دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="ug">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>ugwiki</dbname>
    <base>https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B4_%D8%A8%DB%95%D8%AA</base>
    <generator>MediaWiki 1.44.0-wmf.2</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">ۋاسىتە</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ئالاھىدە</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">مۇنازىرە</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">ئىشلەتكۈچى</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ئىشلەتكۈچى مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipediaمۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ھۆججەت</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ھۆججەت مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">قېلىپ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">قېلىپ مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">ياردەم</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">ياردەم مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">تۈر</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">تۈر مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10138</id>
    <revision>
      <id>169928</id>
      <parentid>162038</parentid>
      <timestamp>2024-11-12T12:47:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>E.berdas</username>
        <id>22448</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>169928</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13972" sha1="i674tts4fjzc1lbpuanhv4vu323f78x" xml:space="preserve">{| border=1 align=left cellpadding=4 cellspacing=0 width=200 style=&quot;margin: 0 0 1em 1em; background: ; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot;
|+
|-
|- style=&quot;background: #AACCEE; color:Black&quot;
| align=&quot;center&quot; colspan=2 style=&quot;border-bottom:3px&quot; bgcolor=&quot;&quot; | &lt;font size=&quot;+1&quot;&gt;'''دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى'''
World Uyghur Congress
|-
|align=&quot;center&quot; colspan=2 |[[ھۆججەت: World-uyghur-congress-logo.jpg|center|350x350px]]'''دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى لوگوسى'''
|-
|'''قىسقارتىپ يېزىلىشى'''
|د ئۇ ق
|-
|'''قۇرۇلۇشى'''
|2004-يىلى 4-ئاپرىل
|-
|'''تىپى'''
|ئاممىۋى تەشكىلات NGO
|-
|'''باش شتاب'''
|[[ميۇنخېن]]، [[گېرمانىيە]]
|-
|'''رەسمىي تىللار'''
|[[ئۇيغۇرچە]] 
|-
|'''رەئىس'''
|[[دولقۇن ئەيسا|تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن]]&lt;br /&gt;(2024-يىلى نويابىردىن تا ھازىرغىچە) 
|-
|'''مۇھىم كىشىلەر'''
|[[رابىيە قادىر]]
[[ئەركىن ئالپتەكىن]]
|-
|'''تور بەت'''
|[https://web.archive.org/web/20140528110627/http://www.uyghurcongress.org/ دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتى]
|-
|}
'''دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتى''' ([[ئۇيغۇر لاتىن يېزىقى]]:Dunya Uyghur Qurultiyi ؛ [[ئىنگلىز تىلى|ئىنگلىزچە]]World Uyghur Congress) بولسا [[شەرقىي تۈركىستان]] خەلقىنىڭ خەلقئارادىكى بىردىن بىر تولۇق ھوقۇقلۇق ئەڭ يۈكسەك رەھبەرلىك ئورگىنى. دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى 2004 – يىلى 4 – ئاينىڭ 16 – كۈنىدىن 19 – كۈنىگىچە گېرمانىينىڭ ميۇنخېن شەھىرىدە چاقىرىلغان «شەرقىي تۈركىستان (ئۇيغۇرىستان) مىللىي قۇرۇلتىيى» بىلەن «دۇنيا ئۇيغۇر ياشلىرى قۇرۇلتىيى» نىڭ بىرلەشمە قۇرۇلتىيىدا، ئىككى قۇرۇلتاي ئومۇمى ۋەكىللىرىنى ئاساس قىلغان ھالدا، ۋەتەن سىرتىدىكى بارلىق شەرقىي تۈركىستان تەشكىلاتلىرىنىڭ قاتنىشىشى ۋە بىردەك ئاۋازدا تەستىقلىشى بىلەن ۋۇجۇدقا چىقتى. [[ئەركىن ئالپتەكىن]] ئەپەندى، د ئۇ ق نىڭ تۇنجى نۆۋەتلىك رەئىسلىكىگە سايلانغان ئىدى.
==تارىخى==
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ھازىرغىچە 7 قېتىم ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى چاقىردى. 2004 – يىلى چاقىرىلغان 1 – نۆۋەتلىك د ئۇ ق نىڭ ئومۇمى ۋەكىللەر قۇرۇلتىيىدا، ئاتاقلىق سىياسىيون ۋە دىپلومات ئەركىن ئالىپتېكىن ئەپەندى قۇرۇلتاي رەئىسلىكىگە سايلىنىپ، بۇ ۋەزىپىنى 2006 – يىلى 11 – ئايدا چاقىرىلغان 2 – نۆۋەتلىك ۋەكىللەر قۇرۇلتىيىغا قەدەر زىممىسىگە لىپ كەلگەن ئىدى. دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ 3-نۆۋەتلىك ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى، 2009-يىلى 5-ئاينىڭ 21-كۈنىدىن 25-كۈنىگىچە ئامېرىكانىڭ پايتەختى ۋاشىنگتوندا ئېلىپ بېرىلدى. قۇرۇلتاينىڭ ئېچىلىش مۇراسىمى 5-ئاينىڭ 21-كۈنى، ئامېرىكا پارلامېنت ئەزالىرىنىڭ قاتنىشىشى بىلەن ئامېرىكا پارلامېنتىدا ئۆتكۈزۈلدى. قۇرۇلتاي ياۋروپا، ئوتتۇرا ئاسىيا، ئوتتۇرا شەرق، ئاۋسترالىيە ۋە ئاسىيا دۆلەتلىرىدىن كەلگەن 112 ۋەكىل 40 دىن ئارتۇق كۆزەتكۈچىنىڭ قاتنىشىشى بىلەن ئۆتكۈزۈلدى.

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ 4-نۆۋەتلىك ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى، 2012-يىلى 5-ئاينىڭ 14-كۈنىدىن 17-كۈنىگىچە ياپونىيەنىڭ پايتەختى توكيو شەھىرىدە ئېچىلدى. ئېچىلىش مۇراسىمى 5-ئاينىڭ 17-كۈنى ياپونىيە پارلامېنتىدا ئۆتكۈزۈلگەن بولۇپ،  ئېچىلىش مۇراسىمىغا ياپونىيە، ئىتالىيە، تۈركىيە قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ پارلامېنت ئەزالىرى، ۋە شۇنداقلا ياۋروپا، ئامېرىكادىن كەلگەن بىر قىسىم خەلقئارا تەشكىلاتلارنىڭ ۋەكىللىرى تەكلىپ بىلەن قاتنىشىپ، تەبرىك نۇتقى سۆزلىدى،  بىر قىسىم دۆلەتلەرنىڭ ياپونىيەدە تۇرۇشلۇق ئەلچىخانىلىرىنىڭ ۋەكىللىرىمۇ كۆزەتكۈچى سۈپىتىدە ئىشتىراك قىلدى. قۇرۇلتايغا ياۋروپا، ئامېرىكا، ئاۋسترالىيە ۋە ئاسىيا قىتئەلىرىدىن توپلاپ 16 دۆلەتتىن كەلگەن 117 ۋەكىل قاتناشتى. قۇرۇلتايدا رابىيە قادىر خانىم د ئۇ ق نىڭ رەئىسلىكىگە قايتا سايلاندى.
==رەھبەرلىك ھەيئىتى==

2017 – يىلى 11 – ئاينىڭ 10 – كۈنىدىن 12 – كۈنىگىچە گېرمانىيەنىڭ ميۇنخېن شەھىرىدە چاقىرىلغان 6 – نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەھبەرلىك ھەيئىتىدىكىلەر تۆۋەندىكىچە :
*د ئۇ ق نىڭ ئالىي رەھبىرى: [[رابىيە قادىر]]
*د ئۇ ق رەئىسى : [[دولقۇن ئەيسا]]
*د ئۇ ق نىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىرى : [[ئەركىن ئەكرەم]]، [[پەرھات مۇھەممەد]]
*د ئۇ ق ئىجرائىيە كومىتېتىنىڭ رەئىسى : [[ئۆمەر قانات]] قاتارلىقلار.
*[[ئابلىمىت تۇرسۇن]]
===سابىق رەئىسلەر===
*[[ئەركىن ئالپتەكىن]]: دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى سابىق رەئىسى ئەركىن ئالىپتېكىن ئەپەندى 2004-يىلىدىن 2006-يىلىغىچە ۋەزىپە ئاتقۇزدى.
*[[رابىيە قادىر]]: دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى سابىق رەئىسى رابىيە قادىر خانىم 2006-يىلىدىن 2017-يىلىغىچە ۋەزىپە ئاتقۇزدى.

==ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى==
{| border=1 align=left cellpadding=4 cellspacing=0 width=400 style=&quot;margin: 0 0 1em 1em; background: ; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot;
|+
|-
|align=&quot;center&quot; colspan=2 |[[ھۆججەت: Bush Wei Jingsheng.jpg|center|300x300px]]'''رابىيە قادىر خانىم 2008-يىلى ئامېرىكىنىڭ سابىق پرىزېدىنتى جورج بۇش بىلەن كۆرۈشتى'''
|-
|}
===بىرىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===ئىككىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===ئۈچىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===تۆتىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===بەشىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===ئالتىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
2017 – يىلى 11 – ئاينىڭ 10 – كۈنىدىن 12 – كۈنىگىچە گېرمانىيەنىڭ ميۇنخېن شەھىرىدە چاقىرىلغان.
===يەتتىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
2021 – يىلى 11 – ئاينىڭ 11 – كۈنىدىن 14 – كۈنىگىچە چېخىيە جۇمھۇرىيىتىنىڭ پايتەختى پراگ شەھىرىدە چاقىرىلغان. 

