Wikipedia ttwiki https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82 MediaWiki 1.43.0-wmf.28 first-letter Медиа Махсус Бәхәс Кулланучы Кулланучы бәхәсе Википедия Википедия бәхәсе Файл Файл бәхәсе МедиаВики МедиаВики бәхәсе Калып Калып бәхәсе Ярдәм Ярдәм бәхәсе Төркем Төркем бәхәсе Портал Портал бәхәсе TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля 2002 ел 0 16635 4400492 4115595 2024-10-28T07:59:53Z Byltyr 278 /* Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреатлары */ [[Иртеш таңнары]] - сылтама 4400492 wikitext text/x-wiki {{alsonumber|2002}} {{Ел өчен навигация|2002}} {{Гасыр өчен навигация|21}} {{Ел башка тәкъвимнәрдә|2002|КТ=12&nbsp;фиврәл}} {{Башлана торган ел|2002}} * Халыкара [[экотуризм]] һәм [[таулар]] елы. * [[Казакъстан]]да «Сәламәтлек елы»<ref>[http://adilet.zan.kz/kaz/docs/U010000751_ adilet.zan.kz — 2002 жылды Денсаулық жылы деп жариялау туралы]</ref>. * [[Австралия]]дә «Аз халыклы торак пунктлар елы». * [[Бөекбритания]]дә «Милли фән елы». == Вакыйгалар == === [[Гыйнвар]] === * [[1 гыйнвар]] — [[Европа берлеге]]ндә [[евро]] кәгазь акчалары тәңкәләре кертелүе. === [[Февраль]] === * [[8 фиврәл]] — [[Солт-Лейк-Сити]]да [[Кышкы Олимпия уеннары 2002|XIX Кышкы Олимпия]] уеннары ачыла. === [[Март]] === * [[25 март]] — [[Әфганстан]]да көчле [[җир тетрәү|җир тетрәвендә]] {{сан|1|мең}}гә якын кеше вафат. === [[Апрель]] === * [[15 әпрᴎл]] — [[Казан]]да [[Бөтентатар иҗтимагый үзәге]] корылтае уза<ref>[http://www.azatliq.org/archive/news/20020415/570/570.html?id=804492 Qazanda Bötentatar İctimağıy Üzägeneñ qorıltayı ütte]</ref>. * [[19 әпрᴎл]] — [[Татарстан Республикасы Конституциясе]]нә үзгәрешләр кертелә<ref>[http://www.azatliq.org/archive/news/20020419/570/570.html?id=804512 Tatarstan Konstitutsiäsenä üzgäreşlär kertü turındağı qanun öçençe uqılışta qabul itelde]</ref>. === [[Май]] === * [[20 май]] — [[Көнчыгыш Тимор]] бәйсезлеген ала. * [[31 май]] — беренче тапкыр [[Азия]]дә узган [[Футбол буенча дөнья чемпионаты 2002|футбол буенча дөнья чемпионаты]] ачыла. === [[Июнь]] === * [[13 июнь]] — [[АКШ]] бер яклы тәртиптә [[1972 ел]]гы ракетага каршы оборона турындагы килешүдән чыга. === [[Июль]] === * [[1 июль]] — [[Боден күле]] өстендә «[[Башкорт авиалинияләре]]» очкычы авиаһәлакәте. * [[9 июль]] — ''Африка Берлеге Оешмасы'' рәсми төстә [[Африка берлеге]]нә әйләнә. * [[10 июль]] — [[Украина]] президенты [[Леонид Кучма]] илнең [[НАТО]]-га интеграциясе турында карарга кул куя. === [[Август]] === * [[3 ауᴦыс]] — [[Төркия]]дә үлем җәзасы кире кагыла. * [[26 ауᴦыс]] — [[Гөрҗистан]] парламенты илнең [[БДБ]] оешмасыннан чыгу карарын кабул итә. === [[Сентябрь]] === * [[1 сиʜтәбер]] ** [[Россия Федерациясе]]ндә яңа Арбитраж процессуаль кодексы үз көченә керде. ** «РТР» телеканалы исемен «Россия»-гә алыштырды. * [[2 сентябрь]] — «ОРТ» телеканалы исемен «Первый канал»-га алыштырды. === [[Октябрь]] === * [[16 октябрь]] — 2002 елның [[Бөтенроссия халык җанисәбе (2002)|Бөтенроссия халык җанисәбе]] тәмамлана. * [[18 октябрь]] — Татарстанда [[Саескан тавы]] янында [[Р239 автоюлында Чулман аша күпер]]нең беренче чираты әрәкәт өчен ачыла. * [[26 октябрь]] — [[Мәскәү]]дәге Театраль үзәкне штурмлау нәтиҗәсендә 100-дән артык тамашачы һәлак була.<ref>[https://www.azatliq.org/a/742661.html Dubrovka faciğäsenä 4 yıl]</ref> === [[Ноябрь]] === * [[15 ноябрь]] — РФ [[Дәүләт Думасы]] [https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80_%D3%99%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%8B#%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D3%99%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D3%99 татар теленең латин имлясына] күчүен тыя торган канун кабул итә. * [[25 ноябрь]] — [[Төрекмәнстан]] Президенты [[Сәфәрморат Ниязов]] кортежы [[Ашхабад]] үзәгендә атыла. Берничә кеше яраланган. Ниязов үзе зыян күрмәде<ref>[http://lenta.ru/world/2002/11/27/turkmens/ lenta.ru — Трудящиеся Туркмении утешают Ниязова после покушения.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150908053822/http://lenta.ru/world/2002/11/27/turkmens/ |date=2015-09-08 }}</ref>. === [[Декабрь]] === * Халыкара галимнәр төркеме [[дөге]]нең [[ДНК]]-сы структурасын билгеләде. Геномы ачыкланган беренче авыл хуҗалыгы культурасы дөге булып чыкты<ref>{{Citation |title=expert.ru — Расшифрован геном риса |url=https://expert.ru/expert/2005/31/31ex-naukne2_6644/ |access-date=2019-10-26 |archive-date=2019-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191026053859/https://expert.ru/expert/2005/31/31ex-naukne2_6644/ |dead-url=yes }}</ref>. == Туулар == {{Шулай ук карагыз|:Төркем:2002 елда туганнар}} * [[18 май]] — [[Алинә Заһитова]], тимераякта [[фигуралы шуу]]чы, хатын-кызлар арасында ялгыз шууда Олимпия чемпионы. * [[22 июль]] — [[Феликс, Дания шәехзадәсе]]. * [[6 үкᴛәбер]] — [[Клеопатра Стратан]], [[Молдавия]] җырчысы. == Вафатлар == [[Рәсем:Gilyazov.jpg|right|100px|thumb|[[Аяз Гыйләҗев]]]] {{Шулай ук карагыз|:Төркем:2002 елда вафатлар}} * [[Мөхәммәт Хәмзин]], [[татар]] актеры. * [[28 гыйнвар]] — [[Астрид Линдгрен]], швед балалар китапларын язучысы. * [[13 март]] — [[Аяз Гыйләҗев]], татар язучысы, драматург. * [[26 март]] — [[Марсель Сәлимҗанов]], [[Камал театры]]ның баш режиссеры. * [[15 әпрᴎл]] — [[Нәҗип Мәдияров]], татар шагыйре. * [[15 әпрᴎл]] — [[Деймон Найт]], [[АКШ]] язучысы-фантаст. * [[18 фиврәл]] — [[Тур Хейердал]], [[Норвегия]] сәяхәтчесе. * [[1 ауᴦыс]] — [[Габдулла Гарифуллин]], Советлар Берлеге Каһарманы. * [[15 ауᴦыс]] — [[Сөләйман Абдуллин]], совет җырчысы, Башкорт АССР-ның атказанган артисты (1986). * [[22 үкᴛәбер]] — [[Рәмзия Вәлитова]], «[[Әлифба]]» авторы. * [[31 дикәбеp]] — [[Сергей Князев]], [[СБКФнең Татарстан өлкә комитеты]] сәркатибе. == [[Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе]] лауреатлары == * [[Якуб Зәнкиев]], татар язучысы («[[Иртеш таңнары]]» китабы өчен). == [[Нобель премиясе]] лауреатлары == * [[Физика өлкәсендә Нобель премиясе]] — [[Раймонд Дэвис]], [[Масатоси Косиба]], [[Риккардо Джаккони]]. * [[Химия өлкәсендә Нобель премиясе]] — [[Джон Фенн]], [[Коити Танака]]. * [[Физиология һәм медицина өлкәсендә Нобель премиясе]] — [[Сидней Бреннер]], [[Роберт Хорвиц]], [[Джон Салстон]]. * [[Әдәбият өлкәсендә Нобель премиясе]] — [[Имре Кертес]]. * [[Икътисад өлкәсендә Нобель премиясе]] — [[Дәниел Канеман]], [[Вернон Смит]]. * [[Тынычлык өчен Нобель премиясе]] — [[Джимми Картер]]. == Шулай&nbsp;ук карагыз == {{Навигация |Викиҗыентык = 2002 }} <categorytree>2002 ел</categorytree> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} [[Төркем:2002 ел|*]] [[Төркем:Еллар]] b4m4kkmw0dzkiwq91qe8whznh926mh9 Караганда 0 22428 4400510 4399611 2024-10-28T11:37:38Z 87.117.185.203 /* Искәрмәләр */ 4400510 wikitext text/x-wiki {{ТП |халәт = шәһәр |татар исеме = Караганда |чын исем = Қарағанды |ил = Казакъстан |герб = Seal of Karaganda, Kazakhstan.png |байрак = |герб киңлеге = |байрак киңлеге = |lat_dir =N |lat_deg =49 |lat_min =48 |lat_sec = |lon_dir =E |lon_deg =73 |lon_min =7 |lon_sec = |CoordAddon = type:city(446200)_region:KZ |CoordScale = |ЯндексХарита = |ил харитасы зурлыгы = 300 |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк төре = |төбәк = |төбәк җәдвәлдә = |район төре = |район = |район җәдвәлдә = |җәмгыять төре = |җәмгыять = |җәмгыять таблицада = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |эчке бүленеш = |башлык төре = Аким |башлык = Абдишев Баурҗан |нигезләү датасы = 1931 |беренче телгә алу = |элеккеге исемнәр = |халәт = |мәйдан = 543,28 |биеклек төре = |ТП мәркәзе биеклеге = 553 |климат = |рәсми тел = |халык саны = 457,1 мең |исәп елы = 2009 |халык тыгызлыгы = 846 |агломерация = |милли состав = [[казакълар]], [[руслар]], <br />[[үзбәкләр]], [[украиннар]] |дини состав = |этнохороним = |сәгать кушагы = +6 |DST = |телефон коды = +7 7212 |почта индексы = 100000 |автомобил коды = |Commons-та төркем = Karaganda |сайт = http://www.karaganda-akimat.kz/ |сайт теле = ru |сайт теле 2 = kz | add2n = Бүләкләр | add2 = {{Хезмәт Кызыл Байрагы ордены|тип=шәһәр}} }} '''Караганда''' ({{lang-kz|Qarag'andy, Қарағанды|Qarağandı (Caraqandi)|قاراغاندى}}) — [[Казакъстан]]да урнашкан шәһәр, [[Караганда өлкәсе]] үзәге. Казакъстанның сәнәгый, [[мәдәният|мәдәни]] һәм фәнни үзәкләренең берсе. Зурлыгы буенча ул [[Алматы]], [[Нурсолтан]] һәм [[Чимкент]] шәһәрләреннән соң дүртенче урында. Унтугызынчы гасырда далада [[күмер]] табыла, тора-бара бирегә [[руслар]] килеп күмер табу белән шөгыльләнә башлаган, соңыннан аларга [[французлар|француз]] һәм [[инглизләр|инглиз]] эшкуарлары кушылган. Күмер табу киң җәелә башлагач, [[1931 ел]]да Караганды эшчеләр бистәсе төзелә. [[1934 ел]]ның [[10 февраль|10 февралендә]] Караганда шәһәр статусын ала. Биредә казах, рус, татар, украин, алман, кореялы, белорус, әзербайҗан, үзбәк, калмык, чәчән һәм башка милләтләрдән торучы ярты миллион кеше яши.<ref>{{Citation |title=Кайда-кайда? Карагандада! |url=http://tatyash.ru/get.php?11889%7C31.htm |access-date=2013-02-21 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309152657/http://tatyash.ru/get.php?11889%7C31.htm |dead-url=yes }}</ref> Җәй эсселеге һәм корылыгы белән аерылып торса, кышкы температура миныс 30 градуска кадәр җитә, көзләр гадәттә бик яңгырлы килә. Вакыт исә [[Мәскәү]] вакытыннан ике сәгатькә алда бара. Караганды шәһәре үзенең шахталары һәм АЛЖИР, Карлаг дигән лагерьлары белән дә мәгълүм. Биредә [[Анатолий Солженицын|А. Солженицын]], Н.Заболоцкий, [[Лев Гумилев|Л.Гумилев]] кебек күренекле шәхесләр тоткынлыкта булган. Қарағандыда 14 банк жұмыс істейді, олардың қалада 67 бөлімшесі бар.[https://karaganda.kazkredit.com/bank/ '''Қарағанды Банктері'''] == Халык == {| class='standard' style='text-align: center;' width=64% |--- class='bright' ! [[1959]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php</ref> !! [[1970]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg2.php</ref> !! [[1979]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg1.php</ref> !! [[1989]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php</ref> !! [[1999]]<ref name="stat.kz">{{Citation|title=Перепись населения Республики Казахстан 2009 года. Население Республики Казахстан (том 1)|url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf|access-date=2013-11-05|archive-date=2013-02-27|archive-url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf|dead-url=yes}}7. Банки в Караганде https://karaganda.kazkredit.com/bank/ </ref>!! [[2009]]<ref name="stat.kz"/> |--- class='bright' | 397 083 || 523 271 || 571 877 || 613 797 || 436 864 || 459 778 |} == Танылган шәхесләр == ==== татарлар ==== * [[Ринат Шакиров (1962)|Ринат Шакиров]] (1962), пианист. РФ атказанган, ТР халык артисты. * [[Шамил Шаһидуллин]] - [[Казакъстан]] һәм [[Русия]]нең [[театр]] һәм [[кино]] артисты (1968-2011) * [[Анатолий Юнысов]] (1934-1997), машина йөртүче, [[Файл:Sickle and Hammer.jpg|15px|Социалистик Хезмәт Каһарманының Алтын йолдызы]] [[Социалистик Хезмәт Каһарманы]] (''[[1986 ел|1986]]''). ==== башкалар ==== * [[Әхмәт Кадыйров]], {{байрак|Чечня}} [[Чечня]] президенты (''2003-2004''). == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} {{Rq|stub}} [[Төркем:Казакъстан өлкә үзәкләре]] [[Төркем:Караганды]] [[Төркем:Караганды өлкәсе торак пунктлары]] 4z8k7f6h9wx89fxgtitx7ms4i4lzr30 4400512 4400510 2024-10-28T11:38:29Z 87.117.185.203 /* Искәрмәләр */ 4400512 wikitext text/x-wiki {{ТП |халәт = шәһәр |татар исеме = Караганда |чын исем = Қарағанды |ил = Казакъстан |герб = Seal of Karaganda, Kazakhstan.png |байрак = |герб киңлеге = |байрак киңлеге = |lat_dir =N |lat_deg =49 |lat_min =48 |lat_sec = |lon_dir =E |lon_deg =73 |lon_min =7 |lon_sec = |CoordAddon = type:city(446200)_region:KZ |CoordScale = |ЯндексХарита = |ил харитасы зурлыгы = 300 |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк төре = |төбәк = |төбәк җәдвәлдә = |район төре = |район = |район җәдвәлдә = |җәмгыять төре = |җәмгыять = |җәмгыять таблицада = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |эчке бүленеш = |башлык төре = Аким |башлык = Абдишев Баурҗан |нигезләү датасы = 1931 |беренче телгә алу = |элеккеге исемнәр = |халәт = |мәйдан = 543,28 |биеклек төре = |ТП мәркәзе биеклеге = 553 |климат = |рәсми тел = |халык саны = 457,1 мең |исәп елы = 2009 |халык тыгызлыгы = 846 |агломерация = |милли состав = [[казакълар]], [[руслар]], <br />[[үзбәкләр]], [[украиннар]] |дини состав = |этнохороним = |сәгать кушагы = +6 |DST = |телефон коды = +7 7212 |почта индексы = 100000 |автомобил коды = |Commons-та төркем = Karaganda |сайт = http://www.karaganda-akimat.kz/ |сайт теле = ru |сайт теле 2 = kz | add2n = Бүләкләр | add2 = {{Хезмәт Кызыл Байрагы ордены|тип=шәһәр}} }} '''Караганда''' ({{lang-kz|Qarag'andy, Қарағанды|Qarağandı (Caraqandi)|قاراغاندى}}) — [[Казакъстан]]да урнашкан шәһәр, [[Караганда өлкәсе]] үзәге. Казакъстанның сәнәгый, [[мәдәният|мәдәни]] һәм фәнни үзәкләренең берсе. Зурлыгы буенча ул [[Алматы]], [[Нурсолтан]] һәм [[Чимкент]] шәһәрләреннән соң дүртенче урында. Унтугызынчы гасырда далада [[күмер]] табыла, тора-бара бирегә [[руслар]] килеп күмер табу белән шөгыльләнә башлаган, соңыннан аларга [[французлар|француз]] һәм [[инглизләр|инглиз]] эшкуарлары кушылган. Күмер табу киң җәелә башлагач, [[1931 ел]]да Караганды эшчеләр бистәсе төзелә. [[1934 ел]]ның [[10 февраль|10 февралендә]] Караганда шәһәр статусын ала. Биредә казах, рус, татар, украин, алман, кореялы, белорус, әзербайҗан, үзбәк, калмык, чәчән һәм башка милләтләрдән торучы ярты миллион кеше яши.<ref>{{Citation |title=Кайда-кайда? Карагандада! |url=http://tatyash.ru/get.php?11889%7C31.htm |access-date=2013-02-21 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309152657/http://tatyash.ru/get.php?11889%7C31.htm |dead-url=yes }}</ref> Җәй эсселеге һәм корылыгы белән аерылып торса, кышкы температура миныс 30 градуска кадәр җитә, көзләр гадәттә бик яңгырлы килә. Вакыт исә [[Мәскәү]] вакытыннан ике сәгатькә алда бара. Караганды шәһәре үзенең шахталары һәм АЛЖИР, Карлаг дигән лагерьлары белән дә мәгълүм. Биредә [[Анатолий Солженицын|А. Солженицын]], Н.Заболоцкий, [[Лев Гумилев|Л.Гумилев]] кебек күренекле шәхесләр тоткынлыкта булган. Қарағандыда 14 банк жұмыс істейді, олардың қалада 67 бөлімшесі бар.[https://karaganda.kazkredit.com/bank/ '''Қарағанды Банктері'''] == Халык == {| class='standard' style='text-align: center;' width=64% |--- class='bright' ! [[1959]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php</ref> !! [[1970]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg2.php</ref> !! [[1979]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg1.php</ref> !! [[1989]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php</ref> !! [[1999]]<ref name="stat.kz">{{Citation|title=Перепись населения Республики Казахстан 2009 года. Население Республики Казахстан (том 1)|url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf|access-date=2013-11-05|archive-date=2013-02-27|archive-url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf|dead-url=yes}}7. </ref>!! [[2009]]<ref name="stat.kz"/> |--- class='bright' | 397 083 || 523 271 || 571 877 || 613 797 || 436 864 || 459 778 |} == Танылган шәхесләр == ==== татарлар ==== * [[Ринат Шакиров (1962)|Ринат Шакиров]] (1962), пианист. РФ атказанган, ТР халык артисты. * [[Шамил Шаһидуллин]] - [[Казакъстан]] һәм [[Русия]]нең [[театр]] һәм [[кино]] артисты (1968-2011) * [[Анатолий Юнысов]] (1934-1997), машина йөртүче, [[Файл:Sickle and Hammer.jpg|15px|Социалистик Хезмәт Каһарманының Алтын йолдызы]] [[Социалистик Хезмәт Каһарманы]] (''[[1986 ел|1986]]''). ==== башкалар ==== * [[Әхмәт Кадыйров]], {{байрак|Чечня}} [[Чечня]] президенты (''2003-2004''). == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} {{Rq|stub}} [[Төркем:Казакъстан өлкә үзәкләре]] [[Төркем:Караганды]] [[Төркем:Караганды өлкәсе торак пунктлары]] 53sn9wibfrdbotsy5vvb48tnqhlqal7 Дастан 0 25780 4400485 3174849 2024-10-28T07:25:45Z Byltyr 278 Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар - сылтама 4400485 wikitext text/x-wiki '''Дастан''' ( [[фарсы]] '''داستان''' - хикәят) - Якын һәм Урта Көнчыгышта, Көньяк-көнчыгыш Азиядә таралыш алган лиро-эпик характердагы әсәр. Дастан эчтәлегендә вакыйга-хәлләр уй-кичерешләр белән үреп бирелә. Эпик табигатьле дастаннар да очрый. Бу жанрдагы күпчелек әсәрләр шигырь белән язылган. Тезмә һәм чәчмә юллар катнашмасыннан төзелгән дастаннар да бар. Проза белән язылганнары да очрый. Дастаннарда, кагыйдә буларак, әкияти сюжетлар, легенда-риваятьләр эшкәртелә, хыялый һәм чынбарлык күренешләре, вакыйгалары үреп, үзара катнаштырып бирелә. Дастан атамасы төрки һәм фарсы әдәбиятларында һәм фольклорында кулланыла. Ул кайвакыт хикәят термины белән янәшә дә йөргән. Хәзерге әдәбият белемендә элеккеге язма әдәбияттагы дастаннарны поэма дип атау да бар. Фольклорда дастан һәм эпос терминнары синоним рәвешендә дә кулланыла. == Татар әдәбиятында дастаннар == Татар әдәбияты тарихында дастанчылык зур роль уйнаган. Бу әдәбияттагы роман жанрының да үсеп китүен әдәбият белгечләре дастаннардан килә торган традиция дип аңлаталар. Мисал рәвешендә әлеге әсәрләрне китерергә мөмкин: [[«Идегәй»]], [[Кол Гали]]нең [[«Кыйсса-и Йосыф»]] поэмасы, [[Хисам Кятиб]]нең [[«Җөмҗөмә солтан»]] әсәре , [[Сәйф Сараи]]нең [[«Сөһәйл вә Гөлдерсен»]] дастаны, [[«Кузы Курпеш белән Баян Сылу»]], [[«Гайсә углы Амәт»]],[[«Дастаны Бабахан»]], [[«Аксак Тимер»]], [[Дәфтәре Чыңгызнамә|«Дәфтәре Чыңгызнамә»]] кебек әсәрләр. Мөэлифе буенча бүленәләр халык дастаннарына һәм мөэлифле дастаннарга. == Төркемнәре == === Борынгы әкияти-риваяти дастаннар === * Түләк яки [[Түләк вә Сусылу]] * [[Йиртөшлек]] * [[Алтаин Саин Сөмә]] === Батырлык дастаннары === * [[Алпамша (дастан)|Алпамша]] * [[Ак Күбек (Дастан)|Ак Күбек]] * [[Идегәй (дастан)|Идегәй]] *[[Гүр углы]] * [[Җик Мәргән]] * [[Чура Батыр|Чура Батыр хикәяте]] === Мәхәббәт дастаннары === * [[Кузый Күрпәч белән Баян сылу|Кузы Күрпәч белән Баян-сылу]] дастанның 23 версиясе Татарстан Фәннәр академиясендә Г. Ибраһимов исемендәге тел, әдәбият һәм сәнгать институты архивында саклана. 1940-1970 елларда Себердә язып алынган. === Китаби дастаннар === * [[Йосыф китабы]] - [[Кол Гали|Кол Галинең]] "[[Кыйссаи Йосыф|Кыйсаи-Йосыф]]" шигъри хикәясенә нигезләннеп килеп чыккан. Татар халкы арасында киң таралган дастаннарның берсе. * [[Сәйфелмөлек (дастан)|Сәйфелмөлек]] * [[Бүз егет]] * [[Ләйлә белән Мәҗнүн]] * [[Таһир вә Зөхрә]] [[Сайяди|Сәйядинең]] "Бабахан дастанына" нигезләнгән татар халык дастаны. == Чыганаклар == * {{китап |автор = Миңнегулов Х.Ю., Садретдинов Ш.А. |бүлек = |башлык = Әдәбият: Татар урта гомуми урта белем бирү мәктәбенең һәм гимназияләрнең 9нчы сыйныфы, урта махсус уку йортлары, педагогия училищелары, колледж һәм лицей укучылары өчен дәреслек |оригинал = |сылтама = |басма = тулыландырылган 2нче басма |җаваплы = |урын = Казан |нәшрият = Мәгариф |ел = 1998 |том = |битләр = 334 |isbn = 5-7761-0489-0 }} * {{китап |автор = Абилов Ш.Ш., Хисамов Н.Ш., Миңнегулов Х.Ю. |бүлек = |башлык = Татар әдәбияты тарихы, 1нче том |оригинал = |сылтама = |басма = |җаваплы = |урын = Казан |нәшрият = Татарстан |ел = 1984 |том = |битләр = |isbn = }} *{{Китап|ел=2001|нәшрият=Мәгариф|isbn=5-7761-0827-6|исеме=[[Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар|Заманалар узган - дастаннар туган: Дастаннар]]|тираж=4000|бит=175|шәһәр=Казан}} [[Төркем:Дастаннар| ]] 1x2vddf1xi3i5n0ks1mcq3xhxux6v4l Йосыф китабы 0 52169 4400484 3174848 2024-10-28T07:24:58Z Byltyr 278 Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар - сылтама 4400484 wikitext text/x-wiki '''Йосыф Китабы''' Татар халык китаби [[дастан|дастаны]]. [[Коръән|Коръәннең]] [[Йосыф сүрәсе]] һәм [[Кол Гали|Кол Галинең]] "[[Кыйссаи Йосыф|Кыйсаи-Йосыфка]]" нигезләнгән. "Кыйсаи-Йосыф" китабыннан аермалы буларак күбесенчә шигъри юллар белән язылмаган. Дастан Пәйгәмбәр булган [[Якуб]] һәм [[Йосыф пәйгамбәр|Йосыф]] тарихын һәм язмышын тасфирлый. == "Йосыф китабыннан" өзек == <blockquote>Якуб бүрегә караган да сорау ала башлаган ''Якуб әйтер: Йосыфыңны нәтә җидең,'' ''Күлмәгеңне ертмадың, бөтен куйдың?'' ''Нәма ниндән Халикъдан куркумадың?'' ''Пәйгамбәрне мәхрүм, мәхзүн куйдың имди.'' Бүре телгә килгән. ''Әйтер вәллаһ, Йосыфыңны мән күрмәдем,'' ''Һәм дәхи кайдалыгын мән белмәдем.''</blockquote> == Әдәбият == * {{Китап|ел=2001|нәшрият=Мәгариф|isbn=5-7761-0827-6|исеме=[[Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар|Заманалар узган - дастаннар туган: Дастаннар]]|тираж=4000|бит=175|шәһәр=Казан}} [[Төркем:Дастаннар]] hc48szlj7zfyot3nlqu4or98vy4zopt Якуб Зәнкиев 0 157403 4400491 3628036 2024-10-28T07:58:28Z Byltyr 278 /* Иҗаты */ [[Иртеш таңнары]] - сылтама 4400491 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = ''Якуб Зәнкиев'' | рәсем = | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Якуб Камали улы Зәнкиев | һөнәр = мөгаллим, язучы | туу датасы = 06.04.1917 | туу җире = [[Иркутск]], [[Россия империясе]] | гражданлык = [[Россия империясе]] → [[РСФСР]] → [[СССР|ССРБ]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = 07.03.2003 | үлем җире = [[Тубыл]] | әти = Камали Зәнки улы | әни =Закирәбану Вәлит кызы | ир = | хатын = Рәшидә Шәрәфулла кызы, шагыйрә | балалар = Марат (фән кандидаты) һәм Нур - нефтьче-оештыручылар,[[Ватан алдындагы хезмәтләр өчен ордены]] ияләре; Рафаэль, Илнур – инженерлар; Әлфия - инженер; Алсу – вуз укытучысы<ref>http://www.pandia.ru/text/78/130/26347.php</ref>. | бүләк һәм премияләр = {{Тукай бүләге}} ([[2002]]) | сайт = | башка мәгълүмат = {{Кызыл Йолдыз ордены}}(1944). I һәм II дәрәҗә [[Ватан сугышы ордены]] ([[1944]], [[1985]])}} '''Якуб Зәнкиев''' (Якуб Камали улы Зәнкиев) – татар язучысы. Тукай бүләге иясе ([[2002]]). == Тәрҗемәи хәле == [[1917 ел]]ның 6 апрелендә [[Россия империясе]]нең [[Иркутск]] генерал-губернаторлыгы<ref>''1917 елның мартына кадәр, аннары власть еш алмашынып тора''</ref> [[Иркутск]] шәһәрендә туган. Балачагы [[Тубыл районы]] [[Хуҗайлан]] (Япанчы) авылында үтә. [[2003 ел]]да вафат<ref>http://www.defree.ru/publications/p01/p79.htm</ref>. [[Тубыл]] [[татар]] – [[башкорт]] мәктәбен ([[1933]]), [[Тубыл татар педагогия техникумы]]н ([[1935]]), [[Төмән]] укытучылар институтының физика-математика бүлеген тәмамлый ([[1940]])<ref>http://www.biografija.ru/biography/zankiev-yakub-kamalievich.htm</ref>. [[Тубыл округы]]ның Япанчы ([[1934]]), [[Сәет (Төмән өлкәсе)|Сәет]] ([[1935]] - [[1936]]), [[Чебурга]] ([[1936]] – [[1938]]) мәктәпләрендә физика һәм математика укыта. [[1940]] - [[1942 ел]]ларда [[Төмән]]нең 3нче санлы [[татар]] урта мәктәбендә укыта. == [[Бөек Ватан сугышы]]нда == [[1942 ел]]дан [[Бөек Ватан сугышы]]нда катнаша. [[Төмән]]дә оештырылган танкка каршы бригаданың взвод командиры сыйфатында [[Курск дугасы]]нда, [[Украина]]да, [[Польша]]да, [[Чехословакия]]дә сугыш хәрәкәтләрендә катнаша. I [[Ленинград]] артиллерия училищесын тәмамлый([[1943]], [[Энгельс (шәһәр)|Энгельс]] шәһәрендә). Армиядән кайткач ([[1946]]), укытучылык эшен дәвам итә. [[1952]] - [[1955 ел]]ларда [[Төмән өлкәсе]]нең [[Тубыл районы]] халык мәгарифе бүлеге мөдире. [[1955]] - [[1975 ел]]ларда [[Төмән өлкәсе]]нең [[Тубыл районы]] Япанчы мәктәбе директоры. == Иҗаты == [[1949 ел]]да «[[Совет мәктәбе]]» (хәзерге «[[Мәгариф]]») журналында беренче язмасы дөнья күрә. Иртеш буе [[себер]] [[татар]]ларының [[1917]] – [[1940 ел]]лардагы тормышы турында «''[[Иртеш таңнары]]''» (1-2 китаплар, [[1994]]; [[рус]]чага [[Хәнисә Алишина|Х. Алишева]] тәрҗемәсендә «''Зори Иртыша''», [[Төмән]], [[1996]] – [[1998 ел]]лар); «''Ялкында өтелгән мәхәббәт''» ([[Төмән]], [[1999]]) романнары, балалар өчен «''Кайчыколак''» ([[Төмән]], [[1994]]) исемле хикәяләр жыентыгы авторы. == Мактаулы исемнәре, бүләкләре == * [[Татарстан]] Язучылар берлеге әгъзасы ([[1995]]). * [[РСФСР]] мәктәпләренең атказанган укытучысы ([[1957]]). * [[Кызыл Йолдыз ордены]] ([[1944]]). * I һәм II дәрәҗә [[Ватан сугышы ордены]] ([[1944]], [[1985]]). [[Татарстан]]ның [[Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе]] ([[2002]]) – “''Иртеш таңнары''” роман - дилогиясе өчен. == Хәтер == * Иҗатына хөрмәт йөзеннән Д.И. Менделеев исемендәге [[Тубыл]] социаль – педагогия академиясе җирлегендә һәр елны “''Зәнкиев'' ''укулары''” дигән Бөтенроссия фәнни – гамәли конференциясе уздырылып килә<ref>http://tatar-congress.org/ru/about/dzhieny/zankievskie-chteniya/</ref>. * [[Тубыл районы]] Япанча мәктәбенә исеме бирелә ([[1995]]) * [[Тубыл]] шәһәренең шәрәфле ватандашы<ref>{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://etnosib.ru/index.php?option=com_zoo&task=item&item_id=57&Itemid=2 |access-date=2014-08-26 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304230710/http://etnosib.ru/index.php?option=com_zoo&task=item&item_id=57&Itemid=2 |dead-url=yes }}</ref>. * [[Тубыл районы]] Загваздинск авыл җирлегенең шәрәфле ватандашы ([[1997]])<ref>http://www.ktto.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=588:--q-q&catid=36:2011-11-08-10-52-16&Itemid=61</ref>. == Әдәбият == <small>1. Алишина Х. Себер татарлары елъязмачысы // Мәдәни җомга. 1997. 11 апрель. 2. Хәмитов Г. Яшисең икән, димәк, юкка түгел... // Татар иле. 2001. 18 май. 3. Луноликая красавица Сузге. Тюмень, 1997.4. Ялкында өтелгэн мәхәббәт. "Казан утлары", 2001, 1-4 саннар</small>. == Чыганаклар == Татар энциклопедиясе. Казан, 2010. == Тышкы сылтамалар == [http://www.ktto.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=588:--q-q&catid=36:2011-11-08-10-52-16&Itemid=61 Төмән өлкәсенең Татар конгрессы сайты] == Искәрмәләр == {{Тукай премиясе лауреатлары 1970-1980}} {{DEFAULTSORT:Зәнкиев, Якуб}} [[Төркем:Тукай премиясе лауреатлары]] [[Төркем:РСФСР атказанган мәктәп укытучылары]] [[Төркем:Татар язучылары]] [[Төркем:Төмән өлкәсе язучылары]] [[Төркем:Тубыл районы]] 6vzsuig0g97456w18h01ok6b6vp04tx Шаһбазгәрәй Әхмәров 0 191061 4400460 4400454 2024-10-27T14:34:57Z Frhdkazan 3171 /* Сылтамалар */ + {{Тышкы сылтамалар}} 4400460 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Шаһбазгәрәй Әхмәров | рәсем = | рәсем_зурлыгы = | alt = <!— --> | рәсем язуы = | тулы исем = Шаһбазгәрәй Исмәгыйль улы Әхмәров | һөнәр = педагог | туу датасы = 1852 | туу җире = {{туу җире|Казан|Казанда}} | гражданлык = {{байраклаштыру|Россия империясе}} | милләт = татар | үлем датасы = 1900 | үлем җире = {{үлем җире|Казан|Казанда}} | әти = | әни = | ир = | хатын = Хәдичә Шаһиәхмәт кызы Алкина | балалар = ''кызлары'' Маһипәрвәз, Суфия, Сара, [[Заһидә Тинчурина|Заһидә]],<br/> ''уллары'' Даут, Ильяс, Йосыф | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} <small>{{мәгънәләр|Әхмәров}}</small> '''Шаһбазгәрәй Әхмәров''', Шаһбазгәрәй Исмәгыйль улы Әхмәров (''Әхмәрев'')<ref>Татар энциклопедиясенең шәхесләр исемлеге. Казан: Татар энциклопедиясе иституты, 1997, 25нче бит.</ref> ({{lang-ru|Ахмеров Шахбазгирей Измайлович}}, ''[[1852 ел]], [[Казан]] — [[1900 ел]], шунда ук'') — педагог һәм җәмәгать эшлеклесе, [[1881 ел]]дан [[Казан татар укытучылар мәктәбе]] инспекторы (''директоры''), [[1898 ел]]дан [[Казан мөселман хәйрия җәмгыяте]], яки Ярлы мөселманнарга ярдәм итү җәмгыяте идарәсе рәисе. Хакыйкый {{comment|дәүләт киңәшчесе|статский советник}}, {{comment|асылзат|дворян}}. == Тәрҗемәи хәле == [[Файл:Butyagin yorty.jpg|180px|thumb|right|[[1881 ел]]дан директоры булган [[Казан Татар укытучылар мәктәбе|Татар укытучылар мәктәбе]].]] [[1852 ел]]да [[Казан]]да обер-әфисәр гаиләсендә туган. Әтисе Исмәгыйль Әхмәров [[Сембер]]дән. Егерме биш ел [[әрме|солдат хезмәтендә]] [[рус теле|русча]] укырга-язарга өйрәнеп кайткан. Балаларын өендә русчага да, [[татар теле|татарчага]] да, [[дин]]гә дә укыткан. Ш.И. Әхмәров [[1878 ел]]да [[Казан үнивирситите|Казан университеты]]н тәмамлаган, шул ук елдан [[Казан татар укытучылар мәктәбе]]ндә педагогика, рус теле һәм әдәбияты фәннәреннән укыта, [[1881 ел]]дан мәктәпнең икенче (''[[Мөхәммәтгали Мәхмүдов|М. Мәхмүдов]] пенсиягә киткәннән соң'') инспекторы — директоры<ref>[http://rustik68.narod.ru/kazan/1437_kazan_uchit_shkola_tukai-73.html Казан Татар укытучылар мәктәбе турында Рөстәм Ахуновның шәхси блогында (''rustik68.narod.ru'')]</ref>, 18 ел буена уку йортының алыштыргысыз җитәкчесе була <ref>[http://www.archive.gov.tatarstan.ru/_go/anonymous/main/?path=/pages/ru/2nart/92vistupl/442Sharangina ''Шарангина Н.А.'' Казан татар укытучылар мәктәбе – татарлар өчен яңа төр уку йорты. ТР милли архивы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170703125338/http://www.archive.gov.tatarstan.ru/_go/anonymous/main/?path=%2Fpages%2Fru%2F2nart%2F92vistupl%2F442Sharangina |date=2017-07-03 }}{{ref-ru}}</ref>. Әлеге уку йортына эшкә шәһәрнең күренекле галимнәрен тарта: шәркыятьче галим [[Василий Радлов|В.В. Радлов]] (''[[1837 ел|1837]]-[[1918 ел|1918]]'') [[1884 ел]]га кадәр (''«академик» дәрәҗәсе алып, [[Петербург]]ка күчкәнче'') уку бүлеге мөдире булып эшли, татар мәктәпләре файдалана торган рус булмаганнар өчен рус теле дәреслеге, рус телендә уку китабы яза. [[1881 ел|1881]]-[[1884 ел]]ларда [[рус теле]]н [[Василий Богородицкий|В.А. Богородицкий]] (''[[1857 ел|1857]]-[[1941 ел|1941]]''), [[математика]]ны Н.Г. Лексин, табигать фәннәрен [[Ибраһим Терегулов]] (''[[1852 ел|1852]]-[[1921 ел|1921]]'') укыта. Педагогик практика белән [[Каюм Насыйри]] (''[[1825 ел|1825]]-[[1902 ел|1902]]'') җитәкчелек итә. [[1884 ел]]дан [[Казан губернасы]] {{comment|халык укуханәләре|русча: народные училища}} инспекторы. [[Казан]]ның [[ислам|мөселман]] җәмгыятендә зур абруй казанган Ш.И. Әхмәровны [[1898 ел]]дан [[Казан мөселман хәйрия җәмгыяте]], яки Ярлы мөселманнарга ярдәм итү җәмгыяте идарәсенең (''беренче'') рәисе итеп сайлыйлар. Яхшы методист була, шәкертләрне рус грамотасына өйрәтүнең эзлекле тәртибен булдыру өчен берничә уку ярдәмлеге (''мәсәлән, «Грамматика русского языка для татар», [[1889 ел|1889]]'') яза. «Казан-татар теле шивәсендә фигыльне синтаксис ягыннан тикшерү» уку әсбабы (''[[1895 ел|1895]]'') авторы. [[Казан университеты|Университет]] бетереп, 20 ел «''дәүләткә хилафсыз хезмәт иткән өчен''» статский киңәшче дәрәҗәсе бирелә. Хакыйкый статский киңәшче дәрәҗәсе белән бергә дворян титулы бирелә. Титул үзенә генә бирелә, гаиләсенә дворянлык кагылмый. [[1900 ел]]да [[Казан]]да вафат. [[Яңа Бистә]] [[зират]]ында {{comment|дәфен ителгән|җирләнгән}}. == Гаиләсе == [[Файл:З.Ш.Тинчурина.jpg|180px|thumb|right|Кызы [[Заһидә Тинчурина|З.Ш. Тинчурина]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''). «[[Сәйяр]]» артисты вакыты.]] Хатыны Хәдичә (''?