Афғонистон

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="tg">
  <siteinfo>
    <sitename>Википедиа</sitename>
    <dbname>tgwiki</dbname>
    <base>https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D2%B3%D0%B8%D1%84%D0%B0%D0%B8_%D0%B0%D1%81%D0%BB%D3%A3</base>
    <generator>MediaWiki 1.43.0-wmf.2</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Медиа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Вижа</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Баҳс</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Корбар</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Баҳси корбар</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Википедиа</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Баҳси Википедиа</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Акс</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Баҳси акс</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">Медиавики</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Баҳси медиавики</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Шаблон</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Баҳси шаблон</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Роҳнамо</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Баҳси роҳнамо</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Гурӯҳ</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Баҳси гурӯҳ</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Портал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Баҳси портал</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Лоиҳа</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Баҳси Лоиҳа</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модул</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Баҳси Модул</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Афғонистон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1464</id>
    <revision>
      <id>1397593</id>
      <parentid>1382834</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T10:56:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>30618</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="159338" xml:space="preserve">{{Кишвар
|common_name=
|Номи тоҷикӣ= Афғонистон
|Номи аслӣ = افغانستان
|Номи одӣ = Афғонистон
|Парчам =Flag of the Taliban.svg
|Нишон=Arms of the Islamic Emirate of Afghanistan.svg
|Шиор=
|Номи суруди миллӣ=Milli Tharana
|Сохтори давлат=
|Дар харита=Afghanistan_on_the_globe_(Afro-Eurasia_centered).svg
|Забон=[[Забони форсӣ|дарӣ]], паштунӣ
|Рӯзи истиқлол=[[19 август]]и [[1919]]
|Соҳибистиқлол аз= [[Британияи Кабир]], 
[[19 август]]и [[1919]]
|Пойтахт=[[Кобул]]
|Шаҳри калонтарин=[[Кобул]]
|Вазифаи сарварон=Раиси Ҷумҳурии Исломӣ&lt;br&gt;Раиси иҷроияи ҳукумат
|Сарварон= [[Ашраф Ғанӣ Аҳмадзай]] &lt;br&gt; [[Абдуллоҳ Абдуллоҳ]]
|Ҷой аз рӯи масоҳат=41
|Масоҳат= 652 864
|Фоизи об=
|Ҷой аз рӯи аҳолӣ=40
|Аҳолӣ=31 108 077 нафар
|Соли ба шумор гирифтани аҳолӣ=2013
|Зичии аҳолӣ=43,5
|ММД= 21,39 млрд
|Соли ҳисоби ММД= 2008
|Ҷой дар ҷаҳон аз рӯи ММД=96
|ММД ба сари аҳолӣ=687
|Пули миллӣ= [[афғонӣ]] (AFN, рамз 971)
|Домен=[[.af]]
|Коди телефон=93
|Соат=+4:30
|Эзоҳот={{Commons|Afghanistan}}
}}

'''Афғонистон''' ({{lang2|ps|prs|افغانستان}}), '''Иморати Исломии Афғонистон''' ({{lang-ps|د افغانستان اسلامي امارات‎}}, {{lang-prs|امارت اسلامی افغانستان}}) — давлатест, ки дар қисми ҷанубу ғарбии [[Осиёи Ҷанубӣ]] (баъзан вақт қисме аз [[Осиёи Марказӣ]] ҳисобида мешавад) ҷой гирифтааст.

Дар самти шимол бо [[Туркманистон]] (744 км), [[Ӯзбекистон]] (137 км) ва [[Тоҷикистон]] (1344 км), дар ғарб бо [[Эрон]] (945 км), дар ҷануб ва шарқ бо [[Покистон]] (430 км) ва [[Ҳиндустон]] (120 км), дар шимолу шарқ бо [[Чин]] (76 км) ҳамсарҳад мебошад.

Дарозии умумии ҳудуди сарҳад 5529 км аст (ин сарҳад тақрибан сад сол пеш бо мудохилаи Русияи подшоҳӣ ва Британияи Кабир муайян гардидааст). Аз шимол ба ҷануб 1350 км ва аз шарқ ба ғарб 900 км тӯл кашидааст. Масоҳаташ 655 ҳазор км², аҳолиаш 28,4 млн нафар (мутобиқи маълу­моти дигарон — 31 млн нафар); пойтахти Афғонистон шаҳри — [[Кобул]] (аҳолӣ 4 273 156 нафар дар соли 2020&lt;ref name=&quot;pop&quot;&gt;{{citeweb|url=https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|title=Население Афганистана по провинциям и округам|author=National Statistic and Information Authority|accessdate=2020-08-31|archive-date=2020-06-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609174551/https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;). Афғонистон 34 вилоят, 354 вулусволӣ (ноҳия) ва 31440 деҳа дорад. Забонҳои давлатӣ — [[пашту]]ӣ ва [[дарӣ]].

15 августи 2021 [[Толибон]], ки соли 2001 пас аз вуруди нирӯҳои [[НАТО]] таҳти сарварии [[Иёлоти Муттаҳидаи Амрико|ИМА]] ба Афғонистон аз қудрат барканор шуданд ва баъдан дар тӯли бист сол бар зидди раҳбарияти Афғонистон ва сарбозони НАТО муборизаи мусаллаҳона бурданд, дубора назоратро пас аз ҳамлаи қатъӣ дар тӯли тамоми қаламрави кишвар барқарор карданд.

== Ҷуғрофия ==

=== Иқлим ===
Иқлими Афғонистон хушк, континентӣ, зимистонаш сард, тобистонаш гарми бебориш ва вобаста ба релйеф тағйирёбанда аст. Дар баландии бештар аз 3 ҳазор м барф 6-8 моҳ об намешавад; чунончи, дар Ғазнӣ зимистони қаҳратун 4 моҳ давом карда, барфи саҳроҳо то баҳорон об намешавад. Дар ҳамвориҳои ҷан. ғарбӣ гармои моҳи июн ҳатто дар соя ба 50° С мерасад. Боришоти миёнаи солона 200—400 мм буда, бештар ба фасли баҳор рост меояд. Ҳарорати миёнаи июл — аз 24° то 32°С; январ — аз 0° то 8°С. Аз ҳама миқдори камтари бориши солона дар ҳамвории Сиистон (қариб 50 мм) ва бештар дар куҳсори Нуристон (аз таъсири муссонҳои Уқёнуси Ҳинд, то 800 мм) ба мушоҳида мерасад.

=== Мавқеи ҷуғрофиёӣ ===
Афғонистон дар нимкураи шимолӣ дар 290° 22' ва дар 280° 30' арзулбалади шимолӣ ва дар 740 51' 48'' тӯлулбалади шарқӣ воқеъ аст.''

=== Табиат ===
[[Акс:Afghanistan physical map.svg|alt=Харитаи табии Афғонистон|left|thumb|410x410px|Харитаи табии Афғонистон]]
Афғонистон кишвари куҳсор аст ва аз чаҳор се ҳиссаи сарзамини онро силсилакуҳҳо ташкил медиҳанд, ки аз шаҳри ба тарафи ғарб тӯл кашида дар ҳавзаи Ҳарирӯд ба ҳамворӣ мепайванданд. Баландии ин силсилакуҳҳо дар шаҳри (дар баландиҳои Помир) то ба 6-7 ҳазор метр аз сатҳи баҳр мерасад. Аслан куҳсори Афғонистон аз силсилакуҳҳои Ҳиндукуш иборат аст, ки як шохаи он аз ҷанубу ғарбии Вахон (шаҳри Афғонистон) оғоз ёфта ба самти ҷанубу ғарбӣ (ба тӯли 600 км) идома меёбад. Шохаи дигарӣ аз дараи Юлии Помир оғоз гардида, то Кӯтали Ховок (дар вилояти Панҷшер) давом меёбад. Иртифои он аз сатҳи баҳр 5000 м аст ва баландтарин қуллаи он Тараҷмир (7740 м) мебошад. Силсилаи ғарбии Ҳиндукуш аз Кӯтали Ховок ибтидо гирифта, ба воситаи Банди Амир ва Бомиён аз Куҳи Бобо ҷудо мегардад. Рӯдҳои Сурхоб ва Андароб дар доманаи шимолии Ҳиндукуш ва рӯдҳои Панҷшеру Ғурбанд дар доманаи ҷанубии Ҳиндукуш аз ин силсилакуҳ ибтидо мегиранд. Дар масири ин силсилакуҳҳо ағбаҳои машҳури Кӯтали Оқработ (баландиаш 3500 м) ва Кӯтали Соланг (2,5 км тӯл дорад) ҷой гирифтаанд. Куҳҳои нисбатан машҳури Афғонистон Куҳи Бобо, Фирӯзкуҳ, Сиёҳкуҳ, Тирбанди Туркистон, Сафедкуҳ, Туркур ва Куҳҳои Сулаймон мебошанд.

=== Дарёҳо ===
Дарёҳои Афғонистон аз ҷиҳати минтақаҳои обӣ ба чанд ҳавзаи обгир тақсим мешаванд: минтақаҳои обӣ — шаҳри Ҳиндукуш, ҷануби Ҳиндукуш, бахши марказӣ, шимолию ҷа­нубӣ, Куҳи Бобо ва Сафедкуҳ; ҳавзаҳои обгир — [[Омударё|Ому]], (Панҷ бо шохобҳояш Кӯкча, Сурхоб,) Кобул (шохоби дарёи Ҳинд), Фараҳрӯд, Ҳилманд, Ҳарирӯд, Мурғоб, Хулм, Балхоб, Андҳуй. Аксари дарёҳо аз пиряху барф маншаъ гирифта, дар баҳорон дамиш мекунанд, дар тобистон камоб мешаванд, баъзеашон дар регзорҳо нопадид мегарданд ва ё барои обёрии киштҳо тақсим мешаванд. Нерӯи энергиявии дарёҳои Афғонистон ба таври бояд таҳқиқ нашудааст.

=== Кӯлҳо ===
Зуркӯл, Ҳақмақтин, Шева (Бадахшон), Ҳомун, Ҳилманд, Гудзира (ҷануби Афғонистон), Мақар. Кӯлҳои дар биёбон воқеъгардида айёми гармо мехушканд.

=== Хок ва олами наботот ===
[[Акс:Eastern Afghanistan.jpg|alt=Шарқи Афғонистон|thumb|320x320px|Шарқи Афғонистон]]
Дар Афғонистон бештар хокҳои тираранги куҳӣ (дар ҷануб ва ҒАЙРА), хокистарранги куҳӣ, дар шимол — марғзории куҳӣ, дорчинии куҳӣ паҳн шудаанд. Набототи Афғонистон асосан даштӣ ва биёбонист (явшон, шӯра, янтоқ, саксавул ва ғайра). Дар баъзе минтақаҳояш дӯлона, зиришки сиёҳ ва сурх, дар Бадахшон ва Нуристон буттазори зирк ва гиёҳҳои доруӣ бисёранд. Куҳҳои Спинғар (Сафедкуҳ) ва Асмори Нуристон бо ҷангалҳои дарахтони сӯзанбарг (ҷалғӯзаи ҳимолоӣ, санавбар ва ғайра) пӯшонда шудаанд. Дар ин ҷо инчунин тӯс, арча; дарахтони самардор — финдиқ, чормағз, писта, бодом мерӯянд. Афғонистон мамлакати кишоварзист. Аз меваҷот ангур, зайтун, себ, шафтолу, олболу, гелос, анҷир, нок, муруд, зардолу, санҷид; зироатҳои полезӣ: бодиринг, тарбуз, харбуза, помидор, лаблабу найшакар, каду; сабзавот: пиёз, сир, тарра, турроӣ, қаланфур, шибит, зироати саноатии заъфарон, кунҷид, офтобпараст; зироатҳои ғалладонагӣ: гандум, ҷуворӣ, сулӣ, мош, нахӯд, нут, шолӣ, ҷав парвариш карда мешаванд. Ҳамчунин дар вилҳои Кундуз, Балх, Ҷузҷон ва Ҳил­манд пахтаи навъи аъло — ғолибан маҳиннахи мисрӣ мерӯяд. Дар Ноҳияи Қандаҳор, Ҳирот ва Куҳдоман боғу токзори калон ва сафедорзор бисёр аст. Дар ҳамвории Ҷалолобод навъҳои хушсифати меваҳои ситрусӣ мерӯянд.

=== Олами ҳайвонот ===
Мамлакат мансуби минтақаи го­л­арктикӣ буда, бештар навъҳои маъмули осиёи­мар­казӣ ва баҳримиёназаминиро дар бар гирифтааст. Олами ға­нии ҳайвоноти куҳию даштӣ дорад: оҳу-нахчир, морхӯр, мешак, сайгак, оҳуи даштӣ, кулон, гуроз; дарандагон — паланги куҳӣ, паланг (леопард), гурбаи ваҳшӣ, гург, рӯ­боҳ, шағол, кафтор, хирс, силовсин; дар дашту биёбонҳо хояндаҳо — суғур, юрмон, хорпушт, ҷайра, қундуз, кӯр­муш, товушқон; хазандаҳо — мори кубро, афъӣ, эфа, амбарсар, калтакалосҳо, сусмор, офтобгардаки куҳӣ, сипарсар; ҳашарот — қароқурт (ғунда), каждум; бештар аз 400 навъи паранда, аз ҷумла лайлак, гунҷишк, зоғ, майна, уқоб, ло­шахӯр, боз, боша, ғалевож, кабк, кабки ҳилол, бум, парасту, бедона, соч, шоҳин, туғдор, алошақшақа, тутпухтак, тазарв, мусича, қумрӣ, фохта, кафтар, ҳудҳуд, булбул, заргулдор, дурроҷ, сор ва аз парандаҳои аҳлӣ — мурғ, мурғобӣ, мурғи марҷон; моҳиён (дар дарёҳо, ағлаб дар ҳавзаи Амударё) — ширмоҳии бомиёнӣ, белбинӣ, зағорамоҳӣ, гулмоҳӣ, пешонипаҳн, мӯйлабмоҳӣ дар Афғонистон хеле бисёранд.

=== Истихроҷи маъданҳои куҳӣ ===
Ҷустуҷӯҳои геологӣ дар Афғонистон асосан аз солҳои 50 Афғонистон 20 оғоз ёфта буданд. Дар омӯ­зишу таҳқиқи маъданҳои зеризаминӣ ва он заминшиносони шӯравӣ, ки солиёни дароз бо заминшиносони афғон ҳамкорӣ доштанд, ҳиссаи бузурге доранд. Чандин кони газ (Шибирғон), нафт (Ангот), мис, оҳан, ангиштсанг, флюорит, литий, берилл (Нуристон), талқ, пахтасанг, графит, тило (Бадахшон, Газнӣ), лоҷвард (Сарисанг), қӯрғошим ва руҳ (Фаринҷол, Бибӣ Гавҳар) кашф гардидаанд. Дар натиҷаи ин ҳамкориҳо нақшаи маъданҳои зеризаминӣ ва дигарон нақшаҳои соҳавии Афғонистон тартиб дода шудаанд.
Саноат. Дар Афғонистон нисбатан саноати нассоҷӣ рушд карда буд, ки бештар аз 40 муассисаи хурду бузурги ин соҳа фаъолият доштанд; матоъҳои пахтагину пашмӣ, нахҳои гуногун, палосҳо ва ғайра истеҳсол мекарданд. Калонтарин заводи пахтатозакунии Афғонистон «Спинзар» буд. Ҳамчунин дар Кобул муассисаи поккории кишмиш амал мекард, нӯшобаҳои беалкуҳул ва спиртдор, равғани рустанӣ, маҳсулоти макаронӣ истеҳсол мешуд. Дар Бағлон заводи истеҳсоли қанд ва дар Қандаҳору Ҷалолобод муассисаи кон­сервакунии меваҷот (бахусус консервакунонии зайтун) фаъол буд. Дар Кобул ва Мазори Шариф бо ҳамкории Иттиҳоди Шӯравӣ з-дҳои пуриқтидори нонпазӣ сохта шуда буданд. Бузургтарин завод дар ҳудуди Афғонистон З-ди нуриҳои азотӣ дар Мазори Шариф мебошад. Дар Афғонистон саноати мошинсозӣ ва маъданкоркунӣ низ дар ҳоли рушд буд. Калонтарин муассисаи ин соҳа заводи «Ҷангалак» дар Кобул мебошад. Маъданҳои зеризаминии Афғонистон: маъдани оҳан дар Қандаҳор, Маймана, Урузгон, Пактиё, Бомиён, Хокрез, Ҷабалуссироҷ, Файзобод, Лугар; маъдани мис дар Вардак, Кобул, Ғурбанд, Панҷшер, Айнак; маъдани сурб (қӯрғошим) дар Ҳазо­раҷот, Мазори Шариф, Бадахшон ва Қандаҳор; тило дар Бадахшон, Қандаҳор ва Зобул; нуқра дар Ҳирот, Хокрези Қандаҳор; лоҷвард дар ҷануби деҳаи Ҳазрати Саиди (Юмгон) Бадахшон; сулфур дар Балх ва Ишкошими Бадахшон; намак дар Андхой, Мазори Шариф, Ҳирот, Ғазнӣ ва Толиқон; мармар дар Ғазнӣ, Қандаҳор, Парвон, Ҳирот, Кобул; талқ дар Нангарҳор, ковилин (гили чинисозӣ) дар Бадахшон кашф гардидааст.

== Сохти давлатдорӣ ==
Январи 2004 Конститутсия ([[Қонуни асосӣ]])-и нави Афғонистон қабул гардида, Афғонистонро давлати исломӣ (яъне принсипҳои сохтори давлатӣ бояд бо қонунҳои шариат мувофиқу мутобиқ бошанд) — Ҷумҳурии Исломии Афғонистон эълом дошт. Сарвари давлат ва ҳукумат Президент аст, ки ба асоси овоздиҳии мустақим ба муҳлати 4 сол интихоб мегардад. Мақоми қонунгузор — парламенти дупалатагии Шӯрои миллӣ буда, аз Палатаи болоӣ — Мишрону ҷирга (шӯрои аъён) ва Палатаи поёнӣ — Вулуси ҷирга (шӯрои намояндагон) иборат аст ва он ба воситаи овоздиҳии умумӣ барои 4 сол интихоб мешавад. Дар таърихи Афғонистон барои муҳокима ва ҳаллу фасли масъалаҳои ниҳоят муҳимми умумиллӣ Луи ҷирга (Шӯрои бузург) даъват карда мешуд. Он аз тарафи намояндагони тамоми гурӯҳу табақаҳои ҷамъият ва ақвому қабои­ли мамлакат интихоб мешавад.

== Тақсимоти маъмурӣ ==
[[Акс:Afghanistan provinces russian.png|450x450px]]

{{асосӣ|Вилоятҳои Афғонистон}}
Афғонистон дорои 34 вилоят аст, ки ҳар кадоме чандин вулсволӣ (ноҳия) доранд:
Урузгон (марказаш Таринкут), Бомиён (Бомиён), Бодғис (Қалъаи Нав), Бадахшон (Файзобод), Бағлон (Пули Хумрӣ), Балх (Мазори Шариф), Парвон (Чорикор), Пактиё (Гардез), Тахор (Толиқон), Ҷузҷон (Шибирғон), Нимрӯз (Заранҷ), Самангон (Айбак), Зобул (Қалот), Ғазнӣ (Ғазнӣ), Ғур (Чағчарон), Форёб (Маймана), Фароҳ (Фароҳ), Қандаҳор (Қандаҳор), Кобул (Кобул), Қундуз (Қундуз), Лағмон (Меҳтарлам), Нангарҳор (Ҷалолобод), Ҳирот (Ҳирот), Ҳилманд (Лашкаргоҳ), Кунар (Асадобод), Пактиё (Шаран), Вардак (Майдон), Лугар (Пули Алам), Каписо (Маҳмудироқӣ), Хуст (Хуст), Сари Пул (Сари Пул), Панҷшер (Бозорак), Доикандӣ (Нилӣ).

== Урдуи миллӣ ==
[[Акс:Afghan soldiers.jpg|alt=Сарбозони артиши миллии Афғонистон|left|thumb|Сарбозони артиши миллии Афғонистон]]
Дар Афғонистон артиши бонизому расмӣ Афғонистон 18 шакл гирифт ва сипас охирҳои Афғонистон 19 Абдурраҳмонхон шумораи урдуро афзун карда, бо тӯпхонаҳо таҷҳизонид. Зоҳиршоҳ ва Муҳаммад Довуд дар солҳои 60-70 Афғонистон 20 бо ёрии молӣ ва техникии Иттиҳоди Шӯравӣ урдуи Афғонистонро бо техника ва аслиҳаи нави ҷангӣ муҷаҳҳаз намуданд. Баъди ғалабаи Инқилоби савр (27 апрели соли 1978) дар сохторҳои қудратии Афғонистон ва бахусус дар урдуи Афғонистон таҳаввулоти ҷиддие ба вуқӯъ пайваст, зеро урдуи ин давр дар ҳаёти сиёсии кишвар нақши таъйинкунанда дошт ва минбаъд дар урду қонуни мукаллафият (даъвати 18-со­лаҳо) ва давраи эҳ­тиётии аскарӣ (то 40-солаҳо) ба тарзи маҷбурӣ ҷорӣ гардид. Давраи хидмати аскарӣ аз 3 то 5 сол буд. Баъди аз сарзамини Афғонистон баровардани артиши Иттиҳоди Шӯравӣ онҳо техникаи ҳарбӣ ва аслиҳаву му­ҳиммоти бисёре, аз ҷумла 2500 танк, тақрибан 500 ҳавопаймои ҷангӣ ва бештар аз 50000 во­ситаи техникии зиреҳдор (ба шумули БТР-у БМП-ҳо)-ро дар ихтиёри нерӯҳои мусаллаҳи Афғонистон вогузоштанд. Вале баъди аз хоки Афғонистон баромадани сарбозони артиши Шӯравӣ ва ба сари кор омадани нерӯҳои мухолифини ба ном «муҷо­ҳи­д» бо мудохилаи хори­ҷи­ён низоми урду аз ҳам гусехта, таҷ­ҳизот пароканда ва ғорат шуд. Бо зуҳури «Толибон» дар соли 1994 бахусус иш­ғоли Кобул (1996), урдуи Афғонистон мавҷудияти худро комилан аз даст дод. Пас аз суқути низоми «Толибон» ва хатми ҷанг­ҳои шаҳр­вандӣ, бар асоси тавофуқи байни Афғонистон ва киш­варҳои ёрирасон, бахусус ИМА, дар ибт. соли 2011 шумораи урдуи Афғонистон ба 150 000 нафар расид ва маблағгузорӣ ба ин соҳа ба 11 млрд доллар афзуд. Барои таълим ва тарбияи афсарони ҷавон соли 2006 Академияи миллии низомии Афғонистон таъсис дода шуд, ки устодони варзидаи ватанӣ ва амрикоию туркӣ дорад.

== Иқтисодиёт ==
[[Акс:Afghanistan collage.jpg|alt=Коллажи Афғонистон, аз чап ба рост: 1. Вилояти Бомиён, 2. Шоҳроҳи Соланг миёни вилоятҳои Парвон ва Бағлон, 3. Парки миллии Банди Амир дар вилояти Бомиён, 4. Дарё дар вилояти Нуристон.|thumb|450x450px|'''Коллажи Афғонистон''', аз чап ба рост: 1. Вилояти Бомиён, 2. Шоҳроҳи Соланг миёни вилоятҳои Парвон ва Бағлон, 3. Парки миллии Банди Амир дар вилояти Бомиён, 4. Дарё дар вилояти Нуристон.]]

=== Нерӯгоҳҳои барқӣ ===
Истифода аз нерӯи барқ ҳанӯз дар аҳди амир Абдурраҳмонхон оғоз гардида буд; он вақт барои амир дизеле тақдим шуда буд, ки танҳо 40 адад лампочкаро фурӯзон мекард. Баъдан дар Кобулу Нангарҳор дизелҳои 200 кВт-ро истифода мекарданд.

Минбаъд аз соли 1919 шурӯъ карда, дар Афғонистон бештар аз 100 адад НБО (нерӯгоҳи барқи обӣ) ва НБА (нерӯгоҳи барқи аловӣ) сохта шуданд. То ибтидои солҳои 80 Афғонистон 20 қудрати умумии тамоми нерӯгоҳҳои Афғонистон 396 МВт-ро ташкил медод. Аз 850 млн кВт/-и нерӯи барқ 45 % барои муассисаҳои саноатӣ ва тақрибан 35 % барои соҳаҳои манзилӣ-маишӣ сарф мегардид. Бештар аз 73 % тамоми нерӯи барқро НБО ва тақрибан 25-27 % онро НБА тавлид карданд. Нахустин НБО дар Афғонистон соли 1919 дар Ҷабалуссироҷ (бо иқтидори 1500 кВт) сохта шуда буд. Соли 1962 НБО-и Пули Хумрӣ (иқтидораш 9 ҳазор кВт) ва пасонтар НБО-и Суробӣ (22 ҳазор кВТ), Нағлу (100 ҳазор кВт), Моҳипар (66 ҳазор кВт), Дарунта (11 ҳазор кВт), Хонобод (1400 кВт), Бағлон (300 кВт), Гиришк (2800 кВт), Каҷакӣ (33 ҳазор кВт). Калонтарин НБА дар шаҳри Мазори Шариф (48 ҳазор кВт) ва Кобул (100 ҳазор кВт) бунёд ёфта буданд. Ибтидои солҳои 80 Афғонистон 20 тӯли симҳои баландшиддати ин­ти­қоли барқ дар Афғонистон ба 1000 км расида буд. Ҳоло камбуди нерӯи барқро Афғонистон аз ҷумҳуриҳои Туркманистон, Тоҷикис­тон ва Ӯзбекистон бартараф мекунад (то 300 мВт). Намуд­ҳои асосии маводди сӯхтанӣ-табиӣ (дар Шибир­ғон то 3 млрд м3 дар як сол) ва ҳамчунин ангиштсанг (то 200—250 ҳазор тонна дар як сол) мебошанд.

=== Роҳҳо ===
Роҳҳо ва ҳамлу нақли мусофирону бор аз қадим дар рушди иқтисоди давлат, пешрафти саноату зироат, тиҷорати дохиливу хориҷӣ ва ҳамчунин табодули илму фарҳанг мавқеи муҳим доранд. Афғонистон, ки дар масири Ро­ҳи Бузурги Абрешим қарор дошт, аз тариқи он абрешими нафису ҳарири Чин ба Рум ва афзору ашёи румӣ ба дигарон кишварҳо меомад. Як Роҳи абрешим аз Ҳинд ба Кобулу Парвон, Бомиёну Дараи Шикорӣ ва ба Чин мерафт. Бо пайдо шудани роҳҳои баҳрӣ аҳаммияти Роҳи Бузурги Абрешим коста гардид. Аслан, то сохта шудани роҳҳои нави муосир дар Афғонистон тамоми роҳҳои рафтуомад ва ҳамлу нақли бор роҳҳои корвонӣ буданд.

Ҳамакнун роҳҳои асосии ҳалқавии кишвар, ки вилоятҳои шимолӣ, ҷанубӣ ва шарқию ғарбии мамлакатро ба ҳам мепайванданд, бештар аз 3200 км дарозӣ доранд. Тавассути ин роҳҳо Афғонистон ба кишварҳои Эрон, Тоҷикистон, Ӯзбекистон, Туркманистон ва Покистон роҳи баромад дорад. Роҳҳо ва самти онҳо ба тариқи зайл ном­гузорӣ шудаанд: Кобул — Турхам (232 км), Кобул — Қандаҳор (483 км), Қандаҳор — Спинбулдак (101 км), Ҳирот — Исломқалъа (124 км), Кобул — Шерхон (бандар, 405 км), Пули Хумрӣ — Мазори Шариф (360 км), Мазори Шариф — Ҳайратон (140 км), Кобул — Гардез (122 км) ва ғайра

=== Ҳамлу нақли ҳавоӣ ===
Нақлиёти ҳавоии Афғонистон бо таъсиси ширкати ҳайвопайвоии «Ориёно» (1923) ва дастрас шудани чанд адад ҳавопаймо, бо парвозҳои дохилӣ оғоз гардид. Аз соли 1943 парвозҳои байналмилалӣ сар шуданд. Соли 1947 муассисаи дигари ҳавопаймоии «Бохтар» ба фаъолият шурӯъ намуд. Дар Афғонистон Майдони ҳавоии байналмилалии Кобул, майдонҳои ҳавоии Қандаҳор, Ҳирот, Мазори Шариф, Қундуз, Нангарҳор, Бомиён, Файзобод, Чағчарон, Толиқон, Маймана, Нимрӯз, Андхуй, Фароҳ, Оқча, Дарвоз, Хуст, Ғазнӣ амал доранд.

== Мардум ==
[[Акс:Tajik people.jpg|thumb|320x320px|[[Мардуми тоҷик|Тоҷикони]] Афғонистон]]
Афғонистон мамлакати сермиллат аст. Дар он беш аз 20 миллату халқият зиндагӣ доранд. Ҳайати аҳолии Афғонистон дақиқан омӯхта нашудааст, вале мутобиқи маълумоти омории соли 2017 аҳолии Афғонистон 35 — млн нафарро ташкил дода, аз ҷумла 2 млн кӯчиҳо.
Дар ҳайати он
[[тоҷикон]] 44 %,
[[паштун]] 37 %,
[[ҳазораҳо]] 8 %,
[[ӯзбекҳо]] 6 %,
туркманҳо 2,0 % ва боқӣ, [[балуҷ]], [[қирғиз]], [[чордеҳ]]ҳо, лӯлӣ ва дигарон халқиятҳои хурд дохиланд. Афзоиши миёнаи солонаи аҳолӣ 2,6 % буда, зичии миёна дар 1 км² 38 нафар мебошад; дарозумрӣ ба ҳисоби миёна 44,6 сол (мардҳо 44,2 ва занҳо 47,8). Зичии бештари аҳолӣ дар Ҷалолобод, Ҳирот, Қандаҳор, Балх мушоҳида шуда, ба ҳар як км² то 250—400 нафар рост меояд. Мутобиқи маълумоти расонаҳои итти­лоотӣ, дар давоми 25 соли нобасомониҳо (аз соли 1985 ба баъд) дар Афғонистон бештар аз 2 млн нафар нобуд шуда, қариб 4 млн нафар тарки ватан кардаанд. Тамоми сокинони Афғонистон мусулмонанд(95 % [[ҳанафӣ]] ва 5 % [[шиъа]]).

=== Забон ===
Дар Афғонистон бештар аз 30 забон роиҷ аст, ки ба чунин гурӯҳ тақсим мешаванд: Ҳамаи мардуми Афғонистон ба [[забони тоҷикӣ]] ҳарф мезанад. Забони [[дарӣ]] (забони [[тоҷикон]]) (дар минтақаҳои шимол, ғарб ва марказ ва умуман дар тамоми кишвар), [[паштун]] (дар ҷануб, шаҳри ва ҷанубу ғарбӣ); балуҷӣ (дар ҷануб) — Ҳилманд, инчунин ҳиндӣ, туркӣ, сомӣ, дравидӣ, муғулӣ, арабӣ, қирғизӣ; [[забонҳои помирӣ]] — шуғнонӣ, язгуломӣ, вахӣ, санглечӣ, зебокӣ ва ғайра

== Таърих ==
Худи афғонҳо дар саҳнаи таърихи ин сарзамин ҳамчун халқу миллият ва давлати аз дигарон фарқ­кунанда дертар пайдо шудаанд, ҳарчанд номи Афғонистон ҳанӯз дар Авесто ба шакли Векерет омадаасту Ҳеродот онро Дрангиана зикр кардааст ва ҷуғрофидонҳои қадим чун Ориёно ёд кардаанд. Аз иртиботи мустақиму мустаҳкам дош­тан бо Ҳинд бутҳои Бомиён гувоҳанд. Ҳамчун ҷой­гоҳи сукунати афғонҳо то ибтидои Афғонистон 19 фақат доманакуҳҳои Сулаймон (ноҳияи дар шарқи сарҳадди имрӯза Афғонис­тону Покистон) бо номи Афғонистон ёд мешуданд. Ҳудуди имрӯ­заи Афғонистон дар тамоми сарчашмаҳо бештар бо номи Хуросон ёд шудааст.
[[Акс:Califate 750.jpg|alt=Афғонистон — қисмати шарқии Хилофати Араб, 750|thumb|410x410px|Афғонистон — қисмати шарқии [[Хилофати Араб]], 750|left]]
Дар заминҳои аз тоҷикон холишудаи ин минтақа қа­билаҳои афғон, ки ба чорводорӣ машғул буда, берун аз шаҳрҳо зиндагӣ мекарданд, ҷой гирифтанд. Аммо аз қадимуззамон, аз асри санг шурӯъ намуда, дар ин марзу бум одамон мезистаанд. Бостоншиноси маъруф Корбэн афзорҳои давраи асри санги ин сарзаминро, ки аз дараи Чахмок, Додалда­раи Самангон, Ҳазорсум, Гӯрдараи Бадахшон ёфт шудаанд, ба 50 ҳазор сол қабл мансуб медонад. Давраи ба истилоҳ ни­матаърихии ин киш­вар аз су­рудҳои ведӣ оғоз меёбад, ки ҳанӯз хат ихтироъ нашуда буд ва ориёиҳо дар Ориёнои Қадим ё Афғони­стони кунунӣ зиндагии кӯчӣ доштанд, худоҳои гуногунро мепарастиданд, барояшон қурбониҳо мекарданд ва назронаҳо медоданд. Сурудаҳои ведӣ, ки аксандози зиндагию фаъолияти ин мардум буданд, аз даҳон ба даҳону аз насл ба насл гузашта, баъдан якҷо бо маданияти авестоӣ барои рушд ва маданӣ сохтани ҷомеа нақши муҳим доштанд. Мутобиқи маъхазҳои таърихӣ, давлатдории аввалин дар сарзамини Афғонистон ҳазорсолаи якуми то мелод (Бохтар) ба вуҷуд омадааст. Дар давраҳои қадим ва асрҳои миёна марзу буми кунунии Афғонистон ба ҳайати дав­латҳои бузурги Шарқи Миёна ва Осиёи Ҷанубу Ғарбӣ дохил мешуд. Бохтар ва заминҳои ҷануби онро то Ҳинд Куруши Кабир (бунёдгузори давлати Ҳахоманишиён) забт карда буд ва Бохтар яке аз навоҳии тараққикардатарини ин империя маҳсуб мешуд. Аз ин сарзамин Роҳи Бузурги Абрешим убур мекард ва мамолики чор гӯшаи дунёро бо ҳам мепайваст. Солҳои 329—326 пас аз сарзамини Афғонистонро забт кардани Искандари Мақдунӣ империяи Ҳахомани­шиҳо барҳам хӯрд ва дар шикастапораҳои ин империя давлатҳои алоҳида арзи ҳастӣ карданд, ки давлати Юнону Бохтарӣ аз ҷумлаи онҳост. Ин давлат дастикам бештар аз сад сол вуҷуд дошт ва тадриҷан ҷояшро ба империяи абарқудрати Кушониён дод. Асри 5-и мелодӣ Ҳайтолиён империяи Кушониёнро аз байн бурданд ва дар ин сар­заминҳо Сосониён ҳукмфармо шуданд. Минбаъд давраи футӯҳоти аъроб аст. Дар давраи халифаи дуюми ислом-Умар сипоҳиёни араб дар дарвозаҳои Хуросон пайдо шуда буданд ва аз тариқи Ҳирот бар шимоли кишвар ва аз тариқи Систон ба ҷануби сарзамин ҳамлавар гаштанд. Фотеҳон баъди кушторҳо ғаниматҳо, ғулом ва канизи бисёреро бо худ бурданд ва як қарн си­парӣ гардид. Баъдҳо оҳиста-оҳиста ҷунбишҳои миллии мустақил рӯнамо шудан гирифтанд, ки аввали чунин ҳаракатҳо қиёми Абумуслими Хуросонӣ буд. Сипас давлатҳои сулолавии дигар арзи ҳастӣ намуданд: Тоҳириён (821—873), Саффориён (873—900), Сомониён (875—999), Фариғуниён (250—410 қамарӣ), Лудиҳои Мултон (370—410), Оли Боинҷури Тахористон (232—372), Ғазнавиён (963—1186), Ғуриён (1151—1215), Хоразмшоҳиён (1077—1221).
[[Акс:Portrait miniature of Ahmad Shah Durrani.jpg|alt=Аҳмадшоҳи Дуронӣ (1724—1773)|thumb|[[Аҳмадшоҳи Дурронӣ]] (1724—1773)]]
Ташаккули афғонҳо (паштунҳо) ба сифати халқи воҳид ба асрҳои 11-12 рост меояд. Паҳншавии паштунҳо дар Хуросон (Афғонистони имрӯза) дар асрҳои 15-16 оғоз гардид. «Муҳоҷирати бузург»-и афғонҳо ба лашкаркашиҳо ва ҷангҳои хонумонсӯзи Чингизхону Темур (асрҳои 13-14) вобаста аст.

Баъди соиқаи хонумонсӯзи Чингиз Мангухон тамоми сарзамини Афғонистонро ба Шамсуддин Муҳаммади Курт вогузошт. Хонаводаи Курт то соли 783 қамарӣ (1381 мелодӣ) ҳукумат ронда, оқибат Оли Курт ба дасти Амир Темур соли 786 қамарӣ (1384 мелодӣ) аз байн рафт. Сипас дар даврони салтанати Ҷало­луддин Акбар писари хурдсоли Ҳумоюн дар Ҳинд шимол Афғонистонро ӯзбекҳои Мо­вароуннаҳр истило намуда буданд. Қисматҳои ғарбӣ, ки Қандаҳор марбути он буд, ба дасти сафавиҳои Эрон афтод ва дар қисмати шарқи Афғонистон ҳаракати озодихоҳӣ ва истиқлолхоҳӣ Афғонистон ба унвони Рӯшониён ба вуҷуд омад. Дар ин байн дар баъзе маҳалҳо қабилаҳои алоҳидаи афғонӣ барои нигоҳдошти иқоматгоҳҳои хеш ва тавсиаи чарогоҳҳо ва заминҳои корами хеш ба самти ғарбӣ юришҳо карда, дар он ҷо муқимӣ шуданд. Аввалҳо қабилаҳои афғонии юсуфзуйҳо навоҳии шимол водии Пешовар (Пишовур)-ро ишғол карда, дар миёнаҳои Афғонистон 16 марватҳо ба вилояти Банну соҳиб шуданд. Ибтидо Афғонистон 17 қабоили ғилзуйҳо ва абдолиён атрофи Куҳҳои Сулаймон ва навоҳии Қандаҳорро аз худ карданд. Дар охирҳои Афғонистон 17 ва аввали Афғонистон 18 музофоти алоҳидаи Афғонистон — Ҳирот ва баъдҳо Қандаҳор ба ҳайати давлати Са­фа­виёни Эрон, Пешовару Кобулу Ғазна ба ҳайати давлатдории Темуриёни Ҳинд дохил шуданд. Дар давраи ҳукмронии [[Нодиршоҳи Афшор]] (1736—1747) тамоми сарзамини ҳамондавраинаи Афғонистон ба империяи ӯ дохил буд. Соли 1747, баъди қатл шудани Нодиршоҳ, афғонҳо шӯриш бардоштанд ва дар натиҷа, давлати афғон — сулолаи Дурронӣ — Аҳмадшоҳи Абдолӣ ба вуҷуд омад. Ӯ дар навбати аввал муғулҳоро саркӯб ва дастнишондаҳои Нодиршоҳро аз Ҳирот берун кард. Империяи Аҳмадшоҳ аз Осиёи Марказӣ то Деҳлӣ ва аз Кашмир то Баҳри Араб тӯл мекашид. Соли 1774 вориси Аҳмад­шоҳ — Темуршоҳ пойтахти мамлакатро аз Қандаҳор ба Кобул кӯчонд. Бо сабаби фарохии ҳудудӣ империяи [[Аҳмадшоҳи Дурронӣ]] мустаҳкаму пур­иқтидор набуд ва сабаби ин камқувватӣ нотифоқии қабилаҳои гуногуни афғон буд. Ҳамчунин дар ин давра фишори беруна низ ба Афғонистон возеҳ ба назар мерасид; ав­валҳо аз тарафи эрониён ва минбаъд аз тарафи англисҳо аз Ҳинди Британиявӣ. Кӯшиши Британияи Кабир барои ғасби Афғонистон (ҷанг­ҳои аф­ғону англис, солҳои 1838—1842 ва 1878—1880) бенатиҷа монд, вале бо вуҷуди ин англисҳо назорати сиё­сати берунаи Афғонимтонро (тибқи қарордодҳои 1879 ва 1893) ба даст гирифтанд.
[[Акс:Shuja Shah Durrani of Afghanistan in 1839.jpg|alt=Дохилии қасри Шоҳ Шуҷоъ|left|thumb|320x320px|Дохилии қасри Шоҳ Шуҷоъ]]
[[Акс:Dost Mohammad Khan of Afghanistan.jpg|alt=Дӯстмуҳаммадхон (1793—1863)|thumb|Дӯстмуҳаммадхон (1793—1863)]]
Дар айни ҳол Британия ҳокими Панҷоб Ранҷит Сингхро алайҳи Афғонистон барангезонда, вилоятҳои Мултон, Кашмир ва Пешоварро забт намуд. Соли 1833 байни Шоҳ Шуҷоъ ва Ранҷит Сингх бо машвараи Ширкати Ост-Индия шартнома ба имзо расид, ки тибқи он Ранҷит бояд ба Шоҳ Шуҷоъ барои соҳиб шудан ба тахти Кобул мадад расонад ва Шоҳ Шуҷоъ ҳокимияти Сингхро дар Пешовар, Мултон ва Кашмир эътироф намояд. Охири соли 1838 лашкари сершумори англисию ҳиндӣ Қандаҳор ва Кобулро забт намуданд. Шоҳ Шуҷоъ подшоҳ эълон гардид, вале дар мамлакат муборизаи миллӣ-озодихоҳӣ шиддат гирифт. Соли 1842 Шоҳ Шуҷоъ ҳангоми фирор аз Кобул ба қатл расид. Аввали соли 1843 Дӯстмуҳаммадхон, ки ҳанӯз августи 1839 асири англисҳо гардида, ба Ҳиндустон фиристода шуда буд, аз асорат раҳида, ба Афғонистон баргашт. Дӯстмуҳаммад дар Кобул ҳамчун интиқомҷӯи мардуми азияткашида истиқбол шуда, барои тавсиаву таҳкими қаламрави худ вилҳои Кобулу Ҷалолобод, Ғазнӣ, Қандаҳор, Балх, Хулм, Оқча, Ши­бир­ғон, Андхуй, Маймана, Систон ва Кундузу Бадахшонро тасхир кард. Ҷиҳати таъмини амнияти мулк­ҳои дар тасарруфбудаи худ бо ҳукумати Ҳинду Британия муоҳидаи дифоию ҳамлавӣ ақд намуд ва ҳамчун амири Афғонистон эътироф гардид. 29 майи 1863 Дӯстмуҳаммади 92-сола зиндагиро падруд гуфт. Дӯстмуҳаммад писараш Шералихонро валиаҳди худ интихоб карда буд, вале ӯ бар асари муборизаи рақибонаш моҳи майи 1866 дар яке аз муҳо­рибаҳо шикаст хӯрд. Афзалхон — писари Дӯстмуҳаммадхон, бародари нотани Шералихон аз маҳбас озод ва амири Кобул эълон шуд, вале дере нагузашта вафот кард ва бародари дигари нотани ӯ Муҳаммад Азимхон худро амир эълон кард. Пас аз фавти ӯ (окт. 1867) Абдурраҳмонхон — писари Афзалхон, ки дар Самарқанд зери ҳимояи русҳо зиндагӣ мекард, ба Афғонистон баргашта, соли 1880 бо мақсади ба Кобул ҳуҷум кардан, дар навоҳии шимол Афғонистон лашкари бисёреро ҷамъ овард. Англия маҷбур шуд амирии Абдурраҳмонхонро ба расмият шиносад ва дар навбати худ Абдурраҳмонхон розӣ шуд, ки нуктаҳои асосии Аҳдномаи Гандумакро риоя кунад. Абдурраҳмонхон дар давраи ҳукмрониаш (1880—1901) бо мақсади аз байн бурдани парокандагии феолалӣ ба лашкаркашиҳо ва баъзе ислоҳот оғоз кард. Бар асари ин лашкаркашию ҷангҳо Қандаҳор, Ҳирот, Ҳазораҷот, Кофаристон ба ҳукумати марказӣ то­беъ ва як қисми заминҳои рӯҳониён дав­латӣ кунонда шуданд, минбаъд рӯҳониён аз давлат маош мегирифтанд. Соли 1859 англисҳо Балуҷистонро ба Ҳинди Британиявӣ ҳамроҳ карда, Афғонистонро аз роҳи баҳрӣ маҳрум сохтанд. Соли 1893 «Хатти Дюранд» — сарҳадди доимии байни Афғонистон ва Ҳинди Британиявӣ муқаррар шуд. Солҳои 1850-60 Осиёи Миёнаро империяи Россия тасарруф намуд ва Афғонистон низ аз доираи таъсироти он берун намонд. Аз соли 1873 то соли 1895 дар асоси якчанд созишнома сарҳадди доимии байни Россия ва Афғонистон муайян шуд. Баъд аз вафоти Абдурраҳмонхон писараш Ҳабибуллоҳхон (1901—1919) ба сари ҳокимият омад. Инқилоби Руси соли 1905—1907 ба худшиносии миллии афғонҳо таъсири амиқ гузошт; дар мамлакат ҳаракати машрутахоҳон — ҷавон­афғонон оғоз шуд.
[[Акс:King Amanullah of Afghanistan.jpg|alt=Шоҳ Амонуллоҳ, 1930|thumb|Шоҳ Амонуллоҳ, [[1930]]]]
Дар давраи солҳои Ҷанги якуми ҷаҳонӣ Афғонистон сиёсати бетарафӣ ва дахолат накарданро пеш гирифт, вале таҳти таъсири Ин­қилоби Октябр гурӯҳҳои навандеш ва пеш­рафт­хоҳи мамлакат фаъолияти густарда намуда, барои истиқлоли комили Афғонистон мубориза мебурданд. Соли 1919 (20 феврал) Ҳабибуллоҳхон дар наздикии Ҷалолобод ба қатл расид. Ба сари давлат писари ӯ [[Амонуллоҳхон]] (1919—1929) омад. 28 феврали1919 Афғонистон давлати соҳибистиқлол эълон карда шуд. Дар навбати аввал истиқ­лоли Афғонистонро Россияи Шӯравӣ ба расмият шинохт. 7 апрели 1919 Амонуллоҳхон бо мактуб ба В. И. Ленин муроҷиат карда, барои бо Россияи Шӯравӣ доштани робитаҳои дӯстона изҳори хоҳиш намуд. 27 майи 1919 бо имзои В. И. Ленин ва М. И. Калинин ҷавоби мусбати мактуби Амонуллоҳхон ба Афғонистон расид. Дар баробари ин, Амонул­лоҳ­хон эълон дошт, ки дар мамлакат бояд фавран ислоҳоти дохилидавлатӣ карда шавад, вале англисҳо истиқлоли Афғонистонро қабул надоштанд ва моҳи майи 1919 байни Афғонистон ва Британия боз ҷанг (ҷанги сеюми афғону англис) оғоз гардид. Муқовимати шадиди афғонҳо англисҳоро ба оштӣ маҷбур сохт ва 8 августи 1919 дар Равалпиндӣ Шартномаи сулҳи байни Афғонистон ва англисҳо ба имзо расид, ки тибқи он англисҳо расман истиқлоли Афғонистон-ро пазируфтанд. 28 феврали 1921 дар Маскав байни Россияи Шӯравӣ ва Афғонистон шартномае имзо шуд, ки тибқи он дар байни ду давлат муносибатҳои дипломатӣ муқаррар гардиданд ва тарафайн уҳдадор шуданд, ки бар зидди якдигар бо давлати сеюм тааҳҳуд нахоҳанд кард. Давлати Шӯравӣ розӣ шуд, ки ба Афғонистон ёрии иқтисодӣ ва техникӣ расонад. Ин нахустин шартномаи баробарҳуқуқии Афғонистон бо яке аз давлатҳои бузурги он давр буд. Ноябри 1921 байни Британия ва Афғонистон низ шартномаи дигарон ба имзо расид. Вале аз муҳтавои шартнома бармеомад, ки нақшаҳои худхоҳонаи мустамликадорони англис қатъ нагардиданд, баръакс Британия ният дошт ба корҳои дохилии давлат мудохила кунад ва мушкилоти иқтисодию иҷтимоии онро ба манфиати худ истифода барад. Соли 1923 нахустин Конститутсияи Афғонистон қабул карда шуда, сардорони ақвому қабоил аз ҳуқуқи ҷамъ кардани андоз маҳрум шуданд; таъсири рӯҳониён ба мактаб ва умури адлия маҳдуд гардид, чанд мактаби дунявӣ, аз ҷумла, мактабҳои махсус барои занону духтарон ба кор шурӯъ карданд.
[[Акс:King Zahir Shah of Afghanistan in 1963.jpg|alt=Муҳаммад Зо­ҳиршоҳ, 1963|thumb|Муҳаммад Зо­ҳиршоҳ, [[1963]]]]
Ислоҳоти буржуазии ҳукумати Амонуллоҳхон харҷу сарфи бисёреро ба вуҷуд овард, ки бори гарони зиндагии мардуми одии заҳматкаш боз ҳам вазнинтар шуд ва ба ҳамин сабаб солҳои 1924—1928 дар манотиқи алоҳидаи мамлакат шӯришҳои мардумӣ сар заданд. Пешвои калонтарин шӯриши тоҷикони Куҳистон ва Куҳдоман [[Ҳабибуллоҳи Калаконӣ]] буд, ки душманон ба ӯ лақаби Бачаи Саққоро дода буданд ва бо ин ном машҳур шуд. Дар нати­ҷаи фишори шӯришчиён моҳи январи соли 1929 Амонуллоҳхон аз амирӣ даст кашид ва пешвои шӯришиён — Ҳабибуллоҳхон амири Афғонистон эълон шуд. Бешубҳа, рӯҳониён, ки аз ислоҳоти пеш аз вақти Амонуллоҳхон норозӣ буданд, аз Ҳабибуллоҳи Калаконӣ пуштибонӣ менамуданд. Бинобар ин подшоҳи нав ислоҳоти Амонуллоҳро бекор кард ва ба манфиати мардум чораҳои муҳим андешид. Тамоми боқидории молиёти гузаштаро барҳам дод, хидмати аскариро бекор кард. Ҳар кас ихтиёрӣ ба давлат бояд хидмат мекард. Барои ҳар аскар моҳона 20 рупияи нақд ва 4 ир (1 ир — 7 кг) гандум маош муайян кард, молиёте, ки болотар аз шароити вазъшуда бошад, бекор карда мешуд. Мизони молиёт аз рӯйи шароити ахлоқӣ муайян карда мешуд. Ҳабибуллоҳ тамоми боқиёт аз хироҷи замин, боғу молиёти тоҷирон ва пешаваронро, ки аз давраи Амонуллоҳ ва падари ӯ Ҳабибуллоҳ монда буданд, барҳам дод. Яъне маҳз ба фоидаи мардуми заҳматкаш чораҳои мушаххас андешид. Аммо кишварҳои хориҷӣ Ҳабибуллоҳи Калакониро дастгирӣ накарданд. Сталинро тоҷик будани ӯ ба ташвиш оварда буд, англисҳоро истиқлолхоҳиаш. Бинобар ин Британия Нодирхонро, ки барояш одами худӣ буд, ёрӣ ва мусаллаҳ намуда, бар зидди Калаконӣ таҳрик намуд. Аз фурсати муносиб истифода намуда, генерал Нодирхон бо мадади қабилаҳои ҷануби Афғонистон бо таҳрики эҳсосоти қавмии онҳо ба Кобул ҳамла оварда, онро ишғол намуд ва Ҳабибуллоҳхон (Бачаи Саққо)-ро қатл кард. Ҳукумати Нодирхон бо Иттиҳоди Шӯравӣ муносибатҳои дӯстонаро боз ҳам мустаҳкамтар карда, соли 1931 (24 июн) дар байни ИҶШС ва Афғонистон шартномаи бетарафӣ ва ба ҳамдигар ҳуҷум накардан ба тасвиб расид. Худи ҳамон соли 1931 Конститутсияи нави Афғонистон қабул карда шуд, ки дар асоси он сохти давлатӣ шакли монархияи конститутсионӣ гирифт.

