Vikiiqtibos uzwikiquote https://uz.wikiquote.org/wiki/Bosh_Sahifa MediaWiki 1.43.0-wmf.27 first-letter Media Maxsus Munozara Foydalanuvchi Foydalanuvchi munozarasi Vikiiqtibos Vikiiqtibos munozarasi Fayl Fayl munozarasi MediaWiki MediaWiki munozarasi Andoza Andoza munozarasi Yordam Yordam munozarasi Turkum Turkum munozarasi TimedText TimedText talk Modul Modul munozarasi 0 3866 11747 11595 2024-10-21T04:49:38Z Bekipediya 2189 /* T */ 11747 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Tasvir = Sadi_in_a_Rose_garden.jpg | wikipedia = Saʼdiy Sheroziy }} '''Saʼdiy Sheroziy''' ''(1210-yil; 1291 yoki 1292-yil)'' – forsigoʻy shoir, adib va mutafakkir. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === Agarda [[muallim]] boʻlsa beozor,<br />Darsxonani qilgay bolalar [[bozor]]<ref name=":0" />. {{*}} Agar [[Tarbiya|tarbiyat]] koʻrmasa odam,<br />Eshak boʻlib qolur yuzga kirsa ham<ref name=":0" />. {{*}} Agar oqil odam nodonlar gurungiga tushib qolsa, ulardan izzat-ikrom kutmasin, agar nodon bemaʼni kalomi bilan oqilni yengsa, buning hech ajablanadigan joyi yoʻq, zero yoqutni tosh ham sindirishi mumkin<ref name=":0" />. {{*}} Agar qaysi yerda gʻarib xoʻrlansa, oʻsha mamlakat tezda vayron boʻlur<ref name=":0" />. {{*}} Ayb izlash boʻlarkan [[Tabiat|tabiati]], bas,<br />Tovus oyogʻidan oʻzgasini koʻrmas<ref name=":0" />. === B === Barchaning joniga tegar darajada [[Shafqat|shafqatsiz]] va uchragan kimsa seni turtib ketar darajada yuvvosh boʻlma<ref name=":0" />. {{*}} Bekitikcha [[So‘z|soʻzni]] aytib boʻlmaydi,<br />Har majlisda aytib, qaytib boʻlmaydi<ref name=":0" />. {{*}} Bemuruvvat [[erkak]] – [[Ayol|ayolga]], taʼmagir [[obid]] – qaroqchiga oʻxshaydi<ref name=":0" />. {{*}} Bechora eshakki betamizdir,<br />Yuk koʻtargani uchun azizdir<ref name=":0" />. {{*}} Bir qora chaqaga choʻzilsa qoʻlim,<br />Bir yarim tangaga kesilgani soz<ref name=":0" />. {{*}} Bu sham boshqa bir shamni yoqishi bilan nuridan hech narsa kamaymaydi<ref name=":0" />. === D === Diling kuymasin [[Umid|noumidlik]] bilan,<br />Yorugʻ kun tugʻilgay qaro kechadan<ref name=":0" />. {{*}} Dil oromi – yaxshi boʻlsa gar xotin,<br />Yomon boʻlsa, undan [[Xudo]] asrasin<ref name=":0" />. {{*}} Donishmand – baqqolning doʻkoniga oʻxshaydi: borini indamaygina koʻrsatadi-qoʻyadi, nodon esa lashkar nogʻorasining oʻzi: ovozi baland-u ichi boʻm-boʻsh va gʻarib<ref name=":0" />. {{*}} Donishmandlar: „Oʻz gʻarazi, [[Manfaat|manfaatinigina]] koʻzlagan odam qarindosh, xesh-aqrabo emasdir“, deganlar<ref name=":0" />. {{*}} Dunyodagi barcha [[Ne’mat|neʼmatlardan]] faqat yaxshi nom qoladi, hatto shuni ham qoldirolmagan odam [[Baxt|baxtsizdir]]<ref name=":0" />. {{*}} [[Dushman|Dushmanlikdan]] emas chayon chaqishi,<br />Shunday [[Tabiat|tabiati]], [[Feʼl|feʼlin]] xohishi<ref name=":0" />. === E === Ey gʻofil, koʻp oʻylab foyda-yu mol,<br />[[Umr|Umring]] [[Sarmoya|sarmoyasin]] aylama poymol<ref name=":0" />. === G === [[Gunoh|Gunohsiz]] kishi soʻzga botir boʻlur<ref name=":0" />. === H === Haddan oshgan [[g‘azab]] [[qo‘rquv]] tugʻdirar, meʼyorsiz erkalash olomon koʻz oʻngida [[Obro‘|obroʻyingni]] toʻkur<ref name=":0" />. {{*}} Hamrohini mushkul yoʻlda tashlab ketgan odam hech yerda [[halovat]] topmaydi<ref name=":0" />. {{*}} Har narsaga bogʻlama [[ko‘ngil]],<br />[[Ko‘ngil]] uzmoq juda ham mushkul<ref name=":0" />. {{*}} Har neki babaqodir,<br />[[Ko‘ngil]] bermak xatodir<ref name=":0" />. === I === Ikki kishi besamar ish qilgan va benaf tashvish chekkan: biri – [[boylik]] toʻplab, foydalana bilmagan va ikkinchisi – [[ilm]] oʻrganib, unga amal qilmagan<ref name=":0" />. {{*}} Ilgari tashqi koʻrinishi betartib, lekin ichki dunyosi chiroyli insonlar bor edi. Hozirgi insonlar esa tashqi koʻrinishi chiroyli, ichki dunyosi betartib<ref name="Hayotimiz kengurulari">{{Kitob manbasi |title=Hayotimiz kengurulari. |author=Sanjar Xoʻja |publisher=Muharrir nashriyoti |editor=Abdugʻafur Iskandar, Sanjar Said |year=2022 |location=Toshkent |pages=160}}</ref>. {{*}} Istamay [[mutolaa]] qilayotgan [[talaba]] – qanotsiz qush<ref name=":0">{{Kitob manbasi|year=2006|author=Ahmad Muhammad|title=Sharq haqni topdi...