-[[1945 ел|1945]]''), әтисе ягыннан морза Алкиннар, әнисе ягыннан морза Арсаевлар нәселеннән, Казанның баш полицмейстеры, {{comment|нәселдән күчүче асылзат|русча: потомственный дворянин}} Шаһиәхмәт Мөхәммәт улы Алкин (''[[1812 ел|1812]]-[[1879 ел|1879]]'') кызы. [[Гаилә]] [[Казан]]да Петропавел (''хәзерге'' [[Муса Җәлил урамы (Казан)|Җәлил]]) урамы белән {{comment|Сөт рәте|русча:Молочный ряд}} (''хәзерге'' [[Профсоюзлар урамы (Казан)|Профсоюзлар]]) урамнары чатындагы, 40 мең сум алтын акчага дворян хатыны Геркинадан сатып алган үз йортларында яшәгән. Балалары: * :''Олы кызы'' Маһипәрвәз (''[[1880 ел|1880]]-[[1964 ел|1964]]''), [[Петербург]]та югары медицина белеме алган (''[[1912 ел]]да'') беренче татар кызы, [[Ленин ордены|Ленин орденлы]] табиб, ТАССР атказанган табибы. [[Казан үнивирситите|Казан университеты]]ның медицина факультетын тәмамлаган Рөстәм Әскар улы Дәүләтшинга кияүгә чыга. Бердәнбер уллары Әскарне (''[[1902 ел|1902]]-[[1918 ел|1918]]'') кызыллар атып үтерә. * :''Икенче кызы'' Суфия (1885-?), югары белемле режиссер, актриса. Генерал Али Шәех Гали улы [[Әскар Шәехгали|Әскаргә]] кияүгә чыга. Кызлары Динара, Гөлнара. * :''Өченче кызы'' Сара, [[Алмания]]дә укыган югары белемле тәрҗемәче. {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Яков Букшпанга|Яков Марк улы Букшпанга|ru|Букшпан, Яков Маркович}} (1887-1939) кияүгә чыга. Дүрт балалары (өч кыз, улы Павел) була. Гаиләсе белән [[католик дине]]н кабул иткән. * :''Төпчек кызы'' [[Заһидә Тинчурина|Заһидә]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''), укытучы; [[Кәрим Тинчурин]] (''[[1887 ел|1887]]-[[1938 ел|1938]]'') хатыны. Балалары булмый. * :''Олы улы'' Даут (''[[1883 ел|1883]]-[[1914 ел|1914]]''), хокукчы. Хатыны Ольга Иван кызы Дампер. Бердәнбер уллары Марк. * :''Уртанчы улы'' Ильяс (''[[1887 ел|1887]]-[[1942 ел|1942]]''), юнкер мәктәбен тәмамлаган. Гаиләсе булмаган. * :''Кече улы'' Йосыф Әхмәров (''[[1889 ел|1889]]-[[1914 ел|1914]]''), әфисәр. Хатыны Нәфисә. * == Чыганаклар == # [http://www.millattashlar.ru/index.php/%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C Татарский энциклопедический словарь]. Казань: Институт татарской энциклопедии АН РТ, 1999. ISBN 0-9530650-3-0 == Әдәбият == # Республика Татарстан: Памятники истории и культуры, К.: ТКН, 1993. # Казань в памятниках истории и культуры. Казань, ТКН, 1982. # ''Р. Салихов, [[Рамил Хәйретдинов|Р. Хайрутдинов]]''. Памятники истории и культуры татарского народа (конец XVIII – нач.XX веков). К.: ФЕСТ, 1995. # Казанская татарская учительская школа 1876-1917 гг. К.: «Гасыр», 2005. # ''[[Рабит Батулла]]''. Урыннары җәннәттә булсын. Казан: «Рухият», 2007. ISBN 978-5-89706-109-9 == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} [[Төркем:Казан университетын тәмамлаучылар]] [[Төркем:Оешма җитәкчеләре]] [[Төркем:Укытучылар]] [[Төркем:Хәйриячеләр]] 6ydcazsgt908qoqaih8jt0ci1vptbck Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреатлары 0 235098 4400493 4251112 2024-10-28T08:01:20Z Byltyr 278 /* 2000-еллар */ [[Иртеш таңнары]] - сылтама 4400493 wikitext text/x-wiki {{Хәзерге вакыйгалар}} {{Double image|left|Badge prize Tukay (old).png|120|Badge prize Tukay (new).png|120|Билгесе: 2004 елгача һәм 2004 елдан}} {{TOC right}} '''Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреатлары''' — [[Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе]] белән бүләкләнгән шәхесләр. Исемлектә хронологик тәртиптә бөтен [[Габдулла Тукай]] исемендәге дәүләт премиясе ияләре тәкъдим ителгән (237). {| class="wikitable sortable static-row-numbers" ! Декада !! Бүләкләнүчеләр !! Σ |- | 1950-еллар || 22 || 22 |- | 1960-еллар || 15 || 37 |- | 1970-еллар || 26 || 63 |- | 1980-еллар || 34 || 97 |- | 1990-еллар || 31 || 128 |- | 2000-еллар || 48 || 176 |- | 2010-еллар || 56 || 232 |- | 2020-еллар || 8 || 240 |} == [[1950-еллар]] == {{Static row numbers}} {| class="wikitable sortable static-row-numbers static-row-header-num wide" !Ел !width=90px|Портрет !width=30%|Бүләкләнүче !width=55%|Бүләкләүнең сәбәбе !width=20px|# |- |rowspan="11"| [[1958 ел|1958]] | [[Файл: Yarullin.gif|90px|Фәрит Яруллин]] | [[Фәрит Яруллин]] | [[«Шүрәле» балеты]] өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=783&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл: Нәҗип Җиһанов.jpg|90px|Нәҗип Җиһанов]] | [[Нәҗип Җиһанов]] | [[Җәлил (опера)|«Җәлил» операсы]] өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=784&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл: Faizi.jpg|90px|Әхмәт Фәйзи]] | [[Әхмәт Фәйзи]] | «Тукай» романы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=813&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл: N 17a R.jpg|90px|Ширияздан Сарымсаков]] | [[Ширияздан Сарымсаков]] | [[Камал театры|Галиәсгар Камал исемендәге Татар дәүләт академия драма театры]]нда [[Кәрим Тинчурин]]ның «[[Җилкәнсезләр]]» пьесасын куйган өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=812&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Әнәс Тумашев. Автопортрет.jpg|90px|Әнәс Тумашев]] | [[Әнәс Тумашев]] | [[Камал театры|Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда [[Кәрим Тинчурин]]ның «[[Җилкәнсезләр]]» спектаклен бизәгәне өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=811&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл: Halil_Abjalilov.jpg|90px|Хәлил Әбҗәлилов]] | [[Хәлил Әбҗәлилов]] | [[Камал театры|Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда [[Кәрим Тинчурин]]ның «[[Җилкәнсезләр]]» спектаклендә Мисбах ролен уңышлы башкарганы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=810&Itemid=81 Габдулла Тукай сайты]</ref> |- | [[Файл: Kolbarisov Fatih.jpg|90px|Фатыйх Колбарисов]] | [[Фатыйх Колбарисов]] | [[Камал театры|Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театрында]] [[Кәрим Тинчурин]]ның «[[Җилкәнсезләр]]» спектаклендә Батырхан роле өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=809&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Асия Хәйруллина.jpg|90px|Асия Хәйруллина]] | [[Асия Хәйруллина]] | [[Камал театры|Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театрында]] [[Кәрим Тинчурин]]ның «[[Җилкәнсезләр]]» спектаклендә Рокыя ролен уйнаганы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=808&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Лотфулла Фәттахов.jpg|90px|Лотфулла Фәттахов]] | [[Лотфулла Фәттахов]] | «Татар халык әкиятләре» китабына (русча) ясаган иллюстрацияләре өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=807&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Haris Yakupov.jpg|112x112пкс|Харис Якупов]] | [[Харис Якупов]] | «Татар халык әкиятләре» китабына ясаган иллюстрацияләре өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=806&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл: Dautov.jpg|90px|Нияз Даутов Сильва музыкаль фильмында, 1944 ел]] | [[Нияз Даутов]] | [[М. Җәлил исемеңдәге Татар дәүләт опера һәм балет театры]]нда «[[Алтынчәч]]» һәм «[[Евгений Онегин (опера)|Евгений Онегин]]» операларын сәхнәгә куйган өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=805&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="5"| [[1959 ел|1959]] | | [[Габдрахман Әпсәләмов]] | «Сүнмәс утлар» романы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=822&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | | [[Николай Провоторов]] | [[Казан]]да В.И.Качалов исемендәге [[Казан дәүләт академия рус Зур драма театры]]нда куелган «Третья патетическая» спектаклендә [[Ленин]] образын иҗат иткән өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=818&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Р.М-Х.Яхин (1948).jpg|90px|Рөстәм Яхин]] | [[Рөстәм Яхин]] | «Дулкыннар, дулкыннар», «Күңелем өзгәләнгән минутларда» һ. б. җырлары, романслары өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=900&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Muzafarov M.A.jpg|90px|композитор Мансур Мозаффаров]] | [[Мансур Мозаффаров]] | Г.Тукай һәм М.Вахитов истәлекләренә багышланган симфоник поэмалары өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=819&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | | [[Фәхри Насретдинов]] | актив концерт эшчәнлеге һәм совет композиторлары әсәрләрен пропагандалаганы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=901&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="6"| [[1960 ел|1960]] | [[Файл:Сибгат Хәким.jpg|90px|Сибгат Хәким]] | [[Сибгат Хәким]] | «По зову Ленина» (русча), «Җил исми, яфрак селкенми» исемле шигырь җыентыклары өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=921&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | | [[Алексей Бурлай]] | «Беренче нефть» картинасы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=919&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Xai vaxit.jpg|90px|Хәй Вахит]] | [[Хәй Вахит]] | [[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда куелган «[[Беренче мәхәббәт (драма)|Беренче мәхәббәт]]» драмасы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=918&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Bikchantaev rafkat.jpg|90px|]] | [[Рәфкать Бикчәнтәев]] | [[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда «[[Беренче мәхәббәт (драма)|Беренче мәхәббәт]]» драмасын сәхнәгә куйганы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=916&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:С.Өметбаев 1.JPG|90px|Сабир Өметбаев]] | [[Сабир Өметбаев]] | Татарстанның [[Минзәлә татар дәүләт драма театры]]нда «Язылмаган законнар» һәм «Тамырлар» спектакльләрен сәхнәгә куйганы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=914&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Җыр-бию ансамбле.jpg|90px|]] | [[Татар дәүләт җыр һәм бию ансамбле]] | татар хор культурасын һәм СССР халыкларының музыкаль иҗатын актив пропагандалаганы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=902&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- |} == [[1960-еллар]] == {{Static row numbers}} {| class="wikitable sortable static-row-numbers static-row-header-num wide" !Ел !width=90px|Портрет !width=30%|Бүләкләнүче !width=55%|Бүләкләүнең сәбәбе !width=20px|# |- |rowspan="2"| [[1966 ел|1966]] | [[Файл:Tufan 03.jpg|90px|link=Хәсән Туфан]] | [[Хәсән Туфан]] | «Сайланма әсәрләр» китабы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1033&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл: Fayzi.jpg|90px|]] | [[Җәүдәт Фәйзи]] | яңа җырлар циклы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1034&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="7"| [[1967 ел|1967]] | [[Файл: Бакый Урманче.jpg|90px|Бакый Урманче]] | [[Бакый Урманче]] | татар мәдәнияте эшлеклеләре: [[Г. Тукай]], [[М. Җәлил]], [[Ф. Әмирхан]], [[Г. Кариев]], [[Г. Ибраһимов]] һ. б. ның скульптур портретлары өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1035&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | | [[Ташхуҗа Хуҗаев]] | [[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда [[Чыңгыз Айтматов]]ның «Гүзәлем Әсәл» спектаклен сәхнәгә куйганы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1636&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Гельмс.jpg|90px|link=Эрнст Гельмс]] | [[Эрнст Гельмс]] | [[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда [[Чыңгыз Айтматов]]ның «Гүзәлем Әсәл» спектаклен бизәгәне өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1637&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Шәхсәнәм Әсфәндиярова.jpg|90px|link=Шәхсәнәм Әсфәндиярова]] | [[Шәхсәнәм Әсфәндиярова]] | [[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда [[Чыңгыз Айтматов]]ның «Гүзәлем Әсәл» спектаклендә Хәдичә ролен башкарганы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1640&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Shaukat Biktemirov.jpg|103x103пкс|Шәүкәт Биктимеров]] | [[Шәүкәт Биктимеров]] | [[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда [[Чыңгыз Айтматов]]ның «Гүзәлем Әсәл» спектаклендә уйнаган Байтимер роле өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1639&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Наилә Гәрәева.jpg|90px|Наилә Гәрәева]] | [[Наилә Гәрәева]] | [[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда [[Чыңгыз Айтматов]]ның «Гүзәлем Әсәл» спектаклендә уйнаган Әсәл роле өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1638&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл: Rinat Tajetdinov.jpg|90px|Ринат Таҗетдинов]] | [[Ринат Таҗетдинов]] | [[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда [[Чыңгыз Айтматов]]ның «Гүзәлем Әсәл» спектаклендә уйнаган Ильяс роле өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1641&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="2"| [[1968 ел|1968]] | [[Файл:N.Isanbet.png|90px|link=Нәкый Исәнбәт]] | [[Нәкый Исәнбәт]] | «Татар халык мәкальләре» дигән өч томлы хезмәте өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1121&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Habibullin Z.jpg|90px|Заһид Хәбибуллин]] | [[Заһид Хәбибуллин]] | «Казах кызы сөйгәнем», «Солдат җыры», «Бормалы су» һ. б. җырлар циклы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1644&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="2"| [[1969 ел|1969]] | | [[Ибраһим Гази]] | «Онытылмас еллар» исемле трилогия өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1122&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Ayrat arslanov.jpg|90px|Айрат Арсланов]] | [[Айрат Арсланов (артист)|Айрат Арсланов]] | «Туган ягым — Татарстан» һәм башка әдәби концерт программалары өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1645&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="2"| [[1970 ел|1970]] | [[Файл:Klyucharev.jpg|90px|Александр Ключарев]] | [[Александр Ключарев]] | «Канатлы яшьлек» исемле җырлар җыентыгы һәм татар халык музыкаль иҗатын җыюы һәм пропагандалавы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1647&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Ilham Shakirov.gif|90px|Илһам Шакиров]] | [[Илһам Шакиров]] | [[1968]]—[[1969]] еллардагы «Татар халык җырлары» концерт программасы, татар халык җырларын һәм композиторларының әсәрләрен пропагандалавы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1646&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- |} == [[1970-еллар]] == {{Static row numbers}} {| class="wikitable sortable static-row-numbers static-row-header-num wide" !Ел !width=90px|Портрет !width=30%|Бүләкләнүче !width=55%|Бүләкләүнең сәбәбе !width=20px|# |- |rowspan="2"| [[1971 ел|1971]] | [[Файл:Марсель Сәлимҗанов.jpg|90px|Марсель Сәлимҗанов]] | [[Марсель Сәлимҗанов]] | [[Камал театры|Г. Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда [[Кәрим Тинчурин]]ның «Американ», «Сүнгән йолдызлар», [[Галимҗан Ибраһимов]] әсәре буенча «Тирән тамырлар» спектакльләрен уңышлы куйганы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1648&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | | [[Николай Кузнецов (1923)|Николай Кузнецов]] | индустриаль пейзаж рәсемнәре өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1649&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="2"| [[1972 ел|1972]] | [[Файл: Saukat Galiev.jpg|90px|Шәүкәт Галиев]] | [[Шәүкәт Галиев]] | «Гаҗәп хәлләр, мәзәк хәлләр», «Котбетдин мәргән», «Шәвәли», «Тәмле йорт», «Кызык» һ.б. китаплары өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=885&Itemid=81 Габдулла Тукай сайтында]</ref> |- | [[File:Fatih Husni.jpg|90px|Фатих Хөсни]] | [[Фатих Хөсни]] | «Гыйльмениса һәм аның күршеләре» дигән китабы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1123&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="6"| [[1973 ел|1973]] | [[Файл: Achunov.gif|90px|Гариф Ахунов]] | [[Гариф Ахунов]] | «Чикләвек төше» повесте, «Хәзинә» романы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1124&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Әнвәр Бакиров выпускник консерватории.jpg|90px|Әнвәр Бакиров]] | [[Әнвәр Бакиров (1920)|Әнвәр Бакиров]] | [[Су анасы (балет)|«Су анасы»]] балеты өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1650&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | | [[Хәсби Фазлуллин]] | [[Әнвәр Бакиров (1920)|Әнвәр Бакиров]]ның [[Су анасы (балет)|«Су анасы»]] балетын куюда музыкаль җитәкчелеге өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3040&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | | [[Игорь Смирнов]] | [[М.Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры]]нда куелган [[Су анасы (балет)|«Су анасы»]] балеты һәм либреттосы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1651&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | | [[Ревдар Садыйков]] | [[М.Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры]]нда куелган [[Су анасы (балет)|«Су анасы»]] балетында Алмай роле өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3105&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | | [[Борис Кноблок]] | [[М.Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры]]нда куелган [[Су анасы (балет)|«Су анасы»]] балеты декорация рәсемнәре өчен | {{sfn|Нуруллина|1977|с=148}}<ref>{{cite web|url=https://tatarica.org/ru/razdely/kultura/iskusstvo/izobrazitelnoe-iskusstvo-i-dpi/personalii/knoblok-boris-georgievich|title=Кноблок Борис Георгиевич|publisher=[[Татарская энциклопедия]]|date=|accessdate=24 марта 2021}}</ref><ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3105&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="2"| [[1974 ел|1974]] | | [[Мирсәй Әмир]] | «Агыйдел» пьесасы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1125&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | | [[Нил Юзиев]] | «Шигырь гармониясе», «Хәзерге татар поэтикасы» хезмәтләре өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1126&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="3"| [[1976 ел|1976]] | [[Файл: Диас Вәлиев.jpg|90px|Диас Вәлиев]] | [[Диас Вәлиев]] | «Дарю тебе жизнь» («Гомер бүләк итәм сиңа») пьесасы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1127&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | [[Файл:Shabaev.jpg|90px|Марс Шабаев]] | [[Марс Шабаев]] | «Җикән камыш», «Онытма», «Сине эзлим» дигән китаплары өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1128&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | | [[Равил Тумашев]] | [[Татар дәүләт күчмә театры]]нда [[Илдар Юзеев]] пьесасы буенча «Сандугачлар килгән безгә», [[Туфан Миңнуллин]] пьесасы буенча «Үзебез сайлаган язмыш», [[Аяз Гыйләҗев]] пьесасы буенча «Көнбагышлар» спектакльләрен куйганы өчен | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3213&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="3"| [[1977 ел|1977]] |[[Файл:Гамил Афзал.jpg|90px|]] |[[Гамил Әфзал]] | «Айлы кичләр» шигырьләр җыентыгы, «Борылам да карыйм» дигән шигырьләр циклы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1129&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | |[[Виктор Беспалов]] |Телевидение өчен «Кырлай», «Татар гармуннары», «Н.Җиһанов музыкасы» дигән музыкаль фильмнар төшергән өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3214&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | |[[Ирина Хәкимова]] |[[Шүрәле (балет)|«Шүрәле» балетында]] — Сөембикә, [[Су анасы (балет)|«Су анасы»]] балетында — Сәрви, [[Аккош күле (балет)|«Аккош күле»]] балетында Одетта-Одиллия партияләрен башкарганы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3215&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="2"| [[1978 ел|1978]] |[[Файл:Faizullin.jpg|90px|Равил Фәйзуллин]] |[[Равил Фәйзуллин]] | «Шигырьләр һәм поэмалар» китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1130&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | |[[Сергей Лывин]] |[[Владимир Ленин]]га һәм [[Габдулла Тукай]]га багышланган картиналар сериясе өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3216&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="4"| [[1979 ел|1979]] |[[Файл:Tufan minnullin.jpg|90px|Туфан Миңнуллин]] |[[Туфан Миңнуллин]] | «Ай булмаса, йолдыз бар» драмасы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1131&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Гали Хөсәенов.jpg|90px|link=Гали Хөсәенов]] |[[Гали Хөсәенов]] |Татарстанның [[Әлмәт драма театры]]нда драматург [[Туфан Миңнуллин]]ның «Ай булмаса, йолдыз бар» спектаклен куйганы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3364&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Damira Kuzayeva.jpg|90px|link=Дамирә Кузаева]] |[[Дамирә Кузаева]] |Татарстанның [[Әлмәт татар дәүләт театры]]нда драматург [[Туфан Миңнуллин]]ның «Ай булмаса, йолдыз бар» пьесасы буенча куелган спектакльдә Мәдинә ролен уйнаган өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3365&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл: Renat Ibrahimov.jpg|90px|Ренат Ибраһимов]] |[[Ренат Ибраһимов]] |[[1976]]—[[1978]] еллардагы концерт программалары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3366&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="2"| [[1980 ел|1980]] |[[Файл:Ildar Yuzeev.jpg|118x118пкс|Илдар Юзеев]] |[[Илдар Юзеев]] |«Таш диварлар авазы», «Өзелмәс кыллар» поэмалары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1132&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | |[[Васил Маликов]] |«Чекист Голубятников», «Соңгысы», «[[М.Җәлил]]» дигән скульптуралары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4595&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |} == [[1980-еллар]] == {{Static row numbers}} {| class="wikitable sortable static-row-numbers static-row-header-num wide" !Ел !width=90px|Портрет !width=30%|Бүләкләнүче !width=55%|Бүләкләүнең сәбәбе !width=20px|# |- |rowspan="8"| [[1981 ел|1981]] |[[Файл:Rasix.jpg|90px|Атилла Расих]] |[[Атилла Расих]] |«Язгы авазлар», «Ике буйдак», «Сынау» һәм «[[Ямашев]]» романнары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1133&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Кузин.jpg|90px|link=Евгений Кузин]] |[[Евгений Кузин]] |В.И.Качалов исемендәге [[Казан дәүләт академия рус Зур драма театры]] артисты, Михаил Шатровның «Большевики», Александр Штейнның «Астория” кунакханәсе» һ.б. спектакльләрдә башкарган төп рольләре өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4597&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Юрий Федотов.jpg|90px|link=Юрий Федотов]] |[[Юрий Федотов]] |В.И.Качалов исемендәге [[Казан дәүләт академия рус Зур драма театры]] артисты, Михаил Шатровның «Большевики», Александр Штейнның «Астория” кунакханәсе» һ.б. спектакльләрдә башкарган төп рольләре өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4598&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | |[[Герман Бакулин]] | Казанда Татарстан Рәссамнар берлегенең Күргәзмә залын проектлаган һәм төзегән өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4599&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Ә.Зәкиев.JPG|90px|link=Әүфәр Зәкиев]] |[[Әүфәр Зәкиев]] | Казанда Татарстан Рәссамнар берлегенең Күргәзмә залын төзегән өчен |<ref name="Тукай сайтында лауреатлар исемлеге">[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3441&Itemid=80 Тукай сайтында лауреатлар исемлеге]</ref> |- | |[[Игорь Парамонов]] | Казанда Татарстан Рәссамнар берлегенең Күргәзмә залын төзегән өчен |<ref name="Тукай сайтында лауреатлар исемлеге"/> |- | |[[Әнәс Фәйзуллин]] | Казанда Татарстан Рәссамнар берлегенең Күргәзмә залын төзегән өчен |<ref name="Тукай сайтында лауреатлар исемлеге"/> |- | |[[Сания Хисаметдинова]] | Казанда Татарстан Рәссамнар берлегенең Күргәзмә залын төзегән өчен |<ref name="Тукай сайтында лауреатлар исемлеге"/> |- |rowspan="1"| [[1982 ел|1982]] | |[[Ибраһим Нуруллин]] |«Тукай» («Атаклы кешеләр тормышы» сериясеннән) һәм «Габдулла Тукай» дигән китаплары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1134&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="2"| [[1983 ел|1983]] |[[Файл:Gilyazov.jpg|90px|Аяз Гыйләҗев]] |[[Аяз Гыйләҗев]] |«[[Җомга көн кич белән]]», «[[Әтәч менгән киртәгә]]» повестьлары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1135&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Enikeev R.A..jpg|90px|Ренат Еникеев]] |[[Ренат Еникиев]] | «[[Муса Җәлил истәлегенә]]» дигән вокаль-симфоник поэмасы һәм соңгы еллардагы әсәрләре өчен |<ref name="Тукай сайтында лауреатлар исемлеге"/> |- |rowspan="6"| [[1984 ел|1984]] |[[Файл:Eniki.jpg|90px|]] |[[Әмирхан Еники]] |повестьлары һәм хикәяләре өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1136&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Mulyukov B.G.jpg|90px|Бату Мулюков]] |[[Бату Мулюков]] | [[Мәҗит Гафури]]ның «[[Кара йөзләр]]» повесте буенча иҗат ителгән «[[Каһәрләнгән мәхәббәт]]» операсы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4601&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[File:Garay Rahim (2019-07-05).jpg|90px|link=Гәрәй Рәхим]] |[[Гәрәй Рәхим]] |[[Мәҗит Гафури]]ның «[[Кара йөзләр]]» повесте буенча иҗат ителгән «[[Каһәрләнгән мәхәббәт]]» операсының либреттосы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1137&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Зилә Сөнгатуллина.jpg|90px|Зилә Сөнгатуллина]] |[[Зилә Сөнгатуллина]] |[[Мәҗит Гафури]]ның «[[Кара йөзләр]]» повесте буенча иҗат ителгән «[[Каһәрләнгән мәхәббәт]]» операсында Галимә партиясен башкарган өчен |<ref name="Тукай сайтында исемлек">[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3441&Itemid=80 Тукай сайтында исемлек]</ref> |- |[[Файл:Heyder bigichev.jpg|90px|Хәйдәр Бигичев]] |[[Хәйдәр Бигичев]] |[[Мәҗит Гафури]]ның «[[Кара йөзләр]]» повесте буенча иҗат ителгән «[[Каһәрләнгән мәхәббәт]]» операсында Закир партиясен башкарган өчен |<ref name="Тукай сайтында">[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3441&Itemid=80 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Вл.Васильев.jpg |90px|Владимир Васильев]] |[[Владимир Васильев (дирижер)|Владимир Васильев]] |[[Мәҗит Гафури]]ның «[[Кара йөзләр]]» повесте буенча иҗат ителгән «[[Каһәрләнгән мәхәббәт]]» операсын куйганда дирижерлык иткәне өчен |<ref name="Тукай сайтында"/> |- |rowspan="2"| [[1985 ел|1985]] |[[Файл:Nuri arslanov.jpg|90px|Нури Арсланов]] |[[Нури Арсланов]] |«Иделем – илем» исемле шигырьләр һәм поэмалар китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1138&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[File:Мәхмүт Нигмәтҗанов.png|90px|link=Мәхмүт Нигъмәтҗанов]] |[[Мәхмүт Нигъмәтҗанов]] |«Татар халык җырлары» һәм «Идел буе татарларының халык җырлары» һ. б. хезмәтләре өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3342&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="2"| [[1986 ел|1986]] | |[[Хисам Камалов]] | «Һәркемнең гомере бер генә», «Безне өйдә көтәләр» исемле китаплары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1212&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | |[[Виктор Куделькин]] | Татарстанның хезмәт алдынгыларына, мәдәният эшлеклеләренә багышланган күп сандагы картиналары өчен |<ref name="Тукай сайтында исемлек"/> |- |rowspan="2"| [[1987 ел|1987]] |[[Файл:М.Х.Зарипов.gif|90px|link=Марсель Зарипов]] |[[Марсель Зарипов]] | «Поступь моей республики» һәм «Выгодный оборот» дигән русча очерклары, матур әдәбият теле белән язылган публицистик китаплары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1213&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | |[[Тавил Хаҗиәхмәтов]] |1981—1985 елларда басылган китапларны нәфис-график бизәгән өчен | |- |rowspan="2"| [[1988 ел|1988]] |[[Файл:Mahmut Hasanov.jpg|90px|Мәхмүт Хәсәнов]] |[[Мәхмүт Хәсәнов]] | «Язгы аҗаган» романы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1214&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Ahmetov F.A..jpg|90px|Фасил Әхмәтов]] |[[Фасил Әхмәтов]] |соңгы еллардагы әсәрләре, симфониясе һәм «Мин гармун булыр идем» дигән җырлар җыентыгы өчен | |- |rowspan="6"| [[1989 ел|1989]] |[[Файл:Nadirov.jpg|90px|Илбарис Надиров]] |[[Илбарис Надиров]] |«Татар халык иҗаты» дип исемләнгән унике томлык фәнни хезмәт өчен, авторлар коллективы җитәкчесе |<ref name="Тукай сайтында исемлек"/> |- |[[Файл:Флора Әхмәтова.jpg|90px|Флора Әхмәтова]] |[[Флора Әхмәтова-Урманче|Флора Әхмәтова]] |«Татар халык иҗаты» дип исемләнгән унике томлык фәнни хезмәт өчен, коллектив әгъзасы |<ref name="Тукай сайтында исемлек"/> |- | |[[Ленар Җамалетдинов]] |«Татар халык иҗаты» дип исемләнгән унике томлык фәнни хезмәт өчен, коллектив әгъзасы |<ref name="Тукай сайтында исемлек"/> |- | |[[Хуҗи Мәхмүтов]] |«Татар халык иҗаты» дип исемләнгән унике томлык фәнни хезмәт өчен, коллектив әгъзасы |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1215&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Х.Х.Ярми.jpg|90px|link=Хәмит Ярми]] |[[Хәмит Ярми]] |«Татар халык иҗаты» дип исемләнгән унике томлык фәнни хезмәт өчен, коллектив әгъзасы (үлгәннән соң) |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1217&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | |[[Хөснулла Вәлиуллин]] | «[[Самат (опера)|Самат]]» операсы, соңгы еллардагы җырлары тупланган «Ел артыннан ел» дигән җыентыгы өчен |<ref name="Тукай сайтында исемлек"/> |- |rowspan="3"| [[1990 ел|1990]] |[[Файл:Мәһдиев.jpg|90px|Мөхәммәт Мәһдиев]] |[[Мөхәммәт Мәһдиев]] |«[[Кеше китә — җыры кала]]» ([[1979]]), «Торналар төшкән җирдә» ([[1983]]), «Бәхилләшү» ([[1989]]) повестьлары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1216&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Ibrahim Salahov.jpg|90px|Ибраһим Сәлахов]] |[[Ибраһим Сәлахов]] |[[Колыма хикәяләре|«Колыма хикәяләре»]] романы өчен |<ref name="ReferenceA">[ Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл: Sara Sadíqova Mäskäw konservatoriäsendä uqığan çaqta 1924.jpg|90px|Сара Садыйкова]] |[[Сара Садыйкова]] | җырлары өчен (үлгәннән соң) | |- |} == [[1990-еллар]] == {{Static row numbers}} {| class="wikitable sortable static-row-numbers static-row-header-num wide" !Ел !width=90px|Портрет !width=30%|Бүләкләнүче !width=55%|Бүләкләүнең сәбәбе !width=20px|# |- |rowspan="3"| [[1991 ел|1991]] |[[Файл:Karimullin.jpg|90px|Әбрар Кәримуллин]] |[[Әбрар Кәримуллин]] | «У истоков татарской книги» («От начало возникновения до 60-х годов XIX века»), «Татарская книга пореформенной России», «Татарская книга XX века» дигән фәнни хезмәтләре өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1218&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Гульшат Зайнашева.jpg|90px|Гөлшат Зәйнашева]] |[[Гөлшат Зәйнашева]] |«Илле җыр» китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1221&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Алмаз Монасыйпов.jpg|90px|Алмаз Монасыйпов]] |[[Алмаз Монасыйпов]] | «[[Муса Җәлил (симфония-поэма)|Муса Җәлил]]» дигән симфония-поэма, «[[Тукай аһәңнәре]]» исемле вокаль-симфоник поэма, [[Салих Сәйдәшев]]кә багышланган симфония-поэма өчен | |- |rowspan="4"| [[1992 ел|1992]] |[[Файл:Alfiya Avzalova.jpg|90px|Әлфия Авзалова]] |[[Әлфия Авзалова]] |1989—1991 елларындагы концерт программасы өчен |<ref name="Тукай сайтында исемлек"/> |- |[[Файл:M. Agljam 1991.jpg|90px|link=Мөдәррис Әгъләмов]] |[[Мөдәррис Әгъләмов]] |«Киләчәккә кайту», «Мин әйттем» дигән китаплары өчен |<ref name="gabdullatukay.ru">[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3441&Itemid=80 Тукай сайтында исемлек]</ref> |- | |[[Семен Липкин]] |татар халык эпосы «[[Идегәй (дастан)|Идегәй]]»нең һәм татар поэзиясе классиклары әсәрләренең тәрҗемәсе өчен |<ref name="Тукай сайтында исемлек"/> |- |[[Файл:Ravil Sharafeev (2023-02-10).JPG|90px|Равил Шәрәфиев]] |[[Равил Шәрәфиев]] |[[Камал театры|Г. Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда иҗат иткән күп кенә образлар (Хуҗа Насретдин, Кочкорбаев, Робинзон, доктор Ламбарди, Ислам) өчен |<ref name="gabdullatukay.ru"/> |- |rowspan="2"| [[1993 ел|1993]] |[[Файл:Мөхәммәдиев.jpg|90px|Ринат Мөхәммәдиев]] |[[Ринат Мөхәммәдиев]] |«Сират күпере» романы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1222&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | |[[Әхсән Фәтхетдинов]] |«Ияләр» дигән художество әсәрләре циклы өчен | |- |rowspan="3"| [[1994 ел|1994]] |[[Файл:Илдар Зарипов.jpg|90px|Илдар Зарипов]] |[[Илдар Зарипов (1939)|Илдар Зарипов]] |«Буяуларда — халык моңнары» дигән сериядәге картиналары өчен |<ref>{{Citation |title=Минем йортым сәхифәсендә |url=http://rinfom.ru/zhivopis/zaripov |access-date=2020-05-04 |archive-date=2016-05-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160502082610/http://rinfom.ru/zhivopis/zaripov |dead-url=yes }}</ref> |- |[[Файл:Mansurov.jpg|90px|Фуат Мансуров]] |[[Фуат Мансуров]] |[[Татарстан Республикасы Дәүләт симфоник оркестры]]ның [[1991]]—[[1993]] еллардагы концерт программасы өчен | |- |[[Файл:Нурихан Фәттах.jpg|90px|Нурихан Фәттах]] |[[Нурихан Фәттах]] |«[[Сызгыра торган уклар]]» роман-трилогиясе өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1223&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="1"| [[1995 ел|1995]] |[[Файл:Yarullin.jpg|90px|Фәнис Яруллин]] |[[Фәнис Яруллин]] |«Җан авазы» китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1224&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="2"| [[1996 ел|1996]] |[[Файл:G.Bashir.jpg|90px|link=Гомәр Бәширов]] |[[Гомәр Бәширов]] |«И язмыш, язмыш» китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1225&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Фәридә Кудашева.jpg|90px|Фәридә Кудашева]] |[[Фәридә Кудашева]] |Татар халык җырларын һәм [[Г. Тукай]] шигырьләренә иҗат ителгән җырларны башкарганы өчен | |- |rowspan="3"| [[1997 ел|1997]] |[[Файл:Abrek Abzgildin.jpg|90x90пкс]] |[[Абрек Абзгилдин]] |«[[Г. Тукай]]», «[[Дәрдмәнд]]», «[[Урманче]]» триптихы әсәрләре сериясе өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1406&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Казань (журнал).jpg|90px|link=Венера Ганиева]] |[[Венера Ганиева]] |[[Джузеппе Верди]]ның «[[Риголетто]]» операсында Джильда, [[Джоаккино Россини]]ның «[[Сивилья чәчтарашы]]» операсында Розина, [[Нәҗип Җиһанов]]ның «[[Алтынчәч]]» операсында Алтынчәч партияләрен башкарганы өчен | |- |[[File:Renat Haris 2020-03-02 (1).jpg|90px|link=Ренат Харис]] |[[Ренат Харис]] |«Хисемнең җисеме» дигән шигырьләр һәм поэмалар җыентыгы өчен |<ref name="ReferenceA"/> |- |rowspan="5"| [[1998 ел|1998]] |[[Файл:Minullin.jpg|90px|Роберт Миңнуллин]] |[[Роберт Миңнуллин]] |«Күчтәнәч» дигән балалар китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1227&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Фәрит Бикчәнтәев.jpg|90px|Фәрит Бикчәнтәев]] |[[Фәрит Бикчәнтәев]] |[[Туфан Миңнуллин]] пьесасы буенча [[Камал театры|Г. Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда «Хушыгыз!» спектаклен сәхнәләштергән өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3435&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:N.Ikhsanova.jpg|90px|link=Нәҗибә Ихсанова]] |[[Нәҗибә Ихсанова]] |[[Туфан Миңнуллин]] пьесасы буенча [[Камал театры|Г. Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда куелган «Хушыгыз!» спектаклендә Миләүшә ролен уйнаган өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4612&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Наил Дунаев.jpg|90px|Наил Дунаев]] |[[Наил Дунаев]] |[[Туфан Миңнуллин]] пьесасы буенча [[Камал театры|Г. Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда куелган «Хушыгыз!» спектаклендә Нурислам роле өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3425&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Әзһәр Шакиров.jpg|90px|Әзһәр Шакиров]] |[[Әзһәр Шакиров]] |[[Туфан Миңнуллин]] пьесасы буенча [[Камал театры|Г. Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда куелган «Хушыгыз!» спектаклендә Галимулла ролен уйнаган өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4613&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="2"| [[1999 ел|1999]] |[[Файл:А.Луппов.jpg|90px|Анатолий Луппов]] |[[Анатолий Луппов]] | «Тапшырылмаган хатлар» монооперасы, кыллы оркестр өчен язылган «Кара урман» исемле җиденче симфониясе өчен | |- |[[Файл:Әхсән Баян.jpg|90px|Әхсән Баян]] |[[Әхсән Баян]] |«Урланган ай» китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1228&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="6"| [[2000 ел|2000]] |[[Файл:А.Славутский.jpg|90px|Александр Славутский]] |[[Александр Славутский]] |[[В. Качалов исемендәге Казан Зур драма театры|В.И. Качалов исемендәге Казан дәүләт рус Зур драма академия театры]]нда «Түбәдәге скрипкачы» спектаклен куйган өчен | |- |[[Файл:А.Патраков.jpg|90px|Александр Патраков]] |[[Александр Патраков]] |[[В. Качалов исемендәге Казан Зур драма театры|В.И. Качалов исемендәге Казан дәүләт рус Зур драма академия театры]]нда «Түбәдәге скрипкачы» спектаклен бизәгән өчен | |- |[[Файл:М.Галицкий.jpg|90px|Михаил Галицкий]] |[[Михаил Галицкий]] |[[В. Качалов исемендәге Казан Зур драма театры|В.И. Качалов исемендәге Казан дәүләт рус Зур драма академия театры]]нда «Түбәдәге скрипкачы» спектаклендә төп рольне башкарганы өчен | |- |[[Файл:Илдус Әхмәтҗанов.jpg|90px|Илдус Әхмәтҗанов]] |[[Илдус Әхмәтҗанов]] |[[Г. Тукай]] әсәрләреннән төзелгән «Сөй гомерне, сөй халыкны» һәм «Өзелгән өмет» концерт программасы өчен | |- |[[Файл:Zolfet.jpg|90px|Зөлфәт]] |[[Зөлфәт]] |«Ике урман арасы» һәм «Йөрәгемне былбыл чакты» шигырь китаплары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1229&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Ш.М.Шәйдуллин.jpg|90px|Шамил Шәйдуллин]] |[[Шамил Шәйдуллин (рәссам)|Шамил Шәйдуллин]] |«Яңа Сабан туе» картиналар циклы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4614&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |} == [[2000-еллар]] == {{Static row numbers}} {| class="wikitable sortable static-row-numbers static-row-header-num wide" !Ел !width=90px|Портрет !width=30%|Бүләкләнүче !width=55%|Бүләкләүнең сәбәбе !width=20px|# |- |rowspan="2"| [[2001 ел|2001]] |[[Файл:Ahmatjan.jpg|90px|Роберт Әхмәтҗанов]] |[[Роберт Әхмәтҗанов]] |«Тургай тәрәзәсе», «Кичке кошлар» китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1230&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Anatoliy Shutikov.jpg|100x100пкс|Анатолий Шутиков]] |[[Анатолий Шутиков]] |[[Татарстан Республикасы халык уен кораллары дәүләт оркестры]]ның [[1995]] – [[1999]] ел концерт программалары өчен | |- |rowspan="6"| [[2002 ел|2002]] |[[Файл:Ш.Монасыйпов.jpg|90px|Шамил Монасыйпов]] |[[Шамил Монасыйпов]] |[[Татарстан Республикасы Дәүләт кыллы квартеты]]ның «Квартетная музыка Татарстана», «Татарские старинные мелодии», «Мировая квартетная классика» концерт программалары өчен | |- |[[Файл:К.Монасыйпов.jpg|90px|Камил Монасыйпов]] |[[Камил Монасыйпов]] |[[Татарстан Республикасы Дәүләт кыллы квартеты]]ның «Квартетная музыка Татарстана», «Татарские старинные мелодии», «Мировая квартетная классика» концерт программалары өчен | |- |[[Файл:М.Зарипов.jpg|90px|Марат Зарипов]] |[[Марат Зарипов (1956)|Марат Зарипов]] |[[Татарстан Республикасы Дәүләт кыллы квартеты]]ның «Квартетная музыка Татарстана», «Татарские старинные мелодии», «Мировая квартетная классика» концерт программалары өчен | |- |[[Файл:А.Әсәдуллин.jpg|90px|Альберт Әсәдуллин]] |[[Альберт Әсәдуллин (виолончелист)|Альберт Әсәдуллин]] |[[Татарстан Республикасы Дәүләт кыллы квартеты]]ның «Квартетная музыка Татарстана», «Татарские старинные мелодии», «Мировая квартетная классика» концерт программалары өчен | |- | |[[Якуб Зәнкиев]] |«[[Иртеш таңнары]]» романы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1164&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Iskender Refikov.jpg|90px|Искәндәр Рәфыйков]] |[[Искәндәр Рәфыйков]] |Картиналарда татар хатын-кыз образлары сериясен тудырган өчен | |- |rowspan="2"| [[2003 ел|2003]] |[[Файл:Р.Абязов.jpg|90px|Рөстәм Абязов]] |[[Рөстәм Абязов]] |[[Салих Сәйдәшев]]кә, [[Нәҗип Җиһанов]]ка, [[Рөстәм Яхин]]га, [[Габдулла Тукай]]га багышланган концертлары һәм «Җырчы - Рөстәм Абязов», «Юбилей циклы», «La Primavera премьера-лары», «Күңел моңы» концерт программалары өчен | <ref>[http://1997-2011.tatarstan.ru/?node_id=3920&id=41572 ТР Президенты Указы № УП-293, 25.04.2003]</ref> |- | |[[Мөсәгыйть Хәбибуллин]] |«[[Кубрат хан]]» китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1231&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="1"| [[2004 ел|2004]] |[[Файл:Миргазыян Юныс (карт).jpg|90px|Миргазиян Юныс]] |[[Миргазиян Юныс]] |«Альбатрос язмышы» китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1232&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="3"| [[2005 ел|2005]] |[[Файл:З.Гыймаев.jpg|90px|Зөфәр Гыймаев]] |[[Зөфәр Гыймаев]] |Татарстанның әдәбият һәм сәнгать эшлеклеләре портретлары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3895&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Rustem Mingalim.jpg|90px|Рөстәм Мингалим]] |[[Рөстәм Мингалим]] | «Дәрт күлмәге» китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1233&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Ш.К.Шәрифуллин.jpg|90px|Шамил Шәрифуллин]] |[[Шамил Шәрифуллин]] | «[[Мөнәҗәт]]ләр», «Авыл көйләре» хор концертлары өчен |<ref>[http://1997-2011.tatarstan.ru/?node_id=3920&id=42561 ТР Президенты Указы № УП-129, 26.04.2005]</ref> |- |rowspan="7"| [[2006 ел|2006]] |[[Файл:Батулла.jpg|90px|Рабит Батулла]] |[[Рабит Батулла]] | «Сөембикә» әсәре, «Кылдан нечкә, кылычтан үткен», «Яралы бүре» китаплары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1250&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Marsel Galiev.jpg|90px|Марсель Галиев]] |[[Марсель Галиев]] | «Гомер бизмәне», «Кайту», «Догалы еллар» китаплары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1252&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Mustafin.jpg|90px|Рафаэль Мостафин]] |[[Рафаэль Мостафин]] | «Өзелгән җыр эзеннән» («По следам оборванной песни») китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1253&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Равил Бохараев.jpg|90px|Равил Бохараев]] |[[Равил Бохараев]] |«Очсыз-кырыйсыз поезд» («Бесконечный поезд»), «Казан карлары» («Казанские снега») китаплары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1251&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Батыркаева Луиза Миннигалеевна.jpg|90px|link=Луиза Батыр-Болгари]] |[[Луиза Батыр-Болгари]] | патриотик һәм гражданлык лирикасы белән сугарылган югары художестволы җырлар циклы, тарихи тематикадагы җырлар циклы өчен («Кайту», «Су буеннан әнкәй кайтып килә», «Мин сине шундый сагындым», «Ак яулыклы әнием»...) |<ref name="1997-2011.tatarstan.ru">[http://1997-2011.tatarstan.ru/?node_id=3920&id=43226 ТР Президенты Указы № ПУ-159, 26.04.2006]</ref> |- | |[[Николай Индюхов]] |Татарстан Республикасының лирик пейзажлар сериясе өчен («Каенкай» («Березка»), «Кибән» («Стожок»), «Ындыр табагында» («На току»), «Соңгы кар» («Последний снег»), «Җылы көн» («Теплый день»), «Тузганаклар» («Одуванчики»), «Зәңгәр март» («Синий март»), «Шаян март» («Веселый март»), «Болытлы көн» («Облачный день»), «Кыр чәчәкләре» («Полевые цветы»), «Сукмак» («Тропинка»), «Апрель», «Буранда» («Снегопад») |<ref name="1997-2011.tatarstan.ru"/> |- | |[[Фиринат Халиков]] |«Мәңгелек Казан» тарихи картиналар сериясе өчен ([[1995]] – [[2003 ел]]лар) |<ref name="1997-2011.tatarstan.ru"/> |- |rowspan="5"| [[2007 ел|2007]] |[[Файл:Разил Вәлиев.jpg|90px|Разил Вәлиев]] |[[Разил Вәлиев]] | «Иске сәгать дөрес йөри» дигән проза әсәрләре җыентыгы һәм «Ядкарь» җырлар китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1254&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Р.Ф.Калимуллин.JPG|90px|Рәшит Кәлимуллин]] |[[Рәшит Кәлимуллин]] |«Тукай моңнары», «Казанны сагыну» концерт-поэмасы һәм соңгы еллардагы симфоник иҗаты өчен |<ref name="ReferenceB">[http://1997-2011.tatarstan.ru/?node_id=3920&id=43651 ТР Президенты Указы № ПУ-210, 24.04.2007]</ref> |- | |[[Рада Нигъмәтуллина]] | «Тукайга мәхәббәт белән» дигән скульптор эшләр сериясе өчен, авторлар төркеме составында |<ref name="ReferenceB"/> |- | |[[Изабелла Рогожина]] |«Тукайга мәхәббәт белән» дигән скульптор эшләр сериясе өчен, авторлар төркеме составында | <ref name="ReferenceB"/> |- | |[[Марина Нигъмәтуллина]] |«Тукайга мәхәббәт белән» дигән скульптор эшләр сериясе өчен, авторлар төркеме составында |<ref name="ReferenceB"/> |- |rowspan="9"| [[2008 ел|2008]] |[[Файл:Gataw1.jpg|90px|Рәдиф Гаташ]] |[[Рәдиф Гаташ]] |«Газәлләр», «Мәңгелек сусау» китаплары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1255&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Salawat Fathetdinov.png|90px|Салават Фәтхетдинов]] |[[Салават Фәтхетдинов]] |соңгы еллардагы концерт программалары һәм «Мин яратам сине, Татарстан» җырын башкаруы өчен | <ref name="ReferenceC">[http://1997-2011.tatarstan.ru/?node_id=3920&id=44298 ТР Президенты Указы № ПУ-167, 25.04.2008]</ref> |- | |[[Роберт Андреев]] | «Мин яратам сине, Татарстан» җыры өчен (автор) | <ref name="ReferenceC"/> |- | |[[Роберт Рәкыйпов]] |«Мин яратам сине, Татарстан» җыры өчен (автор) |<ref name="ReferenceC"/><ref>үлгәннән соң</ref> |- |[[Файл:В.Аршинов.jpg|90px|Виктор Аршинов]] |[[Виктор Аршинов]] | «Тукайны укыганда» һәм [[М.Җәлил]]нең «[[Моабит дәфтәрләре]]»ндәге шигырьләр буенча эшләнгән «Соңгы җыр» графика серияләре өчен | <ref name="ReferenceC"/> |- |[[Файл:Ahiyarova3.jpg|90px|link=Резеда Әхиярова]] |[[Резеда Әхиярова]] |[[М.Җәлил исемендәге татар дәүләт академия опера һәм балет театры]]нда куелган «[[Шагыйрь мәхәббәте]]» операсын язган өчен (иҗат төркеме составында) | <ref name="ReferenceC"/> |- |[[File:Ahmed Agadi.jpg|90px|link=Әхмәт Әхәди]] |[[Әхмәт Әхәди]] |[[М.Җәлил исемендәге татар дәүләт академия опера һәм балет театры]]нда куелган «[[Шагыйрь мәхәббәте]]» операсында баш партияне башкаруы өчен (иҗат төркеме составында) | <ref name="ReferenceC"/> |- | |[[Виктор Соболев]] |[[М.Җәлил исемендәге татар дәүләт академия опера һәм балет театры]]нда «[[Шагыйрь мәхәббәте]]» операсын куйганда дирижерлык иткәне өчен (иҗат төркеме составында) |<ref name="ReferenceC"/> |- | |[[Михаил Панджавидзе]] |[[М.Җәлил исемендәге татар дәүләт академия опера һәм балет театры]]нда «[[Шагыйрь мәхәббәте]]» операсын куйган өчен (иҗат төркеме составында) |<ref name="ReferenceC"/> |- |rowspan="8"| [[2009 ел|2009]] |[[File:Zinnur Mansurov (2021-08-25).JPG|90px|link=Зиннур Мансуров]] |[[Зиннур Мансуров]] |«Җәрәхәтле йөрәк җылырак» шигырьләр һәм поэмалар җыентыгы һәм «Күңелдә фидаи яшәсә» китабы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1256&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | |[[Камил Муллашев]] |«Сөембикә-ханбикә», «Евразия яки Кыпчак кызы», «Сабантуй», «Ватан турында уйланулар», «Итил башлангычында» циклы һәм «Ханбикә Сөембикә» скульптурасы проекты эскизы өчен | <ref name="ReferenceD">[http://1997-2011.tatarstan.ru/?DNSID=69051a127f1b0f9d5d16f64f8e6c7486&node_id=3920&id=45463]</ref> |- |[[Файл:Зөлфәт Хәким.jpg|90px|link=Зөлфәт Хәким]] |[[Зөлфәт Хәким]] |[[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда куелган«Телсез күке» спектакле өчен, иҗат төркеме составында |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=1257&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[File:С.Г.Скоморохов.jpg|90px|link=Сергей Скоморохов]] |[[Сергей Скоморохов]] |[[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда куелган«Телсез күке» спектакле өчен, иҗат төркеме составында | <ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3316&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- | |[[Рим Хәсәнов]] |[[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда куелган«Телсез күке» спектакле өчен, иҗат төркеме составында |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4473&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Рамил_Төхфәтуллин.jpg‎|90px|Рамил Төхфәтуллин]] |[[Рамил Төхфәтуллин]] |[[Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры]]нда куелган«Телсез күке» спектакле өчен, иҗат төркеме составында |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4474&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:С.Романова.jpg|90px|Светлана Романова (Славутская)]] |[[Светлана Романова (Славутская)]] | [[В.И.Качалов исемендәге Казан Зур дәүләт академия драма театры]]нда куелган «Чия бакчасы» (''Вишневый сад'') спектаклендә Раневская роле өчен, иҗат төркеме составында |<ref name="ReferenceD"/> |- |[[Файл:Farewell ceremony for Nailya Garaeva (2023-11-29) 42.jpg|120x120пкс|Геннадий Прытков]] |[[Геннадий Прытков]] |[[В.И.Качалов исемендәге Казан Зур дәүләт академия драма театры]]нда куелган «Чия бакчасы» (''Вишневый сад'') спектаклендә Гаев роле өчен, иҗат төркеме составында | <ref name="ReferenceD"/> |- |rowspan="5"| [[2010 ел|2010]] |[[Файл:Rqail.jpg|90px|Ркаил Зәйдулла]] |[[Ркаил Зәйдулла]] |«Мәгарә: Шигырьләр, поэмалар» шигъри җыентыгы һәм «Ташка ордым башны: Хикәяләр, эсселар» проза әсәрләре җыентыгы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4710&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Фоат Садриев.jpg|90px|Фоат Садриев]] |[[Фоат Садриев]] |«Бәхетсезләр бәхете» трилогиясе өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4711&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:В.Федотов.jpg|90px|Владимир Федотов]] |[[Владимир Федотов]] | төрле еллар ([[1995]]-[[2009]] еллар) концерт программалары, шул исәптән «Дустыма», «Чарующие звуки баяна» («Баянның сихерле аһәңе»), төзегән һәм югары сәнгатьчел башкарган өчен | <ref name="ReferenceE">[http://1997-2011.tatarstan.ru/?DNSID=69051a127f1b0f9d5d16f64f8e6c7486&node_id=3920&id=47746 2010 елда Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләкләрен бирү турында]</ref> |- |[[Файл:А.Миңнуллина.JPG|90px|Асия Миңнуллина]] |[[Асия Миңнуллина]] | «В.Качаловка һәйкәл» һәм «Хәйриячегә һәйкәл» скульптураларын иҗат иткән өчен | <ref name="ReferenceE"/> |- | |[[Илдар Ханов (1940)|Илдар Ханов]] | Татарстан Республикасы шәһәрләрендә һәм районнарында скульптура һәм монументаль-декоратив композицияләр сериясе, шул исәптән, «Ату» («Расстрел») рельефы (Казан шәһәре), «Ватан ана» һәйкәле, «Тормыш агачы» («Древо жизни» скульптурасы (Чаллы шәһәре), «Шигърият агачы» («Древо поэзии») скульптурасы (Тукай-Кырлай авылы, Арча районы) | <ref name="ReferenceE"/> |- |} == [[2010-еллар]] == {{Static row numbers}} {| class="wikitable sortable static-row-numbers static-row-header-num wide" !Ел !width=90px|Портрет !width=30%|Бүләкләнүче !width=55%|Бүләкләүнең сәбәбе !width=20px|# |- |rowspan="5"| [[2011 ел|2011]] |[[Файл:А.Шаһиморатова.jpg|90px|Альбина Шаһиморатова]] |[[Альбина Шаһиморатова]] |[[Көнбатыш Европа]] һәм рус композиторларының вокал партияләрен, татар композиторлары җырларын һәм романсларын, [[татар халык җырлары]]н югары дәрәҗәдә башкаруы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=2199&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[File:Lena Shagyirzhan (2011-08-30) 02.jpg|90px|link=Лена Шагыйрьҗан]] |[[Лена Шагыйрьҗан]] |«Боҗра вә Хөҗрә: Шигырьләр, поэмалар» (2002) һәм «Сагынмалык: Истәлекләр, багышланмалар» (2005) җыентыклары өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=2197&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Р.Килдебәков.jpg|90px|Рөстәм Килдебәков]] |[[Рөстәм Килдебәков]] |Татарстан Республикасының җәмәгать биналары интерьеры һәм экстерьеры өчен бергәләп иҗат иткән монументаль һәм декоратив-гамәли сәнгать әсәрләре һәм полотнолар сериясе: «Идел», «Татарстан» кунакханә комплексларында, Г. Камал исемендәге Татар дәүләт академия театрында һәм башкаларда «мозаика» һәм «сграфитто» монументаль әсәрләре; «Сәйяр труппасы» гобеленнары, «Су анасы», «Сак-Сок», «Шүрәле» халык әкиятләре мотивлары буенча» триптихы; татар халкы мәдәниятенә һәм тарихына багышланган «Кукмара итекләре», «Шагыйрәләр», «Хаҗилар», «Кайту», «Биюче дәрвиш» һәм башка картиналар сериясе өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=2200&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:М.С.Килдебәкова.jpg|90px|Мария Килдебәкова]] |[[Мария Килдебәкова]] |Татарстан Республикасының җәмәгать биналары интерьеры һәм экстерьеры өчен бергәләп иҗат иткән монументаль һәм декоратив-гамәли сәнгать әсәрләре һәм полотнолар сериясе: «Идел», «Татарстан» кунакханә комплексларында, Г. Камал исемендәге Татар дәүләт академия театрында һәм башкаларда «мозаика» һәм «сграфитто» монументаль әсәрләре; «Сәйяр труппасы» гобеленнары, «Су анасы», «Сак-Сок», «Шүрәле» халык әкиятләре мотивлары буенча» триптихы; татар халкы мәдәниятенә һәм тарихына багышланган «Кукмара итекләре», «Шагыйрәләр», «Хаҗилар», «Кайту», «Биюче дәрвиш» һәм башка картиналар сериясе өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=2200&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:Muhammad Mirza.jpg|90px|Мөхәммәт Мирза]] |[[Мөхәммәт Мирза]] |«Киек каз юлында» ([[2003]]), «Тере су» ([[2007]]) китаплары һәм «Адәм баласы» шигырьләр циклы («Адәм баласы» китабында, [[2009]]) өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=2198&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |rowspan="8"| [[2012 ел|2012]] |[[Файл:З.Ш.Галиуллин.jpg|80px|Зөфәр Галиуллин]] |[[Зөфәр Галиуллин]] |[[Казан Кремле]]ндә төзелгән [[Кол Шәриф мәчете]]н төзегән архитекторлар иҗат төркеме |<ref>{{Citation |title=2012 елда Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләген бирү турында |url=http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |access-date=2020-05-04 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304230431/http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |dead-url=yes }}</ref> |- | |[[Андрей Головин]] |[[Казан Кремле]]ндә төзелгән [[Кол Шәриф мәчете]]н төзегән архитекторлар иҗат төркеме |<ref>{{Citation |title=2012 елда Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләген бирү турында |url=http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |access-date=2020-05-04 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304230431/http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |dead-url=yes }}</ref> |- | |[[Альбина Даишева]] |[[Казан Кремле]]ндә төзелгән [[Кол Шәриф мәчете]]н төзегән архитекторлар иҗат төркеме |<ref>{{Citation |title=2012 елда Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләген бирү турында |url=http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |access-date=2020-05-04 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304230431/http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |dead-url=yes }}</ref> |- |[[Файл:Р.М.Зәбиров.jpg|90px|link=Рөстәм Зәбиров (1961)]] |[[Рөстәм Зәбиров (1961)|Рөстәм Зәбиров]] |[[Казан Кремле]]ндә төзелгән [[Кол Шәриф мәчете]]н төзегән архитекторлар иҗат төркеме |<ref>{{Citation |title=2012 елда Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләген бирү турында |url=http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |access-date=2020-05-04 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304230431/http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |dead-url=yes }}</ref> |- | |[[Зөфәр Садыйков]] |[[Казан Кремле]]ндә төзелгән [[Кол Шәриф мәчете]]н төзегән архитекторлар иҗат төркеме |<ref>{{Citation |title=2012 елда Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләген бирү турында |url=http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |access-date=2020-05-04 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304230431/http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |dead-url=yes }}</ref> |- |[[Файл:Iskander Sayfullin.JPG|90px|Искәндәр Сәйфуллин]] |[[Искәндәр Сәйфуллин (1955)| Искәндәр Сәйфуллин]] |[[Казан Кремле]]ндә төзелгән [[Кол Шәриф мәчете]]н төзегән архитекторлар иҗат төркеме |<ref>{{Citation |title=2012 елда Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләген бирү турында |url=http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |access-date=2020-05-04 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304230431/http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |dead-url=yes }}</ref> |- |[[Файл:Aivar Sattarov (2021-05-20).JPG|90px|Айвар Саттаров]] |[[Айвар Саттаров]] |[[Казан Кремле]]ндә төзелгән [[Кол Шәриф мәчете]]н төзегән архитекторлар иҗат төркеме |<ref>{{Citation |title=2012 елда Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләген бирү турында |url=http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |access-date=2020-05-04 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304230431/http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |dead-url=yes }}</ref> |- |[[Файл:С.П.Шәкүров.jpg|90px|Сергей Шәкүров]] |[[Сергей Шәкүров (1957)|Сергей Шәкүров]] |[[Казан Кремле]]ндә төзелгән [[Кол Шәриф мәчете]]н төзегән архитекторлар иҗат төркеме |<ref>{{Citation |title=2012 елда Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләген бирү турында |url=http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |access-date=2020-05-04 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304230431/http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_56143.pdf |dead-url=yes }}</ref> |- |rowspan="5"| [[2013 ел|2013]] |[[Файл:И.Айдаров.jpg|90px|Ильяс Айдаров]] |[[Ильяс Айдаров]] |[[2005]]–[[2012]] елларда [[Габдулла Тукай]]га багышланган сынлы сәнгать әсәрләре циклын иҗат иткәне һәм Г.Тукайның [[Уральски]]дагы, [[Казан]]дагы музейларында тематик күргәзмәләр оештырганы өчен |<ref name="ReferenceF">{{Citation |title=2013 елда Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләкләрен бирү турында |url=http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_60723.pdf |access-date=2020-05-04 |archive-date=2016-03-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160313085452/http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_60723.pdf |dead-url=yes }}</ref> |- |[[Файл:.jpg|90px|Нәбирә Гыйматдинова]] |[[Нәбирә Гыйматдинова]] |«Парлы ялгыз», «Мәхәббәттә гөнаһ бар» китаплары, «Хатыннар сагышы» повесте өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4709&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:.jpg|90px|Алсу Гайнуллина]] |[[Алсу Гайнуллина]] |сәхнә образлары иҗат итүе өчен: Г.Хугаевның «Кара чикмән» әсәрендә Буретта, [[Мансур Гыйләҗев]], [[Ризван Хәмит]]нең «Курчак туе»нда Наташа, [[Зәки Зәйнуллин]]ның «Арбалы хатыннары»нда Сөяксез Гайшә. |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4712&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[Файл:С.Д.Кузьминых.jpg|90px|Софья Кузьминых]] |[[Софья Кузьминых]] |[[Габдулла Тукай|Г. Тукай]] истәлегенә багышланган, күн мозаикасы техникасында башкарылган әсәрләр циклы өчен | <ref name="ReferenceF"/> |- |[[Файл:Ш.Тимербулатов.jpg|90px|Шамил Тимербулатов]] |[[Шамил Тимербулатов]] | «[[Җиңүнең хатын-кыз йөзе]]» Бишенче симфониясе өчен | <ref name="ReferenceF"/> |- |rowspan="2"| [[2014 ел|2014]] |[[Файл:VImamov.jpg|90px|Вахит Имамов]] |[[Вахит Имамов]] | «Утлы дала» исемле ике томлы тарихи романы өчен |<ref>[http://gabdullatukay.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=4708&Itemid=81 Тукай сайтында]</ref> |- |[[File:Vladimir Popov (2014-08-30).jpg|90px|link=Владимир Попов]] |[[Владимир Попов]] |каллиграфик серияләр композициясе өчен | <ref>{{Citation |title=2014 елда Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләген бирү турында |url=http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_65643.pdf |access-date=2020-05-04 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304221120/http://1997-2011.tatarstan.ru/files/laws/laws_65643.pdf |dead-url=yes }}</ref> |- |rowspan="6"| [[2015 ел|2015]] |[[Файл:К.Булатова.jpg|90px|Клара Булатова]] |[[Клара Булатова]] | «Келәү», «Сәяхәтнамәләр», «Кояшка йөз белән» китаплары өчен. |<ref>{{Citation |title=Татарстанда Туган тел көне |url=http://intertat.ru/tt/society-tt/item/43848-tatarstanda-tugan-tel-k%D3%A9ne.html |access-date=2021-08-11 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305064221/http://intertat.ru/tt/society-tt/item/43848-tatarstanda-tugan-tel-k%D3%A9ne.html |dead-url=yes }}</ref> |- |[[Файл:И.К.Колмогорцева.jpg|90px|Ирина Колмогорцева]] |[[Ирина Колмогорцева]] |«Казан һәм Габдулла Тукай» сериясеннән рәсемнәре өчен. |<ref name="azatliq.org">[http://www.azatliq.org/media/video/26978166.html Татарстан президенты вазифаларын башкаручы Рөстәм Миңнеханов Тукай бүләкләрен тапшырды]</ref> |- |[[Файл:Р.С.Мөхәммәтҗанов.jpg|90px|Рәүфәл Мөхәммәтҗанов]] |[[Рәүфәл Мөхәммәтҗанов]] |«[[Алтын Урда (балет)|Алтын Урда]]» балеты өчен (идея авторы, сәнгать җитәкчесе). [[Татар Дәүләт Опера һәм Балет театры|Опера һәм балет театры]] иҗат төркеме составында. |<ref name="azatliq.org"/> |- |[[Файл:К.Андреева.jpg|90px|Кристина Андреева]] |[[Кристина Андреева]] |«[[Алтын Урда (балет)|Алтын Урда]]» балеты өчен (төп партияне башкаручы). [[Татар Дәүләт Опера һәм Балет театры|Опера һәм балет театры]] иҗат төркеме составында. |<ref name="azatliq.org"/> |- |[[Файл:Г.А.Ковтун.jpg|90px|Георгий Ковтун]] |[[Георгий Ковтун]] |«[[Алтын Урда (балет)|Алтын Урда]]» балеты өчен (куючы режиссёр). [[Татар Дәүләт Опера һәм Балет театры|Опера һәм балет театры]] иҗат төркеме составында. |<ref name="azatliq.org"/> |- |[[Файл:М.Тимаев.jpg|90px|Михаил Тимаев]] |[[Михаил Тимаев]] ||«[[Алтын Урда (балет)|Алтын Урда]]» балеты өчен (төп партияне башкаручы). [[Татар Дәүләт Опера һәм Балет театры|Опера һәм балет театры]] иҗат төркеме составында. |<ref>[http://www.azatliq.org/media/video/26978103.html Казанда Тукай бүләкләрен тапшырдылар]</ref> |- |rowspan="10"| [[2016 ел|2016]] |[[Файл:Н.Нәккаш.jpg|90px|Нәҗип Нәккаш]] |[[Нәҗип Исмәгыйлев|Нәҗип Нәккаш]] |Шамаилләр {{коммент|шәлкеме|циклы}}, [[Казан]]ның «Ярдәм» һәм [[Түбән Кама районы]]ның [[Шәңгәлче]] мәчетләрен бизәгән өчен. |<ref name="ReferenceG">[http://www.azatliq.org/a/27697737.html Тукай бүләге Нәҗип Нәккаш, Газинур Морат һәм "Болгар цивилизациясе"н әзерләүче төркемгә бирелә]</ref> |- |[[Файл:Г.Морат.jpg|90px|Газинур Морат]] |[[Газинур Морат]] |«Кош хокукы: шигырьләр һәм поэмалар» китабы өчен. |<ref name="ReferenceG"/> |- |[[Файл:И.Н.Артамонов.jpg|90px|Илья Артамонов]] |[[Илья Артамонов]] |«Болгар цивилизациясе. Мең елга сузылган юл» дип аталган сәнгати экспозицияне әзерләгән өчен. |<ref name="tatarstan.ru">{{Citation |title=ТР президенты указы № ПУ-375 22.04.2016 |url=http://tatarstan.ru/file/laws/laws/laws_74894.pdf |access-date=2020-05-04 |archive-date=2021-04-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210425074956/https://tatarstan.ru/file/laws/laws/laws_74894.pdf |dead-url=yes }}</ref> |- |[[Файл:.jpg|90px|Александр Леухин]] |[[Александр Леухин]] |«Болгар цивилизациясе. Мең елга сузылган юл» дип аталган сәнгати-пространство экспозициясен әзерләгән өчен. |<ref name="tatarstan.ru"/> |- |[[Файл:Ф.Р.Вәлиуллин.jpg|90px|Фәрит Вәлиуллин]] |[[Фәрит Вәлиуллин]] |«Болгар цивилизациясе. Мең елга сузылган юл» дип аталган сәнгати-пространство экспозициясен әзерләгән өчен. |<ref name="tatarstan.ru"/> |- |[[Файл:.jpg|90px|Рәшит Шиһабетдинов]] |[[Рәшит Шиһабетдинов]] |«Болгар цивилизациясе. Мең елга сузылган юл» дип аталган сәнгати-пространство экспозициясен әзерләгән өчен. |<ref name="tatarstan.ru"/> |- |[[Файл:И.В.Щетинин 1.jpg|90px|Игорь Щетинин]] |[[Игорь Щетинин]] |«Болгар цивилизациясе. Мең елга сузылган юл» дип аталган сәнгати-пространство экспозициясен әзерләгән өчен. |<ref name="tatarstan.ru"/> |- |[[Файл:А.Г.Ситдыйков 1.jpg|90px|Айрат Ситдыйков]] |[[Айрат Ситдыйков]] |«Болгар цивилизациясе. Мең елга сузылган юл» дип аталган сәнгати-пространство экспозициясен әзерләгән өчен. |<ref name="tatarstan.ru"/> |- |[[Файл:Р.Р.Хәйретдинов.jpg|90px|Рамил Хәйретдинов]] |[[Рамил Хәйретдинов]] |«Болгар цивилизациясе. Мең елга сузылган юл» дип аталган сәнгати-пространство экспозициясен әзерләгән өчен. |<ref name="tatarstan.ru"/> |- |[[Файл:Д.Г.Бугров.jpg|90px|Дмитрий Бугров]] |[[Дмитрий Бугров]] |«Болгар цивилизациясе. Мең елга сузылган юл» дип аталган сәнгати-пространство экспозициясен әзерләгән өчен. |<ref name="tatarstan.ru"/> |- |rowspan="3"| [[2017 ел|2017]] |[[Файл:.jpg|90px|Мәдинә Маликова]] |[[Мәдинә Маликова]] | «Арыш тәме» китабы (''Казан: «Ихлас», 2014'') өчен . |<ref name="tatar-inform.tatar">{{Citation |title=Рөстәм Миңнеханов Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләкләрен тапшырды. Татар-информ, 26.04.2017 |url=http://tatar-inform.tatar/news/2017/04/26/139470/ |access-date=2020-05-04 |archive-date=2017-04-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170428124341/http://tatar-inform.tatar/news/2017/04/26/139470/ |dead-url=yes }}</ref> |- |[[File:Haris Salihov, 2017.jpg|90px|link=Харис Салихҗан]] |[[Харис Салихҗан]] |«А. Пушкин, Г. Тукай иҗатында дөньяви һәм дини мотивлар һәм бүгенге көндә әхлакый тәрбия бирү проблемалары» (''Казан: «Идел-Пресс», 2008''); «Дин һәм фән (дөньядагы дини һәм дөньяви мәдәният нигезләре)» (''Казан: «Идел-Пресс», 2012'') китаплары өчен. |<ref>[http://www.tatar-inform.ru/news/2017/04/26/550387/ Татар-информ, 26.04.2017]</ref> |- |[[Файл:Р.Г.