Vikiiqtibos uzwikiquote https://uz.wikiquote.org/wiki/Bosh_Sahifa MediaWiki 1.44.0-wmf.6 first-letter Media Maxsus Munozara Foydalanuvchi Foydalanuvchi munozarasi Vikiiqtibos Vikiiqtibos munozarasi Fayl Fayl munozarasi MediaWiki MediaWiki munozarasi Andoza Andoza munozarasi Yordam Yordam munozarasi Turkum Turkum munozarasi TimedText TimedText talk Modul Modul munozarasi 0 1796 12303 12289 2024-12-04T16:09:47Z Bekipediya 2189 /* A */ Yangi iqtibos 12303 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Aql|wikipedia=Aql|wiktionary=aql|Tasvir=RobertFuddBewusstsein17Jh.png}} '''Aql''' (arabcha : ''عقل'') — falsafada tushunchalar hosil qilish va ularga muvofiq hukm yuritish qobiliyatidir. Bugungi kunda Gʻarbda bu kontseptsiya asosan nemis faylasufi Immanuel Kantning taʼsiri ostida boʻlib, u ratsional tushunishga qarshi turadi, ammo uni idrokdan ajratadi . {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|Aql agar koʻzga koʻrinuvchi jism boʻlganda [[dunyo]]ni [[qorongʻilik]] bosmas edi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=60}}}} {{Q|Aql [[baxt]]ga yetish vositasi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Aql bilan [[odob]], jism bilan jon.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} {{Q|Aql — har bir kishining [[Xudo|xudosi]].|[[Geraklit]]}} {{Q|Aqli koʻp boʻlib, oʻzi [[odob]]siz boʻlgan kishi [[ov]]ga qurolsiz chiqqan kishiga oʻxshaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Aql odamga hamisha hamdam va [[doʻst]], mol-dunyo esa tashlab ketuvchi bevafo [[mehmon]].|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Aql odamni yashnatadi, [[nodonlik]] esa qaqshatadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === B === {{Q|[[Baxt|Baxtga]] erishish uchun eng avvalo aql kerak.|[[Sofokl]]}} {{Q|Bir sandiq [[oltin]]dan bir zarra aql yaxshi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} {{Q|Boshida aqli yoʻq odamning [[hayvon]]dan farqi yoʻq.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=60}}}} === E === {{Q|Ey o‘g‘il, bu so‘zim sinalgan beshak,<br>Boshida aqli yo‘q misoli [[eshak]]!|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=58}}}} === O === {{Q|Odamning aqli [[so‘z]]idan bilinadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === Q === {{Q|Qanchadan-qancha odamlar aql bilan pastlikdan yuqoriga ko‘tariladi, qanchadan-qancha qadrli odamlar [[nodonlik]]ka yo‘l qo‘yib, pastlik sari qulaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=58}}}} === S === {{Q|[[Jahl|Serjahl]] boshda aql bo‘lmaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=60}}}} == Manbalar == [[Turkum:Mavzular]] <references /> == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} 8rj8psvwop2qqe7z7djkxwoq99qtf6c 12305 12303 2024-12-04T16:12:23Z Bekipediya 2189 /* Iqtiboslar */ Yangi iqtibos 12305 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Aql|wikipedia=Aql|wiktionary=aql|Tasvir=RobertFuddBewusstsein17Jh.png}} '''Aql''' (arabcha : ''عقل'') — falsafada tushunchalar hosil qilish va ularga muvofiq hukm yuritish qobiliyatidir. Bugungi kunda Gʻarbda bu kontseptsiya asosan nemis faylasufi Immanuel Kantning taʼsiri ostida boʻlib, u ratsional tushunishga qarshi turadi, ammo uni idrokdan ajratadi . {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|Aql agar koʻzga koʻrinuvchi jism boʻlganda [[dunyo]]ni [[qorongʻilik]] bosmas edi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=60}}}} {{Q|Aql [[baxt]]ga yetish vositasi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Aql bilan [[odob]], jism bilan jon.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} {{Q|Aql — har bir kishining [[Xudo|xudosi]].|[[Geraklit]]}} {{Q|Aqli koʻp boʻlib, oʻzi [[odob]]siz boʻlgan kishi [[ov]]ga qurolsiz chiqqan kishiga oʻxshaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Aql odamga hamisha hamdam va [[doʻst]], mol-dunyo esa tashlab ketuvchi bevafo [[mehmon]].|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Aql odamni yashnatadi, [[nodonlik]] esa qaqshatadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === B === {{Q|[[Baxt|Baxtga]] erishish uchun eng avvalo aql kerak.|[[Sofokl]]}} {{Q|Bir sandiq [[oltin]]dan bir zarra aql yaxshi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} {{Q|Boshida aqli yoʻq odamning [[hayvon]]dan farqi yoʻq.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=60}}}} === E === {{Q|Ey o‘g‘il, bu so‘zim sinalgan beshak,<br>Boshida aqli yo‘q misoli [[eshak]]!|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=58}}}} === O === {{Q|Odamning aqli [[so‘z]]idan bilinadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === P === {{Q|[[Pul]]ni ishlatsang ozayadi, aqlni ishlatsang sayqal topib, koʻpayadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} === Q === {{Q|Qanchadan-qancha odamlar aql bilan pastlikdan yuqoriga ko‘tariladi, qanchadan-qancha qadrli odamlar [[nodonlik]]ka yo‘l qo‘yib, pastlik sari qulaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=58}}}} === S === {{Q|[[Jahl|Serjahl]] boshda aql bo‘lmaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=60}}}} == Manbalar == [[Turkum:Mavzular]] <references /> == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} etmohgttf4a642rjk6y8aqt5muk46lt 12321 12305 2024-12-04T16:54:03Z Bekipediya 2189 /* E */ Yangi iqtibos 12321 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Aql|wikipedia=Aql|wiktionary=aql|Tasvir=RobertFuddBewusstsein17Jh.png}} '''Aql''' (arabcha : ''عقل'') — falsafada tushunchalar hosil qilish va ularga muvofiq hukm yuritish qobiliyatidir. Bugungi kunda Gʻarbda bu kontseptsiya asosan nemis faylasufi Immanuel Kantning taʼsiri ostida boʻlib, u ratsional tushunishga qarshi turadi, ammo uni idrokdan ajratadi . {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|Aql agar koʻzga koʻrinuvchi jism boʻlganda [[dunyo]]ni [[qorongʻilik]] bosmas edi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=60}}}} {{Q|Aql [[baxt]]ga yetish vositasi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Aql bilan [[odob]], jism bilan jon.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} {{Q|Aql — har bir kishining [[Xudo|xudosi]].|[[Geraklit]]}} {{Q|Aqli koʻp boʻlib, oʻzi [[odob]]siz boʻlgan kishi [[ov]]ga qurolsiz chiqqan kishiga oʻxshaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Aql odamga hamisha hamdam va [[doʻst]], mol-dunyo esa tashlab ketuvchi bevafo [[mehmon]].|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Aql odamni yashnatadi, [[nodonlik]] esa qaqshatadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === B === {{Q|[[Baxt|Baxtga]] erishish uchun eng avvalo aql kerak.|[[Sofokl]]}} {{Q|Bir sandiq [[oltin]]dan bir zarra aql yaxshi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} {{Q|Boshida aqli yoʻq odamning [[hayvon]]dan farqi yoʻq.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=60}}}} === E === {{Q|Ey o‘g‘il, bu so‘zim sinalgan beshak,<br>Boshida aqli yo‘q misoli [[eshak]]!|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=58}}}} {{Q|[[Eshak]] oz [[ovqat]] yeb [[riyozat]] chekkan bilan aqlli boʻlib qolmaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=64}}}} === O === {{Q|Odamning aqli [[so‘z]]idan bilinadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === P === {{Q|[[Pul]]ni ishlatsang ozayadi, aqlni ishlatsang sayqal topib, koʻpayadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} === Q === {{Q|Qanchadan-qancha odamlar aql bilan pastlikdan yuqoriga ko‘tariladi, qanchadan-qancha qadrli odamlar [[nodonlik]]ka yo‘l qo‘yib, pastlik sari qulaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=58}}}} === S === {{Q|[[Jahl|Serjahl]] boshda aql bo‘lmaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=60}}}} == Manbalar == [[Turkum:Mavzular]] <references /> == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} aap30gbe7k0wz3frafcuna9mlhb46u0 0 1826 12319 9134 2024-12-04T16:50:17Z Bekipediya 2189 Yangi iqtibos 12319 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Vaqt|Tasvir=Vaqt|wikipedia=Vaqt|wiktionary=vaqt}} '''Vaqt''' — yuz berib turuvchi voqea-hodisa, narsalarning asrlar, yillar, soatlar, minutlar va shu kabilar bilan oʻlchanadigan davomiyligi, shunday oʻlchov belgisiga ega boʻlgan obyektiv hodisa. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|Abadiyat „hozir“lardan iborat.| [[Emily Dickinson]]{{manba kerak}}}} === N === {{Q|[[Nodon]]ning vaqti foydasiz o‘tadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=64}}}} === V === {{Q|Vaqt — bu pul.|[[Benjamin Franklin]]{{manba kerak}}|1748}} {{Q|Vaqt pul sarfidir.|[[Oscar Wilde]]{{manba kerak}}|1894}} {{Q|Vaqt illuziyadir.|[[Albert Einstein]]{{manba kerak}}}} {{Q|Vaqt men tarafimda, ha, shunday.|[[Mick Jagger]]{{manba kerak}}}} === Ch === {{Q|Chiqgil vaqt zanjiridan,<br>Sevgi zanjiriga kir.|[[Jaloliddin Rumiy]]{{manba kerak}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] fts4kcq6j992t0grggcq8u1fko1pf8l 12320 12319 2024-12-04T16:50:55Z Bekipediya 2189 12320 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Vaqt|Tasvir=MontreGousset001.jpg|wikipedia=Vaqt|wiktionary=vaqt}} '''Vaqt''' — yuz berib turuvchi voqea-hodisa, narsalarning asrlar, yillar, soatlar, minutlar va shu kabilar bilan oʻlchanadigan davomiyligi, shunday oʻlchov belgisiga ega boʻlgan obyektiv hodisa. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|Abadiyat „hozir“lardan iborat.| [[Emily Dickinson]]{{manba kerak}}}} === N === {{Q|[[Nodon]]ning vaqti foydasiz o‘tadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=64}}}} === V === {{Q|Vaqt — bu pul.|[[Benjamin Franklin]]{{manba kerak}}|1748}} {{Q|Vaqt pul sarfidir.|[[Oscar Wilde]]{{manba kerak}}|1894}} {{Q|Vaqt illuziyadir.|[[Albert Einstein]]{{manba kerak}}}} {{Q|Vaqt men tarafimda, ha, shunday.|[[Mick Jagger]]{{manba kerak}}}} === Ch === {{Q|Chiqgil vaqt zanjiridan,<br>Sevgi zanjiriga kir.|[[Jaloliddin Rumiy]]{{manba kerak}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] 0e3mgungcswjv7cd2qs3kd9ep71715p 0 1837 12324 12181 2024-12-04T16:56:59Z Bekipediya 2189 12324 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Oʻlim|wikipedia=Oʻlim|wiktionary=oʻlim|Tasvir=Kuoleman Puutarha by Hugo Simberg.jpg}} '''Oʻlim''' (boshqa nomlari: '''vafot''', '''qazo''', '''ajal''') — tirik organizm faoliyatini tutib turuvchi barcha biologik funksiyalarning toʻxtatishidir. Oʻlimga olib keluvchi fenomenlar sirasiga keksayish, yirtqichlik, ochlik, [[kasallik]], [[xudkushlik]], qotillik, baxtsiz hodisa, jarohat kabilar kiradi. == Iqtiboslar == === B === * {{Q|Bugun vafot etmoq — [[Qoʻrquv|qoʻrqinchli]], qachondir esa — hech nima emas{{manba kerak}}.|[[Vladimir Dal]]}} === H === * {{Q|Hamma oʻladi. Lekin hamma ham yashamaydi{{manba kerak}}.| [[William Wallace]], [[Sheryurak]]}} === K === * {{Q|Kimki o‘limni ko‘p eslasa, uch narsada ulug‘ bo‘ladi: [[Tavba|tavbani]] tez qilishda, [[Rizq|rizqiga]] [[qanoat]] qilishda, [[Ibodat|ibodatda]] g‘ayratli bo‘lishda. Endi kimki o‘limni esdan chiqarsa, uch narsada orqada qoladi: [[Tavba|tavbasini]] orqaga suradi, kun ko‘rishga yetarli narsaga rozi bo‘lmaydi, [[Ibodat|ibodatlarida]] yalqovlik qiladi<ref>{{Kitob manbasi|year=2006|author=Ahmad Muhammad|title=Sharq haqni topdi...|others=(Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari)|publisher=„Sharq“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=124}}</ref>.}} === M === * {{Q|Mening oʻlimimda mening [[Hayot|hayotimni]] ayblashingizni soʻrayman{{manba kerak}}.|[[Gennadiy Malkin]]}} == Yana qarang == *[[Hayot]] == Manbalar == [[Turkum:Mavzular]] l2m6gv1dvz8c7y01nrbj1tbvug51rmu 0 3430 12326 10777 2024-12-04T16:58:26Z Bekipediya 2189 12326 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Ismi = Amrillo Inoyatov | Tasvir = Amrillo Inoyatov.jpg | wikipedia = Amrillo Inoyatov }} '''[[w:Amrillo Inoyatov|Amrillo Shodiyevich Inoyatov]]''' (13-noyabr, 1979-yil, Buxoro, Oʻzbekiston SSR, SSSR) — oʻzbek shifokori va davlat arbobi. == Iqtiboslar == === 2023-yil === Bemorga mehr bilan yondoshsangiz, rozi bo‘lib, o‘zi sizga barakasini berib ketadi<ref>{{cite web|url=https://uzreport.news/society/bemor-bergan-mablag-ni-e-tirof-etish-mamlakat-siyosatiga-zid-antikorrupsiya-agentligi-jamo|title="Bemor bergan mablag‘ni e’tirof etish mamlakat siyosatiga zid" — Antikorrupsiya agentligi jamoatchilik kengashi SSV rahbarining taklifiga munosabat bildirdi}}</ref><ref>{{cite web|url=https://daryo.uz/2023/02/06/amrillo-inoyatov-shifokorlarning-fuqarolar-tomonidan-ragbatlantirishini-yoqladi-antikorrupsiya-agentligi-bunga-munosabat-bildirdi|title=Amrillo Inoyatov shifokorlarning fuqarolar tomonidan rag‘batlantirilishini yoqladi. Antikorrupsiya agentligi bunga munosabat bildirdi}}</ref>. Oʻtgan yilning 23-24-dekabr kunlari voqeani eshitib, darhol shugʻullanganman. 2023-yilning 10-yanvariga qadar 17 ming nafar hamshira va brigadalarimiz xonadonma-xonadon yurib, sirop va preparatlarni yigʻib oldi. Oʻsha vaqtda prezidentimiz topshirigʻiga koʻra, huquqni muhofaza qiluvchi idora vakillari ham ushbu masalada ish boshlagan edi. Idora xodimlari barcha dorixonalarni inventarizatsiya qilib, siroplarni yigʻishtirib oldi. Samarqand viloyatidagi bosh shifokor masalani koʻtarib, bu preparatdan ekani haqidagi axborot bizga etib kelgunga qadar shifokorlarimiz boshqa [[kasallik]] boʻyicha tashxis qoʻyib ishlashgan. Odatda bolalarda oʻtkir buyrak yetishmovchiligi gripp va oʻtkir ichak [[kasallik]]larini asorati sifatida keladi. Bemor bolalar shunga mos ravishda protokol boʻyicha davolagan. Shifokorlarimiz preparatdan zaharlanish boʻlganini bilmagan. Agar bilganida yondashuv mutlaqo boshqacha boʻlib, har bir bolani hayotini saqlab qolish mumkin edi<ref>[https://www.ozodlik.org/a/sog-liqni-saqlash-vaziri-dok-1-dan-yana-100-nafar-bola-o-lishi-mumkin-edi-/32689278.html Sogʻliqni saqlash vaziri: „Dok-1“dan yana 100 nafar bola oʻlishi mumkin edi"]</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] [[Turkum:Shifokorlar]] [[Turkum:Davlat arboblari]] [[Turkum:1979-yilda tugʻilganlar]] 2idkv18yibkdfmdfcos3pqjikssy8k4 0 3592 12331 11646 2024-12-04T17:00:42Z Bekipediya 2189 12331 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Tasvir = الشيخ_محمد_الغزالي.jpg | wikipedia = Muhammad G‘azzoliy }} '''Shayx Muhammad Gʻazzoliy''' (22-sentyabr 1917-yil, Misr – 9-mart 1996-yil, Saudiya Arabistoni) – Islom dini va uning muqaddas kitobi Qurʼonni zamonaviy uslubda tushuntirishga intilgan asarlari bilan keng muxlislar orttirgan misrlik islom olimi va ulamosi. == Iqtiboslar == * Dushmaningga xizmat qilishing uchun sotqin boʻlishing shart emas, ahmoq boʻlishingning oʻzi kifoya. * Haqiqat erkinlikdan hech qachon qoʻrqmaydi. Undan faqat egrilik, jaholat va adolatsizlik xavfsiraydi. * Magʻlubiyatlar ichimizdan keladi. Ularni oʻzimiz yasaymiz. Boshqalar emas. * Qalbi xarob kas buzgʻunchilikka ilmdan ham qurol sifatida foydalanadi. * Biz boshqalarni oʻzlarining eʼtiqodlariga xizmat yoʻlida fursatni gʻanimat bilganlari uchun malomat qilmaymiz. Lekin bizdan boshqalar toʻldirishi uchun boʻshliq qoldirganmiz sababli oʻzimizni oʻzimiz malomat etamiz.<br />Kim uyining eshigini ochiq qoldirgan boʻlsa, matolarini oʻgʻirlagan oʻgʻrini ayblamasin! * Baʼzi kishilar taqvo yuzasidan kalta kiyim kiyishadi, ammo qalblarida Firʼavnning kibri boʻladi. * Oʻgʻri jurʼatli va uy egasi qoʻrqoq boʻlsa, uy ilojsiz qoʻldan boy beriladi. * Odamlar ikki xil boʻladi: nurda uxlayotgan va zulmatda uygʻoq. * Dunyoning hammasiga ega boʻlgan kishi bitta toʻshakdagina yota oladi. Bir kunda uch mahaldan ortiq ovqatlanishi qiyin ish… * Men adashsada, fikr qiladigan odamdan qoʻrqmayman. Chunki u haq yoʻlga tez qaytadi. Lekin hidoyatda boʻlsada, fikr qilmaydigan odamdan qoʻrqaman. Chunki u shamol esgandagi patga oʻxshaydi. * Bekorchilik-ishsizlik bagʻrida minglarcha qabihliklar tugʻiladi. * Tong aniq otadi. Tunning bizni kurashgan holda oʻragani, uxlaganimiz holda oʻraganidan sharafliroqdir. * Aroq ichishga odatlangan kishiga:<br />— ''"Allohga tavba qilmaysanmi?"'' dedim. U menga siniq nigohla boqdi va koʻzidan yosh tomchilab dedi:<br />— ''"Haqqimga duo qiling!"''.<br />Bu odamning holatini oʻylab koʻrib, qalbim yumshadi. Uning yigʻisi Alloh haqlariga beparvo boʻlganidan, xafaligi teskari ish qilganidan va Alloh bilan sulhlashishga ragʻbat his etganidan edi. U iymonli, lekin sinovga uchragan moʻmin edi. U omonlikni istar va unga yaqinlashishda mendan yordam olmoqchi edi.<br />Oʻzimcha oʻyladim, mening holim ham shu odamnikidek, balki bundanda battar boʻlishi mumkin. Toʻgʻri, men hayotda aroq totimaganman. Chunki men yashagan muhit uning nimaligini bilmasdi. Lekin men gʻaflat arogʻini ichgan edim-ki, u meni Rabbimdan chalgʻitib, haqlarini unuttirgan edi.<br />U odam yoʻl qoʻygan kamchiligi uchun yigʻlayapti.<br />Men va menga oʻxshaganlar esa kamchiliklarimiz uchun yigʻlamaymiz. Chunki biz oʻzimizga aldanganlarmiz.<br />Aroqni tashlashi uchun mendan duo soʻragan oʻsha odamga oʻgirildim va:<br />— ''"Kel birgalikda oʻzimiz uchun duo qilamiz"'' dedim.<br />'''"Ey Robbimiz, biz oʻzimizga zulm qildik. Agar Sen bizni magʻfirat qilmasang va bizga rahm qilmasang, albatta, ziyon koʻrganlardan boʻlamiz"''' ''(Aʼrof surasi, 23-oyat)'' * Odamlar faqirlikdan qoʻrqib, faqirdirlar. Xorlikdan qoʻrqib, xordirlar. * Agar chaqmoq chaqishi turli bulutlar uchrashuvidan yuzaga kelsa, haqiqat esa turli fikrlar toʻqnashuvidan paydo boʻladi. * Men nodonlarning iymonini karih koʻraman. Chunki u iymonga aylangan nodonlik boʻladi. Ojizlarning taqvosini karih koʻraman. Chunki u taqvoga aylangan ojizlik boʻladi. * Agar kishining dini zaiflashsa, aqli va koʻnglidan koʻra koʻproq qorni va farjiga ergashadi. * Qorun ega boʻlgan mulkdan koʻprogʻiga ega boʻling! Sulaymonning saltanatidan kattaroq saltanatni qoʻlga kiriting! Haqiqat qoʻllovga muhtoj zamonda, uni qoʻllash uchun bularning barini ilkingizda tuting! Oʻlim onlari kelgan paytda esa ularni Alloh yoʻlida qoldiring!<br />Ammo faqirlik jannat yoʻlidir, deya ishonib yashash junun va aqlsizlikdir. * Tushunmayman, bandalar qoʻrquv qamchisi bilan Oʻzi sari haydalish oʻrniga, Robbilari tomon zavq-u shavq qanotlari bilan uchsalar boʻlmasmikan?!<br />Allohni va dinini tanimaslik bu sovuq shuurning yoki nafratli hisning boisi boʻladi. Yanada toʻgʻriroq ibora bilan aytadigan boʻlsak, aslida bashariyat Alloh taolodan koʻra oʻziga yaxshiroq va mehribonroqni topa olmaydi. * Agar notoʻgʻri holatni toʻgʻrilamoqchi boʻlsangiz, bu holatni oʻzgartirishga shoshmasdan, avvalo uning muqobilini hozirlab qoʻying! * Alloh sening niyatingni bilar ekan, sen ularning yomon niyatlariga parvo qilma. * Oxirat tarozilari iymon va jiddiy kurashlarnigina tan oladi. Bularda oʻzib ketganlarning toshi ogʻir keladi va bularda kam boʻlganlarning Qiyomatda nomi chiqmaydi. Garchi ular dunyoda nomdor shaxslar sanalishgan boʻlsa-da. * Tabassum qilinglar! Biz Allohning fazli bilan yashayapmiz. Boshqalarning marhamati sababli emas. * Qay bir kishi mansabini odamlarga xizmat qilish emas, oʻziga foydalanish vositasi qilsa, haqiqat asoslarini qaror toptirishga emas, havoi nafsini qondirishga vasila qilsa, bu odam (qonunan) jinoyatchi va (sharʼan) gunohkordir. === Islom dini va dindorlik haqida === ==== Islom dini haqida ==== * Biz islomga chaqiramiz. Musulmonlarga ergashishgamas. Biz Kitob va Sunnatga chaqiramiz. Oʻziga zulm etgan va merosiga insof qilmagan ummatning siyratigamas.<br />Zotan ergashishga Allohning dini arzirli. Ammo bizning ishlarimiz esa tanqid va uzoq boʻlishga munosib. * Islomga mansub millatlarni oʻz isteʼdodlarini oʻldirib, bilaklarini sindirayotganlarini, yer yuzida „sherdan qolganini gʻajiydigan tulki“ qabilida yashayotganlarini va birovning qoʻlidagiga hayratla tikilgan yoki tilanchi faqirdek moʻltiragan holda turganlarini koʻrganimda or-nomusdan oʻlar boʻlaman. * Dunyoda kufr yoyilishining yarim gunohi dindorlar zimmasida. Chunki ular yomon ishlari va yomon soʻzlari bilan Islomni odamlarga xunuk koʻrsatib qoʻyishgan. * Islom muvaffaqiyatli daʼvo. Ammo advokatlar yaroqsiz. * Islomning yetim yerida oʻzini minglar sanaydigan nollar bunchalar koʻp boʻlmasa! * Albatta Muhammad Allohning betakror yaratmishidir. Muhammadni yaratgan Zot pokdir!<br />Avvalgi salaflarimiz tarixiy moʻjizalar koʻrsatishgan boʻlsa, ergashishni, oʻrganishni va vafoni goʻzal qilishganidan edi. Zamonimizdagi Muhammad erlari ham shunday ishlarga qodirdirlar. Zero, vositalar oʻz qoʻllarida, hech qayoqqa ketmagan. Qurʼon ham bitmagan, Sunnat ham yoʻqolmagan.<br />Muhimi bogʻlanish ruh bilan boʻlsin, shakl bilan emas. Dinlardagi fasod rasm-rusum va jonsiz jasadga aylanishdan yuzaga kelgan. Qanchalab maʼnodan xoli marosimlardan paydo boʻlgan. * Islom haqida gapirishi joiz boʻlmagan ayrim johillarni koʻrdim! Ular oʻzlari bilib olgan bir-ikki rivoyat bilan jamiyatni ayblaydilar. Vaholanki bu xabarlarga xos holatlar va ularning dalolatlaridan biror narsani tushunmaydilar. Odamlarga: „Aksar doʻzax ahli boylardir“, „Aksar doʻzax ahli ayollardir“ deydilar. Bu bilan boy boʻlish gunoh, ayollik esa jinoyat demoqchi boʻladilar.<br />Bu juda xunuk tushuncha va yomon xulosadir. Ummat bundaylardan xalos boʻladigan payt keldi. Bundaylarga jim turish va tavba qilishni nasihat beradigan zamon keldi. * Islom oʻz tabiatiga koʻra, uni qabul qilgan ummatga taʼlimli boʻlishni farz etadi. Bu tabiat ummatning ziyoli qismi koʻp, johili esa kam, yoki butunlay yoʻq boʻlishini taqozo qiladi. * Xizmatchiga qobiliyatidan past maosh tayinlash yoki ishchiga mahoratiga yarasha haq bermaslik dindan emasdir! Garchi bu ikki tomonning qatʼiy kelishuvi asosida yuzaga kelgan boʻlsa ham. Chunki nochorning xohishida hurriyat tanqis boʻladi. Uning zohiriy roziligi, boshqa yoʻli boʻlmagan muhtojning itoatidir.<br />Beriladigan maosh qilingan mehnatga yarasha boʻlishi vojib. Alloh taolo:<br />'''"Odamlarning narsalarini kamaytirib bermang. Yer yuzida turli buzgʻunchiliklar qilmanglar"''', deydi. ''(Shuaro surasi, 183-oyat)'' * Oddiylik har sohaga tegishli Islom sunnatidir. * Koʻpchilik yoshlar koʻproq [[Vaqt|vaqtlarini]] vaʼz va [[Din|diniy]] darslar eshitishga bagʻishlashni, dunyo ishlari va hayotiy ilmlarga esa ozgina [[vaqt]] sarflashni [[Taqvo|taqvodorlik]] deb oʻylashadi. [[Islom]] bu yoʻl bilan hech narsa yutmaydi. Agar [[aqida]] ahli qiziltanlilarga oʻxshab soddalik qilsa, [[Niyat|niyati]] qanchalik yaxshi boʻlmasin hech qachon gʻolib boʻlolmaydi.