Пас аз Нодиршоҳ 8 ноябри 1933 Муҳаммад Зо­ҳиршоҳ ба сари ҳокимият омада, сиёсати дохилӣ ва хориҷии падарашро идома дод. Баъди Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ (1939—1945), ки дар раванди он мавқеи бетарафӣ эълон карда буд, Зоҳиршоҳ кӯшиш кард дар Афғонистон навгониҳову тағйирот ба вуҷуд биёрад. Аз нимаи дуюми солҳои 50 Афғонистон 20 муносибатҳои ИҶШС ва Афғонистон густариш пайдо карданд ва аз тарафи Иттиҳоди Шӯравӣ сохтмони чандин муассисаи иқтисодӣ ва саноатӣ дар Афғонистон оғоз гардид. Дар нимаи аввали соли 1966 ислоҳоти васеи сиёсӣ анҷом дод. Моҳи сентябр Конститутсияи нав қабул шуд, соли 1965 интихобот ба парламент доир гардид. Конститутсияи озодихоҳӣ аҳзоби сиёсиро кафолат дод.
[[Акс:Hamid Karzai in June 2014.jpg|alt=Президенти қаблии Афғонистон Ҳомид Карзай, 2014|thumb|[[Ҳомид Карзай|Президенти қаблии Афғонистон Ҳомид Карзай]], 2014]]
Январи 1965 аз тарафи намояндагони зиёии Афғонистон Ҳизби халқӣ-демократии Афғонистон (ҲХДА) таъсис ёфт ва дар муддати кӯтоҳ ба ду ҷаноҳ — «Халқ» ва «Парчам» тақсим шуд. 17 июли 1973 бар асари табаддулоти мусаллаҳона монархия барҳам дода ва республика эълом дошта шуд; Зоҳиршоҳ аз кишвар берун шуд. Муҳаммад Довуд, ки ҳамзамон вазири дифоъ низ буд, сарвари давлат ва ҳукумат эълон гардид. Вале М. Довуд барои ба эътидол овардани масоили мушкилписанди иқтисодию иҷтимоии кишвар қудрат надошт. Пас аз он ки М. Довуд саркардагони ҲХДА-ро маҳбус кард, афсарони низомии узви ҲХДА 27 апрели 1978 табаддулоти низомӣ карданд, ки дар натиҷа Довуд, хешу ақрабо ва бисёре аз ҳаммаслаконаш ба ҳалокат расиданд. Ба сари давлат Шӯрои инқилобӣ омад ва 30 апр. 1978 Афғонистонро [[Ҷумҳурии Демократии Афғонистон]] ва сарвари ҳизб Нурмуҳаммад Таракиро Раиси шӯрои инқилобӣ эълом дошт. Ислоҳоти густардадомони сотсиалистимаобе, ки иҷборан ҲХДА ба тақлиди таҷрибаи Иттиҳоди Шӯравӣ мехост дар Афғонистон роҳандозӣ кунад, ба мушкилоти сахте мувоҷеҳ шуд. Чунин иқдомот махсусан аз тарафи рӯҳониён хуш пазируфта нашуд. Тад­риҷан дар байни омма норозигиҳо ба вуҷуд омаданд ва ҳукумат ҷавобан нияти ҳал кардани онро бо амали дурушт пеш гирифт. Ин буд, ки шӯришҳои зиддидавлатӣ сар зада, ба ҷанги шаҳрвандӣ табдил ёфтанд. Ҳукумат қудрат ва чораи ҳалли мушкилоти Афғонистонро наёфта, оқибат ба роҳбарияти Иттиҳоди Шӯравӣ барои мадади низомӣ муроҷиат кард. Таракӣ сентябри 1979 аз тарафи ҳаммаслаки наздикаш — Ҳафизуллоҳ Амин ба қатл расид. Амин ҷазодиҳии мухолифонро боз ҳам шадидтар кард. Аз сиёсати дохилӣ ва хориҷии Амин роҳбарияти Иттиҳоди Шӯравӣ норозӣ буд. Ба хоки Афғонистон лашкари шӯравӣ (ба ном қувваҳои маҳдуди низомӣ) ворид гардид ва 27 декабри 1979 Амин ба қатл расида, ҳукуматаш аз байн рафт. Ба сари қудрат Бабрак Кормал омад ва тадриҷан ҷанги шаҳрвандӣ ба ҷанги зидди Артиши Шӯравӣ табдил ёфта, онро мухолифини давлати шӯравӣ дар миқёси байналмилалӣ ҳамчун андешаи умумибашарӣ савқ доданд. Вуруди Иттиҳоди Шӯравиро ба Афғонистон ҳатто СММ маҳкум намуд. Гурӯҳҳои зид­дишӯравӣ, ки худро «муҷоҳидин» қаламдод карда буданд, аз Арабистони Саудӣ ва дигарон мамолики араб, Покистон, ИМА, Хитой ва Эрон ҳар навъ мадад мегирифтанд. Ҳатто баъзе ҷузъу томҳои артиш ба тарафи онҳо мегузаштанд; бисёр афсарҳои артиш бо онҳо иртиботи махфӣ доштанд. Артиши Шӯравӣ ин нооромиҳои дохилӣ ва мудохилаҳои хориҷиёнро ба эътидол оварда натавонист. Ҳарчанд Бабрак Кормалро доктор Муҳаммад Наҷибуллоҳ (майи 1986) иваз карда бошад ҳам, вале мушкилоти ҳалношуда боқӣ монданд ва роҳбарияти нави Иттиҳоди Шӯравӣ мувофиқи созишномаи Женева тасмим гирифт, ки Артиши Шӯравиро аз Афғонистон хориҷ созад (оғоз 15 майи 1986, анҷом 15 феврали 1989). Ҳамзамон пас аз пош хӯрдани Иттиҳоди Шӯравӣ (1991) тамоми анвои кумакҳо барои Афғонистон қатъ карда шуданд. Соли 1992 ҲХДА ҳам аз байн рафт. Аз ин ба баъд ҳазорон аъзои ҲХДА мамлакат­ро тарк намуданд ва апрели 1992 Ҳукумати интиқолии муҷоҳиддини мамлакат унвони Давлати Исломии Афғонистонро гирифт. Вале Ҳукумати интиқолии муҷоҳиддин, ки дар [[Пешовар]] ташкил шуда буд, ҳокимиятро ба даст гирифт, ҷанги шаҳрвандӣ ҳамоно давом мекард; тадриҷан миёнаи солҳои 90-ум, ҳамчун мухолифи ашаддии ҳукумати мавҷуда, ташкилоти бунёдгароии мусулмонӣ — «[[Толибон]]» арзи вуҷуд кард. То соли 1996 [[Толибон]], ки дар ихтиёри худ сарбози бисёр ва аслиҳаи фаровон доштанд, қисмати бештари Афғонистонро (ба шу­мули Кобул) тасарруф намуданд. Бо ишғоли Кобул Толибон Наҷибуллоҳро, ки дар бинои [[СММ]] паноҳ ёфта буд, ба қатл расонданд. Аз ин ҳудуд танҳо баъзе вилҳои шим. Афғонистон истисно гардида, дар он ҷо қувваҳои давлати собиқа ҷамъ омада буданд ([[Эътилофи Шимолӣ]]). Дар мамлакат тартиботи сахту иртиҷоии мутаассибона ҷорӣ гардид: тамоми ашёву маънавиёти марбут ба зиндагии навин ва дунявӣ аз байн бурда мешуданд; ҳатто ёдгори нодиртарини олам-маҷмааи будоии Бомиён ваҳшиёна тарконда шуд. [[9 сентябр]]и [[2001]] фармондеҳи аршади низомӣ, вазири дифои Афғонистон [[Аҳмадшоҳи Масъуд]], ки ба рамзи қаҳрамонӣ ва шуҷоату ватандӯстӣ табдил гардида, ба муттаҳид намудани нерӯҳои муқовимат камар баста буд, аз тарафи ду террористи араб, ки дар либоси хабарнигор ба Афғонистон омада буданд, ба шаҳодат расид. [[11 сентябр]]и [[2001]] дар [[ИМА]] фурӯшгоҳи бузурги Манхеттен тарконда шуд ва бо истифода аз ин ҳодиса ИМА, муттаҳидини онҳо ва [[Эътилофи Шимолӣ]] муқобили «[[Толибон]]» амалиёти шаддиди ҳарбӣ шурӯъ карда, асоситарин нерӯҳои онҳоро нобуд сохтанд. Охири соли 2001 сарварони гурӯҳҳои мухолифин ва ақвому қабоил дар Бонн (Олмон) гирд омада, масъалаи сохтори нави давлатдории Афғонистонро матраҳ карданд ва раиси [[Давлати Исломии Интиқолии Афғонистон]] [[Ҳомид Карзай]] [[22]] [[2001]] интихоб шуд. Моҳи июни соли 2002 дар Луи Ҷирга интихоби раиси Ҳукумати муваққатӣ сурат гирифт ва Ҳ. Карзай ба ин мақом интихоб шуд. Ваколати Карзайро июни 2002 Луи Ҷирга тасдиқ кард. [[4 январ]]и [[2004]] Конститутсияи нави Афғонистон қабул шуд. Худи ҳамин сол интихоботи парламенти дупалатагӣ доир гардид. Октябри 2004 дар интихоботи президентӣ Карзай Сарвари давлат интихоб гардид. Ба ҳамин тартиб дар интихоботи соли 2010 низ [[Ҳомид Карзай]] ғолиб омада, Президенти Ҷумҳурии Исломии Афғонистон интихоб шуд.[[Акс:Afghan President Ashraf Ghani December 2014 (cropped).jpg|alt=Райиси ҷумҳури Афғонистон Ашраф Ғанӣ Аҳмадзай|thumb|315x315px|Райиси ҷумҳури Афғонистон [[Ашраф Ғанӣ|Ашраф Ғанӣ Аҳмадзай]] Савумин интихоботи Афғонистон дар 5 апрели соли 2014, ки ба даври дувум кашида шуд, аҷобатҳои зиёде дошт. Нахуст ин ки бар асоси иродаи нухбагони қудрат (на иродаи мардум) бидуни ин ки касе дар даври дувум барандаи интихобот эълом шавад ба ташкили ҳукумати ваҳдати миллӣ пардохта шуд. Албатта дар ибтидо мехостанд, [[Ашраф Ғанӣ|Муҳаммад Ашраф Ғанӣ]] (он замон Ашраф Ғанӣ Аҳмадзай)-ро баранда эълом кунанд. Аммо пойфишорӣ ва бархӯрдҳои ғайри қобили интизори тарафдорони тими [[Абдуллоҳ Абдуллоҳ]], аз ҳамсангарони [[Аҳмадшоҳи Масъуд|Аҳмадшоҳ Масъуд]] ва чеҳраҳои таъсиргузори тоҷикон дар Афғонистони имрӯз сабаб шуданд, баҳси ҷудо кардани орои поку нопок ба миён биёяд.

==== Имзои тавофуқномаи чорсаҳифаӣ миёни [[Абдуллоҳ Абдуллоҳ]] ва [[Ашраф Ғанӣ|Ашраф Ғанӣ Аҳмадзай]] ====
[[Акс:Abdullah Abdullah December 2014.jpg|alt= Раиси ҳукумати ваҳдати миллии Афғонистон доктор Абдуллоҳ Абдуллоҳ|thumb|Раиси ҳукумати ваҳдати миллии Афғонистон доктор Абдуллоҳ Абдуллоҳ]]
Комиссияи мустақили интихоботии Афғонистон [[Ашраф Ғанӣ|Ашраф Ғанӣ Аҳмадзай]]ро барандаи интихоботи раёсатҷумҳурии ин кишвар эълон кард. Аҳмадюсуфи Нуристонӣ, раҳбари ин ниҳод бидуни ифшои натиҷаи овоздиҳии даври дувум гуфт, натиҷаро дар ихтиёри ҳарду номзад — доктор Абдуллоҳ ва Аҳмадзай гузоштааст. Доктор Абдуллоҳ ва Ашраф Ғанӣ Аҳмадзай 21 сентябр дар Арг ё Кохи раёсатҷумҳурии Афғонистон зери тавофуқномаи ташкили давлати ваҳдати миллӣ имзо гузоштанд. Бар асоси ин санад, ки иборат аз чор саҳифа аст, оқои Аҳмадзай ба унвони райиси ҷумҳур эълон шуда, доктор Абдуллоҳ симмати раёсати иҷроиро дар ихтиёр хоҳад дошт. Ин тавофуқнома сиёсӣ аз ҳафт бахш иборат буда бар асоси бахши дувуми тавофуқнома, райиси ҷумҳур раёсати кобинаро бар уҳда хоҳад дошт. Тибқи таърифи ин санад, кобина аз райиси ҷумҳур, муовинони ӯ, садри аъзами иҷроӣ, муовинони садри аъзами иҷроӣ, мушовири аршади райиси ҷумҳур ва вазирон иборат аст. Ин бахш аз тавофуқнома, раёсати шӯрои вазиронро ба уҳдаи райиси иҷроӣ гузоштааст. Шӯрои вазирон шомили вазирон ва мутамоиз аз кабина аст. Райиси иҷроӣ маҷолиси фаръии кобинаро ба уҳда хоҳад дошт.
 
Аз ин тавофуқи сиёсӣ бисёре аз чеҳраҳои саршиноси Афғонистон, бо шумули Ато Муҳаммади Нур, волии Балх ва аз пуштибонҳои аслии Абдуллоҳ Абдуллоҳ истиқбол кардаанд. Намояндаҳои бархе кишварҳо ва созмонҳои байналмилалӣ ҳам аз ин тавофуқ изҳори хушнудӣ карданд. [[Ҳомид Карзай]], райиси ҷумҳури феълии Афғонистон зимни суханронӣ дар расми имзои тавофуқнома гуфт, «Худованд ба шумо, ҳар ду бародар, комёбӣ насиб кунад, саодат насиб кунад, то шумо шабу рӯз дар хидмати миллати Афғонистон бошед ва корҳое, ки аз мо нашуд ва боқӣ монд, онҳоро шумо анҷом бидиҳед ва такмил кунед то мо орому хушҳол зиндагии худро пеш бибарем».
Доктор Абдуллоҳ Абдуллоҳ қабул кард, то вазифаи раёсати ҷумҳуриро [[Ашраф Ғанӣ|Ашраф Ғанӣ Аҳмадзай]] ва вазифаи раёсати иҷроӣ (сарвазирӣ)-ро худи ӯ соҳиб шаванд. Дар ҳамин ҳол бархе ҷонибдорони доктор Абдуллоҳ иддао доштанд ӯ мисли интихоботи гузаштаи раёсатҷумҳурӣ бар ивази дарёфти маблағ ба ин тавофуқ розӣ шудааст.

Доктор Абдуллоҳ дар даври аввали интихоботи раёсатҷумҳурии Афғонистон, ки 5 апрел баргузор шуд 45 дар сад ва рақиби ӯ Ашраф Ғанӣ Аҳмадзай 31 дар сади раъйи интихобкунандаҳоро соҳиб шуданд. Аммо Комиссияи мустақили интихоботии давлати исломӣ гуфт, дар даври дувум, ки моҳи июн сурат гирифт, Аҳмадзай бо касби 56 дар сади овозҳо баранда шудааст. Ба дунбол тими [[Абдуллоҳ Абдуллоҳ]] комиссияи интихоботро дар тақаллуб муттаҳам кард. Бо ташаннуҷи авзоъ, Комиссияи мустақили интихоботии Афғонистон барои бозшумории раъйи мардум бо ширкати нозирони байналмилалӣ розӣ шуд.

Маросими савгандёдкунии раиси ҷумҳури нави Афғонистон 29 сентябр баргузор шуда, дар он [[Ашраф Ғанӣ|Ашраф Ғанӣ Аҳмадзай]] ба унвони раиси ҷумҳури нав ва доктор [[Абдуллоҳ Абдуллоҳ]] ҳамчун раиси иҷроии ҳукумати ваҳдати миллии Афғонистон қасам ёд намуданд.

Абдуллоҳ аз ёрони наздики [[Аҳмадшоҳи Масъуд]] буд. Ӯ дар даврони набард бо Толибон, ба унвони сухангӯи ҷабҳаи Масъуд ва пули иртиботи онон бо ҷаҳон шинохта мешуд. Абдуллоҳ байни солҳои 2001 то 2006 дар давлати [[Ҳомид Карзай]], вазири умури хориҷаи Афғонистон буд.

Дар замони интихоботи райиси ҷумҳур рӯзи 19 феврали соли 2014 Абдуллоҳ Абдуллоҳ аз сӯи афроди номаълум зери ҳамлаи мусаллаҳона қарор ҳам гирифта буд, аммо хушбахтона як афсари пулис дар натиҷаи ҳамлаи гурӯҳи номаълум маҷрӯҳ шуда, ба Абдуллоҳ Абдуллоҳ осебе нарасида буд.

Доктор Абдуллоҳ дар гузашта дар қатори фармондеҳони Эътилофи Шимол, ки дар саргаҳи он тоҷикони Афғонистон қарор доштанд, борҳо ба Тоҷикистон сафар кардааст. Нахустин сафари расмии доктор [[Абдуллоҳ Абдуллоҳ]] ба унвони раиси иҷроияи ҳукумати Афғонистон ба [[Тоҷикистон]] дар ҳошияи «Ҳамоиши байналмилалии об барои ҳаёт» рӯзҳои 9-11 июни соли 2015 дар [[Душанбе|шаҳри Душанбе]] баргузор гардид, сурат гирифт.

=== Барканории ҳукумати Ашраф Ғанӣ ===
[[15 август]]и [[соли 2021]], нерӯҳои [[Толибон]] пас аз вуруди нерӯҳои НАТО таҳти сарварии Иёлоти Муттаҳидаи Амрико ба Афғонистон пас аз бист соли муборизаи мусаллаҳона бо раҳбарият ва сарбозони Афғонистону нерӯҳои [[НАТО]], дар натиҷаи ҳамлаи босуръат дар саросари кишвар ва забти [[Кобул]], тамоми музофотҳои Афғонистонро ба тасарруфи хеш дароварданд. Бар асоси [[Созишномаи Доха]] хуруҷи нерӯҳои [[НАТО]] ва [[Иёлоти Муттаҳидаи Амрико]] аз Афғонистон сар шуд. Ҷангҷӯёни «Толибон», тибқи иттилои шабакаи телевизионии Al Arabiya, рӯзи якшанбе бидуни ҷанг вориди Кобул шуда, ба ишғоли идорҳои давлатӣ, ки неруҳои ҳукуматӣ тарк кардаанд, шурӯъ намуданд. Президенти Афғонистон [[Ашраф Ғанӣ|Ашраф Ғанӣ Аҳмадзай]] [[15 август]] ба истеъфо баромад ва кишварро тарк намуд.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://khovar.tj/2021/08/tolibon-dir-z-ba-kobul-daromada-parchami-hudro-boloi-asri-prezident-barafrohtand-on-o-iz-or-doshtand-ki-ba-ashraf-an-peshni-odi-bo-ro-i-osoishta-suporidani-udrat-namudand-ammo-firor-kard/|title=ТОЛИБОН ДИРӮЗ БА КОБУЛ ДАРОМАДА, ПАРЧАМИ ХУДРО БОЛОИ ҚАСРИ ПРЕЗИДЕНТ БАРАФРОХТАНД. Онҳо изҳор доштанд, ки ба Ашраф Ғанӣ пешниҳоди бо роҳи осоишта супоридани қудрат намуданд, аммо ӯ фирор кард|author=|website=www.khovar.tj|date=|publisher=|lang=tg|accessdate=2021-08-17|archivedate=2021-08-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210817074401/https://khovar.tj/2021/08/tolibon-dir-z-ba-kobul-daromada-parchami-hudro-boloi-asri-prezident-barafrohtand-on-o-iz-or-doshtand-ki-ba-ashraf-an-peshni-odi-bo-ro-i-osoishta-suporidani-udrat-namudand-ammo-firor-kard/}}&lt;/ref&gt;
Дар кишвар ''Шӯрои ҳамоҳангии интиқоли мусолиматомез'' дар Афғонистон ташкил шудааст. Бино ба ин изҳороти [[Ҳомид Карзай]], дар раъси ин шӯро, [[Абдуллоҳ Абдуллоҳ]], раиси Шӯрои олии мусолиҳаи миллии Афғонистон, Гулбиддин Ҳикматёр, раиси ҳизби исломии Афғонистон қарор доранд.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.asiaplustj.info/tj/news/world/20210815/abdullo-karzai-ikmatyor-rabari-shroi-omoangii-intioli-musolimatomez-shudand|title=Кобул Суқут кард. Абдуллоҳ, Карзай, Ҳикматёр шӯрои ҳомоҳангии интиқоли мусолиматомези Афғонистонро ташкил доданд|author=|website=www.asiaplustj.info/tj/|date=|publisher= |lang=tg|accessdate=2021-08-15}}&lt;/ref&gt;

== Эътилофи [[Ҷабҳаи муқовамати миллии Афғонистон]] дар Панҷшер ==
{{асосӣ|Ҷабҳаи муқовамати миллии Афғонистон}}
[[Акс:Ahmad Massoud.jpg|мини|Аҳмад Масъуд, бунёнгузор ва фармондеҳи Ҷабҳаи муқовамати миллии Афғонистон]]

Дар Афғонистон [[16 август]]и [[соли 2021]], аввалин муқовимати созмонёфта алайҳи [[Толибон]] эътилофи мустақар [[Ҷабҳаи муқовамати миллии Афғонистон]] дар Панҷшер ба вуҷуд омад&lt;ref&gt;{{Cite web|title=An anti-Taliban front forming in Panjshir? Ex top spy Saleh, son of 'Lion of Panjshir' meet at citadel|url=https://www.theweek.in/news/world/2021/08/17/an-anti-taliban-front-forming-in-panjshir-ex-top-spy-saleh-son-of-lion-of-panjshir-meet-at-citadel.html|access-date=2021-08-17|website=The Week|language=en|archive-date=17 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210817065524/https://www.theweek.in/news/world/2021/08/17/an-anti-taliban-front-forming-in-panjshir-ex-top-spy-saleh-son-of-lion-of-panjshir-meet-at-citadel.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://marketresearchtelecast.com/the-panjshir-valley-what-is-the-main-bastion-of-resistance-against-the-taliban-advance-in-afghanistan/131364/|title=The Panjshir Valley: what is the main bastion of resistance against the Taliban advance in Afghanistan|date=17 August 2021|publisher=Market Research Telecast|access-date=17 August 2021|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816202703/https://marketresearchtelecast.com/the-panjshir-valley-what-is-the-main-bastion-of-resistance-against-the-taliban-advance-in-afghanistan/131364/|url-status=live|accessdate=2021-09-09|archivedate=2021-08-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210816202703/https://marketresearchtelecast.com/the-panjshir-valley-what-is-the-main-bastion-of-resistance-against-the-taliban-advance-in-afghanistan/131364/}}&lt;/ref&gt; Гуфтушунидҳои раҳбарияти Толибон бо раҳбарияти [[Ҷабҳаи муқовамати миллии Афғонистон|Ҷабҳаи муқовамати миллӣ]], бе натиҷа анҷомиданд. Задухурдҳои тарафҳои даргир якчанд рӯз давом карданд. Субҳи [[6 сентябр]]и [[соли 2021]] сухангӯйи гуруҳи Толибон, Забеҳулло Муҷоҳид, гуфт, ки Панҷшер зери назорати комили [[толибон]] аст. Вай иддао кард, ки [[Амруллоҳ Солеҳ]], муовини аввали раиси ҷумҳурӣ дар ҳукумати [[Ашраф Ғанӣ]] ва узви Ҷабҳаи муқовимати миллӣ, ба [[Тоҷикистон]] фирор кардааст, аммо ин хабар то ҳол аз манобеи дувум тасдиқ нашудааст. Расонаҳои ҳиндӣ рӯзи [[6 сентябр]]и [[соли 2021]]  гузориш доданд, чархболҳо ва ҳавопаймоҳои бесарнишини Покистон дар ҷараёни ҳамлаи нерӯҳои Толибон ба мавзеъҳои Ҷабҳаи муқовимати миллӣ ҳамла кардаанд.
Ҳукумати Покистон то ба ҳол дар робита ба ин хабарҳо посух надодааст, аммо чанд рӯз боз генерал Файз Ҳамид, раиси Созмони истихбороти Покистон ё ISI дар Кобул ба сар мебарад.
Ҷабҳаи муқовимати миллӣ иддаои ишғол шудани Панҷшерро аз тарафи Толибон намепазирад. [[Аҳмад Масъуд]], раҳбари Ҷабҳа, [[6 сентябр]]и [[соли 2021]] дар паёме гуфт, ки ба мубориза идома медиҳанд ва мардумро ба “қиёми умумӣ” даъват кард.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.ozodi.org/a/vokunish-az-tojikiston-ba-tahavvuloti-panjsher/31446368.html|title=&quot;Мубориза ба зидди Толибон бас нашудааст.&quot; Вокунишҳо аз Тоҷикистон ба таҳаввулоти Панҷшер|author=|website=www.ozodi.org/tj/|date=|publisher= |lang=tg|accessdate=2021-09-09}}&lt;/ref&gt;

== Эълони ҳукумати нави Толибон ==
Гуруҳи &quot;Толибон&quot; баъди беш аз се ҳафтаи ишғоли Кобул (15 августи соли 2021) ҳайати ҳукумати навро дар Афғонистон эълон кард. Аксарият намояндагони гуруҳи тундрав буда, ба камияш ду нафари онҳо дар рӯйхати террористон ҳастанд. Ба ҳайати ҳукумати нав занон шомил намешаванд. Пештар кишварҳои ҷаҳон хоҳони ташкили ҳукумати ҳамашул буданд.
[[Ҷабҳаи муқовамати миллии Афғонистон|Ҷабҳаи муқовамати миллӣ]] ба раҳбарии [[Аҳмад Масъуд]] ҳайати ҳукумати навро дар Афғонистон ''&quot;ғайриқонунӣ ва намунаи боризи душмании ин гуруҳ бо мардуми Афғонистон донист&quot;''. Чанде аз сиёсатамадорони афғон низ дар эъломияҳои ҷудогона рафтори &quot;Толибон&quot;-ро танқид карданд.
Гуруҳи &quot;Толибон&quot; рӯзи [[7 сентябр]]и [[соли 2021]] Мавлавӣ [[Ҳайбатуллоҳ Охундзода]]ро раҳбари олӣ ва Мулло [[Муҳаммад Ҳасан Охунд]]ро раиси ҳукумати нави Афғонистон эълон кард. Мавлавӣ Ҳайбатуллоҳ Охундзода 55-сола (раҳбари ҳозираи &quot;Толибон&quot;) ва Мулло Муҳаммад Ҳасан Охунд 60-сола (вазири собиқи корҳои хориҷӣ дар ҳокимияти қаблии &quot;Толибон&quot;) аст. Абдулғанӣ Бародар (соли 2018 бо дархости Амрико аз боздоштгоҳи Покистон озод шуд) – муовини аввал ва Абдусалом Ҳанафӣ – муовини дувуми раиси ҳукумат, Муҳаммад Яъқуб (писари Мулло Умар, раҳбари пешини “Толибон”) – вазири дифоъ, Сироҷиддин Ҳаққонӣ (писари Ҷалолиддин Ҳаққонӣ, раиси &quot;Шабакаи Ҳаққонӣ&quot;, созмони террористӣ дар Амрико) – вазири дохилӣ ва Амирхон Муттақӣ – вазири корҳои хориҷӣ таъйин шудаанд.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.ozodi.org/a/31448260.html|title=&quot;Толибон&quot; ҳайати ҳукумати навро дар Афғонистон эълон кард. Ҷабҳаи муқовимат онро &quot;ғайриқонунӣ&quot; номид|author=|website=www.ozodi.org/tj/|date=|publisher= |lang=tg|accessdate=2021-09-09}}&lt;/ref&gt;

== Тандурустӣ ==
[[Акс:Regional Medical Hospital in Paktia.jpg|alt=Дохили як бемористони низоми Афғонистон|thumb|Дохили як бемористони низоми Афғонистон]]
Нахустин ислоҳот дар соҳаи тандурустӣ дар Афғонистон пас аз соҳиби истиқлол гардидани ин кишвар (1919) амалӣ гардиданд. Соли 1921 Департаменти сиҳҳати омма таъсис ёфт ва соли 1935 дар заминаи он Вазорати сиҳҳати омма ташкил карда шуд. Дар ҳамин давра бори аввал дар таърихи Афғонистон дар баъзе шаҳрҳои нисбатан калони мамлакат шифохонаҳои мардона ва ҳатто занона таъсис дода шуданд. Бо вуҷуди ин, то Инқилоби Савр вазъи нигаҳдории тандурустӣ дар Афғонистон вазъи ногувор дошт; ҳамагӣ 71 шифохона (3600 кат) ва 1027 табиб барои 15 млн нафар хидмати тиббӣ мерасонд. Аз ин ваҷҳ, дар кишвар бемориҳои бешумори сироятӣ (сорӣ) васеъ паҳн шуда буданд. Пас аз Инқилоби Савр дар соҳаи тандурустии Афғонистон тағйироти ҷиддӣ ба амал омада, аз ҷумла тамоми шаҳрвандони Афғонистон тибқи тартиби қонун ба ҳуқуқи ҳифзи саломатӣ ва таъминоти иҷтимоӣ соҳиб шуданд. Минбаъд дар андак муддат дар Афғонистон чандин шифохонаву клиника таъсис ёфт. Танҳо дар соли 1983 дар пойтахти Афғонистон 10 маркази нави шифоӣ ва нуқоти ҳифзи сиҳҳати модару тифл ба фаъолият пардохтанд. Маҷмӯан дар худи ҳамин соли 1983 620 ҳазор кӯдак аз ёрии тиббӣ бархурдор шуданд. Соли 1981 дар Кобул Донишгоҳи тиббӣ таъсис дода шуд, ки дар он бештар аз 2000 донишҷӯ таҳсил мекард. Дар 13 муассисаи омӯзишии тиббӣ 1300 талаба машғули тадрис буданд. Ҳиссаи духтурони ботаҷриба аз Иттиҳоди Шӯравӣ дар рушди минбаъдаи ҳифзи сиҳҳати мардуми Афғонистон хеле бузург аст; масалан, соли 1986 дар Афғонистон 2154 табиби шӯравӣ кор мекарданд. Пас аз таҳаввулоти солҳои минбаъ­да (аз оғози соли 1990) соҳаи сиҳҳати оммаи Афғонистон комилан дарҳам шикаст. Тибқи омори Бонки Умумиҷаҳонӣ ҳиссаи сиҳҳати омма дар мамлакат соли 2001 5,2 % (мутобиқи маълу­моти Ташкилоти умумии ҷаҳонии сиҳҳати омма — ВОЗ) 1 %)-ро ташкил мекард. Хизматрасонии тиббӣ барои 2/3 аҳолӣ дастрас намебошад. Дар деҳот ба 100 ҳазор нафар 1 табиби соҳибтахассус рост меояд. Аксари муас­сисаҳои тиббӣ дар шаҳрҳо ҷойгиранд.

== Маориф ==
[[Акс:Herat University-2012.jpg|alt=Донишгоҳи Ҳирот, 2012|thumb|320x320px|Донишгоҳи Ҳирот, 2012]]
Соҳаи маорифи Афғонистонро метавон ба ду навъ — анъанавӣ-динӣ ва дунявӣ ҷудо кард. Тарзу тариқаи таълиму тарбияи динӣ таърихи қадим дорад. Ин навъи таълиму тарбия расман дар мактабҳои динӣ, мадрасаҳо, масҷидҳо ва назди муллоҳои алоҳида сурат мегирифт. Дар баробари омӯзиши Қуръон ва дигар китобҳои мазҳабию фиқҳӣ тибқи меъёри муайян шогирдон навиштан, хондан, иншо кардан ва ҳисобро низ меомӯхтанд. Макотиби динӣ барномаи таълим надоштанд ва муво­фиқи дараҷоти мураккабии таҳсил шогирдон маълумоти ибтидоӣ, миёна, ҳирфавӣ-касбӣ ва олиро соҳиб мешуданд. Бо таъсиси литсейи «Ҳабибия» дар Кобул (1903) ба бунёди мак­табҳои дунявӣ асос гузошта шуд. Пас аз соҳиби истиқлол гардидани Афғонистон (1919) ва пайдо шудани иртибототи фарҳангӣ бо мамлакатҳои хориҷӣ, низоми таълиму тарбияи дунявӣ низ рӯ ба рушд ниҳод; бо мадади Фаронса мактаби «Амония» (баъдҳо «Истиқлол») ва бо ёрии Олмон мактаби «Амонӣ» (баъдтар «Наҷот») сохта, ба истифода дода шуданд. Баъди таъсиси Вазорати таълиму тарбия дар Афғонистон тарзу тариқаи таълимии дунявӣ рӯ ба равнақ ни­ҳод. Вале дар давраи ҷангҳои шаҳрвандӣ таълиму тарбия таназзул кард; бештар аз 2000 мактаб харобу валангор ва ҳазорон омӯзгору шогирдон ба қатл расиданд. Ҳамин ҳолу аҳвол силсилаи таълими ҳирфавиро низ фаро гирифта буд. Калонтарин мактаби олии Афғонистон — Пуҳантуни (Дониш­гоҳи) Кобул аст, ки соли 1946 таъсис ёфта, факултаҳои тиббӣ, ҳуқуқ ва улуми сиёсӣ, политехникӣ, табииёт, факултаи адабиёт ва илмҳои гуманитарӣ, факултаи занонаи адабиёт ва улумҳои табиӣ, инженерӣ, дорусозӣ, байторӣ дошт. Ибтидои солҳои 90 Афғонистон 20 дар Афғонистон 5 мактаби олии дорои 28 факулта фаъолият доштанд. Барои гирифтани маълумоти динӣ ба ғайр аз мактабҳои хурди хусусӣ, ҳамчунин дар мактабҳои дунявии давлатӣ асосҳои ислом дарс дода мешавад. Ҳамчунин мактабҳои алоҳидаи динӣ низ амал мекунанд, ба мисли Мадрасаи Абуҳанифа дар Кобул. Маълу­моти олии диниро фактаи илоҳиёти Донишгоҳи Кобул ме­диҳад. Аммо ҷанги шаҳрвандӣ ба маориф хисороти зиёд ворид намуд. Мутобиқи омори ЮНИСЕФ соли 1999 дар тамоми макотиби Афғонистон ҳамагӣ 38 % писарон ва 3 % духтарони синну соли мактабӣ таҳсил мекарданд. «Толибон» қатъан муқобили таҳсили духтарон буданд. Танҳо баъди суқути «Толибон» маориф дар Афғонистон боз рӯй ба рушд ниҳод.
[[Акс:Afghan school girls in 2002.jpg|alt=Донишҷӯдухтарони афғон, 2002|thumb|320x320px|Донишҷӯдухтарони [[Афғонҳо|афғон]], 2002]]

=== Илм ва муассисаҳои илмӣ ===
То Инқилоби Савр дар Афғонистон низоми ягонаи муассисоти илмӣ вуҷуд надошт, вале дар шакли хеле содаву одӣ олимон ба омӯзиши таърих, адабиёт ва забон ҳанӯз аз ибтидои солҳои 30 Афғонистон 20, аз давраи таъсиси Ҷамъияти адабии Кобул, оғоз карда буданд. Дар рушди таҳқиқи соҳаҳои таъриху филология ҳиссаи Ҷамъияти адабии Ҳирот низ бузург аст. Нашри маҷаллаҳои илмӣ-адабии он давр, аз қабили «Кобул», «Маҷаллаи адабӣ», «Пахту», «Ориёно», «Афғонистон» ва амсоли инҳо гувоҳи рӯ ба тараққӣ ниҳодани таҳқиқоти илмӣ мебошанд. Таҳқиқоти бунёдӣ дар соҳаи таърихро Аҳмадалии Кӯҳзод, Мирғулом Муҳаммади Ғубор, Абдулҳай Ҳабибӣ ва дигарон анҷом додаанд. Бахусус асари М. Ғубор «Афғонистон дар масири таърих» арзиши баланди илмиро соҳиб гардид. Ҳамчунин як идда асарҳои ба забони пашту (пухту) нашргардида аз қабили «Ди пахту ди адаб таъ­рих», «Ди пахту адабиато таърих», «Усанай ликвал», «Пахту наср та кара катъни», «Пахту насруна», «Пахту жиба» ва амсоли инҳо нахустин дастовардҳои илмӣ дар соҳаи таъ­рихи адабиёти паштуи Афғонистон буданд. Маҷмӯан аз ибтидои Афғонистон 21 дар Афғонистон 9 узви вобаста ва 32 узви пайвастаи илмҳои гуногун фаъолият доранд, ки Фаррух Эътимодӣ, Асадуллоҳ Ҳабиб, Алиакбари Шаҳ­ристонӣ, Муҳаммадиброҳими Атоӣ, Аҳмадшоҳ Ҷалол, Фақирмуҳаммад Змарай ва дигарон аз зумраи онҳо мебошанд. Ба корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ дар Афғонистон Академияи илмҳои Афғонистон, Академияи «Пахто олина», Анҷумани таърихи Афғонистон, [[Донишгоҳи Кобул]] ва даҳҳо донишгоҳи дигар машғуланд.

== Фарҳанг ==

=== Дин ===
[[Акс:Abdul Rahman Mosque in March 2010.jpg|alt=Масҷиди Абдурраҳмон. Бузургтарин масҷид дар Кобули Афғонистон, 2010|thumb|320x320px|Масҷиди Абдурраҳмон. Бузургтарин [[масҷид]] дар [[Кобул]]и Афғонистон, [[2010]]]]
То интишор гардидани дини ислом дар ҳудуди имрӯзаи Афғонистон (асрҳои 8-11) дар ин сарзамин мардум эъти­қодманди [[Маздаясно|зардуштия]], [[Буддоия|будоия]], монавия, [[Масеҳият|насрония]] ва дигар динҳову боварҳо буданд. Охирин минтақаи ин сарзамин, ки бо Кофиристон маъруф буд, баъдҳо ба дини ислом гаравонида шуданд. Акнун тамоми бошандагони кишвари Афғонистон мусулмон буда, 85 % аҳли суннат (аксар эътиқодманди мазҳаби Ҳанафия), 11 % мусулмонони аҳ­ли ташайюи ис­но­ашарӣ ва 4 % мусулмонони шиаи имомияи исмоилияанд. Баъзе мусулмонони аҳли суннат ва ҷамоат ҳамчунин пайрави равияю ҷараёнҳои чиштия, суҳра­вардия, нақш­бан­дия, қодирия ва бархе аз аҳли ташайюъ ба алавия, зайдия, қарматия, нусайрия мутааллиқ мебошанд. То та­ҳав­­вуло­ти охири с-ҳои 80 дар Афғонистон шумораи маҳ­дуди сикхҳо, ҳинду­маз­ҳаб­ҳо, яҳудиҳо, арманиҳо мезистанд ва эъти­қод­манди мазҳабҳои худӣ буданд. Дар Афғонистон бештар аз 15 ҳазор мас­ҷид фаъолият дорад ва мардум ба 20 ҳазор мазор ва ма­конҳои муқаддас назру ниёз мекунанд. Аз ҷумла, Ором­гоҳи ҳазрати Алӣ ибни Абитолиб (дар Мазори Шариф), макони нигоҳдории хирқаи ҳаз­рати Муҳам­мад (с) (дар Қандаҳор), Масҷиди Сахӣ (Кобул), Мақба­раи Охундзода (Ҷалолобод), Масҷиди Ҷомеъ (Ҳирот) зиё­ратгоҳи мардуманд.