|others=(Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari)|publisher=„Sharq“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=124}}</ref>. === J === Johil dovulga oʻxshaydi, ovozi juda kuchli, ammo ichi boʻshdir<ref name=":0" />. === K === Kim agar oʻsibdi noz-u [[Ne’mat|neʼmatda]],<br />Holi ogʻir boʻlar, qolsa [[Kulfat|kulfatda]]<ref name=":0" />. {{*}} Kim [[mehr]] koʻrgazdi yirtqich boʻriga,<br />Sitam-la shoʻr qoʻshdi qoʻyning shoʻriga<ref name=":0" />. {{*}} Kim yovuzlik urugʻini sepsa, pushaymonlik yigʻar<ref name=":0" />. {{*}} [[Kitob|Kitobi]] yoʻq [[olim]] – mevasiz daraxt<ref name=":0" />. {{*}} Koʻcha [[Sevgi|sevgisi]] uyni barbod etar,<br />Uyingni xotin [[Mehr|mehri]] obod etar<ref name=":0" />. === M === [[Mardlik]] [[Kuch|kuchda]] va shamshir oʻynatish sanʼatida emas, [[mardlik]] oʻzni tuta bilishda va [[Adolat|adolatli]] boʻlishdadir<ref name=":0" />. {{*}} Mazlumlar dilini ogʻritma bir zum,<br />Balki bir kun oʻzing boʻlasan mazlum<ref name=":0" />. === N === Nechun soʻzlay, soʻzlamagan yaxshi on,<br />Ogʻizda til boshga erur posbon<ref name=":0" />. {{*}} Nodonning [[Idrok|idroki]] – indamaslikda. Agar nodon buni tushunib yetsa, uning yarim dono boʻlgani shudir<ref name=":0" />. {{*}} Nokasga yoʻl koʻrgazmoq – goʻrga chiroq tutmoqdir<ref name=":0" />. {{*}} Nuqsoningni [[Do‘st|doʻstdan]] soʻrab yurma, u aytmaydi. Yaxshisi [[Dushman|dushmanlarning]] nima deyishini bil<ref name=":0" />. === O === Odamlar bilan ularning [[Aql|aqliga]] monand gaplash<ref name=":0" />. {{*}} Odam [[Til|tili]] bilan hayvondan ustun. Ammo [[Til|tildan]] nojoiz foydalansa, hayvondan battar!<ref name=":0" /> {{*}} Ovlamoq uchun bir [[Ko‘ngil|koʻngilni]] nuqul,<br />Boshqasiga ozor bermoq nomaʼqul<ref name=":0" />. === Q === [[Qanoat]] kishini [[Qudrat|qudratli]] qilur<ref name=":0" />. {{*}} Qarilik [[hayot]] gullarini soʻlitib, nishlarini oʻtkirroq qiladi<ref name=":0" />. {{*}} Qozi besh bodiring yesa gar pora,<br />Yuz poliz hukmiga topadi chora<ref name=":0" />. {{*}} Qoʻlda tosh boʻlsa-yu tosh uzra ilon,<br />[[Jinoyat]] boʻladi urmasang shu on<ref name=":0" />. === S === Solmagin zaiflar diliga [[alam]],<br />Zoʻrroqning jabriga yoʻliqma sen ham<ref name=":0" />. {{*}} Soʻzlagan [[Vaqt|vaqtimda]] ogʻzimdan beixtiyor yaramas, boʻlmagʻur [[So‘z|soʻzlar]] ham chiqishi mumkin. [[Dushman]] esa ogʻzimdan chiqqan yomon [[So‘z|soʻzlarnigina]] terib oladi. Chunki [[Dushman|dushmanning]] nazari yomondan boʻlakka tushmaydi<ref name=":0" />. === T === Taʼmagir koʻz dunyo moliga toʻymas,<br />Xuddi toʻlmaganidek shabnamga quduq<ref name=":0" />. {{*}} Tani tuproqda-yu dil boʻlsa uygʻoq,<br />Tirik murda dildan oʻsha yaxshiroq<ref name=":0" />. === X === [[Xato]], ayblari yuziga aytilmagan kishi [[Xato|xatolarini]] [[hunar]], deb oʻylaydi<ref name=":0" />. {{*}} Xoʻkizlar [[gunoh]] qilsa har qachon,<br />Poda sohibi toʻlaydi tovon<ref name=":0" />. === Y === Yaxshiga yaxshi boʻl, yomonga yomon,<br />Gulga gul boʻlgin-u, tikonga tikon<ref name=":0" />. {{*}} Yaxshilar ketidan agar choparsan,<br />Istaging, [[Baxt|baxtingni]] shunda toparsan<ref name=":0" />. {{*}} Yigitlar uchun – sharm-[[hayo]] va bahodirlik, keksalar uchun – [[sabr]] va [[maʼrifat]] yaxshiroqdir<ref name=":0" />. {{*}} [[Yolg‘on]] beviqor qilur odamni,<br />[[Yolg‘on]] sharmisor qilur odamni<ref name=":0" />. {{*}} Yomon ham oʻtar, yaxshi ham – yaxshi bil,<br />Seni yaxshi nom birla yod etsin el<ref name=":0" />. {{*}} Yosh xotinning biqinida chol yotgandan koʻra shu biqinga kamon oʻqi botgani yaxshi<ref name=":0" />. === Z === Zulm koʻrsa davringda zolimdan el,<br />Oʻsha zulm sendan erur, yaxshi bil<ref name=":0" />. === Oʻ === Oʻtirgil ochu bechora, yalongʻoch,<br />Vale nokasga aslo boʻlma muhtoj. {{*}} Oʻzgalar [[G‘am|gʻamini]] chekmasa odam,<br />Anga noloyiqdir inson, degan nom<ref name=":0" />. {{*}} Oʻzingdan kuchsizlarning dillarini ogʻritma, ularga jabr-u jafo qilma, bir kun oʻzingdan kuchliroqning jabriga yoʻliqasan<ref name=":0" />. {{*}} Oʻzing topib yegan sirka-yu piyoz,<br />Oqsoqolning nonu barrasidan soz<ref name=":0" />. {{*}} Oʻz