بۇ قېتىمقى قۇرۇلتايدا د ئۇ ق نىڭ ئالدىنقى نۆۋەتلىك رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى مۇتلەق يوقىرى ئاۋاز، يەنى جەمئىي 198 ئاۋاز بىلەن د ئۇ ق نىڭ يەنە بىر نۆۋەتلىك رەئىسلىكىگە سايلانغان. بۇ قېتىمقى سايلامدا دوكتور ئەركىن ئەكرەم 156 ئاۋاز بىلەن، زۇبەيرە شەمسىدىن خانىم 135 ئاۋاز بىلەن، پەرھات مۇھەممىدى 101 ئاۋاز بىلەن د ئۇ ق نىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىكىگە سايلانغان. &lt;ref&gt;[https://www.rfa.org/uyghur/xewerler/duq-11142021150253.html دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ يېڭى نۆۋەتلىك رەھبەرلىك گۇرۇپپىسى سايلاپ چىقىلدى&lt;!-- ئۇلانما --&gt;]&lt;/ref&gt;

'''سەككىزىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي'''

بوسنىيەدە 24-ئۆكتەبىردىن 28-ئۆكتەبىرگىچە چاقىرىلغان 8-نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئومۇمىي ۋەكىللەر يىغىنىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەھبەرلىك ھەيئىتىدىكىلەر تۆۋەندىكىچە :

د ئۇ ق رەئىسى:

[[تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن]]

مۇئاۋىن رەئىسلەر:

[[زۇمرەتئاي ئەركىن]]

[[ئابدۇرەشىت ئابدۇلھەمىت|ئابدۇرېشىت ئابدۇخەمىت]]

ئەركىن ئەخمەتوۋ


ئىجرائىيە كومىتېتى رەئىسى:

[[رۇشەن ئابباس]]

==ئەزا تەشكىلاتلار==
==تەتقىقات مەركىزى==
شەرقىي تۈركىستان زېمىنىنى يۈكسەك دەرىجىدىكى مۇستەبىت ۋە فاشىست تۈسنى ئالغان دۆلەت تېررورى قاپلىغان، ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ئىنسانى ھەق – ھوقۇقلىرى تارىختا مىسلى كۆرۈلۈپ باقمىغان دەرىجىدە ئېغىر دەپسەندىچىلىككە ئۇچراۋاتقان، قانلىق كۆز يېشى ئىچىدىكى ئۇيغۇر خەلقىنىڭ دات – پەريادلىرى پۈتۈن زېمىننى لەرزىگە سالغان، بىر پۈتۈن ئۇيغۇر مىللىتى كوممۇنىست خىتاي ھاكىمىيىتى تەرىپىدىن ” دۈشمەن مىللەت ” دەپ قارىلىپ، پۈتۈن خىتاي مىقياسى بويىچە خىتاي ساقچى – ئەسكەرلىرىنىڭ ۋە ھەتتا خىتاي پۇقرالىرىنىڭ خالىغانچە بوزەك قىلىشىغا، خورلىشىغا، تۇتقۇن قىلىشىغا، قىينىشىغا ۋە ئۆلتۈرۈلۈشىگە تۇتۇپ بېرىلىۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە، مۇستەبىت خىتاي ھاكىمىيىتى ھېچ بىر ئار – نومۇس قىلماستىن، ئاتالمىش ” شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى ” قۇرۇلغانلىقىنىڭ 60 – يىللىقىنى، يەنە شۇنداقلا ” شىنجاڭنىڭ ئازاد بولغانلىقىنىڭ 66 – يىللىقى ” نى داغدۇغا بىلەن تەبرىكلەشكە ھازىرلانماقتا، خىتاي ھاكىمىيىتى بۇ يىل 10 – ئاينىڭ 1 – كۈنىنى ئۇيغۇر خەلقى ئۈچۈن ” قوش بايرام ” دەپ جاكارلاپ، ھازىردىن باشلاپ تۈرلۈك سۈنئىي ۋە ساختا تۈسنى ئالغان خاتىرىلەش پائالىيەتلىرىنى ئۆتكۈزۈش ئارقىلىق دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ كۆزىنى بوياشقا ۋە ئۇ ئارقىلىق ئۆزلىرىنىڭ ئۇيغۇر خەلقى ئۈستىدىن يۈرگۈزۈۋاتقان جىنايى قىلمىشلىرىنى يوشۇرۇشقا ئۇرۇنۇپ كەلمەكتە.
==نەشرىياتى==
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى نەشرىيات-تەشۋىقات كومىتېتى تەرىپىدىن نەشىر قىلىنىۋاتقان «خەۋەرنامە»نىڭ يىڭى يىلغا ئاتاپ نەشىر قىلغان بۇ سانى 1 – سانى يېڭى يىللىق سوۋغا سۈپىتىدە ھوزۇرۇڭلارغا سۇنۇلدى. بۇ خەۋەرنامە تارىخىي ئەھمىيەتكە ئىگە 6 – نۆۋەتلىك پەۋقۇلاددە قۇرۇلتايغا بېغىشلاپ مەخسۇس ھازىرلاندى. خەۋەرنامىدىن 6 – قۇرۇلتاي ۋە ئۇنىڭدا ۋەزىپە ئالغان پىداكارلار ھەققىدە ئەتراپلىق مەلۇماتقا ئېرىشەلەيسىز. ئاللاھ ھەممىمىزگە خەيىرلىكلەر ئاتا قىلسۇن.
==قارالسۇن==
===مۇناسىۋەتلىك===
*[[تەربىيەلەش مەركەزلىرى]]
*[[ۋاكالەتسىز مىللەتلار تەشكىلاتى]]
*[[تەھدىت ئاستىدىكى خەلقلەر جەمئىيىتى]]
===تەشكىلاتلار===
*[[شەرقىي تۈركىستان مائارىپ ۋە ھەمكارلىق جەمئىيىتى]]
*[[ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان مائارىپ جەمئىيىتى]]
*[[نورۋېگىيە ئۇيغۇر كومىتېتى]]
*[[ڧرانسىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[ئەنگىلىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[ئامېرىكا ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[كانادا شەرقىي تۈركىستان جەمئىيىتى]]
*[[ئاۋسترالىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[شەرقىي تۈركىستان ئاۋسترالىيە جەمئىيىتى]]

===شەرقىي تۈركىستان===
*[[شەرقىي تۈركىستان]]
*[[شەرقىي تۈركىستان دۆلەت بايرىقى]]
*[[شەرقىي تۈركىستان دۆلەت گېربى]]
*[[قۇرتۇلۇش مارشى]]

جۇمھۇرىيەتلەر:

*[[شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى]] 
*[[شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى]]
==مەنبەلەر==
{{reflist}}
==سىرتقى ئۇلانمىلار==
== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}