=== Адабиёт ===
Адабиёти Афғонистон аслан ба ду забон — дарӣ ва пашту (пахту) шакл гирифтаву равнақ ёфтааст. Адабиёти даризабони Афғонистон нисбат ба адабиёти паштузабон таърихи қа­дим­тар ва ғановати бештар дорад. Адабиёти таълифӣ аз ибтидои зуҳури худ аз фолклори ғании мардумӣ ман­баъ гирифта, минбаъд равнақ ёфтааст. Адибони Афғонистон дар рушду такомул ва ривоҷи адабиёти баландғояи форс-тоҷик ҳис­саи арзанда гузоштаанд. Тариқи мисол, насри мусаҷҷаъ, ки қаблан дар адабиёти форс-тоҷик хеле маъ­руф буда, маҳбубият ҳам дошт, тавассути Абдуллоҳи Ансорӣ боз ҳам равнақ пайдо карда, ба «Гулистон»-и Саъдӣ, «Баҳо­ристон»-и Ҷомӣ ва чандин асари диг. таъсири бориз гу­зошт. Адабиёти паштузабон нисбатан баъдтар арзи ҳастӣ карда (Афғонистон 15), муҳаққиқин нахустнамунаи осори ин давраро «ди Шайх Малӣ дафтар» (Маҷмӯаи Шайх Малӣ) му­қаррар кардаанд. Минбаъд дар асрҳои 17-18 шоирони маъ­руфи Афғонистон Хушҳолхони Хатак (1613-91), Абдурраҳ­мо­ни Раҳмонбобо (1632—1708), Абдулҳамиди Мӯҳманд (1660—1732), Козимхони Шайдо (1727—1773), Темуршоҳи Дурро­нӣ (ваф. 1793) ва дигарон дар пешрафти адабиёти Афғонистон ҳис­саи арзанда гузоштаанд. Пас аз таъсиси давлати Дур­­ро­ниён (1747) адабиёти даризабони Афғонистон боз ҳам бештар равнақ ёфт. Аввалҳои Афғонистон 20 дар ада­биёти Афғонистон андешаҳои мао­риф­парварӣ авҷ гирифтанд. Шоир ва сиёсатмадори маъ­руф Маҳмуди Тарзӣ (1867—1935), Ғуломмуҳиддини Аф­ғон (1891—1921), Абдул­ҳодии Довӣ (тав. 1895), Абдулло­ҳи Мустағнӣ (1876—1934) аз зумраи суханварони мум­то­зимаъ­руфе буданд, ки бо офаридаҳои пурмуҳтавову баланд­мазмуни хеш адабиёти Афғонистонро боз ҳам ғанитар гардонданд. Соли 1947 аҳли фарҳанги Афғонистон — нависандагони маъ­ру­фу писандида Абдуррауфи Бенаво, Гулпочо Улфат, Нур­­муҳаммад Та­ракӣ, Ғуломҳасан Софӣ, Қиёмуддин Ходим ҷамъияти «Виш залмиён» («Ҷавонони бедор»)-ро таъсис доданд. Пайравону аъзои ин ҷамъият ғояҳои та­рақ­қипар­варонаву андешаҳои навро ташвиқу тарғиб мекар­­данд. Ху­су­с­ан, асарҳои воқеъбинонаи Рашшоди Қанда­ҳорӣ, Сулаймон Лоиқ, Абдуллоҳ Бахтонӣ, Зиё Қоризода, Му­ҳам­мадраҳим Илҳом, [[Абдулҳақ Бетоб]], [[Халилуллоҳ Ха­ли­лӣ]] ва чандин эҷодкори диг. барои такомули ин раванди ада­бӣ заминаи воқеӣ гардида буданд. Солҳои 60 Афғонистон 20 дар робита ба таҳаввулоти сиёсиву иҷтимоӣ мавзӯъ­ҳои адабӣ низ ба ҳаёти воқеии мардум наздиктар шуда, рангу мазмуни нав гирифтанд. Жанрҳои адабии ҳи­коя ва повест (қисса) маъруфият пайдо карданд, ки дар онҳо муаллифон бештар ба тасвири воқеъбинонаи зиндагии мардуми одӣ рӯ оварданд. Акнун эҷодкорон сабаби бадбах­ти­ҳои мардуми заҳматкашро дар носозгориҳои ҳаё­ти иҷ­ти­моӣ медиданд, ки повестҳои «Оворагиҳои Банг», «Спин», «Сангсар»-и Н. Таракӣ аз ҷумлаи онҳоянд. Аз солҳои 60 (Афғонистон 20) минбаъд мусалсал намунаҳои ашъори Халилуллоҳ Халилӣ, Абдуллоҳ Бах­тонӣ, Моили Ҳиравӣ, Бориқ Ша­феӣ, Сулаймон Лоиқ, ҳи­кояҳои Гулпочо Улфат ба табъ расида, аз тарафи хонандагони тоҷик хуш пазируфта шудаанд. Ибтидои Афғонистон 21, ҳанӯз ҳам аксари эҷод­ко­рон дар мусофиратанд ва бархе дар Олмон, ИМА ва диг. кишварҳои дунё доираҳои ада­бӣ созмон дода, ба эҷод маш­ғуланд.

=== Меъморӣ ва санъати тасвирӣ ===
[[Акс:Citadel in Herat in 2011-cropped.jpg|alt=Арки Ҳирот дар ғарби Афғонистон, шаҳри Ҳирот. 2011|left|thumb|420x420px|Арки Ҳирот дар ғарби Афғонистон, [[Ҳирот|шаҳри Ҳирот]]. [[2011]]]]
Ёдгорҳои меъморӣ ва санъати тасвирии Афғонистон таърихи ниҳоят ғанӣ ва қадимӣ доранд. Муҳаққиқон дар санъати қадимии меъмории Афғонистон намунаҳои моддӣ ва маънавии мардумони гуногунро, ки дар давраҳои мухталиф дар ин кишвар зиндагӣ кардаанд, пайдо намудаанд. Дар Афғонистон ёдгорҳои меъмории қадим, аср­ҳои миёна ва муосир хеле фаровонанд. Қадимтарин осори меъморӣ харобаҳои девори қалъаҳо дар Фароҳ ва Балх мебошанд. Ба ҳамин нисбат дар осори хаттӣ аксаран Балхро «Умм-ул-билод» («Модари шаҳрҳо») меномиданд, ки аз сернуфусӣ ва вусъати он дарак медод. Ҳамчунин харобаҳои Ойхонум (дар резишгоҳи дарёи Кӯкча), ҳафриёти Теппаи Шакур дар Ҳадд (ҷануби Афғонистон), Сурх­кӯтал (наздики Пули Хумрӣ) шоҳиди ҳоланд. Бузургтарин маҷмааи маданияти будоия дар Афғонистон, ки ҳар як бинандаро дар ҳайрат мегузошт, Бомиён буд. Дигар ёдгорҳои меъморӣ дар шаҳрҳои Ҳирот, Қандаҳор, Балх, Ғазнӣ, Мазори Шариф, Буст (Лашкаргоҳ) ва Кобул воқеъ гардидаанд, ки ҳар яке таърихи аҷибу ғариб ва ибратомӯз доранд. Дар Ҳирот иншооти бузурги Масҷиди ҷомеъ, ансамбли зебои меъмо­рии Мусалло, Мақбараи Ҳусайн Бойқаро, Мақбараи Алишер Навоӣ, Мақбараи Ҷомӣ, ансамбли меъмории Гозур­гоҳ, Мақбараи Шайх Абдуллоҳи Ансорӣ ва ғайра, дар Қан­да­ҳор Мақбараи [[Аҳмадшоҳи Дурронӣ|Аҳмадшоҳи Дур­ронӣ]], ёдгори меъмории Чилзина; дар Ғазнӣ Мақбараи Султон Маҳмуди Ғазнавӣ (ансамбли меъморӣ), Мақ­бараи Саноӣ, манораи Баҳром, маҷ­мааи қасрии Буст — Лашкаргоҳ, дар Балх харобаҳои девори шаҳр, Мақбараи Абунасри Порсо, Мадрасаи Суб­­ҳон­қу­лихон, Мақбараи Робиаи Балхӣ ва дар Мазори Ша­риф зеботарин намунаи ансамбли меъморӣ — Оромгоҳи ҳазрати Алӣ ибни Абитолиб; дар Кобул мақбараи Шоҳи Душамшера, алайҳир­раҳма, мақбараи Темуршоҳи Дурронӣ, мақба­раи амир Абдурраҳмонхон, Мақбараи Бодуршоҳ, Мақба­раи Му­ҳаммад Нодиршоҳ ва чандин ёдгори меъмо­рии дигар мебошанд. Дар Афғонистон ёдгорҳои меъмории муосир низ мав­ҷуданд ва ба ҳар муносибати даврони муосир би­но ёфтаанд, ки Манораи Истиқлол (Кобул), Тоқи Зафар (дар Пағмон), Манораи Дониш (Хуст), Манораи Майванд аз ҷумлаи онҳоанд. Аксари ёдгорҳои меъморие, ки номбар шуданд, фақат сирф ёдгории меъмории бос­тон­­шиносӣ ва таърихӣ нестанд, балки аз нигоҳи таърихи санъат арзиши баланди ҳунарӣ доранд, зеро дар онҳо намунаи олии санъати ҳайкалтарошӣ, сангтарошӣ, хиштчинии ороишӣ, кандакорӣ, гачкорӣ, ҳаккокӣ, омезишҳои дигар анвои ҳу­нар­ҳои санъати тасвирӣ ва ороиши амалии элли­низму бох­тарӣ ва ҳиндӣ таҷассум ёфтаанд. Ҳам­чунин дар нати­ҷаи ҳафриёт осори фаровони гаронбаҳои заргарӣ, куло­лӣ, қолибофӣ пайдо гардиданд. Дар рушду равнақи сан­ъати миллии имрӯзаи Афғонистон мактаби санъати тасвирӣ ва ҳу­нармандии Кобул (таъсисаш 1921) мавқеи муҳимму на­­заррас дошт. Ҳаёти воқеӣ, зиндагии мардуми одӣ ва муборизаҳои озодихоҳонаи халқҳои афғон дар асарҳои рас­сомони машҳури Афғонистон Абдулғафур Брешно, Ғавсуддин, Хайрмуҳаммад ва дигарон хеле возеҳ акс андохтаанд. Ҳай­калтарошон Муҳаммадҳайдар ва Муҳаммад­ризои Қан­да­ҳорӣ бо асарҳои гуногунжанри худ хеле маъ­руфият пайдо кардаанд.

=== Мусиқӣ ===
[[Акс:Farhad Darya's Peace Concert in 2010.jpg|alt=Фарҳоди Дарё, Консерт дар Кобул, 2010|thumb|320x320px|[[Фарҳоди Дарё]], Консерт дар [[Кобул]], [[2010]]]]
Гуногунии қавмии Афғонистон (тоҷик, пашту, балуч, турк­ман, ӯзбек ва ғайра) дар мусиқии Афғонистон низ хеле равшану возеҳ акс ёфта, дар он ҳамчунин унсурҳои санъати ҷаз­зо­би ҳинд нақши худро гузош­таанд. Ин ҳолат имкон фа­ро­ҳам овард, ки мусиқии Афғонистон до­рои жанрҳои гуногун, лаҳн­­ҳои фаровон ва созҳои мухта­ли­фуннавъ бошад. Дар санъа­ти мусиқии Афғонистон дубайтӣ, чор­бай­тӣ, рубоӣ, ғазал ва қа­сида бис­ёр истифода мегарданд. Аз созҳои нисбатан маъ­руфтари мардумӣ танбӯр, рубоб, ғи­жак, сантӯр, чанг, сурнай, нақора, даф, дойра ва таблак хеле маъмуланд. Сарояндагони маш­ҳури Афғонистон устод Ғуломҳусайн, Муҳам­мад Умар, Ҳафи­зул­лоҳи Хаёл, Абдуҷалили Залонд, Салими Сармаст, Фитрати Ношинос, устод Сароҳанг, Ма­дадӣ, Зо­ҳири Ҳувайдо, [[Аҳмад Зоҳир]], Аҳмад Валӣ, [[Фарҳоди Дарё]], Маҳваш, Салмо, Қамар, Ҳан­гома ва дигарон ме­­бошанд, ки бе­рун аз хоки Афғонистон дар аксар мам­лакатҳои [[Осиёи Марказӣ]] шуҳ­рат доранд. Соли 2006 Рӯз­ҳои фарҳанги Афғонистон дар Тоҷикис­тон баргузор гардида, санъати му­сиқию овозхонӣ, синамову ҳунарҳои тасвирӣ ва саноеи дастии мардуми кишвари дӯст намоиш дода шуд.

=== Театр ===
Шояд қадимтарин ва содатарин анвои намоиши мардумӣ дар Афғонистон дастаҳои хурд-хурди ҳунармандон, монанди маддоҳон, ширинкорон, масхарабозон, қис­са­хон­ҳо, ровиён, тамсилгарон, ки аксаран онҳоро «содуҳо» ном мебурданд, буданд. Онҳо дар кӯчаву бозор, тӯйу су­ри мардумон, ҷашну маросимҳо бо ҳаракатҳои даст, сар ва бадан мувофиқ ба мазмуну мундариҷаи матн амал мекарданд ва мардумро ба ваҷд оварда, ба андешае водор месохтанд. Бархе аз ин гурӯҳҳо бо номҳои «ширинкор», «масхарабоз» — сойинҳо бо ниқобҳои худсохти аҷибу ға­риб зоҳир мешуданд. Ҳамчунин суннатҳои тамсилу танз низ бо шеваҳои гуногун муравваҷ буданд. Ҳанӯз аз қадим бай­ни мардумони Афғонистон Фақир Аҳмад маъруф ба лақаби «Маҷ­ли­соро» ҳамчун ширинкори бомаҳорат шуҳратёр буд. Дар бораи унвон ва маҳалли баргузории драмаи нахустини муосир дар Афғонистон муҳаққиқон андешаҳои гуногун доранд. Аввалин драма дар аҳди амир Амонуллоҳхон дар қасри «Сутур»-и Вазорати умури хориҷӣ барои аҳли хонаводаи шоҳӣ ва бори дуюм дар Пағмон (наздикии Кобул) ба муносибати 5-умин солгарди Рӯзи истиқлол намоиш дода шуд. Ин намоишномаро «Ҷазираи Ҷово», «Шоҳ­зодаи Ҷово», «Сардори ҷазираи Ҷово» ва амсоли инҳо ном будааст. Сипас соли 1924 дуюмин драмаи таъри­хии теат­ри Афғонистон бо номи «Модар — Ватан» намоиш дода шуд. Аввалин намоишгоҳи махсуси театрӣ «Синамотеатри Пағ­мон» буд, вале бар асари сӯхтор он комилан аз байн рафт. Бо вуҷуди ин, аз соли 1924 минбаъд чандин намоишнома, аз қабили «Ҳокими золим», «Писари ноздона», «Дурӯғгӯй», «Муҳорибаи Тал», «Фатҳ ва суқути Андалус», «Писаре, ки ба Урупо меравад» намоиш дода шуда, аз тарафи бинандагон хеле хуш пазируфта шуданд. Театри «Пуҳан нандорӣ» бинои худӣ надошта, дар яке аз толорҳои литсейи «Истиқлол» ҷой гирифта буд. Нахустнамоиши он «Мерос», ки ба қалами Абдуррашид Ла­тифӣ тааллуқ дошт, таваҷҷуҳи адибонро ба драматургия ҷалб кард. Дар нати­ҷа чандин намоишнома, аз қабили «Отифа»-и Муҳам­мадусмони Сидқӣ, «Домод»-и Носири Ғарғашт, «Шогирди кабобӣ»-и Абдурраҳмони Пажвок, «Ишти­боҳ»-и Аб­дулғафури Брешно рӯи саҳна омаданд. Солҳои 60 Афғонистон 20 театрҳои дигар низ дар Афғонистон ба фаъолият пардохтанд, ки «Шарлӣ нандорӣ» ва «Зайнаб нандорӣ» аз маъ­руфтарин ва муваффақтарини онҳо буданд; намоишно­маҳои «Шаҳ­рӣ ва деҳотӣ», «Бебок», «Тилисми изди­воҷ»-и Шарлӣ нан­дорӣ ва «Бути куҳна», «Ҷо­дугар», «Панҷоҳу шаш», «Пи­роҳани арӯсӣ» бому­ваф­фақият намоиш дода шуданд. Аз охири с-ҳои 50 Афғонистон 20 зарурат ба машварату маслиҳати ре­жис­сё­рони хориҷӣ ба амал омад. Дар он солҳо дар байни Афғонистон ва Иттиҳоди Шӯравӣ муносибатҳои ҳатаърихи сиёсию иқтисодӣ бар­қарор буданд ва мақомоти салоҳиятдори Иттиҳоди Шӯравӣ ҳамбастагии таърихии мардумони То­ҷи­кистону Афғонистон-ро ба эътибор гирифта, қарор карданд мутахассисон аз Тоҷикистон интихоб шаванд. Соли 1961 ҳунарманди маъруфи тоҷик Шамсӣ Қиёмов ҳамчун коргардони театр ба Афғонистон фиристода шуд. Баъди бозгашти ӯ Меҳрубон Назаров минҳайси мушовири Ра­ёсати матбуоти Афғонистон (баъдҳо Вазорати култур) фиристода шуд. Дар давраи ҳамкории ӯ бо театри Афғонистон намоишнома­ҳои «Баъд аз як умр» ва «Қаҳрамонон»-и Аб­дуррашид Латифӣ, «Зан ва тило», «Ман мардро мехо­ҳам»-и Тавфиқ Ҳаким, «Гу­наҳкорони бегуноҳ»-и Афғонистон Афғонистон Островский ба саҳна гузошта шуданд. Пас аз ӯ Ҳоҷиқул Раҳматуллоев кори ӯро идома дод. Солҳои 70 Афғонистон 20 барои ҳунари театри Афғонистон давраи нашъунамо ва дастовард­ҳои эҷодӣ ба ҳисоб мерафтанд. Дар ин солҳо ҳам театр­ҳои Афғонистон ба ғайри асарҳои муаллифони дохилӣ ба асарҳои саҳнавии театри ҷаҳонӣ рӯй оварда, ба муваффақиятҳои назаррасе ноил гардиданд, ки «Муфаттиш»-и Н. В. Гогол аз зумраи онҳост. Бо ву­ҷуди рух додани таҳаввулоти ҷиддии сиёсию иқти­содӣ бар асари Инқилоби Савр теат­ри Афғонистон комилан суқут накард. Дар ҳамин давраи ноором ҳам дар театр «Шабу шаллоқ»-и Асадуллоҳи Ҳабиб, «Зарбаи севум» ва «Рас­воӣ»-и Азими Сиистонӣ, «Дзандзируно матӣ швъл» (Зан­ҷирҳо шикастанд)-и Ҷонмуҳаммади Плор, «Хашми халқ»-и Асадуллоҳи Ҳабиб, «Табиби иҷборӣ»-и Ж. Молйер, «Сал­мо ва Баҳром»-и Ҳ. Хаёл, «Марди на­ҷиб»-и Нозим Ҳикмат ва даҳҳо намоишномаи дигар ба саҳна гузошта шуданд. Дар бунёдгузорӣ ва равнақи театри Афғонистон ҳиссаи ҳунармандони мумтози афғонистонӣ Қорӣ Дӯст­муҳам­мад, Муҳаммадкозими Ҳотамӣ, Муҳаммад Кабир, Му­ҳам­мад Осиф, Абдуррашиди Ҷалиё, Абдур­раҳ­мони Бино, Ғуломумари Шокир, Абдулқаюми Бесид, Аҳмад Зиё, Мирмуҳаммади Набӣ, Наҷибуллоҳи Масо, Юсуфи Кӯҳ­зод, Муҳаммадалии Равнақ, Ҳамиди Ҷалиё, Ёрмуҳам­мади Фароз, Раҳими Сорбон, Саттори Вораста, Наими Рафоҳ, Ҳусайни Видоъ, Ҳабиба Аскар, Зулайхо Ни­гоҳ, Но­ҳия Дино ва чандин дигар хеле бузург аст. Театри Афғонистон дар тамоми мавҷудияти хеш беш аз 150 намоишномаро ба саҳна гузошта, манзури тамошогарон гардондааст. Соли 2005 бо дастгирии Бунёди фарҳанг ва ҷомеаи мадании Афғонистон ва бо эҳтимоми коргардони тоҷик М. Миров дар саҳнаи театри «Офтоб» (Кобул) асари Н. Табаров «Тарс» (дар нақшҳо ҳунарпешагони афғонистонӣ Наҷиб Ато, Умед Раванда, Саидмуҳаммад Шарифӣ, Тоҳири Афғон­бек, Шикебо Ризоӣ) ба саҳна гузошта шуд. Ин намоишнома ва консерти якҷояи ҳунармандони тоҷик (сурудхонии М. Миров, Афғонистон Саодатбеков) ва устодони ҳуна­ри Афғонистон (таблакнавоз Муҳаммад Осиф ва рубобнавоз Ғулом Ҳусайн) чун ҷашни дӯстии ду кишвар падид омад.

=== Кино ===
Таърихи кино дар Афғонистон аз ибтидои солҳои 20 Афғонистон 20 аз лаҳзае, ки дар дарбори шоҳ филмҳои иборат аз аксҳои «зинда»-и ҳаракаткунанда намоиш дода мешуданд, оғоз меёбад. Соли 1921 аз Аврупо ба Кобул дастгоҳи кино­на­моишдиҳӣ оварда, дар кинотеатри «Баҳор»-и Пағ­мон филм­ҳои беовоз намоиш дода мешуданд. Тадри­ҷан аз ибт. солҳои 40 Афғонистон 20 Афғонистон низ ба истеҳсоли филмҳои худӣ шурӯъ намуд, ки нахустин филми бадеии муштарак (Аф­ғону Ҳинд) «Ишқ ва дӯстӣ» (муаллифи филмнома Абдуррашид Латифӣ) буд. Филмро ширкати филмсозии ҳиндии «Шӯр» дар Лоҳур (он вақт тобеи Ҳинд, имрӯз дар сарзамини Покистон воқеъ аст) ба навор гирифта буд. Дуюмин филм «Монанди уқоб» (коргардон Файз­муҳаммад Хайрзода) буд, ки нисбат ба филми аввал, ки бо фар­ҳанги мардум он қадар созгорӣ надошт, беҳтар пазируфта шуд. Дар ҳамин давра чандин филмҳои кӯ­тоҳметражи ҳуҷҷатӣ, хроникавӣ ва киножурналҳо (аслан фаъолияти давлатро инъикос мекарданд) ба навор гирифта шуданд. Солҳои 60 Афғонистон 20 киностудияи «Афғон­филм» бунёд ва таъсис ёфт, ки нахустин филми бадеии дар ин киностудия истеҳсолшуда «Тақдир» ном дошта, соли 1970 дар ки­нотеатрҳои Кобул ба муносибати ҷашни Истиқлоли Афғонистон намоиш дода шуд. Солҳои 70 Афғонистон 20 якчанд филми дигар рӯи навор омаданд, ки «Насиҳати модар» (1973) ва «Рӯз­ҳои мушкил» (1974, соли 1976 дар Чорумин кинофестивали байналмилалии Тошканд намоиш дода шуда буд) аз ҷум­лаи онҳоянд. Дар баробари таҳия ва намоиши филм­ҳои худӣ воридоти фаровони филмҳои эронӣ, ҳиндӣ ва по­кис­­тонӣ (бидуни дубляж) авҷ гирифта буд. Баъди ға­лабаи Инқилоби Савр шурӯъ аз соли 1978 филмҳои сершумори гуногунмавзӯи истеҳсоли Иттиҳо­ди Шӯравӣ ба Афғонистон ворид шуданд, ки аксар дар «Хонаи дӯстӣ»-и шӯ­равӣ (Кобул) намоиш медоданд. Қариб дар аксарияти шаҳр­ҳои Афғонистон, аз ҷумла Мазори Шариф, Қундуз, Пули Хум­рӣ, Чо­рикор, Қандаҳор, Ҳирот, Лашкаргоҳ, Ҷалолобод, Пағ­мон, Гардез, Хуст, Ғазнӣ, Шибирғон, Самангон, Маймана, Оқча, Сари Пул филмҳои бадеӣ, мустанад, таърихӣ ва хроникавӣ намоиш дода мешуданд. Мавзӯи филмҳои сол­ҳои охир таҳиягардида бештар ба ватандӯстию садо­қат, заҳмати беғаразона, диловарӣ оиданд, ки «Фирор», «Қасос», «Сабур-сарбоз» ва филмҳои муштарак бо «Мосфилм» («Тобистони гарми Кобул») ва «Тоҷикфилм» («Ин­қилоб идома дорад») аз ҷумлаи чунин филмҳоянд. Раиси Иттиҳоди синамогарони Афғонистон Ҷавоншер Ҳайдарӣ, Раиси Ха­­­зинаи фарҳанг ва иҷтимоиёти Афғонистон Темур Ҳакимёр, коргардон Сиддиқ Бармак соли 2006 дар Фестивали дуюми байналмилалии «Дидор» (Душанбе) бо 14 филми ҳунарии давраи баъди «Толибон» ва соли 2012 ҳам ширкат дошта, баҳои баланд ги­рифтанд.

== Варзиш ==
[[Акс:Zohib Islam Amiri (in red uniform) vs Jeje Lalpekhlua (in blue uniform).jpg|alt=Дастаи миллии футболи Афғонистон (дар либоси сурх), пеш аз нахустин ғалабаи худ бар Ҳиндустон (кабуд). SAFF, 2011|thumb|250x250px|Дастаи миллии футболи Афғонистон (дар либоси сурх), пеш аз нахустин ғалабаи худ бар [[Ҳиндустон]] (кабуд). SAFF, [[2011]]]]
Ба монанди дигар кишварҳои дунё ва минҷумла мамлакатҳои Осиёи Марказӣ, таърихи варзиш дар Афғонистон ба умқи асрҳои гузаштаи дур мепайвандад. Нахуст варзиш дар шакли бозиҳои гуногуни одӣ (аксаран байни наврасону ҷавонон) зуҳур карда, минбаъд ба силсилаи ягонаи мураттаб ворид гардид. Яъне аз бандбозӣ, аловпарак, баландпарак, гачабозӣ, чилликбозӣ, хурӯсҷанг, пиёдапойга барин бозиҳои серҳаракати сода оғоз гардида, бо гузашти замон ба бузкашӣ (кӯпкорӣ), пойга, куштигирӣ, вазнбардорӣ ва амсоли инҳо расида, дар давраи муосир ба варзиши ҷаҳонӣ, ки дорои низоми муайян ва меъёрҳои мушаххас мебошад, пайваст. Афғонистонро аз соли 1936 Кумитаи бай­налмилалии олимпӣ ба расмият шинохт ва аз ҳамон сол Афғонистон дар Бозиҳои олимпӣ ширкат кард. Ҳоло навъҳои бештар маъмули варзиш дар Афғонистон куштӣ, варзиши сабук, футбол, волейбол, гӯйбозӣ мебошанд.

== Матбуот ==
Матбуот дар Афғонистон таърихи бештар аз 135-сола дорад ва аз рӯзи аввали вуҷудияти худ ҷиҳати таъмини ҳуқуқи башар дар ин кишвар хидмат кардааст. Аввалин дастгоҳҳои чопӣ ба Афғонистон дар нимаи дуюми Афғонистон 19 ворид гардида ба таъсиси чопхонаҳои кишвар асос гузоштанд. Нахустин шумораи газетаи «Шамс-ун-наҳор» (1875) ва маҷ. «Кобус» (1867) дар чопхонаи «Шамс-ун-на­ҳор» нашр гардиданд. Тарзи нашр чопи сангӣ буд. Ба ҳа­мин тартиб барои чопи китобҳо, газетаҳо, маҷаллаҳо, ҷузва­ҳо, санадҳои дав­­латӣ ва дигар маводди нашрӣ дар Афғонистон асос гузошта шуд. Барои бедорфикрӣ ва тавсиаи ҷаҳон­шиносӣ ва таблиғи ақидаҳои пешрафта ҷаридаи «Сироҷ-ул-ахбор» нақши муҳим иҷро кард. Янв. соли 1906 шумораи нахустини «Си­роҷ-ул-ахбори афғонӣ» аз чоп баромад. Вале бо фишор­ҳои пайиҳами Британия нашри ин рӯзно­ма қатъ гардид ва танҳо соли 1911 бо кӯшиши адиби маъ­руф ва маорифпарвари машҳури Афғонистон Маҳмуди Тарзӣ (18­68-1933) аз нав эҳё шуда, то соли 1918 ба нашриёти худ идома дод. Дар газета на танҳо асарҳои худи М. Тарзӣ ва ҳаммаслаконаш, балки тарҷумаи асарҳои беҳтарини адибони кишварҳои ҳам­соя ва Аврупо низ чоп мешуданд. Аз соли 1918 ҳамчун замима ба газетаи «Сироҷ-ул-ахбор» барои кӯдакон рӯзномаи «Сироҷи атфол» нашр мегардид. Баъ­ди соҳибистиқлол гар­дидани Афғонистон (1919) фаъолияти наш­рияҳо васеътару мус­тақил гардид ва бидуни матба­аҳои давлатӣ чандин мат­бааи хусусӣ дар марказу вило­ятҳо ба вуҷуд омад. 30 сентябри 1924 Қонуни матбуот дар Афғонистон ба тасвиб расид ва ба дунболаи он ҳафтаномаи «Анис», «Насими саҳар» ва «Наврӯз» нашр шуданд. Дар ҳамин давра 13 газета ва ма­ҷалла дар Кобул ва вилоёт ба табъ расиданд. Газетаҳо: «Амони афғон» (Кобул), «Ситораи афғон», «Ҷабал-ус-си­роҷ», «Иттиҳоди машриқӣ», «Иттиҳод» (Хонобод), «Ту­лӯи афғон» (Қандаҳор), «Иттифоқи ислом» (Ҳирот), «Ир­шод-ун-нисвон» (Кобул), «Афғонис­тон» (Ҷа­лолобод); ма­ҷаллаҳо: «Муаррихи маориф», «Оинаи ирфон» (Вазорати маориф), «Урду» (Вазорати ҳарбия). Со­ли 1926 ба Афғонистон як дастгоҳи радиоӣ ворид гардид ва ба номи «Радиои Кобул» радиошунавонӣ оғоз шуд. Вобаста ба ҳамин давр Ғу­бор менависад: «Дар замони Нодирхон салтанат матобеи озоди „Анис“ ва „Рафиқ“-ро баста кард. Дар хариду фу­рӯши мошини тайп (чоп — Баҳодур Раҳматов) маҳ­дудият эҷод шуд. Ҷароиди „Ислоҳ“ ва „Анис“ ба дасти муллоҳо супурда шуд. Нашрияи „Ҳаюн ала-л-фаллоҳ“ тавассути муллоҳо нашр шуд»… Аммо бо вуҷуди чунин вазъ матбуот дар Афғонистон комилан суқут накард, вале раванди тавсиаи он андаке коҳиш ёфт. Аз соли 1939 газетаи «Ислоҳ» ба «Ҷумҳурият» табдили ном карда, то Инқилоби Савр дар ҳаҷми 4 са­ҳифа нашр мегардид. Газетаи «Ҳивод» («Ватан» — Баҳодур Раҳматов) — органи Шӯ­рои Инқилобӣ ва Шӯрои Вазирони Ҷумҳурии Афғонис­тон аз соли 1949 дар 4 саҳифа ба забон­ҳои пашту ва дарӣ нашр мегардид. Соли 1951 парламенти Афғонистон Қо­нуни матбуотро ба тасвиб расонид, ки ба дунболи он г-ҳои ғайри­дав­латии «Ангор», «Нидои халқ», «Нилоб», «Вулус», «Ва­­тан», «Ои­на» дар Кобул ва «Атом» дар Маймана таъ­сис дода шуданд. Соли 1952 баъди саркӯб шудани ҳара­катҳои де­мок­ратӣ дар Афғонистон матбу­оти хусусӣ комилан суқут кард. Соли 1963 Департаменти матбуоти Афғонистон ба Вазорати табъ ва иттилоот табдили ному сохтор кард ва соли 1964 Қонуни асосии нав ва дар асоси он Қонуни матбуот ба тасвиб расид. Ин иқдом имкон фароҳам овард, ки газетаву маҷал­лаҳои хусусӣ нашр шаванд. Чунончи «Рӯз­гор», «Тарҷу­мон», «Корвон», «Мусовот», «Паёми им­рӯз», «Гаҳиз», «Афғон миллат», «Садои авом», «Шуълаи ҷо­вид», «Халқ», «Парчам» ва ғайра аз ҷумлаи онҳо буданд. Баъд аз ҲХДА соли 1973 М. Довуд чопи тамоми газетаҳои хусусиро манъ кард.

Баъди инқилоби халқӣ-демократӣ 1978 вазоиф ва нақ­ши воситаҳои ахбори омма дар Афғонистон комилан диг. шуд; ҳаёти сиёсию иҷтимоӣ, иқтисодиву маданӣ-фарҳангӣ тағ­­­й­ир ёфта, унвони аксари газетаву маҷаллаҳо иваз шуд, теъдоди нашр ҳам боло рафт. Органи нашриёти Кумитаи Марказии ҲХДА г-и ҳаррӯзаи «Ҳаққиқати Ин­қилоби Савр» (ба забони дарӣ ва пашту) маъруфият пайдо кард. Минбаъд ақаллиятҳои миллии Афғонистон ӯзбекҳо («Юлдуз»), туркманҳо («Гораш») ва балучҳо («Субҳ») ҳам соҳиби газетаҳои худӣ гардиданд. Газетаи «Кобул Ню таймс» ба забони англисӣ чоп мегардид. Дар ин давра дар вилоёти Афғонистон низ газетаҳо, аз ҷумла «Иқти­сод», «Зерай», «Ҳақиқати сарбоз», «Иттиҳод» (Бағлон), «Ба­дахшон» (Ба­дахшон), «Бедор» (Балх), «Саноӣ» (Ғаз­нӣ), «Иттифо­қи ислом» (Ҳи­­рот), «Ҷузҷон» (Ҷузҷон), «Ту­лӯи афғон» (Қандаҳор), «Вранга» (Пактиё), «Сиистон» (Ҳилманд) бо теъдоди зиёд нашр мешуданд. Маҷаллаҳо низ хеле фаровон буданд, ки «Ирфон», «Деҳқон», «Миллиятҳои бародар», «Ҷир­га», «Урду», «Овоз», «Қазо», «Фарҳанги мардум», «Хуросон», «Жвандун» (Зин­да­гӣ Баҳодур Раҳматов), «Пешо­ҳанг», «Ситора», «Занони Афғонистон», «Китоб», «Балх» аз қабили онҳо­янд. Дар марҳалаи бо ном такомули Инқилоби Савр (баъд аз 27 декабри 1979) шумораи васоити ахбори омма дар Афғонистон бамаротиб афзуд ва танҳо дар соли 1986 дар Афғонистон 49 рӯз­нома ба теъдоди 122 млн нусха ба табъ мерасид. Дар давраи истиқрори низоми исломӣ дар кишвар бо фармони роҳбари давлат Бур­ҳо­нуддини Раббонӣ қонуни нави матбуот ба тасвиб расид. Ба асоси ин қонун озодии баён ва матбуот комилан таъ­мин шуда, фақат радиову телевизион дар инҳисори давлат буданд ва касе ҳуқуқ надошт даст­гоҳи радио ва ё телевизиони хусусиро таъсис биди­ҳад. Ҳамчунин касе иҷо­за надошт ба муқобили дини ислом таблиғ намояд. Дар ҳамин давра (1992—1996) газетаҳои «Суб­ҳи умед», «Ҳам­бастагӣ», «Кобул», «Фарёди аср», «Ир­шод-ун-нис­вон», «Бо­ло­ҳисор» ва ғайра чоп мешуданд. Дар даврони «Толибон» ба ҷуз газетаҳои «Шариат», «Анис» ва «Ҳивод», ки сухан­гӯи низоми «Толибон» буданд, фаъо­ли­яти дигар нашрия­ҳо қатъ гардид. Дар замони таҳавву­лоти навин (аз соли 2001 то ҳол) соли 2002 Қонуни (нави) матбуот ба тасвиб расид, ки ин қонун низ озодии матбуотро таъйид намуд ва озодии нашри тамоми навъи расонаҳо, ба шумули радио, телевизион ва дастгоҳҳои филмбардорию истеҳ­со­лии санъати киноро ба расмият шинохт.

=== Радио ва телевизион ===
[[Акс:Shamshad TV studio in 2010.jpg|alt=Студияи телевизионии «Шамшод», 2010 |thumb|320x320px|Студияи телевизионии «Шамшод», [[2010]]]]
Бори нахуст садои радио дар Афғонистон соли 1920 баланд шуд, вақте ки Ҳукумати Россияи Шӯравӣ барои Афғонистони соҳибистиқлол дастгоҳи радиошунавонӣ тақ­дим намуд ва аввалтар аз ҳама аз тариқи он телеграммаи Амонулоҳхон ба номи В. И. Ленин садо дод. Тадриҷан радио дар Афғонистон тавсиа ёфта, соли 1964 дар Кобул радиостансияи нав бо студияҳои сабти овоз, ду студияи консертӣ ва толор барои 500 кас бино ёфт. Телевизиони Афғонистон фаъолияти худро аз августи 1977 шурӯъ намуд, ки дар як шабонарӯз чор соат бетанаффус барномаҳо намоиш медод. Баъди Инқи­лоби Савр давомнокии намоиши барномаҳо дар шабо­нарӯз ба 6 соат расонда шуд. Барномаҳои телевизи­он асосан аз 4 бахш — сиёсӣ-ҷамъиятӣ, мусиқӣ, адабӣ-дра­мавӣ ва барномаҳо барои кӯдакон иборат буданд. Соли 1980 аз тарафи Иттиҳоди Шӯравӣ барои Афғонистон ройгон пой­го­ҳи радиотелевизионии «Марс» сохта шуд. Соли 1982 ба ҷои «Марс» пойгоҳи пурқудраттари «Лотос» (дар Афғонистон бо номи «Шамшод» машҳур аст) насб гардид. Ҳоло дар Афғонистон 50 пойгоҳи радио ва 24 дастгоҳи телевизионӣ фаъо­лият дорад.

Радиоҳо: «Радиои Афғонистон», «Ориёно», «Наво», «Ор­­мон», «Калид», «Нурин», «Субҳ ба хайр», «Салом ва­тан­­дор» ва чандин радиоҳои вилоятӣ ва хусусӣ. Телеви­зионҳо: «Телевизиони миллӣ» (давлатӣ), «Ту­лӯъ», «Аф­ғон», «Нур», «Хуросон», «Саҳар», «Шамшод», «Оина», «Сабо», «Имрӯз», «Бохтар», «Орзу», «Рӯз», «Фар­до» ва ғайра

== Ҳизб, ҳаракатҳо ва иттиҳодияҳо ==
Дар Афғонистон ҳизбҳои си­ё­сӣ таърихи дерин надоранд. Солҳои 60 а 20 таъсири сохти сотсиалистӣ, ки аз доираи як мамлакат баромада, ба системаи байналмилалӣ ворид шуда буд, дар Афғонистон хеле возеҳ эҳсос мегардид; маҳфилҳои алоҳидаи марксистӣ ва гурӯҳҳои ҷудогонаи сотсиалистии зиёиёни демократ тад­ри­ҷан ба ҲХДА табдил ёфтанд. Дар баробари ҳара­катҳои тарақ­қихоҳонаи ҷаво­нон чандин ҷунбишу ҳизби дигар арзи ҳастӣ карданд. Ҳанӯз солҳои 60 Афғонистон 20 дар Афғонистон наҳзати исломӣ ба вуҷуд омад ва созмоне ташкил шуд. Дар До­нишгоҳи Кобул шуъбаи ҷавонони наҳзат бо но­ми «Ҷа­вонони мусулмон» фаъолият мекард. Соли 1973 созмони ис­ло­мӣ номи «Ҷамъияти исломии Афғо­нис­тон»-ро гирифт. Баъд аз ҳиҷрати аъзои он ба Покистон дар сафи ҷамъият ҷудоӣ ба амал омад ва он ба ду ҳизб тақсим шуд, ки якеро Гулбуддин Ҳикматёр ва дигареро Бурҳонуддин Раб­бонӣ роҳбарӣ мекарданд. Баъд аз соли 1978 дар Покистон 7 ҳизби суннӣ ва дар Эрон 8 ҳизби шиамазҳаб амал мекард. Ҳизби шиа ни­ҳоят мут­та­ҳид шуда, Ҳиз­би ваҳ­дати исломии Афғонистонро ташкил намуд. Ҳиз­би ҳаракати исло­мӣ бо роҳба­рии Осиф Муҳ­синӣ мус­тақимтар нигоҳ дошт.

Ҳизби Исломии Афғонистон соли 1974 бо сарварии Гулбуддин Ҳикматёр алайҳи низоми Муҳаммад Довуд таъ­сис ёфта буд. Барномаи ҳизб аслан аз мусоидат намудан ба интишори таълимоти ислом ба тамоми дунё, таблиғи сиёсӣ барои фарқи аҳолии Афғонистон мутобиқи забон, ирқ ва соири аломатҳои иҷтимоӣ, комилан бар­ҳам додани низоми таълимии мав­ҷуда, ки дар он духтарону писарон як­ҷо таҳсил мекунанд, талаби ба мулло­ҳо ва уламо дасти ёрӣ дароз кардани давлат, табдили пурраи низоми судӣ ба қонуни шариат ва амсоли инҳо иборат мебошад.

=== Ҷамъияти исломии Афғонистон ===
Ҳизби исломӣ, ки ба асоси ҳаракати «Ҷа­вонони мусулмон» таъ­сис ёфта, муассисаш профессор Бурҳо­нуд­дини Раб­бонӣ буд. Пас аз Ҳизби исломии Аф­ғонистон ин ҳизб аз ҷиҳати шу­мораи аъ­зо, мартабаву манзилат дар ҷои ду­юм қа­рор дошт. Аксари аъзои он сокинони Ҳи­рот, Бод­ғис, Форёб, Ҷузҷон, Балх, Са­ман­гон, Қундуз, Тахор, Бағ­лон, Бадахшон, Панҷ­шер ва бештаре аз ҷумлаи си­лоҳ­бадас­то­ни вақт буданд. Асоси барномаи ин ҳизб низ дар Афғонистон таъсис додани давлати ис­ломӣ буд. Бурҳо­нуд­дин Раббонӣ 20 сент. 2011 дар нати­ҷаи суиқасд ба шаҳодат расид.

=== Ҳизби исломии Афғонистон ===
Дар натиҷаи ихти­лофҳои назарӣ гурӯҳе аз ҳизби Ҳикматёр ҷудо шуда, бо ҳамон ном ҳизби ҷудогона ташкил намуд. Сарвараш Му­ҳаммадюнуси Холис буд. Солҳои 1963-73 Холис дар Кобул гурӯҳи бунёдгарои «Тавобин» дошт. Аъзои ин гу­рӯҳ муллоҳо ва рӯҳониёне буданд, ки дар масҷидҳо мавъизаи динӣ мекарданд.

=== Ҳизби Иттиҳоди исломии озодии Афғонис­тон ===
Муассиси ин ҳизб собиқадори гурӯҳи «Ҷавонони мусулмон», яке аз саромадони ҳаракати бунёдгароӣ дар Афғонистон Абдуррасули Сайёф (машҳур ба Расули Са­й­­ёф) аст. Сайёф баъди аз маҳбаси Пули Чархӣ озод гардидан ба Покистон фирор карда, соли 1980 дар он ҷо Раиси Иттиҳоди исломӣ барои озодии Афғонистон интихоб мегардад. Марти 1982 Расули Сайёф Иттиҳоди исломии озо­дии Афғонистонро созмон дод, ки дар заминаи он Ҳиз­би Иттиҳоди исломии озодии Афғонистон таъсис ёфт.

=== Ҷабҳаи миллии наҷоти Афғонистон ===
Муассиси ин ҳаракат Сабғатуллоҳ Муҷаддадӣ аз авлоди бонуфузи ҳазратҳои арабтабор — асосгузорони «Нақшбандия» дар Шарқи мусулмонӣ буда, соли 1925 дар Кобул таваллуд ёф­тааст. Ҳазратҳо борҳо муқобили Амонуллоҳхон исён барангехта буданд. Аслан манзури ин ҳизб таблиғу тар­виҷи андешаҳои «Ихвон-ус-сафо» буд, ки ҳангоми таҳ­сил дар донишгоҳи ал-Азҳар Муҷаддадӣ ба онҳо пайваста буд.

=== Ҳаракати инқилоби исломии Афғонистон ===
Со­ли 1978 дар музофоти Балучистон (Покистон) таъсис ёфта, аз худи ҳамин сол дар Афғонистон амал мекард. Му­ассиси ин ҳизб Муҳаммаднабӣ Муҳаммадӣ буда соли 1920 дар вилояти Лугар дар оилаи мавлавӣ Абдулваҳҳоб аз қабилаи аҳмадзай таваллуд шудааст. Муҳаммаднабӣ Му­­ҳаммадӣ пайрави ҷараёни Қодирияи Нақшбандия буд ва соли 1979 бо фармони сарвари вақти Афғонистон Ҳафизуллоҳ Амин ба қатл расонда шуд. Муҳаммад Набӣ дар фаъоли­яташ миллатгаро ва зидди коммунистӣ буд. Маҳози миллии исломии Афғонистон моҳи марти соли 1970 ташкил шудааст. Роҳ­ба­раш Пир Саййидаҳмади Гелонӣ мебошад. Маҳози мил­лӣ асосан аз муридон ва пайравони фирқаи Қодирия ибо­­рат аст, ки пешвои он Пир Саййидаҳмади Гелонӣ мебошад.

