Wiccionaire wawiktionary https://wa.wiktionary.org/wiki/Wiccionaire:Mwaisse_p%C3%A5dje MediaWiki 1.44.0-wmf.6 case-sensitive Media Sipeciås Copene Uzeu Uzeu copene Wiccionaire Wiccionaire copene Imådje Imådje copene MediaWiki MediaWiki copene Modele Modele copene Aidance Aidance copene Categoreye Categoreye copene Rawete Rawete copene Sourdant Sourdant copene Motyince Motyince copene TimedText TimedText talk Module Discussion module Sujet 0 2710 408201 407127 2024-12-03T17:16:44Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408201 wikitext text/x-wiki {{MR|tént|timp|timps}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|tempus|sourd=la}} {{m-s}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} *** {{AFE|tɛ̃}} *** {{frcjh}} {{AFE|tã}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|tɛ̃}} * {{Ric}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-suwa-=}} {{~}} {{o}} # (ki passe) [[durance]] des sacwès. #* Eployîz bén vosse {{~}}, tins ki vs estoz djonnes {{s-rif|E34}} #* Vos eployîz må vosse {{~}}. #* Li {{~}} distrût tot. # long moumint. #* Gn a ddja do {{~}} k' on n' l' a pus veyou. # long moumint (dins l' passé, u dins l' anêye). #* Dj' a co veyou l' {{~}} k' on sårtéve. #* Il a stî l' {{~}} k' on-z aléve danser tos les dimegnes. #* Les {{~}} sont deurs. # {{meteyo|wa}} (k' i fwait) [[estance]] do cir et d' l' air. #* Ké pouri {{~}} dispu 15 djoûs, valet! #* Vola l' {{~}} ki s' enûle ;</br>Ké vint ki vla k' i fwait !</br>I våt mî ki dj' m' afûle,</br>Ca vocial on hoursea. {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} {{dal}} # [[vicaedje]]. #: {{lang|fr|F. conjoncture}}. # [[ådje]]. # [[termene]] k' i fåt po ene sacwè. #* So deus ans d' tins, il a stî rwiné . #* Il est moirt so troes djoûs d' tins #: {{lang|fr|F. délai}}. # termene k' on sieve a åk. # {{r|il a fwait s' tins}} : #: ''a) '' (d' ene djin) il est vî assez. #:* Il est moirt a nonante ans: on pout dire k' il a fwait s' tins {{s-rif|O100}} #: ''b) '' (sacwè) c' est tot uzé. #:* On pantalon k' a fwait s' tins. # termene k' ene feme (u ene biesse-ås-tetes) ratind. #: rl a: [[meytins]]. #: {{lang|fr|F. grossesse, terme}}. # termene k' on doet aler sôdård, k' on doet dmorer al prijhon. #: {{lang|fr|F. service militaire, terme de milice}}. # {{r|Fé s' tins}} u : {{r|fé s' tins d' sôdård}} : fé s' siervice a l' årmêye. # {{r|aveur fwait s' tins}} : poleur rexhe di prijhon. #: {{lang|fr|F. avoir purgé sa peine}}. # eure del moirt. #* Vos m' froz mori dvant m' tins #* Ça m' frè mori dijh ans dvant m' tins #: {{lang|fr|F. heure (de la mort)}}. # muzeure di muzike. #* bate li mzeure a cwate tins # sôre di codjowaedje d' on viebe. #* Codjowez mu "fé" a tos les tins et a totes les djins. #* Adon, si dji scrî çoucial, c’ est ké {{~}} ?</br>-Li passé, madame! {{s-rif|PHT|ratourtnant ''Tchantchès, c'èst po rîre'', 2023, p.17}} # Tins Imådje do tins come ene djin. #* On rprezinte li Tins pa on vî ome k' a des aiyes, ene få dins ene mwin, et ene ôrlodje å såvlon divins l' ôte {{s-rif|E203}} # nén tins di nén d' kession di (po-z espaitchî ene sakî d' fé ene sacwè et l' mancî s' el oizreut fé). # {{r|i n' sereut nén tins !}} u : {{r|i n' sereut nén vosse tins !}} u : {{r| i n' est nén tins di}} u : {{r|i n' åreut nén (yeu) stî tins di}} u : {{r|i n' åreut nén stî d' vosse tins di}} : i n' est nén d' kession, i n' åreut nén stî kession di. #* I n' sereut nén tins k' i våye cweri di m' bire . #* I n' åreut nén stî tins d' aduzer s' båshele; målureus, vozôtes #* Ça n' sereut nén do t' tins d' fé ene afwaire pareye ! Franwal: ahåyant po: {{lang|fr|Ce serait inacceptable. Gardez-vous bien de. Ne vous risquez pas à. Que je ne vous y prenne pas. Il vous en coûterait. Il vous en cuirait. Que je vous y prenne ! Je voudrais voir ça ! Il est interdit de. Le moment est mal choisi. Il est hors de question de}} Disfondowes: tins, tans; Gm tans. ==== {{H|ratourneures}} ==== (idêye djeneråle di durance des sacwès) # [[dispu l' tins]], [[dispoy li tins]] ## [[dispu l' tins ki]], [[dispoy li tins ki]] [aloyrece] [[dispoy ki]]. #* Dispu l' tins k' djel dimande, ça divreut ddja esse fwait #: {{lang|fr|F. depuis que}}. # [[e minme tins]], [[å minme tins]] '''å minme tins''' [advierbire] # [[eshonne]] å minme moumint. #* Dji rapoitrè les comissions å minme tins #: {{lang|fr|F. ensemble, simultanément}}. #[[avou l' tins]] ## [[avou l' tins et les proteccions]] # {{r|ça n' a k' on tins}} : c' est ene [[passe]], ene môde. #: {{lang|fr|F. vogue}}. # {{r|aveur bén l' tins}} : ##èn nén esse pressé. ''Il a bén l' tins d' rawårder ''. ##aveur bén l' moyén. {{lang|fr|F. être dans l'aisance}}. # {{r|èn nén aveur li tins}} : esse pressé. #* Dji n' a nén l' tins ça . #* Dji n' a nén ene munute di tins da minne # {{r|[[n’ aveur nou tins a piede]]}} # {{r|on a mî l' tins ki l' moyén}} : dijhêye (po rire) d' onk ki n' fwait rén. # {{r|prinde li tins}} : èn nén esse pressé. #* Ça prind do tins d' arindjî l' corti # {{r|cwand on n' a nén l' tins, on l' prind}} u : {{r|ti prindrès bén l' tins d' mori !}} : dijhêyes po onk ki dit k' i n' a nén l' tins, ki boute tofer. #[[i fåt prinde li tins come i vént]]; [[i fåt prinde li tins come i vént et les djins po çk' i sont]] : i n' si fåt nén casser l' tiesse po les canlaedjes des djins, i n' fåt nén [[transi]] po des réns. {{lang|fr|F. profiter; ne pas s'inquiéter}}. # {{r|il est pus ki tins}} #* Nos rdjåzrans d' çoula cwand nos nos rvoerans, responda co pus vite li mame di li ptite Elene ki comprindeut la k' Julie voleut end avni, nos ns irans, {{~|il est pus ki tins}}. {{s-rif|JVri|« Li pope d'Anvers » (1896), p.28}} # {{r|i lyi è fåt, do tins !}} : Il est tårdou. # {{r|si dner do bon tins}} u : {{r|passer do bon tins}} : bén viker. #: rl a: [[bontins#Walon 2|bontins]] (gaiye djin). # {{r|li tins m' shonne long}} : dji m' [[anoyî|anoye]]. # {{r|awè l' tins long}} u : {{r|aveur long l' tins}} : ##s' anoyî. ''Vo t' la cwand minme; ki dj' a yeu l' tins long !'' ##ratinde ene sacwè k' on s' rafeye. ''Il a l' tins long d' vey si mame''. ''Dj' a l' tins long del rivey''. {{lang|fr|F. attendre avec impatience}}. # {{r|awè l' tins long après ene sakî}} : si [[diloujhî|dloujhî]] k' ele est evoye. #* Dj' a si l' tins long après vos #: {{lang|fr|F. s'ennuyer de (qqn qui vous manque)}}.; #: Ingl. {{lang|en|to miss}} # {{r| piede si tins}} u : {{r|touwer l' tins}} u : {{r|passer s' tins}} u : {{r|balziner l' tins evoye}} u : {{r|troyler l' tins evoye}} : sayî d' tchicter po kel tins passe, télfeye estô d' bouter. #* I fåt bén k' on passe si tins a ene sacwè . #* I passe si tins po rén #: {{lang|fr|F. tuer le temps, bricoler, s'occuper}}. # {{r|Kî piede si tins end a beacôp}} : c' est k' i n' a waire d' ovraedje. # {{r|wangnî do tins}} u : {{r|wangnî tins}} : tårdjî po fé ene sacwè, tot ratindant mî. #: {{lang|fr|F. temporiser}}. # {{r|kî wangne tins wangne veye}} : Li tins, c' est d' l' årdjint. # {{r|on n' såreut rwangnî l' tins pierdou}} : tins pierdou ni s' ratrape djamåy. # {{r|må passer s' tins}} : passer on laid [[cwårt|cwårt d'eure]]. #* Si on l' apice, i pasrè må s' tins {{s-rif|E203}} # {{r|n a-t i tant d' tins k' çoula ?}} : gn a-t i si lontins k' ça ? # {{r|li tins court evoye}} u : {{r|gn a rén ki va pus vite kel tins}} : les anêyes passèt raddimint. # {{r|il est grand tins}} : C' est [[strapant]]. # {{r|ns avans co do tins dvant nos}} : Gn a rén ki [[broûler|broûle]]. #[[les troes cwårts do tins]]; [[les troes cwårts do tins]] {{lang|fr|F. la plupart du temps}}. # {{r|al dilongue do tins}} : al longue do tins. #: {{lang|fr|F. au fil du temps, à la longue}}. # {{r|dispoy li tins !}} : la ddja si lontins. #: Franwal: ahåyant po: {{lang|fr|Ca fait un bail}}. # {{r|avå l' tins}} : tenawete cwand on a ene miete di tins. #* Dji vos frès çoula avål' tin #: {{lang|fr|F. à temps perdu}}. #{{r|[[so waire di tins]]}}, {{r|[[so rén d’ tins]]}}, {{r|[[so on rén d’ tins]]}}, {{r|[[so pô d’ tins]], {{r|[[so rén do monde di tins]]}} #* Il a morou so si waire di tins''. #: {{lang|fr|F. en un rien de temps}}. # {{r|[[a må pô d’ tins]]}}, {{r|[[a må pô]]}}, {{r|[[må pô]]}} : divant pô d' tins. #: {{lang|fr|F. bientôt, prochainement, avant peu, sous peu}}. # {{r|ostant d' tins}} : li minme durêye. #* I fåt ostant d' tins po batijhî on pourcea ki po batijhî on prince # {{r|i fåt l' tins a tot}} : totafwait dmande do tins. # {{r|Avou l' tins}} : tot crexhant. #* Avou l' tins, i dvént pus ome #* Avou l' tins, i lyi vénrè del mostatche {{s-rif|E34}}. #* Avou l' tins et l' pacyince, on vént a bout d' tot #: {{lang|fr|F. progressivement, graduellement, petit à petit, avec le temps}}. # {{r|vola l' tins ki}}: fåt sins tårdjî ki #*Mi bone viye mame, dispoy lontins</br>M' repetéve tote foû d' leye:</br>«'''Vola l' tins k'''' tu t' mareyes»</br>Mins çoula n' mi djheut rén.</br>Portant, manire del continter,</br>On m' veya, l' djoû d' nosse fiesse,</br>E plin bal del djonnesse</br>{{s-rif|CGas}} {{lang|fr|F. Il est grand temps de}} (idêye di moumint) #[[å tins ki court]] # {{r|gn a on ptit tins}} u : {{r|gn a ene houbonde di tins}} : gn a on moumint. #: {{lang|fr|F. il y a un certain temps}}. # {{r|vla on ptit tins}} u : {{r|a kéke tins did ci}} : [[nawaire]]. #: {{lang|fr|F. dernièrement}}. # {{r|rawårder on ptit tins}} : on moumint. Contråve: [[lontins]]. # {{r|on grand long tins}} : tote ene [[hapêye]]. #* Il a stî on grand long tins k' i n' vineut pus {{s-rif|CE2}} # {{r|gn a bén do tins}} : gn a [[lonmint]]. #: On dit eto: gn a des [[razans]], des [[razanêyes]], des [[rassiekes]]. #: {{lang|fr|F. il y a bien lontemps}}. # {{r|å dbout d' on tins}} : après on moumint. #: {{lang|fr|F. après un certain temps}}. # {{r|a tins}} : [[timpe]] assez. #* Dj' a stî presse a tins #: rl a: a [[tinzayeure]]. # {{r|di tins d' eure}} : [[timpe]], di boune eure. #* On s' levrè d' tins d' eure (ramexhné pa [[L. Remacle]]). #: rl a: [[yeure]]. #: {{lang|fr|F. tôt}}. # {{r|divant ni tins ni eure}} : divant l' ådje. #* I s' ont maryî divant ni tins ni eure #: {{lang|fr|F. avant l'heure}}. # {{r|ci n' est nén dvant l' tins}} : dijhêye a onk (ene) k' on-z a dvou ratinde après lu (leye). #: Franwal: ahåyant po: {{lang|fr|Ce n'est pas trop tôt}}. # {{r|inte ses tins}} : cwand i n' a pont d' ovraedje. #: {{lang|fr|F. pendant ses moments de loisir}}. # {{r|i gn a on tins po tot}} : dijhêye cwand on continowe a rire, et k' rfåreut esse serieus. # {{r|i gn a co do tins dvant k' i n' fwaiye nute}} : response cwand on vs dit d' aler pus rade, #: {{lang|fr|F. Ne nous pressons pas}}. # {{r|so ç' tins la}} : so ces etrevéns la. #: {{lang|fr|F. pendant ce temps, au même moment, entretemps}}. # {{r|tchoezi l» tins}} : tchoezi l' bon moumint. #: {{lang|fr|F. temps propice}}. # {{r|il est tins}} : C' est l' moumint. #: {{lang|fr|F. le moment est venu}}. # {{r|fé ene sacwè so s' tins}} : å moumint k' i fåt. #: {{lang|fr|F en temps opportun}}. # {{r| fé ene sacwè foû tins}} : å moumint k' i n' fåreut nén. #: {{lang|fr|F. intempestivement}}. # {{r| il est nosse tins po-z eraler}} : c' est l' moumint d' eraler. (idêye di trevéns) # {{r|di ç' tins la}} u : {{r|a ç' tins la}} : [[adon]], di ces trevéns la. #: {{lang|fr|F. à cette époque}}. # {{r|di tos tins}} : dispu [[todi]]. # {{r|li tins passé}} u : {{r|li (bon) vî tins vî tins}} : li tins k' est [[houte#Walon 1|houte]] (et ki n' esteut kécfeye nén si bon k' on l' dit). #* I djåze todi do tins passé . #* Li tins passé, c' esteut ir . #* El tins passé est houte #: {{lang|fr|F. passé}}. # {{r| do tins passé}} u : {{r|divins l' tins passé}} u : {{r|e vî tins}} u : {{r|do vî tins}} u : {{r|do tins do vî [[Bon Diu]]}} u : {{r|do tins do vî Hinri}} u : {{r|do tins des Romins}} u : {{r|do tins d' nos ratayons}} : [[dinltins]], [[divinltins]]. #: {{lang|fr|F. autrefois, jadis, auparavant, anciennement, à un autre âge}}. # {{r|di nosse tins}} : dinltins, cwand k' c' est on pus vî k' endè djåze. #* Di m' tins, on n' poleut nén magnî del tchå el vénrdi {{s-rif|O100}} # {{r|c' esteut l' bon tins}} : C' esteut pus plaijhi d' viker adon k' assteure. # {{r|li tins d' asteure}} : [[asteure]]. #: {{lang|fr|F. présent}}. # {{r|å tins d' ådjourdu}} : å djoû d' [[ouy#Walon 2|ouy]]. #: {{lang|fr|F. à notre époque}}. # {{r|li tins a vni}} : [[avni]]. #: {{lang|fr|F. futur}}. # {{r|les tins ont candjîs;}} : On n' vike pus l' minme ki dinltins. # {{r|il a stî tot on tins}} : Po ene scwè k' a duré tot on tins, mins ki n' egzistêye pus. #* Il a stî tot ou tins k' dj' aléve djouwer ås cwes tos les djoûs #: {{lang|fr|F. durant toute une période}}. # {{r|i vénrè on tins}} : on bea djoû, dins l' avni, ci serè come ça. #* I vénrè on tins k' ça toûnrè må #* I vénrè on tins k' on n' divrè pus travayî #: {{lang|fr|F. un jour viendra}}. # {{r|tos ces tins ci}} u : {{r|viè ces tins ci}} u : {{r|so les dierins tins}} u : {{r|divins les dierins tins}} : tos ces dierins djoûs ci. #* Dj' a stî sovint evoye tos ces tins ci #: {{lang|fr|F. ces derniers temps}}. (idêye do vicaedje) # {{r|les tins sont deurs}} u : {{r|i fwait tchir tins}} : i fwait målåjhey viker, tot est tchir. # {{r|fé l' tchir tins}} : ##* vinde tchir ses martchandijhes. ##* dire k' on est dins l' mizere. #: {{lang|fr|F. crier misère}}. # {{r|fé ene potêye di boure divant l' tchir tins}} : s' aprester po des pus laids djoûs. # {{r|vinde meyeu tins}} : [[meyeumartchî]]. #* Divant l' guere, on vikéve meyeu tins k' ouy ([[motî da J. Haust]]). #: {{lang|fr|F. à meilleur compte}}. # {{r|vey do tins}} : aveur bråmint des [[rujhe]]s. #* Elle end a veyou, do tins, avou ci efant la #: {{lang|fr|F. souffrir, peiner, avoir des problèmes}}. (idêye d' ådje) # {{r|di m' djonne tins}} : cwand dj' esteut djonne. #: {{lang|fr|F. jeunesse, enfance}}. # {{r|li djonnesse n' a k' on tins}} : ele ni deure nén todi. # {{r|dj' a yeu m' tins}} : dj' a stî djonne, et dj' end a profité. #* Amuzez vos, djonnesse, mi, dj' a yeu m' tins {{s-rif|O0}} # {{r|gn a nou tins ki n' vegne et nouk ki n' passe}} : on dvénrè rade grand, cwand on-z est co ptit, et on dvénrè vî, cwand on-z est djonne. #: {{lang|fr|F. rien n' est éternel}}. # {{r|kibén d' tins av}} : kéne ådje avoz ? #* Kibén d' tins a-t i, vosse pitit ? (ramexhné pa [[L. Remacle]]. #: {{lang|fr|F. quel âge}}. # {{r|displomter l' aloye divant s' tins}} : coûtchî avou ene feme divant di s' maryî. #: {{lang|fr|F. relations sexuelles avant le mariage}}. (idêye di termene) # {{r|diner l' tins}} : leyî ene termene longue assez. #* On n' lyi a dné nou tins po payî #: {{lang|fr|F. accorder un délai}}. # {{r|i n' mi dene ni tins ni moumint}} : i vout ça do côp. #: {{lang|fr|F. aucun délai}}. # {{r|èn diner nou tins}} : voleur k' ene sacwè arive do côp. #* I n' dene pont d' tins po-z eraler #* I n' si dene nou tins #: {{lang|fr|F. être impatient}}. # {{r|n' aveur ni tins ni moumint}} : bouter tofer. #: {{lang|fr|F. ne s'accorder aucun répit}}. (termene k' ene feme ratind) # {{r|esse a s' tins}} u : {{r| fé s' tins}} : esse å moumint k' ene feme si doet acoûtchî, k' ene vatche doet veler, evnd. #* Elizabete esteut a s' tins et ele meta å monde on valet (Evandjîle). #: {{lang|fr|F. être à terme}}. # {{r|passer s' tins}} : esse houte do djoû k' on s' divreut acoûtchî. #: {{lang|fr|F. dépasser son terme}}. # {{r|veler, s' acoûtchî dvant s' tins}} : divant ç' djoû la. #* Elle a vêlé dvant s' tins . #* Il a vnou å monde divant l' tins #: {{lang|fr|F. avant terme, prématurément}}. # {{r|Dj' a stî poirté m' tins}} : dji n' so nén on dmey-doûs, come onk k' a skepyî dvant s' tins. # {{r| }} : divant tins , précocement, C100 }} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[timprou]], [[timprowe]] * [[timprire]] * [[timpe]] * [[timpesse]] ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[bontins]], [[prétins]] * [[lontins]] * [[cwate-tins]] * [[waeyén-tins]] * [[meytins]] * [[contrutins]] * [[Spetin]] (etroclaedjes) * [[dinltins]], [[divinltins]] * [[tinzintins]] * [[tinzayeure]] * [[toltins]] (aplacaedjes nén etroclé) * [[tins di]], [[do tins di]], [[sol tins di]] * [[sol tins ki]] * [[tot l’ tins di]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (long moumint do passé u d' l' anêye): [[trevén]] ([[epoke]]) * (k' i fwait) : [[were]] (måle were) ==== {{H|ortografeye}} ==== {{Orto | tins = C9,E1,E2,E170,E212b,O0,R13,R15,S0,S117 | tin = E203,E212 | timp = E170,E213 | tims = C8 | timps = C1,C13,C100,C105,E1,E21,E34,O0,O2,O4,O100,O103,S17,S24,S25 | temps = O3,O4 | tamps = O3,O100 | {{=wis|tehng|tins}} = [!s20es] Alfred Vondertie | {{=wis|teyh|tins}} = C74 (tins k' i fwait) | {{=wis|teh|tins}} = C74 (tins ki passe) | - = E89 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|durance des sacwès |fr= {{t+|fr|temps}} |en= {{t+|en|time}}, {{t+|en|tide}} |nl= {{t+|nl|tijd}} |ro= {{t+|ro|timp}} }} {{ratour|long moumint |fr= {{t+|fr|temps}}, {{t+|fr|moment}}, }} {{ratour|long moumint dins l' passé, dins l' anêye |fr= {{t+|fr|temps}}, {{t+|fr|époque}}, {{t+|fr|période}} }} {{ratour|estance do cir et d' l' air |fr= {{t+|fr|temps}} |en= {{t+|en|weather}} |nl= {{t+|nl|weer}} |ro= {{t+|ro|timp}}, {{t+|ro|vreme}} |it= {{t+|it|tempo}} |scn= {{t+|scn|tempu}} }} abp5zffwcq7m5ks5g7d1xn9ip2r44vv 0 3411 408209 399428 2024-12-03T17:27:06Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408209 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{dal}} '''Djudla Mouze''' u '''Djudla''' [n.pl.] coron d' Lidje sol boird di Mouze, di l' ôte costé d' l' aiwe pa rapoirt al veye, e F. {{lang|fr|Outremeuse}}. rl a: [[Djan d' Djudla Mouze|Djan d' Djudla Mouze]]. Etimolodjeye: etroclaedje adviebe (djus) + divancete (dila), ådzo, houte di Mouze. #*Mes pinsêyes fafouyît li passé … viè {{~}},</br>Mes sovnirs revolît{{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.65, “Dihâv’lêye”}} #* Si djels a léjhou ? Tot {{~}} les a léjhou ! {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.3}} ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Djudla Mouze]] lx7agyzarcq4mt7mbqruy3uomemsub7 0 4474 408200 399016 2024-12-03T17:15:56Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408200 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{dal}} {{Bdj|fibula|sourd=la}}, {{bet|a|v|wa}}, {{caw|er|v|wa}}, adon racuzinåve avou l' {{p|affubler|fr}} '''afûler''' '''I.''' [v.c.] '''1.''' s' ewalper l' tiesse ou l' coir avou on mousmint. ''Afûlez vs comifåt, li bijhe hagne.'' ''Afûlez l' efant e s' lét.'' # agadler. ''Il est afûlé come on barakî.'' '''3.''' rascovri (çou k' on-z a semé, des plantes) d' ene coûtche di strin, evnd. ''Afûlez vos céleris, i va djaler.'' '''II.''' [v.pr.] '''1.''' si rascovri, s' ewalper bén fond dins on mousmint. ''S' afûler dins ses lénçoûs.'' #* Vola l' tins ki s' enûle ;</br>Ké vint ki vla k' i fwait !</br>I våt mî ki dj' {{~|m' afûle}},</br>Ca vocial on hoursea. {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} '''2.''' s' abiyî, s' atitoter. ''I s' afûle todi come on sot.'' ''I s' a bén afûlé.'' On dit eto: s' [[arindjî]]. ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|afûler si cote}} rimonter s' cote pa dsu l' tiesse. Parintêye: * [[rafûler]] * [[disfûler]] {{nourat}} p9lh62nflukik8dcb74tgr9nme79nlf 0 4585 408136 407590 2024-12-03T14:25:15Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408136 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-drif-|daler}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|ambulare|sourd=la}} (dji [[roter|rote]]); {{çdom}} {{caw|er|v|wa}}. Les cognes va-/vå vinèt do {{bdj|vadere|sourd=la}} {{m-s}} et les cognes ir- do {{bdj|ire|sourd=la}} {{m-s}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|a.ˈle|a.ˈlɛ}} {{2pr}} ** {{pzc}} {{AFE|a.ˈle}} * {{Ric|a(.)ler}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=1|A=al|B=î|C=våy |IP1s=va |IP3p.2=vont |F1s=irè |SP1s=våye |PE=stî / stou |come=aler}} {{~}} #{{vsc}} fé [[mouvmint]] eviè ene plaece å [[lon]]. #* Dj' a rmetou des pires divant l' gregne, po fé åjhey î {{~}} {{s-rif|CE2}}. # bén [[tourner]], tot djåzant d' ene machine. #* Sobayî si l' oto {{~|irè}}. # {{vcnd|å|al|ås}} mostere on mouvmint k' on fwait sovint, ene operåcion a pårt; cisse sintake la n' est nén todi åjheye a ratourner dins l' ôtes langues. ## [[tchessî]]. ##* Li tchet {{~|va ås}} soris e paxhi Matî. ## si rinde po-z atchter ##* I {{~|va å}} boure a l' Årdetea. ## code tote li codåjhe. ##* On-z {{~|irè}} bénrade {{~|ås}} ceréjhes. ##* {{~|Ass}} dedja {{~|stî ås}} åbussons ? ## wårder ##* On-z {{~|aléve ås}} vatches dins les bwès. # {{vcnd|so}} [[s’ aprepyî]]. #* MÅRTIN. (tot paf) - Iy !... c' est Djôzef et Houbert !...({{~|Alant sor}} zels :) Ki dj' so binåjhe di vs vey !</br>ROUMA. - Bén vraiy ? …</br>MÅRTIN. - Si binåjhe ki ç' n' est nén do dire … ashidoz vs … ashidoz vs … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.21}} # {{vsdj}} sins coplemint, {{d-rats}} [[i va]], [[ça va]], [[k' i våye]]. # {{vsdj}} avou coplemint nén direk riprezintant l' djin k' on lyi dmande si tot toûne bén por leye (s' elle est [[d' adrame]], s' elle n' so nén malåde, si les afwaires sont bounes). #* Ça vos {{~|va}} :: oyi ça m' va. #* Ça a tot l’ air di vs {{~|aler}}. #* Ça lyi {{~|va}}, å Lucyin, ezès lon-payis ? # ({{av}}) si rinde [[ene sadju]] [[å lon]] po fé l' accion do viebe. #* {{~|Va}} s' vey a l' ouxh si dj' n' î so nén ! #* I fåt bén k' il î {{~|alexhe}} vey :: oyi, i fåt k' il î {{~|vonxhe}} vir. # ({{av}}) mostere ki l' accion si va fé [[bénrade]]. #* Ti direus k' i {{~|va}} rploure. #* Nos {{~|alans}} fé ene saye. #* {{~|Vass}} aler å radjoû di t' galant avou cist assonrmint la ? ==== {{H|Cr}} ==== Divant èn ôte viebe, copurade å cmandeu, on a voltî on raloyaedje pa «[[s']]» : Va '''s' '''vey ; alez '''s' '''drovi !. L' ortografeye Feller po "alez" est sovint adon avou ene coron-stitchete ''[[alez’]]''. ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[aler come on want]]}} # {{r|[[aler come pondou]], aler [[å pair do pôce]], aler [[come do papî al muzike]], aler [[come so des rôletes]]}} # {{r|[[va-st al djote]], [[va-st å diåle]] / [[alez å diåle]], va-st / alez [[ås cwate cint diåles]], [[å diåle et co pus lon]]}} : (Alez å diåle ! (Si pout prononcî avou on loyaedje di parole, sicrît e [[sistinme Feller]]: "''Alez’ å diâle''".) dijhêye po-z [[evoyî å diåle|evoyî ene sakî å diåle]]. #: {{lang|fr|F. "Allez vous faire pendre ailleurs".}}) # {{r|[[ça vos va]] ?, [[ça t' va]] ?}} Response : Come li tins; [[on l' fwait aler]] : ça n’ va nén todi bén. # {{r|[[î aler bén]]}} # {{r|[[ki ça vos våye bén]]}} # {{r|[[va s' cour araedje]], [[va s' ti fé cour araedje]] ! [[va s' tchire e Mouze, on voerè t' cou]] !, [[va-st å diåle]], [[va-st al djote]] !}} #: {{lang|fr|F. "Vas à la merde ! fais pas chier !".}} # {{r|[[ça va daler]]}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[alaedje]], [[aleu]], [[alêye]], [[alant]], [[aleure]] * [[endaler]] ([[end aler]], [[è daler]] * [[daler]], [[dalaedje]] * [[raler]], [[ralaedje]] ([[ralaedje-plin]]) * [[vass]], [[alaxhe#Walon 1|alaxhe]], [[djans]], [[alez]] ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[aler astok]] * [[aler djus]], [[aler foû]] * [[end aler]] / [[endaler]] / [[daler]], [[dalaedje]] * [[bén aler]] * [[eraler]] / [[è raler]], [[eralaedje]]; [[endè raler]] * [[si leyî aler]] * [[aler a rén]], [[aler e pierdant]] * [[iva]], [[al viss al vass]], [[vass-mel-cwir]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (fé mouvmint eviè ene plaece å lon) : [[si rinde]] * (bén tourner, po ene machine) : [[roter]], [[tourner]], [[mårtchî]], {{frcjh}} [[fonccioner]] * (aidant viebe, mostrant on près-futeur ) : [[esse po]] ==== {{H|contråve}} ==== [[vini]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | alè = C1,C8 | alé = E177a | aler = C9,E1,E2,E21,E34,O2,O3,R10,R13,S17 | alér = CO94 | aller = S5 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fé mouvmint eviè ene plaece å lon |ar= {{t+|ar|ذهب|ral=dhahaba|ar-fafl=ذَهَبَ}} |ary= {{t+|ary|مشى|ral=mcha|ar-fafl=مْشى}} |fr= {{t+|fr|aller}}, {{t+|fr|se rendre}} |en= to {{t+|en|go}} |nl= {{t+|nl|gaan}} |de= {{t+|de|gehen}} |es= {{t+|es|ir}} |zgh= {{t+|zgh|ⵉⴷⴷⴰ|ral=idda}}; {{t+|zgh|ⵉⴼⵜⴰ|ral=ifta}} }} {{ratour|bén tourner, tot djåzant d' ene machine |ary= {{t+|ary|خدم|ral=khdem|ar-fafl=خْدم}} |fr= {{t+|fr|aller}}, {{t+|fr|marcher}}, {{t+|fr|fonctionner}} |en= to {{t+|en|work}} |nl= {{t+|nl|werken}} }} 6un534uglezmg0ex8a9v34l0prkgdgd 0 4693 408210 395724 2024-12-03T17:28:10Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408210 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Feu|anoyî}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|a.nɔ.'jøː|a.ni.'jøː}} ** {{pzc}} {{AFE|a.nɔ.'jø:}} * {{Ric|a(.)no.yeus}} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-eus|anoy}} {{~}} {{o}} # trisse, poenneus. #*Mins l’ Ivier ki rtome solitaire,</br>El louke filer tot {{~}}</br>{{s-rif|MLej|"L’iviêr èt l’amour"}} #* Cwand dji vs schoûte djåzer do vî tins, dji vs trouve bén {{~}} {{s|CMas}} # {{meteyo|wa}} mwais (tot djåzant do tins). #* Ké disdut, ké-n oraedje !</br>Diè ! Ké-n {{~}} tins ! {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[anoyeusté]] * [[anoyeuzmint]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== <section begin="orto"/> {{Orto | anoyeu, anoyeuss = E177a | anoyeû, anoyeûse = C8 | anoyeûs, anoyeûse = E1 | anoyeus, anoyeuse = R9,R10 <!-- femrin nén dné --> | aniyeûs = O3,O5,O51 | anoyeû = C8,C9,O0 | anoyeus = R13 | anoyeûs = C1,C13,E21,E34,O2 | - = E89 }} <section end="orto"/> ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour |fr= {{t+|fr|triste}}, {{t+|fr|amer}}, {{t+|fr|abattu}},  {{t+|fr|ennuyeux}} }} bp6pjp70cwpas7wd7n3mkohkbwoiuwm 0 4879 408205 404933 2024-12-03T17:21:48Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408205 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == ==={{H|etimolodjeye|wa}}=== {{Bdj|coxhe|anke=Walon 2}} {{dbet|as|v|wa}} ey {{caw|î|v|wa}}. ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|as.kɔ.'ʃiː|as.kɔ.'hiː|}} {{Lka-h-or}} {{BS|xh}} ** {{pzc}} {{AFE|as.kɔ.'ʃiː}} * {{Ric|as.co.xhî}} <gallery> Wa vi ascoxhî asdjambler.jpg Wa vi ascoxhî asdjambler asteper.jpg </gallery> ==={{H|viebe|wa}}=== {{-codjow-|troke=2|A=ascoxh|come=waitî}} {{~}} # {{vc}} passer ådzeu di, tot fjhant on long pas. #* {{~|Ascoxhe}} li bî ! #* {{~|Ascoxhî}} ene corote, on bî. {{s-rif|E203}} #* {{~|Ascoxhî}} deus grés a ene feye. {{s-rif|E203}} #* Way ! Vocial li lavasse ;</br>Souxh ! Dji cmince a poujhî ;</br>Et l' rew k' i fåt k' dji passe,</br>Kimint va dj' l' {{~}} ? {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} #* On saye d’ {{~}} les oirbires</br>Ki l’ rabrouxhe a fwait po passer. {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Quî sét ?», 1909, p.134}} #* Des shofleus e belès mousseures sounît do pipsak cwand Pitchete {{~|ascoxha}} l’ prumire montêye. {{s-rif|AGau}} #* I gn a k' on sourdant po m' comprinde<BR>Lu k' on {{~|ascoxhe}} sins l' riwaitî {{s-rif|GSma}} # {{vc}} {{im|wa}} tot djåzant do tins, do moumint. #* Tot do long dj' a polou naxhî</br>Divins les afwaires ripoizêyes,</br>Ou cwand i m' sititche d' {{~}}</br>Les moumints prezints, mi côp d' ouy,</br>Si tcherdjî d' poennes, si tcherdjî d' croes,</br>Et shure e l' espåce li minme voye ! {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), p.1}} #* Foû do traeyin del måjhonêye, li tåye {{~|ascoxhe}} li tins et les anêyes {{s-rif|BLou}} # {{vsc}} roter rade. #* On ascoxhe, la, valet ! #* Il {{~|ascoxhe}}, dandjreus, po rariver dé l' comere. #* E-z {{~|ascoxhant}}, les deus soçons ont arivé a l' eure. #* On-z {{~|ascoxhive}} fel, mins ça n' shuveut nén foirt padrî: il avént målåjhey, mes omes! {{s-rif|JFB}} # {{spôrt|wa}} e l' djimnastike, drovi les djambes. #* Oreleye, {{~|ascoxhîz}} pus foirt ! #{{np-vprV}} ==== {{H|ratourneures}} ==== [[l’ ascoxhî]] ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[ascoxheye]], [[ascoxhire]] * [[ascoxheu]] * [[ascoxhaedje]], [[ascoxhmint]] * [[ascoxha]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[asdjambler]] * [[aspener]] * [[schåyî]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | ascoxhî = R9,R10 | ascôchî = O0 | ascauchî = C9,C62 | ascauchi = C1,C13 | ascohî = E1,E21,E89 | ascoyî = E1 | ascohi = E177a | asgauchi = C8 | askohî = E203 | astohî = E1,E34 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|passer ådzeu di, tot fjhant on long pas | fr = {{t+|fr|franchir}}, {{t+|fr|enjamber}}, {{t+|fr|sauter}} }} {{ratour|roter rade | fr {{t+|fr|se dépêcher}} }} {{ratour|e l' djimnastike, drovi les djambes | fr = {{t+|fr|écarter}} }} hethffjdzmss3c1oh7cuk19ndzj1l4j 0 5424 408133 390050 2024-12-03T14:21:52Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408133 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # papî ki våt des cwårs. #* Si pårén lyi a dné on gros '''biyet''' pol dicåce. #* Il åreut dné gros po rtrover ç' '''biyet''' la. #* Si vinte, c' est come on ridoe-caisse k' infele tot contant ses '''biyets''' {{s-rif|C. Quinet}} #* Li londmwin, i dene deus '''biyets''' å patron tot li djhant : "Purdoz sogne di lu. Et s' i gn a nén po fé avou ça, dji payrè l' restant cwand dji rpasrè l' côp ki vént {{s-rif|AHen}} # pitit scrît. #* Ele lyi a avoyî on '''biyet''' doûs. # pitit boket d' papî. #: {{r|>> biyet d' caramel}} : papî ki ratoirteye les caramels. # tiket (pitit papî po payî l' tram, li trén, li fotbal, l' avion). rl a: [[copon]]. #* Il a bén reyussi dins l' veye: i trawe les '''biyets''' d' tram. # pitit papî po vs houkî al police, al comene, ås sôdårds. #* Li tchampete a poirté les '''biyets''' d' sôdård. # papî k' on-z atchtêye po sayî do wangnî al lotreye ou al tombola. #* DJÅKE. - N' avéns ns nén on {{~}} del lotreye coloniåle k' on-z a saetchî ir ?</br>LIZA. Iy do<!--dè* dai?--> mon Diu, c' est vraiy. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.9}} ==== {{H|parintaedje}} ==== [[biyter]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | bilet = E177a,E212 | bilèt = E1,E21,E34 | biyet = R9,R10,R11,R13 | biyèt = C1,C9, O0,O4 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|billet}} }} {{ratour| |fr= {{t+|fr|convocation}} }} 2mtznffv5zwolcgrr57d78iti7prlhk 0 5868 408220 404905 2024-12-03T17:50:36Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408220 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{dal}} '''bén vleur''' '''I.''' [vierbire s.c.] accepter. ''Vouss ene aiwe di Spå ki spite ? Dji vou bén.'' #* Rabresse ti feme, grand emîssé ! Ses parints {{~|volèt bén}}. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.50}} rl a: [[inmer ostant]]. {{r| el bén vleur}} : esse d' acoird. ''Djel vou bén.'' On dit eto: i va ! {{lang|en|Ingl. O.K..}} '''II.''' [aidante vierbire] accepter di. ''Djel vou bén aler vey.'' ''Dji t' vou bén dner on côp d' mwin.'' {{lang|fr|F. consentir.}} {{r| dji vou bén wadjî; u: vouss wadjî}} : dji croe ki. ''Vouss wadjî k' i rvénrè tot seu ?'' ''Dji vou bén wadjî k' c' est l' grosse Fifine k' årè fwait d' ses airs'' ([[A. Sougnez]]). {{lang|fr|F. Je parie.}} # [[kifessî]], [[admete]]. #* Dji {{~|vou bén}} k' dj' a stou ene gote roed ; mins pocwè cisse måle gade di Janete s' end a t ele melé ? {{s-rif|HSim|"Janète" (1911), (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.157}} # ''(å condicioneu)'' mosteure polimint on djerdiaedje. #* Nos {{~|vôréns bén}} côper å court tot passant pal cimintire… {{s-rif|PHT|ratourtnant ''Tchantchès, c'èst po rîre'', 2023, p.43}} | '''bénvlant''', '''bénvlante''' [o.f.n.] onk (ene) ki vout bén fé ene sacwè sins esse payî. ''Al bouneure a tos les bénvlants k' ont dné on ptit côp d' mwins po k' cisse fiesse la fouxhe on succès ''([[P. Otjacques]]). On dit eto: [[boute-po-rén]]. {{lang|fr|F. bénévole.}} Etimolodjeye : sustantivêye parintêye del [[vierbire]] "bén vleur", [[noûmot|1996]], avou assaetchance di l' etimolodjeye do F. {{lang|fr|F. bénévole.}} 2fka196gx5oo6s9lyc9ae6289zvfhwu 0 6548 408150 407594 2024-12-03T14:55:45Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408150 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == ==={{H|etimolodjeye|wa}}=== {{Etim?}} ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|...}} ** {{pzc}} {{AFE|kɔ̃v.'ni}} * {{Ric|con.vni}} === {{H|viebe|wa}} === {{~}} {{vcnd}} # esse bon po. #* La ene viye dresse ki m’ {{~|convénreut}} bén. #* MARIA. Vola on live ki n' {{~|convént}} nén ås femes di vost ådje.</br>LIZA. I {{~|convénreut}} å vosse motoit ?</br>MARIA (sortant) I s' pout. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.33}} #* {{lang|wa-fel|À pus qu’on n’ pinse -mins c’èst dès mintes</br>Qui l’ trin qu’ va sûre '''convêrè''' mia.}} {{s|ABac}} # esse d' acoird. #* Vos {{~|convénroz}} k' po on côp d' såye nosse djonne oteu aveut fwait on côp d' mwaisse. {{s-rif|JMign|"Li walon å payîs di Lîdje" (1938), p.53}} # {{vsdj}} [[faleur]]. #* Vos avoz fwait tchaeconk vosse divwer come {{~|i convént}} del fé. A vraiy dire, nos nos atnéns a çoula. {{s-rif|JAnd|"Dizos leû fèrome", 1919, p.74}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[come convnou]]}} # {{r|[[endè convni]]}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[ahåyî]] * [[dure]] * [[plaire]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | convni = C8, R13,R10 | conv’ni = E1, O4 | conveni = E1 | conv’nu = C1 | conm’ni = E1 | covni = R9 {{rif ?}} }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour | fr = {{t+|fr|convenir}} }} rn46y8vqhp48ctoy0w6t0uf4cfqnr54 0 6604 408142 407516 2024-12-03T14:39:32Z Scribus electronicus 3672 Sinse et egzimpe 408142 wikitext text/x-wiki {{MR|côrî|corî}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|cŭrrĕre|currere|sourd=la}} {{m-s}}; {{çdom}} {{caw|i|v5|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|kɔ.'ʀi|kɔ.'ʀy|ku.'ʀi|ku.'ʀy}} {{O/OU}} ** {{pzc}} {{AFE|kɔ.''ʀi}} * {{Ric|co·ri}} <gallery> Footing.jpg|Djins ki corèt Jonathan's Run Falls.jpg|Aiwe ki court </gallery> === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=5|A=cor|B=cour|C=cour|PE=corou}} # {{vsc}} fé aler raddimint ses djambes, po-z aler pus vite, tot djåzant d’ djins et d’ biesses. #* I {{~|court}} pus rade ki twè. # {{vsc}} endaler sins sawè wice, tot djåzant di pinsêyes. #* Cwand vént l’ alnute, et k’ e m’ coulêye li dseulance mi sieve di shuveu, dji leye {{~}} totes mes pinsêyes ; mes pôvès pinsêyes di tuzeu. {{s-rif|LLag}} # {{vsc}} [[si kihiner]], fé ene foice (tot djåzant d' on pexhon). #* Dji tape on côp, tchouk ! I m’ betche, dji saetche, djel lai . Gruzale k’ esteut on pô pus lon acourt … […] c’ esteut on bårbea insi ! {{s-rif|HSim| « Sètche, i bètche » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.34}} # {{vsc}} aler so valêye, tot djåzant d’ l’ aiwe, u d’ on likide. #* Dj’ a l’ nez ki {{~|court}} et mes pîs ki sintèt : ça n’ mi va nén ; dj’ a l’ creva. #* Divins les mwins d' ene metchante cåcarete,</br>Mi cour plora.</br>Ås pîs d' ene ôte po kî dj' åreu fwait ene brete,</br>Si sonk {{~|cora}}. {{s-rif|JBur|''Joyeux rèspleus'' (1899), "Mi cour"}} # {{vsc}} piede di l’ aiwe, tot djåzant d’ on plafoné [[meur]], d’ ene måjhire di rotche ; piede si [[intche]] tot djåzant d’ on [[bik]]. #* Gn a on croyon-bik k’ {{~|a corou}} dins m’ ploumî. # {{vsc}} {{clb|wa}} fé avou dvins on concours. #* I n’ estént nén contints, dai, la k’ dji mete mi bleu-bijhe ! Dj’ a si bén oyou l’ côp d’ sounete ! … Sortot Kinåve avou s’ fameus surlet ki n’ a co djamåy polou {{~}} tot côp k’ dj’ a tapé m’ bleu… {{s-rif|HSim| « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.9}} # {{vsc}} [[si kimoenner]], [[patrafter]]. #* N' est ç' nén mi ki doet {{~}} po tot cial. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.}} # {{vc}} {{clb|wa}} raveur on colon metou al tape pol [[constater]]. #* Neni, i n’ a polou vni, i s’ aveut toirtchî l’ pî dimegne tot {{~|corant}} l’ surlet da Kinåve. On dit k’ end a pris po troes samwinnes, mins dj’ a pris li ptit crolé ; c’ e-st ene vraiye bizawe ! {{s-rif|HSim| « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.}} # {{vc}} roter so tos (les tchmins). #* I {{~|court}} les voyes come haicheu. #* Après aveur viké treus samwinnes e l' Årdene a {{~}} les tiers e les vås{{s-rif|LLag|"Prindoz vosse bordon" (1937), p. 33}} # {{vcnd}} [[cori après]] : ## cori po ratraper. ## aler vey totes (les femes), tos (les omes). ##* I {{~|court après}} les femes des ôtes. # ({{vpr}}) dins les ratourneures {{r|si cori foû d’ lu}} u {{r|si cori les djambes foû do cou}} : cori rade. #* Les deus vîs {{~|s’ corèt}} tot {{~|foû}} d’ zels sins saveur apicî l’ åwe. {{s-rif|FDuy}} # {{vsdj}} passer. #* I {{~|court}} co portant on pô d’ air, dins l’ tcholeur, s’ on trouve ene boune plaece. {{s-rif|MFri}} # {{vsc}} passer tot djåzant do tins. #*Pu les anêyes {{~|corît}} ; on n' si sovna pus d' l' åbe,</br>Ca c' est a schipe si, d' tinzintins, la, tot gueriant</br>Åtoû do feu, on vî ou l' ôte endè rdjåzéve…</br>{{s-rif|HSim|"Li rvindje di l' åbe"}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[cori come on live]]}} / {{r|[[cori come ene bixhe]]}} / {{r|[[cori come on disraté]]}} : cori rade. # {{r|[[cori buzete]]}} # {{r|dji t’ rårè sins cori}} : onk (ene) ki vs a djouwé ene kénte, et k’ årè co dandjî d’ vos. # {{r|sins lon cori}} u {{r|divant lon cori}} : [[bénrade]]. # {{r|cori on risse}}, {{r|cori on må}} : prinde on risse. #* Dji n’ {{~|cour}} nou {{~|risse}} ki dji m’ fwaiye magnî. #*On veyeut li graevî dzo l’ glaece,</br>Et nolu ni '''coreut''' nou '''må'''{{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.7, “L’Hiviér”}} # {{r|dji n’ cour nén après}} : dji n’ inme nén d’ trop (èn amagnî). # {{r|a vs fé cori les voyes}}. #* Et c' est dispoy, dj' è respond, dispoy,</br>Ki, so nosse pôve monde, biesses et djins,</br>Ont tertos des tchabotés dints,</br>Et des doleurs {{~|a vs fé cori les voyes}}. {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Li mâx d'dints", p.77}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[coreu]] ([[coreuse]], [[courresse]]), [[corant]], [[coraedje]] * [[corince]], [[corî]], [[courreye]] * [[corater]], [[coratreye]] * [[ricori]] {{mse}} * [[coûsse]], [[escourci]] * [[concours]] * [[corî#Walon 2|corî]] ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[cori evoye]] * [[cori foû]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (piede di l’ aiwe, d’ on meur) : [[braire]], [[goter]], [[sûner]] * (cori après les femes, les omes) : [[tourner]] åtoû ==== {{H|PM}} ==== * [[corî]] (letes evoyeyes pal posse) ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | cori = E1,E177 (1823),R9,R10:15883,R13 | couri = C8,O0,O4 | couru = C1 | kori = E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fé aler raddimint ses djambes, po-z aler pus vite |fr= {{t+|fr|courir}} |en= to {{t+|en|run}} |nl= {{t+|nl|lopen}}, {{t+|nl|rennen}} |de= {{t+|de|rennen}}, {{t+|de|laufen}} |es= {{t+|es|correr}} |ary= {{t+|ary|جرى|ral=jra|ar-fafl=جْرى}} }} {{ratour|aler so valêye, tot djåzant d’ l’ aiwe |fr= {{t+|fr|couler}} |en= to {{t+|en|flow}} |nl= {{t+|nl|vloeien}} |de= {{t+|de|fließen (de)}} |es= {{t+|es|fluir}} }} {{ratour|piede on likide |fr= {{t+|fr|couler}}, {{t+|fr|suinter}} }} {{ratour|{{r|si cori les djambes foû do cou}} |fr= {{t+|fr|prendre ses jambes à son cou}} }} {{ratour|{{r|cori come on live}}, evnd |fr= courir {{t+|fr|ventre à terre}} }} {{ratour|{{r|sins lon cori}} |fr= {{t+|fr|bientôt}}, {{t+|fr|sous peu}} }} {{ratour|{{r|dji n’ cour nén après}} |fr= ça ne me goûte pas }} 9636gj3nkmpynox3c3u50cp8hkd4rqt 0 7381 408134 407345 2024-12-03T14:23:10Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408134 wikitext text/x-wiki {{MR|dîre}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|dicere|dīcere|sourd=la}} {{m-s}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|diːʀ|dɛʀ}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|diːʀ}} * {{Ric}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codisr-|[[di]]|[[dijhoz]] / [[djhoz]]|[[dijhans]] / [[djhans]]|[[diynut]]|[[dirè]]|[[dijheu]] / [[djheu]]|[[dijhe]] / [[deye]]|[[dit]]}} {{~}} {{vc}} # fé [[rexhe]] di s' [[boke]] (des [[mot]]s, des [[fråze]]s). #* Les strons sont edjalés, dowô, Batisse Vicantisse !:: Cwè çk' i {{~|dit}} ?:: I vs sohaite li boune anêye, ô, Batisse.:: Et vos pareymint, da, Lucyin. # {{str|wa}} [[raconter]]. #* C’ e-st a lu k’ ele {{~|dijheut}} ses poennes,</br>Ses djoyes, ses sondjes, ses anoymints ;</br>Cwand s’ cour touméve el languidône,</br>La k’ ele trovéve l’ ecoraedjmint. {{s-rif|MLej|“Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.184, « Lu lîve du mèsse dèl grand-mêre »}} # mostrer ene djin, ene sacwè come estant ahesseye d' ene metowe cwålité. #*Leye k' on {{~|direut}} al veye ene djin si binamêye !{{s-rif|BSLLW|oteur=AnDel|Bulletin de 1858, «Li galant de l'siervante», p.6}} # {{vsc}} ''(å condicioneu)'' [[shonner]]. #* Vos {{~|dirîz}} vey ki l' målaweure,</br>A dislaxhî ene hiede di displis. {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Li martchand d'posteûres", p.52}} # ''(avou l' aloyrece « [[ki]] » et l' suddjonctif)'' dimander ki. #* « Et, tot priyant, nos {{~|dirans k'}} ele</br>Nos dene, po m' mame, beacôp d' årdjint. » {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Li Saint Nicoleie", p.27-28}} # {{np-vprC}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[c’ e-st a dire ki]]}} #* {{~|C’ e-st a dire ki}} les longuès amours ni cwerèt måy rén d’ bon. {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.131}} #{{r|[[dji di ça et dji n’ di rén]]}} # {{r|ki ci n’ est nén di dire}} : ki n' est nén possibe di dire. #* Il esteut dvins ene colere {{~|ki ci n’ est nén di dire}} ! {{s-rif|HSim| « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.27}} #* MÅRTIN. (tot paf) - Iy !... c' est Djôzef et Houbert !...(Alans sor zels :) Ki dj' so binåjhe di vs vey !</br>ROUMA. - Bén vraiy ? …</br>MÅRTIN. - Si binåjhe ki {{~|ç' n' est nén do dire}} … ashidoz vs … ashidoz vs … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.21}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[dijhaedje]], [[dijheu]], [[dijhêye]] * [[ridire]], [[ridijhaedje]] * [[disdire]], [[disdijhaedje]] * si [[mesdire]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[moti]] (purade dins des fråzes di noyaedje) ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | dère = S33 | dire = C8, R9,R10:9627,R13 | dîre = E165,E170, O0,O4, S0,S17,S24 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fé rexhe ene parole |fr= {{t+|fr|dire}} |en= to {{t+|en|say}}, to {{t+|en|tell}} |nl= {{t+|nl|zeggen}} |de= {{t+|de|sagen}} |es= {{t+|es|decir}} |ar= qâla {{=ral}} {{t+|ar|قال}} {{=dsf-ar}} {{t+|ar|قالَ}} |ary= [[gal]] {{=ral}} [[ڭال ]] }} {{ratour|mostrer ene djin, ene sacwè come estant ahesseye d' ene metowe cwålité | fr = {{t+|fr|considérer}}, {{t+|fr|qualifier}} }} {{ratour|ki ci n' est nén di dire |fr = {{t+|fr|indicible}}, {{t+|fr|inexprimable}} }} == {{L|fr}} == === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} {{AFE|diʁ}} === {{H|viebe|fr}} === {{~}} {{vc}} # {{fr=wa-spr}} cq2vzq3bllvbzh7ue271yo4m0puni3n 408269 408134 2024-12-04T11:35:13Z Scribus electronicus 3672 408269 wikitext text/x-wiki {{MR|dîre}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|dicere|dīcere|sourd=la}} {{m-s}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|diːʀ|dɛʀ}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|diːʀ}} * {{Ric}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codisr-|[[di]]|[[dijhoz]] / [[djhoz]]|[[dijhans]] / [[djhans]]|[[diynut]]|[[dirè]]|[[dijheu]] / [[djheu]]|[[dijhe]] / [[deye]]|[[dit]]}} {{~}} {{vc}} # fé [[rexhe]] di s' [[boke]] (des [[mot]]s, des [[fråze]]s). #* Les strons sont edjalés, dowô, Batisse Vicantisse !:: Cwè çk' i {{~|dit}} ?:: I vs sohaite li boune anêye, ô, Batisse.:: Et vos pareymint, da, Lucyin. # {{str|wa}} [[raconter]]. #* C’ e-st a lu k’ ele {{~|dijheut}} ses poennes,</br>Ses djoyes, ses sondjes, ses anoymints ;</br>Cwand s’ cour touméve el languidône,</br>La k’ ele trovéve l’ ecoraedjmint. {{s-rif|MLej|“Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.184, « Lu lîve du mèsse dèl grand-mêre »}} # mostrer ene djin, ene sacwè come estant ahesseye d' ene metowe cwålité. #*Leye k' on {{~|direut}} al veye ene djin si binamêye !{{s-rif|BSLLW|oteur=AnDel|Bulletin de 1858, «Li galant de l'siervante», p.6}} # {{vsc}} ''(å condicioneu)'' [[shonner]]. #* Vos {{~|dirîz}} vey ki l' målaweure,</br>A dislaxhî ene hiede di displis. {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Li martchand d'posteûres", p.52}} # ''(avou l' aloyrece « [[ki]] » et l' suddjonctif)'' dimander ki. #* « Et, tot priyant, nos {{~|dirans k'}} ele</br>Nos dene, po m' mame, beacôp d' årdjint. » {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Li Saint Nicoleie", p.27-28}} # {{np-vprC}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[c’ e-st a dire ki]]}} #* {{~|C’ e-st a dire ki}} les longuès amours ni cwerèt måy rén d’ bon. {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.131}} # {{r|[[dis dj’]]}} #{{r|[[dji di ça et dji n’ di rén]]}} # {{r|ki ci n’ est nén di dire}} : ki n' est nén possibe di dire. #* Il esteut dvins ene colere {{~|ki ci n’ est nén di dire}} ! {{s-rif|HSim| « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.27}} #* MÅRTIN. (tot paf) - Iy !... c' est Djôzef et Houbert !...(Alans sor zels :) Ki dj' so binåjhe di vs vey !</br>ROUMA. - Bén vraiy ? …</br>MÅRTIN. - Si binåjhe ki {{~|ç' n' est nén do dire}} … ashidoz vs … ashidoz vs … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.21}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[dijhaedje]], [[dijheu]], [[dijhêye]] * [[ridire]], [[ridijhaedje]] * [[disdire]], [[disdijhaedje]] * si [[mesdire]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[moti]] (purade dins des fråzes di noyaedje) ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | dère = S33 | dire = C8, R9,R10:9627,R13 | dîre = E165,E170, O0,O4, S0,S17,S24 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fé rexhe ene parole |fr= {{t+|fr|dire}} |en= to {{t+|en|say}}, to {{t+|en|tell}} |nl= {{t+|nl|zeggen}} |de= {{t+|de|sagen}} |es= {{t+|es|decir}} |ar= qâla {{=ral}} {{t+|ar|قال}} {{=dsf-ar}} {{t+|ar|قالَ}} |ary= [[gal]] {{=ral}} [[ڭال ]] }} {{ratour|mostrer ene djin, ene sacwè come estant ahesseye d' ene metowe cwålité | fr = {{t+|fr|considérer}}, {{t+|fr|qualifier}} }} {{ratour|ki ci n' est nén di dire |fr = {{t+|fr|indicible}}, {{t+|fr|inexprimable}} }} == {{L|fr}} == === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} {{AFE|diʁ}} === {{H|viebe|fr}} === {{~}} {{vc}} # {{fr=wa-spr}} odlwt96ezg3m8wjfco1odi6tkpjc1st 408273 408269 2024-12-04T11:55:51Z Scribus electronicus 3672 408273 wikitext text/x-wiki {{MR|dîre}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|dicere|dīcere|sourd=la}} {{m-s}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|diːʀ|dɛʀ}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|diːʀ}} * {{Ric}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codisr-|[[di]]|[[dijhoz]] / [[djhoz]]|[[dijhans]] / [[djhans]]|[[diynut]]|[[dirè]]|[[dijheu]] / [[djheu]]|[[dijhe]] / [[deye]]|[[dit]]}} {{~}} {{vc}} # fé [[rexhe]] di s' [[boke]] (des [[mot]]s, des [[fråze]]s). #* Les strons sont edjalés, dowô, Batisse Vicantisse !:: Cwè çk' i {{~|dit}} ?:: I vs sohaite li boune anêye, ô, Batisse.:: Et vos pareymint, da, Lucyin. # {{str|wa}} [[raconter]]. #* C’ e-st a lu k’ ele {{~|dijheut}} ses poennes,</br>Ses djoyes, ses sondjes, ses anoymints ;</br>Cwand s’ cour touméve el languidône,</br>La k’ ele trovéve l’ ecoraedjmint. {{s-rif|MLej|“Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.184, « Lu lîve du mèsse dèl grand-mêre »}} # mostrer ene djin, ene sacwè come estant ahesseye d' ene metowe cwålité. #*Leye k' on {{~|direut}} al veye ene djin si binamêye !{{s-rif|BSLLW|oteur=AnDel|Bulletin de 1858, «Li galant de l'siervante», p.6}} # {{vsc}} ''(å condicioneu)'' [[shonner]]. #* Vos {{~|dirîz}} vey ki l' målaweure,</br>A dislaxhî ene hiede di displis. {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Li martchand d'posteûres", p.52}} # ''(avou l' aloyrece « [[ki]] » et l' suddjonctif)'' dimander ki. #* « Et, tot priyant, nos {{~|dirans k'}} ele</br>Nos dene, po m' mame, beacôp d' årdjint. » {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Li Saint Nicoleie", p.27-28}} # {{np-vprC}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[c’ e-st a dire ki]]}} #* {{~|C’ e-st a dire ki}} les longuès amours ni cwerèt måy rén d’ bon. {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.131}} # {{r|[[dis dj’]]}} #{{r|[[dji di ça et dji n’ di rén]]}} # {{r|ki ci n’ est nén di dire}} : ki n' est nén possibe di dire. #* Il esteut dvins ene colere {{~|ki ci n’ est nén di dire}} ! {{s-rif|HSim| « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.27}} #* MÅRTIN. (tot paf) - Iy !... c' est Djôzef et Houbert !...(Alans sor zels :) Ki dj' so binåjhe di vs vey !</br>ROUMA. - Bén vraiy ? …</br>MÅRTIN. - Si binåjhe ki {{~|ç' n' est nén do dire}} … ashidoz vs … ashidoz vs … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.21}} # {{r|[[ni rén dire]]}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[dijhaedje]], [[dijheu]], [[dijhêye]] * [[ridire]], [[ridijhaedje]] * [[disdire]], [[disdijhaedje]] * si [[mesdire]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[moti]] (purade dins des fråzes di noyaedje) ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | dère = S33 | dire = C8, R9,R10:9627,R13 | dîre = E165,E170, O0,O4, S0,S17,S24 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fé rexhe ene parole |fr= {{t+|fr|dire}} |en= to {{t+|en|say}}, to {{t+|en|tell}} |nl= {{t+|nl|zeggen}} |de= {{t+|de|sagen}} |es= {{t+|es|decir}} |ar= qâla {{=ral}} {{t+|ar|قال}} {{=dsf-ar}} {{t+|ar|قالَ}} |ary= [[gal]] {{=ral}} [[ڭال ]] }} {{ratour|mostrer ene djin, ene sacwè come estant ahesseye d' ene metowe cwålité | fr = {{t+|fr|considérer}}, {{t+|fr|qualifier}} }} {{ratour|ki ci n' est nén di dire |fr = {{t+|fr|indicible}}, {{t+|fr|inexprimable}} }} == {{L|fr}} == === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} {{AFE|diʁ}} === {{H|viebe|fr}} === {{~}} {{vc}} # {{fr=wa-spr}} k5dzsn297k0wdbl6u2qasl8l3kekxmg 0 7426 408123 334110 2024-12-03T12:04:16Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408123 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{djermon|wa}} '''discawer''' [v.c.] # rissaetchî l' [[cawe]], li mantche (a on ramon, ene broushe). #: rl a: [[sicawer]]. #: {{lang|fr|F. démancher.}} #* Dji wadje ki n' est nén capåbe di {{~}} deus tchéns ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.32}} Disfondowes: dicower, discawer. mysgoj4jatw0mjx4ayw8t5twpwi6je6 0 7814 408166 397366 2024-12-03T15:31:14Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408166 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|djonne}} {{caw|esse|s|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|...}} ** {{pzc}} {{AFE|ʤɔ̃.'nɛs}} * {{Ric|djon.nesse}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{f}} # termene del veye di 14 a 25 ans. #* Cråmignons d' nosse {{~}}</br>Ki vnént come ene caresse</br>Fé xhilter so les fiesses</br>Vos agridjants clabots{{s-rif|EWik|"Fruzions d' cour", "A nosse grand poète Colas Dèfrècheux"}} #* Mins si vos dvîz maryî tos les djonnes omes ki vs avoz cnoxhou e vosse {{~}} … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.43}} #* Dji vos caye el berdouye po flani vosse {{~}}. {{s-rif|EGil}} # cwålité di çou k’ est djonne, frisse, novea. #* El {{~}} d’ on bastimint. # les djonnes. #* A, l’ {{~}} d’ asteure, savoz ! #*Li {{~}} di Lidje, voess, roveye li glwere,</br>Des bleuwès surales et del Djambe di bwès,</br>Et s' reye-t-ele des omes ki scrijhèt l' istwere,</br>E nosse deur patwès{{s-rif|JMign|"[[w:Fleurs di prétins (arimés)|Fleûrs di prétins]]", p.11 (1929), "Èl houtche di m’grand-mére"}} ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[pitite djonnesse]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[djonne tins]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | djônèsse = C8, E165, S0 | djon.nèsse = C1,C13, E1, O0,O2, S0 | djonnesse = R9,R10,R11:djonne,R13,S117 | djonnèsse = E1, O3 | djônnesse = C8 | djoûnèsse = O4 | geôness = E177a (1823) | geonéss = E177b (1843) | geônéss = E177b (1843) | jôness = E203 | jônesse = E212, TBlgr | tjônness = E184 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour | fr = {{t+|fr|jeunesse}} }} d13bwajkijsadgd1urws7mu5py8axl0 0 8103 408260 343800 2024-12-04T11:22:57Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408260 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Apl|wa}} «[[dårer]]» + «[[evoye]]». === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} {{vs|evoye|wa}} {{vsc}} #[[dårer]] lon erî do ci ki cåze. #* Vos cnoxhoz l' ome, il est tiestou ;</br>I m' a shonné ki ç' målignant</br>{{~|Dåréve evoye}} tot barbotant. {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} === {{H|S}} === {{Lka}} [[Motyince:cori evoye/walon]] ==== {{H|contråve}} ==== [[adårer]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|cori lon erî do ci ki cåze {{Lka-ra|Motyince:cori evoye/walon}} }} ti9vexlyf7j7y0h2cptsyhcq9b5pff9 0 8147 408157 378844 2024-12-03T15:11:02Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408157 wikitext text/x-wiki {{MR|Eben}} == {{L|wa}} == {{-drif-|abén}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Lka-et|abén}} === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ɛ.ˈbẽ|ɛ.ˈbɛ̃}} {{BS|én}} ** {{pzc}} {{AFE|ɛ.ˈbẽ}} * {{Ric|e(.)bén}} === {{H|aloyrece|wa}} === {{~}} {{n-c|wa}} # aloye deus fråzes, avou li deujhinme k’ est rashîte so l’ idêye del prumire. #* Vos rwaitîz m’ bele biesse, don, l’ ome ; {{~}}, vola ene boûsse rimpleye d’ ôr : elle est por vos, si vos m’ savoz dire li no di cisse biesse la. {{s-rif|EBen|fåve do [[Verbok]]}} # permete ene [[ahote]] emey ene fråze, divant d’ porshuve (avou repetaedje do sudjet). #* Les djonnes, la, {{~|abén}}, i batént les caybotes. {{s-rif|CE2}} # el tiesse di fråze, loye l’ idêye ki va vni a ene sitouwåcion kinoxhowe do cåzeu. #* {{~|Ebén}}, dji n’ åreu nén creu ça d’ lu. #* {{~|Ebén}}, i fåt aroubi, dj' a manké do dire araedjî, do djalozer pareye veye. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.42}} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | eh bé = C8 | ebén = R10 | è bén = C106 | è bin = C99 | è-bin = E170 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|el tiesse del fråze, raloyant a åk k’ on sait ddja bén |fr= {{t+|fr|eh bien}} |en= {{t+|en|well}} |nl= {{t+|nl|wel}} }} o6hg09bbxfo6oha1chxjwyernwhcbe4 0 8268 408182 402206 2024-12-03T16:42:43Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408182 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sv}} “[[ehaler]]” === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{pzc}} {{AFE|/ɛhal/}} {{1pr}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{f}} # sacwè metou dins li [[tchmin]]. # sacwè ki vos fwait piede do tins. #* Dji vs dene di l' {{~}}, edon ? {{s-rif|E213}} #* Elle aveut todi dmandé di mori sins sofri, sins esse ene {{~}} po les ôtes dins ses vîs djoûs. {{s|LM}} # sakî k' est todi dins les pîs. #* Por zels, l’ efant e-st ene {{~}},</br>Et l’ pere n’ a wåde di s’ tourminter. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.50, “Li Pèqu’teu”}} #* « Diè m’ wåde d’ ene sifwaite {{~}} ! » {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Terza Rima », 1923, p.42}} #* Kimint loukîz vs ouy vosse båshele ? Come ene {{~}} ? {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.48}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[si saetchî d’ ehale]]}} # {{r|[[grosse ehale di manaedje]]}} (fr. ''encombrant ménager'') ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (sacwè ) [[imbaras]], [[ehaleure]] * (sakî) : [[soye]] ==== {{H|parintaedje}} ==== {{Lka-pa|haler}} ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | èhal = E203 | èhale = E1,E34,E213 | ehale = R10,R13 |- = }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|sacwè metou so li tchmin |fr= {{t+|fr|gêne}}, {{t+|fr|obstacle}}, {{t+|fr|obstruction}} }} {{ratour|sacwè ki vos fwait piede do tins |fr= {{t+|fr|embarras}}, {{t+|fr|charge}}, {{t+|fr|incommodité}} |ary= [[3edab]] {{=ral}} [[عداب]] }} === {{H|Cos|wa}} === {{~}} # {{IP13s|ehaler}}. # {{SP13s|ehaler}}. # {{Kim2s|ehaler}}. 8xpyc46rmxib0r4l5twzmtcnk75afba 0 8317 408218 345733 2024-12-03T17:49:15Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408218 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== {{djermon|wa}} | '''emîssé''', '''emîssêye''' [addj., purade padvant] '''1.''' piké, [[enindjî]] pa des emîsseures. On dit eto: [[erouyî]]. {{lang|fr|F. moisi, taché, piqué.}} '''2.''' biesse, tot djåzant d' ene djin. ''Kén emîssé catoize !'' ''Ele fwait l' emîssêye, mins ele sait bén çki pårler vout dire'' (ramexhné pa [[J. Haust]]). {{lang|fr|F. niais, gauche.}} ==== {{H|Or}} ==== {{Orto | èmîssé = E1 | èmîssè = C1 | inmicé = O4 | inmijî = O4 | emîssé = R10,R13 }} === {{H|sustantif|wa}} === {{-suwa-é|mact}} {{~}} {{o}} # onk k' est loigne. #* Rabresse ti feme, grand {{~}} ! Ses parints volèt bén. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.50}} q8by3vecbvz6ilwq2eh4zz83vxv1jui 0 8338 408197 394581 2024-12-03T17:14:20Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408197 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{Bdj|nûlêye}} {{bet|e|v|wa}} {{caw|er|v|wa}}. <gallery> Huy, koeltorens 2007-05-01 14.57.JPG|Wapeur ki s' enûle </gallery> === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} *** {{AFE|ɛ.nyː.ˈle|ɛ.nuː.ˈle}} {{2pr}} *** {{frcjh}} {{AFE|ɛ.ny.ˈle|ɛ.nu.ˈle}} ** {{pzc}} {{AFE|ɛ.nyː.ˈle}} * {{Ric|e·nû·ler}} === {{H|viebe}} === {{-codjow-|troke=1|A=enûl|come=bouter}} {{~}} # {{vc}} fé monter. #*Les fouwås {{~|enûlèt}} leus bleuwès foumires {{s-rif|HSim}} # {{vpr}} endaler eviè l' hôt, les nûlêyes (tot djåzant d' on son, d' èn oujhea, d' on gaz). #*Lavola, on-z ôt l' tchant del vierlete ki {{~|s' enûleye}} {{s-rif|JMW}} #* Paretreut k' nosse Tere a dedja-st ataké a fé monter s' termomete, cåze di totes les måssîstés ki {{~|s' enûlèt}} d' on pô totavå {{s-rif|PHT}} #* Sins tårdjî, li moxhet {{~|s' enûle}}, avou s' proye, et s' ehåstêye viè l' sapinire {{s-rif|LDem}} #*Pu l' ovraedje kiminça et l' tchanson do rabot</br>{{~|S' enûla-st}} e l' ovroe. Tot xhuflant ene air di danse,</br>L' ovrî fjheut voler l' cresse et, come po l' caressî,</br>Passéve si mwin so l' bwès tot-z admirant ses fleurs</br>{{s-rif|HSim|"Li rvindje di l' åbe}} # {{vpr}} s' ewaporer po fé des nûlêyes. #*Mins l’vilmeûse mètchanceté, qui s’ècråhe di nos plåyes</br>{{~|S’ènûl’reût-st-}}èl vapeûr qui montr’eût dès bouyons,</br>Et tot r’toumant so l’tére, èle î sèm’reût pés qu’måy</br>Li hayîme di l’Amoûr qu’on s’deût inte vrêys Walons{{s|EWik|''Fruzions d' cour'', p.170}} # {{vpr}} divni sombe cåze des nûlêyes. #* Vola l' tins ki {{~|s' enûle}} ;</br>Ké vint ki vla k' i fwait !</br>I vat mî ki dj' m' afûle,</br>Ca vocial on hoursea. {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} #*Vola l' tins ki {{~|s' enûle}} et l' cir vude ses aiwîs,</br>Po dispierter l' coete aiwe et fé rtchanter l' vivî{{s-rif|LLag|"L' inmant", ''Li vivî'', (1947), p. 88}} # {{vpr}} esse evoye raddimint sins ki les ôtes ni savexhe wice. #*Delfosse {{~|s' a-st enûlé}} ! Deus temoens acertinèt k' il aveut l' wåde {{s-rif|PHT|ratournant ''Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin'', 1994, {{p.|25}}}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|li tins s’ enûle}} : les nûlêyes anourixhèt l' cir. ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[nûlêye]] * [[enûlé]], [[enûlaedje]] * [[renûler]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=fé monter| * [[amonter]] * [[elever]] * [[enairer]] }} {{Boesse|c=2|tite=endaler eviè les nûlêyes| * s' [[enairer]] * [[amonter]] }} {{Boesse|c=2|tite=divni sombe cåze des nûlêyes| * [[ranoeri|s’ ranoeri]] * [[aspexhi|s’ aspexhi]] }} {{Boesse|c=2|tite=esse evoye raddimint sins ki les ôtes ni savexhe wice| * [[disparexhe]] * [[saiwer evoye]] * [[spiter evoye]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | enûler = R9 | ènûler = E1,E34,E170 | ènoûler = E170 | s’ènûlé = E203 | ènoûler = E34 | - = C8,C9,O3 }} ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fé monter | fr = {{t+|fr|élever}}, {{t+|fr|soulever}} }} {{ratour|endaler eviè les nûlêyes | fr = {{t+|fr|s'élever}}, {{t+|fr|s'envoler}} }} {{ratour|s' ewaporer po fé des nûlêyes, del brouheur | fr = {{t+|fr|s'évaporer}}, {{t+|fr|se condenser}}, {{t+|fr|s'embrumer}} }} {{ratour|divni sombe cåze des nûlêyes | fr = {{t+|fr|s'obscurcir}}, {{t+|fr|se gâter}} }} {{ratour|esse evoye raddimint sins ki les ôtes ni savexhe wice | fr = {{t+|fr|disparaître}}, {{t+|fr|se volatiliser}}, {{t+|fr|s' évanouir}} }} 09co4tgedm3o1dchyingjyosg7jwo1c 0 9550 408194 382960 2024-12-03T17:10:05Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408194 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{Calc|gazette|fr|wa}} {{m-s}}, {{çdom}} {{caw|ete|s|wa}}, {{nm|1850}} === {{H|Pr}} === * {{WAFE}} ** {{pzc}} {{AFE|gazɛt}} {{1pr}} * {{Ric|ga.zete}} === {{H|Su|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{f}} #grandès fenès foyes di scrijhaedje metowes eshonne, ki rexhèt a [[tinzayeure]] (tos les [[djoû]]s, totes les [[samwinne]]s, rålmint tos les [[moes]]), et [[dner]] les [[dierinnès]] [[codowès]] [[novele]]s. #* C' est èn ome k' a d' l' apriyesse assez et k' est curieus so l' eplwè ki vos atåvlez dins l' {{~}} {{s-rif|SScr}} #* Av léjhou les {{~s}}, valet Françwès? {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.3}} #* Dji n' pou pus sinte les {{~s}} K' on vind dins les hobetes {{s-rif|BMir}} #* Il atchta l' {{~}} et brotcha dso come on rafåré {{s-rif|PHT}} # rivuwe e walon. #* Il ont côpé les subzides a nosse {{~}}. # {{stin}} djin ki repete tot çou k' elle etind dire. #* Moman, c' esteut l' {{~}} do viyaedje. #* Dimande lyi: c' est l' {{~}} do coulot. <gallery> Clabot1922.jpg|« Li Clabot », ene viye gazete e walon (on limero di 1922) Li samwinne.jpg|viye gazete (di Prûsse) e francès Coviète53B.jpg|gazete di prôze nén racontrece e walon (ki s' lome « gazete ») </gallery> ==== {{H|Reu}} ==== # {{r|lére sol {{~}}}} : lére dins l' gazete. # {{r|esse dins l' gazete}} u : {{r|esse metou sol gazete}} : dijhêye cwand gn a èn årtike sor lu dins l' gazete. # {{r|si fé mete sol gazete}} : fé mete si no dins l' gazete po-z anoncer ene sacwè a vinde. # {{r|pitite gazete}} : ## gazete k' on evoye po rén dins tos les manaedjes. ## gazete u rvuwe po ene pitite binde di djins, waire conoxhowe des ôtes. # {{r|gazete e walon}} : gazete u [[rvuwe]] sicrîte e walon. ==== {{H|Pa}} ==== * [[gaztî]], [[gaztresse]], [[gaztire]] * [[gaztaedje]] * [[gaztrece]] ==== {{H|Si}} ==== * [[djournå]] ==== {{H|DzoM}} ==== * [[samwinnî]] * [[moetî]] * [[troemoetî]] ==== {{H|MV}} ==== * [[rivuwe]] * [[foye]] * [[foyous]] * [[apasseu]] * [[annouwaire]] ==== {{H|RM}} ==== {{Tit}} * [[w:Li ptite gazete|Li ptite gazete]] : tite di deus gazetes e walon. * [[w:Walo + gazete|Walo + gazete]] : tite d' ene gazete e walon * [[w:Coutcouloudjoû (gazete)|Coutcouloudjoû]] : {{~}} e walon, ki l' sortite, c' est : gazete e walon ki rexhe tos les (deus troes) moes. * [[w:Li Rantoele-gazete|Li Rantoele-gazete]] {{~}} e walon, ki l' sortite, c' est : gazete di rpôze nén racontrece ki rexhe tos les troes moes. ==== {{H|PM}} ==== * [[gozete]] (po magnî) ==== {{H|Or}} ==== {{Orto | gazète = C8, E21 | gazete = R9, R10, R11, R13 |- = E203, E212 }} ==== {{H|Ra}} ==== {{ratour |ar= {{t+|ar|جريدة|ral=jarîda}} |ary= {{t+|ary|جرنل|ral=jornal}} ; ''il est sol gazete'' : kharj fej-jornal {{=ral}} خرج فالجرنل . |fr= {{t+|fr|journal}} {{o}}, {{t+|fr|gazette}} {{f}}; ''gazete ki rexhe tos les djoûs'' : {{t+|fr|quotidien}}; ''si fé mete sol gazete'' : passer une {{t+|fr|annonce}}. |en= [[newspaper]] |de= {{t+|de|Zeitung}} |nl= {{t+|nl|krant}} |es= {{t+|es|periódico}}; ''gazete ki rexhe tos les djoûs'' : {{t+|es|diarío}} |it= {{t+|it|gazetta}} |scn= {{t+|scn|gazzetta}} }} === {{H|waitîz eto}} === * {{wp|gazete}} * {{wp|gazete e walon}} ==={{H|VE}}=== * {{wp}} * {{wp|gazete e walon}} cnngg9nezd2q014fjlvz1h5on7gfrhs 0 9700 408161 407360 2024-12-03T15:20:14Z Li Bioutî 4062 408161 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj}} (ké lingaedje?) {{*}} « gâhi »; {{FEW|16|7|a}} === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|gɔːj|gaːj|goːj}} {{BS|å}} ** {{pzc}} {{AFE|gɔːj}} * {{Ric}} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-}} {{~}} {{o}} {{a-pdvpdr}} # k' a des beas mousmints. #* Elle esteut {{~e}} avou s' mantea d' fôreure. #*Avinante façåde si nozêye</br>Avou vos fniesses a ptits cwåreas,</br>Vos estîz '''gåye''' come ene maryêye</br>Cwand l' fiesse rekinkéve totafwait!{{s-rif|LLag|"Les belès-eures" (1928), p. 55}} # k' est plaijhant a vey. #* Il a on bea vizaedje, mins i n’ est nén {{~}} avou. {{s|DTW}} # {{årv|wa}} nén bea a vey, må moussî. #* Elle est {{~e}} avou s' novele cote {{s-rif|C106}} #* Il aveut l' air {{~}} avou s' cawe d' aronde ki lyi petéve å cou come li lamea d' on tchvå d' batlî. {{s-rif|HMat|Les Cahiers Wallons, 1996, p. 35}} # {{årv|wa}} sô. #* Il a co rintré {{~}} ir al nute. {{s|DTW}} # må prins. #* I tapa on côp d' ouy sol laide måssîte flotche di rodje linne di s' beret d' sôdård, et i s' dijha dvins lu-minme: «Asteure, vo m' la {{~}} po èn an» {{s-rif|ALen}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[fé gåy]]}}. #* Ele s' a fwait {{~e}} pol dicåce. {{s|DTW}} #* {{lang|wa-fel|Dji n'årè, po l' '''fé gåye''',</br>Avou s' djilèt d' nåkin, qu'ine pêre di blancs tchåssons,</br>Tos vîs-afêres da sonk, on rapèç'té cal'çon,</br>On tchap'lèt, qui m' rapinse mes prumîrès annêyes</br>Et mès prumîs påtérs, qui dji d'héve èl coulêye</br>Tot djondant d' twè, pôve pére, èt m' mame qui v'la longtins,</br>Rispwèse dizo l' wazon :}} {{s|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "A l'pwète dès incurâbes" (avri 1878), p.54}} # {{r|[[si fé gåy]]}} : mete des beas mousmints # {{~}} di hådes et ledjir d’årdjint: bén moussî mins nén ritche ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[gåyoter]] * [[gayet]] ''(veye idêye, nén acertinêye)'' * [[ragayoler]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (bea): [[djoli]], [[nozé]] * (må prins): [[prôpe]] ==== {{H|PM}} ==== * [[gaiy]] * [[gaye]] (eto omofones, coinreçmint dins l' disfondowe "''gâye''". ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | gåy = E170,R9 | gây = S0 | caye = O4 | gåye = E170,R9 | gâye = S0 | gay = C106 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|k' a des beas mousmints |fr= {{t+|fr|chic}}, {{t+|fr|beau}}, {{t+|fr|joli}}, {{t+|fr|bien habillé}} }} {{ratour|plaijhant a vey |fr= {{t+|fr|avenant}}, d'allure, d'aspect {{t+|fr|sympathique}} }} {{ratour|må moussî |fr= {{t+|fr|ridicule}}, {{t+|fr|bizarrement accoutré}} }} {{ratour|sô {{Lka-ra|sô}} |fr= {{t+|fr|ivre}} }} {{ratour|må prins |fr= {{t+|fr|dans de beaux draps}} }} {{ratour|si fé gåy |fr= {{t+|fr|se faire beau}}, {{t+|fr|se parer}} }} === {{H|S}}=== Etimolodjeye: {{s|VSG1}} p. 45. enjw1ot43yoj5xrnsxfjzkjwyesu3qs 408164 408161 2024-12-03T15:24:55Z Li Bioutî 4062 408164 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj}} (ké lingaedje?) {{*}} « gâhi »; {{FEW|16|7|a}} === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|gɔːj|gaːj|goːj}} {{BS|å}} ** {{pzc}} {{AFE|gɔːj}} * {{Ric}} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-}} {{~}} {{o}} {{a-pdvpdr}} # k' a des beas mousmints. #* Elle esteut {{~e}} avou s' mantea d' fôreure. #*Avinante façåde si nozêye</br>Avou vos fniesses a ptits cwåreas,</br>Vos estîz '''gåye''' come ene maryêye</br>Cwand l' fiesse rekinkéve totafwait!{{s-rif|LLag|"Les belès-eures" (1928), p. 55}} # plaijhant a vey. #* Il a on bea vizaedje, mins i n’ est nén {{~}} avou. {{s|DTW}} # {{årv|wa}} nén bea a vey, paski må moussî. #* Elle est {{~e}} avou s' novele cote {{s-rif|C106}} #* Il aveut l' air {{~}} avou s' cawe d' aronde ki lyi petéve å cou come li lamea d' on tchvå d' batlî. {{s-rif|HMat|Les Cahiers Wallons, 1996, p. 35}} # {{årv|wa}} nén bea a vey, paski [[sô#Walon 1|sô]]. #* Il a co rintré {{~}} ir al nute. {{s|DTW}} # må prins. #* I tapa on côp d' ouy sol laide måssîte flotche di rodje linne di s' beret d' sôdård, et i s' dijha dvins lu-minme: «Asteure, vo m' la {{~}} po èn an» {{s-rif|ALen}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[fé gåy]]}}. #* Ele s' a fwait {{~e}} pol dicåce. {{s|DTW}} #* {{lang|wa-fel|Dji n'årè, po l' '''fé gåye''',</br>Avou s' djilèt d' nåkin, qu'ine pêre di blancs tchåssons,</br>Tos vîs-afêres da sonk, on rapèç'té cal'çon,</br>On tchap'lèt, qui m' rapinse mes prumîrès annêyes</br>Et mès prumîs påtérs, qui dji d'héve èl coulêye</br>Tot djondant d' twè, pôve pére, èt m' mame qui v'la longtins,</br>Rispwèse dizo l' wazon :}} {{s|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "A l'pwète dès incurâbes" (avri 1878), p.54}} # {{r|[[si fé gåy]]}} : mete des beas mousmints # {{~}} di hådes et ledjir d’årdjint: bén moussî mins nén ritche ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[gåyoter]] * [[gayet]] ''(veye idêye, nén acertinêye)'' * [[ragayoler]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (bea): [[djoli]], [[nozé]] * (må prins): [[prôpe]] ==== {{H|PM}} ==== * [[gaiy]] * [[gaye]] (eto omofones, coinreçmint dins l' disfondowe "''gâye''". ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | gåy = E170,R9 | gây = S0 | caye = O4 | gåye = E170,R9 | gâye = S0 | gay = C106 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|k' a des beas mousmints |fr= {{t+|fr|chic}}, {{t+|fr|beau}}, {{t+|fr|joli}}, {{t+|fr|bien habillé}} }} {{ratour|plaijhant a vey |fr= {{t+|fr|avenant}}, d'allure, d'aspect {{t+|fr|sympathique}} }} {{ratour|må moussî |fr= {{t+|fr|ridicule}}, {{t+|fr|bizarrement accoutré}} }} {{ratour|sô {{Lka-ra|sô}} |fr= {{t+|fr|ivre}} }} {{ratour|må prins |fr= {{t+|fr|dans de beaux draps}} }} {{ratour|si fé gåy |fr= {{t+|fr|se faire beau}}, {{t+|fr|se parer}} }} === {{H|S}}=== Etimolodjeye: {{s|VSG1}} p. 45. 9o2un5nmp8zag3h48hhhbtu7c07m7s6 0 9704 408267 406930 2024-12-04T11:28:47Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408267 wikitext text/x-wiki {{MR|hågnî}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|*handjan|sourd=frk}} {{m-s}}. <gallery> Michelangelo, giudizio universale, dettagli 50.jpg|Sierpint ki hagne les pårteyes d' èn ome Aedes albopictus on human skin.jpg|Picrion ki hagne ene djin </gallery> === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ha.ɲiː|hɛ.ɲiː|ha.ɲi|ha.ɲe|ha.ɲɛ|a.ɲiː|a.ɲi|a.ɲe|a.ɲɛ}} ** {{pzc}} {{AFE|ha.ɲiː}} * {{Ric|ha·gnî}} === {{H|viebe|wa}} === {{-cowait-|hagn}} {{~}} # {{vc}} trawer avou les dints. # {{vc}} {{vm}} spiyî avou l' foice des dints. #* Dj' a si fwin ki dji {{~|hagnreu}},</br>So m' fwè, on clå e deus ! {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} # trawer l' pea, po stitchî on velin, ou sucî l' sonk, tot djåzant d' èn inseke, d' on sierpint. #* Il a falou k’ dji nos dismoussénxhe po [[råyî]] les [[copixhe|copixhes]] ki nos '''hagnént''' {{s-rif|ASafp|2., p. 115}} # {{vc}} [[acsure]] li pea tot djåzant do froed. #*On crition qu’aveût tchanté tot l’osté<BR>Si trova fwért dihèssî<BR>Qwand l’ bîhe èl vina '''hagnî''' {{s|CDuv|(rimetou e Feller)}} # {{vc}} {{pexheu|wa}} {{str|wa}} hagnî å [[hanzin]] tot djåzant d' pexhons. #{{vc}} {{tchim|wa}} [[ataker]] on [[materiå]] tot djåzant d' on likide [[hagnûle]]. #* Li grosse metche '''hagne''' dins l' acî et groumjheye des ptitès rlujhantès crole {{s-rif|LLec}} # {{vc}} {{im|wa}} fé ene parfonde [[roye]]. #* El schî ey el coutea, binåjhes, '''hagnnut''', fijhant tchaire sol riyisse, a cawêyes, del tere ledjire, veule, disnukêye {{s-rif|ELem}} # {{vsdj}} si hagnî l' onk l' ôte. #* Li bagåre divna djeneråle; kéne rouflåde (…) ça bouxhive, ça hagnive, ça soukéve, ça s' pingnive. {{s-rif|JPD}} # {{vsdj}} {{pexheu|wa}} [[apicî]] des pexhons. #: {{djermon-egzimpe|wa}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[gn a si bon tchén ki n' a hagnî s' mwaisse]]}} # {{r|hagnî l' betchete di s' linwe}} #*Å plin mitan d’ on fel betch, ses orayes ont chîlé; po k’ ça s’ djoke, il a hagnî l' betchete di s' linwe {{s-rif|JSch}} # {{r|[[hagnî so ses lepes]]}} #* Li bele pope {{~|hagna so ses lepes}} di bwès po n' nén responde. {{s-rif|JVri|« Li pope d'Anvers » (1896), p.42}} # {{r|çou ki vént d’ tchén hagne}} # {{r|tchén ki hawe ni hagne nén}} # {{r|li tchén ki baweye ni hagne nén}} # {{r|çou ki vént d’ tchén hagne ; çou ki vént d’ poye grete}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[hagne]] ([[higne et hagne]]) * [[hagnaedje]], [[hagneu]], [[hagneure]] * [[hagnant]], [[hagnûle]] * [[hagnon]] * [[kihagnî]] ** [[kihagne]] ([[kihigne kihagne]], [[cohigne-cohagne]]) ** [[kihagnaedje]], [[kihagneu]], [[kihagnreye]], [[kihagnåjhe]] * [[kihagnter]], [[kihagntaedje]], [[kihagnåjhe]] * [[rihagnî]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (avou les dints) : [[moide]] (aschates walon-picård, et Simwès) * (inseke) : [[piker]] * (pexhon) : [[betchter]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | hagnî = E1,E203, S109,S117, R9,R10,R11,R13 | hègnî = E34 | hagner = S117 | hagnè = S117 | hagni = S0 | agnè = C1 | agnî = C9, C99, O0, O4, O51 | agni = C1, C8, C13, O2 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|trawer di ses dints |fr= {{t+|fr|mordre}} |en= to {{t+|en|bite}} }} {{ratour|trawer l' pea po stitchî on velin ou sucî l' sonk |fr= {{t+|fr|mordre}}, {{t+|fr|piquer}} |en= to {{t+|en|bite}}, to {{t+|en|sting}} }} h7j20ho1e5t1gyrz112212tbm5oa584 0 9771 408212 395453 2024-12-03T17:32:54Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408212 wikitext text/x-wiki {{RAwa}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|*haitjan|sourd=frk}} {{m-s}}, {{FEW|16|126|a}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ha.'ti|ha.'te|a.'te}} {{miers|5|171}}; {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|ha.'ti}} * {{Ric|ha·ti}} === {{H|viebe|wa}} === {{-coprus-}} {{~}} # {{vc}} {{coujh|wa}} [[cure]] [[ådfoû]] (ene tchå), sins ki l' ådvins soeye acsût. # {{vc}} [[broûler]] ådfoû. #* Ni lai nén {{~}} les crompires. {{s-rif|E165}} #* Dji va leyî {{~}} l’ soper, ttaleure. #* I rvént dé l' coir di s' feme, et-z aloumer on briket po lyi {{~}} li plante des pîs, et les doyes, po vey s' ele vike co. {{s-rif|LMver}} # {{vc}} broûler totoute, distrure. #* Li ptite boke del moxhe avou s' trompe, ses deus grands ouys ki l' blame a {{~}} kimincèt a disparete {{s|JMM}} #* A foice di m' escoler pak' i m' faleut tot cnoxhe po viker, On m' a {{~}} l' cervea. {{s-rif|GCab}} #* A nozôtes di carculer l' dôzaedje des rais gama po {{~}} les celules malådes et leyî viker les haiteyès celules metowes disconte {{s|LMJS}} # {{vsc}} broûler ådfoû. #*Li tchår a trop foirt feu; ele '''hatixhrè''' {{s-rif|E203}} #* Såcîz l' djigot savoz Bertene ki n' {{~|hatixhe}} !... {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.3}} # {{vsc}} {{im}} broûler divintrinnmint (awè l' foirt [[sintimint]] di). #* Ti véns di t' dressî tot {{~|hatixhant}} d' firté Et tot presse a disfinde tes droets, tes libertés {{s-rif|ISte}} #* -C’ est ki, dzo l’ mamé ki m’ {{~|hatixh}},</br>E m’ cour li veye monte a galop. {{s-rif|BSLLW|oteur=MLej|"Poqwè", tome 43, p. 140}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[hatixhaedje]], [[hatixheure]] {{mse}} * [[hazi]] * [[hazké]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (cure ene tchå ådfoû et nén ådvins) : [[edoirmi]], [[saizi]], [[haper]], [[rossi]], [[rosti]]; {{miers|5|171}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * (cure lontins et doûçmint) : [[bouyter]], [[cure a tatin]], [[tatiner]] * (broûler pår on cujhaedje) : [[kibroûler]], [[forcure]], [[crayler]], [[rayi]], [[griyî]], [[fricassî]], [[carcané]] {{miers|5|172}} ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|Or}} ==== {{Orto | xhati = E212 | hati = E1, E165 p. 51, E170, E212, G205 p. 327 | {{=fon|?|hater}} = G205 p. 327 | {{=fon|?|ater}} = G205 p. 327 |- = S0, S117, R13 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|broûler ådfoû mins nén ådvins (del tchå) |fr= {{t+|fr|griller}}, {{t+|fr|rôtir}}, {{t+|fr|havir}} ''(vî mot)'' |de= {{t+|de|anbrennen}} }} {{ratour|broûler {{Lka-ra|broûler}} |fr= {{t+|fr|brûler}}, {{t+|fr|cramer}} }} {{ratour|broûler divintrinnmint |fr= {{t+|fr|broûler}}, {{t+|fr|se consumer}}, {{t+|fr|s’enflammer}} }} === {{H|PE|wa}} === {{PE=}} #* Li ptite boke del moxhe avou s' trompe, ses deus grands ouys ki l' blame a {{~}} kimincèt a disparete {{s|JMM}} #* A foice di m' escoler pak' i m' faleut tot cnoxhe po viker, On m' a {{~}} l' cervea. {{s-rif|GCab}} === {{H|Cos|wa}} === {{IP1S+Kim2S-4}} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-i|hat}} {{~}} {{o}} # broûlé ådzeu. #* Les crompires sont {{~|hateyes}}. {{s-rif|E165}} # {{colr|wa}} rosse (di coleur). ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|broûlé ådzeu |fr= {{t+|fr|brûlé}}, {{t+|fr|havi}} ''(vî mot)'' }} {{ratour|rosse di coleur |fr= {{t+|fr|roux}}, {{t+|fr|roussâtre}} }} === {{H|sustantif|wa}} === {{~}} {{tsg|wa}} # [[rosse]] coleur. # odeur di broûlé. #* Li måjhone ode li {{~}} # boket broûlé d' èn amagnî. #* I t’ fåt leyi li {{~}} sol costé. {{s-rif|E165}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[rossea]] ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|tirer sol {{~}}}} : aveur des [[tchveas]] inte blond et [[rossea]]. ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|rosse coleur |fr= {{t+|fr|roux}} }} {{ratour|odeur di broûlé |fr= {{t+|fr|roussi}}, {{t+|fr|brûlé}} }} cpk81y9x8jznqi30kyajq1up0h44nxc 0 9910 408259 404855 2024-12-04T11:21:57Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408259 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == ==={{H|etimolodjeye|wa}}=== {{Etim?}} ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|huː.ˈle|yː.le|...}} ** {{pzc}} {{AFE|huː.ˈle}} * {{Ric|hoû.ler}} ==={{H|sustantif|wa}}=== {{-su-}} {{~}} {{vsc}} # criyî, tot djåzant d’ on leu. #* Mins totenoncô, li « tchén » s’ mete a {{~}} ; i veya bén adon çou ki lyi arivéve : li biesse k’ el shuveut, c’ esteut beazebén on leu. {{s-rif|LNis}} # boerler (po ene djin, ene biesse). #* Li sour lyi mete si novele calote,</br>Li fiestixh et pwis l' prind pal mwin…</br>Mins s' boune volté est ddja so flote,</br>Ca vla k' on ôt {{~}} l' gamén ! {{s-rif|MLej|“ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.156, « Lu novê scolî »}} #*Les deus gaméns påmént a s' disbouter l' garguete,</br>I pîtlént e breyant, tchoûlant, {{~|hoûlant}}, boerlant,</br>S' agripant a deus mwins ås cotes di leus momans{{s-rif|LouH|divins [[w:Li bidete da Colas (arimé)|Li bidete da Colas]] p. 44}} #*Et l’ vint huzéve e bwès come on tchén {{~|hoûle}} a moirt{{s-rif|LLag| « Li p’tit hièrdî », Tchant III, Saint Roch}} #* Li sôdård {{~|hoûle}} po n’ nén sondjî k’ i n’ est k’ ene popnete k’ on vout acsure. {{s-rif|RVir}} #*Poqwè-ç’ qui m’ cœûr toquant</br>Vout '''ûler''' d’zos lès stwèles ?</br>Poqwè-ç’ qui dj’a cint-ans</br>Tot d’on côp su mès spales… ?</br>{{s|ABac}} # fé on sourd xhufelmint. #* Li vint {{~|hoûle}} e li tchminêye. {{s-rif|E1}} #*C’ est l’ ivier. E l’ aisse, li feu {{~|hoûle}},</br>Et l’ tchamarete fruzixh e lét {{s-rif|MLej|“ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.128, « Lès treûs madous»}} # {{vm}} [[rôler]] (tot djåzant do tonire). #* Cwand ene feye des cmeres di cisse tire</br>Cactèt eshonne, on n' ôreut nén</br>Li diåle mi fût, l' tonire ! {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} # {{str}} sinti on xhuflotmint e ses orayes #* Ou '''hoûlèt'''-ele vos orayes</br>Ki vos oyoz, mins foirt pô</br>Avou troes coyîs di m' botaye</br>C' e-st assez po-z esse sourdåd</br>{{s-rif|FrBa|divins [[w:Li camaeråde del djoye (arimés)|''Li camarad′ dè l'joie]]'', 1852}} # [[tchoûler]] di doleur. #*I faleut vey nosse pôve gamén,</br>{{~|Hoûler}}, pîtler, cori dlé s' mere,</br>Po racuzer l' biesse{{s-rif|MLej|"Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 104, "L’amour atrape lu pètche"}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[hoûler avou les leus et bawer avou les tchéns]]}} # {{r|[[hoûler a moirt]]}} ==== {{H|parintaedje}} ==== {{Boesse|c=2| * [[hoûlaedje]] * [[hoûleu]] * [[hoûlåd]] * [[hoûlreye]] * [[hoûlmint]] * [[hoûlåjhe]] * [[hoûlåjhreye]] * [[ahoûler]] * [[ahoûlreye]] }} ===={{H|ortografeyes}}==== {{Orto | eûler = O0,O3 | hoûlé = E203 | hoûler = E1,E165, R9,R10,R13 | hourlè = C8 | ourlè = C8 | ûler = O4,{{s|LouH}} | urlè = C8 | xhoûlez = E212 }} ===={{H|ratournaedjes}}==== {{ratour |fr = {{t+|fr|hurler}} }} 78pcmyx4azrbevnlba5bfas9bvnvu6g 0 10052 408215 407373 2024-12-03T17:36:06Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408215 wikitext text/x-wiki {{MR/ki}} == {{L|wa}} == {{-spodiv-'|k}} === {{H|etimolodjeye|wa|1}} === {{Bdj|quia|sourd=la}} {{m-s}}; {{FEW|2|1466|a}}. ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ki|kɪ|ky|kɛ|kœ}}, {{miers|2|69}}. ** {{pzc}} {{AFE|ki}} * {{Ric}} ==== {{H|aloyrece|wa}} ==== {{~}} {{n-c|wa}} # aloye ene fråzlete (å suddjonctif ou å condicioneu) a on viebe. #* I fåt {{~}} t' vegnes docô. #* Dji vôreu {{~|k'}} i ploureut. # {{str|wa}} al kimince d' ene fråze po-z adrovi ene esclameure. #* {{~|K’}} estoz vs ureuse, nûlêye,</br>Ki l’ vént poite evoye el grande sitårêye. {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « D’zîr », 1924, p.46}} # après "ni", "ni…pus" "trop". #* Ci n' est {{~|k'}} mi, ô. #* On n' ramasséve {{~}} des côps d' baston. #* Il est trop fåde {{~}} po travayî {{s-rif|O0}} #* {{lang|wa-fel|Ah ! Hoûtez, ç' n' èst nin djusse : ovrer, lanwi, mori !</br>Et po mète lès restants dè ci qui v's-a noûri,</br>N'aveûr qu'on flåwe wahê, '''n''''aveûr '''qui''' dès clicotes !...}} {{s|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "A l'pwète dès incurâbes" (avri 1878), p.55}} # rastrind li nombe k' on vént d' dire. #* Il î vnît tertos, di dj', å radjoû, {{~}} troes. #* Il avént atchevé leu dorêye tertos, {{~}} l' Lucyin. # el tiesse di fråze, rastrind li djhêye del fråze di dvant. #* Il estént tertos binåjhes del tchuze; {{~}} : li Nesse aveut ene pitite air di deus airs. # (kécfeye après un coplemint di tins), [[dismetant ki]]. #*Pèrsone nèl poreût dire, ca, si lon qu’on s’ rapinse,</br>lès tåyes ènn’ont djåsé come d’ine vîle kinohance</br>qui leûs péres ont vèyou '''qu’'''i n’èstît qu’ dès-èfants</br>{{s|HSim|Li mwért di l'åbe}} #* On djoû '''ki''' dj' doirméve, ene sakî mi dispierta #*Li cisse k' inspira l' boigne messaedje</br>Sorlomé "Li ctapé manaedje"</br>Ki dj' a scrît po m' amuzer</br>Les djoûs '''ki''' l' tins esteut fayé</br>{{s-rif|HFor|''L' awoureus manaedje''}} #*Li drole di convwè arive a Lidje {{~}} l' nute tome {{s-rif|PHT|ratournant ''Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje'', 2009, {{p.|41}}}}} # [[afîsse ki]]. #* Såcîz l' djigot savoz Bertene {{~}} n' hatixhe !... {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.3}} ===== {{H|sinonimeye}} ===== * (rastrind li nombe d' ene dijhêye) : [[såf]], [[apus ki]], [[åré]]. ===== {{H|ratourneures}} ===== # {{r|[[ça fwait ki]]}}, {{r|[[et c' est ki]]}} # {{r|[[kî ki ç' soeye]]}} ===== {{H|mots d’ aplacaedje}} ===== * [[paski]], [[puski]], [[poy ki]], [[après ki]], [[divant ki]], [[dabôrd ki]], [[adon ki]], [[tins ki]], [[sol tins ki]] … * [[taiss ki]], [[metans ki]] * [[k' i gn a]] * [[çki]] ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | ki = E1, C9, E203 p. 192, R13 | qui = E1 a "ki", E170, C1, C99 | ku = S0, E203 p. 192 | cu = E212 (replaidaedje) | quu = S17, PGMa | kè = E200, E203 p. 192 | què = O0 | ke̊ = C18, E203 p. 192 | quë = LSov |- = C13, C62, O3, O81, O100 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|aloye ene fråzlete a on viebe |fr= {{t+|fr|que}} |en= {{t+|en|that}} |nl= {{t+|nl|dat}} |es= {{t+|es|que}} }} {{ratour|rastrind li nombe d' ene dijhêye |fr= {{t+|fr|sauf que}}, {{t+|fr|si ce n'est que}}, {{t+|fr|à part que}} |en= {{t+|en|except}} |ary= [[men ghir]] {{=ral}} [[من غير]] }} === {{H|Pr-dm|wa}} === {{~}} # dimande ene sacwè come response. #* {{~|Ki}} vouss ? # dins ene fråze di sclameure. #* {{~|Ki}} n' so dj' nén e s' plaece ! {{s-rif|S0}} # [[douvént ki]], [[pocwè]]. #* {{~|K’}} avans ns mezåjhe di leye ? {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.132}} #* '''Ki''' n' t' avinces-tu nén po vni haper ci diåle ki nos a ruwinés? {{s-rif|Jhau|Quatre dialogues de paysans (1631-1636)}} #*Mins, '''k'''' avoz-vs l' air ewarêye? {{s-rif|BSLLW|oteur =ERem|Bulletin de 1858, «[[w:Li savtî]]», 77-143}} #*Ele vis anoye ene eure avou ses boignes messaedjes;</br>{{~|K'}} a dju mezåjhe di cnoxhe ses afwaires di manaedje?{{s-rif|BSLLW|oteur=AnDel|Bulletin de 1858, «Li galant de l'siervante», p.6}} #* '''K'''' ass dandjî di tant scrire? {{s-rif|JMign}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[cwè]] ===== {{H|RM}} ===== * "Kivlov" (''Quevlov'') persounaedje da [[w:Guillaume Appolinaire|Guillaume Appolinaire]], edvinté cwand il esteut a Ståvleu a pårti d' onk ki djheut "Ki vloz vs ?" (dandjreus prononcî ''kè vloz vs''). ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|dimande ene sacwè come response {{Lka-ra|cwè}} |fr= {{t+|fr|que}} |en= {{t+|en|what}} |nl= {{t+|nl|wat}} |es= {{t+|es|que}} |ary= {{t+|ary|اش|ral=ach}} |ar= {{t+|ar|ماذا|ral=madha}} |zgh= {{t+|zgh|ⵎⴰ|ral=ma}} }} === {{H|etimolodjeye|wa|2}} === {{Bdj|qui|sourd=la}} {{m-s}} ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{pzc}} {{AFE|ki}} {{1pr}} ==== {{H|pr-r|wa}} ==== {{~}} {{o&f-pr}} # rahouke li no u l' prono di dvant, tot edåmant li fråzlete rahoucrece. #* Li tracteur {{~}} vs av ratchté a Biernåd, i n' våt nén tripete. #* C' est lu {{~}} va vni vey. #* C' est leye {{~|k'}} apoite di l' aiwe. # ossu avou li rôle di coplemint direk. #* K’ estoz vs ureuze, nûlêye,</br>{{~|Ki}} l’ vént poite evoye el grande sitårêye. {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « D’zîr », 1924, p.46}} # ossu avou l' rôle di coplemint do no avou l' prezintoe d' apårtinance. #* Grand-mere, {{~|ki}} c' est s' Bon Diu, k' a tchatch del riloukî.</br>Rassaetche li blanke gordene, sorixh, pwis s' apostêye. {{s-rif|MLej|“ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.146, « Bébé nâhî »}} #* K’ aveut i seu don, l’ vî bribeu, k’ shuveut les håyes</br>Et k’ rotéve et rotéve todi-måy</br>E plin solo,</br>So des levêyes {{~}} leu blanc rglatixhaedje</br>Aveut broûlé ses djnos</br>Et kischoircî s’ vizaedje ! {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Bribeû d’amoûr », 1925, p.55-56}} # {{vm|wa}}, {{be-le|wa}} (dins les spots et les fråze di verité) raloye ene fråze dinant li cwålité d' ene sakî avou ene fråzlete l' idintifiant. #*Il est todi so tchamps so voyes,</br>{{~|Ki}} vijhnêye emon les crustins,</br>I dmande cial, i stitche la, contint,</br>Do dner çou k’ on lyi dene evoye{{s-rif|JVri|”Racontules et råtchåds” (1920); "Li ptit vicaire"}} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour |fr= {{t+|fr|qui}} |en= {{t+|en|that}}, {{t+|en|which}} |nl= {{t+|nl|dat}}, {{t+|nl|die}} |de= {{t+|de|das}} |es= {{t+|es|que}} |ar= al-latî {{=ral}} {{t+|ar|التي}} {{=dsf-ar}} {{t+|ar|الَّتي}} {{f}}; al-ladhî {{=ral}} {{t+|ar|الذي}} {{=dsf-ar}} {{t+|ar|الَّذي}} {{o}} |ary= [[li]] {{=ral}} [[لي]] }} {{ratour| |fr= (dans les proverbes et phrases de vérité générale) relie une phrase donnant la qualité d'un individu avec une autre l'identifiant (voir: "Honni soit qui mal y pense") }} === {{H|PM}} === * [[kî]] (prono di dmande) q6hf4co04cs7icwpm8idkkbg8khut81 0 10253 408149 380509 2024-12-03T14:54:15Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408149 wikitext text/x-wiki {{MR|Live}} == {{L|wa}} == <center><gallery> Lepus europaeus Weinsberg 20080501.jpg|<center>On live (li biesse) Mahin ké walon.jpg|<center>On live po lére </gallery></center> === {{H|etimolodjeye|wa|1}} === {{Bdj|lĕpus|lepus|sourd=la}} {{m-s}}. ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|liːf|ljɛf}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|liːf}} * {{Ric|live}} ==== {{H|sustantif|wa}} ==== {{-su-|o=live|f=håze}} {{~}} {{o}} # {{bies-t|wa}} biesse del famile des [[rawiants]], come on [[lapén]], mins pus brun d’ coleur, ki n’ fwait pont d’ terêye, et ki court foirt rade, {{sla|Lepus Lepus europaeus}}. #*Prind t' fizik; dj' irans touwer on {{~}}. # ôte indje di ç’ djinre la, {{sla|Lepus spp.}}. #*C' est ene sôre k' on lome li blanc {{~}}. ===== {{H|ratourneures}} ===== # {{r|[[cori come on live]]}} : [[cori]] rade. # [[la k’ i gn a des lives, i gn a des tchesseus]] # {{r|[[do tins kel tchén s’ grete, li live li trosse]]}} : i n’ fåt nén tofer tchicter cwand c’ est po decider åk. # [[s’ etinde come deus lives e l’ avoenne]] # [[on n’ court nén deus lives d’ on côp]] # {{r|Pocwè k’ les lives ont les pates di drî pus longues ki les cenes di dvant ? Po n’ nén spotchî leus rostons}} : {{mauh|wa}} advinea on pô crås. ===== {{H|parintaedje}} ===== [[levrî]], [[levrete]] ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | lièfe = O4 | live = R9,R10:25113,R13 | lîve = C1,C8,C100, E1, S117 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|såvadje biesse ås tetes ki court rade |ar= {{t+|ar|أرنب|ral='arnab|ar-fafl=أرْنب}} |ary= {{t+|ary|ارنب|ral=arneb|ar-fafl=ارْنب}} |de= {{t+|de|Hase}} |en= {{t+|en|hare}} |es= {{t+|es|liebre}} |fr= {{t+|fr|lièvre}} |nl= {{t+|nl|haas}} |zgh= {{t+|zgh|ⴰⵡⵜⵉⵍ|ral=awtil}} {{o}}, {{t+|zgh|ⵜⴰⵡⵜⵓⵍⵜ|ral=tawtolt}} {{f}} }} ==== {{H|waitîz eto}} ==== {{wp|Live (biesse)}}. === {{H|etimolodjeye|wa|2}} === {{Bdj|līber|liber|sourd=la}} (åbî, blanc bwès, k' on scrijheut dsu dinltins). ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} {{AFE|liːf}} {{1pr}} * {{Ric|live}} ==== {{H|sustantif|wa}} ==== {{-su-}} {{~}} {{o}} # raloyeyès foyes di papî, avou åk di scrît dsu, fwaites po esse [[lére|léjhowes]]. #* MARIA. Vola on {{~}} ki n' convént nén ås femes di vost ådje.</br>LIZA. I convénreut å vosse motoit ?</br>MARIA (sortant) I s' pout. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.33}} #* Les {{~s}}, so l’ axhlete, si drovèt et foû des imådjes avolèt d’ Artagnan, Robin des bwès, Zoro et Tarzan {{s|LBuk}} ===== {{H|parintaedje}} ===== [[livrî]], [[livreye]] ===== {{H|mots d' aplacaedje}} ===== * [[live di mots]] * [[live di messe]] * [[årmå ås lives]] ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | lîfe = O4 | live = R9,R10:5480,R13 | lîve = C8,C100,E1,S117 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|raloyeyès foyes di papî |fr= {{t+|fr|livre}} }} ==== {{H|waitîz eto}} ==== {{wp|Live (po lére)}}. === {{H|etimolodjeye|wa|3}} === ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|liːf|lif}} {{2pr}} ** {{pzc}} {{AFE|liːf}} ==== {{H|sustantif|wa}} ==== {{-su-}} {{~}} {{f}} # {{muz|wa}} [[dimey]] [[kilo]]. #* Apoirtez m’ ene {{~}} di boure tos les troes cwate djoûs. ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | life = O4 | live = R10:189,R13,S117 | lîve = C8,C100,E1 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|dimey kilo |fr= {{t+|fr|livre}} |en= {{t+|en|pound}} |nl= {{t+|nl|pond}} }} == {{L|en}} == === {{H|viebe|en}} === {{~}} # [[viker]]. #* {{lang|en|I {{~}} in Brussel.}} #** Dji vike a Brussele. ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[life]] 0bbeoqqnxhs3zrmlp7f85sn6s5ht0na 0 10302 408181 407638 2024-12-03T16:41:35Z Scribus electronicus 3672 Sinse et egzimpe 408181 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== ==={{H|etimolodjeye|wa}}=== {{Bdj|lōkōnan|sourd=gem}} {{m-s}}, {{bdjiu}} «lag-» (waitî, vey), {{çdom}} {{caw|î|v+p|wa}}, racuzinåve avou l' {{p|look|en}} eyet l' {{p|reluquer|fr}}. ==={{H|prononçaedje}}=== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|lu.'kiː|lu.'ke}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|lu.'kiː}} * {{Ric|lou·kî}} ==={{H|viebe|wa}}=== {{-codjow-|troke=2|A=louk|come=waitî}} {{~}} # {{vc}} [[vey]] eyet [[prinde asteme]] a çou k'&nbsp;on voet. #* {{~|Loukîz}} Colas k'&nbsp;est la ki {{~|louke}} li lune ki lût (toitche-linwe). #* {{~|Loucans}} on pô, sins leyî nos ouys e nosse potche, li mape del Walonreye. {{s-rif|JBru}} #* Li spitante djonnesse, ni oizant moti, est la, boke å lådje, ki {{~|louke}} les vîs danser. {{s-rif|HSim}} #* {{~|Loukî}} l' avoenne ki gurnêye u les crompires ki groxhixhèt tot boslant l' rahoplaedje, vola-t i des påjhûlistés ! {{s-rif|SFon}} #* Ele vikéve si télmint s' sondje k' ele n' aporçuvéve minme pus çou k' ele {{~|loukive}}. {{s-rif|JMign|"Vé l’loumîre" (1922)}} #* {{~|Loukîz}} don dzeu l' Årdene l' aireur ki s' diswalpêye</br>Tot distindant les stoeles ene après l' ôte, å cir !</br>Et l' zuvion ki hansixh so ene hole et claire nûlêye,</br>Semer ene hiede di blankès berbis, sol bleu d' acî. {{s-rif|LLag|"L' inmant", (1947), ''A l’Årdène'', p. 145}} # {{vc}} [[aconter]], [[riwaitî]]. #* Kimint {{~|loukîz}} vs ouy vosse båshele ? Come ene ehale ? {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.48}} # {{vcnd|a}} prinde asteme {{Lka|loukî a}}. #* {{lang|wa-fel|Dji n' '''louke''' nin '''al''' bêté, nèni, mins qu'i seûye bon ;</br>Po mète ses pôves-ohês, qu'on n' mi done nin d' l' åbon ;}} {{s|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "A l'pwète dès incurâbes" (avri 1878), p.55}} #* Karageorgewitch åreut fwait on bon pexheu : i {{~|n’ louke nén a}} ctaeyî on kilo d’ tchå po-z abwesner s’ plaece. {{s-rif|AXhi| « Bwègnes mèssèdjes & pititès gotes » (1905), p.12}} #* –Prindoz ç' fagot la di spenes avou vosse sipêye et herez lyi e gozî !</br>– {{~|Loukîz}} a vos, tolminme ! {{s-rif|PHT|ratournant e walon ''Walon’rèye, tére di lédjindes'', 1998, {{p.|12}}}} # {{vcnd|après}} [[cweri]]. #* Dj’ {{~|a loukî après}} vos tot sôrtant d’ basse-messe, po vey si vs n’ årîz nén djouwer ene pårt å biyård amon Djan Rmey. {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.138}} # ''(avou "[[ki]]" et suddjonctif)''. #* {{lang|wa-fel|Dji n' '''louke''' nin al bêté, nèni, mins '''qu''''i seûye bon ;</br>Po mète ses pôves-ohês, qu'on n' mi done nin d' l' åbon ;}} {{s|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "A l'pwète dès incurâbes" (avri 1878), p.55}} # {{vcnd|po}} [[fé ene foice]], [[ovrer]] po. #* Crevintez vs, {{~|loukîz}} tote vosse veye po-z aclever èn efant, touwez vs vosse pôve coir et, cwand c’ est k’ i seront grands, i vs tripelront a leus pîs. {{s-rif|HSim| « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.26}} # {{vcnd|po}} riwaitî ene sakî come ene sacwè. #* I n’ a fwait k’ si dvwer, båshele, mins djel {{~|louke}} tolminme '''po''' on fameus pexhåd. Prinde mi pehxon po ene åblete ! {{s-rif|HSim| « Sètche, i bètche » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.43}} # {{vcnd|wa}} [[sayî]]. #* Zande {{~|loukive di}} n' nén amoenner on sudjet k' els aléve co amwaijhî {{s|LMver}} #* {{~|Loucans do}} raprepyî waidiedje (Noyé walon, 1634). #* On vî bribeu k' aveut rascoyî on fa d' legnes, tot draené, cåzu stantche, {{~|loukive}} d' endè raler ([[J. de la Fontaine]] ratouné pa {{s-rif|PHT}} # {{np-vprC}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[loukî so Lidje po vey si Nameur ni broûle nén]]}} # {{r|[[si loukî lådje]]}} # {{r|[[loukî e coisse]]}} # {{r|[[li ci ki louke voltî ås stoeles mete sovint si pî e l’ aveule]]}} # {{r|[[loukî so Lidje po vey si Nameur ni broûle nén]]}} ==== {{H|parintaedje}}==== * [[loukeu]], [[louca]], [[loucåde]], [[loukeure]], [[loucaedje]], [[loukete]], [[loucrote]] * [[riloukî]] * [[aloukî]], [[raloukî]] * [[epoûtloukî]] ==== {{H|sinonimeye}}==== {{Lka-si|waitî}} ==== {{H|ortografeyes}}==== {{Orto | loukî = E1,E203,R9,E89,G100 | louquer = E165 | - = C61 }} ==== {{H|sipårdaedje}}==== {{WL}} ==== {{H|ratournaedjes}}==== {{ratour|waitî {{Lka-ra|waitî}} |fr= {{t+|fr|regarder}} }} {{ratour|loukî a |fr= {{t+|fr|prendre garde}}, {{t+|fr|faire attention}} }} {{ratour|loukî après |en= to {{t+|en|look after}} |fr= {{t+|fr|chercher}} }} {{ratour|loukîz di (sayî) |fr= {{t+|fr|essayer}}, {{t+|fr|tâcher}} }} {{ratour|loukî ki |fr= {{t+|fr|faire attention à ce que}}, {{t+|fr|s’efforcer}} de }} === {{H|PE|wa}}=== {{-perwa-i|louk}} {{PE=}} #*Dj' î a {{~}} a deus côps divant d' intrer. ==== {{H|ratournaedjes}}==== {{ratour|p.er. di waitî |fr= {{t+|fr|regardé}} }} ggwrsuiwxofjn5gtg2jrwrtb2ziz0vz 0 10517 408163 408014 2024-12-03T15:24:30Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408163 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== <gallery> File:Fotografiedje maryîs.jpg File:Mariaedje comene.jpg File:Evekes vîs catolikes maryîs gais.jpg </gallery> ==={{H|etimolodjeye}}=== {{Bdj|maritare|sourd=la}} {{çdom}} {{dcaw|yî|v|wa}}. ==={{H|prononçaedje}}=== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ma.'ʀjiː|ma.'ʀjɛ|ma.'ʀje|ma.'ʀi.je}} ** {{pzc}} {{AFE|ma.'ʀjiː}} * {{Ric|ma·ryî}} ==={{H|viebe|wa}}=== {{~}} {{codj|wa|come=tcheryî}} {{-cotcher-|mar}} # {{vc}} prinde come feme, come ome, tot cåzant d' l' ôte djin. #* Il {{~|a maryî}} ene kimere did vaila. #* Si dj' esteu ritche.</br>Dji {{~|mareyreu}} ene feme ritche ossu ; {{s-rif|JBur|''Joyeux rèspleus'' (1899), "Si j'esteus riche"}} #* Mins si vos dvîz {{~}} tos les djonnes omes ki vs avoz cnoxhou e vosse djonnesse … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.43}} #*Leye k' åreut polou {{~}} on conte, on prince, pocwè a-t i falou k' ele veyaxhe voltî on pôve pitit djouweu d' vierlete? {{s-rif|JMW}} # {{vc}} diner s' feye a on valet, por leye divni s' feme; diner s' fi a ene båshele por lu divni si ome. #*I ploût et i lût l' solea: c' est l' diåle ki {{~|mareye}} si feye. # {{np-vprC}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[mariaedje]], [[marieye]], [[mariant]], [[marieu]], [[marieuse]], [[mariåve]] * [[dismaryî]], [[dismariaedje]] * [[rimaryî]], [[rimariaedje]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[spozer]]. ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | mariè = C8 | marier = C9a, E165 | maryî = R9,R10:26446,R13 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|prinde come feme, come ome |fr= {{t+|fr|maryî}} |en= to {{t+|en|marry}} |ary= [[zewwej]] {{=ral}} {{t+|ary|خدى}} {{=dsf-ar}} {{t+|ary|خْدى}} }} {{ratour|diner s' feye, si fi a maryî |fr= {{t+|fr|maryî}} |ary= [[zewwej]] {{=ral}} {{t+|ary|زوّج}} }} ==={{H|PE|wa}}=== {{-perwa-yî|mar}} {{PE=}} #*Ele s' a {{~}} avou èn etrindjir. #*Il a stî {{~}} troes côps. ==={{H|sustantif|wa}}=== {{-perwa-yî|mar}} {{~}} {{o}} #li ci ki s' mareye, li djoû des noices. #*Et l' {{~}}, esteut i co beazebén gåy? # {{plu}} {{Lka}} «[[maryîs]]». ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | maryî, marieye = R9,R10,R13 | mariè, maryéye = C8 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|li ci ki s' mareye, li djoû des noices |fr= {{t+|fr|marié}} |en= {{t+|en|bridegroom}}, {{t+|en|groom}} |ary= [[]] {{=ral}} {{t+|ary|عريس}} {{=dsf-ar}} {{t+|ary|عْريس}} }} === {{H|waitîz eto}} === * {{wp|mariaedje}} * {{wp|noice}} bornxtccrnywogf5fzw7j95qqk6eyqb 0 10861 408144 402704 2024-12-03T14:42:47Z Scribus electronicus 3672 408144 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|mu.'mɛ̃|mɔ.'mɛ̃|mɔ.'mɛ|mu.'mã|mɔ.'mã}} {{miers|3|142}} ** {{pzc}} {{AFE|mu.'mɛ̃}} * {{Ric|mou·mint}} #* Alez vis fé gåye : i va vni d' on moumint a l' ôte. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.33}} === {{H|sustantif|wa}} === {{~}} {{o}} # durêye limitêye di [[tins (ki passe)|tins]]. #*Li principå, por mi, c' est k' ele soexhe bén vite evoye</br>Et ki dj' pôrè aveur do moens kékes {{~s}} d' djoye{{s-rif|BSLLW|oteur=AnDel|Bulletin de 1858, «Li galant de l'siervante», p.6}} ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[å moumint di]] / [[å moumint ki]] * [[doulmint|doulmint ki]] * [[a on metou moumint]]; [[a on moumint dné]] * [[d’ on moumint a l’ ôte]] * [[pol moumint]] * [[sol moumint]] ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[moumintanêymint]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2| * [[termene]] * [[houbonde]] * [[tchoke]] * [[tchôde]] * [[hapêye]] * [[åvé]] * [[troket]] * [[hinêye]] * [[hiket]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | momin = E212 | momint = C8,O4 | moumain = E184 | moumint = O4,R11,R13,{{s|AnDel}} }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| | fr = {{t+|fr|moment}} }} jqa7ntsf2nixcnffqwtzk9relv9j272 0 11364 408135 394452 2024-12-03T14:23:49Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408135 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{BdjMB}} (brut d’ on côp). === {{H|mot-brut|}} === {{~}} {{n-c|wa}} # brut d’ ene sacwè ki tome. # brut d’ ene sacwè ki s’ vént taper so ene ôte. # brut d’ on côp d’ fizik. ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (brut d’ ene sacwè ki tome): [[bardaf]] * (brut d’ ene volêy di côp): [[pertif et pertaf]] * (brut d’ on côp d’ fizik): [[panf]], [[pif et paf]] === {{H|addjectif}} === {{-addjwa-tpdr}} {{~}} {{o}} {{a-atr}} # ki dmeure la, sins bodjî, a cåze d’ ene sorprindante novele. #* MÅRTIN. (tot {{~}}) - Iy !... c' est Djôzef et Houbert !...(Alans sor zels :) Ki dj' so binåjhe di vs vey !</br>ROUMA. - Bén vraiy ? …</br>MÅRTIN. - Si binåjhe ki ç' n' est nén do dire … ashidoz vs … ashidoz vs … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.21}} #* Li djoû k’ on m’ a dit k’ el walon, c’ est ene langue, dj’ a dmoré {{~}}… et bilingue. {{s-rif|PFau}} #* Li cinsî a cmincî a-z awè peu. Si feme esteut tote pierdowe et tote {{~e}}. Ses ovrîs, da lu, avént télmint peu k’ i cåzént di s’ såver. {{s-rif|GLuc}} #*Bardî, bardaf ! Vola tot l' monde {{~}} !{{s-rif|PHT|ratournant ''Astérix amon lès Bèljes'', 2022, {{p.|40}}}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[peté]], [[reyusse]], [[ståmusse]], [[stoumaké]], [[maké]], [[baba]]; {{Lka-si|ståmusse}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| | fr = {{t+|fr|interloqué}}, {{t+|fr|médusé}}, {{t+|fr|ébahi}} }} 4uj2e2ddfug5ad8smji8gfg66omp6ri 0 11666 408252 406959 2024-12-04T10:42:34Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408252 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|platĕa|sourd=la}}, {{bdj|πλατεία|sourd=grc}}, plateia (hodos) (« lådje rowe »). === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|plɛs|plas}} {{2pr}} ** {{pzc}} {{AFE|plɛs}} * {{Ric}} <gallery> Liège - Grand Bazar (1).jpg|Plaece Sint-Lambiet a Lidje (sins 5) Panorama place Flagey.jpg|Plaece Flagey a Brussele (sins 5) </gallery> === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{f}} # [[boket]] d’ [[espåce]] wice k’ on [[cayet]] s’ trouve, la k’ i gn a [[åk]] ki s’ passe. #* La ene bele {{~}} po s’ rischaper. # espåce ocupé pa ene sakî, ene sacwè. #* Alez a vosse {{~}}. #* Dinrîz vs minme on stî d’ ôr molou</br>Å pexheu po-z aveur si {{~}},</br>K’ i n’ vôreut nén co vzel diner. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.9, “Ine Mâle Journêye”}} # [[posse]]. #* T’ e-st on bråve coir ! Dj’ a må djåzé torade, c’ est k’ dj’ esteu ene gote dismonté ; mins t’ {{~}} est todi cial. {{s-rif|HSim| « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.32}} # sitouwåcion sociåle. #* MELIYE. – […] Mi matante dit ki s’ {{~}} est foirt boune. Et si oniesse, dai ! Des si belès manires !</br>DONÉ. – Ta, ta, ta ! Ké lavasse ! Nén si roed, båshele, nén si roed ! {{s-rif|HSim| « Sètche, i bètche » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.37}} # {{n-ct|wa}} sitindêye po mete ene sacwè, ene sakî. #* Gn a-t i del {{~}} assez ?<br/>Oyi, vinoz, gn a {{~}} por vos. # {{bastimint|wa}} [[tchambe]] et ôte espåce inte cwate meurs d’ ene måjhone. #* Kibén d’ {{~s}} avoz, dins vosse novelle måjhone ? #* Leyîz bén ranairi totes les {{~s}}. {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.124}} #* Des airieusès {{~s}}, on grand djårdén, des tapis al tere… {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.21}} # [[coine]] å lådje d’ on viyaedje, d’ ene [[veye]], ki tolmonde î pout bén passer, sovint avou des bastimints metous åtoû. #* C’ est dlé l’ {{~}} Albert prumî. ==== {{H|ratourneures}} ==== # boket d’ espåce : ## {{r|[[fé plaece]]}} ## {{r|gn a plaece}} : gn a del plaece assez. ## {{r|i n’ si fåt måy leyî raetchî a s’ nez, tant k’ i gn a plaece a costé}} : i n’ si fåt nén leyî traitî (essulter) sins responde. # espåce ocupé pa ene sakî ## {{r|plaece do moirt}} : plaece a costé do moenneu, dins ene oto. ## {{r|ene boune parole a todi s’ plaece}} : on wangne todi a djåzer oniestrumint, sins esse hagnûle. ##* Vola come e dandjî wice ki nos polans esse, {{~|ene boune parole a todi s’ plaece}}. {{s-rif|FBai}} ## {{r|leyans l’ Bon Diu e s’ paradis, c’ est s’ plaece}} : dijhêye po : ### li ci k’ invoke tofer li Bon Diè ezès formules ''Diè-wåde'', ''li Bon Diu si åme'', evnd. ### li ci ki djure toltins les nodidjus. ## {{r|[[kî va-st a messe piede si plaece]]}}, {{r|[[el ci ki va-st al dicåce piede ès plaece]]}}, {{r|[[kî cwite si plaece va a gasse]]}} ## {{r|[[esse e s’ plaece]]}} ## {{r|[[mete e plaece]]}} ## {{r|[[ni nén bodjî foû plaece]]}} ## {{r|[[prinde plaece]]}}. ##*El rowe, totes les djins dafaçon,</br>Mågré l’ solo k’ flaxhive a foice,</br>Sol boird do trotwer {{~|prindént plaece}}</br>Po loukî passer l’ porcession {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.30, “Pauve mère !”}} ## {{r|[[prinde li plaece]]}} #* I s' dimande, sins l' poleur trover,</br>Kî k' a vnou d' ene seule enondêye,</br>Lyi '''prinde''' insi {{~|s' plaece}} di gåté. {{s-rif|MLej|“ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.149, « Lu tchin djalos »}} ## {{r|[[tini l’ hôte plaece]]}}. # tchambe ## {{r|rifé des plaeces}} : rifé des novelès tchambes, motoit a pårt, po lodjî ene sakî. ##* Cwand Matante Luceye a rivnou d’ Paris podbon, ele vleut k’ on lyi {{~|rfwaiye des plaeces}}. ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[plaecî]], [[plaeçaedje]], [[plaeçmint]] * [[riplaecî]], [[riplaeçaedje]], [[riplaeçmint]] * [[replaecî]], [[replaeçaedje]], [[replaeçmint]], [[replaeçant]] * [[eplaeçmint]] * [[displaecî]], [[displaeçaedje]], [[displaeçmint]] * [[forplaecî]] * [[ridisplaecî]] ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[plaece-bas]], [[plaece-hôt]] * [[bele plaece]], [[boune plaece]] * [[no d’ plaece]] * [[mete e plaece]] * [[el plaece di]] * [[so plaece]] ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * (boket d’ espåce) : [[leu#Walon 2|leu]], [[edroet]] (les deus dins des rastrindous sinses) * (coine å mitan d’ on viyaedje) : [[bati]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | place = C8 (a « rasconpyi »\, evnd), C9 (a « astaudge »),FO94 (a « place »), G0, O4 | plaece = R10,R13 | plase = C9 | plèce = E1, S0 | plèse = G0 | pless = E177,E184,E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|boket d’ espåce |ar= {{t+|ar|مكان|ral=makân|ar-fafl=مَكان}} |ary= {{t+|ary|بلاصة|ral=blaça|ar-fafl=بْلاصة}} |ca= {{t+|ca|lloc}} |de= {{t+|de|Ort}}, {{t+|de|Stelle}} |en= {{t+|en|place}} |es= {{t+|es|lugar}}, {{t+|es|sitio}} |fr= {{t+|fr|place}}, {{t+|fr|lieu}}, {{t+|fr|endroit}} |nl= {{t+|nl|plaats}} }} {{ratour|espåce ocupé pa ene sacwè, ene sakî |ary= {{t+|ary|بلاصة|ral=blaça|ar-fafl=بْلاصة}}; {{t+|ary|مودع|ral=mode3}} |de= {{t+|de|Platz}} |en= {{t+|en|place}}, {{t+|en|seat}} |fr= {{t+|fr|place}} |nl= {{t+|nl|plaats}} }} {{ratour|sitindêye po mete ene sacwè, ene sakî |ary= {{t+|ary|تّساع|ral=ttesa3}} |en= {{t+|en|room}} |fr= {{t+|fr|place}} |nl= {{t+|nl|plaats}} }} {{ratour|tchambe et ôte espåce inte cwate meurs d’ ene måjhone |ary= {{t+|ary|بيت|ral=bit|ar-fafl=بْيت}} |fr= {{t+|fr|pièce}} }} {{ratour|bele coine å mitan d’ on viyaedje, d’ ene veye |en= {{t+|en|square}} |es= {{t+|es|plaza}} |fr= {{t+|fr|place}} |nl= {{t+|nl|plein}} }} {{ratour|rifé des plaeces |fr= {{t+|aggrandir}}, faire un appartement }} f0iklx8qus5xgmsuf9q0lh6onf6lcps 0 11797 408147 403501 2024-12-03T14:49:47Z Scribus electronicus 3672 408147 wikitext text/x-wiki {{Lka}} «[[Poleur]]» == {{L|wa}} == {{-spodiv-|[[poleur]]|[[pleur]]}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|posse|sourd=la}} {{m-s}} avou l' assaetchance di « [[voleur]] », {{caw|eur|v|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|pɔ.'løːʀ|pɔ.'lœʀ|pɔ.'lɛʀ|pɔ.'vwɛːʀ|pu.'vwɛ|pɔ.'ly|pɔ.'li|pɔ.'lu|pu.'ly}} {{36pr}}. ** {{pzc}} {{AFE|pɔ.'løːʀ}} * {{Ric|po.leur}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=5|A=p(o)l|B=pô|C=poy|PE=p(o)lou|IP1s=pou|IP3p.2=polnut}} {{~}} {{av}} # esse [[capåbe]] di. #* Fjhoz çou k' vos {{~|poloz}} {{s-rif|E1}} #* Ele ni {{~|pout}} foû d' cial. {{s-rif|E1}} #* C' est nén l' tot del voleur, el fåt co {{~}}. #* Dji t' '''pou''' fote a l' ouxh sol pî sol tchamp! #* Popa aveut sayî co traze sôres di betchs di grawe divins des potêyes mins ele crexhént sot; ele ni {{~|polént}} viker a cåze des foumires {{s-rif|GAle}} #* I n’ {{~|poleut}} nén comprinde,</br>Li manovrî d’ set ans, douvént k’ les ôtes cårpeas</br>Djouwént so les pavêyes, moussîs come des ptits princes,</br>K’ il avént l’ droet do rire, fé zûner leu lokince. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.46, “Agnuss”}} #* Dji {{~|poleu}} poirter des foû gros rotchîs ! Dji potchive houte des abimes ! {{s-rif|PHT|ratournant ''Lès schtroumpfs èt lès bèrikes èmacralêyes'', 2021, {{p.|12}}}} # esse possibe. #* Ci {{~|polaxhe}} esse ttossu bén vraiy çoula k' ôte tchoi {{s-rif|CE2}} #* Si vos rådisses ont wårdé leus belès foyes bén frisses, vos ndè {{~|poloz}} fé ene boune sope. {{s-rif|JXhe|{{gLWa}} 4-2010, p. 16}} #* ’L arive èn-ådje k' on n' est pus djonne;</br> L' arive èn ådje k' on {{~|pôreu}} divni pus vî.</br> Mins l' arive el plaece k' on '''rifantixhe'''. {{s-rif|CGas}} # aveur li permission di #* {{~|Pou}} dju aler djouwer ? #* Dj’ a insi veyou k’ nos {{~|polans}} dmorer a pesteler dins l’ dotance ameternam. {{s-rif|JSch|ratournant [[w:R. Descartes|R. Descartes]]}} # ''(aprume eployî al deujhinme djin)'' acsegne k' on pout fé ene sacwè ostant k' on vout, on n' candjrè rén. #*C’ est tofer al respounete,</br>Ki l’ amour ratind,</br>Vos {{~|poloz}} vs moker di s’ binete :</br>Cwand i vs tént, i vs tént !{{s-rif|MLej|"Djônèsse, prétimps"}} #* Les tchoûlåds {{~|polèt}} pretchî,</br>Breyans foirt po n’ nén ls oyî : {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « C’è-st-ine couyonåde», 1922, p.130}} #* Vos poloz bén rire, må-d'-vinte ki vs estoz ! Mi ptit {{~}}, il a dedja fwait des pris, lu !!! {{s-rif|PHT|ratournant "Li vî bleu 2" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 1980}} # {{vsdj}}, {{vpr}} esse possibe. #* {{~|I s' pout}} k' i vénrè. {{s-rif|E1}} #* {{~|I s' pout bén}} k' nos ramasrans,</br>Deus troes gnognots ki ns aclevrans ! {{s-rif|JBur|''Joyeux rèspleus'' (1899), "Mi galant"}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[ni poleur må]]}} # {{r|[[pôreut vali]]}} {{r|[[pôreut nén vali]]}}, {{r|[[pôreut vali ki]]}} {{r|[[pôreut nén vali ki]]}} # {{r|[[n’ è pus poleur]]}}, {{r|[[èn pus poleur hay]]}}, {{r|[[èn pus poleur hote]]}} # {{r|[[è poleur]]}}, {{r|[[n’ è poleur rén]]}} # {{r|si djonnesse saveut, si viyesse poleut}} # {{r|[[i s’ pôreut bén ki]]}} : esse probåbe. # {{r|[[i s’ pout]]}} ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[dji-pou-dji-n’-vou]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=aveur li pouxhance do fé ene sacwè| * [[aveur li tour]] * [[aveur les moyéns]] * esse [[capåbe]] * [[esse a minme]] * [[esse di taye]] * [[saveur]] / [[sepi]] }} {{Boesse|c=2|tite=aveur li permission do fé ene sacwè| * [[aveur li droet]] }} {{Boesse|c=2|tite=mostere k' ene sacwè est possibe| * [[aveur moyén]] * esse [[possibe]] }} ==== {{H|notule d’ uzaedje}} ==== Cwand li viebe eploye èn infinitif, on mete li prono divant l' viebe et nén après come e francès. ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | poleur / pleur = R10 | poleur = E212, R11,R13 | poleûr = E1,E34,E165,E203,E212b,E213 | plèr = S0 | pleur = S0 | polu = C9, C105, S109 | p(o)lu = C1, C62, C100, O0, S117 | p(o)li = O0 | pli = C8 | plu = C13 | polwâr = O3 | polwè = O0, O2 | poulwêr = O4 | pouwoi = S25 | pouvwè = O81 | pouvwêr = O0, O4 | povwâr = O3 |- = C5 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|esse capåbe di |fr= {{t+|fr|pouvoir}} |en= to {{t+|en|be able}} to |nl= {{t+|nl|kunnen}} |es= {{t+|es|poder}} |it= {{t+|it|potere}} |scn= {{t+|scn|putiri}} }} {{ratour|aveur li permission di |fr= {{t+|fr|pouvoir}} |en= to {{t+|en|be allowed}} to |nl= {{t+|nl|mogen}} }} 0m7sc6paa9krjpecln3eehg7r9ux00f 0 11892 408204 382088 2024-12-03T17:21:08Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408204 wikitext text/x-wiki [[File:Mwamongu_water_source.jpg|thumb|Kimere ki poujhe di l’ aiwe]] == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|poujh|pousse}} {{caw|î|v|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|puː.'hiː|puː.'hi|puː.'he|pu.'he|pyː.'hiː|pyː.'hi|pyː.'ji|pyː.'he|puː.'ʒiː|puː.'ʒi|pu.'ʒi|puː.'ʒɛ|puː.'ʒe|pyː.'ʒiː|py.'ʒiː|pyː.'ʒi|py.'ʒi|pyː.'ʒɛ|pyː.'ʒe|py.'ʒe}}; {{miers|1|80}} ; {{BS|jh}} {{36pr}}. ** {{pzc}} {{AFE|puː.'ʒiː}} * {{Ric|pou·jhî}} === {{H|viebe|wa}} === {{~}} {{codj|wa|come=waitî}} # {{vc}} prinde di l’ aiwe, u ene sacwè d’ fén, ene ene plaece metowe pus bas k’ vos. #* Les femes alént {{~}} des grands saeyeas d’ aiwe ezès fontinnes po rlaver les fniesses et renairi les måjhones après l’ ivier. {{s-rif|GPech}} #*Djômihant d'vins lès fonds </br> D' in-èwarant sankis' , </br> Dji '''pouhîve''' å pwèzon </br> Disk' a d'vins lès fondris' .</br> {{s|CGas}} # {{vc}} prinde (des cwårs). #* C’ est k’ onk a {{~}} dins l’ cagnote. # {{vsc}} leyî passer l’ aiwe, tot djåzant d’ solés, u d’ èn ôte mousseure. #* Way ! Vocial li lavasse ;</br>Souxh ! Dji cmince a {{~}} ;</br>Et l' rew k' i fåt k' dji passe,</br>Kimint va dj' l' ascoxhî ? {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} #* Dji brexhléve dins les pexhotisses Po vey si mes solés {{~|poujhént}}. {{s|LM}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[poujhaedje]], [[poujheu]], [[poujhåve]] ([[todi-poujhåve]]) * [[poujhåd]], [[poujhete]], [[poujhoe]], [[poujhon]] * [[poujhtî]] * [[dispoujhî]], [[dispoujhaedje]] * [[spoujhî]], [[spoujhaedje]] * [[forpoujhî]], [[forpoujhaedje]] * [[ripoujhî]] {{mse}} * [[pousse]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto|croejh=Vi | poûher = G201 p. 233 | pouher = G201 p. 233 | poûhî = E1,E170, G201 p. 233 | poûhi = G201 p. 233 | poûjè = S36, G201 p. 233, S117 | poûjer = G201 p. 233, S117 | poujer = G201 p. 233 | poujhî = R10,R11,R13 | poûjî = G201 p. 233, S109,S117 | poûji = C13, G201 p. 233, S117 | pouji = C68, G201 p. 233 | pûher = E165 p. 98, G201 p. 233 | pûhî = G201 p. 233 | pûhi = G201 p. 233 | pûjè = G201 p. 233 | pûjer = G201 p. 233 | pujer = G201 p. 233 | pûjî = O4, G201 p. 233, S117 | pûji = C8, G201 p. 233 | pujî = G201 p. 233 | puji = G201 p. 233 | pûyi = G201 p. 233 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|prinde di l’ aiwe e-n ene basse plaece |fr= {{t+|fr|puiser}} |en= to {{t+|en|draw}} |nl= {{t+|nl|putten}} |de= {{t+|de|schöpfen}} |es= {{t+|es|extraer}} }} === {{H|pårticipe erirece|wa}} === {{-perwa-î|poujh}} {{PE=}} #* C’ est lu k’ a {{~}} dins l’ caisse. === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-î|poujh}} # tot frexh a cåze di solés, u d’ èn ôte mousmint ki percêye. #* Dj’ a les pîs tot {{~s}}. ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|tot frexh a cåze di solés ki poujhèt |fr= {{t+|fr|trempé}} }} 58adr0471qu9s8x4pvn8b8a9nziy6h7 0 12791 408227 407866 2024-12-03T18:02:06Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408227 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-spodiv-RI|merciyî}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=2|A=r(i)merciy|C=r(i)mercey|come=criyî}} {{~}} {{vc}} # dire [[merci]] a (ene sakî). #* FRANCWES. -Vos estoz bén bon, dji vs {{~|rimerceye}}, mins c' est råle cwand dji boe.</br>LEPONGE. -Alans djans ! Hay ! ... vos ndè mourroz nén po çoula ! {{s-rif|LLag|"Câse d'on comichonaire" (1904), p.29}} #* Pol {{~}} di s’ disrindjmint,</br>On lyi hera-st on mark e s’ mwin.{{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « De profundis », 1921, p.121}} #* Dji vs {{~|rimerceye}} d' aveur ofri ene si ritche mexhon d' pinsêyes ås cis ki pårlèt voltî l' walon (G. M. Van Zuylen). ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[rimerciyeu]], [[rimerciyeuse]], [[rimerciyresse]] * [[rimerciyaedje]], [[rimerciymint]] * [[rimerciyance]], [[rimerciyant]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | rimerciyî u ermerciyî / rmerciyî = R10 | èrmèrciyî / rmèrciyî = O4 | rimèrcyi / r’mèrcyi = C8 | rumèrci / r’mèrci = E34 (4inme troke) | rimerciyî = R13 | {{loyén|srumersi|ling=wa-vsis|croejh=Vi}} (''s' rumèrcî'') = E178 }} op8h7kqm94yd3xhurj6asls4qiozezf 0 13076 408158 386467 2024-12-03T15:13:51Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408158 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{pzc}} {{AFE|ʀɔ.'mã}} {{1pr}} * {{Ric|ro·man}} === {{H|Etimolodjeye|wa|1}} === {{Calc-|[[roman#Francès Sustantif|roman]]|fr|wa}} {{m-s}} === {{H|sustantif|wa}} === {{acoird-s}} {{~}} {{o}} # {{be-le|wa}} [[sicrijhaedje]] di prôze, long assez (al boune, 50 pådjes), ki raconte ene [[sipoûle]] avou des djins ki n' ont dandjreus nén egzisté podbon (u ki sont prezintés insi). #* Avoz co scrît on {{~}} e walon ? #* Dji croe k' les {{~s}} k' ele lét sins trop bén les comprinde, lyi metèt ene brike e cervea … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.42}} <gallery> Mahin Lucyin Vera.jpg|roman e walon Addjectif roman dins Roman payis.jpg|dins "Roman Payis" </gallery> ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[romantî]] u [[romancî]] * [[romantrece]] ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[pitit roman]] ===== {{H|mots vijhéns}} ===== * [[novele]], [[spoûle]], [[racontroûle]], [[prôze]], [[racontaedje]], [[conte]], [[istwere]], [[paskeye]] ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|long scrijhaedje di prôze racontrece |fr= {{t+|fr|roman}} |en= {{t+|en|novel}} |nl= {{t+|nl|roman}} |de= {{t+|de|Roman}} |es= {{t+|es|novela}} |ar= {{t+|ar|رواية|ral=rawâya}} |it= {{t+|it|romanzo}} |scn= {{t+|scn|rumanzu}} }} === {{H|Etimolodjeye|wa|2}} === {{Calc-|[[roman#Francès Addjectif|roman]]|fr|wa}} {{m-s}} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-|o=roman|f=romande|f.1=romane}} {{~}} {{o}} {{a-pdvpdr}} # (1200 a 1550) a vey avou les lingaedjes d' oyi del Bijhe. #* Et ci vî lingaedje walon ou {{~}} la, nos l' eployans el Gåle beldjike, çou ki vout dire e Hinnot, Cambrezis, Årtwès, Nameur, Lidje, Lorinne, Årdene eyet romand Braibant, et il est foirt diferin do francès, k' est pus modiene eyet gayård #* (Jean Lemaire des Bedjes, 1510). # ki djåze on lingaedje vinant do latén metou djondant les lingaedjes tîxhons, a Bijhe di l' ancyin imire romin (çou k' est asteure li France, li Beldjike eyet l' Swisse). #* Dj' avans stî e vacances el Swisse {{~|romande}}. #* Li Kebek, c' est l' seule province do Canada {{~|romande}} a cint åcint. ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|{{~}} lingaedje}} : lingaedje ki vént do latén (francès, espagnol, itålyin, portuguès, roumin, et sacwants lingaedjes coinreces di Walonreye, France, Espagne, Swisse, Roumaneye, Itåleye). # {{r|Beldjike romande}} u : {{r|Beldjike romane}} : (mot d' [[diyalectolodjisse]]) boket del Beldjike wice k' on djåze des romans lingaedjes do payis, ki c' est l' Walonreye politike, sins li Cminålté tîxhon-cåzante di [[Neyåw]]. ===== {{H|parintaedje}} ===== * [[romanes]], [[romanisse]] * [[romantche]] ===== {{H|mots d’ aplacaedje}} ===== * [[Roman Payis]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|roman}} |en= {{t+|en|romance}} |nl= {{t+|nl|romaans}} |de= {{t+|de|romanisch}} |es= {{t+|es|romance}} |ar= {{t+|ar|رومنسي|ral=roumansî}} }} === {{H|waitîz eto}} === {{wp|roman (discramiaedje)}} == {{L|fr}} == === {{H|sustantif|fr}} === {{-su-|ling=fr}} {{~}} {{o}} # {{fr=wa}} (live edvinté) === {{H|addjectif|fr}} === {{~}} {{o}} # {{fr=wa}} (a vey avou on lingaedje ki vént do latén) == {{L|nl}} == === {{H|sustantif|nl}} === {{-sunl-EN}} # {{=wa|nl}} (live edvinté). 4sbzvuxnr2snzjlxxecwfxzp5n0peem 0 13326 408132 407527 2024-12-03T14:19:03Z Scribus electronicus 3672 Sinse et egzimpe 408132 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|saetch}}, {{caw|î|v|wa}}, prinde foû d’ on saetch (egzistêye co dins l’ sinse di « vudî », adon-après, pa stindaedje do mouvmint, amoenner a lu. Racuzinåve avou l' burton (minme sinse): ''sachañ/sachek/sechel''. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} *** {{AFE|sɛ.'ʧiː|sa.'ʧiː|sa.'ʧi|sa.'ʧɛ}} {{BS|ae}} *** {{pcdjh}} {{AFE|sa.'kiː}} ** {{pzc}} {{AFE|sɛ.'ʧiː}} * {{Ric|sae·tchî}} === {{H|viebe|wa}} === {{~}} {{codj|wa|come=waitî}} {{-cowait-|saetch}} # {{vc}} fé [[vni]] [[aviè]] [[lu]]. #* Li bak aveut bén {{~}} l’ atakeu pal tchimijhe : i meritént bén l’ penalti. # {{vc}} vudî. #* Ele {{~|saetchive}} les grandès gotes cwand nos l’ avans ramassé. {{s-rif|ELie}} # {{vc}} fé rexhe foû d’ tere (des minrais, des pires) #* On l’ lome li molén d’ l’ Escaye, ca on-z î {{~|saetchive}} des scayes di chisse. {{s-rif|JLah}} # {{vc}} apicî (des moxhons å filet). #* I nd ont {{~}}, da, ces deus la, minme après ki l’ tindreye åye stî. # {{vc}} fé rexhe. #* {{~|Saetchîz}} vosse linwe, dit-st i l’ docteur. #* Monsieu Sawousse {{~|saetcha}} on croyon foû di s' potche et fjha té k' i l' aveut dit. {{s-rif|JVri|« Li pope d'Anvers » (1896), p.38}} # {{vc}} tirer (on côp d’ fizik). #* Il a {{~}} on côp d’ pistolet sor leye. # {{vc}} si fé dner des cwårs (po on cheke). #* Neni, dji n’ {{~|saetchrè}} nén vosse cheke divant ki vos n’ mel dijhîxhe. # {{vc}} atchter on biyet di lotreye. #* DJÅKE. - N' avéns ns nén on biyet del lotreye coloniåle k' on-z {{~|a saetchî}} ir ?</br>LIZA. Iy do<!--dè* dai?--> mon Diu, c' est vraiy. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.9}} # {{vc}} prinde (ene foto) #* Kî çki vout ki dji lyi saetche si poirtait ? # {{vc}} houmer l' foumire d' ene pupe, d' ene cigarete. #*Dismetant k' les chômeus, sins moti, '''saetchèt''' des leupêyes foû d' leus pipes, — et ki l' batchea, sins rla, råye ås hagnas d' årzeye, come ine galavale biesse ki n' sereut nén a rpaxhe {{s-rif|MFab|"Li hatche di bronze" (1937), p. 49}} # {{vcnd}} sovint shuvou di ''a'' u ''après'' : ## fé vni aviè lu, pal voye di. ## sayî d’ profiter dipus ki ls ôtes, dipus k’ i n’ fåt. ##* Tchaeconk {{~|saetche}} di s’ costé. ##* Les patrons {{~|saetchèt}} tant k’ plèt. ## awè èn air di rshonnance avou. ##* I {{~|saetche}} après Nononke Artur. # {{vsc}} aler rade. #* Il ont {{~}}, saiss, les tchvås årdinwès, po fé tote li voye Bress Paris. # {{vsc}} [[amonter]] foû comifåt tot djåzant do feu et del foumire divins ene tchminêye. #* El brune rimpli l' coujhene; l' estouve '''saetche''' et flameye</br>Tins k' l' ome puplote, påjhire, rapetaxhant, mierseu,</br>Ses ans yet des razans, ses espwers, ses freyeus,</br>Les beas, les laids moumints di tote si vicåreye. {{s-rif|HVC|"Clairs di lune" p. 49}} # ({{vpr}}) shouvu di ''foû di'' : tirer s’ plan po rexhe. #* I s’ a {{~|saetchî foû d’}} imbara. ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[saetche, i betche]]}} # {{r|[[saetchî al bouxhete]]}} # {{r|[[saetchî foû poenne]]}} # {{r|[[saetchî l’ diåle pal cawe]]}} # {{r|saetchî ene boutcheye}} : foumer ene cigarete, ene pupe. # {{r|saetchî ene linwe come ene epegne}} : mori d’ soe. # {{r|saetchî ene linwe come on tchåsse-pî}} : esse tot dshoflé, esse djus d’ alinne. # {{r|saetchî al (grande) coide}} : si maryî (dinltins, les nén maryîs djouwént å djeu do saetchaedje di coide siconte des maryîs : les maryîs divént sayî di saetchî li novea maryî aviè zels, foû del binde des djonnes po, simbolicmint, el fé passer dins l’ cofréreye des maryîs) #* Adiè tote li djonnesse !<br/>Po comincî,<br/>Dji m’ va {{~|saetchî}}<br/>{{~|Al coide}}, a tot spiyî. {{s|[[:w:Li bea bouket (tchanson)|Li bia bouquet]]}} # {{r|saetchî å tchår}} : si maryî (uzance do cwarmea, wice ki les maryîs s’ atelént d’ on costé, eyet les nén maryîs di l’ ôte, po fé demarer l’ tchår. # {{r|saetchî l’ aiwe après s’ molén}} : waitî d’ awè dipus d’ advintaedjes k’ èn ôte. # {{r|[[saetchî l’ tiesse foû do strin]]}} # {{r|[[saetchî les paroles foû del boke]]}} # {{r|[[saetchî les viers foû do nez]]}} # {{r|[[saetchî les viers foû del narene]]}} # {{r|saetchî so}} : ravizer ene coleur #* {{lang|wa-fel|Li bwès, qu’on veût d’å lon, s’èwalpêye d’ine brouheûr</br>d’on rodje '''sètchant so''' l’ vért, qui rapinse li fouyaedje.}} {{s|HSim|Li pan dè Bon Diu, Avri, 1935}} # {{r|[[si saetchî d’ afwaire]]}} # {{r|si saetchî l’ tiesse foû des strins}} : divni ritche. #* Por mi, çou k’ est bén seur, c’ est ki ci n’ serè nén<br/>Tot-z ovrant k’ on såreut {{~|s’ saetchî l’ tiesse foû des strins}}. {{s-rif|ERem|Tati l’perriquî}} # {{r|[[si saetchî foû des grifes di]]}} # {{r|[[saetchî foû di spexheur]]}} : rexhe d’ on grand imbara (marke di cwårs, evnd). # {{r|aveur si cour ki saetche}} : awè des zines, des idêyes k' aspitèt foû do cour (metans des idêyes d' amour). #* Li muzike, c' esteut s' gosse. Mins l' flamind, d' ewou aveut i atrapé l' dår? Jilbert aveut s' cour ki saetchive. {{s|JDsp}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[saetcheu]], [[saetchaedje]], [[saetchåd]] * [[rissaetchî]], [[rissaetchete]] ([[al rissaetchete]]) * [[assaetchî]], [[rassaetchî]] ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[saetchî djus]] * [[saetchî evoye]] * [[saetchî foû]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[haetchî]] * [[tirer]] ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[hertchî]] * [[assaetchî]] * [[ahertchî]] * [[trinner]] * [[haler]] (aler rade) * [[si dixhombrer]] * [[si trossî]] * [[s’ ascoxhî]] * [[si steper]] ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WC}}, {{WM}}, {{WL}} (sins l’ Hôte Årdene), {{BA}} (Bive) ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | sachier = E1 (a « sètchî ») | sechî = E89 | sèchî = E203 | sètchî = E1, E34 | satchî = C99, O0, O4, S109, S117 | satchi = C1, C13, C99, O0, O3 | sakî = O0, O3 | saetchî = R11, R13 |- = G0, E200, E212, S0 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fé vni aviè lu |fr= {{t+|fr|tirer}} |en= to {{t+|en|pull}} |nl= {{t+|nl|trekken}} |de= {{t+|de|ziehen}} |es= {{t+|es|tirar}} |ary= [[jerr]] {{=ral}} [[جرّ]]; [[jbed]] {{=ral}} [[جبد]] {{=dsf-ar}} [[جْبد]] }} {{ratour|sayî d’ profiter dipus ki ls ôtes | fr = {{t+|fr|soutirer}}, {{t+|fr|exploiter}}, {{t+|fr|profiter}}, {{t+|fr|tirer profit}} }} {{ratour|aler rade | fr = {{t+|fr|s’activer}}, {{t+|fr|sprinter}}, {{t+|fr|foncer}} }} {{ratour|saetchî l’ aiwe après s’ molén | fr = tirer vers soi la couverture }} {{ratour|si saetchî l’ tiesse foû des strins |fr = émerger économiquement }} {{ratour|si saetchî foû del sipexheur |fr = se sortir du pétrin }} ==={{H|PE|wa}}=== {{-perwa-î|saetch}} {{PE=}} #*C' est ké bouxhete k' a stî {{~|saetcheye}}? #*Ns avans {{~}} trop foirt et l' coide a scoté. ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fwait vni a lu |fr= {{t+|fr|tiré}} |en= {{t+|en|pulled}}, {{t+|en|withdrawed}} |nl= {{t+|nl|getrokken}} }} 8647tjxr57ggny0vltpvgv8xza5pb76 0 13405 408239 360030 2024-12-04T09:48:15Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408239 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-SCH-}} ==={{H|etimolodjeye}}=== {{Bdjti|skakja}}, adon parint avou l' {{p|schaats|nl}} (patin). ==={{H|sustantif|wa}}=== {{-su-}} # grande grande [[pîce#Walon 2|pîce]] di bwès avou ene plakete po mete si pî, k' on ndè prind deus come des crosses, po roter avou, et esse pus hôt (et passer l' aiwe, metans) u aler pus rade. #* I vont a {{~}}; i rotnut a {{~}}. #* Les efants s' amuzèt voltî a roter avou des {{~s}} {{s-rif|C13}} #* Les bierdjîs do Payis d' Nameur estént montés so des {{~s}} {{s-rif|E213}} #* On s' atindeut tertos a vir les grossès aiwes;<BR> Come on les a sovint, on-z est acostumé; <BR>On court didins a {{~}}, on è reye d' astampé {{s-rif|LBer}} #* Des omes so des hôtès {{~s}} rotnut dins l' aiwe; end a onk k' a èn efant so s' dos {{s-rif|HPet}} #* Et les djoûs si dxhombrît; leus djambes estént des {{~s}} {{s-rif|ALov}} #* Dji m' a siervou do walon come d' ene haminde po monter so mes {{~s}}, po m' mete e valeur et fé djåzer d' mi {{s-rif|FNyn}} # longue djambe. #* Il a des {{~s}}: il a l' air d' on lôlô {{s-rif|O4}} #* Il a des fameusès {{~s}} {{s-rif|E34}} ==== {{H|ratourneures}} ==== #: {{r|esse monté so des schaesses}} aveur des longuès djambes. #: {{r|Avou tes longuès schaesses et tes pîs come des samwinnes}} dijhêye a on grand [[londjin]]. # {{r|esse so ses schaesses}} esse so pî, esse levé. #* Li 3 d' djun, nos estîs tot timpe so nos schaesses. {{s-rif|LSoh}} # {{r|tini so ses schaesses}}. #* I n' tént nén so ses {{~s}} {{s-rif|O0}} #* C’ est si ome, i {{~|n’ tént pus so ses schaesses}},</br>Il a beu s’ samwinne, li ptit capon. {{s-rif|JVri| « Pâhûles rîmês » (1897), «Imbarras», p.125}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[schaessî#Sustantif]] (sustantif) * [[schaessî#Viebe]] (viebe), [[schaesseu]] * [[schaester]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== (longuès djambes) [[cråwe]], [[sikeye]]. ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | chache = C1, O0 | hess = E203 | hèsse = E1 | hèses (pl) = E213 | schaesse R10,R12 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|grande grande pîce di bwès avou ene plakete po mete si pî |fr= {{t+|fr|échasse}} }} {{ratour|longue djambe |fr= {{t+|fr|guibole}} }} me7pr4e06j5nn3jxwxysngga6q5f65c 0 13704 408261 408091 2024-12-04T11:23:33Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408261 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|simulare|sourd=la}} {{m-s}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ʃɔ̃.ne|sɔ̃.le|soː.le|sã.ne|ʃɔ.ne|ʃɛ.ne|sã.ne}} ** {{pzc}} {{AFE|ʃɔ̃.ne}} * {{Ric|shon·ner}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=1|A=shonn|come=bouter}} {{~}} {{vc}} # awè l' air di esse. ## avou èn addjectif. ##* Li tins m' {{~|shonne}} long. {{s-rif|E1}} ##* Vos m' {{~|shonnoz}} scran ? ##* Ayir,<br/> Sins k’ i nel oizénxhe dire,<br/>I {{~|shonnént}} disbåtchîs,<br/>Les vîs {{s-rif|JGui}} ##* Li tchedje nos {{~|shonnéve}} todi pus ledjire ki çou ki ns avéns sopezé dvant. {{s-rif|LGen}} ## avou on sustantif. ##* Po les cis ki n’ veyént k’ l’ ådfoû, li djoye da Victôr avizéve åjheye a comprinde, mins po Toennete et l’ docteur, ele sounéve cråndimint fås : ci riya la {{~|shonnéve}} puvite ene transe k’ on tribolaedje on djoû d’ djama. {{s-rif|JBmpb|p. 54}} # {{vsdj}} mostere ene opinion. #* Ça a stî si roed k' i {{~|shonne}} k' on l' a sondjî, et k' ça n' s' a nén passé podbon. #* Vos estoz studyî assez, {{~|i m' shonne}} ciete ki vs pôrîz bén esse porcureu oudon scabén. {{s-rif|SScr}} # {{vsdj}} aveur ene impression. #* Vos cnoxhoz l' ome, il est tiestou ;</br>{{~|I m' a shonné}} ki ç' målignant</br>Dåréve evoye tot barbotant. {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} #* Djondant d' nosse croes ki s' dischaytêye,</br>Cwand dji m' adjenixh kékes moumints</br>{{~|I m' shonne}} sinti les froedès mwins</br>Di m' pôve viye mere ki m' awaite. {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Li jou des ames", p.7}} #* Ele groumtéve des påters et des åvés k' ele maxhive å no do djonnea et, a foice do repeter ç' no la, {{~|i lyi shonnéve}} vey li valet et s' lyi djåzéve t ele. {{s-rif|JMign|"Vé l’loumîre" (1922)}} #* E fén fond d’ lu-minme, {{~i lyi shonnéve}} k’ ene araedjeye lavasse vineut do {{~|rispåmer}} tot l’ prétins del djournêye. {{s-rif|JDB}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|Cwè vs shonne-t i ?}} : cwè pinsoz ? # {{r|a çki m' shonne}} : a m' shonnance. #* Dji n' è sai rén, mins {{~|a çki m' shonne}}, c' est on fameus picot. # {{r|Ça shonne drole}} : # {{r|i mel shonne}} : a m' shonnance. #* JANETE. – Pinsez vs k’ ele tuze tant a Louwis k’ çoula ?</br>{{~|I mel shonne}}, todi. {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.138}} #* HOUBERT. - Avoz vs pris mes ahesses ?</br>ROUMA. {{~|I mel shonne}} todi, loukîz on pô !{{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.7}} # {{r|shonner bon}} : awè ene boune gosse, tot djåzant d' amougnî. #* Ça vs '''shonne bon''' ? Dji n' a måy magnî åk ki m' a '''shonné''' si {{~|bon}}. #: {{lang|fr|F. goûter, plaire.}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[shonnant]], [[shonnance]] * [[eshonne]], [[eshonna]] * [[ashonner]], [[ashonnaedje]], [[ashonna]] * [[rashonner]], [[rashonnaedje]], [[rashonneu]], [[rashonnant]] * [[disrashonner]], [[disrashonnaedje]], [[disrashonnany]] * [[rishonner]], [[rishonnaedje]], [[rishonnance]], [[rishonnant]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[avizer]], [[avirer]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | chonè = C1,C8,C13 | chèni = O0 | chèner = C62, O2,O4 | sânnè = C8 | shonner = R10,R13 | sôler = E34 | sonlé = E203 | sonler = E1 | sônné = E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|awè l' air di esse |fr= {{t+|fr|sembler}} }} {{ratour|Cwè vs shonne-t i ? |fr= quelle est votre opinion ? }} {{ratour|Ça shonne drole |fr= c'est bizarre, étrange }} 98uejzjoxj4em8bbs29yltr17gbrowz 0 14153 408177 395640 2024-12-03T16:33:26Z Scribus electronicus 3672 408177 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|sufferi|sourd=la}} {{m-s}}. {{dal}} === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} *** {{prcoi}} {{AFE|sɔ.ˈfʀi|sɔ.ˈfʀɪ|sɔ.ˈfʀu|sɔ.ˈfʀɛ|sɔ.ˈfʀy}} ** {{pzc}} {{AFE|sɔ.ˈfʀɪ}} * {{Ric|so·fri}} === {{H|viebe}} === {{codj|wa|come=prusti}} {{~}} # {{vsc}} aveur må. #*Dji dvén vraiymint a tchå di poye,</br>Rén k’ di m’ rapler ç’ djoû la</br>Bén k’ dji n’ {{~|sofraxhe}} nén del bataye,</br>Estant a houte do raboula{{s-rif|MLej|"L’iviêr èt l’amour"}} #* Li ci k' a dné s' parole et k' fwait si metchante keure</br>Voerè parexhe on djoû li rmoird pol fé sofri</br>{{s-rif|LLag}} #* Vos k' a sofri po nos schaper, åyoz pitié. {{s|RVir}}. #* Les ancyins prijhnîs m' ont dmandé di vinde mi live po leus malådes; nos avans trop sofrou eshonne ki po lzî rén meskeure {{s-rif|E34}}. #* Ele sofrixh di vs vey sofri; Por vos ele sereut presse a mori. {{s-rif|OFab}} #*Ki l' vicåreye est bén amere :</br>Sereut ç' veur k' on-z î {{~|sofrixh}} tant ?{{s-rif|BSLLW|oteur=MLej|"Dj’a dîh-ût ans", tome 43, p. 143}} #: {{lang|fr|F. souffrir.}} #: {{r|fé sofri}} fé aveur må. Loukîz a : [[coixhî]], [[djoster]]. # accepter. #* Ni sofrixhoz nén ki dj' endè våye erî d' vos a djond cour et l' boke setche ([[Imitåcion da Djezu-Cri (live)|T. Kempis rat. pa J. Bosly]]). # {{vc}} edurer. # {{np-vprC}} ==== {{H|ratourneures}} ==== ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[sofrixhaedje]], [[sofrixhance]] {{mse}} * [[sofrance]]. ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | soffru = S36 | sofri = E1,E34,E170, R10,R11,R13, S0 | soufrë = S25 | soufri = C8, E1,E165, O4 | soufrou = S0 | soufru = S109,S117 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|aveur må | fr = {{+|fr|souffrir}} }} {{ratour|viker en sacwè k' on-z î a må | fr = {{+|fr|souffrir}}, {{+|fr|endurer}} }} s5fclhz6kcuo3suxfdbrcfflv8oe9a7 0 14252 408160 406219 2024-12-03T15:19:32Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408160 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa|1}} === {{Bdj|exsucare|sourd=la}} (rissaetchî l’ souke), adon racuzinåve avou l’ {{p|essuyer|fr}}, et l’ {{p|enjugar|es}}. ==== {{H|viebe|wa}} ==== {{-codjow-|troke=1|A=souw|come=bouter}} {{~}} # {{vsc}} divni setch, po ene sacwè k’ esteut frexhi. #* Metoz {{~}} l’ bouwêye. #* Mi feme vis va pruster ene rôbe, nosse dame … nos metrans-st adon vos mousmints a {{~}}. {{s-rif|PHT|ratournant ''Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje'', 2009, {{p.|6}}}} # {{vsc}} divni setch po ene plante côpêye. # {{vsc}} divni foirt maigue, po ene biesse, ene djin (di maladeye, di rujhes). #* Li ptite djin {{~|aveut souwé}} pår so shijh moes : ele n’ aveut pus ki l’ pea so les oxhs. # {{vc}} rissaetchî l' aiwe tot frotant. #* L’ ovraedje sait neyî les tourmints ;</br>Ene blawete di djoye {{~|sowe}} les låmes ; {{s-rif|MLej|“Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.182, « Lu lamponète du m’ vîle grand-mêre »}} ===== {{H|ratourneures}} ===== # {{r|[[souwer a gotes]]}} # {{r|[[souwer so pî]]}} ===== {{H|parintaedje}} ===== * [[souwé]], [[souwêymint]], [[souwant]] * [[souwaedje]], [[souweu]] * [[souwinne]], [[souwa]], [[souwåjhe]], [[souwreye]] * [[assouwer]], [[assouwaedje]], [[assouwmint]] * [[rissouwer]], [[rissouwaedje]] * [[souwe-mwin]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=rissaetchî l' aiwe tot frotant| * [[rissouwer]] * [[rixhorbi]] }} ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | chuer = S33 | souwè = S36 | souwer = E1,E34, R10:24479,R13, S0,S117 | suwer = O4 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|divni setch po ene frexhe sacwè |fr= {{t+|fr|sécher}} }} {{ratour|divni setch po ene plante, ene sacwè {{Lka-ra|souwer so pî}} |fr= {{t+|fr|se desssécher}} }} {{ratour|divni foirt maigue, po ene biesse, ene djin {{Lka-ra|souwer so pî}} |fr= {{t+|fr|se desssécher}} }} === {{H|etimolodjeye|wa|2}} === {{Bdj|sūdāre|sudare|sourd=la}} {{m-s}}. ==== {{H|viebe|wa}} ==== {{-codjow-|troke=1|A=souw|come=bouter}} {{~}} # piede di l' aiwe pal pea, pask' on-z a trop tchôd. #*Dj' a foirt soe, ca on {{~|souwéve}}, saiss, pa ç' tins la #* N' est ç' nén po-z aveur ci bouneur la k' tot l' monde si roufele djus, trime, linwtêye, {{~|sowe}} et mourt ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.43}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|souwer des gotes}}, {{r|souwer des gotes come des ptits poes}}, {{r|souwer ene tchimijhe}}, {{r|souwer sonkenaiwe}}, {{r|souwer des gotes come mi pougn}}, {{r|souwer des låmes}}, {{r|souwer ene basse}}, {{r|souwer ses tripes et ses boyeas}} ## souwer foirt pask' i fwait tchôd u di fé on gros ovraedje di foice. {{lang|fr|F. avoir une suée}} ## awè ene hisse (awè peu). {{lang|fr|F. avoir des sueurs froides.