<br />Ey musulmon, [[hayot]] tizginini [[ilm]] va [[iqtidor]] bilan qoʻlingga ol! Shunda oʻzing [[eʼtiqod]] qilgan [[Haqiqat|haqiqatga]] nusrat bera olasan<ref name=":0" />. * Men musulmonman. Hayotni sevaman va uning goʻzalliklaridan quvonaman. Alloh meni borliqda mehmon qildi va eng yaxshi narsalar bilan ziyofat etdi.<br />Uning bu karamini rad etish ahmoqlik. Shuningdek neʼmat berganga shukrdan bosh tortish ham hamoqat. Alloh subhanahu hamma narsani Oʻz fazli bilan bilan beradi va unga goʻzal eʼtirofdan boshqasini istamaydi.<br />Ana shu eʼtirof judayam katta toʻlovmi? Aftidan koʻpchilik odamlarga bu toʻlov ogʻirlik qiladi. „'''Bandalarimdan shukr qilguvchilari ozdir“.''' ''(Saba surasi, 13-oyat)''<ref name=":0">{{Kitob manbasi|year=2019|author=Mubashshir Ahmad|title=Olim, odam va olam|publisher=„Qaqnus Media“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=224}}</ref>. * Gohida turgan joyimizda harakatlanamiz. Gohida boshi berk koʻcha tomon yura boshlaymiz. Gohida oʻng-u soʻlga chopamiz, goʻyoki toʻgʻri yoʻl bilan oʻrtamizda xusumat bordek.<br />Hurriyat izlayotgan olamda, islomni istibdod dini, deya tasvirlaymiz. Tajribani hurmat qiladigan va hujjatga ergashgan olamda, dinni jinlar olamidan keltirilgan va shahodat olamidan toʻsilgan afsona va gʻaybiyot oʻlaroq tanishtiramiz. Bir-biridan yiroqlar yagona maqsad yoʻlida yaqinlashayotgan olamda, arzimas kelishmovchiliklarni unutsak boʻlardi. Buning oʻrniga ayrim daʼvatchilar musulmonlar oʻrtasini ming yillab uzoqlashtiradigan fikrlarni tarqatmoqdalar. Bu bilan ular saflarimizni yorib, birligimizni yakson qilmoqdalar.<br />Hozirda taklif etilayotgan islomiy madaniyatimiz shomil yangilanishga muhtoj. Anʼanaviy maydonda faoliyat qilayotgan daʼvatchilar gʻalvirdan oʻtkazilishi kerak. Shunda tanazzulni toʻxtata olamiz va xatolarimizni yuva bilamiz. * Fitratda fasod va aqlda falajlik hamroh boʻlgan dindorlik, qiymati yoʻq va arzimas dindorlikdir. Chunki bu holat insoniy haqiqatni oʻldiradi. Din taʼlimotlarini esa qor yoki toshga suqilgan shoxga aylantirib qoʻyadi. Unda na barg boʻladi va na meva… * Islom jihodiga chaqiruvchilardan biri bunday degandi:<br />— ''"Shariat hukmlarini tatbiq etmaslik, ummatning ustiga yogʻayotgan balolarning bosh sababchisidir. Mana shu johiliyatga qarshi kurashish va kufrga tirgak boʻlayotgan togʻut-shaytonlarni yoʻq qilish lozim".''<br />Salafiy daʼvatchilardan biri esa bunday degandi:<br />—''"Oyatlarni taʼvil qilish qalblarni adashtira boshladi. Keyin bunga oddiy odamlarning qarashlariga muvofiq mazhablarga ergashish, sunnati mutahharani tark etish va soʻfiy tariqatlarning yoyilishi qoʻshildi. Bu adashuvlar bor ekan, ummatning holi isloh boʻlmaydi".''<br />Uniyam gapini eshitdim, buniyam. Va ikkoviyam dushmanga bas kelolmasligini va kurashda gʻolib boʻlolmasligini angladim. Chunki ular oʻzlari yuzlangan maydonni va ilonlar chiqib keladigan oʻrani yaxshi oʻrganishmagan. Ular oldiga boshidan yaralanib kelgan bemorning oyogʻini bogʻlagan tabibga oʻxshashadi.<br />Farosatsizlik mahsuli boʻlgan bu jihodning oqibatlari haqida oʻylay boshladim. Bir doʻstim, bular haqida qanday fikrdasiz, degandi. Men javob qildim:<br />—''"Bularning faoliyatiga bir yil boʻlmay, xonadon va masjidlarga janjal va kelishmovchiliklar yoyiladi. Bir toifa yoshlar qamoqxonalarga tashlanadi. Mustamlaka esa vahshiylashib, yana-da mustahkam oʻrnashadi".''<br />Taxminim toʻgʻri chiqdi, qaniydi adashgan boʻlganimda! * Alloh Oʻz yoʻlida bajarilgan yarim amalni qabul qiladi, ammo yarim niyatni emas. Yo qalb toʻliq xolis boʻlsin, yoki toʻliq rad etsin! * Dunyoda eng arzon qon musulmonning qoni, ekanini koʻrganimda yuragim toʻxtab qolay deydi.<br />Uni yahudiy ham, majusiy ham, butparastu dahriy ham, hatto musulmon hukmdorlar ham halol sanab qolgan. * Islomga qaytish – bayrogʻimizga „Allohu akbar“ni yozib qoʻyish bilan emas, balki islomga qaytish – qalblarimizni „Allohu akbar“ga toʻldirish, uni amallarimizga turtki etish va hayotimiz hadafi qilish bilan boʻladi. * Ayrim yoshlar „Islom taʼlimotlari“ daraxtini agʻdarishning uddasidan chiqishdi. Yaʼni, uning yengil shoxlarini ildiz yo tomirga va muhim asoslarini esa shamol bilan uzilib tushadigan barglarga aylantirib qoʻyishdi. * Islomni amaldorlar himoya qilmaydilar. Islomni Allohning roziligini oshkora-yu yashirin koʻzlaydigan kishilargina qoʻriydilar. * Islomga kalta oʻy va cheklangan qarash egalari tomonidan qattiq zulm qilingan. Bundaylar bilganini tan olib, bilmaganini inkor qilgan odamlardir. * Firʼavn Musoning yerda buzgʻunchilik qilishidan xavfda edi!..<br />Tuhmatlar toʻqishda va begunohlarga ayb taqashda mana shunday yoʻl tutiladi.<br />Aytishlaricha, islomga chaqiruvchilar terrorist boʻlar ekan.<br />Qarang-a!<br />Agar ana shu „terrorist“lar hokimiyat egalariga: „Bizni oʻldiring! Biz bunga rozimiz. Faqat bitta shartimiz bor. Islom oʻz ummatiga hukm qiladi va har maydonda joriy boʻladi“, deyishsa, ular rozi boʻladilarmi?<br />Hech qachon!!<br />Chunki urush islomning oʻziga ochilgan! * Inson huquqlari dinimizda tavhid kalimasini aytish bilanoq yuzaga kelgan. Biz Undan boshqaga ibodat qilinmaydigan, Undan boshqa qonun chiqarmaydigan va Undan boshqa hukm qilmaydigan Allohga iymon keltirgan paytimizda, aynan mana shu paytda, aqidaviy, siyosiy yoki ijtimoiy boʻlsin, hamma butparastliklar qulaydi. * Hissiyotli daʼvatdan oldin oqilona fiqh boʻlishi lozim. * Ellik yildan beri, atrofimda boʻlayotgan voqealarni tushuna boshlayotganimdan buyon shuni idrok qildimki, islomning yarmi oʻlik yo muzlatilgan va qolgan yarmiga yashashga yoki bir muddat harakatga ruxsat berilgan. * Islomga Islom nomidan zulm qilishmoqda. Bu zulmni hokimiyatga xizmat qiladigan ulamolar hamda fahmsiz, toʻpolonchi va adashgan yoshlar amalga oshirishmoqda. * Dushmanlar bizdan tirnoqlari kesilgan, qoziq tishlari sugʻurilgan, suyaklari chiqarib olingan, tili sugʻurilgan, oyoq-qoʻllari shol islomni istashadi! ==== Din haqida ==== * Bugunda musulmonlar shakliy dindorlik bilan mubtalolar. Din rasm-rusum va marosimlarga aylanganda qiymatini yoʻqotadi. Chunki din avvalo tirik qalb, uygʻoq vijdon va pokiza koʻngildir. * Dinning vazifasi qoqilganni koʻrganda, uning oʻrnidan turishiga koʻmaklashishdir. Turtib, yoʻq qilishga harakat etish emas. ==== Dindorlik haqida ==== * Buzuq dindorlikning ofati shundaki, unda hidoyat gʻilofi ostida havoyi nafs yashiringan boʻladi. * Ilmga qarshi, fikrga dushman va hayot bilan sharafli sulh kelishuvini rad etadigan har qanday dindorlik, yashovchanlikning barcha imkoniyatini boy bergan dindorlikdir. * Tajribamdan koʻrdimki, shaklan dindorlik bilan, haqiqiy dindorlik oʻrtasidagi farq, qalb qattiqligi yoki yumshoqligida ekan. * Ayrim kishilar sunnat yo salaflar haqida oʻylashsa, birinchi boʻlib miyalariga keladigan narsa kiyinish boʻladi. Rasululloh yo sahobalar doʻppi kiyishganmi, yo salla oʻrashganmi, shu va shunga oʻxshash ishlar haqida oʻylashadi. Din kalta ishton, uzun soqol yo mahdud fikrdan iborat emas. Balki u goʻzal siyrat va egasini oʻz prinsipiga koʻra hayot kechirishga undaydigan jurʼatdan iboratdir. Agar dinlar surat, libos va koʻrinishlarga aylansa, ruhini, qudratini va boshlangʻich nuqtasini yoʻqotadi. * Islomiy sohada faoliyat yurgizib, dinlari gʻalabasi uchun gʻayrat qilayotgan, lekin qonlarida qadim boshboshdoqlik va buzgʻunchi jaholat viruslarini tashiyotgan odamlar haqida oʻylab koʻrib, ularning bir joyda depsinib turganlarini idrok qildim. Ular qadamlarini turgan joyidan uzolgan kunlari oldinga emas, ortga qarab yuradilar. Avvalgi xunuk magʻlubiyatlarimizga bundanam alamli va sharmandali magʻlubiyatlarni qoʻshib qoʻyadilar. * Choʻloq dinsizlik oʻzib ketib, sogʻlom hidoyat ortda qolishi katta fojiadir. Bu holat hidoyat egalarining dangasa va sustkash ekani sabablidir. === Xotin-qizlar haqida === * „Uy bekasi“ lavozimini mensimaganlar, bu mansabning muhimligidan va ummatning axloqiy-ijtimoiy hoziri va kelajagiga kuchli taʼsiridan gʻaflatda boʻlgan johillardir. Uy toʻridagi bu mansab qiyinchiliklari, erkaklarning uy tashida duch keladigan mashaqqatlariga barobar keladi.<br />Shariat ikki jinsni ham oʻzlariga loyiq va ustun tomonlariga yoʻllaydi. Baʼzi ayollarning favqulodda qobiliyatlari, bu xususiyatni yoʻqqa chiqarolmaydi. * Ayolning qalbi va aqli qup-quruq boʻlsa, unda na maktab-u madrasa taʼlimi va yo masjid ibodati boʻlsa, biz kutayotgan tarbiya qayerdan keladi?! === Ummat, xalq, jamiyat va millat haqida === * Raiyatning buzilishi, hukmdorlarning buzilishi bilan boʻladi. Hukmdorlarning buzilishi esa, ulamolarning buzilishi bilan boʻladi. Agar yomon qozilar va yomon ulamolar boʻlmaganda, ularning tanbehidan qoʻrqib, yomon hukmdorlar ham kam boʻlardi. * Uygʻonishlar tarixidan maʼlumki, aqliy uygʻonish doim siyosiy va ijtimoiy faoliyatlardan oldin turgan. * Inson oʻziga topshirilgan mansabni, oʻzi va yaqinlariga manfaat keltirish maqsadida suiisteʼmol qilmasligi kerak, chunki mansab omonatdir. Umummulkidan semirish esa jinoyatdir. Maʼlumki hukumat va shirkatlar oʻz xizmatchilariga muayyan miqdor maosh berishadi. Qingʻir yoʻllar bilan uni koʻpaytirishga harakat qilish ayni harom mol topishdir. * Maʼnaviy nochorlik moddiy nochorlikdan yomondir. Ahmoqlik va qoloqlikdan aziyat chekayotgan millat qadr-qimmatga loyiqmas va buyuk risolatni koʻtarishga qodir boʻlolmaydi. * Diyorlarimizda dinsizlik, sarmastlik va zino erkinligini qattiq turib himoya qiladiganlar bor. Ammo iymon, iffat va fikriy uygʻoqlik haqida soʻzlansa, ularning yuzi tirishib-burishib ketadi.<br />Magʻlubiyat va sharmandalikni bizga aynan ana shu uyatsizlar olib keladi. * Biz uyimiz toʻrida bosqinga uchradik. Bosqin harbiy bosqin emas. Fikriy-aqidaviy.<br />Endi magʻlubiyatimiz ogʻirligini boshqalarga yuklamaylik. * Firʼavnlashuv ommaviy [[kasallik]]. Uning asosi haqni mensimaslik va odamlarni tahqirlash boʻladi. Koʻpincha u hokim, masʼul, artist va koʻcha supiruvchilarda uchraydi. * Nima sababli ummat sportdagi magʻlubiyatlar uchun asabiylashadida, sivilizatsiya, sanoat va ijtimoiy maydonlardagi magʻlubiyati uchun bir tuki qimirlamaydi, shuni tushunmayman. * Musulmon mamlakatlardagi fikriy tanazzul kishini azoblaydi. Boshqa oʻlkalardagi aqliy uygʻoqlik esa hayratlantiradi. Bu uygʻoqlik – islom shaʼnini ulugʻlagan fitrat sadosi ekani bizni yupantiradi.<br />Musulmonlar qoloqligining birinchi sababi ana shu sogʻlom fitratni inkor qilish va u bilan yurishdan bosh tortishlaridir. * Taʼkidlashdan charchamayman, ishlarning eng qiyini xalqlarni oʻzgartirish. Hukumatlarning oʻzgarishiga kelsak, agar xalqlar buni xohlasa, ular oʻzidan-oʻzi oʻzgaradi. * Istibdod tarixi soʻzlaydiki, hukmron va sultonlar aqliy uygʻonishlardan siqilishadi. Ilm-u irfon yoyilishidan qoʻrquv his qilishadi. * Agar musulmonlar oʻzlariga, Kitoblariga va paygʻambarlariga insof qilganlarida, solih salaflaridan chiroyli oʻrnak olganlarida va ulugʻ bobolari dunyo tanigan eng yuksak hazora (sivilizatsiya)ni uning ustiga qurgan yoʻlda yurganlarida edi, sharqu gʻarbdan boʻlgan dinsizlar Islomga tuhmatlar yoʻllashdan ojiz qolishardi.<br />Lekin biz fahmda adashdik, amalda adashdik. Notoʻgʻri fahm va notoʻgʻri amal Alloh va Rasuli sollallohu alayxi va sallamning dushmanlarini bu dinni unda boʻlmagan sifatlar bilan tavsiflashga undadi. * Firʼavn va imperatorlar ilohlik daʼvosini qilishgacha borishdi. Chunki avomning tafakkursiz xizmat qilishi ularni shunga yetakladi. * Islom harbiy toʻntarish yoki ommaviy qoʻzgʻolondan keyin barpo boʻladi, deb oʻylaydigan yoshlar, maqsadlariga erishsalarda, islomni barpo qila olmaydilar.<br />Chunki hurmatga loyiq davlat hurmatga loyiq jamiyatning farzandidir. Solih hukumat solih jamiyatning tabiiy natijasidir. Beadab va tuban xalqlarni esa oʻz probalaridan boʻlgan hokimlar boshqarishiga kelsak, Alloh taolo:<br />'''"Shunday qilib, qilgan ishlariga binoan zolimlarni baʼzilarini baʼzilariga hukmron qilib qoʻyurmiz"''', degan. ''(Anʼom surasi, 129-oyat)'' * Boylar qoʻllaridagi katta mol-davlatni oʻzlarigagina manfaatlanish uchun berilgan, deb oʻylashadi. Islom esa boylikni ijtimoiy vazifa oʻlaroq koʻradi. Unda jamiyatdagi turli toifalarning haqqi bor. * Sanoqda dunyoning beshdan birini tashkil qiladigan ummatni maʼrifat maydonida qidirib topolmaysan. Ishlab chiqarish sohasida esa borligini sezmaysan. Zakiy xulq namunasida, foydali hamkorlikda, ehtiromga loyiq erkinlik va adolatda qoʻlin boʻm-boʻsh koʻrasan…<br />Bu ummat nima bilan mashgʻul?!<br />U madorsiz nazariyalarni bahs etish bilan, arzimas juzʼiy masalalarni tortishish bilan va zohiri dinu aslida esa havo boʻlgan boʻlinishlar bilan! Bularning hammasi uni gʻarq etgan.<br />Buning samarasi oʻlaroq u hazoraviy, xulqiy va ijtimoiy tomondan zamin ahlining bashariy taraqqiyot narvonida oxiridadir… * Lahvboshilarga uygʻoqlarni uxlatishga bor imkoniyat berilayotgan bir vaqtda, biz mudraganlarni uygʻotishdan man etilmoqdamiz * Keyingi asrlar musulmonlarida boʻlgani kabi oʻz merosini boy bergan va erlarini nazarga ilmagan millat albatta xor boʻlgusi. Boy bergan va xor qilgan ishlari hosilini bugun yigʻayotganlar meni hech ajablantirmaydi. * Ummatimiz buni unutib qoʻygan shekilli, bizning yer yuzida qolishga haqliligimiz, islomga mansublik va unga amal qilishimizga bogʻliq. * Islom olamimizda hukmron muassasalar musulmonlarni soqol parvarishlash va tahorat hukmlarida choʻkib ketishini xohlashadi. Toinki odamlar oʻzlari tushib qolgan korrupsiya va zulm botqogʻini koʻrmasinlar. * Ayni damda islomni rad etish oʻziga oʻzi suiqasd va barbod boʻlish yoʻlidir. Balki bu mustamlakachilikning koʻz quvonchidir. * Alloh taolo Oʻzidan qoʻrqadigan, koʻzdan panada boʻlgan solih bandalarini sevadi. Ular koʻrinishmasa birov qidirmaydi, hozir boʻlishsa tanimaydi. Ularning qalblari qorongʻi burchakdan chiqib keladigan hidoyat chiroqlaridir. Ha, jimgina ishini qiladigan, shuhrat va mansabga qoʻl siltagan va ishlarning poʻstlogʻi qolib, meva-urugʻi bilan mashgʻul boʻlgan hamda qalblari Allohga bogʻlangan bu kishilarni Alloh sevadi. Ummatimiz oʻziga rizq ham, nusrat ham ular tufayli keladigan bu muborak sinfga qanchalar muhtoj! * To mamlakat boshqaruvini oʻzi uchun ishlaydigan, qilichi bilan uradigan va uning aqli bilan tafakkur qiladigan kishilarga topshirmagunicha, mustamlakachilar biror mamlakatni tark etmagan va qoʻshinini olib chiqmagan. * Ummatimiz aqlli kishilarga rosa boy. Lekin islom ummatichalik oqillari oldiga toʻsiq qoʻyadigan millatni koʻrmadim. Bizda haqiqatni koʻra olganning fikri emas, gapdon vaysaqining gapi oʻtadi. Gʻalaba qoʻlida qamchisi borniki boʻladi, dalil keltirganniki emas. Yoʻlni boʻshatish uchun tentaklar daholarni doimo quvib soladilar. === Taʼlim va tarbiya haqida === * Taʼlim va tarbiya yonma-yon boʻlmaguncha ummatimiz uygʻonishi maholdir. * Bekorchilik bagʻrida minglarcha razolat tugʻiladi. * Goʻzal xulqni jamiyatda umumiy taʼlim bilan yoki amr va nahiy bilan shakllantirib boʻlmaydi. Nafslarni fazilatlarga oʻrgatish uchun muallimning: „Bunday qil, yo unday qilma!“ degan soʻzlari kifoya qilmaydi. Samarali odob uzoq tarbiyaga muhtoj va davomli harakatni talab etadi. * Qohirada tibbiyot fakultetiga oʻqishga kirmoqchi boʻlgan bir tolibi ilmni koʻrdim. U uzun koʻylak va qalpoq kiyib olgandi. Undan: „Bu notabiiylik nechun?“ deb soʻradim. U: „Men ajnabiy kiyimlar kiyib, kofirlarga taqlid qilmayman“ deya javob berdi. Men aytdim: „man etilgan taqlid – shaxsiyat inqirozida va boshqalarga ruhiy-fikriy taqlidni eʼlon qilishda yashirindir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ham rumiy (ajnabiy) jubba (yengi uzun ustki kiyim) kiyganlar. Uning yenglari tor boʻlgan. Tahorat oladigan paytlarida qoʻllarini uning tagidan chiqarib olardilar“.<br />Lekin esipast bu tolib oʻqishni tashlab ketib qoldi. * Axloqning oʻz hikoyasi bor, bundan bexabar qolib boʻlmaydi. Axloq Alloh taoloni yaxshi tanigandan yoki tavhid aqidasida rost turgandan ham paydo boʻladi. Ammo bunday axloqni xosda ham, avomda ham izlab topolmayapman.<br />Odamlardan qoʻrqib Allohdan qoʻrqmaydigan, odamlarni rozi etib Allohni rozi etmaydigan va odamlarga tavakkul qilib Allohga tavakkul qilmaydigan bu maxluqni musulmon, deb sifatlasa boʻladimi?<br />Nifoqni mahv qiladigan, botinni tozalaydigan va amal, ham holatni tartibga soladigan xulqlar bor. Bu haqda buyuk paygʻambar sollallohu alayhi va sallam: „Men goʻzal xulqlarni kamolga yetkazish uchun yuborildim“, deya ogohlantirganlar. Bu zot nifoq belgisi deya yolgʻon, vaʼdaga xilof, omonatga xiyonat, kelishuvlarni buzish va xusumatda buzuqlikni sanaganlar.<br />Boshqa jamiyatlar rostlik, omonatdorlik, vafodorlik va oliyjanoblikka bizdan koʻra eʼtiborliroq ekanini bilgan musulmon nima deya oladi?<br />Turli mamlakatlardagi koʻpgina shahar va qishloqlar pokizaligini koʻrdim. Piyoda va haydovchilar oʻrtasidagi qatʼiy nizomga guvoh boʻldim.<br />Oʻz yurtimga birrov nazar solib gʻamga gʻarq boʻldim. Ishchilar malakani yoqtirmasligi, amaldorlar ommaga xizmat qilishni xushlamasligini koʻryapman.<br />Bizga nima boʻldi, tushunmayman. Biz oʻlyapmiz va oʻzimiz bilan dinimizni ham oʻldiryapmiz! * Chala ilm insonni kufrga yetaklaydi. Ammo tugal ilm esa insonni aniq iymonga boshlaydi. * Kundan kunga bir haqiqatni koʻproq his qilmoqdaman:<br />Islomning zakovatga boʻlgan ehtiyoji ixlosga boʻlgan ehtiyojidan kam emas! * Islom ibodatlari mavhum marosimlar emas. Balki ular insonga axloqni oʻrgatadigan mashqlardir. * Insonga koʻngil va tana pokizaligini taʼlim berolmagan namoz yo roʻzaning qanchalik qiymati bor?! * Islomda hukmronlik nizomi „Sizlarning yaxshingiz boʻlmaganim holda sizlarga hokim qilindim (bu Allohning marhamati)“ xulqidan boshlanadi. * Turmush „hayvoniy mahsulot“ni koʻpaytirish uchun qoʻshilish emas! Balki islomda oila – „hayot va fazilat“ bilan „iymon va bunyodkorlik“ning barobar davom etishidir.<br />Undan maqsad „yeyish, ichish va rohatlanishni doʻndiradigan avlodni yetishtirish“ emas. Balki gʻoya „borliq risolatini yuzaga chiqaradigan avlodni tarbiyalash“dir. Bunda ota-ona fikri va qalbi sogʻlom hamda yoʻli va gʻoyasi sharafli zurriyotni tarbiyalashda hamkorlik qiladi. * Diniy fikrni yangilash quyidagilarni talab qiladi:<br />— Yetuk aql;<br />— Pokiza qalb;<br />— Tarix xatolari va avlodlar toyilishlarini koʻra bilish;<br />— Oddiy Qurʼonxon emas, Kitob olimlaridan boʻlish;<br />— Shunchaki roviy emas, rivoyatlar mutaxassislaridan boʻlish;<br />— Taqlidchi emas, islom faqihlaridan boʻlish;<br />— Joriy urf-odatlar quli va yengil (asl manbada sassiq, deyilgan) izlanishlar egasi emas, balki tarbiya va taʼlimning ustalari boʻlish. === Iqtisod va sanoat haqida === * Agar musulmon Islom kelajagi undan talab etadigan ilmiy va iqtisodiy faoliyatni unutgan holda, Kaʼba oldida umrbod ibodat bilan mashgʻul boʻlsa ham, bu ishi uni Alloh oldida hech narsadan behojat qilolmaydi.<br />Zero, zavodlar qurish masjidlar qurish bilan barobardir! * Allohga dalada ibodat qilish ''(niyatni toʻgʻirlab, dalada mehnat qilish ibodat deb atalmoqda)'', mehrobda ibodat qilish kabidir. Zavodda ibodat qilish, saʼy va tavof''(haj amallari)''dagi ibodatga oʻxshashdir. * Bir kishi shayx Muhammad Gʻazzoliydan:<br />— ''"Soatni oʻng qoʻlga taqish kerakmi, yo chap qoʻlgami?"'' deb soʻradi. U kishi shunday javob qildi::<br />— ''"Uni oʻzing yasagin-da, xohlasang oyogʻingga taq!"''. * „Hadid“ surasining sohibi boʻlgan ummat hadid''(temir)''ni ishlata bilmaydi ''(yaʼni ogʻir sanoatni rivojlantira olmaydi)''. === Insoniylik va bagʻrikenglik haqida === * Kitobiyya ayol bilan bir tom ostida yashashni halol qilgan islom, barchaning bir vatan ichra yashashiga mone boʻlishi mumkin emas! * Agar Misrdagi islom davlati masihiyga islom nomidan zulm qiladigan boʻlsa, men islom davlatining zulmiga qarshi kurashda ana shu masihiy tomonida turaman. * Buyuklik alomatlaridan biri, birov bilan fikrlashda muxolif va qarorlariga qarshi boʻlishing mumkin. Lekin shu bilan birga koʻngling bilan uni quchishing va unga hech qanday holda ham ozor bermasligingdir. * Agar insonning vijdoni oʻlib, haqni inkor etsa, uning Qurʼon yodlagani va Sunnat oʻrgangani aslo foyda bermaydi. == Kitoblaridagi iqtiboslar == === "Qurʼoni karimning besh mehvari" kitobidan === * Dinga mansublar ichida ulardan uzoq boʻlish yoki qochish lozim boʻlgan kishilar bor. Chunki ular oʻzlariga mahliyo kishilar boʻlib, xususan adashgan yoki kamchiligi borlarni mensimay, ularga yuqoridan qarashadi. Ularni masxaralasa goʻyo savob oladiganday, tilini uzun qiladi. Ularning aybini ochganidan yoki azobga giriftorligidan xursand boʻlganday, tuhmatlar toʻqiydi!!<br />Bu xil dindorlik egasiga ham, odamlarga ham balodir. Qotgan qalb egalari qanchalik ilmda chuqur boʻlsalar ham vaznlari yoʻq kishilardir. Qadimdan dinlar bagʻritosh kaslardan ziyon koʻrgan. Bundaylar xastani davolamaydilar, balki sogʻlomni oʻldiradilar. Yomon soʻz ayta oladilar, ammo yaxshi ish qila olmaydilar.<br />Biz bu gaplarimiz bilan jinoyatchini himoya qilmoqchi yoki adashganni toʻgʻri demoqchi emasmiz. Balki insonga qarshi shaytonga yordam berishni yoki qadami toyib ketganga qarshi iblisni qurollantirmoqni istamaymiz. Zero adashgan yo toyganni qoʻlidan tutsak, toʻgʻri yoʻlga oʻzi tushib oladi. === "Achchiq haqiqat" kitobidan === * Daʼvat yoʻlida men yoʻliqqan ofatlardan biri – hamma narsaga jununlarcha harom hukmini berishga ragʻbati bor kishilardir. Agar ularning havoni harom qilishga imkonlari boʻlganda, odamlar bilan boʻgʻilib oʻlsalar ham, shunday fatvo chiqarishgan boʻlardi. Ular islomni keng olamning tor bir burchida oʻz anʼana va marosimlari bilan biqiq yashaydigan risolat, deb tasavvur qilishadi. Olamga eltadiganlari, tabiati qanday boʻlishidan qatʼiy nazar, hamma narsani man etishdir. Muhimi, bu biqiq burchak oʻz egalariga tegishli boʻlsa bas. Bunday fikr egalari xarob bir uyga qorovul boʻlishdan boshqasiga yaramaydilar. Ammo ularning bagʻrini yurtlar va zamonlarga ochadigan, nafslardagi Allohning fitratiga labbay deydigan va sharq-u gʻarbdagi erkak-u ayolni teng tushuna oladigan olamshumul din daʼvatchilari boʻlishlari esa maholdir. * Agar din goʻzal xulq, ochiq yuzlik, oliyjanoblik, yaxshi qoʻshnichilik va jozibali koʻrinish boʻlmasa, yana nima?<br />Bundan ham oldin din Allohga muhtojlik, Uning huzurida doimiy xokisorlik, keng rahmatidan umidvorlik va diyorlar-u bandalarga umumiy ezgulik istash boʻlmasa, yana nima u?! * Esimda, yosh bir yigit gʻazabnok ohangda shunday degandi:<br />—Siz soqolini qirtishlagan tolib va ochiq-sochiq yurgan tolibalar oʻrtasida oʻtirasiz. Odamlar sizni gʻazablangan emas, doim kulib yurgan holda koʻrishadi. Shunday holatda ekansiz, sizni tanqid qilgan va yomon koʻrgan kishilarga uzringiz bordir?!