=== Ҳизби халқӣ-демократии Афғонистон (ҲХДА). ===
Ин ҳизб дар анҷумани муассисон янв. 1965 дар Кобул таъ­­сис ёфта, дар он 27 вакил иштирок дош­танд ва Кумитаи Марказии он дар ҳайати Нурмуҳам­мад Таракӣ, Бабрак Кормал, Султоналии Киштманд, Солеҳмуҳаммади Зерай, Дастагири Панҷшерӣ, Бадахшӣ ва Шаҳрухи Шаҳпар интихоб гардида буданд. Баъди ду сол дар сафи ҳизб ҷудоӣ ба амал омада, он ба ду ҷиноҳ — «Халқ» (таҳти сарварии Таракӣ) ва «Парчам» (бо роҳбарии Кормал) тақсим гардид. Баъди ғалабаи Инқилоби Савр мухолифатҳо ва таъқибу фишори парчамиҳо аз нав шиддат гирифт. Дар вазъи истибдоди шоҳӣ ҳар ду ҷиноҳи ҳизб расман ғайри­қонунӣ маҳсуб мешуданд. Бо ҳамдастии ҳукумати вақ­ти Афғонистон муқобили фаъолияти ҲХДА аз тарафи аҳ­зобу ҳа­ра­катҳои бунёдгаро, миллатгаро, мисли «Ҷаво­нони мусулмон», «Афғон миллат», «Шуълаи ҷовид» ва амсоли инҳо аксуламалҳо анҷом дода мешуданд. Вале бо вуҷуди чунин фишорҳо ҲХДА фаъолияти таблиғӣ ва тарвиҷии худро густариш медод. «Халқ» ва «Парчам» муттаҳид шу­данд. Ба сабаби камшумории синфи коргари мавҷуда дар Афғонистон ҲХДА фаъолияти хешро ба таблиғу тарвиҷ дар артиш ва соири сохторҳои қудратӣ нигаронда буд. Дар давраи омодасозӣ ва ташкили Инқилоби Савр «Халқ» ва «Парчам» муттаҳид шуданд, вале ин ваҳдат дер давом накард.

=== Ташкилоту иттиҳодияҳо ===
Ғайр аз ҳизбҳои сиёсию наҳзату ҳаракатҳои гурӯҳ­ҳои алоҳида дар Афғонистон як зумра ташкилоту иттиҳодияҳо аз қаби­ли Иттиҳодияи коргарӣ, Ташкилоти демократии ҷавоно­ни Афғонистон (амсоли Комсомоли Иттиҳоди Шӯравӣ буда, соли 1975 таъсис ёфт), Ташкилоти демократии занони Афғонистон (соли 1966 таъсис ёфта, баъдтар ба Шӯрои занони Афғонистон табдили ном кард), Иттиҳо­дияи нависандагон ва шоирон (1980 ташкил шуд), Ит­тиҳоди журналистон (таъсисаш соли 1980), Иттиҳоди кормандони ҳу­нар (рассомон, филмсозонон, мутрибон, соли 1980 таъсис ёфт), ҷабҳаи миллии «Ватан» (соли 1981 таъсис ёфта, баъд­ҳо ба «Ҷабҳаи миллӣ» табдили ном кард) мавҷуд буданд, ки вобаста ба вазъи сиёсии кишвар фаъолият доштанд. Баъди соли 2001, пас аз рӯйи кор омадани таҳавву­лоти нав ва суқути «Толибон», дар муддати кӯтоҳе дар Афғонистон бештар аз 100 ҳизб номнавис шуданд. Вале баъдан дав­лат мудохила карда, ҳизбҳои сиёсӣ аз нав номнавис шуданд ва акнун 32 ҳизби сиёсӣ дар Афғонистон фаъолият дорад.&lt;ref&gt;[[Энсиклопедияи Миллии Тоҷик]], Ҷилди 2. АСОС-БОЗ — Душанбе: Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи Миллии Тоҷик, 2013, — с.89-103 / Х. Муҳаббатов, Б. Раҳматов.&lt;/ref&gt;

== Нигаред низ ==
* [[Иморати Исломии Афғонистон]]
* [[Ҷумҳурии Демократии Афғонистон]]
* [[Ҷумҳурии Афғонистон (1973—1978)]]
* [[Давлати Исломии Афғонистон]]
* [[Давлати исломии Ироқу Шом]]
* [[Иморати Исломии Афғонистон (1996—2001)]]

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

== Адабиёт ==
* Шамсулҳаққи Ориёнфар. Сайри матбуот ва озодии баён дар Афғонистон. Маълумотномаи Сафорати Афғонистон дар Тоҷи­кистон. Душанбе, 2011;
* Массон В., Ромодин В. Афғонистон История АфганистанАфғонистон Т. 1-2. М., 1964;
* Ромодин В. Афғонистон Генеалогическая структура основных групп афганских (пуштунских) племён и их расселение в XV—XVII вв. // Страны и народы ВостокАфғонистон Вып. 22. М., 1980;
* Лебедев К. Афғонистон Афганский народ — паштуны. М., 1997;
* Ядгаров Ш. Афғонистон Мои года — моё богатство. Д., 2003;
* Ядгаров Ш. Афганистан. Д., 2005
*. رسولرهی. تاریخمطبوعاتافغانستان. جلد۱. سوئد،۱۳۶۸هـ. ش؛
* میرغلاممحمدغبار. افغانستاندرمسیرتاریخ. کابل،۱۳۸۶هـ. ش

== Сарчашма ==
* {{ЭМТ|Афғонистон|2}}
{{ПБ}}
{{Кишварҳои Осиё}}

[[Гурӯҳ:Давлатҳо аз рӯи алифбо]]
[[Гурӯҳ:Давлатҳои Осиё]]
[[Гурӯҳ:Осиёи Ҷанубӣ]]
[[Гурӯҳ:Осиёи Марказӣ]]
[[Гурӯҳ:Афғонистон]]
[[Гурӯҳ:Давлатҳо — узви СММ]]</text>
      <sha1>d01zyxkytqvwza88ezjmtpj08c1jvsm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Офтобпараст</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14384</id>
    <revision>
      <id>1397576</id>
      <parentid>1368702</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T15:46:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rataliz</username>
        <id>41860</id>
      </contributor>
      <comment>Таснифот</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6721" xml:space="preserve">{{Дигар мазмунҳо}}
[[Акс:Chameleon_2006-01-contrast.jpg|200px|thumb|Бӯқаламун]]
'''Офтобпараст''' ё '''Бӯқаламун''' - хамелеон ({{lang-la|Chamaeleontidae}}), яке аз оилаҳои [[хазанда]]ҳо, ки 4 ҷинс ва тақрибан 90 намудаш дар минтақаи субтропикӣ ва тропикии [[Африқо]] ва [[Осиё]] паҳн шудааст. Дарозиаш 4-60 см. [[Бадан]]и Бӯқаламун панҷақ, [[сар]]аш тоскулоҳшакл, [[гардан]]аш кӯтоҳ, думаш камоншакл, забонаш дароз (то 30 см). [[Ранг]]и [[пӯст]]и Бӯқаламун бо таъсири омилҳои берунӣ ([[ҳарорат]], рӯшноӣ, намӣ) ва дохилӣ (гуруснагӣ, ташнагӣ, тарс ва ангезиш) дигар мешавад. Одатан дар [[дарахт]] зиндагонӣ мекунад. Бӯқаламун ҷонварӣ камҳаракат аст. Ҳашароту мавҷудоти бемӯҳраро бо забонаш дошта мехӯрад. Аксари Бӯқаламунҳо [[тухм]] мегузоранд.

== Таснифот ==
Соли 1986 оилаи Chamaeleonidae ба ду зероила тақсим шуда буд, Brookesiinae ва Chamaeleoninae.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Phylogeny and classification of the Chamaeleonidae (Sauria) with special reference to hemipenis morphology|url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/44935922#page/238/mode/1up|accessdate=2024-04-25|website=www.biodiversitylibrary.org}}&lt;/ref&gt; Мувофиқи ин таснифот, Brookesiinae дохил мешуданд родҳои Brookesia ва Rhampholeon, ва ҳамчунин родҳо, ки баъдтар аз онҳо ҷудо шудаанд (Palleon ва Rieppeleon), дар ҳоле ки Chamaeleoninae дохил мешуданд родҳои Bradypodion, Calumma, Chamaeleo, Furcifer ва Trioceros, ва ҳамчунин родҳо, ки баъдтар аз онҳо ҷудо шудаанд (Archaius, Надзикамбия ва Киньонгия). Аммо аз он вақт ба баъд, мавқеъияти ин зероила мавриди баҳсҳои зиёд қарор гирифтааст,&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Chameleons of Africa: An Atlas : Including the Chameleons of Europe, the Middle East and Asia|url=https://books.google.com/books?vid=ISBN9783899734515&amp;newbks=0&amp;redir_esc=y|accessdate=2024-04-25|website=books.google.com}}&lt;/ref&gt; гарчанде аксари тадқиқотҳои филогенетикӣ идеяро тасдиқ мекунанд, ки хамелеонҳои карлики зероилаи Brookesiinae гурӯҳи монофилетикӣ нестанд.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Molecular Phylogenetics and Mitochondrial Genomic Evolution in the Chamaeleonidae (Reptilia, Squamata)|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1055790301910760?via%3Dihub|accessdate=2024-04-25|website=www.sciencedirect.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Eastward from Africa: palaeocurrent-mediated chameleon dispersal to the Seychelles islands|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3061160/|accessdate=2024-04-25|website=www.ncbi.nlm.nih.gov}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Large-scale phylogeny of chameleons suggests African origins and Eocene diversification|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3619509/|accessdate=2024-04-25|website=www.ncbi.nlm.nih.gov}}&lt;/ref&gt;

Соли 2015 Glaw тақсимоти зероилаи наверо коркард кард, ки танҳо родҳои Brookesia ва Palleon-ро дар зероилаи Brookesiinae ҷойгир карда, ва ҳамаи родҳои дигарро дар Chamaeleoninae ҷойгир кард.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Taxonomic checklist of chameleons (Squamata: Chamaeleonidae)|url=https://vertebrate-zoology.arphahub.com/article/31518/|accessdate=2024-04-25|website=vertebrate-zoology.arphahub.com}}&lt;/ref&gt;

== Ҳамчун ҳайвоноти хонагӣ ==
Хамелеонҳо - ҳайвоноти хонагии маъмули рептилия мебошанд, ки асосан аз кишварҳои Африқоӣ, монанди Мадагаскар, Танзания ва Того ворид карда мешаванд.Ҳамелеонҳои маъмултарин дар савдо сенегалӣ хамелеон (Chamaeleo senegalensis), йеменӣ ё вуалевый хамелеон (Chamaeleo calyptratus), пантера хамелеон (Furcifer pardalis) ва хамелеони Джексон (Trioceros jacksonii) мебошанд.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=The dynamics of the global trade in chameleons|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0006320704000989|accessdate=2024-04-25|website=www.sciencedirect.com}}&lt;/ref&gt;

Барои тақлид кардани муҳити табиӣ, вольер барои нигоҳдории хамелеонҳо — одатан қафаси симӣ барои вентилятсияи муносиб — бояд баланд ва бо миқдори зиёди шохаҳо ва баргҳо таъмин карда шавад, ки метавонанд барои боло рафтан ва пинҳон шудан истифода шаванд.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Caring for Your Chameleon: A Colorful Journey|url=https://cleverrabbits.com/article/caring-for-your-chameleon-a-colorful-journey|accessdate=2024-04-25|website=cleverrabbits.com}}&lt;/ref&gt; Аквариумҳои шишагӣ тавсия дода намешаванд, зеро вентилятсияи бади ҳаво метавонад ба мушкилоти нафаскашӣ оварда расонад.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=11 Reasons Why Glass Cage is a Bad Choice for your Chameleon|url=https://chameleonowner.com/glass-cage-is-a-bad-choice/|accessdate=2024-04-25|website=chameleonowner.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=How to Care for Pet Veiled Chameleons|url=https://www.thesprucepets.com/veiled-chameleon-1238538|accessdate=2024-04-25|website=www.thesprucepets.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Terrariums Vs. Aquariums For A Chameleon|url=https://animals.mom.com/terrariums-vs-aquariums-chameleon-2885.html|accessdate=2024-04-25|website=animals.mom.com}}&lt;/ref&gt;

Инҳо яке аз ҳассос-тарин рептилияҳо мебошанд, ки инсон метавонад соҳиб шавад, ки ниёз ба таваҷҷӯҳ ва ғамхории махсус доранд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{зоология-нопурра}}
[[Гурӯҳ:Хазандагон]]</text>
      <sha1>o7h7jx6chokx6qfjrxso9islzaihxci</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22539</id>
    <revision>
      <id>1397582</id>
      <parentid>1397206</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T02:43:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>94.199.19.152</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4315" xml:space="preserve">* Ба Раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии   
* Чумхурии Точикистон мухтарам Ятимов С.С.
* Аз тарафи як гурух  хочагидрону сахмдорони       
* хочагихои дехконии дехаи Ориёни нохияи Фархор

Ариза

Мухтарам Раис. Сокинони дехаи Ориёни нохияи Фархор аз икдомхои Шумо бобати ободону шукуфон намудани деха тавассути сохта ба истифода додани бинохои зиёди сохаи ичтимои, ки аз дастуру супоришхои Асосгузори сулху вахдати милли - Пншвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомали Рахмон сарчашма мегиранд, хурсанду миннатдор буда, ба Шумо изхори сипос менамояд. Дар баробари ин, боз нафароне низ хастанд, ки манфиати шахсии худро аз манфиати чамъият боло дониста, дидаю дониста амалхоеро ичро мекунанд, ки боиси норозигии мардум ва безобита шудани онхо мегардад. Максади мурочиат хамин аст, ки сокини дехаи Ориён Абдуллоев Аъзам Курбонхонович ба чои он, ки худуди замини ичоравиашро махкам кунад, рохе, ки солхои сол бо он беш аз 100 нафар хочагидорону сахмдорони махал ва техникахои онхо равуо мекарданд, дарвоза шинонида кулф задааст, ки ба талаботи ягон конуну коида рост намеояд. Дар ин холат, хочагидорону сахмдорон зарур меояд, ки ба чои 3 км рох беш аз 6 км рохро тай намоянд, ки барои бечорахолону пиёдаравон нихоят гарони мекунад. Вобаста ба ин, мухтарам Раис, аз Шумо эхтиромона хохиш менамоем, ки дар халли масъалаи мазкур инсондустона мусоидат мекардед. Барои дастгириатон каблан изхори сипоси як гурух хочагидорону сахмдорони махалли падариатонро мерасонем.{{Вазифаи давлатӣ
 |вазифа             = Раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон
 |номи аслӣ          = 
 |мамлакат           = Тоҷикистон
 |рамз               = 
 |бари рамз          = 
 |имзои рамз         = 
 |ҳозира             = [[Саймумин Ятимов]]
 |таъйин             = 
 |сурат              = 
 |бари сурат         = 
 |имзои сурат        = 
 |роҳбарон           = 
 |шакли мухотаб      = 
 |иқомат             = 
 |пешбаришуда        = 
 |таъйиншуда         = 
 |муҳлати салоҳият   = 
 |маош               = 
 |пайдошавӣ          = 
 |барқароршавӣ       = 
 |бекоркунӣ          = 
 |аввалин            = 
 |охирин             = 
 |сайт               = 
}}

'''Саймумин Сатторович Ятимов''' — Раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон

 
Бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз [[2 сентябр]]и соли [[2010]]
Раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъйин шудааст.

== Пайвандҳо ==
 
* [http://www.president.tj Сомонаи Расмии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон]

[[Гурӯҳ:Ҳайати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон]]</text>
      <sha1>f57v8mh3v76aoypbsr7889q4w2siz7y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1397584</id>
      <parentid>1397582</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T07:34:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jaloliddin Madaminov</username>
        <id>14413</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Вироиши [[Special:Contributions/94.199.19.152|94.199.19.152]] ([[User talk:94.199.19.152|Баҳс]]) вогардонида шуд ба охирин тағйире, ки [[User:VASHGIRD|VASHGIRD]] анҷом дода буд</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1628" xml:space="preserve">{{Вазифаи давлатӣ
 |вазифа             = Раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон
 |номи аслӣ          = 
 |мамлакат           = Тоҷикистон
 |рамз               = 
 |бари рамз          = 
 |имзои рамз         = 
 |ҳозира             = [[Саймумин Ятимов]]
 |таъйин             = 
 |сурат              = 
 |бари сурат         = 
 |имзои сурат        = 
 |роҳбарон           = 
 |шакли мухотаб      = 
 |иқомат             = 
 |пешбаришуда        = 
 |таъйиншуда         = 
 |муҳлати салоҳият   = 
 |маош               = 
 |пайдошавӣ          = 
 |барқароршавӣ       = 
 |бекоркунӣ          = 
 |аввалин            = 
 |охирин             = 
 |сайт               = 
}}

'''Саймумин Сатторович Ятимов''' — Раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон

 
Бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз [[2 сентябр]]и соли [[2010]]
Раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъйин шудааст.

== Пайвандҳо ==
 
* [http://www.president.tj Сомонаи Расмии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон]

[[Гурӯҳ:Ҳайати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон]]</text>
      <sha1>3mzco9yxxob68ae54rkl23fuo3cyyi5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Petlyakov Pe-3</title>
    <ns>0</ns>
    <id>92904</id>
    <revision>
      <id>1397583</id>
      <parentid>858411</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T04:56:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Foxx70</username>
        <id>13197</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>image</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1237" xml:space="preserve">{|{{Infobox aircraft begin
 | name={{PAGENAME}}
 | image= Petljakov Pe 3-4.jpg
 | caption=
}}{{Infobox aircraft type
 | type=
 | national origin= 
 | manufacturer=[[Petlyakov]] 
 | designer=
 | first flight={{dts|1941|8|7}} 
 | introduced=1941–1944 
 | retired=
 | status=
 | primary user=[[نیروی هوایی شوروی]] 
 | number built=
 | developed from= 
 | variants with their own articles=
}}
|}

'''Petlyakov Pe-3''' ({{lang-en|Petlyakov Pe-3}}) — як [[ҳавогард]]и сохтаи [[Petlyakov]]  аст ки дар соли 1941–1944 сохта шуд. Нахустин истифодакунандаи ин ҳавогард [[نیروی هوایی شوروی]] будааст. Ин ҳавогард дар {{dts|1941|8|7}} нахустин парвози худро анҷом дод.

==Ҷусторҳои вобаста==
*[[Феҳристи Ҳавогардҳо]]

==Манобеъ==
{{Reflist}}
*{{Ёдкард вики|Пайванд =http://en.wikipedia.org/wikiPetlyakov_Pe-3|Ном =Petlyakov Pe-3|Забон =англисӣ|Мушоҳида =1 августи соли 2015}}

{{Ҳавогард-нопурра}}

[[Гурӯҳ:Ҳавогардҳо]]
[[Гурӯҳ:Мақолоти ҳавогардҳо]]</text>
      <sha1>rkq9370qdud1mpacalo82xd75vjo0cp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сайдалӣ Муҳиддинов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>95933</id>
    <revision>
      <id>1397586</id>
      <parentid>1386012</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T07:43:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Шухрат Саъдиев</username>
        <id>5132</id>
      </contributor>
      <comment>/* Эзоҳ */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12527" xml:space="preserve">{{Олим
 |ном                 =  
 |номи аслӣ          = Сайдалӣ Раҷабович  Муҳидинов
 |тасвир              = Мухидинов Сайдали Раджабович.jpg 
 |бар                 = 
 |тавсифи тасвир      = Сайдалӣ Раҷабович  Муҳидинов
 |таърихи таваллуд    = 03.03.1956
|зодгоҳ              = {{Зодгоҳ|Душанбе|шаҳри Душанбе}}, [[ҶШС Тоҷикистон]], [[ИҶШС]]
 |шаҳрвандӣ           = {{парчам|Тоҷикистон}}
 |таърихи даргузашт   = 
 |маҳалли даргузашт   = 
 |фазои илмӣ          = [[таърих]]
 |ҷойҳои кор          = [[Донишкадаи давлатии санъати Тоҷикистон ба номи М. Турсунзода]], [[Китобхонаи миллии Тоҷикистон|Китобхонаи миллии ҶТ ба номи А. Фирдавсӣ]], [[Донишгоҳи славянии Русияву Тоҷикистон]] 
 |дараҷаи илмӣ          = {{Дараҷаи илмӣ|доктор|илмҳои таърих}}
 |унвонҳои илмӣ        = {{Унвонҳои илмӣ ||0}}
 |алма-матер           = [[Донишгоҳи миллии Тоҷикистон|Университети давлатии Тоҷикистон ба номи В. И. Ленин]]
 |роҳбари илмӣ         = 
 |шогирдони маъруф     = 
 |маъруф ба           = 
 |ҷоизаҳо = [[Аълочии маорифи Тоҷикистон|Аълочии маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон]], Аълочии фарҳанги Тоҷикистон, ордени «Шараф» дараҷаи 2 (2015), медалҳои Иттиҳоди Шӯравӣ ва Ҷумҳурии Афғонистон
 |имзо                = 
 |бари имзо           = 
 |сайт                 =  
 |викитека             = 
 |викианбор             = 
}}
'''Сайдалӣ Раҷабович Муҳидинов''' ({{ВД-Дебоча}}) — таърихнигор, китобшинос, китобхонашинос, санъатшинос, [[номзади илм]]ҳои педагогӣ ([[1993]]), доктори илмҳои таърих [[2003]], [[профессор]] ([[2011]]). Узви вобастаи Академияи мусаввирии Тоҷикистон, узви Иттифоқи рассомони Тоҷикистон, узви Иттифоқи журналистони Тоҷикистон.

== Зиндагинома ==
* 1977 — факултаи китобдории [[Донишкадаи давлатии санъати Тоҷикистон ба номи М. Турсунзода]]-ро хатм кардааст (ДДСТ),
* 1977 — Мудири китобхонаи ДДСТ ба номи М. Турсунзада,
* 1979—1988 — Муҳаррир, сармуҳаррир, мудири бахш ва мудири шуъбаи илмӣ-тадқиқотӣ дар [[Китобхонаи миллии Тоҷикистон|Китобхонаи ҷумҳуриявии давлатии ба номи А. Фирдавсӣ]],
* 1985—1990 — устоди кафедраи кафедраҳои китобхонашиносӣ ва библиографишиносӣ дар [[Донишкадаи давлатии санъати Тоҷикистон ба номи М. Турсунзода]],
* 1990—1993 — Аспиранти ва ҳамзамон омӯзгори Донишгоҳи давлатии фарҳанги шаҳри Москва,
* 1993 — дифои рисолаи номзади илм дар мавзӯи «Библиографинамоии минётурҳои форсӣ-тоҷикӣ: ҷанбаъҳои фарҳангӣ — таърихӣ ва назариявӣ-услубӣ», соҳиби дараҷаи илмии номзади илмҳои педагогӣ,
* 1993—1998 — омӯзгори калони кафедраи библиографишиносӣ, декани факултети таҳсилоти ғоибонаи [[Донишкадаи давлатии санъати Тоҷикистон ба номи М. Турсунзода]],
* 1998—2003 — Директори [[Китобхонаи миллии Тоҷикистон|Китобхонаи миллии ҶТ ба номи А. Фирдавсӣ]],
* 2003 — дифои рисолаи [[доктори илм]] дар мавзӯи «Таърихнигории ҳунари тасвирии халқи тоҷик (замони тоинқилобӣ)», соҳиби дараҷаи илмии доктори илмҳои таърих,
* 2003—2004 — [[дотсент]]и кафедраи таърихшиносӣ ва бойгоншиносӣ дар [[Донишгоҳи миллии Тоҷикистон]], мудири бахши Пажӯҳишгоҳи фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон,
* 2004—2005 — Сардори раёсати илми муассисаҳои таълимӣ ва шуъбаи кадрҳои Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон, мудири кафедраи ҷамъиятшиносӣ ва ҳуқуқшиносии Донишгоҳи байналмиллалии гуманитарӣ ([[Душанбе]]),
* 2006—2009 — [[профессор]]и кафедраи таърихи ватанӣ дар [[Донишгоҳи славянии Русияву Тоҷикистон]],
* 2009—2013 — мудири кафедраи таърихи ватанӣ дар [[Донишгоҳи славянии Русияву Тоҷикистон]],
* Аз соли 2013 инҷониб декани факултети таърих ва муносибатҳои байналхалқии [[Донишгоҳи славянии Русияву Тоҷикистон]]&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.rtsu.tj/ru/faculties/fakultet-istorii-i-mezhdunarodnykh-otnosheniy/dekanat/ |title=Деканат. Декан факультета ИМО РТСУ |accessdate=2016-12-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161127162220/http://www.rtsu.tj/ru/faculties/fakultet-istorii-i-mezhdunarodnykh-otnosheniy/dekanat/ |archivedate=2016-11-27 }}&lt;/ref&gt;

== Фаъолияти илмӣ ==
Сайидалӣ Муҳидинов баробари масъалаҳои назариявиву амалии омӯзиши таърихи халқи тоҷик, таърихнигорӣ, манбаъшиносӣ, муносибатҳои Тоҷикистону Русия, инчунин таърихи фарҳанги бадеии мардуми тоҷик, бахусус ҳунари тасвириро дар бар мегирад. Дар риштаҳои илми китобшиносӣ, китобхонашиносӣ, библиографишиносӣ силсилаи таҳқиқот анҷом додаст.

Сайидалӣ Муҳидинов муаллифи 6 монография, 20 китобу маҷмӯа 9 дастурамали методӣ барои китобдорону библиографҳо, 11 китоби дарсӣ ва васоити таълимӣ буда, зиёда аз 250 мақолаҳои илмӣ, илмӣ-оммавӣ ба чоп расонидааст. Ӯ инчунин ба ҳайси нависанда муаллифи маҷмӯаи хикояҳо таҳти унвони «Касе дар канор» ва «Рӯзномаи Афғонистон, ё қайдҳои як тарҷумон» (2016), ки ба забони русӣ чоп шудаанд, мебошад. Ҳамзамон ӯ узви Шӯрои дифои рисолаҳои илмӣ назди Пажӯҳишгоҳи таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи А.Дониши АИ ҶТ аст.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.kmt.tj/content/%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%B8-%D1%85%D1%83%D0%B4%D1%80%D0%BE-%D0%B1%D0%B8%D1%88%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BC-%D1%81%D0%B0%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D3%A3-%D0%BC%D1%83%D2%B3%D0%B8%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2 |title=Олимони худро бишносем. Сайидалӣ Муҳидинов |accessdate=2016-03-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160324011133/http://kmt.tj/content/%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%B8-%D1%85%D1%83%D0%B4%D1%80%D0%BE-%D0%B1%D0%B8%D1%88%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BC-%D1%81%D0%B0%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D3%A3-%D0%BC%D1%83%D2%B3%D0%B8%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2 |archivedate=2016-03-24 }}&lt;/ref&gt;

== Осор ==

* Библиографирование персидско-таджикской миниатюры (культурно-исторический и теоретико-методический аспекты): Дис… канд. пед. наук. — М., 1993. — 186 с.
* Библиографическое описание персидско-таджикской миниатюры / Под ред. д-ра пед. наук, профессор Ю. С. Зубова.- Душанбе, 1993. — 20 с.
* Инъикоси ёдгориҳои санъати тасвирӣ дар «Тоҷикон» — и Бобоҷон Ғафуров (Отражение памятников изобразительного искусства в труде Б. Гафурова «Таджики») / Муҳар.масъул академик А. Мухторов. — Душанбе, 1998. — 39 с.
* Миниатюра в творчестве Камолиддина Бехзода и Ахмада Дониша: Историографические очерки / Под ред. д-ра ист. наук, профессор И. Усманова. — Душанбе: Маориф, 2005. — 88 с.
* Таджикская библиотека в XI—XVI веках / Под ред. д-ра пед. наук, профессор Д. Латипова. — Душанбе, 2005. — 48 с.
* Историография изобразительного искусства таджикского народа (досоветский период). Монография — Душанбе: Ирфон, 2007. — 309 с.
* История изобразительного искусства таджикского народа с древнейших времен до XVI века: Учебное пособие. — Душанбе: РТСУ, 2010. — 180 с.
* Русские художники в Таджикистане (вторая половина ХIХ- 80-х гг. ХХ века). Монография — Душанбе, 2012. — 217 с..
* Библиографияи кишваршиносии Тоҷикистон (замони шӯравӣ). Китоби дарсӣ барои донишҷӯёни факултети китобдорӣ ва иттилоотшиносии ДДФС ба номи М.Турсунзода. — Душанбе: Ирфон,2015.- 160 с.
* От Согда до Судака. /Под ред. акад. Р. М. Масова. Монография.- Душанбе: Эр-граф, 2016.- 227 с.

== Ҷоизаҳо ==

* Ордени «Шараф» дараҷаи 2 (2015)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.rtsu.tj/ru/news/2860/ |title=ПОЗДРАВЛЯЕМ С НАГРАДОЙ! |accessdate=2016-12-25 |archivedate=2020-11-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201128170636/http://www.rtsu.tj/ru/news/2860/ }}&lt;/ref&gt;
* [[Аълочии маорифи Тоҷикистон|Аълочии маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон]]
* Аълочии фарҳанги Тоҷикистон.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
* [https://proza.ru/avtor/dil220783 Сайдали Муҳидинов proza.ru]
[[Гурӯҳ:Олимони Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Таърихшиносони Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Омӯзгорони Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Олимони Китобхонаи миллии Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Олимони Донишкадаи давлатии санъати Тоҷикистон ба номи Мирзо Турсунзода]]
[[Гурӯҳ:Олимони Донишгоҳи славянии Русияву Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Дорандагони нишони Аълочии маорифи Тоҷикистон]]</text>
      <sha1>817p002swf0em46firdq676dzoad99x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Википедиа:Қаҳвахона/Умумӣ</title>
    <ns>4</ns>
    <id>103282</id>
    <revision>
      <id>1397580</id>
      <parentid>1393784</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T20:20:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>9916</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vote now to select members of the first U4C */ бахши ҷадид</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="208797" xml:space="preserve">{{/боло}}

== Global ban proposal for Slowking4 ==


Hello. This is to notify the community that there is an ongoing global ban proposal for [[User:Slowking4]] who has been active on this wiki. You are invited to participate at [[metawiki:Requests for comment/Global ban for Slowking4 (2)|m:Requests for comment/Global ban for Slowking4 (2)]]. Thank you. [[Корбар:Seawolf35|Seawolf35]] ([[Баҳси корбар:Seawolf35|баҳс]]) 04:30, 15 марти 2024 (UTC)

== Средневековые срезднеазиатские ученые ==

В Таджикской википедии если есть эти статьи, то можете интервики поставить? [[:Kk:Қазақстан ғалымдары#Ортағасырлық ойшылдар]] --[[Корбар:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Баҳси корбар:Kaiyr|баҳс]]) 14:28, 16 Декабри 2023 (UTC)

== Project Grant Open Call ==

This is the announcement for the [[m:Grants:Project|Project Grants program]] open call that started on January 11, with the submission deadline of February 10, 2021.&lt;br&gt; This first open call will be focussed on Community Organizing proposals. A second open call focused on research and software proposals is scheduled from February 15 with a submission deadline of March 16, 2021.&lt;br&gt;

For the Round 1 open call, we invite you to propose grant applications that fall under community development and organizing (offline and online) categories. Project Grant funds are available to support individuals, groups, and organizations to implement new experiments and proven ideas, from organizing a better process on your wiki, coordinating a campaign or editathon series to providing other support for community building.  We offer the following resources to help you plan your project and complete a grant proposal:&lt;br&gt;

* Weekly proposals clinics via Zoom during the Open Call. Join us for [[m:Grants:Project|#Upcoming_Proposal_Clinics|real-time discussions]] with Program Officers and select thematic experts and get live feedback about your Project Grants proposal. We’ll answer questions and help you make your proposal better. We also offer these support pages to help you build your proposal:
* [[m:Grants:Project/Tutorial|Video tutorials]] for writing a strong application&lt;br&gt;
* General [[m:Grants:Project/Plan|planning page]] for Project Grants &lt;br&gt;
* [[m:Grants:Project/Learn|Program guidelines and criteria]]&lt;br&gt;

Program officers are also available to offer individualized proposal support upon request. Contact us if you would like feedback or more information.&lt;br&gt;

We are excited to see your grant ideas that will support our community and make an impact on the future of Wikimedia projects. Put your idea into motion, and [[m:Grants:Project/Apply|submit your proposal]] by February 10, 2021!&lt;br&gt;

Please feel free to get in touch with questions about getting started with your grant application, or about serving on the Project Grants Committee. Contact us at projectgrants{{at}}wikimedia.org. Please help us translate this message to your local language. [[Корбар:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Баҳси корбар:MediaWiki message delivery|баҳс]]) 08:01, 28 январи 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RSharma (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20808431 --&gt;

== New Wikipedia Library Collections Available Now (February 2021) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing new free, full-access, accounts to reliable sources as part of our [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ research access program]. You can sign up to access research materials on the [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ Library Card platform]: 
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/103/ Taxmann]''' – Taxation and law database
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/104/ PNAS]''' – Official journal of the National Academy of Sciences
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/57/ EBSCO]''' – New Arabic and Spanish language databases added

We have a wide array of [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ other collections available], and a significant number now no longer require individual applications to access! Read more in our [https://diff.wikimedia.org/2020/06/24/simplifying-your-research-needs-the-wikipedia-library-launches-new-technical-improvements-and-partnerships/ blog post].

Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects!

:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
--12:57, 1 феврали 2021 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=21022367 --&gt;

== Reply tool as a Beta Feature ==

The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|Reply tool]] will be offered as an opt-in [[mw:Special:MyLanguage/Beta Feature|Beta Feature]] today.  You can try this by going to [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures]] and enabling &quot;Discussion tools&quot;.  

You can read [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|the help page]] and [[mw:Help:DiscussionTools/Why can't I reply to this comment?|the troubleshooting guide]] for more information.  If you have questions or advice for the software developers, please ping me or post to [[mw:Special:MyLanguage/Talk:Talk pages project/replying]].  [[Корбар:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[Баҳси корбар:Whatamidoing (WMF)|баҳс]]) 18:55, 1 феврали 2021 (UTC)

== Wiki Loves Folklore 2021 is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2021|Wiki Loves Folklore 2021]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the 1st till the 28th of February.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2021 submitting] them in this commons contest.

Please support us in translating the [[:c:Commons: Wiki Loves Folklore 2021|project page]] and a [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:Translate?group=Centralnotice-tgroup-wikiloveslove2020&amp;language=en&amp;filter=%21translated&amp;action=translate|one-line banner message] to help us spread the word in your native language.

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''

[[Корбар:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Баҳси корбар:MediaWiki message delivery|баҳс]]) 13:25, 6 феврали 2021 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&amp;oldid=21073884 --&gt;

== Feminism &amp; Folklore 1 February - 31 March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

Greetings! 

You are invited to participate in '''[[m:Feminism and Folklore 2021|Feminism and Folklore]] writing contest'''. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women's biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, etc.

You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles centered on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch-hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of [[:m:Feminism and Folklore 2021/List of Articles|suggested articles here]]. 

You can also support us in translating the [[m:Feminism and Folklore 2021|project page]] and help us spread the word in your native language. 

Learn more about the contest and prizes from our [[m:Feminism and Folklore 2021|project page]]. Thank you. 

Feminism and Folklore team,

[[m:User:Joy Agyepong|Joy Agyepong]] ([[m:User talk:Joy Agyepong|talk]]) 02:40, 16 феврали 2021 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=20421065 --&gt;

== Wikifunctions logo contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;tg&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:Hello}}. Лутфан барои интихоби консепсияи тарроҳӣ барои логотипи вики нави Wikifunctions кумак кунед. Овоздиҳӣ имрӯз шурӯъ мешавад ва 2 ҳафта боз хоҳад буд. Агар шумо хоҳед, ки иштирок кунед, пас '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wikifunctions logo concept/Vote|лутфан маълумоти бештар гиред ва ҳозир овоз диҳед]]''' дар Meta-Wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; 01:47, 2 марти 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21087740 --&gt;

== Universal Code of Conduct – 2021 consultations ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
=== Universal Code of Conduct Phase 2 ===

{{int:please-translate}}

The [[:wmf:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|'''Universal Code of Conduct (UCoC)''']] provides a universal baseline of acceptable behavior for the entire Wikimedia movement and all its projects. The project is currently in Phase 2, outlining clear enforcement pathways. You can read more about the whole project on its [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|'''project page''']].

==== Drafting Committee: Call for applications ====

The Wikimedia Foundation is recruiting volunteers to join a committee to draft how to make the code enforceable. Volunteers on the committee will commit between 2 and 6 hours per week from late April through July and again in October and November. It is important that the committee be diverse and inclusive, and have a range of experiences, including both experienced users and newcomers, and those who have received or responded to, as well as those who have been falsely accused of harassment.

To apply and learn more about the process, see [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|Universal Code of Conduct/Drafting committee]].

==== 2021 community consultations: Notice and call for volunteers / translators ====

From 5 April – 5 May 2021 there will be conversations on many Wikimedia projects about how to enforce the UCoC. We are looking for volunteers to translate key material, as well as to help host consultations on their own languages or projects using suggested [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations/Discussion|key questions]]. If you are interested in volunteering for either of these roles, please [[:m:Talk:Universal Code of Conduct/2021 consultations|contact us]] in whatever language you are most comfortable.

To learn more about this work and other conversations taking place, see [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations|Universal Code of Conduct/2021 consultations]].

-- [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[User talk:Xeno (WMF)|talk]]) 22:09, 5 апрели 2021 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Without_Russian,_Polish_and_translated/6&amp;oldid=21302337 --&gt;

== Global bot policy changes ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologize for sending a message in English. {{int:please-translate}}. According to [[:m:Bot_policy/Implementation#Where_it_is_policy|the list]], your wiki project is currently opted in to the [[:m:Bot_policy#Global_bots|global bot policy]]. As such, I want to let you know about some changes that were made after the [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|global RfC]] was closed.

*Global bots are now subject to a 2 week discussion, and it'll be publicized via a MassMessage list, available at [[:m:Bot policy/New global bot discussion|Bot policy/New global bot discussion]] on Meta. Please subscribe yourself or your wiki if you are interested in new global bots proposals.
*For a bot to be considered for approval, it must demonstrate it is welcomed in multiple projects, and a good way to do that is to have the bot flag on at least 5 wikis for a single task.
*The bot operator should make sure to adhere to the wiki's preference as related to the use of the bot flag (i.e., if a wiki doesn't want a bot to use the flag as it edits, that should be followed).

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;
—'''''&lt;span style=&quot;font-family:Candara&quot;&gt;[[User:Tks4Fish|&lt;span style=&quot;color:black&quot;&gt;Thanks for the fish!&lt;/span&gt;]] &lt;sup&gt;[[User Talk:Tks4Fish|&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;talk&lt;/span&gt;]]•[[Special:Contribs/Tks4Fish|contribs]]&lt;/sup&gt;&lt;/span&gt;''''' 18:48, 6 апрели 2021 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tks4Fish@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tks4Fish/temp&amp;oldid=21306363 --&gt;

== Line numbering coming soon to all wikis ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

[[File:Technical_Wishes_–_Line_numbering_-_2010_wikitext_editor.png|thumb|Example]]
From April 15, you can enable line numbering in some wikitext editors - for now in the template namespace, coming to more namespaces soon. This will make it easier to detect line breaks and to refer to a particular line in discussions. These numbers will be shown if you enable the syntax highlighting feature ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror extension]]), which is supported in the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|2010]] and [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017]] wikitext editors. 

More information can be found on [[m:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|this project page]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:talk:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|on this talk page]].
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 15:09, 12 апрели 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21329014 --&gt;

== Suggested Values ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

From April 29, it will be possible to suggest values for parameters in templates. Suggested values can be added to [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] and will then be shown as a drop-down list in [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|VisualEditor]]. This allows template users to quickly select an appropriate value. This way, it prevents potential errors and reduces the effort needed to fill the template with values. It will still be possible to fill in values other than the suggested ones.

More information, including the supported parameter types and how to create suggested values: [[mw:Help:TemplateData#suggestedvalues|[1]]] [[m:WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters|[2]]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Suggested values for template parameters|on this talk page]].

&lt;/div&gt; [[m:User:Timur Vorkul (WMDE)|Timur Vorkul (WMDE)]] 14:08, 22 апрели 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Timur Vorkul (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21361904 --&gt;

==Iqbol==
Hi! Someone wrote the article of [[Иқбол (гурӯҳ)]] on huwiki and it is now on deletion proposal discussion because there are no sources. I tried to find sources and this seems like a notable band but I cannot find any proper reliable sources. Can you help with any sources, please? Thanks a lot, [[Корбар:Xia|Xia]] ([[Баҳси корбар:Xia|баҳс]]) 14:58, 30 апрели 2021 (UTC)

::[[Корбар:Xia|Xia]] ([[Баҳси корбар:Xia|баҳс]]) Information about the band &quot;Iqbol&quot; in YouTube . Information about the band is &quot;Iqbol&quot; very limited. these are informational messages in the Tajik language. (you speak Tajik)
They are in printed form in libraries.

--[[Корбар:Шухрат Саъдиев|Шухрат Саъдиев]] ([[Баҳси корбар:Шухрат Саъдиев|баҳс]]) 08:15, 1 май 2021 (UTC)
::[[Корбар:Шухрат Саъдиев|Шухрат Саъдиев]] It would help if someone could list a few articles as sources in the Tajik article and then we could take those sources over from here. Unfortunately youtube videos are not acceptable sources in huwiki and at the moment the article is to be deleted... Thanks a lot in advance. [[Корбар:Xia|Xia]] ([[Баҳси корбар:Xia|баҳс]]) 16:19, 2 май 2021 (UTC)
==як саҳифаи муҳим==
Дуруд, [[w:en:List of power stations in Tajikistan]] дар Википедиаи форсӣ ба хатти русӣ вуҷуд надорад. Сипас--[[Корбар:Reza Amper|Reza Amper]] ([[Баҳси корбар:Reza Amper|баҳс]]) 08:18, 10 июни 2021 (UTC)
.

== Universal Code of Conduct News – Issue 1 ==

&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Universal Code of Conduct News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 1, June 2021'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1|Read the full newsletter]]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the first issue of [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct News]]! This newsletter will help Wikimedians stay involved with the development of the new code, and will distribute relevant news, research, and upcoming events related to the UCoC.

Please note, this is the first issue of UCoC Newsletter which is delivered to all subscribers and projects as an announcement of the initiative. If you want the future issues delivered to your talk page, village pumps, or any specific pages you find appropriate, you need to [[m:Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|subscribe here]].

You can help us by translating the newsletter issues in your languages to spread the news and create awareness of the new conduct to keep our beloved community safe for all of us. Please [[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|add your name here]] if you want to be informed of the draft issue to translate beforehand. Your participation is valued and appreciated.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;
* '''Affiliate consultations''' – Wikimedia affiliates of all sizes and types were invited to participate in the UCoC affiliate consultation throughout March and April 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec1|continue reading]])
* '''2021 key consultations''' – The Wikimedia Foundation held enforcement key questions consultations in April and May 2021 to request input about UCoC enforcement from the broader Wikimedia community. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec2|continue reading]])
* '''Roundtable discussions''' – The UCoC facilitation team hosted two 90-minute-long public roundtable discussions in May 2021 to discuss UCoC key enforcement questions. More conversations are scheduled. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec3|continue reading]])
* '''Phase 2 drafting committee''' – The drafting committee for the phase 2 of the UCoC started their work on 12 May 2021. Read more about their work. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec4|continue reading]])
* '''Diff blogs''' – The UCoC facilitators wrote several blog posts based on interesting findings and insights from each community during local project consultation that took place in the 1st quarter of 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec5|continue reading]])&lt;/div&gt;
--[[Корбар:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Баҳси корбар:MediaWiki message delivery|баҳс]]) 23:06, 11 июни 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:SOyeyele (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SOyeyele_(WMF)/Announcements/Other_languages&amp;oldid=21578291 --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch+2020&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. &lt;!--

 They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''. --&gt;

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 29 June 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1624975200 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST,  23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday 30 June).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of June 28.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2021_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 01:19, 27 июни 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21463754 --&gt;

== I suggested to remove GFDL ==

Hi! I made a suggestion on [[Баҳси_медиавики:Licenses]] to remove GFDL from the list of licenses. I do not think that many users monitor that page so I made this notice to be sure that someone noticed. If there is a better place to inform community please let me know or make a notice there for me. Thank you. --[[Корбар:MGA73|MGA73]] ([[Баҳси корбар:MGA73|баҳс]]) 11:43, 3 июли 2021 (UTC)

== New Wikipedia Library collections and design update (August 2021) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says log in today!]]
[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/users/my_library/ The Wikipedia Library] is pleased to announce the addition of new collections, alongside a new interface design. New collections include:
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/107/ Cabells]''' – Scholarly and predatory journal database
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/108/ Taaghche]''' -  Persian language e-books
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/112/ Merkur]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/111/ Musik &amp; Ästhetik]''', and '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/110/ Psychologie, Psychotherapie, Psychoanalyse]''' - German language magazines and journals published by Klett-Cotta
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/117/ Art Archiv]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/113/ Capital]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/115/ Geo]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/116/ Geo Epoche]''', and '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/114/ Stern]''' - German language newspapers and magazines published by Gruner + Jahr

Additionally, '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/105/ De Gruyter]''' and '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/106/ Nomos]''' have been centralised from their previous on-wiki signup location on the German Wikipedia. Many other collections are freely available by simply logging in to [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ The Wikipedia Library] with your Wikimedia login!