Шаһиева.jpg|90px|Розалина Шаһиева]] |[[Розалина Шаһиева]] |«Мәңгелек гөлчәчәкләре» китабы (''татар һәм рус телендәге мәкаләләр җыелмасы'') өчен (''Казан: «Заман», 2015'') өчен. |<ref name="tatar-inform.tatar"/> |- |rowspan="4"| [[2018 ел|2018]] |[[Файл:KKarimov.jpg|90px|Камил Кәримов]] |[[Камил Кәримов]] |«Карурманда кара песи», «Игезәкләр йолдызлыгы» китаплары өчен |<ref>{{Citation |title=Рөстәм Миңнеханов Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләкләрен тапшырды. Татар-информ, 26.04.2018 |url=http://tatar-inform.tatar/news/2018/04/26/162833/ |access-date=2020-05-04 |archive-date=2018-05-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180530094659/http://tatar-inform.tatar/news/2018/04/26/162833/ |dead-url=yes }}</ref> |- |[[Файл:М.И.Кузнецов.jpg|90px|Михаил Кузнецов]] |[[Михаил Кузнецов]] |«Ак киндерләр. Идел буе халыклары» ({{lang-ru|Белые холсты. Народы Поволжья}}) эшләре сериясе өчен |<ref>[http://www.tatar-inform.ru/news/2018/04/26/609056/ Рустам Минниханов наградил лауреатов Госпремии им. Тукая. Татар-информ, 26.04.2018]</ref> |- |[[Файл:Л.Н.Шәфигуллин.jpg|90px|Лотфулла Шәфигуллин]] |[[Лотфулла Шәфигуллин]] (''«Таттелеком» {{comment|АҖ|акционерлык җәмгыяте}}'') |«''Татарстанда яшәүче халыкларның милли байлыкларын һәм тарихи мирасын, мәдәниятен үстерүгә һәм саклап калуга керткән өлешләре өчен''». |<ref>{{Citation |title=Татар-информ, 26.04.2018 |url=http://tatar-inform.tatar/news/2018/04/26/162833/ |access-date=2020-05-04 |archive-date=2018-05-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180530094659/http://tatar-inform.tatar/news/2018/04/26/162833/ |dead-url=yes }}</ref> |- |[[Файл:Р.Закуанов.jpg|90px|Рөстәм Зәкуанов]] |[[Рөстәм Зәкуанов]] (''«Таттелеком» {{comment|АҖ|акционерлык җәмгыяте}}'') |«''Татарстанда яшәүче халыкларның милли байлыкларын һәм тарихи мирасын, мәдәниятен үстерүгә һәм саклап калуга керткән өлешләре өчен''». |<ref>[http://www.tatar-inform.ru/news/2018/04/26/609056/ Татар-информ, 26.04.2018]</ref> |- |rowspan="6"| [[2019 ел|2019]] |[[Файл:Nadir Almeev (2016-06-13).jpg|90px|Надир Әлмиев]] |[[Надир Әлмиев]] |«''«Колокола Хиросимы» циклы, Дәрдмәнд, Г.Тукай, С.Хәким, Р.Фәйзуллин, Р.Кутуй, Р.Бохараев һ.б. татар шагыйрьләре җыентыгына иллюстрацияләр, «Татарстан, Алтай» пейзажлар сериясе өчен''» |<ref>{{Citation |title=Тукай премиясе лауреатлары. &#91;&#91;Интертат&#93;&#93;, 26.04.2019 |url=https://intertat.tatar//society/tugan-tel-k-ne-tukay-premiyase-laureatlary-il-am-shakirov-isemend-ge-kontsertlar-zaly-shigyr-b-yr-me/ |access-date=2020-05-04 |archive-date=2019-04-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190426175220/https://intertat.tatar/society/tugan-tel-k-ne-tukay-premiyase-laureatlary-il-am-shakirov-isemend-ge-kontsertlar-zaly-shigyr-b-yr-me/ |dead-url=yes }}</ref> |- |[[Файл:A.Fayzrahmanov.jpg|90px|Айдар Фәйзрахманов]] |[[Айдар Фәйзрахманов]] |«''татар фольклор мирасына керткән өлеше өчен, «Олы юл» әдәби-музыкаль кичәләр циклы өчен, «Онытырга мөмкин түгел» һәм «Яшәү барыбер кызык», «Олы юл», «Борчылма» җыентыклары өчен''» |<ref name="Интертат, 26.04.2019">{{Citation |title=Интертат, 26.04.2019 |url=https://intertat.tatar//society/tugan-tel-k-ne-tukay-premiyase-laureatlary-il-am-shakirov-isemend-ge-kontsertlar-zaly-shigyr-b-yr-me/ |access-date=2020-05-04 |archive-date=2019-04-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190426175220/https://intertat.tatar/society/tugan-tel-k-ne-tukay-premiyase-laureatlary-il-am-shakirov-isemend-ge-kontsertlar-zaly-shigyr-b-yr-me/ |dead-url=yes }}</ref> |- | |[[Люция Хәмитова]] |[[Камал театры]] артистлары төркеме: «''татар сәнгате үсешенә керткән өлеше һәм татар театры үсешендә зур роль уйнаган «Гөлҗамал», «Җирән чичән белән Карачәч сылу», «Кара чикмән», «Три сестры», «Дон Жуан» спектакльләрендә сәхнә образларын тудырган өчен''» |<ref name="Интертат, 26.04.2019"/> |- | |[[Радик Зөфәр улы Бариев|Радик Бариев]] |[[Камал театры]] артистлары төркеме: «''татар сәнгате үсешенә керткән өлеше һәм татар театры үсешендә зур роль уйнаган «Гөлҗамал», «Җирән чичән белән Карачәч сылу», «Кара чикмән», «Три сестры», «Дон Жуан» спектакльләрендә сәхнә образларын тудырган өчен''» |<ref name="Интертат, 26.04.2019"/> |- | |[[Искәндәр Хәйруллин]] |[[Камал театры]] артистлары төркеме: «''татар сәнгате үсешенә керткән өлеше һәм татар театры үсешендә зур роль уйнаган «Гөлҗамал», «Җирән чичән белән Карачәч сылу», «Кара чикмән», «Три сестры», «Дон Жуан» спектакльләрендә сәхнә образларын тудырган өчен''» |<ref name="Интертат, 26.04.2019"/> |- |[[Файл:Т.Н._Галиуллин.jpg|90px|Тәлгать Галиуллин]] |[[Тәлгать Галиуллин]] |«''«Мөхәммәт Мәһдиев Йолдызлыгы» роман-эссесы; «Китек көзге» китабы, «Мы – потомки страны Тартария» әдәби-тәнкыйди басмасы өчен''» |<ref name="Интертат, 26.04.2019"/> |- |rowspan="7"| [[2020 ел|2020]] |[[Файл:Liron hamidullin.jpg|90px|Лирон Хәмидуллин]] |[[Лирон Хәмидуллин]] |«''«Дәрдмәнд», «Буранлы төндә», «Офыктагы аҗаган» китаплары өчен''» |<ref name="business-gazeta.ru">''Айрат Нигматуллин, Гульназ Бадретдин, Эльвира Самигуллина''. [https://www.business-gazeta.ru/article/466383 Тукаевская премия – 2020: среди лауреатов – авторы «Сююмбике» и писатель Осокин. БИЗНЕС Online, 25.04.2020{{ref-ru}}]</ref> |- |[[Файл:Denis Osokin.JPG|90px|Денис Осокин]] |[[Денис Осокин]] |«''«Огородные пугала с ноября по март» әсәрләр җыентыгы өчен''» |<ref name="business-gazeta.ru"/> |- |[[Файл:Idris Gaziyev.jpg|90px|Идрис Газиев]] |[[Идрис Газиев]] |«''татар композиторлары әсәрләрен һәм халык җырларын башкаруы өчен''» |<ref name="ReferenceH">[https://www.azatliq.org/a/30576432.html Медиа: Быелгы Тукай бүләкләре ияләренең исемнәре мәгълүм булды.] [[Азатлык радиосы]], 25.04.20202</ref> |- | |[[Юрий Александров]] |«''[[Резеда Ахиярова]]ның [[Сөембикә (опера, 2018)|«Сөембикә»]] операсын сәхнәләштерү өчен''» |<ref name="ReferenceH"/> |- |[[Файл:Г.Гатина.jpg|90px|Гөлнара Гатина]] |[[Гөлнара Гатина]] |«''[[Резеда Ахиярова]]ның [[Сөембикә (опера, 2018)|«Сөембикә»]] операсын сәхнәләштерү өчен''» |<ref name="ReferenceH"/> |- | |[[Виктор Герасименко (1949)|Виктор Герасименко]] |«''[[Резеда Ахиярова]]ның [[Сөембикә (опера, 2018)|«Сөембикә»]] операсын сәхнәләштерү өчен''» |<ref name="ReferenceH"/> |- | |[[Ренат Салаватов]] |«''[[Резеда Ахиярова]]ның [[Сөембикә (опера, 2018)|«Сөембикә»]] операсын сәхнәләштерү өчен''» |<ref name="ReferenceH"/> |- |} == [[2020-еллар]] == {{Static row numbers}} {| class="wikitable sortable static-row-numbers static-row-header-num wide" !Ел !width=90px|Портрет !width=30%|Бүләкләнүче !width=55%|Бүләкләүнең сәбәбе !width=20px|# |- |rowspan="3"| [[2021 ел|2021]] |[[Файл:Fakil Safin (2017-04-12).jpg|90px|Факил Сафин]] |[[Факил Сафин]] |"Саташып аткан таң" роман-трилогиясе һәм "Гөлҗиһан" повесте өчен |<ref name=":0">[https://www.azatliq.org/a/31216565.html Тукай бүләге комиссиясе быелгы лауретлар исемен атаган]</ref> |- |[[Файл:Д.Н.Нуруллина.jpg|90px|Дания Нуруллина]] |[[Дания Нуруллина]] |татар театры сәнгатенә керткән өлеше өчен |<ref name=":0" /> |- |[[Файл:Г.Л.Эйдинов.jpg|90px|Григорий Эйдинов]] |[[Григорий Эйдинов (1946)|Григорий Эйдинов]] |графика сәнгатенә керткән өлеше өчен |<ref name=":0" /> |- |rowspan="2"| [[2022 ел|2022]] |[[Файл:Ләбиб Лерон.jpg|90px|[[Ләбиб Лерон]]]] |[[Ләбиб Лерон]] |балалар өчен «Җил көймәсе», «Әкиятче малай» китаплары өчен |<ref name=":1">[https://www.tatar-inform.ru/news/rustam-minnixanov-tvorcestvo-tukaya-obedinyaet-lyudei-raznogo-pokoleniya-i-professii-5864051 Рустам Минниханов: Творчество Тукая — путеводная звезда для татарского народа.] [[Татар-информ]], 26.04.2022{{ref-ru}}</ref> |- |[[Файл:Anatoliy Egorov (2022-04-26).JPG|90px|[[Анатолий Егоров (1948)|Анатолий Егоров]]]] |[[Анатолий Егоров (1948)|Анатолий Егоров]] |«Казан өстендә ай» гобеленнар циклы өчен |<ref name=":1" /> |- |rowspan="3"| [[2023 ел|2023]] |[[Файл:Ф.Г.Ханов.jpg|90px|Фирдәвис Ханов]] |[[Фирдәвис Ханов]] |Шәһәр төзелеше һәм архитектура өлкәсендә ватан һәм татар милли мәдәниятен үстерүгә керткән өлеше өчен (Түбән Кама шәһәренең милли архитектурасы - Җәмигъ мәчете һәм шәһәр парклары) |<ref name=":2023">''Рузилә Мөхәммәтова.'' [https://intertat.tatar/news/tukai-premiyasenen-kemga-tieslegen-tozucelar-bela-a-yazucylar-berni-belmi-5858875 Тукай премиясен тапшырдылар, ул җитми калганнарга халык шагыйре исемен өләш... бирделәр!] [[Интертат]], 26.04.2023</ref> |- |[[Файл:Ш.Гаделша.jpg|90px|Шәүкәт Гаделша]] |[[Шәүкәт Гаделша]]<br/> (Шәүкәт Сибгатуллин) |«Аучы җыры»; «Чоңгыл»; «Иман капка ачканда»; «Себерем-үз җирем» шигырь җыентыклары өчен |<ref name=":2023" /> |- |[[Файл:Nailya Kumysnikova (2023-03-29).JPG|90px|Наилә Кумысникова]] |[[Наилә Кумысникова]] |Рәсем сәнгате өлкәсендә милли темага багышланган һәм күн мозаикасы техникасында башкарылган декоратив паннолар сериясе өчен |<ref name=":2023" /> |- |rowspan="4"| [[2024 ел|2024]] |[[Файл:.jpg|90px|Ләис Зөлкарнәев]] |[[Ләис Зөлкарнәев]] |«Узганны кабатлау» китабы өчен |<ref name=":2024">[https://www.business-gazeta.ru/news/631235?ysclid=lvflrivmzk914830256 Стали известны лауреаты Тукаевской премии – 2024.] Бизнес-Онлайн, 25.04.2024</ref> |- |[[Файл:.jpg|90px|Кадим Җәмитов]] |[[Кадим Җәмитов]]<br/> |татар мәдәниятенең күренекле тарихи эшлеклеләренә багышланган скульптура портретлары һәм фигуралар сериясен булдырган өчен |<ref name=":2024" /> |- |[[Файл:М.Таминдарова.jpg|90px|Миләүшә Таминдарова]] |[[Миләүшә Таминдарова]] |Татарстанның татар хор мәдәниятен үстергән, алга җибәргән һәм саклаган өчен, атап әйткәндә, «Татар хор музыкасы антологиясе» эше өчен |<ref name=":2024" /> |- |[[Файл:Boris Wainer (2015-05-14).jpg|90px|Борис Вайнер]] |[[Борис Вайнер]] |балалар шигърияте, проза һәм драматургиягә, яшь укучыларны әхлакый-эстетик тәрбияләүгә, балалар өчен татар әдәбияты һәм фольклорының иң яхшы әсәрләрен тәрҗемә итүгә һәм популярлаштыруга, Татарстанның яшь талантларына иҗади ярдәм күрсәтүгә керткән күпьеллык өлеше өчен |<ref>[https://m.business-gazeta.ru/news/631289?ysclid=lviho6toub28266376 Официально названы лауреаты премии им. Тукая за 2024 год – их четверо.] Бизнес-Онлайн, 26.04.2024</ref> |} == Искәрмәләр == {{Reflist|2}} == Чыганаклар == * [http://kitaphane.tatar.ru/tuk_12.htm Тукай премиясе лауреатлары (1958—1981)]{{Deadlink|date=July 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == Сылтамалар == {{Тукай премиясе лауреатлары 1950-1960}} {{Тукай премиясе лауреатлары 1970-1980}} {{Тукай премиясе лауреатлары 1990-2000}} {{Тукай премиясе лауреатлары 2010-еллар}} {{Тукай премиясе лауреатлары 2020-еллар}} == Моны да карагыз == {{Татарстан премияләре лауреатлары}} {{Сайланган исемлек}} [[Төркем:Габдулла Тукай исемендәге Татарстан дәүләт премиясе]] 3fwszuy9x55hcimuy3i38qxxxa71c0m Хәдичә Әхмәрова 0 424459 4400455 4400452 2024-10-27T12:06:37Z Frhdkazan 3171 /* Биография */ + балалары 4400455 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Хәдичә Әхмәрова''' (30 апрель 1861 ел — 31 март 1945 ел) - тәрҗемәче. == Биография == Хәдичә Шаһиәхмәт кызы Әхмәрова Казан шәһәрендә морза [[Шаһиәхмәт Алкин]] һәм гаиләсендә туа. Белемне гаиләдә ала. * [[1878 ел]]да [[Казан Император университеты]]н тәмамлаган [[Шаһбазгәрәй Әхмәров]]ка кияүгә чыга. 10 балаларының 3се балачакта вафат була.<ref name="business-online"/> * Казанда беренче булып хөкүмәт хисабына татар кызлары өчен русча-татарча училище ачучы (5.09.1901-1918) һәм аның директоры. * [[Лев Толстой]] һәм башка рус язучыларының әсәрләрен татар теленә тәрҗемә итә.<ref name="business-online"/>{{cite web|url=https://www.business-gazeta.ru/article/521833|title = Хадича Ахмерова: татарская Васса Железнова переводила Льва Толстого|publisher=[[Бизнес-Онлайн]]|author=Михаил Бирин|date=[[2021 ел]]ның [[12 сентябрь]]|accessdate=[[2024 ел]]ның [[27 октябрь]]}}</ref> == Балалары == [[Файл:З.Ш.Тинчурина.jpg|180px|thumb|right|Кызы [[Заһидә Тинчурина|З.Ш. Тинчурина]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''). «[[Сәйяр]]» артисты вакыты.]] Балалары: # :''Олы кызы'' Маһипәрвәз (''[[1880 ел|1880]]-[[1964 ел|1964]]''), [[Петербург]]та югары медицина белеме алган (''[[1912 ел]]да'') беренче татар кызы, [[Ленин ордены|Ленин орденлы]] табиб, ТАССР атказанган табибы. [[Казан үнивирситите|Казан университеты]]ның медицина факультетын тәмамлаган Рөстәм Әскар улы Дәүләтшинга кияүгә чыга. Бердәнбер уллары Әскарне (''[[1902 ел|1902]]-[[1918 ел|1918]]'') кызыллар атып үтерә. # :''Икенче кызы'' Суфия (1885-?), югары белемле режиссер, актриса. Генерал Али Шәех Гали улы [[Әскар Шәехгали|Әскаргә]] кияүгә чыга. Кызлары Динара, Гөлнара. # :''Өченче кызы'' Сара, [[Алмания]]дә укыган югары белемле тәрҗемәче. {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Яков Букшпанга|Яков Марк улы Букшпанга|ru|Букшпан, Яков Маркович}} (1887-1939) кияүгә чыга. Дүрт балалары (өч кыз, улы Павел) була. Гаиләсе белән [[католик дине]]н кабул иткән. # :''Төпчек кызы'' [[Заһидә Тинчурина|Заһидә]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''), укытучы; [[Кәрим Тинчурин]] (''[[1887 ел|1887]]-[[1938 ел|1938]]'') хатыны. Балалары булмый. # :''Олы улы'' Даут (''[[1883 ел|1883]]-[[1914 ел|1914]]''), хокукчы. Хатыны Ольга Иван кызы Дампер. Бердәнбер уллары Марк. # :''Уртанчы улы'' Ильяс (''[[1887 ел|1887]]-[[1942 ел|1942]]''), юнкер мәктәбен тәмамлаган. Гаиләсе булмаган. # :''Кече улы'' Йосыф Әхмәров (''[[1889 ел|1889]]-[[1914 ел|1914]]''), әфисәр. Хатыны Нәфисә. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Чыганаклар == * Бурнашева З. Татар хатын-кызлары хәрәкәте тарихыннан.— Казан: Татар. кит. нәшр., 1971.— 34 б. * Махмутова А. Х. Становление светского образования у татар (Борьба вокруг школьного вопроса, 1861—1917). — Казань: Изд-во КГУ, 1982. — С. 32. * Биктимирова Т. Ступени образования до Сорбонны.— Казань: Алма-Лит, 2003. — С. 82—86. == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == {{Портал|Мәгариф|Хокук|Шәхесләр}} * [[Феминизм]] * [[Хатын-кыз хокуклары]] * [[Маһруй Мозаффария]] [[Төркем:Татар феминизм эшлеклеләре]] [[Төркем:Татар мәгърифәтчеләре]] [[Төркем:Татар укытучылары]] t4ek3mscw4izm3s84aw5cuan375om2r 4400456 4400455 2024-10-27T12:07:20Z Frhdkazan 3171 /* Биография */ 4400456 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Хәдичә Әхмәрова''' (30 апрель 1861 ел — 31 март 1945 ел) - тәрҗемәче. == Биография == Хәдичә Шаһиәхмәт кызы Әхмәрова Казан шәһәрендә морза [[Шаһиәхмәт Алкин]] һәм гаиләсендә туа. Белемне гаиләдә ала. * [[1878 ел]]да [[Казан Император университеты]]н тәмамлаган [[Шаһбазгәрәй Әхмәров]]ка кияүгә чыга. 10 балаларының 3се балачакта вафат була.<ref name="business-online"/> * Казанда беренче булып хөкүмәт хисабына татар кызлары өчен русча-татарча училище ачучы (5.09.1901-1918) һәм аның директоры. * [[Лев Толстой]] һәм башка рус язучыларының әсәрләрен татар теленә тәрҗемә итә.<ref name="business-online">{{cite web|url=https://www.business-gazeta.ru/article/521833|title = Хадича Ахмерова: татарская Васса Железнова переводила Льва Толстого|publisher=[[Бизнес-Онлайн]]|author=Михаил Бирин|date=[[2021 ел]]ның [[12 сентябрь]]|accessdate=[[2024 ел]]ның [[27 октябрь]]}}</ref> == Балалары == [[Файл:З.Ш.Тинчурина.jpg|180px|thumb|right|Кызы [[Заһидә Тинчурина|З.Ш. Тинчурина]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''). «[[Сәйяр]]» артисты вакыты.]] Балалары: # :''Олы кызы'' Маһипәрвәз (''[[1880 ел|1880]]-[[1964 ел|1964]]''), [[Петербург]]та югары медицина белеме алган (''[[1912 ел]]да'') беренче татар кызы, [[Ленин ордены|Ленин орденлы]] табиб, ТАССР атказанган табибы. [[Казан үнивирситите|Казан университеты]]ның медицина факультетын тәмамлаган Рөстәм Әскар улы Дәүләтшинга кияүгә чыга. Бердәнбер уллары Әскарне (''[[1902 ел|1902]]-[[1918 ел|1918]]'') кызыллар атып үтерә. # :''Икенче кызы'' Суфия (1885-?), югары белемле режиссер, актриса. Генерал Али Шәех Гали улы [[Әскар Шәехгали|Әскаргә]] кияүгә чыга. Кызлары Динара, Гөлнара. # :''Өченче кызы'' Сара, [[Алмания]]дә укыган югары белемле тәрҗемәче. {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Яков Букшпанга|Яков Марк улы Букшпанга|ru|Букшпан, Яков Маркович}} (1887-1939) кияүгә чыга. Дүрт балалары (өч кыз, улы Павел) була. Гаиләсе белән [[католик дине]]н кабул иткән. # :''Төпчек кызы'' [[Заһидә Тинчурина|Заһидә]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''), укытучы; [[Кәрим Тинчурин]] (''[[1887 ел|1887]]-[[1938 ел|1938]]'') хатыны. Балалары булмый. # :''Олы улы'' Даут (''[[1883 ел|1883]]-[[1914 ел|1914]]''), хокукчы. Хатыны Ольга Иван кызы Дампер. Бердәнбер уллары Марк. # :''Уртанчы улы'' Ильяс (''[[1887 ел|1887]]-[[1942 ел|1942]]''), юнкер мәктәбен тәмамлаган. Гаиләсе булмаган. # :''Кече улы'' Йосыф Әхмәров (''[[1889 ел|1889]]-[[1914 ел|1914]]''), әфисәр. Хатыны Нәфисә. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Чыганаклар == * Бурнашева З. Татар хатын-кызлары хәрәкәте тарихыннан.— Казан: Татар. кит. нәшр., 1971.— 34 б. * Махмутова А. Х. Становление светского образования у татар (Борьба вокруг школьного вопроса, 1861—1917). — Казань: Изд-во КГУ, 1982. — С. 32. * Биктимирова Т. Ступени образования до Сорбонны.— Казань: Алма-Лит, 2003. — С. 82—86. == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == {{Портал|Мәгариф|Хокук|Шәхесләр}} * [[Феминизм]] * [[Хатын-кыз хокуклары]] * [[Маһруй Мозаффария]] [[Төркем:Татар феминизм эшлеклеләре]] [[Төркем:Татар мәгърифәтчеләре]] [[Төркем:Татар укытучылары]] 2co3do993nu5mn7l5u7j2b8ony3z7la 4400457 4400456 2024-10-27T12:10:50Z Frhdkazan 3171 /* Биография */ 4400457 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Хәдичә Әхмәрова''' (30 апрель 1861 ел — 31 март 1945 ел) - тәрҗемәче. == Биография == Хәдичә Шаһиәхмәт кызы Әхмәрова Казан шәһәрендә морза [[Шаһиәхмәт Алкин]] һәм гаиләсендә туа. Белемне гаиләдә ала. * [[1879 ел]]да [[Казан Император университеты]]н тәмамлаган [[Шаһбазгәрәй Әхмәров]]ка кияүгә чыга. 10 балаларының 3се балачакта вафат була.<ref name="business-online"/> * Казанда беренче булып хөкүмәт хисабына татар кызлары өчен русча-татарча училище ачучы (5.09.1901-1918) һәм аның директоры. * [[Лев Толстой]] һәм башка рус язучыларының әсәрләрен татар теленә тәрҗемә итә.<ref name="business-online">{{cite web|url=https://www.business-gazeta.ru/article/521833|title = Хадича Ахмерова: татарская Васса Железнова переводила Льва Толстого|publisher=[[Бизнес-Онлайн]]|author=Михаил Бирин|date=[[2021 ел]]ның [[12 сентябрь]]|accessdate=[[2024 ел]]ның [[27 октябрь]]}}</ref> == Балалары == [[Файл:З.Ш.Тинчурина.jpg|180px|thumb|right|Кызы [[Заһидә Тинчурина|З.Ш. Тинчурина]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''). «[[Сәйяр]]» артисты вакыты.]] Балалары: # :''Олы кызы'' Маһипәрвәз (''[[1880 ел|1880]]-[[1964 ел|1964]]''), [[Петербург]]та югары медицина белеме алган (''[[1912 ел]]да'') беренче татар кызы, [[Ленин ордены|Ленин орденлы]] табиб, ТАССР атказанган табибы. [[Казан үнивирситите|Казан университеты]]ның медицина факультетын тәмамлаган Рөстәм Әскар улы Дәүләтшинга кияүгә чыга. Бердәнбер уллары Әскарне (''[[1902 ел|1902]]-[[1918 ел|1918]]'') кызыллар атып үтерә. # :''Икенче кызы'' Суфия (1885-?), югары белемле режиссер, актриса. Генерал Али Шәех Гали улы [[Әскар Шәехгали|Әскаргә]] кияүгә чыга. Кызлары Динара, Гөлнара. # :''Өченче кызы'' Сара, [[Алмания]]дә укыган югары белемле тәрҗемәче. {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Яков Букшпанга|Яков Марк улы Букшпанга|ru|Букшпан, Яков Маркович}} (1887-1939) кияүгә чыга. Дүрт балалары (өч кыз, улы Павел) була. Гаиләсе белән [[католик дине]]н кабул иткән. # :''Төпчек кызы'' [[Заһидә Тинчурина|Заһидә]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''), укытучы; [[Кәрим Тинчурин]] (''[[1887 ел|1887]]-[[1938 ел|1938]]'') хатыны. Балалары булмый. # :''Олы улы'' Даут (''[[1883 ел|1883]]-[[1914 ел|1914]]''), хокукчы. Хатыны Ольга Иван кызы Дампер. Бердәнбер уллары Марк. # :''Уртанчы улы'' Ильяс (''[[1887 ел|1887]]-[[1942 ел|1942]]''), юнкер мәктәбен тәмамлаган. Гаиләсе булмаган. # :''Кече улы'' Йосыф Әхмәров (''[[1889 ел|1889]]-[[1914 ел|1914]]''), әфисәр. Хатыны Нәфисә. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Чыганаклар == * Бурнашева З. Татар хатын-кызлары хәрәкәте тарихыннан.— Казан: Татар. кит. нәшр., 1971.— 34 б. * Махмутова А. Х. Становление светского образования у татар (Борьба вокруг школьного вопроса, 1861—1917). — Казань: Изд-во КГУ, 1982. — С. 32. * Биктимирова Т. Ступени образования до Сорбонны.— Казань: Алма-Лит, 2003. — С. 82—86. == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == {{Портал|Мәгариф|Хокук|Шәхесләр}} * [[Феминизм]] * [[Хатын-кыз хокуклары]] * [[Маһруй Мозаффария]] [[Төркем:Татар феминизм эшлеклеләре]] [[Төркем:Татар мәгърифәтчеләре]] [[Төркем:Татар укытучылары]] 526eaks5vb2kq045ve5x6bgqcmbqvbr 4400458 4400457 2024-10-27T12:18:59Z Frhdkazan 3171 /* Биография */ 4400458 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Хәдичә Әхмәрова''' (30 апрель 1861 ел — 31 март 1945 ел) - тәрҗемәче. == Биография == Хәдичә Шаһиәхмәт кызы Әхмәрова Казан шәһәрендә морза [[Шаһиәхмәт Алкин]] һәм гаиләсендә туа. Белемне гаиләдә ала. * [[1879 ел]]да [[Беренче Казан ирләр гимназиясе]]н һәм [[Казан Император университеты]]н тәмамлаган [[Шаһбазгәрәй Әхмәров]]ка <small>([[1881 ел]]дан - [[Казан Татар укытучылар мәктәбе]] директоры)</small> кияүгә чыга.<ref name="business-online"/> * Казанда беренче булып хөкүмәт хисабына татар кызлары өчен русча-татарча училище ачучы (5.09.1901-1918) һәм аның директоры. * [[Лев Толстой]] һәм башка рус язучыларының әсәрләрен татар теленә тәрҗемә итә.<ref name="business-online">{{cite web|url=https://www.business-gazeta.ru/article/521833|title = Хадича Ахмерова: татарская Васса Железнова переводила Льва Толстого|publisher=[[Бизнес-Онлайн]]|author=Михаил Бирин|date=[[2021 ел]]ның [[12 сентябрь]]|accessdate=[[2024 ел]]ның [[27 октябрь]]}}</ref> == Балалары == [[Файл:З.Ш.Тинчурина.jpg|180px|thumb|right|Кызы [[Заһидә Тинчурина|З.Ш. Тинчурина]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''). «[[Сәйяр]]» артисты вакыты.]] Балалары: # :''Олы кызы'' Маһипәрвәз (''[[1880 ел|1880]]-[[1964 ел|1964]]''), [[Петербург]]та югары медицина белеме алган (''[[1912 ел]]да'') беренче татар кызы, [[Ленин ордены|Ленин орденлы]] табиб, ТАССР атказанган табибы. [[Казан үнивирситите|Казан университеты]]ның медицина факультетын тәмамлаган Рөстәм Әскар улы Дәүләтшинга кияүгә чыга. Бердәнбер уллары Әскарне (''[[1902 ел|1902]]-[[1918 ел|1918]]'') кызыллар атып үтерә. # :''Икенче кызы'' Суфия (1885-?), югары белемле режиссер, актриса. Генерал Али Шәех Гали улы [[Әскар Шәехгали|Әскаргә]] кияүгә чыга. Кызлары Динара, Гөлнара. # :''Өченче кызы'' Сара, [[Алмания]]дә укыган югары белемле тәрҗемәче. {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Яков Букшпанга|Яков Марк улы Букшпанга|ru|Букшпан, Яков Маркович}} (1887-1939) кияүгә чыга. Дүрт балалары (өч кыз, улы Павел) була. Гаиләсе белән [[католик дине]]н кабул иткән. # :''Төпчек кызы'' [[Заһидә Тинчурина|Заһидә]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''), укытучы; [[Кәрим Тинчурин]] (''[[1887 ел|1887]]-[[1938 ел|1938]]'') хатыны. Балалары булмый. # :''Олы улы'' Даут (''[[1883 ел|1883]]-[[1914 ел|1914]]''), хокукчы. Хатыны Ольга Иван кызы Дампер. Бердәнбер уллары Марк. # :''Уртанчы улы'' Ильяс (''[[1887 ел|1887]]-[[1942 ел|1942]]''), юнкер мәктәбен тәмамлаган. Гаиләсе булмаган. # :''Кече улы'' Йосыф Әхмәров (''[[1889 ел|1889]]-[[1914 ел|1914]]''), әфисәр. Хатыны Нәфисә. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Чыганаклар == * Бурнашева З. Татар хатын-кызлары хәрәкәте тарихыннан.— Казан: Татар. кит. нәшр., 1971.— 34 б. * Махмутова А. Х. Становление светского образования у татар (Борьба вокруг школьного вопроса, 1861—1917). — Казань: Изд-во КГУ, 1982. — С. 32. * Биктимирова Т. Ступени образования до Сорбонны.— Казань: Алма-Лит, 2003. — С. 82—86. == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == {{Портал|Мәгариф|Хокук|Шәхесләр}} * [[Феминизм]] * [[Хатын-кыз хокуклары]] * [[Маһруй Мозаффария]] [[Төркем:Татар феминизм эшлеклеләре]] [[Төркем:Татар мәгърифәтчеләре]] [[Төркем:Татар укытучылары]] aedk7oy6ukg03ezpd07r4de5197mpus 4400459 4400458 2024-10-27T12:19:16Z Frhdkazan 3171 /* Балалары */ 4400459 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Хәдичә Әхмәрова''' (30 апрель 1861 ел — 31 март 1945 ел) - тәрҗемәче. == Биография == Хәдичә Шаһиәхмәт кызы Әхмәрова Казан шәһәрендә морза [[Шаһиәхмәт Алкин]] һәм гаиләсендә туа. Белемне гаиләдә ала. * [[1879 ел]]да [[Беренче Казан ирләр гимназиясе]]н һәм [[Казан Император университеты]]н тәмамлаган [[Шаһбазгәрәй Әхмәров]]ка <small>([[1881 ел]]дан - [[Казан Татар укытучылар мәктәбе]] директоры)</small> кияүгә чыга.<ref name="business-online"/> * Казанда беренче булып хөкүмәт хисабына татар кызлары өчен русча-татарча училище ачучы (5.09.1901-1918) һәм аның директоры. * [[Лев Толстой]] һәм башка рус язучыларының әсәрләрен татар теленә тәрҗемә итә.<ref name="business-online">{{cite web|url=https://www.business-gazeta.ru/article/521833|title = Хадича Ахмерова: татарская Васса Железнова переводила Льва Толстого|publisher=[[Бизнес-Онлайн]]|author=Михаил Бирин|date=[[2021 ел]]ның [[12 сентябрь]]|accessdate=[[2024 ел]]ның [[27 октябрь]]}}</ref> == Балалары == 10 балаларының 3се балачакта вафат була. [[Файл:З.Ш.Тинчурина.jpg|180px|thumb|right|Кызы [[Заһидә Тинчурина|З.Ш. Тинчурина]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''). «[[Сәйяр]]» артисты вакыты.]] Балалары: # :''Олы кызы'' Маһипәрвәз (''[[1880 ел|1880]]-[[1964 ел|1964]]''), [[Петербург]]та югары медицина белеме алган (''[[1912 ел]]да'') беренче татар кызы, [[Ленин ордены|Ленин орденлы]] табиб, ТАССР атказанган табибы. [[Казан үнивирситите|Казан университеты]]ның медицина факультетын тәмамлаган Рөстәм Әскар улы Дәүләтшинга кияүгә чыга. Бердәнбер уллары Әскарне (''[[1902 ел|1902]]-[[1918 ел|1918]]'') кызыллар атып үтерә. # :''Икенче кызы'' Суфия (1885-?), югары белемле режиссер, актриса. Генерал Али Шәех Гали улы [[Әскар Шәехгали|Әскаргә]] кияүгә чыга. Кызлары Динара, Гөлнара. # :''Өченче кызы'' Сара, [[Алмания]]дә укыган югары белемле тәрҗемәче. {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Яков Букшпанга|Яков Марк улы Букшпанга|ru|Букшпан, Яков Маркович}} (1887-1939) кияүгә чыга. Дүрт балалары (өч кыз, улы Павел) була. Гаиләсе белән [[католик дине]]н кабул иткән. # :''Төпчек кызы'' [[Заһидә Тинчурина|Заһидә]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''), укытучы; [[Кәрим Тинчурин]] (''[[1887 ел|1887]]-[[1938 ел|1938]]'') хатыны. Балалары булмый. # :''Олы улы'' Даут (''[[1883 ел|1883]]-[[1914 ел|1914]]''), хокукчы. Хатыны Ольга Иван кызы Дампер. Бердәнбер уллары Марк. # :''Уртанчы улы'' Ильяс (''[[1887 ел|1887]]-[[1942 ел|1942]]''), юнкер мәктәбен тәмамлаган. Гаиләсе булмаган. # :''Кече улы'' Йосыф Әхмәров (''[[1889 ел|1889]]-[[1914 ел|1914]]''), әфисәр. Хатыны Нәфисә. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Чыганаклар == * Бурнашева З. Татар хатын-кызлары хәрәкәте тарихыннан.— Казан: Татар. кит. нәшр., 1971.— 34 б. * Махмутова А. Х. Становление светского образования у татар (Борьба вокруг школьного вопроса, 1861—1917). — Казань: Изд-во КГУ, 1982. — С. 32. * Биктимирова Т. Ступени образования до Сорбонны.— Казань: Алма-Лит, 2003. — С. 82—86. == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == {{Портал|Мәгариф|Хокук|Шәхесләр}} * [[Феминизм]] * [[Хатын-кыз хокуклары]] * [[Маһруй Мозаффария]] [[Төркем:Татар феминизм эшлеклеләре]] [[Төркем:Татар мәгърифәтчеләре]] [[Төркем:Татар укытучылары]] aoyq2j6hcl8g3s25fg8ybbgaifmgx4u 4400461 4400459 2024-10-27T14:35:18Z Frhdkazan 3171 /* Биография */ 4400461 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Хәдичә Әхмәрова''' (30 апрель 1861 ел — 31 март 1945 ел) - тәрҗемәче. == Биография == Хәдичә Шаһиәхмәт кызы Әхмәрова Казан шәһәрендә морза [[Шаһиәхмәт Алкин]] һәм гаиләсендә туа. Белемне гаиләдә ала. * [[1879 ел]]да [[Икенче Казан ирләр гимназиясе]]н һәм [[Казан Император университеты]]н тәмамлаган [[Шаһбазгәрәй Әхмәров]]ка <small>([[1881 ел]]дан - [[Казан Татар укытучылар мәктәбе]] директоры)</small> кияүгә чыга.<ref name="business-online"/> * Казанда беренче булып хөкүмәт хисабына татар кызлары өчен русча-татарча училище ачучы (5.09.1901-1918) һәм аның директоры. * [[Лев Толстой]] һәм башка рус язучыларының әсәрләрен татар теленә тәрҗемә итә.<ref name="business-online">{{cite web|url=https://www.business-gazeta.ru/article/521833|title = Хадича Ахмерова: татарская Васса Железнова переводила Льва Толстого|publisher=[[Бизнес-Онлайн]]|author=Михаил Бирин|date=[[2021 ел]]ның [[12 сентябрь]]|accessdate=[[2024 ел]]ның [[27 октябрь]]}}</ref> == Балалары == 10 балаларының 3се балачакта вафат була. [[Файл:З.Ш.Тинчурина.jpg|180px|thumb|right|Кызы [[Заһидә Тинчурина|З.Ш. Тинчурина]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''). «[[Сәйяр]]» артисты вакыты.]] Балалары: # :''Олы кызы'' Маһипәрвәз (''[[1880 ел|1880]]-[[1964 ел|1964]]''), [[Петербург]]та югары медицина белеме алган (''[[1912 ел]]да'') беренче татар кызы, [[Ленин ордены|Ленин орденлы]] табиб, ТАССР атказанган табибы. [[Казан үнивирситите|Казан университеты]]ның медицина факультетын тәмамлаган Рөстәм Әскар улы Дәүләтшинга кияүгә чыга. Бердәнбер уллары Әскарне (''[[1902 ел|1902]]-[[1918 ел|1918]]'') кызыллар атып үтерә. # :''Икенче кызы'' Суфия (1885-?), югары белемле режиссер, актриса. Генерал Али Шәех Гали улы [[Әскар Шәехгали|Әскаргә]] кияүгә чыга. Кызлары Динара, Гөлнара. # :''Өченче кызы'' Сара, [[Алмания]]дә укыган югары белемле тәрҗемәче. {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Яков Букшпанга|Яков Марк улы Букшпанга|ru|Букшпан, Яков Маркович}} (1887-1939) кияүгә чыга. Дүрт балалары (өч кыз, улы Павел) була. Гаиләсе белән [[католик дине]]н кабул иткән. # :''Төпчек кызы'' [[Заһидә Тинчурина|Заһидә]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''), укытучы; [[Кәрим Тинчурин]] (''[[1887 ел|1887]]-[[1938 ел|1938]]'') хатыны. Балалары булмый. # :''Олы улы'' Даут (''[[1883 ел|1883]]-[[1914 ел|1914]]''), хокукчы. Хатыны Ольга Иван кызы Дампер. Бердәнбер уллары Марк. # :''Уртанчы улы'' Ильяс (''[[1887 ел|1887]]-[[1942 ел|1942]]''), юнкер мәктәбен тәмамлаган. Гаиләсе булмаган. # :''Кече улы'' Йосыф Әхмәров (''[[1889 ел|1889]]-[[1914 ел|1914]]''), әфисәр. Хатыны Нәфисә. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Чыганаклар == * Бурнашева З. Татар хатын-кызлары хәрәкәте тарихыннан.— Казан: Татар. кит. нәшр., 1971.— 34 б. * Махмутова А. Х. Становление светского образования у татар (Борьба вокруг школьного вопроса, 1861—1917). — Казань: Изд-во КГУ, 1982. — С. 32. * Биктимирова Т. Ступени образования до Сорбонны.— Казань: Алма-Лит, 2003. — С. 82—86. == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == {{Портал|Мәгариф|Хокук|Шәхесләр}} * [[Феминизм]] * [[Хатын-кыз хокуклары]] * [[Маһруй Мозаффария]] [[Төркем:Татар феминизм эшлеклеләре]] [[Төркем:Татар мәгърифәтчеләре]] [[Төркем:Татар укытучылары]] lq4x5emiwqw6h2cwiw07gtvfcunuaxo 4400462 4400461 2024-10-27T14:35:56Z Frhdkazan 3171 /* Биография */ 4400462 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Хәдичә Әхмәрова''' (30 апрель 1861 ел — 31 март 1945 ел) - тәрҗемәче. == Биография == Хәдичә Шаһиәхмәт кызы Әхмәрова Казан шәһәрендә морза [[Шаһиәхмәт Алкин]] һәм гаиләсендә туа. Белемне гаиләдә ала. * [[1879 ел]]да [[Икенче Казан ирләр гимназиясе]]н (1874) һәм [[Казан Император университеты]]н (1878) тәмамлаган [[Шаһбазгәрәй Әхмәров]]ка <small>([[1881 ел]]дан - [[Казан Татар укытучылар мәктәбе]] директоры)</small> кияүгә чыга.<ref name="business-online"/> * Казанда беренче булып хөкүмәт хисабына татар кызлары өчен русча-татарча училище ачучы (5.09.1901-1918) һәм аның директоры. * [[Лев Толстой]] һәм башка рус язучыларының әсәрләрен татар теленә тәрҗемә итә.<ref name="business-online">{{cite web|url=https://www.business-gazeta.ru/article/521833|title = Хадича Ахмерова: татарская Васса Железнова переводила Льва Толстого|publisher=[[Бизнес-Онлайн]]|author=Михаил Бирин|date=[[2021 ел]]ның [[12 сентябрь]]|accessdate=[[2024 ел]]ның [[27 октябрь]]}}</ref> == Балалары == 10 балаларының 3се балачакта вафат була. [[Файл:З.Ш.Тинчурина.jpg|180px|thumb|right|Кызы [[Заһидә Тинчурина|З.