toʻningga agar solsang yuz yamoq,<br />Oʻzga toʻnin soʻragandan yaxshiroq<ref name=":0" />. === Gʻ === Gʻanimning [[Yolg‘on|yolgʻoniga]], laganbardorning shirin suxaniga uchma. Birinchisi ayyorlik toʻrini tashlagan, ikkinchisi esa yovuz jigʻildonini ochib turibdi<ref name=":0" />. {{*}} Gʻanim soʻziga kirish – [[Xato|xatolik]], ammo unga teskari ish tutmoq uchun uni tinglamoq darkor. Bu – chinakam haq yoʻldir<ref name=":0" />. {{*}} [[Gʻazab]] oʻti oldin egasini yondiradi, keyin uchquni [[Dushman|dushmanlariga]] yo yetadi, yo yetmaydi<ref name=":0" />. === Sh === Shirin boʻlsa ham, qand kasalga zarar,<br />Davo boʻlgay achchiq, taxir dorilar<ref name=":0" />. {{*}} Shohlar havosiga xilof boʻlsa hech,<br />Rost gapni ham aytma, bu [[Havas|havasdan]] kech<ref name=":0" />. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Shoirlar]] [[Turkum:Faylasuflar]] [[Turkum:Musulmon faylasuflar]] [[Turkum:1210-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1291-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1292-yilda vafot etganlar]] qf7rk8r3lrvhj52ff5xd072a76wx7c1 0 4268 11746 11623 2024-10-20T16:40:27Z Bekipediya 2189 /* Iqtiboslar */ Yangi iqtiboslar 11746 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Ismi = Alisher Navoiy | Tasvir = File-0111Navoii.jpeg | wikipedia = Alisher Navoiy }} '''Alisher Navoiy''' ''(1441-yil 9-fevral – 1501-yil 3-yanvar)'' – oʻzbek va boshqa turkiy xalqlarning shoiri, mutafakkiri va davlat arbobi. Gʻarbda Chigʻatoy adabiyotining buyuk vakili deb qaraladi. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === [[Odob|Adab]] kichik yoshdagilarni ulugʻlar [[Duo|duosiga]] sazovor etadi va u bu [[Baraka|barakotdan]] umrbod bahramand boʻladi<ref name=":0" />. {{*}} Aytur [[So‘z|soʻzni]] ayt, aytmas [[So‘z|soʻzdan]] qayt!<ref name=":0" /> === B === Baxt keltiruvchi musaffo ruh manbai ham til,<br />Yomonliklar nahs yulduzining chiqar oʻrni ham til<ref name=":1" />. {{*}} Befoyda soʻzni koʻp aytma,<br />Chin ayta olur tilni yolgʻonga bulgʻama<ref name=":1" />. {{*}} Beodoblik shunday selki, u obroʻ va viqor qasrini quporib, idrok buynini har xil arqonlar bilan bogʻlab tashlaydi. Oqil kishilarning aytishicha, odob rioyasi shunday surmaki, uning gardidan har bir kishiga sursa, eʼtibor koʻzining ravshanligi hech qanday sabab bilan zaiflik va illatga yoʻliqmaydi. Zamonaning kattakichiklari uning huzurini mehru muhabbat bazmining chirogʻi, deb biladilar. Kundan-kunga iqbolining yulduzi yuksaklikka koʻtarilaveradi. Kishida barcha axloqi hamida, Chu jamʼ oʻldi qoʻyarlar otin ehson. Biri ondin saxodur, biri muruvvat, boʻlar gar yoʻqtur, inson ermas inson<ref name=":1" />. {{*}} Bilmaganni soʻrab oʻrgangan olim,<br />Orlanib soʻramagan oʻziga zolim.<ref name=":0" />. {{*}} Birovkim qilsa olimlargʻa taʼzim,<br />Qilur goʻyoki paygʻambarga taʼzim<ref name=":1" />. {{*}} Birovki tamaʼ rishtaye qilgʻusi,<br />Uning birla boʻgʻzidan osilgʻusi<ref name=":1" />. {{*}} Bordir inson zotida oncha sharaf,<br />Kim yomon axloqin etsa bartaraf<ref name=":1" />. {{*}} Boshni fido qilgil ato boshigʻa,<br />Jismni qil sadqa ano qoshiga.<br />Tun-kuningga aylagali nurfosh,<br />Birisin oy angla, birisin quyosh<ref name=":0" />. {{*}} Bu din ilmiki xomam qildi tahrir,<br />Erur fiqhu hadisu soʻngra tafsir.<br />Chu takmil oʻldi bu uch ilm, sen, bil,<br />Yana har ilm maylin qilma, yo qil<ref name=":1" />. {{*}} Boʻlmas [[Adab|adabsiz]] kishilar arjmand,<br />Dast etar ul xaylni charxi baland<ref name=":1">{{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|year=1997-yil|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf}}</ref>. === D === Davron elining jismida ham jon boʻlgil,<br />Ham jonlariga moyai darmon boʻlgʻil<ref name=":1" />. {{*}} …Dushman firibin yema,<br />Va maddoh xushomadin chin dema<ref name=":1" />. {{*}} [[Do‘st|Doʻstlar]] [[Fikr|fikridin]] va [[Dushman|dushmanlar]] makridin beparvoligʻ joiz ermas va bu ish [[Nadomat|nadomatdin]] oʻzga [[natija]] bermas<ref name=":0" />. === E === Elga sharaf kelmadi johu nasab,<br />Lek sharaf keldi [[Hayo|hayo-u]] [[Odob|adab]]<ref name=":0" />. {{*}} Er