We are also excited to announce that the first version of a new design for My Library was deployed this week. We will be iterating on this design with more features over the coming weeks. Read more on the [[:m:Library Card platform/Design improvements|project page on Meta]].

Lastly, an Echo notification will begin rolling out soon to notify eligible editors about the library ([[Phab:T132084|T132084]]). If you can translate the notification please do so [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&amp;group=ext-thewikipedialibrary at TranslateWiki]!

--The Wikipedia Library Team 13:23, 11 августи 2021 (UTC)

:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=21851699 --&gt;

== The 2022 Community Wishlist Survey will happen in January ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello everyone,

We hope all of you are as well and safe as possible during these trying times! We wanted to share some news about a change to the Community Wishlist Survey 2022. We would like to hear your opinions as well.

Summary:

&lt;div style=&quot;font-style:italic;&quot;&gt;
We will be running the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]] 2022 in January 2022. We need more time to work on the 2021 wishes. We also need time to prepare some changes to the Wishlist 2022. In the meantime, you can use a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|dedicated sandbox to leave early ideas for the 2022 wishes]].
&lt;/div&gt;

=== Proposing and wish-fulfillment will happen during the same year ===

In the past, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] team has run the Community Wishlist Survey for the following year in November of the prior year. For example, we ran the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Wishlist for 2021]] in November 2020. That worked well a few years ago. At that time, we used to start working on the Wishlist soon after the results of the voting were published.

However, in 2021, there was a delay between the voting and the time when we could start working on the new wishes. Until July 2021, we were working on wishes from the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Wishlist for 2020]].

We hope having the Wishlist 2022 in January 2022 will be more intuitive. This will also give us time to fulfill more wishes from the 2021 Wishlist.

=== Encouraging wider participation from historically excluded communities ===

We are thinking how to make the Wishlist easier to participate in. We want to support more translations, and encourage under-resourced communities to be more active. We would like to have some time to make these changes.

=== A new space to talk to us about priorities and wishes not granted yet ===

We will have gone 365 days without a Wishlist. We encourage you to approach us. We hope to hear from you in the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]], but we also hope to see you at our bi-monthly Talk to Us meetings! These will be hosted at two different times friendly to time zones around the globe.

We will begin our first meeting '''September 15th at 23:00 UTC'''. More details about the agenda and format coming soon!

=== Brainstorm and draft proposals before the proposal phase ===

If you have early ideas for wishes, you can use the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|new Community Wishlist Survey sandbox]]. This way, you will not forget about these before January 2022. You will be able to come back and refine your ideas. Remember, edits in the sandbox don't count as wishes!

=== Feedback ===
* What should we do to improve the Wishlist pages?
* How would you like to use our new [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|sandbox?]]
* What, if any, risks do you foresee in our decision to change the date of the Wishlist 2022?
* What will help more people participate in the Wishlist 2022?

Answer on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]] (in any language you prefer) or at our Talk to Us meetings.
&lt;/div&gt;

[[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 00:23, 7 сентябри 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

== Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee ending 14 September 2021 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;Movement Strategy announces [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee|the Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee]]. The Call opens August 2, 2021 and closes September 14, 2021.

The Committee is expected to represent [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Diversity_and_Expertise_Matrices|diversity in the Movement]]. Diversity includes gender, language, geography, and experience. This comprises participation in projects, affiliates, and the Wikimedia Foundation.

English fluency is not required to become a member. If needed, translation and interpretation support is provided. Members will receive an allowance to offset participation costs. It is US$100 every two months.

We are looking for people who have some of the following [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Role_Requirements|skills]]:

* Know how to write collaboratively. (demonstrated experience is a plus) 
* Are ready to find compromises. 
* Focus on inclusion and diversity. 
* Have knowledge of community consultations. 
* Have intercultural communication experience. 
* Have governance or organization experience in non-profits or communities. 
* Have experience negotiating with different parties. 

The Committee is expected to start with 15 people. If there are 20 or more candidates, a mixed election and selection process will happen. If there are 19 or fewer candidates, then the process of selection without election takes place.

Will you help move Wikimedia forward in this important role? Submit your candidacy [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Candidate_Statements|here]]. Please contact strategy2030[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org with questions.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 17:02, 10 сентябри 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22002240 --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, 14 September 2021'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 14 September 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1631628049 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday, 15 September).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 00:45, 11 сентябри 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

== Talk to the Community Tech ==

[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|{{dir|{{pagelang}}|left|right}}|frameless|50px]]

[[:m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2021-09 Talk to Us|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Community_Wishlist_Survey/Updates/2021-09_Talk_to_Us&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

Hello!

As we have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|recently announced]], we, the team working on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], would like to invite you to an online meeting with us. It will take place on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210915T2300 '''September 15th, 23:00 UTC'''] on Zoom, and will last an hour. [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 '''Click here to join'''].

'''Agenda'''

* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Status report 1#Prioritization Process|How we prioritize the wishes to be granted]]
* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|Why we decided to change the date]] from November 2021 to January 2022
* Update on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguation]] and the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|real-time preview]] wishes
* Questions and answers

'''Format'''

The meeting will not be recorded or streamed. Notes without attribution will be taken and published on Meta-Wiki. The presentation (first three points in the agenda) will be given in English.

We can answer questions asked in English, French, Polish, and Spanish. If you would like to ask questions in advance, add them [[m:Talk:Community Wishlist Survey|on the Community Wishlist Survey talk page]] or send to sgrabarczuk@wikimedia.org.

[[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] manager) will be hosting this meeting.

'''Invitation link'''

* [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 Join online]
* Meeting ID: 898 2861 5390
* One tap mobile
** +16465588656,,89828615390# US (New York)
** +16699006833,,89828615390# US (San Jose)
* [https://wikimedia.zoom.us/u/kctR45AI8o Dial by your location]

See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 03:04, 11 сентябри 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

== Select You the question statements for candidates of Drafting Committee Movement Charter ==

Into 2021-10-04 11:59:59 UTC you can select [[:m:Movement Charter/Drafting Committee/Election Compass Statements|question statements]] for the [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates|candidates]] of [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Drafting Committee]] [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter|Movement Charter]]. ✍️ [[Корбар:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[Баҳси корбар:Dušan Kreheľ|баҳс]]) 01:53, 30 сентябри 2021 (UTC)

== Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021|{{int:otherlanguages}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open. In total, 70 Wikimedians from around the world are running for 7 seats in these elections.

'''Voting is open from October 12 to October 24, 2021.'''

The committee will consist of 15 members in total: The online communities vote for 7 members, 6 members will be selected by the Wikimedia affiliates through a parallel process, and 2 members will be appointed by the Wikimedia Foundation. The plan is to assemble the committee by November 1, 2021.

Learn about each candidate to inform your vote in the language that you prefer: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates&gt;

Learn about the Drafting Committee: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee&gt;

We are piloting a voting advice application for this election. Click yourself through the tool and you will see which candidate is closest to you! Check at &lt;https://mcdc-election-compass.toolforge.org/&gt;

Read the full announcement: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections&gt;

'''Go vote at SecurePoll on:''' &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections&gt;

Best,

Movement Strategy &amp; Governance Team, Wikimedia Foundation
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:25, 14 октябри 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22185710 --&gt;

== Learn how Movement Strategy Implementation Grants can support your Movement Strategy plans ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;Movement Strategy Implementation grants now provide more than $2,000 USD to put Movement Strategy plans into action. Find out more about [[:m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/About|Movement Strategy Implementation grants, the criteria, and how to apply]].&lt;section end=&quot;annoumcent-content&quot;/&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)#top|talk]]) 13:30, 29 October 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Delivery&amp;oldid=22247589 --&gt;

:[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)#top|talk]])  Thanks for the information.--[[Корбар:Шухрат Саъдиев|Шухрат Саъдиев]] ([[Баҳси корбар:Шухрат Саъдиев|баҳс]]) 16:59, 29 октябри 2021 (UTC)

== Help with a hoax article ==
I've found that an article deleted as being a hoax on the English Wikipedia still exists here. The article is [[Нелсон Лариос]]. Please see https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Articles_for_deletion/Nelson_Larios

Thanks [[Корбар:Wizzito|Wizzito]] ([[Баҳси корбар:Wizzito|баҳс]]) 07:11, 4 ноябри 2021 (UTC)

== Meet the new Movement Charter Drafting Committee members ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
The Movement Charter Drafting Committee election and selection processes are complete.
* The [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results|election results have been published]]. 1018 participants voted to elect seven members to the committee: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_Knipel_(Pharos)|Richard Knipel (Pharos)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anne_Clin_(Risker)|Anne Clin (Risker)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Alice_Wiegand_(lyzzy)|Alice Wiegand (Lyzzy)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Micha%C5%82_Buczy%C5%84ski_(Aegis_Maelstrom)|Michał Buczyński (Aegis Maelstrom)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_(Nosebagbear)|Richard (Nosebagbear)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ravan_J_Al-Taie_(Ravan)|Ravan J Al-Taie (Ravan)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ciell_(Ciell)|Ciell (Ciell)]]'''.
* The [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Affiliate-chosen_members|affiliate process]] has selected six members: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anass_Sedrati_(Anass_Sedrati)|Anass Sedrati (Anass Sedrati)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#%C3%89rica_Azzellini_(EricaAzzellini)|Érica Azzellini (EricaAzzellini)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Jamie_Li-Yun_Lin_(Li-Yun_Lin)|Jamie Li-Yun Lin (Li-Yun Lin)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Georges_Fodouop_(Geugeor)|Georges Fodouop (Geugeor)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Manavpreet_Kaur_(Manavpreet_Kaur)|Manavpreet Kaur (Manavpreet Kaur)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Pepe_Flores_(Padaguan)|Pepe Flores (Padaguan)]]'''.
* The Wikimedia Foundation has [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Wikimedia_Foundation-chosen_members|appointed]] two members: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Runa_Bhattacharjee_(Runab_WMF)|Runa Bhattacharjee (Runab WMF)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Jorge_Vargas_(JVargas_(WMF))|Jorge Vargas (JVargas (WMF))]]'''.

The committee will convene soon to start its work. The committee can appoint up to three more members to bridge diversity and expertise gaps.

If you are interested in engaging with [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Movement Charter]] drafting process, follow the updates [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|on Meta]] and join the [https://t.me/joinchat/U-4hhWtndBjhzmSf Telegram group].

With thanks from the Movement Strategy and Governance team&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

15:53, 5 ноябри 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Delivery&amp;oldid=22300322 --&gt;

== Қабули кунунии алоқаи баръакс аз тарафи ҷамъият доир ба интихоботи Шӯрои Парасторон ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content /&gt;
:''Шумо метавонед тарҷумаи ин паёмро бо дигар забонҳо дар Мета-Вики дарёфт кунед.''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Шӯрои Парасторон қабули алоқаи баръаксро, ки аз 7-уми январ то 10 феврали 2022 мегузарад, омода месозад.

Новобаста аз он, ки тавзеҳоти алоқаи баръакс 1 ҳафта пеш аз қабул дақиқ мешаванд, мо тасдиқ кардем, ки ду суоли зер пурсида хоҳанд шуд:

* Бо кадом роҳ мешавад намояндагонии ҷамъиятҳои ташаккулёфтаро баодолатона дар байни Шӯро нишон дод?

* Кадом иштирокро номзадҳо дар тӯли интихобот бояд анҷом диҳанд?

Саволҳои иловагӣ шояд илова шаванд. Тими Стратегияи Ҳаракат ва Идора мехоҳад ба аъзоҳои ҷамъият ва ширкатҳои ҳамкор барои таҳқиқ ва тайёри идеяҳо оид ба суолҳои тайёршуда вақт то оғози қабул диҳад. Мо барои пурра набудани феҳристи суолҳо узри зиёд мепурсем. Шояд ду ё се суол илова шаванд. Мақсади мо дар он аст, ки ҷамъиятро бо дархостҳо зиёд хаста насозем, аммо огаҳӣ ва алоқаи баръаксро оид ба ин суолҳои зарурӣ пешкаш кунем.

'''Оё шумо мехоҳед дар дараҷаи маҳаллӣ дар давоми қабули алоқаи баръакс кӯмак кунед?'''

Бо [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|тими Стратегияи Ҳаракат ва Идора]] дар Мета, [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], ё тавассути почтаи электронии msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org ба алоқа бароед.

Агар шумо мушкилот ё суоле доред, бо мо ба алоқа бароед. Тими Стратегияи Ҳаракат ва Идора ҳадди ақал то 3 январ дахолат хоҳад кард. Барои дер ҷавоб додан дар ин мӯҳлат узр мепурсем. Мо ҳамчунон мефаҳмем, ки баъзе аз ширкатҳои ҳамкорамон ва аъзоёни ҷамъият дар ҷашнҳои декабрӣ машғул хоҳанд буд. Таасуфи зиёд мепурсем агар ҷамъиятамон дар вақти рухсатиатон бо шумо ба алоқа баромад.

Бо эҳтиром,

Тими Стратегияи Ҳаракат ва Идора&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

:A user provided the above translation (thank you!) - the English version is below. [[Корбар:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[Баҳси корбар:Xeno (WMF)|баҳс]]) 16:21, 28 Декабри 2021 (UTC)

=== Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections ===

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content /&gt;
:''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees is preparing a call for feedback about the upcoming Board Elections, from January 7 - February 10, 2022.

While details will be finalized the week before the call, we have confirmed at least two questions that will be asked during this call for feedback:

* What is the best way to ensure fair representation of emerging communities among the Board?

* What involvement should candidates have during the election?

While additional questions may be added, the Movement Strategy and Governance team wants to provide time for community members and affiliates to consider and prepare ideas on the confirmed questions before the call opens. We apologize for not having a complete list of questions at this time. The list of questions should only grow by one or two questions. The intention is to not overwhelm the community with requests, but provide notice and welcome feedback on these important questions.

'''Do you want to help organize local conversation during this Call?'''

Contact the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] on Meta, on [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], or via email at msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org.

Reach out if you have any questions or concerns. The Movement Strategy and Governance team will be minimally staffed until January 3. Please excuse any delayed response during this time. We also recognize some community members and affiliates are offline during the December holidays. We apologize if our message has reached you while you are on holiday.

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

{{int:thank-you}} [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 17:56, 27 Декабри 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22502754 --&gt;

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''

--[[Корбар:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Баҳси корбар:MediaWiki message delivery|баҳс]]) 13:15, 9 январи 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&amp;oldid=22560402 --&gt;

== Feminism and Folklore 2022 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia.

You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]].

You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. 

Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... 

Thank you.

'''Feminism and Folklore Team''',

[[User:Tiven2240|Tiven2240]]
--05:49, 11 январи 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&amp;oldid=22574381 --&gt;

== Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Call for Feedback: Board of Trustees elections is now open and will close on 7 February 2022. 

With this Call for Feedback, the Movement Strategy and Governance team is taking a different approach. This approach incorporates community feedback from 2021. Instead of leading with proposals, the Call is framed around key questions from the Board of Trustees. The key questions came from the feedback about the 2021 Board of Trustees election. The intention is to inspire collective conversation and collaborative proposal development about these key questions.

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Join the conversation.]]

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:04, 15 январи 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22610145 --&gt;

== Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Dear community members, 

Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. 

If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories.

Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]].

More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]].

For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org.
------
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|&lt;span style=&quot;color:#8B0000&quot;&gt;'''ZI Jony'''&lt;/span&gt;]] [[User talk:ZI Jony|&lt;sup&gt;&lt;span style=&quot;color:Green&quot;&gt;&lt;i&gt;(Talk)&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;&lt;/sup&gt;]], {{&lt;includeonly&gt;subst:&lt;/includeonly&gt;#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&amp;oldid=21244129 --&gt;

== Movement Strategy and Governance News – Issue 5 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 5, January 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics.

This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive these updates.
&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 16th February 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continue reading]])
*'''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continue reading]])
*'''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continue reading]])
*'''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue reading]])
*'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about MSG on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continue reading]])&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:28, 29 январи 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22704115 --&gt;

== Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello everyone,

The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''.

The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations.

The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].'''

To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].'''

The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].'''

Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. 

Sincerely,

Movement Strategy and Governance&lt;br/&gt;
Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:55, 4 феврали 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22704115 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Task Force: Your feedback is appreciated&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Community Development team at the Wikimedia Foundation is supporting the creation of a global, community-driven Leadership Development Task Force. The purpose of the task force is to advise leadership development work.

The team is looking for feedback about the responsibilities of the Leadership Development Task Force. This Meta page shares the proposal for a [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|Leadership Development Task Force]] and how [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|you can help.]] Feedback on the proposal will be collected from 7 to 25 February 2022.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:35, 9 феврали 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22796821 --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month: We are back in 2022! ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2022.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the second edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from 17 February to 17 March 2022. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that made a contribution to world culture. The most active contesters will receive [[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022/Prizes|prizes]].&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia!--[[Корбар:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[Баҳси корбар:ValentynNefedov (WMUA)|баҳс]]) 12:55, 21 феврали 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;

== Wiki Loves Folklore is extended till 15th March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
Greetings from Wiki Loves Folklore International Team,

We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc.

We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language.

Best wishes,

'''International Team'''&lt;br /&gt;
'''Wiki Loves Folklore'''

[[Корбар:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Баҳси корбар:MediaWiki message delivery|баҳс]]) 04:50, 22 феврали 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== Coming soon ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
=== Several improvements around templates ===
Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki:
* Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]),
* Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]),
* and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right).

All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. &lt;/div&gt; - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:39, 28 феврали 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=22907463 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Remember to Participate in the UCoC Conversations and Ratification Vote!&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|'''vote in SecurePoll from 7 to 21 March 2022''']] is scheduled as part of the ratification process for the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement guidelines. Eligible voters are invited to answer a poll question and share comments. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information|Read voter information and eligibility details.]] During the poll, voters will be asked if they support the enforcement of the Universal Code of Conduct based on the proposed guidelines.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|revised enforcement guidelines]] were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. A [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/January_2022_-_Board_of_Trustees_on_Community_ratification_of_enforcement_guidelines_of_UCoC|Wikimedia Foundation Board statement]] calls for a [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|ratification process]] where eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the UCoC Enforcement guidelines in a vote. Wikimedians are invited to [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/Volunteer|translate and share important information]]. For more information about the UCoC, please see the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|project page]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|frequently asked questions]] on Meta-wiki.

There are events scheduled to learn more and discuss:
* A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations/Panel_Q&amp;A|community panel]] recorded on 18 February 2022 shares perspectives from small- and medium-sized community participants.
* The [[m:Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team is hosting Conversation Hours on 4 March 2022 at 15:00 UTC. Please [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''sign-up''']] to interact with the project team and the drafting committee about the updated enforcement guidelines and the ratification process. See the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|Conversation Hour summaries]] for notes from 4 February 2022 and 25 February 2022.

You can comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact either team by email: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org or ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Sincerely,

Movement Strategy and Governance &lt;br /&gt;
Wikimedia Foundation &lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:17, 2 марти 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22916674 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]].

The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]].

You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Sincerely,

Movement Strategy and Governance

Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 00:52, 8 марти 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22962850 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Invitation to Hubs event: Global Conversation on 2022-03-12 at 13:00 UTC&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;Hello! 

The Movement Strategy and Governance team of the Wikimedia Foundation would like to invite you to the next event about &quot;Regional and Thematic Hubs&quot;. The Wikimedia Movement is in the process of understanding what Regional and Thematic Hubs should be. Our workshop in November was a good start ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|read the report]]), but we're not finished yet. 

Over the last weeks we conducted about 16 interviews with groups working on establishing a Hub in their context ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|see Hubs Dialogue]]). These interviews informed a report that will serve as a foundation for discussion on March 12. The report is planned to be published on March 9.

The event will take place on March 12, 13:00 to 16:00 UTC on Zoom. Interpretation will be provided in French, Spanish, Arabic, Russian, and Portuguese. Registration is open, and will close on March 10. Anyone interested in the topic is invited to join us. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|More information on the event on Meta-wiki]]'''.

Best regards,

[[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]&lt;br /&gt;Movement Strategy
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

01:31, 10 марти 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22974079 --&gt;

== Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow ==

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. 

([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram])

The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]]

A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on  [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]].

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Корбар:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Баҳси корбар:MediaWiki message delivery|баҳс]]) 14:40, 14 марти 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Working Group: Apply to join! (14 March to 10 April 2022)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

Thank you to everyone who participated in the feedback period for the [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]] initiative. A [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] can be found on Meta-wiki. This feedback will be shared with the working group to inform their work. The application period to join the Working Group is now open and will close on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|apply if you are interested]]'''.

Thank you,

From the Community Development team&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:20, 18 марти 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22974079 --&gt;

== Feminism and Folklore 2022 ends soon ==

[[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]]
[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on &lt;b&gt;31 March 2022 11:59 UTC&lt;/b&gt;. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as &lt;i&gt;folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more&lt;/i&gt;

Keep an eye on the project page for declaration of Winners. 

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Корбар:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Баҳси корбар:MediaWiki message delivery|баҳс]]) 14:29, 26 марти 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&amp;oldid=23060054 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting is now closed&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Greetings,

The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) came to a close on 21 March 2022. Over {{#expr:2300}} Wikimedians voted across different regions of our movement. Thank you to everyone who participated in this process! The scrutinizing group is now reviewing the vote for accuracy, so please allow up to two weeks for them to finish their work.

The final results from the voting process will be announced [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|here]], along with the relevant statistics and a summary of comments as soon as they are available. Please check out [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|the voter information page]] to learn about the next steps. You can comment on the project talk page [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on Meta-wiki]] in any language. You may also contact the UCoC project team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Best regards,

Movement Strategy and Governance&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:53, 30 марти 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23079949 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 6&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 6, April 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----

Welcome to the sixth issue of Movement Strategy and Governance News! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board of trustees elections and other relevant MSG topics.

This Newsletter will be distributed quarterly, while the more frequent Updates will also be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Leadership Development -''' A Working Group is Forming! - The application to join the Leadership Development Working Group closed on April 10th, 2022, and up to 12 community members will be selected to participate in the working group. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continue reading]])
*'''Universal Code of Conduct Ratification Results are out! -''' The global decision process on the enforcement of the UCoC via SecurePoll was held from 7 to 21 March. Over 2,300 eligible voters from at least 128 different home projects submitted their opinions and comments. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continue reading]])
*'''Movement Discussions on Hubs -''' The Global Conversation event on Regional and Thematic Hubs was held on Saturday, March 12, and was attended by 84 diverse Wikimedians from across the movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continue reading]])
*'''Movement Strategy Grants Remain Open! -''' Since the start of the year, six proposals with a total value of about $80,000 USD have been approved. Do you have a movement strategy project idea? Reach out to us! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continue reading]])
*'''The Movement Charter Drafting Committee is All Set! -''' The Committee of fifteen members which was elected in October 2021, has agreed on the essential values and methods for its work, and has started to create the outline of the Movement Charter draft. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continue reading]])
*'''Introducing Movement Strategy Weekly -''' Contribute and Subscribe! - The MSG team have just launched the updates portal, which is connected to the various Movement Strategy pages on Meta-wiki. Subscriber to get  up-to-date news about the various ongoing projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continue reading]])
*'''Diff Blogs -''' Check out the most recent publications about Movement Strategy on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

Also, a draft of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|'''2022-23 Wikimedia Foundation Annual Plan''']] has been published. Input is being sought on-wiki and during [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations|'''several conversations''' with Wikimedia Foundation CEO Maryana Iskander]].

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|See full announcement on Meta-wiki]]. [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:45, 22 апрели 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23184989 --&gt;

== New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/:
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research

Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more.

Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today!
&lt;br&gt;--The Wikipedia Library Team 13:18, 26 апрели 2022 (UTC)

:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=23036656 --&gt;

== Coming soon: Improvements for templates ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;!--T:11--&gt;
[[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]]
Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon:

The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': 
This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]]

In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]]

Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. 

We would love to hear your feedback on our talk pages!
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:14, 29 апрели 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=23222263 --&gt;

== 2022 Board of Trustees Call for Candidates ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees seeks candidates for the 2022 Board of Trustees election. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Read more on Meta-wiki.''']]

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is here! Please consider submitting your candidacy to serve on the Board of Trustees.

The Wikimedia Foundation Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's operations. Community-and-affiliate selected trustees and Board-appointed trustees make up the Board of Trustees. Each trustee serves a three year term. The Wikimedia community has the opportunity to vote for community-and-affiliate selected trustees.

The Wikimedia community will vote to fill two seats on the Board in 2022. This is an opportunity to improve the representation, diversity, and expertise of the Board as a team.

;Who are potential candidates? Are you a potential candidate? Find out more on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Apply to be a Candidate page]].

Thank you for your support, 

Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
10:39, 10 май 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello all,

We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct.  After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself.

Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments!  The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. 

Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. 

Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals.

On behalf of the UCoC project team &lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3 июни 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 --&gt;

== Propose statements for the 2022 Election Compass ==

:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi all,

Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]]

An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views.

;Here is the timeline for the Election Compass:

* July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass
* July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements
* July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements
* August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements
* August 5 - 12: candidates align themselves with the statements
* August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision

The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on.

Best,

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 июли 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 7&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 7, July-September 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt; 
----
Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation.  

The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt; 

* '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]])
* '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]])
* '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]])
* '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]])
* '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]])
* '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]])
* '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]])
* '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]])
* '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]])
* '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 июли 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23529147 --&gt;

== Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi everyone,

'''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are:

* Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]])
* Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]])
* Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]])
* Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]])
* Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]])
* Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]])

You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election.

Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation.

Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia.

Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process.

'''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways:

* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives.
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&amp;A]].
* See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]].
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles.
* Encourage others in your community to take part in the election.

Best,

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 июли 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23530132 --&gt;

== Vote for Election Compass Statements ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi all,

Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki.

An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views.

Here is the timeline for the Election Compass:

*&lt;s&gt;July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements&lt;/s&gt;
*July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements
*August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements
*August 5 - 12: candidates align themselves with the statements
*August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision

The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August

Best, 

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 июли 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23530132 --&gt;

== The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi everyone,

The Community Voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is now open. Here are some helpful links to get you the information you need to vote:

* Try the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]], showing how candidates stand on 15 different topics.
* Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|candidate statements]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|answers to Affiliate questions]]
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Learn more about the skills the Board seeks]] and how the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee found candidates align with those skills]]

If you are ready to vote, you may go to [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll voting page]] to vote now. '''You may vote from August 23 at 00:00 UTC to September 6 at 23:59 UTC.''' To see about your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]].

Best,

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:MNadzikiewicz_(WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]]
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23708360 --&gt;

== Invitation to join the Movement Strategy Forum ==

:''{{More languages}}''
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
Hello everyone,

The [https://forum.movement-strategy.org/ Movement Strategy Forum] (MS Forum) is a multilingual collaborative space for all conversations about Movement Strategy implementation. 

We are inviting all Movement participants to collaborate on the MS Forum. The goal of the forum is to build community collaboration, using an inclusive multilingual platform.

The [[m:Movement Strategy|Movement Strategy]] is a collaborative effort to imagine and build the future of the Wikimedia Movement. Anyone can contribute to the Movement Strategy, from a comment to a full-time project.

;Join this forum with your Wikimedia account, engage in conversations, and ask questions in your language.

The Movement Strategy and Governance team (MSG) launched the proposal for the MS Forum in May 2022. There was a 2-month community review period, which ended on 24 July 2022. The community review process included several questions that resulted in interesting conversations. You can read the [https://forum.movement-strategy.org/t/ms-forum-community-review-report/1436 Community Review Report]. 

We look forward to seeing you at the MS Forum! 

Best regards,

the Movement Strategy and Governance Team

[[User:MNadzikiewicz (WMF)]] 11:32, 29 августи 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23720620 --&gt;

== The Vector 2022 skin as the default in two weeks? ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Wikimania 2022 Vector (2022) Presentation.pdf|thumb|The slides for our presentation at Wikimania 2022|page=26]]
Hello. I'm writing on behalf of the [[mw:Reading/Web|Wikimedia Foundation Web team]]. '''In two weeks, we would like to make the Vector 2022 skin the default on this wiki.'''

We have been working on it for the past three years. So far, it has been the default on more than 30 wikis, including sister projects, all accounting for more than 1 billion pageviews per month. On average [[phab:T317529#8246686|87% of active logged-in users]] of those wikis use Vector 2022.

It would become the default for all logged-out users, and also all logged-in users who currently use Vector legacy. Logged-in users can at any time switch to [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|any other skins]]. No changes are expected for users of these skins.

&lt;div style=&quot;width:100%; margin:auto;&quot;&gt;&lt;gallery widths=&quot;220&quot; heights=&quot;150&quot; mode=&quot;packed&quot; caption=&quot;Top of an article&quot;&gt;
Screenshot Historia da moeda do Tíbet - 2022-09-22 - Vector 2010 top.png|Vector legacy (current default)
Screenshot Historia da moeda do Tíbet - 2022-09-22 - Vector 2022 top.png|Vector 2022
&lt;/gallery&gt;&lt;gallery widths=&quot;220&quot; heights=&quot;150&quot; mode=&quot;packed&quot; caption=&quot;A section of an article&quot;&gt;
Screenshot Historia da moeda do Tíbet - 2022-09-22 - Vector 2010 scrolled.png|Vector legacy (current default)
Screenshot Historia da moeda do Tíbet - 2022-09-22 - Vector 2022 scrolled.png|Vector 2022
&lt;/gallery&gt;&lt;/div&gt;
=== About the skin ===

'''[Why is a change necessary]''' The current default skin meets the needs of the readers and editors as these were 13 years ago. Since then, new users have begun using Wikimedia projects. [https://diff.wikimedia.org/2022/08/18/prioritizing-equity-within-wikipedias-new-desktop/ The old Vector doesn't meet their needs.]

'''[Objective]''' The objective for the new skin is to make the interface more welcoming and comfortable for readers and useful for advanced users. It draws inspiration from previous requests, the [[metawiki:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey|Community Wishlist Surveys]], and gadgets and scripts. The work helped our code follow the standards and improve all other skins. [[phab:phame/post/view/290/how_and_why_we_moved_our_skins_to_mustache/|We reduced PHP code in Wikimedia deployed skins by 75%]]. The project has also focused on making it easier to support gadgets and use APIs.

'''[Changes and test results]''' The skin introduces a [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features|series of changes]] that improve readability and usability. The new skin does not remove any functionality currently available on the Vector skin.

* The sticky header makes it easier to find tools that editors use often. It decreases scrolling to the top of the page by 16%.
* The new table of contents makes it easier to navigate to different sections. Readers and editors jumped to different sections of the page 50% more than with the old table of contents. It also looks a bit different on talk pages.
* The new search bar is easier to find and makes it easier to find the correct search result from the list. This increased the amount of searches started by 30% on the wikis we tested on.
* The skin does not negatively affect pageviews, edit rates, or account creation. There is evidence of increases in pageviews and account creation across partner communities.

'''[Try it out]''' Try out the new skin by going to the appearance tab in [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|your preferences]] and selecting Vector 2022 from the list of skins.

=== How can editors change and customize this skin? ===

It's possible to configure and personalize our changes. We support volunteers who create new gadgets and user scripts. Check out [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Repository|our repository]] for a list of currently available customizations, or add your own. 

=== Our plan ===

'''If no large concerns are raised, we plan on deploying in the week of October 3, 2022'''. If your community would like to request more time to discuss the changes, hit the button and write to us. We can adjust the calendar.

&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;[[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|&lt;span class=&quot;plainlinks mw-ui-button&quot;&gt;Request for more time to discuss the change&lt;/span&gt;]]&lt;/div&gt;
If you'd like ask our team anything, if you have questions, concerns, or additional thoughts, please ping me here or write on the [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|talk page of the project]]. We will gladly answer! Also, [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Frequently asked questions|see our FAQ]]. Thank you! [[mw:User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[mw:User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 04:15, 22 сентябри 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Varia&amp;oldid=23838600 --&gt;

== Update on Vector 2022 ==

[[File:Screenshot Historia da moeda do Tíbet - 2022-09-22 - Vector 2022 scrolled.png|thumb]]
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hello. I'm sorry for not communicating in your language. I'll be grateful if you translated my message. I'm writing on behalf of the [[mw:Reading/Web|Web team]] working on the new skin, [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022]].

We wanted to apologize for the delays in the deployment of Vector 2022. We know many of you are waiting for this eagerly. We have been delaying the deployment because we have been working on the logos. It has taken us more time than originally expected. Once the logos are ready, we will let you know the exact date of deployment. '''We are planning for either the next (more likely) or the following week'''. If your wiki doesn't currently have a localized logo, we encourage you to [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|reach out to us]] and we can help make one.

We invite you to [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements#contact|get involved in the project]]. Contact us if you have any questions or need any help, particularly with the compatibility of gadgets and user scripts. Thank you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 23:24, 19 октябри 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Varia&amp;oldid=23955535 --&gt;

== Invitation to attend “Ask Me Anything about Movement Charter” Sessions ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation/Announcement/Ask Me Anything Sessions|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation/Announcement/Ask Me Anything Sessions|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Community Consultation/Announcement/Ask Me Anything Sessions}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]
Hello all, 

During the 2022 Wikimedia Summit, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Movement Charter Drafting Committee]] (MCDC) presented the first outline of the Movement Charter, giving a glimpse on the direction of its future work, and the Charter itself. The MCDC then integrated the initial feedback collected during the Summit. Before proceeding with writing the Charter for the whole Movement, the MCDC wants to interact with community members and gather feedback on the drafts of the three sections: Preamble, Values &amp; Principles, and Roles &amp; Responsibilities (intentions statement). The Movement Charter drafts will be available on the Meta page [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content|here]] on November 14, 2022. Community wide consultation period on MC will take place from November 20 to December 18, 2022. Learn more about it [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation|here]]. 

With the goal of ensuring that people are well informed to fully participate in the conversations and are empowered to contribute their perspective on the Movement Charter, three '''“Ask Me Anything about Movement Charter&quot;''' sessions have been scheduled in different time zones. Everyone in the Wikimedia Movement is invited to attend these conversations. The aim is to learn about Movement Charter - its goal, purpose, why it matters, and how it impacts your community. MCDC members will attend these sessions to answer your questions and hear community feedback.     

The “Ask Me Anything” sessions accommodate communities from different time zones. Only the presentation of the session is recorded and shared afterwards, no recording of conversations. Below is the list of planned events: 

*&lt;s&gt;'''Asia/Pacific''': November 4, 2022 at 09:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1667552400 your local time]). Interpretation is available in Chinese and Japanese.&lt;/s&gt;
* '''Europe/MENA/Sub Saharan Africa''': November 12, 2022 at 15:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1668265257 your local time]). Interpretation is available in  Arabic, French and Russian.  
* '''North and South America/ Western Europe''': November 12, 2022 at 15:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1668265257 your local time]). Interpretation is available in Spanish and Portuguese. 

On the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation|Meta page]] you will find more details; Zoom links will be shared 48 hours ahead of the call.

'''Call for Movement Charter Ambassadors'''

Individuals or groups from all communities who wish to help include and start conversations in their communities on the Movement Charter are encouraged to become [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Movement Charter Ambassadors Program/About|Movement Charter Ambassadors]] (MC Ambassadors). MC Ambassadors will carry out their own activities and get financial support for enabling conversations in their own languages. [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Team|Regional facilitators]] from the Movement Strategy and Governance team are available to support applicants with MC Ambassadors grantmaking. If you are interested please sign up [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Movement Charter Ambassadors Program/About|here]]. Should you have specific questions, please reach out to the MSG team via email: strategy2030@wikimedia.org or on the MS forum. 

We thank you for your time and participation. 

On behalf of the Movement Charter Drafting Committee,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 15:33, 7 ноябри 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23914777 --&gt;

== Apply for Funding through the Movement Strategy Community Engagement Package to Support Your Community ==

:''{{More languages}}''
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
The Wikimedia Movement Strategy implementation is a collaborative effort for all Wikimedians. 
[[m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/About|Movement Strategy Implementation Grants]] support projects that take the current state of a [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy Initiative]] and push it one step forward. If you are looking for an example or some guide on how to engage your community further on Movement Strategy and the Movement Strategy Implementation Grants specifically, you may find this '''[[m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/Community Engagement Package|community engagement package]]''' helpful.

The goal of this community engagement package is to support more people to access the funding they might need for the implementation work. By becoming a recipient of this grant, you will be able to support other community members to develop further grant applications that fit with your local contexts to benefit your own communities. With this package, the hope is to break down language barriers and to ensure community members have needed information on Movement Strategy to connect with each other. Movement Strategy is a two-way exchange, we can always learn more from the experiences and knowledge of Wikimedians everywhere. We can train and support our peers by using this package, so more people can make use of this great funding opportunity.

If this information interests you or if you have any further thoughts or questions, please do not hesitate to reach out to us as your [[m:Special:MyLanguage/Movement_Strategy_and_Governance/Team|regional facilitators]] to discuss further. We will be more than happy to support you. When you are ready, follow the steps on [[m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/About |this page]] to apply. We look forward to receiving your application.

Best regards, &lt;br&gt; Movement Strategy and Governance Team &lt;br&gt; Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 16:26, 14 ноябри 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23914777 --&gt;

== Opportunities open for the Ombuds commission and the Case Review Committee ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;div style=&quot;margin:.2em 0 .5em;margin-{{#switch:{{PAGELANGUAGE}}|ar|arc|ary|arz|azb|bcc|bgn|ckb|bqi|dv|fa|fa-af|glk|ha-arab|he|kk-arab|kk-cn|ks|ku-arab|ms-arab|mzn|pnb|prd|ps|sd|ug|ur|ydd|yi=right|left}}:3ex;&quot;&gt;
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Announcement/2023 OC and CRC appointments process|''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.'']]

''&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Announcement/2023 OC and CRC appointments process|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/Announcement/2023 OC and CRC appointments process}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/span&gt;''
&lt;/div&gt;

Hi everyone! The Ombuds commission (OC) and the Case Review Committee (CRC) are looking for members. People are encouraged to nominate themselves or encourage others they feel would contribute to these groups to do so. There is more information below about the opportunity and the skills that are needed.

'''About the Ombuds commission'''

The Ombuds commission (OC) works on all Wikimedia projects to investigate complaints about violations of the privacy policy, especially in use of [[m:Special:MyLanguage/CheckUser policy|CheckUser]] and [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|Oversight]] (also known as Suppression) tools. The Commission mediates between the parties of the investigation and, when violations of the policies are identified, advises the Wikimedia Foundation on best handling. They may also assist the General Counsel, the Chief Executive Officer, or the Board of Trustees of the Foundation in these investigations when legally necessary. For more on the OC's duties and roles, '''[[m:Special:MyLanguage/Ombuds commission|see Ombuds commission on Meta-Wiki]]'''.

Volunteers serving in this role should be experienced Wikimedians, active on any project, who have previously used the CheckUser/Oversight tools OR who have the technical ability to understand these tools and the willingness to learn them. They must be able to communicate in English, the common language of the commission. They are expected to be able to engage neutrally in investigating these concerns and to know when to recuse when other roles and relationships may cause conflict. Commissioners will serve '''two-year terms''' (note that this is different from past years, when the terms have been for one year).

'''About the Case Review Committee'''

The Case Review Committee (CRC) reviews appeals of eligible Trust &amp; Safety office actions. The CRC is a critical layer of oversight to ensure that Wikimedia Foundation office actions are fair and unbiased. They also make sure the Wikimedia Foundation doesn’t overstep established practices or boundaries. For more about the role, '''[[m:Special:MyLanguage/Case Review Committee|see Case Review Committee on Meta-Wiki]]'''.

We are looking for current or former functionaries and experienced volunteers with an interest in joining this group. Applicants must be fluent in English (additional languages are a strong plus) and willing to abide by the [[m:Special:MyLanguage/Trust_and_Safety/Case_Review_Committee/Charter|terms of the Committee charter]]. If the work resonates and you qualify, please apply. Committee members will serve '''two-year terms''' (note that this is different from past years, when the terms have been for one year).

'''Applying to join either of these groups'''

Members are required to sign the [[m:Special:MyLanguage/Confidentiality agreement for nonpublic information|Confidentiality agreement for nonpublic information]] and must be willing to comply with the appropriate Wikimedia Foundation board policies (such as the [[m:Special:MyLanguage/Access to nonpublic information policy|access to non-public information policy]] and the [[foundation:Special:MyLanguage/Privacy policy|Foundation privacy policy]]). These positions requires a high degree of discretion and trust. Members must also be over 18 years of age.

'''If you are interested in serving in either capacity listed above,''' please write in English to the Trust and Safety team at ca[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org (to apply to the OC) or to the Legal Team at legal[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org (to apply to the CRC) with information about:

* Your primary projects
* Languages you speak/write
* Any experience you have serving on committees, whether movement or non-movement
* Your thoughts on what you could bring to the OC or CRC if appointed
* Any experience you have with the Checkuser or Oversight tools (OC only)
* Any other information you think is relevant

'''The deadline for applications is 31 December 2022 in any timezone.'''

Please feel free to pass this invitation along to any users who you think may be qualified and interested. Thank you!

On behalf of the Committee Support team,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23914777 --&gt;

==&lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt;&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Присоединяйтесь к региональной встрече по обсуждению контента Устава Движения&lt;/span&gt;&lt;section end=&quot;announcement-header&quot; /&gt;==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation/Announcement/Regional conversations|&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.&lt;/span&gt;]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation/Announcement/Regional conversations|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation/Announcement/Regional conversations}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Всем привет,

Как многим из вас известно, [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter Drafting Committee|Комитет по разработке Устава Движения]] (MCDC) в настоящее время собирает обратную связь от сообщества по трём разделам Устава Движения: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Preamble|Преамбула]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Values &amp; Principles|Ценности и Принципы]]''' и '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Roles &amp; Responsibilities|Роли и Обязанности]]''' (''заявление о намерениях''). 

'''Как Вы можете поделиться отзывом?'''

Комитет приветствует все виды обратной связи на разных языках от членов сообщества и организаций движения. Вы можете принять участие следующими способами:

* Примите участие в региональной встрече с членами Комитета. Встреча с участниками и участницами из региона Центральной и Восточной Европы и Центральной Азии будет проходить '''26 ноября в 15.00-16.30 UTC''' ([https://zonestamp.toolforge.org/1669474833 ваше местное время]). Будет обеспечен синхронный перевод на русский и польский языки. Подробности о региональных встречах '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation|здесь]]'''. 
* Заполните анонимный '''[https://wikimediafoundation.limesurvey.net/743832 опрос]'''
* Поделитесь мыслями и отзывами на '''[[m:Movement Charter/Content|странице обсуждения]]'''.
* Поделитесь мыслями и отзывами на '''форуме Стратегии движения''':
**[https://forum.movement-strategy.org/t/movement-charter-preamble/2284 Преамбула]
**[https://forum.movement-strategy.org/t/movement-charter-values-principles/2285 Ценности и принципы]
**[https://forum.movement-strategy.org/t/movement-charter-roles-responsibilities-statement-of-intent/2286 Роли и обязанности] (заявление о намерениях)  
* Отправьте письмо по адресу: '''movementcharter@wikimedia.org''', если у Вас будут дополнительные отзывы для Комитета. 

Если Вы хотите узнать больше об Уставе Движения, его целях, почему он важен и как он влияет на ваше сообщество, пожалуйста, посмотрите [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:MCDC_Onboarding_%22Ask_me_Anything%22_session_-_Russian.webm запись сессии «Вопросы и ответы об Уставе движения»] с переводом на русский язык (синхронный перевод начинается в 9:40).

Спасибо вам за участие.

От имени Комитета по разработке Устава движения,
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

--[[Корбар:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Баҳси корбар:AAkhmedova (WMF)|баҳс]]) 10:31, 22 ноябри 2022 (UTC)

== Enabling Section Translation: a new mobile translation experience ==

{{int:Hello}} Tajik Wikipedians!

Apologies as this message is not in your language, {{int:please-translate}}.

The [[mw:Wikimedia_Language_engineering|WMF Language team]] is pleased to let you know that we will like to enable the [[mw:Content_translation/Section_translation|Section translation]] tool in Tajik Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test it so you can:

* Give us your feedback
* Ask us questions
* Tell us how to improve it.

Below is background information about Section translation, why we have chosen your community, and how to test it.

'''Background information'''

[[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. The Wikimedia Foundation Language team has improved the translation experience further with the Section Translation. The WMF Language team enabled the early version of the tool in February 2021 in Bengali Wikipedia. Through their feedback, the tool was improved and ready for your community to test and provide feedback to make it better.

[https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will:

* Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones.
* Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device.

Tajik Wikipedia seems an ideal candidate to enjoy this new tool since it has Content Translation tool enabled by default.

We plan to enable the tool in the coming weeks if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tool and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have in any of the following formats:

* As a reply to this message
* On [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]].

'''Try the tool'''

Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;from=en&amp;to=tg&amp;sx=true#/ our testing instance]. Once it is enabled on Tajik Wikipedia, you’ll have access to https://tg.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve.

'''Provide feedback'''

Please provide feedback about Section translation in any of the formats you are most comfortable with. We want to hear about your impressions on:

* The tool
* What you think about our plans to enable it
* Your ideas for improving the tool.

Thanks, and we look forward to your feedback.
[[Корбар:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Баҳси корбар:UOzurumba (WMF)|баҳс]]) 02:26, 6 Декабри 2022 (UTC)

===Section Translation tool enabled in Tajik Wikipedia===

Hello Friends!
 
The WMF Language team is pleased to let you know that the [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Section_translation Section Translation] tool is [https://tg.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation?title=%D7%91%D7%90%D6%B7%D7%96%D7%95%D7%A0%D7%93%D7%A2%D7%A8:%D7%AA%D7%A8%D7%92%D7%95%D7%9D_%D7%AA%D7%95%D7%9B%D7%9F&amp;from=en&amp;sx=true&amp;to=tg#/ now enabled in Tajik Wikipedia]. It means you can translate content one section at a time using your mobile devices with ease.