}} ## ovrer fer, awè målåjhey po fé ene ovraedje, fizike u nén. {{lang|fr|F. suer sang et eau.}} ===== {{H|parintaedje}} ===== * [[souweur]], [[souwete]] ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | chuè = S33 | souwè = S36 | souwer = E1, R10:32547,R13, S0,S109,S117 | suer = G150 | suwè = C8 | suwer = O4, S109,S117 | swer = E165 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|piede di l' aiwe pal pea |fr= {{t+|fr|suer}}, {{t+|fr|transpirer}} }} pcbmqk862pmr9xmlk6l89obcighc3ly 0 14527 408211 385488 2024-12-03T17:28:58Z Scribus electronicus 3672 408211 wikitext text/x-wiki {{MR|såcî}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{BdjB|såc|så}}, {{caw|i|s|wa}} [[File:2 Saulaie.jpg|thumb|right|220px]] === {{H|Pr}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|sɔː.si|saː.si|soː.si}} {{BS|å}} ** {{pzc}} {{AFE|sɔː.si}} * {{Ric|så·ci}} === {{H|Su|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # [[bwès]] d' [[så]]s. #* Ene viye cambuze k' est efagnêye divins les frexhåds, å coron do {{~}}; dji n' vôreu nén viker la, saiss, mi {{s-rif|JLah}} ==== {{H|Reu}} ==== # {{r|e Såci|cat=npl}} : no d' ene plaece di Lidje. ==== {{H|Or}} ==== {{Orto <!--| Saucy = ortografeye oficire do no d' plaece di Lidje (ASTEME : divreut esse dins Saucy)--> {{Orto | såci = TG1 p. 12? }} ==== {{H|Si}} ==== * [[såcete]] * [[såceure]] ==== {{H|Ra}} ==== {{ratour|bwès d' sås |fr= {{t+|fr|saulaie}}, {{t+|fr|saussaie}} }} dsideb2wuzbj0sarsnq0gnd8mekz6x5 0 15150 408126 407115 2024-12-03T13:13:36Z Scribus electronicus 3672 408126 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|tûmon*|sourd=frk}} fé des "couperous", adon racuzinåve avou l' {{vlo}} « [[tumer]] ». ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|tu.me|ty.me}} ** {{pzc}} {{AFE|tu.me}} * {{Ric|tou·mer}} [[File:Illustration - to fall (tomber).gif|thumb|100px]] === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=1|A=toum|C=tom|come=alouwer}} {{~}} # {{vsc}} [[tchaire]] dal copete. #* {{~|Toumer}} al valêye d' ene finiesse, djus d' ene schåle. {{s-rif|E203}} #* Onk a kî troes doets dzeu l' narene</br>Esteut crexhou ene pwaire di coines,</br>Ni meta k' on pô d' aiwe so s' front</br>Et ses coines '''toumît''' e poujhon. {{s-rif|LRedt}} #* Rade, il ont gripé dssus po lyi rceper ses coxhes,</br>et les hepes atakèt. Li crestea si påjhûle</br>si rimplixh d' on grand brut. On-z ôt croxhî les bwès</br>ki s' froxhèt tot '''toumant''' so les bouxhons spatés. {{s-rif|HSim}} #* On djoû, li ptit tchén a hoplé sol tåve, a gordé l’ kénket k’ '''a toumé''', et l’ petrole a prins feu. {{s-rif|EPech}} # {{vsc}} si taper djus tot djåzant d' ene sacwè k' est dresseye. #* {{~|Toumer}} al tere. {{s-rif|E203}} #* {{~|Toumer}} tot long stindou. {{s-rif|E203}} #* Tote si veye, l' ome</br>N' porè sovint</br>Ki l' djemixhmint</br>Do bodje ki '''tome'''. {{s-rif|LLag|"Les belès-eures" (1928), p. 116}} # si rtrover [[d’ astcheyance]] dins. #* I n a tofer des bounès paroles ki '''toumèt''' dvins des ptitès orayes, d’ efants ki rdjåzront motoit on djoû walon {{s-rif|MSla}} # {{vsc}} [[end awè a s' tchedje|end awè a s’ tchedje]]. #* Del nute, cwand '''toumèt''' do fé</br>Leu faccion dvant l' Måjhon d' veye</br>I s' edoirmèt so les grés</br>On ls a veyou pus d' ene feye</br>S' i vént a ploure ou k' i fwaiye froed</br>I moussèt el coûrtigår</br>I s' edoirmèt dvant l' feu. {{s-rif|FrBa|divins [[w:Li camaeråde del djoye (arimés)|''Li camarad′ dè l'joie]]'', 1852}} # {{vsc}} {{texheu|wa}} rider trop al tere tot djåzant d' ene cote, d' ene marone. #* Mi cote ki {{~|tome}}, djel va rateler. {{s-rif|E203}} #* On vneut di disteler les tchvås cwand fala les rateler sol côp. {{s-rif|E203}} # {{vc}} (avou on pårticipe erirece ou èn addjectif) : [[divni]] tot d' on côp. #* Cwand i m’ vént do {{~}} sins exhowe,</br>Dj’ endè va l’ tiesse baxhowe</br>Avou mes screts-mawets,</br>Fé ene tournêye e bwès. {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Anôy’mint », 1925, p.40}} #* L' ome ås poûssires esteut i a l' awaite padrî ene håye ? (...) Todi nd est i ki nosse capon '''touma'''-st edoirmou d' on plin côp {{s-rif|JDB}} # {{vsc}} si distaetchî al tere. #* Tos ses dints {{~|sont toumés}}. {{-rif|E203}} #* Les coines des ciers '''toumèt''' tos ls ans mins les cenes des dins et des renes ni tcheyèt nén. # {{vsdj}} [[ariver]]. #* S' i '''tome''' k' on les vegne houkî</br>Po fé l' planton dvins kéke bale</br>Afwaire di rmouyî l' gozî</br>Il irént a shijh cint Diåles. {{s-rif|FrBa|divins [[w:Li camaeråde del djoye (arimés)|''Li camarad′ dè l'joie]]'', 1852}} # {{vsc}} [[acsure]]. #* Schoûtez, mi efant,</br>Si ene tote pitite crawêye pondeure,</br>Vis endè fwait dedja tant vey,</br>Djudjîz, å cour ki vos ctaeyîz,</br>Kibén vosse fritche doet {{~}} deure ! {{s-rif|MLej|"Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 105, "L’amour atrape lu pètche"}} # {{vsc}} [[ariver]] tot djåzant del brune, del nute. #* Li nute ki {{~|tome}}. {{s-rif|E203}} #* I s' fwait tård. Li djoû {{~|tome}}. {{s-rif|MLej|“ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.144, « Bébé rèy ås andjes »}} #* Cwand l’ brune {{~|touméve}}, vijhéns, vijhenes,</br>S’ ashiyént sol baye, tot copinant. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.42, “Li Plèce Grétry”}} # {{vsc}} {{cron|wa}} ariver tot djåzant d' on djoû d' ene anêye. #* Cwand l' Noyé {{~|tome}} e vénrdi, on pout magnî del tchå. {{s-rif|E203}} # {{vsc}} {{meteyo|wa}} [[baxhî]], [[spiter evoye]] (tot djåzant do vint). #* Li vint {{~|tome}}. {{s-rif|E203}} # {{vsdj}} vini djus tot djåzant d' [[plouve]], d' [[nivaye]], d' [[brouweur]]. #* I {{~|tome}} del plouve, del nivaye. {{s-rif|E203}} #* Mins cwand les foyes si racoirnît, ki l' waerglaece {{~|touma}} åtoû d' zels, e s' lét d' linne di moton ossu blanke k' ene nivaye, Foyete si stinda, cligna ses påpires et pårta po l' ôte monde. {{s-rif|JVri|« Li pope d'Anvers » (1896), p.61}} #* I {{~|tome}} ene bleuwe brouweur, ene måhaiteye tcholeur. {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Candj’mint d’ tins », 1912, p.22}} # {{vcnd|a}} [[obtini]], [[atoumer]] a. #* {{~|Estoz vs toumé al}} måjhone ? {{s-rif|E203}} # {{vcnd|so}} [[rescontrer]] [[d’ atoumance]]. #* {{~|Toumer sol}} coir a ene sakî. {{s-rif|E203}} #* Awè, i nos fåt fiesti nos djins. Ni metoz nén l’ cene k’ est schårdêye, savoz ; si madame Mencheur {{~|touméve}} måye '''dissus''', ele freut co des råtchåds. {{s-rif|HSim| « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.81}} #* Ca l' djoû des acoirdances si dj' '''tome''' måy '''sol''' napea</br>Djel towe ! Et si dj' mintixh, k' on m' rissaetche li bateme ! {{s-rif|LLag|"Mayon" (1923), p. 44}} #* {{lang|wa-fel|Çoula n' m' ala k' trop djusse</BR>Ca dj' '''touma''', no di no</BR>'''So''' ene viye princesse rûsse...</br>Di cint kilos ... pol moens!}} {{s|CGas}} #* Al Nouve-veye, å dierin tournant del rote, i '''toumît so''' ene martchande di laecea ki tcheryive so Serè. {{s-rif|AXhi}} #* Dins les bindes d' imådjes walones, vos '''toumez so''' on vî tchenå do Cinte avou li scluze et li ptite guerite do wårdeu {{s|LM}} # {{vcnd|di}} haper on må. #* Seur k’ i vont {{~|toumer d’}} on må,</br>Les macreas ki l’ diåle kihere</br>Tot m’ oyant båjhî mi cmere. {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Eloviné », 1922, p.61}} # {{vcnd|e}} tourner a ene sacwè d' mwais. #* Vos soris a 250 francs, c’ est del rigolåde. Après deus moes, ele '''toumèt e''' rak. {{s-rif|S117}} #* C’ e-st a lu k’ ele dijheut ses poennes,</br>Ses djoyes, ses sondjes, ses anoymints ;</br>Cwand s’ cour {{~|touméve el}} languidône,</br>La k’ ele trovéve l’ ecoraedjmint. {{s-rif|MLej|“Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.184, « Lu lîve du mèsse dèl grand-mêre »}} # {{vcnd|dins|divins}} [[tårdjî]] dvins des cayets pô [[ahessûle|ahessûles]]. #* Après on cwårt d' eure, li pretcheu '''touma dvins''' des anoyantès rdites. # {{vcnd|dins|divins}} si ritrover dvins ene [[mwais|mwaijhe]] sitouwåcion. #: {{djermon-egzimpe|wa}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[bén toumer]]}} / {{r|[[må toumer]]}} #* {{~|C’ est bén toumé}} ki nos l’ rescontrans cial. {{s-rif|HSim| « Sètche, i bètche » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.37}} # {{r|[[leyî toumer]]}} #* I lyi {{~|a leyî toumer}} s' bordon sol tiesse. {{s-rif|E203}} #* Des volêyes di colons {{~|si leyèt toumer}} so m' boket d' tere. {{s-rif|E203}} # {{r|[[toumer a l’ aiwe]]}} # {{r|[[toumer a schate di]]}} # {{r|[[toumer d’ acoird]]}} #* {{lang|wa-fel|Avizant on voyèdjeû qui s'aprèpîve, èwalpé è s' mantê, l'ont toumé d'acwérd so l' fêt' qui l' ci qu'avinreût l' prumî a lî fé wèster s' mantê, sèreût loukî come èstant l' pus fwért di zèls deûs.}} {{s|[[w:Li bijhe et l’ solea (fåve do vî vî tins]] (Lidje)}} # {{r|[[toumer deur]]}}. #* C’ e-st ene sacwè ki m’ {{~|a toumé deur}}, savoz Janete ? {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.137}} # {{r|[[toumer d’ on boigne so èn aveule]]}} # {{r|toumer djus d’ pî}} : esse rwiné. #* Dj' ô bén: c' est onk toumé djus d' pî Gåre li gåre cwand serè rnouri (dins "Simon li Scrinî"). {{lang|fr|F. être en faillite.}} # {{r|[[pout-må a toumé e l’ aiwe]]}} # {{r|[[toumer båbe a båbe]]}} # {{r|[[toumer a court]]}}. #* Et si n' '''toumèt'''-ele måy '''a court'''</br> Asteure k' ele si rtrovèt sol boure,</br> Les båsheles</br> {{s-rif|CGas}} # {{r|[[toumer do må d’ sint]]}} : fé ene crise d' epilepseye. # {{r|[[toumer do sôrt]]}} : esse acsegnî pal sôrt. # {{r|[[toumer flåwe]]}} : [[påmer]]. #* Epoirtêye på sdårniyon, ele '''touma flåwe''' so les tinrès yebes, les ouys drovous sol sitoelî coleur di måvlete {{s-rif|AGau}} # {{r|[[toumer l’ cou e boure]]}} # {{r|[[toumer malåde]]}}. # {{r|[[toumer e pane]]}}. # {{r|[[toumer roed bleu sot]]}} : divni amoureus. #*C’ est èn ome bén moussî ki tome e pane avou s'-t oto, e plin mitan del tchampagne : i leve li capot et cmince a rawaitî e moteur cwand il etind ene vwès ki dit « Ça doet esse les boudjiyes ! » {{s-rif|AMot}} #* Elle aveut-st ataké a dvoircî d' si ome et vola les beas sondjes revolés et l' lursete mascråwêye; tot a l' diloujhe, elle endè '''touma malåde''' {{s-rif|JPD}} # {{r|[[toumer e blesse|toumer e-n ene blesse]]}}. #{{r|ça n' a nén toumé dins l' oraye d' on sourd}} # {{r|si ça tome}} : si c' est insi d' astcheyance. ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[toumaedje]], [[touma]], [[toumêye]], [[toumaedje]] * [[atoumer]], [[atoumé]], [[atoumance]] * [[ritoumer]], [[ritoumaedje]] * [[ditoumer]], [[ditoumaedje]] ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[toumer evoye]], [[toumer djus]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=tos les sinses| * [[tchaire]] }} {{Boesse|c=2|tite=vini djus dal copete, sovint tot s' froxhant| * [[berôder]] * [[berôler]] * [[scheure]] * [[vini al valêye]] }} {{Boesse|c=2|tite=d' ene plinne pîce| * [[bardouxhî]] * [[berloufer]] * [[clouper]] * [[rabressî l’ plantchî]] * [[rider djus]], * [[toumer djus]] }} {{Boesse|c=2|tite=tot djåzant d' ene sacwè ki vént d' astcheyance| * [[advini]] * [[ariver]] * [[atoumer]] * [[sorvini]] }} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== {{Boesse|c=2| * [[s’ abate]] * [[s’ aflaxhî]] * [[si stårer]] * [[si trebouxhî]] }} ==== {{H|notule d’ uzaedje}} ==== Li viebe est spårdou avå l' payis d' Lidje et l' Årdene bijhrece. On dit-st alieurs « [[tchaire]] ». ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | toumé = E89,E203 | toumer = R10,R10,R13,E1,G100 | tumer = S117 }} ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}}, {{BA}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|vini djus {{Lka-ra|tchaire}} |ar= {{t+|ar|سقط}} |en= to {{t+|en|fall}} |fr= {{t+|fr|tomber}}, {{t+|fr|chuter}} |grc= {{t+|grc|πίπτω}} |la= {{t+|la|labi}}, {{t+|la|cadere}} |nl= {{t+|nl|vallen}} |ru= {{t+|ru|падать}} }} {{ratour|ariver |en= to {{t+|en|occure}}, to {{t+|en|happen}} |fr= {{t+|fr|arriver}}, {{t+|fr|survenir}}, {{t+|fr|se produire}} |grc= {{t+|grc|ἐπέρχομαι}}, {{t+|grc|τυγχάνω}} |la= {{t+|la|advenire}}, {{t+|la|incidere}} |nl= {{t+|nl|overkomen}}, {{t+|nl|geschieden}}, {{t+|nl|gebeuren}} |ru= {{t+|ru|случиться}} }} {{ratour|tot djåzant d' plouve, di brouheure |fr= {{t+|fr|tomber}} }} {{ratour|toumer so |fr= {{t+|fr|tomber sur}}, {{t+|fr|rencontrer}} à l'improviste }} {{ratour|toumer a | fr = {{t+|fr|échoir}}, {{t+|fr|hériter}} }} 4x3o5axqop84zznj0yvxplm4n1rtz2s 0 15317 408224 407777 2024-12-03T17:57:42Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408224 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== ==={{H|etimolodjeye|wa}}=== {{Bdj|tusen|sourd=dum|ling=wa}} (dimorer coe, sondjiner), lu-minme do {{bdj|tûzen|sourd=gmh}} ; {{çdom}} {{caw|er|v|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|tyː.'ze|tyː.'zɛ|tyː.'ziː}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|tyː.'ze}} * {{Ric|tu·zer}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=1|A=tuz|come=bouter}} {{~}} # {{vsc}} fé aler s’ [[cervea]] po trover ene [[rexhowe]] a on [[problinme]], ene [[rujhe]]. #* Po scrire, i fåt todi {{~}} pus k’ po djåzer : c’ est po çoula k’ les femes n’ inmèt gote do scrire. {{s-rif|AXhi| « Bwègnes mèssèdjes » (1905), p.3}} #* Dji m’ va passer l’ nute tot {{~|tuzant}} po rfé l’ minme tchanson k’ i gn a cwarante ans {{s-rif|[https://lucyin.walon.org/livreye/cambier.html Mme Cambier]}} #* Sins {{~}}, come èn efant coixhî, Mossieu A a stitchî s’ doet e s’ boke {{s|LHen}} # {{vsc}} aveur ene pinsêye po. #* Mi fi, c' e-st ouy ki mi ptite feye a ses anêyes, seulmint cial, personne n' {{~|î a tuzé}}… {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.50}} # {{vsc}} èn nén bodjî, tot avant l’ air di sondjî. # {{vsc}} [[trinner]] a l'ovraedje tot sondjant, s’ arester tofer tot rotant. #* Tot cagnåd, li Pere Noyé shût s’ voye, piyane miyane, e {{~|tuzant}} {{s-rif|YPaq}} # {{vc}} pinser, reflechi a, trover ene rexhowe a. #* C’ est tot {{~|tuzé}} : dji n’ irè nén {{s-rif|S0}} #* Dj’ a {{~|tuzé}} çou k’ dj’ aléve fé. #* Cwè çki t’ {{~|tuzes}} co la ? {{s-rif|S0}} #* Fårè co k’ el « feme sins profession » coridje les fåtes del redaccion Ubén {{~}} cwè dire divins l’ elocucion. {{s-rif|LBai}} #* Si bén {{~|tuzêye}} k’ ele pout-z esse, ene tactike come li « Consum » doet-z esse sitrimêye po polou mostrer s’ valeur {{s-rif|LBai}} # {{vcnd|a}} pinser, reflechi (a). #* A cwè {{~|tuzez}} co, don, Tchofile ? Vosse cafè va-z esse froed ! {{s-rif|EBen}} #* Il {{~|a tuzé}} å moyén di rfé l’ machine. # {{vpr}} {{d-rats}} [[si tuzer moirt]], [[si tuzer sot]]. ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|tuzer (pus) lon}} : vey lon padvant çou ki pôreut avni. #* {{~|Tuzer lon}}, ci n’ est nén todi tuzer bon. {{s-rif|AXhi| « Bwègnes mèssèdjes & pititès gotes » (1905), p.11}} # {{r|tuzer lu tot seu, leye tote seule}} : tuzer sins dmander cwè ås ôtes. # {{r|on n’ tuze måy assez}} : dijhêye cwand on s’ rind conte k’ on-z a rovyî ene sacwè dins èn ovraedje. # {{r|tuzer al vude, tuzer sot}} : tuzer sins rzultat. # {{r|tuzer tos plans}} : fé totes sôres di pordjets, imådjiner totes sôres di rexhowes. # {{r|tuzer moirts et corvêyes}}, {{r|tuzer poenne et mizere}} : awè totes sôres di noerès idêyes. ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[tuzaedje]], [[tuzeu]], [[tuzåd]], [[tuzêye]] * [[tuzreye]], [[tuzinne]] * [[tuza]], [[tuzance]], [[tuzanmint]], [[tuzea]] * [[tuziner]] / [[tûzner]], [[tuzinaedje]], [[tuzineu]] * [[tuzyî]], [[tuziaedje]] * [[catuzer]], [[catuzaedje]] * [[cotuzer]], [[cotuzeu]], [[cotuzaedje]] * [[fortuzer]], [[fortuzaedje]] * [[rituzer]], [[rituzaedje]] * [[ratuzer]], [[ratuzaedje]] * [[racatuzer]], [[racatuzaedje]], [[racatuzeu]], [[racatuzance]] ==== {{H|Si}} ==== * (fé aler s’ cervea) : [[pinser]], [[sondjî]], [[reflechi]] * (trinner tot sondjant) : [[tuziner]] * (bén arindjî dins s’ tiesse) : [[atuzler]], [[mådjiner]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | tuzer = G0 , S117, S109, R11, R13 | tûzer = C1, C100, E1,E34, S0, S117 | tûser = E165 p. 17 | tûzè = C1, C13 |- = O4, E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fé aler s’ cervea |fr= {{t+|fr|penser}}, {{t+|fr|réfléchir}} |en= to {{t+|en|think}} |nl= {{t+|nl|denken}} |de= {{t+|de|denken}} |es= {{t+|es|pensar}} |ary= {{t+|ary|فكّر|ral=fekker}}, {{t+|ary|خمّم|ral=khemmem}} }} {{ratour|èn nén bodjî, tot avant l’ air di sondjî |fr= {{t+|fr|méditer}}, {{t+|fr|ruminer}}, être plongé dans ses pensées }} {{ratour|trinner a l’ ovraedje tot sondjant |fr= {{t+|fr|lambiner}} }} {{ratour|trover ene rexhowe a |fr= {{t+|fr|penser}}, {{t+|fr|concevoir}}, {{t+|fr|imaginer}} }} {{ratour|{{r|tuzer (pus) lon}} |fr= être prévoyant, {{t+|fr|anticiper}} }} {{ratour|{{r|tuzer lu tot seu}} |fr= penser intérieurement }} {{ratour|{{r|tuzer tos plans}} |fr= élaborer un tas de projets, avoir des idées plein la tête }} {{ratour|{{r|tuzer moirts et corvêyes}}, {{r|tuzer poenne et mizere}} |fr= avoir des idées noires, broyer du noir }} e50hv61z439ox6pj4cdedlotz5oghvw 0 15388 408242 406228 2024-12-04T09:52:16Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408242 wikitext text/x-wiki {{MR|Vå|vå}} == {{L|wa}} == === {{H|prononçaedje}} === *{{WAFE}} ** {{pzc}} {{AFE|va}} {{1pr}} * {{Ric}} === {{H|etimolodjeye|wa|1}} === {{Bdj|vadere|sourd=la}} {{m-s}} ==== {{H|Cos|wa}} ==== {{~}} #{{IP13s|aler}} #* Alez m' cweri ene banse di bwès :: Dji m' î {{~}} docô ! #* I {{~}} co a Lidje del samwinne ? #{{Kim2s|aler}} #* {{~|Va}} todi å corti, et m' cweri des poretes, divant d' lére ti gazete. #* {{~|Va}} s' vey divant l' ouxh si dji n' î so nén ! ==== {{H|MC|wa}} ==== {{~}} {{n-c|wa}} # mostere k' ene sakî est sbaré, vout aspoyî pus foirt so çu k' est dit, ou vout ecoraedjî, evnd. #* I n' pout må, {{~}}! #* Taijhe tu, {{~}}! #* Gn a co nouk k' a morou d' ça, {{~}}! #* Oyi, {{~}}, k' dj' îrè al dicåce! #* Åy, {{~}}! (= bén seur!) #* Èt bén, {{~}}! #* Pôve Meliye, {{~}} ! Come vo-vs-la co ene feye adierceye ! {{s-rif|HSim| « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.93}} #* Lai fé Djerå, {{~}} dôrlinne {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.24}} #* Et cwè ? Ça n’ a nén l’ air ki ça, {{~}} twè ! {{s-rif|PHT|ratourtnant ''Tchantchès, c'èst po rîre'', 2023, p.12}} # {{~}} po: po dire k' on-z est d' acoird avou åk. #* {{~}} po ci-ci. #* {{~}} po cint euros. ==== {{H|ratourneures}} ==== {{Lka-reu|aler}} # {{r|[[va-st å diåle]]}}, {{r|[[va-st al djote]]}} # {{r|[[va s’ cour araedje]]}}, {{r|[[va s' ti fé cour araedje]]}} ===== {{H|mots d' aplacaedje}} ===== {{Boesse|c=2| * [[va rzè]] * [[va t’ erzè]] * [[va t’ ezè]] * [[va-z è]] * [[varade]] * [[vass-mel-cwir]] * [[vavite]] }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|cåzant ind. pr. d' on viebe valant « aler » |fr= {{t+|fr|vais}} |en= {{t+|en|go}} |nl= {{t+|nl|ga}} |es= {{t+|es|voy}} |ary= {{t+|ary|غادي|ral=rhadi}} }} {{ratour|rwaitant ind. pr. d' on viebe valant « aler » |fr= {{t+|fr|va}} |en= {{t+|en|go}} |nl= {{t+|nl|gaat}} |es= {{t+|es|va}} |ary= {{t+|ary|غادي|ral=rhadi}} }} {{ratour|atôtchî (-eye) å cmandeu d' on viebe valant « aler » |fr= {{t+|fr|va}} |en= {{t+|en|go}} |nl= {{t+|nl|ga}} |es= {{t+|es|va}} |ar= {{f}} {{t+|ar|إذهبي|ral='idhabî|ar-fafl=إذَْهَبي}}, {{o}} {{t+|ar|إذهب|ral='idhab|ar-fafl=إذَْهَب}} |ary= {{f}} {{t+|ary|سيري|ral=siri}} {{o}} {{t+|ary|سير|ral=sir}}, }} === {{H|etimolodjeye|wa|2}} === Spotchaedje di «[[vola]]» ==== {{H|adviebe|wa}} ==== {{~}} {{n-c|wa}} #{{d-rat}} "va co bén" : [[vola]] [[co]] [[bén]] ({{Lka}} «[[vacobén]]» ===== {{H|mots d’ aplacaedje}} ===== * [[va ki]] * [[vacobén]] == {{L|fr}} == === {{H|Co|fr}} === {{~}} # {{IP3s|ling=fr|aller}} #* Il {{~}} à Paris. #*: I va a Paris. # {{Kim2s|ling=fr|aller}} #* {{~|Va}} te faire foutre ! #*: Va-st å diåle, et co pus lon ! == {{L|es}} == === {{H|Co|es}} === {{~}} # {{IP3s|ling=es|ir}} #* Miguel {{~}} a la ciudad cada semana. #*: Mitchî va-st al veye (on côp) totes les samwinnes. iwa4x0va54qilafv2xmfi8h702fv409 0 15391 408193 407875 2024-12-03T17:09:30Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408193 wikitext text/x-wiki {{MR|vårlet}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|vasselitus|sourd=la-vul}}, pal voye do {{p|vaslet|fro}} {{m-s}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{frcjh}} {{AFE|va.ˈle}} ** {{pzc}} {{AFE|va.'lɛ|odio=Wa valet.oga|ling=wa}} {{1pr}} * {{Ric|va·let}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # omrinne djin, tins di si efance. #* Waite les ptits {{~s}} et les ptitès båsheles ki djouwèt ladrî. #* Ele frecante avou on si djinti {{~}}. #*Vos passeus d' aiwe et vos vos naçales,</br>Vos pexhons, vos trôs, vos couvales</br>Semént del djoye å ptit {{~}}</br>{{s-rif|LLag|"L' inmant", ''Li tchanson del Mouze'', (1947), p. 101}} #*Ene feye, on ptit {{~}} berlôze divins Mouze ki l' ehertcheye e s' coûsse {{s-rif|PHT}} # [[djonnea]], djonne djin. #* C’ e-st on foirt bon {{~}}, mins il est si pawoureus ki dj’ a cåzu dvou saetchî les paroles foû del boke. {{s-rif|HSim| « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.20}} #*Ele groumtéve des påters et des åvés k' ele maxhive å no do djonnea et, a foice do repeter ç' no la, i lyi shonnéve vey li {{~}} et s' lyi djåzéve t ele{{s-rif|JMign|"Vé l’loumîre" (1922)}} # [[fi#Walon 1|fi]]. #* C' est l' valet då Lucyin. #* Elle a co yeu on ptit {{~}}. #* Li pere trouve ki s' {{~}} a rompou ses acoirdayes avou l' blanke comere k' i cortizéve avou leye. {{s-rif|EPech}} #* Ele fijheut tos les pelrinaedjes po-z aveur on {{~}} li côp d’ après k’ ele sereut ôtrumint {{s-rif|ASch}} #* So les minmes trevéns, troes vijhéns avént cmandé famile; çou ki dveut ariver ariva: po deus manaedjes, c' est des djermalés, des ptits {{~s}}; addé l' ôte, eco on {{~}} {{s-rif|MLeo}} #* Mins c’ esteut l’ prumî {{~}} après ene peclêye di troes crapådes {{s-rif|ALal}} #: {{r|C' est l' valet di s' pa}} I s' codût come si pa, sovint nén d' ene boune manire. # {{arin|wa}} [[atôtchaedje]] a ene djin (ki pout esse amishtåve ou deur, sorlon li ton eyet l' cotoû). #* Cours a Guel, {{~}}, lai m' e påye ! {{s-rif|JBur|''Joyeux rèspleus'' (1899), "Bin v’la st-on râre èdon surmint"}} #* Neye lu, {{~}} ! Vouss on trulea ? {{s-rif|HSim| « Sètche, i bètche » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.47}} #*Et cwand ti dvéns vî, la, camaeråde, ene pitite fertiyante vuzion come li cene des spicrenes al tévé, ça t' fwait plaijhi, dowê, {{~}} {{s-rif|oteur=PLaz|CW|l° 2/2021, p. 41}} #* Après ça, vos vôrîz k' on rçuve les bresses grand å lådje totes vos troyreyes et vos pourcelreyes ! Nonna, saiss, {{~}}; rén d' tot ça ! Å diåle bén lon vosse mtire ås såçussons {{s-rif|EBen}} #* Oyi, saiss, twè, valet, ki dj' irè. #* Hê, valet, Mareye, rindjîz vosse popene&nbsp;! #: Loukîz a : [[fi#Walon 1|mi fi]], [[biloute]]. {{lang|es|Esp. hombre !}}. #* Oufti, {{~}}, kéne assimblêye ! Oufti, {{~}}, ké micmak ! Oufti, {{~}}, kéne kipagneye ! {{s-rif|GCab}} #* Po ripeupler, sapinse Djulyin Djindbén, gn a rén k' våt les protesses, {{~}} {{s-rif|ALcs|p. 56}} #* Po kî m' prinss, {{~}} ? dji fwai boere les pratikes; dji n' coûtche nén avou zels {{s-rif|PHT}} #* On s' ashît e l' ombrire d' on bouxhon po rciner et taper ene divize, tot magnant s' fadêye, avou on doet spès d' makêye å bouré dsu, a t' fé djéryî, {{~}} {{s-rif|JLah}} # {{str|wa}} avou li ptit no après. #* Av léjhou les gazetes, {{~}} Françwès? {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.3}} # Å [[cwårdjeu]], li cåte ki rprézinte on vårlet et ki vént après li rwè eyet l' dame. ==== {{H|ratourneures}} ==== #{{r|esse bea valet}}. #* Li båshele divént rodje come ene crissôte ; c’ est ki s’ vijhén Colas {{~|esteut bea valet}} {{s|ThCh}} ==== {{H|parintaedje}} ==== {{mse}} * [[vårlet]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (omrinne djin, tins di si efance) : [[gamén]], [[gamtea]], [[crapåd]], [[cårpea]], [[roufion]], [[råpén]], [[råpinea]], [[napea]]; {{Lka-si|gamén}} ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[valet manké]] * [[valet d' pike]] ==== {{H|FA}}==== Li francès «valet» ([[vårlet]]) n' a nén l' minme sinse k' e walon. I n' est måy eployî divins èn arinnoe. ==== {{H|ortografeyes}}==== {{Orto | valè = E165 | valet = E178, R9,R10,R13 | valèt = C8, C106, E1,E34, S0 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|efant di seke omrin {{Lka-ra|gamén}} |fr= {{t+|fr|garçon}} |en= {{t+|en|boy}} |nl= {{t+|nl|jongen}}, {{t+|nl|knaap}} |de= {{t+|de|Junge}}, {{t+|de|Knabe}} |es= {{t+|es|niño}}, {{t+|es|muchacho}}, {{t+|es|chico}} (djonne ome) |ar= bint {{=ral}} {{t+|ar|ولد}} {{=dsf-ar}} {{t+|ar|وَلَد}} |ary= [[weld]] {{=ral}} [[ولد]] {{=dsf-ar}} [[ولْد]]; [[derri]] {{=ral}} [[درّي]] }} {{ratour|dins èn arinnoe |fr= {{t+|fr|mec}}, {{t+|fr|mon gars}} |en= {{t+|en|guy}} |es= {{t+|es|hombre}} }} == {{L|fr}} == === {{H|sustantif|fr}} === {{-su-|ling=fr}} {{~}} {{o}} #[[vårlet]], [[domestike]]. opy47y2a5hl2j8zhv5edag2nuymhfe6 0 15629 408124 406791 2024-12-03T12:04:50Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408124 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|*wadja|sourd=frk|wadje}}, pal voye do {{p|*wadiare|la-vul}}, adon racuzinåve avou l' {{p|gagier|fro}} et l' {{p|gager|fr}}. Li sinse d' « [[acertiner]] » vént do francès. === {{H|viebe|wa}} === {{~}} {{-codjow-|troke=2|A=wadj|come=lodjî}} # {{vc}} egadjî on pari. #* {{~|Wadjî}} po cint francs. {{s-rif|E203}} #* Mete al lotreye, c' est {{~}} nonante po onk. {{s-rif|E203}} #* '''Wadje''' ki l' gamén pasrèt dins totes les basses! #* Ti '''wadjes'''? #* Dji vou bén {{~}} k' il ere å corant. #*Dji wadje mi tchmijhe k' i gn a nouk cial ki nel vôreut por lu !!! {{s-rif|PHT|ratournant "Li vî bleu 2" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 1980}} # {{vsc}}[[acertiner]] sins wadjî ene sacwè. #* Kî est çk' a vnou ? C' est Stasse, {{~|wadje dju}}. {{s-rif|E203}} #* Dji {{~|wadje}} di vs racsure. {{s-rif|E1}} #*-Dji '''wadjreus''' ki vs pleurîz come ene madlinne, cånoye,</br>Si on m' voléve måy pinde</br>-Dji freus-st on fouwåd d' djoye!</br>{{s-rif|BSLLW|oteur =ERem|Bulletin de 1858, «[[w:Li savtî]]», 77-143}} #* Dji {{~|wadje}} ki n' est nén capåbe di discawer deus tchéns ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.32}} # si fé wadjî: esse pris, esse a l' [[aminde]], si fé [[ramasser]]. # payî des wadjes a ene meskene. ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[wadjî dobe conte simpe]]}} # {{r|[[wadjî po gros]]}} # {{r|[[wadjî po s’ tiesse]]}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[wadje]], [[wadjeu]] * [[wadjeure]] * [[wadjreye]] {{mse}} * esse [[gadjî]] (awè ene aminde) * [[egadjî]], [[egadjeu]], [[egadjaedje]], [[egadjmint]] * [[disgadjî]], [[disgadjmint]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=acertiner sins wadjî| * esse [[seur]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | gadji = C8 | gâdji = C8 {{^|3}} | wadjî = C106, E1, R10,R13 | wagî = E203 | wèdger = E165 | wèdjî = E34 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|abouter ene sacwè k' on pied s' on a nén råjhon |fr= {{t+|fr|parier}}, {{t+|fr|gager}} ''(pus waire eployî)'' }} {{ratour|esse seur |fr= {{t+|fr|être sûr}}, {{t+|fr|parier}}, {{t+|fr|gager}} ''(pus waire eployî)'' }} g5rcxu1y91q1veci2p4ondawlovrcjf 0 15714 408207 406286 2024-12-03T17:24:42Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408207 wikitext text/x-wiki {{MR|waye|way′}} =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa|1}}=== {{Apl}} « [[o]] » + « [[åy]] » {{Ris-W}}. ===={{H|MF|wa}}==== {{~}} {{n-c|wa}} # [[oyi]]. #* On byin bråve ome, {{~}}, et ki meritéve bén d’ esse veyou voltî. {{s-rif|MVSeb}} #* — Pou dj’ mete li tecse dins l’ Rantoele ?<br>— Bén seur ki {{~}} ; dji n’ pou må : mi avocåt, c’ est on fel Walon {{s-rif|[[w:Vincent Delire|Vincent Delire]]}} #* — Ça va-t i ?<br>— Bén {{~}}, va, mins i fåt bén tot {{s-rif|O100}} #* {{~|Way}} ou no, est çki vos vnoz ? {{s-rif|O100}} ====={{H|mots d’ aplacaedje}}===== * [[oway]], [[åy oway]] ====={{H|sinonimeye}}===== * [[okåy]] * [[bén seur]] ===== {{H|sipårdaedje}} ===== {{WC}} ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | waïe = E203 | way = R10:6043 | way’ = O3 | waye = O4 | wèy = O0,O81 | wêy = O0,O2,O100 | wî = O0 | wi = O2 |- = R13 }} ====={{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|oyi {{Lka-ra|oyi}} |fr= {{t+|fr|oui}} }} === {{H|etimolodjeye|wa|2}}=== Dandjreus l’ minme mot, mins k’ a prins on sinse a pårt, come li {{p|ouais|fr|wa}}. ===={{H|MC|wa}}==== {{~}} # po mostrer ene dotance, do dismeprijhaedje. #* {{~|Way}} ! cist ome la fwait bén l’ fén ! {{s-rif|S100}} #* — Est ç’ vraiy çou k’ on dit ?<br/>— {{~|Way}}, c’ est des coyes ! {{s-rif|O2}} #* {{~|Way}} ! pocwè ? {{s-rif|S33}} # po mostrer ene djoye. #* Dj’ a wangnî on gros lot ; {{~}} ! {{s-rif|O2}} #*-Dj' a ddja yeu des maitresses, savoz.</br>-{{~|Way}} valet ! Djans, done mi m' cingue</br>{{s-rif|PHT|ratournant ''Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin'', 1994, {{p.|12}}}} #*-Dimwin, nos irans chtroumfer on côp d' ouy amon Gargamel</br>-{{~|Way}} ti !</br>{{s-rif|PHT|ratournant ''Lès schtroumpfs èt lès bèrikes èmacralêyes'', 2021, {{p.|17}}}} # po mostrer li [[sbarmint]], li [[pawou]]. #* {{~|Way}} ! Vocial li lavasse ;</br>Souxh ! Dji cmince a poujhî ;</br>Et l' rew k' i fåt k' dji passe,</br>Kimint va dj' l' ascoxhî ? {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} ===== {{H|sipårdaedje}} ===== {{WC}}, {{BAtch}} ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | waïe = S100 | wăy = S24 | way = R10:7571 | waye = S33 | wê = O2 |- = C13,R13 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|mostere ene dotance, do dismeprijhaedje |fr= {{t+|fr|ouais}} }} === {{H|etimolodjeye|wa|3}}=== {{BdjMC}} (criyaedje cwand on s' a fwait må). ===={{H|MC|wa}}==== {{~}} # mostere k' on-z a må, ou k' on s' fwait må d' èn ôte. #*{{~|Way}}, valet! come vo t' la afistolé ! {{s-rif|S24}} #* -Alors, tote dissôlêye, c' est åjhey a pinser</br>Dj' a veyou, mins trop tård, ki vos avîz bourdé</br>-Bourdé? '''Way'''! don, '''way'''! '''way'''! ouy don, c' est vos k' est l' cåze</br>Ki dj' a bouxhî so m' doet... vola l' pea ki s' distchåsse!</br>{{s-rif|BSLLW|oteur =ERem|Bulletin de 1858, «[[w:Li savtî]]», 77-143}} #*— Rote cial ! Li bague cri no di ...</br> — '''Way''' ! Ça lyi rprind co !! </br> {{s-rif|PHT|ratournant "Li vî bleu" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 2011}}' ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{H|way a way}}: si dit cwand on vout tchôkî ene sakî a fé asteme divant k' ele dvins ene sitouwåcion foû dandjreuze #* {{~|Way-a-way}}, dji m’ va co ramasser ene mwaisse savneure, edon ! {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.119}} #* Ossi, cwand l’ Bon Dju si mèta èl tièsse dè distrûre tot çoula, èvoya-t-i in-andje po dîre a Loth dè prinde sès guènèyes èt dè vaner èvôye avou tote si famile. I n’divît sûrtout nin r’loukî èn-èrî ou adon '''waye a waye''' Mins l’feume da Loth, ine lêde curieûse, fat çou qu’èsteût disfindou èt èle toûrna a posteûre di sé.{{s|GGhy}} #*'''Way a way''' ! Les clokes, moncheu l' curé ! {{s-rif|PHT|ratournant "Li vî bleu 2" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 1980}} ==== {{H|mots d' aplacaedje}} ==== [[ayayay]] ([[ouyouyouy]]) ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{BAtch}}, {{WL}} ==== {{H|ortografeye}} ==== {{Orto | waïe = E203 | way = E1,E170, R10:6958 | {{=fon|wăy|way}} = S24 | waye = E1,E34,E170 |- = C13,R13 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|mestere k' on a må |fr= {{t+|fr|aïe}} }} {{ratour|way a way |fr= {{t+|fr|gare à vous}}, {{t+|fr|à vos risques et périls}}, bonne chance, vous en aurez besoin }} == {{L|en}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{Sbtch|away}} ==={{H|prononçaedje}}=== * {{WAFE}} {{AFE|wɛːj|odio=En-uk-way.ogg|ling=en}} === {{H|Su|en}} === {{-su-|ling=en}} {{~}} # [[voye]], [[tchimin]]. ==== {{H|mots d' aplacaedje}} ==== [[away]] 716tuhgdhqq3s9woopki1ymmxmrk3vx 0 16018 408183 405910 2024-12-03T16:43:51Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408183 wikitext text/x-wiki {{MR/a}} == {{L|s|Latn}} == {{t-alfabet-latén|A}} === {{H|lete}} === {{-lete-}} {{~}} # [[pitite lete]] latene ''[[a]]'' avou ene [[bole]]. == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa|1}} === Lete k’ a-st aspité diviè 1900 a Lidje po scrire li son etur {{AFE|aː}} et {{AFE|oː}} → {{AFE|ɔː}}. Divant çoula, il esteut scrît « [[â]] ». === {{H|etimolodjeye|wa|2}} === {{Etr}} « [[a]] » + « [[li]] » (divant èn omrin sustantif) ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ɔː|aː|ã|oː}} {{BS|å}} ** {{pzc}} {{AFE|ɔː|odio=Wa å.ogg|ling=wa}} ==== {{H|etroclé årtike|wa}} ==== {{przwa|[[å]] / [[a l’]] {{dV}}|[[ås]] / [[åzès]] / [[azès]] / [[a les]]|[[al]] / [[a l’]]|[[ås]] / [[åzès]] / [[azès]] / [[a les]]}} {{~}} {{o}} # oblidjî etroclaedje di « [[a]] [[li]] » divant èn omrin no. ## divant on cmon no. ### [[eviè]] li… ###* Dji va {{~}} teyåte. ###* Dji n’ a nén ddja l’ tins d’ aler {{~}} botike. ### [[amon]] li…, po l’ aler trover. ###* Dj’ a stî {{~}} méde po mes roumatisses. ###* I fårè k’ dji våye {{~}} comissaire si ça continowe. ###* Dji l’ a atchté {{~}} Cora ### po-z aler [[cweri]] après ###* Vos l’ alez vey torade. Ele e-st evoye {{~|ås}} fleurs ; vos voeroz-st ene sacwè d’ aclevé ! {{s-rif|HSim| « Sètche, i bètche » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.45}} ###* {{lang|wa-fel|Djaque èvoya li vârlet '''â''' lèçê, ala qwèri lu-minme deûs tchèyîres et, s’apinsant qu’à dès djins si bin moussîs i n’ faléve nin vûdî à beûre divins lès pintes d’ tos lès djoûs, i prinda è l’ârmâ deûs bês vêres d’â Val qu’onk di ses camarådes, l’annêye di d’vant, lî aveût d’né po s’ fièsse.}} {{s|JFR|On dimègne, 1896}} ###* Dj' a stou {{~s}} racsegnmints. Tos leus béns sont-st îpotekés po pus d' cénk meye francs.{{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.48}} ### [[dilé]]. ###* Vinoz {{~}} feu. ## divins on no prôpe : ### no d’ djin. ###* C’ est co ene hepe ki dj’ a yeu {{~}} Fernand. ### no d’ plaece. ###* Dj’ a on radjoû {{~}} Tchestea. ###* {{~|Å}} Noyé… {{s|MoNi}} ### no d’ fiesse. # {{vm}} divant on viebe sustantivé. #* {{~|A ls}} ôre, les leus toûnrént a berbis. {{s|JCal}} #* Il est co ene feye {{~}} ploure. {{s|J. Bastin {{s?}}}} #* Dji m’ voleu aler laver, mins {{~}} ploure insi, dji n’ î va nén. {{s|LRswg}} #* I piede si tins å lére. {{s|LRswg}} #* Ça a stî {{~|a lzès}} raclôre insi, va, mes poyes ki dj’ els a pår fwait setchi. {{s|LRswg}} #* C’ est po ça ki dj’ vos a dit {{~}} comincî: el djoyeuse peneuse samwinne. {{s|LM}} #* Vos a-t ele riloukî {{~}} sinte vosse frisse muzea, Vos, ô, rôze di nôvimbe, påjhule dissu l’ pazea. {{s|CDod}} ===== {{H|mots d' aplacaedje}} ===== * [[ådvins]], [[ådfoû]], [[ådzeu]], [[ådzo]], [[ådvant]] * [[å hôt]] ([[e hôt]]), [[å-hôt]] * [[å lådje]] * [[ådjourdu]], [[årvier]], [[årvierdimint]] * [[å rvey]], [[årvey]] * [[ådla]] ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto|croejh=EAr | å = E1,E34,E170, R10:4759,R13 | â = E200,E203, S0,S200 | an = E165 (a "''vni an monde''"\, p. 45) | ân = E165 (p. 185) | au = C1,C8,C9,C106, O2,O4 | o = S0, C74 | ô = Bour, Sing | {{loyén|ou|croejh=Div|ling=wa-fel}} = S17,S117 | - = O0,O3 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|a li divant on cmon no omrin |fr= {{t+|fr|au}} |en= {{t+|en|at}} the |nl= {{t+|nl|aan}} de |es= {{t+|es|al}} }} owdyzspcuiyxu87q1smxa79gvzj2ona 0 16167 408255 396693 2024-12-04T10:54:37Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408255 wikitext text/x-wiki {{MR|-ore}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa|1}} === {{-drif-|oyî}} {{Bdjla|audire}} {{m-s}}, ridaedje del troke "au + cossoune" eviè "ô + cossoune", {{Dat}} 1150. ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|õʀ|oːʀ|ɔ̃ʀ|uːʀ|ɔj}} {{BS|ô}} ** {{pzc}} {{AFE|õʀ}} * {{Ric}} ==== {{H|viebe|wa}} ==== {{-codjow-|troke=5|A=oy|B=ô|C=oy|PE=oyou}} {{~}} {{vc}} # {{fizio|wa}} divni [[consyin]] d' on [[brut]]. #* Ele n' {{~|oyèt}} gote ! … Schoûte ci ramadje ! {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} #* Di ces trevéns ci, nos {{~|oyans}} tofer ragadler ki nosse Waloneye est bén malåde, po n' nén dire k' elle est presse a mori {{JFie}} #* Schoûtez, on bouxhe les tchambes. {{~|Oyoz}} vs&nbsp;? {{s-rif|JLah}} #* Vo t' la-st e purete å solea; {{~|Ôss}} les clotches ki sounèt-st a vepes&nbsp;? {{s-rif|LWar}} ===== {{H|ratourneures}} ===== # {{r|[[ôre clair]]}} : bén etinde. #* Il ôt co clair po si ådje. # {{r|[[ôre deur]]}} : èn pus bén ôre. #* Li professeur Solea oyeut deur. # {{r|[[dj' ô bén]]}} : fråzlete ki cmince ene esplikêye so l' mot, li ratouneure k' i gn a dvant. #* L' ametou n' aveut nou droet di prinde on coutea et di mancî l' ameteuse, cwand dischovra l' potêye, dj' ô bén li frekintaedje di Vera Aminievna Tchoubarov, l' ameteuse, avou si prôpe soçon. {{s|LMver}} {{lang|fr|F. « c'est-à-dire, cela signifie, j'entends par là ».}} # {{r|dj' els ô co}} : dji m' sovén mo bén di çou k' i djhént. # {{r|pire ôt ele&nbsp;? brike ôt ele&nbsp;? si pire ôt, brike ôt}} : ene pire, est ç' ki ça etind bén&nbsp;? et ene brike&nbsp;? si l' pire etind bén, li brike avou (advinea k' on dit tot d' ene trake: {{lang|fr|"Pirontelle-Bricontelle, six Piron-Bricon"}}, et dmander çou k' ça vout dire). ===== {{H|parintaedje}} ===== * [[oyi#Walon 2|oyi]] ([[dobe rifondowe]]) * [[oyaedje]], * [[oyant]], [[oyante]], [[oyance]] * [[oyon#Walon 2|oyon 2]] * [[rôre]] ===== {{H|sinonimeye}} ===== [[etinde]], [[oyi]] ===== {{H|dizotrins mots}} ===== * [[schoûter]] * [[brut]], [[son]] ===== {{H|ortografeyes}} ===== (ôre et oyî) {{Orto <!-- ôre --> | ôr = E34 | ôre = E1,E165, R10:28399,R11,R13, S0,S117 <!-- oyî --> | oy = FE1 a "entendre" | oye = E165 | oyeû = FE1 a "entendre" | oyî = E1, R10 | oyi = C8 |- = O4 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|divni consyin d' on brut {{Lka-ra|etinde}} |ca= {{t+|ca|sentir}} |en= to {{t+|en|hear}} |es= {{t+|es|oír}} |fr= {{t+|fr|ouïr}} ''(vî mot)'' |lorg= {{t+|lorg|oyi}} |nl= {{t+|nl|oren}} }} === {{H|etimolodjeye|wa|2}} === {{Bdj|ordo|sourd=la|rang, rindjeye, classe di djin, spårdaedje todi l' minme}} ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|oːʀ|oːʀt|ɔʀt}} ** {{pzc}} {{AFE|oːʀ}} * {{Ric}} ==== {{H|sustantif|wa}} ==== {{-su-}} {{~}} {{o}} # parole ou scrît po-z oblidjî ene sakî. #* Dji n' a pont d' {{~}} a rçure di twè ! # manire di mete (des djins, des sacwès, ene après l' ôte. #* Normålmint, les mots si rindjèt dins l' ôre sudjet + viebe + coplemint, mins, tenawete, l' {{~}} pout candjî. {{s|LH}} # estance d' ene plaece k' est bén rindjeye. #* L' {{~}}, c' est d' l' ôr. # {{biyo|wa}} digré dins l' classifiaedje sincieus des biesses ou des plantes ki s' trouve inte li classe eyet l' famile. # {{cato|wa}} [[soce]] di [[priyesse|priyesses]], di [[moenne|moennes]] ou di [[masseur|masseurs]]. #: {{djermon-egzimpe|wa}} ===== {{H|parintaedje}} ===== * [[ôrdoner]], [[ôrdonance]] * [[ôrdiner]], [[ôrdinåcion]] * [[dizôre]], [[dizôrner]] ===== {{H|mots d’ aplacaedje}} ===== * [[ôre alfabetike]] * [[ôre cronolodjike]] ===== {{H|sinonimeye}} ===== * (mot po-z oblidjî ene sakî) : [[kimand]], [[kimandmint]] ===== {{H|contråve}} ===== * (mot po-z oblidjî ene sakî) : [[contrôre]] * (estance d' ene plaece k' est bén rindjeye) : [[dizôre]], [[assonre]], [[arnåjhe]], plaece [[cou dzeu cou dzo]] ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | ôre = R10:28374, R13 | ôr = E1,R15 {{rif?}} | ôrde = E1, S0 | orde = C8,E1,O4 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|kimandmint |fr= {{t+|fr|ordre}} |en= {{t+|en|order}} |nl= {{t+|nl|oorde}} |ar= 'amr {{=ral}} {{t+|ar|أمر}} {{=dsf-ar}} {{t+|ar|أمْر}} }} {{ratour|manire di mete des djins ou des sacwès |fr= {{t+|fr|ordre}} |en= {{t+|en|order}} |nl= {{t+|nl|oorde}} |ar= {{t+|ar|ترتيب|ral=tartîb|ar-fafl=تَرْتِيب}} }} {{ratour|digré d' classifiaedje sincieus |fr= {{t+|fr|ordre}} }} [[File:Docså eglijhe Djerpene.jpg|thumb|ôres di l' eglijhe di Djerpene]] === {{H|etimolodjeye|wa|3}} === {{Bdj|organum|sourd=la|sinse di machine}}. ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|oːʀ|oːʀk|ɔʀk}} ** {{pzc}} {{AFE|oːʀ}} * {{Ric}} ==== {{H|sustantif|wa}} ==== {{-su-}} {{~}} {{f}} # {{muzi|wa}} sôre d' instrumint d' muzike å shoflaedje avou toplin des touwires, et ene taprece come on piyano, k' on mete sovint dins les [[eglijhe]]s. ===== {{H|parintaedje}} ===== * [[organisse]] * [[organistrom]] {{mse}} * [[organe]] ===== {{H|mots vijhéns}} ===== [[årmoniom]] ===== {{H|dizotrins mots}} ===== [[shofelreye]] ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | ôre = R10:2840 | ôr = E1 | ôrgue = S0 | orgue = E1 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour|instrumint d' muzike |fr= {{t+|fr|orgue}} |en= {{t+|en|organ}} |nl= {{t+|nl|orgel}} |de= {{t+|de|Orguel}} |es= {{t+|es|órgano}} | }} ==={{H|VE}}=== {{wp|ôre (discramiaedje)}} hfipeouih8jonyp88n7pyiiltgocw77 0 31901 408270 407871 2024-12-04T11:36:54Z Scribus electronicus 3672 Sinse et egzimpe 408270 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-spodiv-RI|monter}} ==={{H|etimolodjeye|wa}}=== {{V|monter}} {{bet|ri|v|wa}} ==={{H|prononçaedje}}=== * {{WAFE}} ** {{pzc}} {{AFE|ʀi.mõ.'te}} * {{Ric|ri·mon·ter}} ==={{H|viebe|wa}}=== {{-codjow-|troke=1|A=r(i)mont|come=bouter}} {{~}} # {{vc}} fé rivni pus hôt. #* {{~|Rimonte}} tes marones po passer l' bî. # {{vsc}} [[monter]] après awè dischindou. #* (Il ont stî a Han a velo) Po dischinde, ça aléve, mins cwand ç' a stî po {{~|rmonter}}. #* Et les ptitès båsheles ? Vos dirîz des princesses</br>Télmint k’ ele fjhèt l’ hôtinne avou les ptits valets,</br>Divins les barketes ki dschindént</br>Et ki {{~|rmontént}}… {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « C’èst l’ fièsse », 1912-1913, p.74}} # {{vc}} monter co on côp. #* I vlèt {{~|rmonter}} ene ekipe di fotbal. #* Plin come ene basse, påtriyant-st e latén,</br>Wiyåme {{~|rimonte}} ses grés come s’ aléve a ene tchapele</br>Tot s’ dijhant dvintrinnmint :</br> « A ké sint</br>Va dju mete ene tchandele ? » {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Wiyême li crustin », 1922, p.105-106}} # {{vc}} rifé, après awè dismonté. #* Cwand il a yeu tot tchicté so l' ôrlodje, i n' l' a nén seu {{~|rmonter}}. # {{vc}} ritinde li rsôrt d' ene ôrlodje, d' ene monte. #* Djel vou bén croere ki t' monte est arestêye: ti n' l' as nén ddja {{~|rmonté}}. # {{vcnd|a}} dater d' on trevén. #* Nos beas, nos haitîs, nos francs, nos djoyeus cramignons, ki l' peupe di Lidje a rovyî po-z aprinde des sots resploes d' Amerike et d' Paris, ki ni lyi djhèt rén a l' åme, et k' i repete ås fiesses come ene xhalêye mecanike ki fwait des curs a vs disteler l' ålouwete, nos cramignons, dis dj', {{~|rimontèt}} d' après Wilmote '''al''' Treske do tins d' Tchårlumagne, et al carole. {{s-rif|JMign|"Li walon å payîs di Lîdje" (1938), p.17}} # {{vsc}} {{cost|wa}} esse trossî. #*Ele esteut surmint foirt djinnêye</br>Paski s' cote {{~|rimontéve}} trop hôt</br>Asteure ele vis schouve li pavêye,</br>Avou s' rôbe k' ele rilive trop pô{{s-rif|MLej|"Abèye, vite on p’tit galant"}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[rimontaedje]] * [[ramonter]] * {{Lka-pa|monter}} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | rimonter u ermonter / rmonter = R10 | èrmonter / rmonter = O4 | rimontè / r’montè = C8 | rumôter / r’môter = E34 | rèmôter = E34 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fé rivni pus hôt |fr= {{t+|fr|remonter}} }} sh964iw40mjndzosqdgjvmplxoxcp0c 0 32219 408262 400772 2024-12-04T11:23:58Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408262 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == ==={{H|etimolodjeye|wa}}=== Dedja e {{p|malignant|fro|wa}} (ki n’ a nén d’ bounès idêyes el tiesse, po fé ene laide sacwè), do viebe e {{p|malignier|fro|wa}}, do {{p|malignus|la|wa}} ; {{çdom}} avou « [[må]] ». ==={{H|prononçaedje}}=== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|mɔː.li.'ɲã|ma.li.'ɲã}} ** {{pzc}} {{AFE|mɔː.li.'ɲã}} * {{Ric|må.li.gnant}} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-tpdr}} {{~}} {{o}} # ki n’ est måy po esse vayant, tot djåzant do caractere, di l’ oumeur. #* Ouy, il est d’ ene {{~e}} oumeur. #*Dji sé k' les åmonnes vis fjhèt rire,</br>Mins rcrindoz l' '''målignant''',</br>Ele leyèt ene sacwè k' ireut dire</br>Di wice ki nos rivnans !</br>{{s-rif|LLag|"Les belès-eures" (1928), p. 66}} # malén po si ådje, tot djåzant d’ èn efant. ==== {{H|RM}} ==== * [[w:Li målignant (operå)|Li målignant]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | mâlihenant = G0 | mâlignan = E203 | mâlihnian = E203 | målignant, målignante = E1,R10 | målih’gnant = E1 | malignant = C8,G0,{{s|LLag}} }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| ki n’ est måy po esse vayant, tot djåzant do caractere, di l’ oumeur | fr = {{t+|fr|grincheux}}, {{t+|fr|revêche}}, {{t+|fr|hargneux}}, {{t+|fr|capricieux}}, {{t+|fr|contrariant}}, {{t+|fr|tracassier}} }} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-|f=målignante}} {{~}} # onk k' est målignant. #* Vos cnoxhoz l' ome, il est tiestou ;</br>I m' a shonné ki ç' {{~}}</br>Dåréve evoye tot barbotant. {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} #* Mins ci-cial, c’ e-st on {{~}}.</br>Disconte l’ åté, sô come ene biesse,</br>I fwait des mawes padrî l’ priyesse</br>Ki dene li bateme a si efant ! {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.50, “Li Pèqu’teu”}} 487sb2x9vxb1eb6f2py0pdp8ciy53o1 0 32790 408263 404609 2024-12-04T11:24:18Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408263 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{BdjB|tiest|tiesse}}, {{caw-ou-a}} === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|tjɛs.tu}} {{AFE|tjɛs.'ty|odio=Wa-fel tièstu wa-tiestou.ogg|ling=wa}} {{AFE|tjɛs.'tœ|ʧɛs.'tu|ʧɛs.'ty|ʧɛːs.'ty}} ** {{pzc}} {{AFE|tjɛs.'tu}} * {{Ric|ties·tou}} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-OU|tiest}} {{~}} {{o}} {{a-pdvpdr}} # ki n' è fwait k'&nbsp;a s'&nbsp;tiesse (ki n' vout nén candjî d' idêye). #* Vos cnoxhoz l' ome, il est {{~}} ;</br>I m' a shonné ki ç' målignant</br>Dåréve evoye tot barbotant. {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} #*'''Tiestou''' come ene bourike. "Siya! Dj' erirè bén tot seu !" Vo l' la rbroké so s' velo, å triviè des campagnes et mezurer l' voye{{s-rif|AHen}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[tiestou come on moulet]]}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[buké]], [[macté]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | tièslou, tiestowe = R10,R13 | tièstou, tièstowe = E1 | tièstu, tièstûwe = O4 <!-- femrin nén dné --> | tièstou = E165 | tièstu = C8 | tièslou = E165 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|ki n' è fwait k'&nbsp;a s'&nbsp;tiesse |fr= {{t+|fr|têtu}}, {{t+|fr|obstiné}}, {{t+|fr|entêté}}, {{t+|fr|borné}} |en= {{t+|en|stubborn}}, {{t+|en|obstinate}} |es= {{t+|es|testarudo}}, {{t+|es|obstinado}} |nl= {{t+|nl|hardnekkig}}, {{t+|nl|koppig}} |de= {{t+|de|stur}}, {{t+|de|dickköpfig}} }} === {{H|sustantif|wa}} === {{-suwa-OU|tiest}} {{~}} {{o}} # onk ki n' è fwait k'&nbsp;a s'&nbsp;tiesse. #* Bén mî : li mame a prometou,</br>Po l' adawyî, po lyi complaire,</br>On franc tot blanc å ptit {{~}}. {{s-rif|MLej|“ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.156, « Lu novê scolî »}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[moulet]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|onk ki n' è fwait k'&nbsp;a s'&nbsp;tiesse |fr= {{t+|fr|têtu}} |es= {{t+|es|cabezota}}, {{t+|es|cabezadura}} |ary= [[qaç7 l-ras]] {{=ral}} [[قاصح لراس]] {{=dsf-ar}} [[قاصْح لراس]] }} spv6w2fo63q679jxh0zedbt8u9j8qix 0 34838 408138 402625 2024-12-03T14:27:04Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408138 wikitext text/x-wiki {{MR|kë|kê|kè}} == {{L|wa}} == {{beloyance|ké|ké-n}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === li cogne [[kéke]] vént do {{Bdj|qualis|sourd=la}}, li cogne °ké-n a rexhoû foû do vî walon °quen, lu-minme d'el {{Bdj|quīnam|sourd=la}}, li cogne di nosse tins shonne esse-st on rabindlaedje des deus [[bodje]]s. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ke|kẽ}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|ke}} * {{Ric}} ==={{H|nén definixhant prezintoe|wa}} === {{-przwa-|[[ké]] / [[ké-n]]|[[kés]]|[[ké]] & [[kéne]]|[[kés]] & [[kénès]]}} {{~}} {{o&f-prz}} # mostere ene sôre nén tchoezeye di sacwès, ene djin nén relîte emey des ôtes. #* Dji m' aprotcha do Ptit Prince et lyi dmander di {{~}} planete k' i vneut {{s-rif|[[w:Jean-Pol Grandmont|Jean-Pol Grandmont]]|ratournant [[w:Saint-Exupéry|Saint-Exupéry]]}} #* (…) èn etrindjir, ene sakî k' on n' sait nén d' cwè çki s' vicåreye a stî fwaite, {{~s}} payizaedjes k' il a cnoxhou ou {{~}} lingaedje eçk' i cåze {{s|LHsla}} #* Dinltins on scultéve li solea et l' lune po vey {{~}} tins k' il aléve fé l' londmwin {{s-rif|JJG}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|quel}} |en= {{t+|en|which}} |nl= {{t+|nl|welke}}, {{t+|nl|welk}} {{n}} | }} === {{H|prezintoe di dmande|wa}} === {{~}} {{o&f-prz}} # dimande di tchoezi inte sacwants cayets, inte sacwantès djins. #* {{~|Ké}} tins k' i fwait ? #* Avou {{~s}} sôs (k’ t’ atchtêyrès cisse måjhon la) ? #* Cwand t' serrès t' live, {{~}} novea live k' on t' aherrè ? {{s-rif|LWar}} ==== {{H|ratourneures}} ==== * [[ké novele]] ?, [[ké novele a Lidje]] ?, [[ké novele al cinse]] ? ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|quel}} |en= {{t+|en|what}}, {{t+|en|which}} |nl= {{t+|nl|welke}}, {{t+|nl|welk}} {{n}} | }} === {{H|Prz-scl|wa}} === {{~}} {{o}} # mostere li sbarmint (a bon) pol cwålité, li groxheur. #* {{~|Ké}} tcholeur ! #* Mon Diu {{~|ké-n}} ome !... (Ele si louke e-n on muroe et prind des airs di deus airs.) N' espaitche ki dj' frè todi çou k' i m' plairè do fé ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.32}} #* Gåre di bwès ! {{~|Ké}} bea sondje po mes ouys, {{~|kéne}} pouxhance</br>E-n on clair live d' imådjes plin d' coleurs et d' candjmints ! {{s-rif|LLag|"L' inmant", (1947), ''Li ponne dè gård di bwès'', p. 147}} #* Po on côp k' i daléve prinde on gros pexhon ! (...) {{~|Ké}} bidon ! Il a falou on bon moumint po cachî a sôrti l' pôve biesse wôr di l' aiwe {{s-rif|JGmel}} #* {{~|Ké}} ramadje asteure dins l' pazea ås grinnes; {{~}} brouyaedje ! {{~}} fiesse ! {{s-rif|GPech}} # mostere li rprotche. #* {{~|Ké}} macté bok ! #* Mi grand-pere låtchive cobén on "nodidju". Mi grand-mere lyi djheut tot fjhant s' sene di croes : divant l' efant, les {{~s}} ramadjes ! ''(François Bovesse). ==== {{H|ratourneures}} ==== * [[ké novele]] ! ==== {{H|Ra}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|quel}} |en= {{t+|en|what}} a |nl= {{t+|nl|wat}} een | }} === {{H|NDP}} === {{~}} {{o}} # todi dins [[aplaké]] a èn årtike : "[[li ké]]", "[[do ké]]", "[[del ké]]" "[[å ké]]", "[[al ké]]" ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[liské]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | ké = E212, E1, E212, O3, O4, S40, S41, S109, S117, R13 | kén = C106 | qué = O3, O100, C1, C99 }} === {{H|Of}} === * [[cai]] (d’ ene gåre) * [[cweri]] (kê, ké el Basse Årdene) === {{H|PM}} === * [[kè]] (cwè) bb2vk3vwl7vbgptb3its7pppop4b6ms 0 36482 408130 402612 2024-12-03T13:21:33Z Scribus electronicus 3672 408130 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == ==={{H|etimolodjeye|wa|1}}=== {{Bdj|būtȳrum|butyrum|sourd=la}}, {{bdjgr}} « [[βούτυρον]] » (boúturon), {{m-s}} ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|buːʀ|byːʀ}} {{2pr}} ** {{pzc}} {{AFE|buːʀ}} * {{Ric}} ==== {{H|sustantif}} ==== {{-su-}} {{~}} {{o}} {{ctsg}} # {{n-ct|wa}} [[cråxhe]] saetcheye do [[lacea]]. #* Metoz m’ ene live di {{~}}. <gallery> Butter for breakfast.jpg </gallery> ===== {{H|ratourneures}} ===== # {{r|[[promete dipus d’ boure ki d’ pwin]]}}, {{r|[[promete dipus d’ boure ki d’ makêye]]}}, {{r|[[promete dipus d’ boure ki d’ froumadje]]}} # {{r|[[li cou dins l’ boure]]}} ## {{r|[[toumer l’ cou e boure]]}} ## {{r|[[viker l’ cou dins l’ boure]]}} # {{r|[[dimorer el paile fåte di boure]]}} # {{r|[[s' ritrover sol boure]]}}: spårgnî des cwårs tos costés, metans sol boure ===== {{H|parintaedje}} ===== * [[bourté]] ==== {{H|Of}} ==== * [[beur]] * [[boere]] ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | boûre = E1, E2, E21, E34, E212, S117 | bûre = C1, C8, O0, O2, O3, O4 | boure = R10:6485, R13 | beûre = O4 | boûr = E177a | boler = S0 | bouli = G205 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour| |fr= {{t+|fr|beurre}} |en= {{t+|en|butter}} |nl= {{t+|nl|boter}} |de= {{t+|de|Butter}} |es= {{t+|es|mantequilla}} |ary= {{t+|ary|زبدة|ral=zebda|ar-fafl=زبْدة}} | }} ===={{H|VE}}==== {{wp|boure}} === {{H|Etimolodjeye|wa|2}} === {{Bdjla|bullire|fé des [[bouye]]s, boure}} ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|buːʀ|buː|buli|bulœ|buji|bujɛ|bɔle}}, {{miers|5|173}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|buːʀ}} * {{Ric}} ==== {{H|viebe|wa}} ==== {{-codjow-|troke=5|A=bol|B=boû|C=bol|PE=[[boû]] / [[bolou]]|come=boure}} {{~}} {{vsc}}<ref>Mågré k’ les motîs ([[Sourdant:E212|E212]], [[Sourdant:C106|C106]]) el metnut eto come viebe å coplemint, gn a nol egzimpe d’ uzaedje insi e walon ; cwand on dit « mete boure li laecea », boure est sins coplemint.</ref> : # [[tchåfer]] a 100 digrés (po l’ aiwe). #* L’ aiwe ni {{~|boût}} nén co ? #* Metoz {{~}} li laecea. #* Mi song boleut tot come leu {{~}} ås djoûs d' prétins ; {{s-rif|LLag|"L' inmant", (1947), ''Li ponne dè gård di bwès'', p. 147}} # esse foirt mwais. #* Cwand dji voe çoula, dji {{~|boû}}. ===== {{H|parintaedje}} ===== * [[bola]], [[bolaedje]], [[boli]], [[bolant]], [[boleure]] * [[riboure]], [[ribolou]] * [[aboure]] * [[parboure]], [[parbolou]] * [[caboure]], [[cabolaedje]], [[caboloe]], [[cabolé]] ** [[racaboure]], [[caraboure]] * [[forboure]] * [[kiboure]] ===== {{H|mots d’ aplacaedje}} ===== [[boure foû]] ===== {{H|sinonimeye}} ===== * (tchåfer a 100 digrés) : [[cure]] * (si mwaijhi) : [[monter]] ===== {{H|dizotrins mots|wa}} ===== * [[schôder]] ''(brouler al bolante aiwe)'' ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | boûre = C1,C9,C13,C106,E1,E21,E34,E212,O0,O2,G205 p. 329 | bour = C8 | boûr = E177a, O4 | boler = S0 (si mwaijhi) | bouli = G205 p. 329 | boure = R10:23553, R13 }} ===== {{H|ratournaedjes}} ===== {{ratour| |fr= {{t+|fr|bouillir}} |en= to {{t+|en|boil}} |nl= {{t+|nl|koken}}, {{t+|nl|zieden}} |ary= {{t+|ary|غلى|ral=ghla|ar-fafl=غْلى}} | }} === {{H|Etimolodjeye|wa|3}} === do viebe [[bourer]] ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|buʀ|buːʀ}} ==== {{H|sustantif}} ==== {{-su-}} {{~}} {{f}} {{dal}} # {{r|il a yeu ene {{~}} di s’ pere.}} : i s’ a fwait barboter di s’ pa # {{r|si fote ene {{~}}}} : si rimpli l’ vinte # {{r|aveur ene {{~}}}} : esse foirt sô # sôre di djeu ås cwåtes ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | boure = C1, C13, O0, O5, R10:9412 | bour’ = O4 | boûre = E1, E34, O2 |- = C8, R13 }} === {{H|Pi}} === <references/> m4kuuzw3s5czx36vcdazeqz5kfbzayz 0 36483 408128 363036 2024-12-03T13:18:56Z Scribus electronicus 3672 408128 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m}} «[[viker]]» + «[[li cou dins l' boure|l' cou dins l' boure]]» === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} # esse foirt [[ritche]], sins dveur ovrer. ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[vini å monde dins l' eschô di s' mame]], [[toumer e schô di s' mere]] ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[toumer l’ cou e boure ==== {{H|contråve}} ==== [[viker å rastrindant]], viker [[pôvriteuzmint]], {{Lka-si|viker å rastrindant}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|esse foirt ritche |fr= {{t+|fr|avoir le cul dans le beurre}} }} bnxbrdf0yxfr23rxuqr4tln0s2d6wy9 0 36638 408151 400568 2024-12-03T14:56:38Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408151 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == <gallery> Liège 060808 (1).JPG|Essegne so ene måjhone do vijhnåve. </gallery> === {{H|etimolodjeye}} === {{Apl-loy}} « [[foû]] » + « [[tchestea]] » (vijhnåve metou ådfoû do tchestea). === {{H|no prôpe|wa}} === {{~}} {{n-c|wa}} # ''divinltins'' vijhnåve di [[Lidje]]. #* L' djoû d' Notru-Dame '''Foû-Tchestea'''</br>Dvins 'ne pitite rouwale,</br>Dji pou dire k' il a fwait bea</br>Cwand on meta l' potale{{s-rif|FrBa|divins [[w:Li camaeråde del djoye (arimés)|''Li camarad′ dè l'joie]]'', 1852}} #*Enawaire, sôrtant pa {{~}},</br>Ele li voet tot d’ on côp dvant leye. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.40, “Qui fait mâ trouve mâ”}} #* Vos veyoz bén k' vos n' m' inmez nén come dji l' inme. Il est pôve come Djob. I dmeure so ene tchambe e {{~}}.{{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.37}} # ''asteure'' {{rowe}} di [[Lidje]]. #* Loulou dmoréve a Lidje, wice k’ elle aveut louwé on cwårtî meublé al rowe {{~}}. {{s|JBmpb|p. 174}} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | foû tchèstê = E1 (a « [[tchèstê]] ») | Foûs-Tchèstê = JBmpb | - = R13 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour |fr= {{t+|fr|Hors-Château}} }} === {{H|waitîz eto}} === {{wp}}. l4o9l0ju7yy7e67ckarh290bbz00nps 0 36762 408159 390635 2024-12-03T15:18:02Z Scribus electronicus 3672 408159 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|sɛʀ.'vɛ:|sɛʀ.'vja:}} {{BS|ea}} ** francijhaedje: {{AFE|sɛʀ.'vo:}} ** {{pzc}} {{AFE|sɛʀ.'vja}} * {{Ric|cer.vea}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # organe k' est dins l' [[cråne]], ki cmande les mouvmints et produre li pinsêye. #* Dj' a l' {{~}} tot maxhî, come si dji m' av' diné ene doufe, tofjhant ki dji na co rén bevou ouy {{s-rif|AMaq}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[aveur ene balowe e cervea]]}} # {{r|[[aveur ene moxhe e cervea]]}} # {{r|[[mete ene brike e cervea]]}} #* Dji croe k' les romans k' ele lét sins trop bén les comprinde, lyi {{~|metèt ene brike e cervea}} … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.42}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[cervulet]] * [[cervele]] * [[cervelrece]] ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[ecefale]] (antomeye) * [[miyôle]] (botchreye) ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | cervai = E177 | cervê = E165 | cèrvê = E34, S0 | cervea = R10,R13 | cèrvia = C13 | cèrvô = S0 |- = C8 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|cerveau}} |en= {{t+|en|brain}} |es= {{t+|es|cerebro}} |ru= {{t+|ru|мозг|ral=mozg}} }} === {{H|VE}} === {{wp|cervea}} 0cpxuregivfsnky4w2hes9ywp1dlpce 0 38168 408226 401532 2024-12-03T18:01:21Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408226 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{Bdj|bibere|sourd=la}} {{m-s}} === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|bwɛːʀ|bwɛʀ|bøːʀ|byːʀ|bwaːʀ|bwaʀ|bwoːʀ}} {{BS|oe}} ** {{pzc}} {{AFE|bwɛːʀ}} * {{Ric}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=5|A=boev|B=boe|C=boey|C.2=boev|SP1s=boeve / boexhe / boeye|PE=beu / boevou}} {{~}} {{vc}} # fé passer do likide dins s' gozî. #* Boe on côp å bidon, ti vas tchaire fwebe {{s-rif|O81}} # alouwer di l' essince, tot djåzant d' ene oto. #* Ele ni {{~|boet}} ki cwate lites å cint. #*Ki tchaeke riwaite dins lu-minme et k’ insi i magne li pwin et {{~|boeye}} li cope {{s-rif|MDeb|ratournant li [[w:prumire lete sint På ås djins d' Corinte|prumire lete sint På ås djins d' Corinte]]}} # {{vsc}} houmer del gote. #* FRANCWES. -Vos estoz bén bon, dji vs rimercixh, mins c' est råle cwand dji {{~|boe}}.</br>LEPONGE. -Alans djans ! Hay ! ... vos ndè mourroz nén po çoula ! {{s-rif|LLag|"Câse d'on comichonaire" (1904), p.29}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[boere a dos d’ tchén]]}} # {{r|[[boere a ptits côp]]}} # {{r|[[boere å tonea]]}} # {{r|[[boere cekes et tonea]], [[boere tonea et tassale]]}} # {{r|[[boere Mouze et ses pexhons]]}} # {{r|[[boere sol hawea]]}} / {{r|[[boere on côp sol hawea]]}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[boeveu]] ([[buveu]]), [[boevaedje]], [[boevou]] * [[riboere]] {{mse}} * [[bwesson]] * [[abuvrer]], [[abuvraedje]], [[abuvroe]] * [[buvraedje]] ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[aboere]] * [[boere li cafè]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (boere golafmint) : [[riloper]], [[goirdjî]], [[lofter]], [[flûter]] ==== {{H|dizotrins mots}} ==== * (boere bråmint do cafè) : [[cafter]] * (boere bråmint del gote, del bire) : [[låmer]], [[pecter]], [[pinter]], [[pignter]], [[tûtler]] ==== {{H|PM}} ==== [[poere]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | beûr = E89,E177a,E203 | beure = E212 | beûre = E1,E2,E21,E34,E213 | boere = R10,R11,R13 | bûre = FE213 (a "boire") | {{=fon|bwar|bware}} = S38 p. 66 | bware = C8, S0 | bwâre = C9,C60,C62, O3,O5,O51,O81, S117 | bwêre = C1, FO94, O0,O2,O4,O81 | bwère = O100 | bwôre = FO94,O101 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fé passer do likide dins s' gozî |ar= {{t+|ar|شرب|ral=chariba|ar-fafl=شَرِب}} |ary= {{t+|ary|شرب|ral=chreb|ar-fafl=شْرب}} |de= {{t+|de|trink}} |en= {{t+|en|drink}} |es= {{t+|es|beber}}, {{t+|es|tomar}} |fr= {{t+|fr|boire}} |nl= {{t+|nl|drinken}} }} 6jtyw53k0nuq9yq8ahn5s3hdn7mm2kf 408238 408226 2024-12-04T07:15:59Z Scribus electronicus 3672 Sinse et egzimpe 408238 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{Bdj|bibere|sourd=la}} {{m-s}} === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|bwɛːʀ|bwɛʀ|bøːʀ|byːʀ|bwaːʀ|bwaʀ|bwoːʀ}} {{BS|oe}} ** {{pzc}} {{AFE|bwɛːʀ}} * {{Ric}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=5|A=boev|B=boe|C=boey|C.2=boev|SP1s=boeve / boexhe / boeye|PE=beu / boevou}} {{~}} {{vc}} # fé passer do likide dins s' gozî. #* Boe on côp å bidon, ti vas tchaire fwebe {{s-rif|O81}} # alouwer di l' essince, tot djåzant d' ene oto. #* Ele ni {{~|boet}} ki cwate lites å cint. #*Ki tchaeke riwaite dins lu-minme et k’ insi i magne li pwin et {{~|boeye}} li cope {{s-rif|MDeb|ratournant li [[w:prumire lete sint På ås djins d' Corinte|prumire lete sint På ås djins d' Corinte]]}} # {{im|wa}} alouwer on hopea d' cwårs, ses wadjes, po-z atchter del gote. #* C’ est si ome, i n’ tént pus so ses schaesses,</br>Il {{~|a beu}} s’ samwinne, li ptit capon. {{s-rif|JVri| « Pâhûles rîmês » (1897), «Imbarras», p.125}} # {{vsc}} houmer del gote. #* FRANCWES. -Vos estoz bén bon, dji vs rimercixh, mins c' est råle cwand dji {{~|boe}}.</br>LEPONGE. -Alans djans ! Hay ! ... vos ndè mourroz nén po çoula ! {{s-rif|LLag|"Câse d'on comichonaire" (1904), p.29}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[boere a dos d’ tchén]]}} # {{r|[[boere a ptits côp]]}} # {{r|[[boere å tonea]]}} # {{r|[[boere cekes et tonea]], [[boere tonea et tassale]]}} # {{r|[[boere Mouze et ses pexhons]]}} # {{r|[[boere sol hawea]]}} / {{r|[[boere on côp sol hawea]]}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[boeveu]] ([[buveu]]), [[boevaedje]], [[boevou]] * [[riboere]] {{mse}} * [[bwesson]] * [[abuvrer]], [[abuvraedje]], [[abuvroe]] * [[buvraedje]] ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[aboere]] * [[boere li cafè]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (boere golafmint) : [[riloper]], [[goirdjî]], [[lofter]], [[flûter]] ==== {{H|dizotrins mots}} ==== * (boere bråmint do cafè) : [[cafter]] * (boere bråmint del gote, del bire) : [[låmer]], [[pecter]], [[pinter]], [[pignter]], [[tûtler]] ==== {{H|PM}} ==== [[poere]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | beûr = E89,E177a,E203 | beure = E212 | beûre = E1,E2,E21,E34,E213 | boere = R10,R11,R13 | bûre = FE213 (a "boire") | {{=fon|bwar|bware}} = S38 p. 66 | bware = C8, S0 | bwâre = C9,C60,C62, O3,O5,O51,O81, S117 | bwêre = C1, FO94, O0,O2,O4,O81 | bwère = O100 | bwôre = FO94,O101 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fé passer do likide dins s' gozî |ar= {{t+|ar|شرب|ral=chariba|ar-fafl=شَرِب}} |ary= {{t+|ary|شرب|ral=chreb|ar-fafl=شْرب}} |de= {{t+|de|trink}} |en= {{t+|en|drink}} |es= {{t+|es|beber}}, {{t+|es|tomar}} |fr= {{t+|fr|boire}} |nl= {{t+|nl|drinken}} }} n0hjy6e7j0hrqhifpv6omxpilpdfddt 0 38291 408192 299655 2024-12-03T17:08:23Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408192 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-drif-|lî}} === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|le.hu}} ** {{pzc}} {{AFE|le.ʒu}} * {{Ric|lé.jhou}} === {{H|pårticipe erirece|wa}} === {{-perwa-mw|[[lî]] / [[léjhou]]|[[lîs]] / [[léjhous]]|[[lîte]] / [[léjhowe]]|[[lîtes]] / [[léjhowe]]}} {{~}} {{o}} #{{Per-5}} «[[lére]]». #* Cisse novele la, dji l' a {{~}} sol gazete. #* Av {{~}} les gazetes, valet Françwès? {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.3}} ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{Lka-ra|lî}} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-|o=[[lî]] / [[léjhou]]|opl=[[lîs]] / [[léjhous]]|f=[[lîte]] / [[léjhowe]]|fpl=[[lîtes]] / [[léjhowe]]|fpl.pdv=[[lîtès]] / [[léjhowès]]}} {{~}} {{o}} #k' a stî loukî tot l' comprindant, tot djåzant d' on scrijhaedje #* Dji mete ene rimarke so totes les {{~|léjhowès}} pådjes. e3dzxaumw38m77pxoa41boos68n4951 0 38352 408152 407881 2024-12-03T15:02:12Z Scribus electronicus 3672 408152 wikitext text/x-wiki {{MR|ben|Ben}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|bene|sourd=la}} {{m-s}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|bɛ̃|bẽ|bĩ|biː|bi|bɛɲ}}, {{AFE|be|odio=Wa-fel bé bén.ogg|ling=wa}} {{miers|1|3}}; {{BS|én}}. ** {{pzc}} {{AFE|bẽ|odio=Wa bén.oga|ling=wa}} * {{Ric}} === {{H|adviebe|wa}} === {{~}} {{n-c|wa}} # (divant on viebe ou èn addjectif) d' ene façon [[comifåt]]. #* Il a {{~}} fwait s' corti # (seu tot respondant a ene dimande) mostrêye k' on-z est dacoird. #*Dji lyi dmande comint çk' on dit e francès «Ça brotche foû d' tos costés»"; '''bén''', dit-st i: {{s-rif|JLah}} # (divant èn addjectif ou dins ene vierbire) [[foirt]]. #* Elle est {{~}} tårdowe. #* Dj’a '''bin''' sogn’ qu’amå pô l’duc Tchâles èt sès sôdårs,</br>N’acorès-se po rinde li manôye di nosse pèce</br>{{s|JMign|"Li tchant di m' tere", 1935, p. 38}} # [[voltî]]. #* Mins on bouxhreut {{~}} djus l’ ome ki fwait l’ fricasseu d’ feves et ki rmonte si col di troes doets po fé l’ yane. {{s-rif|AXhi| « Bwègnes mèssèdjes & pititès gotes » (1905), p.13}} # (dins ene kesse après li viebe) rafoircixh li kession. #*Dispôy kibin d’annêyes sèreût-i '''bin''' la-d’zeûr ?{{s|HSim|Li mwért di l'åbe}} # (après li condicioneu) esprime li rgret. #*Vos n' vloz nén ki dj' boute a vosse plaece, kékfeye ?! Il åreut '''bén''' respondou k' si-fwait {{s-rif|CDen}} # ''(avou l' indicatif futurrece)'' adrouve ene propôzucion. #* Vos magnroz {{~}} ene tåte avou on boket d' froede tchå edon surmint … {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.33}} # ''(divant sacwants infinitifs)'' adoûcixh li viebe ({{Lka|bén vleur}}, {{Lka|bén inmer}}, {{Lka|bén vey}}). ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[bénrade]], [[bénvite]] * [[binåjhe]], [[binamé]], [[binureus]] * [[lacobén]], [[vacobén]] * [[kibén]], [[cobén]] * [[bénvleur]], [[bénvlant]] * [[bén dire]] * [[bén do]], [[bén del]], [[bén des]] * [[årtchibén]] * [[si bén ki]] * [[motoit bén ki]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (d' ene boune façon) [[comifåt]], [[estra]], [[clapanmint]], [[å pair do pôce]], [[corectumint]] * (foirt) [[mo]], [[foû]], [[assez]], [[byin]] ==== {{H|contråve}} ==== [[må]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | bé = C8, E165,E200, O0,O81, G201 p. 79 | {{=wis|beah|bén}} = C74 | bègn = G201 p. 79 | bein = E177a | bén = C62,C106, O100, G201 p. 79, R10, R11, R13 | bin = C1,C8,C9,C13, E1,E2,E13,E21,E34,E203,E212,E213, O2, S0,S117, G201 p. 79 | {{=wis|bi|bén}} = C74 | biⁿ = O4 | bîⁿ = O3, G201 p. 79 | bî-n = [!s20es] Léopold Dupuis |- = C65 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|d' ene boune façon |fr= {{t+|fr|bien}} |en= {{t+|en|well}} |es= {{t+|es|bien}} |it= {{t+|it|bene}} |nl= {{t+|nl|wel}} |ary= {{t+|ary|مزيان}} | }} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # çou k' est da ene sakî. #* Il avént bråmint do {{~}}. ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[gn a nén si grand må k’ i gn a on ptit bén ki våye avou]]}} / {{r|[[gn a nén si grand må k’ i gn a on ptit bén]]}} # {{r|[[c’ est on må po on bén]]}} ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[bén-fond]], [[bén-meube]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[prôpieté]], [[aveur]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|çou k' est da ene sakî |fr= {{t+|fr|bien}} }} === {{H|mot-fråze|wa}} === {{~}} {{n-c}} # mostere li sorprijhe. #* {{~|Bén}}, diåle mi stronne, t' as do toupet ! {{s-rif|JBur|''Joyeux rèspleus'' (1899), "Bin v’la st-on râre èdon surmint"}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[iy]] sj0o6oewm7hp902y608mdx41qew6kps 408185 408152 2024-12-03T16:48:04Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408185 wikitext text/x-wiki {{MR|ben|Ben}} == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|bene|sourd=la}} {{m-s}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|bɛ̃|bẽ|bĩ|biː|bi|bɛɲ}}, {{AFE|be|odio=Wa-fel bé bén.ogg|ling=wa}} {{miers|1|3}}; {{BS|én}}. ** {{pzc}} {{AFE|bẽ|odio=Wa bén.oga|ling=wa}} * {{Ric}} === {{H|adviebe|wa}} === {{~}} {{n-c|wa}} # (divant on viebe ou èn addjectif) d' ene façon [[comifåt]]. #* Il a {{~}} fwait s' corti # (seu tot respondant a ene dimande) mostrêye k' on-z est dacoird. #*Dji lyi dmande comint çk' on dit e francès «Ça brotche foû d' tos costés»"; '''bén''', dit-st i: {{s-rif|JLah}} # (divant èn addjectif ou dins ene vierbire) [[foirt]]. #* Elle est {{~}} tårdowe. #* Dj’a '''bin''' sogn’ qu’amå pô l’duc Tchâles èt sès sôdårs,</br>N’acorès-se po rinde li manôye di nosse pèce</br>{{s|JMign|"Li tchant di m' tere", 1935, p. 38}} # [[voltî]]. #* Mins on bouxhreut {{~}} djus l’ ome ki fwait l’ fricasseu d’ feves et ki rmonte si col di troes doets po fé l’ yane. {{s-rif|AXhi| « Bwègnes mèssèdjes & pititès gotes » (1905), p.13}} # (dins ene kesse après li viebe) rafoircixh li kession. #*Dispôy kibin d’annêyes sèreût-i '''bin''' la-d’zeûr ?{{s|HSim|Li mwért di l'åbe}} # (après li condicioneu) esprime li rgret. #*Vos n' vloz nén ki dj' boute a vosse plaece, kékfeye ?! Il åreut '''bén''' respondou k' si-fwait {{s-rif|CDen}} # ''(avou l' indicatif futurrece)'' adrouve ene propôzucion. #* Vos magnroz {{~}} ene tåte avou on boket d' froede tchå edon surmint … {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.33}} # ''(divant sacwants infinitifs)'' adoûcixh li viebe ({{Lka|bén vleur}}, {{Lka|bén inmer}}, {{Lka|bén vey}}). ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[bénrade]], [[bénvite]] * [[binåjhe]], [[binamé]], [[binureus]] * [[lacobén]], [[vacobén]] * [[kibén]], [[cobén]] * [[bénvleur]], [[bénvlant]] * [[bén dire]] * [[bén do]], [[bén del]], [[bén des]] * [[årtchibén]] * [[si bén ki]] * [[motoit bén ki]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (d' ene boune façon) [[comifåt]], [[estra]], [[clapanmint]], [[å pair do pôce]], [[corectumint]] * (foirt) [[mo]], [[foû]], [[assez]], [[byin]] ==== {{H|contråve}} ==== [[må]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | bé = C8, E165,E200, O0,O81, G201 p. 79 | {{=wis|beah|bén}} = C74 | bègn = G201 p. 79 | bein = E177a | bén = C62,C106, O100, G201 p. 79, R10, R11, R13 | bin = C1,C8,C9,C13, E1,E2,E13,E21,E34,E203,E212,E213, O2, S0,S117, G201 p. 79 | {{=wis|bi|bén}} = C74 | biⁿ = O4 | bîⁿ = O3, G201 p. 79 | bî-n = [!s20es] Léopold Dupuis |- = C65 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|d' ene boune façon |fr= {{t+|fr|bien}} |en= {{t+|en|well}} |es= {{t+|es|bien}} |it= {{t+|it|bene}} |nl= {{t+|nl|wel}} |ary= {{t+|ary|مزيان}} | }} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # çou k' est da ene sakî. #* Il avént bråmint do {{~}}. #* Dj' a stou ås racsegnmints. Tos leus {{~s}} sont-st îpotekés po pus d' cénk meye francs.{{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.48}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[gn a nén si grand må k’ i gn a on ptit bén ki våye avou]]}} / {{r|[[gn a nén si grand må k’ i gn a on ptit bén]]}} # {{r|[[c’ est on må po on bén]]}} ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[bén-fond]], [[bén-meube]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[prôpieté]], [[aveur]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|çou k' est da ene sakî |fr= {{t+|fr|bien}} }} === {{H|mot-fråze|wa}} === {{~}} {{n-c}} # mostere li sorprijhe. #* {{~|Bén}}, diåle mi stronne, t' as do toupet ! {{s-rif|JBur|''Joyeux rèspleus'' (1899), "Bin v’la st-on râre èdon surmint"}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[iy]] 21w7qsb4ebx3g9zy4s22fxi30whdqia 0 38624 408196 399880 2024-12-03T17:13:18Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408196 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{Apl}} «[[vo#Etimolodjeye 2|vo]]» + «[[cial]]» === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{pzc}} {{AFE|vɔʃal}} === {{H|adviebe|wa}} === {{~}} {{n-c|wa}} # loukîz (li sacwè, li sakî) k' arive. #* Ahoutez vos usteyes; {{~}} ene lavasse. #* Vola l' tins ki s' enûle ;</br>Ké vint ki vla k' i fwait !</br>I vat mî ki dj' m' afûle,</br>Ca {{~}} on hoursea. {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} #* Fåt-st assoti ! {{~|Vocial}} co ene feye li vî Michael Jackson avou ses vîs råtchåds. {{s-rif|JLef}} # [[cial]]. #* Loukîz {{~}} les agayons ki dji vs aveu dit enawaire. ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[vorcial]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[voci]] * (côpé divant des pronos) : vo l' cial, vo les cial, vo lzès cial, vo-z è cial, vo t' endè cial, vo tel cial, vo vzel cial, vo m' î cial… ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|loukîz li sacwè, li sakî k' arive |fr= {{t+|fr|voici}} }} {{ratour|cial {{Lka-ra|cial}} |fr= {{t+|fr|ici}} }} 6fp3cw17d04tl6uusygvnaskipp8zl8 0 39627 408246 407932 2024-12-04T10:02:35Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408246 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-spodiv-RI|prinde}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{V|prinde}}, {{bet|ri|v|wa}}, {{çdom}} {{caw|de|v|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ʀi.'pʀɛ̃t|ʀy.'pʀɛ̃t|ʀœ.'pʀɛ̃t|ʀɛ.'pʀɛ̃t}} ɔːøːʀɑ̃ʧɛ̃ɛːʤɔ̃õɲeẽːʃʒœəæ {{BS|ô}} ** {{pzc}} {{AFE|ʀi.'pʀɛ̃t}} * {{Ric|ri·prinde}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=5|A=r(i)prind|A.2=r(i)purd|B=r(i)prind|B.2=r(i)pud|IP3p.2=r(i)pudnut|PE=r(i)prindou / r(i)prins / r(i)pris|come=prinde}} {{~}} # {{vc}} prinde on deujhinme côp. #*{{~|Riprindroz}} on vere ? #* On m' {{~|a}} co {{~|rprins}} m' velo. #* I {{~|rprinda}} l' voye des tavienes k' il esteut afaiti do rôler djusk' å djoû. {{s-rif|JVri|« Li pope d'Anvers » (1896), p.68}} # {{vc}} [[ricmincî]]. #* I '''r’prinda''' si-oûve, et les vers vinît onk après l’aute come les peûs d’on tchap’lèt qu’on d’file{{s|JMign|"Les håyes sont rfloreyes", "L' aloumire", 1921, p. 51}} # [[continouwer]]. #* Nos {{~|rprindrans}} nos pårteyes di match ou d' piket, insi ? … {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.23}} # {{vc}} prinde çou k' on-z aveut dné. #* Mareye ki dene, Mareye ki {{~|rprind}}, Mareye voleuse. #* Sins s' aporçure k' ele leyive goter l' eure,</br>Li moirt e l' åme, ele dijheut d' ene flåwe vwès :</br>L' amour trompåve a gåté m' destinêye,</br>Et Diè m' {{~|a rpris}} l' efant k' end esteut l' frut. {{s-rif|JBur|''Joyeux rèspleus'' (1899), "Pauve kimére"}} # {{vc}} prinde ene sacwè après èn ôte. #* Si t' atchtêye ene nouve oto, on ti {{~|rprind}} l' viye. #* Mi vloz {{~|rprinde}} mi ome ? # {{vsc}} rifé des blames, po on feu k' aveut l' air distindou. #* La nosse feu ki {{~|rprind}}, wai. # prinde ene voye k' on-z î aveut dedja passé. #*Et, nåjhi do ratinde, i '''rprinda''' l' Pormoennåde</br>Ripassa l' Pont des Veas, So les Dos, les Bayås</br>{{s-rif|LLag|"Mayon" (1923), p. 23}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|prinde on deujhinme côp |fr= {{t+|fr|reprendre}} |en= to {{t+|en|retake}} |nl= {{t+|en|hernemen}} }} {{ratour|prinde çou k' on-z aveut dné |fr= {{t+|fr|reprendre}} |en= to {{t+|en|take back}} |nl= {{t+|en|herpakken}} }} === {{H|Co|wa}} === {{~}} # {{SP13s|prinde}} #* I fåt k' i {{~|rprinde}} ses måyes. 4gomi2ulpa6hnypbc2raf84ctyeu92k 0 40076 408176 404852 2024-12-03T16:31:38Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408176 wikitext text/x-wiki == {{L|wa|bl}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{Sh-m|end|awè|s’|sô}} === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} {{vcnd|di}} # ni pus vleur [[edurer]] (ene sacwè, ene sakî). #* Dji cmince a {{~|nd aveur m’ sô}}, savoz mi ! {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.108}} #*Et dj’ {{~|end a m’ sô}} do poirter m’ croes,</br>Dj’ {{~|end a m’ sô}} d’ esse el målmezåjhe{{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.71, “L’Onai d’ôr”}} #* Dj' {{~|end a m' sô}} do viker cial inte l' eglome et l' mårtea, å mitan di djins ki n' si savèt sofri l' ene l' ôte.{{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.47}} #* Dj' {{~|end a m' sô}} d' vos mariminces {{s-rif|JLah}} #* {{~|Dj' end a m' sô}} di piede mi tins avou twè… Ti n' es tolminme k' on nouk, hin, twè… {{s-rif|PHT|ratournant ''Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje'', 2009, {{p.|35}}}} <center><gallery> Hinnekens Juliette end awè s' sô.jpg </gallery></center> ==== {{H|variantes}} ==== * [[end aveur si sô]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2| * esse [[hode]] (di) * [[end awè s’ crevé sô]] * [[end awè ses cint kilos]] * [[end awè ene tone]] * [[fé s' djournêye]] * [[end aveur plin l’ cou]] }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|èn pus sopoirter |fr= {{t+|fr|en avoir marre}}, {{t+|fr|en avoir ras-le-bol}}, ''(en avoir)'' {{t+|fr|ras la casquette}}, {{t+|fr|en avoir plein le cul}} |de= ''(von etwas)'' {{t+|de|genug haben}} |en= to be {{t+|en|fed up}} ''(with)'', to be {{t+|en|tired}} ''(of)'' |ary= {{t+|ary|عيّى|ral=3eyya}} ''(من)'' }} 4ayofppyn569vnnqh9wk5wup2mci0ay 0 40247 408213 361137 2024-12-03T17:34:10Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408213 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|prononçaedje}} === <B>djigot</B>, djëgot. === {{H|etimolodjeye|wa|1}} === {{Bdj|djigue|anke=Walon 1}}, {{caw|ot|s|wa}}. ==== {{H|sustantif|wa}} ==== {{-su-}} {{~}} {{o}} #{{mangonreye|wa}} coxhe di bedot. #* Såcîz l' {{~}} savoz Bertene ki n' hatixhe !... {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.3}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (coxhe di bedot): [[djigue]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|coxhe di bedot |fr= {{t+|fr|gigot}} }} === {{H|etimolodjeye|wa|2}} === {{Bdj}} «[[djigue#Walon 2|djigue]]», {{caw|ot|s|wa}}. ==== {{H|sustantif|wa}} ==== {{-su-}} {{~}} {{o}} {{vm}} # {{manoye|wa}} El Braibant, pîce del minme cogne ki l' bouxhe di Lidje (pîce di deus aidants). #* Gn årè pus k' a ratinde les çanses et les {{~s}} {{s-rif|MVSeb}} #* Dj' a rtrové on djigot foirdjî a Anverse do tins des Årtchiduks Albert et Izabele (1578-1621) (A. Deltenre). #* Cwand dj' esteu djonne, dji djouwéve ås cåtes po des djigots (L. Vindal). # pîce d' on cinteme. ==== {{H|sinonimeye}} ==== (pitite pîce sins valeur): [[mastoke]]; {{Lka-si|mastoke}} ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WC}} (Bijhe) ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour |pcd= {{t+|pcd|jigot}} }} e7mib2ul2zn0bfy94oh3ol279ni4fra 0 40274 408171 399642 2024-12-03T15:46:31Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408171 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{BdjB|fin|fén}}, {{caw|i|c+p+v|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|fi.ni|fœ.nœ}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|fi.ni}} * {{Ric|fi·ni}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke = 4|A = finixh|B = fin|come = prusti}} {{~}} # {{vsc}} ariver a s’ [[fén]]. #* Li fime {{~|finixh}} a 10 eures. #* Il est tins k’ ça {{~|finixhe}}; on va divni roed sot. {{s-rif|LSoh}} # {{vc}} ariver å [[coron]] di. #* Cwand åroz {{~}} vosse live ? #* N' '''av''' nén {{~}} vos cozaedjes, vos ? {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.46}} #* Il a {{~}} s’ cårire come contrumwaisse etur les moules et les tchvolets. {{s-rif|LSom}} # ({{vndc}}) ariver å coron d’ l’ ovraedje. #* On n’ a måy {{~}} dvant 9 eures al nute. ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[po fini]]}}, {{r|[[po tot fini]]}} # {{r|[[fini pa]]}} #* A foice d’ aveur tote el djournêye el sint-bon do tchocolåt dins s’ nez, ça {{~|finit pa}} shonner mwais. {{s-rif|CQui}} # [[fini di]] #* El sacristeye, li curé {{~|finixheut di}} tchåssî si chazube. {{s-rif|PHT|ratournant [[w:Alphonse Daudet|Alphonse Daudet]]}} # {{r|[[n’ è nén fini]]}}, {{r|[[endè nén fini]]}} # {{r|[[a n’ nén fini]]}} : ki n’ finixh måy. #* Cori dins les ovraedjes ki n’ è finixhèt nén… {{s-rif|RJoe}} # {{r|c' est fini di}} : mosteure k' on vout tchôkî ene sacwè evoye #*'''C’èst fini dè''' vî tchinne ! Tot-z-oyant hil’ter l’ôr,</br>l’ome a roûvî s’ bêté, qui sès tåyes ont k’nohou ;</br>il a roûvî s’ vîyèsse, qui s’ pére a rèspècté</br>{{s|HSim|Li mwért di l'åbe}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[finixhaedje]], [[finixhmint]], [[finixheu]] * {{Lka-pa|fén}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (ariver al fén, sins coplemint) : esse [[foû]], esse [[houte]], [[cori foû]], [[difiner]] * (aveur fini) : aveur [[fwait]], aveur [[tot fwait]]; (erî-tins) [[ratourneure:tot + viebe|tot + viebe]] : dj’ a tot magnî = dj’ a fini d’ magnî. * (ariver al fén di) : [[atchever]] (''[[achèver]]''), ''[[terminer]]'' ==== {{H|contråve}} ==== * [[kimincî]] * [[ataker]], * [[apougnî]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | fini = E1, C1, S0, O0, R10, R13 | fënë = C65 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|v.s.c. ariver a s’ fén |fr= {{t+|fr|finir}}, {{t+|fr|se terminer}} |en= to {{t+|en|end}}, to {{t+|en|finish}} |nl= {{t+|nl|eindigen}}, {{t+|nl|ophouden}}, {{t+|nl|gedaan zijn}} |de= {{t+|de|enden}}, {{t+|de|aufhören}} |es= {{t+|es|acabar}}, {{t+|es|terminar}}, {{t+|es|acabarse}}, {{t+|es|terminarse}} |ar= intaHâ {{=ral}} {{t+|ar|إنتحى}} {{=dsf-ar}} {{t+|ar|إنْتَحى}} |ary= [[sala]] {{=ral}} [[سالى]]; [[kmel]] {{=ral}} [[كمل]] {{=dsf-ar}} [[كْمل]]; [[tkemmel]] {{=ral}} [[تكمّل]] {{=dsf-ar}} [[تْكمّل]] }} {{ratour|v.c. ariver å coron di |fr= {{t+|fr|finir}}, {{t+|fr|achever}}, {{t+|fr|terminer}} |en= to {{t+|en|finish}}, to {{t+|en|terminate}} |nl= {{t+|nl|beëinden}}, {{t+|nl|afwerken}} |de= {{t+|de|beenden}} |es= {{t+|es|acabar}}, {{t+|es|terminar}} |ar= atmama {{=ral}} {{t+|ar|أتمم}} {{=dsf-ar}} {{t+|ar|أتْمَمَ}}; faragha {{=ral}} {{t+|ar|فرغ}} {{=dsf-ar}} {{t+|ar|فَرَغَ}} |ary= [[kemmel]] {{=ral}} [[كمّل]]; [[sala]] {{=ral}} [[سالى]] }} {{ratour|c' est fini di |fr= {{t+|fr|à bas}}, {{t+|fr|à mort}}, {{t+|fr|sus à}} |en= to {{t+|en|down with}} }} === {{H|pårticipe erirece|wa}} === {{PE=}} #* Il a {{~}} s’ cårire come contrumwaisse etur les moules et les tchvolets. {{s-rif|LSom}} #* On n’ a måy {{~}} dvant 9 eures al nute. === {{H|Cos|wa}} === {{-drif-|finixh}} {{~}} #{{IP1s|fini}}. #* Dji {{~}} mi ovraedje pu dji vén djouwer avou vos. #{{Kim2s|fini}} #* {{~|Fini}} todi t’ pådje, pu dj’ el ricoridjrè. === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-i|fin}} {{~}} {{o}} {{a-pdvpdr}} # [[tot fwait]]. #* {{~|Fineye}} li dicåce pol craxhåd : li touweu aléve passer dmwin. {{s-rif|RDed}} #* Li scole {{~|fineye}}, dj’ esteu acostumé a ndaler berlôder åd dilong d’ Sambe {{s-rif|JSch}} #* Leu tchanson {{~|fineye}}, les cawyasses si metnut el tiesse d’ emantchî ene coûsse ås toreas. {{s-rif|EWET}} #* I fåt k’ on decore li minisse des travos {{~|finis}} d’ ene bele medaye di cur gårneye d’ ene tiesse di coshet d’ Pîtrin. {{s-rif|CMas}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[minisse des travos finis]]}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[tot fwait]] * [[achevé]] * [[houte]] * [[foû]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|tot fwait |fr= {{t+|fr|fini}}, {{t+|fr|achevé}}, {{t+|fr|terminé}} |en= {{t+|en|finished}} }} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # {{årt|wa}} pice téne k' ele est al fén di l' ovraedje #*I polixha s’ grand front a tos ptits côp d’ burin :</br>On-z î rtrouve co l’ {{~}} do sculteu sovrin</br>Et lyi creya des tchveas blonds come l’ avoenne k’ on soye ;</br>{{s-rif|BSLLW|oteur=MLej|"L’crèyåcion d’Eve", tome 43, p. 140}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|fini}}, {{t+|fr|achèvement}} soigneux, {{t+|fr|perfection}} }} == {{L|fr}} == === {{H|PE|fr}} === {{-addjfr-}} {{~}} {{o}} # [[fini]], [[fwait]], [[tot fwait]]. #* J’ai {{~}} mon travail. #*: Dj’ a fini mi ovraedje ; dj’ a tot fwait mi ovraedje ; dj’ a fwait ; dj’ a tot fwait. #* Il n’ a pas {{~}} son repas. #*: I n’ a nén fini si eurêye ; i n’ a nén tot magnî si eurêye. fy2m6x2yn9p1j9sh07fmlgmj9o9db8j 0 40513 408188 382445 2024-12-03T16:58:21Z Scribus electronicus 3672 408188 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|fé|bate|l’|aiwe}} === {{H|viebire|wa}} === {{~}} {{vcnd|a}} #{{mpm}} {{ist|wa}} fé bate l' [[aiwe]] des [[fossé]]s åtoû des [[tchestea]]s, tot djåzant d' on [[signeur]] a ses [[sief]]s, po-z espaitchî les [[rinne]]s di [[cwåker]]. #{{stin}} fé fé tolminme cwè a ene sakî (ki vos voet voltî). #* Feme-aloumire k' est fleur di tonire Ki vs loukîz lådje et ki vs agritchêye; Et ki al fén vos va {{~|fé bate l' aiwe}} {{s|LM}} (ratournant [[w:Georges Brassens|Georges Brassens]]). #* On lyi freut bén '''bate l' aiwe''' po on hentea d' peket {{s-rif|BSLLW|oteur =ERem|Bulletin de 1858, «[[w:Li savtî]]», 77-143}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[moenner pal betchete del narene]], fé [[bate Mouze]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour |fr= {{t+|fr|mener en bateau}}, {{t+|fr|mener par le bout du nez}} | }} qdm0gbk0xnbc9c6lg2xbytdb4f36d8z 0 40766 408169 399984 2024-12-03T15:34:49Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408169 wikitext text/x-wiki {{Lka}} [[higne et hagne]] == {{L|wa}} == === {{H|sustantivire|wa}} === {{-suwa-=}} {{~}} {{o}} {{spl|wa}} # [[margaye]]. #* Saetchîz-m’ foû des {{~}} do peupe {{s|GSfa|ratournant li [[psåme]] 17}} #* C' est dedja bén bea d' oyî les higne-et-hagne <!--kik'hagnes--> des deus efants la … ki n' si savèt pus tressinti. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.45}} #* On vike sins {{~s}}, sins dandjî ;</br>Les djins s' î veyèt co voltî. {{s-rif|LLag|"L' inmant", ''Tournai'', (1947), p. 125}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[cohigne-cohagne]] ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | hign-hagn = E203 | higne-hagne = R10 | higne-et-hagne = R10 | xhigne xhagne = E212 | higne-et-hagne = R12 | (k')hik-hagne = E1 | k'higne-(k')hagne = E1 | kik'hagne = LLag, JMign }} bx2qpjhb5e71ql37rtz36ewqtfeg354 0 41912 408140 382515 2024-12-03T14:29:49Z Scribus electronicus 3672 408140 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|impedicare|impedicāre|sourd=la}} {{m-s}}, {{Ris-S}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ɛs.pɛː.ʧiː|ɛs.pɛ̃.ʧiː|ɛs.pɛː.ʧi|as.pɛː.ʧiː|as.pɛː.ʧi|as.pɛː.ʧɛ|as.pɛː.ʧe|ɛ̃s.pɛː.ʃi|ɛ̃.pɛː.ʃi|ɛ̃.pe.ʃi}} {{BS|ai}}, {{36pr}} ** {{pzc}} {{AFE|ɛs.pɛː.ʧiː}} * {{Ric|es·pai·tchî}} === {{H|viebe|wa}} === {{-cowait-|espaitch}} {{~}} {{vc}} {{loyén prono|wa|'}} # èn nén [[leyî]]. #* '''Espaitche''' lu d’ fé des biestreyes. {{s-rif|O81}} #* (Les inketeus ont) {{~}} on moûde. {{s-rif|C13}} #* C’ est dazår l’ anichtaedje des bîs pås aiwes di måjjon k’ a {{~}} l’ djonnlaedje des lotes. {{s|LM}} #* Faléve-t-i co çoula, po m' vini '''espaitchî'''? {{s-rif|BSLLW|oteur =ERem|Bulletin de 1858, «[[w:Li savtî]]», 77-143}} # {{str}} {{med|wa}} èn nén leyî vni (ene maladeye). #* I croeyet k’ i pôront {{~}} l’ sida insi. {{s-rif|S117}} # diner l’ ôre a (ene sakî, ene biesse) di n’ nén fé ene sacwè. #* Les parints {{~|espaitchént}} les båsheles di rexhe tote seules. ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[n’ espaitche ki]]}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[espaitche]] * [[espaitchmint]], [[espaitchance]] * [[espaitchaedje]], [[espaitcheu]] * [[espaitchåve]], [[espaitchant]], [[espaitchançrece]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | èspêtchî = E1, E21, E34, E170, C9, C99 | èspêtchi = C1,C13 | aspêtchî = O0, S109, S117 | aspêtchi = C8, O81, O100, S3, S44, S117 | aspaitchi = O2 | aspétchi = S0,O100 | aspêtchè = S3, S117 | aspêtcher = S117 | inspêtchî = O4 | impêtchî = O4 | impéchi = O3 | espaitchî = E203, R10, R13 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|èn nén leyî |fr= {{t+|fr|empêcher}}, {{t+|fr|prévenir}} |en= to {{t+|en|avoid}} |de= {{t+|de|hindern}}, {{t+|de|verhindern}} }} {{ratour|èn nén leyî vni (ene maladeye) |fr= {{t+|fr|prévenir}} |en= to {{t+|en|prevent}} }} {{ratour|diner l’ ôre di n’ nén fé {{Lka-ra|disfinde}} |fr= {{t+|fr|défendre}}, {{t+|fr|interdire}} }} === {{H|pårticipe erirece|wa}} === {{-perwa-î|espaitch}} {{~}} # {{PE|espaitchî}}. #* Nos vos åréns bén volou ndaler vir, mins nos avans stî {{~s}}. {{s-rif|O100}} #* C’ est dazår l’ anichtaedje des bîs pås aiwes di måjjon k’ a {{~}} l’ djonnlaedje des lotes. {{s|LM}} l9x7ynjynqz0l51rn0e1e6tva41zh1b 0 42291 408266 406338 2024-12-04T11:27:29Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408266 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == = [[awè fwin]] === {{H|etimolodjeye}} === {{Apl}} [[aveur]] + [[fwin]] === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} # {{vsc}} sinte k' i fåt magnî, ey end [[aveur håsse]]. #* Dj' {{~|a si fwin}} ki dji hagnreu,</br>So m' fwè, on clå e deus ! {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} #* Dj' '''a fwin''', dj' '''a fwin''', dj' {{~|a fwin}}; dji vôreu bén magnî on bon côp a m' fwin. {{s-rif|CMah}} # {{vcnd|di}} aveur håsse di magnî, di boere (ene sacwè ki plait dipus k' ôte tchoi). #* Dj' {{~|a fwin}} d' ene boune sipesse sope. #*Djonnes et vîs, femes, efants,</br>Ont yeu ptchî d' {{~|aveur fwin d'}} pan,</br>Ki do letchî tes botes !{{s-rif|LLag|"L' inmant", ''Ås walons'', (1947), p. 120-121}} # {{vcnd|di}} {{im|wa}} voleur [[årdanmint]] ene sacwè. #* Dj' {{~|a fwin del}} fiesti divant d' end aler pol France. {{s-rif|JMign|"Al bèle fontinne, comèdèye è treûs-akes", 1924, p.51}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|aveur yeu fwin}} aveur sitî lontins el pômagne. # {{r|[[awè fwin come Mouze a soe]]}} # {{r|[[fåreut ddja awè fwin d' djote po magnî l’ burton]]}}; {{r|[[i fåt aveur fwin d' lumçons po magnî des halenes]]}} # {{r|[[fåt awè fwin d' såce po trimper s' pwin dins l' berdouye]]}} ; {{r|[[fåt awè fwin d' såce po trimper s’ pwin dins les broûs]]}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (sinte k' i fåt magnî, pask' on a trop waire magnî) : [[aveur li dint]], [[awè schô ses dints]], [[awè schôpe a ses dints]] * (aveur håsse di magnî, di boere ene sacwè) : [[rimer]] après; [[djéryî]] après, [[awè l' misse]] di ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|sinte k' i fåt magnî, pask' on a trop waire magnî |fr= {{t+|fr|avoir faim}} |en= to {{t+|en|be hungry}} |nl= {{t+|nl|honger hebben}} |es= {{t+|es|tener hambre}} }} 2e0hux82053m5zq7rxhqvdc9ddqzbrp 0 43346 408219 406815 2024-12-03T17:50:04Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408219 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|bresse}} {{bet|ra|v|wa|d=raprepiaedje}} ey {{caw|î|v|wa}}; {{çdom}} {{bdj|abressî}} {{bet|ri|v|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ʀa.bʀɛ.'siː|ʀa.bʀɛ.'si|ʀa.bʀɛ.'sɛ|ʀa.bʀɛ.'se|ʀa.bʀa.'siː}} ** {{pzc}} {{AFE|ʀa.bʀɛ.'siː}} * {{Ric|ra·bres·sî}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=2|A=rabress|come=waitî}} {{~}} {{loyén prono}} # {{vc}} mete ses lepes so (ene pårteye do coir d' ene sakî, d’ ene inmêye sacwè) et houmer; abressî {{ri=0}}. #* I n' vout nén {{~}} s' viye matante pask' elle a des poys a s' minton {{s-rif|O100}} #* I m' endè sereut di n' vos nén vni {{~}} divant d' end aler ås lon-payis. #* Çou k' l' amour fwait fé, sapinse li comere ki {{~|rabressive}} si pourcea {{s-rif|RVir}} #* K' il estént beas, nos grands cougnous,<BR>K' on {{~|rabressive}},<BR>k' on rabetchtéve<BR>K' on doirmeut minme kécfeye avou ([[w:Louis Courtois|Louis Courtois]]). #* Dji voe des beas efants l' douce hiede</br>Ki m' ascoyèt ferant batant ;</br>et dj' {{~|rabresse}} feme, poyons, poyetes !</br>Dj' a dijh-ût ans. {{s-rif|BSLLW|oteur=MLej|"Dj’a dîh-ût ans", tome 43, p. 143}} #* {{~|Rabresse}} ti feme, grand emîssé ! Ses parints volèt bén. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.50}} # {{vndc}} diner des båjhes. #* Ene rabresseuse, c' est ene ki {{~|rabresse}} toltins. # {{vc}} {{im}} djonde po deus sacwès. #* Nameur avou ses ponts ki {{~|rabresnut}} l' aiwe {{s-rif|CDen}} #* Cwand on est dissu l' pont d' Djambe,<BR>On voet Mouze passer padzo;<BR>Elle eva rabressî Sambe,<BR>Elle evont brès dzeu, brès dzo {{s-rif|JDet|dins « Vive Nameur po tot »}} # {{fois|wa}} muzurer èn åbe avou les bresses. # {{oto|wa}} toutchî tot fjhant èn accidint, po ene oto. # eterprinde (on målåjhey ovraedje). #* C' est onk ki {{~|rabresse}} beacôp d' l' ovraedje {{s-rif|E200}} #* Cwand on s' mareye, on n' sait nén tot çk' on {{~|rabresse}} {{s-rif|C106}} <gallery> Smashed_noses_(5738704765)_(cropped).jpg|diner ene båjhe Wa vi rabressî did lon.jpg|diner ene båjhe did lon Wa vi rabressî (aprepyî s' muzea).jpg|sinse di djonde (aprepyî s' muzea) Wa vi rabressî (èn åbe).jpg|muzurer èn åbe Choque.jpg|oto k' a stî rabressî on postea </gallery> ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[rabressî a picetes]]}}. #* LOUWIS. – Ké-n aweur ! Loukîz, matante Nenele, dji n’ sai çou k’ i m’ ratént ki dji n’ vis {{~|rabresse a picetes}} !</br>NENELE. – N’ årîz vs nén sogne d’ aveur des gretes ? {{s-rif|HSim| « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.92}} # {{r|[[rabressî come al dicåce]]}} / {{r|[[rabressî come les matantes]]}} / {{r|[[rabressî come les parints]]}} # {{r|[[rabressî a magnî]]}} : rabressî foirt #* I m' ont {{~}} a m' magnî. # {{r|[[rabressî l’ plantchî]]}}: [[toumer]] al tere. # {{r|[[si rabressî come galant et mayon]]}} # {{r|[[rabressî s’ croes]]}} ## {{r|[[ki tchaeconk rabresse si croes]]}} ## {{r|[[cwand on voet les croes des ôtes, on rabresse les sinnes]]}} ==== {{H|parintaedje}} ==== {{Boesse|c=2| * [[rabressaedje]] * [[rabressåjhe]] * [[rabresmint]] * [[rabresseu]], [[rabresseuse]] / [[rabresresse]] * [[rabressåde]] * [[rabresreye]] * [[abressî]] * {{Lka-pa|bresse}} }} ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=mete ses lepes so| * [[abressî]] * [[båjhî]] * diner ene [[båjhe]] / diner des [[båjhes]] * diner on [[betch]] / diner des [[betchs]] * diner ene [[boutche]] / diner des [[boutches]] * [[kibetchî]] * [[rabetchî]] * [[rabetchter]] * [[raboutchter]] * [[raletchî]] * [[ratchoufter]] * [[ribetchî]] * [[tchoufter]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | rabressî = S109,S117, R10, R13 | rabrèssî = E170, C107 | rabrèssi = C1,C8,C13 | rabressi = S117 | rabrèssè = S36,S122 | rabressè = S117 | rabrèsser = E165 p. 32, E200 | rabresser = S117 | rabréssî = O0 | rèbrassî = O0 | rabrassî = O0,O103 | rabrassi = O2,O100 | rimbrassî = O4 | rimbrassi = O105 |- = O101 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|diner on betch |fr= {{t+|fr|embrasser}} |en= to {{t+|en|kiss}} |nl= {{t+|nl|kussen}} |de= {{t+|de|küssen}} |es= {{t+|es|besar (es)}} |ary= {{t+|ary|باس|ral=bas}} }} === {{H|PE|wa}} === {{-perwa-î|rabress}} {{PE=}} #* I m' ont {{~}} a m' magnî. #* Èm pus bea sovni, c' est cwand ele m' a {{~}} å cwénze d' awousse {{s-rif|O105}} 6ld2a4tn2m8r2zl83xcut40dqbrzf44 0 44954 408206 383434 2024-12-03T17:22:37Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408206 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|mot-fråze|wa}} === {{~}} {{n-c|wa}} # mostere on shoflaedje (di froed, di dishoflaedje, di tchôd). #* O {{~}}, Mareye ! ki fwait i froed ! {{s-rif|NoWa}} #* Way ! Vocial li lavasse ;</br>{{~|Souxh}} ! Dji cmince a poujhî ;</br>Et l' rew k' i fåt k' dji passe,</br>Kimint va dj' l' ascoxhî ? {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} #* {{~|Souxh}} ! ki fwait i crou vaici ! {{s|Alban Leloup|ratournant ene sipoûle di [[w:Dôna l’ Canî|Dôna l’ Canî]]}} #*'''Souh souh''' bon Diew qui fait-i freud</br>'''Souh '''souh bon Diew qui fait-i freud</br> ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[ouxh#Walon 2|ouxh]], [[oufti]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|mostere on shoflaedje di froed |fr= {{t+|fr|ouf}}, {{t+|fr|brr}} }} osbba2jra1i38on0l6g4mde2l15k4vp 0 47092 408258 406471 2024-12-04T11:21:03Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408258 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Etim?}} === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|kak.'te|kak.'tɛ}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|kak.'te}} * {{Ric|cac.ter}} === {{H|viebe|wa}} === {{-cotchi-|cact}} {{~}} {{vsc}} # [[clousser]] divant d’ ponre, tot djåzant d’ ene poye. # {{stin}} [[cåzer]] bråmint. #* Cwand ene feye des cmeres di cisse tire</br>{{~|Cactèt}} eshonne, on n' ôreut nén</br>Li diåle mi fût, hoûler l' tonire ! {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} #* K' a-t-ele co stou vijhner, po-z esse aprume rivnowe?</br>K' e-st i seur k' ele a stou co '''cacter''' avå l' rowe</br>{{s-rif|BSLLW|oteur =ERem|Bulletin de 1858, « Li savtî », 77-143}} #* Pô a pô, nos personaedjes k' estént-st e l' coine di li tchminêye si metît a {{~}} inte zels; {{s-rif|JVri|« Li pope d'Anvers » (1896), p.9}} #* C’ est l’ cafè ki fwait {{~}} les comeres. {{s-rif|CWer|dins l’ tchanson « [[w:C’ est l’ cafè (tchanson)|c’ est l’ cafè]] »}} #* Do côp après, a ût eures, c’ est les Walons ki djåzèt bén ki s’ rapoûlèt ; et ça {{~|cactêye}} ! {{s-rif|PGMa}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[cactaedje]] * [[cacteu]] * [[cactreye]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== (clousser) * [[crêler]] * [[côcoter]] (cåzer bråmint) * [[berdeler]] ; {{Lka-motyince|wa|cåzer bråmint}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== (clousser) * [[cocårder]] * [[codåcsî]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | cak’té = E89 | cakté = E203 | cacktez = E212 | cacter = R10 | caketer = E1,E34 | cak’ter = E1 | caquetè = C1 | caktè = C8 | cakter = FO2 | cacté = E177a }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|clousser divant d’ ponre |fr= {{t+|fr|caqueter}} }} {{ratour|cåzer bråmint {{Lka-ra|Motyince:cåzer bråmint/walon}} |fr= {{t+|fr|bavarder}}, {{t+|fr|caqueter}} }} dis0aoc7jpez2j8kl7jucin9ysgjo4m 0 48427 408217 407604 2024-12-03T17:47:34Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408217 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{V|parexhe}} troejhinme djin di l' indicatif prezintrece === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|pa.ʀɛ|pa.ʀi.|pa.ʀɛː|}} ** {{pzc}} {{AFE|pa.ʀɛ}} * {{Ric}} === {{H|advierbire|wa}} === {{~}} {{n-c|wa}} # acsegne ki c' est [[dandjreus]] vraiy. #* Nosse Djan rvént ouy, {{~}}. {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.3}} #* Schoûtez come Derik est fayé: il a scoryî l' meskene, {{~}} {{s-rif|JLF}} #* Si l' cote ni fwait nén l' priyesse, ebén, mafrike li sårot fwait co l' Tiesse di hoye, {{~}} {{s|JDB}} # mostere ki c' est l' vraiye (sovint avou di l' ironeye, ene miyete di måvlaedje). #* Nos estans seur segnîs, dai ! K’ avans ns bén fwait å Bon Diu, {{~}} ! {{s-rif|HSim| « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.28}} #* Si tchestea tome e blesse et ses djins n' ont waire di cwè viker, mins lu est ritche, {{~}} …{{s-rif|PHT|ratournant e walon ''Walon’rèye, tére di lédjindes'', 1998, {{p.|49}}}} # [[pol rawete]]. #* JANETE. - Ebén l' voyaedje, kimint a t i stou ?</br>RIDANT. - Foirt bén, Janete, merci.</br>Et nos ravans nosse Meliye, {{~}} !{{s-rif|HSim|"Janète" (1911), eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.150}} # {{arin|wa}} [[siervi|sieve]] a tchôkî l' [[arinnoe]] a co tuzer ene miete. #* c' est des cwårs, {{~}}! #* vos loucroz di vni, {{~}} ! # {{arin|wa}} [[mostrer|mostere]] k' on-z ouxhe divou î pinser pus [[timpe]]. #* c' est les shûtes, {{~}}! # {{arin|wa}} rafoircixh ki çou k' on dit n' esteut nén çou k' rawårdéve l' arinnoe. #*c' est ki: ça n' si djowe nén, la, ça, {{~}} # {{arin|wa}} [[efén]], [[al fén des contes]]. #* vo vs la, {{~}}! #* {{lang|wa-fel|—Kimint?… Qwè?… Çoula ni v’ fait nin v’ni foû d’ vos clicotes, '''parè'''?}} {{s|JVri|''Tot tûsant'' (1924), ''In’ Ouy’ di Crâhe'', p.315}} # al fén del fråze divant l' prono tonike pol mete e valeur. #* C’ est ki dji n’ a nén sogne, {{~}}, mi ! {{s-rif|HSim| « Sètche, i bètche » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.49}} #* Vos estoz del boune anêye, {{~}}, vos, d' après çou k' vos m' avoz dit ki ravizéve, dji wadjreu po m' tiesse ki c' est lu.{{s-rif|JVri|« Li pope d'Anvers » (1896), p.76}} ## avou l' no di l' atôtchî. ##* Et vla l' colon rivnou e s' colebire {{~}} Monsieu Dåvid. {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.8}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (k' est motoit veur) : [[dandjreus]], [[probåbe]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | parè = E165 | paret = S117, R10,R13 | parèt = C99, S17 | parêt = C8 | parit = S0,S117 }} ==== {{H|NU}} ==== Ci mot est målåjheymint ratournåve e francès. Si sins vareye bråmint sorlon les fråzes et sovint nén foirt clair. On l' pout-st ossu eployî avou d' ôtes mots-arinnoes come [[don]], [[edon]], [[endon]], [[ça]], [[douwô]], [[taiss]], [[la]], [[alez]], [[djans]], [[va]], [[ô]], [[saiss]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|sorlon çou k' on dit | fr = {{t+|fr|parait-il}}, {{t+|fr|à ce qu'il parait}}, {{t+|fr|dit-on}} }} {{ratour|mostere ki c' est l' vraiye (sovint avou di l' ironeye, ene miyete di måvlaedje | fr = {{t+|fr|évidemment}}, {{t+|fr|sans surprise}}, {{t+|fr|tu parles}}, {{t+|fr|comme par hasard}}, {{t+|fr|c'est ça}} }} {{ratour|dandjreus | fr = {{t+|fr|apparemment}}, {{t+|fr|visiblement}}, {{t+|fr|de toute évidence}} }} {{ratour|pol rawete |fr= {{t+|fr|en plus}}, {{t+|fr|de surcroît}}, {{t+|fr|cerise sur le gâteau}} }} {{ratour|sieve a tchôkî l' arinneu a co tuzer ene miete | fr = {{t+|fr|réfléchissez-y}} }} {{ratour|mostere k' on-z ouxhe divou î pinser pus timpe | fr = {{t+|fr|tu aurais dû y réfléchir à deux fois}}, {{t+|fr|fallait y penser}} }} {{ratour|rafoircixh ki çou k' on dit n' esteut nén çou ki rawårdéve l' arinnoe | fr = {{t+|fr|penses-tu}} }} {{ratour|efén | fr = {{t+|fr|enfin}} }} ezgslkromr6r11hxjv08rah32mj8tgr 0 48819 408191 341153 2024-12-03T17:04:04Z Scribus electronicus 3672 408191 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-spodiv-TCHIV|å d' gosson|ɔː.‿d‿gɔ.'sɔ̃}} === {{H|etimolodjeye}} === {{Apl|wa}} «[[tchivå]]» + «[[d']]» + «[[gosson]]». === {{H|Pr}} === * {{WAFE}} ** {{pzc}} {{AFE|ʧi.'vɔː.‿d‿gɔ.'sɔ̃}} === {{H|Suvire|wa}} === {{~}} {{o}} # {{tchivå|wa}} [[mwinre]] tchivå. #* Dji magna m' sô, dji divna come on moenne<BR>, Mi k' aveut stî come on vî {{~|tchvå d' gosson}} {{s-rif|CDuv|"Li pantalon trawé" (1849)}} #* - Vosse tchivå est bén trop forsôlé.<BR>- Dji n' a måy atelé on {{~|tchvå d' gosson}}, paret, mi {{s-rif|JLah}} ==== {{H|Si}} ==== [[haricrûte]], [[rosse#Walon 2|rosse]] ==== {{H|Ra}} ==== {{ratour|mwinre tchivå |fr= {{t+|fr|haridelle}} }} 4nms4rpyye6jo4x08cndlee1afxwrer 0 49536 408178 344152 2024-12-03T16:34:58Z Scribus electronicus 3672 408178 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-vprwa-|souker}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Apl-vprC}} «[[souker]]». === {{H|viebe|wa}} === {{~}} # {{vprmur}} [[tchoker]] si tiesse disconte ene sacwè d' deur, et s' fé må. #* Ele '''s'''' a '''souké''' l' tiesse ås montêyes del cåve. # {{vprnon}} si bouxhî coine conte coine, tot djåzant d'&nbsp;berås, di toreas, di ciers. #* Les berås '''s' soukèt''' po djouwer. ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|il (elle) est todi metou (owe) ou çki les gades (u les boks) si soukèt:}} il est todi la k' i n' fåreut nén: å mitan d' ene margaye, u: la k' on n' vout nén k' i soeye. ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * (tchoker si tiesse) [[buker]] * (si bouxhî coine conte coine) [[kissouker]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|tchoker si tiesse |fr= {{t+|fr|se cogner}}, {{t+|fr|se heurter}} la tête }} {{ratour|esse todi metou ou çki les gades si soukèt |fr= être fourré(e) au mauvais endroit }} rdju265otm157fvhvfwxbjqix2dec6h 0 53184 408247 397991 2024-12-04T10:04:34Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408247 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Calc|obligation|fr|wa}} {{m-s}}, {{çdom}} {{caw|åcion|s|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ɔ.bliː.gɔː.'sjɔ̃|ɔ.bliː.gɔː.'ʃɔ̃|ɔ.bliː.gaː.'sjɔ̃}} {{BS|å|-}} ** {{pzc}} {{AFE|ɔ.bliː.gɔː.'sjɔ̃}} * {{Ric|o·bli·gå·cion}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{f}} # [[kidujhance]] k' est oblidjeye. #* Ki voloz vs, li mestî a des {{~s}} k' on n' pout nén todi rbouter.{{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.22}} #* Li  poye  k’ a  l’ tchance  do  viker  al  grande  air  n’ a  nole  {{~}}  do  ponre  èn  oû  tos  les  djoûs {{s-rif|AMot}} # {{fin|wa}} papî u acertineure d' èn [[epronteu]] ki waeranti li rpayaedje di si epront, avou des interesses, a on metou moumint. #* Di ç' tins la, on aveut co des {{~s}} papî; po les voleus, dj' elzès muchive dizo l' saiwoe. <gallery> Gornergrat-Bahn 1897.jpg </gallery> ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (lwè): [[oblidjance]] * (kidujhance): [[divwer]] * (finances): [[bon]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | obligåchon = E1 | obligåcion = E1, R10 | obligâcion = S0 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|oblidjeye kidujhance |fr= {{t+|fr|obligation}} }} {{ratour|papî d' epront |fr= {{t+|fr|obligation}} |en= {{t+|fr|bond}} }} === {{H|VE}} === {{wp|obligåcion (finance)}} 2tes5xtpil6x8z9126cyw6ll52ai9hh 0 55341 408129 371262 2024-12-03T13:20:09Z Scribus electronicus 3672 408129 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|li|cou|dins|l’|boure}} === {{H|advierbire|wa}} === {{~}} {{n-c|wa}} # sins awè nole rujhe po viker. #* Å Såt, dj' aléve tchaire {{~}}: gn a m' comere k' î dmoréve, å Såt {{s-rif|HMat}} ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[toumer l’ cou e boure]] * [[viker l' cou dins l' boure]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{Lka-ra|viker l’ cou dins l' boure}} gvkznjhcue566cu2jy6lmgh9q6w0m2k 0 56090 408137 400591 2024-12-03T14:26:03Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408137 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== ==={{H|etimolodjeye}}=== {{Apl-vprV|ashir}}. ==={{H|viebe|wa}}=== {{~}} {{vprmur}} # si mete li drî so on [[xhame]] u ôte tchoi. #*{{~|Ashî}} tu la! #*Si dj’ esteu dvins les transes,</br>Sins djîsse, efant pierdou dzo l’ cir,</br>Dj’ ireu tot près d’ vosse dimorance,</br>{{~|M’ ashir}} {{s-rif|MLej|"Djône amour" imité d’Adolphe Hardy, ''guitare''}} #*Cwand l’ brune touméve, vijhéns, vijhenes,</br>{{~|S’ ashiyént}} sol baye, tot copinant. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.42, “Li Plèce Grétry”}} #* MÅRTIN. (tot paf) - Iy !... c' est Djôzef et Houbert !...(Alant sor zels :) Ki dj' so binåjhe di vs vey !</br>ROUMA. - Bén vraiy ? …</br>MÅRTIN. - Si binåjhe ki ç' n' est nén do dire … {{~|ashidoz vs}} … {{~|ashidoz vs}} … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.21}} {{nourat}} mm7x5f2mmrx8zeu6xe8ns2i2vh3h32r 0 60346 408156 407377 2024-12-03T15:09:36Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408156 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == ==={{H|etimolodjeye}}=== {{Etim?}} ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|mɑ̃.ˈke|mɑ̃.ˈkɛ|mɑ̃.ˈkiː|mɔː.ˈke}} ** {{pzc}} {{AFE|mɑ̃.'ke}} * {{Ric|man.ker}} ==={{H|viebe|wa}}=== {{-codjow-|troke=1|A=mank|come=viker}} {{~}} # {{vsc}} èn pus esse la (po ene sacwè). #* I n aveut des tchårreyes di circonstance, mins l’ vén vénve a {{~}}. {{s-rif|VSpr|2011/2012, p. 9}} # {{vsc}} ni nén adiercî, rater. #* Il a {{~|manké}} s’ cibe. #* On a {{~|manké}} l’ trén. # {{vc}} rissinti del poenne cwand ene sacwè n’ est pus la. #* Nosse tchén est moirt, i nos {{~|manke}}. # {{vc}} nén aconter ene sakî comifåt. #* {{lang|wa-fel|Mins dji n' vou nin çoula, qwand dji d'vreû vinde mi cote !</br>Et, sins v' '''måker''', masseûr, dj'îrè d'lé l' scrignî</br>Qu'i fêse po m' pôve vî pére on wahê bin sognî…}} {{s|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "A l'pwète dès incurâbes" (avri 1878), p.55}} # {{vcnd|di}} ''(sovint eployî å passé)'' mostere ki l' fijhaedje åreut bén polou s' passer. #* Mins ç’ côp la, Diu do Diu ! Cwand dj’ m’ aprepia do lét</br>Ki nos prindîs l’ cadåve, k’ esteut si froed, si setche,</br>Dji {{~|manca do}} flåwi. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.25, “Vîx Souv’nir”}} #* Ebén, i fåt aroubi, dj' {{~|a manké do}} dire araedjî, do djalozer pareye veye. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.42}} ===={{H|ratourneure}}==== # {{r|a cwè manke}} : pocwè, a cwè ça sieve, po kéne råjhon. #* {{~|A cwè manke}} di s’ moster rancuneus, rinde el bén pol må, c’ est l’ meyeu. {{s-rif|O4|a « rancuneû »}} # {{r|i n’ mancreut pus k’ ça}} : dijhaedje cwand on prind consyince k’ ene målåjheye sacwè poreut si vni radjouter a ene afwaire dedja målåjheye ; on dit eto : {{r|ça sreut l’ bouquet}}. ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[manké]] * [[manke]] * [[mancant]], [[mancance]] * [[mancmint]] * [[inmancåve]], [[inmancåvmint]] * [[mancaedje]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (divni råle) : [[låtchî]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | manker = C9,E1,R10,R13,S0 | måker = E1 | mankè = C8 | mankî = E212b,O3,O4 | manki = E212 | måquer = E1 | manquè = C1,C100 | manquer = C100,O3 | manquî = O0 }} ==== {{H|ratournaedje}} ==== {{ratour | fr = {{t+|fr|manquer}} }} {{ratour|manker di | fr = {{t+|fr|faillir}}, {{t+|fr|manquer}} de }} i5dnxv6z65mi8j56kyz18brcieapurf 0 61315 408248 402241 2024-12-04T10:06:49Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408248 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== {{-spodiv-RI|bouter}} ==={{H|etimolodjeye}}=== {{V|bouter}} {{bet|ri|v|wa}} {{çdom}} {{caw|er|v|wa}}. ==={{H|prononçaedje}}=== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ʀi.bu.'te|ʀi.bu.'tɛ|ʀy.bu.'te|ʀœ.bu.'te}} ** {{pzc}} {{AFE|ʀi.bu.'te}} * {{Ric|ri·bou·ter}} ==={{H|viebe|wa}}=== {{-codjow-|troke=1|A=ribout|come=bouter}} {{~}} {{vc}} # bouter adon k' on aveut djoké. #*Il avént dvou clôre avou l' minêye, mins asteure, i {{~|rboutèt}}. # revoyî e-n erî (ene sakî, ene sacwè ki vént toprès). #*Mågré totes les promesses, li vireus passeu d’ aiwe<BR>{{~|Riboutéve}} li mariaedje et les saetchs di skelins,<BR>N’ åreut nén dné ene çanse po divni tchesturlin {{s-rif|JVri}} #*Diè k’ a-st adegni sinte Madlinne n’ årè nén l’ coraedje di m’ {{~}} adon ki, dré ouy, dji n’ vou pus viker ki po m’ feye {{s-rif|JVri|dins [[w:Li pope d' Anverse|Li pope d' Anverse]]}} #*Mins li ptite Tansou, leye, di tote li foice des prumirès celules di s' cervea, {{~|ribouta}} l' Malén, et tiestowmint, voleur dimorer acrotcheye {{s|LMver}} #*Arqiya n' a rén trové d' mî ki d' aler rcweri ene grande låsse ås solés, li bôrer d' linne di moton, et d' î tchôkî l' efant; inte deus tetêyes, ele {{~|riboutéve}} li låsse avou l' gamene, bén refaxheye, padrî li stouve-crapåd {{s|LMver}} # mete a dmwin, ni nén voleur fé. #* Ki voloz vs, li mestî a des obligåcions k' on n' pout nén todi {{~|rbouter}}. {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.22}} # responde a ene dijhêye. #*- Waitîz, Vera Aminievna, dins ç' werene la do muzêye, li Rûsse ki s' fwait trawer s' vinte pal bayonete di l' Inglès: èn direut on nén k' ça vike ?<BR>(…). Mins Vera {{~}} docô:<BR>- Drole di ratourneure po djåzer d' onk ki va leyî la ses hozetes, li moumint d' après, monsieu Esmayel !{{s~|LMver}} # {{vsc}} [[crexhe]] après s' aveur djoké. #* Louke on pô ki c’ est bea l’ prétins ! Tot ravike, tot {{~|rboute}} foû tere… {{s-rif|PHT|ratourtnant ''Tchantchès, c'èst po rîre'', 2023, p.7}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[riboutaedje]] * [[ribouteu]] * [[bouter]]; {{Lka-pa|bouter}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|ovrer après ene termene k' on n' a pus ovré |fr= {{t+|fr|retravailler}} }} {{ratour|revoyî e-n erî |fr= {{t+|fr|repousser}} |nl= {{t+|nl|weren}} }} {{ratour|responde a ene dijhêye |fr= {{t+|fr|rétorquer}}, {{t+|fr|répliquer}} }} jzp0kzltima7cn4ox5fbhc7nubibwax 0 61354 408184 317062 2024-12-03T16:47:33Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408184 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye}} === {{V|racsegnî}} {{caw|mint|s|wa}}. === {{H|Pr}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|...}} ** {{pzc}} {{AFE|ʀak.sɛɲ.'mɛ̃}} * {{Ric|rac.segn.mint}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # [[racsegne]]. #* Dj' a stou ås {{~s}}. Tos leus béns sont-st îpotekés po pus d' cénk meye francs.{{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.48}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[racsegnî]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[infôrmåcion]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | rac’sègnemint = E1 | rac’sègn’mint = {{RO|E1}} }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour | fr = {{t+|fr|renseignement}} }} 6xwszqbpf39em8xbmb6i7yqugax5izd 0 61504 408195 407518 2024-12-03T17:12:56Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408195 wikitext text/x-wiki {{MR|hoûssea}} =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|hours-|housse}} {{Ris-R}} {{caw|ea|s|wa}}; {{FEW|16|261|a}}. === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # {{meteyo|wa}} gros côp d' vint, mins ki n' deure nén. #* Vola l' tins ki s' enûle ;</br>Ké vint ki vla k' i fwait !</br>I vat mî ki dj' m' afûle,</br>Ca vocial on {{~}}. {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} #* On aveut shijh moes des {{~s}},</br>Des foitès djalêyes, del warglaece. {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Li nivaie", p.78}} #*Li hoûlant hoursea ki dhoursele<BR>Et spete les nûlêyes e noer cir<BR>Plonke sol vî tiyoû k' i khotele<BR>Et czåbouye, come pol distchåssî {{s-rif|HBra}} #*I s' a-st elevé on {{~}} (d' vint) {{s-rif|E200}} # [[walêye]] foite, mins ki n' deure nén. #*C' est on {{~}} d' måss. # [[margaye]]. #*I vénve on {{~}} e cåbaret {{s-rif|E200}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[dihoursuler]], [[dihoursulé]] * [[hoursulêye]] * [[hourset]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | hoûssea = R9 {{rif?}} | hoursê = E1,E170,E212b, G203 p. 143 | hoûrsê = E2 | xhoursai = E212 | houssê = E1,E170,G203 p. 175, JJD | hoûstê = E165 p. 115, E200 | houssai = JVri | hoûssê = G203 p. 175 | houzê = G203 p. 175 | hussia = G203 p. 143 | oursia = G203 p. 143 | hoursea = R10 |- = E165,R13 }} {{nourat}} g44e90p00nmnzjfksss611qtop1bzbh 0 61621 408214 408062 2024-12-03T17:35:04Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408214 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== {{-trif-|sav|sepoz}} === {{H|etimolodjeye}} === {{BdjA|sav|sawè}}, {{caw|oz|c|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} *** ''(plinnès cognes)'' {{AFE|sa.'vɔ|sa.'vu|sa.'vuː|sa.'vɛ|sa.'ve}} *** ''(spotcheyès cognes)'' {{AFE|sav|sɔ}} {{AFE|sõ|odio=Wa-sô sôz fel-sôⁿ sö.ogg|ling=wa-fel}}, {{AFE|sɔ̃}} ** {{pzc}} {{AFE|sa.'vɔ}} * {{Ric}} === {{H|Co|wa}} === {{~}} # {{IP2p}} «[[sawè]]» / «[[saveur]]». #* {{~|Savoz}} bén l' dierinne ? === {{H|mot-usteye|wa}} === {{-mawa-|[[savoz]]; [[sav]]|[[saiss]]}} {{~}} # {{arin|wa}} rafoircixh li djhaedje tot arinnant poleymint l’ atôtchî (-eye). #* Dji so d' Bålet, {{~}}, mi! {{s|TDum}} #* Bondjoû, {{~}}, les omes {{s-rif|C106}} #* Aprestez-m’ mi tchapea et m’ capote di noer drap, {{~}}, m’ feye ! {{s-rif|HSim| « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.18}} #*Ci n' est nén insi k' on maxhe li djote, {{~}} ! # dimande di nén rovyî ene sacwè. #* NENELE. – Awè, prindoz vosse violon, {{~}} !</br>DAIRSON. – Et do spégulaire avou, edon ? {{s-rif|HSim| « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.66}} #* Såcîz l' djigot {{~}} Bertene ki n' hatixhe !... {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.3}} # po aprinde ene novele. #* Inri serè cial torade {{~}} … {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.38}} # po advierti ene sakî, disfinde ene sacwè. #* LIZA. -Ni vnoz nén co avou tos vos flairants sacwès so m' prôpe tåve, {{~}} !</br>DJÅKE. -Flairants sacwès ? C' est des betchêyes, des viers, do froumadje, del påsse, do sonk… {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.3-4}} # {{arin|wa}} ''(metou divant on no)'' sieve a arinner ene djin. #* Årvey, {{~}} madame, et poirtez vs todi bén. {{s-rif|JVri|« Li pope d'Anvers » (1896), p.29}} #* C’ e-st ene sacwè ki m’ a toumé deur, {{~}} Janete ? {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.137}} #* Ni fjhoz nén atincion, {{~}} mamjhele, totafwait est si ctapé... {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.9}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[edon]]? / [[endon]]? * [[dowê]]? / [[dowô]]? * [[nonna]]? * [[hin]]? ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|mot-arinnoe |fr= {{t+|fr|n’est-ce pas}}, {{t+|fr|savez-vous}} ''(Walonreye, puvite a Lidje)'', {{t+|fr|vous savez}} ''(Beldjike)'' }} === {{H|waitîz eto}} === {{wp|arinnoe}} e15iywxoeu70cvnkhor6kc0gineevr5 3 61723 408230 318523 2024-12-03T19:52:02Z Lucyin 218 408230 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" ! [[Image:File-manager.png]] || '''''Egurniyaedjes''''': * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2020|Egurniyaedjes 2024]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2020|Egurniyaedjes 2023]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2020|Egurniyaedjes 2022]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2020|Egurniyaedjes 2021]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2020|Egurniyaedjes 2020]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2019|Egurniyaedjes 2019]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2018|Egurniyaedjes 2018]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2017|Egurniyaedjes 2017]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2006-2016|Egurniyaedjes 2006-2016]] |} aax6ltudftb995909rvhsz4krrj1afg 408231 408230 2024-12-03T19:52:32Z Lucyin 218 408231 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" ! [[Image:File-manager.png]] || '''''Egurniyaedjes''''': * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2024|Egurniyaedjes 2024]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2023|Egurniyaedjes 2023]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2022|Egurniyaedjes 2022]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2021|Egurniyaedjes 2021]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2020|Egurniyaedjes 2020]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2019|Egurniyaedjes 2019]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2018|Egurniyaedjes 2018]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2017|Egurniyaedjes 2017]] * [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes 2006-2016|Egurniyaedjes 2006-2016]] |} s2akye4fsqs0xqi2adk9wa9ylsrwoxc 0 65004 408254 407609 2024-12-04T10:53:54Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408254 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== === {{H|advierbire|wa}} === {{~}} {{n-c|wa}} # [[ni…nén]] do tot. #* Ele '''n'''' oyèt '''gote''' ! … Schoûte ci ramadje ! {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} #*Colas n' a bén seur nén tos ces passe-tins la; i n' a co nole feme a s' conte et, cwè k' il inme dedja les crapådes, li vijhene {{~|ni}} lyi ahåye {{~|gote}} {{s-rif|SFon}} #*Onk ni plait nén al mere, l' ôte {{~|n'}} ahåye {{~|gote}} å pere {{s-rif|VCar}} #*El froed ki trawe et l' bijhe ki groûle<BR>{{~|N'}} apåjhtèt {{~|gote}} li five ki m' broûle {{s-rif|HBra}} #* Dj'a toûrné et ratoûrné l' afêre, et dj' '''n''''î veû '''gote''' {{s|E1}} #*E s’ fouxhe ele ni vout nén rén schoûter,</br>Ni les rivadjes, ni les praireyes,</br>Ni li ptite fleur ki lyi soreye</br>'''Ni''' sårént '''gote''' el rapåjhter{{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.11, “Li Bonne Chance fait tot”}} #* Kî vént d’ tchet grete, et l’ djonne kimere</br>'''Ni''' sondjive '''gote''' a s’ rilever. {{s-rif|JVri| « Pâhûles rîmês » (1897), « On sai bin pô çou qu’on ramasse », p.83}} #*Ââ neni ça ! I '''n'''' î chtroumfe {{~|gote}} avou l' machene ås sondjes {{s-rif|PHT|ratournant ''Lès schtroumpfs èt lès bèrikes èmacralêyes'', 2021, {{p.|42}}}} {{dal}} #: ''b)'' ni... pus gote: ni... pus do tot. ''Li kesse "kî sont mes parints ?" trouve si plaece dins on monde la kel response n' est pus gote si claire ki dvinltins'' (J. Marquet). {{lang|fr|F. ne … plus du tout.}} #: ''c)'' sins gote: sins ddja, sins minme. ''So li rtour, i vizite li bricole; sins gote si catchî, i n' a pus mezåjhe'' {{s-rif|SFon}} {{lang|fr|F. sans même.}} #: ''d)'' ni ... di tot gote pus rén: ni ... pus rén do tot. ''Cwand ki l' cére k' aveut essevli li moxhe fourit edureye, on n' veya di tot gote pus rén.'' {{s-rif|JMM}} {{lang|fr|F. plus rien du tout.}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|ni … nén do tot |fr= {{t+|fr|ne…pas du tout}} |nl= {{t+|nl|helemaal niet}} }} b3dkifma5u82nzo30491e9ao6zqilvr 0 65546 408180 356593 2024-12-03T16:40:21Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408180 wikitext text/x-wiki {{MR|rescoule}} == {{L|wa}} == ==={{H|etimolodjeye|wa}}=== {{BdjV|A|rescoul|rescouler}} {{caw|é|p+s|wa}}. ==={{H|prononçaedje}}=== {{Lka-pr|rescouler}} ==={{H|pårticipe erirece|wa}}=== {{-perwa-é|rescoul}} {{~}} {{o}} # {{Per-1}} «[[rescouler]]». #* Nosse Dani a rescoulé l' gros camion djusse å mitan del poite. ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour |fr= {{t+|fr|reculé}} }} ==={{H|addjectif|wa}}=== {{-addjwa-é|rescoul}} {{~}} {{o}} # ki s' kidût come å vî tins, sins tcheryî avou l' progrès. ==== {{H|mots d' aplacaedje}} ==== [[Rescoulémont]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | riscoulé = JMign }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|ki s' kidût come å vî tins |fr= {{t+|fr|reculé}} }} ==={{H|sustantif|wa}}=== {{-su-|o=rescoulé|f=rescoulêye}} {{~}} {{o}} # onk ki s' kidût come å vî tins, sins tcheryî avou l' progrès. #* Et vs pinsez k' po les djins dji va porshure mi veye adlé deus {{~s}} come vos deus ? {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.47}} #*Dins ç' tecse la, Vermer djowe avou deus persounaedjes : li pere, on payizan oniesse et sincieus, ki n' rinoye nén l' lingaedje di ses tåyes et dmeure bén avou ses deus pîs so l' tere, et l' fi, on sot k' a stî a Paris, wice k' on lyi a tourné l' tiesse. Ki rvént å payis, grandiveus, petant l' francès et prindant ses djins po des {{~s}} {{s-rif|JPD|{{Ran}} l° 45, bontins 2008}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== [[eriré]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|onk ki s' kidût come å vî tins |fr= {{t+|fr|arriéré}}, {{t+|fr|abruti}} }} koovhaby8fv5vgwjonyfzafkx0eeh8w 0 66555 408190 368189 2024-12-03T17:03:26Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408190 wikitext text/x-wiki == {{L|wa|bl}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{Sh-m|magnî|s’|sô}} === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} (di) # magnî disca esse bén rpaxhou. #* Dji {{~|magna m' sô}}, dji divna come on moenne</br>Mi k' aveut stou come on vî tchvå d' gosson. {{s-rif|CDuv|"Li pantalon trawé" (1849)}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== (onistrumint) * [[magnî s’ binåjhe]] * [[si gueder]] (måhonteuzmint) * magnî plin s’ [[vinte]], magnî plin s’ [[panse]] * s’ è fote plin l' [[panse]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|magnî tant k' on pout |fr= ''(manger jusqu’à)'' {{t+|fr|satiété}} }} qi1yrkbnsl0jootwh53n3txl4rh2tcc 0 66705 408272 369077 2024-12-04T11:53:36Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408272 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == ==={{H|etimolodjeye}}=== {{Etim?}} ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{pzc}} {{AFE|a.mɛ.ˈʀik}} * {{Ric|A(.)me.rike}} ==={{H|no prôpe|wa}}=== {{~}} # grand [[continint]] metou inte l’ [[Oceyan Atlantike]] eyet l’ [[Påjhûle Oceyan]]. # lomaedje corant des [[Estats Unis]]. #* Nos beas, nos haitîs, nos francs, nos djoyeus cramignons, ki l' peupe di Lidje a rovyî po-z aprinde des sots resploes d' {{~}} et d' Paris, ki ni lyi djhèt rén a l' åme, et k' i repete ås fiesses come ene xhalêye mecanike ki fwait des curs a vs disteler l' ålouwete, nos cramignons, dis dj', rimontèt d' après Wilmote al Treske do tins d' Tchårlumagne, et al carole. {{s-rif|JMign|"Li walon å payîs di Lîdje" (1938), p.17}} #* I [Flicyin] prind l’ batea po-z aler e-n '''Amerike''', å Canada et e-n Aldjereye. {{s-rif|Gilbert Renson, ''Nosse Féliçyin'', Les Cahiers wallons, {{l°|3}}, 2007, {{p.|79}}}} ===={{H|ortografeyes}}==== {{Orto | Amèrik = E203 (a « acaciâ ») | Amèrique = C1,E1,E34, O2 (a « figue ») | Amèrike = O3 (a « imbarkî »),O4 (a « figu’ ») | Amerike = R10,R13 }} ===={{H|ratournaedjes}}==== {{ratour |fr = {{t+|fr|Amérique}} }} g8tah8ysl322ly1kb28eviw332i3lpq 0 66709 408187 407667 2024-12-03T16:55:41Z Scribus electronicus 3672 408187 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == ==={{H|etimolodjeye}}=== {{Calc|narine|fr|wa}} {{m-s}}, lu-minme d' on {{bdj|*narosus|sourd=la-vul}}. ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|na.ˈʀɛn}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|na.ˈʀɛn}} * {{Ric|na.rene}} ==={{H|sustantif|wa}}=== {{-su-}} {{~}} {{f}} # [[trô d’ nez]]. #* Li laid flairant måssî potince,</br>Shofele si {{~}} avou s’ doet ! {{s-rif|JVri|”Racontules et råtchåds” (1920); “L’ oficî Boche” (4 di octôbe 1918)}} #* Dji vos l’ dimande gn a-t i å monde ene sacwè d’ pus apetixhant cwand, del plaece d’ a costé, li boune odeur do cafè ki passe dins l’ rampono, vént vo kekyî les '''narenes'''. {{s-rif|Eugène Gillain, ''Li vî coqmwâr'', Les Cahiers wallons, {{l°|25}}, 1939, {{p.|422}}}} # {{stin}} [[nez]]. #* On lzî placreut minme del cråxhe so leus pîs,</br>Di l’ ôle sol {{~}} et del cråxhe å drî. {{s-rif|JBur|''Joyeux rèspleus'' (1899), "L’awoureux Colas"}} #* Laide {{~}} ni cnoxhe nén måle odeur. {{s-rif|AXhi| « Bwègnes mèssèdjes » (1905), p.6}} #* Ouy, nolu n’ tuze pus å bon Diu…<br/>L’ erlike a l’ mitan d’ on bresse dju,<br/>Si visaedje a pierdou s’ '''narene'''… {{s-rif|JMign|, ''Li vî bon Diu'', Les Cahiers wallons, {{l°|43}}, 1943, {{p.|864}}}} #* {{lang|wa-fel|Trop malåde po mète mi pèneûse '''narène'''</br>Al cwahante bîhe qui m’bouh’reût so l’costé,</br>Dji n’vou nin portant qu’on dèye qui m’vèye pène</br>Brogne ås deûs Walons qu’on vint dè flotch’ter.}} {{s|EWik|''Fruzions d' cour'', p.83}} #* Tchåssîz lyi ene narene</br>Sol {{~}} k' il a,</br>Ou fjhoz l' blanc d' farene</br>Si n' lest nén dedja. {{s-rif|LLag|"L' inmant", ''Les Djîles'', (1947), p. 127}} # {{str|wa}} nez d' ene biesse. #* Les tchéns d' tchesse, narene a raeze del tere et cawe dresseye come on ciedje di Påke, shuvèt. {{s-rif|JPD}} # {{stin|wa}} {{cama|wa}} [[djaive]]. #*I t' pôreut aploure sol {{~}} ene biscûte come t' end a måy riçû {{s-rif|AMaq}} #* {{lang|wa-fel|Trop malåde po mète mi pèneûse {{~}}</br>Al cwahante bîhe qui m’bouh’reût so l’costé,</br>Dji n’vou nin portant qu’on dèye qui m’vèye pène</br>Brogne ås deûs Walons qu’on vint dè flotch’ter.}} {{s|EWik|''Fruzions d' cour'', p.83}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[fé di s’ narene]]}} # {{r|[[fé peter di s’ narene]]}} # {{r|[[herer s’ narene]]}}. #* Mins dvant, come i fåt k’ les efants åyexhe l’ air di dézespecter leus parints, i n’ fåt måy ki Kinåve ki Louwis {{~|a heré s’ narene}} divins tot çoucial, savoz ! {{s-rif|HSim| « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.95}} # {{r|ene narene come on pî di stouve}}, {{r|ene narene come on crapåd ashiou so s’ cou}} : nez språtchî. # {{r|aveur ene fene narene}}. # {{r|aveur ene flairante narene}}. # {{r|pårler del narene}}. # {{r|claper l’ ouxh al narene}}. # {{r|ene odeur vis hape al narene}}. # {{r|i n’ voet nén pus lon ki s’ narene}} # {{r|[[moenner pal betchete del narene]]}} # {{r|[[aveur li vint el narene]]}} # {{r|[[saetchî les viers foû del narene]]}} # {{r|[[il a raetchî e l’ air et çoula lyi a rtoumé so l’ narene]]}} # {{r|èn nén vey pus lon ki s’ narene}} #*Tot l’ monde el kidjetéve, et mi,</br>Sins {{~|tuzer pus lon ki m’ narene}},</br>Dji rascoya l’ pôve ôrfulinne,</br>Ki l’ fwin et l’ froed fjheut djemi. {{s-rif|JVri| « Pâhûles rîmês » (1897), « On sai bin pô çou qu’on ramasse », p.81}} ===={{H|parintaedje}}==== {{mse}} * [[nareus]] * [[narineus]] * [[nariveus]] * [[naziå]] ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[al narene]] * [[al narene di]] ===={{H|sinonimeye}}==== * [[garene]] (po rire) * [[trô d’ narene]] (avou ''narene'' dins l’ sinse di ''nez'') ==== {{H|notule d’ uzaedje}} ==== Li sustantif « narene » e walon prind sovint l' plaece do mot « nez » e francès. Il est don bråmint pus corant e walon. ===={{H|ortografeyes}}==== {{Orto | nareinn = E177b | narène = C1,C13,E1,E34,O0,O2,O3 | narene = R10,R13 }} ===={{H|ratournaedjes}}==== {{ratour|trô d' nez |fr = {{t+|fr|narine}} }} {{ratour|nez |fr = {{t+|fr|nez}} }} {{ratour|trogne |fr = {{t+|fr|tronche}}, {{t+|fr|face}} }} {{ratour|pårler del narene | fr = {{t+|fr|nasiller}} }} nzwvvwvxl78wq6147ug1xk9uwh1f1hb 0 68927 408167 399520 2024-12-03T15:32:25Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408167 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{Sh-m}} « [[pô|pô d’]] » eyet « [[tchoi]] ». === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|pɔː‿t.ˈt͡ʃwa|pɔː‿t.ˈt͡ʃwɛ}} ** {{pzc}} {{AFE|pɔː‿t.ˈt͡ʃwa}} === {{H|advierbire|wa}} === {{~}} # nén grand tchoi, cåzu rén. #* Ni fwai nén tant ds årmonaks po si '''pô d’ tchoi'''. {{s-rif|E203}} #*Lu k’ est si {{~}}, k’ est si flåwe,</br>Ki n’ a d’ tot rén po s’ rivindjî,</br>Bate des aiyes sins s’ discoraedjî {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.193-194, “In’ Eximpe à sûre”}} #* Adonpwis les Roûmå, c' est des djins d' si {{~}}… {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.43}} #* Nos avans don bén sudjet d' nos pinser foirt '''pô d' tchoi'''. {{s-rif|JBidj}} #* Les cis k’ ont les çanses u l’ povwer, i fåt '''pô d’ tchoi''' po les djinner {{s-rif|tchanté pa [[w:Véronique Roba|Véronique Roba]]}} #*Foû d' ene pôve coine di tere k' esteut coriace et rexhe,</br>Nos tåyes ont fwait l' djårdén pol {{~}} ki ns estans{{s-rif|LLag|"L' inmant", ''Ås walons'', (1947), p. 118}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[po do poeve et do sé]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | pô d' tchwè = E1 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour |fr= pas {{t+|fr|grand-chose}}, peu de chose }} g293krj8qqkyi31xd9jgp0u6jmkq9bd 0 69086 408203 401597 2024-12-03T17:19:01Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408203 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{Apl-vprV}} «[[astårdjî]]». === {{H|viebe}} === {{~}} {{vprmur}} # [[passer]] longmint s' tins ene sawice. #* Riwangnans nosse viyaedje,</br>Ni {{~|nos astårdjans}} nén. {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} #* Ossu totes les båsheles n’ avént nén sogne, l’ alnute,</br>Do dvizer sol pavêye, do {{~}} ene munute,</br>Po houmer l’ boune hinêye k’ amoussive tot do long. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.101, “Pâhûlisté”}} #* {{lang|wa-fel|A R’moutchamp, i n’'''s’astårdja''' nin à louquî les loum’rotes des djîses si distinde l’eune après l’ôte; i n’tusa nin minme dè r’lèver ses moussètes ås bocås des håyes, ni dè rassètchî l’cotrê qui tapév ås êrs dè djoû, è corant d’l’ Ambléve.}} {{s|JMign|''Li payis des soteas'' (1926), p.41}} #*Chabot ni '''si''' oiza nén {{~|astårdjî}} dvant l' hobete. I rala å buro {{s-rif|PHT|ratournant ''Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin'', 1994, {{p.|11}}}} #* {{lang|wa-fel|Lë vî sau a vèyë '''s’astaurdjî''' one masse dë djins dëssë l’ banc : dès soçons d’ tos lès-âdjes, mins a-t-ë aurdé totes lès vîyès-ëstwêres dè vëladje, èt lès ramadjes dès galants quë tindîn’ à l’amourète ?}} {{s|Marcelle Fochon-Uyttebroeck|Lë vî sau dè l' rouwe dè vëladje|{{NoBo}} l° 505, p. 26.}} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Lka-or|astårdjî}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|s’atarder}}, {{t+|fr|traînasser}} }} 2iaxed0tqzxe86fekjxvhgn1yhu4hex 0 69345 408265 396027 2024-12-04T11:26:24Z Scribus electronicus 3672 408265 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}}=== {{Sh-m|so|mi|åme}} ==== {{H|advierbire|wa}} ==== {{~}} {{n-c}} # dji vis l' [[acertiner|acertene]], dji vis l' djeure. #*S' ele n' a nén metou s' colorete</br>Po respouner s' måsseye hanete,</br>Tapez vos ouys d' èn ôte costé,</br>Ca vos n' sårîz, '''so mi åme''', dinner</br>{{s-rif|HFor|Satire en vers, 1836}} #*Dji croe, {{~}}, k' il a on bwès foû di s' faxhene{{s-rif|BSLLW|oteur=AnDel|Bulletin de 1858, «Li galant de l'siervante», p.6}} ==== {{H|ratourneures}} ==== #{{r|djurer so si åme}} #* '''Dji djeure, so mi åme''', ki vos sroz tnou a gougne{{s-rif|BSLLW|oteur =ERem|Bulletin de 1858, «[[w:Li savtî]]», 77-143}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[so m’ fwè]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | so mi-åme = E1 | so mi âm’ = {{s|AnDel}} }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|je vous l'assure}}, {{t+|fr|je vous le jure}} }} epuix29svjn9asdphus25cnn74c569a 0 69503 408202 392287 2024-12-03T17:18:19Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408202 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-spodiv-RI|wangnî}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{V|wangnî}}, {{bet|ri|v|wa}} === {{H|viebe|wa}} === {{-cowait-|r(i)wangn}} {{~}} {{vc}} # wangnî eco çou k' on-z aveut pierdou. #* {{lang|wa-fel|Amå pô d’timp, a fwèce di corèdje et d’vol’té,</br>Nos '''r’wangn’rans''' l’dreût dè viker lîbe è nosse cité.}}{{s|JMign|"Li tchant di m' tere", 1935, p. 43}} #*Li prince-eveke vôreut seur bén tourner l'impreur po sayî di {{~|rwangnî}} totes les ahesses k' il a pierdou {{s-rif|PHT|ratournant ''Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje'', 2009, {{p.|36}}}} # [[rivni]] viè. #* {{~|Riwangnans}} nosse viyaedje,</br>Ni nos astårdjans nén. {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} ==== {{H|ratourneures}} ==== #{{r|riwangnî waidiaedje}} : rivni amon s' måjhone ==== {{H|sinonimeye}} ==== * (wangnî eco çou k' on-z aveut pierdou) : [[raveur]] * (rivni viè) : [[rivni]], esse [[revoye]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | riwangnî = E1 | rigangnî = E1 | rigångnî = E1 | riwångnî = E1 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|wangnî eco çou k' on-z aveut pierdou | fr = {{t+|fr|regagner}}, {{t+|fr|récupérer}}, {{t+|fr|recouvrer}} }} {{ratour|rivni viè | fr = {{t+|fr|revenir}} }} {{ratour|riwangnî waidiaedje | fr = {{t+|fr|regagner ses pénates}} }} iielvxsygfreigcvvkkx0chl3461t9b 0 69818 408208 391321 2024-12-03T17:25:50Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408208 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{Sh-m|so|des|tchôdès|cindes}} === {{H|addjectivire|wa}} === {{~}} {{o&f-a}} # ki ratind [[fivreuzmint]] ene sacwè. #* Li pôve feme doet esse {{~}}. {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.3}} #* Come (...) amon l' pus gros mwaisse d' oujhene on s' aprustéve po-z aler « à la mer » ou « à la campagne », les Pîron estént come des agaesses '''so des tchôdès cindes''' po s' astapler ene sawice durant treus cwate samwinnes {{s-rif|LLag|"Prindoz vosse bordon" (1937), p. 33}} #*C' e-st insi k' on dimegne, les tapeus rawårdént po latchî les colons et les colebeus estént {{~}}… {{s-rif|PHT|ratournant "Li vî bleu 2" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 1980}} ==== {{H|Si|wa}} ==== * [[fivreus]] * [[so des tchôdès braijhes]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|ki ratind fivreuzmint |fr= {{t+|fr|fièvreux}}, {{t+|fr|excité}}, {{t+|fr|excité}} }} g0utxg3y4ne3tq8oc5mfk6qhmh9jlzb 0 70424 408264 407300 2024-12-04T11:25:20Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408264 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa|1}} === {{Bdj|borbeter|sourd=fro}}, davance avou l' sins roter dvins les broûs. ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|baʀ.bɔ.ˈte}} ** {{pzc}} {{AFE|baʀ.bɔ.