<br />Men aytdim:<br />— Xoʻmrayish daʼvatchilarning xususiyatlaridan ekanini bilmayman. Men avvalo odamlarga islomning aqida va axloqdagi alifbolarini anglataman. Agar urugʻ toʻgʻri ekilsa meva oʻz vaqtida yetiladi. Agar odamlar Robbilarini tanishsa va Unga „eshitdim va itoat etdim“ asosiga koʻra bogʻlanishsa, ularda sen talab qilgan, balki undan-da koʻproq narsa roʻyobga chiqadi.<br />Ammo meni yomon koʻrishlari masalasiga kelsak, nima deyishni ham bilmayman. Lekin Allohga hamd aytamanki, U meni mukammal satr qildi, mendan biror narsaga (sharmandagarchilikka) imkon bermadi.<br />Siz oʻzingizni (nafsingizni) xursand qilish uchun xalqni sharmanda etishga qiziqasiz. Bu qiziqish esa oʻzingiz odamlarni ayblayotgan gunohlardan ham koʻra chirkinroq darddir.<br />Ey oʻgʻlim, sen bu hunaring bilan boshqalardan koʻra yomonroq boʻlmasang deb qoʻrqaman.<br />Zero, qalbi siniq gunohkor kishi, bandalarga katta ketadigan voizdan koʻra sharafliroqdir. * Qalb qotishi va gʻolib gʻurur Allohning gʻazabiga va toʻgʻri yoʻldan uzoqda ekanlikka dalolat qiladi. Kishi kir borligʻi va xunuk botini ustiga zohiriy taqvo libosini kiyib olishi qiyin ish emas. * Agar kishidagi aqliy masofani yuz metr deb olsak, uning toʻqson metrini tortishuv masalalari egallab olishi nimani anglatadi? Shundan keyin ham iymon qarorlari va isloh maydonlari uchun nimalar qoladi?<br />Lekin baʼzi odamlar fitna qoʻzgʻovchi boʻladi. Chunki ularning buzishga boʻlgan ragʻbatlari qurishga boʻlganidan tezkor boʻladi. Tortishuvga boʻlgan qiziqishlari sokin amaldan koʻra muhimroq boʻladi. Bu qadar bulut ichra ular Allohning roziligini koʻradilar, deb oʻylamayman. === "Qurʼon bilan qanday muomala qilamiz?" kitobidan === * Fiqhiy juzʼiyyotlarga ummatimizdek koʻp vaqt ketkazgan millatni bilmayman. Masalan tahoratni olaylik. Uni oʻrganishga ikki daqiqa vaqt yetadi. Vaholanki u toʻgʻrida yuzlarcha sahifalar, kitoblar, balki-da jildlar qoralangan va mazhablar ixtilofi bayon qilingan. Bu juda ajib holat. Hatto men bu ilmni „Tahoratni (jarrohlik yoʻli bilan) yorib koʻrish ilmi“ deb atayman.<br />Shubha yoʻqki, kichik juzʼiy masalalarning bunchalik katta maydonni egallashi asl va katta masalalar hisobiga boʻladi. * Tahoratni uch oy bahs qilish oʻrniga, masalan quyidagi mavzularni oʻrgansak boʻlmaydimi? Od qavmi nega halok boʻldi? Samudchi? Bugungi jamiyat Od va Samud jamiyatiga oʻxshaydimi? Bani Isroilda sodir boʻlgan inqiroz nima edi? (Dindagi) haqiqatlar shakllarga qachon aylanayozdi? Din ilohiy mansublik va ruhiy tozalanish boʻlishi oʻrniga qanday qilib tarixiy mansublikka evrildi?<br />Bu savollarning hammasini Qurʼoniy qissalar manzarasida oʻrgansa boʻlardi. Lekin biz bu jihatni batamom eʼtiborsiz qoldirdik. Ulardan, koinot haqidagi oyatlardan uzoqlashganimiz kabi yiroqlarga ketib qoldik. Shundan aqllar oʻtmaslashdi, fikrlar xiralashdi. * Hozirda sodir boʻlayotgan ishlardan koʻra mazhabga taqlid qilish yaxshiroq. Ular yo muhtaram ilmiy vazni yoki hurmatga loyiq fitriy isteʼdodi yoʻq kishilarning bolalarcha ishi boʻlmoqda. Ularning bor imkonlari jurʼatda va bir nav avantyurada koʻrinmoqda xolos. Keladilar-da imomlarga hujum qiladilar va butkul tarixga loy chaplaydilar. Buni oʻzlari mansub bilgan bekorchi bir gap tufayli qiladilar. Ularning daʼvosi qanchalik ergashish va iqtido haqida boʻlmasin, haqiqatda bu ishlari bir nav goʻdaklikdir. Tobeinlar bunday qilishmagan. Mening tushunishimcha, salaflik Abu Bakr va Umar roziyallohu anhumolarga murojaat qilishim va ular yetib borgan ufqlarga boqishimdir. === "Islom va harakatsiz quvvatlar" kitobidan === * Asl musulmon mutafakkir mantiqiga koʻra ayta olaman:<br />Bugʻ kuchini kashf qilib, aqlini suvning qaynashi orti va uning suyuqlikdan gazga aylanuvchi quvvatini oʻrganishga bagʻishlagan ingliz olimi, bu ishi bilan „Allohning sifati zotining aynimi? Yoki zotidan oʻzgami? Yoki ayni ham, oʻzga ham emasmi?“ degan masalani oʻrgangan musulmon olimdan koʻra islom fitratiga yaqinroqdir.<br />Chunki musulmon olimi bu harakati bilan musulmonlarni firqalarga boʻlib tashlaydigan va aql bilan emas, aqldan ozish bilan natijalanadigan xizmatni amalga oshirdi.<br />Chunki inson oliy malakasining tabiiy sohasi koinot haqida izlanishdir. Bu izlanishning natijalari esa quyidagicha boʻladi:<br />— Allohga iymon paydo boʻladi.<br />— Aqllar Uning buyukligining yana bir jihatidan bahra oladi.<br />"Gʻaybiy mujodalar"da ochilgan barcha maydonlar esa bizning aqliy quvvatimizni insofsizlarcha yakson etmoqda.<br />Inson aqlini ufqlarda kezishdan va yeru osmondagi oliy qudrat kengliklari bilan doʻstlashishdan man etadigan sunʼiy toʻsiqlarni jaholat va zalolatgina paydo qiladi. Islom esa bunday ishlardan pokdir! * Jism qon saratoniga chalinsa, oq va qizil hujayralar oʻrtasida ayovsiz jang boshlanib, jismni tezda qabr yoʻliga olib boradi.<br />Qachonki, ummat tafriqalanish kasaliga mubtalo boʻlsa, uning ziyoni ummat boshiga tushib, borliq halokatga yuz tutadi.<br />Shubha yoʻqki, Allohning huzurida eng ulugʻ qurbatlardan biri musulmonlarni ushbu halokatdan chetlatish va yakka shaxslar va jamoalarni bir-biriga yaqinlashtirmoqdir. Ularning oʻrtasini isloh qilmoq zarur. Toki buyuk maqsadlariga yetsinlar va olamlarga islom risolatini yoysinlar. === "Tuhmatga yo‘liqqan islom" kitobidan === * Odamlarga faqirlikni targʻib etadigan yoki arzimas tirikchilikka qanoat qilishga undaydigan yoki hayotdagi xorlikka koʻndiradigan yoxud yoʻqsillikka sabr etishga va pastlikka rozi boʻlishga chaqiradigan daʼvat fojir daʼvatdir.<br />Bunday daʼvat bilan ijtimoiy zulmga yoʻl ochishni va zahmatkash ommani shaxs yoki shaxslar xizmatida ezishni iroda qilinadi.<br />Hammasidan avval, bu islomga yolgʻon toʻqish va Allohga tuhmat qilishdir. === "Islom va iqtisodiy holatimiz" kitobidan === * Sharqning musulmon xalqlari islomni tushunishidan oldin va islom azizligini kutishidan avval, uning moddiy va maʼnaviy darajasini koʻtarilishiga, yaʼni insoniyligini isloh qilinishiga qattiq mehnatni taqozo etadi.<br />Bir necha tajribadan keyin amin boʻldimki, bechorahol tabaqa oʻrtasida buyuk eʼtiqodlar, solih amallar va fozil xulqlar urugʻini ekishga men munosib vaziyat topa olmas ekanman. Chunki insonning qorni och ekan, uning qalbini hidoyatga toʻldirish yoki jismi yalangʻoch ekan, unga taqvo libosini kiydirish juda ham qiyin masala.<br />U inson oʻlaroq, belini koʻtarib turishiga imkon beradigan ehtiyojlari toʻgʻrisida koʻngli xotirjam boʻlishi kerak. Belini tuta olgandagina, u ruhiyatida iymon asoslarini tutib tura oladi.<br />Agar biz razolat, maʼsiyat va jinoyatga qarshi din nomidan haqiqatda kurashmoqchi boʻlsak, yoki odamlarni Rabbil-olamiyn sari hidoyatini chin istasak, unda keng iqtisodiy hozirlik, shomil maishiy islohotlar qilishimiz kerak. === "Islom va siyosiy istibdod" kitobidan === * Islom va istibdod bir-biri bilan yoʻli tutashmaydigan zidlardan sanaladi. Din taʼlimotlari odamlarni yakka Rabbilari ibodatiga eltadi. Istibdod marosimlari esa ularni koʻr-koʻrona siyosiy butparastlikka qaytaradi. === "Islomiy hayot yo‘lidagi muammolar" kitobidan === * Mening fikrimcha, musulmonlardagi fikriy falajlikning dastlabki sabablaridan biri siyosiy istibdod-diktaturadir. Chunki inson doimiy nazoratda ekanini, zulm kaltagi boshi uzra aylanib, hayotiga nuqta qoʻyilishi mumkinligini va gardaniga musht tushib, hurmati poymol qilinishini, hamda qoʻliga kishan solinib, ahli va farzandidan xabar kelmaydigan qamoqlarga tashlanishini bilib, qoʻrqib yashashi va yana oʻz yoʻlida davom etishi oson ish emas.<br />Insonning ruhiy xotirjamlikka ehtiyoji taomga boʻlgan ehtiyoji kabidir.<br />Makkani insho etishdan biroz oldin Ibrohim alayhissalom insonning ham moddiy va ham maʼnaviy huquqlarini barobar qiymatlab, shunday duo qildilar:<br />'''"Ibrohimning: „Robbim, buni omonlik yurti qilgin va ahlidan Allohga va qiyomat kuniga iymon keltirganlarini mevalar ila rizqlantirgin“, deganini esla".''' ''(„Baqara“ surasi, 126-oyat)''<br />Odamlarni kaltaklashga buyurilgan askar, poyabzali ostida dunyodagi eng katta miya ezgʻilanayotganiga parvo qilmaydi. Chunki u miya bilan miyaning farqiga bormaydi. Faqat buyruqni bajarishnigina biladi. Qisqasi, jabbor-zolimning qoʻlidagi bashariy asbobdir.<br />Qurʼoni karim firʼavnlar siyosatini (yaʼni, istibdodni) tavsiflagan paytda buyuruvchi va bajaruvchilarni bir yoʻlda deya taʼriflaydi:<br />'''"Albatta, Firʼavn, Homon va ikkovlarining askarlari xatokorlardan boʻlgan edilar".''' ''(„Qosos“ surasi, 8-oyat)'' === "Hayotingni yangidan boshla" kitobidan === * Kishining umri qanday oʻgʻirlanishini bilasizmi?<br />Ertani kutib bugunini xavotirla oʻtkazadi. Ajali yetguncha har qanday ezgulikdan qoʻli boʻsh holda shunday yashaydi.<br />Hayotingizni gʻayb tugʻadigan narsalar orzusiga bogʻlamang. Chunki bu orzu hech qachon yaxshilik keltirmaydi. * Taʼlim olish va taʼlim berish islomning ruhidir. Uning javhariga baqo va kelajagiga kafolat faqat ular bilandir. <br />Islom nazarida odamlar ikki kishidan biri boʻlishi kerak: haq yoʻlni izlagan taʼlim oluvchi yoki qoʻshimchani istagan olim. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytadilar:<br />'''"Olim va taʼlim oluvchi yaxshilikda sherikdir. Boshqa odamlarda esa yaxshilik yoʻqdir".''' ''(Ibn Mojja rivoyati)'' * Soʻrovchi yaxshilik haqida soʻraganida islom Paygʻambari: „Qalbingdan soʻra…“, deb, bu javobni qon toʻkishni halol biladigan va huquqlarga suiqasd qiladigan jinoyatchiga hadya oʻlaroq taqdim etmadilar. Qalblari gunohi kabiralarni bemalol sigʻdiradiganlar qanchalar bisyor!<br />Bu ezgu javobni u zot sagʻira gunohdan ham seskanadigan, fitrati sogʻlom, javhari shaffof va ezgulik oshiqiga aytganlar.<br />Paygʻambari karim bu odamni savol berish va fatvo kutish mashaqqatidan xalos etmoqni istaganlar, qachon ishlar oldida ishtibohli boʻlganda qalbiga boqishiga hamda muftiylar fatvo bersa-da, uning (qalbining) javobidan xotirjam boʻlishini xohlaganlar. === "Shu yerdan bilamiz" kitobidan === * Va nihoyat musulmonlar uygʻona boshlaganlarida, hamda aqida va shariatlarida islomga qaytishga qaror qilganlarida haqiqatning boshidan emas, etagidan torta boshladilar. Usul-asoslar qolib, furuʼ-shoxchalarni talab qildilar. Holatni tubdan oʻzgartirishni unutib, qasos va hadlarni tatbiq qilishga chaqirdilar. === "Musulmonlar o‘rtasida madaniy birlik dasturi" kitobidan. === * Mazhabiy taassubning ikkinchi ofati – niyatning yaxshi emasligi. Yoki insoniy tabiat ortida yashirin ruhiy xastaliklarning mavjudligi.<br />Insonga gohida taniqli va ustun boʻlish ofati yoki shafqatsizlik va hukmini oʻtkazish razolati gʻolib keladi.<br />Qurʼon majlisida edim. Qori tilovatni „Sodaqallohul Aziym“ bilan tugatdi. Shunda oʻtirganlardan biri xuddi chayon chaqib olgandek oʻrnidan sakrab turdi va: „Bu bidʼat“ deya oʻshqirdi. Unga dedim: "Sen bilan uning bidʼat yoki bidʼat emasligi haqida bahslashmayman. Lekin: „Goʻyo boshingga tosh tushib ketgandek, bu qoʻrquv nechun?“ deya soʻrayman. Ish bunaqa vahima bilan toʻgʻrilanmaydi. Oʻtir joyingga!".<br />Qohira masjidlaridan birida yoshi qaytib qolgan kishi boshyalang namoz oʻqiyotgan talabalarni urayozganini koʻrdim. Uning qoʻlidan ushladim va zoʻrgʻa bosh avrat emasligini, ularning namozlari sahih ekanini va uslubi notoʻgʻriligini tushuntirdim. Gapimga qoniqmagan holda, lekin iloji yoʻqligidan, u joyni tark etdi.<br />Bu toifa odamlar risolat sohibi goʻzalliklarini tom qilish uchun kelgan axloqlar bilan nafsini poklamagan boʻladi. Ularning nazdida ibodatning surati qoʻpol qalb va bepoyon nafsning gʻilofidir.<br />Ular toʻlib-toshib zahrini sochish uchun ixtilofli masalalardan rohatlanadi. Ularning ishi zohirda din uchun gʻazab, ammo haqiqatda esa xasta tabiat va noqis, balki yoʻq tarbiyadan nafas olishdir. === "Musulmon axloqi" kitobidan === * Oʻziga topshirilgan vazifasida Allohning (shariatining) chegaralarini rioya qilgan va zimmasidagi burchga xiyonat qilmagan kishi, Allohning huzurida diniga nusrat beradigan va Kalimasini oliy qiladigan mujohidlardandir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytdilar:<br />'''"Amaldor amalga minganda haqini olib, haqini bersa, to uyiga qaytguncha Allohning yoʻlidagi mujohid kabi boʻladi".''' ''(Tabaroniy rivoyati)'' * Zaif kishi joriy urf-odatga qul boʻlib oladi va uning ishlarida anʼanalar hukmronlik qiladi. Garchi bu xatolari uni dunyo va oxirat qiyinchiliklariga duchor etsada.<br />Odamlar xursandchilik va motamlarida turli bidʼatlarni paydo etib olishgan. Din haqiqatlarini tutishdan koʻra ular ana shu bidʼatlar girdobida qolishni afzal bilishadi. === "Daʼvatchining g‘amlari" kitobidan === * Kichiklar doim doim kichik masalalarni qoʻzgʻab yuradilar. Namozda qoʻlni kindikdan pastga qoʻyadimi yo koʻkrakning tepasigami, deganga oʻxshash. Qoʻlni namozda ushlashni juda muhim hisoblayotgan va bu masala Chadda oʻldirilgan oʻn minglab musulmondan koʻra uni qattiq bezovta qilayotgan kishini koʻrsang… bilgilki, sen nasli buzilgan maxluqning oldida turgan boʻlasan.<br />U maxluq yo Allohning diniga iymon keltirmagan, yo odamlarning dunyosiga.<br />Dindorlarning bu toifasi yer va osmonga juda ogʻir yuk boʻladi.<br />Mana shunday nogiron kishiga tizginini topshirgan millat esa oʻzini qassobga topshirgan boʻladi. Oʻn beshinchi asrda din toʻgʻrisida bunday ahmoqlarning gap sotishidan Allohning dini yuksak va sharafliroqdir. === "Yo‘l bu yerdan boshlanadi" kitobidan === * Afrikaning fransuz va ingliz tilli oʻlkalarini kuzatdim. Mustamlakachilik qanchalik ildiz otganiga guvoh boʻldim. Garchi qoʻshinlari u zaminlardan chekingan boʻlsada, mustamlakachilar oʻzining uzoqroq qolishi kafolatini qanday mustahkamlaganini koʻrdim.<br />Ha, ular zaminni tark etishgan. Lekin yerli aholining ruhiyatini egallab olishgan, ularni oʻzlarining moddiy va maʼnaviy meroslariga chambarchas bogʻlab bilishgan. Aholi endi ularga yukinadi va ularga suyanadi.<br />Ular avvalo oʻz tillarini idoralararo yozishmalar tiliga va maorifning barcha bosqichlarida taʼlim tiliga aylantirishdi. Uni uylar va koʻchadagi eʼtiborga molik soʻzlashuv tili darajasiga olib chiqishdi. Toʻgʻri, boshida bir muddat mahalliy tillar bilan murosa qilishdi. Lekin arab tiliga boʻlgan nafratlarini aslo yashirishmadi. Har qanday toʻplantida uning haqqiga tajovuz qilishdi. Arab tilli kishilarni qasddan orqaga oʻtkazishdi. Garchi musulmonlar aholining oʻndan toʻqqizini tashkil etishgan boʻlsa ham. Shu sabab fransuzcha Senegal tiliga va inglizcha Nigeriya tiliga aylandi. Ammo Qurʼon tili boʻlsa, eʼtiborsiz va nochor ahvolda qoldirildi!!<br />Bu holat sababli, mazkur oʻlkalarda musulmonlar, arab tilida yozilgan islomiy meroslaridan uzilib qolishdi.<br />Agar ular islomdan biror narsa oʻqimoqchi va oʻrganmoqchi boʻlishsa, mustashriq yo missionerlar ikki til; inglizcha yo fransuzchada yozgan yolgʻonlari orqali oʻrganishdi. Kelajak avlodni biz qanchalar qoʻldan berdik!!! === "Ayollar muammosi: qotib qolgan va chetdan kirgan urf-odatlar o‘rtasida" kitobidan === * Osiyo tomon yuzlansak, oʻsha-oʻsha xastalik va ayni natijani koʻramiz. Musulmonlarning aksarini tashkil qiladigan ajamlar (arab boʻlmaganlar) hanafiy yo shofeiy mazhabiga ergashadilar. Oʻzlarini ahli hadis deb nomlab olgan anavilar boʻlsa, bu buyuk ikki imomga til tekkizishdan huzur qiladilar. Shu sababli boʻlinish va fitnalar qoʻzgʻaladi. Bunday ilmiy va xulqiy boshboshdoqlikdan dinimizning kelajagini yoʻqqa chiqaramizMen Sunnat bayrogʻini koʻtargan kishilarga nasihat qilaman:<br />Oʻzingiz va ummatingiz toʻgʻrisida Allohdan qoʻrqing! Jamlash kerak, boʻlish emas! Islomning yoʻliga toʻsiqlar qoʻyish oʻrniga, uning qaytishi uchun yoʻl ochish lozim. Musulmonlar jamoasi asrlardan beri yashab, fiqhiy ixtiloflar nima ekanini bilib olgan. Uni shishirish va boʻrttirish shart emas! === "Dardlar va davolar" kitobidan === * Biz musulmonlar tabiiy ilmlardagi qoloqligimiz uchun hali juda ogʻir hisobga tutilamiz. Inson namoz oʻqishi uchun yer yuzida bir metrga bir metr (1 kv.m) joy kifoya qilishi mumkin. Ammo ana shu kichikkina masjidni dushmandan himoya qilish uchun u Yerdan Mirrixgacha, balki Quyoshgacha choʻzilgan bilim-maʼrifatga ega boʻlishi lozim. * Hamma narsani, ignadan tortib raketagacha import qiladigan millat hech qachon gʻolib boʻlmaydi. Import qilish garchi sabablarni ushlashdan hisoblansada, bu noqis ushlash hisoblanadi. Chunki siz oʻzgaga boʻyiningizni topshirdingiz.<br />Qurol-aslahasini oʻzi yasamagan millat uni ishlatish erkiga ega boʻlmaydi. == Manbalar == [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Olimlar]] [[Turkum:Musulmon olimlar]] [[Turkum:1917-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1996-yilda vafot etganlar]] jstbd6nqp9rkvtef5nrnopsny7zj97o 12334 12331 2024-12-04T17:02:09Z Bekipediya 2189 12334 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Tasvir = الشيخ_محمد_الغزالي.jpg | wikipedia = Muhammad G‘azzoliy }} '''Shayx Muhammad Gʻazzoliy''' (22-sentyabr 1917-yil, Misr – 9-mart 1996-yil, Saudiya Arabistoni) – Islom dini va uning muqaddas kitobi Qurʼonni zamonaviy uslubda tushuntirishga intilgan asarlari bilan keng muxlislar orttirgan misrlik islom olimi va ulamosi. == Iqtiboslar == * Dushmaningga xizmat qilishing uchun sotqin boʻlishing shart emas, ahmoq boʻlishingning oʻzi kifoya. * Haqiqat erkinlikdan hech qachon qoʻrqmaydi. Undan faqat egrilik, jaholat va adolatsizlik xavfsiraydi. * Magʻlubiyatlar ichimizdan keladi. Ularni oʻzimiz yasaymiz. Boshqalar emas. * Qalbi xarob kas buzgʻunchilikka ilmdan ham qurol sifatida foydalanadi. * Biz boshqalarni oʻzlarining eʼtiqodlariga xizmat yoʻlida fursatni gʻanimat bilganlari uchun malomat qilmaymiz. Lekin bizdan boshqalar toʻldirishi uchun boʻshliq qoldirganmiz sababli oʻzimizni oʻzimiz malomat etamiz.<br />Kim uyining eshigini ochiq qoldirgan boʻlsa, matolarini oʻgʻirlagan oʻgʻrini ayblamasin! * Baʼzi kishilar taqvo yuzasidan kalta kiyim kiyishadi, ammo qalblarida Firʼavnning kibri boʻladi. * Oʻgʻri jurʼatli va uy egasi qoʻrqoq boʻlsa, uy ilojsiz qoʻldan boy beriladi. * Odamlar ikki xil boʻladi: nurda uxlayotgan va zulmatda uygʻoq. * Dunyoning hammasiga ega boʻlgan kishi bitta toʻshakdagina yota oladi. Bir kunda uch mahaldan ortiq ovqatlanishi qiyin ish… * Men adashsada, fikr qiladigan odamdan qoʻrqmayman. Chunki u haq yoʻlga tez qaytadi. Lekin hidoyatda boʻlsada, fikr qilmaydigan odamdan qoʻrqaman. Chunki u shamol esgandagi patga oʻxshaydi. * Bekorchilik-ishsizlik bagʻrida minglarcha qabihliklar tugʻiladi. * Tong aniq otadi. Tunning bizni kurashgan holda oʻragani, uxlaganimiz holda oʻraganidan sharafliroqdir. * Aroq ichishga odatlangan kishiga:<br />— ''"Allohga tavba qilmaysanmi?"'' dedim. U menga siniq nigohla boqdi va koʻzidan yosh tomchilab dedi:<br />— ''"Haqqimga duo qiling!"''.<br />Bu odamning holatini oʻylab koʻrib, qalbim yumshadi. Uning yigʻisi Alloh haqlariga beparvo boʻlganidan, xafaligi teskari ish qilganidan va Alloh bilan sulhlashishga ragʻbat his etganidan edi. U iymonli, lekin sinovga uchragan moʻmin edi. U omonlikni istar va unga yaqinlashishda mendan yordam olmoqchi edi.<br />Oʻzimcha oʻyladim, mening holim ham shu odamnikidek, balki bundanda battar boʻlishi mumkin. Toʻgʻri, men hayotda aroq totimaganman. Chunki men yashagan muhit uning nimaligini bilmasdi. Lekin men gʻaflat arogʻini ichgan edim-ki, u meni Rabbimdan chalgʻitib, haqlarini unuttirgan edi.<br />U odam yoʻl qoʻygan kamchiligi uchun yigʻlayapti.<br />Men va menga oʻxshaganlar esa kamchiliklarimiz uchun yigʻlamaymiz. Chunki biz oʻzimizga aldanganlarmiz.<br />Aroqni tashlashi uchun mendan duo soʻragan oʻsha odamga oʻgirildim va:<br />— ''"Kel birgalikda oʻzimiz uchun duo qilamiz"'' dedim.<br />'''"Ey Robbimiz, biz oʻzimizga zulm qildik. Agar Sen bizni magʻfirat qilmasang va bizga rahm qilmasang, albatta, ziyon koʻrganlardan boʻlamiz"''' ''(Aʼrof surasi, 23-oyat)'' * Odamlar faqirlikdan qoʻrqib, faqirdirlar. Xorlikdan qoʻrqib, xordirlar. * Agar chaqmoq chaqishi turli bulutlar uchrashuvidan yuzaga kelsa, haqiqat esa turli fikrlar toʻqnashuvidan paydo boʻladi. * Men nodonlarning iymonini karih koʻraman. Chunki u iymonga aylangan nodonlik boʻladi. Ojizlarning taqvosini karih koʻraman. Chunki u taqvoga aylangan ojizlik boʻladi. * Agar kishining dini zaiflashsa, aqli va koʻnglidan koʻra koʻproq qorni va farjiga ergashadi. * Qorun ega boʻlgan mulkdan koʻprogʻiga ega boʻling! Sulaymonning saltanatidan kattaroq saltanatni qoʻlga kiriting! Haqiqat qoʻllovga muhtoj zamonda, uni qoʻllash uchun bularning barini ilkingizda tuting! Oʻlim onlari kelgan paytda esa ularni Alloh yoʻlida qoldiring!<br />Ammo faqirlik jannat yoʻlidir, deya ishonib yashash junun va aqlsizlikdir. * Tushunmayman, bandalar qoʻrquv qamchisi bilan Oʻzi sari haydalish oʻrniga, Robbilari tomon zavq-u shavq qanotlari bilan uchsalar boʻlmasmikan?!<br />Allohni va dinini tanimaslik bu sovuq shuurning yoki nafratli hisning boisi boʻladi. Yanada toʻgʻriroq ibora bilan aytadigan boʻlsak, aslida bashariyat Alloh taolodan koʻra oʻziga yaxshiroq va mehribonroqni topa olmaydi. * Agar notoʻgʻri holatni toʻgʻrilamoqchi boʻlsangiz, bu holatni oʻzgartirishga shoshmasdan, avvalo uning muqobilini hozirlab qoʻying! * Alloh sening niyatingni bilar ekan, sen ularning yomon niyatlariga parvo qilma. * Oxirat tarozilari iymon va jiddiy kurashlarnigina tan oladi. Bularda oʻzib ketganlarning toshi ogʻir keladi va bularda kam boʻlganlarning Qiyomatda nomi chiqmaydi. Garchi ular dunyoda nomdor shaxslar sanalishgan boʻlsa-da. * Tabassum qilinglar! Biz Allohning fazli bilan yashayapmiz. Boshqalarning marhamati sababli emas. * Qay bir kishi mansabini odamlarga xizmat qilish emas, oʻziga foydalanish vositasi qilsa, haqiqat asoslarini qaror toptirishga emas, havoi nafsini qondirishga vasila qilsa, bu odam (qonunan) jinoyatchi va (sharʼan) gunohkordir. === Islom dini va dindorlik haqida === ==== Islom dini haqida ==== * Biz islomga chaqiramiz. Musulmonlarga ergashishgamas. Biz Kitob va Sunnatga chaqiramiz. Oʻziga zulm etgan va merosiga insof qilmagan ummatning siyratigamas.