Now you can also start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Tajik. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for тоҷикӣ. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below.
 
[[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|center|Image of the entry point]]

Content created with the tool will be marked [https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%93%D1%83%D0%B7%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%88%D2%B3%D0%BE?type=&amp;user=&amp;page=&amp;wpdate=&amp;tagfilter=sectiontranslation&amp;wpfilters%5B%5D=newusers&amp;wpFormIdentifier=logeventslist with the “sectiontranslation” tag] for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tool and reviewing the content created with it. 
 
So, [https://tg.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation enjoy the tool] and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it.

Thank you!

[[Корбар:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Баҳси корбар:UOzurumba (WMF)|баҳс]]) 04:57, 4 январи 2023 (UTC)

== Community Wishlist Survey 2023 opens in January! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''{{int:Please-translate}}''

{{int:Hello}}

The [[m:Community Wishlist Survey 2023|'''Community Wishlist Survey (CWS) 2023''']], which lets contributors propose and vote for tools and improvements, starts next month on Monday, [https://zonestamp.toolforge.org/1674496831 23 January 2023, at 18:00 UTC] and will continue annually.

We are inviting you to share your ideas for technical improvements to our tools and platforms. Long experience in editing or technical skills is not required. If you have ever used our software and thought of an idea to improve it, this is the place to come share those ideas!

The dates for the phases of the Survey will be as follows:
* Phase 1: Submit, discuss, and revise proposals – Monday, Jan 23, 2023 to Sunday, Feb 6, 2023
* Phase 2: WMF/Community Tech reviews and organizes proposals – Monday, Jan 30, 2023 to Friday, Feb 10, 2023
* Phase 3: Vote on proposals – Friday, Feb 10, 2023 to Friday, Feb 24, 2023
* Phase 4: Results posted – Tuesday, Feb 28, 2023

If you want to start writing out your ideas ahead of the Survey, you can start thinking about your proposals and draft them in [[m:Community Wishlist Survey/Sandbox|the CWS sandbox]].

We are grateful to all who participated last year. See you in January 2023!
&lt;/div&gt;

{{int:Feedback-thanks-title}} &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Community Tech, [[m:User:STei (WMF)|STei (WMF)]]&lt;/bdi&gt; 12:59, 13 Декабри 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:STei_(WMF)/CWS_2023_List&amp;oldid=24226232 --&gt;

== Vote for your favourite Wikimedia sound logo ==
''{{int:Please-translate}}''&lt;br&gt;
''We are really sorry for posting in English''
[[File:Sound Logo Cover Image - Linkedin.png|800px|center]]
Voting in the Wikimedia sound logo contest [[:commons:Commons:Sound_Logo_Vote|'''has started''']]. From December 6 to 19, 2022, please play a part and help chose the sound that will identify Wikimedia content on audio devices. [https://diff.wikimedia.org/2022/12/06/vote-for-the-sound-of-all-human-knowledge/ Learn more on Diff]. 

The sound logo team is grateful to everyone who participated in this global contest. We received 3,235 submissions from 2,094 participants in 135 countries. We are incredibly grateful to the team of [https://diff.wikimedia.org/2022/10/31/screening-3235-sound-submissions/ volunteer screeners] and the [[meta:Communications/Sound_Logo/Contest_proposal#How_will_the_final_selection_happen?|selection committee]] who, among others, helped bring us to where we are today. It is now up to Wikimedia to choose the Sound Of All Human Knowledge. 

Best wishes,

== Feminism and Folklore 2023 ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

Christmas Greetings and a Happy New Year 2023,
 
You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023]]''' writing competition from February 1, 2023, to March 31, 2023 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2023|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a [[:m:Feminism and Folklore 2023/List of Articles|list]] of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a fountain tool or dashboard.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the fountain/dashboard link on the [[:m:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta project page]].
 
This year we would be supporting the community's financial aid for Internet and childcare support. This would be provided for the local team including their jury and coordinator team. This support is opt-in and non mandatory. Kindly fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSea81OO0lVgUBd551iIiENXht7BRCISYZlKyBQlemZu_j2OHQ/viewform this Google form] and mark a mail to [mailto:support@wikilovesfolklore.org support@wikilovesfolklore.org] with the subject line starting as [Stipend] Name or Username/Language. The last date to sign up for internet and childcare aid from our team is 20th of January 2023, We encourage the language coordinators to sign up their community on this link by the 25th of January 2023.
 
Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2023|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

[[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023 International Team]]

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Корбар:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Баҳси корбар:MediaWiki message delivery|баҳс]]) 10:24, 24 Декабри 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=23942484 --&gt;

== Global ban for PlanespotterA320/RespectCE ==

Per the [[m:Global bans|Global bans]] policy, I'm informing the project of this request for comment: [[m:Requests for comment/Global ban for PlanespotterA320 (2) ]] about banning a member from your community. Thank you.--[[User:Lemonaka|Lemonaka]] ([[User talk:Lemonaka|talk]]) 21:40, 6 February 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Zabe@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lemonaka/Massmessagelist&amp;oldid=24501599 --&gt;

== IMPORTANT: Admin activity review ==
Hello. A policy regarding the removal of &quot;advanced rights&quot; (administrator, bureaucrat, interface administrator, etc.) was adopted by [[:m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|global community consensus]] in 2013. According to this policy, the [[:m:stewards|stewards]] are reviewing administrators' activity on all Wikimedia Foundation wikis with no inactivity policy. To the best of our knowledge, your wiki does not have a formal process for removing &quot;advanced rights&quot; from inactive accounts. This means that the stewards will take care of this according to the [[:m:Admin activity review|admin activity review]].

We have determined that the following users meet the inactivity criteria (no edits and no logged actions for more than 2 years):
#Ibrahim (administrator)

These users will receive a notification soon, asking them to start a community discussion if they want to retain some or all of their rights. If the users do not respond, then their advanced rights will be removed by the stewards.

However, if you as a community would like to create your own activity review process superseding the global one, want to make another decision about these inactive rights holders, or already have a policy that we missed, then please notify the [[:m:Stewards' noticeboard|stewards on Meta-Wiki]] so that we know not to proceed with the rights review on your wiki. Thanks, [[Корбар:Uncitoyen|Uncitoyen]] ([[Баҳси корбар:Uncitoyen|баҳс]]) 08:04, 21 феврали 2023 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Your wiki will be in read only soon&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2023-03-01|en}}'''. The test will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-03-01T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-03-01T14:00}}]'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2023-03-01|en}}.
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|{{int:talk}}]])&lt;/span&gt; 21:21, 27 феврали 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24390465 --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023: We are back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2023 promo.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the third edition of writing challenge &quot;'''[[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from 1st until 31st March 2023. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive [[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023/Prizes|prizes]].&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[m:CentralNotice/Request/UCDM 2023|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge!
&lt;/div&gt;
[[m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]]) 07:58, 1 March 2023 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=23942484 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Wikimania 2023 Welcoming Program Submissions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;wikimania-program-submissions&quot;/&gt;[[File:Wikimania Singapore Logo.svg|right|frameless]]Do you want to host an in-person or virtual session at Wikimania 2023? Maybe a hands-on workshop, a lively discussion, a fun performance, a catchy poster, or a memorable lightning talk? [[wmania:Special:MyLanguage/2023:Program/Submissions|'''Submissions are open until March 28''']]. The event will have dedicated hybrid blocks, so virtual submissions and pre-recorded content are also welcome. If you have any questions, please join us at an upcoming conversation on March 12 or 19, or reach out by email at wikimania@wikimedia.org or on Telegram. More information on-wiki.&lt;section end=&quot;wikimania-program-submissions&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:CKoerner (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24390465 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Seeking volunteers for the next step in the Universal Code of Conduct process&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello,

As follow-up to [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/IOMVS7W75ZYMABQGOQ2QH2JAURC3CHGH/ the message about the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines] by Wikimedia Foundation Board of Trustees Vice Chair, Shani Evenstein Sigalov, I am reaching out about the next steps. I want to bring your attention to the next stage of the Universal Code of Conduct process, which is forming a building committee for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). I invite community members with experience and deep interest in community health and governance to nominate themselves to be part of the U4C building committee, which needs people who are:

* Community members in good standing
* Knowledgeable about movement community processes, such as, but not limited to, policy drafting, participatory decision making, and application of existing rules and policies on Wikimedia projects
* Aware and appreciative of the diversity of the movement, such as, but not limited to, languages spoken, identity, geography, and project type
* Committed to participate for the entire U4C Building Committee period from mid-May - December 2023
* Comfortable with engaging in difficult, but productive conversations
* Confidently able to communicate in English

The Building Committee shall consist of volunteer community members, affiliate board or staff, and Wikimedia Foundation staff.

The Universal Code of Conduct has been a process strengthened by the skills and knowledge of the community and I look forward to what the U4C Building Committee creates. If you are interested in joining the Building Committee, please either [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee/Nominations|sign up on the Meta-Wiki page]], or contact ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org by May 12, 2023. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read more on Meta-Wiki]]'''.

Best regards,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 19:01, 26 апрели 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24941045 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Automatic citations based on ISBN are broken&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot; /&gt;
Apologies if this message does not reach you in your favorite language. [[:m:User:Elitre (WMF)/ISBN|You can help translate it centrally at Meta]]. Thanks for your help. 

We have recently become unable to access the WorldCat API which provided the ability to generate citations using ISBN numbers. The Wikimedia Foundation's [[mw:Editing_team|Editing team]] is investigating several options to restore the functionality, but will need to disable ISBN citation generation for now.

This affects citations made with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide/Citations-Full#Automatic|VisualEditor Automatic tab]], and the use of the citoid API in gadgets and user scripts, such as the autofill button on [[:en:Wikipedia:RefToolbar|refToolbar]]. Please note that all the other automatic ways of generating citations, including via URL or DOI, are still available.

You can keep updated on the situation [[phab:T336298|via Phabricator]], or by reading the next issues of [[m:Tech News]]. If you know of any users or groups who rely heavily on this feature (for instance, someone who has an upcoming editathon), I'd appreciate it if you shared this update with them.

[[User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]], on behalf of the Editing team.&lt;section end=&quot;message&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Корбар:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Баҳси корбар:MediaWiki message delivery|баҳс]]) 19:45, 11 май 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/sandbox3&amp;oldid=25009633 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Selection of the U4C Building Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The next stage in the Universal Code of Conduct process is establishing a Building Committee to create the charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). The Building Committee has been selected. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read about the members and the work ahead on Meta-wiki]].&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Project|UCoC Project Team]], 04:20, 27 май 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25018085 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Announcing the new Elections Committee members&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello there, 

We are glad to announce [[listarchive:list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/4TALOUFPAP2VDBR27GKRVOP7IGQYU3DB/|the new members and advisors of the Elections Committee]]. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Elections Committee]] assists with the design and implementation of the process to select Community- and Affiliate-Selected trustees for the Wikimedia Foundation Board of Trustees. After an open nomination process, the strongest candidates spoke with the Board and four candidates were asked to join the Elections Committee. Four other candidates were asked to participate as advisors. 

Thank you to all the community members who submitted their names for consideration. We look forward to working with the Elections Committee in the near future.

On behalf of the Wikimedia Foundation Board of Trustees,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:00, 28 июни 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25018085 --&gt;

== MinT Machine Translation added to your Wikipedia ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}!
 
Apologies as this message is not in your language, {{int:Please help translate}} to your language.

The WMF Language team has added another machine translation (MT) system for [https://en.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation Content Translation] in your Wikipedia called MinT; you can use [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Machine_Translation/MinT MinT machine translation] when translating Wikipedia articles using the Content and Section Translation tool.
 
The WMF Language team provides the MinT service. It is hosted in the Wikimedia Foundation Infrastructure with [https://en.wikipedia.org/wiki/Neural_machine_translation neural machine translation] models that other organizations have released with an open-source license. MinT integrates translation based on [https://ai.facebook.com/research/no-language-left-behind/ NLLB-200], [https://opus.nlpl.eu/ OpusMT], [https://ai4bharat.iitm.ac.in/indic-trans2 IndicTrans2] and [https://github.com/Softcatala/nmt-models Softcatalà].  This MT is set as optional in your Wikipedia. Still, you can choose not to use it by selecting &quot;Start with empty paragraph&quot; from the &quot;Initial Translation&quot; dropdown menu.
 
Since MinT is hosted in the WMF Infrastructure and the models are open source, it adheres to Wikipedia's policies about attribution of rights, your privacy as a user and brand representation. You can find more information about the MinT machine translation and the models on [https://www.mediawiki.org/wiki/Content%20translation/Machine%20Translation/MinT this page].
 
Please note that the use of the MinT MT is not compulsory. However, we would want your community to:
*use it to improve the quality of the Machine Translation service
*[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about its quality, and '''if you prefer the MinT machine translation as default in your Wikipedia'''.
 
We trust that introducing this MT is a good support to the Content Translation tool.
 
Thank you!
&lt;/div&gt;

[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[User talk:UOzurumba (WMF)|баҳс]]) 22:02, 4 июли 2023 (UTC) On behalf of the WMF Language team.
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_MinT_announcement_list_2&amp;oldid=25258883 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Review the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello all,

I am pleased to share the next step in the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] work. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) draft charter]] is now ready for your review. 

The [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] require a [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4.5_U4C_Building_Committee|Building Committee]] form to draft a charter that outlines procedures and details for a global committee to be called the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4._UCoC_Coordinating_Committee_(U4C)|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]]. Over the past few months, the U4C Building Committee worked together as a group to discuss and draft the U4C charter. The U4C Building Committee welcomes feedback about the draft charter now through 22 September 2023. After that date, the U4C Building Committee will revise the charter as needed and a community vote will open shortly afterward.

Join the conversation during the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee#Conversation hours|conversation hours]] or on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Meta-wiki]].

Best,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]], on behalf of the U4C Building Committee, 15:35, 28 августи 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25392152 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;== Opportunities open for the Affiliations Committee, Ombuds commission, and the Case Review Committee  ==&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;div style=&quot;margin:.2em 0 .5em;margin-{{#switch:{{PAGELANGUAGE}}|ar|arc|ary|arz|azb|bcc|bgn|ckb|bqi|dv|fa|fa-af|glk|ha-arab|he|kk-arab|kk-cn|ks|ku-arab|ms-arab|mzn|pnb|prd|ps|sd|ug|ur|ydd|yi=right|left}}:3ex;&quot;&gt;
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.'']]

''&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/span&gt;''&lt;/div&gt;

Hi everyone! The [[m:Special:MyLanguage/Affiliations Committee|Affiliations Committee]] (AffCom), [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission]] (OC), and the [[m:Special:MyLanguage/Trust_and_Safety/Case_Review_Committee|Case Review Committee]] (CRC) are looking for new members. These volunteer groups provide important structural and oversight support for the community and movement. People are encouraged to nominate themselves or encourage others they feel would contribute to these groups to apply. There is more information about the roles of the groups, the skills needed, and the opportunity to apply on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments|'''Meta-wiki page''']]. 

On behalf of the Committee Support team,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
~ [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 16:41, 9 октябри 2023 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25570445 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Review and comment on the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Dear all, 

Please review and comment on the Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package from now until 29 October 2023. The selection rules package was based on older versions by the Elections Committee and will be used in the 2024 Board of Trustees selection. Providing your comments now will help them provide a smoother, better Board selection process. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|More on the Meta-wiki page]].

Best,

Katie Chan &lt;br&gt;
Chair of the Elections Committee&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

01:13, 17 октябри 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25570445 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Coming soon: Reference Previews&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;ReferencePreviewsDefault&quot;/&gt;
[[File:Example_of_a_Reference_Preview.png|right|300px]]
A new feature is coming to your wiki soon: Reference Previews are popups for references. Such popups have existed on wikis as local gadgets for many years.  Now there is a central solution, available on all wikis, and consistent with the [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|PagePreviews feature]].

Reference Previews will be visible to everyone, including readers. If you don’t want to see them, [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Opt-out feature|you can opt out]]. If you are [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|using the gadgets]] Reference Tooltips or Navigation Popups, you won’t see Reference Previews unless you disable the gadget.

Reference Previews have been a beta feature on many wikis since 2019, and a default feature on some since 2021. Deployment is planned for November 22. 

* [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference Previews|Help page]] 
* [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|Project page with more information (in English)]]. 
* Feedback is welcome [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|on this talk page]]. 
-- For [[m:WMDE Technical Wishes|Wikimedia Deutschland’s Technical Wishes]] team,
&lt;section end=&quot;ReferencePreviewsDefault&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]], 13:11, 15 ноябри 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25866958 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;(New) Feature on [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]]: Adding geopoints via QID&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;Body&quot;/&gt;Since September 2022, it is possible to create geopoints using a QID. Many wiki contributors have asked for this feature, but it is not being used much. Therefore, we would like to remind you about it. More information can be found on the [[M:WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|project page]]. If you have any comments, please let us know on the [[M:Talk:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|talk page]]. – Best regards, the team of Technical Wishes at Wikimedia Deutschland
&lt;section end=&quot;Body&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[M:User:Thereza Mengs (WMDE)|Thereza Mengs (WMDE)]] 12:31, 13 Декабри 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25955829 --&gt;

== Reusing references: Can we look over your shoulder? ==

''Apologies for writing in English.''

The Technical Wishes team at Wikimedia Deutschland is planning to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. For our research, we are looking for wiki contributors willing to show us how they are interacting with references.

* The format will be a 1-hour video call, where you would share your screen. [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ More information here].
* Interviews can be conducted in English, German or Dutch.
* [[mw:WMDE_Engineering/Participate_in_UX_Activities#Compensation|Compensation is available]].
* Sessions will be held in January and February.
* [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ Sign up here if you are interested.]
* Please note that we probably won’t be able to have sessions with everyone who is interested. Our UX researcher will try to create a good balance of wiki contributors, e.g. in terms of wiki experience, tech experience, editing preferences, gender, disability and more. If you’re a fit, she will reach out to you to schedule an appointment.

We’re looking forward to seeing you, [[m:User:Thereza Mengs (WMDE)| Thereza Mengs (WMDE)]]
&lt;!-- Message sent by User:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25956752 --&gt;

== Do you use Wikidata in Wikimedia sibling projects? Tell us about your experiences ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Note: Apologies for cross-posting and sending in English.''

Hello, the '''[[m:WD4WMP|Wikidata for Wikimedia Projects]]''' team at Wikimedia Deutschland would like to hear about your experiences using Wikidata in the sibling projects. If you are interested in sharing your opinion and insights, please consider signing up for an interview with us in this '''[https://wikimedia.sslsurvey.de/Wikidata-for-Wikimedia-Interviews Registration form]'''.&lt;br&gt; 
''Currently, we are only able to conduct interviews in English.''

The front page of the form has more details about what the conversation will be like, including how we would '''compensate''' you for your time.

For more information, visit our ''[[m:WD4WMP/AddIssue|project issue page]]'' where you can also share your experiences in written form, without an interview.&lt;br&gt;We look forward to speaking with you, [[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] ([[m:User talk:Danny Benjafield (WMDE)|talk]]) 08:53, 5 January 2024 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WD4WMP/ScreenerInvite2&amp;oldid=26055343 --&gt;

== Feminism and Folklore 2024 ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition from February 1, 2023, to March 31, 2023 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2024|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Корбар:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Баҳси корбар:MediaWiki message delivery|баҳс]]) 07:26, 18 Январ 2024 (UTC)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore 2024]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2024 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2024|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''

-- [[Корбар:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Баҳси корбар:MediaWiki message delivery|баҳс]]) 07:26, 18 Январ 2024 (UTC)
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=23942484 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Hello all,

I am reaching out to you today to announce that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) Charter is now open. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]] now through '''2 February 2024'''. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C Charter]] is on Meta-wiki with translations available. 

Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:08, 19 Январ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25853527 --&gt;

== A new feature for previewing references on your wiki ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Page Previews and Reference Previews.png|alt=Montage of two screenshots, one showing the Reference Previews feature, and one showing the Page Previews feature|right|350x350px]]
''Apologies for writing in English. If you can translate this message, that would be much appreciated.''

Hi. As announced some weeks ago &lt;sup&gt;[&lt;nowiki/&gt;[[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/CNPRQE2IG5ZNAVAOHBMF4AXXRLGJE6UT/|1]]] [&lt;nowiki/&gt;[[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|2]]]&lt;/sup&gt;, Wikimedia Deutschland’s [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes]] team introduced [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference_Previews|Reference Previews]] to many wikis, including this one. This feature shows popups for references in the article text.  

While this new feature is already usable on your wiki, most people here are not seeing it yet because your wiki has set [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Relation to gadgets|a gadget as the default]] for previewing references. We plan to remove the default flag from the gadget on your wiki soon. This means: 

* The new default for reference popups on your wiki will be Reference Previews. 
* However, if you want to keep using the gadget, you can still enable it in [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|your personal settings]].
The benefit of having Reference Previews as the default is that the user experience will be consistent across wikis and with the [[mw:Special:MyLanguage/Page_Previews|Page Previews feature]], and that the software will be easier to maintain overall. 

This change is planned for February 14. If you have concerns about this change, [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Reference Previews to become the default for previewing references on more wikis.|please let us know on this talk page]] by February 12. – Kind regards, [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]], 09:30, 23 Январ 2024 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johanna_Strodt_(WMDE)/MassMessageRecipients&amp;oldid=26116190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Last days to vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Hello all,

I am reaching out to you today to remind you that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) charter will close on '''2 February 2024'''. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]]. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C charter]] is on Meta-wiki with translations available. 

Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 17:00, 31 Январ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25853527 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Announcing the results of the UCoC Coordinating Committee Charter ratification vote&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

Thank you everyone for following the progress of the Universal Code of Conduct. I am writing to you today to announce the outcome of the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|ratification vote]] on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee Charter]]. 1746 contributors voted in this ratification vote with 1249 voters supporting the Charter and 420 voters not. The ratification vote process allowed for voters to provide comments about the Charter. 

A report of voting statistics and a summary of voter comments will be published on Meta-wiki in the coming weeks.

Please look forward to hearing about the next steps soon.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:24, 12 феврали 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26160150 --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024: We are back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2024 general.jpg|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the forth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from 1st until 31st March 2024. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive prizes.&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/UCDM 2024|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[:m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26166467 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Report of the U4C Charter ratification and U4C Call for Candidates now available&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Hello all,

I am writing to you today with two important pieces of information. First, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Vote results|report of the comments from the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter ratification]] is now available. Secondly, the call for candidates for the U4C is open now through April 1, 2024.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members are invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Per the charter, there are 16 seats on the U4C: eight community-at-large seats and eight regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement.

Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Meta-wiki]].

On behalf of the UCoC project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:25, 5 марти 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26276337 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Wikimedia Foundation Board of Trustees 2024 Selection&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
: ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
: ''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Dear all,

This year, the term of 4 (four) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Elections Committee]] will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Board Governance Committee created a Board Selection Working Group from Trustees who cannot be candidates in the 2024 community- and affiliate-selected trustee selection process composed of Dariusz Jemielniak, Nataliia Tymkiv, Esra'a Al Shafei, Kathy Collins, and Shani Evenstein Sigalov [3]. The group is tasked with providing Board oversight for the 2024 trustee selection process, and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. 

Here are the key planned dates:

*  May 2024: Call for candidates and call for questions
*  June 2024: Affiliates vote to shortlist 12 candidates (no shortlisting if 15 or less candidates apply) [5]
*  June-August 2024: Campaign period
*  End of August / beginning of September 2024: Two-week community voting period
*  October–November 2024: Background check of selected candidates
*  Board's Meeting in December 2024: New trustees seated

Learn more about the 2024 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|this Meta-wiki page]], and make your plan.

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2024 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Election Volunteers|Meta-wiki page]].

Best regards,

[[m:Special:MyLanguage/User:Pundit|Dariusz Jemielniak]] (Governance Committee Chair, Board Selection Working Group)

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Results#Elected

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Minutes:2023-08-15#Governance_Committee

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] Even though the ideal number is 12 candidates for 4 open seats, the shortlisting process will be triggered if there are more than 15 candidates because the 1-3 candidates that are removed might feel ostracized and it would be a lot of work for affiliates to carry out the shortlisting process to only eliminate 1-3 candidates from the candidate list.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]]19:57, 12 марти 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MPossoupe (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26349432 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Vote now to select members of the first U4C&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through May 9, 2024. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility.

The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

On behalf of the UCoC project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 20:20, 25 апрели 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26390244 --&gt;</text>
      <sha1>m8dhtvuc8phwrny3lws46a454c918nx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бод</title>
    <ns>0</ns>
    <id>121904</id>
    <revision>
      <id>1397574</id>
      <parentid>1228545</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T15:17:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>185.191.52.29</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11233" xml:space="preserve">[[Акс:Pente thermique.svg|thumb|Чигунагии эҷоди ноҳияи пурфишор тавассути бод]]
[[File:Pieter_Kluyver_-_Boom_in_stormwind.jpg|thumb]]
'''Бод''' ({{lang-fa|باد}}), '''шамол'''  — нисбат ба [[замин]] ба таври уфуқӣ ҷой иваз кардани [[ҳаво]]ро гӯянд.

Эҳтимолияти ҷойивазкунии амудии ҳаво садҳо маротиба кам аст ва он фақат дар абрҳо ва пуштаҳо ба дараҷаи намоён ба амал меояд. Сабаби асосии ба вуҷуд омадани ҳаракати ҳаво ин фарқияти фишори атмосферӣ дар байни ноҳияҳои алоҳида мебошад. Ҳаво аз минтақаи фишораш баланд ба сӯи минтақаи фишораш паст, мувофиқан аз самти ҳарорати сард ба сӯи минтақаи баланд, яъне ба сӯйи градиенти фишорӣ ва ҳароратӣ ҳаракат мекунад. Ба ин ҳаракати ҳаво чанд қувва – қувваи майлдиҳандаи гардиши Замин – Қувваи Кориолис, қувваи соиш ва моменти ҳаракати каҷхаттаи ҳаво, инчунин қувваи марказгурез таъсир мерасонанд.

== Тавсифот ==
Тавсифоти асосии бод самт ва суръат мебошад. Самти бод дар метеорология бо он қисми уфуқ, ки аз он ҷо мевазад, муайян карда мешавад. Самти бод ё бо градусҳо ё аз рӯйи системаи 16-румба (масалан, шимол, шимолу шарқ, ҷанубу ғарб ва ғайра) бо румбҳо ифода мешавад. Суръати бод бо м/с, км/соат, узел ва бо асбоби анемометр ё боднамо чен карда мешавад. Барои баҳо додан ба суръати тақрибии бод ва таъсири он ба объектҳои заминӣ ё талотуми баҳр аз шкалаи дувоздаҳбалаи Бофорт истифода мебаранд (Ф. Бофорт, 1806).

== Намудҳои бод ==
Боде, ки аз ҳисоби фарқияти ҳароратҳо дар натиҷаи тавсифоти гуногуни орографии минтақаи мазкур ба амал меояд, маҳаллӣ номида мешавад. Боди маҳаллӣ чандон тӯлонӣ набуда, нисбат ба замин ба таври уфуқӣ аз мавзеи гарм ба сард мевазад. Қувваи Кориолис ба бодҳои маҳаллӣ амалан таъсир намерасонад. Агар суръати бод тез бошад, қувваи соиш камтар таъсир мерасонад.

=== Дар Тоҷикистон ===
Бодҳои маҳаллӣ дар ҶТ зери таъсири орографияи мураккаб ташаккул меёбанд, ки дар он қаторкӯҳҳо ва водиҳо самтнокии гуногун (аз арзӣ то меридианӣ) дошта, баландиашон аз сатҳи баҳр аз 300–400 то 7495 м-ро ташкил медиҳад. Дар натиҷа дар ин ҷо бодҳои маҳаллии зерин мушоҳида мешаванд: кӯҳию водӣ, пиряхӣ, насими обанборҳо. Ба бодҳои маҳаллӣ инчунин гармсел, кӯҳбода, тундбоди Варзоб, тундбоди Урсатевск (тундбоди шарқӣ), хокбоди афғонӣ дохил мешаванд.

==== Бодҳои кӯҳию водӣ ====
Бодҳои кӯҳию водӣ дар минтақаҳои кӯҳӣ ба вуҷуд омада, вобаста ба вақти шабонарӯзӣ самташонро дигар мекунанд. Бинобар дар қисми шарқии Тоҷикистон баланд будани массивҳои кӯҳӣ ва бештари масоҳати онҳоро фаро гирифтани пиряхҳо, бод шабона, дар мавсими сарди ҳаво бошад, ҳатто рӯзона аз тарафи кӯҳ ба самти водӣ мевазад. Дар мавсими гарми ҳаво аз соатҳои 11–13, ки ҳавои ҳамворӣ ва водӣ нисбат ба нишебии кӯҳҳо сардтар аст, дар ҷануби Тоҷикистон боди ғарбӣ, ҷан. ғарбӣ бартарӣ дорад ва ҳатто боди ҷанубӣ аз тарафи дарёи Панҷ мевазад. Суръати боди кӯҳию водӣ баланд нест. Масалан, дар минтақаи Душанбе ва Кӯлоб ба 4–5 м/с баробар аст. Илова бар ин, дар нимаи дуюми рӯз, хусусан дар тангии водиҳо (дараҳо) суръати бодҳои ғарбӣ, ҷанубу ғарбӣ ва ҷанубӣ баланд шуда, то 7–10 м/с мерасад.

==== Бодҳои пиряхӣ ====
Бодҳои пиряхӣ ба кӯҳбода мансуб буда, асосан аз кӯҳҳои Помир мевазанд ва бо равандҳои макродаваронии муайян қувват гирифта, дар баландиҳои аз 3 км баланд ба вуҷуд меоянд. Дар қабатҳои поёнӣ бошад, бодҳои нисбатан гармтар мевазанд. Бодҳои пиряхӣ аз кӯҳҳои баланд ба поён мевазанд, аз ин рӯ онҳоро баъзан бодҳои ҷорӣ низ меноманд. Бодҳои ҷорӣ дар мавсими тобистон ба вуҷуд меоянд, дар ин маврид ҳаракати амудии ҳаво, ки ба поён самт мегирад, ба вуҷуд омада, ба парвози самолётҳо дар аэропортҳои Помир халал мерасонад.

==== Насими обӣ ====
Насими обӣ барои минтақаҳои назди соҳил хос буда, дар назди кӯл, обанборҳо ва дарё дар натиҷаи шабу рӯз фарқ кардани ҳарорати сатҳи об ва хушкӣ ба вуҷуд меояд. Шабона сатҳи хушкӣ назар ба сатҳи об сардтар буда, бод аз соҳил ба тарафи об мевазад. Рӯзона соҳил назар ба об бештар гарм шуда, ҳаво аз тарафи об ба сӯйи хушкӣ равона мешавад ва онро салқинтар мекунад. Гармсел боди гарм ва намуди боди пиряхӣ буда, аз самти шим. шарқӣ ва шарқӣ мевазад. Ҳангоми гармсел ҳарор. ҳаво дар водиҳо то 43–47 0С гарм шуда, рутубати ҳаво ҳарор-ро то 20–30% пасттар карда метавонад. Ин боди гарм сатҳи хок, ҳаво ва рустаниҳоро хушк мекунад.

==== Кӯҳбода ====
Кӯҳбода дар натиҷаи аз қаторкӯҳҳо гузаштани ҳаво ба амал меояд. Дар нишебии бодзада ҳаво боло рафта, сард мешавад ва абр ба вуҷуд меояд. Дар Тоҷикистон ҳангоми ҷараёни шимолии ҳаво кӯҳбода дар нишебиҳои ҷанубии қаторкӯҳҳои Ҳисор, ҳангоми ҷараёнҳои ғарбӣ дар нишебиҳои шарқии қ-кӯҳҳои ҷан. Тоҷикистон, ҳангоми ҷараёнҳои ҷан. ғарбӣ ва ҷан. дар нишебиҳои қаторкӯҳҳои Туркистон ба амал меояд.

==== Тундбоди Варзоб ====
Тундбоди Варзоб боди пуршиддати шамол буда, аз нишебиҳои ҷанубии қ-кӯҳҳои Ҳисор ба водии Ҳисор мевазад. Азбаски он аз дараи Варзоб ба самти шаҳри Душанбе мевазад, онро тундбоди Варзоб номидаанд. Дар ин маврид суръати бод то 17–25 м/с мерасад. Тундбоди Варзоб бештар моҳи июн дар рӯзҳои жола дар нишебиҳои қ-кӯҳҳои Ҳисор мевазад.

==== Боди Урсатевск ====
Боди Урсатевск боди сахти шарқӣ мебошад, ки дар натиҷаи тафовути байни фишор ва ҳарорат ба амал меояд. Боди градиентӣ аз шарқ ба ғарб вазида, дар гузаргоҳи байни қаторкӯҳҳои Қурама ва Туркистон («Дарвозаи Қӯқанд»), дар назди шаҳраки Урсатевски водии Фарғона пурқувват мешавад. Сиклон ҳар қадар ба ин минтақа наздик шавад, бод ҳамон қадар сахттар мевазад ва суръаташ дар ҳудуди 15–20 м/с тағйир ёфта, баъзан то 30–40 м/с баланд мешавад. Дар ин маврид бодҳои сахт дар шаҳри Хуҷанд мушоҳида мешаванд.

==== Хокбоди афғонӣ ====
Хокбоди афғонӣ ҳавои сарди аз ҷанубу ғарб ва ҷануб вазанда мебошад. Ҳавои сард ба водиҳои Тоҷикистон аз ҷониби Афғонистон мевазад (номаш аз ҳамин ҷост). Массаи сарди ҳаво дар биёбонҳои Қизилқум ва Қароқум ҳаракат карда, ба ҷануби Тоҷикистон ворид мегардад. Дар ин раванд ҳарорат боло рафта, ҳаво гармтар мешавад. Чунин бод бо суръати 10–15 с бӯрони шадиди чангро ба вуҷуд меоварад, ки дар ҳаво якчанд рӯз (2–4 шабонарӯз) муаллақ меистад, биниш ва нафаскаширо мушкил мегардонад.

Дар Минтақаҳои тропикии Замин пассатҳо ва муссонҳо мевазанд, ки омили асосии ташаккули сиклонҳои тропикӣ дар Уқёнуси Замин мегарданд. Дар ҳамин мавзеъҳо тӯфон низ ба вуҷуд меояд.	

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

== Сарчашма ==
* {{ЭМТ|Бод|2|муаллиф=А. Ҳомидов}}

{{ПБ}}

[[Гурӯҳ:Бодҳо| ]]
[[Гурӯҳ:Ҳавошиносӣ]]
[[Гурӯҳ:Иқлимшиносӣ]]</text>
      <sha1>4ystrudwjad2ua5fw4bx4a48zypk3uf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1397575</id>
      <parentid>1397574</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T15:19:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>185.191.52.29</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11262" xml:space="preserve">[[Акс:Pente thermique.svg|thumb|Чигунагии эҷоди ноҳияи пурфишор тавассути бод]]
[[File:Pieter_Kluyver_-_Boom_in_stormwind.jpg|thumb]]
'''Бод''' ({{lang-fa|باد}}), '''шамол'''  — нисбат ба [[замин]] ба таври уфуқӣ ҷой иваз кардани [[ҳаво]]ро гӯянд.

Эҳтимолияти ҷойивазкунии амудии ҳаво садҳо маротиба кам аст ва он фақат дар абрҳо ва пуштаҳо ба дараҷаи намоён ба амал меояд. Сабаби асосии ба вуҷуд омадани ҳаракати ҳаво ин фарқияти фишори атмосферӣ дар байни ноҳияҳои алоҳида мебошад. Ҳаво аз минтақаи фишораш баланд ба сӯи минтақаи фишораш паст, мувофиқан аз самти ҳарорати сард ба сӯи минтақаи баланд, яъне ба сӯйи градиенти фишорӣ ва ҳароратӣ ҳаракат мекунад. Ба ин ҳаракати ҳаво чанд қувва – қувваи майлдиҳандаи гардиши Замин – Қувваи Кориолис, қувваи соиш ва моменти ҳаракати каҷхаттаи ҳаво, инчунин қувваи марказгурез таъсир мерасонанд.

== Тавсифот ==
Тавсифоти асосии бод самт ва суръат мебошад. Самти бод дар метеорология бо он қисми уфуқ, ки аз он ҷо мевазад, муайян карда мешавад. Самти бод ё бо градусҳо ё аз рӯйи системаи 16-румба (масалан, шимол, шимолу шарқ, ҷанубу ғарб ва ғайра) бо румбҳо ифода мешавад. Суръати бод бо м/с, км/соат, узел ва бо асбоби анемометр ё боднамо чен карда мешавад. Барои баҳо додан ба суръати тақрибии бод ва таъсири он ба объектҳои заминӣ ё талотуми баҳр аз шкалаи дувоздаҳбалаи Бофорт истифода мебаранд (Ф. Бофорт, 1806).

== Бодҳо ==
'''&lt;big&gt;Боди маҳаллӣ&lt;/big&gt;'''

Боде, ки аз ҳисоби фарқияти ҳароратҳо дар натиҷаи тавсифоти гуногуни орографии минтақаи мазкур ба амал меояд, маҳаллӣ номида мешавад. Боди маҳаллӣ чандон тӯлонӣ набуда, нисбат ба замин ба таври уфуқӣ аз мавзеи гарм ба сард мевазад. Қувваи Кориолис ба бодҳои маҳаллӣ амалан таъсир намерасонад. Агар суръати бод тез бошад, қувваи соиш камтар таъсир мерасонад.

=== Дар Тоҷикистон ===
Бодҳои маҳаллӣ дар ҶТ зери таъсири орографияи мураккаб ташаккул меёбанд, ки дар он қаторкӯҳҳо ва водиҳо самтнокии гуногун (аз арзӣ то меридианӣ) дошта, баландиашон аз сатҳи баҳр аз 300–400 то 7495 м-ро ташкил медиҳад. Дар натиҷа дар ин ҷо бодҳои маҳаллии зерин мушоҳида мешаванд: кӯҳию водӣ, пиряхӣ, насими обанборҳо. Ба бодҳои маҳаллӣ инчунин гармсел, кӯҳбода, тундбоди Варзоб, тундбоди Урсатевск (тундбоди шарқӣ), хокбоди афғонӣ дохил мешаванд.

==== Бодҳои кӯҳию водӣ ====
Бодҳои кӯҳию водӣ дар минтақаҳои кӯҳӣ ба вуҷуд омада, вобаста ба вақти шабонарӯзӣ самташонро дигар мекунанд. Бинобар дар қисми шарқии Тоҷикистон баланд будани массивҳои кӯҳӣ ва бештари масоҳати онҳоро фаро гирифтани пиряхҳо, бод шабона, дар мавсими сарди ҳаво бошад, ҳатто рӯзона аз тарафи кӯҳ ба самти водӣ мевазад. Дар мавсими гарми ҳаво аз соатҳои 11–13, ки ҳавои ҳамворӣ ва водӣ нисбат ба нишебии кӯҳҳо сардтар аст, дар ҷануби Тоҷикистон боди ғарбӣ, ҷан. ғарбӣ бартарӣ дорад ва ҳатто боди ҷанубӣ аз тарафи дарёи Панҷ мевазад. Суръати боди кӯҳию водӣ баланд нест. Масалан, дар минтақаи Душанбе ва Кӯлоб ба 4–5 м/с баробар аст. Илова бар ин, дар нимаи дуюми рӯз, хусусан дар тангии водиҳо (дараҳо) суръати бодҳои ғарбӣ, ҷанубу ғарбӣ ва ҷанубӣ баланд шуда, то 7–10 м/с мерасад.

==== Бодҳои пиряхӣ ====
Бодҳои пиряхӣ ба кӯҳбода мансуб буда, асосан аз кӯҳҳои Помир мевазанд ва бо равандҳои макродаваронии муайян қувват гирифта, дар баландиҳои аз 3 км баланд ба вуҷуд меоянд. Дар қабатҳои поёнӣ бошад, бодҳои нисбатан гармтар мевазанд. Бодҳои пиряхӣ аз кӯҳҳои баланд ба поён мевазанд, аз ин рӯ онҳоро баъзан бодҳои ҷорӣ низ меноманд. Бодҳои ҷорӣ дар мавсими тобистон ба вуҷуд меоянд, дар ин маврид ҳаракати амудии ҳаво, ки ба поён самт мегирад, ба вуҷуд омада, ба парвози самолётҳо дар аэропортҳои Помир халал мерасонад.

==== Насими обӣ ====
Насими обӣ барои минтақаҳои назди соҳил хос буда, дар назди кӯл, обанборҳо ва дарё дар натиҷаи шабу рӯз фарқ кардани ҳарорати сатҳи об ва хушкӣ ба вуҷуд меояд. Шабона сатҳи хушкӣ назар ба сатҳи об сардтар буда, бод аз соҳил ба тарафи об мевазад. Рӯзона соҳил назар ба об бештар гарм шуда, ҳаво аз тарафи об ба сӯйи хушкӣ равона мешавад ва онро салқинтар мекунад. Гармсел боди гарм ва намуди боди пиряхӣ буда, аз самти шим. шарқӣ ва шарқӣ мевазад. Ҳангоми гармсел ҳарор. ҳаво дар водиҳо то 43–47 0С гарм шуда, рутубати ҳаво ҳарор-ро то 20–30% пасттар карда метавонад. Ин боди гарм сатҳи хок, ҳаво ва рустаниҳоро хушк мекунад.

==== Кӯҳбода ====
Кӯҳбода дар натиҷаи аз қаторкӯҳҳо гузаштани ҳаво ба амал меояд. Дар нишебии бодзада ҳаво боло рафта, сард мешавад ва абр ба вуҷуд меояд. Дар Тоҷикистон ҳангоми ҷараёни шимолии ҳаво кӯҳбода дар нишебиҳои ҷанубии қаторкӯҳҳои Ҳисор, ҳангоми ҷараёнҳои ғарбӣ дар нишебиҳои шарқии қ-кӯҳҳои ҷан. Тоҷикистон, ҳангоми ҷараёнҳои ҷан. ғарбӣ ва ҷан. дар нишебиҳои қаторкӯҳҳои Туркистон ба амал меояд.

==== Тундбоди Варзоб ====
Тундбоди Варзоб боди пуршиддати шамол буда, аз нишебиҳои ҷанубии қ-кӯҳҳои Ҳисор ба водии Ҳисор мевазад. Азбаски он аз дараи Варзоб ба самти шаҳри Душанбе мевазад, онро тундбоди Варзоб номидаанд. Дар ин маврид суръати бод то 17–25 м/с мерасад. Тундбоди Варзоб бештар моҳи июн дар рӯзҳои жола дар нишебиҳои қ-кӯҳҳои Ҳисор мевазад.

==== Боди Урсатевск ====
Боди Урсатевск боди сахти шарқӣ мебошад, ки дар натиҷаи тафовути байни фишор ва ҳарорат ба амал меояд. Боди градиентӣ аз шарқ ба ғарб вазида, дар гузаргоҳи байни қаторкӯҳҳои Қурама ва Туркистон («Дарвозаи Қӯқанд»), дар назди шаҳраки Урсатевски водии Фарғона пурқувват мешавад. Сиклон ҳар қадар ба ин минтақа наздик шавад, бод ҳамон қадар сахттар мевазад ва суръаташ дар ҳудуди 15–20 м/с тағйир ёфта, баъзан то 30–40 м/с баланд мешавад. Дар ин маврид бодҳои сахт дар шаҳри Хуҷанд мушоҳида мешаванд.

==== Хокбоди афғонӣ ====
Хокбоди афғонӣ ҳавои сарди аз ҷанубу ғарб ва ҷануб вазанда мебошад. Ҳавои сард ба водиҳои Тоҷикистон аз ҷониби Афғонистон мевазад (номаш аз ҳамин ҷост). Массаи сарди ҳаво дар биёбонҳои Қизилқум ва Қароқум ҳаракат карда, ба ҷануби Тоҷикистон ворид мегардад. Дар ин раванд ҳарорат боло рафта, ҳаво гармтар мешавад. Чунин бод бо суръати 10–15 с бӯрони шадиди чангро ба вуҷуд меоварад, ки дар ҳаво якчанд рӯз (2–4 шабонарӯз) муаллақ меистад, биниш ва нафаскаширо мушкил мегардонад.

Дар Минтақаҳои тропикии Замин пассатҳо ва муссонҳо мевазанд, ки омили асосии ташаккули сиклонҳои тропикӣ дар Уқёнуси Замин мегарданд. Дар ҳамин мавзеъҳо тӯфон низ ба вуҷуд меояд.	

