ''Amenibambia huyu mshenzi lazima nimkomeshe.'' {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] k2gu5w2vbnu1eaya75hmsa5njw2mqo0 0 21131 135397 134560 2024-11-20T10:55:04Z Tbm 3210 135397 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Nomino === '''sintofahamu'''; pia '''siutafahamu''' # Hali ya kutokuelewa au kukosa uhakika kuhusu jambo fulani. # Hali ya kuchanganyikiwa akilini au kutoelewa kinachoendelea. ==== Matumizi ==== * ''Marehemu aliacha familia yake katika [[sintofahamu]] kuhusu urithi wake.'' * ''Baada ya kusikia taarifa hizo, alijawa na [[sintofahamu]] kuhusu hatma yake.'' ==== Uhusiano ==== * [[kutoelewa]] * [[mzozo]] {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] trxrtjp7aly4ykvew0ywfdf86kf998u 0 21132 135388 134561 2024-11-20T10:51:26Z Tbm 3210 135388 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Nomino === '''msongo wa mawazo''' # Hali ya kuwa na hisia za wasiwasi mkubwa au shinikizo la kiakili, mara nyingi kutokana na matatizo ya binafsi au ya kijamii. ==== Matumizi ==== * ''Baada ya kupoteza kazi yake, alianza kuteseka na '''msongo wa mawazo'''.' * ''Mtaalamu wa afya alishauri kupata mbinu za kupunguza '''msongo wa mawazo'''.' ==== Uhusiano ==== * [[wasiwasi]] * [[shinikizo la kiakili]] {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] n67tt7iduswe5x76r5pp66o7khv4p8d 0 21133 135428 134562 2024-11-20T11:23:03Z Tbm 3210 135428 wikitext text/x-wiki [[Faili:Illu pancrease.svg|thumb|Taswira ya kongosho katika mchoro.]] =={{sw}}== === Nomino === {{sw-noun}} '''kongosho''' (''wingi: kongosho'') # Kiungo cha kawaida cha mfumo wa mmeng'enyo wa chakula kinachopatikana kwenye utumbo wa mwisho wa mfumo wa chakula wa binadamu na wanyama wengine wa kundi la mammalia, ambao hutengeneza kimeng'enya kinachosaidia kuvunja mafuta na protini. ==== Matumizi ==== * ''Magonjwa ya '''kongosho''' yanaweza kusababisha matatizo ya mmeng'enyo wa chakula.'' ==== Uhusiano ==== * [[mfumo wa mmeng'enyo wa chakula]] {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] qid5wu3ez4s52zj99l7czl4s7gufdhb 0 21169 135408 134571 2024-11-20T11:14:41Z Tbm 3210 135408 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === # Fanya [[mwaliko]] kwa niaba ya mtu mwingine #Fanyia mwaliko, [[alika]] {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] b1ln1uwy4jtbvf4f0np4d0zy6qwxnor 0 21170 135409 134572 2024-11-20T11:14:58Z Tbm 3210 135409 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === # Hali ya kuwa na uwezo wa kualika au kualikwa {{KWW}} === Jamii === [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 1ayvmwm8qqn7hjatbn5jcjk9nccgqyr 0 21172 135422 134574 2024-11-20T11:20:44Z Tbm 3210 135422 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === '''che·le·we·sha''' (neno la vitendo) #Kusababisha kitu kisifanyike au kifanyike baadaye kuliko ilivyotarajiwa au kawaida. *Mfano: Mvua kubwa ilisababisha kuchelewesha kuanza kwa sherehe. === Visawe === *[[akhirisha]], [[subiri]]* === Kinyume chake === *[[anza]], [[anza mapema]], [[fanya haraka]]* === Tafsiri=== *{{en}} [[delay]], [[postpone]]* {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 9be7qv1tsws45qodwp7k0qddelqiik9 135423 135422 2024-11-20T11:21:15Z Tbm 3210 135423 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === '''che·le·we·sha''' (neno la vitendo) #Kusababisha kitu kisifanyike au kifanyike baadaye kuliko ilivyotarajiwa au kawaida. *Mfano: Mvua kubwa ilisababisha kuchelewesha kuanza kwa sherehe. === Visawe === *[[akhirisha]], [[subiri]] === Kinyume chake === *[[anza]], [[anza mapema]], [[fanya haraka]] === Tafsiri=== *{{en}}: {{t|en|delay}}, {{t|en|postpone}} {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 289gs3p5499dsddl7168ncwin6se9s5 0 21176 135421 134575 2024-11-20T11:20:21Z Tbm 3210 135421 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kutenda === {{-verb-}} '''chafua''' (umbo la msingi '''kuchafua''') # (kimatendo) Kuleta uchafu au kufanya kitu kiwe chafu, mara nyingi kwa makusudi. #: ''Mama alimwambia mtoto wake aache '''kuchafua''' chumba chake.'' # (kwa mfano) Kufanya kitu kisitawi vizuri au kwa njia ya kuvuruga. {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] im998scusnxsaixgrn7c46oe2tijqg7 0 21179 135441 134577 2024-11-20T11:27:54Z Tbm 3210 135441 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Nomino === {{infl|sw|nomino||wingi|daladala}} # Basi dogo la abiria linalotumika kama njia ya usafiri wa umma katika baadhi ya nchi, hasa katika maeneo ya [[Afrika Mashariki.]] ==== Asili ya neno ==== Miaka ya 1980 kulikuwa na usafiri huu. Bei yake ilikuwa shilingi tano ya Tanzania kutoka Kariakoo hadi Temeke Mwembeyanga. Kondakta alikuwa akitangaza dala dala kwenda Kariakoo. Dala ni kisawe cha shilingi tano. Baadaye ikatoka kuwa pesa hadi gari. ==== Mifano ==== * ''Nilisafiri kwa '''daladala''' kwenda kazini leo asubuhi.'' {{KWW}} 2g35duvrw7pmryvgv8gtbl5qswqrglv 0 21234 135394 134601 2024-11-20T10:54:16Z Tbm 3210 135394 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Nomino === {{sw-noun|u|zi}} # '''Feri''' - chombo cha usafiri wa maji ambacho hutumika kuvusha watu, magari, na mizigo kutoka upande mmoja wa maji hadi mwingine. Zaidi hutumika hasa katika maeneo yenye mito, maziwa, au bahari. ==== Mifano ya matumizi ==== * "Tulivuka mto kwa kutumia pantoni." * "Pantoni ilijaa watu na magari." ==== Etimolojia==== Neno hili linatokana na neno la Kiingereza "pontoon" ambalo lina maana ya chombo kinachoelea juu ya maji kinachotumika kama daraja au kivuko. {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] h37o25c0x08i72hu9jlgu5npunk9u5k 0 21267 135431 134523 2024-11-20T11:24:12Z Tbm 3210 135431 wikitext text/x-wiki ==={{sw}}=== #'''jumuik.a''' ''kt'' [''sie''] hali ya kukusanyika pamoja katika tukio fulani. ==Tafsiri== *{{en}}:[[congregate]]. {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] 38xe7jxhdq3o86brh3khon2qnc1szxd 0 21289 135392 134634 2024-11-20T10:53:46Z Tbm 3210 135392 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kitenzi === '''pinga''' ''(hali ya kufanya tendo)'' #Kukataa au kupinga jambo, pendekezo, au maoni. #"Alipinga wazo hilo kwa nguvu zote." #Kusimama dhidi ya jambo, mtu, au hali kwa nguvu. #"Wananchi walijitokeza kupinga sera mpya za serikali." === Visawe === *[[kataa]] *[[kanusha]] *[[zuia]] === Nomino === '''pinga''' #(maumbo) Kipande cha mti, mbao, au chuma kinachotumika katika ujenzi au shughuli mbalimbali. #"Walitumia [[pinga]] hizo kujenga daraja." === Visawe === *[[gogo]] *[[boriti]] {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] cu84grckkopv495njim117e8epktoic 0 21290 135391 134633 2024-11-20T10:53:35Z Tbm 3210 135391 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Nomino === '''pingamizi''' #Kitendo cha kupinga au kukataa jambo fulani. *Mf: "Aliwasilisha [[pingamizi]] dhidi ya uamuzi wa mahakama." #Hoja au sababu inayotolewa ili kupinga jambo fulani. #"Wanasheria waliwasilisha [[pingamizi]] mahakamani." === Visawe === * [[upinzani]] {{KWW}} [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] lqyeslye96mqcoqdxvewtrsxllmop0i 0 21356 135378 134773 2024-11-20T10:25:39Z Tbm 3210 135378 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|nomino}} #Mabadiliko yasiyo ya kawaida ya hali ya hewa, kama vile ukame mkali, dhoruba kali, na vipindi vya baridi kali, vinavyotokana na mabadiliko ya tabianchi. ===Tafsiri=== *{{en}}: {{t|en|global weirding}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:global weirding]] ns5vb1jhav6ud2gj493fhdeavb52ovy 0 21426 135373 134845 2024-11-20T10:08:26Z Tbm 3210 135373 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|nomino}} #Tawi la sayansi linalochanganya ekolojia