ˈte}} * {{Ric|bar·bo·ter}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=1|A=barbot|come=bouter}} {{~}} {{vsc}} # fé ene laide mene et [[brognî]]. #* Li viye Margo ni fwait ki {{~}} dvins ses dints. {{s-rif|E203}} #* I {{~|barbote}} so tot. {{s-rif|E203}} #* Ele {{~|barbote}} so l' efant tote li djournêye. {{s-rif|E1}} #* Vos cnoxhoz l' ome, il est tiestou ;</br>I m' a shonné ki ç' målignant</br>Dåréve evoye tot {{~|barbotant}}. {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} #* Tot rveyant todi l' minme tåvlêye,</br>Pinsez vs måy a {{~}} ? {{s-rif|BSLLW|oteur=MLej|"Eco todis", tome 34, p. 131}} #* Chabot rintra å buro et s' fjha t i {{~}} cåze k' aveut rovyî d' passer al gazete di Lidje. {{s-rif|PHT|ratournant ''Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin'', 1994, {{p.|13}}}} # {{vsc}} fé on roudinaedje. #* Cial, ti payes et ti rpayes po n' nén ki t' vinte {{~|barbote}}. {{s-rif|LLag|"L' inmant", (1947), ''A ‘n-ancyin payîsan'', p. 152}} # {{vc}} mostrer nén djintimint a ene sakî k' a fwait ene sacwè d' må. #* Dizo s’ pezant fårdea,</br>Nosse pôve pitit gayård triméve tote ene djournêye,</br>Leyant djus di s’ front d’ andje, li souweur agoter</br>So l’ ovraedje k’ abateut po n’ nén {{~|esse barboté}}</br>Des mwaisses ki n’ avént d’ keure di ses djonnès anêyes. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.45, “Agnuss”}} {{vc}} # fé des rprotches a ene sakî pask' on-z est mwais après lu ou leye. #* On l' {{~|barbote}} cwand i rintere trop tård. {{s|DTW}} #* Ele serè co {{~|barbotêye}} di s' mere. {{s|DTW}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|feme ki barbote est come on toet ki gote}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[barbotaedje]] * [[barboteu]] * [[barbotreye]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=nén esse contin et l' mostrer| * [[groumyî]] * [[groumter]] * [[disbåtchî|si disbåtchî]] * [[fé s’ mawe]] * [[rimostrer]] * [[brutyî]] * [[berdeler]] * [[tchapitrer]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | barboter = C9,E1,E2,E21,E34,E165,O0,O3,O4 | barbotè = C1,C8,C13 | bârbotè = C1 | barbottez = E212 | barboté = E89,E177a,E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| | fr = {{t+|fr|gronder}}, {{t+|fr|grommeler}}, {{t+|fr|maugréer}} }} {{ratour| | fr = {{t+|fr|gronder}}, {{t+|fr|réprimander}}, {{t+|fr|engueuler}} }} === {{H|etimolodjeye|wa|2}} === {{Bdj|borbeter|sourd=fro|roter dins les broûs}}. ==== {{H|prononçaedje}} ==== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|baʀ.bɔ.ˈte}} ** {{pzc}} {{AFE|baʀ.bɔ.ˈte}} * {{Ric|bar·bo·ter}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=1|A=barbot|come=bouter}} {{~}} # {{vsc}} roter e l' aiwe ou e broûs tot spritchant des spiteures tocosté. #: {{djermon-egzimpe|wa}} # {{vsc}} evoyî des spiteures d' aiwe, di broûs. #*S’ i n’ aveut edvinté k’ les djoyeusès tchansons</br>Des roslantès fåvetes et des vigreus pénsons</br>Do ptit ri ki {{~|barbote}} so les pires del rouwale</br>Del potchete ki zûntêye tot vicant tere ewale{{s-rif|BSLLW|oteur=MLej|"L’crèyåcion d’Eve", tome 43, p. 140}} #*I roveye tot po vni schoûter,</br>Les ptits flots d’ årdjint {{~}},</br>Ki shuvèt påjhûlmint leu coûsse{{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.15, “Li Pèheu à l’Vège”}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[barbotaedje]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2| * [[flatchter]] * [[lapoter]] * [[wayî]] * [[wayter]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | barbotè = C8 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|roter e l' aiwe ou e broûs tot spritchant des spiteures tocosté | fr = {{t+|fr|patauger}}, {{t+|fr|barboter}} }} {{ratour|evoyî des spiteures d' aiwe, di broûs | fr = {{t+|fr|éclabousser}} }} avh8sse2qkdwjupy47uv0303ladcfnk 0 70494 408257 397240 2024-12-04T11:20:05Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408257 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|tîre|sourd=goh|sôre}}, (« [[manire]] »), (« [[cwålité]] »), adon racuzinåve avou l' {{p|tire|fro}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|tiːʀ|}} ** {{frcjh}} {{AFE|tiʁ|tʲiʁ}} ** {{pzc}} {{AFE|tiːʀ}} * {{Ric|tire}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{f}} # {{vm|wa}}, {{be-le|wa}} eshonna di sacwès ki sont del minme sôre. ## tot djåzant di biesses. ##*Vos poyes sont d' ene bele {{~}} {{s-rif|E203}} ##*Ele sont del {{~}} di ces moxhets</br>Ki s' tinèt hôt cwand veyèt kesse,</br>Po fé tant mî l' plonket sol biesse{{s-rif| "Pasquèye so l' caractére dès mâlès feumes", 1640; dvins "10 pièces de vers sur les femmes et le mariage",Jean Haust, 1941, p.86}} ##* Cwand ene feye des cmeres di cisse {{~}}</br>Cactèt eshonne, on n' ôreut nén</br>Li diåle mi fût, hoûler l' tonire ! {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} ## tot djåzant di djins. ##*Mi ancyinne esteut motoit d' cisse {{~}}, et tot m' riveyant peneus, ossu peneus k' davance, ele s’ årè dit : « k' i n' valeut nén les poennes di m' riloukî ! »{{s-rif|JVri|"Racontules et råtchåds" (1920), p.137; "On fîr boquèt"}} ##*Mins les walons di m' {{~}}, voess, è n' a plus…{{s-rif|JMign|"[[w:Fleurs d' esté (arimés)|Fleûrs d’osté]]" (1931), "Tchantchet"}} ##*Cwè k' on soexhe tertos del minme {{~}},</br>On passe pa bén des trôs d' filire</br>Po fé s' trawêye, inmer, mori !{{s-rif|LLag|"L' inmant", ''Li tchanson del Mouze'', (1947), p. 103}} # {{vm|wa}} [[sôre]]. #*Ele è diront d' totes les {{~s}},</br>Eco fåt i k' on les aide dire {{s-rif|"Chanson sur les jeunes filles"; dvins "10 pièces de vers sur les femmes et le mariage", Jean Haust, 1941, p.36}} # [[cwålité]]. #*Do vén del meyeuze {{~}} {{s-rif|E1}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== {{Boesse|c=2|tite=po des djins| * [[fouwêye]] {{be-le|wa}} {{WL}} * [[raece]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | tîr = E89,E203 | tire = R10 | tîre = E1,E34 }} ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|eshonna di sacwè ki s' avizèt | fr = {{t+|fr|race}}, {{t+|fr|engeance}}, {{t+|fr|acabit}}, {{t+|fr|sorte}}, {{t+|fr|espèce}} }} {{ratour|djins atnants k' ont-st e comon des caracteristikes djenetikes | fr = {{t+|fr|race}} }} {{ratour|sôre di biesses dvins ene indje | fr = {{t+|fr|race}} }} {{ratour|cwålité | fr = {{t+|fr|qualité}} }} n88lapx91eicqqwevqxm9g8qc3w1nu8 0 70982 408223 395729 2024-12-03T17:56:29Z Scribus electronicus 3672 Sinse et egzimpe 408223 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|aveur|ses|[[anêye|anêyes]]}} === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} {{vsc}} # {{vc}} [[buskinter]] si djoû di nexhance. #* Mi fi, c' e-st ouy ki mi ptite feye {{~|a ses anêyes}}, seulmint cial, personne n' î a tuzé… {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.50}} # {{vc}} esse dedja vî. #*I pinse : « A, l’ capon k’ est djoyeus !</br>A ! Si dj’ n’ {{~|aveu nén mes anêyes}},</br>Et m’ blanke tignasse et m’ vî caisson,</br>Dji såyreu d’ candjî m’ destinêye,</br>Et dj’ shureu li ptit polisson! »{{s-rif|MLej|"L’iviêr èt l’amour"}} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | aveûr sès-annêyes = {{s|MLej}} }} ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|buskinter si djoû di nexhance |fr= {{t+|fr|fêter son anniversaire}} }} {{ratour| |fr= {{t+|fr|être avancé en âge}} |nl= {{t+|nl|bejaard}} zijn }} 7z4j6xi8vjjem9b3hlffm2roe9kvvdn 0 71340 408240 398147 2024-12-04T09:49:05Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408240 wikitext text/x-wiki === {{L|wa}} === {{djermon}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o&f}} # Danse so troes tins, ki les copes si tnèt abresseyes et s' toûrnikèt so zeles-minmes et åtoû del såle. #* Nos dansrans l' prumire {{~}} eshonne. #* Si c' esteut co on {{~}}, ou ene sotijhe la, on s' plaireut co … {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.27}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[valser]], [[valseu]], [[valsaedje]] ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | valse = C106, S0 | vâlse = C106 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour |fr= {{t+|fr|valse}} }} pqfmbn5nb47953ng1z23di099imf31u 0 71432 408155 398819 2024-12-03T15:08:37Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408155 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|rabi|sourd=fro|araedjî}}, {e?}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|a.ʀu.ˈbɪ|a.ʀu.ˈbiː}} ** {{frcjh}} {{AFE|a.ʁu.ˈbi}} ** {{pzc}} {{AFE|a.ʀu.ˈbi}} * {{Ric|a·rou·bi}} === {{H|viebe|wa}} === {{-coprus-}} {{~}} {{vsdj}} # radoûcixhaedke di [[araedjî]]. #*Fåt-st {{~}} do minti come çoula {{s-rif|E1}} #*{{~|Aroubixh}} t i, l' pindård ! {{s-rif|E1}} #*Loukîz-l’ aller, loukîz-l’ djambyî !</br>Vla k’ i m’ ramoye ! Fåt {{~}} !{{s-rif|MLej|“ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.129, « C’èst-on valèt !»}} #* Ebén, i fåt {{~}}, dj' manké do dire araedjî, do djalozer pareye veye. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.42}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2| * [[arawer]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | aroubi = E1 | aroubî = MLej }} ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|enrager}}, {{t+|fr|rendre fou}} }} === {{H|pårticipe erirece|wa}} === {{PE=}} === {{H|Cos|wa}} === {{IP1S+Kim2S-4}} rg8uapbindtxalci710a8250rtq7ku8 0 71629 408243 406085 2024-12-04T09:52:42Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408243 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|dorl|dorloter}}, {{caw|inne|s|wa}}. ==={{H|prononçaedje}}=== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|dõːʀ.ˈlɛ̃ːn|dɔ̃ːʀ.ˈlɛ̃ːn|doːʀ.ˈlɛ̃ːn|duːʀ.ˈlɛ̃ːn}} {{BS|ô}} ** {{frcjh}} {{AFE|dɔʁ.ˈlɛn}} ** {{pzc}} {{AFE|dõːʀ.ˈlɛ̃ːn}} * {{Ric|dôr·linne}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{f}} # nawe feme, nén [[voltrûle]]. #*Ni m' amoennez nén cisse feme la, c' e-st ene {{~}} {{s-rif|E203}} #*Ene grande {{~}} {{s-rif|E1}} #*Travayîz don, {{~}} ! {{s|R10}} #* Alez vs co tchoûler, grande {{~}} ? {{s-rif|HSim| « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.84}} #* Schoûtez l’ istwere da Wiyême li crustin,</br>L’ ome da Mareye-Djôzef, li fene fleur des {{~s}}</br>Ki contéve a tos ses djins</br>Ses mehins</br>Les set djoûs del samwinne. {{s-rif|JCla| « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Wiyême li crustin », 1922, p.105-106}} #* Lai fé Djerå, va {{~}}. {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.24}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=måva toû| * [[cånôye]] * [[cåye]] * [[lamproye]] * [[tåtaloye]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | dorlinne = LLag | dôrlinne = E1,R10 | dôrlînne = C8 | daurlînne = C9 | dôrlin.ne = C1 | doûrlinne = O4 | dôrlaîne = E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|måva toû |fr = {{t+|fr|paresseuse}}, {{t+|fr|nonchalante}}, femme qui manque de volonté }} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-}} {{~}}; {{a-pdvpdr}} # nawe, nén voltrûle. #*E-n ene estchanteuse radondinne,</br>Ele s' evolèt foû des mostîs</br>Po s' leyî djus – vives ou {{~s}} –</br>El doûce niyêye des cénk clokîs {{s-rif|LLag|"L' inmant", ''Tournai'', (1947), p. 125}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2| * [[balzineu]] * [[hait-l’-ovraedje]] * [[nawe]] * [[feneyant]] * [[sins exhowe]] }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr = {{t+|fr|paresseux}}, {{t+|fr|nonchalant}}, {{t+|fr|sans volonté}} }} o6676943le203czd2o1klalxoyuxtcl 0 71724 408249 405227 2024-12-04T10:07:53Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408249 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}}== {{-spodiv-'|å risse d}} === {{H|etimolodjeye}}=== {{Sh-m|å|risse|di}} ==={{H|aloyire|wa}}=== {{~}} # tot corant on dandjî. #*Les cårpeas fjhént des couperous,</br>{{~|Å risse}} minme '''di''' s’ diner ene boune daye. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.43, “Li Plèce Grétry”}} #* Dj' end a stou si stoumaké ki, pete k' i xheye ! {{~|Å risse di}} m' fé piter a l' ouxh foû d' cial, dj' a-st acorou po tel raconter. {{s-rif|HSim|"Janète" (1911), (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.158}} #* {{~|Å risse di}} vs fé del poenne, dji n' mi såreu plaire cial, savoz mi. {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.20}} ==== {{H|ratourneures}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|au risque de}} }} k3d8h1awbxnlibt1qrddu7x78hb2rg1 0 71808 408241 407193 2024-12-04T09:51:13Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408241 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-vprwa-|plaire}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Apl-vprC}} «[[plaire]]». === {{H|viebe|wa}} === {{~}} {{vprmur}} # fé voltî ene sacwè. #* Tchaeconk {{~|si plaijheut}} a ls inmer,</br>A fiesti leus rôzès tchoufletes. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.83, “Li Vôye di l’Eglise”}} # kixhiyî s' tins a fé ene sawè d' plaijhant. #* Gn a waire, on veyeut co sol rowe,</br>Cwand les vacances estént rivnowes,</br>Des hiedes di pôves pitits mamés,</br>L’ air målaidûle, ni '''s’''' savant '''plaire'''</br>K’ avou totes sôres di såvadjes djeus. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.186, “On peu dè Solo”}} # esse a si åjhe, [[aveur bon]]. #* - Et vos n' {{~|vis plaijhoz}} nén la wice ki vos estoz ?</br>- On moenne trop di brut. {{s-rif|JVri|« Li pope d'Anvers » (1896), p.26}} #* On {{~|s’ plait}} la dvins come des chamos,</br>Pusk’ on-z î boet tot moirt a l’ aiwe,</br>So ene shijhe, dj’ a conté pus d’ trinte côps</br>Mi prezince å batch wice k’ on s’ saiwe. {{s-rif|LLag| « So m’ tére » (1913-1920), « On drole di tampèrant » p.127}} #* Si c' esteut co on valse, ou ene sotijhe la, on {{~|s' plaireut}} co … {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.27}} # aveur di l' [[agrès]] l' onk po l' ôte. ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2| * [[aveur bon]] * [[bén inmer]] }} {{Boesse|c=2|tite=aveur di l' agrès l' onk po l' ôte| * [[si dure]] }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|se plaire}}, {{t+|fr|aimer}}, {{t+|fr|apprécier}} }} jc9db15dbesw76uh03m5d0qcehtubcm 0 72105 408245 403105 2024-12-04T10:01:46Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408245 wikitext text/x-wiki {{MR|pikete|piké|piker}} =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|pike}}, {{caw|et|s|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|pi.ˈkɛ|pɪ.ˈkɛ|piː.ˈkɛ}} ** {{pzc}} {{AFE|pi.ˈkɛ}} * {{Ric|pi·ket}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # pitite pike, ptit [[på]]. #* Des {{~s}} d’ håye. {{s-rif|E1}} #* Mete ene gade å {{~}}. {{s-rif|E1}} # {{mili|wa}} trokete di sôdårds ki fjhèt l' djindåre divins on cåde administratif. #* On {{~}} d’ sôdårds. {{s-rif|E1}} # côp di doet diné avou l' grand doet ou l' deujhinme doet après l' aveur riployî conte li pôce et k' on låtche sol nez, l' vizaedje, les orayes. #* Diner on {{~}} sol narene. {{s-rif|E203}} & {{s-rif|E203}} # pont so ène voyale. #* Metoz deus {{~s}} sol î. {{s-rif|E203}} # {{ust|wa}} sôre di grande [[skeye|sikeye]]. # {{cwdj|wa}} sôre di djeu avou pår trinte-deus cwates. #* Djouwer on cint d' {{~}}. {{s-rif|E203}} & {{s-rif|E1}} #* Les oneurs å {{~}}, des swessante, nonante e capote. {{s-rif|E203}} #* On djeu d' {{~}}. {{s-rif|E1}} #* Nos rprindrans nos pårteyes di match ou d' {{~}}, insi ? … {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.23}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[dimorer planté come on piket]]}} # {{r|[[fé des pikets]]}} : traecî ene lene avou des pikets. # {{r|[[mete les pikets so les î]]}} (E1) # {{r|[[roed come on piket]]}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=côp di doet diné avou l' grand doet ou l' deujhinme doet après l' aveur riployî conte li pôce et k' on låtche sol nez, l' vizaedje, les orayes| * [[drene]] * [[soukete]] }} {{Boesse|c=2|tite=pont so ene voyale| * [[pont]] }} {{Boesse|c=2|tite=piket do djoû| * [[åbe]] * [[aireur]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | pikè = E165 | piket = R10, E203 | pikèt = C8, E1, O4 | piquè = E165 | piquèt = E34 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|pitite pike, ptit på |fr = {{t+|fr|piquet}}, petit pieu }} {{ratour|trokete di sôdårds ki fjhèt l' djindåre divins on cåde administratif |fr = {{t+|fr|piquet}} }} {{ratour|côp di doet diné avou l' grand doet ou l' deujhinme doet après l' aveur riployî conte li pôce et k' on låtche sol nez, l' vizaedje, les orayes |fr = {{t+|fr|chiquenaude}} }} {{ratour|pont so ène voyale |fr = {{t+|fr|point}} ''(sur une voyelle)'' }} {{ratour|sôre di grande sikeye |fr = {{t+|fr|sape}} }} {{ratour|sôre di djeu avou pår trinte-deus cwates |fr = {{t+|fr|piquet}} }} targht80knb8kcuee85274xvqo25rlu 0 72388 408139 405089 2024-12-03T14:28:07Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408139 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|air|di|deus|airs}} === {{H|sustantivire|wa}} === {{~}} {{n-c}} # [[viyair]] ki låtche di frankisté. #* Il aveut èn {{~}}. {{s-rif|E1}} #* Et riyant d' èn {{~}},</br>D' on côp d' aiye li diåle finda l' air</br>Et so nozôtes aplova l' hinne. {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Les deus sèmeus", p.24}} #* Mon Diu ké-n ome !... (Ele si louke e-n on muroe et prind des {{~|airs di deus airs}}.) N' espaitche ki dj' frè todi çou k' i m' plairè do fé ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.32}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[fåstreye]] * [[toursiveusté]] ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | in-êr di deûs-êrs = E1 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= air de fausseté, regard fourbe }} pmpjodg2twcjtq2zzd358xv27dqs125 0 72400 408143 405135 2024-12-03T14:41:16Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408143 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|si|fé|gåy}} === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} # mete des belès mousseures. #* Vozôtes ki m' traitîz d' pice-crosse,</br>La k' dji schavéve li boure so m' crosse</br>Po-z aveur po payî les djins,</br>Soeyîz påjhûles : nos {{~|nos frans gåys}}, {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Li dieraine atote", p.30}} #* Alez {{~|vis fé gåye}} : i va vni d' on moumint a l' ôte. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.33}} #* {{lang|wa-fel|« Po {{~|m' fé gây}} bon martchî,</br>Dj'a co djustumint l'bûse</br>Èt l' neûre frake so l'gurnî !»}} {{s|CGas}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[si fé bea]] * [[si flotchter]] ==== {{H|dizotrins mots}} ==== * [[gåy-moussî]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|se faire beau}}, {{t+|fr|s’endimancher}} }} go1dpd4vfvezooc1po2ql25ywhh7d5q 0 72538 408173 405854 2024-12-03T15:59:19Z Scribus electronicus 3672 408173 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|va|-z|è}}, lu-minme {{calc|vas-y|fr|wa}} avou candjmint di [[y]] pa [[è]]. === {{H|dijhêye|wa}} === {{~}} # dimande d' aler åd divant. ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|va-z è va}}. #* {{~|Va-z è va}} do té, c' est po les malådes ! A dj' dandjî do prudjî* mi ? {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.46}} # {{r|[[va-z è pus lon]]}} ==== {{H|mots d’ aplacaedje}} ==== * [[va-z-è-rade]] ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[hay]] * [[hay evoye]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | {{=wis|vas eh|va-z è}} = C74 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|en avant}}, {{t+|fr|vas-y}} }} s9fq3s6gn8wo9k45fshsryytqdlu5dw 0 72551 408168 405935 2024-12-03T15:33:03Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408168 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|mi|feye}} ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|mɪ.'fɛj|mɪ.'fiːj|mpfɛj}} ** {{pzc}} {{AFE|mi.'fɛj}} * {{Ric|mi· feye}} === {{H|sustantivire|wa}} === {{~}} # {{arin|wa}} manire d' atôtchî ene djonne feye. #* Les tchansons, veyoz vs, {{~}}, les veyes sortot, avou leus sots rimeas sont todi plinnes di rmostrances. {{s-rif|HSim| « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.56}} #* Vos candjroz {{~|m' feye}}, creyoz m', vos candjroz … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.44}} #* A&nbsp;! mon Diu, {{~|m' feye}}, ci boket d' lård la ki vs avoz metou dins l' sope, c' esteut l' boket ki vosse pere prindeut po s' froter cwand il aveut l' froyon {{s-rif|EPech}} #* Vos m' è fotoz onk, {{~}}, d' imbaras; po vs rabressî, dji so distchåvurnêye. {{s-rif|PJD}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[mi fi]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr = formule employée pour s'adresser à une enfant ou une jeune femme }} 945yglbwx26s38j35y87x1v07cfrnag 408221 408168 2024-12-03T17:51:59Z Scribus electronicus 3672 408221 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== {{-spod-'|m’ feye}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|mi|feye}} ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|mɪ.'fɛj|mɪ.'fiːj|mpfɛj}} ** {{pzc}} {{AFE|mi.'fɛj}} * {{Ric|mi· feye}} === {{H|sustantivire|wa}} === {{~}} # {{arin|wa}} manire d' atôtchî ene djonne feye. #* Les tchansons, veyoz vs, {{~}}, les veyes sortot, avou leus sots rimeas sont todi plinnes di rmostrances. {{s-rif|HSim| « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.56}} #* Vos candjroz {{~|m' feye}}, creyoz m', vos candjroz … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.44}} #* A&nbsp;! mon Diu, {{~|m' feye}}, ci boket d' lård la ki vs avoz metou dins l' sope, c' esteut l' boket ki vosse pere prindeut po s' froter cwand il aveut l' froyon {{s-rif|EPech}} #* Vos m' è fotoz onk, {{~}}, d' imbaras; po vs rabressî, dji so distchåvurnêye. {{s-rif|PJD}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[mi fi]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr = formule employée pour s'adresser à une enfant ou une jeune femme }} i052n0eg9r7qsbddn47z9zp7stgnxic 408222 408221 2024-12-03T17:52:54Z Scribus electronicus 3672 408222 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|mi|feye}} ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|mɪ.'fɛj|mɪ.'fiːj|mpfɛj}} ** {{pzc}} {{AFE|mi.'fɛj}} * {{Ric|mi· feye}} === {{H|sustantivire|wa}} === {{~}} # {{arin|wa}} manire d' atôtchî ene djonne feye. #* Les tchansons, veyoz vs, {{~}}, les veyes sortot, avou leus sots rimeas sont todi plinnes di rmostrances. {{s-rif|HSim| « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.56}} #* Vos candjroz {{~|m' feye}}, creyoz m', vos candjroz … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.44}} #* A&nbsp;! mon Diu, {{~|m' feye}}, ci boket d' lård la ki vs avoz metou dins l' sope, c' esteut l' boket ki vosse pere prindeut po s' froter cwand il aveut l' froyon {{s-rif|EPech}} #* Vos m' è fotoz onk, {{~}}, d' imbaras; po vs rabressî, dji so distchåvurnêye. {{s-rif|PJD}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[mi fi]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr = formule employée pour s'adresser à une enfant ou une jeune femme }} 945yglbwx26s38j35y87x1v07cfrnag 0 72597 408250 407679 2024-12-04T10:08:15Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408250 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|fé|del|poenne}}, lu-minme {{calc|faire de la peine|fr|wa}}. === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} # inspirer del poenne a ene sakî. #* Il esteut tot peneus, dai l’ pôve vî pindård. I m’ {{~|fjheut del poenne}} ! {{s-rif|HSim| « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.89}} #* Ene grande boune aweure ni dene måy tant d’ djoye k’ on deur hiket {{~|fwait del poenne}}. {{s-rif|AXhi| « Bwègnes mèssèdjes » (1905), p.5}} #* Å risse di vs {{~}}, dji n' mi såreu plaire cial, savoz mi. {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.20}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[aveur pitié]] * [[si fé må]] di ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|faire de la peine}}, inspirer de la pitié }} 95x6znv93k45yso1srzam95swhgtq8e 0 72805 408162 407197 2024-12-03T15:23:47Z Scribus electronicus 3672 Sinse et egzimpe 408162 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|roufler|djus}} === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} {{vs|djus|wa}} # {{vc}} distrure. #* C’ est ki l’ progrès djeyant,</br>{{~|Roufele}} totafwait '''djus'''. {{s-rif|JVri| « Bouquets tot faits » (1893), « Li Râsquignoû» p.15}} # {{vpr}} [[ovrer]] deurmint, [[si bate]] {{?}}. #* N' est ç' nén po-z aveur ci bouneur la k' tot l' monde {{~|si roufele djus}}, trime, linwtêye, sowe et mourt ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.43}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Lka-si|distrure}} ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | roufler dju = JVri | - = E1,E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|distrure |fr= {{t+|fr|détruire}}, {{t+|fr|anéantir}}, {{t+|fr|faire disparaître}} }} {{ratour| |fr= {{t+|fr|se tuer à la tâche}}?, {{t+|fr|se bagarrer}}? }} n69ctgp6whnovud7icv2cghg2kb370l 0 72843 408198 407368 2024-12-03T17:14:45Z Scribus electronicus 3672 408198 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|ki|vla}}, lu-minme {{calc|que voilà|fr|wa}}. === {{H|addjectivire|wa}} === {{~}} # ''(todi après on sustantif)'' mostere a-z acsegnî ene sacwè djondant d' lu-minme. #* {{lang|wa-fel|Nos rid'hîs tos essonne</br>Li vî tchap'lèt '''qui v'la'''.}} {{s|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "A l'pwète dès incurâbes" (avri 1878), p.54-55}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|ké...ki vla}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[ci]] * [[ci-cial]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|que voilà}}, {{t+|fr|ce}}, {{t+|fr|ce...ci}} }} j9tfo0xk82tgzh6iupcfzv81fha2ue6 408199 408198 2024-12-03T17:15:05Z Scribus electronicus 3672 408199 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|ki|vla}}, lu-minme {{calc|que voilà|fr|wa}}. === {{H|addjectivire|wa}} === {{~}} # ''(todi après on sustantif)'' mostere a-z acsegnî ene sacwè djondant d' lu-minme. #* {{lang|wa-fel|Nos rid'hîs tos essonne</br>Li vî tchap'lèt '''qui v'la'''.}} {{s|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "A l'pwète dès incurâbes" (avri 1878), p.54-55}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|ké...ki vla}} #* Vola l' tins ki s' enûle ;</br>'''Ké''' vint '''ki vla''' k' i fwait !</br>I våt mî ki dj' m' afûle,</br>Ca vocial on hoursea. {{s-rif|JJD|"L' orèdje" (1848)}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[ci]] * [[ci-cial]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|que voilà}}, {{t+|fr|ce}}, {{t+|fr|ce...ci}} }} ppx7tacmar0qy5fvyl4piuxs41oqqb1 0 72854 408225 407472 2024-12-03T18:00:26Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408225 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== {{-drif-|po ça}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|po|çoula}} === {{H|advierbire|wa}} === {{~}} # (metou e mitan ou e fén del fråze) mostere ene opôzicion avou l' idêye esplikêye dins l' fråze di dvant. #* Et si l' mizere, tot do long, nos rascråwe,</br>Vos n' divoz nén {{~}} vos leyî djus. {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Bon cour ni pout minti", p.73}} #* FRANCWES. -Vos estoz bén bon, dji vs rimercixh, mins c' est råle cwand dji boe.</br>LEPONGE. -Alans djans ! Hay ! ... vos ndè mourroz nén {{~}} ! {{s-rif|LLag|"Câse d'on comichonaire" (1904), p.29}} #* Ci n' est nén paski nos avans deus troes liårds k' elzès fåt digårciner {{~|po ça}}. {{s-rif|JWyns}} # po cisse [[råjhon]]. #* C’ est djustumint {{~}} k’ il atoume carapmint bén. {{s-rif|JPD}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=(metou e mitan ou e fén del fråze) mostere ene opôzicion avou l' idêye esplikêye dins l' fråze di dvant| * [[pol cåze]] * [[tot ostant]] }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|(metou e mitan ou e fén del fråze) mostere ene opôzicion avou l' idêye esplikêye dins l' fråze di dvant |fr= {{t+|fr|pour autant}}, {{t+|fr|cependant}}, {{t+|fr|toutefois}} }} {{ratour|po cisse råjhon |fr= {{t+|fr|pour cette raison}}, {{t+|fr|pour cela}} }} nt9bhg3c8obc8r7dehrt49m5et9ony1 0 72943 408125 2024-12-03T13:09:23Z Scribus electronicus 3672 Pådje ahivêye avou «=={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|dimander|e|mariaedje}}, lu-minme === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} {{n-c}} # dimander a ene sakî s' ele vout si maryî avou nozôtes. #* LIZA. Paski Monsieu Lapierre vént {{~|dmander nosse feye e mariaedje}} po s' fi Raymond.</br>DJÅKE. Vola co onk ki tome li cou e boure ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.32}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[fé s’ declaråcion]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|...» 408125 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|dimander|e|mariaedje}}, lu-minme === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} {{n-c}} # dimander a ene sakî s' ele vout si maryî avou nozôtes. #* LIZA. Paski Monsieu Lapierre vént {{~|dmander nosse feye e mariaedje}} po s' fi Raymond.</br>DJÅKE. Vola co onk ki tome li cou e boure ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.32}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[fé s’ declaråcion]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|demander en mariage}} }} 8nz8kw77vr7l141jx4ghawu0hyf0ge2 0 72944 408127 2024-12-03T13:17:45Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408127 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|toumer|l’|cou|e|boure}} === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} # divni ritche {{?}}. #* LIZA. Paski Monsieu Lapierre vént dmander nosse feye e mariaedje po s' fi Raymond.</br>DJÅKE. Vola co onk ki {{~|tome li cou e boure}} ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.32}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= devenir riche }} mowbhq3moe9l5f61h6lwgrfcu04wlu1 0 72945 408131 2024-12-03T14:17:24Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408131 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye}} === {{Calc|colonial|fr|wa}} {{m-s}} {{çdom}} {{caw|å|a|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|kɔ.lɔ.ˈnjɔːl|kɔ.lɔ.ɲjɔːl}} {{BS|å}} ** {{pzc}} {{AFE|kɔ.lɔ.ˈnjɔː}} * {{Ric|co·lo·niå}} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addj-|o=coloniå|f=coloniåle}} {{~}} {{o}} {{a-tpdr}} # k' a-st a fé avou les coloneyes. #* DJÅKE. - N' avéns ns nén on biyet del lotreye {{~|coloniåle}} k' on-z a saetchî ir ?</br>LIZA. Iy do<!--dè* dai?--> mon Diu, c' est vraiy. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.9}} #* Pus tård, cwand les Francès {{~|ont-st abroké}} so l' Aldjereye et l' Marok, il ont-st amonté des unités d' cavalreye des tropes coloniåles, eyet les lomer eto ''Spayisses''. {{s|LM}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[colon]] * [[coloneye]] * [[coloniålisse]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | coloniå, coloniåle = R10 | coloniål = E1 | colognål = E1 | koloniâl = E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|k' a-st a fé avou les coloneyes |fr= {{t+|fr|colonial}} }} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-|o=coloniå|f=coloniåle}} {{~}} {{o}} # onk k' a viké ezès coloneyes. #* C' est on {{~}}, k' a stî ramexhné do costé d' Wartet. I sont sacwantes insi, des vîs deurs a cure k' avént siervou å Congo et ki s' ont vnou bate a Nameur; des tireus d' plan ki sont mî etrinnés k' nos al nåjhisté et al pômagne. {{s-rif|EWET}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|onk k' a viké ezès coloneyes |fr= {{t+|fr|colonial}} }} l6e5ujy7p5zgtewpw391yswlrn98tc7 0 72946 408141 2024-12-03T14:37:50Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408141 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== {{-spodiv-'|n’ espaitche k}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|n’|[[espaitchî|espaitche]]|ki}}, lu-minme {{calc|n’empêche que|fr|wa}}. === {{H|aloyire|wa}} === {{~}} # di tolminme kéne manire ki ç' soeye, divins tolminme kéne sitouwåcion. #* Mon Diu ké-n ome !... (Ele si louke e-n on muroe et prind des airs di deus airs.) {{~|N' espaitche ki}} dj' frè todi çou k' i m' plairè do fé ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.32}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[item est i ki]] ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[cosse ki cosse]] * [[voye non voye]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|n’empêche que}}, {{t+|fr|toujours est-il que}}, {{t+|fr|quoi qu’il en soit}}, {{t+|fr|en tout cas}} }} mkl2ppmw90sgg3jyuacnfkaje6c1tky 0 72947 408145 2024-12-03T14:46:26Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408145 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|d’|on|moumint|a|l’|ôte}}, lu-minme {{calc|d’un moment à l’autre|fr|wa}}. === {{H|advierbire|wa}} === {{~}} # [[a må]] foirt pô d' tins. #* Alez vis fé gåye : i va vni {{~}}. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.33}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[dabôrd]] * [[torade]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|d’une minute à l’autre}}, {{t+|fr|incessamment sous peu}} }} ajijhd6pe56cvz4le37iun17wzox1qo 0 72948 408146 2024-12-03T14:48:59Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408146 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-vprwa-|loukî}} === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} {{vprmur}} # loukî si imådje divins on muroe, li toele di l' aiwe. #* Mon Diu ké-n ome !... (Ele {{~|si louke}} e-n on muroe et prind des airs di deus airs.) N' espaitche ki dj' frè todi çou k' i m' plairè do fé ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.32}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[si murer]] * [[si waitî]] ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|se regarder}}, {{t+|fr|se mirer}} }} sh9hweo45oco7d5gwjozgeb1k7pdwm6 0 72949 408148 2024-12-03T14:53:45Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408148 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|i|s’|pout}} === {{H|dijhêye|wa}} === {{~}} # mostere on livea di possibilité. #* MARIA. Vola on live ki n' convént nén ås femes di vost ådje.</br>LIZA. I convénreut å vosse motoit ?</br>MARIA (sortant) {{~|I s' pout}}. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.33}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[kécfeye]] * [[motoit]] * [[télfeye]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|peut-être}}, {{t+|fr|éventuellement}} }} h6s9d7mu1qfri19ibhas4bumria3u7k 0 72950 408153 2024-12-03T15:02:38Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408153 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|pôve|come|Djob}} === {{H|addjectivire|wa}} === {{~}} # foirt pôve. #* Ossu, sins tchipoter,</br>Nos ndaléns, {{~|pôves come Djob}}, ridire å pî d' l' åté,</br>Les doûs siermints d' amour ki ns avéns fwait nawaire. {{s-rif|JVri|« Pâhûles rîmês » (1897), "Trop târd", p.60}} #* Vos veyoz bén k' vos n' m' inmez nén come dji l' inme. Il est {{~}}. I dmeure so ene tchambe e Foû-Tchestea.{{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.37}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[minåve]] * [[pôvriteus]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|pauvre comme Job}}, {{t+|fr|miséreux}}, {{t+|fr|indigent}} }} 4z67q51etrsg71usgelxewiybx0t77p 0 72951 408154 2024-12-03T15:07:50Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408154 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== {{-drif-|vir bén}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|vey|bén}}, lu-minme {{calc|voir bien|fr|wa}}. === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} # {{vc}} mådjiner ene sakî dvins ene sacwè. #: {{djermon-egzimpe|wa}} # {{vsc}} [[si rinde conte]]. #* Vos {{~|veyoz bén}} k' vos n' m' inmez nén come dji l' inme. Il est pôve come Djob. I dmeure so ene tchambe e Foû-Tchestea.{{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.37}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|mådjiner ene sakî dvins ene sacwè |fr= {{t+|fr|voir bien}}, imaginer quelqu'un dans quelque chose }} {{ratour|si rinde conte |fr= {{t+|fr|se rendre compte}}, {{t+|fr|réaliser}}, {{t+|fr|constater}} }} izgchesehtc3xniyuv0d5qkxrsc599i 0 72952 408165 2024-12-03T15:30:33Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408165 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|djonne|ome}}, lu-minme {{calc|jeune homme|fr|wa}}. === {{H|sustantivire|wa}} === {{-su-|pl=djonnes omes}} # {{arin|wa}} manire d' atôtchî èn ome k' est djonne. # ome nén maryî. #* Mins si vos dvîz maryî tos les {{~|djonnes omes}} ki vs avoz cnoxhou e vosse djonnesse … {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.43}} #* Èç {{~}} la, l' ome a divni d' Antigone, c' est l' fi da Creyon {{s-rif|JBant}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|[[vî djonne ome]]}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[djonne feye]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|manire d' atôtchî èn ome k' est djonne |fr= {{t+|fr|jeune homme}} }} {{ratour|ome nén maryî |fr= {{t+|fr|célibataire}} }} 6l71oerx49w8vso1snpmu91k5rw9mwq 0 72953 408170 2024-12-03T15:45:36Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408170 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{V|keuze}}, {{caw|aedje|s|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|kɔ.ˈzaʧ|kɔ.ˈzɛʧ|køː.ˈdɑːʧ}} {{BS|ae}} ** {{pzc}} {{AFE|kɔ.ˈzɛʧ}} * {{Ric|co·zaedje}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # {{Fijh|keuze}}. #* N' av nén fini vos {{~s}}, vos ? {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.46}} # {{cost|wa}} årt di keuze. #* Aprinde li {{~}}. {{s-rif|E203}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[amwindri]] * {{Lka|mwinde}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=fijhaedje di keuze| * [[costeure]] }} {{Boesse|c=2|tite=årt di keuze| * [[costeure]] }} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[rapîçtaedje]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | cosadje = C1 | cozaedje = R10 | cozèdje = E1 | keûdâdje = O4 | kozech = E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|fijhaedje di keuze |fr= {{t+|fr|couture}}, ouvrage de couture }} {{ratour|årt di keuze |fr= {{t+|fr|couture}}, art de coudre }} 8pe8l0gkwyurs0r9h6r16c2cyxf5imy 0 72954 408172 2024-12-03T15:57:43Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408172 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== [[File:Savarin (5197803222).jpg|thumb|220px]] === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|Savarin}}, no d' on tchîf francès k' a-st edvinté li påstedjreye diviè 1845. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|sa.va.ˈʀɛ̃}} {{c1pr}} ** {{pzc}} {{AFE|sa.va.ˈʀɛ̃}} * {{Ric|sa·va·rin}} === {{H|sustantif|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{o}} # {{bo-pa|wa}} miyôleus wastea e cogne di corone ki rishonne li babayorom. #* DJÅKE. -K' a t i a magnî ouy amon les Werdjifosse ?</br>LIZA. -Des cakes* et des {{~s}}. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.46}} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | savarin = JMign, R10 | - = E1,E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|miyôleus wastea e cogne di corone ki rishonne li babayorom |fr= {{t+|fr|savarin}} }} ggugmfzcn9an4le9csbj9q85ryb2pa2 0 72955 408174 2024-12-03T16:21:38Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408174 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|purgare|sourd=la-vul}} {{m-s}}, avou l' ribetchfessaedje del prumire ricepeure e walon lidjwès. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|pyʀ.ˈʤiː|pyʀ.ˈʤi|pʀy.ˈʤiː}} ** {{pzc}} {{AFE|pyʀ.ˈʤiː}} * {{Ric|pur·djî}} === {{H|viebe|wa}} === {{-cotcherdj-|purdj|pudj}} {{~}} {{vc}} # [[distoper]]. #* {{~|Distoper}} les tuyos. {{s|R10}} # {{med|wa}} oister tot çou k' est måhaitî avou des rimédes pal boke. #* Prinde del rubåbe po {{~}}. {{s-rif|E203}} #* I fåt fé {{~}}. {{s-rif|E1}} #* Va-z è va do té, c' est po les malådes ! A dj' dandjî do {{~}} mi ? {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.46}} # {{vcnd|di}} [[si fé cwite]] di. #* {{~|Prudjî}} l' payis di tos les baligands, di tos les rénnvåts. {{s-rif|E203}} ==== {{H|parintaedje}} ==== {{Boesse|c=2| * [[purdjaedje]] * [[purdje]] * [[purdjeu]] * [[purdjoe]] * [[ripurdjî]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | prudjî = E1,JMign | prugî = E203 | purdjî = O4, E1 | purdji = C8 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|distoper |fr= {{t+|fr|déboucher}}, {{t+|fr|purger}} }} {{ratour|oister tot çou k' est måhaitî avou des rimédes pal boke |fr= {{t+|fr|purger}} }} {{ratour|fé cwite di |fr= {{t+|fr|débarasser}} de, {{t+|fr|libérer}} de }} === {{H|pårticipe erirece|wa}} === {{-perwa-î|purdj}} {{PE=}} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-î|purdj}} {{~}} {{o}} {{a-pdvpdr}} # k' a stî purdjî. #: {{djermon-egzimpe|wa}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|purgé}} }} rsh6o69da6koti9s27grgwn277e0g33 0 72956 408175 2024-12-03T16:27:14Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408175 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|inte|l’|eglome|et|l’|mårtea}}, lu-minme {{calc|entre le marteau et l’enclume|fr|wa}}. === {{H|advierbire|wa}} === {{~}} # divins ene mwaijhe sitouwåcion. #* Dj' end a m' sô do viker cial {{~}}, å mitan di djins ki n' si savèt sofri l' ene l' ôte.{{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.47}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[esse so ene måle coxhe|so ene måle coxhe]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|entre le marteau et l’enclume}}, {{t+|fr|en mauvaise posture}}, {{t+|fr|dans le pétrin}} }} ovhcvqr5eyeptg3q2o855z8cj18pdet 0 72957 408179 2024-12-03T16:37:20Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408179 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{-vprwa-|sofri}} === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Apl-vprC}} «[[sofri]]». === {{H|viebe|wa}} === {{~}} # {{vprmur}} poleur viker påjhûlmint avou les måcule di l' ôte. #* Dj' end a m' sô do viker cial inte l' eglome et l' mårtea, å mitan di djins ki n' '''si''' savèt '''sofri''' l' ene l' ôte. {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.47}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|se supporter}}, {{t+|fr|cohabiter}} }} jzpb53eny1te2yj509tolisuc9r3pyg 0 72958 408186 2024-12-03T16:54:38Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408186 wikitext text/x-wiki {{!Rif}} =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye}} === {{Calc|hypothéquer|fr|wa}} {{m-s}} === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|iː.pɔ.te.ˈke|iː.pɔ.tɛ.ˈke}} *** {{frcjh}} {{AFE|i.pɔ.te.ˈke}} ** {{AFE|iː.pɔ.tɛ.ˈke}} * {{Ric|î·po·te·ker}} === {{H|viebe}} === {{-codjow-|troke=1|A=îpotek|come=viker}} # {{vc}} {{djus|wa}} [[wadjî]] on bén conte des cwårs prustés come waerantixhaedje ki si on n' pout nén racwiter s' desse, li ci k' acroet pregne li bén. #* Dj' a stou ås racsegnmints. Tos leus béns {{~|sont-st îpotekés}} po pus d' cénk meye francs.{{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.48}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[îpoteke]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | îpotéké = E203 | îpotéker = E1 | îpoteker = R10 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| | fr = {{t+|fr|hypothéquer}} }} try88khv374bb1hj43j8233hq98c7sx 0 72959 408189 2024-12-03T17:01:09Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408189 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|moenner|pal|betchete|del|narene}} === {{H|vierbire|wa}} === {{~}} {{vcnd|a}} # fé çou k' on vout d' ene sakî tot lyi bourdant. #* Aprindoz k' on n' m' '''a''' måy {{~|moenné pal betchete del narene}}, savoz mi ! {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.48}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[fé bate l’ aiwe]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour |fr= {{t+|fr|mener en bateau}}, {{t+|fr|mener par le bout du nez}} }} aifqxc4qm61c091et6nphdrol13bdqv 0 72960 408216 2024-12-03T17:45:19Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408216 wikitext text/x-wiki {{MR|såci}} == {{L|wa}} == === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|sɔː.ˈsiː|soː.ˈsiː|sɒː.ˈsiː|soː.ˈsi}} {{BS|å}} ** {{pzc}} {{AFE|sɔː.ˈsiː}} * {{Ric|så·cî}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=2|A=såç|come=picî}} {{~}} # {{vc}} {{coujh|wa}} oende di såce. #* {{~|Såcîz}} vosse pan e boure. {{s-rif|E203}} #* {{~|Såcîz}} l' djigot savoz Bertene ki n' hatixh !... {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.3}} # {{vc}} ramouyî d' aiwe, di broûs. #* Nos {{~|avans stou såcîs}} d' broûlî. {{s-rif|E203}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[såce]] * [[såcire]] * [[såçaedje]] * [[kissåcî]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | såcer = E1 | såcî = E1, R10 | sâcî = E203 | sauci = C8 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|oende di såce |fr= {{t+|fr|saucer}} }} {{ratour|ramouyî d' aiwe, di broûs |fr= {{t+|fr|tremper}} }} === {{H|PE|wa}} === {{PE=}} === {{H|addjectif|wa}} === {{-addjwa-î|såc}} {{~}} {{o}} {{a-pdvpdr}} # oendou d' såce. ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|saucé}} }} h02qq7j3v9iyi0yke10aeibxccwufmg 0 72961 408228 2024-12-03T18:08:10Z Scribus electronicus 3672 Egzimpe 408228 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|mi|fi}} ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|mɪ.ˈfɪ|m.ˈfɪ|mpfɪ}} ** {{pzc}} {{AFE|mi.ˈfi}} * {{Ric|mi· fi}} === {{H|sustantivire|wa}} === {{~}} # {{arin|wa}} manire d' atôtchî on gamén, on djonne ome. #* Awè, mins vos avoz ene pôzucion, paret {{~|m’ fi}}. {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.112}} #* {{~|Mi fi}}, c' e-st ouy ki mi ptite feye a ses anêyes, seulmint cial, personne n' î a tuzé… {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.50}} #* Saiss, Antoenne, c’ est twè k’ est dins l’ bon, {{~|m’ fi}}. Ça t’ vas shonner tot drole di m’ etinde dire ça, mins dji m’ va {{~|rabiyî tes råjhons}} {{s-rif|JDcat}} #* Metoz voste echepe, savoz, {{~|m’ fi}}. {{s-rif|ALpb|p. 75}} #* Doirmoz {{~|m' fi}} les foyes ramxhièt</br>E l' scheuvêye des faws, sins rla. {{s-rif|LBuk|ratournant [[w:Goethe|Goethe]]}} ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[mi feye]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr = formule employée pour s'adresser à un enfant ou un jeune homme }} 3srd7slssljai7fr0nn89jicyt4fujo 408229 408228 2024-12-03T18:09:29Z Scribus electronicus 3672 408229 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|mi|fi}} ==={{H|prononçaedje}}=== *{{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|mɪ.ˈfɪ|m.ˈfɪ|mpfɪ}} ** {{pzc}} {{AFE|mi.ˈfi}} * {{Ric|mi· fi}} === {{H|sustantivire|wa}} === {{~}} # {{arin|wa}} manire d' atôtchî on gamén, on djonne ome. #* Awè, mins vos avoz ene pôzucion, paret {{~|m’ fi}}. {{s-rif|HSim| « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.112}} #* {{~|Mi fi}}, c' e-st ouy ki mi ptite feye a ses anêyes, seulmint cial, personne n' î a tuzé… {{s-rif|JMign|"Milionêre !" (1934), p.50}} #* Metoz voste echepe, savoz, {{~|m’ fi}}. {{s-rif|ALpb|p. 75}} #* Doirmoz {{~|m' fi}} les foyes ramxhièt</br>E l' scheuvêye des faws, sins rla. {{s-rif|LBuk|ratournant [[w:Goethe|Goethe]]}} #* Saiss, Antoenne, c’ est twè k’ est dins l’ bon, {{~|m’ fi}}. Ça t’ vas shonner tot drole di m’ etinde dire ça, mins dji m’ va {{~|rabiyî tes råjhons}} {{s-rif|JDcat}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[mi efant]] (po les parints) * [[planket]] * [[valet]] ==== {{H|mots vijhéns}} ==== * [[mi feye]] ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr = formule employée pour s'adresser à un enfant ou un jeune homme }} ctb7u2e1wdmyjrjn1041n7uujw3dm9h 3 72962 408232 2024-12-03T20:06:04Z Lucyin 218 Pådje ahivêye avou «== Motlî des coibjhîs et des savtîs == 2 commentaires • il y a 4 heures Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû, Sereut i possibe on novea motî po les coibjhîs et les savtîs avou savate, vîlwè, solé, rismelaedje et vos nd åroz ? Répondre Remercier il y a 13 heures Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Ossu on motlî pol mecanike. Répondre Remercier il y a 4 heures == Cette page va être renommée et archivée ==...» 408232 wikitext text/x-wiki == Motlî des coibjhîs et des savtîs == 2 commentaires • il y a 4 heures Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû, Sereut i possibe on novea motî po les coibjhîs et les savtîs avou savate, vîlwè, solé, rismelaedje et vos nd åroz ? Répondre Remercier il y a 13 heures Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Ossu on motlî pol mecanike. Répondre Remercier il y a 4 heures == Cette page va être renommée et archivée == Un commentaire • il y a un jour MediaWiki message delivery (copinercontribouwaedjesbloker) Bonjour Ceci est un message important concernant cette page. Cette page utilise les Discussions structurées/Flow, un outil obsolète qui pose de nombreux problèmes de maintenance. Il a été décidé de supprimer cet outil des wikis. À compter du 16 décembre, il ne sera plus possible d'ajouter un nouveau sujet ou de publier un message sur cette page. Avant cette date, vous pouvez déplacer ou faire déplacer cette page vers une sous-page, afin de l'archiver. Une fois déplacée, cette page deviendra une page de discussion standard. Si vous recevez ce message sur votre page de discussion personnelle, c'est probablement car vous avez activé les Discussions Structurées, en utilisant les fonctionnalités Beta. Merci de vérifier si vous pouvez désactiver les Discussions Structurées. Si vous n'avez pas déplacé cette page avant le 16 décembre, un script déplacera automatiquement la page vers une page d'archives (le format sera Nom de la page/Flow). La page utilisant des Discussions Structurés sera alors placée en lecture seule. Si vous avez des questions, n'hésitez pas à me le faire savoir ! Trizek_(WMF) Répondre Remercier il y a un jour == Pitits nos == 3 commentaires • il y a 23 jours Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Bondjoû David, Çoula fwait mwints moes ki dji tuze a amidrer l' årtike so les ptits nos del Wikipedia. Come di djusse, ene lisse rén k' avou des ponts, ci n' est nén « lijheu-amiståve ». Dj' a l' idêye d' atåvler on tåvlea avou les nos e walons a gåtche, des notes d' esplikêyes a droete eyet les ratournaedjes dins les ôtes lingaedjes å mitan. Al plaece di, belotmint, mete les ratournaedjes e francès. La ki dj' èm dimande eto si ça n' sereut nén comifåt d' raloyî les nos k' ont èn årtike roci, directumint, minme k' i gn a des cis k' årént ddja onk so l' eciclopedeye. Dji vos scrî, plamour ki dj' årè bén dandjî d' on côp d' aspale. El waibe da Johan Viroux endè rcinse ene pekêye, mins al môde Feller. Do côp, elzès fåreut rfonde. Rimarkez : dj' el såreu fé, mins dji vôreu bén ahouwer les flotches ki vont avou. Houte di çoula, ça sreut bén di radjouter les ptits nos k' on-z ertrouve dins l' literateure. Dj' ô bén : dji va ddja rwaitî dins mes lives. Ki ça vos våye bén, Répondre Remercier il y a 23 jours Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Vos poloz aherer on tåvlea (divins l' onglet insérer tchoezi insérer un tableau) si çoula vis dût mî avou ene pilasse di troes royes (Feller(s), Rifondou & Francès) Répondre Remercier il y a 23 jours Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, la on clapant ovraedje a fé. Mins dji n' årè waire li tins d' î taper èn ouy les djoûs ki vnèt (dj' atake li Rantoele 112 avou 10 djoûs di rtådje). Répondre il y a 23 jours == Adjîstrer / edjîstrer == Un commentaire • il y a 23 jours Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Sapinse les i viebe edjîstrer n' egzistêye ki dvins vosse tiesse. adjîstrer [E1,E21,E34]; adjistrer [E145]; agîster [JVri]; agîstré [E203]; ajistrez [E212] Sol DTW, dji lé : + li sinsyince est pus près d' èn ecloyaedje (si mete e-n on djîsse). |+ ou motoit li cope di betchetes a-/e-: ele vént s' adjîstrer e nosse coulêye => då lon eviè l' cåzant ; come avorer, avni, assaetchî,... Eco ene feye, li såme do motleu n' est nén di fé l' fjheu d' lingaedje ou del coridjî, mins del discrire. Si tolminme ki polaxhe candjî a s' shonnance ene sacwè ki lyi xhiltêye pus lodjike ou pus bele, çoula sereut-st on disdut a n' nén dire. On pôreut kécfeye tchoezi edjîstrer pol noûmot, mins måy come li viebe sipårdou avå l' payis d' Lidje. Répondre Remercier il y a 23 jours == Hazi == 2 commentaires • il y a 3 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Gråces po les amidraedjes tecnikes, mins dji rcrind ki dji doeve vis disdire po l' egzimpe da Vrindts po deus råjhons. Li prumire råjhon, c' est ki c' e-st on viebe å coplemint contrairmint à çou k' vos djhoz. Li deujhinme råjhon est lodjike : kî c' est ki souwrè al tcholeur : les deus fossîs a cåze d' on cadåve froed, li moite ki est dedja setche et ki pout co moens si rschandi ? Pinsez vs ki les deus fossîs sont necrofiles ? Cial li sinse di visser, clawer est totafwait lodjike. Pus hôt, on dit ki c' e-st on waxhea di blanc bwès : adon c' e-st ossu impossibe del river al tcholeur. Cwand dj' m' aprepa do lét Ki nos prindîs l' cadåve, k' esteut si froed, si setch, Dji manca do flåwi. Li sinne des deus djonneas, Hazixhant dvins cwate plantches, li coir di ç’ pôve viye åme, M’ a rivnou tot veyant l’ imådje di s’ rowe, ey ene låme A toumé foû d’ mes ouys so l’ ombion di s’ waxhea. {{s-rif|JVri|”Vîx Lîge” (1901), p.25, “Vîx Souv’nir”}} Pinsez vs k' il est possibe do hazi ene tchinne ou del dishazi ? Cial, sins nole måle dotance, on pout acertiner ki c' est bén l' sinse di disfé, disloyî, sketer k' est la cial djondant. Dj' ô bén insi ki l' contråve di dishazi, hazi, pout insi aveur li sinse imadjrece di loyî podbon, sins rivet ou tcholeur. Mins vos årîz dit ki l’ Signeur Ni voleut nén dishazi l’ tchinne Ki ratneut ses fis dvins l’ broûlî. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.85, “Li Vôye di l’Eglise” (fråze rifondowe) Po cist egzimpe, vost interpretåcion ni xhiltêye nén : dj' ô bén ki çoula a l' aire d' on pleyonasse. Dji restchåfe ene åme ki dj' a rschandi, çoula pôreut dure po on powete surreyalisse, mins seur nén po Lejeune. Li sinse d' aloyî, acopler astok, mi shonne bråmint pus creyåve et esse cowerant avou les ôtes egzimpes di l' oteu. L' amour restchåfe et mete al fiesse, Nos deus cours k' il a bén hazi. — Martin Lejeune, "Prétimps dè coûr", 1897 (fråze rifondowe). Po cist egzimpe... I gn a sol tere ene iye ureuse, Wice ki l' amour, li påye, l' acoird, Hazit dvins des åmes djenereuses. — Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 125, "Lu famile èst-one île ureûse" (fråze rifondowe). ... fåreut ki dj' voeye cwè cwand dji rårè li deure plake di mi ordinateur k' a dhoté. Si dji so di boune sovnance, li fråze esteut pus longue après et c' esteut eployî come addjectif. Gn a-st ossu ene deujhinme råjhon ki fwait ki dji cåzu totafwait seur ki c' e-st èn adjectif, c' est k' e walon do Levant, les viebes come prusti fjhèt -ixh å prezint et c' est todi come çoula ki dj' elzès rashî. S' on louke al prumire version https://wa.wiktionary.org/w/index.php?title=hazi&diff=404475&oldid=397487, on voet k' i gn a nou pont. Cwand i gn a des fråzes ki sont trop longues, i m' atome di lzès racourti sins mete on [...]. I gn a sol tere ene iye ureuse,</br>Wice ki l' amour, li påye, l' acoird,</br>Hazis dvins des åmes djenereuses{{s-rif|MLej|"Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 125, "Lu famile èst-one île ureûse"}} Houte des egzimpes ki dj' a-st astitchî sol wiccionaire, dj' a-st ossu veyou ci sinse dvins d' ôtes edroets, mins i n' m' ahåye nén do mete deus côps on minme scrijheu po on minme sinse. Mi profeseur di latén dit k' on pout todi nén shure li motî si çoula ni dût nén avou l' contecse. Cial, amon ces deus scrijheus, li sinse di loyî podbon est, pinse dju, li pus lodjike. Ci n' est nén l' prumî côp ki dji trouve des sinses ki n' sont nén dvins les motîs : loukîz å sinse volter do viebe pidjoler. Amiståvmint Répondre Remercier il y a 3 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Abén ! Proficiate ! Vos n' estoz nén tchitche d' esplikêyes. Come c' est vos k' a lî les bokets e-n etir, rimetoz don les sinses ki vos av trové, ki vnèt bén di "hazi" = ribouler - c' est come ça ki dj' kinoxheu l' minme accion - on clå k' a raloyî deus plantches (dji l' a fwait mi-minme co traze côp cwand dj' ovréve addé on scrinî tins des vacances). Motoit mete les sinses onk après l' ôte, a pårti des cis ki sont toprès di l' idêye do tayon-bodje (tchåfer), eviè les cis ki sont l' pus lon (ribouler on clå). Ou l' contråve (veyanmint ki c' est l' sinse di "ribate li ponte do clå" k' esteut l' pus eployeye e 20inme sieke + dins l' ratourneure "rihazi l' clå" = fr. enfoncer le clou = insister). On pôreut ossu fé deus etimolodjeyes diferinnes, come divins l' DTW, li "chainon manquant" estant li rivaedje di rivets al tcholeur, k' on n' ritrouve pus dins l' documintåcion (motîs et fråzes d' oteur). Dji vos lai decider et fé come vos l' pinsez. Po [[dihazi]], on nel rifond nén avou -s-, come tos les mots di(s)-h... (dihoter, dihaler...). Notanmint po n' nén awè d' l' acmaxhaedje grafike avou l' betchfessî SH. Ossu paski c' est tos mots do Levant, la k' låvå, n a todi l' betchete di- (sins S); did la les scrijhas come "di(s)handi"... do E1. Avou ça k' ces mots la dinèt on "bea" assimilaedje dh- => th (/thoté/ /thalé/ /i thè/). Gn a on bea egzimpe espontané sol modêye del Viye Såm (a li dhaler di s' paltot) (et l' cene d' Esneu : i dhèt ?) del Bijhe et l' Solea. Condoleyances po voste éndjole ! ça nos pind å nez a tertos (dj' end a ene ki cmince a behoter ossu !!!). Répondre Modifié il y a 3 mois == Flotches di rashiaedje == 2 commentaires • il y a 4 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Dji voleu vis fé ene pitite rimårke amiståve åd fwait di vos redjårbaedje do Feller et des vîs sistinmes sol wiccionaire. Il est totafwait normå dvins l' monde sincieus do rortografyî on scrijhaedje cwand c' est ki les rûles d' ortografeyes ont candjî. Insi, vos trovrez nole pårt divins on live di scolî francès ene sifwaite ortografeye. Maistre corbeau sur un arbre perché, Tenoit en son bec un fromage. Djel fwai mi-minme ossu tot do long, savoz. Pol cåze, dj' a veyou mwints côps ki sovint vos redjårbîz ene miyete, ou minme totafwait l' fråze afîsse del racourti ou po k' ele xhiltêye pus "rfondowe" sins todi herer on {{s-rif~|. Et å pus sovint rilever di kéne ouve ou a kéne pådje vos l' avoz rapexhî... Si vos dvîz fé èn ovraedje come situdiant al wåde d' on promoteu, veyoz vs, i n' vis meskeyrè nén les atotes. Ca çou ki våt po l' ortografeye ni våt nén pol tchuze et l' ôre des mots. Po rpinde èn egzimpe do patwès d' Paris, cwans les scolîs léjhèt Le Cid, on scrît todi Va, cours, vole et me venge. Minme si nouk ni djåze insi pol djoû d' ouy. Pol rawete, les rûles do wiccionaire acsegnèt k' il est totafwait disfindou di scrire tolminme ké ouvrage inédit et insi coridjî on scrijhaedje. Si fåt i rapinser do çou k' est scrît sol mwaisse pådje : Li Wiccionaire ni s’ ocupe waire di l’ ortografeye, ca ci n’ est nén on diccionaire di normålijhaedje, mins di discrijhaedje. Adon si vs léjhoz li Mouze, dji vén l' vey ou ele il il a stî malåde et il a morou, c' est nén vosse tchedje di coridjî l' oteu. On pout bén fé l' linwincieu et l' linwe-ehåyeu, mins nén leus deus e minme tins. Vos ploz arinner tolminme ké administrateu d' ene ôte coxhe do prodjet wiccionaire, i vs dirè l' minme sacwè. L' aroke, veyoz vs, c' est ki cwand dj' lé èn egzimpe k' a stî scrît pa vozôtes, dji n' sai måy, mi, si c' est çou ki l' scrijheu a dit ou si c' est vosse prôpe interpretåcion. Ossu, vos coroz todi l' risse do fé ene flotche divins l' redjårbaedje. Mes profs a l' unif nos ont todi dit ki l' pés des moennes copisses, c' est l' ci k' est sûti et ki comprind dadrame li latén. Douvén çoula ? Pår ki cwand i trouve k' ene sacwè shonne drole, i va sayî di mådjiner lu-minme çou k' est pus lodjike por lu dismetant ki l' enocint moenne riscrît tot come on papigåy sins fé des ca et des ma pol pus grand aweur des latinisses. Leyîz m' vis diner èn egzimpe concret sol pådje Wikipedia sol binde d' imådje di Simon et Linå. Awè, vos n' l' avoz nén metou cial sol wiccionaire, mins c' esteut piron parey avou Mårtén Lejeune cwand dji touméve so les poyinmes ki vs avîz metou e-n egzimpe. Cwatrinme displi, pådje 27 Vos vs plindoz d' n' aveur nole exhowe C' est k' pus djonne, vos fjhîz poureye rowe. (avou on ! dvins l' tecse) Saveur l' abécé, sins rén d' pus Ni moennrè nouk foirt lon, pinse dju. L' efant sûti, å cour pus fir Aprind ôte tchoi k' a lére et scrire Avou les cwate regues po conter Et l' grammaire po mî s' divizer. I schoûte voltî, sins piede pacyince Les djins k' ont dipus d' esperyince. Li scriyaedje mete portant pûri rowe et a l' cour et pu. Li E170 acsegne å sustantif omrin rowe personne méritant le supplice de la roue, d'être roué. Li sinse ki vs avoz mådjiné, lu, ni s' trouve divins nou motî. Li rsaetchaedje do prono del troejhinme djin e-st ossu foirt corant e walon lidjwès, aprume divins les vîs scriyaedjes. Å contråve, dinez m' pår èn egzimpe do mot "cour" å djinre femrin (cor, cordis est omrin). Tenawete, vos poloz tolminme riscrire çou ki vs ahåye mî (aconter voye non voye å pî del lete li scrijhaedje da l' ôteu n' est nén on dogme) si vs acsegnîz aiwdirotchmint ki c' e-st on redjårbaedje et k' c' est l' ci da vozôtes. Metans : Nolu [pèrsone] nel pôreut dire { {s-rif~|LM|redjårbant "Li moirt di l' åbe" da Hinri Simon}} Divant di leyî ouve, leyîz co vs rilever on rfondaedje flotchrece, do moens dj' endè so cåzu seur. Dj' a-st ossu léjhou. Tot gripant so les stroetès rouwales ki s' fåfiyént come des coloûtes viè les cresteas, inte les håyes ås petchales ou d' sayou, dji m' arestéve di feye ca d' ôte po m' rischaper, et m' ritournéve po taper m' côp d' ouy. E1 & E203 ni cnoxhèt nén schaper et s' ni shonne t i nén drole ki rischaper n' aparexhe ki låvå . C' est djusse li calcaedje do francès "se ressaisir" (minme sinse). Répondre Remercier il y a 4 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Vos avoz seur råjhon so tos ces ponts la. N' åyoz nén peu d' elzès rcoridjî cwand vos trovez k' ça våt les poennes (c' est çoula l' foice des ptits Wikis, la k' i gn a nol forbataedje des moes å long po ene tchitchêye). So les "ptits lingaedjes", on n' sait esse ossu spepieus ki so les grands wiccionaires. Våt mî awè riscrît 1000 fråzes d' oteur avou 10 ene miete escabreuses ki d' awè yeu sogne di tcheryî houte del 10inme pask' on riskêye di "fé des flotches". Po "si rischaper" = si rihaper, c' est on mot ki dj' oyeu di m' pa (alez ! on va s' ru.aper ène minute). Dj' a cwerou lontins sins vey li rapoirt avou l' viebe "haper" = prinde. Dj' a tuzé k' il esteut parint avou "ns estans chapés / scapés...= såvés). S' i n' est nén a Lidje, on l' trouve ci sinse la e l' hôte Årdene (dizo cogne "hape"), pinse dju. ça fwait: li "rihapans nos" di m' pa (si rpoizer, fr. se ressaisir), dji l' aveu rfondou "rischaper" (fr. être à nouveau sauvé). Asteure ki vos mostrez ki "rihaper" pout esse li minme mot ki l' francès "se reprendre, se ressaisir", on l' pout "ridisfonde" rihaper. Dji va loukî a ça après l' Rantoele 111. Mins vos l' ploz ddja candjî si vos vloz. Répondre Modifié il y a 4 mois Rifondaedje toezer/toizer, mostî/moustî, pal djoû d' ouy pont al fén des egzimpes 5 commentaires • il y a 5 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, 1°) Rifondaedje toezer/toizer/twezer teûzer (!arch) [E1]; twèzè [C8,S0]; twèzer [E1,E34,O4]; twazer [S0]; twèser [E34]; toizé [E203 Dji m' a-st apinsé k' faleut rfonde l'årtike "toezer" ca li fôme "teûzer" ni si trouve pår ki dvins l' [E1] riwaitî come on vî prononçaedje dismetant k' tos les egzimpes et tos les motîs do Levant scrijhèt twèzer. 2°) a) Rifondaedje di mostî/moustî I m' shonne ki l' rifondaedje a stî decidé rapôrt å no d' plaece Moustî, mins totes les cognes divins les motîs metèt "mostî". Et ezès belès-letes, c' est tot fén parey. moustî [R11]; mostî [E1,E34,E170,E177,E203]; mosstî [E184] b) Dalieurs, sav ki c' est l' code po les viyès rifondowes pus waire eployeyes ? R7 ? R13 3°) Pal djoû d' ouy ou pol djoû d' ouy Copene:pal djoû d’ ouy @Li Bioutî, dji clintche puvite po si avuzion. 4°) Fåt i mete on pont al difén di tchaeke egzimpe, ou fwait on come amon nos coperes inglès et francès? Loukîz å messaedje da @Li Bioutî : 3. Vaici nerén, dji n' comprind nén pocwè ç' ki des egzimpes k' i gn a (des fråzes) si scrîrént avou on pont (sourdant nén cnoxhou ou nou sourdant) et des ôtes nén (sourdant cnoxhou). Al copete do martchî, dins l' egzimpe ki vos dnez: "# *Dispoy kibén d' anêyes sereut i bén la dzeur { {s-rif|HSim|"Li moirt di l' åbe}}", c' e-st ene fråze tote etire, avou on sudjet, on viebe, etet. Ene fråze si scrît avou ene grande lete al betchete (vos l' fijhoz) et on pont (vos nel fijhoz nén - adon k' c' est vaici ene kesse et, do côp, c' est co pus drole di n' rén mete å coron). Dins l' wiccionaire francès, les fråzes d' egzimpe sont bén traiteyes come des fråzes: Metans: "# * { {exemple | lang=fr | Essentiels à l’équilibre du sol, les '''collemboles''' constituent une vaste famille composée de petits animaux discrets mais efficaces. | source=Fiche ''Les collemboles'', aujardin.info, 2018}}" Dins l' wiccionaire inglès eto: Metans: "# : { {ux|en|Przewalski's horses are the only remaining '''wild''' horses.}}" Amiståvmint Répondre Remercier il y a 5 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, pol djoû d'oûy [E170]; pal ... ricopyî da Mårtén Ldjonne (w:Martin Lejeune) k' est d' après Vervî, la k' tos les O divnèt A (paye = poye; costâre = lidjwès costore = rif. costeure. Dji rmete tos les årtikes daccion. Répondre Modifié il y a 5 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Rifondaedje toezer/toizer/twezer Oyi, c' est clair ki si on a -eû- + -wè- + -wa-, c' est a rfonde avou l' betchfessî OE (nén OI, ca adon, i nos fåreut -wè- + -wa- + -ô- + -oû- ET SINS -eû-. Avou ça ki: li disfondowe teyorike Viye Såm / Condroz lidjwès / Hu, "tûzer" m' a todi shonné esse li sourdant do viebe "tuzer": toezer dins s' tiesse les ca et les ma, c' est vårmint "pinser". Dj' a minme ene abayeye [hypothèse] ki l' mot s' åreut spårdou avou les moennes di l' abeye di Ståvleu. Mins dji vos l' dene po çou k' ça m' costêye ! Répondre il y a 5 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) A°) Rifondaedje toezer/toizer/twezer Po toizer, m' shonne ki c' est l' betchfessî "we" ki dût l' mî. Oudonbén, on divreut prononcî wa a Nameur et avå l' Årdene. | teûzer = E1 [!arch] | toezer = R10 | toizé = E203 oi=OK we=OK | twazer = S0 oi=OK we=OK oe=OK | twèser = E34,JMign oi=OK we=OK | twèzè = C8,C13,S0 oi=OK we=OK !oe=//! | twèzer = E1,E34, O4, C9, JVri |- = R13,O3 Li betchessî "oe" e-st ene aroke pol walon do mitan et do levant et sortot po les deus pus fameus walons (Lidje et Nameur). Li betchfessî we n' ahåye nén pår e S0 la ki vike pus di tchivroûs ki di djins. https://wa.wikipedia.org/wiki/Betchfess%C3%AE_oi B°) Poloz vs responde ås kesses sol rifondaedje do moustî/mostî et sol kesse des ponts al fén des fråzes d' egzimpe? C°)Pout on foirdjî on modele {{ca-fem|wa}} po tos les caracteres d' feme? On-z åreut insi dôrlinne (feme nawe) tchåtchoûle (feme ki ploure) turlurete (feme nén serieuse), clapete (feme ki djåze bråmint) Répondre Remercier il y a 5 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) po twezer, si on n' rifond nén avou -oe-, dj' el wådreu avou -we- veyanmint ki li rfondaedje avou -oi- n' ahåye nén tot l' Coûtchant walon (et l' payis d' Bietris-Bouyon) la k' on dvreut awè *tôzer (*tônzer) et *toûzer (come môrt / moûrt...). C' est l' veur ki po -oe- i manke li disfondowe -è- (tèt, modè, dèt) ki rascove TOT l' MITAN del WALONREYE (dins vosse tåvlea: C13,S0 sereut *tèzer (loukîz l' mape di "froed") https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=1&alw_page=162 (porshure li bae di dvizes so Berdelaedjes) 2. moustî <> mostî: Dji wådreu "moustî", a môde di sorwalonde OU/O (come souner, moumint...) veyanmint li cwantité d' eployaedje do no d' veye "Moustî (so Sambe)" (et li rlomêye di ses deus scrijheus Emile Gilliard et Gabrielle Bernard. 3. Po les fråzes : sins sourdant : pont SCRîT al fén. avou l' modele {{s|...}} u {{s-rif|...