[[تۈر:جەمئىيەت]]
[[تۈر:ئۇيغۇرلار]]</text>
      <sha1>i674tts4fjzc1lbpuanhv4vu323f78x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>169929</id>
      <parentid>169928</parentid>
      <timestamp>2024-11-12T12:49:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>E.berdas</username>
        <id>22448</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>169929</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13967" sha1="77oyax4hyobu2vysky244wz4katsfut" xml:space="preserve">{| border=1 align=left cellpadding=4 cellspacing=0 width=200 style=&quot;margin: 0 0 1em 1em; background: ; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot;
|+
|-
|- style=&quot;background: #AACCEE; color:Black&quot;
| align=&quot;center&quot; colspan=2 style=&quot;border-bottom:3px&quot; bgcolor=&quot;&quot; | &lt;font size=&quot;+1&quot;&gt;'''دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى'''
World Uyghur Congress
|-
|align=&quot;center&quot; colspan=2 |[[ھۆججەت: World-uyghur-congress-logo.jpg|center|350x350px]]'''دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى لوگوسى'''
|-
|'''قىسقارتىپ يېزىلىشى'''
|د ئۇ ق
|-
|'''قۇرۇلۇشى'''
|2004-يىلى 4-ئاپرىل
|-
|'''تىپى'''
|ئاممىۋى تەشكىلات NGO
|-
|'''باش شتاب'''
|[[ميۇنخېن]]، [[گېرمانىيە]]
|-
|'''رەسمىي تىللار'''
|[[ئۇيغۇرچە]] 
|-
|'''رەئىس'''
|[[دولقۇن ئەيسا|تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن]]&lt;br /&gt;(2024-يىلى نويابىردىن تا ھازىرغىچە) 
|-
|'''مۇھىم كىشىلەر'''
|[[رابىيە قادىر]]
[[ئەركىن ئالپتەكىن]]
|-
|'''تور بەت'''
|[https://web.archive.org/web/20140528110627/http://www.uyghurcongress.org/ دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتى]
|-
|}
'''دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتى''' ([[ئۇيغۇر لاتىن يېزىقى]]:Dunya Uyghur Qurultiyi ؛ [[ئىنگلىز تىلى|ئىنگلىزچە]]World Uyghur Congress) بولسا [[شەرقىي تۈركىستان]] خەلقىنىڭ خەلقئارادىكى بىردىن بىر تولۇق ھوقۇقلۇق ئەڭ يۈكسەك رەھبەرلىك ئورگىنى. دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى 2004 – يىلى 4 – ئاينىڭ 16 – كۈنىدىن 19 – كۈنىگىچە گېرمانىينىڭ ميۇنخېن شەھىرىدە چاقىرىلغان «شەرقىي تۈركىستان (ئۇيغۇرىستان) مىللىي قۇرۇلتىيى» بىلەن «دۇنيا ئۇيغۇر ياشلىرى قۇرۇلتىيى» نىڭ بىرلەشمە قۇرۇلتىيىدا، ئىككى قۇرۇلتاي ئومۇمى ۋەكىللىرىنى ئاساس قىلغان ھالدا، ۋەتەن سىرتىدىكى بارلىق شەرقىي تۈركىستان تەشكىلاتلىرىنىڭ قاتنىشىشى ۋە بىردەك ئاۋازدا تەستىقلىشى بىلەن ۋۇجۇدقا چىقتى. [[ئەركىن ئالپتەكىن]] ئەپەندى، د ئۇ ق نىڭ تۇنجى نۆۋەتلىك رەئىسلىكىگە سايلانغان ئىدى.
==تارىخى==
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ھازىرغىچە 7 قېتىم ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى چاقىردى. 2004 – يىلى چاقىرىلغان 1 – نۆۋەتلىك د ئۇ ق نىڭ ئومۇمى ۋەكىللەر قۇرۇلتىيىدا، ئاتاقلىق سىياسىيون ۋە دىپلومات ئەركىن ئالىپتېكىن ئەپەندى قۇرۇلتاي رەئىسلىكىگە سايلىنىپ، بۇ ۋەزىپىنى 2006 – يىلى 11 – ئايدا چاقىرىلغان 2 – نۆۋەتلىك ۋەكىللەر قۇرۇلتىيىغا قەدەر زىممىسىگە لىپ كەلگەن ئىدى. دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ 3-نۆۋەتلىك ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى، 2009-يىلى 5-ئاينىڭ 21-كۈنىدىن 25-كۈنىگىچە ئامېرىكانىڭ پايتەختى ۋاشىنگتوندا ئېلىپ بېرىلدى. قۇرۇلتاينىڭ ئېچىلىش مۇراسىمى 5-ئاينىڭ 21-كۈنى، ئامېرىكا پارلامېنت ئەزالىرىنىڭ قاتنىشىشى بىلەن ئامېرىكا پارلامېنتىدا ئۆتكۈزۈلدى. قۇرۇلتاي ياۋروپا، ئوتتۇرا ئاسىيا، ئوتتۇرا شەرق، ئاۋسترالىيە ۋە ئاسىيا دۆلەتلىرىدىن كەلگەن 112 ۋەكىل 40 دىن ئارتۇق كۆزەتكۈچىنىڭ قاتنىشىشى بىلەن ئۆتكۈزۈلدى.

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ 4-نۆۋەتلىك ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى، 2012-يىلى 5-ئاينىڭ 14-كۈنىدىن 17-كۈنىگىچە ياپونىيەنىڭ پايتەختى توكيو شەھىرىدە ئېچىلدى. ئېچىلىش مۇراسىمى 5-ئاينىڭ 17-كۈنى ياپونىيە پارلامېنتىدا ئۆتكۈزۈلگەن بولۇپ،  ئېچىلىش مۇراسىمىغا ياپونىيە، ئىتالىيە، تۈركىيە قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ پارلامېنت ئەزالىرى، ۋە شۇنداقلا ياۋروپا، ئامېرىكادىن كەلگەن بىر قىسىم خەلقئارا تەشكىلاتلارنىڭ ۋەكىللىرى تەكلىپ بىلەن قاتنىشىپ، تەبرىك نۇتقى سۆزلىدى،  بىر قىسىم دۆلەتلەرنىڭ ياپونىيەدە تۇرۇشلۇق ئەلچىخانىلىرىنىڭ ۋەكىللىرىمۇ كۆزەتكۈچى سۈپىتىدە ئىشتىراك قىلدى. قۇرۇلتايغا ياۋروپا، ئامېرىكا، ئاۋسترالىيە ۋە ئاسىيا قىتئەلىرىدىن توپلاپ 16 دۆلەتتىن كەلگەن 117 ۋەكىل قاتناشتى. قۇرۇلتايدا رابىيە قادىر خانىم د ئۇ ق نىڭ رەئىسلىكىگە قايتا سايلاندى.
==رەھبەرلىك ھەيئىتى==

2017 – يىلى 11 – ئاينىڭ 10 – كۈنىدىن 12 – كۈنىگىچە گېرمانىيەنىڭ ميۇنخېن شەھىرىدە چاقىرىلغان 6 – نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەھبەرلىك ھەيئىتىدىكىلەر تۆۋەندىكىچە :
*د ئۇ ق نىڭ ئالىي رەھبىرى: [[رابىيە قادىر]]
*د ئۇ ق رەئىسى : [[دولقۇن ئەيسا]]
*د ئۇ ق نىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىرى : [[ئەركىن ئەكرەم]]، [[پەرھات مۇھەممەد]]
*د ئۇ ق ئىجرائىيە كومىتېتىنىڭ رەئىسى : [[ئۆمەر قانات]] قاتارلىقلار.
*[[ئابلىمىت تۇرسۇن]]
===سابىق رەئىسلەر===
*[[ئەركىن ئالپتەكىن]]: دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى سابىق رەئىسى ئەركىن ئالىپتېكىن ئەپەندى 2004-يىلىدىن 2006-يىلىغىچە ۋەزىپە ئاتقۇزدى.
*[[رابىيە قادىر]]: دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى سابىق رەئىسى رابىيە قادىر خانىم 2006-يىلىدىن 2017-يىلىغىچە ۋەزىپە ئاتقۇزدى.

==ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى==
{| border=1 align=left cellpadding=4 cellspacing=0 width=400 style=&quot;margin: 0 0 1em 1em; background: ; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot;
|+
|-
|align=&quot;center&quot; colspan=2 |[[ھۆججەت: Bush Wei Jingsheng.jpg|center|300x300px]]'''رابىيە قادىر خانىم 2008-يىلى ئامېرىكىنىڭ سابىق پرىزېدىنتى جورج بۇش بىلەن كۆرۈشتى'''
|-
|}
===بىرىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===ئىككىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===ئۈچىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===تۆتىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===بەشىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===ئالتىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
2017 – يىلى 11 – ئاينىڭ 10 – كۈنىدىن 12 – كۈنىگىچە گېرمانىيەنىڭ ميۇنخېن شەھىرىدە چاقىرىلغان.
===يەتتىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
2021 – يىلى 11 – ئاينىڭ 11 – كۈنىدىن 14 – كۈنىگىچە چېخىيە جۇمھۇرىيىتىنىڭ پايتەختى پراگ شەھىرىدە چاقىرىلغان. 

بۇ قېتىمقى قۇرۇلتايدا د ئۇ ق نىڭ ئالدىنقى نۆۋەتلىك رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى مۇتلەق يوقىرى ئاۋاز، يەنى جەمئىي 198 ئاۋاز بىلەن د ئۇ ق نىڭ يەنە بىر نۆۋەتلىك رەئىسلىكىگە سايلانغان. بۇ قېتىمقى سايلامدا دوكتور ئەركىن ئەكرەم 156 ئاۋاز بىلەن، زۇبەيرە شەمسىدىن خانىم 135 ئاۋاز بىلەن، پەرھات مۇھەممىدى 101 ئاۋاز بىلەن د ئۇ ق نىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىكىگە سايلانغان. &lt;ref&gt;[https://www.rfa.org/uyghur/xewerler/duq-11142021150253.html دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ يېڭى نۆۋەتلىك رەھبەرلىك گۇرۇپپىسى سايلاپ چىقىلدى&lt;!-- ئۇلانما --&gt;]&lt;/ref&gt;

'''سەككىزىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي'''

بوسنىيەدە 24-ئۆكتەبىردىن 28-ئۆكتەبىرگىچە چاقىرىلغان 8-نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئومۇمىي ۋەكىللەر يىغىنىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەھبەرلىك ھەيئىتىدىكىلەر تۆۋەندىكىچە :

د ئۇ ق رەئىسى:  [[تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن]]

مۇئاۋىن رەئىسلەر: [[زۇمرەتئاي ئەركىن]] [[ئابدۇرەشىت ئابدۇلھەمىت|ئابدۇرېشىت ئابدۇخەمىت]] ئەركىن ئەخمەتوۋ

ئىجرائىيە كومىتېتى رەئىسى: [[رۇشەن ئابباس]]