Ш. Тинчурина]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''). «[[Сәйяр]]» артисты вакыты.]] Балалары: # :''Олы кызы'' Маһипәрвәз (''[[1880 ел|1880]]-[[1964 ел|1964]]''), [[Петербург]]та югары медицина белеме алган (''[[1912 ел]]да'') беренче татар кызы, [[Ленин ордены|Ленин орденлы]] табиб, ТАССР атказанган табибы. [[Казан үнивирситите|Казан университеты]]ның медицина факультетын тәмамлаган Рөстәм Әскар улы Дәүләтшинга кияүгә чыга. Бердәнбер уллары Әскарне (''[[1902 ел|1902]]-[[1918 ел|1918]]'') кызыллар атып үтерә. # :''Икенче кызы'' Суфия (1885-?), югары белемле режиссер, актриса. Генерал Али Шәех Гали улы [[Әскар Шәехгали|Әскаргә]] кияүгә чыга. Кызлары Динара, Гөлнара. # :''Өченче кызы'' Сара, [[Алмания]]дә укыган югары белемле тәрҗемәче. {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Яков Букшпанга|Яков Марк улы Букшпанга|ru|Букшпан, Яков Маркович}} (1887-1939) кияүгә чыга. Дүрт балалары (өч кыз, улы Павел) була. Гаиләсе белән [[католик дине]]н кабул иткән. # :''Төпчек кызы'' [[Заһидә Тинчурина|Заһидә]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''), укытучы; [[Кәрим Тинчурин]] (''[[1887 ел|1887]]-[[1938 ел|1938]]'') хатыны. Балалары булмый. # :''Олы улы'' Даут (''[[1883 ел|1883]]-[[1914 ел|1914]]''), хокукчы. Хатыны Ольга Иван кызы Дампер. Бердәнбер уллары Марк. # :''Уртанчы улы'' Ильяс (''[[1887 ел|1887]]-[[1942 ел|1942]]''), юнкер мәктәбен тәмамлаган. Гаиләсе булмаган. # :''Кече улы'' Йосыф Әхмәров (''[[1889 ел|1889]]-[[1914 ел|1914]]''), әфисәр. Хатыны Нәфисә. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Чыганаклар == * Бурнашева З. Татар хатын-кызлары хәрәкәте тарихыннан.— Казан: Татар. кит. нәшр., 1971.— 34 б. * Махмутова А. Х. Становление светского образования у татар (Борьба вокруг школьного вопроса, 1861—1917). — Казань: Изд-во КГУ, 1982. — С. 32. * Биктимирова Т. Ступени образования до Сорбонны.— Казань: Алма-Лит, 2003. — С. 82—86. == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == {{Портал|Мәгариф|Хокук|Шәхесләр}} * [[Феминизм]] * [[Хатын-кыз хокуклары]] * [[Маһруй Мозаффария]] [[Төркем:Татар феминизм эшлеклеләре]] [[Төркем:Татар мәгърифәтчеләре]] [[Төркем:Татар укытучылары]] oa40l5h2ovxoi4v6d0w5k1al00a78b9 4400463 4400462 2024-10-27T14:42:11Z Frhdkazan 3171 + , , татар кызлары өчен беренче русча-татарча [[училище]] ачучысы һәм директоры 4400463 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Хәдичә Әхмәрова''' (30 апрель 1861 ел — 31 март 1945 ел) - тәрҗемәче, татар кызлары өчен беренче русча-татарча [[училище]] ачучысы һәм директоры. == Биография == Хәдичә Шаһиәхмәт кызы Әхмәрова Казан шәһәрендә морза [[Шаһиәхмәт Алкин]] һәм гаиләсендә туа. Белемне гаиләдә ала. * [[1879 ел]]да [[Икенче Казан ирләр гимназиясе]]н (1874) һәм [[Казан Император университеты]]н (1878) тәмамлаган [[Шаһбазгәрәй Әхмәров]]ка <small>([[1881 ел]]дан - [[Казан Татар укытучылар мәктәбе]] директоры)</small> кияүгә чыга.<ref name="business-online"/> * Казанда беренче булып хөкүмәт хисабына татар кызлары өчен русча-татарча училище ачучы (5.09.1901-1918) һәм аның директоры. * [[Лев Толстой]] һәм башка рус язучыларының әсәрләрен татар теленә тәрҗемә итә.<ref name="business-online">{{cite web|url=https://www.business-gazeta.ru/article/521833|title = Хадича Ахмерова: татарская Васса Железнова переводила Льва Толстого|publisher=[[Бизнес-Онлайн]]|author=Михаил Бирин|date=[[2021 ел]]ның [[12 сентябрь]]|accessdate=[[2024 ел]]ның [[27 октябрь]]}}</ref> == Балалары == 10 балаларының 3се балачакта вафат була. [[Файл:З.Ш.Тинчурина.jpg|180px|thumb|right|Кызы [[Заһидә Тинчурина|З.Ш. Тинчурина]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''). «[[Сәйяр]]» артисты вакыты.]] Балалары: # :''Олы кызы'' Маһипәрвәз (''[[1880 ел|1880]]-[[1964 ел|1964]]''), [[Петербург]]та югары медицина белеме алган (''[[1912 ел]]да'') беренче татар кызы, [[Ленин ордены|Ленин орденлы]] табиб, ТАССР атказанган табибы. [[Казан үнивирситите|Казан университеты]]ның медицина факультетын тәмамлаган Рөстәм Әскар улы Дәүләтшинга кияүгә чыга. Бердәнбер уллары Әскарне (''[[1902 ел|1902]]-[[1918 ел|1918]]'') кызыллар атып үтерә. # :''Икенче кызы'' Суфия (1885-?), югары белемле режиссер, актриса. Генерал Али Шәех Гали улы [[Әскар Шәехгали|Әскаргә]] кияүгә чыга. Кызлары Динара, Гөлнара. # :''Өченче кызы'' Сара, [[Алмания]]дә укыган югары белемле тәрҗемәче. {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Яков Букшпанга|Яков Марк улы Букшпанга|ru|Букшпан, Яков Маркович}} (1887-1939) кияүгә чыга. Дүрт балалары (өч кыз, улы Павел) була. Гаиләсе белән [[католик дине]]н кабул иткән. # :''Төпчек кызы'' [[Заһидә Тинчурина|Заһидә]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1988 ел|1988]]''), укытучы; [[Кәрим Тинчурин]] (''[[1887 ел|1887]]-[[1938 ел|1938]]'') хатыны. Балалары булмый. # :''Олы улы'' Даут (''[[1883 ел|1883]]-[[1914 ел|1914]]''), хокукчы. Хатыны Ольга Иван кызы Дампер. Бердәнбер уллары Марк. # :''Уртанчы улы'' Ильяс (''[[1887 ел|1887]]-[[1942 ел|1942]]''), юнкер мәктәбен тәмамлаган. Гаиләсе булмаган. # :''Кече улы'' Йосыф Әхмәров (''[[1889 ел|1889]]-[[1914 ел|1914]]''), әфисәр. Хатыны Нәфисә. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Чыганаклар == * Бурнашева З. Татар хатын-кызлары хәрәкәте тарихыннан.— Казан: Татар. кит. нәшр., 1971.— 34 б. * Махмутова А. Х. Становление светского образования у татар (Борьба вокруг школьного вопроса, 1861—1917). — Казань: Изд-во КГУ, 1982. — С. 32. * Биктимирова Т. Ступени образования до Сорбонны.— Казань: Алма-Лит, 2003. — С. 82—86. == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == {{Портал|Мәгариф|Хокук|Шәхесләр}} * [[Феминизм]] * [[Хатын-кыз хокуклары]] * [[Маһруй Мозаффария]] [[Төркем:Татар феминизм эшлеклеләре]] [[Төркем:Татар мәгърифәтчеләре]] [[Төркем:Татар укытучылары]] ggvmzncy6zhxtnfwyts79aicu0pwn2x Люция Гыйззәтуллина 0 424512 4400488 2995836 2024-10-28T07:40:23Z Byltyr 278 /* Иҗат эшчәнлеге */ [[Нәниләргә бүләк. Җыентык|«Нәниләргә бүләк»]] 4400488 wikitext text/x-wiki {{Шәхес|исем=Люция Гыйззәтуллина|тулы исем=Гыйззәтуллина Люция Әнвәр кызы|туу датасы=3.11.1953|туу җире=Татарстанның Әгерҗе районы Кадыбаш авылы|милләт=татар|бүләк һәм премияләр=А.Алиш исемендәге премия лауреаты, «Казанның 1000 еллыгы» медале,1996 елдан Татарстан һәм Россия Журналистлар берлеге әгъзасы, 1999 елдан Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.|белем=Казан дәүләт университеты}} '''Люция Гыйззәтуллина''' - журналист, тәрҗемәче == Тәрҗемәи хәле == Гыйззәтуллина Люция Әнвәр кызы 1953 елның 3 ноябрендә [[Татарстан]]<nowiki/>ның [[Әгерҗе районы]] [[Кадыбаш]] авылында туган. 1971 елда [[Кадыбаш]] авылы мәктәбендә ун сыйныфны тәмамлаган. 1971-1976 елларда  [[Казан дәүләт университеты]]<nowiki/>ның татар теле һәм әдәбияты бүлегендә белем ала. == Иҗат эшчәнлеге == 1976 елда [[Татарстан китап нәшрияты]]<nowiki/>нда  корректор, өлкән корректор, аннары редактор булып эшли. 1992 елдан ул – «Мәгариф» милли нәшриятында балалар әдәбияты редакциясе мөдире хезмәтендә. Люция Гыйззәтуллина – әдәби иҗат эшенең тәрҗемә өлкәсе вәкиле. Әдәби тәрҗемә белән ул [[Татарстан китап нәшрияты]]<nowiki/>нда эшләгәндә шөгыльләнә башлый. Әүвәлге тәрҗемә хезмәтләре – [[Руслар|рус,]] [[Украиннар|украин,]] [[Казакълар|казакъ]] язучыларының повесть, хикәяләре «Рәхмәт сиңа, солдат!» (1984), [[Нәниләргә бүләк. Җыентык|«Нәниләргә бүләк»]] (1985, 1988), «Дуслык аланы» (1987), «Дала гөлләре» (1991), «Сыбызгы сере» (1996) һәм башка исемнәрдә чыккан күмәк җыентыкларда дөнья күрә. Беренче мөстәкыйль тәрҗемә китабы – танылган балалар язучысы С.Радзиевскаяның табигать турындагы хикәяләре тупланган «Урман әкияте» җыентыгы 1988 елда нәшер ителә. Шулай ук кече яшьтәге мәктәп балалары өчен хайваннар, кош-кортлар, җәнлекләр дөньясына багышланган «Баллы яңгыр» (1992) китабы, балалар өчен рус халык әкиятләрен эченә алган «Куян күчтәнәче» (1998), «Бармак малай» (2006), «Әтәчкәй – алтын кикриккәй» (2007) җыентыклары һәм бигрәк тә Л.Толстойның «Хаҗи Морат» (2000) повесте тәрҗемәләре Л.Гыйззәтуллинаның әдәби тәрҗемә өлкәсендәге зур иҗади уңышы буларак кабул ителә. Тәрҗемәләреннән «Куян күчтәнәче» җыентыгы «2000 ел китабы» конкурсында махсус диплом белән бүләкләнә. «Хәзинә», «Милли әдәбият китапханәсе», «Бала күңеле», «Балачак әдипләре» кебек исемнәр астында серияләп чыгарыла торган китапларны оештыра, төзи һәм басмага әзерли. 1950-1960 еллар татар прозасыннан сайлап төзелгән «Таныш көйләр» (2007), «Хәзинә» сериясе, кече яшьтәге мәктәп балаларына атап чыгарылган Г.Тукай, А.Алиш әсәрләре җыентыклары, «Сайра, сандугачым» сериясеннән балалар өчен җыр китаплары, танылган шәхесләрнең, язучыларның канатлы гыйбарәләрен, хикмәтле сүзләрен, афоризмнарын туплаган «Татар акылы» (2002), «Матбугат йорты – гомер китабы» (2006 ), «Аккош күле – илһам аланы» (2007) исемле басмалар – болар һәммәсе дә Л.Гыйззәтуллинаның турыдан-туры катнашында һәм аның зәвыклы мөхәррирлек каләме булышлыгы белән мәйданга килгән әдәби мирас хәзинәләредер. Аның хезмәт җимеше булган китаплар – республика «Ел китабы» конкурсының даими дипломантлары. == Бүләкләре == Абдулла Алиш исемендәге премия лауреаты [[Казанның 1000 еллыгы медаль|«Казанның 1000 еллыгы» медале]] 1996 елдан Татарстан һәм Россия Журналистлар берлеге әгъзасы. 1999 елдан [[Татарстан язучылар берлеге|Татарстан Язучылар берлеге]] әгъзасы. == Төп тәрҗемә китаплары == Радзиевская С. Урман әкияте: хикәяләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1988. – 168 б. – 15000 д. Сладков Н. Баллы яңгыр: әкиятләр, хикәяләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1992. – 255 б. – 15000 д. Куян күчтәнәче: рус халык әкиятләре. – Казан: Мәгариф, 1998. – 95 б. – 3000 д. Толстой Л. Хаҗи Морат: повесть. – Казан: Мәгариф, 2000. – 207 б. – 2000 д. Бармак малай: рус халык әкиятләре. – Казан: Мәгариф, 2006. – 40 б. – 2000 д. Әтәчкәй – алтын кикриккәй: рус халык әкиятләре. – Казан: Мәгариф, 2007. – 48 б. – 2000 д. Андерсен Һ. Унике сәяхәтче: әкиятләр. – Казан: Мәгариф, 2008. – 175 б. – 2000 д. Нәниләргә бүләк: балалар өчен шигырьләр, хикәяләр, әкиятләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1988. – 127 б. – 10000 д. Күгәрченем, син дә гөрлә...: балалар өчен җырлар. – Казан: Мәгариф, 1994. – 127 б. – 15000 д. Татар акылы: татар язучылары афоризмнары / соавт. А.Яхин, Л.Шәрифуллина. – Казан: Мәгариф, 2002. – 207 б. – 3000 д . Йокы әкиятләре: татар халык әкиятләре. – Казан: Мәгариф, 2004. –119 б. – 3000 д. Тукай Г. Сагыныр вакытлар: балалар өчен шигырьләр, шигъри әкиятләр, автобиографик истәлек. – Казан: Мәгариф, 2006. – 207 б. – 3000 д Матбугат йорты – гомер китабы: истәлек-хатирәләр. – Казан: Мәгариф, 2006. – 271 б. – 1000 д. Таныш көйләр: 50–60 нчы еллар татар прозасы. – Казан: Мәгариф, 2007. – 415 б. – 2000 д. Аккош күле – илһам аланы: истәлек-хатирәләр. – Казан: Мәгариф, 2007. – 191 б. – 1000 д. == Чыганак == Фәйзуллина М. Күгәрченем, син дә гөрлә... // Шәһри Казан. – 1995. – 17 гыйнв. Шәрифуллина Л. Сабыйларга куян күчтәнәче // Мәгърифәт. –1998. – 12 дек. Нурмөхәммәт Т. Люция 21 нче гасырга атлый // Шәһри Казан. – 1999. – 12 март. Зыятдинова Ф. Үлми торган кеше // Мәдәни җомга. – 2001. – 24 авг.  Миннибаев К. Золотой век // К.Миннибаев. Перевод – это искусство. – Казань: Татар. кн. изд-во, 2004. – С. 65–67 [[Төркем:Әгерҗе районында туганнар]][[Төркем:Татарстан журналистлары]][[Төркем:Казан дәүләт университетын тәмамлаучылар]][[Төркем:Татарстан Язучылар берлеге әгъзалары]] {{Tatar 4.0-2021}} 5bmtibte2uihfjdxmh22tc8n8uhku5h Наилә Вәлитова 0 584152 4400487 4399976 2024-10-28T07:38:55Z Byltyr 278 /* Эшләре */ [[Нәниләргә бүләк. Җыентык|Нәниләргә бүләк]] - сылтама 4400487 wikitext text/x-wiki {{Tatar4.0-2022}} {{FemmeFolklore2022}} {{фш|Вәлитова}} {{Язучы|Исем=Наилә Вәлитова|name=|Оригинал телендә=|Фото=[[Файл:Наилә Вәлитова 11.jpg|100 px]]|Киңлек=|Рәсем язуы=|Тугач бирелгән исеме=|тугач бирелгән исеме=Вәлитова Наилә Минһаҗ кызы|Псевдонимнар=|Туу датасы=15.03.1946|Үлем датасы=|Туу урыны=[[СССР]], [[РСФСР]], [[ТАССР]], {{туу җире|Кукмара|Кукмарада}}|Үлем урыны=|Милләт=татар|Ватандашлык={{байраклаштыру|ССРБ}}→<br/>{{байрак|Россия}} [[РФ]]|Эшчәнлек төре=тәрҗемәче|Иҗат итү еллары=[[1970-еллар]] — {{х.в.}}|Юнәлеш=|Жанр=|Иҗат итү теле=татарча|Дебют=|Премияләр=Татарстан Республикасының Мактау грамотасы|Бүләкләр=|Имза=|Сайт=|яшәү җире=[[Казан]]|үлем датасы=|үлем җире=|Башка мәгълүмат=}} '''Наилә Вәлитова''', ''Вәлитова Наилә Минһаҗ кызы'' ([[15 март]] [[1946 ел]], [[СССР]], [[РСФСР]], [[ТАССР]], [[Кукмара|Кукмара эшчеләр бистәсе]]) – матур әдәбият тәрҗемәчесе, язучы. [[Татарстан язучылар берлеге]] әгъзасы ([[1989 ел|1989 елдан]]),<ref name="a0">[https://sptatar.com/v-litova-nail/ Вәлитова Наилә — Татарстан Язучылар берлеге]</ref> [[Татарстан Фәннәр Академиясе|Татарстан Республикасының Фәннәр академиясенең]] «Фән» нәшриятында редактор. == Тәрҗемәи хәле == [[1946 ел|1946 елның]] [[15 март|15 мартында]] [[Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасы|Татарстанның]] [[Кукмара|Кукмара эшчеләр бистәсендә]] туа. 1954 елда әтисе [[Әгерҗе районы|Әгерҗе районының]] [[Иж-Бубый]] авылына колхоз рәисе итеп билгеләнгәч, гаиләләре белән шунда күченеп китәләр. Наилә Иж-Бубыйдагы урта мәктәпне тәмамлый һәм [[1963 ел|1963 елда]] [[Алабуга дәүләт педагогия институты|Алабуга дәүләт педагогия институтының]] рус-татар бүлегенә укырга керә. Аны [[1968 ел|1968 елда]] тәмамлый һәм Иж-Бубыйга укытучы булып эшләргә кайта. [[1971 ел|1971 елның]] көзендә Наилә Вәлитова Казанга күченә һәм [[Татарстан китап нәшрияты|Татарстан китап нәшриятында]] эшли башлый. Иң элек кече редактор, соңрак матур әдәбият редакциясендә редактор һәм баш редактор вазифаларын башкара. Наилә Вәлитова гомеренең 30 елын китап нәшриятенә багышлый һәм [[2001 ел|2001 елның]] июлендә [[Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе|Татарстан Республикасының Фәннәр академиясе]] «Фән» нәшриятында шулай ук редактор буларак эшли башлый. Татартсан язучылар берлегенә 1989 елда кабул ителә.<ref name="a0" /> = Иҗат = Бүгенге әдәбият дөньясында Наилә Вәлитова оста тәрҗемәче буларак танылган. Бу юнәлештә үз эшчәнлеген ул 1974 елда рус язучысы С.Баруздинның «Шел по улице солдат» («Солдат бара урамнан») балалар өчен язган хикәяләр җыентыгын тәрҗемә итү белән башлап җибәрә. Һәм инде 50 елга якын вакыт арада Наилә тәрҗемә иткән чит ил, рус һәм башка милләт язучыларының дистәгә якын хикәя, повесть җыентыклары һәм романнары татар телендә басылып чыга. Наилә Вәлитова [[1994 ел|1994 елда]] Матбугат өлкәсендәге казанышлары өчен Татарстанның Мактау грамотасы белән бүләкләнә. = Эшләре = '''Тәрҗемәләр:''' * Успенский Э. Крокодил Гена һәм аның дуслары: повесть. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1976. – 63 б. – 15000 д. («Крокодил Гена и его друзья») * Распутин В. Онытма гомергә: повесть. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1983. – 240 б. – 15000 д. («Живи и помни») * Думбадзе Н. Мәңгелек канун: роман. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1986. –231 б. – 12200 д. («Закон вечности») * Милн А. Винни-Пух маҗаралары: әкият-повесть. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1991. – 253 б. – 100000 д. («Винни-Пух и все-все-все») * Кәрим М. Гомер мизгелләре: хатирәләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 1996. – 175 б. – 5000 д. * Милн А. Винни-Пух маҗаралары: әкият-повесть. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2001. – 223 б. – 5000 д. («Винни-Пух и все-все-все») һ.б.<ref name="a1">https://matbugat.ru/enc/vlitova-nail-394/</ref> '''Күмәк җыентыклар:''' * «Фантастик хикәяләр» (1977), * «Дала гөлләре» (казакъ хикәяләре, 1993) * «[[Нәниләргә бүләк. Җыентык|Нәниләргә бүләк]]» (1975), * «Өй артында өянкеләр» (чуаш хикәяләре, 1979), * [[Көмеш-Сылу. Татар халык әкиятләре]] (1993) = Бүләкләре, мактаулы исемнәре = * [[1994 ел|1994]] - Матбугат өлкәсендәге казанышлары өчен Татарстан Республикасының Мактау грамотасы = Шулай ук карагыз = * [[Алабуга дәүләт педагогика университеты]] * [[Лилия Фәттахова]] * [[Лениза Вәлиева]] * [[Гөлүсә Батталова]] = Сылтамалар = * [https://matbugat.ru/enc/vlitova-nail-1112/ ВӘЛИТОВА НАИЛӘ | Матбугат.ру] = Чыганаклар = # ''[https://matbugat.ru/enc/vlitova-nail-1112/ Фирая Зыятдинова // Казан утлары: 2006, №3.]'' # ''Татарстан Язучылар берлеге сайты'' # ''Adiplar.narod.ru онлайн энциклопедиясе'' # ''Камалетдинова Р. Кемнән сирпелә яктылык // Сөембикә. – 1996. – № 4. – 12–13 б.'' # ''Вәли-Барҗылы М. Бәхетле кеше // Ватаным Татарстан. – 2001. – 14 март.'' # ''Р. Н. Даутов, Р. Ф. Рахмани Әдипләребез: биобиблиографик белешмәлек. 2 томда. - Казан: Татарстан китап нәшрияте, 2009.'' = Искәрмәләр = {{искәрмәләр}} [[Төркем:Татар язучылары]] [[Төркем:Әлифба буенча шәхесләр]] [[Төркем:Татарстан язучылары]] [[Төркем:Татар тәрҗемәчеләре]] [[Төркем:Алабуга дәүләт педагогия институтын тәмамлаучылар]] 8grtt1jk9edpl5myj7nuf6spr8lesii Викияңалыклар 0 614988 4400496 3639810 2024-10-28T08:30:14Z Frhdkazan 3171 + {{УК}} + {{Тышкы сылтамалар}} + == Моны да карагыз == 4400496 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Викихәбәр''' яки ''Викияңалыклар'' — волонтёр-журналистлар күмәкләшеп язган хәбәрләрне бастыру платформасы. Күптелле Викимедиа проекты. 2004 елның 8 ноябрьдән гамәлдә. Мөстәкыйль Татарча Викихәбәр вики-инкубаторда үсә торганда, Русча Викихәбәрнең күптеллелек проекты чикләрендә татарча хәбәрләрне чыгару мөмкинлеге башкарылган. == Аерым бүлекләре буенча статистика == # [[:ru:Русские_Викиновости|Урыс Викияңалыклар]] - якынча 322 мең # [[Сербия Викиновости|Серб]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 52 мең # [[Француз Викиннары|Француз]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 22 мең # [[Инглиз Викиннары|Инглиз]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 21 мең # [[Португалия Викиновости|Португаль Викияңалыклар]] - якынча 18 мең # [[Поляк Викиновости|Поляк В]][[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 15 мең # [[Кытай Викиннары|Кытай Викияңалыклар]] - якынча 14 мең # [[Немец Викиналары|Немец]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] — якынча 13 мең # [[Испания Викиновости|Испан]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 11 мең # [[Италия Викиновости|Итальян]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 11 мең == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == {{Викимедиа фонды проектлары}} [[Төркем:Викимедиа проектлары]] gc0rki1eoyarewgatxl35j3pfhe1o9c 4400497 4400496 2024-10-28T09:39:38Z Frhdkazan 3171 /* Аерым бүлекләре буенча статистика */ + {{main|m:Wikinews#Wikinews_Statistics}} 4400497 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Викихәбәр''' яки ''Викияңалыклар'' — волонтёр-журналистлар күмәкләшеп язган хәбәрләрне бастыру платформасы. Күптелле Викимедиа проекты. 2004 елның 8 ноябрьдән гамәлдә. Мөстәкыйль Татарча Викихәбәр вики-инкубаторда үсә торганда, Русча Викихәбәрнең күптеллелек проекты чикләрендә татарча хәбәрләрне чыгару мөмкинлеге башкарылган. == Аерым бүлекләре буенча статистика == {{main|m:Wikinews#Wikinews_Statistics}} # [[:ru:Русские_Викиновости|Урыс Викияңалыклар]] - якынча 322 мең # [[Сербия Викиновости|Серб]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 52 мең # [[Француз Викиннары|Француз]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 22 мең # [[Инглиз Викиннары|Инглиз]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 21 мең # [[Португалия Викиновости|Португаль Викияңалыклар]] - якынча 18 мең # [[Поляк Викиновости|Поляк В]][[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 15 мең # [[Кытай Викиннары|Кытай Викияңалыклар]] - якынча 14 мең # [[Немец Викиналары|Немец]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] — якынча 13 мең # [[Испания Викиновости|Испан]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 11 мең # [[Италия Викиновости|Итальян]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 11 мең == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == {{Викимедиа фонды проектлары}} [[Төркем:Викимедиа проектлары]] 9pbh8pnxh5cgip7ni95xz8br9pwh9aw 4400498 4400497 2024-10-28T09:50:19Z Frhdkazan 3171 + 4400498 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Викихәбәр''' яки ''Викияңалыклар'' — волонтёр-журналистлар күмәкләшеп язган хәбәрләрне бастыру платформасы. Күптелле Викимедиа проекты. 2004 елның 8 ноябрьдән гамәлдә. Вики-инкубаторда 2014 елда булдырылган мөстәкыйль Татарча Викихәбәр [[incubator:Wn/tt/Баш_бит|проектының]] активлыгы түбән, 2016 елдан Русча Викихәбәрнең күптеллелек проекты чикләрендә [[n:ru:Алгы бит|татарча хәбәрләрне чыгару]] мөмкинлеге башкарылган. == Аерым бүлекләре буенча статистика == {{main|m:Wikinews#Wikinews_Statistics}} # [[:ru:Русские_Викиновости|Урыс Викияңалыклар]] - якынча 322 мең # [[Сербия Викиновости|Серб]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 52 мең # [[Француз Викиннары|Француз]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 22 мең # [[Инглиз Викиннары|Инглиз]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 21 мең # [[Португалия Викиновости|Португаль Викияңалыклар]] - якынча 18 мең # [[Поляк Викиновости|Поляк В]][[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 15 мең # [[Кытай Викиннары|Кытай Викияңалыклар]] - якынча 14 мең # [[Немец Викиналары|Немец]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] — якынча 13 мең # [[Испания Викиновости|Испан]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 11 мең # [[Италия Викиновости|Итальян]] [[Рус Викиновости|Викияңалыклар]] - якынча 11 мең == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == {{Викимедиа фонды проектлары}} [[Төркем:Викимедиа проектлары]] jktefc9qro9e1vyvhpknp9c75t8xgjo Татарстан китап нәшриятында басылган китаплар исемлеге 0 819485 4400475 4400421 2024-10-27T19:29:13Z ListeriaBot 24345 Wikidata list updated [V2] 4400475 wikitext text/x-wiki {{Мәгълүмати исемлек}}{{notice|Түбәндәге төзмәгә мәгълүматны кул белән кертү киңәш ителми, мәкаләләр өчен Викимәгълүмат элементын булдыру һәм анда тутыру сорала.}} '''Татарстан китап нәшрияты басылган китаплары исемлеге''' — [[Татарстан китап нәшрияты]] чыгарган китаплары турында ясалма интеллектлар укый-аңлый алган күптелле [[Викимәгълүмат]] системасында төркәлгәнен автоматик килеш яңартылып торучы татар телле мәгълүмати исемлеге проекты. <blockquote>Автоматик кертелү теләнелгән Татвики мәкаләләре өчен Викимәгълүматтагы яңа элементларны ''[https://www.wikidata.org/wiki/Q127513996?uselang=tt Тел - милләтнең сакчысы]'' үрнәгендә булдырып тутырыгызчы. Соңыннан уң яктан <u>яңарт</u> басылуга, бот Викимәгълүмат базасыннан билгеләнгән шартларга <code>менә моның ассыйныфы=китап, нәшрият=Татарстан китап нәшрияты</code> туры килүче элементлардан соралган мәгълүматны монда бастырып чыга. <p>Китап һәм авторның күрсәтеләчәк исеме шулай ук бәйле Викимәгълүмат элементларында билгеләнә <small>''([https://www.wikidata.org/wiki/Q127581400?uselang=tt үрнәк])''</small>. Үзе турында Татвики мәкаләсе булмаган автор турында да Викимәгълүмат элементын булдыру була һәм таныттыру өчен файдалы <small>(''[https://www.wikidata.org/wiki/Q127581986?uselang=tt Дилбәр Сәинова-Әхмәрова]'')</small>. Соңгы үрнәктән чыгып, Татвикида авторы турында мәкалә булганда, китабы турында элементын Татвики мәкалә булмаганда да булдыру һәм монда күрсәтү мөмкин ''(тик соңыннан [[Википедия:Мәкалә төпчекләре|төпчек сыман]] да булдыру хәерлерәк була ала)''. </blockquote> {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P123 wd:Q13207324 . ?item wdt:P279 wd:Q571 } |section= |sort=p577 |columns=p577:Ел,label:Исем,p50}} {| class='wikitable sortable' ! Ел ! Исем ! автор |- | 1895 | [[Мөстәфадел-әхбар фи әхвали Казан вә Болгар]] | [[Шиһабетдин Мәрҗани]] |- | 1976 | [[Габдулла Кариев (китап)]] | |- | 1979 | [[Күренмәс кеше (китап)]] | [[Һерберт Уэллс|Герберт Уэллс]] |- | 1984 | [[Бөек язмышлы әсәр]] | [[Нурмөхәммәт Хисамов]] |- | 1989 | [[Көмеш канатлар, зәңгәр хыяллар]] | [[Рәшит Ибраһимов]] |- | 1989 | [[Тарихи сәхифәләр ачылганда]] | [[Газиз Гобәйдуллин]] |- | 1989 | [[Һәвәскәр бакчачыга көндәлек киңәшләр]] | |- | 1989 | [[Колыма хикәяләре]] | [[Ибраһим Сәләхов]] |- | 1991 | [[Зур гөнаһлар (китап, 1991)|Зур гөнаһлар]] | [[Заһир Бигиев]] |- | 1991 | [[Сагыналар сине якын дуслар]] | [[Әлфия Айдарская]]<br/>[[Гөлшат Зәйнашева]] |- | 1991 | [[Татарлар: исемебез һәм җисемебез]] | [[Әбрар Кәримуллин]] |- | 1992 | [[... дәваларның олысы вә асылы]] | [[Сәмәния Шәрипова]] |- | 1993 | [[Әссәламү галәйкүм (китап)|Әссәламү галәйкүм]] | [[Җәмил Зәйнуллин]] |- | 1993 | [[Бакчачы, яшелчәче һәм умартачы календаре]] | |- | 1993 | [[Безнең сурәт]] | [[Фәнзаман Баттал]] |- | 1993 | [[Болгар вә Казан төрекләре]] | [[Ризаэддин Фәхреддин|Ризаэтдин Фәхретдин]] |- | 1994 | [[Бәйсезлек баскычлары]] | [[Индус Таһиров|Индус Ризак улы Таhиров]] |- | 1994 | [[Исемнәрдә - ил тарихы]] | [[Фирдәвес Гарипова]] |- | 1995 | [[Казан ханнары (китап)]] | [[Ризаэддин Фәхреддин|Ризаэтдин Фәхретдин]] |- | 1995 | [[Төрекчә сөйләшәбез]] | [[Әлфинә Сибгатуллина]] |- | 1997 | [[Иманга тугрылык (китап)|Иманга тугрылык]] | [[Равил Әмирхан]] |- | 1997 | [[Тел - милләтнең сакчысы]] | [[Әбрар Кәримуллин]] |- | 1997 | [[Нуры содур (китап)]] | [[Мөхәммәдьяр]] |- | 1997 | [[Мәктәптә милли әдәбият дәресләре (китап)]] | [[Габдулла Тукай]] |- | 1999 | [[Болак арты республикасы (китап)|Болак арты республикасы]] | [[Рәмзи Вәлиев]] |- | 2000 | [[Бакырган китабы]] | |- | 2000 | [[Татар кулъязма китабы]] | [[Марсель Әхмәтҗанов]] |- | 2001 | [[Салих Сәйдәшев (китап)|Салих Сәйдәшев. Композиторның тормыш һәм иҗат юлы]] | ''[[:d:Q127581986|Дилбәр Сәинова-Әхмәрова]]'' |- | 2001 | [[Әдәби сүзлек (2001)|Әдәби сүзлек]] | [[Исмәгыйль Рәмиев]] |- | 2001 | [[Хакыйкать юлыннан]] | [[Мәсгуд Гайнетдин]] |- | 2002 | [[Мәңгелек ядкяр]] | [[Хуҗиәхмәт Мәхмүтов|Хуҗиәхмәт Мәхмүтев]] |- | 2003 | [[Хәтеремнән чыкмый һич тә...]] | [[Фирдәвес Гарипова]] |- | 2003 | [[Татар терминологиясенең тарихи чыганаклары]] | [[Рифгать Әхмәтьянов]] |- | 2004 | [[Гаяз Исхакыйның мөһаҗирлектәге иҗаты (китап)|Гаяз Исхакыйның мөһаҗирлектәге иҗаты]] | [[Хатыйп Миңнегулов]] |- | 2004 | [[Гасырлар мирасы]] | [[Мәсгуд Гайнетдин]] |- | 2004 | [[Гасырдан - гасырга]] | [[Миркасыйм Госманов]] |- | 2004 | [[Туган як мирасы]] | [[Иршад Гафаров]] |- | 2005 | [[Бакый Урманченың рухи дөньясы (китап)]] | [[Флора Әхмәтова-Урманче]] |- | 2005 | [[Батырша восстаниесе. 1755 ел (китап)|Батырша восстаниесе. 1755 ел]] | [[Фәйзелхак Ислаев]] |- | 2005 | [[Безнең кардәшлек (китап)|Безнең кардәшлек]] | [[Әбрар Кәримуллин]] |- | 2006 | [[Кол Гали һәм төрки «Йосыфнамә»|Кол Гали һәм төрки "Йосыфнамә"]] | [[Нурмөхәммәт Хисамов]] |- | 2006 | [[Татар тарихчылары (китап)|Татар тарихчылары]] | [[Сәләм Алишев]] |- | 2006 | [[Ил йолдызы: Татар мөһаҗирләре матбугатында Габдулла Тукай]] | |- | 2006 | [[Мәңге тоныкланмас көзгебез]] | [[Мәсгуд Гайнетдин]] |- | 2007 | [[Өзелгән дога]] | [[Рәмзи Вәлиев]] |- | 2008 | [[Рецензияләрдән тәгъзияләргә: ХХ йөз башы татар әдәби тәнкыйте]] | [[Таһир Гыйлаҗев]] |- | 2009 | [[Репрессияләнгән татар әдипләре (китап)|Репрессияләнгән татар әдипләре]] | [[Рафаэль Мостафин]] |- | 2011 | [[Күчем хан (китап)|Күчем хан]] | [[Фәүзия Бәйрәмова]] |- | 2014 | [[Без элек тә без идек…]] | [[Мәсгуд Гайнетдин]] |- | 2014 | [[Атамаларда туганлык һәм гаилә мөнәсәбәтләре]] | [[Дөрия Рамазанова]] |- | 2015 | [[Сыналганнар - сынатмый (китап)]] | [[Гөлназ Шәйхи]] |- | 2015 | [[Татар сәяхәтнамәләре]] | |- | 2016 | [[Василий Аксёнов. Сайланма әсәрләр]] | [[Василий Аксёнов]] |} {{Wikidata list end}} [[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]] [[Төркем:Татар әдәбияты]] a81syn59selogphbnrw3wmhrfawfaku Иоганн Генрих Тишбейн (Олысы) 0 860433 4400464 2024-10-27T16:15:31Z A.Khamidullin 6685 Рус теленнән тәрҗемә иттем. A. Khamidullin. 4400464 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Иоганн Генрих Тишбейн (Тишбайн) Олысы''' (немец телендә: Johann Heinrich Tischbein der Ältere), кушаматы '''Кассельле''' (Kasseler Tischbein); [[1722 ел]]ның [[3 октябрь|3 октябре]], [[Хайна (монастырь)|Хайна]] — [[1789 ел]]ның [[22 август|22 августы]], [[Кассель]]) — [[Германия|немец]] ([[Гессен]]) живописецы, портретист. Дүрт буынны керткән зур мирас рәссамнары әгъзасы<ref>Neues allgemeines Künstler-Lexicon; oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc. Bearb. von Dr. G. K. Nagler. — München: E.A. Fleischmann, 1835—1852</ref><ref>[[Власов, Виктор Георгиевич|Власов В. Г.]] Тишбайн // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. — Т. 3. — Словарь имён, 1997. — С. 372—373. — ISBN 5-88737-010-6</ref>. [[Кассель]]да сәнгать Академиясенең учреждать итүчеләрнең берсе, Академиядә живопись өйрәткән һәм Германиядә иртә [[классицизм]] вәкилләренең берсе булган. Тишбейн Олысы [[Гессен-Кассель]] ландграфларының сарай яны рәссамы булган, күбесенчә портретлар, әмма шулай ук пейзажлар, тарихи һәм мифологик сюжетларга картиналар ясаган. Барысы ул ясаган өч йөзләп картина санала. Ул аеруча хатын-кыз портретлары өчен ат казанган. == Тәрҗемәи хәле == [[Файл:Tischbein der Ältere und seine Töchter.jpg|thumb|200px|left|Рәссам һәм аның кызлары. Сулдан уңга: кызы Вильгельмина Фридерика, кызы Вильгельмина Каролина-Амалия, Тишбейн үзе. Диварда рәссамның мәрхүм хатыннары портретлары. Сулда Мари Софи һәм уңда Джули Марианна Пернетт. 1774. Түбән Саксония җире музее, Ганновер]] Киләсе рәссам ипи пешерүче Иоганн Генрих Тишбейн (1682—1764) һәм Сюзанна Маргарета Хинзинг гаиләсендә туган, аларның сигез баланың бишесе рәссам булып киткән. Живописьне 1736—1741 елларда Кассельдә обой рәсемнәре ясаучы Циммерманнан һәм Иоганн Георг фон Фрезедан өйрәнгән. Шуннан соң кече герман дәүләтләре сарай яннарында эшләгән. 1743 елда граф Генрих Фридрих фон [[Штадион]]ның (1691—1768) финанс яклавына ирешкән һәм [[Париж]]га киткән, [[Ван Лоо, Шарль Андре|Шарль Андре Ван Лоо]] остаханәсендә өйрәнгән. В 1749 елда Тишбейн бертуганы [[Тишбейн, Иоганн Антон Гамбурглы |Иоганн Антон]] белән Италиягә, [[Венеция|Венецигә]] [[Пьяццетта, Джованни Баттиста|Джованни Баттиста Пьяцетте]]га сәфәр кыла, 1750—1751 елларда [[Рим]]да булган. 1753 елда Тишбейн Кассель ландграфы [[Вильгельм VIII (Гессен-Кассель)|Вильгельм VIII]]-нең сарай яны рәссамы булган. Шул ук вакытта Вильгельмстальдә ландграфның җәйге сарае өстендә эш башланган, Тишбейн анда “Гүзәллек галереясе”н (Schönheitsgalerie) кертеп гомумән 66 картина ясаган<ref>Fröhlich F. Wo Ungestört Der Lenz Regiert, Schloss Wilhelmsthal bei Calden. Hrsg. Museumslandschaft Hessen Kassel und Michael Eissenhauer. — Monografische Reihe, Band 21. Kassel, 2007. ISBN 978-3-422-02144-0</ref>. Гессен территориясен 1756-1762 елларда французлар оккупацияләгәндә рәссам илдән эмиграцияләгән һәм еш бер урыннан икенче урынга күчкән. 1762 елдан бирле ул Кассельдә ''Collegium Carolinum'' академиясенең профессоры. Күп вакытны үзенең дусты һәм үткәндә яклаучысы граф Г. Ф. фон Штадионның [[Вартгаузен]] шваб утарында уздырган. Вакытлыча [[Гамбург]]та торучы шагыйрь [[Клопшток, Фридрих Готлиб|Фридрих Готлиб Клопшток]] һәм аның иртуганы белән дуслыкка күрә ул Ганза шәһәре интеллектуаль даирәләре белән тыгыз бәйләнештә булган. Энесе [[Тишбейн, Иоганн Фридрих Август|Иоганн Фридрих Август]], кебек үк ул “Таҗ кигән арслан” (gekrönten Löwen) Кассель [[масон ложасы]] әгъзаларына кабул ителгән булган. 1756 елның 31 октябрендә Тишбейн канцеляри сәркатибе кызы Мари Софи Роберга өйләнгән булган, ә аның 1759 елда үлеменнән соң – аның сеңлесе Анна Мари Пернетта икенче никахта, сеңлесе шуннан соң киләсе елны үлгән. 1775 елда унсигез яшьлек графиня Огюст Ройсс цу Эберсдорф аның иң мәшһүр картинасы “Артемизия” [2] (72 × 95 см, киндер тукыма, май) өчен модель булган; ул үз заманының иң матур хатыннарның берсе булып саналган. Тишбейн тарафыннан 1775 елда мифологик сюжетка ясалган “Артемизия” картинасында рәссам үз вакытының иң матур хатыннарының берсе, 18 яшьлек графиня [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]]ны сурәтләгән. == Галерея == <gallery class="center" widths="140px" heights="160px"> Johann Heinrich Tischbein - Achilles has a Dispute with Agamemnon, 1776.jpg|Ахиллес Агамемнон белән бәхәсләшә. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Гамбург Johann Heinrich Tischbein the Elder - Der Raub der Europa.jpg| Европаны урлау. 1750-енче еллар. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - The Nine Muses - Melpomene (Tragedy), 1771FXD.jpg|Тугыз муза. Мельпомена (Фаҗига). 1771. Киндер тукыма, май. Гессенның җир музее, Кассель Gotha, Herzogliches Museum, Johann Heinrich Tischbein d.Ä,, Aeneas und Dido.jpg|Дидона һәм Эней. Киндер тукыма, май. Герцог музее, Гота Johann Heinrich Tischbein (1722) - Elektra erkennt ihren Bruder Orest am Grabe Agamemnons - 1738 - Staatliche Kunsthalle Karlsruhe.jpg|Электра Агамемнон каберендә бертуганы Орестны таный. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Карлсруэ Johann Heinrich Tischbein d.Ä. - Artemisia trauert um Mausolos.jpg|Артемизия өстендә елый ( [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]] портреты). 1775. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - Retrato del Landgrave Federico II de Hesse-Kassel.jpg| Ландграф Фредерик II Гессен-Кассельле портреты. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгать музее, Гавана, Куба Mary of Great Britain Tischbein.jpg|Мария Гессен-Кассельле, Бөекбритания принцессасы. Як. 1752. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Tischbein-friedrichsplatz-kassel.jpg|Кассельдә ландграф Фридрих II-гә һәйкәл ачу. 1783. Киндер тукыма, май. Гессен җире музее, Кассель </gallery> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Әдәбият == * {{публикация|книга|автор линк=Власов, Виктор Георгиевич|автор=Власов В. Г.|часть=Тишбайн|ответственный=В. Г. Власов|ref=Власов|заглавие=Стили в искусстве|подзаголовок=Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура|вид=словарь|томов=3|место=СПб.|год=1997|издательство=Кольна|том=3|том заглавие=Словарь имён : М—Я|страницы=372|страниц=655|листов иллюстраций=[8]|иллюстрации=ил.|isbn=5-88737-010-6|oclc=605179863}} * {{Публикация|книга|заглавие=Германия. Англия. XV–XIX века|год=2008|автор=Камчатова А. В., Котломанов А. О., Кроллау Н. Е.|ref=Камчатова, Котломанов и Кроллау|вид=биографический словарь|ответственный=А. В. Камчатова, А. О. Котломанов, Н. Е. Кроллау|место=СПб.|издательство=Азбука-Классика|страницы=170, 173, 175|страниц=480|иллюстрации=ил., цв. ил.|серия=Художники Западной Европы|isbn=978-5-91181-907-1|oclc=701476987}} == Сылтамалар == * {{WGA|https://www.wga.hu/bio/t/tischbei/johann/biograph.html|Иоганн Генрих Тишбейн-старший}} [[Төркем:Рәссамнар]] pq7yn5cdd659gikw2hn00wk4zvaore7 4400465 4400464 2024-10-27T16:17:01Z A.Khamidullin 6685 /* Галерея */ 4400465 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Иоганн Генрих Тишбейн (Тишбайн) Олысы''' (немец телендә: Johann Heinrich Tischbein der Ältere), кушаматы '''Кассельле''' (Kasseler Tischbein); [[1722 ел]]ның [[3 октябрь|3 октябре]], [[Хайна (монастырь)|Хайна]] — [[1789 ел]]ның [[22 август|22 августы]], [[Кассель]]) — [[Германия|немец]] ([[Гессен]]) живописецы, портретист. Дүрт буынны керткән зур мирас рәссамнары әгъзасы<ref>Neues allgemeines Künstler-Lexicon; oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc. Bearb. von Dr. G. K. Nagler. — München: E.A. Fleischmann, 1835—1852</ref><ref>[[Власов, Виктор Георгиевич|Власов В. Г.]] Тишбайн // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. — Т. 3. — Словарь имён, 1997. — С. 372—373. — ISBN 5-88737-010-6</ref>. [[Кассель]]да сәнгать Академиясенең учреждать итүчеләрнең берсе, Академиядә живопись өйрәткән һәм Германиядә иртә [[классицизм]] вәкилләренең берсе булган. Тишбейн Олысы [[Гессен-Кассель]] ландграфларының сарай яны рәссамы булган, күбесенчә портретлар, әмма шулай ук пейзажлар, тарихи һәм мифологик сюжетларга картиналар ясаган. Барысы ул ясаган өч йөзләп картина санала. Ул аеруча хатын-кыз портретлары өчен ат казанган. == Тәрҗемәи хәле == [[Файл:Tischbein der Ältere und seine Töchter.jpg|thumb|200px|left|Рәссам һәм аның кызлары. Сулдан уңга: кызы Вильгельмина Фридерика, кызы Вильгельмина Каролина-Амалия, Тишбейн үзе. Диварда рәссамның мәрхүм хатыннары портретлары. Сулда Мари Софи һәм уңда Джули Марианна Пернетт. 1774. Түбән Саксония җире музее, Ганновер]] Киләсе рәссам ипи пешерүче Иоганн Генрих Тишбейн (1682—1764) һәм Сюзанна Маргарета Хинзинг гаиләсендә туган, аларның сигез баланың бишесе рәссам булып киткән. Живописьне 1736—1741 елларда Кассельдә обой рәсемнәре ясаучы Циммерманнан һәм Иоганн Георг фон Фрезедан өйрәнгән. Шуннан соң кече герман дәүләтләре сарай яннарында эшләгән. 1743 елда граф Генрих Фридрих фон [[Штадион]]ның (1691—1768) финанс яклавына ирешкән һәм [[Париж]]га киткән, [[Ван Лоо, Шарль Андре|Шарль Андре Ван Лоо]] остаханәсендә өйрәнгән. В 1749 елда Тишбейн бертуганы [[Тишбейн, Иоганн Антон Гамбурглы |Иоганн Антон]] белән Италиягә, [[Венеция|Венецигә]] [[Пьяццетта, Джованни Баттиста|Джованни Баттиста Пьяцетте]]га сәфәр кыла, 1750—1751 елларда [[Рим]]да булган. 1753 елда Тишбейн Кассель ландграфы [[Вильгельм VIII (Гессен-Кассель)|Вильгельм VIII]]-нең сарай яны рәссамы булган. Шул ук вакытта Вильгельмстальдә ландграфның җәйге сарае өстендә эш башланган, Тишбейн анда “Гүзәллек галереясе”н (Schönheitsgalerie) кертеп гомумән 66 картина ясаган<ref>Fröhlich F. Wo Ungestört Der Lenz Regiert, Schloss Wilhelmsthal bei Calden. Hrsg. Museumslandschaft Hessen Kassel und Michael Eissenhauer. — Monografische Reihe, Band 21. Kassel, 2007. ISBN 978-3-422-02144-0</ref>. Гессен территориясен 1756-1762 елларда французлар оккупацияләгәндә рәссам илдән эмиграцияләгән һәм еш бер урыннан икенче урынга күчкән. 1762 елдан бирле ул Кассельдә ''Collegium Carolinum'' академиясенең профессоры. Күп вакытны үзенең дусты һәм үткәндә яклаучысы граф Г. Ф. фон Штадионның [[Вартгаузен]] шваб утарында уздырган. Вакытлыча [[Гамбург]]та торучы шагыйрь [[Клопшток, Фридрих Готлиб|Фридрих Готлиб Клопшток]] һәм аның иртуганы белән дуслыкка күрә ул Ганза шәһәре интеллектуаль даирәләре белән тыгыз бәйләнештә булган. Энесе [[Тишбейн, Иоганн Фридрих Август|Иоганн Фридрих Август]], кебек үк ул “Таҗ кигән арслан” (gekrönten Löwen) Кассель [[масон ложасы]] әгъзаларына кабул ителгән булган. 1756 елның 31 октябрендә Тишбейн канцеляри сәркатибе кызы Мари Софи Роберга өйләнгән булган, ә аның 1759 елда үлеменнән соң – аның сеңлесе Анна Мари Пернетта икенче никахта, сеңлесе шуннан соң киләсе елны үлгән. 1775 елда унсигез яшьлек графиня Огюст Ройсс цу Эберсдорф аның иң мәшһүр картинасы “Артемизия” [2] (72 × 95 см, киндер тукыма, май) өчен модель булган; ул үз заманының иң матур хатыннарның берсе булып саналган. Тишбейн тарафыннан 1775 елда мифологик сюжетка ясалган “Артемизия” картинасында рәссам үз вакытының иң матур хатыннарының берсе, 18 яшьлек графиня [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]]ны сурәтләгән. == Галерея == <gallery class="center" widths="140px" heights="160px"> Johann Heinrich Tischbein - Achilles has a Dispute with Agamemnon, 1776.jpg|Ахиллес Агамемнон белән бәхәсләшә. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Гамбург Johann Heinrich Tischbein the Elder - Der Raub der Europa.jpg| Европаны урлау. 1750-енче еллар. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - The Nine Muses - Melpomene (Tragedy), 1771FXD.jpg|Тугыз муза. Мельпомена (Фаҗига). 1771. Киндер тукыма, май. Гессенның җир музее, Кассель Gotha, Herzogliches Museum, Johann Heinrich Tischbein d.Ä,, Aeneas und Dido.jpg|Дидона һәм Эней. Киндер тукыма, май. Герцог музее, Гота Johann Heinrich Tischbein (1722) - Elektra erkennt ihren Bruder Orest am Grabe Agamemnons - 1738 - Staatliche Kunsthalle Karlsruhe.jpg|Электра Агамемнон каберендә бертуганы Орестны таный. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Карлсруэ Johann Heinrich Tischbein d.Ä. - Artemisia trauert um Mausolos.jpg|Артемизия Мавсол өстендә елый ( [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]] портреты). 1775. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - Retrato del Landgrave Federico II de Hesse-Kassel.jpg| Ландграф Фредерик II Гессен-Кассельле портреты. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгать музее, Гавана, Куба Mary of Great Britain Tischbein.jpg|Мария Гессен-Кассельле, Бөекбритания принцессасы. Як. 1752. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Tischbein-friedrichsplatz-kassel.jpg|Кассельдә ландграф Фридрих II-гә һәйкәл ачу. 1783. Киндер тукыма, май. Гессен җире музее, Кассель </gallery> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Әдәбият == * {{публикация|книга|автор линк=Власов, Виктор Георгиевич|автор=Власов В. Г.|часть=Тишбайн|ответственный=В. Г. Власов|ref=Власов|заглавие=Стили в искусстве|подзаголовок=Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура|вид=словарь|томов=3|место=СПб.|год=1997|издательство=Кольна|том=3|том заглавие=Словарь имён : М—Я|страницы=372|страниц=655|листов иллюстраций=[8]|иллюстрации=ил.|isbn=5-88737-010-6|oclc=605179863}} * {{Публикация|книга|заглавие=Германия. Англия. XV–XIX века|год=2008|автор=Камчатова А. В., Котломанов А. О., Кроллау Н. Е.|ref=Камчатова, Котломанов и Кроллау|вид=биографический словарь|ответственный=А. В. Камчатова, А. О. Котломанов, Н. Е. Кроллау|место=СПб.|издательство=Азбука-Классика|страницы=170, 173, 175|страниц=480|иллюстрации=ил., цв. ил.|серия=Художники Западной Европы|isbn=978-5-91181-907-1|oclc=701476987}} == Сылтамалар == * {{WGA|https://www.wga.hu/bio/t/tischbei/johann/biograph.html|Иоганн Генрих Тишбейн-старший}} [[Төркем:Рәссамнар]] dijns75ypslirx3fyeybbfbh8kfnr29 4400466 4400465 2024-10-27T16:18:16Z A.Khamidullin 6685 4400466 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Иоганн Генрих Тишбейн (Тишбайн) Олысы''' (немец телендә: Johann Heinrich Tischbein der Ältere), кушаматы '''Кассельле''' (Kasseler Tischbein); [[1722 ел]]ның [[3 октябрь|3 октябре]], [[Хайна (монастырь)|Хайна]] — [[1789 ел]]ның [[22 август|22 августы]], [[Кассель]]) — [[Германия|немец]] ([[Гессен]]) живописецы, портретист. Дүрт буынны керткән зур мирас рәссамнары гаиләсе әгъзасы<ref>Neues allgemeines Künstler-Lexicon; oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc. Bearb. von Dr. G. K. Nagler. — München: E.A. Fleischmann, 1835—1852</ref><ref>[[Власов, Виктор Георгиевич|Власов В. Г.]] Тишбайн // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. — Т. 3. — Словарь имён, 1997. — С. 372—373. — ISBN 5-88737-010-6</ref>. [[Кассель]]да сәнгать Академиясенең учреждать итүчеләрнең берсе, Академиядә живопись өйрәткән һәм Германиядә иртә [[классицизм]] вәкилләренең берсе булган. Тишбейн Олысы [[Гессен-Кассель]] ландграфларының сарай яны рәссамы булган, күбесенчә портретлар, әмма шулай ук пейзажлар, тарихи һәм мифологик сюжетларга картиналар ясаган. Барысы ул ясаган өч йөзләп картина санала. Ул аеруча хатын-кыз портретлары өчен ат казанган. == Тәрҗемәи хәле == [[Файл:Tischbein der Ältere und seine Töchter.jpg|thumb|200px|left|Рәссам һәм аның кызлары. Сулдан уңга: кызы Вильгельмина Фридерика, кызы Вильгельмина Каролина-Амалия, Тишбейн үзе. Диварда рәссамның мәрхүм хатыннары портретлары. Сулда Мари Софи һәм уңда Джули Марианна Пернетт. 1774. Түбән Саксония җире музее, Ганновер]] Киләсе рәссам ипи пешерүче Иоганн Генрих Тишбейн (1682—1764) һәм Сюзанна Маргарета Хинзинг гаиләсендә туган, аларның сигез баланың бишесе рәссам булып киткән. Живописьне 1736—1741 елларда Кассельдә обой рәсемнәре ясаучы Циммерманнан һәм Иоганн Георг фон Фрезедан өйрәнгән. Шуннан соң кече герман дәүләтләре сарай яннарында эшләгән. 1743 елда граф Генрих Фридрих фон [[Штадион]]ның (1691—1768) финанс яклавына ирешкән һәм [[Париж]]га киткән, [[Ван Лоо, Шарль Андре|Шарль Андре Ван Лоо]] остаханәсендә өйрәнгән. В 1749 елда Тишбейн бертуганы [[Тишбейн, Иоганн Антон Гамбурглы |Иоганн Антон]] белән Италиягә, [[Венеция|Венецигә]] [[Пьяццетта, Джованни Баттиста|Джованни Баттиста Пьяцетте]]га сәфәр кыла, 1750—1751 елларда [[Рим]]да булган. 1753 елда Тишбейн Кассель ландграфы [[Вильгельм VIII (Гессен-Кассель)|Вильгельм VIII]]-нең сарай яны рәссамы булган. Шул ук вакытта Вильгельмстальдә ландграфның җәйге сарае өстендә эш башланган, Тишбейн анда “Гүзәллек галереясе”н (Schönheitsgalerie) кертеп гомумән 66 картина ясаган<ref>Fröhlich F. Wo Ungestört Der Lenz Regiert, Schloss Wilhelmsthal bei Calden. Hrsg. Museumslandschaft Hessen Kassel und Michael Eissenhauer. — Monografische Reihe, Band 21. Kassel, 2007. ISBN 978-3-422-02144-0</ref>. Гессен территориясен 1756-1762 елларда французлар оккупацияләгәндә рәссам илдән эмиграцияләгән һәм еш бер урыннан икенче урынга күчкән. 1762 елдан бирле ул Кассельдә ''Collegium Carolinum'' академиясенең профессоры. Күп вакытны үзенең дусты һәм үткәндә яклаучысы граф Г. Ф. фон Штадионның [[Вартгаузен]] шваб утарында уздырган. Вакытлыча [[Гамбург]]та торучы шагыйрь [[Клопшток, Фридрих Готлиб|Фридрих Готлиб Клопшток]] һәм аның иртуганы белән дуслыкка күрә ул Ганза шәһәре интеллектуаль даирәләре белән тыгыз бәйләнештә булган. Энесе [[Тишбейн, Иоганн Фридрих Август|Иоганн Фридрих Август]], кебек үк ул “Таҗ кигән арслан” (gekrönten Löwen) Кассель [[масон ложасы]] әгъзаларына кабул ителгән булган. 1756 елның 31 октябрендә Тишбейн канцеляри сәркатибе кызы Мари Софи Роберга өйләнгән булган, ә аның 1759 елда үлеменнән соң – аның сеңлесе Анна Мари Пернетта икенче никахта, сеңлесе шуннан соң киләсе елны үлгән. 1775 елда унсигез яшьлек графиня Огюст Ройсс цу Эберсдорф аның иң мәшһүр картинасы “Артемизия” [2] (72 × 95 см, киндер тукыма, май) өчен модель булган; ул үз заманының иң матур хатыннарның берсе булып саналган. Тишбейн тарафыннан 1775 елда мифологик сюжетка ясалган “Артемизия” картинасында рәссам үз вакытының иң матур хатыннарының берсе, 18 яшьлек графиня [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]]ны сурәтләгән. == Галерея == <gallery class="center" widths="140px" heights="160px"> Johann Heinrich Tischbein - Achilles has a Dispute with Agamemnon, 1776.jpg|Ахиллес Агамемнон белән бәхәсләшә. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Гамбург Johann Heinrich Tischbein the Elder - Der Raub der Europa.jpg| Европаны урлау. 1750-енче еллар. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - The Nine Muses - Melpomene (Tragedy), 1771FXD.jpg|Тугыз муза. Мельпомена (Фаҗига). 1771. Киндер тукыма, май. Гессенның җир музее, Кассель Gotha, Herzogliches Museum, Johann Heinrich Tischbein d.Ä,, Aeneas und Dido.jpg|Дидона һәм Эней. Киндер тукыма, май. Герцог музее, Гота Johann Heinrich Tischbein (1722) - Elektra erkennt ihren Bruder Orest am Grabe Agamemnons - 1738 - Staatliche Kunsthalle Karlsruhe.jpg|Электра Агамемнон каберендә бертуганы Орестны таный. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Карлсруэ Johann Heinrich Tischbein d.Ä. - Artemisia trauert um Mausolos.jpg|Артемизия Мавсол өстендә елый ( [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]] портреты). 1775. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - Retrato del Landgrave Federico II de Hesse-Kassel.jpg| Ландграф Фредерик II Гессен-Кассельле портреты. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгать музее, Гавана, Куба Mary of Great Britain Tischbein.jpg|Мария Гессен-Кассельле, Бөекбритания принцессасы. Як. 1752. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Tischbein-friedrichsplatz-kassel.jpg|Кассельдә ландграф Фридрих II-гә һәйкәл ачу. 1783. Киндер тукыма, май. Гессен җире музее, Кассель </gallery> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Әдәбият == * {{публикация|книга|автор линк=Власов, Виктор Георгиевич|автор=Власов В. Г.|часть=Тишбайн|ответственный=В. Г. Власов|ref=Власов|заглавие=Стили в искусстве|подзаголовок=Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура|вид=словарь|томов=3|место=СПб.|год=1997|издательство=Кольна|том=3|том заглавие=Словарь имён : М—Я|страницы=372|страниц=655|листов иллюстраций=[8]|иллюстрации=ил.|isbn=5-88737-010-6|oclc=605179863}} * {{Публикация|книга|заглавие=Германия. Англия. XV–XIX века|год=2008|автор=Камчатова А. В., Котломанов А. О., Кроллау Н. Е.|ref=Камчатова, Котломанов и Кроллау|вид=биографический словарь|ответственный=А. В. Камчатова, А. О. Котломанов, Н. Е. Кроллау|место=СПб.|издательство=Азбука-Классика|страницы=170, 173, 175|страниц=480|иллюстрации=ил., цв. ил.|серия=Художники Западной Европы|isbn=978-5-91181-907-1|oclc=701476987}} == Сылтамалар == * {{WGA|https://www.wga.hu/bio/t/tischbei/johann/biograph.html|Иоганн Генрих Тишбейн-старший}} [[Төркем:Рәссамнар]] 1bfyvaut4qs4y1az2h75po3vpbjubzm 4400467 4400466 2024-10-27T16:18:59Z A.Khamidullin 6685 4400467 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Иоганн Генрих Тишбейн (Тишбайн) Олысы''' (немец телендә: Johann Heinrich Tischbein der Ältere), кушаматы '''Кассельле''' (Kasseler Tischbein); [[1722 ел]]ның [[3 октябрь|3 октябре]], [[Хайна (монастырь)|Хайна]] — [[1789 ел]]ның [[22 август|22 августы]], [[Кассель]]) — [[Германия|немец]] ([[Гессен]]) живописецы, портретист. Дүрт буынны керткән зур мирас рәссамнары гаиләсе әгъзасы<ref>Neues allgemeines Künstler-Lexicon; oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc. Bearb. von Dr. G. K. Nagler. — München: E.A. Fleischmann, 1835—1852</ref><ref>[[Власов, Виктор Георгиевич|Власов В. Г.]] Тишбайн // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. — Т. 3. — Словарь имён, 1997. — С. 372—373. — ISBN 5-88737-010-6</ref>. [[Кассель]]да сәнгать Академиясенең учреждать итүчеләрнең берсе, Академиядә живопись өйрәткән һәм Германиядә иртә [[классицизм]] вәкилләренең берсе булган. Тишбейн Олысы [[Гессен-Кассель]] ландграфларының сарай яны рәссамы булган, күбесенчә портретлар, әмма шулай ук пейзажлар, тарихи һәм мифологик сюжетларга картиналар ясаган. Барысы ул ясаган өч йөзләгән картина санала. Ул аеруча хатын-кыз портретлары өчен ат казанган. == Тәрҗемәи хәле == [[Файл:Tischbein der Ältere und seine Töchter.jpg|thumb|200px|left|Рәссам һәм аның кызлары. Сулдан уңга: кызы Вильгельмина Фридерика, кызы Вильгельмина Каролина-Амалия, Тишбейн үзе. Диварда рәссамның мәрхүм хатыннары портретлары. Сулда Мари Софи һәм уңда Джули Марианна Пернетт. 1774. Түбән Саксония җире музее, Ганновер]] Киләсе рәссам ипи пешерүче Иоганн Генрих Тишбейн (1682—1764) һәм Сюзанна Маргарета Хинзинг гаиләсендә туган, аларның сигез баланың бишесе рәссам булып киткән. Живописьне 1736—1741 елларда Кассельдә обой рәсемнәре ясаучы Циммерманнан һәм Иоганн Георг фон Фрезедан өйрәнгән. Шуннан соң кече герман дәүләтләре сарай яннарында эшләгән. 1743 елда граф Генрих Фридрих фон [[Штадион]]ның (1691—1768) финанс яклавына ирешкән һәм [[Париж]]га киткән, [[Ван Лоо, Шарль Андре|Шарль Андре Ван Лоо]] остаханәсендә өйрәнгән. В 1749 елда Тишбейн бертуганы [[Тишбейн, Иоганн Антон Гамбурглы |Иоганн Антон]] белән Италиягә, [[Венеция|Венецигә]] [[Пьяццетта, Джованни Баттиста|Джованни Баттиста Пьяцетте]]га сәфәр кыла, 1750—1751 елларда [[Рим]]да булган. 1753 елда Тишбейн Кассель ландграфы [[Вильгельм VIII (Гессен-Кассель)|Вильгельм VIII]]-нең сарай яны рәссамы булган. Шул ук вакытта Вильгельмстальдә ландграфның җәйге сарае өстендә эш башланган, Тишбейн анда “Гүзәллек галереясе”н (Schönheitsgalerie) кертеп гомумән 66 картина ясаган<ref>Fröhlich F. Wo Ungestört Der Lenz Regiert, Schloss Wilhelmsthal bei Calden. Hrsg. Museumslandschaft Hessen Kassel und Michael Eissenhauer. — Monografische Reihe, Band 21. Kassel, 2007. ISBN 978-3-422-02144-0</ref>. Гессен территориясен 1756-1762 елларда французлар оккупацияләгәндә рәссам илдән эмиграцияләгән һәм еш бер урыннан икенче урынга күчкән. 1762 елдан бирле ул Кассельдә ''Collegium Carolinum'' академиясенең профессоры. Күп вакытны үзенең дусты һәм үткәндә яклаучысы граф Г. Ф. фон Штадионның [[Вартгаузен]] шваб утарында уздырган. Вакытлыча [[Гамбург]]та торучы шагыйрь [[Клопшток, Фридрих Готлиб|Фридрих Готлиб Клопшток]] һәм аның иртуганы белән дуслыкка күрә ул Ганза шәһәре интеллектуаль даирәләре белән тыгыз бәйләнештә булган. Энесе [[Тишбейн, Иоганн Фридрих Август|Иоганн Фридрих Август]], кебек үк ул “Таҗ кигән арслан” (gekrönten Löwen) Кассель [[масон ложасы]] әгъзаларына кабул ителгән булган. 1756 елның 31 октябрендә Тишбейн канцеляри сәркатибе кызы Мари Софи Роберга өйләнгән булган, ә аның 1759 елда үлеменнән соң – аның сеңлесе Анна Мари Пернетта икенче никахта, сеңлесе шуннан соң киләсе елны үлгән. 1775 елда унсигез яшьлек графиня Огюст Ройсс цу Эберсдорф аның иң мәшһүр картинасы “Артемизия” [2] (72 × 95 см, киндер тукыма, май) өчен модель булган; ул үз заманының иң матур хатыннарның берсе булып саналган. Тишбейн тарафыннан 1775 елда мифологик сюжетка ясалган “Артемизия” картинасында рәссам үз вакытының иң матур хатыннарының берсе, 18 яшьлек графиня [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]]ны сурәтләгән. == Галерея == <gallery class="center" widths="140px" heights="160px"> Johann Heinrich Tischbein - Achilles has a Dispute with Agamemnon, 1776.jpg|Ахиллес Агамемнон белән бәхәсләшә. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Гамбург Johann Heinrich Tischbein the Elder - Der Raub der Europa.jpg| Европаны урлау. 1750-енче еллар. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - The Nine Muses - Melpomene (Tragedy), 1771FXD.jpg|Тугыз муза. Мельпомена (Фаҗига). 1771. Киндер тукыма, май. Гессенның җир музее, Кассель Gotha, Herzogliches Museum, Johann Heinrich Tischbein d.Ä,, Aeneas und Dido.jpg|Дидона һәм Эней. Киндер тукыма, май. Герцог музее, Гота Johann Heinrich Tischbein (1722) - Elektra erkennt ihren Bruder Orest am Grabe Agamemnons - 1738 - Staatliche Kunsthalle Karlsruhe.jpg|Электра Агамемнон каберендә бертуганы Орестны таный. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Карлсруэ Johann Heinrich Tischbein d.Ä. - Artemisia trauert um Mausolos.jpg|Артемизия Мавсол өстендә елый ( [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]] портреты). 1775. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - Retrato del Landgrave Federico II de Hesse-Kassel.jpg| Ландграф Фредерик II Гессен-Кассельле портреты. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгать музее, Гавана, Куба Mary of Great Britain Tischbein.jpg|Мария Гессен-Кассельле, Бөекбритания принцессасы. Як. 1752. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Tischbein-friedrichsplatz-kassel.jpg|Кассельдә ландграф Фридрих II-гә һәйкәл ачу. 1783. Киндер тукыма, май. Гессен җире музее, Кассель </gallery> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Әдәбият == * {{публикация|книга|автор линк=Власов, Виктор Георгиевич|автор=Власов В. Г.|часть=Тишбайн|ответственный=В. Г. Власов|ref=Власов|заглавие=Стили в искусстве|подзаголовок=Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура|вид=словарь|томов=3|место=СПб.|год=1997|издательство=Кольна|том=3|том заглавие=Словарь имён : М—Я|страницы=372|страниц=655|листов иллюстраций=[8]|иллюстрации=ил.|isbn=5-88737-010-6|oclc=605179863}} * {{Публикация|книга|заглавие=Германия. Англия. XV–XIX века|год=2008|автор=Камчатова А. В., Котломанов А. О., Кроллау Н. Е.|ref=Камчатова, Котломанов и Кроллау|вид=биографический словарь|ответственный=А. В. Камчатова, А. О. Котломанов, Н. Е. Кроллау|место=СПб.|издательство=Азбука-Классика|страницы=170, 173, 175|страниц=480|иллюстрации=ил., цв. ил.|серия=Художники Западной Европы|isbn=978-5-91181-907-1|oclc=701476987}} == Сылтамалар == * {{WGA|https://www.wga.hu/bio/t/tischbei/johann/biograph.html|Иоганн Генрих Тишбейн-старший}} [[Төркем:Рәссамнар]] k76s2v297puqksgcvqwgxc9rkw3r4lo 4400468 4400467 2024-10-27T16:19:42Z A.Khamidullin 6685 /* Тәрҗемәи хәле */ 4400468 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Иоганн Генрих Тишбейн (Тишбайн) Олысы''' (немец телендә: Johann Heinrich Tischbein der Ältere), кушаматы '''Кассельле''' (Kasseler Tischbein); [[1722 ел]]ның [[3 октябрь|3 октябре]], [[Хайна (монастырь)|Хайна]] — [[1789 ел]]ның [[22 август|22 августы]], [[Кассель]]) — [[Германия|немец]] ([[Гессен]]) живописецы, портретист. Дүрт буынны керткән зур мирас рәссамнары гаиләсе әгъзасы<ref>Neues allgemeines Künstler-Lexicon; oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc. Bearb. von Dr. G. K. Nagler. — München: E.A. Fleischmann, 1835—1852</ref><ref>[[Власов, Виктор Георгиевич|Власов В. Г.]] Тишбайн // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. — Т. 3. — Словарь имён, 1997. — С. 372—373. — ISBN 5-88737-010-6</ref>. [[Кассель]]да сәнгать Академиясенең учреждать итүчеләрнең берсе, Академиядә живопись өйрәткән һәм Германиядә иртә [[классицизм]] вәкилләренең берсе булган. Тишбейн Олысы [[Гессен-Кассель]] ландграфларының сарай яны рәссамы булган, күбесенчә портретлар, әмма шулай ук пейзажлар, тарихи һәм мифологик сюжетларга картиналар ясаган. Барысы ул ясаган өч йөзләгән картина санала. Ул аеруча хатын-кыз портретлары өчен ат казанган. == Тәрҗемәи хәле == [[Файл:Tischbein der Ältere und seine Töchter.jpg|thumb|200px|left|Рәссам һәм аның кызлары. Сулдан уңга: кызы Вильгельмина Фридерика, кызы Вильгельмина Каролина-Амалия, Тишбейн үзе. Диварда рәссамның мәрхүм хатыннары портретлары. Сулда Мари Софи һәм уңда Джули Марианна Пернетт. 1774. Түбән Саксония җире музее, Ганновер]] Киләсе рәссам ипи пешерүче Иоганн Генрих Тишбейн (1682—1764) һәм Сюзанна Маргарета Хинзинг гаиләсендә туган, аларның сигез баланың бишесе рәссам булып киткән. Живописьне 1736—1741 елларда Кассельдә обой рәсемнәре ясаучы Циммерманнан һәм Иоганн Георг фон Фрезедан өйрәнгән. Шуннан соң кече герман дәүләтләре сарай яннарында эшләгән. 1743 елда граф Генрих Фридрих фон [[Штадион]]ның (1691—1768) финанс яклавына ирешкән һәм [[Париж]]га киткән, [[Ван Лоо, Шарль Андре|Шарль Андре Ван Лоо]] остаханәсендә өйрәнгән. 1749 елда Тишбейн бертуганы [[Тишбейн, Иоганн Антон Гамбурглы |Иоганн Антон]] белән Италиягә, [[Венеция|Венецигә]] [[Пьяццетта, Джованни Баттиста|Джованни Баттиста Пьяцетте]]га сәфәр кыла, 1750—1751 елларда [[Рим]]да булган. 1753 елда Тишбейн Кассель ландграфы [[Вильгельм VIII (Гессен-Кассель)|Вильгельм VIII]]-нең сарай яны рәссамы булган. Шул ук вакытта Вильгельмстальдә ландграфның җәйге сарае өстендә эш башланган, Тишбейн анда “Гүзәллек галереясе”н (Schönheitsgalerie) кертеп гомумән 66 картина ясаган<ref>Fröhlich F. Wo Ungestört Der Lenz Regiert, Schloss Wilhelmsthal bei Calden. Hrsg. Museumslandschaft Hessen Kassel und Michael Eissenhauer. — Monografische Reihe, Band 21. Kassel, 2007. ISBN 978-3-422-02144-0</ref>. Гессен территориясен 1756-1762 елларда французлар оккупацияләгәндә рәссам илдән эмиграцияләгән һәм еш бер урыннан икенче урынга күчкән. 1762 елдан бирле ул Кассельдә ''Collegium Carolinum'' академиясенең профессоры. Күп вакытны үзенең дусты һәм үткәндә яклаучысы граф Г. Ф. фон Штадионның [[Вартгаузен]] шваб утарында уздырган. Вакытлыча [[Гамбург]]та торучы шагыйрь [[Клопшток, Фридрих Готлиб|Фридрих Готлиб Клопшток]] һәм аның иртуганы белән дуслыкка күрә ул Ганза шәһәре интеллектуаль даирәләре белән тыгыз бәйләнештә булган. Энесе [[Тишбейн, Иоганн Фридрих Август|Иоганн Фридрих Август]], кебек үк ул “Таҗ кигән арслан” (gekrönten Löwen) Кассель [[масон ложасы]] әгъзаларына кабул ителгән булган. 1756 елның 31 октябрендә Тишбейн канцеляри сәркатибе кызы Мари Софи Роберга өйләнгән булган, ә аның 1759 елда үлеменнән соң – аның сеңлесе Анна Мари Пернетта икенче никахта, сеңлесе шуннан соң киләсе елны үлгән. 1775 елда унсигез яшьлек графиня Огюст Ройсс цу Эберсдорф аның иң мәшһүр картинасы “Артемизия” [2] (72 × 95 см, киндер тукыма, май) өчен модель булган; ул үз заманының иң матур хатыннарның берсе булып саналган. Тишбейн тарафыннан 1775 елда мифологик сюжетка ясалган “Артемизия” картинасында рәссам үз вакытының иң матур хатыннарының берсе, 18 яшьлек графиня [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]]ны сурәтләгән. == Галерея == <gallery class="center" widths="140px" heights="160px"> Johann Heinrich Tischbein - Achilles has a Dispute with Agamemnon, 1776.jpg|Ахиллес Агамемнон белән бәхәсләшә. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Гамбург Johann Heinrich Tischbein the Elder - Der Raub der Europa.jpg| Европаны урлау. 1750-енче еллар. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - The Nine Muses - Melpomene (Tragedy), 1771FXD.jpg|Тугыз муза. Мельпомена (Фаҗига). 1771. Киндер тукыма, май. Гессенның җир музее, Кассель Gotha, Herzogliches Museum, Johann Heinrich Tischbein d.Ä,, Aeneas und Dido.jpg|Дидона һәм Эней. Киндер тукыма, май. Герцог музее, Гота Johann Heinrich Tischbein (1722) - Elektra erkennt ihren Bruder Orest am Grabe Agamemnons - 1738 - Staatliche Kunsthalle Karlsruhe.jpg|Электра Агамемнон каберендә бертуганы Орестны таный. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Карлсруэ Johann Heinrich Tischbein d.Ä. - Artemisia trauert um Mausolos.jpg|Артемизия Мавсол өстендә елый ( [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]] портреты). 1775. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - Retrato del Landgrave Federico II de Hesse-Kassel.jpg| Ландграф Фредерик II Гессен-Кассельле портреты. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгать музее, Гавана, Куба Mary of Great Britain Tischbein.jpg|Мария Гессен-Кассельле, Бөекбритания принцессасы. Як. 1752. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Tischbein-friedrichsplatz-kassel.jpg|Кассельдә ландграф Фридрих II-гә һәйкәл ачу. 1783. Киндер тукыма, май. Гессен җире музее, Кассель </gallery> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Әдәбият == * {{публикация|книга|автор линк=Власов, Виктор Георгиевич|автор=Власов В. Г.|часть=Тишбайн|ответственный=В. Г. Власов|ref=Власов|заглавие=Стили в искусстве|подзаголовок=Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура|вид=словарь|томов=3|место=СПб.|год=1997|издательство=Кольна|том=3|том заглавие=Словарь имён : М—Я|страницы=372|страниц=655|листов иллюстраций=[8]|иллюстрации=ил.|isbn=5-88737-010-6|oclc=605179863}} * {{Публикация|книга|заглавие=Германия. Англия. XV–XIX века|год=2008|автор=Камчатова А. В., Котломанов А. О., Кроллау Н. Е.|ref=Камчатова, Котломанов и Кроллау|вид=биографический словарь|ответственный=А. В. Камчатова, А. О. Котломанов, Н. Е. Кроллау|место=СПб.|издательство=Азбука-Классика|страницы=170, 173, 175|страниц=480|иллюстрации=ил., цв. ил.|серия=Художники Западной Европы|isbn=978-5-91181-907-1|oclc=701476987}} == Сылтамалар == * {{WGA|https://www.wga.hu/bio/t/tischbei/johann/biograph.html|Иоганн Генрих Тишбейн-старший}} [[Төркем:Рәссамнар]] mjvxx6clea3fqgwcadkqh2k6k602osf 4400469 4400468 2024-10-27T16:20:06Z A.Khamidullin 6685 /* Тәрҗемәи хәле */ 4400469 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Иоганн Генрих Тишбейн (Тишбайн) Олысы''' (немец телендә: Johann Heinrich Tischbein der Ältere), кушаматы '''Кассельле''' (Kasseler Tischbein); [[1722 ел]]ның [[3 октябрь|3 октябре]], [[Хайна (монастырь)|Хайна]] — [[1789 ел]]ның [[22 август|22 августы]], [[Кассель]]) — [[Германия|немец]] ([[Гессен]]) живописецы, портретист. Дүрт буынны керткән зур мирас рәссамнары гаиләсе әгъзасы<ref>Neues allgemeines Künstler-Lexicon; oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc. Bearb. von Dr. G. K. Nagler. — München: E.A. Fleischmann, 1835—1852</ref><ref>[[Власов, Виктор Георгиевич|Власов В. Г.]] Тишбайн // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. — Т. 3. — Словарь имён, 1997. — С. 372—373. — ISBN 5-88737-010-6</ref>. [[Кассель]]да сәнгать Академиясенең учреждать итүчеләрнең берсе, Академиядә живопись өйрәткән һәм Германиядә иртә [[классицизм]] вәкилләренең берсе булган. Тишбейн Олысы [[Гессен-Кассель]] ландграфларының сарай яны рәссамы булган, күбесенчә портретлар, әмма шулай ук пейзажлар, тарихи һәм мифологик сюжетларга картиналар ясаган. Барысы ул ясаган өч йөзләгән картина санала. Ул аеруча хатын-кыз портретлары өчен ат казанган. == Тәрҗемәи хәле == [[Файл:Tischbein der Ältere und seine Töchter.jpg|thumb|200px|left|Рәссам һәм аның кызлары. Сулдан уңга: кызы Вильгельмина Фридерика, кызы Вильгельмина Каролина-Амалия, Тишбейн үзе. Диварда рәссамның мәрхүм хатыннары портретлары. Сулда Мари Софи һәм уңда Джули Марианна Пернетт. 