<br />Zotan ergashishga Allohning dini arzirli. Ammo bizning ishlarimiz esa tanqid va uzoq boʻlishga munosib. * Islomga mansub millatlarni oʻz isteʼdodlarini oʻldirib, bilaklarini sindirayotganlarini, yer yuzida „sherdan qolganini gʻajiydigan tulki“ qabilida yashayotganlarini va birovning qoʻlidagiga hayratla tikilgan yoki tilanchi faqirdek moʻltiragan holda turganlarini koʻrganimda or-nomusdan oʻlar boʻlaman. * Dunyoda kufr yoyilishining yarim gunohi dindorlar zimmasida. Chunki ular yomon ishlari va yomon soʻzlari bilan Islomni odamlarga xunuk koʻrsatib qoʻyishgan. * Islom muvaffaqiyatli daʼvo. Ammo advokatlar yaroqsiz. * Islomning yetim yerida oʻzini minglar sanaydigan nollar bunchalar koʻp boʻlmasa! * Albatta Muhammad Allohning betakror yaratmishidir. Muhammadni yaratgan Zot pokdir!<br />Avvalgi salaflarimiz tarixiy moʻjizalar koʻrsatishgan boʻlsa, ergashishni, oʻrganishni va vafoni goʻzal qilishganidan edi. Zamonimizdagi Muhammad erlari ham shunday ishlarga qodirdirlar. Zero, vositalar oʻz qoʻllarida, hech qayoqqa ketmagan. Qurʼon ham bitmagan, Sunnat ham yoʻqolmagan.<br />Muhimi bogʻlanish ruh bilan boʻlsin, shakl bilan emas. Dinlardagi fasod rasm-rusum va jonsiz jasadga aylanishdan yuzaga kelgan. Qanchalab maʼnodan xoli marosimlardan paydo boʻlgan. * Islom haqida gapirishi joiz boʻlmagan ayrim johillarni koʻrdim! Ular oʻzlari bilib olgan bir-ikki rivoyat bilan jamiyatni ayblaydilar. Vaholanki bu xabarlarga xos holatlar va ularning dalolatlaridan biror narsani tushunmaydilar. Odamlarga: „Aksar doʻzax ahli boylardir“, „Aksar doʻzax ahli ayollardir“ deydilar. Bu bilan boy boʻlish gunoh, ayollik esa jinoyat demoqchi boʻladilar.<br />Bu juda xunuk tushuncha va yomon xulosadir. Ummat bundaylardan xalos boʻladigan payt keldi. Bundaylarga jim turish va tavba qilishni nasihat beradigan zamon keldi. * Islom oʻz tabiatiga koʻra, uni qabul qilgan ummatga taʼlimli boʻlishni farz etadi. Bu tabiat ummatning ziyoli qismi koʻp, johili esa kam, yoki butunlay yoʻq boʻlishini taqozo qiladi. * Xizmatchiga qobiliyatidan past maosh tayinlash yoki ishchiga mahoratiga yarasha haq bermaslik dindan emasdir! Garchi bu ikki tomonning qatʼiy kelishuvi asosida yuzaga kelgan boʻlsa ham. Chunki nochorning xohishida hurriyat tanqis boʻladi. Uning zohiriy roziligi, boshqa yoʻli boʻlmagan muhtojning itoatidir.<br />Beriladigan maosh qilingan mehnatga yarasha boʻlishi vojib. Alloh taolo:<br />'''"Odamlarning narsalarini kamaytirib bermang. Yer yuzida turli buzgʻunchiliklar qilmanglar"''', deydi. ''(Shuaro surasi, 183-oyat)'' * Oddiylik har sohaga tegishli Islom sunnatidir. * Koʻpchilik yoshlar koʻproq [[Vaqt|vaqtlarini]] vaʼz va [[Din|diniy]] darslar eshitishga bagʻishlashni, dunyo ishlari va hayotiy ilmlarga esa ozgina [[vaqt]] sarflashni [[Taqvo|taqvodorlik]] deb oʻylashadi. [[Islom]] bu yoʻl bilan hech narsa yutmaydi. Agar [[aqida]] ahli qiziltanlilarga oʻxshab soddalik qilsa, [[Niyat|niyati]] qanchalik yaxshi boʻlmasin hech qachon gʻolib boʻlolmaydi.<br />Ey musulmon, [[hayot]] tizginini [[ilm]] va [[iqtidor]] bilan qoʻlingga ol! Shunda oʻzing [[eʼtiqod]] qilgan [[Haqiqat|haqiqatga]] nusrat bera olasan<ref name=":0" />. * Men musulmonman. Hayotni sevaman va uning goʻzalliklaridan quvonaman. Alloh meni borliqda mehmon qildi va eng yaxshi narsalar bilan ziyofat etdi.<br />Uning bu karamini rad etish ahmoqlik. Shuningdek neʼmat berganga shukrdan bosh tortish ham hamoqat. Alloh subhanahu hamma narsani Oʻz fazli bilan bilan beradi va unga goʻzal eʼtirofdan boshqasini istamaydi.<br />Ana shu eʼtirof judayam katta toʻlovmi? Aftidan koʻpchilik odamlarga bu toʻlov ogʻirlik qiladi. „'''Bandalarimdan shukr qilguvchilari ozdir“.''' ''(Saba surasi, 13-oyat)''<ref name=":0">{{Kitob manbasi|year=2019|author=Mubashshir Ahmad|title=Olim, odam va olam|publisher=„Qaqnus Media“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=224}}</ref>. * Gohida turgan joyimizda harakatlanamiz. Gohida boshi berk koʻcha tomon yura boshlaymiz. Gohida oʻng-u soʻlga chopamiz, goʻyoki toʻgʻri yoʻl bilan oʻrtamizda xusumat bordek.<br />Hurriyat izlayotgan olamda, islomni istibdod dini, deya tasvirlaymiz. Tajribani hurmat qiladigan va hujjatga ergashgan olamda, dinni jinlar olamidan keltirilgan va shahodat olamidan toʻsilgan afsona va gʻaybiyot oʻlaroq tanishtiramiz. Bir-biridan yiroqlar yagona maqsad yoʻlida yaqinlashayotgan olamda, arzimas kelishmovchiliklarni unutsak boʻlardi. Buning oʻrniga ayrim daʼvatchilar musulmonlar oʻrtasini ming yillab uzoqlashtiradigan fikrlarni tarqatmoqdalar. Bu bilan ular saflarimizni yorib, birligimizni yakson qilmoqdalar.<br />Hozirda taklif etilayotgan islomiy madaniyatimiz shomil yangilanishga muhtoj. Anʼanaviy maydonda faoliyat qilayotgan daʼvatchilar gʻalvirdan oʻtkazilishi kerak. Shunda tanazzulni toʻxtata olamiz va xatolarimizni yuva bilamiz. * Fitratda fasod va aqlda falajlik hamroh boʻlgan dindorlik, qiymati yoʻq va arzimas dindorlikdir. Chunki bu holat insoniy haqiqatni oʻldiradi. Din taʼlimotlarini esa qor yoki toshga suqilgan shoxga aylantirib qoʻyadi. Unda na barg boʻladi va na meva… * Islom jihodiga chaqiruvchilardan biri bunday degandi:<br />— ''"Shariat hukmlarini tatbiq etmaslik, ummatning ustiga yogʻayotgan balolarning bosh sababchisidir. Mana shu johiliyatga qarshi kurashish va kufrga tirgak boʻlayotgan togʻut-shaytonlarni yoʻq qilish lozim".''<br />Salafiy daʼvatchilardan biri esa bunday degandi:<br />—''"Oyatlarni taʼvil qilish qalblarni adashtira boshladi. Keyin bunga oddiy odamlarning qarashlariga muvofiq mazhablarga ergashish, sunnati mutahharani tark etish va soʻfiy tariqatlarning yoyilishi qoʻshildi. Bu adashuvlar bor ekan, ummatning holi isloh boʻlmaydi".''<br />Uniyam gapini eshitdim, buniyam. Va ikkoviyam dushmanga bas kelolmasligini va kurashda gʻolib boʻlolmasligini angladim. Chunki ular oʻzlari yuzlangan maydonni va ilonlar chiqib keladigan oʻrani yaxshi oʻrganishmagan. Ular oldiga boshidan yaralanib kelgan bemorning oyogʻini bogʻlagan tabibga oʻxshashadi.<br />Farosatsizlik mahsuli boʻlgan bu jihodning oqibatlari haqida oʻylay boshladim. Bir doʻstim, bular haqida qanday fikrdasiz, degandi. Men javob qildim:<br />—''"Bularning faoliyatiga bir yil boʻlmay, xonadon va masjidlarga janjal va kelishmovchiliklar yoyiladi. Bir toifa yoshlar qamoqxonalarga tashlanadi. Mustamlaka esa vahshiylashib, yana-da mustahkam oʻrnashadi".''<br />Taxminim toʻgʻri chiqdi, qaniydi adashgan boʻlganimda! * Alloh Oʻz yoʻlida bajarilgan yarim amalni qabul qiladi, ammo yarim niyatni emas. Yo qalb toʻliq xolis boʻlsin, yoki toʻliq rad etsin! * Dunyoda eng arzon qon musulmonning qoni, ekanini koʻrganimda yuragim toʻxtab qolay deydi.<br />Uni yahudiy ham, majusiy ham, butparastu dahriy ham, hatto musulmon hukmdorlar ham halol sanab qolgan. * Islomga qaytish – bayrogʻimizga „Allohu akbar“ni yozib qoʻyish bilan emas, balki islomga qaytish – qalblarimizni „Allohu akbar“ga toʻldirish, uni amallarimizga turtki etish va hayotimiz hadafi qilish bilan boʻladi. * Ayrim yoshlar „Islom taʼlimotlari“ daraxtini agʻdarishning uddasidan chiqishdi. Yaʼni, uning yengil shoxlarini ildiz yo tomirga va muhim asoslarini esa shamol bilan uzilib tushadigan barglarga aylantirib qoʻyishdi. * Islomni amaldorlar himoya qilmaydilar. Islomni Allohning roziligini oshkora-yu yashirin koʻzlaydigan kishilargina qoʻriydilar. * Islomga kalta oʻy va cheklangan qarash egalari tomonidan qattiq zulm qilingan. Bundaylar bilganini tan olib, bilmaganini inkor qilgan odamlardir. * Firʼavn Musoning yerda buzgʻunchilik qilishidan xavfda edi!..<br />Tuhmatlar toʻqishda va begunohlarga ayb taqashda mana shunday yoʻl tutiladi.<br />Aytishlaricha, islomga chaqiruvchilar terrorist boʻlar ekan.<br />Qarang-a!<br />Agar ana shu „terrorist“lar hokimiyat egalariga: „Bizni oʻldiring! Biz bunga rozimiz. Faqat bitta shartimiz bor. Islom oʻz ummatiga hukm qiladi va har maydonda joriy boʻladi“, deyishsa, ular rozi boʻladilarmi?<br />Hech qachon!!<br />Chunki urush islomning oʻziga ochilgan! * Inson huquqlari dinimizda tavhid kalimasini aytish bilanoq yuzaga kelgan. Biz Undan boshqaga ibodat qilinmaydigan, Undan boshqa qonun chiqarmaydigan va Undan boshqa hukm qilmaydigan Allohga iymon keltirgan paytimizda, aynan mana shu paytda, aqidaviy, siyosiy yoki ijtimoiy boʻlsin, hamma butparastliklar qulaydi. * Hissiyotli daʼvatdan oldin oqilona fiqh boʻlishi lozim. * Ellik yildan beri, atrofimda boʻlayotgan voqealarni tushuna boshlayotganimdan buyon shuni idrok qildimki, islomning yarmi oʻlik yo muzlatilgan va qolgan yarmiga yashashga yoki bir muddat harakatga ruxsat berilgan. * Islomga Islom nomidan zulm qilishmoqda. Bu zulmni hokimiyatga xizmat qiladigan ulamolar hamda fahmsiz, toʻpolonchi va adashgan yoshlar amalga oshirishmoqda. * Dushmanlar bizdan tirnoqlari kesilgan, qoziq tishlari sugʻurilgan, suyaklari chiqarib olingan, tili sugʻurilgan, oyoq-qoʻllari shol islomni istashadi! ==== Din haqida ==== * Bugunda musulmonlar shakliy dindorlik bilan mubtalolar. Din rasm-rusum va marosimlarga aylanganda qiymatini yoʻqotadi. Chunki din avvalo tirik qalb, uygʻoq vijdon va pokiza koʻngildir. * Dinning vazifasi qoqilganni koʻrganda, uning oʻrnidan turishiga koʻmaklashishdir. Turtib, yoʻq qilishga harakat etish emas. ==== Dindorlik haqida ==== * Buzuq dindorlikning ofati shundaki, unda hidoyat gʻilofi ostida havoyi nafs yashiringan boʻladi. * Ilmga qarshi, fikrga dushman va hayot bilan sharafli sulh kelishuvini rad etadigan har qanday dindorlik, yashovchanlikning barcha imkoniyatini boy bergan dindorlikdir. * Tajribamdan koʻrdimki, shaklan dindorlik bilan, haqiqiy dindorlik oʻrtasidagi farq, qalb qattiqligi yoki yumshoqligida ekan. * Ayrim kishilar sunnat yo salaflar haqida oʻylashsa, birinchi boʻlib miyalariga keladigan narsa kiyinish boʻladi. Rasululloh yo sahobalar doʻppi kiyishganmi, yo salla oʻrashganmi, shu va shunga oʻxshash ishlar haqida oʻylashadi. Din kalta ishton, uzun soqol yo mahdud fikrdan iborat emas. Balki u goʻzal siyrat va egasini oʻz prinsipiga koʻra hayot kechirishga undaydigan jurʼatdan iboratdir. Agar dinlar surat, libos va koʻrinishlarga aylansa, ruhini, qudratini va boshlangʻich nuqtasini yoʻqotadi. * Islomiy sohada faoliyat yurgizib, dinlari gʻalabasi uchun gʻayrat qilayotgan, lekin qonlarida qadim boshboshdoqlik va buzgʻunchi jaholat viruslarini tashiyotgan odamlar haqida oʻylab koʻrib, ularning bir joyda depsinib turganlarini idrok qildim. Ular qadamlarini turgan joyidan uzolgan kunlari oldinga emas, ortga qarab yuradilar. Avvalgi xunuk magʻlubiyatlarimizga bundanam alamli va sharmandali magʻlubiyatlarni qoʻshib qoʻyadilar. * Choʻloq dinsizlik oʻzib ketib, sogʻlom hidoyat ortda qolishi katta fojiadir. Bu holat hidoyat egalarining dangasa va sustkash ekani sabablidir. === Xotin-qizlar haqida === * „Uy bekasi“ lavozimini mensimaganlar, bu mansabning muhimligidan va ummatning axloqiy-ijtimoiy hoziri va kelajagiga kuchli taʼsiridan gʻaflatda boʻlgan johillardir. Uy toʻridagi bu mansab qiyinchiliklari, erkaklarning uy tashida duch keladigan mashaqqatlariga barobar keladi.<br />Shariat ikki jinsni ham oʻzlariga loyiq va ustun tomonlariga yoʻllaydi. Baʼzi ayollarning favqulodda qobiliyatlari, bu xususiyatni yoʻqqa chiqarolmaydi. * Ayolning qalbi va aqli qup-quruq boʻlsa, unda na maktab-u madrasa taʼlimi va yo masjid ibodati boʻlsa, biz kutayotgan tarbiya qayerdan keladi?! === Ummat, xalq, jamiyat va millat haqida === * Raiyatning buzilishi, hukmdorlarning buzilishi bilan boʻladi. Hukmdorlarning buzilishi esa, ulamolarning buzilishi bilan boʻladi. Agar yomon qozilar va yomon ulamolar boʻlmaganda, ularning tanbehidan qoʻrqib, yomon hukmdorlar ham kam boʻlardi. * Uygʻonishlar tarixidan maʼlumki, aqliy uygʻonish doim siyosiy va ijtimoiy faoliyatlardan oldin turgan. * Inson oʻziga topshirilgan mansabni, oʻzi va yaqinlariga manfaat keltirish maqsadida suiisteʼmol qilmasligi kerak, chunki mansab omonatdir. Umummulkidan semirish esa jinoyatdir. Maʼlumki hukumat va shirkatlar oʻz xizmatchilariga muayyan miqdor maosh berishadi. Qingʻir yoʻllar bilan uni koʻpaytirishga harakat qilish ayni harom mol topishdir. * Maʼnaviy nochorlik moddiy nochorlikdan yomondir. Ahmoqlik va qoloqlikdan aziyat chekayotgan millat qadr-qimmatga loyiqmas va buyuk risolatni koʻtarishga qodir boʻlolmaydi. * Diyorlarimizda dinsizlik, sarmastlik va zino erkinligini qattiq turib himoya qiladiganlar bor. Ammo iymon, iffat va fikriy uygʻoqlik haqida soʻzlansa, ularning yuzi tirishib-burishib ketadi.<br />Magʻlubiyat va sharmandalikni bizga aynan ana shu uyatsizlar olib keladi. * Biz uyimiz toʻrida bosqinga uchradik. Bosqin harbiy bosqin emas. Fikriy-aqidaviy.<br />Endi magʻlubiyatimiz ogʻirligini boshqalarga yuklamaylik. * Firʼavnlashuv ommaviy [[kasallik]]. Uning asosi haqni mensimaslik va odamlarni tahqirlash boʻladi. Koʻpincha u hokim, masʼul, artist va koʻcha supiruvchilarda uchraydi. * Nima sababli ummat sportdagi magʻlubiyatlar uchun asabiylashadida, sivilizatsiya, sanoat va ijtimoiy maydonlardagi magʻlubiyati uchun bir tuki qimirlamaydi, shuni tushunmayman. * Musulmon mamlakatlardagi fikriy tanazzul kishini azoblaydi. Boshqa oʻlkalardagi aqliy uygʻoqlik esa hayratlantiradi. Bu uygʻoqlik – islom shaʼnini ulugʻlagan fitrat sadosi ekani bizni yupantiradi.<br />Musulmonlar qoloqligining birinchi sababi ana shu sogʻlom fitratni inkor qilish va u bilan yurishdan bosh tortishlaridir. * Taʼkidlashdan charchamayman, ishlarning eng qiyini xalqlarni oʻzgartirish. Hukumatlarning oʻzgarishiga kelsak, agar xalqlar buni xohlasa, ular oʻzidan-oʻzi oʻzgaradi. * Istibdod tarixi soʻzlaydiki, hukmron va sultonlar aqliy uygʻonishlardan siqilishadi. Ilm-u irfon yoyilishidan qoʻrquv his qilishadi. * Agar musulmonlar oʻzlariga, Kitoblariga va paygʻambarlariga insof qilganlarida, solih salaflaridan chiroyli oʻrnak olganlarida va ulugʻ bobolari dunyo tanigan eng yuksak hazora (sivilizatsiya)ni uning ustiga qurgan yoʻlda yurganlarida edi, sharqu gʻarbdan boʻlgan dinsizlar Islomga tuhmatlar yoʻllashdan ojiz qolishardi.<br />Lekin biz fahmda adashdik, amalda adashdik. Notoʻgʻri fahm va notoʻgʻri amal Alloh va Rasuli sollallohu alayxi va sallamning dushmanlarini bu dinni unda boʻlmagan sifatlar bilan tavsiflashga undadi. * Firʼavn va imperatorlar ilohlik daʼvosini qilishgacha borishdi. Chunki avomning tafakkursiz xizmat qilishi ularni shunga yetakladi. * Islom harbiy toʻntarish yoki ommaviy qoʻzgʻolondan keyin barpo boʻladi, deb oʻylaydigan yoshlar, maqsadlariga erishsalarda, islomni barpo qila olmaydilar.<br />Chunki hurmatga loyiq davlat hurmatga loyiq jamiyatning farzandidir. Solih hukumat solih jamiyatning tabiiy natijasidir. Beadab va tuban xalqlarni esa oʻz probalaridan boʻlgan hokimlar boshqarishiga kelsak, Alloh taolo:<br />'''"Shunday qilib, qilgan ishlariga binoan zolimlarni baʼzilarini baʼzilariga hukmron qilib qoʻyurmiz"''', degan. ''(Anʼom surasi, 129-oyat)'' * Boylar qoʻllaridagi katta mol-davlatni oʻzlarigagina manfaatlanish uchun berilgan, deb oʻylashadi. Islom esa boylikni ijtimoiy vazifa oʻlaroq koʻradi. Unda jamiyatdagi turli toifalarning haqqi bor. * Sanoqda dunyoning beshdan birini tashkil qiladigan ummatni maʼrifat maydonida qidirib topolmaysan. Ishlab chiqarish sohasida esa borligini sezmaysan. Zakiy xulq namunasida, foydali hamkorlikda, ehtiromga loyiq erkinlik va adolatda qoʻlin boʻm-boʻsh koʻrasan…<br />Bu ummat nima bilan mashgʻul?!<br />U madorsiz nazariyalarni bahs etish bilan, arzimas juzʼiy masalalarni tortishish bilan va zohiri dinu aslida esa havo boʻlgan boʻlinishlar bilan! Bularning hammasi uni gʻarq etgan.<br />Buning samarasi oʻlaroq u hazoraviy, xulqiy va ijtimoiy tomondan zamin ahlining bashariy taraqqiyot narvonida oxiridadir… * Lahvboshilarga uygʻoqlarni uxlatishga bor imkoniyat berilayotgan bir vaqtda, biz mudraganlarni uygʻotishdan man etilmoqdamiz * Keyingi asrlar musulmonlarida boʻlgani kabi oʻz merosini boy bergan va erlarini nazarga ilmagan millat albatta xor boʻlgusi. Boy bergan va xor qilgan ishlari hosilini bugun yigʻayotganlar meni hech ajablantirmaydi. * Ummatimiz buni unutib qoʻygan shekilli, bizning yer yuzida qolishga haqliligimiz, islomga mansublik va unga amal qilishimizga bogʻliq. * Islom olamimizda hukmron muassasalar musulmonlarni soqol parvarishlash va tahorat hukmlarida choʻkib ketishini xohlashadi. Toinki odamlar oʻzlari tushib qolgan korrupsiya va zulm botqogʻini koʻrmasinlar. * Ayni damda islomni rad etish oʻziga oʻzi suiqasd va barbod boʻlish yoʻlidir. Balki bu mustamlakachilikning koʻz quvonchidir. * Alloh taolo Oʻzidan qoʻrqadigan, koʻzdan panada boʻlgan solih bandalarini sevadi. Ular koʻrinishmasa birov qidirmaydi, hozir boʻlishsa tanimaydi. Ularning qalblari qorongʻi burchakdan chiqib keladigan hidoyat chiroqlaridir. Ha, jimgina ishini qiladigan, shuhrat va mansabga qoʻl siltagan va ishlarning poʻstlogʻi qolib, meva-urugʻi bilan mashgʻul boʻlgan hamda qalblari Allohga bogʻlangan bu kishilarni Alloh sevadi. Ummatimiz oʻziga rizq ham, nusrat ham ular tufayli keladigan bu muborak sinfga qanchalar muhtoj! * To mamlakat boshqaruvini oʻzi uchun ishlaydigan, qilichi bilan uradigan va uning aqli bilan tafakkur qiladigan kishilarga topshirmagunicha, mustamlakachilar biror mamlakatni tark etmagan va qoʻshinini olib chiqmagan. * Ummatimiz aqlli kishilarga rosa boy. Lekin islom ummatichalik oqillari oldiga toʻsiq qoʻyadigan millatni koʻrmadim. Bizda haqiqatni koʻra olganning fikri emas, gapdon vaysaqining gapi oʻtadi. Gʻalaba qoʻlida qamchisi borniki boʻladi, dalil keltirganniki emas. Yoʻlni boʻshatish uchun tentaklar daholarni doimo quvib soladilar. === Taʼlim va tarbiya haqida === * Taʼlim va tarbiya yonma-yon boʻlmaguncha ummatimiz uygʻonishi maholdir. * Bekorchilik bagʻrida minglarcha razolat tugʻiladi. * Goʻzal xulqni jamiyatda umumiy taʼlim bilan yoki amr va nahiy bilan shakllantirib boʻlmaydi. Nafslarni fazilatlarga oʻrgatish uchun muallimning: „Bunday qil, yo unday qilma!“ degan soʻzlari kifoya qilmaydi. Samarali odob uzoq tarbiyaga muhtoj va davomli harakatni talab etadi. * Qohirada tibbiyot fakultetiga oʻqishga kirmoqchi boʻlgan bir tolibi ilmni koʻrdim. U uzun koʻylak va qalpoq kiyib olgandi. Undan: „Bu notabiiylik nechun?“ deb soʻradim. U: „Men ajnabiy kiyimlar kiyib, kofirlarga taqlid qilmayman“ deya javob berdi. Men aytdim: „man etilgan taqlid – shaxsiyat inqirozida va boshqalarga ruhiy-fikriy taqlidni eʼlon qilishda yashirindir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ham rumiy (ajnabiy) jubba (yengi uzun ustki kiyim) kiyganlar. Uning yenglari tor boʻlgan. Tahorat oladigan paytlarida qoʻllarini uning tagidan chiqarib olardilar“.<br />Lekin esipast bu tolib oʻqishni tashlab ketib qoldi. * Axloqning oʻz hikoyasi bor, bundan bexabar qolib boʻlmaydi. Axloq Alloh taoloni yaxshi tanigandan yoki tavhid aqidasida rost turgandan ham paydo boʻladi. Ammo bunday axloqni xosda ham, avomda ham izlab topolmayapman.<br />Odamlardan qoʻrqib Allohdan qoʻrqmaydigan, odamlarni rozi etib Allohni rozi etmaydigan va odamlarga tavakkul qilib Allohga tavakkul qilmaydigan bu maxluqni musulmon, deb sifatlasa boʻladimi?<br />Nifoqni mahv qiladigan, botinni tozalaydigan va amal, ham holatni tartibga soladigan xulqlar bor. Bu haqda buyuk paygʻambar sollallohu alayhi va sallam: „Men goʻzal xulqlarni kamolga yetkazish uchun yuborildim“, deya ogohlantirganlar. Bu zot nifoq belgisi deya yolgʻon, vaʼdaga xilof, omonatga xiyonat, kelishuvlarni buzish va xusumatda buzuqlikni sanaganlar.<br />Boshqa jamiyatlar rostlik, omonatdorlik, vafodorlik va oliyjanoblikka bizdan koʻra eʼtiborliroq ekanini bilgan musulmon nima deya oladi?<br />Turli mamlakatlardagi koʻpgina shahar va qishloqlar pokizaligini koʻrdim. Piyoda va haydovchilar oʻrtasidagi qatʼiy nizomga guvoh boʻldim.<br />Oʻz yurtimga birrov nazar solib gʻamga gʻarq boʻldim. Ishchilar malakani yoqtirmasligi, amaldorlar ommaga xizmat qilishni xushlamasligini koʻryapman.<br />Bizga nima boʻldi, tushunmayman. Biz oʻlyapmiz va oʻzimiz bilan dinimizni ham oʻldiryapmiz! * Chala ilm insonni kufrga yetaklaydi. Ammo tugal ilm esa insonni aniq iymonga boshlaydi. * Kundan kunga bir haqiqatni koʻproq his qilmoqdaman:<br />Islomning zakovatga boʻlgan ehtiyoji ixlosga boʻlgan ehtiyojidan kam emas! * Islom ibodatlari mavhum marosimlar emas. Balki ular insonga axloqni oʻrgatadigan mashqlardir. * Insonga koʻngil va tana pokizaligini taʼlim berolmagan namoz yo roʻzaning qanchalik qiymati bor?! * Islomda hukmronlik nizomi „Sizlarning yaxshingiz boʻlmaganim holda sizlarga hokim qilindim (bu Allohning marhamati)“ xulqidan boshlanadi. * Turmush „hayvoniy mahsulot“ni koʻpaytirish uchun qoʻshilish emas! Balki islomda oila – „hayot va fazilat“ bilan „iymon va bunyodkorlik“ning barobar davom etishidir.<br />Undan maqsad „yeyish, ichish va rohatlanishni doʻndiradigan avlodni yetishtirish“ emas. Balki gʻoya „borliq risolatini yuzaga chiqaradigan avlodni tarbiyalash“dir. Bunda ota-ona fikri va qalbi sogʻlom hamda yoʻli va gʻoyasi sharafli zurriyotni tarbiyalashda hamkorlik qiladi. * Diniy fikrni yangilash quyidagilarni talab qiladi:<br />— Yetuk aql;<br />— Pokiza qalb;<br />— Tarix xatolari va avlodlar toyilishlarini koʻra bilish;<br />— Oddiy Qurʼonxon emas, Kitob olimlaridan boʻlish;<br />— Shunchaki roviy emas, rivoyatlar mutaxassislaridan boʻlish;<br />— Taqlidchi emas, islom faqihlaridan boʻlish;<br />— Joriy urf-odatlar quli va yengil (asl manbada sassiq, deyilgan) izlanishlar egasi emas, balki tarbiya va taʼlimning ustalari boʻlish. === Iqtisod va sanoat haqida === * Agar musulmon Islom kelajagi undan talab etadigan ilmiy va iqtisodiy faoliyatni unutgan holda, Kaʼba oldida umrbod ibodat bilan mashgʻul boʻlsa ham, bu ishi uni Alloh oldida hech narsadan behojat qilolmaydi.<br />Zero, zavodlar qurish masjidlar qurish bilan barobardir! * Allohga dalada ibodat qilish ''(niyatni toʻgʻirlab, dalada mehnat qilish ibodat deb atalmoqda)'', mehrobda ibodat qilish kabidir. Zavodda ibodat qilish, saʼy va tavof''(haj amallari)''dagi ibodatga oʻxshashdir. * Bir kishi shayx Muhammad Gʻazzoliydan:<br />— ''"Soatni oʻng qoʻlga taqish kerakmi, yo chap qoʻlgami?"'' deb soʻradi. U kishi shunday javob qildi::<br />— ''"Uni oʻzing yasagin-da, xohlasang oyogʻingga taq!"''