==ئەزا تەشكىلاتلار==
==تەتقىقات مەركىزى==
شەرقىي تۈركىستان زېمىنىنى يۈكسەك دەرىجىدىكى مۇستەبىت ۋە فاشىست تۈسنى ئالغان دۆلەت تېررورى قاپلىغان، ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ئىنسانى ھەق – ھوقۇقلىرى تارىختا مىسلى كۆرۈلۈپ باقمىغان دەرىجىدە ئېغىر دەپسەندىچىلىككە ئۇچراۋاتقان، قانلىق كۆز يېشى ئىچىدىكى ئۇيغۇر خەلقىنىڭ دات – پەريادلىرى پۈتۈن زېمىننى لەرزىگە سالغان، بىر پۈتۈن ئۇيغۇر مىللىتى كوممۇنىست خىتاي ھاكىمىيىتى تەرىپىدىن ” دۈشمەن مىللەت ” دەپ قارىلىپ، پۈتۈن خىتاي مىقياسى بويىچە خىتاي ساقچى – ئەسكەرلىرىنىڭ ۋە ھەتتا خىتاي پۇقرالىرىنىڭ خالىغانچە بوزەك قىلىشىغا، خورلىشىغا، تۇتقۇن قىلىشىغا، قىينىشىغا ۋە ئۆلتۈرۈلۈشىگە تۇتۇپ بېرىلىۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە، مۇستەبىت خىتاي ھاكىمىيىتى ھېچ بىر ئار – نومۇس قىلماستىن، ئاتالمىش ” شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى ” قۇرۇلغانلىقىنىڭ 60 – يىللىقىنى، يەنە شۇنداقلا ” شىنجاڭنىڭ ئازاد بولغانلىقىنىڭ 66 – يىللىقى ” نى داغدۇغا بىلەن تەبرىكلەشكە ھازىرلانماقتا، خىتاي ھاكىمىيىتى بۇ يىل 10 – ئاينىڭ 1 – كۈنىنى ئۇيغۇر خەلقى ئۈچۈن ” قوش بايرام ” دەپ جاكارلاپ، ھازىردىن باشلاپ تۈرلۈك سۈنئىي ۋە ساختا تۈسنى ئالغان خاتىرىلەش پائالىيەتلىرىنى ئۆتكۈزۈش ئارقىلىق دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ كۆزىنى بوياشقا ۋە ئۇ ئارقىلىق ئۆزلىرىنىڭ ئۇيغۇر خەلقى ئۈستىدىن يۈرگۈزۈۋاتقان جىنايى قىلمىشلىرىنى يوشۇرۇشقا ئۇرۇنۇپ كەلمەكتە.
==نەشرىياتى==
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى نەشرىيات-تەشۋىقات كومىتېتى تەرىپىدىن نەشىر قىلىنىۋاتقان «خەۋەرنامە»نىڭ يىڭى يىلغا ئاتاپ نەشىر قىلغان بۇ سانى 1 – سانى يېڭى يىللىق سوۋغا سۈپىتىدە ھوزۇرۇڭلارغا سۇنۇلدى. بۇ خەۋەرنامە تارىخىي ئەھمىيەتكە ئىگە 6 – نۆۋەتلىك پەۋقۇلاددە قۇرۇلتايغا بېغىشلاپ مەخسۇس ھازىرلاندى. خەۋەرنامىدىن 6 – قۇرۇلتاي ۋە ئۇنىڭدا ۋەزىپە ئالغان پىداكارلار ھەققىدە ئەتراپلىق مەلۇماتقا ئېرىشەلەيسىز. ئاللاھ ھەممىمىزگە خەيىرلىكلەر ئاتا قىلسۇن.
==قارالسۇن==
===مۇناسىۋەتلىك===
*[[تەربىيەلەش مەركەزلىرى]]
*[[ۋاكالەتسىز مىللەتلار تەشكىلاتى]]
*[[تەھدىت ئاستىدىكى خەلقلەر جەمئىيىتى]]
===تەشكىلاتلار===
*[[شەرقىي تۈركىستان مائارىپ ۋە ھەمكارلىق جەمئىيىتى]]
*[[ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان مائارىپ جەمئىيىتى]]
*[[نورۋېگىيە ئۇيغۇر كومىتېتى]]
*[[ڧرانسىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[ئەنگىلىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[ئامېرىكا ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[كانادا شەرقىي تۈركىستان جەمئىيىتى]]
*[[ئاۋسترالىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[شەرقىي تۈركىستان ئاۋسترالىيە جەمئىيىتى]]

===شەرقىي تۈركىستان===
*[[شەرقىي تۈركىستان]]
*[[شەرقىي تۈركىستان دۆلەت بايرىقى]]
*[[شەرقىي تۈركىستان دۆلەت گېربى]]
*[[قۇرتۇلۇش مارشى]]

جۇمھۇرىيەتلەر:

*[[شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى]] 
*[[شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى]]
==مەنبەلەر==
{{reflist}}
==سىرتقى ئۇلانمىلار==
== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}

[[تۈر:جەمئىيەت]]
[[تۈر:ئۇيغۇرلار]]</text>
      <sha1>77oyax4hyobu2vysky244wz4katsfut</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>169930</id>
      <parentid>169929</parentid>
      <timestamp>2024-11-12T12:51:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>E.berdas</username>
        <id>22448</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>169930</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14005" sha1="g1gcgf4h9snj4uoyuv0m5nk89d493rm" xml:space="preserve">{| border=1 align=left cellpadding=4 cellspacing=0 width=200 style=&quot;margin: 0 0 1em 1em; background: ; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot;
|+
|-
|- style=&quot;background: #AACCEE; color:Black&quot;
| align=&quot;center&quot; colspan=2 style=&quot;border-bottom:3px&quot; bgcolor=&quot;&quot; | &lt;font size=&quot;+1&quot;&gt;'''دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى'''
World Uyghur Congress
|-
|align=&quot;center&quot; colspan=2 |[[ھۆججەت: World-uyghur-congress-logo.jpg|center|350x350px]]'''دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى لوگوسى'''
|-
|'''قىسقارتىپ يېزىلىشى'''
|د ئۇ ق
|-
|'''قۇرۇلۇشى'''
|2004-يىلى 4-ئاپرىل
|-
|'''تىپى'''
|ئاممىۋى تەشكىلات NGO
|-
|'''باش شتاب'''
|[[ميۇنخېن]]، [[گېرمانىيە]]
|-
|'''رەسمىي تىللار'''
|[[ئۇيغۇرچە]] 
|-
|'''رەئىس'''
|[[تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن|تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن]]&lt;br /&gt;(2024-يىلى نويابىردىن تا ھازىرغىچە) 
|-
|'''مۇھىم كىشىلەر'''
|[[رابىيە قادىر]]
[[ئەركىن ئالپتەكىن]]
|-
|'''تور بەت'''
|[https://web.archive.org/web/20140528110627/http://www.uyghurcongress.org/ دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتى]
|-
|}
'''دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتى''' ([[ئۇيغۇر لاتىن يېزىقى]]:Dunya Uyghur Qurultiyi ؛ [[ئىنگلىز تىلى|ئىنگلىزچە]]World Uyghur Congress) بولسا [[شەرقىي تۈركىستان]] خەلقىنىڭ خەلقئارادىكى بىردىن بىر تولۇق ھوقۇقلۇق ئەڭ يۈكسەك رەھبەرلىك ئورگىنى. دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى 2004 – يىلى 4 – ئاينىڭ 16 – كۈنىدىن 19 – كۈنىگىچە گېرمانىينىڭ ميۇنخېن شەھىرىدە چاقىرىلغان «شەرقىي تۈركىستان (ئۇيغۇرىستان) مىللىي قۇرۇلتىيى» بىلەن «دۇنيا ئۇيغۇر ياشلىرى قۇرۇلتىيى» نىڭ بىرلەشمە قۇرۇلتىيىدا، ئىككى قۇرۇلتاي ئومۇمى ۋەكىللىرىنى ئاساس قىلغان ھالدا، ۋەتەن سىرتىدىكى بارلىق شەرقىي تۈركىستان تەشكىلاتلىرىنىڭ قاتنىشىشى ۋە بىردەك ئاۋازدا تەستىقلىشى بىلەن ۋۇجۇدقا چىقتى. [[ئەركىن ئالپتەكىن]] ئەپەندى، د ئۇ ق نىڭ تۇنجى نۆۋەتلىك رەئىسلىكىگە سايلانغان ئىدى.
==تارىخى==
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ھازىرغىچە 7 قېتىم ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى چاقىردى. 2004 – يىلى چاقىرىلغان 1 – نۆۋەتلىك د ئۇ ق نىڭ ئومۇمى ۋەكىللەر قۇرۇلتىيىدا، ئاتاقلىق سىياسىيون ۋە دىپلومات ئەركىن ئالىپتېكىن ئەپەندى قۇرۇلتاي رەئىسلىكىگە سايلىنىپ، بۇ ۋەزىپىنى 2006 – يىلى 11 – ئايدا چاقىرىلغان 2 – نۆۋەتلىك ۋەكىللەر قۇرۇلتىيىغا قەدەر زىممىسىگە لىپ كەلگەن ئىدى. دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ 3-نۆۋەتلىك ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى، 2009-يىلى 5-ئاينىڭ 21-كۈنىدىن 25-كۈنىگىچە ئامېرىكانىڭ پايتەختى ۋاشىنگتوندا ئېلىپ بېرىلدى. قۇرۇلتاينىڭ ئېچىلىش مۇراسىمى 5-ئاينىڭ 21-كۈنى، ئامېرىكا پارلامېنت ئەزالىرىنىڭ قاتنىشىشى بىلەن ئامېرىكا پارلامېنتىدا ئۆتكۈزۈلدى. قۇرۇلتاي ياۋروپا، ئوتتۇرا ئاسىيا، ئوتتۇرا شەرق، ئاۋسترالىيە ۋە ئاسىيا دۆلەتلىرىدىن كەلگەن 112 ۋەكىل 40 دىن ئارتۇق كۆزەتكۈچىنىڭ قاتنىشىشى بىلەن ئۆتكۈزۈلدى.