kishiga zebu ziynat hikmat va donishdur<ref name=":1" />. === F === Fosiqdan [[hayo]] tilama, zolimdan – vafo<ref name=":0" />. === I === Ilm, Navoiy senga maqsud bil,<br />Emdiki, ilm oʻldi, amal aylagil<ref name=":1" />. {{*}} Ilm oʻqub qilmagan amal maqbul,<br />Dona sochib koʻtarmadi mahsul<ref name=":1" />. {{*}} Ilonni kishi tutsa sar koʻfta,<br />Balodin qilur oʻz yoʻlin roʻfta<ref name=":1" />. {{*}} Imkoni bor har bir yaxshilik – soʻz orqalidir<ref name=":1" />. {{*}} Insonni [[so‘z]] ayladi judo hayvondin,<br />Bilkim, guhari sharifroq yoʻq ondin<ref name=":0" />. {{*}} Itdan – kiyikka, mushukdan – kabutarga [[shafqat]] maholdir<ref name=":0" />. === G === Gar xud erur xanjari poʻlod til,<br />Sufta dagʻi injulari soʻzni bil.<br />Til bu chamanning varaqi lolasi,<br />Soʻz duraridin boʻlubon jolasi.<br />Til soʻz bila to qizitdi hangomamni,<br />Bir ham tiya olmadim bu xud komamni.<br />Har necha itikroq ayladi xomamni,<br />Ul xoma qaroroq ayladi nomamni<ref name=":1" />. {{*}} Gulshana keldi jismi insoniy,<br />Nutq oning bulbuli xushalhoni.<br />Boʻlmasa soʻz ajab balo boʻlgʻay,<br />Bulbuli nutq benavo boʻlgʻay<ref name=":1" />. {{*}} Goʻzal soʻzla va yoqimli boʻlgan til agarda koʻngil bilan bir boʻlsa, yaxshiroq boʻlur<ref name=":1" />. === H === Ham soʻz ila elga oʻlimdan najot,<br />Ham soʻz ila topib oʻluk tan najot<ref name=":1" />. {{*}} Haq yoʻlinda kim senga bir harf uqutdi yuz ranj ila,<br />Aylamoq oson emas haqqin ado ming ganj ila<ref name=":1" />. {{*}} Har kimki soʻzi [[yolg‘on]],<br />[[Yolg‘on|Yolgʻoni]] zohir boʻlgach, uyolgʻon<ref name=":0" />. === J === Jahl ahli bilan kimki ulfat boʻlgʻay,<br />Ul ulfat ichra yuz ming kulfat boʻlgʻay<ref name=":0" />. {{*}} Jahon ilmiki bu kun menga yod erur,<br />Anga barcha jahl ahli ustod erur<ref name=":1" />. {{*}} Johillikdan besaodatroq nima bor?<ref name=":0">{{Kitob manbasi|year=2006|author=Ahmad Muhammad|title=Sharq haqni topdi...|others=(Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari)|publisher=„Sharq“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=124}}</ref> === K === Kamol et kasbkim, olam uyidin<br />Senga farz ulmagay gamnok chiqmoq<ref name=":1" />. {{*}} Karam va muruvvat ato va anodurlar,<br />Vafoyu hayo ikki hamzod farzand<ref name=":1" />. {{*}} Ki har ishniki qildi odamizod,<br />Tafakkur birla bildi odamizod<ref name=":1" />. {{*}} Ki har kim ayon etsa yaxshi qiliq,<br />Yetar yaxshiliqdin anga yaxshiliq<ref name=":1" />. {{*}} Kim boʻlsa hunarsiz ishi – oʻq ranji erur,<br />Bu vajh ila hunari ganji erur<ref name=":1" />. {{*}} Kim istasa mazhari karomat boʻlmoq,<br />Har navʼ ishda istiqomat boʻlmoq.<br />Soʻzdur anga mujibi karomat boʻlmoq,<br />Til zabtidadur anga salomat boʻlmoq<ref name=":1" />. {{*}} Kimniki aylay der ersang mahraming,<br />Koʻp sinamay aylamagil hamdaming<ref name=":1" />. === M === Maʼdani inson gavhari soʻz durur,<br />Gulshani odam samari soʻz durur<ref name=":1" />. {{*}} Mehrki ravshanlik etar fosh ani,<br />Kimga kunah koʻrmasa xuffosh ani<ref name=":1" />. {{*}} Menga ne yeru ne oshiq havasdur,<br />Agar men odam ersam, ushbu basdur<ref name=":1" />. {{*}} Muvofiq sheva zolim doʻstlardin,<br />Muxoliftabʼ dushmanlar koʻp ortuq<ref name=":1" />. === N === Nafʼing agar xalqqa beshak durur,<br />Bilki bu nafʼ oʻzingga koʻprak durur<ref name=":1" />. {{*}} Nekim qildi johilki, erdi yomon,<br />Tutub aksini, topdim andin omon<ref name=":1" />. {{*}} Nechaki xirad ichra boʻlsa kami,<br />Yilondin yamonroq emas odami<ref name=":1" />. {{*}} Nodonlik erur elda malomatga dalil,<br />Dono ulus oldida xijolatga dalil<ref name=":1" />. === O === Odam borki, odamlarning naqshidur,<br />Odam borki, hayvon undan yaxshidur<ref name=":0" />. {{*}} Odam ersang, demagil odami,<br />Oniki, yoʻq xalq gʻamidin gʻami<ref name=":1" />. {{*}} Odam oʻlgʻon zebu zohirdin emas,<br />Kimki andin faxr etar, odam emas<ref name=":1" />. {{*}} Olam ahli bilingkim, ish emas dushmanligʻ,<br />Yor ulung bir-biringizgaki erur yorligʻ ish<ref name=":1" />. {{*}} [[Olim]] kerakki, oʻz ilmining poya va miqdorini asragay, gavharni [[imtihon]] uchun toshga urmagay<ref name=":0" />. {{*}} Oqil chin soʻzdin oʻzgani demas, ammo barcha chinni ham demak – oqil ishi emas<ref name=":0" />. {{*}} Oz-oz oʻrganib dono boʻlur,<br />Qatra-qatra yigʻilib daryo boʻlur<ref name=":0" />. {{*}} Ogʻizga kelganni demak – nodonning ishi,<br />Oldigʻa kelganni yemak – hayvonning ishi<ref name=":1" />. === Q === Qila olgʻuncha taʼzim va odob binosin yiqma,<br />Hayo va hurmat xilvatidin tashqari chiqma<ref name=":1" />. {{*}} Qil yaxshiligʻu, demakni doxil qilma,<br />Minnat bila yaxshiliqni botil qilma<ref name=":1" />. === R === Ravza bogʻin [[Visol|visolin]] istar esang, boʻl [[Ona|onaning]] oyogʻi tufrogʻi<ref name=":0" />. === S === [[Saxovat|Saxovatsiz]] kishi birla gavharsiz sadafning hukmi bir<ref name=":0" />. {{*}} Sihhat tilasang, koʻp yema,<br />Izzat tilasang, koʻp dema<ref name=":0" />. {{*}} Soʻz borki, tinglovchi taniga jon kiritadi,<br />Soʻz borki, aytuvchi boshini yolgʻa beradi<ref name=":1" />. {{*}} Soʻzni koʻngulda pishqarmaguncha tilga keltirma,<br />Va harneki koʻngulda bor – tilga surma<ref name=":1" />. {{*}} [[So‘z]] qattigʻi el koʻngliga ozor aylar,<br />Yumshogʻi koʻngillarni giriftor aylar<ref name=":0" />. === T === Tabiatga har neki odat boʻlur,<br />Chu eskirdi odat tabiat boʻlur<ref name=":1" />. {{*}} Tilga kuchi yeta olgan – donishmand,<br />Soʻzga erk bergan – pastkash ahmoq<ref name=":1" />. {{*}} [[Til|Tiling]] birla koʻnglingni bir tut<ref name=":0" />. {{*}} [[Til]] tigʻi bilan [[Gunoh|gunohsiz]] kishiga ozor berish – sogʻ qon tomirga nishtar urib nobud qilishdir<ref name=":0" />. === U === Ulki zafar shevasini tavr etar,<br />Elga demakim, oʻziga javr etar<ref name=":1" />. === V === Vafosizda hayo yoʻq, hayosizda vafo yoʻq<ref name=":1" />. === Y === Yaxshi libos tanga oroyish,<br />Yaxshi qoʻldosh jonga osoyish<ref name=":0" />. {{*}} [[Yaxshilik|Yaxshilikni]] bilmasang, bori, yaxshilarga qoʻshul<ref name=":0" />. {{*}} Yaxshilik qila olmasang,<br />Bori yomonliq ham qilma<ref name=":1" />. {{*}} Yigitlikda yigʻ ilmning maxzani,<br />Qarilik chogʻi xarj qil ani<ref name=":1" />. {{*}} Yuz ganj kishiga aqddin hosildur,<br />Yoʻqdur anga faqru fano, kim oqildur<ref name=":1" />. {{*}} Yomonlarga marhamat va [[yaxshilik]] qilish yaxshilarga zarar va alam keltiradi<ref name=":0" />. === Sh === Shaxski, ilm nurin topti zoti,<br />Aning to hashr qoldi yaxshi oti.<br />Sikandar chun topti ilmu hunarni,<br />Ne yangliq oldi, koʻrgil, bahru barni<ref name=":1" />. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:1441-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1501-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:Shoirlar]] [[Turkum:Davlat arboblari]] chhe2pup68y6tuonmhow1tz159vopzd 11748 11746 2024-10-21T11:21:04Z Bekipediya 2189 Toʻldirish 11748 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Ismi = Alisher Navoiy | Tasvir = File-0111Navoii.jpeg | wikipedia = Alisher Navoiy }} '''Alisher Navoiy''' ''(1441-yil 9-fevral – 1501-yil 3-yanvar)'' – oʻzbek va boshqa turkiy xalqlarning shoiri, mutafakkiri va davlat arbobi. Gʻarbda Chigʻatoy adabiyotining buyuk vakili deb qaraladi. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === [[Odob|Adab]] kichik yoshdagilarni ulugʻlar [[Duo|duosiga]] sazovor etadi va u bu [[Baraka|barakotdan]] umrbod bahramand boʻladi<ref name=":0" />. {{*}} Agarchi til saqlamoq koʻngulga ogʻirdur, ammo Soʻzni sochib yubormoq boshga ofatdur {{*}} Aql ila olam yuzin obod qil, Xulq ila olam elini shod qil. {{*}} Aylar ishingga chu boʻlur dastras, Vaqtidin oʻtkarma ani bir nafas. {{*}} Aytur [[So‘z|soʻzni]] ayt, aytmas [[So‘z|soʻzdan]] qayt!