na kilimo kwa kusoma mwingiliano wa viumbe hai, mazingira, na shughuli za kilimo ili kukuza uendelevu wa kilimo. *{{en}} {{t|en|agroecology}} [[Jamii:kiswahili]] [[Jamii:maneno ya kiswahili]] [[en:agroecology]] st7nyouojq3864vvu9wclfjy0twtm4r 135381 135373 2024-11-20T10:29:58Z Tbm 3210 135381 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|nomino}} #Tawi la sayansi linalochanganya ekolojia na kilimo kwa kusoma mwingiliano wa viumbe hai, mazingira, na shughuli za kilimo ili kukuza uendelevu wa kilimo. ====Tafsiri==== *{{en}}: {{t|en|agroecology}} [[Jamii:kiswahili]] [[Jamii:maneno ya kiswahili]] [[en:agroecology]] 7ldgrkn5wbegqvtry64kpl9j9q2iymf 0 21482 135395 134906 2024-11-20T10:54:26Z Tbm 3210 135395 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== {{ infl| sw|nomino}} # nusu mwezi-Awamu ya mwezi ambapo nusu ya uso wa mwezi unaoonekana unamulika. === Tafsiri=== *{{ en}} {{ t| en| half moon}} [[ jamii: kiswahili]] [[ jamii: maneno ya kiswahili]] [[ en: half moon]] lxco7qiu6nug9mvt3cgblvxzb8ulunl 0 21530 135376 134958 2024-11-20T10:24:15Z Tbm 3210 135376 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|nomino}} #Hii ni dhana katika ikolojia ambapo ukuaji wa idadi ya watu au viumbe unategemea msongamano wa kundi, kama vile ongezeko la ushindani kwa rasilimali wakati kundi linaongezeka. ===Tafsiri=== *{{en}} {{t|en|density dependence}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:density dependence]] hgwh47c621emqac899cj100qblr0x7h 0 21550 135377 134983 2024-11-20T10:24:59Z Tbm 3210 135377 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|Nomino}} # Kiumbe au jamii ya viumbe wanaoishi katika maeneo ya kina kirefu cha bahari. ===Tafsiri=== *{{en}}: {{t|en|bathytype}} [[Jamii: Kiswahili]] [[Jamii: Maneno ya Kiswahili]] [[en: bathytype]] tkm9kvyfiz86qct80ije9ggy0482dt4 0 21571 135370 135007 2024-11-20T09:39:29Z Tbm 3210 135370 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Kielezi=== {{infl|sw|Kielezi}} # Sauti za kibaiolojia; Sauti zinazozalishwa na viumbe hai katika mazingira fulani, kama vile sauti za wanyama au ndege. ===Tafsiri=== *{{en}}: {{t|en|biophony}} [[Jamii: Kiswahili]] [[Jamii: Maneno ya kiswahili]] [[en:biophony]] fif90ub9kvhsovs7nn18fqq0z0mgyzh 0 21632 135398 135076 2024-11-20T10:55:13Z Tbm 3210 135398 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===NOMINO=== {{infl|sw|nomino}} #siku ya dunia. ===ni siku ya kimataifa ya kuhamasisha uelewa wa kutunza mazingira,huadhimishwa kila tarehe 22 Aprili=== *{{en}} {{t|en|EARTH DAY}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:EARTH DAY]] 46op6dftjwhhmg3csik6z3xedsp6lo0 0 21650 135405 135096 2024-11-20T11:02:46Z Tbm 3210 135405 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===KIELEZI=== {{infl|sw|kielezi}} #watu wanaohusiana na dunia ===kuwa na mwelekeo wa kujihusisha na mabo ya dunia=== *{{en}} {{t|en|EARTHBOUND}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:EARTHBOUND]] ray3p3d9jdsxpra6sdjzee0bff30hfr 0 21665 135374 135191 2024-11-20T10:10:11Z Tbm 3210 135374 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kivumishi=== {{infl | SW | kivumishi }} #Inarejelea kiumbe au aina fulani ya maisha inayopatikana kote ulimwenguni au katika sehemu nyingi za dunia. Pia inaweza kutumika kuelezea kitu au mtu aliye na uzoefu wa ulimwengu mzima.; === Tafsiri === * {{en }}. {{t | en| cosmopolitan }} [[ Jamii : kiswahili ]] [[ Jamii : ulimwengu wote ]] [[ en : cosmopolitan]] 8mn8430gxyer0zl13166veejsyn9sbd 135375 135374 2024-11-20T10:13:13Z Tbm 3210 135375 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Kivumishi=== {{infl | SW | kivumishi }} #Inarejelea kiumbe au aina fulani ya maisha inayopatikana kote ulimwenguni au katika sehemu nyingi za dunia. Pia inaweza kutumika kuelezea kitu au mtu aliye na uzoefu wa ulimwengu mzima.; === Tafsiri === * {{en}}: {{t|en|cosmopolitan}} [[ Jamii : kiswahili ]] [[ Jamii : ulimwengu wote ]] [[ en : cosmopolitan]] sarl8w3saqnt36se0lar82dg8enisr1 0 21666 135436 135113 2024-11-20T11:25:58Z Tbm 3210 135436 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===KIELEZI=== {{infl|sw|kielezi}} #Gaia ===nadharia inayodai kuwa dunia na mazingira yake vinafanya kazi kama mfumo mmoja wa kiumbe hai === *{{en}} {{t|en|GAIA}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:GAIA]] 5j8mm8v9yywvkehqv8tqzyfk8hxzeoe 0 21674 135384 135123 2024-11-20T10:42:42Z Tbm 3210 135384 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===KIELEZI=== {{infl|sw|kielezi}} #Mandhari ya dunia ===Muonekakano wa dunia=== *{{en}}: {{t|en|EARTHSCAPE}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:EARTHSCAPE]] byvsqh491iexr2yfngn2mf73itxwvdt 0 21686 135419 135135 2024-11-20T11:18:32Z Tbm 3210 135419 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===KIELEZI=== {{infl|sw|kielezi}} #Hali ya kiumbe kuishi bila mwenzi wake wa simbiosha, baada ya kutengana. ===Tafsiri === *{{en}} {{t|en|aposymbiotic]] [[Jamii:kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:aposymbiotic]] jixa2kej1mmvfcwtn8w7hgmyxdzqpaj 0 21691 135406 135140 2024-11-20T11:03:05Z Tbm 3210 135406 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===NOMINO=== {{infl|sw|nomino}} #Jamii ya wanyama wanaoishi ndani ya maji, kama vile samaki, amfibia, na viumbe vya baharini. ===Tafsiri === *{{en}}: {{t|en|aquafauna}} [[Jamii:kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:aquafauna]] 0leizh70g9idmsk6qpd4v15zm6w14ij 0 21693 135435 135142 2024-11-20T11:25:47Z Tbm 3210 135435 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===NOMINO=== {{infl|sw|nomino}} #Neno linalotumika kurlezea eneo la kijiografia. ===umbo la dunia ambalo linaonesha uwiano wa uso wa dunia kama ungelikua na kiwango cha bahari=== *{{en}} {{t|en|GEOID}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:GEOID]] 9cb06idjn4uob9a20bh1l03mw43x4gm 0 21700 135432 135156 2024-11-20T11:24:34Z Tbm 3210 135432 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===Nomino=== {{infl|sw|nomino}} #Muundo wa jamii ya buibui katika mazingira fulani, mara nyingi huchunguzwa kama kipimo cha afya ya ekosistemu. ===Tafsiri=== *{{en}} {{t|en|araneocenosis}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:araneocenosis]] 9xo11lxauyb80qfsdp1dkxlhy86wjp4 0 21705 135404 135165 2024-11-20T11:02:24Z Tbm 3210 135404 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== ===KIELEZI=== {{infl|sw|kielezi}} #Viumbe wanaokaa au kuishi kwenye miti, kama vile ndege au mamalia wa misituni. ===Tafsiri=== *{{en}}: {{t|en|arboricolous}} [[Jamii:Kiswahili]] [[Jamii:Maneno ya Kiswahili]] [[en:arboricolous]] gypdxm8afz3zf0gh1wv5nuqojadi62y 0 21707 135420 135177 2024-11-20T11:18:57Z Tbm 3210 135420 wikitext text/x-wiki =={{sw}}== === Nomino === {{ infl| sw | nomino}} # Chombo au gari la dharura lililoundwa kusaidia katika uokoaji wa wahanga kwenye mwezi. === Tafsiri=== *{{en}}: {{t|en|lunar lifeboat}} [[ jamii: Kiswahili]] [[ jamii: Maneno ya Kiswahili]] [[ en: lunar lifeboat]] 0cc7h3ucng40lirfljg6axsj5e1k5zx 0 21735 135445 135266 2024-11-20T11:57:18Z Tbm 3210 135445 wikitext text/x-wiki ==={{sw}}=== ===kitenzi=== ===matamshi=== *kipashio: ''fa-nyi-sha'' * {{IPA|fɑɲiʃɑ}} *maumbo katika sarufi: **Muda uliopo: na-fanyisha ***Muda uliopita: li-fanyisha ****Muda ujao: ta-fanyisha ===maana=== #kusababisha au kulazimisha mtu kufanya kitu **Mfano: ''Mwalimu alifanyisha wanafunzi zoezi la hesabu.'' ***''(Mwalimu aliwasababisha wanafunzi wafanye zoezi la hesabu).'' #kumfanya mtu afanye jambo kwa nia au lengo fulani ***mathalani: ''Aliamua kumfanyisha kazi ngumu kama adhabu.'' ===isawe=== *[[sababisha]] *[[amrisha]] *[[shurutisha]] {{KWW}} lzum05zz4ivadqsb9b6wxkibfm8tzjb