}}: c' est l' modele ki scrît l' pont !!!!. Li seule rujhe, c' est avou les ponts di dmande: ces-la, elzès fåt scrire. Loukîz a pouss. Oufti ! Dji vén d' m' abaiti ki l' pont est metou dirî l' sourdant. => OYI, on l' pout wårder al fén del fråze. Mande escuze ! Dji n' les rsaetchrè pus. Mins elzès fåt i wårder après l' sourdant ? Répondre Modifié il y a 5 mois == naeçale ou naçale == 2 commentaires • il y a 5 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Li betchfessî ae mi shonne mî rascovri li spårdaedje do mot. Nén vos? Répondre Remercier il y a 5 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) vos avoz råjhon. Dji croe k' dj' aveu dmandé çoula å raploû rfondaedje do 15-3-2002 (la k' ça a stî decidé). On l' ripôreut mete sol tåve. Fåreut ddja planeter on raploû des rfondeus e moes d' octôbe-nôvimbe la k' dji rserè e l' Walonreye. Si vos ploz ddja sayî d' atôtchî Pablo et Samouwel po vey cwè. E moes d' avri may, on a fwait berwete po nd adjinçner onk. Tot ratindant, on l' pout rmete come viye rfondowe (dji croe ki dj' l' a-st eployî po les naçales des w:hape-vints). Répondre il y a 5 mois == Soûrdant: bate di noûmots == 2 commentaires • il y a 6 mois Li Bioutî (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû @Lucyin et @Pablo, dji vôreu bén sayî do radjouter è wiccionaire tos les noûmots ritnous al "bate di noûmots" do Consey do Lingaedje francès, des Lingaedjes do Payis et des Politikes linwistikes . Do côp ni fåreut i nén radjouter on sourdant dins l' djiveye des "G" (général)? Li côde do sourdant Gxxx sievreut pol mot è rfondou walon, come di djusse, mins eto po l' etimolodjeye ("noûmot ritnou al bate di dvise di 2019 do Consey-dji-n'-ti-sai-tot-cwè), et ossi dins l' tchapite "ortografeyes", wice k' i i fåreut mete les modêyes (walones) do mot, motoit ene sacwè come: | èguèrniâdje = Gxxx (ouest wallon) | agurgnèdje = Gxxx (sud wallon) | ègurnièdje = Gxxx (est wallon) | ègurniadje = Gxxx (centre wallon) Mins dji n' sai comint çk on fwait on novea sourdant... Et dji n' so nén seur di comint çk i fåreut prezinter l' cayet. Dedja merci! Lorint Répondre Remercier il y a 6 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) C' est ddja la. C' est w:G101. Modele d' eployaedje: spitaiweu#Ortografeyes Dji n' metreu nén li coine des disfondowes (walon do Mitan...). Mins bén l' anêye di l' atåvla [proposition]. Asteme, dins les disfondowes di "egurniyadje", foû di "egurgnadje", la ki l' -nia- a divnou -gna-, les ôtes, por mi, dimandèt ene ristitcheye voyale [voyelle d'appui]: inguèrniyâdje + aguèrniyâdje + èguèrniyâdje (Coûtchant); agurniyadje + ègurniyadje + èguërniyadje (Mitan); ègurniyèdje (Levant); agurniyèdje (Bastogne veye); agurniyadje (Nonne). Dji louke sol DTW les shuvion RNY (%rni(a|e)% + %rny(a|e)%). So 35000 et des intrêyes, gn a k' ene (biscoirnyî, -ant) k' on sait rfonde purade "biscoirniyî" (la eto: disfondowe "biscoirgnî). https://dtw.walon.org/index.php?id=6386 Pol betchete, loukîz l' mape di "eshonne" https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=1&alw_page=141 Pol cawete, li cene di "viyaedje" https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=1&alw_page=271 Répondre Modifié il y a 6 mois == Categoreye mot d' tindeu ås mouxhons == 6 commentaires • il y a 7 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Sereut i possibe d' ahiver ene categoreye { {tind|wa}} po verdjale, pénsonî, tindreye a l' amourete evnd? Amiståvmint Répondre Remercier il y a 7 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Et cmint dire "altération" dvins l' sins "dihîfrer, altération de dihîvler"? Répondre Remercier il y a 7 mois Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) I gn a "alteråcion" dins l' Haust; (et dins l' coridjrece, i gn a eto "alternatif"; dji n' sai nén si on l' trouve dins des motîs k' i gn a, mins l' mot a stî eployî po k' i s' ritrouve dins l' coridjrece; eyet end a mezåjhe po cåzer d' electricité pol moens) Mins s' i l' fåreut dire ôtrumint, dj' eployreu "discandjî" ("dihîfrer", discandjî d' "dihîvler"). Répondre Remercier Modifié il y a 7 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Mins po çoula, fåreut emantchî on code. { {Disc|dihîvler}} motoit? Répondre Remercier il y a 7 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) @Lucyin Répondre Remercier il y a 7 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) "altération" "dihîfrer", discandjî d' "dihîvler" {{Bdj|dihivler}} {{ridaedje|V/F}} ey {{ridaedje|L/R}} Dji vos frè vosse modele "tindeu" divant waire. Répondre il y a 7 mois == Rifondaedje gådieus/gawdieus et discråmiaedje gawder/gåder == 2 commentaires • il y a 7 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin & @Srtxg, I m' shonne ki l' rifondaedje di gådieus a stî fwait sorlon ene fåsse etimolodjeye. A m' shonnance, i vént purade come gawder vént d' on spotchî aplacaedje inte li bodje gåde et l' mot gawe. Po çoula dj' a deus bons astocas: 1°) Po cmincî, li sins di "djoye" et gaw'der (E1,E203: dismoker) ni sont nén les minmes. Les motîs Haust et Forir dinèt po gawder pår li sins "dimoker". Po "gawdieus", li E203 dene seulmint li sins finåd, toursiveus. 2°) On n' pout nén espliker li ridaedje di voyale å/aw. Ca li betchfessî latén "au" esteut dedja prononcî "o" dispoy li fén di l' antiquité (aurum/ôr, paucum/pô). Dedja di tins d' Ciceron, "Claudius" si fjheut spoter "Clodius" po-z adawyî les ptitès djins. Nouk di ses ôtes mots aparintés n' a di -aw- gåde [S117]; gaude [S117] gådrêye [S117]; gaudrée [S117] guèd'ler [O0] Vost avuzion ? + response po l' dierinne copene "mots d' tindeu ås moxhons" Amiståvmint David Répondre Remercier il y a 7 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Mande escuze d' awè tant tårdjî a responde. C' est k' dji so sol fén di m' condjî, avou 36000 sacwès a fé. Po les etimolodjeyes , avou vosse bagaedje di latinisse, vos estoz pus sûti k' nozôtes. N' åyoz nole sogne d' elzès rcandjî, dolmint ki vos metoz ene hårdêye dins l' hagnon "Sourdant" eviè ene pådje di dvizaedje (cial u so les Berdelaedjes), po n' les nén riforbate paraprès. Répondre il y a 7 mois == Rifondaedje wårni/gårni, coeyisté& scoler/escoler == 11 commentaires • il y a 7 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin & @Srtxg, @Èl-Gueuye-Noere, @Li Bioutî, 1° Rifondaedje wårni Dji lé sol dtw : dji n' a pont rtrové d' disfondowe avou w; portant, dj' a cåzu l' acertinance d' end aveur lî ene ene sawice, mins dji n' è trouve nole pårt wårni = R12 gårni = E1 garni = C8,O3 ganrni = E165 gârni = C1,C9,E203,O4,O92,S117 2%) coeyisté ou coehisté Dj' a léjhou, li bate di dvize, mins endè fårè pus po m' fé leyî djus Por mi, li "h" pout esse compris come ene voyale di baloyance pa assaetchance avou l' viebe akeûhî come dvins ahessî ou come foirdjî sol bodje a(keûh). Sol forom, vos scrijhoz come s' i fåreut fé on noûmot. "C' est pus lodjike", dijhoz. Awè. Douvént vos n' dijhoz måy ki tos les grands scrijheus d' avår Lidje eployèt "keûhisté" et måy "keûtisté" ki vos ratnoz portant? Vos tapez "keûtisté" so vosse ricwirrece, vos ni trovez ki l' DTW et li wiccionaire. I n' fåt nén rovyî ki l' rôle des rfondeus n' est nén di ricreyî l' lingaedje a leu-n agreymint, mins di sayî d' esse li pus fidele possibe å lingaedje djåzé. Cwand i gn a trop des fômes coinreces, fåt bén si spiyî l' tiesse ndè tchoezi ene tot mågriyant les ôtes, mins otrumint, i fåt s' rafiyî å lingaedje, copurade si les grands scrijheus l' eployèt. Dji cfesse k' aplaker l' cawete -isté a on viebe e-st ene miyete curieus, mins tchaeke lingaedje a ses foû rûles. Åd dizeur di rwaitî çoula come èn ehin a coridjî, ni fåreut i mî vey çoula come ene prouve del coriansté do walon? Ôte astoca, on l' ritrouve dvins li pus rilomé rimea walon : "Ossu, vola k' èl keûhisté dèl matinêye, on-z-ôt wîgnî 'ne sacwè londjinnmint, come ine plinte," L' ôte advantaedje di coehisté, c' est ki l' h inte deus voyales si prononce kécfeye [j] dvins les ôtes wallons come avou ahessî. ayèssi [C1], aïessî [C9a] Dj' atåvele li fôme coehisté tot-z acsegnant l' h come ene halcrosse rilêye. Et rbouter keûtisté ki n' egzistêye fok sol papî da Piron so les noûmots, mins ki n' a nén yeu di dschindance. 3°Rifondaedje escoler/scoler Sorlon Haust, li viebe ni vént nén do bodje "scoler" avou l' cawete "-er des viebes, mins do vî francès "escoler". On l' pout croere, ca tos les egzimpes ki dj' a trové sont d' cisse cogne. Minme s' i Haust mete les deus, il a tolminme tchoezi "èscoler" come djivion. | scoler = E1,R13 | èscoler = E1,E34,— Martin Lejeune.,— Camille Gaspard.,— Guy Cabay.,— Jacques Bernkens.,— Léon Demarche. | èskolé = E203µ Amiståvmint Répondre Remercier il y a 7 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) coeyisté / coehisté / coetisté : a on metou moumint, on a yeu ptchî di wårder li scrijha H ki pol H prumrece (= H di stok tîxhon). Mins "ahessî" (la ki l' H est "årtificiel") esteut ddja rfondou dispu bele ådje, on l' a wårdé (dji n' so nén disconte del disrifonde "ayessî"). *"scrihèdje" (cogne lodjike a Lidje) a bén divnou "scriyèdje". Li rujhe avou coehisté, c' est ki l' parintêye d' èn addjectif (coe) si fwait sol femrin. Mins nerén, "coehe" n' est nén dins les motîs (coete [R9]; keûte [E170]; cwète [C8,C106,G203,O0]; cwate [G203]; cwèye [O0,O4]; cwéye [C99,C106]; qwéye [C99]; cwaye [O0]); ça fwait ki: li noûmot "coehisté" des scrijheus lidjwès di dviè 1900 est basti flotchreçmint. => Dji sereu po wårder "coeyisté", motoit tot rsaetchant "coetisté" (ça simplifeyreut li rfondou). Di vosse costé, si vos avoz ptchî d' eployî "coehisté" dins vos bokets, ni tchictez nén. Li rfondou di dmwin, s' il adierceye si côp (s' i guerôde ås uzeus di dmwin), pasrè avou les uzances di ces-la. C' est l' veur ki les cognes d' après Lidje ont ene grande rilomêye istorike. Mins Lidje est ddja sovint rsintou come "sorriprezinté" e rfondou (mins des ôtes pinsèt l' contråve). Oyi mins: gn a cåzu nou scrijheu lidjwès k' a acmoirdou li rfondou => nole rujhe k' i scrijhexhe "keûhisté" e Feller-Haust. gn a cåzu pupont di scrijheus e lidjwès. Si vos loukîz les lives e walon k' ont rexhou dispu 10 ans, contez les scrijheus lidjwès k' i gn a dvins !!! ces noûmots la (avou -isté) ont stî foirdjîs après Lidje diviè 1900 (w:Papî Piron so les noûmots des scrijheus lidjwès d' aviè 1900). Di ç' tins la, gn aveut NOU scrijheu do costé des disfondowes "cwète" et waire do costé d' "cwèye". Avou ça ki l' cawete -isté est lidjwesse. E rfondou, on shût pus voltî ene tecnike di rfondaedje do bodje (cial femrin coeye u coete + cawete -isté), minme si li parint abocté insi n' est nén dins les motîs. Répondre Modifié il y a 7 mois Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) So "coehisté": Oyi, c' est l' veur ki l' cawete -isté si mete sol cogne do femrin... mins: les disfondowes do mot mostrèt bén on "h" i gn a les viebes acoejhî, acoejhter, racoejhî,... (avou des "jh" bén clairs et ene grande famile, avou des mots come "racoejhmint") i gn a motoit bén yeu on femrin "coejhe" (sol modele di gris/grijhe, ou co come li mot "croes" k' a-st ene cogne "croejhe") Motoit rfonde "coejhisté" ? Répondre Remercier Modifié il y a 7 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) wårni / gårni : sol DTW il est scrît : dji n' a pont rtrové d' disfondowe avou w; portant, dj' a cåzu l' acertinance d' end aveur lî ene ene sawice. => vos ploz candjî sol Wiccionaire et mete "wårni" come viye rifondowe tot rahoucant ci sudjet ci (dji candje l' ôre sol DTW : gårni (wårni) et fé l' parintêye avou "g" (wårni a stî dandjreus erîlé so fr. Garnier = frB Warnier = wa Wårnî) Répondre il y a 7 mois Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) dji mete çoula sol coridjrece eyet ndè fé ene modêye 0.4.31 Répondre Remercier il y a 7 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) scoler / sicoler / escoler: rén d' pus erîlé so scole / sicole / escole. C' est l' bodje et l' rîle djeneråle s- / si- / es- ki prume so les cognes diccionairreces. Pacô, a Lidje, on prind ene cogne dedja rfrancijheye u picårdijheye (so l' inflouwince di princes-evekes do Hinnot come Djan d' Indjî Jean d'Enghien): esbarer = sbarer / sibarer / esbarer; esclameure = sclameure / siclameure / esclameure. Répondre Modifié il y a 7 mois Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) po "escoler" (nén spotchåve) eneviè (e)scoler/s(i)coler (spotchåve, eyet shuvant l' mot "scole") dji n' so nén sbaré d' aveur ene cogne "walone" avou ene spotchåve voyale. Ca sereut l' walonijhaedje espontané po-z epronter l' francès "écoler". Ou co on noûmot, fwait sol sustantif "s(i)cole" + -er. Adon, on pôreut fé deus intrêyes di motî: escoler, avou les vîs sinses s(i)coler: aprinde/acsegnî a scole. mins les deus sinses sont télmint près l' onk di l' ôte, eyet les cognes avou, ki ça finirè pa-z esse acmaxhî e-n on seu mot erîlé, nonna? Répondre Remercier il y a 7 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) come vos djhoz : ON SEU MOT erîlé (scoler / sicoler / escoler). Pus simpe est ç', mî est ç' !!!!! Répondre il y a 7 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) 1°)Dvins tolminme ké lingaedje vos pôrîz coridjî des mots k' on stî fwait flotchreçmint. Pocwè fantôme et nén phantôme? On-z a metou on fås h prumrece a habiller pa assaetchance avou habit sins saveur k' i vneut di a, bille et er. Et toplin d' ôtes egzimpes. C' est vosse droet di croere ki c' e-st on marixhmint, mins c' est come le/la covid. Si l' academeye francesse aveut egzisté å Moyinådje, ele åreut seur veyou evi li h prumrece di haut (do latén altus) k' esteut ene fåte, mins ki voloz, les cåzeus l' ont dit, don c' est passé. Po lårminter, li raprepiaedje di lå(r)me et laminter e-st ossu ene fåsse etimolodjeye, e c' est vozôtes-minmes k' a discråmyî l' mot. Vola çou k' dit L' académie française dvins "dire ne pas dire" Covid est l’acronyme de corona virus disease, et les sigles et acronymes ont le genre du nom qui constitue le noyau du syntagme dont ils sont une abréviation. On dit ainsi la S.N.C.F. (Société nationale des chemins de fer français) parce que le noyau de ce groupe, société, est un nom féminin, mais le C.I.O. (Comité international olympique), parce que le noyau, comité, est un nom masculin. Quand ce syntagme est composé de mots étrangers, le même principe s’applique. On distingue ainsi le FBI, Federal Bureau of Investigation, « Bureau fédéral d’enquête », de la CIA, Central Intelligence Agency, « Agence centrale de renseignement », puisque dans un cas on traduit le mot noyau par un nom masculin, bureau, et dans l’autre, par un nom féminin, agence. Corona virus disease – notons que l’on aurait pu préférer au nom anglais disease le nom latin morbus, de même sens et plus universel – signifie « maladie provoquée par le corona virus (“virus en forme de couronne”) ». On devrait donc dire la covid 19, puisque le noyau est un équivalent du nom français féminin maladie. Pourquoi alors l’emploi si fréquent du masculin le covid 19 ? Parce que, avant que cet acronyme ne se répande, on a surtout parlé du corona virus, groupe qui doit son genre, en raison des principes exposés plus haut, au nom masculin virus. Ensuite, par métonymie, on a donné à la maladie le genre de l’agent pathogène qui la provoque. Il n’en reste pas moins que l’emploi du féminin serait préférable et qu’il n’est peut-être pas trop tard pour redonner à cet acronyme le genre qui devrait être le sien. Vos tuzez fén parey. Il ont kécfeye råjhon ki la covid sereut pus naturele, mins tchaeke lingaedje a ses foû rûles et c' est todi l' uzaedje k' a l' dierin mot. Ouy, avå les gazetes et les cåzeus do francès, voye non voye, on dit å pus sovint le covid. Å vraiy, veyoz vs, c' e-st ene piceure do walon d' esse pus "libe" et "spontané" dins l' askepiaedje di noûmots avou bråmint di spotchîs aplacaedjes. On l' divreut rwaitî come ene ritchesse purade ki come on mehin. Dji voe nén kimint coehisté sereut pus drole ki bijhreçmint bazé, vos l' dijhîz l' ôte djoû a pårti ... di l' arabe. Si l' walon di Lidje a stî mî veyou disk' å mitan do dierin sieke, c' est ki cåzu tos les grands scrijheus do trevéns scrijhént e Lidjwès (såf Martin Lejeune dvins on maxhaedje di Vervîtwès et d' Lidjwès). C' est l' vraiye k' avou l' djermêye 48, cwand Mignolet et Lagauche ont rçû leu dag, li walon do Mitan a rpris li plaece do walon li pus scrît. Tant k' a mi, çoula n' mi disrindje nén ki les noûmots soexhesse askepyîs å pus sovint pa des scrijheus do Mitan et do Coûtchant, mins çoula n' vout nén dire ki fåt rbouter les cognes trop lidjwesses di dinltins. Cwand c' est k' les Francs viernént l' France, c' esteut did la ki vnént les noûmots e francès (flèche, rang, honte, bote, wårder). Al Rinexhance, c' esteut les mots italyins, et asteure, come di djusse les mots inglès. Tchaeke trevéns influwince don l' walon sorlon s' pôzucion. Pol cåze, c' est li Lidjwès k' a yeu l' oneur d' askepyî (dalieurs skepyî n' egzistêye nén e Lidjwès) l' mot sorlon des regues ki vos poloz riwaitî ouy come flotchreces, mins ki ni l' estént nén dvinltins. 2°) Po scoler/escoler, come Djan Haust, dji so cåzu seur ki çoula vént direk di l' ancyin francès. Pår ki c' e-st on mot k' a-st a vey avou des reyalités sincieuses wice ki l' francès a todi yeu ene grande influwince. Si escoler sereut ene fôme rfrancijheye di scoler, adon pocwè a-st on scolî et studyî? Po studiant, minme si l' cogne li pus lådje oyowe est étudiant (studiant [E1,R13]; studjant [E1]; ètudiant [C1,C9,E1,E34]; ètudjant [E1), on pout rfonde studiant gråce a sacwants disfondowes (minme paskeye po "basti"), mins cial, i gn a nole disfondowe foû rfondou. Probåbumint ki des siekes et des rassiekes did cial on djheut : "sperer" et nén "sperer", "were" et nén "guere", avant l' rifrancijhaedje. Mins ci n' est nén ene flotche. Dispoy li latén *exquartere, on divreut ratinde scwårter ou schårter, come excutere et scheure, mins c' est bén ecårter k' on dit. Motoit k' å Moyinådje on djheut tchamea, mins li rfondaedje a bén ratnou chamo. Tos les calcaedjes et rfrancijhaedjes si sont nén des ereurs podbon. Ci sereut forwalnijhî ki d' tuzer l' contråve Alez dabôrd, ci n' est nén paski on mot a stî emantchî sorlon des regues ki n' sont nén dås nosses kel fåt ridjårber a tot côp bon a nosse shonnance. Ki çoula vis våye bén Répondre Remercier il y a 7 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Merci po totes ces idêyes la. On l' pôrè rmete sol tåve a on raploû di rfondeus... si on arive a ndè fé onk... Dji rmete "coehisté" inte åtchetes sol DTW. Répondre il y a 7 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Al difén, avou l' etkete {{virfon}} permete k' eployî l' mot : ki n’ est pus (waire) eployeye. Répondre il y a 7 mois == Rebaner "a nole eure" & "a nole eure å matén" == 2 commentaires • il y a 7 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Pinsez vs k' on pôreut rbaner les deus årtikes? Amiståvmint Répondre Remercier il y a 7 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) nonna ! Po des sfwait årtikes, on a ptchî di mete li pus ptit come "unité" dins l' etimolodjeye: Shûte des mots : « a nole eure » + « å matén » come : ké novele; ké novele a Lidje ? (ki vout dire parey, ca ça s' dit tocosté). Répondre il y a 7 mois == Etimolodjeye wiyete/wihete & dobès rifondowes frindje/frågne == 2 commentaires • il y a 7 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin & @Srtxg, 1°) Li motî Haust dene po wihète ene etimolodjeye probåblumint raloyeye a "Wiyåme". Did la, li rifondaedje wiyete, minme si nou motî nel kinoxhe so ç' cogne (fén parey po wihot). Portant, e neyerlandès https://nl.wiktionary.org/wiki/wicht, egzistêye on mot, wicht k' a pår li minme sins. Ni m' ewaerreut ki çoula vegne did la sol minme modele ki knaap / napea., avou l' raprepriadje do -t al cawete -ete. Pol rawete, on pout espliker on ridaedje h/y pa assaetchance avou l' mot Wiyåme, mins dji n' kinoxhe nol egzimpe d' on ridaedje y/h, et n' aveur pont pus d' idêye d' èn ôte mot ki poye espliker l' assaetchance et li ridaedje y/h. Ca fwait ki, dj' ô bén ki li ridaedje di sins di Wiyåme ou trompé mari viè djonne feye mi shonne ene miyete foû del bonete, paret. Å contråve, li cmaxhaedje di sins inte li måhaitî impreur Wiyåme et ene wihete (djonne feye nén serieuse) po-z acsegnî on trompé mari avize bråmint pus naturel. Dj' atåvele don on rifondadje wihete & wihot, dismetant ki wiyinme sereut rwaitî come on spotchî aplacaedje di Wiyåme et wihete. 2°)Sereut i possibe di fé des dobbès rifondowes po frindje et frågne? Leus deus ont dné des mots walons come frindjî ou disfrågnter, e sont i pår trop diferints foneticmint po-z esse riwaitîs come deus cogne d' on minme rifondaedje. Ki çoula vis våye bén Répondre Remercier il y a 7 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) nl wicht (pitite feye) => wa wihete (båshele): c' est clair come di l' aiwe di rotche. Kimint k' les grands etimolodjincieus n' l' ont nén mådjiné ? Come cwè l' etimolodjeye n' est nén ene syince, mins ene uzance (Calvet). Vos ploz candjî come vos l' avoz dit tot metant cisse bate di dvizes cial dins l' hagnon "Sourdant" \ Etimolodjeye: Pus dandjî d' forbate li rapoirt avou "wiyinme" ki shonne asteure ene w:fåve etimolodjike. frindje + frågne 1 : si vos vloz. Mins dabôrd, on va motoit dmander eto ene dobe rifondowe po "frinne" + "frågne 2" (l' åbe). Fijhoz on fyi "Berdelaedje" \ Rifondaedje po forbate li cayet. Répondre il y a 7 mois == Categoreye "mot d' djowalî" == 2 commentaires • il y a 8 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Pout on creyî ene novele categoreye "mot d' djowalî"? Amiståvmint Répondre Remercier il y a 8 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji l' a fwait avou on racourtixha {{djow}}. Répondre il y a 8 mois == Modele mot d' glotinreye == 3 commentaires • il y a 8 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Sereut i possibe d' emantchî on modele "mot d' glotinreye" { {glot|wa}} come e francès (confiserie)? Gråces Répondre Remercier il y a 8 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi. On î pôreut ddja mete li bablute, li tchapea-d'-curé [O0,O3], li cou-d'-bourdon [O0]; li coye-di-nonete [WP6], li carabouya. Sayrîz del fé ? Gn a k' a bodjî les mots a Modele:bi-im. Si ça n' va nén, rihoukîz mu. Répondre Modifié il y a 8 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji vos a fwait l' modele Modele:glot. Gn a des ôtes glotinreyes dins l' fråze pwin d' tchén. Répondre il y a 8 mois == Rahouca "tinrûlmint" + addjectifs avou cawete -rece == 10 commentaires • il y a 8 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, 1°) Sereut i possibe di fé on modele po "tinrûlmint"? Awè, i gn a dedja "camaerådreçmint" po "familier", mins nén co "tinrûlmint" po "affectueusement". 2°) Dj' a waitî l' djivêye des addjectifs avou ene cawete -rece, et dj' a stî ewaeré k' i gn aveut ki des noûmots. Pocwè aveur trové l' cawete -rece ki n' esteut måy eployeye po les addjectifs et nén -eus/-euze, -é/-eye,- î/eye, -in/-inne, -é/-êye, -rin/-rinne? Po djåzer foû des dints, c' e-st ene sacwè ki m' mete ene miyete drole. Amiståvmint Répondre Remercier il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Nonna, li cawete -rece, c' est ene viye piceure do walon, dedja studieye pa Feller. Jules Feller; Le suffixe -aricius en wallon. Bulletin du Dictionnaire Général de la langue wallonne, 5, (3-4), 77-121 (1910) C' est aprume des addjectifs ki divnèt des nos. rinne côrrece => côrrece. Dj' a fwait tot on layusse ladsu dins l' rîlêye Waldim (dji vos l' evoye pa emile). Gn a toplin des "vîs" mots insi, pår dedja sol Wiccionaire: di tiesse : djondrece, riceprece. Cial: Categoreye:Sustantifs_do_walon_avou_l'_cawete_-rece, les mots shuvants sont des vîs mots: avalrece (aval'rèce [E1,O3]; avalerèsse [C1]), boutrece (bout'rèce [E1]; boutrèsse [O4]), findrece (findrèce [E200]; find'rèce [E1]; finderèce [E170,G31]; findrèsse [O4]; fendresse [E123]; findresse [C9]), hatchrece (hatcherèce [E1]; atcherèsse [C1,C106]; hachress [E203]); håmustrece (hènistrece : https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=8&alw_page=161); rahoptrece; reprece, riceprece (èrcèprèsse [O4] / rcèprèsse [O4]); sambrece (sambrèsse [O0]). Tos ces mots la ont stî addjectifs: voye avalrece, hatche findrece, batea sambrece. Pol livea "tinrûlmint", oyi on l' pout todi ahiver (shuvoz on modele come Modele:cama). Egzistêye-t i dins des ôtes lingaedjes ? Pablo (@Srtxg) dit ki l' djaponès a 17 liveas sociolinwistikes diferins. On l' pôreut ddja mete po colåd, tchîpete, mi ptit mochet (a on ptit efant, ki dji n' sai co rfonde). Répondre Modifié il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li "djintisté" [efficacité] del cawete -rece, c' est k' ele permete on loyén foirt lådje inte li bodje et l' mot: "a vey avou". Les ôtes cawetes d' addjectifs sont pus spepieuses. Av léjhou https://lucyin.walon.org/guerni/doclinw/neol_wa_adjectifs.pdf ? Tolminme, on-z a ddja fwait des noûmots addjectifs avou: li cawete -rin: copetrin... li cawete -iveus: londjinniveus, puriveus, avanciveus, wårdiveus (pris des noûmots 2019). li cawete -ixheus: castinnixheus (sol modele di pirixheus). Répondre Modifié il y a 9 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin et @Srtxg , @Reptilien.19831209BE1, @Èl-Gueuye-Noere Gråces po vosse response. Bate di dvizes cawete -rece Dj' a bén loukî les egzimpes et léjhou l' papî ki vos m' avoz dné, mins dji n' m' a nén vormint leyî adire. Tos les egzimpes di mots ki vos m' avoz dné cial sont des sustantifs. Nou motî foû rfondou ni ls aconte come des addjectifs. abatrece, adjambrece, avalrece, boutrece, broyrece, coistrece, coûtrece, djambrece, djondrece, estessinrece, foûmrece, gretrece, groyrece, hatchrece, håmustrece, havrece, hawtrece, panrece, plaenrece, rahoptrece, reprece, riceprece, rilevrece, rinne côrrece, riparrece, scheurece, scoumrece, tchactrece, zigzonzece (tertos sustantifs) VS doûçresse Sol DTW, dj' a èn a trové vormint k' onk : doûçrece [C9] et m' ewaerreut waire ki ci soexhe nén l' minme cawete. Come di djusse sacwants di zels polèt-st esse eployîs dvins des sustantivires ou des aplacaedjes tîxhons come des addjectifs (sins conter k' i sont zeles-minmes råres), mins i dmanèt tolminme des sustantifs. Insi, fier riceprece pout-st esse rimetou avou des sustantivires francesses come enfant-roi, homme-dieu, requin-marteau, marteau-piqueur, moissoneuse-batteuse evnd. I m' shonne ki l' mieregzimpe k' on pout bén lére dins l' motî Haust est del minme tire ... "pèherèce, adj. f., rencontré seul dans une pasq. liég. de 1750 : ine feume c'èst l' vèdje pèh'rèce dès-ènocints ... tot come li ci do motî E34 pîre sèmerèce Dji n' a adon nou problinme avou des noûmots sustantifs po des usteyes come adjoncrece, aschoûtrece, copiutrece ou coridjrece, mins les addjectifs ni m' ahåyèt waire. So ç' tins la a tolminme deus categoreyes d' addjectifs ki n' ont co måy stî eployeyes po fé des noûmots årtchou, årvolou, atimprou, bablou, bårbou, batchlou/batchou, baxhou, berlou, betchou, biscoirnou, bôrou, bossou, cagnou, cårpou, chnou, coirnou, copou, courbou, crantchou, crapou, crespou, fortchou, houfou, longou, pansou, penou, poyou, ranxhou, tchoflou, tchofou, tårdou, tiestou, vessou, yerbou bôlaesse, buzaesse, caegnaesse, coyinaesse, dogaesse, papinaesse, ricocaesse, sotinaesse, stocaesse Mins vos avoz rovyî l' cawete -aesse (cagnaesse, stocaesse), li cawete -åsse Mins, savoz, i gn a ene ôte sacwè ki m' disrindje : on pout trover des noûmots addjectifs po djåzer d' agayons tecnikes, mins nén replaecîs les espressions corantes. Come di djusse, dins bråmint des lingaedjes avå l' monde, on pout fôrmer èn adjectif ou èn adviebe foû åjheymint avou ene biesse cawete. Coula våt pol latén, pol vî grek, po les langues slåves, li neyerlandais, l' aråbe evnd. Mins pol francès et l' walon, c' est sovint bråmint pus compliké Po çou k' est do français, i va sovint esse oblidjî d' aler pruster å grek et å latén des mots. tête/céphalique pied/pedestre ciel/céleste S' on vout dire e francès corant l' idêye "la taille relative à la tête", "la couleur relative aux lèvres" on n' va måy dire "la taille céphalique", "la couleur labiale". Dji vis va dner èn ôte egzimpe bråmint pus concret. E francès, minme si les addjectifs septentrional et méridional egzistèt, on n' dit måy Corée Septentrionale ou Corée Méridionale. Cou ki est l' vraiye pol francès l' est don co beacôp pus pol walon k' a mî d' eployî des addjectivires ki des addjectifs complikés. Minme si les mots "levantrece", "coutchantrece", "bijhrece" et "nonnrece" egzisténxhe, nou cåzeu foû rfondou n' vis direut spontanêymint Corêye Bijhrece ou Corêye Nonnrece. Å vraiy, vos veyoz l' absince di ces addjectifs come si c' estaxhe on problinme, dismetant c' esteut totafwait normå po les schoûteus. Mådjinans ki les Inglès åyénxhe wangnî l' guere des Cint ans et k' vos estoz onk des dierins francès ki djåzexhe co leu lingaedje. Avou ene troke di dispiertêyès djins, vos vloz rfonde li francès k' i n' aveut pus stî scrît dispoy des siekes et des rassiekes. I vs atome, come di djusse, di trover des noûmots. Foirt bén. Mins ene sacwè vs djinne : vos avoz målåjhey a trover ene manire di fé des adviebe dispoy des pårticipes erireces ou des viebe tot metant to- come vos èn avoz l' acostumance e-n Inglès : fierce/fiercly thought/thoughtfully better/to better acharné/avec acharnement pensé/de manière réfléchie meilleur/améliorer Vos decidez adon d' ahiver des noûmots : acharnément, pensablement ou meilleurer. C' est tolminme ene drole di manire d' aritchi l' lingaedje... Cou k' vos veyoz come ene "pôvristé" c' est djusse ene piceure do lingaedje k' eploye d' ôtès ratourneures po dire foû li minme sacwè. Pol cåze, dji n' so nén conte tos les noûmots finixhant pa -rece. Awè, cwand c' est k' on waite ås sustantifs walons e -rece, on voet ki s' adjixh aprume d' usteyes ou di machenes : riceprece (seye a riceper), sambrece (sôre di batea po tcheryî des martchandeyes so Sambe). On pout don trover on noûmot sustantif -rece et adonpwis l' eployî padrî comme s' estaxhe èn addjectif. Metans po schoûtrece et taprece Insi, aparey schoûtrece ou scrijhaedje taprece respecterént les rûles k' ont pout vey. Dji prind des eures po scrire ci messaedje nén djusse pask' i çoula n' m' ahåye nén et co moens po vos anoyî, mins paski dji so seur ki ces tchîtcheyes spawtèt ene grosse hiedlêye di djins ki n' volèt après pus etinde djåzer do rfondou. Modele tinrûlmint Po çou ki est do modele "tinrûlmint" vos poloz vey sacwants egzimpes sol wiccionaire francès : https://fr.wiktionary.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Mots_affectueux_en_fran%C3%A7ais Sårîz vs mi mostrer kimint fé? Advierbire Dalieurs, fåt i scrire === { {H|Advire|wa}} === ou === { {H|advierbire}} === Amiståvmint Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Merci po vosse longue response. addjectifs avou -rece: Dji lé del mwin da Feller, ki mostere li diferince inte -resse et -rece : Ces noms en -erèsse désignent la personne ou le métier qui fait l'action ou le métier indiqué par le masculin correspondant ou par le radical : vinderèsse est celle qui vend, vatcherèsse est celle qui garde les vaches. Tel n'est pas le sens des mots de la deuxième catégorie, des noms en -erèce. Ceux-ci sont proprement des adjectifs indiquant la destination de l'objet qu'ils qualifient. Une plantche hatcherèce n'est pas la planche qui hache, car les planches ne hachent pas. C'est une planche qui sert d'accessoire au hachoir quand on veut hacher, plus simplement : une planche destinée à hacher, servant à hacher et faite de façon à concourrir à ce but... (Jules Feller, notes de philologie wallonne, Vaillant-Carmanne, Lidje, 1912, p. 177-178). Dji n' pinse nén ki des djins k' i gn a rifuzrént li rfondou a cåze di tchitchêyes tecnikes. Li haeyime do rfondou - et di tot candjmint ortografike dins totes les langues -, c' est come ene hinne disconte ene rilidjon. On n' î sait rén fé. Les cis ki sont come ça n' candjront nén. Li rfondou ni guerôdrè bén ki s' i gn a des djonnes assez po-z awè l' idêye di mete li walon come on vraiy lingaedje del Walonreye. Dji m' vos va fé l' modele di livea "tinrûlmint". Loukîz èn eployaedje a colåd. => {{tinr|wa}}. Asteure, dispu li rassonraedje do Wiccionaire pa Djulén Casters, on a ptchî di scrire les tites des hagnons e-n etir et sins grandès letes (mins sins hiner evoye les vî racourtixhas). => { {H|advierbire}} Répondre Modifié il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Po voste idêye di "fé come li francès" po l' tcherpintaedje di mots come Amerike bijhrece, dji doe dire: k' on pout todi dire : Amerike do Nôr. Si vos vloz, vos ploz rmete li sinonimeye dins tos les årtikes Wikipedia po les "dzo-continints". On n' l' eploye nén po les mots ki sont ddja bén enancrés dins l' lingaedje corant : Mer do Nôr, Pôle Nôr (minme atuze ki po rbouter "tariûle" adon k' tertot dit "teribe"). ki l' tcherpinte est eployeye podbon, pår divins les cåzaedjes (dj' a sovnance ki Pablo, tot s' prezintant pol prumî côp a on raploû del rantoele e 1998, dijha: "dj' a vnou å monde e l' Amerike nonnrece", dabôrd ki l' mot vineut djusse d' esse sipårdou). on pout todi sayî des emantchåjhes [sintakes] di ds ôtes lingaedjes, dins on walon pus "fôrmel". On a bén veyou li sintake do francès spotchî les wårdances di l' emantchaedje tîxhon: "C' esteut ene feye Coufî-coufou, Ki shofléve si mere e cou. = ki shofléve å cou di s' mere. // Ele m’ evoyive al praireye Po les crås pourceas wårder = po wårder les crås pourceas. (çou k' est ene prouve ki minme li sintake pout bodjî). Metans, dji mete co bén dins mes scrijhaedje des adviebes come "bijhreçmint, nonnreçmint", ene piceure ki c' est l' arabe classike ki m' a metou dins l' oraye, et ki dj' trovéve foirt bele (on î pout dire "cherqowsatiyyan" = Moyén-Levant-mint = e Moyén Levant). Répondre Modifié il y a 9 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû, Vos avoz l' årtike disponûle so les fis? Si djel lé, dj' pôreu mî vey cwè so çou k' il a vlou dire. Вторая Мировая Война Åd fwait des critikes conte li rfondou, dj' a bén les pinses ki l' pus grande pårteye des cenes k' on pout rtrover dvins l' papî Lechanteur n' ont ni rime ni rame, mins dji n' wadjreu tolminme nén ki tot a stî fwait comifåt dispoy li cminçmint, savoz. Ciete, on n' pout måy ahåyî a tertos, pinsez vs, cwand fåt trover des noûmots on rfonde des mots avou bråmint des disfondowes, ça. Mins dji voe ossu ki sacwantès tchuzes si fjhèt pus pa opôzucion avou l' francès ki sorlon les regues do walon. Prindans li ratourneure "Deujhinme Guere Daegnrece". Dji vis spågne li bate di dvizes so "Daegnrece". "daegne" revoye a l' atuza "terre" et nén "monde". Insi, tot avå l' monde on dit Deuxième Guerre Mondiale الحرب العالمية الثانية Tweede Wereldoorlog Вторая Мировая Война. Mins nole pårt on vs dirè Deuxième Guerre Terrestre الحرب الأرضي الثاني Tweede Aardeoorlog Вторая Земная Война S' on-z ôt le et la chips, ene ôtorité come l' Académie Française, dj' ô bén pout mete ene rûle, mins cwand diviè 2020 cisse minme Académie Française a viré k' faleut dire "la covid" et nén "le covid" come tertos l' dijhèt, 99% åcint des liwincieus di totès scoles ont potchî d' leus clicotes po dire k' i c' esteut totafwait foû råjhon. Si asteur cisse minme Academeye derixhe ki fåt pus scrire jeep, pizza et checker, mins lzès scrire gipe, pisa et chèquer tot lzès prononçant [ʒip], [piza] et [ʃɛ.ˈke], pår ki les sons [ʤ], [dz] et [ʧ] ni serént nén francès, wadjrîz vs ki pus d' onk åcint des linwincieus dirént k' awè? Vos tuzez k' ele sereut ostant ledjitime, paret? Adon pocwè sereut i moens drole di candjî avierge a aviedje po n' prinde k' èn egzimpe ? On pout ciete ahouter l' walon des rfrancijhaedjes, mins nén schover evoye tos les mots ki vnèt francès ki n' avizèt nén walon assez ou k' i s' prononcèt sorlon des regues né tipicmint walones sapinse tolminme ké motî et pa tolminme ké grand scrijheu. Les Inglès scijhèt café fiancé, les olandès prononcèt Ancien Régime [ɑ̃ː.ˈsjɛ̃ ʀe.ˈʒɪm] et minme les pus araedjîs puriveus nel forbatèt waire, savez. Nonna, dji n' a nén les pinses ki ces tchitchêyes n' ont nole influwince so l' målåjhisté do rfondou a s' fé accepter. Rapåjhtez vs, dji n' va nén fritchter evoye lon erî do rfondou po des sfwaitès tchîtcheyes, mins savoz k' i vis frè foû målåjhey do m' tourner di ravaler m' parole. Répondre Remercier il y a 9 mois Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû tertot, Dji n' a nén tot léjhou, mins ça m' shonne foirt ahessant. Dji va djusse responde grandmint å messaedje ewou çki vos, @Scribus electronicus, m' avoz cålé. Aprume, dji n' pinse nén voltî k' i fåt rfonde li walon, come on-z a rfondou li francès. La k' on cåze des noûmots. A m' shonnance, ki ça soeye å livea des noûmots ubén d' ôtes fenominnes linwistikes, li walon m' shonne pus sey libe k' el francès. Li lingaedje da Molière dmeure bråmint pus deur. Djans : pus « rigide », sapinse a yeusses. C' est ene miete çki @Lucyin a mostré après. C' est l' veur ki l' uzaedje do lingaedje n' est nén l' minme inte les Fellerisses eyet les rfondeus. Tchaeconk a des cas, come tchaeconk a des mås. Dj' etind bén k' nozôtes, foiravant mi, soeyans, afeye, trop « edvinteus ». Metnant, dj' e prind asteme, cwand dji met on noûmot sol Wiccionaire. Pask' oyi, mes djins, on-z a, kécfeye, l' dår d' askepyî des noûmots ki sont seulmint des apacses. Dj' ô bén : des mots k' on-z uze k' on côp u des sacwès dinsi. Tolminme ki les Fellerisses, sins vleur mi margayî avou zels, sont trop djondant do francès. Sins vos dner l' no, ene grande djin des diyalekes carolos adit voltî a ses scrijheus di s' sievî des mots francès cwand on mot n' egzistêye nén e walon. Çoula, mes djins, ci n' est nén podbon l' egzimpe a shuve. Metnant, i gn a des ponts ewou çki nolu d' inte di nozôtes n' est d' acoird avou rén. Rén k' a rloukî do costé do betchfessî « -LH- ». Ki ça vos våye bén, Répondre Remercier Modifié il y a 9 mois Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû, Po çou k' est del cawete -rece, c' est l' veur k' ele n' esteut pus ovrante tins do 20inme sieke (tot come si sour -resse, tos les noûmots estént avou -eu, -euse seulmint); mins i gn a tot l' minme (ossu bén po -rece ki -resse) ene banslêye di mots bén atestés; dj' ô bén, elle est(sont-st) åjhey(es) a ricnoxhe. C' est nén eployî po des addjectifs corants, mins po des cas ki, e francès, on-z a des etcherpetaedjes greks ou laténs. L' idêye c' est, purade ki d' walonijhî l' addjectif francès (ki, minme e francès, n' est nén todi comprindåve si on nel kinoxhe nén) di prinde on bodje walon simpe, eyet lyi claper l' cawete -rece. Dji l' a fwait po : rijhelrece (rijhea + -rece) = fr: réticulaire ospitalrece (ospitå + -rece) = fr: nosocomial(e) Ene ôte sacwè ossu (dji n' sai nén si c' esteut volou ou nén des cis k' ont raviké l' cawete), come li cawete -rece est eployeye po des usteyes, dj' ô bén des cayets tecnikes, i gn a-st ene idêye di sacwè tecnike, a vey avou les syinces ou les tecnolodjeyes, ki vént avou les addjectifs fwaits avou cisse cawete la. E francès, come vos l' avoz bén rilevé, cisse nuwance la si fwait tot prindant des raecenes do grek. Dins les deus cas, et c' est surmint nén po rén, i gn a come ene volté ki l' mot soeye assez lon erî do lingaedje cåzé corant. Si on rwaite dins l' DTW, i gn a ouy 136 mots avou l' cawete -rece : les vîs mots (usteyes tecnikes del cinse et des mestîs) : (18) des noûmots tecnikes pol sipepieuse croejhete (dji n' a måy léjhou e francès a ç' livea la, mins i m' shonne k' on î eploye des périphrases, eg: ) (11) adjondrece = fr: substantif employé comme adjectif. aloyrece = fr: conjonction de coordination. des noûmots fwaits come les vîs mots (dj' ô bén, usteyes des mestîs) : (7) aschoûtrece (< aschoûter) = fr: stéthoscope bouwrece (< bouwêye) (a vey si c' est nén on vî mot) copiutrece (a pårti d' l' inglès computer) coridjrece (< coridjî) des noûmots ki corespondèt a des addjectifs francès greks ou laténs : (17) axhelrece (< axhele) = fr: axillaire boyelrece (< boyea) = fr: intestinal caracolrece (< caracole) = fr: colloïdal(e) les ponts cardinås e hôt livea : bijhrece, levantrece, nonnrece, coûtchantrece = fr: septentrional, oriental/levantin, méridional, occidental coxhrece (< coxhe) = fr: crural dimeurrece, boticrece = fr: résidentiel / commercial distrujhrece = fr: dégénératif/-ive djoixhrece = fr: maxillaire ... des cas ki n' ont nén reyussi; i m' shonne ki ces mots n' sont mây eployîs; i gn a ds ôtes pus simpes po dire li minme. Por mi, on les pôreut rsaetchî : (5) cotuzrece (< cotuzer) = fr: CPU (ci mot, cotuzrece, i n' shût nén l' tcherpetaedje des ôtes mots avou -rece : c' est NÉN a vey avou l' cotuzaedje; do côp, on nel comprind nén tot l' veyant pol prumî côp.) culturrece : i gn a l' addjectif culturel k' est pus simpe et ddja eployî. fimrece = camera. figurrece finançrece ... dji m' arestêye al lete "F"; mins on pout ddja vey so 58 mots (ene miete di moens ki l' mitan di tos les mots sol DTW) : les vîs mots sont-st on gros boket (18) i gn a kékes noûmots, nén télmint (7) fwaits del minme manire, foirt sovint a vey avou les usteyes infôrmatikes (nén dins l' djivêye i gn a eto taprece, s(i)crirece, s(i)canrece); ces mots, constrûts del minme manire ki les vîs, sont-st assez vicants m' shonne-t i i gn a tote ene banslêye di mots foirt tecnikes pol croejhete (11). Les cis k' ont cmincî a cåzer do lingaedje walon e walon ont dvou ahiver des mots. çou ki va bén, c' est k' i shuvèt tos ene minme tcherpinte. i gn a ene ôte banslêye di mots (17) po fé des addjectifs di hôte volêye; c' est des sinses foirt sipepieus, i corespondèt sovint a des mots fwaits avou des bodjes greks e francès. Dins l' djivêye corwaiteye, c' est foirt sovint des mots a vey avou l' medcene ou l' biyolodjeye. et poy i gn a des mots k' i m' shonne ont stî fwait avou l' cawete -rece po shure l' idêye di mot di hôte volêye, mins ki n' vont nén bén; soeye-t i k' l' idêye di hôte volêye n' est nén a s' plaece (ene camera c' est ene sawè d' tos les djoûs); soeye-t i k' i gn a ddja des mots pus simpe po dire li minme (culturel(e), figuratif/-ive, financî/-ire). C' est eto sovint des mots fwaits å cmince do rfondaedje, cwand on fjheut les prumirès sayes ene miete tot costés. Répondre Remercier il y a 8 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Merci po ci corwaitaedje la, mo sûti. oyi, bouwrece, c' est on vî mot: plantche bouwrece (po striyî l' lindje); sele bouwrece : sôre di xhame a troes pîs, k’ on-z î meteut rsouwer l’ bouwêye (dedja so R9). Dji sereu d' acoird di rsaetchî do DTW & do Wiccionaire: cotuzrece (mot do cmince do rfondaedje, nén eployî, paski on n' ôt pus nerén "hardware" & "software"); culturrece (on reploye culturel). figurrece et finançrece replaeçnut des addjectifs mo spepieus dins "peinture figurative" (mins on è pôreut trover èn ôte po çoula). MINS, dji l' av rituzé lanawaire come ratournaedje di l' addjectif "facial" dins "paralysie faciale" (dins les maladeyes ki dj' a raspepyî dierinnmint (w:listeriôze ås biesses). I m' shonne pus "ledjir" ki *vizaedjrece. + li face, e walon, c' est l' gavêye des oujheas, aprume le colons. Leyans lu don pol moumint. Po l' addjectif "financier", dji n' sint nén des addjectifs walons avou l' cawete -î ("corwaitaedje *financî, mouvmints *financîs" ni m' vont nén). Dj' el wådreu po ç' såme la. Dji wådreu "filmrece" paski dji l' eploye avou m' feye et m' feme tos les djoûs, po fé l' diferince avou mi aparey foto. (por zeles, "camera", c' est les 2). Répondre Modifié il y a 8 mois == Etimolodjeye "roufler" == 2 commentaires • il y a 8 mois 2A02:A03F:676A:9E00:F442:7161:F96A:E4BC (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Dj' a veyou sol motî Haust ki "roufler" vént d' on tayon-bodje neyerlandès "roffel/roffelen". Vos scrijhoz k' i çoula vént d' on brut. Årîz vs ene ôte sourdance? Amiståvmint Répondre il y a 8 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Neni. Dji l' a scrît "lodjicmint", come "rouf" egzistêye (mot-brut). Mins on l' pout fé soude do bodje ki vos djhoz. Dins l' FEW, i divreut esse å 10 542-3 (sourdant : E212b a "roufe") bodje FEW: ruff-. Si vos sav aler vey cwè, po vir si on met li mot neyerlandès come bodje u come parint. Dj' a metou ene simpe cawete -er, come li L est ddja dins l' bodje neyerlandès; dji wåde ossu on bodje "rouf" avou dobe cawete -ler, shuvant l' bodje ruff- do FEW. Répondre Modifié il y a 8 mois == Copene Dzoltiyoû + rfondaedje "andoûler" + bonet/bounet == 12 commentaires • il y a 9 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, 1°) M' ewaere di waitî les contribouwaedjes di @Dzoltiyoû . I n' mete nole referince et dji n' trouve les mots åjhon, tariûle ou guiråder nole pårt. Fåreut saveur d' wice i les pexhe foû. Dj' a scrît on messaedje so s' pådje di copene. 2°)Vos djhoz so berdelaedjes https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=2229 ki "andoûler" e-st on rfrancijhaedje mins dji nel pinse nén, mi, po deus råjhons: a) Li tayon-bodje do mot est l' viebe latén "adulari" et nén ene cogne *indulare. b) A m' shonnance li "an" ni provént del betchete do français "en-/em-", mins purade di l' assaetchance do mot "andouille". Ci sereut don purade on croejhlaedje di *adoûler et andouille/*andoûle(coinrece di Lidje). Et "edoûler" ni sereut k' ene fôme miercoinrece. Dins tos les cas, "edoûler" n' est waire ene fôme pus "walone" ca ele ni vént nén d' ene betchete latene *in-, mins ene assaetchance coinrece del betchete e-. 3°) Gn a sacwants djoû, i m' a-st apinsé k' i dujheut mî do rfonde bounet/bounete a bonet/bonete. Come di djusse, i s' adjixh d' on peur egzimpe di ridaedje o/ou pa picårdijhaedje | bounèt = O3,O4 | bonèt = C1,C8,C9,E1,E2,E21,E34,O0 | bonet = E203,E212 Répondre Remercier il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) noûmots edvintés : disk' asteure, on n' meteut waire di noûmots edvintés direk sol Wiccionaire, divant k' i n' åyénxhe sitî dedja eployîs on côp u deus. Mins end a ddja des sfwaits come disbanåvler. D' èn ôte des costés, i n' fåt nén discoraedjî li fjhaedje di noûmots etimolodjikes, s' i replaecèt des francijhaedjes (dj' el fwait sovint dins sacwants tecses des Rantoele et d' Wikipedia). Mins fåreut: 1) bén mete ki c' est on noûmot nén co eployî; 2) nén ndè mete dipus d' onk u deus par moes. => dimander a @Uzeu:Dzoltiyoû di n' è pus mete des noveas divant l' moes d' may, et d' sayî d' fé / mostrer des tecses (foû Wiccionaire) k' eploynut ces mots la. andoûler : vos estoz pus foirt ki mi dins l' etimolodjeye. Si an- n' est nén on calcaedje do francès en-, wårder "andoûler". Dj' el va rcandjî eto sol DTW. Sorwalondes avou -ou-: end a deus ptitès rîlêyes pol prumî pî disk' asteure: bounete, bounet, bouniket; souner, soumey. I sont rashonnés cial: Categoreye:Sorwalondes_di_l'_oyon_O/OU. Dji n' î metreu nén pougn ca c' est l' w:pus lådje oyowe (pogn est coinrece); come pourcea: porcê est coinrece. Répondre Modifié il y a 9 mois Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' sai nén s' i gn a ene rîle oficire del fondåcion wikimedia, mins i m' shonne k' i n' fåt accepter ezès wiccionaires ki des mots k' "egzistèt po do bon", dj' ô bén, ki sont-st eployî po comuniker, d' ene djin a ene ôte, et nén des mots ki n' sont-st eployîs k' pa ene mierdjin. Après, ça pout candjî avou l' tins, eyet on mot "prinde" ey esse eployî po do bon, ey adon il a tote si plaece cial. Mins i n' fåt nén mete li tcherete pa dvant les boûs, ôtrumint li wiccionaire piedrè vormint di si alant. C' est d' ostant pus dandjreus asteure avou tos les åjheys robots di "sûtisté artificiele"; imådjinez k' ene djin dmande a on robot d' ahiver 20 noûmots tchaeke djoû (dj' endè pou fé avou: tchapulnirêye, distrucnaiviaedje, pougnisaetchance, pougnihinaedje, forradistråre ou co troestitchonnaedje-abeye,... mins vout on vormint ki des djins ki vôrént aprinde li walon eyet l' fé viker, arivénxhe sol wiccionaire et s' tuzer ki ces mots la sont les mots a-z eployî po cåzer e walon ? Pol mot "tariûle", li wiccionaire dene come coinreces " /tar.ˈjyːl/ /tar.ˈiːl/ /tar.ˈyːl/ "; i gn åreut troes manires di prononcî l' mot, mins on n' l' âreut nén trové dins nou motî, nou live eplaidî, nole pîce di teyåte ? Et ça sereut li seu cnoxhou mot avou ene cawete -(y)ûle ? (motoit end a ds ôtes ki n' ont nén co stî metous emey les pus di 35.000 mots e DTW; mins adon c' est å ci k' a trové l' mot d' endè dner ene prouve. Ôtrumint, TOS les contribouwaedjes di l' uzeu sont dzo foite dotance, et dji vôtreu po disfacer ttafwait. Paski, minme dins les råles cas wice ki c' est on radjoutaedje a on mot atesté (come dins chnu), kéne fiyate pout on aveur dins li dnêye etimolodjeye ? ça n' sereut nén èn edvintaedje come les ôtes ? Et dji so d' ostant pus nén a m'-n åjhe avou ça ki c' est nén l' prumî côp. On a ddja dmandé di nel nén fé; c' est nén po rataker avou èn ôte no d' uzeu. Ca sereut damadje d' end ariver a dveur mete des rîles po k' ça soeye disfindou d' radjouter des intrêyes, des definixhas, etimolodjeye ou prononçaedjes, sins sourdant; mins s' i fåt, dj' inme co mî di strinde bén foirt ki d' leyî tot ndaler a a corote. Répondre Remercier il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) @Dzoltiyoû Dj' a rpassé åjhon; c' est po replaecî accion. Adon c' est vårmint ene dobe rifondowe. Li "sounance" ni li scrijhaedje ni sont droles, poy ki c' est råjhon sins betchete. C' est don on noûmot a "sayî" so des scrijhaedjes. Répondre Modifié il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Po responde a Pablo so "åjhon": dji n' "sint nén" di replaecî les sinses corants pa on noûmot brouyî [néologisme opaque]. Li mot n' a nén s' plaece dins l' coirpusse "normå" do Wiccionaire. Mins ça pôreut esse ene boune idêye come bodje po fé des parints po des mots ki n' ont co waire passé dins l' lingaedje corant, et ki des waloneus k' i gn a vôrént spåde (dji tuze a : actionnaire, actionnariat, motoit ossu actif, activité...). Adon, dji l' a fwait passer dins on ridant a pårt : Wiccionaire:noûmot a diswalper:åjhon Dj' a rmetou les spepieusès dnêyes etimolodjikes dins accion Dj' a fwait ene pådje e latén, riprindant les dnêyes di l' årtike: actio. Dji disface les ôtes, rimetant les dnêyes dins l' pådje di copene, do scrijheu, a môde nén veyåve. Répondre Modifié il y a 9 mois Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) por vos "åjhon" sereut come "råjhon"... mins adon pocwè n' trouve nén l' mot kéke pårt ? Ossu, n' divreut on nén trover l' minme pwaire dins ds ôtes lingaedjes del minme famile ki l' walon ? E francès motoit ? neni, c' est "action" et "raison" (pont d' "aison"); et castiyan? nerén, c' est "acción" et "razón" (pont d' "azón"); et portuguès? nén co, c' est "acção" et "razão" (pont d' "azão"), e catalan? nonna, c' est "acció" et "raó" (pont d' "aó"); e-n itålyin? "azione" et "ragione" (pont d' "agione"). E LATÉN minme !!! c' est "actionem" et "rationem" (pont d' "ationem"). Li seule sacwè ki rshonnreut ene miete, c' est e vî francès, li cogne "aucion" (mins k' est tot l' minme diferinne des cognes "reson" ou "raison" d' l' ôte mot : au/ai et c/s). I shonne k' i n' a nén, et k' i n' a måy yeu, li minme bodje po ces deus mots. Minme co pé! i gn a-st avou (dins tos les lingaedjes romans) ene doblete; mins c' est nén accion/åjhon, mins racion/råjhon (fr: ration/raison, es: ración,razón, it: razione/ragione,.... Ene djin pout ahiver et propôzer des noûmots, bén seur; mins ça n' pout aveur ene intrêye sol wiccionaire ki cwand l' mot cmince a-z esse eployî. Et, co pus impôrtant, i fåt esse oniesse, si c' est on mot edvinté, i l' fåt bén dire, ôtrumint si pådje sol wiccionaire est ene minte. Et po çou k' est des intrêyes a disfacer, ça va bén pus lon ki djusse les cenes do 1î et 2 d' måss. Di tos les ârtikes ahivés pa cist uzeu la, i n' a k' on seu k' a l' air d' adrame (difrumer (ki ça dvreut esse disfrumer, dis- + frumer; come po fé/disfé); d' ostant pus ki les disfondowes sont-st avou "s"). Tos ls ôtes, ça n' shonne nén esse des mots walons k' egzistént po do bon, mins i sont prezintés come si ça sereut l' cas. Dji m' va arester la et fé ene poize di sacwants moes pol moumint, dji croe ki dj' n' a pus rén a dire. Répondre Remercier il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) po "åjhon" et "råjhon", dji cåzeu djusse des sons. Dj' a rtuzé a "tariûle", ki "soune bén" (dji n' a nén co stî vey l' årtike lu-minme, metou asteure e catchî sol pådje di l' uzeu), et pôreut siervi po fé on noûmot avou l' cawete -té. (tariûlté) : po fr. situation terrible, catastrophique, tragique (Gaza, ci n' est pus k' ene ---.) Mins tot rapinsant les sons, c' est trop près di "tinrûle", k' est djusse li contråve. Avou ça k' ene sacwè d' gråve divreut purade awè des voyale "låvåles" (ô, å) et nén dvantrinnes (î, û), come dji djheu cial: https://aberteke.walon.org/waldim07.html Po chnu, dji croe k' vos avoz råjhon di doter di l' etimolodjeye la håynêye : c' est djusse on calcaedje do fr. chenu avou deus sinses k' on pout raloyî a tchenou: k' a pierdou tot ses (tchveas, cial : ses cwårs); => k' est vî => cial : ki c' est do bon vî (vén, peket vî sistinme...). Dji rcandje l' etimolodjeye. Po empedement, dji n' croe nén k' on l' pout mete dins les vîs scrijhas, dj' ô bén do walon di 1600 a 1900. Li fråze ni shonne nén esse do walon mins do francès del w:sicrîta. Dji va sayî di fé ene etikete "fro" (vî francès). Mins avou èn årtike "lo" ci sereut purade do vî tchampnwès (do w:Chrétien de Troye ?). Dji rpasrè les ôtes pitchote a midjote. Répondre Modifié il y a 9 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) A m' shonnance, ci sereut ene grosse loignreye d' accepter li mot "tariûle" po sacwantès råjhons: 1°) Po cmincî, c' e-st èn atuze k' egzistêye dedja e walon avou minme des sinonimeyes (abominåbe, ewaeré, oribe, teribe). I vnèt motoit do francès, dai, mins ci sont bén des mots walons. 2°) Si, mågré tot, on s' apinse k' endè fåt onk, dji n' mi côpreus nén les tchveas e cwate : "spawtant" ou "ehisdant" mi shonnèt bråmint moens artificiås. 3°) M' ewaerreut timpesse ki vos trovrîz onk ki tuzaxhe ki c' e-st ene façon di fé des noûmots. Minme emey les rfondeus, dji pinse ki l' pupårt serént conte. Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji l' a ddja rsaetchî. Dji rcandje l' etimolodjeye di chnu. Tos les mots avou ch+Cossoune m' avizèt des djonnes calcaedjes : chnik, chnouf, chnop. Gn a ki xhlé k' est do walon walon. chnu : li seu sinse di "foirt bon" ki vént do O0, shonne esse pol vén. Dji revoye les ratournaedjes da Dzoltiyoû ("excellent")... viè prumî#Sustantif Li sinse di bon vî vén est l' minme e francès: chenu. Dji rloucrè les ôtes intrêyes di l' Uzeu:Dzoltiyoû ene a ene. Pår rarindjî guerôder (<= guiråder) Répondre Modifié il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) floute => floû (må rcopyî di WP5) (floût): ou long et halcrosse T, sins coron-stitchete (dji n' croe nén ki Michèle Herlin si sieve di coron-sitchete). L' etimolodjeye esteut boune. Dji l' a rsimplifyî. Li halcrosse T di WP5 doet provni d' on parint "afloûté" : couvert(e) ou rempli(e) de vase, après une inondation (O0). Répondre Modifié il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Al fén des féns, Dzoltiyoû aveut djusse pol T å coron (Bate di dvizes). Gn a djusse li longueur del voyale k' esteut crombe. Dj' a rapexhî floute (nén standård), floût (nén standård mins on djivion dins WP5) et fé èn årtike floûte avou sinse acertiné di "spieme" ey on sinse saetchî do parint "afloûté" (O0) (ki dvreut esse rifondou efloûté). Répondre Modifié il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) andoûler: on est biesse : li mot est dins l' ALW 17. bodje latén "adulare". an- est l' pus lådje oyowe, mins gn a 2 a- et on è-; èn ôte è- a "enjôler" https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=17&alw_page=319 https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=17&alw_page=324 On lait les dobès rfondowes, avou mwaisse pådje avou an-, pus lådje oyowe. Répondre Modifié il y a 9 mois == Modele "binde d' imådjes" == 2 commentaires • il y a 9 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) https://fr.wiktionary.org/wiki/schtroumpf Sereut i possibe di fé on modele { {bi-im|wa}} ou come e francès? Répondre Remercier il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, djel va fé sol côp. Répondre il y a 9 mois == chnoufer == 5 commentaires • il y a 9 mois Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Tot boutant so E150, dj' a tcheu so ene pitite målåjhisté. On trouve el mot frumetêre (F. fr:fumeterre), k' on rtrouve divins G100 a costé di fumetêre (sins ristitchî R) et froum’tère. Li no latén c' est Fumaria officinalis (l' oteur aveut metou flotchreçmint Frumaria), ey adon do minme sitoke etimolodjike ki foumer. Do côp el fåt i rfonde avou u ou ou ? Ôte tchwès, on trouve li viebe sunoufer (chnoufer) codjowé « on sunoufèye ». Come on l' pout vey, el viebe est dispotchî, mins comint fé avou CH-, ça n' respond nén å modele ÈS/SI. On nel ripind nén e Rfondou ? P.S. sinouf, sinoufé (E203) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dj' åreu ptchî "froumtere" ca (1) ça egzisteye podbon; (2) po l' oyon OU/U, on a todi prins OU cwand il egzistéve ene sadju; (3) on l' pout mete insi dins l' famile etimolodjike di "foumer" sins trop di rujhes; (4) on ristitchî R, corant e walon, est sovint l' bénvnou (mazrindje, farmaçreye, Etrernete). snoufe (femrin, avou -e dins Haust) / sinoufe (prinde del sinoufe, E1) => esnoufe (erîlêymint) => snoufer / snoufaedje / snoufeu (avou ristitchî -i- ou divancî e-). Li chwintaedje (cognes avou ch-) n' est aconté ki (1) si c' est vormint mitan mitan totavå (adon betchfessî sh: eshonne, shabot, mashale) (2) s' i gn a k' cisse cogne la (rinchinchete, Chwès, chîler, Chtroume). Ôtrumint, c' est ene disfondowe (cominchî, chuchî). Cwand gn a vormint ene rujhe ch + cossoune (chleu, xhlé), dj' a ptchî di n' mete ki li dvanceye cogne di rawete: chleu / echleu (lingaedje echleu); xhlé divreut bén esse disrifondou schlé / eschlé (cognes del sicrîta eyet di O0, rifondaedje dedja dmandé pa Djôr Sfasie). Dji tuze asteure a chlinguer => chlingue / echlingue ? Codjowas: on n' aconte nén les cognes do Levant avou ene cawete -êye cwand c'est des viebes avou V+C+er (i gruzene; nén i gruzinêye; i tarlate; nén i tarlatêye) => i snoufe (nén i snoufêye); les Lidjwès ont sovint les 2 cognes (E170, E203]. Gn a co d' l' ovraedje sol djivå !!! Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oufti ! dji voe ki l' chwintante cogne est l' pus lådje oyowe (chnouf [C1,C8,C13,O0,O2,O4, S0,S109]). Et l' mot est omrin (boesse å chnouf) Francard cite li FEW ki l' rimonte a l' almand "schnupftabak" Haust li rmonte å neyerlandès "snuf" => minme sacwè ki fé chlop / fé slop. Adon, leyî tchaire les cognes lidjwesse, et leus alofômes avou ristitcheye voyale (come on l' fwait po tos les rfondaedjes avou sch-: schoice / eschoice => disfondowes sucwâce, S117). Dji rmete totafwait a chnouf, chnoufer so DTW. A decider sins tårdjî. + fåt i ene divanceye cogne po après cossoune (echnouf)? Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) on pôreut prinde "chnouf" eyet spotchåve => chnouf / chinouf u echnouf; ça rascoverreut ene miete les deus. Répondre Remercier il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, poy k' i gn a des disfondowes avou ristitcheye voyale. Cwand end a pont (chleu), dj' inme ostant prinde djusse ene divanceye (echleu) come po speke / espeke Répondre il y a 9 mois == Rifondaedje crawe/cråwe cråwer/crawer cråwé/crawé == 4 commentaires • il y a 9 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin Dj' a sayî di m' ritrover dvins ç' broûlî : crawe (posson et sôre di tére) cråwe (usteye) èn årtike cråwé (PE cråwer : addj avou l' cogne d' ene cråwe) èn årtike crawé (adj et sus : tchetiveus) avou l' disfondowe cråwé di E1 Troes årtikes "cråwer", onk pol crosse (WM et WL), èn ôte pol sins crombyî. Li viebe crawyî ki n' est nén cnoxhou so Lidje åreut don l' sins "crombyî" pol walon do mitan et l' Årdenwès. Et l' dierin avou l' sins coinrece "råvler avou les mwins et les bresses, copurade des verdeures ou des fruts, po lzès mete e tas" k' on n' trouve waire a Lidje Djhoz m' cwè Répondre Remercier il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, gn a ene bele mexhon a fé. Poy ki vos l' dmandez, i s' î fåt mete... sacwants djoûs d' erote. Li bodje divreut esse cråwe. Dji va vey si ciste abayeye ci tént: ene rîlêye avou candjmint d' voyale: crawieus, crawé, crawyî ene rîlêye sins candjmint d' voyale: cråwer, scråwe, scråwer, rascråwe, rascråwer Normåldimint, tot çoula divreut moenner a des sacwès ene miete toirdowes. Dji n' trouve nén (DTW + Wiccionaire) li seu mot k' vos djhoz ki shonne s' awè stitchî e l' påter mågré Diu [intrus] : crawe (posson et sôre di tere). Mins si l' posson a djusse ene dimeye anse... Fåt vey si c' est l' minme tayon-bodje ki cron (dji croe k' oyi), mins tchaeke a dné ene famile a pårt. Nodidjo ! Gn a eto ene ôte rîlêye do minme tayon-bodje : grawe, grawyî, graweye, ragrawyî. Répondre il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a rpassé cråwe et cråwer. Répondre il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a rpassé tos les mots vinant do tayon-bodje francike "krawa" (adon, di cråwe + grawe) dins les ALW 15 & 17. C' est åjhey, ca gn a des pådjes d' indecse des tayons-bodjes: ALW 15 : https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=15&alw_page=393 li bodje rivént dins les notûles "souffreteux" (crawé, crawieus, crawiou, dedja sol DTW), trébuché grawyî (dizo cogne c-), égratigner (grawer) égratignure (grawe, graweure, grawaedje), gratter une plaie (e grawant), guéri (ragrawyî, dji croe k' c' est ddja sol DTW) ALW 17 : https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=17&alw_page=413 bodje dins "dernier-né" (crawé); travailler dur (grawer, grawyî), amadouer (agrawyî). Dins l' ALW 5, gn a des ôtes parints di "grawe" a "tisonner" et "tisonnier" (dedja sol DTW, dji pinse). https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=5&alw_page=23 Dins l' FEW, grawe et ses parints dins l' tôme 16, pp. 378b-379a-b; cråwe et ses parints djusse après p. 380a. Por mi, tot çoula est clair come di l' aiwe di rotche. Répondre il y a 9 mois == Kékès kesses == 3 commentaires • il y a 9 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer Lucyin, Dj' a-st idêye k' on pôreut rsaetchî les årtikes loukî di et loukî a lu , ca dins les sins on pout mete li code { {vcnd|a}} { {vcnd|di}}. I gn a bråmint di mots e walon di Lidje av ou l' son /lj/ ki sont rfondous /j/ come gålioter/gåyoter, valiant/vayant, Guiliôme/Guiyåme. Pôreut on emantchî on novea code? Våt i mî scrire ==== { {H|Ra|}} ==== ou { {H|ratournaedjes}} ==== Répondre Remercier il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) loukî di: oyi: vos l' ploz rmete avou "loukî"; + rimete "waitî di" avou "waitî" loukî a lu / waitî a lu: pareydimint : (sins "lu"). Si vos avoz fini, dijhoz mel ki dj' disface ces pådjes la, si vos nel savoz fé. Come vos djhoz, n' a nou /lj/ e rfondou. Por mi, c' est ddja on rfrancijhaedje. Metans: a Bietris, la k' il ont "bayî" po "diner", les prumîs cåzeus e francès dijhént: baliez-moi un pain (li mot a dmoré dins on såvadje no). Oyi, on pout fé on modele po les årtikes Feller avou /lj/. Vloz sayî ? Il î fåreut radjouter <includeonly>[[Categoreye:Mots do walon scrîts e Feller avou l' shuvion /lj/]]</includeonly><noinclude>[[Categoreye:Modeles pol walon scrît e Feller]]</noinclude> Våt todi mî mete li mot complet (les racourtis, c' esteut å cminçmint do pordjet, u bén cwand on est pressé). Sovint dj' elzès va rcopyî direk vaici: https://wa.wiktionary.org/w/index.php?title=Aidance:Modeles&action=edit&section=2 Répondre Modifié il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Po dire li veur, waitî a lu (et loukî a lu) divrént esse wårdés come vierbires, ca c' est dpus ki "waitî a" + lu. Si on prind les ratournaedjes: waitî a (s' pitit fré, si tchén) = fr. surveiller; sin. sorwoeyî (mins ci viebe la n' est nén foirt eployî), awè a l' ouy waitî a lu = fé atincion, prinde asteme, èn prinde nou risse. (fr. prendre garde, faire attention). Répondre Modifié il y a 9 mois == Loyén po André Jancart == 4 commentaires • il y a 9 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Sereut i possibe d' ahiver on loyén po André Jancart ? Et mi mostrer cmint fé avou. Pår dji n' aveus nén adiercî a saetchî m' plan l' dierin côp. Gråces Répondre Remercier il y a 10 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' pinse nén k' i fåye fé on sourdant André Jancart, ca ci n' est nén on scrijheu. Djusse on cåzeu, scolî dins les scoles di Bive. Po fé des hårdêyes di scrijheu, fijhoz come mi: prindoz on modele k' egistêye dedja. Metans Gérard Baudrez. drovoz l' pådje Sourdant:GBau: vos veyoz k' i gn a marké la #REDIRECTION [[Sourdant:Gérard Baudrez]] Ahivoz ene pådje Sourdant:XYpe (Xavier Ypersiel, no edvinté; classicmint grande lete do ptit no, grande lete do no d' famile + deus ptitès letes) Sicrijhoz l' revoyaedje come çouci : #REDIRECTION [[Sourdant:Xavier Ypersiel]] Drovoz cisse pådje la, et scrire biesmint {{Sourdant-info|XYpe}} {{tomots}}; schapez l' pådje. Asteme ! Po-z aler pus lon, i fåt ki nosse Xavier Ypersiel åye ene pådje Wikipedia avou on rahouca viè Wikidata (cayet Wikidata dins l' lisse disrôlante "Usteyes"). Alez so ç' pådje la d' Wikipedia (so èn ôte purnea) et clitchîz "usteyes" (a droete) pu so so "cayet Wikidata". Vos trovoz l' limero d' rahoucaedje dizo l' cogne Q00001111 Alez rzè sol Wiccionaire; drovoz l' pådje a rcopyî. Po nosse modele di Gérard Baudrez: Module:Sourdant/GBau; drovez lu, et rcopyî l' contnou. C' est : return { wikidata = "Q17715656", group = "s20es" } Ahivez ene pådje "Module:Sourdant/XYper"; plakez vosse copiaedje, pu candjî li rahouca Wikidata. Schaper l' pådje. Totafwait doereut aler daccion cwand vos metoz on rahouca {{s(-rif)|XYpe}} après ene fråze. Si vos sayîz avou on scrijheu ki n' î est nén co et k' ça n' va nén, dijhoz mel (ou a Reptilien, ki c' est lu k' a-st emantchî ces sûtis modeles la). Répondre Modifié il y a 9 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer Lucyin, Po fé on loyén avou Joseph mousset (JMou), dj' a-st adiercî les cwate prumirès estapes, mins dji n' a nén compris l' cénkinme. Merci Répondre Remercier il y a 9 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) I vos fåt aler vaici : w:Joseph_Mousset A droete, gn a * Usteyes: disrôlez lu; dischindoz disca "Cayet di Wikidata"; clitchîz dsu Vos arivoz cial : https://www.wikidata.org/wiki/Q65408954 Ricopyîz l' limero: Q65408954 Vos vou dj' leyî porshuve (pont 6) ? Si ça n' va nén, rihoukîz m' Répondre il y a 9 mois == Mot d' colebeu + viebes avou cwè == 4 commentaires • il y a 10 mois Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Kimint ça vis va, vî strouk ? Dj' a troes sacwè a vis dmander. 1.Sereut i possibe d' ahiver on novea modele po les mots d' colebeu? 2.Kimint fåt i spoter les viebes come saveur cwè, vey cwè, dire cwè ? Sont-st i des viebires ou des viebes a spitron ? 3. Mi pôrîz vs mostrer eco kimint emantchî on loyén eviè l' ouve d' on scrijheu (metans po "Li vî bleu" ratourné pa Paul-Henri Thomsin) ? Vos mel avîz mostré enawaire, mins dji n' aveus nén compris. Amiståvmint Scribus electronicus Répondre Remercier il y a 10 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Mots d' colebeu : oyi, on pout fé on dominne. Dji sayrè divant waire. Fåt co mete tos les cis di [O73] Goffart J. Le wallon dans le monde sportif (avec petits lexiques sur el fotbal (le football), el djeu d' bale (la balle pelote), les pidjonisses (la colombophilie), les coureus a vèlo (le cyclisme) in: Qué walon po dmwin ? Quorum, 1999, p. 138-142.) Dji vos evoyrè l' tecse. dire cwè, sawè cwè, c' est des vierbires. Po les viebes ås spitrons, i fåt k' li coplemint si poye mete inte li viebe et li spitron (k' a spité å lon, did la s' no). Dj' a tapé tos ces cayets la evoye. Dabôrd di ça, gn a ki "evoye", "djus"et "foû". + "houte" (passer houte) ey eco, ci-la n' va nén bén. Fé on loyén d' live: ci n' est pus waire li môde, asteure. Dji n' sai pus pocwè k' Djulén n' veyeut nén ça trop voltî). Fijhoz puvite come mi pol moumint avou "w:Veye di tchén": {{s-rif|GBau|divins: Veye di tchén p. 19}} => {{s-rif|PHT|ratournant Raoul Cauvin divins [[w:Li vî Bleu|Li vî Bleu]] p. xxx}}. Si vos rcopyîz li scrijha Feller, adon: {{s|PHT|...