<ref name=":0" /> === B === Badmastqa damodam ichmogʻidan ne bahr, Ki odamiylik qatligʻa ichar qadah-qadah zahr {{*}} Baxt keltiruvchi musaffo ruh manbai ham til,<br />Yomonliklar nahs yulduzining chiqar oʻrni ham til<ref name=":1" />. {{*}} Befoyda soʻzni koʻp aytma,<br />Chin ayta olur tilni yolgʻonga bulgʻama<ref name=":1" />. {{*}} Beodoblik shunday selki, u obroʻ va viqor qasrini quporib, idrok buynini har xil arqonlar bilan bogʻlab tashlaydi. Oqil kishilarning aytishicha, odob rioyasi shunday surmaki, uning gardidan har bir kishiga sursa, eʼtibor koʻzining ravshanligi hech qanday sabab bilan zaiflik va illatga yoʻliqmaydi. Zamonaning kattakichiklari uning huzurini mehru muhabbat bazmining chirogʻi, deb biladilar. Kundan-kunga iqbolining yulduzi yuksaklikka koʻtarilaveradi. Kishida barcha axloqi hamida, Chu jamʼ oʻldi qoʻyarlar otin ehson. Biri ondin saxodur, biri muruvvat, boʻlar gar yoʻqtur, inson ermas inson<ref name=":1" />. {{*}} Bilmaganni soʻrab oʻrgangan olim,<br />Orlanib soʻramagan oʻziga zolim.<ref name=":0" />. {{*}} Birovkim anga himmat uldi baland, Erur odam ahli aro arjumand. {{*}} Birovkim qilsa olimlargʻa taʼzim,<br />Qilur goʻyoki paygʻambarga taʼzim<ref name=":1" />. {{*}} Birovki tamaʼ rishtaye qilgʻusi,<br />Uning birla boʻgʻzidan osilgʻusi<ref name=":1" />. {{*}} Bitiklik keldi himmatidin nishona, Ki himmatsizni past etdi zamona. {{*}} Bordir inson zotida oncha sharaf,<br />Kim yomon axloqin etsa bartaraf<ref name=":1" />. {{*}} Boshni fido qilgil ato boshigʻa,<br />Jismni qil sadqa ano qoshiga.<br />Tun-kuningga aylagali nurfosh,<br />Birisin oy angla, birisin quyosh<ref name=":0" />. {{*}} Bu din ilmiki xomam qildi tahrir,<br />Erur fiqhu hadisu soʻngra tafsir.<br />Chu takmil oʻldi bu uch ilm, sen, bil,<br />Yana har ilm maylin qilma, yo qil<ref name=":1" />. {{*}} Boʻlmas [[Adab|adabsiz]] kishilar arjmand,<br />Dast etar ul xaylni charxi baland<ref name=":1">{{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|year=1997-yil|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf}}</ref>. {{*}} Boʻlmas adabsiz kishilar arjumand, Past etar u xaylni charxi baland. === D === Davron elining jismida ham jon boʻlgil,<br />Ham jonlariga moyai darmon boʻlgʻil<ref name=":1" />. {{*}} Desangki taomim zoye boʻlmagʻay, yedur, Va tilasangki, libosim eskirmagay, kiydur. {{*}} …Dushman firibin yema,<br />Va maddoh xushomadin chin dema<ref name=":1" />. {{*}} [[Do‘st|Doʻstlar]] [[Fikr|fikridin]] va [[Dushman|dushmanlar]] makridin beparvoligʻ joiz ermas va bu ish [[Nadomat|nadomatdin]] oʻzga [[natija]] bermas<ref name=":0" />. === E === Elga sharaf kelmadi johu nasab,<br />Lek sharaf keldi [[Hayo|hayo-u]] [[Odob|adab]]<ref name=":0" />. {{*}} Er kishiga zebu ziynat hikmat va donishdur<ref name=":1" />. === F === Fosiqdan [[hayo]] tilama, zolimdan – vafo<ref name=":0" />. === I === Ilm, Navoiy senga maqsud bil,<br />Emdiki, ilm oʻldi, amal aylagil<ref name=":1" />. {{*}} Ilm oʻqub qilmagan amal maqbul,<br />Dona sochib koʻtarmadi mahsul<ref name=":1" />. {{*}} Ilonni kishi tutsa sar koʻfta,<br />Balodin qilur oʻz yoʻlin roʻfta<ref name=":1" />. {{*}} Imkoni bor har bir yaxshilik – soʻz orqalidir<ref name=":1" />. {{*}} Insonni [[so‘z]] ayladi judo hayvondin,<br />Bilkim, guhari sharifroq yoʻq ondin<ref name=":0" />. {{*}} Itdan – kiyikka, mushukdan – kabutarga [[shafqat]] maholdir<ref name=":0" />. {{*}} Izzat bermas, naqsu diram borligi, Kim boʻldi tamaʼdin kishining xorligi. === G === Gar xud erur xanjari poʻlod til,<br />Sufta dagʻi injulari soʻzni bil.<br />Til bu chamanning varaqi lolasi,<br />Soʻz duraridin boʻlubon jolasi.<br />Til soʻz bila to qizitdi hangomamni,<br />Bir ham tiya olmadim bu xud komamni.<br />Har necha itikroq ayladi xomamni,<br />Ul xoma qaroroq ayladi nomamni<ref name=":1" />. {{*}} Gavharu durni quloq ozori bil, Soʻzni quloqning durri shahvori bil {{*}} Gulshana keldi jismi insoniy,<br />Nutq oning bulbuli xushalhoni.<br />Boʻlmasa soʻz ajab balo boʻlgʻay,<br />Bulbuli nutq benavo boʻlgʻay<ref name=":1" />. {{*}} Goʻzal soʻzla va yoqimli boʻlgan til agarda koʻngil bilan bir boʻlsa, yaxshiroq boʻlur<ref name=":1" />. === H === Ham soʻz ila elga oʻlimdan najot,<br />Ham soʻz ila topib oʻluk tan najot<ref name=":1" />. {{*}} Haq yoʻlinda kim senga bir harf uqutdi yuz ranj ila,<br />Aylamoq oson emas haqqin ado ming ganj ila<ref name=":1" />. {{*}} Har kimki bir koʻngli buzugʻni xotirin shod aylagay, Oncha borki Kaʼba vayron boʻlsa obod aylagay. {{*}} Har kimki soʻzi [[yolg‘on]],<br />[[Yolg‘on|Yolgʻoni]] zohir boʻlgach, uyolgʻon<ref name=":0" />. {{*}} Har kishiningki soʻzi yolgʻon, Aylama bovar necha kim chin desa. {{*}} Har neki yetar senga lison ogʻrigidin, Bilgilki, qotigʻ durur bu sinon ogʻrigʻidin. {{*}} Himmatsiz kishi er sonida emas Va ruhsiz kishi tirik demas === J === Jahl ahli bilan kimki ulfat boʻlgʻay,<br />Ul ulfat ichra yuz ming kulfat boʻlgʻay<ref name=":0" />. {{*}} Jahon ilmiki bu kun menga yod erur,<br />Anga barcha jahl ahli ustod erur<ref name=":1" />. {{*}} Johillikdan besaodatroq nima bor?