. * „Hadid“ surasining sohibi boʻlgan ummat hadid''(temir)''ni ishlata bilmaydi ''(yaʼni ogʻir sanoatni rivojlantira olmaydi)''. === Insoniylik va bagʻrikenglik haqida === * Kitobiyya ayol bilan bir tom ostida yashashni halol qilgan islom, barchaning bir vatan ichra yashashiga mone boʻlishi mumkin emas! * Agar Misrdagi islom davlati masihiyga islom nomidan zulm qiladigan boʻlsa, men islom davlatining zulmiga qarshi kurashda ana shu masihiy tomonida turaman. * Buyuklik alomatlaridan biri, birov bilan fikrlashda muxolif va qarorlariga qarshi boʻlishing mumkin. Lekin shu bilan birga koʻngling bilan uni quchishing va unga hech qanday holda ham ozor bermasligingdir. * Agar insonning vijdoni oʻlib, haqni inkor etsa, uning Qurʼon yodlagani va Sunnat oʻrgangani aslo foyda bermaydi. == Kitoblaridagi iqtiboslar == === "Qurʼoni karimning besh mehvari" kitobidan === * Dinga mansublar ichida ulardan uzoq boʻlish yoki qochish lozim boʻlgan kishilar bor. Chunki ular oʻzlariga mahliyo kishilar boʻlib, xususan adashgan yoki kamchiligi borlarni mensimay, ularga yuqoridan qarashadi. Ularni masxaralasa goʻyo savob oladiganday, tilini uzun qiladi. Ularning aybini ochganidan yoki azobga giriftorligidan xursand boʻlganday, tuhmatlar toʻqiydi!!<br />Bu xil dindorlik egasiga ham, odamlarga ham balodir. Qotgan qalb egalari qanchalik ilmda chuqur boʻlsalar ham vaznlari yoʻq kishilardir. Qadimdan dinlar bagʻritosh kaslardan ziyon koʻrgan. Bundaylar xastani davolamaydilar, balki sogʻlomni oʻldiradilar. Yomon soʻz ayta oladilar, ammo yaxshi ish qila olmaydilar.<br />Biz bu gaplarimiz bilan jinoyatchini himoya qilmoqchi yoki adashganni toʻgʻri demoqchi emasmiz. Balki insonga qarshi shaytonga yordam berishni yoki qadami toyib ketganga qarshi iblisni qurollantirmoqni istamaymiz. Zero adashgan yo toyganni qoʻlidan tutsak, toʻgʻri yoʻlga oʻzi tushib oladi. === "Achchiq haqiqat" kitobidan === * Daʼvat yoʻlida men yoʻliqqan ofatlardan biri – hamma narsaga jununlarcha harom hukmini berishga ragʻbati bor kishilardir. Agar ularning havoni harom qilishga imkonlari boʻlganda, odamlar bilan boʻgʻilib oʻlsalar ham, shunday fatvo chiqarishgan boʻlardi. Ular islomni keng olamning tor bir burchida oʻz anʼana va marosimlari bilan biqiq yashaydigan risolat, deb tasavvur qilishadi. Olamga eltadiganlari, tabiati qanday boʻlishidan qatʼiy nazar, hamma narsani man etishdir. Muhimi, bu biqiq burchak oʻz egalariga tegishli boʻlsa bas. Bunday fikr egalari xarob bir uyga qorovul boʻlishdan boshqasiga yaramaydilar. Ammo ularning bagʻrini yurtlar va zamonlarga ochadigan, nafslardagi Allohning fitratiga labbay deydigan va sharq-u gʻarbdagi erkak-u ayolni teng tushuna oladigan olamshumul din daʼvatchilari boʻlishlari esa maholdir. * Agar din goʻzal xulq, ochiq yuzlik, oliyjanoblik, yaxshi qoʻshnichilik va jozibali koʻrinish boʻlmasa, yana nima?<br />Bundan ham oldin din Allohga muhtojlik, Uning huzurida doimiy xokisorlik, keng rahmatidan umidvorlik va diyorlar-u bandalarga umumiy ezgulik istash boʻlmasa, yana nima u?! * Esimda, yosh bir yigit gʻazabnok ohangda shunday degandi:<br />—Siz soqolini qirtishlagan tolib va ochiq-sochiq yurgan tolibalar oʻrtasida oʻtirasiz. Odamlar sizni gʻazablangan emas, doim kulib yurgan holda koʻrishadi. Shunday holatda ekansiz, sizni tanqid qilgan va yomon koʻrgan kishilarga uzringiz bordir?!<br />Men aytdim:<br />— Xoʻmrayish daʼvatchilarning xususiyatlaridan ekanini bilmayman. Men avvalo odamlarga islomning aqida va axloqdagi alifbolarini anglataman. Agar urugʻ toʻgʻri ekilsa meva oʻz vaqtida yetiladi. Agar odamlar Robbilarini tanishsa va Unga „eshitdim va itoat etdim“ asosiga koʻra bogʻlanishsa, ularda sen talab qilgan, balki undan-da koʻproq narsa roʻyobga chiqadi.<br />Ammo meni yomon koʻrishlari masalasiga kelsak, nima deyishni ham bilmayman. Lekin Allohga hamd aytamanki, U meni mukammal satr qildi, mendan biror narsaga (sharmandagarchilikka) imkon bermadi.<br />Siz oʻzingizni (nafsingizni) xursand qilish uchun xalqni sharmanda etishga qiziqasiz. Bu qiziqish esa oʻzingiz odamlarni ayblayotgan gunohlardan ham koʻra chirkinroq darddir.<br />Ey oʻgʻlim, sen bu hunaring bilan boshqalardan koʻra yomonroq boʻlmasang deb qoʻrqaman.<br />Zero, qalbi siniq gunohkor kishi, bandalarga katta ketadigan voizdan koʻra sharafliroqdir. * Qalb qotishi va gʻolib gʻurur Allohning gʻazabiga va toʻgʻri yoʻldan uzoqda ekanlikka dalolat qiladi. Kishi kir borligʻi va xunuk botini ustiga zohiriy taqvo libosini kiyib olishi qiyin ish emas. * Agar kishidagi aqliy masofani yuz metr deb olsak, uning toʻqson metrini tortishuv masalalari egallab olishi nimani anglatadi? Shundan keyin ham iymon qarorlari va isloh maydonlari uchun nimalar qoladi?<br />Lekin baʼzi odamlar fitna qoʻzgʻovchi boʻladi. Chunki ularning buzishga boʻlgan ragʻbatlari qurishga boʻlganidan tezkor boʻladi. Tortishuvga boʻlgan qiziqishlari sokin amaldan koʻra muhimroq boʻladi. Bu qadar bulut ichra ular Allohning roziligini koʻradilar, deb oʻylamayman. === "Qurʼon bilan qanday muomala qilamiz?" kitobidan === * Fiqhiy juzʼiyyotlarga ummatimizdek koʻp vaqt ketkazgan millatni bilmayman. Masalan tahoratni olaylik. Uni oʻrganishga ikki daqiqa vaqt yetadi. Vaholanki u toʻgʻrida yuzlarcha sahifalar, kitoblar, balki-da jildlar qoralangan va mazhablar ixtilofi bayon qilingan. Bu juda ajib holat. Hatto men bu ilmni „Tahoratni (jarrohlik yoʻli bilan) yorib koʻrish ilmi“ deb atayman.<br />Shubha yoʻqki, kichik juzʼiy masalalarning bunchalik katta maydonni egallashi asl va katta masalalar hisobiga boʻladi. * Tahoratni uch oy bahs qilish oʻrniga, masalan quyidagi mavzularni oʻrgansak boʻlmaydimi? Od qavmi nega halok boʻldi? Samudchi? Bugungi jamiyat Od va Samud jamiyatiga oʻxshaydimi? Bani Isroilda sodir boʻlgan inqiroz nima edi? (Dindagi) haqiqatlar shakllarga qachon aylanayozdi? Din ilohiy mansublik va ruhiy tozalanish boʻlishi oʻrniga qanday qilib tarixiy mansublikka evrildi?<br />Bu savollarning hammasini Qurʼoniy qissalar manzarasida oʻrgansa boʻlardi. Lekin biz bu jihatni batamom eʼtiborsiz qoldirdik. Ulardan, koinot haqidagi oyatlardan uzoqlashganimiz kabi yiroqlarga ketib qoldik. Shundan aqllar oʻtmaslashdi, fikrlar xiralashdi. * Hozirda sodir boʻlayotgan ishlardan koʻra mazhabga taqlid qilish yaxshiroq. Ular yo muhtaram ilmiy vazni yoki hurmatga loyiq fitriy isteʼdodi yoʻq kishilarning bolalarcha ishi boʻlmoqda. Ularning bor imkonlari jurʼatda va bir nav avantyurada koʻrinmoqda xolos. Keladilar-da imomlarga hujum qiladilar va butkul tarixga loy chaplaydilar. Buni oʻzlari mansub bilgan bekorchi bir gap tufayli qiladilar. Ularning daʼvosi qanchalik ergashish va iqtido haqida boʻlmasin, haqiqatda bu ishlari bir nav goʻdaklikdir. Tobeinlar bunday qilishmagan. Mening tushunishimcha, salaflik Abu Bakr va Umar roziyallohu anhumolarga murojaat qilishim va ular yetib borgan ufqlarga boqishimdir. === "Islom va harakatsiz quvvatlar" kitobidan === * Asl musulmon mutafakkir mantiqiga koʻra ayta olaman:<br />Bugʻ kuchini kashf qilib, aqlini suvning qaynashi orti va uning suyuqlikdan gazga aylanuvchi quvvatini oʻrganishga bagʻishlagan ingliz olimi, bu ishi bilan „Allohning sifati zotining aynimi? Yoki zotidan oʻzgami? Yoki ayni ham, oʻzga ham emasmi?“ degan masalani oʻrgangan musulmon olimdan koʻra islom fitratiga yaqinroqdir.<br />Chunki musulmon olimi bu harakati bilan musulmonlarni firqalarga boʻlib tashlaydigan va aql bilan emas, aqldan ozish bilan natijalanadigan xizmatni amalga oshirdi.<br />Chunki inson oliy malakasining tabiiy sohasi koinot haqida izlanishdir. Bu izlanishning natijalari esa quyidagicha boʻladi:<br />— Allohga iymon paydo boʻladi.<br />— Aqllar Uning buyukligining yana bir jihatidan bahra oladi.<br />"Gʻaybiy mujodalar"da ochilgan barcha maydonlar esa bizning aqliy quvvatimizni insofsizlarcha yakson etmoqda.<br />Inson aqlini ufqlarda kezishdan va yeru osmondagi oliy qudrat kengliklari bilan doʻstlashishdan man etadigan sunʼiy toʻsiqlarni jaholat va zalolatgina paydo qiladi. Islom esa bunday ishlardan pokdir! * Jism qon saratoniga chalinsa, oq va qizil hujayralar oʻrtasida ayovsiz jang boshlanib, jismni tezda qabr yoʻliga olib boradi.<br />Qachonki, ummat tafriqalanish kasaliga mubtalo boʻlsa, uning ziyoni ummat boshiga tushib, borliq halokatga yuz tutadi.<br />Shubha yoʻqki, Allohning huzurida eng ulugʻ qurbatlardan biri musulmonlarni ushbu halokatdan chetlatish va yakka shaxslar va jamoalarni bir-biriga yaqinlashtirmoqdir. Ularning oʻrtasini isloh qilmoq zarur. Toki buyuk maqsadlariga yetsinlar va olamlarga islom risolatini yoysinlar. === "Tuhmatga yo‘liqqan islom" kitobidan === * Odamlarga faqirlikni targʻib etadigan yoki arzimas tirikchilikka qanoat qilishga undaydigan yoki hayotdagi xorlikka koʻndiradigan yoxud yoʻqsillikka sabr etishga va pastlikka rozi boʻlishga chaqiradigan daʼvat fojir daʼvatdir.<br />Bunday daʼvat bilan ijtimoiy zulmga yoʻl ochishni va zahmatkash ommani shaxs yoki shaxslar xizmatida ezishni iroda qilinadi.<br />Hammasidan avval, bu islomga yolgʻon toʻqish va Allohga tuhmat qilishdir. === "Islom va iqtisodiy holatimiz" kitobidan === * Sharqning musulmon xalqlari islomni tushunishidan oldin va islom azizligini kutishidan avval, uning moddiy va maʼnaviy darajasini koʻtarilishiga, yaʼni insoniyligini isloh qilinishiga qattiq mehnatni taqozo etadi.<br />Bir necha tajribadan keyin amin boʻldimki, bechorahol tabaqa oʻrtasida buyuk eʼtiqodlar, solih amallar va fozil xulqlar urugʻini ekishga men munosib vaziyat topa olmas ekanman. Chunki insonning qorni och ekan, uning qalbini hidoyatga toʻldirish yoki jismi yalangʻoch ekan, unga taqvo libosini kiydirish juda ham qiyin masala.<br />U inson oʻlaroq, belini koʻtarib turishiga imkon beradigan ehtiyojlari toʻgʻrisida koʻngli xotirjam boʻlishi kerak. Belini tuta olgandagina, u ruhiyatida iymon asoslarini tutib tura oladi.<br />Agar biz razolat, maʼsiyat va jinoyatga qarshi din nomidan haqiqatda kurashmoqchi boʻlsak, yoki odamlarni Rabbil-olamiyn sari hidoyatini chin istasak, unda keng iqtisodiy hozirlik, shomil maishiy islohotlar qilishimiz kerak. === "Islom va siyosiy istibdod" kitobidan === * Islom va istibdod bir-biri bilan yoʻli tutashmaydigan zidlardan sanaladi. Din taʼlimotlari odamlarni yakka Rabbilari ibodatiga eltadi. Istibdod marosimlari esa ularni koʻr-koʻrona siyosiy butparastlikka qaytaradi. === "Islomiy hayot yo‘lidagi muammolar" kitobidan === * Mening fikrimcha, musulmonlardagi fikriy falajlikning dastlabki sabablaridan biri siyosiy istibdod-diktaturadir. Chunki inson doimiy nazoratda ekanini, zulm kaltagi boshi uzra aylanib, hayotiga nuqta qoʻyilishi mumkinligini va gardaniga musht tushib, hurmati poymol qilinishini, hamda qoʻliga kishan solinib, ahli va farzandidan xabar kelmaydigan qamoqlarga tashlanishini bilib, qoʻrqib yashashi va yana oʻz yoʻlida davom etishi oson ish emas.<br />Insonning ruhiy xotirjamlikka ehtiyoji taomga boʻlgan ehtiyoji kabidir.<br />Makkani insho etishdan biroz oldin Ibrohim alayhissalom insonning ham moddiy va ham maʼnaviy huquqlarini barobar qiymatlab, shunday duo qildilar:<br />'''"Ibrohimning: „Robbim, buni omonlik yurti qilgin va ahlidan Allohga va qiyomat kuniga iymon keltirganlarini mevalar ila rizqlantirgin“, deganini esla".''' ''(„Baqara“ surasi, 126-oyat)''<br />Odamlarni kaltaklashga buyurilgan askar, poyabzali ostida dunyodagi eng katta miya ezgʻilanayotganiga parvo qilmaydi. Chunki u miya bilan miyaning farqiga bormaydi. Faqat buyruqni bajarishnigina biladi. Qisqasi, jabbor-zolimning qoʻlidagi bashariy asbobdir.<br />Qurʼoni karim firʼavnlar siyosatini (yaʼni, istibdodni) tavsiflagan paytda buyuruvchi va bajaruvchilarni bir yoʻlda deya taʼriflaydi:<br />'''"Albatta, Firʼavn, Homon va ikkovlarining askarlari xatokorlardan boʻlgan edilar".''' ''(„Qosos“ surasi, 8-oyat)'' === "Hayotingni yangidan boshla" kitobidan === * Kishining umri qanday oʻgʻirlanishini bilasizmi?<br />Ertani kutib bugunini xavotirla oʻtkazadi. Ajali yetguncha har qanday ezgulikdan qoʻli boʻsh holda shunday yashaydi.<br />Hayotingizni gʻayb tugʻadigan narsalar orzusiga bogʻlamang. Chunki bu orzu hech qachon yaxshilik keltirmaydi. * Taʼlim olish va taʼlim berish islomning ruhidir. Uning javhariga baqo va kelajagiga kafolat faqat ular bilandir. <br />Islom nazarida odamlar ikki kishidan biri boʻlishi kerak: haq yoʻlni izlagan taʼlim oluvchi yoki qoʻshimchani istagan olim. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytadilar:<br />'''"Olim va taʼlim oluvchi yaxshilikda sherikdir. Boshqa odamlarda esa yaxshilik yoʻqdir".''' ''(Ibn Mojja rivoyati)'' * Soʻrovchi yaxshilik haqida soʻraganida islom Paygʻambari: „Qalbingdan soʻra…“, deb, bu javobni qon toʻkishni halol biladigan va huquqlarga suiqasd qiladigan jinoyatchiga hadya oʻlaroq taqdim etmadilar. Qalblari gunohi kabiralarni bemalol sigʻdiradiganlar qanchalar bisyor!<br />Bu ezgu javobni u zot sagʻira gunohdan ham seskanadigan, fitrati sogʻlom, javhari shaffof va ezgulik oshiqiga aytganlar.<br />Paygʻambari karim bu odamni savol berish va fatvo kutish mashaqqatidan xalos etmoqni istaganlar, qachon ishlar oldida ishtibohli boʻlganda qalbiga boqishiga hamda muftiylar fatvo bersa-da, uning (qalbining) javobidan xotirjam boʻlishini xohlaganlar. === "Shu yerdan bilamiz" kitobidan === * Va nihoyat musulmonlar uygʻona boshlaganlarida, hamda aqida va shariatlarida islomga qaytishga qaror qilganlarida haqiqatning boshidan emas, etagidan torta boshladilar. Usul-asoslar qolib, furuʼ-shoxchalarni talab qildilar. Holatni tubdan oʻzgartirishni unutib, qasos va hadlarni tatbiq qilishga chaqirdilar. === "Musulmonlar o‘rtasida madaniy birlik dasturi" kitobidan. === * Mazhabiy taassubning ikkinchi ofati – niyatning yaxshi emasligi. Yoki insoniy tabiat ortida yashirin ruhiy [[xastalik]]larning mavjudligi.<br />Insonga gohida taniqli va ustun boʻlish ofati yoki shafqatsizlik va hukmini oʻtkazish razolati gʻolib keladi.<br />Qurʼon majlisida edim. Qori tilovatni „Sodaqallohul Aziym“ bilan tugatdi. Shunda oʻtirganlardan biri xuddi chayon chaqib olgandek oʻrnidan sakrab turdi va: „Bu bidʼat“ deya oʻshqirdi. Unga dedim: "Sen bilan uning bidʼat yoki bidʼat emasligi haqida bahslashmayman. Lekin: „Goʻyo boshingga tosh tushib ketgandek, bu qoʻrquv nechun?“ deya soʻrayman. Ish bunaqa vahima bilan toʻgʻrilanmaydi. Oʻtir joyingga!".<br />Qohira masjidlaridan birida yoshi qaytib qolgan kishi boshyalang namoz oʻqiyotgan talabalarni urayozganini koʻrdim. Uning qoʻlidan ushladim va zoʻrgʻa bosh avrat emasligini, ularning namozlari sahih ekanini va uslubi notoʻgʻriligini tushuntirdim. Gapimga qoniqmagan holda, lekin iloji yoʻqligidan, u joyni tark etdi.<br />Bu toifa odamlar risolat sohibi goʻzalliklarini tom qilish uchun kelgan axloqlar bilan nafsini poklamagan boʻladi. Ularning nazdida ibodatning surati qoʻpol qalb va bepoyon nafsning gʻilofidir.<br />Ular toʻlib-toshib zahrini sochish uchun ixtilofli masalalardan rohatlanadi. Ularning ishi zohirda din uchun gʻazab, ammo haqiqatda esa xasta tabiat va noqis, balki yoʻq tarbiyadan nafas olishdir. === "Musulmon axloqi" kitobidan === * Oʻziga topshirilgan vazifasida Allohning (shariatining) chegaralarini rioya qilgan va zimmasidagi burchga xiyonat qilmagan kishi, Allohning huzurida diniga nusrat beradigan va Kalimasini oliy qiladigan mujohidlardandir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytdilar:<br />'''"Amaldor amalga minganda haqini olib, haqini bersa, to uyiga qaytguncha Allohning yoʻlidagi mujohid kabi boʻladi".''' ''(Tabaroniy rivoyati)'' * Zaif kishi joriy urf-odatga qul boʻlib oladi va uning ishlarida anʼanalar hukmronlik qiladi. Garchi bu xatolari uni dunyo va oxirat qiyinchiliklariga duchor etsada.<br />Odamlar xursandchilik va motamlarida turli bidʼatlarni paydo etib olishgan. Din haqiqatlarini tutishdan koʻra ular ana shu bidʼatlar girdobida qolishni afzal bilishadi. === "Daʼvatchining g‘amlari" kitobidan === * Kichiklar doim doim kichik masalalarni qoʻzgʻab yuradilar. Namozda qoʻlni kindikdan pastga qoʻyadimi yo koʻkrakning tepasigami, deganga oʻxshash. Qoʻlni namozda ushlashni juda muhim hisoblayotgan va bu masala Chadda oʻldirilgan oʻn minglab musulmondan koʻra uni qattiq bezovta qilayotgan kishini koʻrsang… bilgilki, sen nasli buzilgan maxluqning oldida turgan boʻlasan.<br />U maxluq yo Allohning diniga iymon keltirmagan, yo odamlarning dunyosiga.<br />Dindorlarning bu toifasi yer va osmonga juda ogʻir yuk boʻladi.<br />Mana shunday nogiron kishiga tizginini topshirgan millat esa oʻzini qassobga topshirgan boʻladi. Oʻn beshinchi asrda din toʻgʻrisida bunday ahmoqlarning gap sotishidan Allohning dini yuksak va sharafliroqdir. === "Yo‘l bu yerdan boshlanadi" kitobidan === * Afrikaning fransuz va ingliz tilli oʻlkalarini kuzatdim. Mustamlakachilik qanchalik ildiz otganiga guvoh boʻldim. Garchi qoʻshinlari u zaminlardan chekingan boʻlsada, mustamlakachilar oʻzining uzoqroq qolishi kafolatini qanday mustahkamlaganini koʻrdim.<br />Ha, ular zaminni tark etishgan. Lekin yerli aholining ruhiyatini egallab olishgan, ularni oʻzlarining moddiy va maʼnaviy meroslariga chambarchas bogʻlab bilishgan. Aholi endi ularga yukinadi va ularga suyanadi.<br />Ular avvalo oʻz tillarini idoralararo yozishmalar tiliga va maorifning barcha bosqichlarida taʼlim tiliga aylantirishdi. Uni uylar va koʻchadagi eʼtiborga molik soʻzlashuv tili darajasiga olib chiqishdi. Toʻgʻri, boshida bir muddat mahalliy tillar bilan murosa qilishdi. Lekin arab tiliga boʻlgan nafratlarini aslo yashirishmadi. Har qanday toʻplantida uning haqqiga tajovuz qilishdi. Arab tilli kishilarni qasddan orqaga oʻtkazishdi. Garchi musulmonlar aholining oʻndan toʻqqizini tashkil etishgan boʻlsa ham. Shu sabab fransuzcha Senegal tiliga va inglizcha Nigeriya tiliga aylandi. Ammo Qurʼon tili boʻlsa, eʼtiborsiz va nochor ahvolda qoldirildi!!<br />Bu holat sababli, mazkur oʻlkalarda musulmonlar, arab tilida yozilgan islomiy meroslaridan uzilib qolishdi.<br />Agar ular islomdan biror narsa oʻqimoqchi va oʻrganmoqchi boʻlishsa, mustashriq yo missionerlar ikki til; inglizcha yo fransuzchada yozgan yolgʻonlari orqali oʻrganishdi. Kelajak avlodni biz qanchalar qoʻldan berdik!!! === "Ayollar muammosi: qotib qolgan va chetdan kirgan urf-odatlar o‘rtasida" kitobidan === * Osiyo tomon yuzlansak, oʻsha-oʻsha [[xastalik]] va ayni natijani koʻramiz. Musulmonlarning aksarini tashkil qiladigan ajamlar (arab boʻlmaganlar) hanafiy yo shofeiy mazhabiga ergashadilar. Oʻzlarini ahli hadis deb nomlab olgan anavilar boʻlsa, bu buyuk ikki imomga til tekkizishdan huzur qiladilar. Shu sababli boʻlinish va fitnalar qoʻzgʻaladi. Bunday ilmiy va xulqiy boshboshdoqlikdan dinimizning kelajagini yoʻqqa chiqaramizMen Sunnat bayrogʻini koʻtargan kishilarga nasihat qilaman:<br />Oʻzingiz va ummatingiz toʻgʻrisida Allohdan qoʻrqing! Jamlash kerak, boʻlish emas! Islomning yoʻliga toʻsiqlar qoʻyish oʻrniga, uning qaytishi uchun yoʻl ochish lozim. Musulmonlar jamoasi asrlardan beri yashab, fiqhiy ixtiloflar nima ekanini bilib olgan. Uni shishirish va boʻrttirish shart emas! === "Dardlar va davolar" kitobidan === * Biz musulmonlar tabiiy ilmlardagi qoloqligimiz uchun hali juda ogʻir hisobga tutilamiz. Inson namoz oʻqishi uchun yer yuzida bir metrga bir metr (1 kv.m) joy kifoya qilishi mumkin. Ammo ana shu kichikkina masjidni dushmandan himoya qilish uchun u Yerdan Mirrixgacha, balki Quyoshgacha choʻzilgan bilim-maʼrifatga ega boʻlishi lozim. * Hamma narsani, ignadan tortib raketagacha import qiladigan millat hech qachon gʻolib boʻlmaydi. Import qilish garchi sabablarni ushlashdan hisoblansada, bu noqis ushlash hisoblanadi. Chunki siz oʻzgaga boʻyiningizni topshirdingiz.