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ 4-نۆۋەتلىك ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى، 2012-يىلى 5-ئاينىڭ 14-كۈنىدىن 17-كۈنىگىچە ياپونىيەنىڭ پايتەختى توكيو شەھىرىدە ئېچىلدى. ئېچىلىش مۇراسىمى 5-ئاينىڭ 17-كۈنى ياپونىيە پارلامېنتىدا ئۆتكۈزۈلگەن بولۇپ،  ئېچىلىش مۇراسىمىغا ياپونىيە، ئىتالىيە، تۈركىيە قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ پارلامېنت ئەزالىرى، ۋە شۇنداقلا ياۋروپا، ئامېرىكادىن كەلگەن بىر قىسىم خەلقئارا تەشكىلاتلارنىڭ ۋەكىللىرى تەكلىپ بىلەن قاتنىشىپ، تەبرىك نۇتقى سۆزلىدى،  بىر قىسىم دۆلەتلەرنىڭ ياپونىيەدە تۇرۇشلۇق ئەلچىخانىلىرىنىڭ ۋەكىللىرىمۇ كۆزەتكۈچى سۈپىتىدە ئىشتىراك قىلدى. قۇرۇلتايغا ياۋروپا، ئامېرىكا، ئاۋسترالىيە ۋە ئاسىيا قىتئەلىرىدىن توپلاپ 16 دۆلەتتىن كەلگەن 117 ۋەكىل قاتناشتى. قۇرۇلتايدا رابىيە قادىر خانىم د ئۇ ق نىڭ رەئىسلىكىگە قايتا سايلاندى.

== 6 – نۆۋەتلىك رەھبەرلىك ھەيئىتى ==

2017 – يىلى 11 – ئاينىڭ 10 – كۈنىدىن 12 – كۈنىگىچە گېرمانىيەنىڭ ميۇنخېن شەھىرىدە چاقىرىلغان 6 – نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەھبەرلىك ھەيئىتىدىكىلەر تۆۋەندىكىچە :
*د ئۇ ق نىڭ ئالىي رەھبىرى: [[رابىيە قادىر]]
*د ئۇ ق رەئىسى : [[دولقۇن ئەيسا]]
*د ئۇ ق نىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىرى : [[ئەركىن ئەكرەم]]، [[پەرھات مۇھەممەد]]
*د ئۇ ق ئىجرائىيە كومىتېتىنىڭ رەئىسى : [[ئۆمەر قانات]] قاتارلىقلار.
*[[ئابلىمىت تۇرسۇن]]
===سابىق رەئىسلەر===
*[[ئەركىن ئالپتەكىن]]: دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى سابىق رەئىسى ئەركىن ئالىپتېكىن ئەپەندى 2004-يىلىدىن 2006-يىلىغىچە ۋەزىپە ئاتقۇزدى.
*[[رابىيە قادىر]]: دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى سابىق رەئىسى رابىيە قادىر خانىم 2006-يىلىدىن 2017-يىلىغىچە ۋەزىپە ئاتقۇزدى.

==ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى==
{| border=1 align=left cellpadding=4 cellspacing=0 width=400 style=&quot;margin: 0 0 1em 1em; background: ; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot;
|+
|-
|align=&quot;center&quot; colspan=2 |[[ھۆججەت: Bush Wei Jingsheng.jpg|center|300x300px]]'''رابىيە قادىر خانىم 2008-يىلى ئامېرىكىنىڭ سابىق پرىزېدىنتى جورج بۇش بىلەن كۆرۈشتى'''
|-
|}
===بىرىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===ئىككىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===ئۈچىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===تۆتىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===بەشىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
===ئالتىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
2017 – يىلى 11 – ئاينىڭ 10 – كۈنىدىن 12 – كۈنىگىچە گېرمانىيەنىڭ ميۇنخېن شەھىرىدە چاقىرىلغان.
===يەتتىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي===
2021 – يىلى 11 – ئاينىڭ 11 – كۈنىدىن 14 – كۈنىگىچە چېخىيە جۇمھۇرىيىتىنىڭ پايتەختى پراگ شەھىرىدە چاقىرىلغان. 

بۇ قېتىمقى قۇرۇلتايدا د ئۇ ق نىڭ ئالدىنقى نۆۋەتلىك رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى مۇتلەق يوقىرى ئاۋاز، يەنى جەمئىي 198 ئاۋاز بىلەن د ئۇ ق نىڭ يەنە بىر نۆۋەتلىك رەئىسلىكىگە سايلانغان. بۇ قېتىمقى سايلامدا دوكتور ئەركىن ئەكرەم 156 ئاۋاز بىلەن، زۇبەيرە شەمسىدىن خانىم 135 ئاۋاز بىلەن، پەرھات مۇھەممىدى 101 ئاۋاز بىلەن د ئۇ ق نىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىكىگە سايلانغان. &lt;ref&gt;[https://www.rfa.org/uyghur/xewerler/duq-11142021150253.html دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ يېڭى نۆۋەتلىك رەھبەرلىك گۇرۇپپىسى سايلاپ چىقىلدى&lt;!-- ئۇلانما --&gt;]&lt;/ref&gt;

'''سەككىزىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي'''

بوسنىيەدە 24-ئۆكتەبىردىن 28-ئۆكتەبىرگىچە چاقىرىلغان 8-نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئومۇمىي ۋەكىللەر يىغىنىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەھبەرلىك ھەيئىتىدىكىلەر تۆۋەندىكىچە :

د ئۇ ق رەئىسى:  [[تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن]]

مۇئاۋىن رەئىسلەر: [[زۇمرەتئاي ئەركىن]] [[ئابدۇرەشىت ئابدۇلھەمىت|ئابدۇرېشىت ئابدۇخەمىت]] ئەركىن ئەخمەتوۋ

ئىجرائىيە كومىتېتى رەئىسى: [[رۇشەن ئابباس]]

==ئەزا تەشكىلاتلار==
==تەتقىقات مەركىزى==
شەرقىي تۈركىستان زېمىنىنى يۈكسەك دەرىجىدىكى مۇستەبىت ۋە فاشىست تۈسنى ئالغان دۆلەت تېررورى قاپلىغان، ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ئىنسانى ھەق – ھوقۇقلىرى تارىختا مىسلى كۆرۈلۈپ باقمىغان دەرىجىدە ئېغىر دەپسەندىچىلىككە ئۇچراۋاتقان، قانلىق كۆز يېشى ئىچىدىكى ئۇيغۇر خەلقىنىڭ دات – پەريادلىرى پۈتۈن زېمىننى لەرزىگە سالغان، بىر پۈتۈن ئۇيغۇر مىللىتى كوممۇنىست خىتاي ھاكىمىيىتى تەرىپىدىن ” دۈشمەن مىللەت ” دەپ قارىلىپ، پۈتۈن خىتاي مىقياسى بويىچە خىتاي ساقچى – ئەسكەرلىرىنىڭ ۋە ھەتتا خىتاي پۇقرالىرىنىڭ خالىغانچە بوزەك قىلىشىغا، خورلىشىغا، تۇتقۇن قىلىشىغا، قىينىشىغا ۋە ئۆلتۈرۈلۈشىگە تۇتۇپ بېرىلىۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە، مۇستەبىت خىتاي ھاكىمىيىتى ھېچ بىر ئار – نومۇس قىلماستىن، ئاتالمىش ” شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى ” قۇرۇلغانلىقىنىڭ 60 – يىللىقىنى، يەنە شۇنداقلا ” شىنجاڭنىڭ ئازاد بولغانلىقىنىڭ 66 – يىللىقى ” نى داغدۇغا بىلەن تەبرىكلەشكە ھازىرلانماقتا، خىتاي ھاكىمىيىتى بۇ يىل 10 – ئاينىڭ 1 – كۈنىنى ئۇيغۇر خەلقى ئۈچۈن ” قوش بايرام ” دەپ جاكارلاپ، ھازىردىن باشلاپ تۈرلۈك سۈنئىي ۋە ساختا تۈسنى ئالغان خاتىرىلەش پائالىيەتلىرىنى ئۆتكۈزۈش ئارقىلىق دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ كۆزىنى بوياشقا ۋە ئۇ ئارقىلىق ئۆزلىرىنىڭ ئۇيغۇر خەلقى ئۈستىدىن يۈرگۈزۈۋاتقان جىنايى قىلمىشلىرىنى يوشۇرۇشقا ئۇرۇنۇپ كەلمەكتە.
==نەشرىياتى==
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى نەشرىيات-تەشۋىقات كومىتېتى تەرىپىدىن نەشىر قىلىنىۋاتقان «خەۋەرنامە»نىڭ يىڭى يىلغا ئاتاپ نەشىر قىلغان بۇ سانى 1 – سانى يېڭى يىللىق سوۋغا سۈپىتىدە ھوزۇرۇڭلارغا سۇنۇلدى. بۇ خەۋەرنامە تارىخىي ئەھمىيەتكە ئىگە 6 – نۆۋەتلىك پەۋقۇلاددە قۇرۇلتايغا بېغىشلاپ مەخسۇس ھازىرلاندى. خەۋەرنامىدىن 6 – قۇرۇلتاي ۋە ئۇنىڭدا ۋەزىپە ئالغان پىداكارلار ھەققىدە ئەتراپلىق مەلۇماتقا ئېرىشەلەيسىز. ئاللاھ ھەممىمىزگە خەيىرلىكلەر ئاتا قىلسۇن.
==قارالسۇن==
===مۇناسىۋەتلىك===
*[[تەربىيەلەش مەركەزلىرى]]
*[[ۋاكالەتسىز مىللەتلار تەشكىلاتى]]
*[[تەھدىت ئاستىدىكى خەلقلەر جەمئىيىتى]]
===تەشكىلاتلار===
*[[شەرقىي تۈركىستان مائارىپ ۋە ھەمكارلىق جەمئىيىتى]]
*[[ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان مائارىپ جەمئىيىتى]]
*[[نورۋېگىيە ئۇيغۇر كومىتېتى]]
*[[ڧرانسىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[ئەنگىلىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[ئامېرىكا ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[كانادا شەرقىي تۈركىستان جەمئىيىتى]]
*[[ئاۋسترالىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[ياپونىيە ئۇيغۇر جەمئىيىتى]]
*[[شەرقىي تۈركىستان ئاۋسترالىيە جەمئىيىتى]]