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

== Сарчашма ==
* {{ЭМТ|Бод|2|муаллиф=А. Ҳомидов}}

{{ПБ}}

[[Гурӯҳ:Бодҳо| ]]
[[Гурӯҳ:Ҳавошиносӣ]]
[[Гурӯҳ:Иқлимшиносӣ]]</text>
      <sha1>jml43vm4retkigwzh0u07wnlindtuzc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрий Поносов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>144535</id>
    <revision>
      <id>1397592</id>
      <parentid>1281781</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T09:52:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <comment>/* Преамбула */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6499" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ
 |мухотаб              = 
 |ном                  = 
 |номи аслӣ                 = {{lang-ru|Юрий Филимонович Поносов}}
 |тасвир                       = 
 |бар                  = 
 |тавсифи тасвир          = 
 |нишон                = 
 |имзои нишон          = 
 |бари нишон           =

&lt;!—ИТТИЛООТ ДАР БОРАИ ВАЗИФА--&gt;

 |вазифа              = [[Раиси шаҳри Душанбе]]
 |тартиб               = 27
 |парчам               = 
 |парчам2              = Coat_of_Arms_of_Dushanbe.png
 |аввалдавр            = [[декабр]]и [[соли 1994]]
 |охирдавр             = [[март]]и [[соли 1996]]
 |пешгузашта           = [[Ҷамолиддин Мансуров]]
 |ҷонишин              = [[Маҳмадсаид Убайдуллоев]]
 |вазифа_2             = Ҷонишини вазири сохтмони Ҷумҳурии Тоҷикистон
 |тартиб_2             = 
 |парчам_2             = 
 |пешгузашта_2         = 
 |ҷонишин_2            = 
 |аввалдавр_2          = [[соли 1993]]
 |охирдавр_2           = [[соли 1994]]
 |вазифа_3             = Вазири сохтмони Ҷумҳурии Тоҷикистон
 |тартиб_3             = 
 |парчам_3             = Flag of Tajikistan.svg
 |аввалдавр_3          = [[соли 1990]]
 |охирдавр_3           = [[соли 1993]]
 |вазифа_4             =

&lt;!-- ИТТИЛООТИ ИНФИРОДӣ --&gt;
 |таърихи таваллуд     = 
 |зодгоҳ               = 
 |таърихи даргузашт    = 
 |маҳалли даргузашт    = 
 |дафн                 = 
 |ҷинс                 = мард
 |ном ҳангоми таваллуд = 
 |падар                = 
 |модар                = 
 |ҳамсар               = 
 |фарзандон            =

&lt;!-- ХИЗМАТИ ҲАРБӢ --&gt;
 |рутба                = 
 |солҳои хизмат        = 
 |мансубият            = 
 |намуди қушун         = 
 |фармондеҳ            = 
 |ҷангҳо               =

&lt;!-- ФАЪОЛИЯТИ ИЛМӣ --&gt;
 |фазои илмӣ           = 
 |ҷойҳои кор           = 
 |маъруф ба            =

 &lt;!-- ДИГАРҲО --&gt;
 |ҳизб                 = 
 |маълумот             = Техникуми ҷангали Чита ([[1961]]), &lt;br /&gt; Донишкадаи инженери нақлиёти роҳи оҳани Тошканд ([[1974]]), &lt;br /&gt; Мактаби олии ҳизбии Тошканд ([[1982]])
 |дараҷаи илмӣ         = 
 |унвонҳои илмӣ        =
 |касб                 = 
 |фаъолият             = 
 |эътиқод              = 
 |ҷоизаҳо              = {{Ордени Нишони Фахрӣ}} {{Ордени Нишони Фахрӣ}}
 |соядаст              = 
 |монограмма           = 
 |бари монограммаҳо    = 
 |сайт                 = 
 |викианбор            = 
}}
'''Юрий Поносов''' ({{lang-ru|Юрий Филимонович Поносов}}; {{ВД-Дебоча}}) — арбоби давлатӣ ва ҳизбии [[Иттиҳоди Шӯравӣ|шӯравию]] ва [[Тоҷикистон]]. Депутати Шӯрои Олии ҶШС Тоҷикистон. [[Раиси шаҳри Душанбе]] ([[1994]]–[[1996]]).

== Зиндагинома ==
Юрий Поносов [[соли 1961]] Техникуми ҷангали Читаро аз рӯи ихтисоси «техник», [[соли 1974]] Донишкадаи инженери нақлиёти роҳи оҳани Тошкандро ғоибона ва Мактаби олии ҳизбии Тошкандро дар соли 1982 хатм кардааст.

== Фаъолияти меҳнатӣ ==
Фаъолияти корияшро соли 1961 ба ҳайси коргари дастгоҳи Раёсати сохтмони «Саноатшаҳрвандсоз»-и [[Ноҳияи Ваҳдат|ноҳияи Орҷоникидзеобод]] (ҳоло Ваҳдат) оғоз кард. Хидмат дар Артиши Шӯравӣ (1963–66). Сартехнолог (1966–72), ҷонишини директори Комбинати хонасозии ноҳияи Орҷоникидзеобод (1972–73), ҷонишини раиси комиҷроияи Шӯрои депутатҳои меҳнаткашони ноҳияи Орҷоникидзеобод, котиби дуюми кумитаи ҲК шаҳри Орҷоникидзеобод (1975–80), мудири шуъбаи кори ташкилии ҳизб (1982–83), котиби якуми кумитаи ҲК шаҳри Кӯлоб (1983–85), котиби дуюми ҲК ВМКБ (1985–88), ҷонишини якуми раиси комиҷроияи Шӯрои депутатҳои халқи шаҳри Душанбе (1988–90), Вазири сохтмон, раиси ширкати холдингии давлатии «Тоҷиксоз» (1990–93), ҷонишини вазири сохтмони Ҷумҳурии Тоҷикистон (1993–94). Раиси шаҳри Душанбе (декабри 1994 – марти 1996).

Аз соли 2000 сардори Раёсати корҳои Кумитаи давлатии сохтмони Русия (Госстрой) мебошад.

== Ҷоизаву медалҳо ==
Бо 2 ордени «Нишони Фахрӣ» ва медалҳо сарфароз гардидааст.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

== Сарчашма ==
* {{книга
 |автор         = 
 |заглавие      = Душанбе. Энциклопедия.
 |ссылка        = 
 |ответственный = Главный научный редактор Диноршоев М. Д.
 |место         = Д.
 |издательство  = Главная научная редакция Таджикской Национальной Энциклопедии 
 |год           = 2004
 |том           = 
 |страниц       = 592
 |страницы      = 
 |isbn          = 5-89870-071-4
}}

[[Гурӯҳ:Арбобони давлатии Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Раисони шаҳри Душанбе]]</text>
      <sha1>9j2b7rqlle1iosnxreavmcbi75jtmqz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ҷин Шанйи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>212211</id>
    <revision>
      <id>1397579</id>
      <parentid>1046183</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T17:19:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>30618</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="881" xml:space="preserve">{{Рассом}}
'''Ҷин Шанйи''' ({{lang-zh|靳尚谊}}; [[Декабр|декабри]] [[1934]]) — [[рассом]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://jinshangyi.artron.net/about|title=关于-靳尚谊官网|author=|website=jinshangyi.artron.net|date=|publisher=|accessdate=2018-09-07|archivedate=2018-09-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180905191401/http://jinshangyi.artron.net/about}}&lt;/ref&gt;, яке аз намояндагон наққошии муосири чинӣ.

== Зиндагинома ==
Соли 1953 Ҷин Шанйи бахши наққошии Академияи марказии ҳунарҳои зеборо хатм кардааст&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.widewalls.ch/artist/jin-shangyi/|title=Jin Shangyi|website=Widewalls|accessdate=2018-09-07}}&lt;/ref&gt;.{{эзоҳ}}

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
{{зиндагинома-нопурра}}</text>
      <sha1>lnorspv14gzuf4q66h38q2rvsfq330p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>HammAli &amp; Navai</title>
    <ns>0</ns>
    <id>273958</id>
    <revision>
      <id>1397581</id>
      <parentid>1369480</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T23:43:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>30618</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11008" xml:space="preserve">{{Гурӯҳи мусиқӣ|Фото=|Жанр=[[хип-хоп]]|Лейбл=JANAVI rec. / Siyah Music|Сайт=|Ҳайат=Александр Алиев / Наваи Бакиров|Солҳо=2016-2021|Кишвар=Русия|Шаҳр=[[Маскав]]|Забон=[[Забони русӣ|русӣ]]}} '''HammAli &amp; Navai''' — рэп-дуэти русӣ, ки аз Александр Алиев ва Наваи Бакиров аз [[Русия]] иборат аст. Александр зодаи [[Боку]] аст, Наваи зодаи [[Самара]] мебошад. Онҳо ҳарду озарбойҷонӣ мебошанд.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.muz1.tv/persons/5288|title=HammAli &amp; Navai - Музыка Первого|accessdate=2019-12-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201016183510/https://www.muz1.tv/persons/5288|archivedate=2020-10-16}}&lt;/ref&gt; .

== Таърих ==
[[29 июн]]и [[соли 2016]] вақте ки аввалин суруди муштараки «День в календаре» (Рӯз дар тақвим) сабт шуд, таъсис дода шуд&lt;ref name=&quot;HammAli &amp; Navai - Муз-ТВ&quot;&gt;{{Cite web|url=http://muz-tv.ru/stars/hammali_and_navai/|title=HammAli &amp; Navai - Муз-ТВ|accessdate=2019-12-26|archivedate=2019-02-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190210170419/http://muz-tv.ru/stars/hammali_and_navai/}}&lt;/ref&gt; .

Моҳи январи соли 2017 ду суруди муштарак сабт шуда буданд: «Летать не хочу» (Парвоз кардан намехоҳам) ва «Любовь-простуда» (Муҳаббат-беморӣ). Пас аз як моҳ, дуэт суруди «Ты моя химия» («Ту химияи ман»)-ро бароварданд ва пас аз як моҳ нахустнамоиши [[сингл]]и «Память не разрушится» («Хотира вайрон намешавад») баргузор шуд&lt;ref name=&quot;HammAli &amp; Navai - Муз-ТВ&quot;/&gt; .

[[19 апрел]]и2017, сабти суруди «Вместе летать» («Ҳамроҳ парвоз кардан») сабт шуд, ки дар якҷоягӣ бо Bahh Tee сабт шудааст&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.1news.az/news/azerbaydzhanskoe-trio-vzryvaet-rossiyskiy-shou-biznes-video|title=Азербайджанское трио «взрывает» российский шоу-бизнес}}&lt;/ref&gt; . Моҳи майи ҳамон сол, дуэт суруди «Привет, ну как ты там вообще?» («Салом, ту дар онҷо чӣ хелӣ?») -ро нашр карданд. 16 июни соли 2017 суруди «Фары-туманы» («Фараҳо — туманҳо») нашр карда шуд.

Соли 2018, суруди «Хочешь, я к тебе приеду» («Оё мехоҳӣ, ки ман ба наздат биёям») пешниҳод карда шуд, ки ба он баъдтар клип тақдим карда шуд&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://the-flow.ru/videos/hammali-navai-hochesh-ya-k-tebe-priedu|title=HammAli &amp; Navai &quot;Хочешь, я к тебе приеду&quot;|publisher=The Flow}}&lt;/ref&gt; . Қаҳрамони асосии видео Настя Ивлеева мебошад&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.russkiehiti.lv/novosti/hammali-navai-predstavili-klip-na-singl-khochesh-ya-k-tebe-priedu|title=HammAli&amp;Navai представили клип на сингл &quot;Хочешь, я к тебе приеду&quot;}}{{Пайванди мурда|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; . [[9 март|9 марти соли]] 2018, премераи албоми дебютии студияи онҳо JANAVI баромад&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://the-flow.ru/releases/hammali-navai-janavi|title=HammAli &amp; Navai &quot;Janavi&quot;|publisher=The Flow}}&lt;/ref&gt;, ки тибқи ҳисобҳои BOOM&lt;ref name=&quot;Mooscle.com&quot;&gt;{{Cite web|url=https://mooscle.com/vkontakte-podvela-itogi-goda-dlya-vk-music-i-boom/|title=«ВКонтакте» подвела итоги года для VK Music и BOOM|publisher=Mooscle.com}}&lt;/ref&gt; албоми аз ҳама гӯшшудаи соли 2018 шуд&lt;ref name=&quot;Mooscle.com&quot;/&gt; . Суруди «Пустите меня на танцпол» («Маро ба танспол роҳ диҳед») ба хит табдил ёфт&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dvnovosti.ru/khab/2019/02/26/95858/|title=«Пустите меня на танцпол»: в Хабаровске выступят Hammali&amp;Navai}}{{Пайванди мурда|date=August 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tophit.ru/ru/tracks/89785/|title=Пустите Меня На Танцпол (Dj Shepilov Rmx)|publisher=Tophit.ru}}&lt;/ref&gt; (ба рӯйхати Звук дохил карда шуд (ҷои 2), Mooscle (ҷои 2), Youtube (ҷои 5) ва ғайра&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://mooscle.com/charts/?date=14.07.2018&amp;mode=list|title=Чарты - Mooscle|publisher=Mooscle.ru}}&lt;/ref&gt;), видеое ба навор гирифта шуд, ки дар он рэпер Киевстон ва модел Маша Миногарова нақш бозидаанд&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://the-flow.ru/videos/hammali-navai-dancefloor|title=HammAli &amp; Navai &quot;Пустите меня на танцпол&quot;|publisher=The Flow}}&lt;/ref&gt; . [[26 ноябр|26 ноябри соли]] 2018 албоми «JANAVI: Аутотомия» баромад&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://the-flow.ru/releases/hammali-navai-janavi-autotomy|title=Hammali &amp; Navai &quot;Janavi: Аутотомия&quot;|publisher=The Flow}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.rap.ru/news/10834|title=HammAli &amp; Navai выпустили ЕР «Janavi: Аутомия». Снова разорвут чарты?|publisher=rap.ru}}&lt;/ref&gt; .

[[18 январ]]и 2019, дуэт [[сингл]]и нави «Как тебя забыть» («Чӣ гуна туро фаромӯш кунам») баромад&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.intermedia.ru/news/331566|title=HammAli &amp; Navai рассказали «Как тебя забыть»|publisher=[[InterMedia]]}}&lt;/ref&gt; . 18 апрели соли 2019, нахустнамоиши суруд бо JONY «Без тебя я не я» («Бидуни ту ман ман нестам») баргузор гардид. 3 июли соли 2019, онҳо сингли нав «Прятки» (Пинҳоншавӣ)-ро бароварданд. 11 октябри соли 2019, Navai бо Bahh Tee «Не приму и даром» («Онро ройгон ҳам қабул нахоҳам кард») нашр кард. 22 октябри соли 2019, HammAli ин сурудро ҳамроҳ бо Loc-Dog «Любимая песня» (Суруди дӯстдошта)-ро ба нашр расонд. Рӯзи 7 ноябр, премераи лейбл (суруд) бо забони украинӣ «Язакохався» дар якҷоягӣ бо рассоми тамғаи мусиқии Black Star Миша Марвин баргузор шуд.

4 марти соли 2021 солистҳои гурӯҳ шикасти коллектив ва оғози кори алоҳидаро эълон карданд.

== Дискография ==
{{External media|topic=|width=210px|video1='''YouTube'''&lt;br&gt;• [https://www.youtube.com/watch?v=i_cGXiIDA4U «Пустите меня на танцпол»]}}
{| class=&quot;wikitable&quot;
! Соли
! Унвон
! Тафсилоти бештар
|-
| rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; | 2018
|JANAVI
|
* Нашр шудааст: 9 марти соли 2018&lt;ref name=&quot;HammAli &amp; Navai | Альбомы&quot;&gt;{{Cite web|url=https://itunes.apple.com/ru/album/janavi/1350785292|title=HammAli &amp; Navai {{!}} Альбомы|accessdate=2019-03-13}}&lt;/ref&gt;
* Формат: Боргирии рақамӣ
* Label: recan JANAVI / Мусиқии Siyah
|-
| «JANAVI: худкор»
|
* Нашр шудааст: 26 ноябри соли 2018&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://itunes.apple.com/ru/album//1444097450|title=HammAli &amp; Navai {{!}} Альбомы|accessdate=2019-03-13}}&lt;/ref&gt;
* Формат: Боргирии рақамӣ
* Тамғакоғаз: Zhara Music
|-
|2021
|«Когда хорошему человеку плохо»
|
* Нашр шудааст: 1 апрели 2021&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://music.apple.com/ru/album//1559263519|title=HammAli &amp; Navai {{!}} Альбомы|accessdate=2021-04-02}}&lt;/ref&gt;
* Формат: Боргирии рақамӣ
* Тамғакоғаз: Atlantic Records
|}

=== [[Сингл]]ҳо ===
* 2016 — «День в календаре»
* 2017 — «Летать не хочу»
* 2017 — «Любовь-простуда»
* 2017 — «Ты моя химия»
* 2017 — «Память не разрушить»
* 2017 — «Вместе летать» (feat. Bahh Tee)
* 2017 — «Привет, ну как ты там вообще?»
* 2017 — «Фары-Туманы»
* 2018 — «Хочешь, я к тебе приеду»
* 2018 — «Цветок»
* 2018 — «Пустите меня на танцпол»
* 2018 — «Мама»
* 2019 — «Как тебя забыть»
* 2019 — «Девочка — война»
* 2019 — «Без тебя я не я» (feat. JONY)
* 2019 — «Прятки»
* 2019 — «Ни приму и даром» (Navai feat. Bahh Tee)
* 2019 — «Любимая песня» (HammAli feat. Loc-Dog)
* 2019 — «Я закохався» (feat. Миша Марвин)
* 2020 — «Не люби меня»
* 2020 — «Где ты была ?»
* 2020 — «Жить, не думая о тебе» (при уч. Bahh Tee)
* 2020 — «Ну почему?» (ҳамроҳ бо Emin)
* 2020 — «А если это любовь?»

=== Видеоклипҳо ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
! Клип
! Соли истеҳсол
|-
|Хочешь, я к тебе приеду
| 2018
|-
|Пустите меня на танцпол
| 2018
|-
|Девочка — война
| 2019
|-
|А если это любовь?
| 2020
|}

== Ҷоизаҳо ==

=== Ҷоизаи RU. ТВ ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
! align=&quot;left&quot; | Соли
! style=&quot;text-align:center;&quot; | Номзадии кор
! style=&quot;text-align:center;&quot; | Номзадӣ
! style=&quot;text-align:center;&quot; | Натиҷа
|-
| 2019
|HammAli &amp; Navai
|Оғози пурқувват 
|{{Номзад}}
|}

=== Ҷоизаҳои нави радио === 
{| class=&quot;wikitable&quot;
! align=&quot;left&quot; | Соли
! style=&quot;text-align:center;&quot; | Номзадии кор
! style=&quot;text-align:center;&quot; | Номзадӣ
! style=&quot;text-align:center;&quot; | Натиҷа
|-
| 2020
|HammAli &amp; Navai
|Беҳтарин гурӯҳ
|Ғалаба
|}

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

== Пайвандҳо ==
* {{Instagram|hammali_}}
* {{Instagram|navaib}}
{{Authority control}}

[[Гурӯҳ:Гурӯҳҳои дастаҷамъии мусиқӣ]]
[[Гурӯҳ:Гурӯҳҳои мусиқии Русия]]</text>
      <sha1>h99vuor0lqiufzk881u60ozaounlrxr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ҷо Байден</title>
    <ns>0</ns>
    <id>281879</id>
    <revision>
      <id>1397572</id>
      <parentid>1347653</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T14:06:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.89.209.252</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11573" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ
 |мухотаб              = 
 |ном                  = Ҷо Байден
 |номи аслӣ            = {{lang-en|Joe Biden}}
 |тасвир               = 
 |бар                  = 
 |тавсифи тасвир       = 
 |нишон                = 
 |имзои нишон          = 
 |бари нишон           = 

&lt;!—ИТТИЛООТ ДАР БОРАИ ВАЗИФА--&gt;
 |вазифа               = [[Президенти ИМА]]
 |тартиб =
 |бо номи              = 
 |парчам               = Seal Of The President Of The United States Of America.svg
 |парчам2              = Flag of the President of the United States of America.svg
 |шиор                 = 
 |аввалдавр            = [[20 январ]]и [[соли 2021]]
 |охирдавр             = 
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта           = [[Доналд Трамп]]
 |ҷонишин              = 
 |номи шоҳӣ            = 
 |тоҷгузорӣ            = 
 |дасткашӣ             = 
 |ворис                = 
 |шарики ҳукумат1          = 
 |шарики ҳукумат1аввалдавр = 
 |шарики ҳукумат1охирдавр  = 
 |салтанат1            = 
 |салтанат1аввалдавр   = 
 |салтанат1охирдавр    = 
 |нахуствазир          = 
 |ноиби президент_1      = [[Камала Ҳаррис]]
 |президент            = 
 |подшоҳ               = 
 |губернатор           = 
 |ноиби губернатор     = 
 |эзоҳ                 = 
 |вазифа_2             = [[Ноиби президенти ИМА]]
 |тартиб = 47
 |бо номи              = 
 |парчам_2             = US Vice President Seal.svg
 |парчам2_2            = Flag of the Vice President of the United States.svg
 |шиор                 = 
 |аввалдавр_2          = [[20 январ]]и [[соли 2009]]
 |охирдавр_2           = [[20 январ]]и [[соли 2017]]
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта_2         = [[Дик Чейнӣ]]
 |ҷонишин_2            = [[Майк Пенс]]
 |номи шоҳӣ            = 
 |тоҷгузорӣ            = 
 |дасткашӣ             = 
 |ворис                = 
 |шарики ҳукумат1          = 
 |шарики ҳукумат1аввалдавр = 
 |шарики ҳукумат1охирдавр  = 
 |салтанат1            = 
 |салтанат1аввалдавр   = 
 |салтанат1охирдавр    = 
 |нахуствазир          = 
 |ноиби президент      = 
 |президент_2          = [[Барак Обама]]
 |подшоҳ               = 
 |губернатор           = 
 |ноиби губернатор     = 
 |эзоҳ           
 |вазифа_3             = Раиси Кумитаи сиёсати хориҷии [[Сенати ИМА|сенат]] 
 |тартиб =
 |бо номи              = 
 |парчам_3             = Seal_of_the_United_States_Senate.svg
 |парчам2_3            = Flag of the United States Senate.svg
 |шиор                 = 
 |аввалдавр_3          = [[4 январ]]и [[соли 2007]]
 |охирдавр_3           = [[3 январ]]и [[соли 2009]] 
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта_3         = [[Ричард Лугар]]
 |ҷонишин_3            = [[Ҷон Керрӣ]]
  |вазифа_4            = [[Сенати ИМА|Сенатор]] аз [[Делавэр]]
 |тартиб =
 |бо номи              = 
 |парчам_4             = 
 |парчам2_4            = 
 |шиор                 = 
 |аввалдавр_4          = [[3 январ]]и [[соли 1973]]
 |охирдавр_4           = [[15 январ]]и [[соли 2009]]
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта_4         = [[Ҷеймс Боггс]]
 |ҷонишин_4            = [[Тед Кауфман]]
 |номи шоҳӣ            = 
 |тоҷгузорӣ            = 
 |дасткашӣ             = 
 |ворис                = 
 |шарики ҳукумат1          = 
 |шарики ҳукумат1аввалдавр = 
 |шарики ҳукумат1охирдавр  = 
 |салтанат1            = 
 |салтанат1аввалдавр   = 
 |салтанат1охирдавр    = 
 |нахуствазир          = 
 |ноиби президент      = 
 |президент            = 
 |подшоҳ               = 
 |губернатор           = 
 |ноиби губернатор     = 
 |эзоҳ               

&lt;!-- ИТТИЛООТИ ИНФИРОДӣ --&gt;
 |таърихи таваллуд     = 20.11.1942
 |зодгоҳ               = {{Зодгоҳ|Скрантон (Пенсилвания)}}, [[ИМА]] 
 |таърихи даргузашт    = 
 |маҳалли даргузашт    = 
 |дафн                 = 
 |ҷинс                 = [[Хонаводаи Ҷо Байден]] 
 |ном ҳангоми таваллуд = {{lang-en|Joseph Robinette Biden, Jr.}}
 |падар                = Ҷозеф Робинетт бузургӣ
 |модар                = Кэтрин Юҷиния Финнеган
 |ҳамсар               = Нелия Ҳантер (1966-1972; фавтидааст)&lt;br&gt;[[Ҷил Ҷейкобс]] (аз 1977)
 |фарзандон            = [[Бо Байден]]&lt;br&gt;[[Ҳантер Байден]] &lt;br&gt;[[Наомӣ Байден]]&lt;br&gt;[[Эшлӣ Байден]]

&lt;!-- ХИЗМАТИ ҲАРБӢ --&gt;
 |рутба                = 
 |солҳои хизмат        = 
 |мансубият            = 
 |намуди қушун         = 
 |фармондеҳ            = 
 |ҷангҳо               = 

&lt;!-- ФАЪОЛИЯТИ ИЛМӣ --&gt;
 |фазои илмӣ           = 
 |ҷойҳои кор           = 
 |маъруф ба            = 

 &lt;!-- ДИГАРҲО --&gt;
 |ҳизб                 = [[Ҳизби демократӣ (ИМА)|Ҳизби демократӣ]]
 |маълумот             = 
 |дараҷаи илмӣ         = 
 |унвонҳои илмӣ        =
 |касб                 = 
 |фаъолият             = 
 |эътиқод              = 
 |ҷоизаҳо              = 
 |соядаст              = 
 |монограмма           = 
 |бари монограммаҳо    = 
 |сайт                 = 
 |викианбор            = 
}}

'''Ҷозеф Робинетт Байдени хурдӣ''' ({{lang-en|Joseph Robinette Biden, Jr.}}; тав. [[20 ноябр]]и [[соли 1942]], Аустин, [[Пенсилвания]], [[Иёлоти Муттаҳидаи Амрико|ИМА]]) — 46-ум президенти [[Иёлоти Муттаҳидаи Амрико]] аз [[20 январ |20 январи соли]] [[Соли 2021|2021]]. Ходими давлатӣ ва [[сиёсатмадор]]и амрикоӣ.

Президенти интихобшудаи ИМА аз [[7 ноябр|7 ноябри соли]] [[Соли 2020|2020]] . Ӯ дар интихоботи соли 2020&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://iz.ru/1084074/2020-11-07/baiden-obiavil-sebia-izbrannym-prezidentom-ssha|title=Байден объявил себя избранным президентом США|author=Наталия Быкадорова|website=Известия|date=2020-11-07|lang=ru|accessdate=2020-11-07}}&lt;/ref&gt; дар синни 77-солагӣ пирӯз шуд ва дар замони интихобаш кӯҳансолтарин президенти кишвар ба шумор меравад.

47-умин ноиби раисҷумҳури ИМА аз 20 январи 2009 то 20 январи 2017; аз 20 январи 2009 ҳамзамон бо [[Барак Обама]] ба кор шурӯъ кард. Пеш аз интихоб шудан ба ноиби раисҷумҳур, ӯ сенатори ИМА аз иёлати [[Делавэр]] буд (1973 то 2009). Узви Ҳизби демократ.; тав. [[20 ноябр]]и [[соли 1942]], Аустин, [[Пенсилвания]], [[Иёлоти Муттаҳидаи Амрико|ИМА]]) — ходими давлатӣ ва [[сиёсатмадор]]и амрикоӣ.

Президенти интихобшудаи ИМА аз [[7 ноябр|7 ноябри соли]] [[Соли 2020|2020]] . Ӯ дар интихоботи соли 2020&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://iz.ru/1084074/2020-11-07/baiden-obiavil-sebia-izbrannym-prezidentom-ssha|title=Байден объявил себя избранным президентом США|author=Наталия Быкадорова|website=Известия|date=2020-11-07|lang=ru|accessdate=2020-11-07}}&lt;/ref&gt; дар синни 77-солагӣ пирӯз шуд ва дар замони интихобаш кӯҳансолтарин президенти кишвар ба шумор меравад.

47-умин ноиби раисҷумҳури ИМА аз 20 январи 2009 то 20 январи 2017; аз 20 январи 2009 ҳамзамон бо [[Барак Обама]] ба кор шурӯъ кард. Пеш аз интихоб шудан ба ноиби раисҷумҳур, ӯ сенатори ИМА аз иёлати [[Делавэр]] буд (1973 то 2009). Узви Ҳизби демократ.

== Зиндагинома ==
[[20 ноябр|Ҷо Байден 20 ноябри соли]] [[Соли 1942|1942]] дар Скрантон, [[Пенсилвания]] ба дунё омадааст. Волидон: падар Ҷозеф Робинет Байдени калонӣ (Joseph Robinette Biden Sr., 1915—2002)&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=PI&amp;s_site=philly&amp;p_multi=PI&amp;p_theme=realcities&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=0F5D5B2EC83D6A9E&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;s_trackval=GooglePM|title=Joseph Biden Sr., 86, father of the senator|date=2002-09-03|page=B4|format=fee required}}&lt;/ref&gt; ва модар Кэтрин Юҷиния «Ҷин» Финнеган (Catherine Eugenia «Jean» Finnegan, 1917—2010)&lt;ref name=&quot;ap010810&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.chron.com/disp/story.mpl/ap/top/all/6805988.html|title=Vice President Biden's mother, Jean, dies at 92|author=Chase, Randall|date=2010-01-08|accessdate=2010-01-08}}{{Недоступная ссылка|date=Май 2018|bot=InternetArchiveBot}}&lt;/ref&gt;. Ӯ нахустин аз чаҳор фарзанд&lt;ref name=&quot;ap-timeline&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/n/a/2008/08/22/politics/p222636D16.DTL|title=Timeline of Biden's life and career|date=August 23, 2008|accessdate=September 6, 2008|archivedate=2008-09-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080925021142/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=%2Fn%2Fa%2F2008%2F08%2F22%2Fpolitics%2Fp222636D16.DTL}}&lt;/ref&gt; аз хонаводаи католикӣ аст.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{зиндагинома-нопурра}}
{{ПБ}}
{{Президентҳои ИМА}}


[[Гурӯҳ:Президентҳои ИМА]]
[[Гурӯҳ:Сиёсатмадорони ИМА]]
[[Гурӯҳ:Сиёсатмадорони асри XX]]
[[Гурӯҳ:Сиёсатмадорони асри XXI]]
[[Гурӯҳ:Сарварони асри XX]]
[[Гурӯҳ:Сарварони асри XXI]]
[[Гурӯҳ:Роҳбарони кунунии кишварҳо]]</text>
      <sha1>snhbvwd0r034sf5tsh7ar3spbetndf7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1397573</id>
      <parentid>1397572</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T14:08:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.89.209.252</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11607" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ
 |мухотаб              = 
 |ном                  = Ҷо Байден
 |номи аслӣ            = {{lang-en|Joe Biden}}
 |тасвир               = 
 |бар                  = 
 |тавсифи тасвир       = 
 |нишон                = 
 |имзои нишон          = 
 |бари нишон           = 

&lt;!—ИТТИЛООТ ДАР БОРАИ ВАЗИФА--&gt;
 |вазифа               = [[Президенти ИМА]]
 |тартиб =
 |бо номи              = 
 |парчам               = Seal Of The President Of The United States Of America.svg
 |парчам2              = Flag of the President of the United States of America.svg
 |шиор                 = 
 |аввалдавр            = [[20 январ]]и [[соли 2021]]
 |охирдавр             = 
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта           = [[Доналд Трамп]]
 |ҷонишин              = 
 |номи шоҳӣ            = 
 |тоҷгузорӣ            = 
 |дасткашӣ             = 
 |ворис                = 
 |шарики ҳукумат1          = 
 |шарики ҳукумат1аввалдавр = 
 |шарики ҳукумат1охирдавр  = 
 |салтанат1            = 
 |салтанат1аввалдавр   = 
 |салтанат1охирдавр    = 
 |нахуствазир          = 
 |ноиби президент_1      = [[Камала Ҳаррис]]
 |президент            = 
 |подшоҳ               = 
 |губернатор           = 
 |ноиби губернатор     = 
 |эзоҳ                 = 
 |вазифа_2             = [[Ноиби президенти ИМА]]
 |тартиб = 47
 |бо номи              = 
 |парчам_2             = US Vice President Seal.svg
 |парчам2_2            = Flag of the Vice President of the United States.svg
 |шиор                 = 
 |аввалдавр_2          = [[20 январ]]и [[соли 2009]]
 |охирдавр_2           = [[20 январ]]и [[соли 2017]]
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта_2         = [[Дик Чейнӣ]]
 |ҷонишин_2            = [[Майк Пенс]]
 |номи шоҳӣ            = 
 |тоҷгузорӣ            = 
 |дасткашӣ             = 
 |ворис                = 
 |шарики ҳукумат1          = 
 |шарики ҳукумат1аввалдавр = 
 |шарики ҳукумат1охирдавр  = 
 |салтанат1            = 
 |салтанат1аввалдавр   = 
 |салтанат1охирдавр    = 
 |нахуствазир          = 
 |ноиби президент      = 
 |президент_2          = [[Барак Обама]]
 |подшоҳ               = 
 |губернатор           = 
 |ноиби губернатор     = 
 |эзоҳ           
 |вазифа_3             = Раиси Кумитаи сиёсати хориҷии [[Сенати ИМА|сенат]] 
 |тартиб =
 |бо номи              = 
 |парчам_3             = Seal_of_the_United_States_Senate.svg
 |парчам2_3            = Flag of the United States Senate.svg
 |шиор                 = 
 |аввалдавр_3          = [[4 январ]]и [[соли 2007]]
 |охирдавр_3           = [[3 январ]]и [[соли 2009]] 
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта_3         = [[Ричард Лугар]]
 |ҷонишин_3            = [[Ҷон Керрӣ]]
  |вазифа_4            = [[Сенати ИМА|Сенатор]] аз [[Делавэр]]
 |тартиб =
 |бо номи              = 
 |парчам_4             = 
 |парчам2_4            = 
 |шиор                 = 
 |аввалдавр_4          = [[3 январ]]и [[соли 1973]]
 |охирдавр_4           = [[15 январ]]и [[соли 2009]]
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта_4         = [[Ҷеймс Боггс]]
 |ҷонишин_4            = [[Тед Кауфман]]
 |номи шоҳӣ            = 
 |тоҷгузорӣ            = 
 |дасткашӣ             = 
 |ворис                = 
 |шарики ҳукумат1          = 
 |шарики ҳукумат1аввалдавр = 
 |шарики ҳукумат1охирдавр  = 
 |салтанат1            = 
 |салтанат1аввалдавр   = 
 |салтанат1охирдавр    = 
 |нахуствазир          = 
 |ноиби президент      = 
 |президент            = 
 |подшоҳ               = 
 |губернатор           = 
 |ноиби губернатор     = 
 |эзоҳ               

&lt;!-- ИТТИЛООТИ ИНФИРОДӣ --&gt;
 |таърихи таваллуд     = 20.11.1942
 |зодгоҳ               = {{Зодгоҳ|Скрантон (Пенсилвания)}}, [[ИМА]] 
 |таърихи даргузашт    = 
 |маҳалли даргузашт    = 
 |дафн                 = 
 |ҷинс                 = [[Хонаводаи Ҷо Байден]] 
 |ном ҳангоми таваллуд = {{lang-en|Joseph Robinette Biden, Jr.}}
 |падар                = Ҷозеф Робинетт бузургӣ
 |модар                = Кэтрин Юҷиния Финнеган
 |ҳамсар               = Нелия Ҳантер (1966-1972; фавтидааст)&lt;br&gt;[[Ҷил Ҷейкобс]] (аз 1977)
 |фарзандон            = [[Бо Байден]]&lt;br&gt;[[Ҳантер Байден]] &lt;br&gt;[[Наомӣ Байден]]&lt;br&gt;[[Эшлӣ Байден]]

&lt;!-- ХИЗМАТИ ҲАРБӢ --&gt;
 |рутба                = 
 |солҳои хизмат        = 
 |мансубият            = 
 |намуди қушун         = 
 |фармондеҳ            = 
 |ҷангҳо               = 

&lt;!-- ФАЪОЛИЯТИ ИЛМӣ --&gt;
 |фазои илмӣ           = 
 |ҷойҳои кор           = 
 |маъруф ба            = 

 &lt;!-- ДИГАРҲО --&gt;
 |ҳизб                 = [[Ҳизби демократӣ (ИМА)|Ҳизби демократӣ]]
 |маълумот             = 
 |дараҷаи илмӣ         = 
 |унвонҳои илмӣ        =
 |касб                 = 
 |фаъолият             = 
 |эътиқод              = 
 |ҷоизаҳо              = 
 |соядаст              = 
 |монограмма           = 
 |бари монограммаҳо    = 
 |сайт                 = 
 |викианбор            = 
}}

'''Ҷозеф Робинетт Байдени хурдӣ''' ({{lang-en|Joseph Robinette Biden, Jr.}}; тав. [[20 ноябр]]и [[соли 1942]], Аустин, [[Пенсилвания]], [[Иёлоти Муттаҳидаи Амрико|ИМА]]) — 46-ум президенти [[Иёлоти Муттаҳидаи Амрико]] аз [[20 январ |20 январи соли]] [[Соли 2021|2021]]. Ходими давлатӣ ва [[сиёсатмадор]]и амрикоӣ.

Президенти интихобшудаи ИМА аз [[7 ноябр|7 ноябри соли]] [[Соли 2020|2020]] . Ӯ дар интихоботи соли 2020&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://iz.ru/1084074/2020-11-07/baiden-obiavil-sebia-izbrannym-prezidentom-ssha|title=Байден объявил себя избранным президентом США|author=Наталия Быкадорова|website=Известия|date=2020-11-07|lang=ru|accessdate=2020-11-07}}&lt;/ref&gt; дар синни 77-солагӣ пирӯз шуд ва дар замони интихобаш кӯҳансолтарин президенти кишвар ба шумор меравад.

47-умин ноиби раисҷумҳури ИМА аз 20 январи 2009 то 20 январи 2017; аз 20 январи 2009 ҳамзамон бо [[Барак Обама]] ба кор шурӯъ кард. Пеш аз интихоб шудан ба ноиби раисҷумҳур, ӯ сенатори ИМА аз иёлати [[Делавэр]] буд (1973 то 2009). Узви Ҳизби демократ.; тав. [[20 ноябр]]и [[соли 1942]], Аустин, [[Пенсилвания]], [[Иёлоти Муттаҳидаи Амрико|ИМА]]) — ходими давлатӣ ва [[сиёсатмадор]]и амрикоӣ.

Президенти интихобшудаи ИМА аз [[7 ноябр|7 ноябри соли]] [[Соли 2020|2020]] . Ӯ дар интихоботи соли 2020&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://iz.ru/1084074/2020-11-07/baiden-obiavil-sebia-izbrannym-prezidentom-ssha|title=Байден объявил себя избранным президентом США|author=Наталия Быкадорова|website=Известия|date=2020-11-07|lang=ru|accessdate=2020-11-07}}&lt;/ref&gt; дар синни 77-солагӣ пирӯз шуд ва дар замони интихобаш кӯҳансолтарин президенти кишвар ба шумор меравад.

47-умин ноиби раисҷумҳури ИМА аз 20 январи 2009 то 20 январи 2017; аз 20 январи 2009 ҳамзамон бо [[Барак Обама]] ба кор шурӯъ кард. Пеш аз интихоб шудан ба ноиби раисҷумҳур, ӯ сенатори ИМА аз иёлати [[Делавэр]] буд (1973 то 2009). Узви Ҳизби демократ.

== Зиндагинома ==
[[20 ноябр|Ҷо Байден 20 уми ноябри соли]] [[Соли 1942|1942]] дар Скрантон, [[Пенсилвания]] ба дунё омадааст. Волидон:  номи падараш Ҷозеф Робинет Байдени калонӣ (Joseph Robinette Biden Sr., 1915—2002)&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=PI&amp;s_site=philly&amp;p_multi=PI&amp;p_theme=realcities&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=0F5D5B2EC83D6A9E&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;s_trackval=GooglePM|title=Joseph Biden Sr., 86, father of the senator|date=2002-09-03|page=B4|format=fee required}}&lt;/ref&gt; ва номи модараш Кэтрин Юҷиния «Ҷин» Финнеган (Catherine Eugenia «Jean» Finnegan, 1917—2010)&lt;ref name=&quot;ap010810&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.chron.com/disp/story.mpl/ap/top/all/6805988.html|title=Vice President Biden's mother, Jean, dies at 92|author=Chase, Randall|date=2010-01-08|accessdate=2010-01-08}}{{Недоступная ссылка|date=Май 2018|bot=InternetArchiveBot}}&lt;/ref&gt;. Ӯ нахустин аз чаҳор фарзанд&lt;ref name=&quot;ap-timeline&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/n/a/2008/08/22/politics/p222636D16.DTL|title=Timeline of Biden's life and career|date=August 23, 2008|accessdate=September 6, 2008|archivedate=2008-09-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080925021142/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=%2Fn%2Fa%2F2008%2F08%2F22%2Fpolitics%2Fp222636D16.DTL}}&lt;/ref&gt; аз хонаводаи католикӣ аст.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{зиндагинома-нопурра}}
{{ПБ}}
{{Президентҳои ИМА}}


[[Гурӯҳ:Президентҳои ИМА]]
[[Гурӯҳ:Сиёсатмадорони ИМА]]
[[Гурӯҳ:Сиёсатмадорони асри XX]]
[[Гурӯҳ:Сиёсатмадорони асри XXI]]
[[Гурӯҳ:Сарварони асри XX]]
[[Гурӯҳ:Сарварони асри XXI]]
[[Гурӯҳ:Роҳбарони кунунии кишварҳо]]</text>
      <sha1>9nj8510lbiyt4tnwt1ybc3r0sxhhcp6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1397585</id>
      <parentid>1397573</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T07:37:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jaloliddin Madaminov</username>
        <id>14413</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Вироиши [[Special:Contributions/62.89.209.252|62.89.209.252]] ([[User talk:62.89.209.252|Баҳс]]) вогардонида шуд ба охирин тағйире, ки [[User:HAJAXA55|HAJAXA55]] анҷом дода буд</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11555" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ
 |мухотаб              = 
 |ном                  = Ҷо Байден
 |номи аслӣ            = {{lang-en|Joe Biden}}
 |тасвир               = 
 |бар                  = 
 |тавсифи тасвир       = 
 |нишон                = 
 |имзои нишон          = 
 |бари нишон           = 

&lt;!—ИТТИЛООТ ДАР БОРАИ ВАЗИФА--&gt;
 |вазифа               = [[Президенти ИМА]]
 |тартиб =
 |бо номи              = 
 |парчам               = Seal Of The President Of The United States Of America.svg
 |парчам2              = Flag of the President of the United States of America.svg
 |шиор                 = 
 |аввалдавр            = [[20 январ]]и [[соли 2021]]
 |охирдавр             = 
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта           = [[Доналд Трамп]]
 |ҷонишин              = 
 |номи шоҳӣ            = 
 |тоҷгузорӣ            = 
 |дасткашӣ             = 
 |ворис                = 
 |шарики ҳукумат1          = 
 |шарики ҳукумат1аввалдавр = 
 |шарики ҳукумат1охирдавр  = 
 |салтанат1            = 
 |салтанат1аввалдавр   = 
 |салтанат1охирдавр    = 
 |нахуствазир          = 
 |ноиби президент_1      = [[Камала Ҳаррис]]
 |президент            = 
 |подшоҳ               = 
 |губернатор           = 
 |ноиби губернатор     = 
 |эзоҳ                 = 
 |вазифа_2             = [[Ноиби президенти ИМА]]
 |тартиб = 47
 |бо номи              = 
 |парчам_2             = US Vice President Seal.svg
 |парчам2_2            = Flag of the Vice President of the United States.svg
 |шиор                 = 
 |аввалдавр_2          = [[20 январ]]и [[соли 2009]]
 |охирдавр_2           = [[20 январ]]и [[соли 2017]]
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта_2         = [[Дик Чейнӣ]]
 |ҷонишин_2            = [[Майк Пенс]]
 |номи шоҳӣ            = 
 |тоҷгузорӣ            = 
 |дасткашӣ             = 
 |ворис                = 
 |шарики ҳукумат1          = 
 |шарики ҳукумат1аввалдавр = 
 |шарики ҳукумат1охирдавр  = 
 |салтанат1            = 
 |салтанат1аввалдавр   = 
 |салтанат1охирдавр    = 
 |нахуствазир          = 
 |ноиби президент      = 
 |президент_2          = [[Барак Обама]]
 |подшоҳ               = 
 |губернатор           = 
 |ноиби губернатор     = 
 |эзоҳ           
 |вазифа_3             = Раиси Кумитаи сиёсати хориҷии [[Сенати ИМА|сенат]] 
 |тартиб =
 |бо номи              = 
 |парчам_3             = Seal_of_the_United_States_Senate.svg
 |парчам2_3            = Flag of the United States Senate.svg
 |шиор                 = 
 |аввалдавр_3          = [[4 январ]]и [[соли 2007]]
 |охирдавр_3           = [[3 январ]]и [[соли 2009]] 
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта_3         = [[Ричард Лугар]]
 |ҷонишин_3            = [[Ҷон Керрӣ]]
  |вазифа_4            = [[Сенати ИМА|Сенатор]] аз [[Делавэр]]
 |тартиб =
 |бо номи              = 
 |парчам_4             = 
 |парчам2_4            = 
 |шиор                 = 
 |аввалдавр_4          = [[3 январ]]и [[соли 1973]]
 |охирдавр_4           = [[15 январ]]и [[соли 2009]]
 |давраи ҳокимият      = 
 |пешгузашта_4         = [[Ҷеймс Боггс]]
 |ҷонишин_4            = [[Тед Кауфман]]
 |номи шоҳӣ            = 
 |тоҷгузорӣ            = 
 |дасткашӣ             = 
 |ворис                = 
 |шарики ҳукумат1          = 
 |шарики ҳукумат1аввалдавр = 
 |шарики ҳукумат1охирдавр  = 
 |салтанат1            = 
 |салтанат1аввалдавр   = 
 |салтанат1охирдавр    = 
 |нахуствазир          = 
 |ноиби президент      = 
 |президент            = 
 |подшоҳ               = 
 |губернатор           = 
 |ноиби губернатор     = 
 |эзоҳ               

&lt;!-- ИТТИЛООТИ ИНФИРОДӣ --&gt;
 |таърихи таваллуд     = 20.11.1942
 |зодгоҳ               = {{Зодгоҳ|Скрантон (Пенсилвания)}}, [[ИМА]] 
 |таърихи даргузашт    = 
 |маҳалли даргузашт    = 
 |дафн                 = 
 |ҷинс                 = [[Хонаводаи Ҷо Байден]] 
 |ном ҳангоми таваллуд = {{lang-en|Joseph Robinette Biden, Jr.}}
 |падар                = Ҷозеф Робинетт бузургӣ
 |модар                = Кэтрин Юҷиния Финнеган
 |ҳамсар               = Нелия Ҳантер (1966-1972; фавтидааст)&lt;br&gt;[[Ҷил Ҷейкобс]] (аз 1977)
 |фарзандон            = [[Бо Байден]]&lt;br&gt;[[Ҳантер Байден]] &lt;br&gt;[[Наомӣ Байден]]&lt;br&gt;[[Эшлӣ Байден]]

&lt;!-- ХИЗМАТИ ҲАРБӢ --&gt;
 |рутба                = 
 |солҳои хизмат        = 
 |мансубият            = 
 |намуди қушун         = 
 |фармондеҳ            = 
 |ҷангҳо               = 

&lt;!-- ФАЪОЛИЯТИ ИЛМӣ --&gt;
 |фазои илмӣ           = 
 |ҷойҳои кор           = 
 |маъруф ба            = 

 &lt;!-- ДИГАРҲО --&gt;
 |ҳизб                 = [[Ҳизби демократӣ (ИМА)|Ҳизби демократӣ]]
 |маълумот             = 
 |дараҷаи илмӣ         = 
 |унвонҳои илмӣ        =
 |касб                 = 
 |фаъолият             = 
 |эътиқод              = 
 |ҷоизаҳо              = 
 |соядаст              = 
 |монограмма           = 
 |бари монограммаҳо    = 
 |сайт                 = 
 |викианбор            = 
}}

'''Ҷозеф Робинетт Байдени хурдӣ''' ({{lang-en|Joseph Robinette Biden, Jr.}}; тав. [[20 ноябр]]и [[соли 1942]], Аустин, [[Пенсилвания]], [[Иёлоти Муттаҳидаи Амрико|ИМА]]) — 46-ум президенти [[Иёлоти Муттаҳидаи Амрико]] аз [[20 январ |20 январи соли]] [[Соли 2021|2021]]. Ходими давлатӣ ва [[сиёсатмадор]]и амрикоӣ.