<br />Qurol-aslahasini oʻzi yasamagan millat uni ishlatish erkiga ega boʻlmaydi. == Manbalar == [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Olimlar]] [[Turkum:Musulmon olimlar]] [[Turkum:1917-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1996-yilda vafot etganlar]] a18ctv1crzr2ax3auc0d29y8fs8c4bb 0 3641 12327 7704 2024-12-04T16:58:52Z Bekipediya 2189 12327 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Tasvir = Erkin Aʼzam.jpg | wikipedia = Erkin Aʼzam }} '''Erkin Aʼzam''' ''(10-avgust 1950-yil, Surxandaryo, OʻzSSR)'' — Oʻzbekiston xalq yozuvchisi, Oʻzbekiston respublikasida xizmat koʻrsatgan jurnalist, “Tafakkur” jurnali bosh muharriri. == Iqtiboslar == *Teranlik o‘rniga — shaklbozlik, mahorat daʼvosi, chiroyli yozish, originallikka intilish. Bular ham kerak, lekin katta dard, og‘riq bo‘lmasa, hammasi bir pul! *…yozuvchi odam har kuni yozishi kerakdir-u, ammo har kuni kitobxonning oldiga chiqavermasligi kerak. Negaki, arzigulik fikr har kuni, har oy, har yil ham tug‘ilavermaydi. Uning tug‘ilishini, yetilishini, pishishini kutish, sabr-toqat bilan kutish lozim. Yozish sanʼat bo‘lgani kabi, sukut saqlash, jim turish ham bir sanʼatdir. *… chinakam adabiy munaqqid hasad-u baxillik dardiga mubtalo, muayyan asar muallifining belini sindirmoqqa qasd qilgan boltabardor emas, adibning yaqin maslahatgo‘yi, homiysi, adabiyot gulshanining xolis, hassos bir gulchini bo‘lmog‘i darkor. *Jo‘nlik, sxematizm, fikr qashshoqligi — menimcha, adabiyotimizning ko‘ngildagidek dovruq qozonolmayotganiga sabab shu illatlar. Bu [[kasallik]] kitobxonlarimizgagina, baʼzi tanqidchilarimizning ham miyasiga shu qadar singib ketganki, sal “chetga chiqish”ni ko‘rsa, hayron bo‘ladi. *Romanga uringan yosh qalamkashlar masalasiga kelsak, qo‘ying, yozaversin, birortasi tuzuk chiqib qolar, balki. Lekin maqsad roman yozish emas, birinchi navbatda, yaxshi asar yozish bo‘lmog‘i darkor. *Baʼzan hikoyaning sanʼat asari ekanini unutib, gap aytishga, gazetadagi oddiy tanqidiy xabardagi faktlarni problema qilib ko‘tarishga berilib ketamiz. Menimcha, har bir hikoya, birinchi galda, avtorning o‘zi uchun yangilik, oldingilariga o‘xshamagan, qalamga olingan xarakter bilanmi, situatsiya bilanmi, yozilishi, kompozitsiyasi bilanmi — maʼlum darajada kashfiyot bo‘lishi kerak. *Hikoya yozmoq uchun nima kerak deysizmi? Insoniy did va isteʼdod kerak! *Gohida yaxshi hamsuhbat uchrab qolsa, jag‘im ochilib ketadi. Lekin baʼzi izdihom, anjumanlarda miq etmasligim mumkin. Yozishga kelsak, sergaplikka — “so‘z bo‘tqasi”ga mutlaqo qarshiman. O‘quvchining ham vaqtini hisobga olish kerak. Umrim bino bo‘lib, ezmalik menga yoqadi, degan odamni uchratmadim. Yozuvchi dangal, bo‘lar gapni aytgani maʼqul. *…yozuvchi kichik hikoya yozadimi, kattaroq qissa-romanmi, albatta, yangi gap aytishi kerak. Aslida, yozish — ko‘ngil mayli. Yozuvchi-shoirdan uni yoz, buni yoz deb talab qilish — ijod erkinligining muqaddas tamoyiliga zid. Ijod ahliga faqat bitta talab qo‘yilishi mumkin: nimani yozsang yoz, ammo toza va haqqoniy yoz! *…adabiyot insonni garchi har taraflama teran tadqiq etishi lozim ko‘rilsada, iloji boricha uning ijobiy jihatlarini, olijanob xislatlarini qalamga olgan maʼqul ekan. Bunda, albatta, yozuvchi do‘stim aytganidek, qanday yozish, yaʼni o‘xshatib ifodalash muhim. == Manba == 1. [https://ziyouz.uz/hikmatlar/aforizmlar/erkin-azam-adabiyot-inson-sirlari-haqidagi-fan/| Ziyouz.uz — Ziyo istagan qalblar uchun!] [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Yozuvchilar]] [[Turkum:Jurnalistlar]] [[Turkum:1950-yilda tugʻilganlar]] lgcq65amffu2344hpfbixbmo5qzces6 2 3671 12336 12118 2024-12-05T09:07:02Z Bekipediya 2189 /* Muhim */ 12336 wikitext text/x-wiki Hozirda oʻzbekcha [[w:Vikiiqtibos|Vikiiqtibosda]] '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' ta sahifa mavjud. Men yaratgan sahifalar va ularning qancha koʻrilganini bilish uchun: * [https://pageviews.wmcloud.org/userviews/?project=uz.wikiquote.org&platform=all-access&agent=user&namespace=0&redirects=0&range=all-time&sort=views&direction=1&view=list&user=Bekipediya Statistika] == Qilinishi kerak boʻlgan ishlar == {{/Qilinishi lozim boʻlgan ishlar}} cqqqt6gjs8b9lvgonzdqna7gb7l73tq 0 3684 12333 7755 2024-12-04T17:01:43Z Bekipediya 2189 12333 wikitext text/x-wiki '''Nozik iboralar''' (<small>arabcha:</small> نوابج الكليم; ''“Navobigʻ ul-kalim”'') — [[w:az-Zamaxshariy|Az-Zamaxshariyning]] [[w:Ubaydulla Uvatov|Ubaydulla Uvatov]] tomonidan arab tilidan oʻzbek tiliga tarjima qilinib 1992-yilda nashr etilgan asari. == Iqtiboslar == *Yoki ilmli bo‘l, yoki ilmga tayanib ish tutadigan bo‘l, loaqal ilmni tinglab eshitadigan bo‘l, biroq to‘rtinchisi bo‘lma, chunki kasodga uchrab halok bo‘lasan (juvonmarg bo‘lasan). *Pastkash kimsaning o‘z nasl-nasabini maqtab, u bilan faxrlanishi, chanqoq kishining suv shuʼlasi (sarobi)ni ko‘rib aldangani kabidir. *To‘g‘ri va haq yo‘ldan yurgan kishining yurishi arslon yurishidan ko‘ra ham mahobatliroq (haybatliroq)dir. *Tun-u kunni o‘tkazaman-u, lekin bugungi kunim kechagi kunimdan yaxshiroq bo‘lmayotir, chunki zamona kundan-kunga halokatga tomon bormoqda, shunday ekan, kechagi kun bugungidan avloroq, bugungi kun esa ertagidan yaxshiroqdir. *Haqiqat va adolat bilan to‘g‘ri siyosat yurgizmagan har bir rahbar va boshliq qattiq azob-uqubat va baloga giriftor bo‘lur. *Agar biror qayg‘u-alam yuz bergani yoki taʼziyali joyni eshitsang, darhol u yerga bor, agar ziyofat-u mehmondorchilikka chaqirilsang, unda o‘zing o‘ylab ish tut (o‘zing bilasan). *Odamlarning eng xotiri kuchlisi ularning ichidagi eng unutuvchisidir, ko‘ngillarning eng yumshog‘i salobatligi-yu shafqatlisidir. *Mol-mulkni behuda isrof qilish kufrona “neʼmatdir”, o‘ylamasdan boyligini sarflash to‘liq tanazzulga olib keladi. *Podshohning eng yaqin kishisi yaqinlarning ichidagi eng ulug‘idir, xavf-xatar paytlarida ularga (xavf-xatarga) yaqinrog‘idir. *Xudo ko‘rsatmasin, agar seni og‘ir qayg‘u-hasratlarning kuchli yellari o‘rab olsa, unda dod-faryod-u fig‘onlaring foyda bermas. *Agar senga nisbatan o‘z birodaring biror xiyonat qilsa, unga yaqinlashishdan o‘zingni tiy, uning makr-u hiylasidan o‘zingni muhofaza etishga harakat qil. *Har qanday ishni boshlashdan avval Allohning rizoligini o‘yla, aks holda qilgan ishlaringning hammasi behuda bo‘lib, zoye ketadi. *Ahmoq kishi hikmat lazzatini bilmaydi, bamisoli tumov kishi gulning hidini sezmaganidek. *Biror mamlakat (hokimiyat) ishlarining orqaga ketishiga sabab — tuzuklari-yu tartibotlarining susayishidandir. *Halol-pokiza kishi doimo xotirjam-u tinchlikdadir, birovga xiyonat-u yomonlik qiladigan kishi esa halokatga giriftordir. *O‘z birodaring so‘zini sukut saqlab tinglab, uning hurmatini o‘rniga qo‘y, garchi uni eshitishga rag‘bating va mayling yo‘q bo‘lsa ham. *Agar tilingning ortiqcha so‘zlashiga ega bo‘la olmasang, unda tizgining jilovini shaytonga topshirgan bo‘lasan. *Odamlar ichidagi eng yaramasi xasisidir, ularning ichidagi eng yalqovi — pastkashidir. *Pora faqat nohaqligu zolimlarga yordam berguvchidir. *Ko‘pchilik odamlar haqiqatdan yiroqdir, ularning talab va daʼvolari yolg‘on-u bo‘hton (botil)dir, yaʼni aytgan so‘zlari-yu ishlari o‘zlariga muvofiqdir. *Odamlarning eng aziz va hurmatlilari qayg‘u-hasrat-u tashvishli damlarda bilinur, go‘yoki bu tashvishlar ular (hurmatli kishilar) uchun tug‘ishgan opa-singildek yaqindir. *Savdogarning shuhrati va obro‘-eʼtibori kissasida, olimning shuhrati-yu obro‘-eʼtibori yozgan kitoblarida (asarlarida). *O‘zini saxiy, mard va himmati baland ko‘rsatib, aslida xor-u zor, haqir va qadri tuban bo‘lgan odamlardan qo‘rq, toki bir kun o‘zlarining xasisliklari birla ongsizlikdan mard odamni tuzoqlariga tushirgaylar. *Tilingdan chiqqan sadaqa (yaʼni pand-u nasihating va mavʼiza-yu hasanang) baʼzan qo‘lingdan (mol-dunyongdan) chiqqan sadaqangdan ko‘ra xayrliroqdir. *Arslon nafaqat chuqur qazish bilan ovlanib qolmay, ko‘pincha u hiyla bilan ham ovlanadi (qo‘lga tushiriladi). *Seni kechayu kunduz ziyorat qiluvchilarning ko‘pchiligi seni haddan ortiq ko‘klarga ko‘tarib maqtab, oxir-oqibat adovatga duchor qiluvchilardir. *Ko‘p so‘zlar borki, ular seni jang-u jadalga solib, halokatga giriftor qiladi yoki ulardan qaytarsa ham yelka chuquringni gul kabi qizargan holga keltirgandan keyin qaytaradi (yaʼni ko‘p mashaqqatlardan keyin). *Yer-u zaminning ko‘rkamligi olimlar bilan bo‘lsa, osmon-u falakning ziynati esa yulduzlar bilandir. *[[w:Muhammad|Muhammad payg‘ambar alayhissalomning]] tutgan yo‘llari mening yo‘limdir, baxt-u saodatim ham, najotim ham shu yo‘ldir. *Quyosh nurlarini berkitib bo‘lmaganidek, haqiqatning chirog‘ini ham so‘ndirib bo‘lmas. *Yozilgan kitob nusxasining to‘g‘riligi ko‘z qorachig‘ining boqqaniga bog‘liqdir, rivoyatning inobatlisi (ishonchlisi) esa serob suvdan ham ortiqroq qondirar. *Zimmangda farz bo‘lgan narsani qarz va burch o‘rniga qo‘y. Bu hol qalbing-u dilingga rohat baxsh etib, shon-u sharafing va obro‘yingni saqlash uchun eng to‘g‘ri yo‘ldir. *O‘zi sazovor bo‘lmagan hamd-u sanoyu maqtovlarni talab qilish uyatsiz, telba odamlarning odatlaridandir. *Seni kasod-u inqirozga uchrashdan ogoh qiluvchi kishiga lutf bilan muomalada bo‘l, qo‘rqma, zarari yo‘q, ziyoni yo‘q, deb yupatuvchilardan uzoqroqda bo‘l. *Sening qilayotgan ishlaringdan dushmaning ogoh bo‘lib, ulardan ko‘z yumishi senga ilon chaqqandan ko‘ra ham zararli va mashaqqatli bo‘ladi. *Aql-idrok va shariatga amal qilib ish tutgan banda asl va ikkinchi darajali maqsad-u matlablarini jam qilishi muqarrardir. *O‘tgan zamonlarda ilm-u fazilat sohiblari podshohlaridan o‘z og‘irliklariga barobar oltin hadya olardilar, asta-sekin zamonlar o‘tishi bilan ularning qiymatlari kamayib, itlar-u olmaxonlar (qarmoqlar) ulardan afzal bo‘lib, qoldi, yaʼni nodonlar olimlardan ortiq ko‘riladigan bo‘lib qoldi. *Har bir vazir qaychi misolidir (agar qaychining bir tayanch tomoni bo‘lmasa ikkinchi tomoni hech narsaga qodir bo‘lmaydi), chunonchi [[w:Muso |Muso payg‘ambar]] vaziri [[w:Horun|Horun]] bilan mukammal bo‘lgan. *Olijanob va himmatli odamning “go‘shtini” hasad ahli “yeydi”, go‘yo qurt-qumursqalar arslon bolasini yegani misoli. *Kimki adovat-u xusumatni eksa, albatta u tashvish-u mashaqqat o‘radi. *Vijdon azobiyu taʼnadan to‘g‘ri bo‘lmagan odamni (kimsani) taʼlim-tarbiya va qiynash ham to‘g‘rilashi amrimahol. *Mansab ilinjida bo‘lgan (qaram) kimsalarning tomirlari-kesilgandir, ular oladigan farmonlari esa bir-biriga zarba beruvchilardir. *[[Xastalik]] va muhtojlik — bular ikkalasi shunday bir baloki, hatto xutbon (eng taxir, achchiq ichimliklardan hisoblanadi) ichimligidan ko‘ra ham achchiqroqdir. *Kimniki qo‘lidan xayr-barakali va purhikmat ishlar kelmasa, uning nasabining sharifligi-yu, ulug‘ligi foyda keltirmas. *Kimki baxt-iqbolli, solih kishilarning etagiga yopishsa, u albatta murod-u maqsadiga erishib, xayr-u baraka topar. *O‘z vaʼdasida turmagan, turli-tuman vaj-karsonlar ko‘rsatuvchi kimsa hech qachon mard va himmatli inson bo‘lolmaydi. *Qo‘rquvga mubtalo bo‘lgan kishi (quyon misoli) faqat qochishdan najot izlaydi. *Ilm-u maʼrifatli odam takabburlik qiluvchi doimo nodon kimsalarning burnini to‘zon-tuproqqa to‘ldirur. *Odamlar turli-tuman bo‘ladilar, afsuski ularning aksariyati nopokdirlar. *Tog‘ tepasidagi qoyalarni ko‘chirish minnat eshitish yuklariga nisbatan yengilroqdir. *Sen yetmish yoshga kirgan bo‘lsang-da, hamon arslon misoli yirtqich hayvonsan, chunki, mol-dunyo hirsida mudom qo‘lingni (har tomonga) cho‘zasan. *Xotin zoti agar qalbing ular ishqiga giriftor bo‘lganini sezsa, burningni tuproqqa ishqaydi. *O‘tkir qilichning boshga tushadigan zarbasi baʼzi nodonlarning hukmi ostida mute (itoatda) bo‘lib yurishdan afzaldir. *Qilichga qin(g‘ilof) va yirtqich qushda o‘tkir tirnoq bo‘lishi shak-shubhasizdir (bu hikmat er kishida kerakli anjomlar-u qatʼiy azm-u qaror bo‘lishi kerak degan maʼnoni anglatadi). == Manba == 1. [https://ziyouz.uz/hikmatlar/aforizmlar/mahmud-az-zamahshari-nozik-iboralar-dan/| Ziyouz.uz — Ziyo istagan qalblar uchun!] [[Turkum:Kitoblar]] 7pw8e793c0jwsgggp6j31fh5jio0896 0 4264 12328 11565 2024-12-04T16:59:20Z Bekipediya 2189 12328 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Ismi = Abdulloh ibn Masʼud | Tasvir = Abdullah ibn Masud Masjid an-Nabawi Calligraphy.svg | wikipedia = Abdulloh ibn Masʼud }} '''Abdulloh ibn Masʼud''' ({{lang-ar|عبد الله بن مسعود}}) – Abu Abdurrahmon Abdulloh ibn Mas’ud ibn Gʻofil ibn Habib al-Huzaliy ? – 32/652—53, Madina) – Kufa tafsir va fiqh maktablarining asoschisi. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === * [[Alloh|Allohga]] itoat qilib, isyon etmaslik, Uni eslash va unutmaslik, Unga doimo [[shukr]] qilib, kufrga ketmaslik – [[Haqiqat|haqiqiy]] [[Taqvo|taqvodir]]<ref name=":0" />. * [[Alloh|Alloh taolo]] [[Islom|islomdan]] nasiba olgan kishini [[Islom|islomdan]] benasib kishi kabi qilib qoʻymaydi<ref name=":0">{{Kitob manbasi|year=2006|author=Ahmad Muhammad|title=Sharq haqni topdi...|others=(Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari)|publisher=„Sharq“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=124}}</ref>. * Agar [[boylik]] topsang, uni qurtlarga yem boʻlmasin yoki qaroqchilar qoʻliga tushmasin, desang, [[sadaqa]] qil<ref name=":0" />. === B === * Banda [[iymon]] choʻqqisiga chiqmagunicha, uning [[Haqiqat|haqiqatiga]] yetisholmaydi. Musulmon [[Kambag‘allik|kambagʻallikni]] [[Boylik|boylikdan]], pasayishni yuksalishdan afzal koʻrmagunicha va uni maqtagan hamda yomonlagan kishilarni bir xilda koʻrmagunicha [[iymon]] choʻqqisiga chiqa olmaydi<ref name=":0" />. * Bir kishiga „<nowiki/>[[Alloh|Allohdan]] [[Qoʻrquv|qoʻrq]]<nowiki/>“, deyilganida, u: „Sen oʻzingni bil“, deb javob qilsa, shu ish [[Alloh]] nazdidagi katta [[Gunoh|gunohlardan]] biridir<ref name=":0" />. * Bir [[Millat|millatda]] <nowiki/>[[Ishonch|ishonchli]] kish<nowiki/>ilar ozaysa, [[Din|dinini]] sotib dunyo yigʻuvchilar koʻpaysa, u [[millat]] orasida [[fitna]] bolalaydi<ref name=":0" />. * Bu dunyoda mo<nowiki/>li omonat, oʻz<nowiki/>i [[mehmon]] boʻlmagan biron kimsa yoʻq. [[Mehmon]] degan doimo keladi va ketadi, omonat esa egasiga berilishi kerak<ref name=":0" />. * Bugun sizlar havoyi [[Nafs|nafslar]] [[Ilm|ilmga]] tobeʼ zamonda yashayapsiz. Hali shunday zamonlar keladiki, unda [[ilm]] havoyi [[Nafs|nafslarga]] tobeʼ boʻladi<ref name=":0" />. === D === * Dunyoning musaffoligi ketgan, oqavasi qolgan. [[Oʻlim]] musulmon uchun [[Sovg‘a|sovgʻadir]]<ref name=":0" />. === G === * [[Gunoh]] qilish ilmning [[Baraka|barakasini]] yoʻqotadi, uni unutishga olib keladi<ref name=":0" />. === H === * Ham dunyo, ham [[oxirat]] uchun [[harakat]] qilmagan odamni xushlamayman<ref name=":0" />. * Haq ogʻirdir, biroq tomoqdan oson oʻtadi. Botil yengilgina, ammo [[kasallik]] keltirib chiqaradi. Necha-necha insoniy [[orzu]]-[[Istak|istaklar]] borki, ularga ergashilsa, uzoq [[vaqt]] davom etguvchi xafagarchilik bilan nihoya topadi<ref name=":0" />. === I === * [[Ilm|Ilmda]] [[Alloh]] [[Qoʻrquv|qoʻrquvsi]] kifoyadir. [[Jaholat|Jaholatda]] [[Alloh|Allohning]] mulkida Unga qarshi [[G‘urur|gʻururlanmoq]] kifoyadir<ref name=":0" />. * [[Ilm]] koʻp rivoyat qilish bilan emas, koʻp [[taqvo]] qilish bilan boʻladi<ref name=":0" />. * [[Ilm]] koʻtarilmasidan uni oʻrganinglar. [[Ilm]] [[Olim|olimlarning]] [[Oʻlim|vafoti]] tufayli koʻtariladi. Jonim qoʻlida boʻlgan Zotga qasamki, [[Alloh]] yoʻlida [[shahid]] boʻlgan kishilar ([[qiyomat]] kunida) [[Olim|olimlarga]] berilgan karomat darajalarni koʻrib: „Koshki bizni ham [[Alloh]] [[olim]] qilib tiriltirsa“, deb [[orzu]] qiladilar. Zero, hech kim [[olim]] boʻlib tugʻilmaydi. [[Ilm]] oʻrganish, [[ta’lim]] olish bilan egallanadi<ref name=":0" />. * [[Ilm|Ilmni]] fursat boʻlganda oʻrganaverish kerak. Chunki [[ilm]] zarur boʻlgan paytda [[fursat]] topilmaydi<ref name=":0" />. === K === * Kim tong ottirsa, u [[Mehmon|mehmondir]]. Moli yalangʻochdir. [[Mehmon]] joʻnab ketadi, yalangʻochlik ortiga qaytadi<ref name=":0" />. * Kim zolimning [[Zulm|zulmiga]] yordam bersa yoki biron musulmon kishining haqqini poymol qiladigan hujjatni unga oʻrgatib qoʻysa, [[Alloh|Allohning]] [[G‘azab|gʻazabiga]] yoʻliqadi va bu ishning [[Gunoh|gunohi]] uning ustidadir<ref name=":0" />. * Kishining malomatga loyiq eng yomon [[Sifat|sifati]] [[Rashk|rashkchi]] boʻlmaganidir. Birortangizning [[Ona|onasi]] yoki ayoli [[bozor]] va majlislarda odamlar koʻp toʻplangan joyga chiqishidan uyalmaydimi?<ref name=":0" /> * Koʻpchilik yoqtirmaydigan [[Oʻlim|oʻlim]] va [[kambag‘allik]] qanday ajoyib narsalardir! [[Alloh|Allohga]] [[Qasam|qasamki]], [[boylik]] ham, [[faqirlik]] ham bir [[Ne’mat|neʼmatdir]]. Qaysisi bilan [[imtihon]] qilinsam ham, [[Xotirjamlik|xotirjamman]]. [[Boylik|Boy]] boʻlgan kezlar muhtojlarga [[yordam]] qilish, [[Faqirlik|faqirlikda]] esa [[sabr]] etish [[Fazilat|fazilati]] bor<ref name=":0" />. === N === * Najot ikki narsada: [[taqvo]] bilan [[Niyat|niyatdadir]]. Halokat ham ikki narsada: [[Umid|umidsizlik]] va [[Mag‘rurlik|magʻrurlanishda]]<ref name=":0" />. * [[Namoz]] oʻqimagan odamning [[Din|dini]] yoʻqdir<ref name=":0" />. === Q === * Qaysilaringiz bir dirhamni [[Sogʻliq|sogʻligida]] va [[Baxillik|baxilligida]] [[infoq]]-[[ehson]] qilsa, [[Oʻlim|oʻlim]] [[Vaqt|vaqtida]] yuz dirhamni [[infoq]] etishni [[vasiyat]] qilishidan yaxshidir<ref name=":0" />. === X === * Xoh bir xudojoʻy, haqgoʻy [[nafs]] boʻlsin, xoh [[Gunoh|gunohkor]], fojir nafs boʻlsin, [[Oʻlim|oʻlim]] unga yaxshidir<ref name=":0" />. === Y === * Yaxshi odam boʻlish uchun [[ibodat]] qilishning oʻzi kifoya emas, balki yaxshi [[Qalbl|qalbli]], yomonlarni yomon koʻruvchi boʻlish kerak<ref name=":0" />. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Kishilar]] h8722brkz1radkugoxl8n9mr0gu1bw3 0 4291 12329 11861 2024-12-04T16:59:45Z Bekipediya 2189 12329 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Ismi = Majdiddin Muhammad | wikipedia = Majdiddin Muhammad }} '''Majdiddin Muhammad''' yoki '''Xoja Majdiddin Muhammad Xavofiy''' (? – 1494-yil) – Husayn Boyqaro davlatining yirik mansabdor shaxslaridan biri, vazir (1487–1490-yillar). {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === * Agar sen [[Ilm|ilmning]] [[Baho|bahosini]] bilmoqchi boʻlsang, [[Donolik|donolardan]] soʻra. Quyoshning shu’la taratishini koʻzi ravshanlardan soʻra. [[Nodonlik|Nodon]] sening qancha javohirga egaligingni qayoqdan bilsin, qimmatbaho gavhar qadrini sen bizlardan soʻra!<ref name=":0" /> * [[Aql|Aqlli]] boʻlsang, johil va nodondan hazar qil. Aqalli biroz [[Bilim|bilimi]] bor kishi ulardan albatta yuz chaqirim uzoqlashadi<ref name=":0" />. * [[Aql|Aqlsiz]] qoʻliga tushganda oyna,<br />Oʻz ahmoq yuzini koʻrgay hamisha.<br />Qiziqkim, oʻz yuzini koʻrsa hamki u,<br />Oʻzganing yuzi deb qilar andisha!<ref name=":1" /> * Aybingdan xabar topib, uni birovlarga oshkor qilmaydigan, senga [[yaxshilik]] qilsa, uni taʼna qilmaydigan, unga [[yaxshilik]] qilsang, aslo unutmaydigan odam bilan [[doʻstlik]] ipini bogʻlamoq kerak<ref name=":1" />. === B === * Behuda soʻzlarni soʻz deb boʻlmaydi,<br />Soʻz ulki, eshitgan olsin bir foyda.<br />Soʻzlasang, soʻzingni koʻp uzoq qilma,<br />Malollik yetadi uzaygan joyda!<ref name=":1" /> * Bir ahmoq kishi yoʻlda ketar edi. Nogoh bir oynaga koʻzi tushdi. Oynaga qarab, oʻz aksini koʻrdi-yu, darhol oʻz joyiga qoʻydi va dedi: „Avf eting, bu oyna sizniki ekanini bilmabman!“<ref name=":1" /> * Bir hakimdan soʻradilar: „[[Aql|Aqlli]] kishi kim?“ Hakim dedi: „Soʻzni meʼyeri bilan soʻzlagan, [[hayot]] qadrini anglagan, butun kuch va qudratini [[ilm]] va kamolot hosil qilishga sarflagan kishidir!“<ref name=":1" /> * Bir ishni qilishga [[Odat|odatlangan]] kishi undan hech qachon voz kecha olmaydi<ref name=":0" />. * Bir kishi bir hakimning ziyoratiga bordi. U behuda soʻzlarni haddan ortiq valdirardi. Soʻng soʻz orasida: „Endi soʻzlashni bas qilay“ dedi. Hakim unga: „Yoʻq, sen soʻz soʻzlaganing yoʻq!“ – dedi<ref name=":1" />. * Bir kishi bir ulugʻ odamdan: „Bir kishi uzoq vaqtdan buyon menga [[Muhabbat|muhabbat]] izhor qilib, [[doʻstlik]] va [[ixlos]] daʼvosini urmoqda, uning rost yoki yolgʻon ekanini qanday bilmoq kerak?“ deb soʻradi. Ulugʻ kishi unga: „Yuragangni tubiga boq, agar u yerda [[doʻstlik]] uchun joy boʻlsa, doʻstlash!“ dedi<ref name=":1" />. * Birov senga mehr yoʻlini tutsa,<br />Koʻngling oynasiga boqib, quloq sol.<br />Agar yuragingda nafrat quzgʻolsa,<br />Akang boʻlsa hamki undan qochib qol!<ref name=":1" /> === D === * Dono kishining [[Til|tili]] uni [[Baxt|baxtsizlikdan]] asraydi. Yaramas kishining [[Til|tili]] esa uning boshiga [[kulfat]] keltiradi<ref name=":0" />. * Dunyo moli goʻyo bulut soyasi,<br />U yondan, bu yondan<br />Oʻtar har zamon!<br />Shuning uchun molning [[Eʼtibor|eʼtibori]] yoʻq,<br />Bir onda oʻzgarib qolar nogahon.<br />Hushyor kishi shunday kishiki, doim,<br />Topganini elga qiladi [[ehson]]!<ref name=":1" /> === E === * Eshitish zarar boʻlsa ham, dononing [[So‘z|soʻzlari]] [[Foyda|foydadan]] xoli boʻlmaydi. Ahmoqning gapiga quloq solish qanchalik [[Zavq|zavqli]] boʻlmasin, u hamma [[vaqt]] ziyondir<ref name=":0" />. === G === * Gar inson ekansan, [[xalq]] [[Manfaat|manfaati]] yoʻlida [[harakat]] qil, toki [[xalq]] oʻz xohish-istagi bilan sening xizmatingda boʻlsin<ref name=":0" />. === H === * Har bir mavjudot [[Muhabbat|muhabbatga]] muhtojdir, [[Sevgi|sevishga]] qobil boʻlmagan odam mavjud emasdir<ref name=":0" />. * Har kim kam soʻzlasa yaxshidir soʻzi,<br />Undayin kishida inson fazli bor.<br />Behuda soʻzlovchi palid zabondir,<br />Koʻp soʻzda koʻp maʼno boʻlmaydi zinhor.<br />Rost soʻzni xohlasang quloq sol menga,<br />Laqmadan gung kishi afzaldir ming bor!<ref name=":1" /> * Har kimning bor ekan tanida joni,<br />Kim bilan soʻzlashsa, taʼsiri urar.<br />[[Yomonlik]] boʻlmasa kimning afʼoli,<br />Doim yaxshi bilan xush [[suhbat]] qurar!<ref name=":1" /> * Har kimning feʼl-u atvorida nuqson boʻlsa, uning qilgan nasihatini hech kim qabul qilmaydi<ref name=":1" />. * Har kishi el uchun tortsa agar ranj,<br />[[Oqibat]] muyassar boʻlar unga ganj!<ref name=":1" /> === I === * [[Ilm]] namoyondalariga [[baxillik]] qilma. Zero, [[ilm]] bir [[Xazina|xazinadirki]], undan qancha foydalansang ham, [[Boylik|boylikdan]] farqli oʻlaroq, baribir koʻpayib boraveradi<ref name=":0" />. * [[Ilm|Ilmni]] amalda qoʻllay olmas ekansan, koʻp bilishingdan foyda yoʻq. Axir sen mingta nayza bilan [[Dushman|dushmanga]] yolgʻiz qarshi borolmaysan-ku!<ref name=":0">{{Kitob manbasi|year=2006|author=Ahmad Muhammad|title=Sharq haqni topdi...|others=(Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari)|publisher=„Sharq“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=124}}</ref> * Insonning boshqa jonzotlardan afzalligi [[Aql|aqldadir]]. [[Aql|Aqlning]] [[Maqsad|maqsadi]] esa [[nutq]] va shirinsuxanlikni takomillashtirishdan iborat<ref name=":0" />. * Insonni [[xalq]] bilan [[Bilim|bilimdan]] boshqa hech nima bogʻlay olmaydi. Kimki [[Gunoh|gunohlarga]] botgan boʻlsa, ulardan faqat [[bilim]] orqali forigʻ boʻlishi mumkin<ref name=":0" />. * [[Ishq]] libosini kiyishdan or qilish va [[muhabbat]] [[Lazzat|lazzatidan]] bebahra boʻlish [[Tabiat|tabiatning]] ogʻir jafosi va [[kasallik]] taqozosidir<ref name=":0" /><ref name=":1" />. === J === * [[Jamiyat|Jamiyatda]] bir odamning yomon [[Xulq|xulqi]] hammaga taʼsir qiladi. Sachragan ozgina loy ming chandon koʻp hajmdagi suvni bulgʻaydi<ref name=":0" />. * Johil kishilar oldida [[kamtarlik]] qilmagil, aks holda ular nazarida sen tuban va sharmandadirsan. Haqir va notavon koʻrinmay desang, donolar oldida takabbur boʻlmagil<ref name=":0" />. === K === * Kimki [[Bilim|bilimga]] erishib, uning mazasini totib koʻrgan boʻlsa, bu narsani u [[Podshoh|podshohlik]] va [[Davlat|davlatni]] boshqarish huzur-halovatiga almashtirmaydi<ref name=":0" />. * Koʻp holatning buddim shohidi,<br />Ayb qidirgan buddi aybdor.<br />Kimning boʻlsa yuragi toza,<br />Oʻzga aybin qidirmas zinhor.<br />Doʻst aybini berkitar doim,<br />Fazilatin mawtaydi takror.<br />Yaxshiligin ulugʻ deb bilmas,<br />Oʻzingni ham aslo tutmas xor.<br />Shunday doʻstga duch kelsang agar,<br />Qoʻllaringdan chiqarma zinhor!<ref name=":1" />. === M === * Mening ikki toifadagi odamlarga: biror narsaga intilmaydigan [[Iqtidor|iqtidorli]] odamga va [[Qobiliyat|qobiliyatsiz]] serhafsala odamga rahmim keladi<ref name=":0" />. * Ming yil podsholik qildi-yu Zahhok, <br />"Yomon" degan nomi qoldi jahonda.<br />Kisro davlatidan asar yoʻq, biroq,<br />"Odil" degan nomi takror har onda!<ref name=":1" /> === N === * Nasihatning taʼsiri boʻlmasa hech kishiga,<br />Taajjubmas, dilida gʻarazi bor kishining.<br />Yaxshi kamon boʻlsa-yu, kamongar usta boʻlsa,<br />Oʻqi nishonga tegmay qolmas zinhor kishining<ref name=":1" />. === O === * [[Olim|Olimlarning]] aytishlaricha, odamlar toʻrt toifadan iborat. Ularning birlari [[Ochko‘zlik|ochkoʻzdirlar]]. Oʻzlari yeb, boshqalarga bermaydilar. Ikkinchilari oʻtaketgan [[Ziqnalik|ziqnalar]] boʻlib, oʻzlari ham yemaydilar, boshqalarga ham bermaydilar. Uchinchi toifa [[Saxiylik|saxiy]] kishilardirki, ular oʻzlari yeb, boshqalarga ham beradilar. Toʻrtinchisi – oliyhimmat odamlardir, oʻzlari yemay boshqalarga beradilar<ref name=":0" />. * Oltin va kumushi boʻlmagan odam [[Kambag‘allik|kambagʻal]] emas, balki es-hushi va [[kasb]]-[[Hunar|hunari]] boʻlmagan kishi [[Kambag‘allik|kambagʻaldir]]<ref name=":0" />. * Ogʻir [[mehnat|mehnatlarga]] yoʻliqdi har kim,<br>Tamaʼ koʻzini tiksa, doʻst-u dushmanga.<br>Qilgan tamasiga yetmasa agar,<br>Gina bilan ozor berdi koʻp tanga.<br>Tamagirning umri gʻam bilan oʻtar,<br>[[Oqibat]] der bir kun „evoh, attang!“<br>Har kimi shod ila xandon yashadi,<br>Boriga[[sabr]] etsa bormay „man-sanga“.