===شەرقىي تۈركىستان===
*[[شەرقىي تۈركىستان]]
*[[شەرقىي تۈركىستان دۆلەت بايرىقى]]
*[[شەرقىي تۈركىستان دۆلەت گېربى]]
*[[قۇرتۇلۇش مارشى]]

جۇمھۇرىيەتلەر:

*[[شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى]] 
*[[شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى]]
==مەنبەلەر==
{{reflist}}
==سىرتقى ئۇلانمىلار==
== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}

[[تۈر:جەمئىيەت]]
[[تۈر:ئۇيغۇرلار]]</text>
      <sha1>g1gcgf4h9snj4uoyuv0m5nk89d493rm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>مايك پومپىئو</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18481</id>
    <revision>
      <id>169936</id>
      <parentid>163210</parentid>
      <timestamp>2024-11-12T21:58:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GeertivpBot</username>
        <id>20815</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>#pwb Copy label Add Infobox person</comment>
      <origin>169936</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2951" sha1="0cqckrftd7usowi02zvhrhfisy0hx0g" xml:space="preserve">{{Infobox person}}
[[ھۆججەت:Mike Pompeo (6236325879).jpg|thumb|مايك پومپىئو]]
مايك پومپىئو (ئېنگىلىزچە: Mike Pompeo) ئامىرىكىنىڭ ھازىرقى، شۇنداقلا 70-نۆۋەتلىك دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى( باشقا ئەللەرنىڭ باش باقان ياكى ھۆكۈمەت باشلىقى بىلەن ئوخشاش). 
{| class=&quot;wikitable&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |مايك پومپىئو 

Mike Pompeo
|-
| colspan=&quot;2&quot; |[[ھۆججەت:Mike Pompeo.jpg|thumb|مايك پومپئىو باش سۈرتى]]
|-
! colspan=&quot;2&quot; |70 نۆۋەتلىك دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى
|-
| colspan=&quot;2&quot; |'''ھازىر ۋەزىپىدە'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; |'''تەيىنلەنگەن ۋاقتى'''
2018-يىل 26-ئاپىرىل
|-
!جۇمھۇر رەئس
|دونالد ترامپ
|-
!ئورۇن باسار
|جون ج. سۇلۋان
سىتىۋ بىگان
|-
!بۇرۇنقىسى
|رەكىس تىللېرسون
|-
! colspan=&quot;2&quot; |مەركىزى ئاخبارات ئىدارىسىنىڭ 6-نۆۋەتلىك مۇدىرى
|-
| colspan=&quot;2&quot; |'''ھازىر ۋەزىپىدە'''
2017\01\23 - 2018\04\26
|-
!جۇمھۇر رەئس
|دونالد ترامپ
|-
!ئورۇن باسار
|گىنا خاسپەل
|-
!بۇرۇنقىسى
|جون ئو. بىرەنان
|-
!كېيىنكىسى
|گىنا خاسپەل
|-
! colspan=&quot;2&quot; |ئامېرىكا ئاۋام پالاتاسىنىڭ كانساس 4-رايوندىن سايلانغان 
ئەزاسى
|-
| colspan=&quot;2&quot; |'''ھازىر ۋەزىپىدە'''
2017\01\23 - 2011\01\03
|-
!بۇرۇنقىسى
|تود تىخارىت
|-
!كېيىنكىسى
|رون ئەستەس
|-
! colspan=&quot;2&quot; |شەخسى ئانكىتى
|-
!تۇغۇلغان
|مايكول رىچارد پومپىئو

ئامىرىكا، كالىفورنىيە، ئاپلىسىن ناھىيەسى

1963-يىلى 30-دىكابىر
|-
!سىياسى پارتىيە
|جۇمھۇريەتچىلەر
|-
!رەپىقىسى
|لەزلى لىبېرت _1986 توي قىلغان)
سۇسەن (2000 توي قىلغان)
|-
!بالا
|1
|-
!مائارىپ
|ئامېرىكا ئارمىيە ئاكادىمىيەسى
خارۋارد ئۇنىۋېرسىتى
|-
!ساپ مۈلۈكى
|$345,000 (2014)
|-
!ئىمزاسى
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |ھەربىي ۋەزىپە
|-
!سادىق
|ئامىرىكا
|-
!تىپى
|ئامېرىكا قۇرۇقلۇق ئارمىيەسى
|-
!ۋەزىپە ئۈتىگەن ۋاقىت
|1986–1991
|-
!ئۇنىۋان
|كاپىتان
|-
!قىسىم
|7-ئىنچى چەۋاندازىلار قىسمى، 2-ىنچى باتاليون

4-ئىنچى پىيادىلەر دىۋىزىيەسى
|}
[[ھۆججەت:Secretary Pompeo Meets With Saudi Crown Prince Mohammed bin Salman (32862953548).jpg|thumb|مايك پومپىئو سەئۇدى ئەرەبىستان ئورۇن باسار كۆلتىگىنى مۇھەممەد بىن سالمان بىلەن كۈرۈشمەكتە.]]
== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}

[[تۈر:كىشلەر]]</text>
      <sha1>0cqckrftd7usowi02zvhrhfisy0hx0g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>169937</id>
      <parentid>169936</parentid>
      <timestamp>2024-11-12T22:02:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Geertivp</username>
        <id>9587</id>
      </contributor>
      <comment>[[Special:Contributions/GeertivpBot|GeertivpBot]] ([[User talk:GeertivpBot|مۇنازىرە]]) ئېلىپ بارغان تۈزىتىش [[Special:Diff/169936|169936]]</comment>
      <origin>169937</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2932" sha1="s00acwqc10bux7tmgv2tunkm2uyykcf" xml:space="preserve">[[ھۆججەت:Mike Pompeo (6236325879).jpg|thumb|مايك پومپىئو]]
مايك پومپىئو (ئېنگىلىزچە: Mike Pompeo) ئامىرىكىنىڭ ھازىرقى، شۇنداقلا 70-نۆۋەتلىك دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى( باشقا ئەللەرنىڭ باش باقان ياكى ھۆكۈمەت باشلىقى بىلەن ئوخشاش). 
{| class=&quot;wikitable&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |مايك پومپىئو 

Mike Pompeo
|-
| colspan=&quot;2&quot; |[[ھۆججەت:Mike Pompeo.jpg|thumb|مايك پومپئىو باش سۈرتى]]
|-
! colspan=&quot;2&quot; |70 نۆۋەتلىك دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى
|-
| colspan=&quot;2&quot; |'''ھازىر ۋەزىپىدە'''
|-
| colspan=&quot;2&quot; |'''تەيىنلەنگەن ۋاقتى'''
2018-يىل 26-ئاپىرىل
|-
!جۇمھۇر رەئس
|دونالد ترامپ
|-
!ئورۇن باسار
|جون ج. سۇلۋان
سىتىۋ بىگان
|-
!بۇرۇنقىسى
|رەكىس تىللېرسون
|-
! colspan=&quot;2&quot; |مەركىزى ئاخبارات ئىدارىسىنىڭ 6-نۆۋەتلىك مۇدىرى
|-
| colspan=&quot;2&quot; |'''ھازىر ۋەزىپىدە'''
2017\01\23 - 2018\04\26
|-
!جۇمھۇر رەئس
|دونالد ترامپ
|-
!ئورۇن باسار
|گىنا خاسپەل
|-
!بۇرۇنقىسى
|جون ئو. بىرەنان
|-
!كېيىنكىسى
|گىنا خاسپەل
|-
! colspan=&quot;2&quot; |ئامېرىكا ئاۋام پالاتاسىنىڭ كانساس 4-رايوندىن سايلانغان 
ئەزاسى
|-
| colspan=&quot;2&quot; |'''ھازىر ۋەزىپىدە'''
2017\01\23 - 2011\01\03
|-
!بۇرۇنقىسى
|تود تىخارىت
|-
!كېيىنكىسى
|رون ئەستەس
|-
! colspan=&quot;2&quot; |شەخسى ئانكىتى
|-
!تۇغۇلغان
|مايكول رىچارد پومپىئو