<ref name=":0">{{Kitob manbasi|year=2006|author=Ahmad Muhammad|title=Sharq haqni topdi...|others=(Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari)|publisher=„Sharq“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=124}}</ref> === K === Kamol et kasbkim, olam uyidin<br />Senga farz ulmagay gamnok chiqmoq<ref name=":1" />. {{*}} Karam va muruvvat ato va anodurlar,<br />Vafoyu hayo ikki hamzod farzand<ref name=":1" />. {{*}} Ki har ishniki qildi odamizod,<br />Tafakkur birla bildi odamizod<ref name=":1" />. {{*}} Ki har kim ayon etsa yaxshi qiliq,<br />Yetar yaxshiliqdin anga yaxshiliq<ref name=":1" />. {{*}} Kim boʻlsa hunarsiz ishi – oʻq ranji erur,<br />Bu vajh ila hunari ganji erur<ref name=":1" />. {{*}} Kim boʻlsa tabiati muolij, Jismidin etar marazni xorij {{*}} Kimgakim erlik asari yerdir, Bir demas ar qilgani ming bordir. {{*}} Kim istasa mazhari karomat boʻlmoq,<br />Har navʼ ishda istiqomat boʻlmoq.<br />Soʻzdur anga mujibi karomat boʻlmoq,<br />Til zabtidadur anga salomat boʻlmoq<ref name=":1" />. {{*}} Kimki, ulugʻroq anga xizmat kerak, Kimki, kichikroq anga shafqat kerak {{*}} Kimniki aylay der ersang mahraming,<br />Koʻp sinamay aylamagil hamdaming<ref name=":1" />. {{*}} Kim sinsa koʻngul zaxmi zabon ogʻrigʻidin, Kam ermas aning ogʻrigʻi jon ogʻrigʻidin. {{*}} Koʻp demak birla boʻlmagʻil nodon, Koʻp yemak birla boʻlmagʻil hayvon. {{*}} Koʻp demak soʻzga gʻururlik, Koʻp yemak nafsga maʼmurlik. {{*}} Koʻngil maxzanining qulfi til va u til kalitin soʻz bil. {{*}} Koʻngli va tili bir boʻlgan kishining aytgan soʻzi but. === M === Maʼdani inson gavhari soʻz durur,<br />Gulshani odam samari soʻz durur<ref name=":1" />. {{*}} Mehrki ravshanlik etar fosh ani,<br />Kimga kunah koʻrmasa xuffosh ani<ref name=":1" />. {{*}} Menga ne yeru ne oshiq havasdur,<br />Agar men odam ersam, ushbu basdur<ref name=":1" />. {{*}} Muvofiq sheva zolim doʻstlardin,<br />Muxoliftabʼ dushmanlar koʻp ortuq<ref name=":1" />. === N === Nafʼing agar xalqqa beshak durur,<br />Bilki bu nafʼ oʻzingga koʻprak durur<ref name=":1" />. {{*}} Nayza boʻlub tuzligidin sarbaland, Chirmash uchun band aro qolmish kamand. {{*}} Nekim qildi johilki, erdi yomon,<br />Tutub aksini, topdim andin omon<ref name=":1" />. {{*}} Nechaki xirad ichra boʻlsa kami,<br />Yilondin yamonroq emas odami<ref name=":1" />. {{*}} Necha zarurat aro qolgʻon chogʻi, Chin demas ersang, dema yolgʻon dogʻi. {{*}} Nodonlik erur elda malomatga dalil,<br />Dono ulus oldida xijolatga dalil<ref name=":1" />. {{*}} Nosihi sodiq erurki begʻaraz, Bil anga olamda topilmas evaz === O === Odam borki, odamlarning naqshidur,<br />Odam borki, hayvon undan yaxshidur<ref name=":0" />. {{*}} Odam ersang, demagil odami,<br />Oniki, yoʻq xalq gʻamidin gʻami<ref name=":1" />. {{*}} Odam oʻlgʻon zebu <small>(yoki zebi)</small> zohirdin emas,<br />Kimki andin faxr etar, odam emas<ref name=":1" />. {{*}} Olam ahli bilingkim, ish emas dushmanligʻ,<br />Yor ulung bir-biringizgaki erur yorligʻ ish<ref name=":1" />. {{*}} [[Olim]] kerakki, oʻz ilmining poya va miqdorini asragay, gavharni [[imtihon]] uchun toshga urmagay<ref name=":0" />. {{*}} Oqil chin soʻzdin oʻzgani demas, ammo barcha chinni ham demak – oqil ishi emas<ref name=":0" />. {{*}} Oz-oz oʻrganib dono boʻlur,<br />Qatra-qatra yigʻilib daryo boʻlur<ref name=":0" />. {{*}} Oz ish uchun bandu itob aylama, Qatlu siyosatda shitob aylama {{*}} Ogʻizga kelganni demak – nodonning ishi,<br />Oldigʻa kelganni yemak – hayvonning ishi<ref name=":1" />. === Q === Qila olgʻuncha taʼzim va odob binosin yiqma,<br />Hayo va hurmat xilvatidin tashqari chiqma<ref name=":1" />. {{*}} Qil yaxshiligʻu, demakni