1774. Түбән Саксония җире музее, Ганновер]] Киләсе рәссам ипи пешерүче Иоганн Генрих Тишбейн (1682—1764) һәм Сюзанна Маргарета Хинзинг гаиләсендә туган, аларның сигез баланың бишесе рәссам булып киткән. Живописьне 1736—1741 елларда Кассельдә обой рәсемнәре ясаучы Циммерманнан һәм Иоганн Георг фон Фрезедан өйрәнгән. Шуннан соң кече герман дәүләтләре сарай яннарында эшләгән. 1743 елда граф Генрих Фридрих фон [[Штадион]]ның (1691—1768) финанс яклавына ирешкән һәм [[Париж]]га киткән, [[Ван Лоо, Шарль Андре|Шарль Андре Ван Лоо]] остаханәсендә өйрәнгән. 1749 елда Тишбейн бертуганы [[Тишбейн, Иоганн Антон Гамбурглы |Иоганн Антон]] белән Италиягә, [[Венеция|Венециягә]] [[Пьяццетта, Джованни Баттиста|Джованни Баттиста Пьяцетте]]га сәфәр кыла, 1750—1751 елларда [[Рим]]да булган. 1753 елда Тишбейн Кассель ландграфы [[Вильгельм VIII (Гессен-Кассель)|Вильгельм VIII]]-нең сарай яны рәссамы булган. Шул ук вакытта Вильгельмстальдә ландграфның җәйге сарае өстендә эш башланган, Тишбейн анда “Гүзәллек галереясе”н (Schönheitsgalerie) кертеп гомумән 66 картина ясаган<ref>Fröhlich F. Wo Ungestört Der Lenz Regiert, Schloss Wilhelmsthal bei Calden. Hrsg. Museumslandschaft Hessen Kassel und Michael Eissenhauer. — Monografische Reihe, Band 21. Kassel, 2007. ISBN 978-3-422-02144-0</ref>. Гессен территориясен 1756-1762 елларда французлар оккупацияләгәндә рәссам илдән эмиграцияләгән һәм еш бер урыннан икенче урынга күчкән. 1762 елдан бирле ул Кассельдә ''Collegium Carolinum'' академиясенең профессоры. Күп вакытны үзенең дусты һәм үткәндә яклаучысы граф Г. Ф. фон Штадионның [[Вартгаузен]] шваб утарында уздырган. Вакытлыча [[Гамбург]]та торучы шагыйрь [[Клопшток, Фридрих Готлиб|Фридрих Готлиб Клопшток]] һәм аның иртуганы белән дуслыкка күрә ул Ганза шәһәре интеллектуаль даирәләре белән тыгыз бәйләнештә булган. Энесе [[Тишбейн, Иоганн Фридрих Август|Иоганн Фридрих Август]], кебек үк ул “Таҗ кигән арслан” (gekrönten Löwen) Кассель [[масон ложасы]] әгъзаларына кабул ителгән булган. 1756 елның 31 октябрендә Тишбейн канцеляри сәркатибе кызы Мари Софи Роберга өйләнгән булган, ә аның 1759 елда үлеменнән соң – аның сеңлесе Анна Мари Пернетта икенче никахта, сеңлесе шуннан соң киләсе елны үлгән. 1775 елда унсигез яшьлек графиня Огюст Ройсс цу Эберсдорф аның иң мәшһүр картинасы “Артемизия” [2] (72 × 95 см, киндер тукыма, май) өчен модель булган; ул үз заманының иң матур хатыннарның берсе булып саналган. Тишбейн тарафыннан 1775 елда мифологик сюжетка ясалган “Артемизия” картинасында рәссам үз вакытының иң матур хатыннарының берсе, 18 яшьлек графиня [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]]ны сурәтләгән. == Галерея == <gallery class="center" widths="140px" heights="160px"> Johann Heinrich Tischbein - Achilles has a Dispute with Agamemnon, 1776.jpg|Ахиллес Агамемнон белән бәхәсләшә. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Гамбург Johann Heinrich Tischbein the Elder - Der Raub der Europa.jpg| Европаны урлау. 1750-енче еллар. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - The Nine Muses - Melpomene (Tragedy), 1771FXD.jpg|Тугыз муза. Мельпомена (Фаҗига). 1771. Киндер тукыма, май. Гессенның җир музее, Кассель Gotha, Herzogliches Museum, Johann Heinrich Tischbein d.Ä,, Aeneas und Dido.jpg|Дидона һәм Эней. Киндер тукыма, май. Герцог музее, Гота Johann Heinrich Tischbein (1722) - Elektra erkennt ihren Bruder Orest am Grabe Agamemnons - 1738 - Staatliche Kunsthalle Karlsruhe.jpg|Электра Агамемнон каберендә бертуганы Орестны таный. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Карлсруэ Johann Heinrich Tischbein d.Ä. - Artemisia trauert um Mausolos.jpg|Артемизия Мавсол өстендә елый ( [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]] портреты). 1775. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - Retrato del Landgrave Federico II de Hesse-Kassel.jpg| Ландграф Фредерик II Гессен-Кассельле портреты. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгать музее, Гавана, Куба Mary of Great Britain Tischbein.jpg|Мария Гессен-Кассельле, Бөекбритания принцессасы. Як. 1752. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Tischbein-friedrichsplatz-kassel.jpg|Кассельдә ландграф Фридрих II-гә һәйкәл ачу. 1783. Киндер тукыма, май. Гессен җире музее, Кассель </gallery> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Әдәбият == * {{публикация|книга|автор линк=Власов, Виктор Георгиевич|автор=Власов В. Г.|часть=Тишбайн|ответственный=В. Г. Власов|ref=Власов|заглавие=Стили в искусстве|подзаголовок=Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура|вид=словарь|томов=3|место=СПб.|год=1997|издательство=Кольна|том=3|том заглавие=Словарь имён : М—Я|страницы=372|страниц=655|листов иллюстраций=[8]|иллюстрации=ил.|isbn=5-88737-010-6|oclc=605179863}} * {{Публикация|книга|заглавие=Германия. Англия. XV–XIX века|год=2008|автор=Камчатова А. В., Котломанов А. О., Кроллау Н. Е.|ref=Камчатова, Котломанов и Кроллау|вид=биографический словарь|ответственный=А. В. Камчатова, А. О. Котломанов, Н. Е. Кроллау|место=СПб.|издательство=Азбука-Классика|страницы=170, 173, 175|страниц=480|иллюстрации=ил., цв. ил.|серия=Художники Западной Европы|isbn=978-5-91181-907-1|oclc=701476987}} == Сылтамалар == * {{WGA|https://www.wga.hu/bio/t/tischbei/johann/biograph.html|Иоганн Генрих Тишбейн-старший}} [[Төркем:Рәссамнар]] qngfm2yvjzlz2pdely4ps4ontoes0vx 4400470 4400469 2024-10-27T16:21:29Z A.Khamidullin 6685 /* Тәрҗемәи хәле */ 4400470 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Иоганн Генрих Тишбейн (Тишбайн) Олысы''' (немец телендә: Johann Heinrich Tischbein der Ältere), кушаматы '''Кассельле''' (Kasseler Tischbein); [[1722 ел]]ның [[3 октябрь|3 октябре]], [[Хайна (монастырь)|Хайна]] — [[1789 ел]]ның [[22 август|22 августы]], [[Кассель]]) — [[Германия|немец]] ([[Гессен]]) живописецы, портретист. Дүрт буынны керткән зур мирас рәссамнары гаиләсе әгъзасы<ref>Neues allgemeines Künstler-Lexicon; oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc. Bearb. von Dr. G. K. Nagler. — München: E.A. Fleischmann, 1835—1852</ref><ref>[[Власов, Виктор Георгиевич|Власов В. Г.]] Тишбайн // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. — Т. 3. — Словарь имён, 1997. — С. 372—373. — ISBN 5-88737-010-6</ref>. [[Кассель]]да сәнгать Академиясенең учреждать итүчеләрнең берсе, Академиядә живопись өйрәткән һәм Германиядә иртә [[классицизм]] вәкилләренең берсе булган. Тишбейн Олысы [[Гессен-Кассель]] ландграфларының сарай яны рәссамы булган, күбесенчә портретлар, әмма шулай ук пейзажлар, тарихи һәм мифологик сюжетларга картиналар ясаган. Барысы ул ясаган өч йөзләгән картина санала. Ул аеруча хатын-кыз портретлары өчен ат казанган. == Тәрҗемәи хәле == [[Файл:Tischbein der Ältere und seine Töchter.jpg|thumb|200px|left|Рәссам һәм аның кызлары. Сулдан уңга: кызы Вильгельмина Фридерика, кызы Вильгельмина Каролина-Амалия, Тишбейн үзе. Диварда рәссамның мәрхүм хатыннары портретлары. Сулда Мари Софи һәм уңда Джули Марианна Пернетт. 1774. Түбән Саксония җире музее, Ганновер]] Киләсе рәссам ипи пешерүче Иоганн Генрих Тишбейн (1682—1764) һәм Сюзанна Маргарета Хинзинг гаиләсендә туган, аларның сигез баланың бишесе рәссам булып киткән. Живописьне 1736—1741 елларда Кассельдә обой рәсемнәре ясаучы Циммерманнан һәм Иоганн Георг фон Фрезедан өйрәнгән. Шуннан соң кече герман дәүләтләре сарай яннарында эшләгән. 1743 елда граф Генрих Фридрих фон [[Штадион]]ның (1691—1768) финанс яклавына ирешкән һәм [[Париж]]га киткән, [[Ван Лоо, Шарль Андре|Шарль Андре Ван Лоо]] остаханәсендә өйрәнгән. 1749 елда Тишбейн бертуганы [[Тишбейн, Иоганн Антон Гамбурглы |Иоганн Антон]] белән Италиягә, [[Венеция|Венециягә]] [[Пьяццетта, Джованни Баттиста|Джованни Баттиста Пьяцетте]]га сәфәр кыла, 1750—1751 елларда [[Рим]]да булган.<br/> 1753 елда Тишбейн Кассель ландграфы [[Вильгельм VIII (Гессен-Кассель)|Вильгельм VIII]]-нең сарай яны рәссамы булган. Шул ук вакытта Вильгельмстальдә ландграфның җәйге сарае өстендә эш башланган, Тишбейн анда “Гүзәллек галереясе”н (Schönheitsgalerie) кертеп гомумән 66 картина ясаган<ref>Fröhlich F. Wo Ungestört Der Lenz Regiert, Schloss Wilhelmsthal bei Calden. Hrsg. Museumslandschaft Hessen Kassel und Michael Eissenhauer. — Monografische Reihe, Band 21. Kassel, 2007. ISBN 978-3-422-02144-0</ref>. Гессен территориясен 1756-1762 елларда французлар оккупацияләгәндә рәссам илдән эмиграцияләгән һәм еш бер урыннан икенче урынга күчкән. 1762 елдан бирле ул Кассельдә ''Collegium Carolinum'' академиясенең профессоры. Күп вакытны үзенең дусты һәм үткәндә яклаучысы граф Г. Ф. фон Штадионның [[Вартгаузен]] шваб утарында уздырган.<br/> Вакытлыча [[Гамбург]]та торучы шагыйрь [[Клопшток, Фридрих Готлиб|Фридрих Готлиб Клопшток]] һәм аның иртуганы белән дуслыкка күрә ул Ганза шәһәре интеллектуаль даирәләре белән тыгыз бәйләнештә булган. Энесе [[Тишбейн, Иоганн Фридрих Август|Иоганн Фридрих Август]] кебек үк ул “Таҗ кигән арслан” (gekrönten Löwen) Кассель [[масон ложасы]] әгъзаларына кабул ителгән булган. 1756 елның 31 октябрендә Тишбейн канцеляри сәркатибе кызы Мари Софи Роберга өйләнгән булган, ә аның 1759 елда үлеменнән соң – аның сеңлесе Анна Мари Пернетта икенче никахта, сеңлесе шуннан соң киләсе елны үлгән.<br/> 1775 елда унсигез яшьлек графиня Огюст Ройсс цу Эберсдорф аның иң мәшһүр картинасы “Артемизия” [2] (72 × 95 см, киндер тукыма, май) өчен модель булган; ул үз заманының иң матур хатыннарның берсе булып саналган. Тишбейн тарафыннан 1775 елда мифологик сюжетка ясалган “Артемизия” картинасында рәссам үз вакытының иң матур хатыннарының берсе, 18 яшьлек графиня [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]]ны сурәтләгән.<br/> == Галерея == <gallery class="center" widths="140px" heights="160px"> Johann Heinrich Tischbein - Achilles has a Dispute with Agamemnon, 1776.jpg|Ахиллес Агамемнон белән бәхәсләшә. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Гамбург Johann Heinrich Tischbein the Elder - Der Raub der Europa.jpg| Европаны урлау. 1750-енче еллар. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - The Nine Muses - Melpomene (Tragedy), 1771FXD.jpg|Тугыз муза. Мельпомена (Фаҗига). 1771. Киндер тукыма, май. Гессенның җир музее, Кассель Gotha, Herzogliches Museum, Johann Heinrich Tischbein d.Ä,, Aeneas und Dido.jpg|Дидона һәм Эней. Киндер тукыма, май. Герцог музее, Гота Johann Heinrich Tischbein (1722) - Elektra erkennt ihren Bruder Orest am Grabe Agamemnons - 1738 - Staatliche Kunsthalle Karlsruhe.jpg|Электра Агамемнон каберендә бертуганы Орестны таный. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Карлсруэ Johann Heinrich Tischbein d.Ä. - Artemisia trauert um Mausolos.jpg|Артемизия Мавсол өстендә елый ( [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]] портреты). 1775. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - Retrato del Landgrave Federico II de Hesse-Kassel.jpg| Ландграф Фредерик II Гессен-Кассельле портреты. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгать музее, Гавана, Куба Mary of Great Britain Tischbein.jpg|Мария Гессен-Кассельле, Бөекбритания принцессасы. Як. 1752. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Tischbein-friedrichsplatz-kassel.jpg|Кассельдә ландграф Фридрих II-гә һәйкәл ачу. 1783. Киндер тукыма, май. Гессен җире музее, Кассель </gallery> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Әдәбият == * {{публикация|книга|автор линк=Власов, Виктор Георгиевич|автор=Власов В. Г.|часть=Тишбайн|ответственный=В. Г. Власов|ref=Власов|заглавие=Стили в искусстве|подзаголовок=Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура|вид=словарь|томов=3|место=СПб.|год=1997|издательство=Кольна|том=3|том заглавие=Словарь имён : М—Я|страницы=372|страниц=655|листов иллюстраций=[8]|иллюстрации=ил.|isbn=5-88737-010-6|oclc=605179863}} * {{Публикация|книга|заглавие=Германия. Англия. XV–XIX века|год=2008|автор=Камчатова А. В., Котломанов А. О., Кроллау Н. Е.|ref=Камчатова, Котломанов и Кроллау|вид=биографический словарь|ответственный=А. В. Камчатова, А. О. Котломанов, Н. Е. Кроллау|место=СПб.|издательство=Азбука-Классика|страницы=170, 173, 175|страниц=480|иллюстрации=ил., цв. ил.|серия=Художники Западной Европы|isbn=978-5-91181-907-1|oclc=701476987}} == Сылтамалар == * {{WGA|https://www.wga.hu/bio/t/tischbei/johann/biograph.html|Иоганн Генрих Тишбейн-старший}} [[Төркем:Рәссамнар]] epahag1hhh7sy0y6dlm1ifca0dln6nu 4400471 4400470 2024-10-27T16:22:13Z A.Khamidullin 6685 /* Тәрҗемәи хәле */ 4400471 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Иоганн Генрих Тишбейн (Тишбайн) Олысы''' (немец телендә: Johann Heinrich Tischbein der Ältere), кушаматы '''Кассельле''' (Kasseler Tischbein); [[1722 ел]]ның [[3 октябрь|3 октябре]], [[Хайна (монастырь)|Хайна]] — [[1789 ел]]ның [[22 август|22 августы]], [[Кассель]]) — [[Германия|немец]] ([[Гессен]]) живописецы, портретист. Дүрт буынны керткән зур мирас рәссамнары гаиләсе әгъзасы<ref>Neues allgemeines Künstler-Lexicon; oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc. Bearb. von Dr. G. K. Nagler. — München: E.A. Fleischmann, 1835—1852</ref><ref>[[Власов, Виктор Георгиевич|Власов В. Г.]] Тишбайн // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. — Т. 3. — Словарь имён, 1997. — С. 372—373. — ISBN 5-88737-010-6</ref>. [[Кассель]]да сәнгать Академиясенең учреждать итүчеләрнең берсе, Академиядә живопись өйрәткән һәм Германиядә иртә [[классицизм]] вәкилләренең берсе булган. Тишбейн Олысы [[Гессен-Кассель]] ландграфларының сарай яны рәссамы булган, күбесенчә портретлар, әмма шулай ук пейзажлар, тарихи һәм мифологик сюжетларга картиналар ясаган. Барысы ул ясаган өч йөзләгән картина санала. Ул аеруча хатын-кыз портретлары өчен ат казанган. == Тәрҗемәи хәле == [[Файл:Tischbein der Ältere und seine Töchter.jpg|thumb|200px|left|Рәссам һәм аның кызлары. Сулдан уңга: кызы Вильгельмина Фридерика, кызы Вильгельмина Каролина-Амалия, Тишбейн үзе. Диварда рәссамның мәрхүм хатыннары портретлары. Сулда Мари Софи һәм уңда Джули Марианна Пернетт. 1774. Түбән Саксония җире музее, Ганновер]] Киләсе рәссам ипи пешерүче Иоганн Генрих Тишбейн (1682—1764) һәм Сюзанна Маргарета Хинзинг гаиләсендә туган, аларның сигез баланың бишесе рәссам булып киткән. Живописьне 1736—1741 елларда Кассельдә обой рәсемнәре ясаучы Циммерманнан һәм Иоганн Георг фон Фрезедан өйрәнгән. Шуннан соң кече герман дәүләтләре сарай яннарында эшләгән. 1743 елда граф Генрих Фридрих фон [[Штадион]]ның (1691—1768) финанс яклавына ирешкән һәм [[Париж]]га киткән, [[Ван Лоо, Шарль Андре|Шарль Андре Ван Лоо]] остаханәсендә өйрәнгән. 1749 елда Тишбейн бертуганы [[Тишбейн, Иоганн Антон Гамбурглы |Иоганн Антон]] белән Италиягә, [[Венеция|Венециягә]] [[Пьяццетта, Джованни Баттиста|Джованни Баттиста Пьяцетте]]га сәфәр кыла, 1750—1751 елларда [[Рим]]да булган.<br/> 1753 елда Тишбейн Кассель ландграфы [[Вильгельм VIII (Гессен-Кассель)|Вильгельм VIII]]-нең сарай яны рәссамы булган. Шул ук вакытта Вильгельмстальдә ландграфның җәйге сарае өстендә эш башланган, Тишбейн анда “Гүзәллек галереясе”н (Schönheitsgalerie) кертеп гомумән 66 картина ясаган<ref>Fröhlich F. Wo Ungestört Der Lenz Regiert, Schloss Wilhelmsthal bei Calden. Hrsg. Museumslandschaft Hessen Kassel und Michael Eissenhauer. — Monografische Reihe, Band 21. Kassel, 2007. ISBN 978-3-422-02144-0</ref>. Гессен территориясен 1756-1762 елларда французлар оккупацияләгәндә рәссам илдән эмиграцияләгән һәм еш бер урыннан икенче урынга күчкән. 1762 елдан бирле ул Кассельдә ''Collegium Carolinum'' академиясенең профессоры. Күп вакытны үзенең дусты һәм үткәндә яклаучысы граф Г. Ф. фон Штадионның [[Вартгаузен]] шваб утарында уздырган.<br/> Вакытлыча [[Гамбург]]та торучы шагыйрь [[Клопшток, Фридрих Готлиб|Фридрих Готлиб Клопшток]] һәм аның иртуганы белән дуслыкка күрә ул Ганза шәһәре интеллектуаль даирәләре белән тыгыз бәйләнештә булган. Энесе [[Тишбейн, Иоганн Фридрих Август|Иоганн Фридрих Август]] кебек үк ул “Таҗ кигән арслан” (gekrönten Löwen) Кассель [[масон ложасы]] әгъзаларына кабул ителгән булган. 1756 елның 31 октябрендә Тишбейн канцелярия сәркатибе кызы Мари Софи Роберга өйләнгән булган, ә аның 1759 елда үлеменнән соң – аның сеңлесе Анна Мари Пернетта икенче никахта, сеңлесе шуннан соң киләсе елны үлгән.<br/> 1775 елда унсигез яшьлек графиня Огюст Ройсс цу Эберсдорф аның иң мәшһүр картинасы “Артемизия” [2] (72 × 95 см, киндер тукыма, май) өчен модель булган; ул үз заманының иң матур хатыннарның берсе булып саналган. Тишбейн тарафыннан 1775 елда мифологик сюжетка ясалган “Артемизия” картинасында рәссам үз вакытының иң матур хатыннарының берсе, 18 яшьлек графиня [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]]ны сурәтләгән.<br/> == Галерея == <gallery class="center" widths="140px" heights="160px"> Johann Heinrich Tischbein - Achilles has a Dispute with Agamemnon, 1776.jpg|Ахиллес Агамемнон белән бәхәсләшә. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Гамбург Johann Heinrich Tischbein the Elder - Der Raub der Europa.jpg| Европаны урлау. 1750-енче еллар. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - The Nine Muses - Melpomene (Tragedy), 1771FXD.jpg|Тугыз муза. Мельпомена (Фаҗига). 1771. Киндер тукыма, май. Гессенның җир музее, Кассель Gotha, Herzogliches Museum, Johann Heinrich Tischbein d.Ä,, Aeneas und Dido.jpg|Дидона һәм Эней. Киндер тукыма, май. Герцог музее, Гота Johann Heinrich Tischbein (1722) - Elektra erkennt ihren Bruder Orest am Grabe Agamemnons - 1738 - Staatliche Kunsthalle Karlsruhe.jpg|Электра Агамемнон каберендә бертуганы Орестны таный. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Карлсруэ Johann Heinrich Tischbein d.Ä. - Artemisia trauert um Mausolos.jpg|Артемизия Мавсол өстендә елый ( [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]] портреты). 1775. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - Retrato del Landgrave Federico II de Hesse-Kassel.jpg| Ландграф Фредерик II Гессен-Кассельле портреты. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгать музее, Гавана, Куба Mary of Great Britain Tischbein.jpg|Мария Гессен-Кассельле, Бөекбритания принцессасы. Як. 1752. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Tischbein-friedrichsplatz-kassel.jpg|Кассельдә ландграф Фридрих II-гә һәйкәл ачу. 1783. Киндер тукыма, май. Гессен җире музее, Кассель </gallery> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Әдәбият == * {{публикация|книга|автор линк=Власов, Виктор Георгиевич|автор=Власов В. Г.|часть=Тишбайн|ответственный=В. Г. Власов|ref=Власов|заглавие=Стили в искусстве|подзаголовок=Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура|вид=словарь|томов=3|место=СПб.|год=1997|издательство=Кольна|том=3|том заглавие=Словарь имён : М—Я|страницы=372|страниц=655|листов иллюстраций=[8]|иллюстрации=ил.|isbn=5-88737-010-6|oclc=605179863}} * {{Публикация|книга|заглавие=Германия. Англия. XV–XIX века|год=2008|автор=Камчатова А. В., Котломанов А. О., Кроллау Н. Е.|ref=Камчатова, Котломанов и Кроллау|вид=биографический словарь|ответственный=А. В. Камчатова, А. О. Котломанов, Н. Е. Кроллау|место=СПб.|издательство=Азбука-Классика|страницы=170, 173, 175|страниц=480|иллюстрации=ил., цв. ил.|серия=Художники Западной Европы|isbn=978-5-91181-907-1|oclc=701476987}} == Сылтамалар == * {{WGA|https://www.wga.hu/bio/t/tischbei/johann/biograph.html|Иоганн Генрих Тишбейн-старший}} [[Төркем:Рәссамнар]] 4p3co193b8jiv1v3mxqb5vvjp7li5vm 4400472 4400471 2024-10-27T16:23:16Z A.Khamidullin 6685 /* Галерея */ 4400472 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Иоганн Генрих Тишбейн (Тишбайн) Олысы''' (немец телендә: Johann Heinrich Tischbein der Ältere), кушаматы '''Кассельле''' (Kasseler Tischbein); [[1722 ел]]ның [[3 октябрь|3 октябре]], [[Хайна (монастырь)|Хайна]] — [[1789 ел]]ның [[22 август|22 августы]], [[Кассель]]) — [[Германия|немец]] ([[Гессен]]) живописецы, портретист. Дүрт буынны керткән зур мирас рәссамнары гаиләсе әгъзасы<ref>Neues allgemeines Künstler-Lexicon; oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc. Bearb. von Dr. G. K. Nagler. — München: E.A. Fleischmann, 1835—1852</ref><ref>[[Власов, Виктор Георгиевич|Власов В. Г.]] Тишбайн // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. — Т. 3. — Словарь имён, 1997. — С. 372—373. — ISBN 5-88737-010-6</ref>. [[Кассель]]да сәнгать Академиясенең учреждать итүчеләрнең берсе, Академиядә живопись өйрәткән һәм Германиядә иртә [[классицизм]] вәкилләренең берсе булган. Тишбейн Олысы [[Гессен-Кассель]] ландграфларының сарай яны рәссамы булган, күбесенчә портретлар, әмма шулай ук пейзажлар, тарихи һәм мифологик сюжетларга картиналар ясаган. Барысы ул ясаган өч йөзләгән картина санала. Ул аеруча хатын-кыз портретлары өчен ат казанган. == Тәрҗемәи хәле == [[Файл:Tischbein der Ältere und seine Töchter.jpg|thumb|200px|left|Рәссам һәм аның кызлары. Сулдан уңга: кызы Вильгельмина Фридерика, кызы Вильгельмина Каролина-Амалия, Тишбейн үзе. Диварда рәссамның мәрхүм хатыннары портретлары. Сулда Мари Софи һәм уңда Джули Марианна Пернетт. 1774. Түбән Саксония җире музее, Ганновер]] Киләсе рәссам ипи пешерүче Иоганн Генрих Тишбейн (1682—1764) һәм Сюзанна Маргарета Хинзинг гаиләсендә туган, аларның сигез баланың бишесе рәссам булып киткән. Живописьне 1736—1741 елларда Кассельдә обой рәсемнәре ясаучы Циммерманнан һәм Иоганн Георг фон Фрезедан өйрәнгән. Шуннан соң кече герман дәүләтләре сарай яннарында эшләгән. 1743 елда граф Генрих Фридрих фон [[Штадион]]ның (1691—1768) финанс яклавына ирешкән һәм [[Париж]]га киткән, [[Ван Лоо, Шарль Андре|Шарль Андре Ван Лоо]] остаханәсендә өйрәнгән. 1749 елда Тишбейн бертуганы [[Тишбейн, Иоганн Антон Гамбурглы |Иоганн Антон]] белән Италиягә, [[Венеция|Венециягә]] [[Пьяццетта, Джованни Баттиста|Джованни Баттиста Пьяцетте]]га сәфәр кыла, 1750—1751 елларда [[Рим]]да булган.<br/> 1753 елда Тишбейн Кассель ландграфы [[Вильгельм VIII (Гессен-Кассель)|Вильгельм VIII]]-нең сарай яны рәссамы булган. Шул ук вакытта Вильгельмстальдә ландграфның җәйге сарае өстендә эш башланган, Тишбейн анда “Гүзәллек галереясе”н (Schönheitsgalerie) кертеп гомумән 66 картина ясаган<ref>Fröhlich F. Wo Ungestört Der Lenz Regiert, Schloss Wilhelmsthal bei Calden. Hrsg. Museumslandschaft Hessen Kassel und Michael Eissenhauer. — Monografische Reihe, Band 21. Kassel, 2007. ISBN 978-3-422-02144-0</ref>. Гессен территориясен 1756-1762 елларда французлар оккупацияләгәндә рәссам илдән эмиграцияләгән һәм еш бер урыннан икенче урынга күчкән. 1762 елдан бирле ул Кассельдә ''Collegium Carolinum'' академиясенең профессоры. Күп вакытны үзенең дусты һәм үткәндә яклаучысы граф Г. Ф. фон Штадионның [[Вартгаузен]] шваб утарында уздырган.<br/> Вакытлыча [[Гамбург]]та торучы шагыйрь [[Клопшток, Фридрих Готлиб|Фридрих Готлиб Клопшток]] һәм аның иртуганы белән дуслыкка күрә ул Ганза шәһәре интеллектуаль даирәләре белән тыгыз бәйләнештә булган. Энесе [[Тишбейн, Иоганн Фридрих Август|Иоганн Фридрих Август]] кебек үк ул “Таҗ кигән арслан” (gekrönten Löwen) Кассель [[масон ложасы]] әгъзаларына кабул ителгән булган. 1756 елның 31 октябрендә Тишбейн канцелярия сәркатибе кызы Мари Софи Роберга өйләнгән булган, ә аның 1759 елда үлеменнән соң – аның сеңлесе Анна Мари Пернетта икенче никахта, сеңлесе шуннан соң киләсе елны үлгән.<br/> 1775 елда унсигез яшьлек графиня Огюст Ройсс цу Эберсдорф аның иң мәшһүр картинасы “Артемизия” [2] (72 × 95 см, киндер тукыма, май) өчен модель булган; ул үз заманының иң матур хатыннарның берсе булып саналган. Тишбейн тарафыннан 1775 елда мифологик сюжетка ясалган “Артемизия” картинасында рәссам үз вакытының иң матур хатыннарының берсе, 18 яшьлек графиня [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]]ны сурәтләгән.<br/> == Галерея == <gallery class="center" widths="140px" heights="160px"> Johann Heinrich Tischbein - Achilles has a Dispute with Agamemnon, 1776.jpg|Ахиллес Агамемнон белән бәхәсләшә. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Гамбург Johann Heinrich Tischbein the Elder - Der Raub der Europa.jpg| Европаны урлау. 1750-нче еллар. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - The Nine Muses - Melpomene (Tragedy), 1771FXD.jpg|Тугыз муза. Мельпомена (Фаҗига). 1771. Киндер тукыма, май. Гессенның җир музее, Кассель Gotha, Herzogliches Museum, Johann Heinrich Tischbein d.Ä,, Aeneas und Dido.jpg|Дидона һәм Эней. Киндер тукыма, май. Герцог музее, Гота Johann Heinrich Tischbein (1722) - Elektra erkennt ihren Bruder Orest am Grabe Agamemnons - 1738 - Staatliche Kunsthalle Karlsruhe.jpg|Электра Агамемнон каберендә бертуганы Орестны таный. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Карлсруэ Johann Heinrich Tischbein d.Ä. - Artemisia trauert um Mausolos.jpg|Артемизия Мавсол өстендә елый ( [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]] портреты). 1775. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - Retrato del Landgrave Federico II de Hesse-Kassel.jpg| Ландграф Фредерик II Гессен-Кассельле портреты. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгать музее, Гавана, Куба Mary of Great Britain Tischbein.jpg|Мария Гессен-Кассельле, Бөекбритания принцессасы. Як. 1752. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Tischbein-friedrichsplatz-kassel.jpg|Кассельдә ландграф Фридрих II-гә һәйкәл ачу. 1783. Киндер тукыма, май. Гессен җире музее, Кассель </gallery> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Әдәбият == * {{публикация|книга|автор линк=Власов, Виктор Георгиевич|автор=Власов В. Г.|часть=Тишбайн|ответственный=В. Г. Власов|ref=Власов|заглавие=Стили в искусстве|подзаголовок=Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура|вид=словарь|томов=3|место=СПб.|год=1997|издательство=Кольна|том=3|том заглавие=Словарь имён : М—Я|страницы=372|страниц=655|листов иллюстраций=[8]|иллюстрации=ил.|isbn=5-88737-010-6|oclc=605179863}} * {{Публикация|книга|заглавие=Германия. Англия. XV–XIX века|год=2008|автор=Камчатова А. В., Котломанов А. О., Кроллау Н. Е.|ref=Камчатова, Котломанов и Кроллау|вид=биографический словарь|ответственный=А. В. Камчатова, А. О. Котломанов, Н. Е. Кроллау|место=СПб.|издательство=Азбука-Классика|страницы=170, 173, 175|страниц=480|иллюстрации=ил., цв. ил.|серия=Художники Западной Европы|isbn=978-5-91181-907-1|oclc=701476987}} == Сылтамалар == * {{WGA|https://www.wga.hu/bio/t/tischbei/johann/biograph.html|Иоганн Генрих Тишбейн-старший}} [[Төркем:Рәссамнар]] lvmrjmsigxdgueb8r7acl7p2m9tkrr0 4400473 4400472 2024-10-27T16:23:52Z A.Khamidullin 6685 /* Галерея */ 4400473 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Иоганн Генрих Тишбейн (Тишбайн) Олысы''' (немец телендә: Johann Heinrich Tischbein der Ältere), кушаматы '''Кассельле''' (Kasseler Tischbein); [[1722 ел]]ның [[3 октябрь|3 октябре]], [[Хайна (монастырь)|Хайна]] — [[1789 ел]]ның [[22 август|22 августы]], [[Кассель]]) — [[Германия|немец]] ([[Гессен]]) живописецы, портретист. Дүрт буынны керткән зур мирас рәссамнары гаиләсе әгъзасы<ref>Neues allgemeines Künstler-Lexicon; oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc. Bearb. von Dr. G. K. Nagler. — München: E.A. Fleischmann, 1835—1852</ref><ref>[[Власов, Виктор Георгиевич|Власов В. Г.]] Тишбайн // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. — Т. 3. — Словарь имён, 1997. — С. 372—373. — ISBN 5-88737-010-6</ref>. [[Кассель]]да сәнгать Академиясенең учреждать итүчеләрнең берсе, Академиядә живопись өйрәткән һәм Германиядә иртә [[классицизм]] вәкилләренең берсе булган. Тишбейн Олысы [[Гессен-Кассель]] ландграфларының сарай яны рәссамы булган, күбесенчә портретлар, әмма шулай ук пейзажлар, тарихи һәм мифологик сюжетларга картиналар ясаган. Барысы ул ясаган өч йөзләгән картина санала. Ул аеруча хатын-кыз портретлары өчен ат казанган. == Тәрҗемәи хәле == [[Файл:Tischbein der Ältere und seine Töchter.jpg|thumb|200px|left|Рәссам һәм аның кызлары. Сулдан уңга: кызы Вильгельмина Фридерика, кызы Вильгельмина Каролина-Амалия, Тишбейн үзе. Диварда рәссамның мәрхүм хатыннары портретлары. Сулда Мари Софи һәм уңда Джули Марианна Пернетт. 1774. Түбән Саксония җире музее, Ганновер]] Киләсе рәссам ипи пешерүче Иоганн Генрих Тишбейн (1682—1764) һәм Сюзанна Маргарета Хинзинг гаиләсендә туган, аларның сигез баланың бишесе рәссам булып киткән. Живописьне 1736—1741 елларда Кассельдә обой рәсемнәре ясаучы Циммерманнан һәм Иоганн Георг фон Фрезедан өйрәнгән. Шуннан соң кече герман дәүләтләре сарай яннарында эшләгән. 1743 елда граф Генрих Фридрих фон [[Штадион]]ның (1691—1768) финанс яклавына ирешкән һәм [[Париж]]га киткән, [[Ван Лоо, Шарль Андре|Шарль Андре Ван Лоо]] остаханәсендә өйрәнгән. 1749 елда Тишбейн бертуганы [[Тишбейн, Иоганн Антон Гамбурглы |Иоганн Антон]] белән Италиягә, [[Венеция|Венециягә]] [[Пьяццетта, Джованни Баттиста|Джованни Баттиста Пьяцетте]]га сәфәр кыла, 1750—1751 елларда [[Рим]]да булган.<br/> 1753 елда Тишбейн Кассель ландграфы [[Вильгельм VIII (Гессен-Кассель)|Вильгельм VIII]]-нең сарай яны рәссамы булган. Шул ук вакытта Вильгельмстальдә ландграфның җәйге сарае өстендә эш башланган, Тишбейн анда “Гүзәллек галереясе”н (Schönheitsgalerie) кертеп гомумән 66 картина ясаган<ref>Fröhlich F. Wo Ungestört Der Lenz Regiert, Schloss Wilhelmsthal bei Calden. Hrsg. Museumslandschaft Hessen Kassel und Michael Eissenhauer. — Monografische Reihe, Band 21. Kassel, 2007. ISBN 978-3-422-02144-0</ref>. Гессен территориясен 1756-1762 елларда французлар оккупацияләгәндә рәссам илдән эмиграцияләгән һәм еш бер урыннан икенче урынга күчкән. 1762 елдан бирле ул Кассельдә ''Collegium Carolinum'' академиясенең профессоры. Күп вакытны үзенең дусты һәм үткәндә яклаучысы граф Г. Ф. фон Штадионның [[Вартгаузен]] шваб утарында уздырган.<br/> Вакытлыча [[Гамбург]]та торучы шагыйрь [[Клопшток, Фридрих Готлиб|Фридрих Готлиб Клопшток]] һәм аның иртуганы белән дуслыкка күрә ул Ганза шәһәре интеллектуаль даирәләре белән тыгыз бәйләнештә булган. Энесе [[Тишбейн, Иоганн Фридрих Август|Иоганн Фридрих Август]] кебек үк ул “Таҗ кигән арслан” (gekrönten Löwen) Кассель [[масон ложасы]] әгъзаларына кабул ителгән булган. 1756 елның 31 октябрендә Тишбейн канцелярия сәркатибе кызы Мари Софи Роберга өйләнгән булган, ә аның 1759 елда үлеменнән соң – аның сеңлесе Анна Мари Пернетта икенче никахта, сеңлесе шуннан соң киләсе елны үлгән.<br/> 1775 елда унсигез яшьлек графиня Огюст Ройсс цу Эберсдорф аның иң мәшһүр картинасы “Артемизия” [2] (72 × 95 см, киндер тукыма, май) өчен модель булган; ул үз заманының иң матур хатыннарның берсе булып саналган. Тишбейн тарафыннан 1775 елда мифологик сюжетка ясалган “Артемизия” картинасында рәссам үз вакытының иң матур хатыннарының берсе, 18 яшьлек графиня [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]]ны сурәтләгән.<br/> == Галерея == <gallery class="center" widths="140px" heights="160px"> Johann Heinrich Tischbein - Achilles has a Dispute with Agamemnon, 1776.jpg|Ахиллес Агамемнон белән бәхәсләшә. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Гамбург Johann Heinrich Tischbein the Elder - Der Raub der Europa.jpg| Европаны урлау. 1750-нче еллар. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - The Nine Muses - Melpomene (Tragedy), 1771FXD.jpg|Тугыз муза. Мельпомена (Фаҗига). 1771. Киндер тукыма, май. Гессен җире музее, Кассель Gotha, Herzogliches Museum, Johann Heinrich Tischbein d.Ä,, Aeneas und Dido.jpg|Дидона һәм Эней. Киндер тукыма, май. Герцог музее, Гота Johann Heinrich Tischbein (1722) - Elektra erkennt ihren Bruder Orest am Grabe Agamemnons - 1738 - Staatliche Kunsthalle Karlsruhe.jpg|Электра Агамемнон каберендә бертуганы Орестны таный. 1776. Киндер тукыма, май. Кунстхалле, Карлсруэ Johann Heinrich Tischbein d.Ä. - Artemisia trauert um Mausolos.jpg|Артемизия Мавсол өстендә елый ( [[Августа-Каролина Рёйсс фон Эберсдорф]] портреты). 1775. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Johann Heinrich Tischbein - Retrato del Landgrave Federico II de Hesse-Kassel.jpg| Ландграф Фредерик II Гессен-Кассельле портреты. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгать музее, Гавана, Куба Mary of Great Britain Tischbein.jpg|Мария Гессен-Кассельле, Бөекбритания принцессасы. Як. 1752. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама Tischbein-friedrichsplatz-kassel.jpg|Кассельдә ландграф Фридрих II-гә һәйкәл ачу. 1783. Киндер тукыма, май. Гессен җире музее, Кассель </gallery> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Әдәбият == * {{публикация|книга|автор линк=Власов, Виктор Георгиевич|автор=Власов В. Г.|часть=Тишбайн|ответственный=В. Г. Власов|ref=Власов|заглавие=Стили в искусстве|подзаголовок=Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура|вид=словарь|томов=3|место=СПб.|год=1997|издательство=Кольна|том=3|том заглавие=Словарь имён : М—Я|страницы=372|страниц=655|листов иллюстраций=[8]|иллюстрации=ил.|isbn=5-88737-010-6|oclc=605179863}} * {{Публикация|книга|заглавие=Германия. Англия. XV–XIX века|год=2008|автор=Камчатова А. В., Котломанов А. О., Кроллау Н. Е.|ref=Камчатова, Котломанов и Кроллау|вид=биографический словарь|ответственный=А. В. Камчатова, А. О. Котломанов, Н. Е. Кроллау|место=СПб.|издательство=Азбука-Классика|страницы=170, 173, 175|страниц=480|иллюстрации=ил., цв. ил.|серия=Художники Западной Европы|isbn=978-5-91181-907-1|oclc=701476987}} == Сылтамалар == * {{WGA|https://www.wga.hu/bio/t/tischbei/johann/biograph.html|Иоганн Генрих Тишбейн-старший}} [[Төркем:Рәссамнар]] jff6daeg2ab0ifsykka1h7cj50bcx5a Станция мәйданы 0 860434 4400474 2024-10-27T18:46:26Z 31.202.71.56 Яңа бит: «[[Рәсем:Station square (Yekaterinburg)-2021-1.JPG|right|210px|thumb|Кәтримбуртагы станция мәйданы]] '''Станция мәйданы''' ({{lang-ru|Россия|Привокзальная площадь}} алдагы исеме: Урал волонтерлары танк корпусы) - [[Екатеринбург|Кәтримбур]]аның Железнодорожный административ округының Екатеринб...» 4400474 wikitext text/x-wiki [[Рәсем:Station square (Yekaterinburg)-2021-1.JPG|right|210px|thumb|Кәтримбуртагы станция мәйданы]] '''Станция мәйданы''' ({{lang-ru|Россия|Привокзальная площадь}} алдагы исеме: Урал волонтерлары танк корпусы) - [[Екатеринбург|Кәтримбур]]аның Железнодорожный административ округының [[Екатеринбурның Тимер юл районы|Вокзальный торак мәйданы]].{{sfn|Худякова М. Ф.|2003|с=233|name=Х233}}{{sfn|Рабинович Р. И., Низамутдинова Т. М.|1988|с=124|name=Р124}} Район чикләнгән: төньякта тимер юл вокзалы биналары комплексы һәм Вокзалная урамы, көнбатыштан һәм көнчыгыштан биш катлы торак йортлар, көньяктан Челюскинцев урамы. Станция мәйданы зур транспорт әһәмиятенә ия, аның берничә троллейбус һәм автобус маршрутлары бар. 1970-нче елларга кадәр мәйданда трамвай боҗрасы бар иде. Совет чорында экскурсия автобуслары Вокзал мәйданыннан киттеләр, анда сез Свердловск конвойына яки Свердловск зоопаркына экскурсиягә бара аласыз. 1980-нче елларда аларның машина кую урыны вокзал бинасының төп подъезд алдында иде.{{sfn|Зорина Л. И., Слукин В. М. |2005|с=209—211|name=ЗС209}} ==Искәрмәләр== [[Төркем:Екатеринбур]] [[Төркем:Россия мәйданнары]] jivt2d09lc7y7fj0izc9tpskztbltv4 4400478 4400474 2024-10-27T19:44:11Z Frhdkazan 3171 4400478 wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Станция мәйданы''' ({{lang-ru|Россия|Привокзальная площадь}} алдагы исеме: ''Урал волонтерлары танк корпусы исемендәге'') - [[Екатеринбург]] шәһәренең [[Екатеринбурның Тимер юл районы|Железнодорожный административ округының]] мәйданы.{{sfn|Худякова М. Ф.|2003|с=233|name=Х233}}{{sfn|Рабинович Р. И., Низамутдинова Т. М.|1988|с=124|name=Р124}} Төньякта тимер юл вокзалы биналары комплексы һәм Вокзальная урамы, көнбатыштан һәм көнчыгыштан биш катлы торак йортлар, көньяктан Челюскинцев урамы. Станция мәйданы зур транспорт әһәмиятенә ия, аның берничә троллейбус һәм автобус маршрутлары бар. == Тарихы == 1970-нче елларга кадәр мәйданда трамвай боҗрасы бар иде. Совет чорында Свердловск буенча һәм Свердловск зоопаркына экскурсия автобуслары Вокзал мәйданыннан киттеп тордыләр. 1980-нче елларда аларның машина кую урыны вокзал бинасының төп подъезд алдында иде.{{sfn|Зорина Л. И., Слукин В. М. |2005|с=209—211|name=ЗС209}} == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} == Моны да карагыз == [[Төркем:Екатеринбур]] [[Төркем:Россия мәйданнары]] bq0qakb71gz79foegxxuflmkkpmnqre Калып:Potd/2024-10-28 10 860435 4400476 2024-10-27T19:32:48Z Frhdkazan 3171 Яңа бит: «Brackenheim - Stockheim - Schloss Stocksberg - Ansicht von SzO im Herbst (Panorama).jpg» 4400476 wikitext text/x-wiki Brackenheim - Stockheim - Schloss Stocksberg - Ansicht von SzO im Herbst (Panorama).jpg a81m9j5uq42emyleuepm8u4pcxrrlw7 Калып:Motd/2024-10-28 10 860436 4400477 2024-10-27T19:35:11Z Frhdkazan 3171 Яңа бит: «CRISPR-Cas9 gene editing and how it works - with Jennifer Doudna.webm» 4400477 wikitext text/x-wiki CRISPR-Cas9 gene editing and how it works - with Jennifer Doudna.webm okp9rj0213mwyk8knfax7ut6w1ha2dq Яшелчәләр тиз өлгерә 0 860437 4400479 2024-10-28T06:44:13Z Byltyr 278 Яңа бит: «{{Басма | Исем = Яшелчәләр тиз өлгерә | Оригинал исеме = Овощные культуры под пленкой | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = Надежда Сергеевна Богданова, Галина Степановна Осипова | Жанр = б...» 4400479 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Яшелчәләр тиз өлгерә | Оригинал исеме = Овощные культуры под пленкой | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = Надежда Сергеевна Богданова, Галина Степановна Осипова | Жанр = бакчачылык | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = Р.Г. Шакирова | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[ТКН]] | Чыгарылыш = [[1989 ел]] | Битләр = 126 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Яшелчәләр тиз өлгерә''' - 1989 елда [[Татарстан китап нәшрияты|Татарстан китап нәшриятында]] басылган китап. Китапта [[Гади кыяр|кыяр]], помидор, борыч һәм башка җылы яратучы [[Яшелчә культуралары|яшелчә культураларын]] үстергәндә төрле пленкалы корылмалардан рациональ файдалану турында языла. Китап һәвәскәр яшелчәчеләр өчен чыгарылган. Китапның тиражы 30000 д. [[Төркем:1989 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Татарстан китап нәшриятында басылган китаплар]] bk7trox7avn1oo2s2xro3ife285caz6 Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар 0 860438 4400480 2024-10-28T07:10:23Z Byltyr 278 Яңа бит: «{{Басма | Исем = Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = дастаннар | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылыш...» 4400480 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = дастаннар | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[«Mäğärif» näşriäte|Мәгариф]] | Чыгарылыш = [[2001 ел]] | Битләр = 175 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = 5-7761-0827-6 | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар''' - 2001 елда [[«Mäğärif» näşriäte|Мәгариф нәшриятында]] басылган китап. Китапка [[Дастан|дастаннар]] тупланып бирелде. Китап төзүчесе - [[Фатих Урманче|Фатих Урманчеев]]. Китап Мәгариф нәшрияты, [[Тел, әдәбият һәм сәнгать институты|Г. Ибраһимов исемендәге тел, әдәбият һәм сәнгать институтының]] халык иҗаты бүлеге белән берлектә, "Энҗе чәчтем - энҗе җыям" дигән сериясендә чыгарылды. Китапның тиражы 4000 д. [[Төркем:2001 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Мәгариф нәшриятында басылган китаплар]] kn68wvy34zb3ypztncr4jniivfu04a2 4400481 4400480 2024-10-28T07:20:02Z Byltyr 278 4400481 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = дастаннар | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[«Mäğärif» näşriäte|Мәгариф]] | Чыгарылыш = [[2001 ел]] | Битләр = 175 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = 5-7761-0827-6 | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар''' - 2001 елда [[«Mäğärif» näşriäte|Мәгариф нәшриятында]] басылган китап. Китапка [[Дастан|дастаннар]] тупланып бирелде. Китап төзүчесе - [[Фатих Урманче|Фатих Урманчеев]]. Китап Мәгариф нәшрияты, [[Тел, әдәбият һәм сәнгать институты|Г. Ибраһимов исемендәге тел, әдәбият һәм сәнгать институтының]] халык иҗаты бүлеге белән берлектә, "Энҗе чәчтем - энҗе җыям" дигән сериясендә чыгарылды. Китапның тиражы 4000 д. == Эчтәлек == * Дастаннардан килгән могҗиза * 1 бүлек. Мифологик фикерләүдән башлап ** Түләк ** Йиртөшлек * 2 бүлек. Һәр дастанның төп фикере - батырлык ** Ак Күбек ** Җик Мәргән ** Чура батыр хикәяте * 3 бүлек. Мәхәббәт тә дастаннардан читтә калмас ** Кузы Күрпәч белән Баян-сылу * 4 бүлек. [[Кол Гали|Кол Галидән]] - гасырларга күчеп ** Йосыф китабы ** Сәйфелмөлек ** Бүз егет * Дастаннарда калган теркәләп [[Төркем:2001 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Мәгариф нәшриятында басылган китаплар]] 7nzs069n51fnjlrftw827vc2q3743tf 4400482 4400481 2024-10-28T07:21:03Z Byltyr 278 4400482 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = дастаннар | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[«Mäğärif» näşriäte|Мәгариф]] | Чыгарылыш = [[2001 ел]] | Битләр = 175 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = 5-7761-0827-6 | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар''' - 2001 елда [[«Mäğärif» näşriäte|Мәгариф нәшриятында]] басылган китап. Китапка [[Дастан|дастаннар]] тупланып бирелде. Китап төзүчесе - [[Фатих Урманче|Фатих Урманчеев]]. Китап Мәгариф нәшрияты, [[Тел, әдәбият һәм сәнгать институты|Г. Ибраһимов исемендәге тел, әдәбият һәм сәнгать институтының]] халык иҗаты бүлеге белән берлектә, "Энҗе чәчтем - энҗе җыям" дигән сериясендә чыгарылды. Китапның тиражы 4000 д. == Эчтәлек == * Дастаннардан килгән могҗиза * 1 бүлек. Мифологик фикерләүдән башлап ** Түләк ** Йиртөшлек * 2 бүлек. Һәр дастанның төп фикере - батырлык ** Ак Күбек ** Җик Мәргән ** Чура батыр хикәяте * 3 бүлек. Мәхәббәт тә дастаннардан читтә калмас ** Кузы Күрпәч белән Баян-сылу * 4 бүлек. [[Кол Гали|Кол Галидән]] - гасырларга күчеп ** Йосыф китабы ** Сәйфелмөлек ** Бүз егет * Дастаннарда калган теркәләп [[Төркем:2001 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Мәгариф нәшриятында басылган китаплар]] [[Төркем:Дастаннар]] 0tejjxqc562pfocn4ww02m3ic1vs5uu 4400483 4400482 2024-10-28T07:22:13Z Byltyr 278 4400483 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = дастаннар | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[«Mäğärif» näşriäte|Мәгариф]] | Чыгарылыш = [[2001 ел]] | Битләр = 175 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = 5-7761-0827-6 | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Заманалар узган - дастан туган: Дастаннар''' - 2001 елда [[«Mäğärif» näşriäte|Мәгариф нәшриятында]] басылган китап. Китапка [[Дастан|дастаннар]] тупланып бирелде. Китап төзүчесе - [[Фатих Урманче|Фатих Урманчеев]]. Китап Мәгариф нәшрияты, [[Тел, әдәбият һәм сәнгать институты|Г. Ибраһимов исемендәге тел, әдәбият һәм сәнгать институтының]] халык иҗаты бүлеге белән берлектә, "Энҗе чәчтем - энҗе җыям" дигән сериясендә чыгарылды. Китапның тиражы 4000 д. == Эчтәлек == * Дастаннардан килгән могҗиза * 1 бүлек. Мифологик фикерләүдән башлап ** Түләк ** Йиртөшлек * 2 бүлек. Һәр дастанның төп фикере - батырлык ** Ак Күбек ** Җик Мәргән ** Чура батыр хикәяте * 3 бүлек. Мәхәббәт тә дастаннардан читтә калмас ** Кузы Күрпәч белән Баян-сылу * 4 бүлек. [[Кол Гали|Кол Галидән]] - гасырларга күчеп ** [[Йосыф китабы]] ** Сәйфелмөлек ** Бүз егет * Дастаннарда калган теркәләп [[Төркем:2001 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Мәгариф нәшриятында басылган китаплар]] [[Төркем:Дастаннар]] s2y2krvun9eyyd5yb15yc9g1c5699xu Нәниләргә бүләк. Җыентык 0 860439 4400486 2024-10-28T07:37:49Z Byltyr 278 Яңа бит: «{{Басма | Исем = Нәниләргә бүләк. Җыентык: Табышмаклар, такмаклар, әкиятләр, шигырьләр, кыска хикәяләр | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = кече яшьтәге балалар...» 4400486 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Нәниләргә бүләк. Җыентык: Табышмаклар, такмаклар, әкиятләр, шигырьләр, кыска хикәяләр | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = кече яшьтәге балалар өчен әдәбият | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[ТКН]] | Чыгарылыш = [[1985 ел]] | Битләр = 160 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Нәниләргә бүләк. Җыентык: Табышмаклар, такмаклар, әкиятләр, шигырьләр, кыска хикәяләр''' - 1985 елда [[Татарстан китап нәшрияты|Татарстан китап нәшриятында]] басылган китап. Җыентыкта балаларда туган илгә, табигатькә мәхәббәт уятучы, хезмәткә аңлы мөнәсәбәт тәрбияләүче шигырьләр, [[Әкият|әкиятләр]], кыска хикәяләр тупланды. Төзүчесе [[Наилә Вәлитова]]. Китапның тиражы 30000 д. [[Төркем:1985 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Татарстан китап нәшриятында басылган китаплар]] pvgm2f24xg901etxudw4nrv8ah6rsh3 4400489 4400486 2024-10-28T07:43:27Z Byltyr 278 4400489 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Нәниләргә бүләк. Җыентык: Табышмаклар, такмаклар, әкиятләр, шигырьләр, кыска хикәяләр | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = мәктәпкәчә яшьтәге балалар өчен әдәбият | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[ТКН]] | Чыгарылыш = [[1985 ел]] | Битләр = 160 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Нәниләргә бүләк. Җыентык: Табышмаклар, такмаклар, әкиятләр, шигырьләр, кыска хикәяләр''' - 1985 елда [[Татарстан китап нәшрияты|Татарстан китап нәшриятында]] басылган китап. Җыентыкта балаларда туган илгә, табигатькә мәхәббәт уятучы, хезмәткә аңлы мөнәсәбәт тәрбияләүче шигырьләр, [[Әкият|әкиятләр]], кыска хикәяләр тупланды. Төзүчесе [[Наилә Вәлитова]]. Китапның тиражы 30000 д. [[Төркем:1985 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Татарстан китап нәшриятында басылган китаплар]] 53kleww9r8hezh7ces92f05pr8so3kk Иртеш таңнары 0 860440 4400490 2024-10-28T07:56:14Z Byltyr 278 Яңа бит: «{{Басма | Исем = Иртеш таңнары | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = [[Якуб Зәнкиев]] | Жанр = роман | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәч...» 4400490 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Иртеш таңнары | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = [[Якуб Зәнкиев]] | Жанр = роман | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[ТКН]] | Чыгарылыш = [[1994 ел]] | Битләр = 672 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = 5-298-00519-5 | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Иртеш таңнары''' - [[Якуб Зәнкиев|Якуб Зәнкиевның]] 1994 елда [[Татарстан китап нәшрияты|Татарстан китап нәшриятында]] басылган романы. Бу романда [[Себер татарлары|себер татарларының]] тарихы, үткәннәре гыйбрәтле язмышлар аша мавыктыргыч рәвештә бәян ителә. Китапның тиражы 16000 д. [[Төркем:1994 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Татарстан китап нәшриятында басылган китаплар]] p2je2ks84urk68oa7eix1maclwdwq8s Калып:Potd/2024-10-29 10 860441 4400494 2024-10-28T08:19:49Z Frhdkazan 3171 Яңа бит: «Paonroue.JPG» 4400494 wikitext text/x-wiki Paonroue.JPG gvtp5v4iyxaw8j0821hl4v7pirzc5il Калып:Motd/2024-10-29 10 860442 4400495 2024-10-28T08:22:35Z Frhdkazan 3171 Яңа бит: «Farmers Cultivate Harvest-time Entertainments.webm» 4400495 wikitext text/x-wiki Farmers Cultivate Harvest-time Entertainments.webm r3udyxozxtrsle7qke900ycbkvsbn60 Казлар-аккошлар: рус халык әкиятләре 0 860443 4400499 2024-10-28T10:42:22Z Byltyr 278 Яңа бит: «{{Басма | Исем = Казлар-аккошлар: рус халык әкиятләре | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = әкиятләр | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы =...» 4400499 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Казлар-аккошлар: рус халык әкиятләре | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = әкиятләр | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[ТКН]] | Чыгарылыш = [[2014 ел]] | Битләр = 191 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = 978-5-298-02625-3 | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Казлар-аккошлар: рус халык әкиятләре''' - 2014 елда [[Татарстан китап нәшрияты|Татарстан китап нәшриятында]] басылган китап. Китапта рус халык әкиятләре туплап бирелде. Төзүчесе [[Талия Шакирова]], рәссамы [[Диләрә Нәүрузова]]. Китапның тиражы 2500 д. [[Төркем:2014 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Татарстан китап нәшриятында басылган китаплар]] 75k67nks9qfsbo9gxuqgoj1n4e07g1z Ай юрганы: Дөнья халыклары әкиятләре 0 860444 4400500 2024-10-28T10:50:56Z Byltyr 278 Яңа бит: «{{Басма | Исем = Ай юрганы: Дөнья халыклары әкиятләре | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = әкиятләр | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы =...» 4400500 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Ай юрганы: Дөнья халыклары әкиятләре | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = әкиятләр | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[ТКН]] | Чыгарылыш = [[2011 ел]] | Битләр = 302 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = 978-5-298-02107-4 | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Ай юрганы: Дөнья халыклары әкиятләре''' - 2011 елда [[Татарстан китап нәшрияты|Татарстан китап нәшриятында]] басылган китап. Китапта дөнья халыклары әкиятләре туплап бирелде. Тәрҗемәчесе һәм төзүчесе [[Разил Вәлиев]], рәссамы [[Диләрә Нәүрузова]]. Китапның тиражы 5000 д. [[Төркем:2011 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Татарстан китап нәшриятында басылган китаплар]] tcbb0d6kk6afucibbjzlcj9xnunq7wa Мең дә бер кичә: гарәп әкиятләре 0 860445 4400501 2024-10-28T10:57:43Z Byltyr 278 Яңа бит: «{{Басма | Исем = Мең дә бер кичә: гарәп әкиятләре | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = әкиятләр | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәр...» 4400501 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Мең дә бер кичә: гарәп әкиятләре | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = әкиятләр | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[ТКН]] | Чыгарылыш = [[2013 ел]] | Битләр = 279 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = 978-5-298-02398-6 | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Мең дә бер кичә: гарәп әкиятләре''' - 2013 елда [[Татарстан китап нәшрияты|Татарстан китап нәшриятында]] басылган китап. Китапта гарәп әкиятләре туплап бирелде. Төзүчесе [[Талия Шакирова]], рәссамы [[Диләрә Нәүрузова]]. Китапның тиражы 4000 д. [[Төркем:2013 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Татарстан китап нәшриятында басылган китаплар]] fgl3xa1uj2hd0wcvqaiixx0cdci7e66 4400502 4400501 2024-10-28T11:06:55Z Byltyr 278 4400502 wikitext text/x-wiki {{Басма | Исем = Мең дә бер кичә: гарәп әкиятләре | Оригинал исеме = | Башка исемнәр = | Рәсем = | Киңлек = | Имза = | Автор = | Жанр = әкиятләр | Тел = [[татар теле|татар]] | Оригинал чыгарылышы = | Тәрҗемәче = | Бизәү = | Серия = | Нәшрият = [[ТКН]] | Чыгарылыш = [[2013 ел]] | Битләр = 279 бит | Аудиокитап = | Алдагы = | Киләсе = | isbn = 978-5-298-02398-6 | Lib = | Викикитап = | Тиражы = }} '''Мең дә бер кичә: гарәп әкиятләре''' - 2013 елда [[Татарстан китап нәшрияты|Татарстан китап нәшриятында]] басылган китап. Китапта гарәп әкиятләре туплап бирелде. Төзүчесе [[Талия Шакирова]], рәссамы [[Диләрә Нәүрузова]]. Китапның тиражы 4000 д. == Эчтәлек == * Вәзир кызы Шәһрезадә (Г. Гобәй тәрҗемәсе) * Ним белән Нум турында хикәят (Г. Ханов тәрҗемәсе) * Гали-баба һәм кырык карак (Г. Гобәй тәрҗемәсе) * Балыкчы турында әкият (Г. Гобәй тәрҗемәсе) * Галәветдин һәм сихерле лампа (Г. Гобәй тәрҗемәсе) * Патша улы Куса турында әкият (М. Мәхмүтов тәрҗемәсе) * Сәяхәтче Синбад (Г. Гобәй тәрҗемәсе) * Әбү-Кыйр белән Әбү-Сыйр турында әкият (Ә. Камал тәрҗемәсе) * Оча торган ат (Г. Гобәй тәрҗемәсе) * Сыңар күзле патша улы турында әкият (Г. Гобәй тәрҗемәсе) * Җодар турында әкият (Г. Ханов тәрҗемәсе) * Бөкре турында әкият (М. Мәхмүтов тәрҗемәсе) [[Төркем:2013 ел китаплары]] [[Төркем:Татарча китаплар]] [[Төркем:Татарстан китап нәшриятында басылган китаплар]] du6afz9dxcmk4ee2ttfsmgk2l0booqy Диләрә Нәүрузова 0 860446 4400503 2024-10-28T11:17:20Z Byltyr 278 Яңа бит: «{{Шәхес | исем = Диләрә Нәүрузова | рәсем = | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Диләрә Ленар кызы Нәүрузова | һөнәр = рәссам | туу датасы = 27.12.1970 | туу җире = Казан | гражданлык = [[Русия]] | милләт = [[татар]] |...» 4400503 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Диләрә Нәүрузова | рәсем = | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Диләрә Ленар кызы Нәүрузова | һөнәр = рәссам | туу датасы = 27.12.1970 | туу җире = Казан | гражданлык = [[Русия]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | кул кую = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} Диләрә Нәүрузова - рәссам. 1970 елда Казанда туган. Казан сәнгать училищесының театраль-декорация бүлеген тәмамлаганнан соң, ул 1990 елда журналлар белән хезмәттәшлек итә башлый. 1994 елда Мәскәү дәүләт басма китап институтына укырга керә. Татарстан китап нәшрияты, «Мәгариф», «Рухият», «Идел-Пресс», «Заман» һ.б. нәшриятлар белән хезмәттәшлек итеп, Габдулла Тукай, Туфан Миңнуллин, Разил Вәлиев, Равил Фәйзуллин, Фәнис Яруллин, Равил Бохараев, Клара Булатова һ.б. әдипләребезнең йөзгә якын китабын, шуның белән бергә Г.Х.Андерсен, Р.Киплинг, А.Конан Дойлның татарчага тәрҗемә ителгән әсәрләр җыентыкларын бизи. Төрле елларда «Идел», «Салават күпере», «Сәхнә», «Безнең мирас» журналларында эшли. 4pp67eop1zi0jijp3vn5dsmmen7mec1 4400504 4400503 2024-10-28T11:18:36Z Byltyr 278 4400504 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Диләрә Нәүрузова | рәсем = | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Диләрә Ленар кызы Нәүрузова | һөнәр = рәссам | туу датасы = 27.12.1970 | туу җире = Казан | гражданлык = [[Русия]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | кул кую = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} Диләрә Нәүрузова - рәссам. 1970 елда Казанда туган. Казан сәнгать училищесының театраль-декорация бүлеген тәмамлаганнан соң, ул 1990 елда журналлар белән хезмәттәшлек итә башлый. 1994 елда Мәскәү дәүләт басма китап институтына укырга керә. Татарстан китап нәшрияты, «Мәгариф», «Рухият», «Идел-Пресс», «Заман» һ.б. нәшриятлар белән хезмәттәшлек итеп, Габдулла Тукай, Туфан Миңнуллин, Разил Вәлиев, Равил Фәйзуллин, Фәнис Яруллин, Равил Бохараев, Клара Булатова һ.б. әдипләребезнең йөзгә якын китабын, шуның белән бергә Г.Х.Андерсен, Р.Киплинг, А.Конан Дойлның татарчага тәрҗемә ителгән әсәрләр җыентыкларын бизи. Төрле елларда «Идел», «Салават күпере», «Сәхнә», «Безнең мирас» журналларында эшли. [[Төркем:Татар рәссамнары]] 2pcuoam4hcxmqneesssexmibezhfc3t 4400505 4400504 2024-10-28T11:23:01Z Byltyr 278 4400505 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Диләрә Нәүрузова | рәсем = | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Диләрә Ленар кызы Нәүрузова | һөнәр = рәссам | туу датасы = 27.12.1970 | туу җире = ТАССР, {{туу җире|Казан|Казанда}} | гражданлык = [[Русия]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | кул кую = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Диләрә Нәүрузова''' - рәссам. 1970 елның 27 декабрендә Казанда туган. [[Казан сынлы сәнгать укуханәсе|Казан сәнгать училищесыны]]ң театраль-декорация бүлеген тәмамлаганнан соң, ул 1990 елда журналлар белән хезмәттәшлек итә башлый. 1994 елда Мәскәү дәүләт басма китап институтына укырга керә. [[Татарстан китап нәшрияты]], «[[Мәгариф (нәшрият)|Мәгариф]]», «Рухият», «Идел-Пресс», «Заман» һ.б. нәшриятлар белән хезмәттәшлек итеп, Габдулла Тукай, Туфан Миңнуллин, Разил Вәлиев, Равил Фәйзуллин, Фәнис Яруллин, Равил Бохараев, Клара Булатова һ.б. әдипләребезнең йөзгә якын китабын, шуның белән бергә Г.Х.Андерсен, Р.Киплинг, А.Конан Дойлның татарчага тәрҗемә ителгән әсәрләр җыентыкларын бизи. Төрле елларда «[[«Идел» журналы|Идел]]», «[[«Салават күпере» (журнал)|Салават күпере]]», «[[Сәхнә (журнал)|Сәхнә]]», «[[Безнең мирас]]» журналларында эшли. [[Төркем:Татар рәссамнары]] jaxsntudylbewrfulrhevk7qd260drf 4400506 4400505 2024-10-28T11:25:58Z Byltyr 278 4400506 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Диләрә Нәүрузова | рәсем = | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Диләрә Ленар кызы Нәүрузова | һөнәр = рәссам | туу датасы = 27.12.1970 | туу җире = ТАССР, {{туу җире|Казан|Казанда}} | гражданлык = [[Русия]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | кул кую = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Диләрә Нәүрузова''' - рәссам. 1970 елның 27 декабрендә Казанда туган. [[Казан сынлы сәнгать укуханәсе|Казан сәнгать училищесыны]]ң театраль-декорация бүлеген тәмамлаганнан соң, ул 1990 елда журналлар белән хезмәттәшлек итә башлый. 1994 елда Мәскәү дәүләт басма китап институтына укырга керә. [[Татарстан китап нәшрияты]], «[[Мәгариф (нәшрият)|Мәгариф]]», «Рухият», «Идел-Пресс», «Заман» һ.б. нәшриятлар белән хезмәттәшлек итеп, Габдулла Тукай, Туфан Миңнуллин, Разил Вәлиев, Равил Фәйзуллин, Фәнис Яруллин, Равил Бохараев, Клара Булатова һ.б. әдипләребезнең йөзгә якын китабын, шуның белән бергә Г.Х.Андерсен, Р.Киплинг, А.Конан Дойлның татарчага тәрҗемә ителгән әсәрләр җыентыкларын бизи. Төрле елларда «[[«Идел» журналы|Идел]]», «[[«Салават күпере» (журнал)|Салават күпере]]», «[[Сәхнә (журнал)|Сәхнә]]», «[[Безнең мирас]]» журналларында эшли. = Сылтамалар = * [https://beznenmiras.ru/news/redakciya-khabarlare/dilyara-nauruzovanyn-kitap-donyasy Диләрә Нәүрүзованың китап дөньясы]. Безнең мирас журналы сайты [[Төркем:Татар рәссамнары]] o8da53chbwiki7r3o1o5gm5e8qfipy5 4400507 4400506 2024-10-28T11:28:48Z Byltyr 278 4400507 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Диләрә Нәүрузова | рәсем = | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Диләрә Ленар кызы Нәүрузова | һөнәр = рәссам | туу датасы = 27.12.1970 | туу җире = ТАССР, {{туу җире|Казан|Казанда}} | гражданлык = [[Русия]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | кул кую = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Диләрә Нәүрузова''' - рәссам. 1970 елның 27 декабрендә Казанда туган. [[Казан сынлы сәнгать укуханәсе|Казан сәнгать училищесыны]]ң театраль-декорация бүлеген тәмамлаганнан соң, ул 1990 елда журналлар белән хезмәттәшлек итә башлый. 1994 елда Мәскәү дәүләт басма китап институтына укырга керә. [[Татарстан китап нәшрияты]], «[[Мәгариф (нәшрият)|Мәгариф]]», «Рухият», «Идел-Пресс», «Заман» һ.б. нәшриятлар белән хезмәттәшлек итеп, Габдулла Тукай, Туфан Миңнуллин, Разил Вәлиев, Равил Фәйзуллин, Фәнис Яруллин, Равил Бохараев, Клара Булатова һ.б. әдипләребезнең йөзгә якын китабын, шуның белән бергә Г.Х.Андерсен, Р.Киплинг, А.Конан Дойлның татарчага тәрҗемә ителгән әсәрләр җыентыкларын бизи. Төрле елларда «[[«Идел» журналы|Идел]]», «[[«Салават күпере» (журнал)|Салават күпере]]», «[[Сәхнә (журнал)|Сәхнә]]», «[[Безнең мирас]]» журналларында эшли. = Сылтамалар = * [https://beznenmiras.ru/news/redakciya-khabarlare/dilyara-nauruzovanyn-kitap-donyasy Диләрә Нәүрүзованың китап дөньясы]. Безнең мирас журналы сайты [https://kpfu.ru/pec_print?p_id=10556 Галиуллина Диляра Магзумовна] Казанский федеральный университет {{DEFAULTSORT:Нәүрузова, Диләрә}} [[Төркем:Татар рәссамнары]] jl4emb3vy71n9z2pgvud6u085j1blgv 4400508 4400507 2024-10-28T11:29:31Z Byltyr 278 4400508 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Диләрә Нәүрузова | рәсем = | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Диләрә Ленар кызы Нәүрузова | һөнәр = рәссам | туу датасы = 27.12.1970 | туу җире = ТАССР, {{туу җире|Казан|Казанда}} | гражданлык = [[Русия]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | кул кую = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Диләрә Нәүрузова''' - рәссам. 1970 елның 27 декабрендә Казанда туган. [[Казан сынлы сәнгать укуханәсе|Казан сәнгать училищесыны]]ң театраль-декорация бүлеген тәмамлаганнан соң, ул 1990 елда журналлар белән хезмәттәшлек итә башлый. 1994 елда Мәскәү дәүләт басма китап институтына укырга керә. [[Татарстан китап нәшрияты]], «[[Мәгариф (нәшрият)|Мәгариф]]», «Рухият», «Идел-Пресс», «Заман» һ.б. нәшриятлар белән хезмәттәшлек итеп, Габдулла Тукай, Туфан Миңнуллин, Разил Вәлиев, Равил Фәйзуллин, Фәнис Яруллин, Равил Бохараев, Клара Булатова һ.б. әдипләребезнең йөзгә якын китабын, шуның белән бергә Г.Х.Андерсен, Р.Киплинг, А.Конан Дойлның татарчага тәрҗемә ителгән әсәрләр җыентыкларын бизи. Төрле елларда «[[«Идел» журналы|Идел]]», «[[«Салават күпере» (журнал)|Салават күпере]]», «[[Сәхнә (журнал)|Сәхнә]]», «[[Безнең мирас]]» журналларында эшли. = Сылтамалар = * [https://beznenmiras.ru/news/redakciya-khabarlare/dilyara-nauruzovanyn-kitap-donyasy Диләрә Нәүрүзованың китап дөньясы]. Безнең мирас журналы сайты {{DEFAULTSORT:Нәүрузова, Диләрә}} [[Төркем:Татар рәссамнары]] cjs9vsg1tjxct42lbdo5zvntah2thiw 4400509 4400508 2024-10-28T11:37:00Z Byltyr 278 4400509 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Диләрә Нәүрузова | рәсем = | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Диләрә Ленар кызы Нәүрузова | һөнәр = рәссам | туу датасы = 27.12.1970 | туу җире = ТАССР, {{туу җире|Казан|Казанда}} | гражданлык = [[Русия]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | кул кую = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Диләрә Нәүрузова''' - рәссам. 1970 елның 27 декабрендә Казанда туган. [[Казан сынлы сәнгать укуханәсе|Казан сәнгать училищесыны]]ң театраль-декорация бүлеген тәмамлаганнан соң, ул 1990 елда журналлар белән хезмәттәшлек итә башлый. 1994 елда Мәскәү дәүләт басма китап институтына укырга керә. [[Татарстан китап нәшрияты]], «[[Мәгариф (нәшрият)|Мәгариф]]», «Рухият», «Идел-Пресс», «Заман» һ.б. нәшриятлар белән хезмәттәшлек итеп, [[Габдулла Тукай]], [[Туфан Миңнуллин]], [[Разил Вәлиев]], [[Равил Фәйзуллин]], [[Фәнис Яруллин]], [[Равил Бохараев]], [[Клара Булатова]] һ.б. әдипләребезнең йөзгә якын китабын, шуның белән бергә [[Һанс Христиан Андерсен|Һ.Х.Андерсен]], Р.Киплинг, [[Артур Конан Дойль|А.Конан Дойлның]] татарчага тәрҗемә ителгән әсәрләр җыентыкларын бизи. Төрле елларда «[[«Идел» журналы|Идел]]», «[[«Салават күпере» (журнал)|Салават күпере]]», «[[Сәхнә (журнал)|Сәхнә]]», «[[Безнең мирас]]» журналларында эшли. 2002 елдан Русия рәссамнар берлеге әгъзасы. = Сылтамалар = * [https://beznenmiras.ru/news/redakciya-khabarlare/dilyara-nauruzovanyn-kitap-donyasy Диләрә Нәүрүзованың китап дөньясы]. Безнең мирас журналы сайты {{DEFAULTSORT:Нәүрузова, Диләрә}} [[Төркем:Татар рәссамнары]] clmw9wi40oishe9797qhogstxy756y8 4400511 4400509 2024-10-28T11:38:01Z Byltyr 278 4400511 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Диләрә Нәүрузова | рәсем = | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Диләрә Ленар кызы Нәүрузова | һөнәр = рәссам | туу датасы = 27.12.1970 | туу җире = ТАССР, {{туу җире|Казан|Казанда}} | гражданлык = [[Русия]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | кул кую = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Диләрә Нәүрузова''' - рәссам. 1970 елның 27 декабрендә Казанда туган. [[Казан сынлы сәнгать укуханәсе|Казан сәнгать училищесыны]]ң театраль-декорация бүлеген тәмамлаганнан соң, ул 1990 елда журналлар белән хезмәттәшлек итә башлый. 1994-2000 елларда Мәскәү дәүләт басма китап институтында укый. [[Татарстан китап нәшрияты]], «[[Мәгариф (нәшрият)|Мәгариф]]», «Рухият», «Идел-Пресс», «Заман» һ.б. нәшриятлар белән хезмәттәшлек итеп, [[Габдулла Тукай]], [[Туфан Миңнуллин]], [[Разил Вәлиев]], [[Равил Фәйзуллин]], [[Фәнис Яруллин]], [[Равил Бохараев]], [[Клара Булатова]] һ.б. әдипләребезнең йөзгә якын китабын, шуның белән бергә [[Һанс Христиан Андерсен|Һ.Х.Андерсен]], Р.Киплинг, [[Артур Конан Дойль|А.Конан Дойлның]] татарчага тәрҗемә ителгән әсәрләр җыентыкларын бизи. Төрле елларда «[[«Идел» журналы|Идел]]», «[[«Салават күпере» (журнал)|Салават күпере]]», «[[Сәхнә (журнал)|Сәхнә]]», «[[Безнең мирас]]» журналларында эшли. 2002 елдан Русия рәссамнар берлеге әгъзасы. = Сылтамалар = * [https://beznenmiras.ru/news/redakciya-khabarlare/dilyara-nauruzovanyn-kitap-donyasy Диләрә Нәүрүзованың китап дөньясы]. Безнең мирас журналы сайты {{DEFAULTSORT:Нәүрузова, Диләрә}} [[Төркем:Татар рәссамнары]] gdnfix91s3dw1wb0b4497e0ytjbkw6k