ئامىرىكا، كالىفورنىيە، ئاپلىسىن ناھىيەسى

1963-يىلى 30-دىكابىر
|-
!سىياسى پارتىيە
|جۇمھۇريەتچىلەر
|-
!رەپىقىسى
|لەزلى لىبېرت _1986 توي قىلغان)
سۇسەن (2000 توي قىلغان)
|-
!بالا
|1
|-
!مائارىپ
|ئامېرىكا ئارمىيە ئاكادىمىيەسى
خارۋارد ئۇنىۋېرسىتى
|-
!ساپ مۈلۈكى
|$345,000 (2014)
|-
!ئىمزاسى
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |ھەربىي ۋەزىپە
|-
!سادىق
|ئامىرىكا
|-
!تىپى
|ئامېرىكا قۇرۇقلۇق ئارمىيەسى
|-
!ۋەزىپە ئۈتىگەن ۋاقىت
|1986–1991
|-
!ئۇنىۋان
|كاپىتان
|-
!قىسىم
|7-ئىنچى چەۋاندازىلار قىسمى، 2-ىنچى باتاليون

4-ئىنچى پىيادىلەر دىۋىزىيەسى
|}
[[ھۆججەت:Secretary Pompeo Meets With Saudi Crown Prince Mohammed bin Salman (32862953548).jpg|thumb|مايك پومپىئو سەئۇدى ئەرەبىستان ئورۇن باسار كۆلتىگىنى مۇھەممەد بىن سالمان بىلەن كۈرۈشمەكتە.]]
== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}

[[تۈر:كىشلەر]]</text>
      <sha1>s00acwqc10bux7tmgv2tunkm2uyykcf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22668</id>
    <revision>
      <id>169932</id>
      <parentid>161375</parentid>
      <timestamp>2024-11-12T12:55:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>E.berdas</username>
        <id>22448</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>169932</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1256" sha1="6fmjoekuk5x5l9inep82h7nkq5ek1or" xml:space="preserve">[[ھۆججەت:تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن Turghunjan Alawudun.jpg|alt=تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن|thumb|تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن]]
تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن شايار ناھىيەسىدە تۇغۇلغان بولۇپ، بوسنىيەدە2024-يىلى  24-ئۆكتەبىردىن 28-ئۆكتەبىرگىچە چاقىرىلغان 8-نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئومۇمىي ۋەكىللەر يىغىنىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەئىسى. 

مىسىر ئەزھەر ئۇنۇۋېرسىتىنى ئەلا نەتىجە بىلەن پۈتتۇرگەن. 

== ئوقۇش ھاياتى ==

== سىياسىي ھاياتى ==
تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن دىنىي زات ۋە سىياسىي پائالىيەتچى. 7 – نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئىجرائىيە كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى. 

== باشقىلار ==

* [[دولقۇن ئەيسا]]

* [[ئۆمەر قانات]]
* [[رابىيە قادىر]]
* [[پەرھات مۇھەممەد]]
* [[ئەركىن ئەكرەم]]

== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}

[[تۈر:كىشلەر]]
[[تۈر:ئۇيغۇرلار]]</text>
      <sha1>6fmjoekuk5x5l9inep82h7nkq5ek1or</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>169933</id>
      <parentid>169932</parentid>
      <timestamp>2024-11-12T13:00:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>E.berdas</username>
        <id>22448</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>169933</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1207" sha1="2em3uerl50ewfuivccy3l5j4e4134vl" xml:space="preserve">[[ھۆججەت:تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن.jpg|thumb|'''تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن''']]
تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن شايار ناھىيەسىدە تۇغۇلغان بولۇپ، بوسنىيەدە 2024-يىلى  24-ئۆكتەبىردىن 28-ئۆكتەبىرگىچە چاقىرىلغان 8-نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئومۇمىي ۋەكىللەر يىغىنىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەئىسى. 

مىسىر ئەزھەر ئۇنۇۋېرسىتىنى ئەلا نەتىجە بىلەن پۈتتۇرگەن. 

== ئوقۇش ھاياتى ==

== سىياسىي ھاياتى ==
تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن دىنىي زات ۋە سىياسىي پائالىيەتچى. 7 – نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئىجرائىيە كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى. 

== باشقىلار ==

* [[دولقۇن ئەيسا]]

* [[ئۆمەر قانات]]
* [[رابىيە قادىر]]
* [[پەرھات مۇھەممەد]]
* [[ئەركىن ئەكرەم]]

== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}

[[تۈر:كىشلەر]]
[[تۈر:ئۇيغۇرلار]]</text>
      <sha1>2em3uerl50ewfuivccy3l5j4e4134vl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>169934</id>
      <parentid>169933</parentid>
      <timestamp>2024-11-12T13:02:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>E.berdas</username>
        <id>22448</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>169934</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1209" sha1="ifj484dct8fzcp28cstksiwnesuoad2" xml:space="preserve">[[ھۆججەت:تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن.jpg|thumb|'''تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن''']]
تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن شايار ناھىيەسىدە تۇغۇلغان بولۇپ ئاكتىپ  سىياسىي پائالىيەتچى ۋە دىنىي زات . بوسنىيەدە 2024-يىلى  24-ئۆكتەبىردىن 28-ئۆكتەبىرگىچە چاقىرىلغان 8-نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئومۇمىي ۋەكىللەر يىغىنىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەئىسى.  

== ئوقۇش ھاياتى ==
مىسىر ئەزھەر ئۇنۇۋېرسىتىنى قانۇن كەسپىنى ئەلا نەتىجە بىلەن پۈتتۇرگەن.

== سىياسىي ھاياتى ==
7 – نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئىجرائىيە كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى. 

== باشقىلار ==

* [[دولقۇن ئەيسا]]

* [[ئۆمەر قانات]]
* [[رابىيە قادىر]]
* [[پەرھات مۇھەممەد]]
* [[ئەركىن ئەكرەم]]

== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}

[[تۈر:كىشلەر]]
[[تۈر:ئۇيغۇرلار]]</text>
      <sha1>ifj484dct8fzcp28cstksiwnesuoad2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>169935</id>
      <parentid>169934</parentid>
      <timestamp>2024-11-12T13:03:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>E.berdas</username>
        <id>22448</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>169935</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1297" sha1="0dk7eb8wgzpi79e9u0824l252pgkitm" xml:space="preserve">[[ھۆججەت:تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن.jpg|thumb|'''تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن''']]
تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن شايار ناھىيەسىدە تۇغۇلغان بولۇپ ئاكتىپ  سىياسىي پائالىيەتچى ۋە دىنىي زات . بوسنىيەدە 2024-يىلى  24-ئۆكتەبىردىن 28-ئۆكتەبىرگىچە چاقىرىلغان 8-نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئومۇمىي ۋەكىللەر يىغىنىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەئىسى.  

== ئوقۇش ھاياتى ==
مىسىر ئەزھەر ئۇنۇۋېرسىتىنى قانۇن كەسپىنى ئەلا نەتىجە بىلەن پۈتتۇرگەن.

== سىياسىي ھاياتى ==
7 – نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئىجرائىيە كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى. 