doxil qilma,<br />Minnat bila yaxshiliqni botil qilma<ref name=":1" />. === R === Ravza bogʻin [[Visol|visolin]] istar esang, boʻl [[Ona|onaning]] oyogʻi tufrogʻi<ref name=":0" />. === S === Sabr bila bogʻliq ish ochilur, Ishda oshiqqan koʻp toyilur {{*}} [[Saxovat|Saxovatsiz]] kishi birla gavharsiz sadafning hukmi bir<ref name=":0" />. {{*}} Senga bor esa soʻz bilurdin mazoq, Uzum sari boqma, soʻzum sari boq. {{*}} Sihat tilasang, koʻp yema,<br />Izzat tilasang, koʻp dema<ref name=":0" />. {{*}} Suvning mazasi muz bila, Oshning mazasi tuz bila, Odamning yaxshiligi soʻz bila. {{*}} Soʻz borki, tinglovchi taniga jon kiritadi,<br />Soʻz borki, aytuvchi boshini yolgʻa beradi<ref name=":1" />. {{*}} Soʻzdin oʻlukning tanida ruhi pok, Ruh dogʻi tan aro soʻzdin halok. {{*}} Soʻzni koʻngulda pishqarmaguncha tilga keltirma,<br />Va harneki koʻngulda bor – tilga surma<ref name=":1" />. {{*}} [[So‘z]] qattigʻi el koʻngliga ozor aylar,<br />Yumshogʻi koʻngillarni giriftor aylar<ref name=":0" />. === T === Tabiatga har neki odat boʻlur,<br />Chu eskirdi odat tabiat boʻlur<ref name=":1" />. {{*}} Tilga ehtiyotsiz – elga eʼtiborsiz. {{*}} Tilga kuchi yeta olgan – donishmand,<br />Soʻzga erk bergan – pastkash ahmoq<ref name=":1" />. {{*}} [[Til|Tiling]] birla koʻnglingni bir tut<ref name=":0" />. {{*}} Tilingni oʻz ixtiyoringda asra. {{*}} [[Til]] tigʻi bilan [[Gunoh|gunohsiz]] kishiga ozor berish – sogʻ qon tomirga nishtar urib nobud qilishdir<ref name=":0" />. {{*}} Til va koʻngul yaxshiroq aʼzolardin insonda. {{*}} Til shirinligi – koʻngilga yoqimli, yumshoqligi foydali, Chunki til achchiqlikka aylansa, zarari umumiy boʻlur. {{*}} Tinch koʻngul birla qatiqsiz umoch, Behki birov minnati bilan kumoch. {{*}} Tuzlik ermas shifosiyu moyasi ham, Kim egri kishining egridur soyasi ham. === U === Ulki zafar shevasini tavr etar,<br />Elga demakim, oʻziga javr etar<ref name=":1" />. === V === Vafosizda hayo yoʻq, hayosizda vafo yoʻq<ref name=":1" />. === X === Xorliklar boshi tamaʼ bilgil, Doimo azzaman qanaʼ bilgil. === Y === Yaxshi libos tanga oroyish,<br />Yaxshi qoʻldosh jonga osoyish<ref name=":0" />. {{*}} [[Yaxshilik|Yaxshilikni]] bilmasang, bori, yaxshilarga qoʻshul<ref name=":0" />. {{*}} Yaxshilik qila olmasang,<br />Bori yomonliq ham qilma<ref name=":1" />. {{*}} Yigitlikda yigʻ ilmning maxzani,<br />Qarilik chogʻi xarj qil ani<ref name=":1" />. {{*}} Yuz ganj kishiga aqddin hosildur,<br />Yoʻqdur anga faqru fano, kim oqildur<ref name=":1" />. {{*}} Yomonlarga marhamat va [[yaxshilik]] qilish yaxshilarga zarar va alam keltiradi<ref name=":0" />. {{*}} Yorsiz el ohi gamandud erur, Yonsa yogʻoch yolgʻuz ishi dud erur. === Sh === Shaxski, ilm nurin topti zoti,<br />Aning to hashr qoldi yaxshi oti.<br />Sikandar chun topti ilmu hunarni,<br />Ne yangliq oldi, koʻrgil, bahru barni<ref name=":1" />. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:1441-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1501-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:Shoirlar]] [[Turkum:Davlat arboblari]] cmh5nb2wsgqc3gos707kgd4dd3vyz55 0 4646 11744 2024-10-20T14:31:45Z Bekipediya 2189 Yangi 11744 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Ismi = Xolid Mashal | Tasvir = Khaled Meshaal 01 (cropped).jpg | wikipedia = Xolid Mashal }} '''Xolid Mashal''' ({{Lang-ar|خالد مشعل}})(1956-yil 28-may) — Hamas yetakchilaridan biri, Hamas siyosiy byurosi rahbari (1996-2017). == Iqtiboslar == * Muzokaralar olib borilmaydi, yon bosilmaydi va Isroil tan olinmaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://kun.uz/news/2024/08/03/xolid-mashal-hamas-muzokaralar-olib-bormaydi-yon-bosmaydi-va-isroilni-tan-olmaydi|title=Xolid Mashal: HAMAS muzokaralar olib bormaydi, yon bosmaydi va Isroilni tan olmaydi|archiveurl=|archivedate=|author=Kun.uz|year=2024-yil}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Siyosatchilar]] jhogz4juej7j1pa79gknxxksjf95wz0 1 4647 11745 2024-10-20T16:11:29Z Mirishkorlik 1860 „{{munozara}}“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi 11745 wikitext text/x-wiki {{munozara}} srjk8qw7fnryrp5m66amrx671fy75ox