<ref name=":1" />. * Ogʻirchilik va [[G‘amginlik|gʻamginlikda]] qurilgan oqil [[Suhbat|suhbati]] bazm va ishratda oʻtkazilgan johil [[Suhbat|suhbatidan]] afzaldir<ref name=":0" /><ref name=":1" />. * Oshkor qilib boʻlmas [[Sir|sirlaring]] boʻlsa,<br />Dilingga joyla-yu, unga muhr bos.<br />El ogʻziga tushgach ziyoni koʻpdir,<br />Ikki lab ichidan sir chiqsa bexos!<ref name=":1" /> * [[Ochko‘zlik|Ochkoʻzning]] [[Boylik|boyligidan]] [[g‘am]]-alam va ozor yetadi. U qayerga borsa, shu yerda dod-u faryod koʻtariladi. Taʼmagirning mol-mulkiga yomon koʻz bilan qarama, zero uning [[Boylik|boyligidan]] tish zirqiraydi<ref name=":0" />. === P === * Podshohga yaqin kishilar [[Tuhmat|tuhmatchi]] va [[G‘iybat|gʻiybatchi]] boʻlsalar, [[davlat]] inqirozga yuz tutib, podshoh almashgusidir<ref name=":0" />. === Q === * [[Qalb|Qalbida]] oltin va kumushlarni yaxshi koʻrgan odam sariq chaqa evaziga minglab odamlar qonini toʻkishi mumkin<ref name=":0" />. * [[Qanoat]] aylagin, ey hushyor kishi,<br />[[Qanoat]] rohatdan beradi nishon!<ref name=":1" /> * [[Qanoat]] mevasi rohat, [[kamtarlik]] mevasi [[Muhabbat|muhabbat]]<ref name=":1" />. * Qilingan nasihat qabul sharafiga musharraf boʻlmasa buning illati koʻproq nasihatgoʻyning noʻnoqligiga bogʻliq. Chunki olim komil boʻlsa, qilayotgan vaʼzu nasihatining ostida biror gʻarazi boʻlmasa, eshituvchining qabuliga muyassar boʻladi<ref name=":1" />. === R === * Rivoyatlardan maʼlumki, hind olimlari koʻp [[umr]] koʻradilar, ularning [[fikr]] qilish [[Qobiliyat|qobiliyati]] ham kuchliroq. Buning asosiy [[Sabab|sababi]] ovqatni kam isteʼmol qilishdadir<ref name=":0" />. === S === * [[Saxiylik]] bu – insonning [[saxovat]] koʻrsatib, keyin bu haqda unutishidir<ref name=":0" />. * [[Sevgi]]-[[muhabbat]] [[Obro‘|obroʻli]] odamni xor qiladi, tuban odamni esa [[Hurmat|hurmatli]] insonga aylantiradi<ref name=":0" />. * Sitamgarlik kufrlikdan ham yomonroqdir<ref name=":0" />. * Sitamgar musulmon odil gʻayridindan yomonroqdir<ref name=":0" />. * [[Suhbat]] uchun topsang dono kishini,<br />Yomonlarni yaqin yoʻlatma zinhor,<br />Dilga yoqqan [[Faqirlik|faqir]] dono [[Suhbat|suhbati]],<br />Nodon boydan koʻra yaxshidir ming bor!<ref name=":1" /> * Soʻradilar: „Oshiq uchun eng ogʻir uqubat nima?“ Javob berdi: „Uzoq muddatli [[Umid|umiddan]] keyingi noumidlik!“<ref name=":1" /> * Soʻzlaringni eshitmasa hech kimsa,<br />Behudaga chekma jabr-u jafoni.<br />Oʻz [[nafs|nafsingga]] uqi avval nasihat,<br />Buzmay yursin toki ahdu vafoni!<ref name=":1" /> === T === * Tahsil olish [[Mashaqqat|mashaqqatini]] tortgan odam [[johillik]] kasaliga duchor boʻlmaydi<ref name=":0" />. * Tuban odam bilan [[do‘st]] tutinib, [[Suhbat|hamsuhbat]] boʻlma, chunki uning zarardan boshqa nafi tegmaydi<ref name=":0" />. === U === * [[Umid|Umidvor]] boʻlsa-yu, noumid qolsa,<br />Bundan ortiq dard yoʻq oshiq-maʼshuqqa!<ref name=":1" /> === X === * Xayr-[[Sadaqa|sadaqani]] [[kasb]] qilib olgan odamga hech bir ish yoqmaydi<ref name=":0" />. === Y === * Yasovuldan [[do‘st]] tanlama, chunki u [[Haqiqat|haqiqatni]] tan olmaydi. Sen unga ming martalab nonu [[suv]] tutqazsang-da, undan bir marta ham issiq (ovqat) soʻrab ololmaysan<ref name=":0" />. * [[Yaxshilik]] va ezgulik [[Yomonlik|yomonlikdan]] qochgani yangligʻ [[yomonlik]] ham [[Yaxshilik|yaxshilikdan]] qochib ketadi<ref name=":0" />. * Yashash uchun ovqatlanurlar, ovqat yeyish uchun yashamaslar<ref name=":0" />. * Yuz marta hol-ahvol soʻragandan koʻra,<br />Bir tiyin hadya qil doʻst ekan nochor.<br />Yuzlab shirin soʻzdan yaxshiroq erur,<br />Bir marta [[yaxshilik]] aylasang bir bor.<br />Yordam qilish agar boʻlmasa dilda,<br />Tilingni tiyginu, soʻzlama zinhor.<br />Qup-quruq soʻz bilan aldasa har kim,<br />U odam emasdir, tulkidir ayyor!<ref name=":1">{{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|year=1997-yil|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf}}</ref> === Oʻ === * Oʻz [[Farzand|farzandingni]] yaxshi [[xulq]]-[[Odob|odobli]] va [[Aql|aqlli]] boʻlishga oʻrgat. Kimki [[Yoshlik|yoshlikdan]] yaxshi [[xulq]]-[[odob]] egallamas ekan, ulgʻayganda undan [[bilim]] talab qilma<ref name=":0" />. * Oʻz [[nafs|nafsini]] deb [[Boylik|boylik]] qidirishdan qochish natijasi rohat, el molidan taʼma ipini uzish natijasi [[Muhabbat|muhabbat]], oʻzgalar sirini bilib, aybini topaman deyishdan qoʻl yuvish natijasi yuksak [[Xulq|xulqdir]]<ref name=":1" />. * Oʻzingda [[hasad]] hissini qoʻzgʻatmagil. Zero, keyin undan xalos boʻlishing amri maholdir. Uni davolab boʻlmaydi<ref name=":0" />. === Sh === * Shuni bilginki, mamlakatda [[tartib]]-[[intizom]] va osoyishtalik oʻrnatilishi odil podshohga bogʻliq. Askarlar farovonligi va [[Davlat|davlatning]] gullab-yashnashi uning odilligidan. Fuqarolar podshohning [[Xazina|xazinasi]] hisoblanadi. [[Xazina]] boʻsh boʻlsa, podshoh [[Kambag‘allik|kambagʻal]] boʻlib qoladi<ref name=":0" />. === Ch === * Cheklanib qolmagin [[Mansab|mansabing]] bilan,<br />[[Bilim]] va [[Fazilat|fazilat]] izlasang agar.<br />Nokaslar qoʻlidan shakar yegandan,<br />Zolim shoh qoʻlidan sen ichgin zahar<ref name=":1" />. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Davlat arboblari]] gkzj2l0ppz0gtstrmypcyta11287dsx 0 4319 12295 11536 2024-12-04T12:07:42Z Xoqoni Said 2478 /* Iqtiboslar */ 12295 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Ismi = Mahmudxoʻja Behbudiy | Tasvir = Bekhbudi.jpg | wikipedia = Mahmudxoʻja Behbudiy }} '''Mahmudxoʻja Behbudiy''' ''(1875-yil 20-yanvar, Samarqand – 1919-yil 25-mart, Qarshi)'' – dramaturg, noshir, din va jamoat arbobi, jadidchilik harakati yetakchilaridan biri. == Iqtiboslar == * Oʻrtadan nifoqni koʻtaringiz! Turkiston bolalarini [[Ilm|ilmsiz]] qoʻymangizlar! Hammaga [[ozodlik]] yoʻlini koʻrsatingizlar! [[Ozodlik|Ozodlikni]] tezlik ila yuzaga chiqaringizlar! Bizlar ul choqda qabrimizda tinch yoturmiz!<ref>{{Kitob manbasi|year=2006|author=Ahmad Muhammad|title=Sharq haqni topdi...|others=(Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari)|publisher=„Sharq“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=124}}</ref> # Moziy — istiqbolning tarozisidir.<ref>{{Kitob manbasi|year=1999|author=Dilorom Alimova, Dilbar Rashidova|title=Mahmudxoʻja Behbudiy va uning tarixiy tafakkuri|others=|publisher=„Akademiya“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=5}} == Manbalar == <references /> [[Turkum:1875-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1919-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:Dramaturglar]] [[Turkum:Noshirlar]] [[Turkum:Jamoat arboblari]] [[Turkum:Din arboblari]] [[Turkum:Jadidlar]] e5wfrzpkemyv6zmodpqyt96mkjs7dr7 12296 12295 2024-12-04T12:08:02Z Xoqoni Said 2478 /* Iqtiboslar */ 12296 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Ismi = Mahmudxoʻja Behbudiy | Tasvir = Bekhbudi.jpg | wikipedia = Mahmudxoʻja Behbudiy }} '''Mahmudxoʻja Behbudiy''' ''(1875-yil 20-yanvar, Samarqand – 1919-yil 25-mart, Qarshi)'' – dramaturg, noshir, din va jamoat arbobi, jadidchilik harakati yetakchilaridan biri. == Iqtiboslar == * Oʻrtadan nifoqni koʻtaringiz! Turkiston bolalarini [[Ilm|ilmsiz]] qoʻymangizlar! Hammaga [[ozodlik]] yoʻlini koʻrsatingizlar! [[Ozodlik|Ozodlikni]] tezlik ila yuzaga chiqaringizlar! Bizlar ul choqda qabrimizda tinch yoturmiz!<ref>{{Kitob manbasi|year=2006|author=Ahmad Muhammad|title=Sharq haqni topdi...|others=(Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari)|publisher=„Sharq“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=124}}</ref> * Moziy — istiqbolning tarozisidir.<ref>{{Kitob manbasi|year=1999|author=Dilorom Alimova, Dilbar Rashidova|title=Mahmudxoʻja Behbudiy va uning tarixiy tafakkuri|others=|publisher=„Akademiya“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=5}}</ref> == Manbalar == <references /> [[Turkum:1875-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1919-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:Dramaturglar]] [[Turkum:Noshirlar]] [[Turkum:Jamoat arboblari]] [[Turkum:Din arboblari]] [[Turkum:Jadidlar]] dpkmrbpa413nooslbw5i8938xh63f6o 0 4364 12332 11506 2024-12-04T17:01:16Z Bekipediya 2189 12332 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Ismi = Jaʼfar as-Sodiq | Tasvir = Jafar as-Sadiq Calligraphy.png | wikipedia = Jaʼfar as-Sodiq }} '''Jaʼfar as-Sodiq''' (toʻliq ismi '''Jaʼfar ibn Muhammad Abu Abdulloh''')({{taxminan}} 700-yil, Madina – 765-yil) – shialikdagi jaʼfariylik mazhabi asoschisi, shialarning 6-imomi. „Sodiq“ laqabini toʻgʻri soʻz boʻlganligi uchun olgan. {{ABD}} == Iqtiboslar == === G === * [[Gunoh|Gunohlarga]] [[tavba]] qilmoqni kechiktirgan – [[Alloh]] qarshisida [[Mag‘rurlik|magʻrur]] boʻlmoq, [[kibr]] etmoqdir<ref name=":0">{{Kitob manbasi|year=2006|author=Ahmad Muhammad|title=Sharq haqni topdi...|others=(Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari)|publisher=„Sharq“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=124}}</ref>. === O === * Ortiqcha [[orzu]]-havasga berilish va har narsani keyinga qoldirish – parishonlik va bemaʼnilikdir<ref name=":0" />. === T === * Toʻrt narsa borki ozi ham koʻp: olov, [[Dushman|dushmanlik]], [[faqirlik]], [[xastalik]]<ref name=":0" />. * Toʻrt narsa – yaʼni, badfeʼllik, badqovoqlik, takabburlik va dilozorlik kishiga xoru zorlik keltiradi<ref name=":0" />. == Manbalar == <references /> remhegj1idwj1xlmylcfzi6ddljau2d 0 4454 12304 11892 2024-12-04T16:12:12Z Bekipediya 2189 Yangi iqtibos 12304 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Tasvir=100_dollars_worth_of_uzbeki_som_2009.jpg|Sarlavha=Pul|wikipedia=Pul|wiktionary=pul}} '''Pul''' (fors-tojikcha) – hamma tovarlar va xizmatlar ayirboshlanadigan, umumiy ekvivalent sifatida foydalaniladigan, boshqa barcha tovarlar qiymatini ifodalaydigan maxsus tovar; bozor iqtisodiyotining eng asosiy vositasi. {{ABD}} == Iqtiboslar == === P === {{Q|Pulni ishlatsang ozayadi, [[aql]]ni ishlatsang sayqal topib, koʻpayadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} === X === * Xastani [[Alloh]] davolaydi, pulini tabib oladi<ref>{{Kitob manbasi|year=2006|author=Ahmad Muhammad|title=Sharq haqni topdi...|others=(Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari)|publisher=„Sharq“ nashriyoti|location=Toshkent|pages=124}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] e0ydz64ctj63tdz8o68hfozqkz7txfb 0 4529 12330 11721 2024-12-04T17:00:09Z Bekipediya 2189 12330 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | Ismi = Erich Maria Remarque | Tasvir = Bundesarchiv Bild 183-R04034, Erich Maria Remarque (cropped).jpg | wikipedia = Erich Maria Remarque }} '''Erich Maria Remarque''' ({{talaffuz|Erix Maria Remark}}; 1898-yil 22-iyun – 1970-yil 25-sentyabr) – germaniyalik [[W:yozuvchi|yozuvchi]]. == Iqtiboslari == * Aql insonga birgina aqlning oʻzi bilan yashashning iloji yoʻqligini tushunish uchun berilgan. * Qadimgi yunonlar orasida fikrlash qobiliyati yuksak neʼmat hisoblangan. Keyin u baxtga aylandi. Keyinchalik, [[kasallik]]ka. Bugun bu jinoyatdir. * Menda koʻrayotgan hamma narsa menga emas, aslida sizga tegishli. Sizda koʻrayotgan narsalarim esa menga. * Xotiralar – ular tufayli biz qariymiz. <br /> Yoshlikning siri – unuta olishdadir. * Baʼzida qoidalarni buzib turish kerak, aks holda ulardan quvonch yoʻq. * Hech kim yolgʻondan oʻlmaydi, deyishadi, bu haqiqat, lekin qalb, doʻstlik, ishonch va insoniylik oʻladi. * Oʻzingiz qalbingizdan joy bergan odamni istagan paytda quvib chiqara olmaysiz. Quvib chiqargan taqdiringizda ham uning boʻsh stuli hamisha oʻsha yerda qoladi. * Eng yomon tuygʻu – umidsizlik. U xafagarchilik, hasad va hatto nafratdan ham yomonroq. Chunki boshqa har qanday tuygʻudan keyin qalbda nimadir qoladi, lekin umidsizlikning orti faqat boʻshliqdir… * – Baxtlimisan? <br /> – Baxt nima oʻzi? <br /> – Uning nimaligini kim ham bilardi? Balki u jar yoqasida muvozanat saqlashdir. * Eng katta nafratni – avval yuragingdan joy olib, keyin unga tupuradiganlar uygʻotadi. * Bardamlik bilan sudralishda davom eting, har qanday yoʻl oxirida sizni, baribir, Xudo kutib oladi! * Gʻalatisi shundaki, dunyoda baxtsizlikning sababchisi koʻpincha kichik va arzimas odamlar boʻlishadi. * Bizning hayot haqidagi bilimlarimiz oʻlim bilan cheklangan. * Yolgʻizlikning yaxshi tomoni shundaki, seni tashlab ketishi mumkin boʻlgan odamning oʻzi boʻlmaydi. * Aytadigan gapimiz juda koʻp, lekin hech qachon ularning yarmini ham aytmaymiz. * Hayotga mukammal boʻlish uchun kelmaganmiz, mukammal odamlarning joyi muzeyda. * Birov bilan uch kun ichida yaqinlashish mumkin. Boshqa birov bilan esa yillar davomida qoʻshni boʻlib yashab ham, u yoqtiradigan rangni bilmaslik mumkin. * Eng yomoni kutadigan hech narsang yoʻqligi… * Men u ayolning oldida turdim, uni tingladim va u bilan birga kulishdim. Shu onda men ayolni sevish va bir paytning oʻzida kambagʻal boʻlish qanchalik dahshatli ekanligi haqida oʻyladim… * Ertalab turganingda va kechqurun yotishdan oldin kim haqida oʻylasang, oʻsha inson baxting yoki baxtsizliging sababchisidir. * Balki barchasiga kuz aybdor. Men buni endi kuchliroq his etyapman. Aynan shu faslda qalb aqldan ustun keladi. Inson bunday paytda faqat bir narsani xohlaydi. Bu esa – sevgi. * Muhabbatdan ayol ulgʻayadi, erkak esa aqlini yoʻqotadi. * Eng xavfli dunyoqarash – dunyo koʻrmaganlarning dunyoqarashi. * „Barcha odamlar bir xil his qilish xususiyatiga ega“ deb oʻylash – asli xatodir. * Men bilgan haqiqat shuki: siz sevuvchi odam bilan sizni sevuvchi odamning bitta inson boʻlishiga hayot hech qachon yoʻl qoʻymaydi. * Ayolni yoki muqaddas bilish kerak yoki unga yaqinlashmaslik kerak. * Ikkisidan biri doim boshqasini tashlab ketadi. Savol shundaki, qaysi biri birinchi bu ishni qilishi. * Ayol sizni hech qachon tark etmaydiganday seva olishi va hech qachon sevmaganday tark eta olishi mumkin. * Eng ajoyib shahar – bu inson baxtli boʻlgan shahar. * Kechirimni har doim ham aybdor soʻramaydi. Kechirimni munosabatlarni koʻproq qadrlaydigan inson soʻraydi. * Kel shunchaki birga boʻlamiz . Vaʼdalar kerak emas. Imkonsiz narsalarni kutmaymiz. Sen meniki boʻlasan, men esa – seniki. Kel shunchaki bir birimiz uchun yashaymiz . Tinchgina. Jimgina. Va Haqiqatda… * Baxt haqida besh daqiqa soʻzlash mumkin, undan ortiq emas. Sen oʻzingni baxtliligingdan ortiq hech nima deya olmaysan. Baxtsizlik haqida esa insonlar tongdan kun botgunga qadar soʻzlab berishlari mumkin. * Haqiqiy tuyg'ularimizni  har qanday yo'llar bilan yashirishga urinishimiz judayam g'alati. * Ayol sevib qolganida aqlliroq boʻladi, erkak kishi esa aksincha, u sevib qolsa, aqlini yoʻqotadi. * Abadiy yoshlik siri unutishda. Kishi faqat xotiralar orqaligina qariydi. Ba'zida unutib turish ham foydali. * Ayrim odamlar juda kech ketadi, ayrimlar esa aksincha — juda erta. Vaqtida ketganga nima yetsin... * Dunyoning eng og'ir dardi - tafakkur! == Asarlari == === [[W:Qarzga olingan umr|Qarzga olingan umr]] === * Faqat aqlga tayanib yashab boʻlmaydi. Insoniyat tuygʻu bilan yashaydi, tuygʻularga esa kim haqligining farqi yoʻq. * Dunyodagi barcha odam eng badavlat korchalondan tortib, eng kambagʻal shoʻrlikkacha oʻzlarini huddi oʻlmaydigandek, abadiy yashaydigandek tutishadi. Agar biz doim oʻlim haqligini anglagan holda yashaganimizda edi, anchagina shafqatli va marhamatli boʻlardik. * Tutib qolmoqchi boʻlgan yoʻqotadi-ku. Kim tabassum bilan qoʻyib yuborsa, oʻshanga mahkamroq yopishishadi oʻzi.. Nahotki shuni unutgan boʻlsam… * Nahotki, biror narsani anglashi uchun kishi fojiani, qashshoqlikni, azobni, oʻlim nafasini boshidan oʻtkazishi kerak? * Tushunishga kelsak, men tushunaman, albatta. Ammo kechirish – bu men uchun mushkul. Yaxshisi, unutib qoʻya qolaman. * Kim biladi deysiz, balki hayot bizga jazo sifatida boshqa bir dunyoda qilgan gunohimiz uchun berilgandir. Balki hozirgi hayotimizning oʻzi doʻzaxdir, cherkovdagilar oʻlimdan keyingi doʻzax azobi haqida gapirib adashishayotgandir... === [[W:Uch ogʻayni|Uch ogʻayni]] === [[Fayl:Bundesarchiv Bild 183-K1018-513, Erich Maria Remarque.jpg|Faqat muhabbatga daxldor soʻzlargina abadiy va oʻzgarishsiz qolaveradi. Haqorat lugʻati esa rang-barang va bitmas-tuganmas!|thumb|right]] [[File:Remarque in gesprek, zittende in een armstoel in zijn woonkamer in de villa in P, Bestanddeelnr 254-4727.jpg|Hozirgi yoshlarga hayronman. Oʻtmish sizlarga yoqmaydi, bugungi kundan nafratlanasizlar, kelajak bilan ishlaring yoʻq. Oxiri baxayr boʻlsinda ishqilib.|thumb|right]] * Kurashish kerak, garchi bu axlatxonada oxir-oqibat magʻlub boʻlsang ham kurashish kerak. Oʻzingga aziz boʻlgan qittaygina narsa uchun kurashish lozim. <br />Taqdirga yetmishga kirganda tan bersa ham boʻlaveradi. * Sevgi erkaklarda harislik, jamiyatda nufuzli oʻrinni egallash, koʻproq pul topish, huzur-halovatga intilish kabi yomon illatlarni yuzaga chiqaradi. Hukmdorlar safdoshlarining oilali boʻlishini bekorga xush koʻrmagan – shunda ular kamroq xavf tugʻdirishadi. * Tun – tabiatning svilizatsiya illatiga qarshi isyoni. * Urushlar tugaydi, rahbarlar qoʻl berib koʻrishadi va ona shahid boʻlgan oʻgʻlini kutib qoladi. * Judayam siqilganimda va hech nimani idrok etmay qolganimda, oʻlging kelguncha yashagandan koʻra, yashaging kelayotgan paytda oʻlganing maʼqul deyman oʻzimga oʻzim. Yo gapim notoʻgʻrimi? * Yolgʻizlik kishanlarini faqat hissiyotlar tugʻyoni, bu tugʻyonning qaqshatqich zarbasi, jilovsiz qudrat, boʻron, tun, musiqa va… muhabbatgina parchalay oladi… * – Ogʻaynilar, hayot bu – [[kasallik]]. Inson tugʻilishi bilan oʻlim boshlanadi. Har nafas olib – nafas chiqarishda, yurakning har bir zarbida oʻlim zarralari bor – bular bizni muqarrar jahannamga yetaklaydi. * Ahmoq boʻlib tugʻilish uyat emas. Lekin ahmoq boʻlib oʻlish uyat. * Yer yuzida nima uchun yurganimizni bilmasligimiz uyat. * Oʻlganlarning xotirasiga izzat-ikrom ularning oldidagi gunohni anglashdan boshqa narsa emas. Odamlar marhumlar tirikligida ularga yetkazgan ozorlarini yuvmoqchi boʻladilar. * – Hayotning jiddiy muammolariga aqlim yetmaydi. Menga faqat goʻzal narsalar xush yoqadi. Mana, sen siren olib kelding – shuning oʻzi menga baxt. * Siyosat har qanday teatrning, tungi otishmalar ajoyib konsertlarning, muhtojlik aks etgan bitta kitob butun boshli kutubxonaning oʻrnini bosadi. * Baʼzan hech narsa toʻgʻrisida oʻylamasang, biron ishga qoʻl urmasang, kimgadir suyanishing mumkinligini his etsang oʻzingni qushday yengil sezasan. Oddiy narsalar bular, faqat hayotimizni oʻzimiz murakkablashtirmasak bas! * Kamtarlik va oqkoʻngillik faqatgina romanlarda taqdirlanadi. Hayotda esa bundan foydalanishadi va keyin uloqtirishadi. * Inson hayoti sevgi uchun uzunlik qiladi. Shunchaki juda uzun. * Inson – ahd qilishga hamisha usta. Lekin ahdini bajarishga emas. Uning afsunkorligi ham mana shunda. * Biz yarim haqiqatlardan nariga oʻtolmaymiz. Ojiz bandaligimiz shunda. Faqat yarim haqiqatlardan ogoh boʻlib, qancha nomaʼqul ishlarni qilamiz. Agar haqiqatni toʻlaligicha fahm etsak, yer yuzida yashash mumkin boʻlmay qoladi… * Unutgan… Unutgan yaxshi, boqiy yoshlikning siri mana shunda. Bizni xotiralar qaritadi. Unutishni bilmaymiz. * Yigirmanchi asr ustidan kulmagan odam oʻzini osishi kerak. Lekin uzoq ham kulib boʻlmaydi. * – Rostini aytsam, yer yuzida yurib, u haqida hech narsa bilmaslik uyat. <br />– Xafa boʻlma, yer yuzida nima uchun yurganingni bilmasligimiz undan ham uyat! * Andisha – birovning xatosini aytmaslik va uni tuzatmaslik xususida yozilmagan norasmiy bitim. * Toʻgʻri, pul odamni baxtli qilolmaydi, ammo lekin nihoyatda taskin beradi. Pul daxlsizlikni taʼminlaydi va bu hazilakam gapmas. * Muhabbat ajoyib narsa. Ammo ikki kishidan biriga hamisha zerikarli boʻladi. Ikkinchisi esa qup-quruq qolaveradi. Nimanidir kutadi u, telbalarcha kutadi… * Inson oʻzini oʻzi aftoda qilayotgan zamonda yashayotganimizni hali payqamabsiz, shekilli? Qilish mumkin boʻlgan koʻp ishlarni qilmaymiz, sababini ham bilmaymiz. Ish hamma narsadan muhim boʻlib qoldi: qancha odam ish qidirib yuribdi, koʻziga boshqa odam koʻrinmaydi. * Ayol kishi sevgi izhor etmasligi kerak. Bu haqda uning chaqnab turgan baxtiyor koʻzlari gapirsin. Koʻz iqrori har qanday soʻzdan afzalroq. * Qiziq-da, rostdan ham aytadigan gaping bor paytda soʻz topolmay qiynalasan. Bunday soʻzlar oʻtgan asrlarga taalluqli. Bizning davr tuygʻularni ifoda etadigan soʻzlarni hali topmagan. Bu zamona faqat odobsizlikni biladi, xolos, qolgan barchasi – sunʼiy. * Bir narsaga ega boʻlish aslida yoʻqotishdir. Hech kim hech narsani tutib qolishi mumkin emas, hech qachon! Jaranglab turgan vaqt zanjirini hech qachon uzib boʻlmaydi, hech qachon bezovtalik oromga, izlanish – sukunatga aylanmagan, tubanlashish hech qachon toʻxtamangan. * Erk muhabbatdan qimmatroq narsa. Ammo inson buni kech tushunadi. * Bizga oʻxshagan odamlar tunda tabiat bilan muloqotda boʻlmasligi kerak. Tabiat tunda yolgʻizlikni xush koʻradi. Dehqon yoki baliqchi boʻlsak boshqa gap edi. Biz shaxarliklarmiz, his-tuygʻularimiz oʻtmaslashib ketgan.. * Muhabbat inson vujudida paydo boʻladi, lekin hech qachon bu vujudda tugamaydi. Hatto hamma narsa:inson ham, muhabbat ham, baxt ham, hayot ham – bari toʻla-toʻkis boʻlgani bilan, allaqanday daxshatli qonunga koʻra, mudom kamday tuyulaveradi, bular nechogʻli koʻp koʻrinmasin, aslida juda oz. * Ayol temir buyum emas, ayol bamisoli gul. U iliq-issiq gaplarni xush koʻradi. Uning uchun umr boʻyi yelkangizni yagʻir qilib ishlaganingizdan koʻra har kuni uch-toʻrt ogʻiz shirin soʻz aytganingiz ming marta afzal. * Baxt nimaligini faqatgina baxtsiz biladi. Baxtli inson xuddi maniken kabi hayot quvonchlari qurshovida boʼladi: u faqatgina bu quvonchlarni namoyish etadi xolos. Lekin bu quvonchlar unga berilmagan. Chiroqlar yorugʼlikda nur taratmaydi, u faqat yorugʼlikda ziyo sochadi. * Aytishlaricha, eng qiyini ilk yetmish yillikni yashash, keyin esa ishlar silliq kechadi. * Hech narsani yuragingga yaqin olma, – derdi Kester. – Yaqin olsang, oʻsha narsani asrab qolmoqchi boʻlasan. Bu dunyoda hech narsani mangu asrab boʻlmaydi. * Erkak, faqat ayolning xarxashalari tufayli manfaatparast bo’lib qoladi, Agar ayol bo’lmasa, pul ham bo’lmasdi, binobarin, erkaklar qahramonlar qavmiga aylanardi. * Balki, vaqti-soati kelib, bugun iching achiyotgan odaming dunyoda eng baxtli inson bo'lib tuyular? * Muhabbat uchun soddalik yarashadi. === [[W:Ortga yoʻl|Ortga yoʻl]] === * Biz ogʻzimizda „Vatan“ soʻzi bilan urushga ketdik va oʻsha soʻzni qalbimizning tub-tubiga tugib qaytdik. * Ehtimol, hech kim birovning azob-uqubatlarini oxirigacha his etmagani uchun