== باشقىلار ==

* [[دولقۇن ئەيسا]]

* [[ئۆمەر قانات]]
* [[رابىيە قادىر]]
* [[پەرھات مۇھەممەد]]
* [[ئەركىن ئەكرەم]]

== سىرتقى ئۇلانمىلار ==
[[دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى]]

== مەنبەلەر ==
{{Reflist}}

{{stub}}

[[تۈر:كىشلەر]]
[[تۈر:ئۇيغۇرلار]]</text>
      <sha1>0dk7eb8wgzpi79e9u0824l252pgkitm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى سەككىزىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23309</id>
    <revision>
      <id>169931</id>
      <timestamp>2024-11-12T12:52:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>E.berdas</username>
        <id>22448</id>
      </contributor>
      <comment>قۇرۇلغان بەت ' = دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى سەككىزىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي = بوسنىيەدە2024-يىلى  24-ئۆكتەبىردىن 28-ئۆكتەبىرگىچە چاقىرىلغان 8-نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئومۇمىي ۋەكىللەر يىغىنىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەھبەرلىك ھەيئىتىدىكىلەر تۆۋەندىكىچە :...'</comment>
      <origin>169931</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3675" sha1="057lamymspd7wgewq6r2l13bnsyoqf5" xml:space="preserve">
= دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى سەككىزىنچى قېتىملىق قۇرۇلتاي =
بوسنىيەدە2024-يىلى  24-ئۆكتەبىردىن 28-ئۆكتەبىرگىچە چاقىرىلغان 8-نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئومۇمىي ۋەكىللەر يىغىنىدا دېموكراتىك ئۇسۇلدا سايلاپ چىقىلغان يېڭى رەھبەرلىك ھەيئىتىدىكىلەر تۆۋەندىكىچە :


د ئۇ ق رەئىسى:

[[تۇرغۇنجان ئالاۋدۇن]]

مۇئاۋىن رەئىسلەر:

زۇمرەتئاي ئەركىن

ئابدۇرەشىت ئابدۇلھەمىت

ئەركىن ئەخمەتوۋ


ئىجرائىيە كومىتېتى رەئىسى:

[[رۇشەن ئابباس]]

ئىجرائىيە كومىتېتى مۇئاۋىن رەئىسلىرى:

ئەركىن زۇنۇن

پولات سايىم

مۇتەللىپ قۇربان

ئابدۇلھەمىت قاراخان


ھەرقايسى كومىتېتلارنىڭ رەئىسلىرى:

رىزۋانا   ئىلھام (ياشلار كومىتېتى)

بەختىنىسا ئابدۇرەھىم (ئاياللار كومىتېتى)

ئەكبەر تۇرسۇن (ئىچكى ئىشلار كومىتېتى)

ئابدۇجېلىل تۇران (دىنىي ئىشلار كومىتېتى)

ئابدۇرېشىت نىياز (مائارىپ كومىتېتى)

مۆمىنجان راخمانجان (مەدەنىيەت كومىتېتى)

ئەندىلى مەمەتكەرىم (سەھىيە كومىتېتى)

گۈلمىرە بەرداش (ئېكولوگىيە كومىتېتى)

ساۋۇت مۇھەممەد (س. ئاسيا ئىشلىرى كومىتېتى)

كەۋسەر كامىل (كىشىلىك ھوقۇق كومىتېتى)

مەھمەت چەلەپكى (قانۇن كومىتېتى)

ئادىلجان ئابدۇكېرىم (مۇھاجىرلار ئىشلىرى كومىتېتى)

ئىپتىخار ئابدۇرېشىت (ئۇچۇر-ئاخبارات كومىتېتى)

در. مۇختار ئابدۇراھمان (تەتقىقات كومىتېتى)

تۇيغۇن ئابدۇۋەلى (نەشرىيات كومىتېتى)

دىلشات بارىشچى (تەنتەربىيە كومىتېتى)


باش تەپتىش:

در. ئابدۇكېرىم ئابدۇراھمان

مۇئاۋىن تەپتىشلەر:

قەلبىنۇر سىدىق

گۈلمىرە زۇنۇن

بەختىيار ناسىر

غالىپ مىجىت

د ئۇ ق فوندى:

غەيۇر قۇربان (فوندى رەئىسى)

مۇكەررەم قۇربان (مۇئاۋىن رەئىس)

ئۈمىت تۇرسۇن (مۇئاۋىن رەئىس)

تۇرسۇنجان سايىتوۋ  (مۇئاۋىن رەئىس)

جۇرئەت ئابدۇكېرىم (مۇئاۋىن رەئىس)

مەسلىھەتچىلەر:

ئۆمەر قانات

پەرھات مۇھەممەت

روزىمۇھەممەت ھاجىم

قەھرىمان خوجامبەردى

در. رىشات ئابباس


مەركەزىي ئاسىيادىكى كوئىدىناتور:

روبېرت ئۆمەرباقىيېۋ


قىرغىزىستاندىكى ئالاھىدە ۋەكىل:

زۇمرەت رۇزىيېۋا


باياناتچىلار:

ئۇيغۇرچە: ئابدۇرەشىت ئابدۇلھەمىت

خىتايچە: دىلشات رېشىت

ئىنگىلىزچە: زۇمرەتئاي ئەركىن


ئارخىپ بۆلىمىنىڭ مۇدىرى:

تاش مۇھەممەت


بېرلىن ئىشخانا مۇدىرى:

غەيۇر قۇربان

لوندون ئىشخانا مۇدىرى:

رەھىمە ماھمۇت

برۈسسېل ئىشخانا مۇدىرى:

شەئىلا رىئەك

ۋىشەگراد دۆلەتلىرى ئىشخانا مۇدىرى:

ئىۋەتا ۋانكاكوۋا</text>
      <sha1>057lamymspd7wgewq6r2l13bnsyoqf5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ئۇيغۇر سالات</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23310</id>
    <revision>
      <id>169938</id>
      <timestamp>2024-11-13T00:46:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>拉面王</username>
        <id>21991</id>
      </contributor>
      <comment>قۇرۇلغان بەت '[[ھۆججەت:Cucumber, Tomato and Avocado Salad.jpg|thumb|ئۇيغۇر سالات ]] [[ئۇيغۇرلار|ئۇيغۇر]] [[سالات]] (ئۇيغۇرچە سالات؛ سوغوق سەي؛ تەرخەمەك سالات؛ ئېنگلىزچە: Uyghur Salad) [[ئۇيغۇر تائاملىرى]]نىڭ بىر خىل تۈرىدۇر. [[ئۇيغۇر تىلى|ئۇيغۇر]]لار ئادەتتە سوغوق سەي دەپ ئاتايدىغان سالاتنىڭ تۈرلىرى ھەر...'</comment>
      <origin>169938</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2681" sha1="hnc9rq563hdp6rz5n36a9ulwjn9t079" xml:space="preserve">[[ھۆججەت:Cucumber, Tomato and Avocado Salad.jpg|thumb|ئۇيغۇر سالات ]]
[[ئۇيغۇرلار|ئۇيغۇر]] [[سالات]] (ئۇيغۇرچە سالات؛ سوغوق سەي؛ تەرخەمەك سالات؛ ئېنگلىزچە: Uyghur Salad) [[ئۇيغۇر تائاملىرى]]نىڭ بىر خىل تۈرىدۇر. [[ئۇيغۇر تىلى|ئۇيغۇر]]لار ئادەتتە سوغوق سەي دەپ ئاتايدىغان سالاتنىڭ تۈرلىرى ھەرخىل بۇلۇپ، ئۇيغۇر سالات ئاشۇنىڭ ئىچىدىكى بىر خىلى خالاس. ئۇيغۇر سالات ئۇيغۇرلارنىڭ ئەنىئەنىۋى تائاملىرى ئەمەس، بەلكىم ياقا يۇرتلاردىن [[كۈلتۈر]]ەل ئالماشتۇرۇش ئارقىلىق كىرگەن. ئۇيغۇر سالات ئاساسلىقى يازدا كەڭ ئىستىمال قىلىندىغان بولۇپ، شەھەرلەردە، يېزىلاردا، ئېتىزلىقلاردىمۇ ئىسىتمال قىلىندۇ. ئۇيغۇر سالاتنىڭ ئاساسلىق ماتىرىياللىرى [[تەرخەمەك]]، پ[[پەمىدۇر|ەمىدۇر]]، [[كۆكمۇچ]]تۇر. [[پەمىدۇر]] ۋە تەرخەمەك قىيپاش تەكشى كېسىلىپ چوڭ [[تەسەۋۋۇف|تەخسە]] ياكى لېگەنگە سېلىندۇ، ئاندىن كېيىن چاسا كېسىلگەن كۆكمۇچ ئۈستىگە سېلىنپ بىللە ئىلەشتۈرۈلدۇ. ئىلەشتۈرۈلگەن كۆكتاتلارنىڭ ئۈستىگە ئېھتىياج بۇيىنچە [[تۇز]] سېپىلىدۇ، [[ئاچچىقسۇ]] قۇشىلدۇ، بەزىلەر ھەتتە ياغمۇچمۇ سالىدۇ. ئاندىن كېيىن ھەممىسى بىللە قايتىدىن چايقىلىپ ئىلەشتۈرۈلۈپ، بىردەپ قويۇپ قويغاندىن كېيىن [[نان]] ياكى [[پولۇ|پولو]] قاتارلىق تائامىلار بىللەن بىللە ئىسىتمال قىلىنىدۇ. ئۇيغۇر سالاتقا يۇقىرىدا دېيىلگەن كۆكتاتلاردىن باشقا يەنە [[پىياز]] ۋە [[نوقۇت]] ئىشلىتىشكىمۇ بولىدۇ. سالاتلار قىش ۋاقتى ئاساسەن بەك جىق ئىستىمال قىلىنمايدۇ. ياز ۋاقتى [[تاۋۇز|تاۋۇز،]] [[قوغۇن]]، [[دوغاپ]]لار بىلەن قوشۇلۇپ ئىستىمال قىلىنىشى مۇمكىن. 

=== مۇناسىۋەتلىك ===
[[سالات]]

[[چوبان سالات]]

[[قەيسەر سالات (كايسار سالات)|قەيسەر سالات]]

[[سەۋزە]] سالات

ئاففان سالات

سوغوق [[كۆكتاتۋازلىق|سەي]]</text>
      <sha1>hnc9rq563hdp6rz5n36a9ulwjn9t079</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>