Президенти интихобшудаи ИМА аз [[7 ноябр|7 ноябри соли]] [[Соли 2020|2020]] . Ӯ дар интихоботи соли 2020&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://iz.ru/1084074/2020-11-07/baiden-obiavil-sebia-izbrannym-prezidentom-ssha|title=Байден объявил себя избранным президентом США|author=Наталия Быкадорова|website=Известия|date=2020-11-07|lang=ru|accessdate=2020-11-07}}&lt;/ref&gt; дар синни 77-солагӣ пирӯз шуд ва дар замони интихобаш кӯҳансолтарин президенти кишвар ба шумор меравад.

47-умин ноиби раисҷумҳури ИМА аз 20 январи 2009 то 20 январи 2017; аз 20 январи 2009 ҳамзамон бо [[Барак Обама]] ба кор шурӯъ кард. Пеш аз интихоб шудан ба ноиби раисҷумҳур, ӯ сенатори ИМА аз иёлати [[Делавэр]] буд (1973 то 2009). Узви Ҳизби демократ.; тав. [[20 ноябр]]и [[соли 1942]], Аустин, [[Пенсилвания]], [[Иёлоти Муттаҳидаи Амрико|ИМА]]) — ходими давлатӣ ва [[сиёсатмадор]]и амрикоӣ.

Президенти интихобшудаи ИМА аз [[7 ноябр|7 ноябри соли]] [[Соли 2020|2020]] . Ӯ дар интихоботи соли 2020&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://iz.ru/1084074/2020-11-07/baiden-obiavil-sebia-izbrannym-prezidentom-ssha|title=Байден объявил себя избранным президентом США|author=Наталия Быкадорова|website=Известия|date=2020-11-07|lang=ru|accessdate=2020-11-07}}&lt;/ref&gt; дар синни 77-солагӣ пирӯз шуд ва дар замони интихобаш кӯҳансолтарин президенти кишвар ба шумор меравад.

47-умин ноиби раисҷумҳури ИМА аз 20 январи 2009 то 20 январи 2017; аз 20 январи 2009 ҳамзамон бо [[Барак Обама]] ба кор шурӯъ кард. Пеш аз интихоб шудан ба ноиби раисҷумҳур, ӯ сенатори ИМА аз иёлати [[Делавэр]] буд (1973 то 2009). Узви Ҳизби демократ.

== Зиндагинома ==
[[20 ноябр|20 ноябри соли]] [[Соли 1942|1942]] дар Скрантон, [[Пенсилвания]] ба дунё омадааст. Волидон: падар Ҷозеф Робинет Байдени калонӣ (Joseph Robinette Biden Sr., 1915—2002)&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=PI&amp;s_site=philly&amp;p_multi=PI&amp;p_theme=realcities&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=0F5D5B2EC83D6A9E&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;s_trackval=GooglePM|title=Joseph Biden Sr., 86, father of the senator|date=2002-09-03|page=B4|format=fee required}}&lt;/ref&gt; ва модар Кэтрин Юҷиния «Ҷин» Финнеган (Catherine Eugenia «Jean» Finnegan, 1917—2010)&lt;ref name=&quot;ap010810&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.chron.com/disp/story.mpl/ap/top/all/6805988.html|title=Vice President Biden's mother, Jean, dies at 92|author=Chase, Randall|date=2010-01-08|accessdate=2010-01-08}}{{Недоступная ссылка|date=Май 2018|bot=InternetArchiveBot}}&lt;/ref&gt;. Ӯ нахустин аз чаҳор фарзанд&lt;ref name=&quot;ap-timeline&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/n/a/2008/08/22/politics/p222636D16.DTL|title=Timeline of Biden's life and career|date=August 23, 2008|accessdate=September 6, 2008|archivedate=2008-09-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080925021142/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=%2Fn%2Fa%2F2008%2F08%2F22%2Fpolitics%2Fp222636D16.DTL}}&lt;/ref&gt; аз хонаводаи католикӣ аст.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{зиндагинома-нопурра}}
{{ПБ}}
{{Президентҳои ИМА}}


[[Гурӯҳ:Президентҳои ИМА]]
[[Гурӯҳ:Сиёсатмадорони ИМА]]
[[Гурӯҳ:Сиёсатмадорони асри XX]]
[[Гурӯҳ:Сиёсатмадорони асри XXI]]
[[Гурӯҳ:Сарварони асри XX]]
[[Гурӯҳ:Сарварони асри XXI]]
[[Гурӯҳ:Роҳбарони кунунии кишварҳо]]</text>
      <sha1>eu5epdri8yu4jl16recgejh0pxjrpi9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шитхарв</title>
    <ns>0</ns>
    <id>286530</id>
    <revision>
      <id>1397587</id>
      <parentid>1393427</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T08:51:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>91.213.87.5</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="536" xml:space="preserve">'''Шитхарв''' — деҳаест дар ҷамоати [[Деҳоти Вахон|Вахони]] [[ноҳияи Ишкошим]]и [[Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон|Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшони]] [[Тоҷикистон]].

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
{{Ноҳияи Ишкошим}}

[[Гурӯҳ:Деҳаҳои Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Деҳаҳои ноҳияи Ишкошим]]
[[Гурӯҳ:Ҷамоати Вахон]]
вахон ба пеш</text>
      <sha1>pnz6eg4mi3oggrsvv1ehgft43x7m6rz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1397588</id>
      <parentid>1397587</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T08:51:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Quinlan83</username>
        <id>32015</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Вироиши [[Special:Contributions/91.213.87.5|91.213.87.5]] ([[User talk:91.213.87.5|Баҳс]]) вогардонида шуд ба охирин тағйире, ки [[User:VASHGIRD|VASHGIRD]] анҷом дода буд</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="513" xml:space="preserve">'''Шитхарв''' — деҳаест дар ҷамоати [[Деҳоти Вахон|Вахони]] [[ноҳияи Ишкошим]]и [[Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон|Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшони]] [[Тоҷикистон]].

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
{{Ноҳияи Ишкошим}}

[[Гурӯҳ:Деҳаҳои Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Деҳаҳои ноҳияи Ишкошим]]
[[Гурӯҳ:Ҷамоати Вахон]]</text>
      <sha1>3fk1wwo6qd0mmgayk1lug5uroelr0mu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1397589</id>
      <parentid>1397588</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T08:51:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>91.213.87.5</ip>
      </contributor>
      <comment>дақиқсозӣ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="519" xml:space="preserve">'''Шитхарвчон''' — деҳаест дар ҷамоати [[Деҳоти Вахон|Вахони]] [[ноҳияи Ишкошим]]и [[Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон|Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшони]] [[Тоҷикистон]].

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
{{Ноҳияи Ишкошим}}

[[Гурӯҳ:Деҳаҳои Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Деҳаҳои ноҳияи Ишкошим]]
[[Гурӯҳ:Ҷамоати Вахон]]</text>
      <sha1>a8x76pfk15tr8hqyzdfic8hpzy1gvh4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1397590</id>
      <parentid>1397589</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T08:51:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Quinlan83</username>
        <id>32015</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Вироиши [[Special:Contributions/91.213.87.5|91.213.87.5]] ([[User talk:91.213.87.5|Баҳс]]) вогардонида шуд ба охирин тағйире, ки [[User:Quinlan83|Quinlan83]] анҷом дода буд</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="513" xml:space="preserve">'''Шитхарв''' — деҳаест дар ҷамоати [[Деҳоти Вахон|Вахони]] [[ноҳияи Ишкошим]]и [[Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон|Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшони]] [[Тоҷикистон]].

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
{{Ноҳияи Ишкошим}}

[[Гурӯҳ:Деҳаҳои Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Деҳаҳои ноҳияи Ишкошим]]
[[Гурӯҳ:Ҷамоати Вахон]]</text>
      <sha1>3fk1wwo6qd0mmgayk1lug5uroelr0mu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ҷабҳаи муқовамати миллии Афғонистон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>291643</id>
    <revision>
      <id>1397578</id>
      <parentid>1369512</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T16:29:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>30618</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29462" xml:space="preserve">{{Ҷангфирқа}}
'''Ҷабҳаи муқовамати миллии Афғонистон''', '''Ҷабҳаи муқовамат дар баробари Толибон''', '''Муқовамати дувум&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Analysis {{!}} Northern Afghanistan once kept out the Taliban. Why has it fallen so quickly this time?|language=en|work=Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2021/07/28/northern-afghanistan-once-kept-out-taliban-why-has-it-fallen-so-quickly-this-time/|access-date=2021-08-18|issn=0190-8286}}{{Cite web|url=https://asiaplustj.info/en/news/world/20210818/taliban-promises-not-to-move-to-panshir-ahmad-massoud-says-he-is-ready-to-give-his-blood-for-his-land|title=Taliban promises not to move to Panshir; Ahmad Massoud says he is ready to give his blood for his land {{!}} Tajikistan News ASIA-Plus|website=asiaplustj.info|access-date=2021-08-19}}{{Cite web|url=https://www.afghanistan-analysts.org/en/reports/war-and-peace/preparing-for-a-post-departure-afghanistan-changing-political-dynamics-in-the-wake-of-the-us-troop-withdrawal-announcement/|title=Preparing for a Post-Departure Afghanistan: Changing political dynamics in the wake of the US troop withdrawal announcement|website=Afghanistan Analysts Network - English|date=2021-06-04|language=ps|access-date=2021-08-19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cbsnews.com/news/afghanistan-news-taliban-resistance-amrullah-saleh-ahmad-massoud-panjshir/|title=He promised an &quot;organized resistance&quot; to Taliban rule. Now he wants U.S. help to lead the fight.|website=www.cbsnews.com|language=en|access-date=2021-08-19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Northern Afghanistan once kept out the Taliban. Why has it fallen so quickly this time?|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2021/07/28/northern-afghanistan-once-kept-out-taliban-why-has-it-fallen-so-quickly-this-time/|url-status=live|website=Washington Post}}&lt;/ref&gt;''', ё '''Муқовамати Панҷшер''' — иттиҳоде аз аъзои пешини [[Эътилофи Шимол]] ва дигар мухолифони [[Толибон]] аст, ки дар посух ба пешравии Толибон дар [[Афғонистон]] дар моҳи августи соли 2021 ва пас аз суқути [[Ҷумҳурии Исломии Афғонистон]] таҳти раҳбарии сиёсатмадор ва фармондеҳи низомӣ [[Аҳмад Масъуд]] ва муовини вай поягузорӣ шуд&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.barkhat.news/political/162922260585/forming-a-resistance-front-against-the-taliban-in-panjshir |title=برخط نیوز - تشکیل جبههٔ مقاومت در مقابل طالبان در پنجشیر |accessdate=2021-08-26 |archivedate=2021-08-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210817204332/https://www.barkhat.news/political/162922260585/forming-a-resistance-front-against-the-taliban-in-panjshir }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3790345-آغاز-مقاومت-علیه-طالبان-از-دره-پنجشیر دنیای اقتصاد - آغاز مقاومت علیه طالبان از درهٔ پنجشیر - تاریخ انتشار: ۱۴۰۰/۰۵/۲۵]&lt;/ref&gt;.
 
[[Амруллоҳ Солеҳ]], муовини аввали раисиҷумҳур ва [[Бисмиллоҳхон Муҳаммадӣ]], вазири дифоъи Ҷумҳурии Исломии Афғонистон низ бахше аз муқовамат ҳастанд&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://marketresearchtelecast.com/the-panjshir-valley-what-is-the-main-bastion-of-resistance-against-the-taliban-advance-in-afghanistan/131364/|title=The Panjshir Valley: what is the main bastion of resistance against the Taliban advance in Afghanistan|date=2021-08-17|publisher=Market Research Telecast|accessdate=2021-08-26|archivedate=2021-08-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210816202703/https://marketresearchtelecast.com/the-panjshir-valley-what-is-the-main-bastion-of-resistance-against-the-taliban-advance-in-afghanistan/131364/}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.freepressjournal.in/india/as-taliban-takes-over-one-afghan-province-is-still-standing-strong-heres-the-story-of-ahmad-shah-massoud-and-his-bastion-panjshir|title=As Taliban takes over, one Afghan province is still standing strong - Here's the story of Ahmad Shah Massoud and his bastion Panjshir|website=Free Press Journal|language=en|access-date=2021-08-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dw.com/de/widerstand-gegen-taliban-im-afghanischen-pandschir-tal/a-58902698|title=Widerstand gegen Taliban im afghanischen Pandschir-Tal|website=DW|language=de|access-date=2021-08-18}}&lt;/ref&gt;. Мақари ин муқовамат [[дараи Панҷшер]] аст, ки охирин минтақаи боқимондаи таҳти контроли Ҷумҳурии Исломии Афғонистон мебошад&lt;ref name=&quot;Washington Post 28 July 2021&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2021/07/28/northern-afghanistan-once-kept-out-taliban-why-has-it-fallen-so-quickly-this-time/|title=Northern Afghanistan once kept out the Taliban. Why has it fallen so quickly this time?|author=Brick Murtazashvili|first=Jennifer|work=[[The Washington Post]]|date=2021-07-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816220022/https://www.washingtonpost.com/politics/2021/07/28/northern-afghanistan-once-kept-out-taliban-why-has-it-fallen-so-quickly-this-time/|archive-date=2021-08-16|url-status=live|access-date=2021-08-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://twitter.com/BBCYaldaHakim/status/1427268431649333263|title=An anti-Taliban coalition seems to be forming, including Vice President @AmrullahSaleh2 and Ahmad Massoud, son of Ahmad Shah Massoud - they are in Panjsher, about three hours drive from Kabul #Afghanistan|first=Yalda|last=Hakim|work=BBC News}}&lt;/ref&gt;.
 
Дар 17 августи 2021, Амруллоҳ Солеҳ иддаъо кард, ки ӯ бар асоси қонуни асоси раисиҷумҳури Афғонистон аст, зеро Ашраф Ғанӣ раисиҷумҳури пешин ин кишварро тарк кардаву гурехтааст&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://twitter.com/AmrullahSaleh2/status/1427631191545589772|title=Clarity: As per d constitution of Afg, in absence, escape, resignation or death of the President the FVP becomes the caretaker President. I am currently inside my country &amp; am the legitimate care taker President. Am reaching out to all leaders to secure their support &amp; consensus.|first=Saleh|last=Amrullah|work=Twitter}}&lt;/ref&gt;.

== Заминаи падойиш ==
{{Аслӣ|Суқути Кобул (2021)}}
Пас аз хурӯҷи низомёни амрикоӣ ва [[НАТО|НОТУ]] аз Афғонистон дар соли 2021 ва ҳуҷуми дубораи Толибон ба манотиқи таҳт контроли ҳукумати қонунии Афғонистон, тамоми шаҳрҳо ва вилоятҳои Афғонистон дар муддатзамони кӯтоҳе яке пас аз дигаре суқут карда ва ба дасти нерӯҳои Толибон уфтоданд. Саранҷом дар 15 августи 2021 ва ба думболи наздик шудани ҷангҷуёни Толибон ба шаҳри Кобул, Муҳаммад Ашраф Ғанӣ раисиҷумҳури қонунии Афғонистон, Кобулро тарк карда ва пойтахти Афғонистон низ ба тасарруфи нерӯҳои Толибон даромад. Бад-ин тартиб 33 вилояти Афғонистон ба ҷуз [[вилояти Панҷшер]] муҷаддадан таҳти контроли Толибон даромад&lt;ref&gt;[https://af.shafaqna.com/FA/311123 شفقنا - «پنجشیر» ولایتی در امان مانده از تروریزم]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.isna.ir/news/1400052518189/تنها-دره-پنجشیر-مانده-است خبرگزاری ایسنا - تنها &quot;درهٔ پنجشیر&quot; مانده‌است]&lt;/ref&gt; ва гурӯҳи Толибон, ки пас аз амалиёти озодии баландмуддат дар соли 2001 аз саҳнаи сиёсии Афғонистон канор зада шуда буд, муҷаддадан тавонист бо эҷоди ҳукумати [[Иморати Исломии Афғонистон]] ба қудрат бирасад&lt;ref&gt;[https://www.asriran.com/fa/news/798621/چرا-کابل-سقوط-کرد عصر ایران - چرا کابل سقوط کرد؟]&lt;/ref&gt;.

== Афрод ва аҳдоф ==
[[Акс:Ahmad Massoud.jpg|мини|Аҳмад Масъуд, бунёнгузор ва фармондеҳи Ҷабҳаи муқовамати миллии Афғонистон]]
[[Акс:Amrullah Saleh (4).jpg|мини|Амруллоҳ Солеҳ, муддаъии мақоми риёсати Ҷумҳурии Исломии Афғонистон]]

Пас аз ин силсила рӯйдодҳои сареъ, ки мунҷар ба суқути давлати қонунии Афғонистон пас аз 20 сол шуд, Аҳмад Масъуд писар [[Аҳмадшоҳи Масъуд]] Қаҳрамони миллии Афғонистон, зимни хурӯҷ аз Кобул&lt;ref&gt;[https://www.isna.ir/news/1400052618486/احمد-مسعود-خبر-خروج-از-افغانستان-را-تکذیب-کرد ایسنا — احمد مسعود خبر خروج از افغانستان را تکذیب کرد]&lt;/ref&gt; эълом кард, ки ба дараи Панҷшер рафтааст ва аз афғонҳои манотиқ ва қабоили Афғонистон хост то зимни пайвастан ба вай алайҳи Толибон биҷанганд.
 
Аҳмад Масъуд гуфт: ''ки Толибон ҳамаи қудратро тасарруф накарда ва ҳанӯз ҳам метавон коре кард ва аз ҷомеъаи байнулмилалӣ хост то аз ин мубориза ҳимоят кунанд''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.asriran.com/fa/news/798621|title=چرا کابل سقوط کرد؟|author=|website=عصر ایران|date=2021-08-17|lang=fa|accessdate=2021-08-26}}&lt;/ref&gt;.
 
Вай дар рӯзи 16 август бо интишори мақолае дар маҷаллаи фаронсавии «La Règle du jeu» унвон кард, ки тасмим гирифтааст, ки монанди падараш мубориза барои озодӣ ва раҳоӣ аз истибдод дар Афғонистонро созмонедеҳӣ кунад.
 
Вай дар ин мақола навиштааст: «Ману ҳамразмонам ҳамроҳ бо тамоми афғонҳое, ки бандагиро намепазиранд хуни худро хоҳем дод. Ҳамаи озодихоҳон аз ҳар қавму қабилаеро ба пайвастан ба пойгоҳамон дар Панҷшер, охирин минтақаи озоди меҳан дар ҳоли эҳтизормон фаро мехонам&lt;ref&gt;[https://fa.abna24.com/news/اخبار-آسیای-مرکزی-و-شبه-قاره/احمد-مسعود-مردم-افغانستان-را-به-مقاومت-در-برابر-طالبان-فرا_1095690.html ابنا — احمد مسعود مردم افغانستان را به مقاومت در برابر طالبان فراخواند]&lt;/ref&gt;.»
 
Аҳмад Масъуд зимни муқоясаи вазъияти кунунии Афғонистон бо Аврупо дар замони оғози [[Ҷанги ҷаҳонии дувум]] идома додааст: «Мо афғонҳо дар ҳамон шароите ҳастем, ки Аврупо дар соли 1940 қарор дошт.» Вай бо ном бурдан аз Иёлоти Муттаҳидаи Амрико, Аврупо, кишварҳои арабӣ ва дигарон аз онҳо кумак хост ва навишт: «Хитобам ба ҳамаи шумо аст. Шумое, ки ба мо пештар ва дар ҷараёни мубориза барои озодӣ алайҳи Шӯравӣ ва Толибон дар 20 соли пеш онқадар кумак кардед: Шумо дӯстони азизи озодӣ оё бори дигар моро ҳамчун гузашта ёрӣ хоҳед кард? Бо вуҷуди хиёнати баъзеҳо, мо ба шумо эътимоди зиёде дорем&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://modara.ir/fa/news/171671/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B3%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7/ |title=مدارا — فراخوان پسر شاه مسعود به مردم افغانستان برای مقاومت در برابر طالبان |accessdate=2021-08-26 |archivedate=2021-08-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210817211006/http://modara.ir/fa/news/171671/%d9%81%d8%b1%d8%a7%d8%ae%d9%88%d8%a7%d9%86-%d9%be%d8%b3%d8%b1-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%85%d8%b3%d8%b9%d9%88%d8%af-%d8%a8%d9%87-%d9%85%d8%b1%d8%af%d9%85-%d8%a7%d9%81%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7/ }}&lt;/ref&gt;.»
 
Амруллоҳ Солеҳ муовини аввали риёсати Ҷумҳурии Афғонистон низ пас аз хурӯҷи Ашраф Ғанӣ аз кишвар эълом кард, ки бар асоси қонуни асосии Афғонистон дар сурати ғиёбат, фирор ё марги раисиҷумҳур, муовини аввал ба унвони сарпарасти мақоми риёсати ҷумҳурӣ қарор мегирад ва ӯ аз ин пас сарпарасти давлати ин кишвар аст ва ин кор ҳаққи машрӯъ ва қонунӣ мебошад.
 
Амруллоҳ Солеҳ бо нашри паёме дар сафҳаи Твитери худ баён кард: «Ман ҳаргиз, ҳаргиз ва таҳти ҳеч шароите дар баробари терруристҳои Толибон сар хам нахоҳам кард.» Ӯ ҳамчунин навишт: «… Ҳаргиз ба мероси Аҳмадшоҳи Масъуд, фармондеҳ ва муроди худ хиёнат нахоҳад кард ва зери бори пазириши султаи Толибон нахоҳад рафт….» вай пас аз пайвастан ба Аҳмад Масъуд дар дараи Панҷшер, дар твити дигар аз мардуми Афғонистон хост, то ба меҳвари муқовамат дар баробари Толибон бипайванданд&lt;ref&gt;[https://www.irna.ir/news/84440360/صالح-سرپرست-رسمی-دولت-افغانستان-هستم ایرنا — صالح: سرپرست رسمی دولت افغانستان هستم]&lt;/ref&gt;.
 
Муқовамат ҳамчунин дар 18 июл муддаъӣ шуд, ки аз пуштибонии [[Абдуррашид Дӯстум]] ва [[Ато Муҳаммади Нур]] бархӯрдор аст, дар ҳоле, ки гузориш шуда гурӯҳи Дӯстум ба Узбакистон гурехтанд, 10 000 сарбози Дӯстум метавонанд ба муқовамат пайваста ва нерӯи 15 000 нафара ё бузургтарро ташкил диҳанд&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.northernallianceaf.ga/operations|title=Operations|website=Northern Alliance: Fighting for a Free Afghanistan|publisher=Friends of the Northern Alliance|language=en|access-date=19 August 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://nypost.com/2021/08/18/inside-the-afghanistan-province-that-refuses-taliban-control/|title=Inside the Afghanistan province that refuses to buckle to Taliban|first=Hollie|last=Archive|website=New York Post|date=18 August 2021|language=en|last2=McKay|access-date=19 August 2021}}&lt;/ref&gt;. Дар ҳамон рӯз, сафорати Афғонистон дар Тоҷикистон аксҳои Ғанӣ дар сохтимони сафоратро бо аксҳои Амруллоҳ Солеҳ иваз кард&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Ray|first=Siladitya|title=Afghan Embassy In Tajikistan Demands Interpol Arrest Escaped Former President Ashraf Ghani|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2021/08/18/afghan-embassy-in-tajikistan-demands-interpol-arrest-escaped-former-president-ashraf-ghani/|access-date=2021-08-20|website=Forbes|language=en}}&lt;/ref&gt;.

== Таърихчаи иқдомот ==
Аз 16 август, эътилофи мустақар дар Панҷшер аввалин муқовамати созмонёфта алайҳи Толибон дар Афғонистонро ба вуҷуд оварданд&lt;ref&gt;{{Cite web|title=An anti-Taliban front forming in Panjshir? Ex top spy Saleh, son of 'Lion of Panjshir' meet at citadel|url=https://www.theweek.in/news/world/2021/08/17/an-anti-taliban-front-forming-in-panjshir-ex-top-spy-saleh-son-of-lion-of-panjshir-meet-at-citadel.html|access-date=2021-08-17|website=The Week|language=en|archive-date=17 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210817065524/https://www.theweek.in/news/world/2021/08/17/an-anti-taliban-front-forming-in-panjshir-ex-top-spy-saleh-son-of-lion-of-panjshir-meet-at-citadel.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://marketresearchtelecast.com/the-panjshir-valley-what-is-the-main-bastion-of-resistance-against-the-taliban-advance-in-afghanistan/131364/|title=The Panjshir Valley: what is the main bastion of resistance against the Taliban advance in Afghanistan|date=17 August 2021|publisher=Market Research Telecast|access-date=17 August 2021|archive-date=16 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816202703/https://marketresearchtelecast.com/the-panjshir-valley-what-is-the-main-bastion-of-resistance-against-the-taliban-advance-in-afghanistan/131364/|url-status=live|accessdate=2021-08-26|archivedate=2021-08-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210816202703/https://marketresearchtelecast.com/the-panjshir-valley-what-is-the-main-bastion-of-resistance-against-the-taliban-advance-in-afghanistan/131364/}}&lt;/ref&gt; ва тавонистанд шаҳри Чорикорро дар 17 август аз Толибон пас бигиранд&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.uniindia.com/~/afghan-vice-president-saleh-s-forces-retake-charikar-area-from-taliban-source/World/news/2480065.html|title=Afghan Vice President Saleh's forces retake Charikar area from Taliban - Source|website=UNI India}}&lt;/ref&gt;. Шаҳри Чорикор маркази [[вилояти Парвон]] ва яке аз шаҳрҳои пурҷамъияти Афғонистон аст ва дар ҳудуди 64 килкметрии шимоли Кобул қарор дорад. Роҳи аслии Кобул ба вилояти Бағлон, Мазори Шариф ва шимоли Афғонистон аз Чорикор мегузарад&lt;ref&gt;[https://af.sputniknews.com/afghan/202108177120338-نیروهای-صالح-چاریکار-را-پس-گرفتند/ اسپوتنیک — نیروهای صالح چاریکار را پس گرفتند]&lt;/ref&gt;. Тақрибан дар ҳамон замон, бақоёи Артиши миллии Афғонистон ба исрори Аҳмад Масъуд дар дараи Панҷшер шурӯъ ба таҷаммуъ карданд&lt;ref&gt;{{cite news|date=August 17, 2021|title='Northern Alliance' flag hoisted in Panjshir in first resistance against Taliban|work=[[Hindustan Times]]|url=https://www.hindustantimes.com/world-news/-northern-alliance-flag-hoisted-in-panjshir-in-first-sign-of-resistance-against-taliban-101629215342032.html|url-status=live|access-date=August 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210817214142/https://www.hindustantimes.com/world-news/-northern-alliance-flag-hoisted-in-panjshir-in-first-sign-of-resistance-against-taliban-101629215342032.html|archive-date=August 17, 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;week2&quot;&gt;{{cite news|date=August 17, 2021|title=An anti-Taliban front forming in Panjshir? Ex top spy Saleh, son of 'Lion of Panjshir' meet at citadel|work=[[The Week]]|url=https://www.theweek.in/news/world/2021/08/17/an-anti-taliban-front-forming-in-panjshir-ex-top-spy-saleh-son-of-lion-of-panjshir-meet-at-citadel.html|url-status=live|access-date=August 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210817065524/https://www.theweek.in/news/world/2021/08/17/an-anti-taliban-front-forming-in-panjshir-ex-top-spy-saleh-son-of-lion-of-panjshir-meet-at-citadel.html|archive-date=August 17, 2021}}&lt;/ref&gt;.

20 август, се вулусволии вилояти Бағлон таҳти контроли нерӯҳои муқовамат қарор гирифт&lt;ref&gt;[https://www.kommersant.ru/doc/4955140 Силы сопротивления отбили у талибов три района афганской провинции Баглан — Новости — Мир — Коммерсантъ]&lt;/ref&gt;. Дар ҳамон рӯз, ду генерал ба муқовамат дар Панҷшер пайвастанд: охирин раиси ситоди кулли нерӯҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Исломии Эрон, Ҳайбатуллоҳ Ализой, ва охирин фармондеҳи сипоҳи амалиёти вижа, Сомӣ Содот&lt;ref&gt;[https://tj.sputniknews.ru/20210820/pandzhsher-armia-generaly-prognoz-1041776039.html В Панджшер прибыли два афганских генерала] // [[Sputnik]]&lt;/ref&gt;. 21 август маълум шуд, ки яке аз манотиқе, ки қаблан тавассути нерӯҳои муқовамат дар Бағлон ишғол шуда буд, тавассути Толибон бидуни ҷанг бозгардонда шуд&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12188501|title=Талибы вернули контроль над районом Андараб в провинции Баглан на севере страны|datepublished=2021-08-21|publisher=[[ТАСС]]|lang=ru|accessdate=2021-08-22}}&lt;/ref&gt;. 22 август, «Ал-Арабия» гузориш дод, ки намояндагони Толибон аз раҳбари муқовамат хостанд, ки вилояти Панҷшерро дар муддати 4 соат ба контроли ҷунбиш вогузар кунад, дар ғайри ин сурат таҳдид мекунад, ки амалиёти тасарруфи онро бо зӯр оғоз мекунад&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12190755|title=Талибы дали руководству сопротивления в провинции Панджшер четыре часа, чтобы сдаться|datepublished=2021-08-21|publisher=[[ТАСС]]|lang=ru|accessdate=2021-08-22}}&lt;/ref&gt;. Пас аз рад кардани Аҳмад Масъуд, Толибон аз ду тараф таҳоҷумиро оғоз карданд, ки дар ҷараёни он, ба гуфтаи муқовамат, гурӯҳони бузурге аз Толибон дар камин қарор гирифтанд&lt;ref&gt;[https://www.dialog.ua/war/235014_1629697824 300 талибов угодило в засаду ополчения в Баглане] // dialog.ua&lt;/ref&gt;. 23 август, мақомоти Толибон гуфтанд, ки ба таври комил контроли тамоми манотиқи қаблан аздастрафтаи вилоят Бағлонро ба даст овардаанд ва нерӯҳои муқоваматро муҳосира кардаанд&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://aif.ru/politics/world/taliby_zayavili_o_vzyatii_v_osadu_sil_soprotivleniya_v_pandzhshere|title=Талибы заявили о взятии в осаду сил сопротивления в Панджшере|datepublished=2021-08-23|publisher=«[[Аргументы и факты]]»|lang=ru|accessdate=2021-08-23}}&lt;/ref&gt;.

Дар таърихи 25 август, музокироте байни тарафайни даргирӣ анҷом шуд&lt;ref&gt;[https://eadaily.com/ru/news/2021/08/26/oppozicionnye-sily-v-provincii-pandzhsher-nachali-peregovory-s-talibami Оппозиционные силы в провинции Панджшер начали переговоры с талибами]&lt;/ref&gt; ва оташбас барқарор шуд. 29 август, гузориш шуд, ки Толибон дастрасӣ ба иртибототи телефони ҳамроҳ ва интернетро дар вилояти Панҷшер масдуд карда ва бар ироадиҳандагони хадамот фишор ворид кардааст&lt;ref&gt;[https://www.interfax.ru/world/787249 Талибы блокировали провинции Панджшер доступ к мобильной связи]&lt;/ref&gt;, аммо фардои он рӯз, «Ал-Арабия» гузориш дод, ки дастрасӣ ба мухобирот дар Панҷшер эҳё шудааст&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.rosbalt.ru/world/2021/08/30/1918613.html|title=''Al Arabiya'': В Панджшере восстановили интернет и телефонную связь|datepublished=2021-08-30|publisher=«[[Росбалт]]»|lang=ru|accessdate=2021-08-30}}&lt;/ref&gt;.

1 сентябр, канали телевизиюни ''[[TOLOnews]]'' ба нақл аз яке аз раҳбарони Толибон гузориш дод, ки музокироти байни тарафайн шикаст хӯрдааст&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/12270697|title=СМИ: переговоры между талибами и сопротивлением в Панджшере провалились|datepublished=2021-09-01|publisher=[[ТАСС]]|lang=ru|accessdate=2021-09-01}}&lt;/ref&gt;. 2 сентябр, Толибон ҳамлаеро алайҳи мавозеъи нерӯҳои муқовамат дар Панҷшер оғоз карданд ва рӯзи баъди пирӯзии худ, тасарруфи вилоят ва фирори раҳбарони Ҷабҳаи муқовамати миллиро эълом карданд, ки албатта баъдан такзиб шуд&lt;ref&gt;[https://www.bbc.com/russian/news-58427880.amp Битва за Панджшер: талибы наступают на последний неподконтрольный им район Афганистана], «[[Би-би-си]]»&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://lenta.ru/news/2021/09/03/neubezhali/ Сопротивление в Панджшере опровергло побег своих лидеров в Таджикистан], ''[[Lenta.ru]]''&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://lenta.ru/news/2021/09/03/soprotivleniye/ Афганское сопротивление заявило о взятии в окружение сотен талибов в Панджшере], ''[[Lenta.ru]]''&lt;/ref&gt;. Бо ин вуҷуд, Толибон ба амалиёти худ идома доданд ва дар 5 сентябр, онҳо тавонистанд бахшҳои бузурге аз [[дараи Панҷшер]]ро таҳти контроли худ дароваранд, пас аз он субҳи рӯзи баъд, тасарруфи комили Панҷшер дубора эълом шуд&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/4975539#id2096901|title=Талибы заявили о полном захвате провинции Панджшер|datepublished=2021-09-06|publisher=«[[Коммерсантъ]]»|lang=ru|accessdate=2021-09-06}}&lt;/ref&gt;. Мақомоти Ҷабҳаи муқовамат дар посух гуфтанд, ки ягонҳои онҳо «дар тамоми мавозеъи стратегӣ дар саросари дара ҳузур доранд» ва онҳо қасд доранд, ҷанг алайҳи Толибон ва шарикони онҳоро идома диҳанд&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ria.ru/20210906/afganistan-1748812267.html|title=Силы сопротивления опровергли заявление талибов о взятии Панджшера|datepublished=2021-09-06|publisher=«[[РИА Новости]]»|lang=ru|accessdate=2021-09-06}}&lt;/ref&gt;. Алӣ Назарӣ, намояндаи Ҷабҳа муқовамат, дар мусоҳиба бо ''Financial Times'' гуфт, ки нерӯҳои муқовамат ба кӯҳҳо ақибнишинӣ мекунанд ва аз онҷо ҷанги чирикиро идома медиҳанд&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ria.ru/20210906/afganistan-1748879929.html|title=Панджшерское сопротивление заявило, что переходит к партизанской войне|datepublished=2021-09-06|publisher=«[[РИА Новости]]»|lang=ru|accessdate=2021-09-06}}&lt;/ref&gt;.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

[[Гурӯҳ:Афғонистон]]
[[Гурӯҳ:Ҷанги дохилии Афғонистон]]</text>
      <sha1>4l0v0mgui1spfp4dbkqml3wq2vq6bky</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қивомуддин Муҳаммади Соинӣ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>316143</id>
    <revision>
      <id>1397571</id>
      <parentid>1396351</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T13:40:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>30618</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1011" xml:space="preserve">{{Адиб}}
'''Қивомуддин Муҳаммади Соинӣ''' ({{lang-fa|قوام الدین محمد صاینی}}&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.manuscripts.ir/fa/books/89-news/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4/3797-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D9%88-%D9%86%D8%B4%D8%B1-1|title=تصحیح دیوان قوام الدین یزدی همراه منشآت وی|accessdate=2024-04-13|archivedate=2016-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160625021025/http://www.manuscripts.ir/fa/books/89-news/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4/3797-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D9%88-%D9%86%D8%B4%D8%B1-1}}&lt;/ref&gt;; ? — 1427) — {{шоир}}&lt;nowiki/&gt;и форс-тоҷик ва аз ҷумлаи маддоҳони Мирзо Бойсанғур.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}</text>
      <sha1>41ymz700fmsdcssfc5uzpoj3c74edp0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ҳулагухон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>316190</id>
    <revision>
      <id>1397577</id>
      <parentid>1396613</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T15:57:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>30618</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 2 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7907" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ|монограмма=Hulagutamgha.png}}
'''Ҳулагухон''', '''Ғулагухон''' &lt;ref&gt;{{ВТ-ЭСБЕ|Гулагу}}&lt;/ref&gt; ( {{ТаърихиТаваллуд|||1217}} — {{ТаърихиДаргузашт|8|2|1265}}, [[Мароға|Мераҷ]], Озарбойҷони Ҷанубӣ) — ҳоким, фармонраво ва сарвари муғул. Набераи [[Чингизхон]], писари Толуйхон ва Сорхахтани, бародари Ҳоқон Мунке ва Хубилайхон. Асосгузори сулолаи Ҳулагуиён, ки дар Илхонии Эрон ҳукмронӣ мекард, дар [[Осиёи Ғарбӣ]] таъсис додааст.

== Ҷангҳо бо Беркехон ==
Соли [[Соли 1262|1262]] писари амаки ӯ Берке, ҳокими Ҷочӣ Улус ба Ҳулагу муқобилият кард. Асоси идеологии ҷанг ин қасоси Беркехон, ки исломро қабул кардааст, аз [[Халифа|халифаи]] [[Аббосиён|Аббосӣ]] ал-Мустасим буд, ки бо фармони Ҳулогу ба қатл расонида шуд, вале сабабҳои низоъ амиқтар буд.

== Зану фарзандон ==
Ҳулагу чордаҳ писару ҳафт духтар дошт.

* Писарон

# [[Абоқохон|Абага]], дар [[Муғулистон]] аз Йисунҷин Хотун ба дунё омада, ҳамроҳи падараш ба Эрон омад ва баъд аз маргаш қудратро ба мерос гирифт.
# Ҷумукур, дар Муғулистон аз Гуюк-Хатун як моҳ пас аз таваллуди Абага таваллуд шудааст.
# Юшумут, модараш канизаи штаби Кутуи-Хотун бо номи Нокаҷин-эгечй буд.
# Текшин, аз Кутуй-Хотун.
# Тарагай, дар Муғулистон аз канизаи Боракчин аз қароргоҳи Кутуй-Хотун таваллуд шудааст.
# Тубшин, зодаи Нокаджин, модари Юшумут.
# Текудер, аз Кутуй-хотун.
# Ажай, модар - каниз бо номи Арикан-эгечи, духтари Тенгиз-гурген.
# Конкуртай, модар — канизи Эчуче-эгечй, аз штаби доку-зй.
# Йисудар, модар — каниза аз кароргохи Кутуи-Хотун.
# Менгу-Тимур (23 октябри 1256 - 26 апрели 1282), аз Олжей Хотун.
# Хулачу, модар — канизи Ил-эгечй, аз штаби Докуз-Хотун.
# Шибаучи, модар - Ил-эгечи
# Тогай-Тимур, модар — каниз аз кароргохи Кутуй-Хотун.

* Духтарон

# Булуган-ага, аз Гуюк-хотун. Вай зани Ҷумъа-гурген, писари Ҷучӣ аз қабилаи тотор, бародари Нукдон-хотун, модари Гайхату, зани калонии Абагахон шуд.
# Ҷемей [?], аз Олҷай-Хатун. Баъди вафоти хохараш Булуган-ага зани Чумъа-гурген шуд.
# Менглукан, аз Олжей-Хатун; вай ба Чакар-гурген, писари Бук-темур аз авлоди Ойрот дода шудааст.
# Тудугеч, модар — каниз аз штаби доки-мй.
# Тарагай, аз Арикан-эгечй.
# Кутлукан, аз Менгли-Кач-эгечи.
# Бобо, аз Олҷай Хотун.

== Эзоҳ ==
{{Эзоҳ}}

== Адабиёт ==

* {{Книга|автор=Абу Бакр ал-Кутби ал-Ахари|заглавие=Тарих-и шейх Увейс|ответственный=Пер. М. Д. Кязимова и В. З. Пириева|ссылка=http://www.vostlit.info/Texts/rus9/Uvejs/frametext.htm|место=Баку|издательство=Элм|год=1984|страницы=|ref=ал-Ахари}}
* {{Статья|автор=[[Вассаф]]|заглавие=История Вассафа|ссылка=http://www.vostlit.info/Texts/rus3/Vassaf/frametext.htm|место=М.|издательство=|год=1941|страницы=|ref=Вассаф}}
* {{Статья|заглавие=Из сочинений Ибнфадлаллаха Эломари|ответственный=Пер. [[В. Г. Тизенгаузен]]а|место=СПб.|год=1884|страницы=245—246|ref=аль-Омари}}
* {{Книга|автор=[[Рашид ад-Дин]]|заглавие=Сборник летописей|ссылка=http://www.vostlit.info/haupt-Dateien/index-Dateien/R.phtml?id=2057|ответственный=Перевод А. К. Арендса|место=М.-Л.|издательство=Издательство АН СССР|год=1946|том=3|страницы=|ref=Рашид ад-Дин}}
* {{Статья|автор=[[Бартольд В. В.]]|заглавие=Хулагу|ссылка=http://www.bartold.ru/node/276|место=М.|год=1971|издательство=Наука|страницы=512—513}}{{Пайванди мурда|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (недоступная ссылка)
* {{Книга|заглавие=История Ирана с древнейших времен до конца XVIII века|ссылка=http://farhang-alshia.narod.ru/karbin/histoir5.html|место=Л.|издательство=[[Издательство Ленинградского университета]]|год=1958|страниц=390}}
* {{Книга|автор=Закиров С.|заглавие=Дипломатические отношения Золотой Орды с Египтом (XIII—XIV вв.)|место=М.|издательство=Наука|год=1966|страницы=9}}
* {{Книга|автор={{нп4|Амитай-Прейсс, Рувим|Amitai-Preiss R.||Reuven Amitai}}|заглавие=Mongols and Mamluks: the Mamluk-Īlkhānid War, 1260-1281|ссылка=https://books.google.com/books?id=dIaFbxD64nUC&amp;lpg=PP1&amp;hl=ru&amp;pg=PA11#v=onepage&amp;q&amp;f=false|место=Cambridge|издательство=[[Cambridge University Press]]|год=1995|allpages=272|isbn=0-521-46226-6|ref=Amitai-Preiss}}{{Пайванди мурда|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* {{Книга|заглавие=The Cambridge history of Iran|ссылка=https://books.google.ru/books?id=16yHq5v3QZAC&amp;printsec=frontcover&amp;hl=ru#v=onepage&amp;q&amp;f=false|место=Cambridge|издательство=Cambridge University Press|год=1968|том=5: The Saljuq and Mongol Periods|pages=340—352|allpages=762|isbn=521 06936 X|ref=Cambridge history of Iran}}

== Пайвандҳо ==

* {{Cite web|url=http://www.iranica.com/articles/hulagu-khan|title=Hulāgu khan.|author=Amitai R.|website=[[Encyclopædia Iranica]]|date=2004-12-15|lang=en|deadlink=no|accessdate=2010-07-13|archiveurl=https://www.webcitation.org/65TYsk7Lr?url=http://www.iranicaonline.org/articles/hulagu-khan|archivedate=2012-02-15}}
* {{Cite web|url=http://mehmeteti.150m.com/ilkhanids/hulagu.htm|title=Hulagu|author=Mehmet Eti.|website=Anatolian Coins|description=Монеты Хулагу|lang=en|deadlink=yes|accessdate=2010-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060708222607/http://mehmeteti.150m.com/ilkhanids/hulagu.htm|archivedate=2006-07-08}}
[[Гурӯҳ:Даргузаштагони Эрон]]
[[Гурӯҳ:Шахсиятҳо аз рӯи алифбо]]
[[Гурӯҳ:Даргузаштагони соли 1265]]
[[Гурӯҳ:Даргузаштагони 8 феврал]]
[[Гурӯҳ:Зодагони соли 1217]]</text>
      <sha1>7yfxf8ozlfv2d0v6g1zwt3fqcn2hrms</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мубрамият</title>
    <ns>0</ns>
    <id>316438</id>
    <revision>
      <id>1397591</id>
      <timestamp>2024-04-26T09:22:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>91.218.161.60</ip>
      </contributor>
      <comment>Саҳифаи нав: мубрамият</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18" xml:space="preserve">мубрамият</text>
      <sha1>2755jxqw9nngzhw0txtq32rl683egmv</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>