ham noming oʻchgur urush takror-takror qaytalanaverar… * Yaxshi munosabatlarimiz saqlanib qolganining sababi, aslida, oʻrtamizda hech qanday munosabatning oʻzi yoʻqligi. === [[W:Qora haykal|Qora haykal]] === * Butun borliq pok va shaffof hisga choʻmgan – tongning faqat shu soatida hatto qoʻli odam qoniga botgan gunohkorlar ham kechirilishiga ishonasan, ezgulik va yovuzlik esa shunchaki qiymatsiz soʻzlarga aylanib qolgandek goʻyo. * Urush nimaligi haqida faqat oʻliklar haqiqiy bahoni bera olishadi. Faqat marhumlar barchasini oxirigacha bilishadi. * Muhabbat ortiq oʻzingda ushlab turolmaydiganingni oʻzgaga berishdir. * Muhabbat iztiroblarini falsafa bilan yengib boʻlmaydi. Faqat boshqa ayolning yordami bilan bundan oʻtish mumkin. * Yolgʻizlikning tanish-bilishlaring koʻp yoki kamligiga daxli yoʻq. * – Meni hech qachon tashlab ketma. <br /> – Seni hech qachon tashlab ketmayman. <br /> – Hech qachon, – yana takrorladi u. <br /> – Hech qachon qanchalik – qisqa muddat… * Xotira yashab qolishni istaydi. Yashab qolish uchun esa hammasini unutish kerak. * Hech qachon yetarlicha sevib boʻlmaydi. Butun hayoting davomida, hech qachon, hech kimni. Har doim kam sevayotgandek boʻlasan – odamning baxtsizligi ham shundan. * Marhumning yaqinlari u hali hayotligida oʻlimidan keyin koʻrsatadigan eʼtiborlarini jilla qursa yarmini koʻrsatishganida edi, oʻlik uchun qimmatbaho qabrtosh-u tobutlarga zarurat ham qolmasdi. Afsuski, inson tabiati shunaqa: u yoʻqotgan narsasinigina chindan qadrlaydi * Bizning vatanda hech kim mas’uliyatni yoqtirmaydi. Buyruqlarga shu zahotiyoq boʻysunamiz – bu asrlar davomida magʻrur qonimizga singib ketgan odat. Mustaqil qaror qabul qilish borasida esa ahvol chatoq * Qiziq, urush davrida qanchadan-qancha oʻlimlarni koʻrdik. Ikki million odam hech narsadan hech narsa yoʻq oʻlib ketganini hamma biladi. Lekin nega endi birgina oʻlim bizni bunchalik hayajonga solyapti-yu, narigi ikki million marhum haqida unutyapmiz? <br /> Ammo har doim shunday boʻladi: bir odamning oʻlimi – oʻlim, ikki million odamniki esa shunchaki statistika. * Xatto eng mukammal goʻzallik ham kun kelib boʻysundiriladi, u ham taqdir va oʻlim qonuniyatlaridan chetga chiqolmaydi.. * Odam shunchaki yashaydi! Buning mohiyatiga chuqur kirishga uringan esa yoʻlini yoʻqotadi. * Qoʻlga kirita olmaganing, oʻzingda mavjud boʻlganlarga nisbatan yaxshiroqdek tuyulaveradi. Inson romantikasi va telbaligi mana shundan iborat. * Agar sevgiling bilan umrbod ajralishsang, u haqida chinakamiga qiziqa boshlaysan. * Agar insonga oʻzini qiynash uchun imkoniyat berilsa, u bundan osonlikcha voz kechmaydi === [[W:Jannatdagi soyalar|Jannatdagi soyalar]] === * Bryussel muzeyida oʻtgan oʻsha vaqt ichida bir haqiqatni tushunib yetdim: narsalarga uzoq vaqt davomida termilsangiz, ular gapira boshlaydi. Ammo tezda gapirishni boshlaganlari haqiqiy hisoblanmaydi. * Radio yaxshi ma'ruzachi, lekin qanday yomon tinglovchilarmiz. === [[W:Lissabondagi tun|Lissabondagi tun]] === * Menga aytishlaricha, Indoneziyaliklarda vaqti-vaqti bilan ismni almashtirib turish odati bor. Qachonki inson oʻzining oʻtmishdagi „men“idan charchasa, oʻziga yangi ism tanlaydi va goʻyoki hammasini yangidan boshlashga urinadi. Yaxshi gʻoya! * Nafrat ruhni yemiradigan kislotadir; oʻzingdan nafratlanasanmi yoki oʻzgadanmi – hammasi bir. * Koʻngilsiz xotiralarning bir yaxshi tomoni bor: ular ayni damda kishini baxtiyor ekanligiga, garchi lahza oldin oʻzi bunga ishonmasa-da, imon keltiradi. Baxt ana shunday nisbiy tushuncha. Kimki buni anglab yetgan boʻlsa, bilingki, u kamdan-kam oʻzini baxtsiz his etadi. * Kishi qachonki piching qilib, qoʻrqa boshlasa, voqea-hodisalarga barmoq orasidan qaraydi. * Javoblarni kavlashtirish boshlanganda muhabbatning umri qisqaradi. * Gohida nimagadir ishonishing kerak, yoʻqsa, allaqachon bu yorugʻ olamdan yoʻq boʻlib ketgan boʻlardik. * Har doim ikkita haqiqat boʻladi: biri bilan orqa-ketini oʻylamay olgʻa talpinasan; biri esa avval oʻzing haqingda oʻylayotganingda yetti oʻlchab, bir kesishga oʻxshash. * Hayotda baxtdan koʻra baxtsizlik koʻproq. Umrning abadiy emasligi esa bizga qilingan rahmdillik, xolos… * Agar kula olsang, bu olamda ko'plab kulgili narsalarni topish mumkin. === [[W:G‘alaba gumbazi|Gʻalaba gumbazi]] === * Hech bir kimsa sen avval sevgan insoning kabi begonaroq boʻla olmaydi. ==Havolalar== {{Vikipediya}} {{Commons turkum}} [[Turkum:Yozuvchilar]] [[Turkum:1898-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1970-yilda vafot etganlar]] 9zimp2sywd64narv8t4un05zqa0jcvr 2 4588 12335 12120 2024-12-04T17:05:36Z Bekipediya 2189 /* Kitoblar */ Yangi kitob 12335 wikitext text/x-wiki === Kitoblar === {| class="wikitable" width=100% |+ ! rowspan="2" |№ ! rowspan="2" |Nomi ! rowspan="2" |Muallif(lar) ! rowspan="2" |Holati ! colspan="2" |Vaqt |- !Boshlanishi !Yakuni |- |1 |[https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Ahmad%20Muhammad.%20Sharq%20Haqni%20topdi....pdf Sharq haqni topdi] |Ahmad Muhammad |{{Yakunlandi}} | | |- |2 |[https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf Mashriqzamin hikmat boʻstoni] |Hamidjon Homidiy, Mahmud Hasaniy |{{Qisman bajarildi}} |2024-yil 2-oktyabr | |- |3 |[https://library.konservatoriya.uz/engine/download.php?id=1207 Nozik iboralar] |[[Az-Zamaxshariy]] |{{Qilinishi kerak}} | | |} == Andozalar == * [[:es:Plantilla:Ficha_de_autor|Plantilla:Ficha de autor]] (Oʻzbekchalashtirish) 76cgbviuozu9542ld057orxi3v1qiq9 12337 12335 2024-12-05T09:07:12Z Bekipediya 2189 12337 wikitext text/x-wiki === Kitoblar === {| class="wikitable" width=100% |+ ! rowspan="2" |№ ! rowspan="2" |Nomi ! rowspan="2" |Muallif(lar) ! rowspan="2" |Holati ! colspan="2" |Vaqt |- !Boshlanishi !Yakuni |- |1 |[https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Ahmad%20Muhammad.%20Sharq%20Haqni%20topdi....pdf Sharq haqni topdi] |Ahmad Muhammad |{{Yakunlandi}} | | |- |2 |[https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf Mashriqzamin hikmat boʻstoni] |Hamidjon Homidiy, Mahmud Hasaniy |{{Qisman bajarildi}} |2024-yil 2-oktyabr | |- |3 |[https://library.konservatoriya.uz/engine/download.php?id=1207 Nozik iboralar] |[[Az-Zamaxshariy]] |{{Qilinishi kerak}} | | |} === Andozalar === * [[:es:Plantilla:Ficha_de_autor|Plantilla:Ficha de autor]] (Oʻzbekchalashtirish) 5fuqvdxq1caqz5if2eau5uygkxys1h7 0 4751 12300 12170 2024-12-04T15:16:36Z Bekipediya 2189 /* A */ Yangi iqtibos 12300 wikitext text/x-wiki '''Otalar soʻzi''' ({{Lang-az|„Atalar sözü“}}) — Ozarbayjonda nashr etilgan asar nomi. Unda arab tilidagi koʻpgina hikmat va maqollar oʻrin olgan boʻlib, ularning ozarbayjon tilidagi muqobillari ham keltirilgan. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === * Aqllikka bir ishora kifoya qiladi{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=60}} * Aqlli kishida uchta xislat boʻladi: birov narsa soʻrasa [[odob]] bilan javob beradi, birovdan [[yomonlik]] koʻrsa ham [[yaxshilik]] qiladi, [[xalq]]i uchun foydali [[fikr]]larni olgʻa suradi.{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}} === O === * [[Odob]] ahli bilan hamsuhbat bo‘lish — gullar hidini ufurayotgan tong nasimidan ham shirin{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|1997|p=2}}. === Y === * Yo‘lga chiqishdan avval yo‘ldosh qidir{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|1997|p=49}}. == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} == Manbalar == <references /> 9hscwyxnvj6qzwz31unvnsbs52oc7nz 0 4778 12299 12230 2024-12-04T15:14:48Z Bekipediya 2189 /* N */ Yangi iqtiboslar 12299 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Nodonlik|wikipedia=Nodonlik|wiktionary=nodonlik|Tasvir=A_Christmas_Carol_-_Ignorance_and_Want.jpg}} '''Nodonlik''' — 1) bilimsizlik, ongi pastlik; johillik; 2) nodon kishilarga xos xatgi-harakat, ish; ahmoqlik. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|[[Aql]]li kishi qadr-u kamol, nodon kishi esa davlat-u mol qidiradi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=57}}}} {{Q|[[Aql]] odamni yashnatadi, nodonlik esa qaqshatadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === N === {{Q|Nodonga [[nasihat]] qilsang, bir qulogʻidan kirib, ikkinchi qulogʻidan chiqib ketadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Nodonning foydasiga gapirsang, [[jahl]]i chiqadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Nodon odamning gapi koʻp boʻladi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=59}}}} === Q === {{Q|Qanchadan-qancha odamlar [[aql]] bilan pastlikdan yuqoriga ko‘tariladi, qanchadan-qancha qadrli odamlar nodonlikka yo‘l qo‘yib, pastlik sari qulaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=58}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] 0xlmwtp2varp1dwntmls45qkgm9mize 12309 12299 2024-12-04T16:15:44Z Bekipediya 2189 /* Iqtiboslar */ Yangi iqtibos 12309 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Nodonlik|wikipedia=Nodonlik|wiktionary=nodonlik|Tasvir=A_Christmas_Carol_-_Ignorance_and_Want.jpg}} '''Nodonlik''' — 1) bilimsizlik, ongi pastlik; johillik; 2) nodon kishilarga xos xatgi-harakat, ish; ahmoqlik. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|[[Aql]]li kishi qadr-u kamol, nodon kishi esa davlat-u mol qidiradi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=57}}}} {{Q|[[Aql]] odamni yashnatadi, nodonlik esa qaqshatadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === E === {{Q|Eng ogʻir [[dard]] nodonlik.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=63}}}} === N === {{Q|Nodonga [[nasihat]] qilsang, bir qulogʻidan kirib, ikkinchi qulogʻidan chiqib ketadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Nodonning foydasiga gapirsang, [[jahl]]i chiqadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Nodon odamning gapi koʻp boʻladi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=59}}}} === Q === {{Q|Qanchadan-qancha odamlar [[aql]] bilan pastlikdan yuqoriga ko‘tariladi, qanchadan-qancha qadrli odamlar nodonlikka yo‘l qo‘yib, pastlik sari qulaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=58}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] 8sjcktvc2adihpzvzkfv0vewazb4eda 12313 12309 2024-12-04T16:22:53Z Bekipediya 2189 /* Iqtiboslar */ Yangi iqtibos 12313 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Nodonlik|wikipedia=Nodonlik|wiktionary=nodonlik|Tasvir=A_Christmas_Carol_-_Ignorance_and_Want.jpg}} '''Nodonlik''' — 1) bilimsizlik, ongi pastlik; johillik; 2) nodon kishilarga xos xatgi-harakat, ish; ahmoqlik. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|[[Aql]]li kishi qadr-u kamol, nodon kishi esa davlat-u mol qidiradi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=57}}}} {{Q|[[Aql]] odamni yashnatadi, nodonlik esa qaqshatadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === E === {{Q|Eng ogʻir [[dard]] nodonlik.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=63}}}} === N === {{Q|Nodonga [[nasihat]] qilsang, bir qulogʻidan kirib, ikkinchi qulogʻidan chiqib ketadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Nodonning foydasiga gapirsang, [[jahl]]i chiqadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Nodon odamning gapi koʻp boʻladi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=59}}}} === O === {{Q|Ogʻir balodir kim boʻlsa nodon,<br>Nodon uchun yoʻqdir dori-yu darmon!|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=63}}}} === Q === {{Q|Qanchadan-qancha odamlar [[aql]] bilan pastlikdan yuqoriga ko‘tariladi, qanchadan-qancha qadrli odamlar nodonlikka yo‘l qo‘yib, pastlik sari qulaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=58}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] mruzh9v3xpe34pytzontb5ody7fevxa 12318 12313 2024-12-04T16:45:29Z Bekipediya 2189 /* N */ Yangi iqtiboslar 12318 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Nodonlik|wikipedia=Nodonlik|wiktionary=nodonlik|Tasvir=A_Christmas_Carol_-_Ignorance_and_Want.jpg}} '''Nodonlik''' — 1) bilimsizlik, ongi pastlik; johillik; 2) nodon kishilarga xos xatgi-harakat, ish; ahmoqlik. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|[[Aql]]li kishi qadr-u kamol, nodon kishi esa davlat-u mol qidiradi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=57}}}} {{Q|[[Aql]] odamni yashnatadi, nodonlik esa qaqshatadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === E === {{Q|Eng ogʻir [[dard]] nodonlik.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=63}}}} === N === {{Q|Nodonga [[nasihat]] qilsang, bir qulogʻidan kirib, ikkinchi qulogʻidan chiqib ketadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Nodonlik [[boyoʻgʻli]]dir, [[boyoʻgʻli]] esa doim xarobani izlaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=64}}}} {{Q|Nodonning foydasiga gapirsang, [[jahl]]i chiqadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Nodonning [[vaqt]]i foydasiz oʻtadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=64}}}} {{Q|Nodon odamning gapi koʻp boʻladi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=59}}}} === O === {{Q|Ogʻir balodir kim boʻlsa nodon,<br>Nodon uchun yoʻqdir dori-yu darmon!|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=63}}}} === Q === {{Q|Qanchadan-qancha odamlar [[aql]] bilan pastlikdan yuqoriga ko‘tariladi, qanchadan-qancha qadrli odamlar nodonlikka yo‘l qo‘yib, pastlik sari qulaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=58}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] f1qpezlc1ao83tqyenlu7ik4uptryyx 0 4779 12323 12147 2024-12-04T16:54:37Z Bekipediya 2189 /* E */ Yangi iqtibos 12323 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Eshak|wikipedia=Eshak|wiktionary=eshak|Tasvir=Donkey_Albardeiros.JPG}} '''Eshak''' — otlar urugʻining toq tuyoqli sut emizuvchilar kenja urugʻiga mansub hayvon. {{ABD}} == Iqtiboslar == === E === {{Q|Ey o‘g‘il, bu so‘zim sinalgan beshak,<br>Boshida [[aql]]i yo‘q misoli eshak!|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=58}}}} {{Q|Eshak oz [[ovqat]] yeb [[riyozat]] chekkan bilan [[aql]]li boʻlib qolmaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=64}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Hayvonlar]] itcnwywadid3ft532g5b4m8hawiih6c 0 4792 12306 12161 2024-12-04T16:13:56Z Bekipediya 2189 /* Iqtiboslar */ Yangi iqtibos 12306 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Kechirim|wikipedia=Kechirim|wiktionary=kechirim}} '''Kechirim''' — 1) afv etish, uzr; 2) afv etishning xususiy shakli; davlat boshligʻi tomonidan jinoiy jazoning bekor qilinishi yoki yumshatilishidan iborat xususiy afv. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|Aqllilik ikki narsadan iborat: [[gʻazab]] kelganda oʻzini bosishdan va birovdan kuchli boʻlganda uni kechirishdan.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} {{Q|Aqlli kishi oʻz nuqsonlari uchun uzr soʻraydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=59}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] rkoybupjhdhu7lerwndvan1lwom68ej 0 4793 12307 12164 2024-12-04T16:14:06Z Bekipediya 2189 /* Iqtiboslar */ Yangi iqtibos 12307 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Gʻazab|wikipedia=Gʻazab|wiktionary=gʻazab|Tasvir=Angry-2766265_960_720.jpg}} '''Gʻazab''' — kuchli darajada achchiqlanish hissi; qahr, jahl. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|Aqllilik ikki narsadan iborat: gʻazab kelganda oʻzini bosishdan va birovdan kuchli boʻlganda uni [[Kechirim|kechirishdan]].|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} === S === {{Q|Serjahl boshda [[aql]] bo‘lmaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=59}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] cbf475cvujowvtsfw4jjzyxgi946vmk 0 4818 12297 12221 2024-12-04T15:13:22Z Bekipediya 2189 /* Iqtiboslar */ Yangi iqtibos 12297 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Nasihat|wikipedia=Nasihat|wiktionary=nasihat}} '''Nasihat''' ({{Lang-ar|نصيحة}} — samimiy maslahat, oʻgit; xayrixoxlik, samimiylik) — yaxshi yoʻlga solish, taʼlim berish maqsadida aytilgan gap; maslahat, pand, oʻgit. {{ABD}} == Iqtiboslar == === A === {{Q|Aqlli odam shunday odamki, birovdan nasihat eshitish oʻrniga oʻzi [[ibrat]] koʻzi bilan boqib bilib olaveradi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=60}}}} === N === {{Q|[[Nodon]]ga nasihat qilsang, bir qulogʻidan kirib, ikkinchi qulogʻidan chiqib ketadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=62}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] nbxy9dhhqjohd9c89xagkhufy16ftqw 0 4832 12308 12273 2024-12-04T16:15:38Z Bekipediya 2189 /* Iqtiboslar */ Yangi iqtibos 12308 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Dard|wiktionary=dard}} '''Dard''' — 1) Jismoniy azob; ogʻriq, kasallik; 2) Ruhiy azob, gʻam-gʻussa, alam-hasrat; 3) Kishining borligʻini, butun fikri-yodini band etgan narsa, ish, tashvish, orzu, xayol va shu kabilar. == Iqtiboslar == === A === {{Q|Aqlli odam oʻz dardini tushunadigan va bunga yoʻl-yoʻriq koʻrsata oladigan kimsaga aytadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === E === {{Q|Eng ogʻir dard [[nodonlik]].|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=63}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] ry4u4doos3wvy9ytn5fysc89btagus6 12325 12308 2024-12-04T16:57:35Z Bekipediya 2189 12325 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Dard|wiktionary=dard}} '''Dard''' — 1) Jismoniy azob; ogʻriq, [[kasallik]]; 2) Ruhiy azob, gʻam-gʻussa, alam-hasrat; 3) Kishining borligʻini, butun fikri-yodini band etgan narsa, ish, tashvish, orzu, xayol va shu kabilar. == Iqtiboslar == === A === {{Q|Aqlli odam oʻz dardini tushunadigan va bunga yoʻl-yoʻriq koʻrsata oladigan kimsaga aytadi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=61}}}} === E === {{Q|Eng ogʻir dard [[nodonlik]].|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=63}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] h2bw7q2op2jrl9ns9dt17t6f9qhfy2q 0 4839 12298 2024-12-04T15:13:39Z Bekipediya 2189 [[Nodonlik]]ga yoʻnaltirildi 12298 wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Nodonlik]] hchccadcwpgkbef0j1am63q7xxufkm9 0 4840 12301 2024-12-04T16:08:12Z Bekipediya 2189 Yangi 12301 wikitext text/x-wiki '''Mehmon''' — 1) Toʻy, ziyofat va shu kabi munosabati bilan yoʻqlab kelgan (borgan) shaxs; 2) Majlis, yigʻilish, kengash va shu kabilarga chetdan chaqirilgan shaxs; 3) Chetdan tashrif buyurgan, vaqtinchalik qoʻngan shaxs. sh1thb0zg6g7n1yqkbp1mml2da2duxc 12302 12301 2024-12-04T16:08:29Z Bekipediya 2189 added [[Category:Mavzu boʻyicha badiiy adabiyot]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 12302 wikitext text/x-wiki '''Mehmon''' — 1) Toʻy, ziyofat va shu kabi munosabati bilan yoʻqlab kelgan (borgan) shaxs; 2) Majlis, yigʻilish, kengash va shu kabilarga chetdan chaqirilgan shaxs; 3) Chetdan tashrif buyurgan, vaqtinchalik qoʻngan shaxs. [[Turkum:Mavzu boʻyicha badiiy adabiyot]] ipetvly42gsvummo4md8agp6a9o2bsa 0 4841 12310 2024-12-04T16:19:38Z Bekipediya 2189 Yangi 12310 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Kasallik|Tasvir=Michael_Ancher_001.jpg|wikipedia=Kasallik|wiktionary=kasallik}} '''Kasallik''', '''betoblik''', '''xastalik''' — organizmga tashqi yoki ichki muhitning zararli omillari taʼsir etganda roʻy beradigan patologik jarayon. {{ABD}} == Iqtiboslar == === E === {{Q|Eng kuchli xastalik pastkashlik.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=63}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] 6sesn0hneslpwq427z4ty344by72x66 0 4842 12311 2024-12-04T16:20:27Z Bekipediya 2189 [[Kasallik]]ga yoʻnaltirildi 12311 wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Kasallik]] lq26za12bfdej59jyx6pzwi7oeu8pzm 0 4843 12312 2024-12-04T16:20:42Z Bekipediya 2189 [[Kasallik]]ga yoʻnaltirildi 12312 wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Kasallik]] lq26za12bfdej59jyx6pzwi7oeu8pzm 0 4844 12314 2024-12-04T16:31:03Z Bekipediya 2189 Yangi 12314 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Fahm|Tasvir=Fahm|wikipedia=Fahm|wiktionary=fahm}} '''Fahm''' ({{lang-ar|فهم}} — anglash, tushunish; farosat; bilarmonlik) — insonning tushunish, anglash, ongli sezish qobiliyati; [[idrok]], [[farosat]]; [[aql]]. {{ABD}} == Iqtiboslar == === B === {{Q|Befahmga [[soʻz]] tushuntirishdan koʻra yelkada tosh tashish afzal.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=64}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] 46bzwklhk0w6boi4p2exgcrcgqq4spx 12315 12314 2024-12-04T16:36:01Z Bekipediya 2189 12315 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Fahm|Tasvir=Knowledge and Understanding sculpture 2.jpg|wikipedia=Fahm|wiktionary=fahm}} '''Fahm''' ({{lang-ar|فهم}} — anglash, tushunish; farosat; bilarmonlik) — insonning tushunish, anglash, ongli sezish qobiliyati; [[idrok]], [[farosat]]; [[aql]]. {{ABD}} == Iqtiboslar == === B === {{Q|Befahmga [[soʻz]] tushuntirishdan koʻra yelkada tosh tashish afzal.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=64}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Mavzular]] jc2mqgxh8qgir37wf3gl0y8lb2509ws 0 4845 12316 2024-12-04T16:39:07Z Bekipediya 2189 Yangi 12316 wikitext text/x-wiki {{Kartochka|Sarlavha=Boyoʻgʻli|Tasvir=Athene_noctua.jpg|wikipedia=Boyoʻgʻli|wiktionary=boyoʻgʻli}} '''Boyoʻgʻli''' yoki '''boyqush''' – yapaloqqushlar oilasiga mansub tungi yirtqich qushlar urugʻi. Yevropa, Osiyo, Amerika va Afrikada tarqalgan, 20 tacha turi bor. Oʻzbekistonda bir turi – uy boyoʻgʻlisi uchraydi. {{ABD}} == Iqtiboslar == === N === {{Q|[[Nodonlik]] boyoʻgʻlidir, boyoʻgʻli esa doim xarobani izlaydi.|[[Otalar soʻzi]]{{sfn|Mashriqzamin hikmat boʻstoni|p=64}}}} == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=Mashriqzamin hikmat boʻstoni|author=Hamidjon Xomidiy|coauthors=Mahmud Hasaniy|publisher=„Sharq“ nashriyotmatbaa konserni|isbn=978-9943-00-130-5|year=1997|location=Toshkent|pages=251|url=https://n.ziyouz.com/books/hikmatlar/Hamidjon%20Xomidiy,%20Mahmud%20Hasaniy.%20Mashriqzamin%20hikmat%20bo'stoni.pdf|ref=Mashriqzamin hikmat boʻstoni}} [[Turkum:Hayvonlar]] 716bwlgbdhf1244h3a05xyhbwq3iivu 0 4846 12317 2024-12-04T16:44:16Z Bekipediya 2189 [[Boyoʻgʻli]]ga yoʻnaltirildi 12317 wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Boyoʻgʻli]] 9353a3k9n47vf1869umkubbasglnk88 0 4847 12322 2024-12-04T16:54:20Z Bekipediya 2189 [[Qiyinchilik]]ga yoʻnaltirildi 12322 wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Qiyinchilik]] 2wisfxf1kht8y7rog2g4ew1me7mve7g