}} Répondre il y a 10 mois Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû, Pol pont 1., dins {{motlî}} c' est espliké comint fé; i fåt djusse tchoezi l' no a dner pol novea modele. Pol 2., dji direu des vierbires; "saveur cwè" c' est saveur (v.c.) + on coplemint ("cwè"); c' est nén diferin di "saveur åk", "saveur rén", "saveur çoula", "saveur chôzer",.... C' est l' sinse normå do viebe, eyet l' sinse normå do coplemint. C' est diferin d' ene sacwè come "taper djus" ki les deus bokets vont eshonne (on l' voet bén avou l' sustantivaedje: taper djus -> tapaedje-djus (avou loyeure), dire cwè -> ... "dijhaedje cwè" n' va nén) Répondre Remercier Modifié il y a 10 mois Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Modele colebeu: racourti: clb Loukîz a: dispwairyî Répondre il y a 10 mois 4aque66mc05hyzue0fb0zh2yd3mzmjr 3 72963 408233 2024-12-03T20:18:02Z Lucyin 218 Pådje ahivêye avou «== Tchapea-d'-djindåre == 3 commentaires • il y a un an Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer Lucyin, On-z a dandjî d' vo sepyince dins les tchampions po åk. On-z a l' mot « tchapea-d'-djindåre » k' est uzé po cåzer d' ene plante, mins eto d' on tchampion. L' aroke, c' est ki dj' a ddja dmandé a tertot sol pådje copene, virpus a Jean-Pol GRANDMONT, mins nolu n' sait nén cwè. Pôrîz-ns aspaler ? Ki ça vos våye bén, Répondre Re...» 408233 wikitext text/x-wiki == Tchapea-d'-djindåre == 3 commentaires • il y a un an Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer Lucyin, On-z a dandjî d' vo sepyince dins les tchampions po åk. On-z a l' mot « tchapea-d'-djindåre » k' est uzé po cåzer d' ene plante, mins eto d' on tchampion. L' aroke, c' est ki dj' a ddja dmandé a tertot sol pådje copene, virpus a Jean-Pol GRANDMONT, mins nolu n' sait nén cwè. Pôrîz-ns aspaler ? Ki ça vos våye bén, Répondre Remercier Modifié il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) ça vént motoit di G89 (Boxus, Robert, La flore médicale wallonne, 1939). Mins dji n' a nén l' live a mwin. Répondre il y a un an Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Gråces pol racsegne. Répondre Remercier il y a un an == Local uploads == 6 commentaires • il y a un an Minorax (copinercontribouwaedjesbloker) Hello. Kindly note that there is no local EDP to host non-free content. Please find a free-to-use substitute on commons and delete the non-free files here. Thanks Répondre Remercier il y a un an Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Hello @Minorax Am I wrong if I say that it is still possible to discuss about criteria for this project? What will happen if nothing is done? Thanks Répondre Remercier il y a un an Minorax (copinercontribouwaedjesbloker) It is possible to discuss about the criteria for local uploads. However, admins would need to enforce and maintain the files here. Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien @Scribus electronicus Ci sereut clapant di poleur eberweter des tot ptits odios cial (mots, pititès fråzes) ki des ôtes ont eredjistré (avou licince "boket odio" come so l' eciclopedeye). Eto des bokets di scrijhaedje avou on mot studyî roci (fé ene novele licince "boket di scrijhaedje). Répondre il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Djel freu voltî mins i m' fårè scoler ene miete po esse seur ki c' est nén dzo abondroets. Et saveur el prover ossu. Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Djustumint, ça provénreut di sacwès DIZO ABONDROETS, mins ki serént cial so des licinces "fair use", come les covietes di live, u les bokets odio so Wikipedia. Cial, ci sereut des "trop ptits bokets po-z esse dizo abondroets" come des mots tot seus, u tites di live... Répondre Modifié il y a un an == plamor ki ou po l' amour ki/plamour ki? == 8 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer Lucyin et @Reptilien.19831209BE1@Srtxg, Dj' a veyou ki vs avoz ritnou l' cogne "plamor ki" et nén "plamour ki". Houte do rilomé "diyaloke di payizans", av veyou cisse cogne ene sawice? On pout ahiver on novea årtike Feller "plamor ki", dai, mins candjî ene cogne scrîte dins on scrijhaedje do vintinme sieke et dvins li Sint Motî Haust pa ene cogne pus waire eployêye insi sins nol ôte astoca, çoula n' a por mi ni rime ni rame. Vola pocwè i m' shonne ki, po rashir des mots råles, våt kécfeye mî eto mete li fôme coinrece. Amiståvmint Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a les pinses ki l' cogne "plamor" est dins sacwants motlîs d' vî walon (motîs d' mots d' årtchives, nén dins l' djivêye). "amor" est co come mwaisse intrêye dins li Sourdant:E203.(a costé d' "amour"). "plamô" eto dins Sourdant:G0 plamor esteut li rfondowe do DTW (https://dtw.walon.org/index.php?id=9121), et c' est l' cene ki dj' aveu e l' tiesse. Gn a nou "sint motî" po li rfondaedje. Dins ç' cas la, gn a cénk cognes po relére divins: | plamor = R10, diyalokes (?), motîs d' årtchives | po l'amour = E1 a « amour » | p’ l'amou = E1 a « amour » | p’ l’amô = G0 T.II p. 232 | po l’ amou = J. Vrindts On l' pout mete "so balance" disk' a on raploû des rfondeus => "plamour" Répondre Modifié il y a un an Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) E vî walon c' esteut « amor », come on l' pout lére divins l' Rekeuil d’opéra Ligeois (1750) ; ou co divins E212 avou « amoreusmin ». Adon, c' esteut lodjike d' awè : « amor » et « po l'amor (di/ki) ». Mins e walon d' asteure c' est « amour » (riprins do francès). Did la, i shonne lodjike d' awè « amour » et « po l' amour (di/ki) ». Divins C1 on pout lére « po l'amoûr dè Dieû » (p. 244) k' on scrît e Rfondou : « po l' amour di Diè/Diu », nén « po l' amor di Diè/Diu ». Si on vout esse dins les rîles, on dvreut rfonde « plamour » (e-n on mot ??? « po » est-i spotchåve e Rfondou ???). Mins, come c' est on vî vî mot (troke di mots) ki rote come ene aloyrece avou on sinse especiå, ça n' mi tchoke nén d' awè on scrijha diferint ki mostere bén k' c' est on mot do vî vî timps ; del minme k' on screye « sacwè » et nén « saicwè » (on n' dit pus « sa » mins « sai(t) », do viebe sawè), del minme k' on dit « todi » avou « di » (on vî vî mot) ki vout dire « djoû ». Répondre Remercier Modifié il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li mot a stî "rapexhî" pa Tiri Dumont, si dj' l' etind bén, a pårti di vîs papîs e walon, et atåvlé té ké. I n' aveut pus stî eployî dispu Vrindts, pinse dju. Did la, reployî pa les rfondeus. Å cmince, dji croe k' on a minme siervou "amor" po "amour". "plamor" est eployî dins 7 pådjes do Wikipedia; "plamour" dins 11 pådjes. « po » n' est nén spotchåve e rfondou (mins bén e Feller : p' on côp), mais cial, c' est on w:spotchî aplacaedje ki s' a fwait la des ans et des razans. Dji wådreu don plamor, mågré k' dj' a scrît ossu sovint plamour. Répondre il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) "plamor" 2 côps so walon.org, "plamour" î est 6 feyes. Répondre il y a un an Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Divins l' Rantoele gazete : plamor : lº 24 et 40 plamour : lº 65, 81, 82, 84, 85 et 91 Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, dji pinse k' on-z a cmincî avou "plamor" (vîs papîs) ey erîler après avou "amour" => "plamour". @Srtxg vos, Pablo, cwè ndè djhoz ? Fåreut mete li minme cogne totavå (DTW + Wikipedia + Wiccionaire). Ou adon prinde les deus come dobe rifondowe ??? Répondre il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Si dji voe dvins on tolminme scrijhaedje ene cogne ou l' ôte, dji vis fijhrè saveur cwè. Répondre Remercier il y a un an == glimnant == 4 commentaires • il y a un an Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg On pout lére « do viebe Glime », mins « Glime » n' est nén on viebe. E vî lidjwès glome si djheut « glume » (E1). Avou on ridaedje U/I ça dvént glime, fåt-i comprinde ki glumiant et glimnant (on trove eto glimounant divins R11 come redjiblaedje) sont deus mots foirt près l' onk di l' ôte k' ont (yeu) l' minme bodje ? Oudonbén l' bodje c' est vormint l' viyaedje Glime ? D' après Haust (FE1) glumiant = glimiant. Et divins C8 c' est glimiant (metou come rifondowe di glumiant) On trouve eto divins l' DTW : glimouneus (R1) et divins E212 : glimsinan (glimsinant ?). Lére eto l' FEW 4 170b. E picård : glimeu [adj, nm], ins., gluant, désigne une personne obséquieuse, grasse. — URCHON PICO, lº 56 glimachure [nf], mucosité. — URCHON PICO, lº 248 glimacheu(-sse) [adj], mucilagineux (-se). — URCHON PICO, lº 261 Répondre Remercier il y a un an Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Po çou k' est d' Glime (F. Glimes), foû di çou k' on trove divins TG2, on trove eto : Le nom de la commune de Glimes n’a jamais subi que des variantes peu sensibles, telles que : Glimenes, 1172 ; Glimes, 1187 […], 1823 ; Glymes, 1233 […], 1787 ; Glyme, 1345 ; Ghelimes, 1374 […] ; Glimmes, 1567-1573 […] ; Glismes, 1662 […] ; Glisme, 1729, 1794. Dans le village on prononce Glume, ce qui fait songer à gluma, nom latin de la pellicule qui enserre le grain. Plus d’un étymologue s’est exercé sur ce nom, que l’on fait dériver : tantôt du grec glummata (?), tantôt du latin clima (inclinaison) ou du flamand klimmen (monter). — Jules Tarlier, La Belgique ancienne et moderne. Géographie et histoire des communes belges : Province de Brabant arrondissement de nivelles, t. 2, p. 74, 1873 On trove eto : […] Glimes est situé au sommet d’une pente. Les villages qui l’avoisinent, tels que Thorembais-les-Béguines et Thorembais-St-Trond, se trouvent dans un bas-fond, au pied de cette pente. Or, de même que l’on monte et descend une montagne, de même Glimes peut tout aussi bien signifier la montée que la pente. En effet, si des villages de Thorembais on va vers Glimes, on monte, on grimpe. Dans ce cas, c’est la montée que signifie Glimes, mot qui se dit en flamand, klimmen. Si, au contraire, on s’achemine de Glimes ves les deux Thorembais, on descend la pente. Or chlima en grec, climax en latin, d’où provient le nom romant cliner, signifie la pente. […] De ces deux étymologie également satisfaisantes, quelle est la préférable ? Évidemment c’est la dernière, parce que Glimes se trouvant dans le Brabant français, il n’est pas probable qu’on lui ait donné un nom teutonique. Le nom de Chlima (Glimes) n’a pu sortir que de la bouche des Romains. Cet endroit était connu au VIIIe siècle. — Alexandre Guillaume Chotin, Études étymologiques et archéologiques sur les noms des villes, bourgs, villages, hameaux, forêts, lacs, rivières et ruisseaux de la province du Hainaut, p. 106, 1867 Si l' bodje c' est bén l' latén climax, ça sreut cwè l' loyén avou glimnant. Dji n' e sai rén, mins i m' shonne k' i våt mia mete ki l' etimolodjeye n' est nén seure. Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' aveu rfondou "glimnant" a pårti di "glimounant" (spotchaedje del cawete -on-, a Bive -oun-), on mot dit pa Louwis Baidjot cwand dj' aveu ridé so ene sifwaite tere et m' toirtchî l' pî. Asteure, dj' el rifondreu so cogne glimonant, avou -o- (dedja fwait), plamor ki c' est bråmint pus lijhåve, et pus direk eneviè glimounant. Dji n' sai ddja s' i gn a on rapoirt avou Glime (ki les djins did la prononçnut /glëm/ et nén /glum/, ca les i et les u divnèt des /ë/ e roman payis), mins c' est l' Hesbaye, et gn a d' l' årzeye po fé. Li sinse (di glimonant), lu, est foirt près di glumiant / aglumyî (on ridreut so on gros paket d' sonk aglumyî come on ride so l' l' årzeye). Po l' etimolodjeye, loukîz l' ALW6 https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=6&alw_page=175 ki fwait vni ces mots la do latén *glutinare (çou ki fwait on rapoirt bén acertiné avou "aglumyî". Répondre Modifié il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a ossu so S117: glimouneus a Bietris (cåzu l' minme sinse), k' esteut ddja sol DTW (S22, Mouzon, Raymond (Abbé), Causans walon). Rifonde ossu ådvins di l' w:oyon O/OU => glimoneus. Répondre il y a un an Ni rovyîz nén di mete on ː po les longuès voyales ɑ̃ː ɛ̃ː ɔ̃ː æ̃ː œ̃ː 2 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Binamé Lucyin, Dj' a rimårké ki vos n' metoz sovint pont d' "ː" après les longuès voyales dins des mots come "simpe", "intrer", "sinti" evn. Ele egzistèt motoit dins sacwants walons coinreces, mins dji so cåzu seur k' ele sont czu todi longues dins l' pus grade pårt del Walonreye Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Disk' asteure, on n' a nén eployî ces senes la sol Wiccionaire, plamor ki i n' sont nén dins w:R13. I fåreut forbate li sudjet so l' Wiccionaire:Nosse cåbaret. Ôte sacwè candjêye: /a/ replaecî pa /ɑ/. Li seu candjmint k' a stî dmandé, c' est li /ɪ/ po les "i" ki n' sont nén totafwait /i/. Come on boute so l' produjhaedje di parole a pårti d' tecse, on va aveur ene djivêye "minimom" di sons do prononçaedje zero-cnoxheu (e sampa). https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=2820 Po les accints, ça dmeure å lådje. Mins i n' fåreut nén mete ces candjmints la dins l' prononçaedje zero-cnoxheu. Répondre Modifié il y a un an == {{fot|wa}} == 2 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Sereut-st i possibe d' ahiver on modele "fotance" (ironie)? Amiståvmint Scribus Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Egzistêye dedja: Modele:mocr (mocreçmint) Répondre il y a un an == Rfondaedje clårté/clairisté == 9 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Dj' a yeu bon do vos rescontrer ayir. Pinsez vs ki l' on pôreut fé des dobbès rifondowes avou clårté et clåristé, a môde di påjhire/påjhûle? Pår ki dj' a dedja veyou les deus rifondaedjes sol wiccionaire, mins fok on djermon po "clairisté"? Ki ça vos våye bén Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, clairté + clairisté. On a nén candjî d' voyale come e lidjwès clårté Li cawete -isté dins ene fråze di mouwaedje. Li tchambe est d' ene clairisté, asteure, avou cisse blanke coleur la Répondre il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) == Ni rovyîz nén do mete {{~}} e l' plaece do mwaisse mot == asteure, dji scrî purade påjhir avou l' cawete -ir come gåtchir, sclindjir, brouxhir, etrindjir. Répondre il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Sourdant:David Blaude Bonswer Lucyin, Dj' a sayî enawaire d' emantchî on sourdant, mins nén adiercî. Vos m' avîz acsegnî on djoû cmint fé, mins çoula n' a dandjreus nén stî clair assez por mi. Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) c' est fwait. Répondre il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) 0:58 oho https://www.vedia.be/www/video/info/societe/fete-aux-langues-de-wallonie-comment-perenniser-les-langues-regionales_111507.html Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) gråces. Dj' el mete dins l' pådje del fiesse ås lingaedjes walons, et so Wikinoveles. Répondre il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Fåreut-st ossu schover evoye li pådje dischover. Pår ki dj' pinséve adon ki "d'hoûve" vineut did la et nén sepi ki cisse fôme vineut do viebe coinrece dihovri. Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Bén neni ! C' est on vraiy mot, et del minme etimolodjeye di vos avoz metou. Mins l' sinse est pår diferin. E deus mots: po les etimolodjeyes, ricandjî {{Bdjla|xxx}} pa {{Bdj|xxx|sourd=la}} (modele pus djenerå); li Modele:Bdjla divreut disparexhe cwand i seront tertos rcandjîs. po l' hagnon "ortografeye" des mots scrîts e Feller u dins les vîs sistinmes, on n' rimete FOK li minme sicrijha; did la, djusse mete {{np2}} (no d' pådje, modele 2). Répondre Modifié il y a un an == Novea code pol djudayisse {{djud|wa}} et rfondaedje do p'tchî == 4 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Pout-st on fé on novea côde po les mots do djudayisse (candelåbe, sabat, prince des priyesses...)? Dalieurs, dji n' sé nén cmint rfonde li viebe do walon lidjwès "p'tchî" (aveur mî). On l' pôreut stitchî dvins "potchî", mins i s' adjixh bén di deus diferins viebes Ki ça vos våye bén. Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) iva po on sourdant "djudayisse" (po n' pont fé d' djalot avou les crustins et les moslimîs). avu p'tchî => awè ptchî I fåt dissipotchî si l' mot metou padvant "ptchî" finixh po ene oyåve cossoune: aveur putchî, avoz vs putchî... Répondre Modifié il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Fåreut-st ossu on code po les matematikes carc|wa mat|wa? Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) I gn a ddja onk: Modele:matematikes; racourti: {{mat|wa}} Répondre Modifié il y a un an == Halbåre eyet halbård + categoreye mots e Walon do Levant nén rpris e E1 + categoreye mots nén co sol DTW == 2 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer Lucyin, 1°) Vos ploz disfé l' balançaedje do rfondaedje do mot halbåre/halbård sol DTW. Dj' a trové èn ôte mot halbård k' a-st on sins diferin 2°) Dji m' dimande ossu s' on n' pout nén radjouter deus categoreyes: ene po les mots do walon levantrece ki n' sont nén cnoxhou dins l' E1 (et l' E203 motoit bén), (metans tcherpinté, boulzouk ) l' ôte po les mots ki n' sont nén sol DTW (metans xhaba, gueryî). Li prumire pôreut esse minme ahessûle po les linwincieus ca i plèt insi discovri des mots sovint nén rpis dins les grands classikes, li deujhinme por vos et tos les cis ki boutèt sol DTW. Amiståvmint Scribus electronicus Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) ki n' sont nén cnoxhou dins l' E1 (et l' E203 motoit bén) Gn a k' a mete dins l' hagnon ortografeye: |- = E1. On l' aveut cmincî po R13. Gn aveut on modele R13- k' ahivéve ene djivêye "Sipeciås:Pages_liées/Modele:R13-|Mots dedja studyîs e Wiccionaire ki n' sont nén dins l' motî Embanner". ça dvreut esse possibe avou l' novea sistinme, mins ça sereut adon ene categoreye catcheye. (come Categoreye:Mots ki sont dins l' motî Haust oubén Categoreye:Mots ki l' rifondowe est dins Haust) Répondre il y a un an == Po on novea code "powezeye" == 2 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Pôrîz-vs mete so pî on novea code {{powe(zeye)wa}}? Insi, on-z î pôreut herer des mots come tchamps floris ou Beaté, Dalieurs, i m' shonne aveur yeu veyou on ptit mehin linwistike. C' est k' on n' fwait nén schåynete inte "mots dérivés" eyet "apparentés étymologiques".https://fr.wiktionary.org/wiki/buis i gn a bén on dizo-modele {{mse}}, mins å pus souvint, on nel mete nén. Por mi i ndè fåreut aveur troes : ene po les mots aparintés etimolodjicmint, ene ôte po les mots k' ont rexhou foû d' cisse mot la et ene ôte po les mots d' aplacaedje. Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Categoreye: mot del powezeye ? Våreut mî esse pus lådje et fé on tchamp "belès-letes" Modele:be-le. Cwand dj' el vleu siervi, dji veyeu k' i n' esteut nén fwait, et adon, mete dins l' dominne Modele:linwince. Dji vén d' l' ahiver. Vos ploz aler rcweri tos mots a ristitchî lavola (xhiltea, zandrin...) Racuzinaedje etimolodjike (minme sourdant etimolodjike). Divant les tåvleas po mete li parintaedje so deus colones, on les meteut al fén del djivêye. Avou l' tåvlea (et l' clasmint des parints dins l' ôre alfabetike, ça n' va nén bén). I fåreut don radjouter on hagnon ==== {{H|Racuzinaedje etimolodjike}} ==== (avou on racourti ==== {{H|RC}} ====. Dji nel sai fé. Dji va dmander a Djulén. Ki ça vos våye bén. Répondre il y a un an == Rissaetchaedje imådje ==" 2 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Douvént ki vs avz saetchî evoye l' imådje ki dj' aveus stitchî so l' årtike "dogue"? C' est nén ene ridite, mins djusse por mi saveur pocwè. Amiståvmint Scribus Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Mande escuze. Dj' el vleu rcopyî al boune plaece (a môde di galreye, dizo "sustantif"; cwand vos è trovez ene k' est co ådzeu, vos l' ploz rmete insi)). Mins dj' a dvou clôre l' årtike al varade, estant houkî. Dj' a rapontyî çoula, asteure. Pol prononçaedje, dji pinse ki c' est l' francès k' a ralongui li O (puvite /o:/) (come dins "smartfôn"). N' a nou motî k' a "dôgue". Mi-minme, dj' a todi oyou /bouldok/. Répondre il y a un an == mwints‎ == 2 commentaires • il y a un an Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nos stans d' acoird po dire, k' e rfondou, ci mot la est todi pluriyal ? On trove bråmint des « mwint côps » divins les Cahiers Wallons. Dji n' mi sin nén d' fé on tåvlea {{-addjwa-tpdv-tpl}} sol modele di {{-addjwa-tpdv}} po les addjectifs todi pluriyals. Gn a-t i d' ôtes mots come lu ? Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi. Todi pluriyal; => fok deus cognes mwints & mwintès. Mins, come on prononce sovint li T, on a ossu mwintes (mwintes côps). Come prono: mwints & mwintes. Por mi, c' est purade a mete avou on tåvlea des prezintoes pareymint todi pluriyals come: sacwants (+ sacwantes la k' on prononce li T) / sacwantès. sacwantes come prezintoe omrin, si on vout prononcî l' T et come prono femrin. puzieurs + puzieurès; come prono, on a eto puzieures (elle estént leus puzieures). Troes tchitchêye a-z erîler eshonne. Vey eto si on prind pluzieurs come dobe rifondowe (dji sereu po n' wårder ki l' sorwalonde d' Ôvîfa (puzieurs), pus erîlêye avou l' bodje "pus". Dji vén di riscrire l' årtike DTW. Répondre Modifié il y a un an == Pocwè hôtin et nén håtin? == 4 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer Lucyin, Pocwè a-st on hôtin et nén håtin mågré li son ɒ: e lidjwès? Amiståvmint Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li mwaisse bodje "hôt" a stî rfondou avou l' betchfessî "ô", ca dins les disfondowes : hôt [E1,E200,E212,G206,S17,S117]; haut [E34,E167,S25]; ôt [C1,C60,C99,C106]; aut [C62]; yôt [S109]; waut [O0,O3,O4,O100]; woût [O0]; wôt [C9,C60,O3]; wô [C8] vos n' veyoz nole cogne avou "â" vos veyoz ene cogne avou "oû" Répondre il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a ene miete di parintêye avou -â- e l' Hôte Årdene, mins foirt coinrece (håtin [E1]; hôtin [E170]; hâtin [E203]). Vos k' est latinisse, li shuvion -al- do latén pout dner les deus betchfessîs: calidus a dné : tchôd + schôdé kixhåde plamour ki li rfondaedje est rashiou APRUME so les cognes k' ont stî rilevêyes podbon dins les motîs walons (et nén so l' etimolodjeye, ki n' arive ki come 6inme u 7inme pont dins les tecnikes di rfondaedje). Répondre Modifié il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gråces po vosse cwåte d' Otriche a vos et vosse famile. Vos estoz vårmint des "rindous après Mozart" ! Répondre il y a un an Code motî etimolodjeye 2 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Sav çou k' est l' code di ci motî? https://books.google.be/books?id=jwtYAAAAcAAJ&pg=PA409&lpg=PA409&dq=stroukiant&source=bl&ots=smfNC8a77H&sig=ACfU3U3ElVyT4evNwmF-0jw_mG27nSwO9w&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwiSsqGC4sWBAxWD6aQKHaqhB6IQ6AF6BAgIEAM#v=onepage&q=stroukiant&f=false Ki ça vos våye bén Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) G0 (w:G0) Répondre il y a un an == Etimolodjeye antricaye == 5 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer, Pout on scrire po l' etimolodjeye d' antricaye: Spotchî aplacaedje di : «?» + «trike» Come di djusse, çoula n' pout nén esse k' on mier aplacaedje do francès, mins dji n' wadjreus waire ki dj' a råjhon. Ki ça vos våye bén David Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji louke a tot çoula cwand dj' årè tot fwait l' Rantoele 107. Répondre il y a un an Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Dins l' DTW c' est rfondou "anticaye" (antike + -aye) avou come disfondowes: anticaye [E1]; anticayes [O4]; antricaye [E1]; årticaye [E1] Les cognes "årticaye" et "antricaye" mi shonnèt esse èn acmaxhaedje di "artifaye" et "anticaye". artifaye artifaye (f.n.) objet surrané, détraqué, antiquaille, vieillerie, pacotille. Trové dins: artifaye [C5,E34,O0,R12]; årtifaye [E1]; årticaye [E1]; ârtifayes (pl) [O4]; atrifay' [O3]; atrifaye [O4]; atrifayes (pl) [O0] anticaye (f.n.) antiquaille, vieillerie, objet suranné. oistez totes vos ---s! Trové dins: anticaye [E1]; anticayes [O4]; antricaye [E1]; årticaye [E1] (asteme tot copiant li tcherpinte d' ene ôte årtike.... k' on rfonde "anticaye" ou "antricaye", li prononçaedje ni pout nén esse "fabrike" :-) ) Répondre Remercier il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Awè djusse. Dj' esteus ene miete rouvisse. Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) anticaye radjouté tcherpetaedje walon (çou ki permete d' el trepådjner avou les ôtes mots avou l' cawete -aye (po les linwincieus et les fjheus d' rimeas). dins l' hagnon "ortografeye", mete |- = R13, çou ki permetreut di vey docô les mots k' on pôreut radjouter si on replaidreut l' motî d' potche a môde di gros live. Mins l' ancyinne hårdêye Sipeciås:Pages liées/Modele:R13- ni va pus dispu k' on a ehåyî l' hagnon "ortografeye". @Srtxg: såreut on rfé ene categoreye Categoreye:Mots ki n' sont nén dins l' motî Yoran Embanner po rashonner les cis k' ont |- = R13 ? Répondre Modifié il y a un an == Novele hårdêye == 10 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Dank po vos rimårkes k' dj' a bén léjhou. Pôrîz-vs ahiver on novea sourdant po l' ouve "Li salazar lîdjwès"? Dj' a-st ahivé ene pådje so Wikipedia Amiståvmint Répondre Remercier il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a sayî di stitchî li côde {{s|LSL}} mins gn a-st ene aroke Dj' a ossu mezåjhe d' on sourdant po Jean Hamblenne (metans {{s|JHam}}) Répondre Remercier il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Dji roviéve: gn a-st ossu Emile Hesboy {{s|EHes}}) Répondre Remercier il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Et Catherine Risack {{s|CRis}}) Répondre Remercier il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Et Ghislain Lefèbre {{s|GLef}}) Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji vos frè çoula divant waire. Dji so co sol Salazår lidjwès. Dji vos va mostrer li tchmin po Emile Hesbois fé ene pådje Sourdant:EHes so cisse pådje la, mete #REDIRECTION Sourdant:Émile Hesbois (ça doet esse li minme sicrijha ki sol Wikipedia w:Émile Hesbois (adon, cial, avou É) la-minme, mete: {{Sourdant-info|EHes}} drovi ene pådje Module:Sourdant/EHes î scrire: return { wikidata = "Q110121392", group = "s20es" } schaper l' pådje Q110121392, c' est l' limero Wikidata di l' årtike (cial, li pådje Hesbois) ki vos trovez so Wikipedia, a droete, disrôlez "Usteyes", clitchîz so "Cayet d' Wikidata". Sayîz ene miete po vey. Si ça n' va nén, dijhoz mel. Tins ki dj' vos a ådbout d' l' arincrin. Proficiate po vosse tecse sol novea testamint. Vos fråzes sont bén fwaites, coûtes assez. Co kékes pititès arokes: Pont d’ loyeure inte li viebe et l’ prono metou padrî (+ Li T d’ bele oyance n’ est nén scrît si l’ viebe finit ddja pa on T): *få-t-i tchoezi «ome» ou «djin», «di» ou «da»? => fåt i tchoezi «ome» ou «djin», «di» ou «da»?; *rafiyîz-vs => rafiyîz vs dins l' "Salazår": lîdjwès (Feller) => lidjwès (rifondou). Loukîz a: w:Rîle Mahin do disfaflotaedje des longuès voyales û, î et oû divant ene vuzlêye cossoune Nosse pére k’ *estoz ezès Cirs => Nosse pére k’ est ezès Cirs : todi l' troejhinme djin dins l' fråzlete raloyeye å no. Modele: c' est mi k' est mwaisse : Waitîz : w:Fråzlete_rahoucrece oudonbén: https://dtw.walon.org/index.php?id=10795 Répondre Modifié il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû, Gråces po ls esplikêyes Po l' etimolodjeye di Paradis, li wiccionaire walon n' conoxhe nén li côde "ae" (avestique). Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji va loukî a ça (gn a motoit moyén d' el radjouter dins Module:Lingaedje/data) Répondre Modifié il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Minme sacwè avou l' årtike carcwè . Li code "gkm" pol grek do Moyinådje est disconoxhou. Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Pareymint, si ces côdes sont metous dins l' grande djivêye des lingaedjes wikipdedia. Dj' a cmincî a rmete "Salazår" e rfondou. Li Salazår lidjwès. Loukîz ene miete si Haust est dacoird. Répondre il y a un an == Aroke avou l' modele 'cz' == 2 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Tot-z amidrant l' årtike ''robot'', dj' a sayî d' epådjiner l' etimolodjeye, mins li wiccionaire n' ricnoxhe nén l' modele "cz" pol tcheke. Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dj' a tchicté on cwårt d' eure divant d' discovri l' potêye: li côde ås deus letes do tcheke, c' est "cs" nén "cz". Po "otomatikès machenes", teyoricmint, les addjectifs "sincieus" avou l' cawete -ike sont todi metous padrî => machenes otomatikes. w:Plaeçaedje di l' addjectif djondrece Metans dins l' fråze classike del tchanson da Dunker "li loke a rlocter": Lka: otomatike Mins gn a todi dpus di scrijheus ki metèt tos les addjectifs padvant. A vos d' vey. Répondre Modifié il y a un an == Sawè cwè po-z ahiver ene pådje so ene metowe ratourneure == 6 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin. Dj' vôreu bén ahiver on novea årtike so 'ne ratourneure walone mins dji n' sai wai s' categoreye rapôrt li croejhete. Portant, c' est seur bén pus court et clapant ki l' francès "se disputer pour savoir lequel est le plus..." E m' viyaedje, les båsheles Sont tertotes al pus bele, — Camille Gaspard (fråze rifondowe). Li Bon Diu nos evoya ene volêye di båsheles et d' valets tertos Å pus vigreus Êmile Lambert (1923-1986), Li prumî nîd Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) ça rshonne eto a: cwand on vént d’ å lon, les vatches ont todi des gros pés (fr. à beau mentir qui vient de loin). Dji vos l' fwait come modele. Ci sôre di fråze la, on les mete come "dijhêye". Mi, dji prind todi come modele "on n’ erva nén so ene djambe" Adon, vos ploz mete li ratourneure dins tchaeke pådje des mots k' i gn a dvins; po l' cene do dzeu: vatche vatches pés d’ å lon Répondre Modifié il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' end a co trové ene ôte. Dji n' a nén léjhou çoula dvins on motî ou ene croejhete, mins cisse dijhêye, paret, n' est nén fok eployêye avou on ou deus addjectifs. Insi çoula n' åreut ni rime ni rame di nén ahiver ene novele pådje mins, al plaece, radjouter ene ratourneure a des dijhinnes di pådjes avou des addjectifs. Dj' åreu mî di radjouter ene ratourneure al årtike pus, boutans # [[al pus]] [[å pus]]. Mins çou n' m' espaitcheye waire del radjouter cwand minme a ene troclete di pådje avou les addjectifs les pus corants, metans foirt, bele ou vigreus. Gn a ossu moyén di scrire èn årtike avou ene vierbire "esse å pus". S' i fåreu ouy riscrire li rilomêye fåve del bijhe et do solo avou li lingaedje li pus walon possibe, dj' atacreu, dandjreus, avou ene sôre come "Li bijhe et l' solea estént å pus foirt." Ele ni savèt cwè dire So les omes nos båsheles... Mins ele sont totes å pus fîres D' end aveur onk por zeles! — Camille Gaspard (fråze rifondowe). Répondre Remercier Modifié il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, sins "esse": djusse å pus. DJi n' acoidreu nén "fires" : ele sont totes å pus fir. Mins fåreut raspepyî les croejhetes po vey cwè et come. Répondre Modifié par Srtxg il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Mi eto, dj' ouxhe sicrit "fire", mins c' e-st insi k' djel a léjhou. Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji croe ki l' croejhete daccion sereut: po des valets: i sont tertos å pus fir po des båsheles: ele sont tertotes al pus fire => omrin u femrin, MINS TODI singulî. Répondre il y a un an == Novelès hårdêyes == 14 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Merci po vosse rimårke. Dj' a rarindjî mes ôtes egzimpes avou. Si vos avoz co l' tins, vos ploz o å moens ahiver sacwants noveas loyéns: -Quatre dialogues de paysans (1631-1636), ramexhnés pa Jean Haust -Jean Lechanteur, « Récits d'outre-tombe d'un paysan jauchelettois » (Jean-Joseph Delwiche), Wallonnes,‎ 2001-2002 -Joseph Mousset (1799-1870), (Dévôcion å payis di Lîdje + Paskeye istorike so tote li sinte botike, 1846) https://orbi.uliege.be/bitstream/2268/11499/1/HasserzDevotions.pdf https://orbi.uliege.be/bitstream/2268/11530/1/HasserzBotique.pdf -Henriette Brenu (teyåte) -Emile Lambert (Tchansons: Les pelakes et prumî nîd k' on pout schouter so youtube) Å resse, dji m' dimande s' on n' pôreut nén, come dins toplin ds ôtes wikis, radjouter li date di l' ouve oudonbén d' nexhance et d' moirt do scrijheu. Ça fwait ki on pout pus åjheymint vey s' on-z a-st afwaire avou on vî scrijheu ou on noû cåzant come mi. Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gråces po tos ces noveas sourdants la. Divant d' fé on modele, ci sereut bén di fé ene pådje Wikipedia po l' espliker. Disk' asteure, 98 åcint des sourdants revoynut so Wikipedia. C' est po çoula k' on n' a nén dandjî del date. Mins vos l' ploz todi mete cwand l' sourdant n' est nén documinté. Po Henriette Brenu, est ç' des fråzes da sinne (k' elle a scrît leye-minme) ou ki vos avoz hapé tot l' schoûtant dins ene videyo ? Adon, come po Bob Dechamps, on pout mete {{s-rif|dit pa [[w:Henriette Brenu|Henriette Brenu]]}} ou {{s-rif|tchanté pa [[w:Henriette Brenu|Henriette Brenu]]}}. Mins lyi fåt fé ene pådje Wiki. Répondre Modifié il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) po "dihårné" (come po dihovri"), on n' a nén ritnou e rfondou les cogne forcoridjeyes lidjwesses (dihårné, dihovri => distchårné; discovri. Loukîz les amidraedjes possibes di vos årtikes a distchårné. Po l' AFE do long O ("au" e Feller-Léonard), disk' asteure, on mete biesmint /oː/. Répondre il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Rapôrt a ''dischover''', dji pinse ki dj' a disconoxhou li viebe ''dihovri'' ca dji nel voe nén dins l' motî Haust https://www.google.be/books/edition/Li_Camarad_d%C3%A8_l_joie_Songs/1K5bAAAAcAAJ?hl=fr&gbpv=1&dq=inauthor:%22Chanchet+BARILLI%C3%89%22&printsec=frontcover Gn a-st ossu ene ôte sourdance k' fåreut-st ahiver ''Li camrade dè l'joie'', Chanchet Barillié, 1852 Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) d(i)hovri E1 p. 208 Po les sourdances, asteure, on n' fwait on modele "Sourdant:xxx" ki po les scrijheus. On moumint dné, on l' fijheut ossu po les lives, si a-t on a wårdé les cis k' estént ddja la (come so: Sourdant:Laurent Hendschel), mins c' est rujhûle po ndè fé des noveas (dj' a sayî po "Li Ptit Prince Hendschel" mins dji n' î arive nén). Et Reptilien, k' a bråmint ramidré les modeles, n' est pus waire ovrant sol Wiccionaire. Po "Quatre dialogues de paysans (1631-1636)", fåreut fé cwate pådjes Wikipedia, a môde di w:Paskeye_so_les_lotchets. Vos pôrîz ossu mete les tecses e Feller-Haust so Wikisourd. Si vos vloz, dji loucrè les limeros Piron po l' fråze: (Elle est rprinjhe sol limero xxx dins l' w:clasmint Piron des vîs scrîts e walon.) Répondre Modifié il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Pol "camaeråde del djoye", on pout fé on modele po li scrijheu François Barillié. Dj' el frè divant waire. Il a morou e 1902; ça fwait k' vos ploz mete li live etir so Wikisourd. Mins dji n' sai nén kimint çk' on fwait. Fåreut dmander a Uzeu:Reptilien.19831209BE1 u a Uzeu:Èl-Gueuye-Noere. Répondre il y a un an Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Si c' est on live ubén ene sacwè dinsi, vos dvoz aprume l' eplaidî so les Commons. Al môde d' on documint « .djvu. » ubén « .pdf ». Répondre Remercier Modifié il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Il i esteut ddja !!! s:Indek:Chanchet_(François)_Barillié_-_Li_Camarad’_dè_l’joie,_1852.djvu Répondre il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Mi pôrîz vs mostrer kimint ecôder l' sourdance de viyès paskeyes et des pîces di teyåte k' ont stî eplaideyes dins l' rivuwe del SLLW å 19inme sieke? Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Vos ploz awè ene dobe sourdance: 1. Si l' oteur a ddja on côde sourdant: Si vos prindoz on tecse da Defrexheu, metans dins l' BSLLW di 1870 (t. 12) p. 45 Dji vén d' fé on modele di gazete po les BSLLW di dvant 1900 (end aveut co pont). Loukîz a lawris 2. Si l' oteur n' a pont d' côde sourdant : {{s-rif|BSLLW|oteur=pitit no et no e totes letes|rahouca do limero do BSLLW, li tôme, l' anêye et l' pådje}}. Po m' disdire dins m' response a ene kesse d' èn emile di dvant: vos ploz todi mete li date après l' deujhinme "båre dresseye" ({{d-rif|côde oteur|date possibe}}). Répondre Modifié il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) I gn a-st ene aroke dins l' date Module:Sourdant/BSLLW Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Nonna : dji l' a metou esprès insi po dmorer dins li "troke di scrijhaedjes di dvant 1900" (group = "d1900"); insi, on pout mete ossu les ortografeyes k' on trouve låvå (did divant Feller) dins l' hagnon "ortografeye". Ey ele si vont trepådjner [catégoriser] otomaticmint dins l' pårteye "divant 1900" do tåvlea. Après 1900, teyoricmint, c' est l' sistinme Feller. Les ortografeyes des BSLLW si rtrouvront dins les motîs. Les cenes di dvant 1900, nén. L' ortografeye Forir, k' i gn a on motî avou, n' a nén stî acceptêye pa l' SLLW (et, ci côp la, Forir a peté a l' ouxh come prezidint !). Répondre Modifié il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Tot conté tot rabatou, dj' a rmetou les vraiyès dates. Si on vôreut mete ene ortografeye d' après 1900 do BSLLW dins l' hagnon "ortografeye", gn åreut k' a mete on côde [!20es] padvant. Répondre il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) (messaedje foû sudjet a disfacer après): po "l' ome do Danube", dj' a mezåjhe do ptit no d' vosse sour. Vôreut ele k' on mete si foto al fén d' l' årtike (a costé del vosse come ratourneu) ? Répondre Modifié il y a un an == Noûmots do "service des langues régionales endogènes" == 2 commentaires • il y a un an Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Dji m' dimandéve: ki doet esse nosse kidujhance eneviè les noûmots des concours do "Service des langues régionales endogènes"? Lzî fåt-i tertos ahiver ene pådje? Répondre Remercier il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi. I polnut esse rahoukîs dizo G101. Vos ploz tchoezi des cis prumés et les ôtes w:Bate_di_noûmots_del_Fiesse_ås_lingaedjes_walons#Hårdêyes_difoûtrinnes Po sacwants (come zûna, foirt veyou voltî pa Joëlle Spierkel), fåreut fé aprume ene pådje Wikipedia pol novea sinse. Ki dj' reploye tofer : mostere-voye (po fr. GPS, DjPK e walon, 2012, trové djusse asteure so: w:mezeure). Loukîz ossu: https://rifondou.walon.org/nouvtec.html#cirmoenneu et https://dtw.walon.org/index.php?id=2860; Fåt dner l' prumiristé a des cis k' årént ddja stî siervous dins des scrijhaedjes. Nén åzès cis ki fwaiynut doblete avou on mot dedja bén spårdou so Wikipedia. K' ont dedja stî rdiswalpés: w:Guigne-djin w:ansinî d' plante (dins les atåvlas 2019, nén co forbatous) w:crås sonk co a fé po on prumî: djermon-soce (start-up) Dj' a-st ataké "bransketer" Répondre Modifié il y a un an == schoûter / aschoûter == 3 commentaires • il y a un an Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien.19831209BE1@Èl-Gueuye-Noere Bondjoû, Dji n' so nén d' acoird di dire ki "aschoûter" est ene cogne (avou dvanceye voyale coûtchantrece) di "schoûter". Li cogne divreut esse "eschoûter", nén avou "a". Dj' a purade les pinses ki l' cogne "(e)schoûter" a stî a concurince avou "aschoûter"; eyet pårmint replaeceye pa cisse dierinne. Metans, des mots come schalete, schape, ont bén ene cogne coûtchantrece (é)scalète, (è)scape. Et co les viebes : schaper, schôder, schôpyî Est çk' i gn a ene cogne sipotcheye levantrece "scoûter" eployeye après voyale (eg: "dj' a scoûté, nos scoûtans, i scoûtnut"); ôtrumint, si l' eployaedje est todi avou ene cogne nén spotchåve "ascoûter", c' est èn ôte mot ("aschoûter" e rfondou), ki pout esse on sinonime, mins i fåt coridjî l' prezintaedje sol wiccionaire po mostrer k' c' est des mots diferins. Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) iva. C' est come vos djhoz : "(e)schoûter" a stî a concurince avou "aschoûter"; eyet pårmint replaeceye pa cisse-lale (aschoûter). Répondre Modifié il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Sorlon cisse teyoreye la, li modele {{-SCH-a}} n' a pus nole ovraedje, ca i supôzéve ki a- esteut li dvanceye voyale po tos ces mots la. (såf aschate, mins k' on pout corwaitî come atroclaedje del divancete a-). Adon, fåt i rsaetchî tos les cognes avou a- ki n' sont nén acertinêyes e Coûtchant ? Sipeciås:Pages_liées/Modele:-SCH-a Dji saye po aschoûta / schoûta Mins adon, on espaitche di prononcî ces parints la avou /sk/ (ca ça n' irè nén dirî cossoune : il a on fel schoûta, vosse tchén, po rivni d' si lon). Ou adon, on rfwait ene erîlêye cogne "eschoûta" ? ça m' shonne co pus årtificiel. Répondre Modifié il y a un an == paxhon == 9 commentaires • il y a un an Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a dispårti l' mot e deus etimolodjeyes, come divins l' FEW (u come divins l' Wiktionnaire : paisson). I fåreut fé l' minme sol DTW, mins dji n' sai pus comint i fåt fé po s' elodjî. Eto, po çou k' est del disfondowe pachon : S17, S27 et S117, c' est pol prumî (amagnî) u l' deujhinme (baston) ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) S17: gros baston S27: piquet, rondin; dwat come in ---, sins ployeure (PJD) S117: piquet de clôture On mètot rsouwè les lokes su in pachon, û sul håjê (Dosimont = PJD). S38 hagnon 19 (pašõ) pieu, piquet (lat. paxonem pour paxillum) it. passone (legno lungo e grosso); prov. paisso. Dji n' a nén l' sinse d' amagnî dins l' Basse Årdene Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) P.S. : do côp, on direut k' el rifondowe avou -xh- pol deujhinme n' est pus vormint djustifieye, come i gn a pus d' disfondowe avou -h-. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg oyi, ça a l' air d' esse s <> ch. => pashon ? (come èssonle <> èchène). On n' a waire eployî ci betchfessî la, mins on l' a rmetou lanawaire po broushe. Adon, pocwè nén ciddé, po on mot pus waire siervou (mins dji l' a oyou co 13 côps po on baston po roter k' esteut bén trop gros). Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) P.P.S. : et po pasner, c' est l' minme, i fåt fé deus mots, mins les deus avou -xh- ? Po l' etimolodjeye 1 (fé paxhe ene biesse), on trouve : pahener (G0), di pâhon+-er (avou spotchaedje do -o-), racuzinåve avou l' vî francès : paissoner. Loukîz eto dvins E7 : pahener, E145 : pah’ner (fr. picorer, tot djåzant des poyes), u co dvins E212 : paxhnez. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Nonna, si on rfond "pashon" = på, piket; adon: pashner = ataetchî ene biesse a on piket (avou ene coide) => sin. assawer, ecoidler. Mins oyi: paxhner po "magnî avå les tchamps, tot djåzant des poyes" Sin. tchampyî, waibyî, pepyî. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a fwait pashon, sins disfacer l' ôte. A nozôtes di vey cwè. Dj' a rsaetchî les rahoucas del Basse Årdene (S17,S27,S117) di paxhon 1. Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Li famile -pash- est rfondowe sol DTW : pashon; pashner, epashner Dins l' famile -paxh- i gn a: paxhi, paxhon; paxhe, rapaxhe, ripaxhe, paxhner; paxhanmint, paxhisse (ou l' mete come disfondowe di paxhi?) i gn a eto paxhnåde; ki dji n' so nén ttafwaitmint seur ki ça va avou l' famile -paxh- Répondre Remercier Modifié il y a un an Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) paxhnåde: oyi, on l' pout vey: come ene plante po paxhî les lapéns (cwand elle est co ptite) come on grand baston (on pashon, dabôrd), cwand elle est a grinnes. Dins l' dotance, leyans l' avou -xh-, on scrijha mî "asné" e walon ki -sh- Répondre il y a un an 0i3egmwrsshn82hcd6q1bwqaocriq2i 3 72964 408234 2024-12-03T20:22:39Z Lucyin 218 Pådje ahivêye avou «== Kimint foirdjî on loyén d' ene ouve? == 2 commentaires • il y a 2 ans Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Kimint est çou k' dji pou foirdjî on novea loyén d' ene ouve avou si scrijheu cwand dji stitche ene fråze d'egzimpe? Gråces. Répondre Remercier il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li pus simpe: {{s(-rif)|no do scrijheu|no d' l' ouve, avou l' pådje, s' il astchait}} s-rif: si li mwaisse f...» 408234 wikitext text/x-wiki == Kimint foirdjî on loyén d' ene ouve? == 2 commentaires • il y a 2 ans Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Kimint est çou k' dji pou foirdjî on novea loyén d' ene ouve avou si scrijheu cwand dji stitche ene fråze d'egzimpe? Gråces. Répondre Remercier il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li pus simpe: {{s(-rif)|no do scrijheu|no d' l' ouve, avou l' pådje, s' il astchait}} s-rif: si li mwaisse fråze n' est nén e rfondou s: si li mwaisse fråze est e rfondou no do scrijheu: s' il a ddja on côde sourdant: mete li côde sourdant: po saveur cwè, tapez dins l' purnea di rcweraedje: metans: Sourdant:Dominique Heymans. La, vos trovez: Rahouca:DHey. C' est çoula ki vos dvoz mete. Adon: {{s-rif|DHey}} (sins citer l' live) s' i n' a pont d' côde sourdant: vos metoz biesmint s' no. Metans: li fråze d' Alban Leloup a souxh Po des scrijheus k' i gn a, i pout egzister on rahouca pol live; vos l' trovez sol pådje sourdant di l' oteur. Metans: Sourdant:Laurent Hendschel: gn a deus d' ses scrijhaedjes k' ont on côde sourdant come live (So l' anuti, et li Djneze). C' est l' cas po les deus lives ki dji vos a dné a lére ("Vera" et "Moude a rvinde"). Vera: Sourdant:LMver Moude a rvinde: Sourdant:LMtch (paski l' prumire modêye si loméve "Tchålerwè-el-Walonreye" (https://rifondou.walon.org/lv/Tchicago-el-Walonreye.php) Vos avoz ces dnêyes la, et co ds ôtes, cial: Modele:sourdant Répondre Modifié il y a 2 ans == maudîre, maudîjant, maudijance == 6 commentaires • il y a 2 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dins l' tot frisse C73, po F. médire (nén F. maudire), médisant, médisance (a rmete avou l' noûmot béndjhance, sins « i »). On les rfondreut : mådire (nén mådi), mådijhant et mådijhance, u bén fåt i rsaetchî l' « i » dins mådjhant et mådjhance ? Dji n' les a nén co trové dins d' ôtes motîs walons, mins dins l' motî Zéliqzon e lorin, on trove : maudihance/maudijance. Répondre Remercier Modifié il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji rsaetchreu voltî li "i", come tchaeke côp ki l' bodje A di "dire", dj' ô bén "d(i)jh" si trove dirî voyale : metans DIE (imparfwait): i d'zeut (Nivele) i d'zèt (Sint-Houbert), i d'jeut (Nameur ki djermalijhe minme li dj: i d'djeut), i d'jot (Transene), i d'jéve (Forire), i d'héve /thef/ (Lidje). Li "i" a télmint disparexhou k' a Oufalijhe, la ki l' H a fondou, li prononçaedje /t/ a dmoré sins li H: i teût [il disait]. Ki rshonne co dpus å mot: li shuvion tot d(i)jhant - e d(i)jhant [en disant] : li i est TODI spotchî: in d'zant - è d'jant - an d'jant - a d'jant - tot d'jant - tot d'hant /tothan/ - tot tant => mådjhant et mådjhance MINS, dji n' metreu nén ces mots la po "médisant", "médisance" mins po "disphonique" / "disphonie" (contråve di "béndjhance", atåvlé pa Hendschel a costé d' "beloyance" ; dandjreus paski "euphonique" vént d' on mot grek ki vout dire "dire"). po médire..., dj' inmreu ostant li betchete mes- : mesdire / mesdijhant / mesdijhance. Répondre Modifié il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li rujhe, avou Boxus, c' est k' i rwalnijhe des mots francès, dabôrd k' i gn a des ôtes mots walons (kidjåzer, discåzer, taeyî). Mins, por mi, gn a, foirt corant: må dire (våt mî s' taire ki d' må dire / må cåzer). Decidaedje avou Pablo: prinde les deus betchetes, ene pus walone, et l' ôte come dinêye pa Boxus. I trouve sol moumint dins E203, mespasser, mesbridjî, mescroere, mesconte, mesployî + meskinoxhe [E165]; mezindjner (mèzingnè, dimèzingnè: Dosimont). => mådire + mesdire / måjhance + mesdijhance / måjhant + mesdijhant Répondre Modifié il y a 2 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) mesdire est ddja dins l' motî Ovîfa, mins avou èn ôte sinse : sè mèsdîre : dire un message erroné do côp, dji nel metreut nén avou "mådire" (ki dji scrireut purade "må-dire"). Répondre Remercier Modifié il y a 2 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Dji rvén çou k' dj' a dit (dj' ô bén... dji m' a mesdit :-D ); "må-dire", sicrît insi avou ene loyeure, dji l' comprindreut come "mesdire", dj' ô bén, "èn nén bén dire". Dj' aveu l' sinse di "mesdire", ki dj' aveu djusse léjhou, e l' tiesse cwand dji scrijha çoula; et s' aveu dju rovyî l' sinse ki l' askepieu do mot aveut dné a "mådire". Répondre Remercier il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) iva. Li ci ki n' a nén s' dit et s' disdit n' est nén d' avår ci. Répondre Modifié il y a 2 ans == Etimolodjeye di l' årtike "stierni" == 2 commentaires • il y a 2 ans Scribus electronicus (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Dj'a veyou k'il esteut scrît ki l'etimolodjeye do viebe "stierni" vineu di mot "strin". Tenawete, dj'a ossu léjhou el motî di vî francès "Latif", k'i gn aveut on viebe e vî francès, "estiernir" do tayon-bodje latén "sternuere" k'aveut sakêymint li minme sins. Avoz-vs poujhî cisse etimolodjeye foû d'on spepieus motî u pou-dju el candjî? Amiståvmint Répondre Remercier il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) C' est stierni (li deujhinme etimolodjeye) ki vént di "sternuere". C' est deus omonimes, k' on s' è sierveut cobén po des djeus d' mots: cwand onk sitiernixheut tins del shijhe, on djheut : "abén les vatches åront bén tchôd del nute: ti stiernis bén." Répondre Modifié il y a 2 ans == Motlî Boxus == 7 commentaires • il y a 2 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nén l' ci so les nos d' biesses (C23), ni l' ci so les plantes po médyî (C89), u co l' ci so les plantes di Hu (E26), neni, li ci eplaidî dvins les Bourdons do limero 1 a 63, et k' el tite c' est « Vocabulaire wallon namurois ». I shonne k' i gn a co pont d' limero po ci motlî la. On-z î trove el mot : abèli (F. plaire, agréer, être au gré), avou l' viebe abèlîji (F. charmer, ravir). C' est l' minme mot ki nost abeli (rinde pus bia, amadoûler, apåjhî) dedja sol DTW, mins l' sinse di plaire n' î est co nén. On l' trove eto avou ci sinse la, dizo l' sicrijha abèlî, divins l' motî Grandgagnage (G0). I respond å francès : abélir. Répondre Remercier Modifié il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi; dj' endè va mete onk. Mins: totes les letes ont-ele sitî fwaites ? a-t i stî rashonné ? Répondre Modifié par Reptilien.19831209BE1 il y a 2 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) i shonne k' oyi mins dji va rwaitî a ça dji boute dissur Répondre Remercier il y a 2 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Bon, so les 63 prumîs limeros, i gn a rén pol 11, 48, 49 et 52 (pont d' motlî eplaidî dins ces limeros la). I m' manke les limeros : 5, 6, 7, 8, 9, 10, 16, 19, 20, 22, 23, 24, 28, 29, 33, 35, 36, 40, 43, 46, 50, 56, 57, 58, 59, 63. I m' manke 44% do motlî. El lº 62 s' finixh avou wingnî. Dj' advene ki l' 63 s' finixh avou Z. I gn åreut don bén totes les letes. Si vs avoz onk di ces limeros la, el sårîz scaner (rén k' el pådje avou l' motlî) ? Si neni, dji les va dmander a l' Môjo dès Walons. Répondre Remercier Modifié il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Ci serè l' C73, dabôrd. Répondre il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Evoyî li 22 pa emile. Dji louke après. Répondre il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Les ôtes, les minnes, c' est les minmes ki les cis vos avoz rtrové dandjreus sol waibe Pablo (c' est les minmes ki mancnut). Fårè bén passer pal "Måjhon". Répondre il y a 2 ans == pair > pårea ? == 3 commentaires • il y a 2 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Pocwè avou l' betchfessî å ? C' est pask' on trouve pårtchet di minme sourdant etimolodjike ? Sol DTW on trouve pårea a pårtchet, mins a pair on pout lére « Waitîz a: pairea », c' est i l' minme mot ? Ene viye rifondowe ? Répondre Remercier Modifié il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Rifondou sorlon les disfondowes : pârai = G0 pârê = E1 pârgna = E1 Por mi, c' est ces mots la ki shonnut les pus "walons" (come tchårea = pitit tchår); li bodje åreut dvou esse "pår" (come "tchår", mins dandjreus ki l' francès a passé par la (come ou contraire <> contråve). Ou adon a-t on prindou ene disfondowe picåde (classike po sacwants mots des houyires), come "tchêr" del Basse Simwès po "tchår" (https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=1&alw_page=97) . => dji wådreu les cognes "acertinêyes" (pair, pårtchet, pårea) tot-z esplicant li candjmint d' voyale puvite a "pair" k' a "pårea". Répondre Modifié il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dins E1: pârê + pêrê (et dire ki c' est l' minme mot). Dji mete les deus sol DTW, avou preferince a pårea https://dtw.walon.org/index.php?id=33627 Répondre il y a 2 ans == aporçû, aporçure mins perçure ? == 2 commentaires • il y a 2 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Les troes sol DTW : aporçû, aporçure, perçure. On n' divreut nén erîler çoula ? C' est l' minme oridjene. Répondre Remercier Modifié il y a 2 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) li mot ki rvént dins les scrijhaedjes, c' est aporçure => porçure. Taiss k' oyi, i fåt-st erîler les mots do minme bodje; dji vén d' el fé po morgagne (avou o > ou dins l' bote di Djivet) => morgagneus (minme si ç' cogne la n' est nén ezès motîs, come c' est purade on mot d' après Tchålerwè). A fwait k' on spepeyrè les mots pus råles, pus va-t on tchaire so des sfwaitès arokes. Répondre il y a 2 ans j9lpzlczw7lv77tmd3y2tc5z7qwftqi 3 72965 408235 2024-12-03T20:39:17Z Lucyin 218 Pådje ahivêye avou « bovrin, ovrin, poûfrin 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) C' est i vormint l' cawete -rin ki gn a dvins ces mot la, si l' cawete c' est po fé des addjectifs di plaeçmint ? Po poûfrin, dedja e vî francès poufrin = pulverin, on rtrove li R e latén, come e walon dins poûfrer. Dji n' croe nén ki gn a la l' cawete -rin. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li -r- di bovrin...» 408235 wikitext text/x-wiki bovrin, ovrin, poûfrin 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) C' est i vormint l' cawete -rin ki gn a dvins ces mot la, si l' cawete c' est po fé des addjectifs di plaeçmint ? Po poûfrin, dedja e vî francès poufrin = pulverin, on rtrove li R e latén, come e walon dins poûfrer. Dji n' croe nén ki gn a la l' cawete -rin. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li -r- di bovrin vént des parints walons di "boû" come "bovreye" (li R est dins l' cawete -reye); "ovrin" pa assaetchance do prumî, eto do fr. caprin (la ki come "poûfrin", li R est dins l' bodje). On pout eto corwaitî l' mot avou on ristitchî R (end a po fé :Categoreye:Mots do walon avou on ristitchî R). On pôreut fé insi åjheymint "gadrin" po "caprin". Mins po "porcins", "camélins" ? Ces mots la sont corants e-n årtisyince po les sôres d' aclevåvès biesses k' gn a 36 mots po les lomer (vatche / gayet / torea / vea / åmaye --- berbis / berå / bassî / bedot / agnea / moton / antnåd...). "bovrin" & "ovrin", c' est des noûmots do wikipedia; ouvrin dedja dins S117 (dispu 1997). Les dischindants walon di "ovis", dj' end a rtrové deus: oviete (agnelle, antennaise; disfondowe houviette [S110], awiète [S112] => ouviète S117) + ouvignêye (hydatidose, kyste hydatique, maladie ovine qu'on rencontre aussi chez l'homme: le réservoir est constitué par les chiens des troupeaux) ouvigné [S109] => ouvignêye S117. Les mots walons di l' aclevaedje des berbis sont råles, ca il aveut ddja beazebén disparexhou dins l' prumire mitan do 20inme sieke, tins des inketes diyalectolodjikes (touwêyes po magnî e l' guere di 14; sicole oblidjeye dispu 1920 => pupont d' efant po wårder les berbis dins les tchamps et les bwès). Dji n' pou nén fé on tite d' årtike "maladeye des vatches" et-z î mete les schites ås veas => maladeyes des bovrins. Dinltins, on djheut "rodjès biesses" po "bovrins" et "blankès biesses" po "ovrins". Mins asteure, gn a pus k' des bleu-blancs walons (coleur: blanc u caflori bleu u noer), des ostines (coleur: cabolé noer), des tcharolès (tot blancs) dins les cinses del Walonreye. => "rodjès biesses" ni va pus foirt bén (ki po les limouzenes et les aylandes di Scôsse, ey eco !) Dji wådreu ces deus mots la bovrin & ovrin, minme s' i n' sont nén trop "catolikes". Po l' etimolodjeye, ci sereut l' ocåzion di radjouter ene tchuze "fåsse cawete" dins l' Modele:caw (end a ddja toplin, aprume des fåssès cawete -et, dji l' a sovint scrît come radjoutmint dirî l' modele). Ey ossu, kécfeye, fåsse betchete, come po "arantoele", "atchenå". Répondre Modifié il y a 3 ans Modele:simboles planetikes 26 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Èl-Gueuye-Noere, @Srtxg Kwamikagami a-st ahivé ci modele la, avou l' addjectif « planetike », motoit bén foirdjî del minme manire ki politike (sistinme politike). Come on est nén todi d' acoird avou l' manire di ratourner les mots ki vegnnut do francès avou -aire : F. solaire > solrece, solåre (?), solaire ; F. lunaire > lunrece, lunåre (?), lunaire, evnd., mins eto notåre/notaire (sustantif, no d' mestî), a nozôte di vey kéne cogne k' on wådreut : planetike, planetrece, planetåre, planetaire. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Lequel serait préférable, peut-être « planetrece » ? Je changerai volontiers pour celui que vous jugerez le meilleur. Se pose également la question de la forme wallonne de « centaure » et des noms classiques Pallas, Hygie(i)a, Chiron et Orcus. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Rien ne presse Kwamikagami ;-) Moi ce qui m'intéresse le plus, c'est de savoir pourquoi vous avez songé à cette forme : planetike. Pour les autres mots, il faut y réfléchir à deux fois. Pour « centaure » je dirais cintore, comme Minotore (Lucyin 2012 ; cf. torea) u peut-être cintôre come trezôr, ôr, mais alors Minotôre (cf. tôr = torea). Je pencherais pour la seconde forme. Je vais voir si je trouve quelque chose dans la littérature. Répondre Remercier il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Je l'ai modélisé d'après 'biyolodjike'. 'Cintôre' c'est alors, du moins pour l'instant. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a nén co on mot po ça dins l' DTW, roci eyet sol waibe da Viroux. Li cawete "-ike" est foirt uzé po les calcaedjes do francès (sovint po des idêyes foirt syincieuses) ey avou les noûmots. Adon, on pôreut wårder "planetike". On comprind åjheymint ç' ki @Kwamikagami boute avou. I m' shonne k' i gn a ene diferince inte les deus possibes noûmots : "planetike" eyet "planetrece" Planetike : ki rwaite (totes) les planetes. Planetrece : ki rwaite k' a ene seule planete, metans : daegnrece (ni rwaite k' el Daegne). Amiståvmint, Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Proficiate po totes ces sûteyès idêyes. Nos divnans tot doûçmint li "buro des noûmots" ki dj' aveu sohaitî dins w:Ké walon po dmwin Dji n' so nén tchôd po des noûmots avou l' cawete -ike s' i n' egzistèt nén e francès. Dj' a ptchî "planetrece". Ni rovians nén li piceure pus corante d' ene addjectivire. => des planetes, ås planetes. fr. le système planetaire de Jupiter => li sistinme des planetes di Djupiter / li sistinme ås planetes di Djupiter / li djeu des planetes di Djupiter. Pol cawete -or / -ôr, la ene boune ocåzion di l' erîler. Dj' a djustumint on sfwait mot egzotike dins li rfondaedje d' on roman da Djôzef Mignolet (https://rifondou.walon.org/Mignolet_Alambra.php): Tocadôr (ki dj' a rfondou avou tchapea). Oyi, sol modele di trezôr, u Tchedôre (fr. Théodore, vî ptit no assez corant). Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Pocwè séndjî li lingaedje des Francès avou l' cawete "-ike" ? Copuvite cwand li walon n' est nén on d' ses (possibes) lingaedjes fis, mins bén on d' ses lingaedjes frés. Si ça aveut stî séndjî li latén, dj' åreu comprindou ; mins roci, dj' a ledjirmint do må. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' comprind nén ! Kî çk' a dit k' i fåreut séndjî l' francès ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien.19831209BE1 : « Dji n' so nén tchôd po des noûmots avou l' cawete -ike s' i n' egzistèt nén e francès. » Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Ça n' vout nén dire k' i fåreut séndjî l' francès a tos côps po les mots k' egzistèt podbon e francès avou -ike. Mins i gn a des cas k' il est pus simpe di fé l' séndje ki d' edvinter des mots ki nole djin n' coprindreut. Metans, l' francès hérétique (sustantif) acertiné e 1683 divins l' Paskeille sur le véritable Détail du Siège & Dessiègement de la Généreuse Vienne, comint l' årîz vs ratourné ? Del minme manire, comint ratoûnrîz politique (sustantif) ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Cwand on rlouke on ratournaire, on voet k' el "sistinme" n' est nén k' e francès. Kécfiye on-z el ertrove bén dins des lingaedjes djermanikes bijhreces u co dins on lingaedjes slave. On n' pout nén dire k' on-z est ki séndjî li francès dins ç' cas ci. Houte di çoula, li mot vént bén do latén. On-z a ene miete el minme sacwè avou "politike" ki vént do grek. Dji sai k' c' est foirt lon d' nozôtes, mins ci lingaedje la (dj' ô bén : li vî lingaedje) a sovint stî riprindou pa mwints lingaedjes. Copurade avou des mots syincieus. « Mins i gn a des cas k' il est pus simpe di fén l' séndje ki d' edvinter des mots ki nole djin n' coprindreut. » => N' roviyîz nén k' el ci k' a atåvlé "planetike", c' esteut on ptit cåzeu (sins vleur mostrer on må costé). Poirtant cwand dji rwaite vos deus prumîs messaedjes, vos n' avoz nén scrît ki vos n' comprindîz nén l' mot "planetike". El avoz rovyî d' nos fé rmarker, motoit ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' comprind nén l' messaedje ki vos vloz fé passer. Gn a bén 90% des mots francès avou l' cawete -ique ki vegnnut do latén (riprins do grek u nén). Si dj' vos shû, çou n' est nén zels ki vs djinnnut ? Mins adon, comint ç' k' on fwait po sawè si l' mot a stî rprins direk do latén u do francès, el sårîz dire, vos ? Po les mots aritmetike et academike ça vs ireut ? Come el cawete latene c' est -icus (avou us k' a divnou moya avou l' tins) on s' ritrove ossu bén e francès come e walon (ey e picård, e gåmès, e tchampnwès, e galo, ...) avou l' son /ik/. Come vos l' av foirt bén dit, el francès et l' walon sont frés, avou tos ls ôtes lingaedjes d' oyi, et come il ont crexhou eshonne, c' est normå si gn a des mots ki s' rishonnnut come deus gotes d' aiwe. Dji n' voe pont d' problinme a ça. Poirtant cwand dji rwaite vos deus prumîs messaedjes, vos n' avoz nén scrît ki vos n' comprindîz nén l' mot "planetike". El avoz rovyî d' nos fé rmarker, motoit? Em prumî messaedje dit clairmint k' djel comprind. Udonbén dji n' åreu nén metou planetrece, planetåre, planetaire a costé, endon ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li cawete -ike pout passer sins rujhe tchaeke côp k' elle a stî rprinjhe dins totes sôres di lingaedjes. Metans: matematikes: de: Mathematik; fr: mathématiques; en: mathematics; es: matemáticas Gn a ki l' neyerlandès k' a sayî on noûmot dvintrin: wiskunde. C' est eto l' idêye da Pablo (dowô @Srtxg ?) di n' si nén trop casser l' hanete po replaecî les mots eternåcionås. Dins l' cas do tåvlea Modele:essegnes des planetes: dj' a replaecî pa ene addjectivire (des planetes). Mins po "simbole", dj' a metou on no pår walon "essegne" dedja eployî po "essegne atomike". ça dene on lomaedje vormint naturel. Come çoula, nos serans tertos binåjhes. Répondre Modifié il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Le problème avec cela est qu'ils ne sont pas nécessairement symboles des planètes. On peut se demander si Cérès, Pluton ou la Lune sont des planètes, et personne ne considère plus le Soleil comme une planète. Mais ce sont tous des symboles ''planétaires''. Kwamikagami (copene) 29 d' avri 2022 a 10:14 (UTC) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) adon, planetrece = a vey avou les planetes. Li w:cawete -rece a ça d' bea: ele dene on loyén foirt lådje inte li bodje et l' mot-parint. Dji rcandje co. Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Ci n' est nén ç' ki djè vou dire. On va prinde èn egzimpe edvinté, ça va esse pus simpe. Metans on mot latén (ki n' egziste nén) ; abeceticus ; k' åreut fé des djonnes dins mwints lingaedjes d' asteure, åré e francès : - DE : abecetisch - EN : abecetic - IT : abecetico - NL : abecetiek - PL : abecetysk - et tchik et tchak Metans e francès, on-z åreut atåvlé on mot k' i gn a rén a vir avou li ci do latén ; chosivique ; ki n' egziste nén eto. Do côp, cwand dji li ça, i m' shonne k' on dit k' i fåt shuve puvite li francès : « Dji n' so nén tchôd po des noûmots avou l' cawete -ike s' i n' egzistèt nén e francès. » Li problinme est ki télcôp on séndje trop li francès. On côp, on-z erprind onk d' ses flotches : ådjourdu (k' est ddja on mot avou deus sacwès ki volnut dire el minme). Houte di çoula, on séndje trop li francès k' on riprind, nén ses flotches, mins des mots foû del lodjike : cwatru-vint eyet cwatru-vint-dijh. (ûtante eyet nonante est bråmint pus lodjike, pinse-dju). Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji comprind mia, merci po l' egzimpe. Vos av råjhon, on prind voltî l' francès come aspoya, mins c' est lodjike. C' est l' lingaedje k' on-z eploye/aprind a scole, k' on-z ôt dins les cwate coines del Walonreye, al tévé ey al radio, c' est lingaedje eployî cwand vos rçuvoz vos papîs a payî, et vos nd åroz. Pol dire otrumint, c' est l' prumî lingaedje k' on-z aprind ouy cwand on vike el Walonreye. Adon, pocwè çk' on ireut vey dins ls ôtes lingaedjes ?! I gn a k' ene sincieuse djin ki cache pus long ki çou ki s' trove divant s' nez. Après, si c' est po fé come l' academeye francesse et dire k' i n' fåt nén eployî « spam » et « follower » mins « pourriel » et « acolyte des illustres », i n' fåt nén conter sor mi. Les djins sont libes di djåzer come ele volnut. Après, vos dmeurez libe di vo costé d' ata°vler (po n' nén dire propôzer) des noûmots, mins si les djins n' volnut nén ls eployî c' est surmint paski ça n' leu shonne nén naturel, et on n' les pout nén foirci. Come vo noûmot : cwålistete (po « gazete di cwalité ») ki vs estoz l' seu a comprinde et ki n' mi shonne nén naturel. C' est po çoula eto ki dvins l' Bote di Djivet on dit « cwatru-vint-dijh », paski ça s' trove e France, tot biesmint, et k' c' est naturel po les djins ki viknut la. I n' fåt nén cachî pus long. Va-t on dire a ces djins la k' i fåt dire « nonante » paski « c' est pus lodjike » ? I n' fåreut nén toumer e l' sectarisse. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a nole "flotche" dins on mot. Les w:dodobes mots (fr. aujourd'hui) sont des mots come les ôtes. Tot volant èn nén xhiner l' francès, on lyi dene di l' impôrtance. Les lingaedjes sont tot såf racionels: i sont bastis tertos al taxhlete pa cint meye halcotîs, avou tchaeke si idêye — Lorint Hendschel. Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien.19831209BE1 : Dji respectêye voltî vost admiråcion pol francès. « Les djins sont libes di djåzer come ele volnut. » => D' on costé, i n' fåt nén touwer tot çk' est crås. Di l' ôte, les lingaedjes ont dandjî d' rîle. On lingaedje sins rîle, c' est on mancî lingaedje. El manke d' rîle ortografike a todi stî on pwezon pol walon. Asteure, d' ôtes lingaedjes, inte di yeusses li francès, sont mancîs pa ene manire di tuzer mo coûtchî. Dj' ô bén : des tuzaedjes wice k' el biyolodjeye est tchoezî pa nozôtes eyet nén på nateure. Come di djusse, el biyolodjeye sereut èn "ahivaedje sociå". Tot rwaitant les lingaedjes, on pout askepyî des noûmots plant esse tacsés ås djins. Metans, on noûprono "mwaisse", k' on pout uzer po rcandjî tos les pronos : - Pronos coplemints - Pronos sudjets - Pronos tonikes - et tchik et tchak « C' est po çoula eto ki dvins l' Bote di Djivet on dit « cwatru-vint-dijh », paski ça s' trove e France, tot biesmint, et k' c' est naturel po les djins ki viknut la. I n' fåt nén cachî pus long. Va-t on dire a ces djins la k' i fåt dire « nonante » paski « c' est pus lodjike » ? » => Li walon ni conte nén (do moens, pus) al manire celtike, come c' esteut possibe avou li francès dvinltins. Ki lu aveut les deus sistinmes. Enute, dins ci lingaedje ci, on-z ertrove puvite on maxhaedje målignant. Houte di çoula, ci n' est nén foirt comifåt di pruster des inticions, foiravant des mwaijhes, a totes les sakîs a ki on djåze. Sacwants pôrént rwaitî çoula come di l' AD HOMINEM. @Lucyin : « Tot volant èn nén xhiner l' francès, on lyi dene di l' impôrtance. » => Dji n' so nén d' acoird avou ça. C' est, come di djusse, tot såyant d' s' e raprepyî k' on l' dinreut di l' impôrtance. Bråmint d' Waloneus tchaiynut didins (nén vozôtes). Metans : on scrijheu vout uzer ene idêye, mins i gn a pont d' mot e walon. Do côp, ci bouteu ci va riprinde l' mot e francès tot-z e l' metant e-n italike. Répondre Remercier il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Uzeu:Reptilien, Uzeu:Lucyin: Merci pour toute votre aide. Alors, il reste les formes wallonnes de plusieurs noms classiques : Pallas (Athéna), Hygie, Orque (Orcus), Chiron, Charon. Des idées? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Biesmint les riscrire come i s' prononçnut, avou les rîles do rfondou: Palasse (Atena) Idjeye / Idjiye (a vos d' relire onk des deus) Orcusse Kiron Caron (dedja insi come li moenneu d' naçales di l' infier grek: s:Lucyin_(scrijheu_grek)) Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Kwamikagami, les propositions de Lucyin me conviennent très bien. Entre « Idjeye » et « Idjiye » je suis tenté par la première forme, sûrement par hypercorrectisme. Répondre Remercier il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Merci. Devrait-il aussi être "Erisse" et "Ceresse", alors? Wikipédia a "Eriss, Ceress". Il y a potentiellement aussi Salacie pour Wikipédia. Les noms non-classiques devraient-ils simplement être laissés en italique ? Ils sont Haumea, Quaoar, Makemake, Gonggong, Sedna. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) -ss <> -sse ? Fåt-st erîler. Li coron -ss esteut "al môde" å cminçmint do rfondaedje (måss); mins, après côp, on a yeu ptchî l' cogne -sse, po leyî -ss djusse pol w:cawete di codjowaedje -ss. Dj' inmreu tostant "Erisse", "Ceresse", "Palasse", "Orcusse". Ça fwait pus "nos ordinaires". Si on prind l' cawete -eye: Idjeye, Salaceye. C' est l' veur ki po les payis, on a tot rfondou avou -eye (Rûsseye, Tunizeye, la k' on vî cåzeu, maryî a ene Tunizyinne, mi l' rprononcî insi spontanêyemint). Po les viyaedjes do Coûtchant walon et d' Picardeye, on aveut cmincî avou -eye *Montneye pu rpasser a -iye Montniye, Wegniye. Sifwaitmint po les ptits nos d' kimere, la k' gn a k' Mareye k' a l' cawete -eye; ôtmint, c' est -iye: Zeliye, Djuliye, Meliye. Dji n' so nén po des intrêyes e clintcheyès letes. Djusse, s' i gn a on mot eternåcionå, el mete come dizo-tite avou l' modele {{Dizo-tite|Haumea}}: Kimint prononçrîz avou ene "boke a môde walone": Omeya ? Cwawår ? Makemake ? (avou dvantrin E = /è/) Gongogne (avou prononçaedje libe /ɔ̃/ u /ɔn/) ? Sedna ? Répondre Modifié il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Peut-être 'Haoumeya', 'Makémaké'? Je peut pas trouver le modèle 'Dizo-tite'. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) modèle 'Dizo-tite': c' est en cas d'article sur l'encyclopédie. Cial vos metoz li no e francès (inglès...) dins l' hagnon "ortografeye" di l' intrêye do no walon (come "soleil" / "sun" / "zoon" est sol pådje "solea" u "solo"). Nén dins l' årtike di l' essegne planetrece, la k' gn a ki l' no e walon. *Haoumeya ni va nén e walon (nou shuvion aou = /a.ɔ.y/). Si vos vloz fé prononcî on H, Hawmeya. iva po "Makémaké" si vos vloz fé prononcî /e/ (é) et nén /ɛ/ (è). Répondre Modifié il y a 3 ans advidjiler 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nén co dvins l' DTW. Po responde a ci sudjet la (so Wikipedia), la k' el mot administratif n' est nén rsintou come do walon. Dji vén d' mete el mwin so c' vî mot la qui preut todi ns aidî : advigiler (G0, rprins divins FE1 : advidjîler) : F. administrer, gouverner ; do latén advigilare. Gn a la d' cwè fé des noûmots avou : advidjilance (administration, gestion, gouvernance) ; advidjilrece ; ... Dji n' sai vos, mins mi l' deujhinme i m' djinne ene miete dins advidjiler et advidjilance mins oblidjî dins advidjilrece. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Sociolinwisticmint, dji wådreu todi li calcaedje do francès k' est ddja on mot corant (administratif) => noûmot clair [néologisme transparent] <> avidjilrece (nén dandjî di "î" long, ki ç' n' est fok èn accint) = noûmot brouyî [néologisme opaque]. Come sicrijheu, dji saye todi di n' nén awè deus noûmots brouyîs dins l' minme fråze. ça fwait des rdoblaedjes dins les motîs, mins insi, on respectêye les cåzeus ki l' eploynut ddja. Dj' d' l' apriyesse di cisse kesse la avou "rutche" "ruche" <> tchetoere. Ene miete diferin: adaptåcion <> redjårbaedje. Les noûmots brouyîs, po passer dins l' lingaedje, doerént esse siervous dins l' cåde d' on grand candjmint do statut (walon ezès administråcions ey ezès scoles). Les cis k' ont "passé", c' est sovint djusse inte li pougneye des rfondeus & wikipedyisses. Po "advidjilance", ça pout siervi pus åjheymint po "administration = gestion, gouvernance) = longue accion di govierner, ki po l' bastimint u les djins. => sacwants mots possibe ezès motîs: advidjiler, advidjilance (+ advidjileu, advidjilaedje ?); advidjilrece ; administrer, administråcion (+ administraedje + administreu), administratif (+ si on vout, administerrece), administråve. Répondre Modifié il y a 3 ans estape / etape 5 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) I m' shonne ki l' deujhinme c' est on noûmot, li prumî est pus vî. Divins E203 on trouve estape (sins faflote) = ètap ; divins E1 a costé di ètape on trove stape. Divins E212 on trove stappe avou sutappe (« distance d’un lieu à un autre »). C'est don : stape, estape/sitape ; avou etape come calcaedje do francès. Et come el vî mot francès estaple vént do neyerlandès stapel, i gn a nén vormint d' diferince avou stape k' est ddja la. On rmete tot eshonne u on fwait tolminme deus etimolodjeyes ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, dj' aveu ptchî li cogne "lodjike" "estape". Mins on n' l' aveut nén rtrové dins les motîs do 20inme sieke ( ètape [E1,E34,O4,S0]); Rimarke da Pablo sol DTW: tos les motîs classikes ont etape; dins Wikipedia i gn a 4 côps etape, eyet 3 côps estape; c' est eto "etape" dins les ratournaedjes Linux; en itålyin et castiyan c' est "etapa"; did wice k' i vent li "s" ? Did la les scrijhas "etape" dins les dierinnès Rantoeles (li mot rvént tofer dins les papîs so les spôrts da Djan Goffart). Mins come vos l' avoz stî rnaxhî ene cogne avou -s- dins E203, on l' pout mete come acertinêye. Dji pinse ki Pablo (@Srtxg) serè d' acoird. Dj' el rimete come prumire cogne ene miete pattavå. Djusse, dji n' metreu nén les 3 cognes; fok "estape". Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oufti ! gn a ddja ene grosse pådje di forbataedje so les Berdelaedjes https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?p=7259 Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) avou ça k' gn a vî sinse militaire dins Forir, avou on parint (estapî). Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) tot ratindant, metans les deus come dobès rfondowes (gn a d' l' astoca des deus costés). Répondre il y a 3 ans coloûte 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) I n' fåreut nén wårder l' D : coloûde, come i rispite dins colourdea ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oufti ! c' est l' veur. Mins adon, li kesse va raponde po vete, la k' tote li parintêye est avou D: verdeure, raverdi (dedja riscrît "vede" insi pa Djôr). Fåreut dipus d' advizes sol kesse (pol moens 5 uzeus do rfondou), et vey si on aloye les deus rîlêyes, et s' i gn a des ôtes sifwaits bodjes / parints. çou k' on pôreut fé, ossu, c' est erîler l' parint, so ene cogne pus simpe eneviè l' bodje : coloûtea. Dji sereu puvite po çoula, divant ene pus lådje consule. Ca dji croe ki l' erîlaedje di "vete" so s' parintêye a ddja stî "raboultêye" (= n' a nén passé al passete et si rtrover avou les raboulets). Répondre Modifié il y a 3 ans ons (on-z) 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Rifondou, nén rfondou ? Come èç mot la est eployî pa Djôr divins l' Rantoele, k' est cwand l' minme el gazete ki mete å dvant li rfondou walon, fåt i comprinde k' il a stî accepté ? Mi dji n' a rén disconte ci scrijha la. (pocwè nén onz ?!) Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, on l' aveut-st accepté (come cogne acertinêye dins mo des vî scrîts), mins dji n' sai si ça a stî noté ene sawice. Répondre il y a 3 ans pawoûr, payoûr ? 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nén co dvins l' DTW. Come dins aminoûr ? Nén simpe di ricnoxhe el bodje. paoûr, F. lourdaud, imbécile, balourd, homme peu dégourdi : C9, C1 (riprins di C9), O0 paoür (surmint flotchrece : paoûr) : Bernus (cial) Purade avou Y si l' bodje est lourd, u co payourd si l' oridjene est l' minme ki F. balourd avou ridaedje L/Y et B/P ??? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A, li bodje n' est nén lourd, mins l' tixhon bauer, e picård : baour/paour ; mot cité dins l’ FEW 15/1 83. Sol Wiccionaire e francès : fr:paour. Avou W adon : pawoûr u disfafloté pawour ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, pawour, dabôrd, cåze do disfaflotaedje des longs OU divant R w:Rîle Mahin do disfaflotaedje des longuès voyales û, î et oû divant ene vuzlêye cossoune Répondre il y a 3 ans On påter di pourcea a rmete roci 6 commentaires • il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer Lucyin, Gn a ene sakî k' aveut-st askepyî ene pådje Wikipedia avou come tite on påter di pourcea, avou s' possibe definixha. Mi porîz acertiner si c' est ene vraiye fråzlete k' on pout rmete vaici, divant ki dj' el disface do Wikipedia ? Amiståvmint, Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) @Lionel June : Dj' a fwait el dimande roci. Dji va co ratinde ene miete divant d' el disfacer. Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Lucyin : mècoyon acertiné dvins E165, nén trové dins E200 ; etimolodjicmint c' est cwè : on ptit mecoye (avou l' raptitixhante cawete -on) ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Po l' etimolodjeye di mecoye i m' shonne ki c' est puvite me- (sins, ki manke ; fr:mé-) + coye, del minme manire k' on trouve divins C9 : mècouye (il est scrît flotchreçmint mêcouye), mèprîjî (meprijhî), evnd. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) E picård, a Villers-Saint-Amand (Ath) : Vla l’ceu qui va au bos vla l’ceu qui fait des fagots Vla l’ceu qui a vu l’leup Vla l’ceu qui a eu peu Et l’petit mécouille qui ’t écoureus — Wallonia, t. 3, p. 89 (årtchive) Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, c' est on mot "normå", mins a mete sol Wiccionaire. (dji vén d' el fé: mecoyon) minme tcherpinte ki mivé, et... micoye (c' est vormint l' minme mot, et l' minme idêye ki "li pôve micoye"). come eto: monami, moncadet, monparan, matante, mononke, on monsegneur (a disrifonde monsigneur ?). Por mi, c' est tos etroclaedjes do prezintoe d' apårtinance "mi, mes, ma", nén l' betchete mes-. Gn a ddja mecoye; c' est l' minme mot, come dins awè l' coye = aveur li coyon (aler fé corwêye, rater çou k' on vleut adiercî). @Èl-Gueuye-Noere: ploz rmerciyî l' uzeu, et respliker k' on a fwait passer les dnêyes dins l' Wiccionaire ? Répondre Modifié il y a 3 ans asterlodjeye mins astronomeye 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nén simpe por mi di vey clair dins l' tchuze des rfondaedjes po ces mots la. On-z a asterloke k' est bén acertiné ezès motîs, avou aster-, å rvier do francès k' a astrologue avou astro- ; mins eto l' cogne astorlok(e) (E1,E34,E177,E203) avou metateze RO/OR astor-. Sol DTW, on trove eto astrologue avou l' disfondowe E34 : astèrloke, mins dji n' comprind nén pocwè. Po astronomeye on-z a l' cogne astrolomîye (O4, avou lomer) mins eto l' cogne avou l' fameuse metateze astornomèie (E203). Nén simpe di sawè s' i fåt mete ådvant astronomeye u astrolomeye ; astornomeye u astorlomeye ; u co asternomeye u asterlomeye. Del minme manire, fåt i prinde asteroyide u astoryide. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) asterloke, c' est on vî mot. Adon, dj' el prindreu avou ribetchfessaedje (metateze) do R. Les ôtes sont des calcaedjes pus noveas. => pus près do francès ki ls a "prusté" (mins ki n' les rårè måy). => astronomeye, asteroyide. Répondre il y a 3 ans grimâchin 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Vos vs sovnoz do sourdant, wice ki vs avoz trové ci disfondowe ci ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Motoit dvins Voyèdje åtoû dès batch ås cindes da Georges Alexis. P.S. Dji vén del trové divins Les Cahiers Wallons, 1954, lº 5, p. 126, la k' on trouve on boket do live. Ça sereut on mot do costé d' Lidje, adon ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A, dji vén d' trover grimåchin et groumancyin divins E1 (nén co dvins l' DTW). Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) adon, ça doet esse èn assimilaedje /sj/ => /ʃ/ tipike do lidjwès (moncheû, précôchon, rachou). + å <> an come dins fr mélancolie wa miråcoleye; måker <> manker + â d' après Serè. dji va loukî del vesprêye si Georges Alexis scrît avou å u â dins ses mwaisses lives. Répondre il y a 3 ans kim2s schoûter 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Kimandeu, deujhinme djin do singulî, dene schoûte et schoû : Schoû l' såverdea ki fwait tchiripe et djawe djawe (R9, R11 djawe djawe) schoû ! c' est l' Diåle ki schite (a baxheur, gadrouymint, boleye) Schoû, vosse sorodje est ki monte a Simna po fé tonde ses biesses (a sorodje) C' est ene sacwè k' a stî decidé podbon ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) schoûte ! & waite ! si scawèt voltî a "schoû" & "wai". Di memwere, li prumî est enimådjî dins les lives da Djôzef Calozet (choû !); dj' ô co ossu m' grand-mame k' el dijheut "choû ! ene oto ! ça n' pout esse ki zels ! (i dvreut esse dins S117). Et dins C1 ? Gn a eto dins l' minme cas (mins come sustantif) schôpe (awè schôpe a ses dints) & schô. "wai" est foirt corant so Nameur et l' Basse Årdene. I rote ene miete come ene w:ristitcheye fråzlete (mot-fråzlete): Vo l' la gåy, wai, asteure, avou ses 1000 lives a vinde ! = Vo l' la gåy, louke, asteure, avou ses 1000 lives a vinde ! Répondre il y a 3 ans cwasse (schoice, coisse ?) 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Sol DTW R10:28726. Nén simpe, paski : on trouve eto l' sinonime scwache (avou scwachî = dèscwassî) dins O4, avou candjmint CH/SS ; gn a eto O4 : (è)scoûrce (avou (è)scoûrcî, (è)scoûrceû, etch.), dins l' ALW 6, mape 28 : (è)scoûrc(h)e, (è)scôrc(h)e, mins eto (è)scwasse, (è)scwâsse ; gn a co cwache (avou cwachî=cochî, etch. avou candjmint A/O) metou avou *coactiare dins l' FEW 2 805b dizo l' cogne kwasi (avou S) po Nivele ki respond a nosse coixhe Coppens raloye cwasse a cosse (lat. coccia), mins eto F. éclat, souche. Nén simpe avou tot ça. Todi dins l' ALW 6, notule 183 (ébrancher, élaguer), dèscouchî : « en parlant des betteraves, des cabus [choux] ». Di dèscouchî a dèscwassî / scwachî, gn a nén bén long, mins dji n' so nén pår convincou. Rissaetchî les coxhes (u çou ki rshonne a des coxhes, les foyes et l' colet avou l' raecene) des betråles, ça a bråmint pus d' sinse ki di rseatchî li schoice u li cosse, mins bon... Dji n' croe nén ki gn a moyén d' rifonde avou schoice u coisse. Veyoz pus clair ki mi dins tot ça ? Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) por mi, gn a diferins mots et parintêyes, bén a pårt di n' onk l' ôte: schoice : fr écorce et parintêye (= hwèce = chwache = scwâce = scôrse = scôsse = scoûrse); latén  scortum (pea). schoircî : fr écorcher MINMèS COGNES DES DISFONDOWES => schoice-vint (= vent qui écorche); latén cortex. coixhî : fr blesser; li rfondaedje avou l' betchfessî OI est berdelåve (fwait sol pwaire cwachî / cochî sins nole disfondowe avou -wè-), mins on n' a djamåy rivnou dsu. => sivierba coixhe; Tayon-bodje latén * « coactiare » (acmaxhaedje di * « quassiare » (spiyî, casser) et * « coctiare »); c' est clair come do brouwet d' tchitches, mins les etimolodjisses ni sont nén des indjenieurs !). coxhe : fr branche (tocosté) + cuisse (e 20inme sieke djusse so Lidje, mins bén reployî e rfondou). lat « coxa » (cuisse) => scoxhî = fr. ébrancher, élaguer. Come vos djhoz, rifonde insi li scawaedje des betråles. => dèscouchî est rfondåve discoxhî. coisse : fr côte. Li sinse anatomike est cnoxhou pattavå; li sinse "montêye" djusse e tchestrolès (disfondowe côsse, vinant do gåmès); li sinse "boird di mer" est novea (w:Coisse d' Ivwere). Latén " costa " Répondre Modifié il y a 3 ans tchene/tchanve 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Les deus mots sont metous eshonne sol DTW, mins çou n' est motoit nén l' minme oridjene. I nos fåt fé deus mots, come e francès : chènevis (tchene) et chanvre (tchanve). Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, i les fåreut radjonde, copurade k' i gn a on troejhinme låron: tchambe (di nosse costé => tchambrete = tchenvire). Gn a ene mape so l' ALW 1: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=1&alw_page=93#alw-page-section Répondre il y a 3 ans djurer/fé siermint « su I’ pia d’ fougnant » 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' sai nén si c' est ene ratourneure eployeye inte des Relîs et fok inte di zels, u bén s' elle a passé foû del soce po dire F. « jurer sur l'honneur, prêter serment ». C' est i vormint ene pea d' fougnant, avou on tecse sicrît dissur ? Èt si dj’ vos a rapèlé ça, c’ èst pace qui vos-ôtes, lès « Rèlîs », tortos fréres dins vosse soce èt, qu’a faît sièrmint su l’ passète èt l’ pia d’ fougnant d’eplèyi tote vosse vîye è r’vindji l’ Walonîye, vos vos vèyoz tortos voltî sins-ambicion èt sins djalouserîye. — F. Pieltain, Lès Rèlîs à l’ Réjence, Les Cahiers Wallons, 1969, lº 4, p. 101. Maurice Dubois lève deûs dwègts èt djurer su l’ pia d’ fougnant. — Anne-Marie François, Li grand raploû do dîmègne 28 di fèvri [2016], Les Cahiers Wallons, 2016, lº 3-4, p. 55. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' è sai rén nén pus. Mins on l' pout mete k' a divni ene ratourneure (li soce des Relîs a dipus d' cint-z ans). ça divreut esse marké dins l' live w:Cayés d' guere des Relîs namurwès. Dji waitrè a ça dins 15 djoûs. Si c' est strapant, vos ploz dmander cwè a Djôzef Dewez [] (a disfacer après lijhaedje). Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a ossu: "djel djeure so m' vé et so m' coye" (djurer so s' vé et so s' coye), siermint des dmanants del Moyinådje k' a dné les mots mivé et micoye. Les deus divrént awè on w:livea sociolinwistike Modele:empr (ene miete po rire). Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Pol livea fôrmel: fé siermint, passer siermint Répondre il y a 3 ans schoirçåd 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Sol DTW, les deus sont metous dizo l' minme intrêye : R10:8361 : R11 schoircî_1 et R11 schoircî_2. I ndè fåt fé ene deujhinme ? I gn a eto k' on pout lére « Intrêye nén co rfondowe » mins « Rifondaedje decidé å 2021-02-07 ». C' est nén foirt clair. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) I m' avize ki c' est deus mots diferins. schoirçåd 1 vént di schoice [fr écorce, lat lat; scorteus]; schoirçåd 2 vént di schoircî [fr. écorcher, lat cortex]. Dji les dispwaireye sol DTW. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Tot rarindjî ! Répondre il y a 3 ans Modele:ridoblaedje ? 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) I shonne k' on n' a nén co di sfwait modele ? Dj' endè freu bén onk po les mots come kekene, cricri, Fifine, Mimile, poupousse. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) siya, c' est Modele:Ddm (w:Dodobe mot) ki rashonne a: Categoreye:Dodobes mots do walon. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a ossu les rdobletes (w:Ridoblete), mins gn a co pont, mi shonne-t i. Répondre il y a 3 ans matén 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dins O0, avou maté (idem sol DTW) ? Dji n' trove ki matin come adviebe, t. 2, p. 164. C' est sor ene ôte pådje ? Dins l' ALW3 notule 129, on trouve bén matén po Tchålerwè, et maté, ça vénreut did la ls acertinances ? Ça m' shonnreut drole come vos avoz eto radjouté G203... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li betchfessî én est acertiné pa: matén : C106,G203,O0 maté : E165,E200,G203,O0 matègn : G203 Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, mins dji n' trove nén les disfondowes matén et maté dins O0. Dji n' trove ki matin. Fåt k' dji pinse a scaner les lives, ça m' aidreu bén mins pol moumint dji n' a pont l' tins. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' a nén mes motîs papî. Dji les rsaetche. Dji rwaitrè paraprès. Répondre il y a 3 ans Djôzefene 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Po des mots come çti-la, sins disfondowe avou -ène (Djôzèfène, Jôsèfène, ...), dj' a yeu l' idêye di mete dins li hagnon « Etimolodjeye » el pitite esplikêye ki shût : Li rfondaedje di ç’ mot ci shût l’ ci des mots ki s’ finixhèt avou -én, -ene. Gn a co a dire sol pådje d' esplikêyes, mins s' aprinse a mi, ça m' shonne esse ene boune idêye di dire pocwè on-z a prins Djôzefene, Fefene, Fene come rifondowes et nén Djôzefine, Fifine, Fine. Fåt i prinde les deus cognes come rifondowes ? Mins adon kéne rîle shure ? Çou n' est nén todi clair : Djulén VS Djulin VS Djulyin. Dj' a mi-minme sitî ene miete sorprins d' vey ki èl cén (omrin), èl cène (femrin) shût l' minme plan, mins k' on-z a prins el ci (omrin et femrin). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dins les scrijhaedjes, les pus vîs ptits nos sont purade avou -ene: Catrene, Djåclene. Les pus noveas avou -ine. Carine, Josline <>Djoslene ?. Dji tchicteye tofer pol no di m' sour: Mårtene / Mårtine. Come tos les nos d' djin, l' ortografeye bodje avou l' môde. Cial, on pout erîler u nén. Motoit nén todi erîler les sbetchaedjes (Fine, Fifine) avou l' mwaisse mot. Pol cawete -ien e francès, Bastén et Djulén ont des scrijhaedjes avou -én, et des nos d' famile avou -in (Bastin). Mins Lucyin u Felicyin n' end ont pont, et gn a nou no d' famile. C' est k' i sont pus noveas (1850-1900 ?) Répondre il y a 3 ans Djerpènes Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a des djous k' dji m' di k' i nos fåreut fé otrumint, paski mete des egzimpes sicrîts e 20inme sieke dins li hagnon « sistinme Feller » avou des mots da Eugène Gillain come : « dix », « deux », « élection », « djè l’ poux dire », evnd. on piede tot credit, pinse dju. On-z a bén l' côde wa-nst po les srijhas nén standård, mins dji m' mi sin nén d' mete ces mots la come nén standård adon k' il estént eployîs divant l' sistinme Feller. Dji n' sai nén comint on preut fé, si vs av ene idêye... Répondre Remercier il y a 3 ans kinou / canou 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Rifondou avou ki- R9,R11, mins avou ca- dins R10 ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Idem avou kinåd, mins « conård » dins R10 Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Po les dischindants do latén "cunus", on n' a måy loukî eshonne li cayet. Gn a: des ca- : cane (https://dtw.walon.org/w/index.php), canou des kin- (kene po on seu pî): kinete, kinåd... => no d' famile Kinet (Quinet) des co- / cou- (conete = counète dins ene tchanson da Mimile, divreut esse dins O81) => no d' famile Counet, Conard... Dj' aveu ovré so ces mots la foirt timpe dins l' istwere di l' esplicant motî (2001-2002 ?). Asteure k' on a dipus d' motîs, fåreut motoit rashonner les cis avou l' minme tcherpinte: cane = kene; kinete = conete; kinåd = conåd; kinet = conet. A pårt les 2 ca-, ça rshonne al betchete ki-, la k' les ki- et les co- sont loukîs come dobès rfondowes. Répondre il y a 3 ans walipicård 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg @Èl-Gueuye-Noere Bon, k' est çk' on fwait ? On-z acceptêye li côde wa-pcd po « walipicård », dedja eployî pa Lucyin : capia ? Mete les mots dins walon u picård sorlon çou k' i nos shonne ni va nén po les fråzes d' egzimpe. Metans, dj' a metou bètch a pinchètes avou l' walon, paski bètch (betche, båjhe) est walon, et on preut dire el minme po pinchète. Mins l' fråze d' egzimpe da Jean Fauconnier mostere des mots k' on preut vey come picårds : Lès p’tits infants dou marichau avin’tè bèl a li fé dès dou-douces, a li d’ner dès bètch a pinchètes, a li d’mandér in grimpyant su sès g’gnoûs dè fé « yu, yu, a dada », i lès f’soût rademint chamtér in d’sant « Lèchèm-mè tranquîye, si vous plét ». U co a bîn, avou les codjowas: ine-tè (estént ?), veûle-tè (volént) dins ene fråze da Robert Dascotte. A vos d' èm dire. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji sereu po on côde a pårt wa-pcddabôrd. Les fråzes avou l' codjowaedje -in'tè serént drola. Gn a eto tos les mots des motlîs da Michele Herlin (WP199 dins l' djivêye; + w:Michèle_Herlin#Djivêye_des_motlîs_da_sinne so s' pådje Wiki). I comprindreut eto les fråzes des scrijheus des arondixhmints di Sougniye et Twin (ki dji cnoxhe foirt pô), come end a dins l' Moxhon d' Ônea (les cis d' Bince, metans). Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Mi ki pinseu k' a Bince c' esteut seur do Picård... Répondre Remercier il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Li minme ki Lucyin. Li walipicård, c' est podbon li frontire etur l' picård ey el walon (aprume ès varyisté coûtchantrece). Dji sai k' so totplin des mapes, on-z uze sovint les deus nos come sinonimes ; mins on voet bén k' i gn a ene diferince inte les deus. Metans : e walipicård on direut puvite « capia » (al Bijhe del frontire) ubén « tchapiô » (al Nonne), al plaece di « tchapia » å coûtchant (come on li fwait bén do costé di Tchåmerwè). Tolminme, dj' a les pinses k' on dit « tchapia » eto do costé do Mitan. Amiståvmint, Répondre Remercier il y a 3 ans terisse 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) C' est cwè l' sourdant TL66 ki vs avoz radjouté dins l' hagnon ortogafeyes e 2012 (gn a 10 ans) ? Et MAza, dins ene fråze d' egzimpe, todi al minme date ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) TM66 : dji n' voe nén come ça. Fåreut k' dj' åye [E24] (Haust, Jean, La houillerie liégeoise, Liège, 1925) po vey si ça n' vént nén did la (Texte ? Liégeois ? n ° 66 ???). MAza = w:Michel Azais Répondre il y a 3 ans precåcion / precôcion / precocion 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Vos l' avoz scrît avou O disfafloté so Wikipedia a w:Papî Ltchanteu disconte do rfondaedje do walon et des noûmots, mins avou l' toetea a w:Fåvetes (haycous) dins « precôcioneus ». Sol DTW c'est avou Å, come so Wikipedia a w:Cawete -åcion. Fåt i l' escrire come dins devôcion et emôcion ? U bén come ça vént d' on mot latén (praecautio) avou AU, come auca > åwe ? El problinme, c' est k' po åwe i gn a des disfondowes avou â, adon k' vaici i nd a pont. On trouve les acertinances : précôcion, FE1, CW (diné pluriyal, 1937, lº 7, p. 99, dins Li tchant dès walons felerijhî), S0 précôchon : FE1, CW (diné pluriyal, 1957, lº 9, p. 130, dins Amoûr da Georges L.-J. Alexis) précôssiyon, CW (diné pluriyal, 1954, lº 1, p. 9, dins Prosper au paradis da Arthur Masson) précaution : O4 (nén Feller, diné pluriyal a « tchambe »), CW (diné pluriyal, 1938, lº 14, p. 214, dins Li pèrce-neige da Ernest François + lº 19, p. 290, dins El’ Pétit Jésus des Wallons da Léon Wailliez) ; ricoridjî précaucion : FO4 prècaucion : CW (diné pluriyal, 1948, lº 3, p. 40, dins Histwâre d’on gamin d’Cèles da Joseph Houziaux) précauçion : CW (1953, lº 8, p. 150, dins A propos d'wètûres da Nestor Lemaître) précausion : CW (diné pluriyal, 1955, lº 9, p. 132, dins A Maraûde da E. J . Piret) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' aveu ptchî "precôcion" u minme "precocion". Paski pocwè ? Pask' on n' a nole "*precâcion". Mins sol DTW, dj' a veyou "Rifondaedje decidé å 2009-11-30." => dj' a rcandjî dins mes dierins scrijhaedjes. Min on l' pôreut rmete sol tåve, avou devôcion / devocion & emôcion / emocion. Dji vôtreu voltî pol "o" (disfafloté). Répondre il y a 3 ans schali / schalî 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Sol DTW : schali / schalî. Çou n' est nén l' minme sacwè ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) po les rujhales do tchår, oyi. Dji va rmete les deus eshonne come schalî. Répondre il y a 3 ans lêye 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A disfafloter u nén ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) nonna, mi shonne-t i; c' est come les pårticipes erireces del prumire troke, *lé, dilé, lérece riprezintant l' omrin. La co on bea mot ki dji n' kinoxheu nén. Sabaye si on l' ritrovreut dins des scrijhaedjes ? Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A-z aveuri, mins lé (come e vî francès) shonne esse divins l' Syntaxe du parler wallon de La Gleize, da Louis Remacle, t. 3. Dji nel a nén dzo l' mwin. Répondre Remercier il y a 3 ans simoule 8 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Divins E200 gn a l' sinonime : = grîse-mḗl (grîse-mél) k' est on calcaedje di l' almand gries Mehl (sorlon E200) u purade Grießmehl (sorlon l' Wiccionaire e-n almand), et ki voreut dire « grijhe farene ». Comint ç' k' on l' rifondreut, avou disfaflotaedje : grijhe mel u e-n on mot, come e-n almand : grijhmel ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A, et tins k' dj' î sondje, on direut bén k' el betchfessî JH n' est nén vormint djuftifyî dins grijhe. Ça shonne esse on forcoridjaedje. Sorlon l' FEW 16 80b i gn a bén les cognes gris, -he, avou gri, -che, gri, -χ, mins nén pol walon pinse dju. P.S. : come dit dvins Revue de linguistique romane, t. 25, 1961, p. 404, les cognes avou ç/χ c' est do lorin : a Falkenberg (Faulquemont) et Uriménil (k' on rtrouve divins l' FEW). Dji pinse k' i nos fåt dire k' on-z a shuvou bijhe po çou k' est do rfondaedje, si c' est bén ça... Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) pol calcaedje di l' almand: nén corwaitî les bokets = grizmél (li "é" est acertiné pa mehl => nén disfafloter). gris / grijhe: nozôtes (walilorin), on a minme a l' omrin: on grîj tchuvau. Dji croe ki l' prumî rfondaedje, c' esteut grijh / grijhe. Mins come, po l' omrin, c' est foirt coinrece... Pol femrin, dji pinse k' on doet shuve li rîle des rîlêyes come bijhe, shijhe (screne), shijh (6). Po "shijhe", Pablo aveut rtrové on rimaedje tchimîhe / sîhe dins l' vî lidjwès, çou ki mostere ki l' coron -îze, c' est ddja on rfrancijhaedje. gris [O4,S0,S36,R13]; {gri} [E203]; grije [S109]; grîj [S117] / grijhe [R13]; grîje [C8,O4,S117]; grije [S109]; grîche [S33]; grîse [S0] Pol femrin, gn a k' Lidje (et Bestogne) k' a -îze => grijhe: pus lådje oyowe. Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji voe ! C' mot la est don a mete avou les crombès rîlêyes avou Z so Lidje. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Po "simouye", dj' aveur rfondou avou -y- (sorwalonde et lådje oyowe) (a w:couscousse): simouye [C9,FE1]; simoye [E1]; sèmouye [O4]. => simouye Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji vote eto po l' cogne avou -y-, a vey avou Pablo et nosse Noere Gueuye. Vla co on mot pol cåzu BS lh : simoulhe. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) El "simouye" shonne esse prezinte pattavå (avou des scrijhaedjes diferins) åré al Nonne. Contråvmint a "simoule" (k' on ritrove k' å Levant ey al Nonne). Mins nerén, @Reptilien.19831209BE1 vént d' mostrer k' el "lh" åreut stî l' werit-tot. Come di djusse, "simouye" dimane madjoritaire, mins i n' acsegne nén k' on l' pout prononcî avou on "l" dins mwintès sadjus. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) simouye å raploû rfondaedje do 12 di måss 2022 https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?p=7197 Répondre il y a 3 ans axhele 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On est bén d' acoird ki c' est on noûmot, erî-rfwait d' après axhlêye ? U bén est-i acertiné ene sadju ? Et po : ècel : E203 essel : E177b A mete come disfondowe u on ndè fé on sinonime, calké do francès ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, li mot vormint walon pout esse adviné a pårti di FE1 "aisselle": faisceau (de paille, etc.) qu'on peut emporter sous l' ---: ahelêye; adon li sinse namurwès k' esteut brouyî sins çoula: axhlêye = volêye di côps: c' est pask' on prindeut les ptits efants dizo les bresses po lzî fote ene fessêye. Dji pinse ki dj' a tuzé a ça cwand dj' a fwait on noûmot po fr. ganglion axillaire (la k' on x est veyåve e francès) => glande axhelrece (e l' maladeye ki dj' kinoxhe li mî dins m' mestî, gn a todi des glandions houzés (crexhioûles). Les deus mots des vîs motîs sont, aiwdirotchmint, des calcaedjes setchs do francès d' docteur. Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Po axhler, dji n' so nén seur di ttafwait comprinde. El definixha c' est : prinde dizo l' bresse (dizo l' axhele), mins l' viebe est metou sins complemint. Cwè çki ça preut bén voleur dire : dji prind dizo m' bresse, et c' est tot, sins dire cwè çki dj' prind ? I gn a bén ene fråze d' egzimpe, mins dji nel comprind nén nerén. Il a axhlé dins l' taessea d' djåbes et-z è prinde troes po sognî ses tchvås. Fåt i comprinde k' el djin a prins troes taesseas d' djåbes, sins vormint tchoezi, dijhans les troes prumîs k' elle a-st atrapé, po sognî ses tchvås ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) nonna: fråze sinonime: il a bressî dins l' taessea d' djåbe = il a tchôkî s' bresse (disca l' axhele) dins l' taes d' four (u d' djåbes), et ramoenner ene bresseye dizo ses bresses (= ramoenner ene axhlêye dizo si axhele). Ci sinse la di "bressî", dji l' a oyou co 13 côps; dj' a pinsé ki "axhler" aveut l' minme uzaedje (mins rovyî paski foirt diferin do francès). Li sinse pout esse sitindou: c' est lu k' a bressî dins l' cagnote do fotbal. = prinde a grandès pougneyes. Répondre Modifié il y a 3 ans ratoirtiyeye 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) u ratoirteye ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Asteure, dji rfond "ratoirtcheye". Li mwaisse viebe, c' est, pinse dju, ratoirtchî [retrordre, retorcher]. Si l' mwaisse viebe sereut * ratoirtyî [réentortiller], avou li rfondaedje d' asteure, ci sereut ratoirtieye. Mins dj' a ptchî l' prumî bodje, avou ene nouzome parintêye, et l' sinse ki "clope" bén. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) sol DTW: ratoirtiyî (oyi, come toursiyî). => ratoirtiyeye = bén ewalpêye = ravôtieye; po ene bafe, c' est on côp k' on dene al taxhlete tot toirdant l' pougn. Did la, li sinonime "ratournêye". Mins c' est l' veur ki dj' a yeu des rujhes po trover l' adire. Nozôtes, ratoirtiyî = ratoirtcher & ratoirtchî = ratoirtcher (omofones). Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Rifondaedje do pårticipe erirece femrin del 3inme sôre avou -ieye (raploû rfondeus viè 2018). Mins tot rfondant avou on pî dpus, on li rmete avou l' deujhinme troke => ratoirtiyeye. Dji rmete totafwait come parint di toirtchî dins l' DTW, avou inte åtchetes, li cogne ki vénreut di toirtiyî. Répondre Modifié il y a 3 ans imprévisible 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Si e walon on dit : nén ratindou (owe) ; comint dit on inattendu ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) c' est parey; c' est nén do mot po mot; mins vos ploz (po les deus) prinde des Piron-pareys: nén rawårdé. po imprévisible, si on vout aconter l' cawete -ible: nén ratindåve, nén rawårdåve. come calcaedje do francès, imprevizibe (-/îp/, -/ip/) pôreut co passer (come possibe & impossibe), mins dji n' "sint" nén *inatindou. Dj' a rewalpé mi FO105 (dj' aprestêye mi "grand voyaedje"), dji n' sai s' Mr Djervî i l' a metou. Répondre il y a 3 ans Motî Johan Viroux 6 commentaires • il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Dj' a veyou ki Johan Viroux aveut askepyî on motî da lu avou ès-n' ortografeye (k' est al mitan etur li sistinme Feller eyet li rfondou). Totfeye, i n' est nén scrît ene sadju dins l' djivêye. Ça sreut azår on limero Gxxx ? Amiståvmint, Èl-Gueuye-Noere Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Mmm, dji pinseu k' c' esteut on rcopiaedje di FG1 (Walo+) mins gn a des diferinces. Metans, dins FG1 li scrijha aî n' est nén rprins : fêt, fét (fwait) mins dins l' motî Viroux il est rprins : faît qui fét du bén / qui fêt do bin (FG1, deus cognes) qui faît do bin (1 cogne) I nos fåt don èn ôte limero, FG2 ? (avou F come c' est on franwal) Mins, sins voleur l' ataker, dji nel conoxhe nén, i m' shonne ki Johan n' est nén foirt oniesse, pask' il a rpins mot a mot çou k' on trouve dins l' divant-z-ouve (i manke sacwants ptits bokets) et l' adrovraedje di FG1 da Willy Bal (1992), tot-z eployant l' alomåcion « Walo+ » po s' motî. Aveut i ls abondroets po l' fé ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji voe eto k' il a cmincî a rseatchî evoye dins les mots ki cmincèt pa A tot çou ki n' est nén namurwès. Metans, dins F. abricot gn a pus k' aubricot. Les cognes åbricot et abricot n' î sont pus. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien.19831209BE1 : « Dji voe eto k' il a cmincî a rseatchî evoye dins les mots ki cmincèt pa A tot çou ki n' est nén namurwès. Metans, dins F. abricot gn a pus k' aubricot. Les cognes åbricot et abricot n' î sont pus. » Dji n' sai nén s' il les a rsaetchî evoye. Li waibe est eplaidî, mins i shonne esse bråmint e boutaedje. Gn a des seccions k' ont stî metowes so pî mins eles sont todi vudes, disk' asteure. Metans, li croejhete do lingaedje picård. « Mins, sins voleur l' ataker, dji nel conoxhe nén, i m' shonne ki Johan n' est nén foirt oniesse, pask' il a rpins mot a mot çou k' on trouve dins l' divant-z-ouve (i manke sacwants ptits bokets) et l' adrovraedje di FG1 da Willy Bal (1992), tot-z eployant l' alomåcion « Walo+ » po s' motî. Aveut i ls abondroets po l' fé ? » Come di djusse, c' est mo riscant s' i n' a nén yeu les abondroets po. Totfeye, I m' shonne ki Johan Viroux est so Facebook ey Instagram. Dji pinse l' awè ddja evoyî on messaedje, on côp. Dji vou bén sayî d' vir avou lu, s' i vs el vloz ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) C' est lu k' aveut-st ataké li "w:djivêye des motîs do walon". I boute ladsu dispu 1990, pol moens (aveut-st ataké avou Lorint et Tiri Dumont, mins todi wårder si ovraedje por lu tot seu). On î rtrouvrè dazår des noûmots foirdjîs pa s' pa, Rodjî. Metans: on årè on rahouca-motî po gråces (k' i wåde å singulî): merci : nm et adv grâce, mèrci ; merci beaucoup, mèrci bran.mint dès côps, cint côps grâce (on aveut des rujhes po "merci beaucoup" avou "gråces"; c' est mî ki "bén des gråces" u "gråce bråmint des côps". ça a l' air bén ossu po on "franwal di candjmint di stîle", come li ci Chantal Denis: avec lui il n’y a pas lieu de craindre la mélancolie, c’ è-st-on gaîy. Po les cminceus, ci serè clapant (li motî Denis, FC99 est todi dins les dresses, cial, so deus troes clitchaedjes...) Taiss k' oyi : dj' el mete come FG02 dins w:Motî_francès-walon#Totès_coines Pol walfran, dj' el metrè sol djivêye des motîs. I mete tos les sinonimes, et wårder les H lidjwès po les mots d' Lidje: creûhelåde nf (e) carrefour, cf crwèjelaude, syn. crwèsemint, crwèsia, quate-tchimins Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) walfran metou dins l' djivêye dizo limero G106 Répondre il y a 3 ans Motlî d' Fumwè (Cahiers wallons, l° 1, 1979) 4 commentaires • il y a 3 ans Résumé par Reptilien.19831209BE1 Loukîz a : Sourdant:S48 Nérlissem(e) Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Avou -e sol Wiccionaire (di R9), sins so Wikipedia : w:Élessene (viyaedje). Répondre Remercier il y a 3 ans niyete Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) C' est on noûmot fwait del minme manire ki niyå et niyêye : niy- avou l' cawete -ete ? Répondre Remercier il y a 3 ans Mozale (F. Moselle) Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Noû loyén avou l' så mozale, vaici c' est pol dipårtumint d' France et l' rî. Deus ptitès kesses : Si dj' a tot comprins, Mozale c' est l' bodje Mouze avou l' cawete -ale (raptitixhante cawete), come e latén Mosella (li ptite Mouze). Ci mot la e walon est i acertiné ene sadju ? Si on-z est po dire ki -ale c' est ene dobe rifondowe di -ele, adon i nos fåt dire eto ki bale (acertiné dvins S48) c' est ene dobe rifondowe di bele, et ça po tos les mots a vey avou ces cawetes la, metans macrele (acertiné dvins C8) = macrale. Dji sreu po dire ki c' est des sinonimes, mins nén des dobès rfondowes. Répondre Remercier il y a 3 ans barot Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Sorlon l' ALW 9.43 p. 104, li mot baro di C9 (rpins di G0 2.2 p. 501), c' est l' minme mot, mins l' definixha shonnreut flotchrece, si dj' comprin bén. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans tcheutche 5 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a radjouté c' mot la sol Wiccionaire del minme manire ki vs l' avoz radjouté so Wikipedia (w:Tcheutches) e 2004. Mins dvins R9 tcheutche est e bleuse coleur (e Feller) et tchûtche est e rodje (rifondowe). I gn a yeu on candjmint dispu, li rfondowe c' est tcheutche et l' disfondowe tchûtche ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji waitrè a ça dmwin. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Raspepyî sol DTW et so l' Wiccionaire: gn a ki, e Feller, tcheûtche => rifondou tcheutche Sereut dins les "suppléments Villers" mins nén dins E212 eplaidî et riscané. Dji n' a nén E212b dizo mwin. Dji n' voe nén did wice ki "tchûtche" vént => flotche di tapaedje ? Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji voe k' i gn a deus cognes pol noûmot frindjidî / frindjilidî. => rîle di l' economeye => frindjidî Tos les lingaedjes tchereynut otomaticmint viè des mots todi mus simpes (di m' cours d' inglès d' umanité: languages always evolve towards greater simplicity). Va vey kimint k' dj' a ritnou ç' fråze la !!! Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Tot conté tot rabatou, dji rsaetche li sinse di stindaedje a tos les frindjidîs po "tcheutche". I vént do prumî definixha "sôre d' oujhea". Mins i shonne k' i fåye purade leyî ç' mot la po Sylvia curruca [fauvette babillarde, "gazouillarde"], ki xhufele tot volant avou a on moumint dné des notes ki l' live so les oujheas (inglès) lome "tchikki" = "tcheutch". Répondre il y a 3 ans cro(t)chèt / crokê 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nén simpe por mi d' sawè s' i fåt tot mete eshonne a crotchet, dji direu k' neni mins... Dji voe k' on-z a (cåzu) l' minme rujhe avou croxhî / croker / crokî sol DTW, u co avou clotche / cloke (loukîz vaici). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Po cloke + clotche: ça rote come dobe rifondowe dispu li cmince di l' esplicant motî. Po croxhî et croker/crokî, ça serè parey, ca gn a des parints ki n' sont nén discandjåves. Metans (foirt corant): il a s' croke; il a atrapé ene croke (ça dveut esse divins l' ALW 15). => i n' vleut nén fé les vaccins, mins il a stî croké; ça lyi est bon ! Li coron -ker (purade ki -kî) come "viker" (si on raveut s' côp et ses måyes, on åreut motoit rfondou tot avou -kî, mins i m' shonne ki c' est trop tård). "croxhî" po tot çk' est vormint mawyî inte les dints (schoûte come les vatches croxhnut les carotes di mayisse), et des sinses imådjreces: i croxhe li walon = i l' cåze bén. => croxhî + croker crotchet: clairmint rfondou insi crokê (dji n' el voe nén dins l' DTW) si ça vént d' on motî d' après Lidje => crokea. Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) crokê : E1 Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, avou l' famile di crok (disfondowe di nosse costé: cro), ossu ene usteye po reterer les canadas. "dji m' va passer l' crok". (di m' tins, dedja ratelé so l' tracteur, mins ki dveut esse saetchî pa les tchvås divant ça). => 2 familes al sinsyince foirt diferinne. Répondre il y a 3 ans Prononçaedje di diyagnostiker 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg Sins vormint sawè si l' prononçaedje est /ɡn/ (G+N) u /ɲ/ dj' aveu leyî l' prumî tot sperant trover d' ôtes sourdants. Pablo a rcandjî po /kn/ avou l' messaedje : « come li prononçaedje est /k'n/, i n' fåreut nén fé l' ricepaedje di-yag-nos-ti-ker ? ». Come mi dj' prononce ene miete al môde aclote dianostikî (mins purade diyanostikî, et minme avou djermalance do N) dji n' pôreu aidî. Vos, Lucyin, vos prononcez avou KN ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Mi, djel prononce (motoit) di.yag.nos.ti.ke; mins si dj' va rade, c' est /ʤag.nos.ti.ker/ Li prumî pî => deus pîs aveut stî decidé do tins da Baudoux (2005-2010) (come diyamant, diyaleke) Por mi G + N ni moenne nén a èn assimilaedje. Dj' a e S117: adag'ner edagner (= edagler), ki dj' a oyou m' mame prononcî co 100 côps avou on vuzlé G. Des sfwaits mots, on fwait çk' on vout avou. Li cawete divreut shuve "viker" (k' on åreut polou rfonde "vikî": Nivele + Måmdiy), mins li prumire "lisse d' emilaedje" (divant les djåspinreyes) si loméve "viker" (askepieye pa Lorint Hendschel). Adon... rîle do prumî arivé... Répondre Modifié il y a 3 ans wekinisse 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Pocwè avou on candjmint d' voyale ? C' est po shuve tchén, tchene, tchini, tchinisse ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Et wékènî (O0), o.n. « qui pratique le congé du samedi », on l' mete avou u on ndè fén on sinonime ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Pol bidje, i fåt decider si on shût u non li candjmint d' voyale classike do Rawete:Codjowaedje do walon/copiner u nén, come copene / copineu. Por mi, ces candjmints d' voyales la, c' est ene sire piceure do walon (et des ôtes lingaedjes romans, dj' el voe sovint e l' espagnol). Après, c' est deus cåzu sinonimes, wekinisse ene miete veyou do mwais costé, wekinî mi shonnant "politicmint comifåt". Dji vôtreu po wekinî, wekinresse + wekinisse. (come violoneu + violonisse, mins ciddé, c' est li parint avou -isse k' est "nôbe") Répondre il y a 3 ans Aubain (e francès) 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) a stî rfondou Åbwin so Wikipedia (Pitit no walon), po shuve Aubwin divins C1,C9 ; mins on trouve eto l' cogne Aubia divins (F)O4. On nd e fé ene dobe rifondowe ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Divins S0 c' est Ôbin/Zâbin et Åbin divins E1 (F. Aubin). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Åbwin: sorwalonde "mwinpwin": Modele:pwinmwin (todi ritnowe, såf dins tchimin, tchèmwin e Coûtchant, mins on l' a veyou trop tård). Metans, k' ont passé, cabén foirt coinreces: pwaire, mwaisse, fwait. Répondre il y a 3 ans årticho 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) mins årtichôt sol DTW. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) c' est todi les rujhes avou ces "ô" la ki n' sont nén li betchfessî ô. Come dins chamo, piyano, buro, depot... dji pinse k' on simpe "o", c' est assez. Dins l' prononçaedje zero-scrijheu, dji mete /o/ et nén /ɔ/ å coron. Les halcrossès cossounes å coron, ki n' rispitèt nén dins l' parintaedje, Haust aveut ddja sayî d' endè rsaetchî (tins, pî, coir). Dj' aveu atåvlé, metans "plafon" (paski "plafoneu", "plafonaedje"), mins cwand on louke tos les motîs ki shuvnut l' francès, on trouve totavå on -d. Dji rmete li relijha "årticho" dins l' DTW. Répondre il y a 3 ans blancåsse 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji nel trove nén dvins E1, come dit sol DTW. Dji n' trove ki blancåte. I gn a bén des mots avou -asse (djènasse, violasse) et as′ (blankas′, breunas′), mins rén po -åsse. Nén dvins FE1 nerén. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) on a rfondou li cawete -åsse tos les mots d' coleur. Gn a on fi d' berdelaedje, mins wice? dji nel ritrove nén. DTW: blancåsse, bluwåsse, brunåsse, verdåsse, noeråsse, olivåsse, violåsse, rodjåsse Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, mins çou ki dj' vou dire c' est k' « blancåsse » ni shonne nén esse divins E1, come c' est dit sol DTW. Répondre Remercier il y a 3 ans (dis)fôrmer 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) si codjowe come tchicter u wårder ? ça s' disfôrmêye/disfôme On trouve les deus dins E203, avou spotchaedje nén rprins e Rfondou : « ji d’fôrm/d’fôrmaie ». Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dj' inme ostant "disfôrmêye", come dj' atchtêye. => tchicter Répondre il y a 3 ans David / Dåvid 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On trouve les deus so Wikipedia et sol Wiccionaire. Dâvitt : E203 Dåvid : E1 Dâvid : C1,FC99 Dâvid′: S0 David : O4 (a « Kètin ») Dauvid (dins « L’ Blanc Dauvid ») : Marc Remy, Les Cahiers walons, « Pasquéyes di vîs grognârds », lº 9, 1976 Pout on dire k' i gn a la l' betchfessî å ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, avou å, â, et au, on a tot çou k' i fåt; on n' såreut mî !!! Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg ça m' fwait pinser ki dji so k' "acertene" li dierin D dins "Alfrede". Dåvide ??? (come E203 & S0) mins ça shonne drole ! Répondre Modifié il y a 3 ans Flipe / Flupe 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On trouve les deus so Wikipedia et sol Wiccionaire. A mete come dobès rfondowes u on n' wåde k' el cogne avou -i- ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) po i <> u, on tchoezit. End a des cåkêyes nén relîs: umådje, mi fu (mi fi), comufåt. Les sorwalondes k' ont ddja "passé" sont vaici w:Sorwalonde#Sorwalondes_di_l'_Eter-Sambe-et-Mouze_avou_-U-_(fr._et_pus_lådjès_oyowes_avou_-I-) Mins come c' est on ptit no, on pout mete les deus come intrêye, si vos vloz. Come Mareye et Maroye, Djihan et Djan. Répondre Modifié il y a 3 ans Félicîye 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) E Rfondou : Feliceye ? Minme si a Lidje c' est avou -îye ? Neni, come Djeniye, Meliye, Sédoniye,... Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) So Wikipedia, a Pitit no walon on trouve Féliciye (sins disfaflotaedje) Félisse (idem a w:Félix Duval), mins on trouve eto Felisse (3 côps : la, la et la) Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg deus rujhes: cawete -îye / -èye po les ptits nos d' comere. Li "normåle" sereut -eye, tot shuvant Mareye. Mins les nos d' djins ont stî francijhîs foirt timpe. Did la l' ideye di wårder l' cawete -iye. Djuliye, Meliye, Zeliye. li prumî E doet i esse disfafloté ? Ci sereut bråmint pus åjhey. Dins les tites Wiki, gn a ddja w:Les_mots_då_vî-pa_da_Felicyin_(lives). Félis', Émile, héron, Héron sont wårdés avou "é", disk' asteure. Mins dji "clitche" todi dpus po disfafloter ces "é" la, minme s' il estént "stocaesses" dins les accints do 20inme sieke. Si vos estoz d' acoird, vos et Pablo, dji disfaflotreu: Feliciye, Felicyin, Felisse, Emile. Répondre il y a 3 ans Archimede / Årtchimede 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Vos av eployî l' prumire cogne a s’ asblawi (ké tecse ?), et l' deujhinme dins Tchicago-el-Walonreye : Li bénrtourné (Moudes a rvinde). Espontanêymint, dj' areu dit l' deujhinme, surmint pa-z assaetchance avou årtchiteke. Po Pablo, ça sreut Archimede (visse d' archimede). A mete so Berdelaedjes ? Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Et cwand dj' årans (pol dire a vosse môde) trové comint scrire el no di ç' grand ome la, dj’ pôrans bén criyî : c’ est da nosse (« eurêka », SpG1, hagnon lº 639). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a deus kesses: år u ar: po les nos prôpes, gn a : Årmeneye, Årdene; dins les (noûs) cmon mots: årtisse, årtchiteke, årmurreye <> arkeyolodjeye ch u tch: On pôreut shuve årtchiteke u l' betchete årtchi- (årtchibiesse, årtchidutchesse, årtchiveke). C' est come ça k' ça a stî rfondou sol DTW (årtchidiyoceze, årtchidutcheye, årtchive) <> årchipel. Shuvans ene rîle des rîlêyes avou fr. archi / wa årtchi => Årtchimede. Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) c' est bon por mi, si les ôtes rifondeus sont eto d' acoird avou ça. Répondre Remercier il y a 3 ans Ongrîye / Ongreye 2 commentaires • il y a 3 ans Résumé par Reptilien.19831209BE1 Loukîz a Hongreye. Tubize / Tubisse 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nén simpe di sawè s' i fåreut scrire l' onk u l' ôte. La-minme on l' prononce avou S, come on l' pout vey divins TR1 : Tubice et O4 : Tubisse. Li deujhinme boket -bi(Z|S)e nos vént d' on bodje tixhon *baki (ri, pitite corante aiwe) k' a dné l' neyerlandais beek (Molembeek (viye cogne), Molenbeek), l' almand Bach, l' inglès beach, et k' on rtrouve e francès dzo les cognes bais, baix (Roubaix), bise (Jurbise, Lombise). Dji n' sai nén s' i fåt shuve l' etimolodjeye (li Z est i etimolodjike ?) u l' prononçaedje, mins s' on candje po Tubize i fåt fé l' minme po Jurbise, etc. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) 2 mzuras po vudî: Kimint dit-st "onk di Tubisse / Tubize ? Tubissî, Tubiswè ? Si l' voyale est coûte, c' est purade -isse Les ôtes dischindants walons do bodje tixhon *baki : Baclinne : aiwe a Lîssin Bexhe : viyaedje dilé l' Viye Såm (nén acertiné, dji n' a nén TR4 dizo l' mwin, mins c' est clair assez) Wizamba, Bûtba Lutrubwè Li voyale bodje bråmint, mins est todi coûte. (a, è, wè). => dji vôtreu po Tubisse; Tubissî / Tubiswès; Djurbisse; Lombisse, comme mwaissès intrêyes walones; li scrijhaedje picård, si diferin, vénreut après. Répondre il y a 3 ans Fômes especiåles do viebe esse/sey 2 commentaires • il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer Lucyin, Ploz-m' dire wice ki dji pou trover ene croejhete avou les fômes sipeciåles do viebe esse/sey, come çoula. Avou ça, dj' a veyou k' e-n Årdene, on-z uze voltî les fômes spagnoles. Do côp, dj' a ene kesse. Est-çki, come e castiyan, vos fijhoz (e-n Årdene) el diferince etur "esse (estar)" eyet "sey (ser)" ? Amiståvmint, Èl-Gueuye-Noere Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) cognes especiåles: ALW 2: esse / sey : https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=231#alw-page-section stî / stou : https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=233#alw-page-section (dji) so: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=253#alw-page-section (vos) estoz: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=281#alw-page-section (i) serè: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=289#alw-page-section (dj') esteu: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=299#alw-page-section (k' i) soeye: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=335#alw-page-section (k' i) fouxhe / estaxhe: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=337#alw-page-section "(il) ere" vénreut i d' l' espagnol, u direk do latén ? (e 20inme sieke, djusse après Bietris). ôtès sacwès ki pôrént vni d' l' espagnol: * w:Cawete di codjowaedje -ss * kesse sins "vos" (BAS PAYIS ESPAGNOLS, NéN Principåté d' Lidje) avoz fwin ? [Mitan, Coûtchant, Nonne] <> estoz vs [èstez v'] a vost åjhe ? [Levant]. * rissaetchaedje do prono sudjet. w:Prono_sudjet#Disparexhaedje_do_prono_d'_djin_sudjet Nonna, c' est "esse" u "sey", sins diferince d' uzaedje. Répondre Modifié il y a 3 ans tchoumgam(e) 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Avou u sins E ? Avou sol DTW et R9/R11 a « tchafyî », mins sins divins R11 a tchiclete. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dins les mots avou -om (godferdom, siliciom), -am (pyim piam, advitam, ameternam) (+ -im, -em ?) å coron, li M si prononce. C' est omrin. => tchoumgam (rîle di l' economeye di letes). Dins w:b4v, c' esteut tchoum-game (2 caracteres did pus) https://rifondou.walon.org/lv/b4v.html Répondre Modifié il y a 3 ans Novele-Zelande / Nouve Zelande 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Èl-Gueuye-Noere a rlomé so Wikipedia Nouve Zelande → Novele-Zelande avou l' comintåre « sorlon Wiccionaire ». I n' a nén dvou rwaitî come i fåt sol Wiccionaire, pask' on trouve eto Nouve Zelande a noû, et ça dispu des ans, et c'esteut l' cogne prumrece divins R9 (a N avou on tiret, et L sins tiret), avou Novèle-Zélande come disfondowe. Les deus s' dijhnut surmint, come i gn a noû/nouve et novea/novele, on ndè fé des sinonimes/dobes rifondowes do côp ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Idem po les nos d' djins : Novea-Zelandès, et po w:Nouve Tere (Canada), Nouve-Caledonreye, evnd ? Å dfwait des nos d' djins, divins R9 c' est Noû-Zelandî, Nouve-Zelandresse, mins divins l' Rantoele (29 et 54) vos av eployî Noû-Zelandès. C' est paski l' cogne avou -î est ene viye rifondowe ? Dji n' a rén trové so Berdelaedje (vaici çou n' est k' po ls addjectifs). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer tertos, @Reptilien.19831209BE1 => Dank traze côps d' awè advizer po li "flotche" ki vs av trové. El shuvant côp, n' roviyoz djusse di m' copiner so m' pådje d' uzeu ubén avou cisse lete cial "@", si c' est ene ôte sadju (come roci). N' euxhoz nén sogne da mi, dji n' va nén vos mindjî. XD Cwand dj' aveu tapé "nouve" dins l' éndjolreye di ricweraedjes, dj' a-st ateri rola. Dj' åreu dvou prinde asteme k' i gn aveut on "ê" al plaece d' on "e". Totfeye, si l' sistinme n' sait nén co fé l' diferince etur ene simpe lete eyet cisse minme lete avou èn accint, e 2022 : c' est ene måcule do costé di l' éndjolreye. Dj' el va rade coridjî so Wikipedia. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a rmetou daccion les deus pådjes nouve et nouvê tot ls eterloyant å dzeu. C' est ene rujhe k' arive cobén. L' inglès a si waire d' accint ki les prumîs éndjolisses des Wikis n' ont nén sondjî a ça, azår. Li mot "Nouve Zelande" a stî eplaidî (pol prumî côp ?) tot å cminçmint di l' esplicant motî, dj' ô bén e 2000. On aveut decidé di prinde les addjectifs "noû" et "nouve" purade ki "novea" et "novele" (come e walon Nouve Veye / Nouvveye, k' end a bén 7 - 8). Come leu plaece normåle e walon est padvant, on n' meteut pont d' loyeure. Pol parintaedje, on-z è mete ene, pask' on noû Zelandî (novea dmorant e l' Zelande) n' est nén on Noû-Zelandî. I shonne ki l' mot "Noû-Zelandî" "-resse" a stî rovyî pus tård, mins dj' el rimetreu voltî sol djivå come no di dmorant (avou Koweytî, Emiratî,... come Tcheratî, Transinî...). Mins on l' pôreut eto rovyî et mete Noû-Zelandès, -esse (avou ene grande lete). A nozôtes di vey. Cwand on noûmot est rovyî, c' est k' i n' est nén bon. L' addjectif sereut noû-Zelandès (avou ene pitite lete). Répondre Modifié il y a 3 ans depot ? 4 commentaires • il y a 3 ans Résumé par Reptilien.19831209BE1 https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=2563 noere åmône / noere åmonne 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On trouve el prumire cogne sol Wiccionaire mins l' deujhinme so Wikipedia. Minme rûjhe avou rodje åmône / rodje åmonne mins rodje-åmônî. Come el DTW ni rote pus co, on-z est d' acoird ki c' est l' cogne avou -ô- li rfondowe ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) l' idêye, c' esteut di loukî l' voyale dins deus mots di minme tayon-bodje, åmonne (Lidje) / åmône (Vervî) et ampoune (Årdene nonnrece); on åreut don cåzu les 3 disfondowes do betchfessî "ô". Adon, ampoune a sît rfondowe ampône. Asteure, fåreut decider sol bodje dins l' parintêye: dins E1: åmonne / åmonî (candjmint d' voyale); S117: ampoune / ampounî (pont d' candjmint d' voyale, mins coûte dins l' bodje). Dji sereu po on candjmint d' voyale => åmonî / amponî. Dj' atåvele ossu di wårder l' minme bodje dins li scawa "ampe", paski li scrijha "ambe" provént d' on forcoridjaedje tchampnwès (vuzlêye voyale al fén cwand l' walon a ene divuzlêye). Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) pol frut c' est "åmône", et pol dinaedje di cwårs "åmonne". Pol parintêye, dins l' DTW, c' est avou -ô- (sins candjmint d' voyale) Répondre Remercier il y a 3 ans How we will see unregistered users Un commentaire • il y a 3 ans Résumé par Lucyin bén lî l' messaedje bediver 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' parvén nén a trover l' disfondowe bèdiver divins S101. I gn a bén belhiné mins dji n' sai nén si c' est l' minme mot : loukîz so Årtchive.org. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji voe eto sol DTW : bozée mins dins l' live c' est bosée. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Por mi, dji mete "S101" cwand ça a stî rcopyî sol pådje di hintche di S24, fotocopeye do w:CIDWEL (mins ki dj' n' a nén dilé mi). Les mots sont metous: Aubry: mot X Asteure, dji sai bén ki c' est on mot ki w:Raymond Mouzon eployive sovint. Adon, i l' a motoit radjouté lu-minme sol pådje di hintche dizo on mot da Aubry. Vos ploz mete come rahouca: RMou. Répondre il y a 3 ans godau 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) C' est on mot k' on trouve divins C1 et C9 po djus d' ansene, purea, u co gadrouye (F. gadoue). L' etimolodjeye do mot francès n' est nén cnoxhowe (FEW 23 83a) et c' est l' minme pol mot walon (FEW 22 243a). I m' shonne ki c' est on mot k' on n' rescontere k' a Nameur. Comint ç' k' on l' rifondreut : godô u godå ? Po çou k' est d' gadrouye (Nameur : C1, C99), dji n' sai nén si ça vént do francès gadoue avou on ristitchî R et asseatchance di berdouye . U bén, sereut ç' li minme mot ki gadroye divins E1, avou l' sinse di F. ratatouille, u co gadrouye divins O0, avou les sinses di F. « femme dépensière, qui tient mal son ménage, néglige ses vêtements », avou l' viebe gadrouyî dins l' sinse di maxhî, prusti ; lu-minme est ç' ki c' est l' minme mot ki gadrouyî dins l' sinse di F. gargouiller ? Nén simpe di responde a tot çoula... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) "godau" mi shonne souner come "bigåd"; di tote manire, c' est on mot veyou d' on laid costé; adon, dj' el sicrireu avou l' cawete -åd. => godåd. Si dj' åreu mes lives cial, dj' ireu vey: so l' ALW 6 a "boue" so l' motî Herbillon-Germain des nos d' familes a "Godart / Godard" (c' est l' minme mot, azår). Po gadrouye, dji rfondreu come berdouye & gurnouye (les disfondowes avou -oye sont råles); gn a ddja on parint vaici: gadrouymint. Répondre il y a 3 ans etricoijhe, tricoijhe, ecoijhe 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On-z a vormint do må a comprinde pocwè l' betchfessî JH. C' est S a Lidje, Nameur et Tchålerwè, rålmint CH a Nameur (ètrikwèche, tricwèche, ècwèche). On n' trouve ki J/CH divins tricwâge (S109), riscrît tricwâje (S117) ki shonne vini do francès tricoises, lu minme di « (tenailles) turquoises ». Ça n' divreut nén esse : etricoisse, tricoisse, ecoisse ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, S109 rivuzlêye pacô les cossounes come e tchampnwès; mins so S117, li prononçaedje est "tricwâche" (come Falwâche). Asteure, si on erîle a pårti del cawete francesse -oise, e francès, c' est ene vuzlêye cossoune (waz). Des sfwaits mots sont-st erîlés avou -jhe: *faloise (existant so des plakes å Tchestea et sol Gåme) => faloejhe = falijhe; falijhea (ou Falijê). *paroise = paroi => rifondowe paroeze (R10, et bate di dvize ene sadju) ca paroezer (R10) Mins Françoise => Françwesse; bourgeoise = bordjoesse Li rujhe, c' est k' ces des mots ki sont dins des coines diferinnes. Fåt i fé ene w:rîlêye francès-walon avou ces mots la, u lzès rfonde onk a onk ? Dji vôreu bén l' advize (co on mot k' on pôreut scrire "advisse") da Pablo. Dji va sayî di l' aler trover divant waire. Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) > Ça n' divreut nén esse : etricoisse, tricoisse, ecoisse ? Nonna ! Li betchfessî OI doet divni ô / oû sol Coûtchant walon; gn a måy di *tricôsse, *falôsse, * faloûje. Li tchuze, c' est inte: -wesse / -wejhe / -oesse / -oeze / -oejhe Dji mete so dotance les rfondowes avou -oijhe Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Pol "nén rîlêye" respondant al cawete francesse "-oise", dj' atåvele di rfonde diferinnmint po tchaeke mot: framboise = frambåjhe tricoise = tricwesse Françoise = Françwesse *faloise = falwajhe (po wårder li -jh- di falijhe, bén acertiné) *paroise = paroeze (li betchfessî -oe- est acertiné po l' omrin paroe, et l' -ze pal parintêye. Répondre il y a 3 ans DTW hamustea (F. gui) 8 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Vla co on mot ki c' est målåjhey di sawè comint l' rifonde, come i gn a ene peclêye di variantes : hâmustê (E150) håmustê (E1) hènistê (cité dvins E1) hénistê (G100) (avou ristitchî R) hènistrê (cité dvins E1), hènîstrai (E203) (rifondou henîstrea sol DTW, on fé deus mots adon ?) hénistrê (G100) hèstrê (cité dvins E1, G100) hèn’sê (cité dvins E1) hén’sê (G100) hènesâ (G100) = hḗnèstia (hénèstia) (cité dvins E1) hènistia (cité dvins E1) hensitia (G100) hènèstia (G100) (avou ristitchaedje d'ene voyale) hèn’sitia (cité dvins E1) (avou candjmint T/P) hèn’sipia (cité dvins E1) håstinne (cités dvins E1, G100) hâstinne (cités dvins E1) hôstinne (cités dvins E1) haustaine (G100) aulmustia (C1) ôlmustia (G100) insitia (G100, cf. hèn’sitia) hâmeustia (G100) ... Dji n' a nén co spepyî tos les motîs (u l' ALW) ki ça dene dedja l' tournisse :-) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) hamustea dins R11 (2000-2003) a "ramon" https://moti.walon.org/dicc_esplicantR.html mins avou ene dobe rifondowe canistea R11 al minme plaece: ramon d' sôrcire: hamustea (canistea). F. gui. Dji pinse ki dj' a prins li mwaisse intrêye E1 po les disfondowes "lidje-rishonnantes" eyet li cogne k' on rescontréve voltî dins l' gazete "Li Chwès" po li dobe rifondowe pus "namurwesse", ambedeus avou l' cawete -ea, ki shonne bén claire, leye. Po les cognes sins cawete (håstinne...), fåt co tuzer on pô... et vey s' il est so l' ALW6. Dji louke a ça totasteure. Pol mwaisse intrêye Haust (håmustê), on a dvou disfafloter li prumî "å" rapoirt å court "a" di "canistia". Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) nén dins ALW 6 canistia C106 (surmint ossu dins tos les namurwès C1,C9,C99,C100). Mins avou "aulmustia" k' est l' ôte mot. Nén dins C13 Nén dins C62 MINS gn a canistèle, dans la loc. : têre di canistèle, sorte de calcaire mélangé d'argile dont on se servait pour la confection des boulets, comp. bougnèt, k' a l' air d' esse li minme mot avou l' cawete -ele; adon bodje "calist-" come calistinne / castinne. Come d' efet, li canistea ni vént nén so les seurès teres di l' Årdene; fåt ratinde li Fåmene / Condroz (dins les "trôs") / Gåme / Tchampagne e l' France... Po "hamustea", dji vén d' lére l' etimolodjeye dins E1; si on a èn aplacaedje tîxhon wa håye + almand mistel, el fåreut motoit rfafloter (ossu, pask' i gn a nou rapoirt etimolodjike avou "canistea", come dj' el pinséve). So Wikipedia: 2 côps hamustea + 2 côps canistea, inte di zeles, ene foto da minne a Pråyon: :c:File:Prauyon tier hamustea.jpg: la ossu, gn a ene cårire di tchåsse djusse dins tier dirî l' foto, la k' a cmincî li societé "Prayon", ki boutèt co so l' tchimeye del castinne (laboratwere a Indji). => canistea + håmustea + 3inme mot: håmustinne (po wårder l' minme bodje) pol grosse gréve (tchampinne), Turdus viscivorus, ki "rpike" li hamustea d' èn åbe a l' ôte) et pol plante. Si vos estoz d' acoird, on "acertene" tot çoula, et dmander a Pablo del rashire insi dins l' DTW (s' il a do tins, ca dji n' so pus e hant avou lu dispu ene tchoke). Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Ritrové insi scrît dins mes brouyons (Br 2= fén 2000) po l' esplicant motî: 810- hamustea [o.n.] plante ki formagne les åbes, ki fwait come ene bole pindowe ås brantches, ki dmone vete e l' ivier rl a canistia. F. gui rl a: canistia. Coinrece Hôte Årdene. canistea [o.n.] hamustai. Coinrece Nameur Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) hènîstrai = E203 rifondou henîstrea sol DTW, on fé deus mots adon ? Nonna ! c' est des ridaedjes M/N foirt corants + voyales I <> U + ristitchî R Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' aveu rovyî G208 so les biesses, ki va pår corwaitî les cawetes. => håmustea = 1. plante; 2 oujhea (E1,E34 a tchampène, G208) håmustinne : cawete -inne: oujhea håmustrece: cawete -rece: oujhea håmustale: cawete -ale: oujhea FEW 16 559b On wåde li minme bodje, acertiné G208 p. 161; metans : hèn'sê = hèn's- [gui] ê [eau]. Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) G100: i rprind djusse des ôtes motîs, mins des côps, i s' brouye dins l' ricopiaedje: hèn’sitia = FE1 a «gui» (Marchin) => hensitia (DFL, Marchin) hènistê = E1, FE1 a «gui» => hénistê G100 hèn'sê = FE1 a «gui» (Esneux, Sprimont, La Gleize, Stav.) => hén’sê [G100] (DFL, Esneux) Ardennes), âbe al vèrdjale[glu] (DFL, Flémalle, SEM, ZAK), pwès d’ vèrdjale (DFL, Huy), Udon, i rcoridje li Feller sorlon les rîles Fauconnier: aulmustia [C1,C106] => ôlmustia [G100 ki rmete les deus rahoucas EmileGilliard, LucienLéonard). => i fåt todi raler vey les sourdants. Dji wåde ôlmustia, mins dji rsaetche les cognes flotchreces avou -é- (estô di -è-). Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) G100: i rprind djusse des ôtes motîs, mins des côps, i s' brouye dins l' ricopiaedje: Oyi, dj' aveu ddja veyou çoula po « plumwair (SEM) » adon ki dvins SEM c' est scrît « plumvair ». C' est po çoula ki dj' a cmincî a rmete les mots so l' pådje di G100 do Wiccionaire, et les flotches k' i gn a. Dji pinse come vos k' i fåt todi raler vey les sourdants parints et n' mete ki les mots ki gn a dvins. Po aulmustia => ôlmustia ça passe co, mins ls oteurs di G100 årént dvou dire divins l' adrovraedje k' il avént candjî l' ortografeye di sacwants mots. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans ratindeu 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Di tiesse, vos vs sovnoz c' est dins ké live ki vs avoz prins l' egzimpe ki vs avoz dné ? Ôte tchwès ki n' a rén a vey, po vs dire come el cervea ni rote nén del minme manire d' ene djin a ene ôte : côpeu d’ voye, sins rwaitî l' definixha, dji pinseu k' c' esteut on manifesteu ki bloke el voye (et les vweteures), come on voet sovint al tévé, et co pus tins des djaenes djilets / djaenès camizoles (F. gilets jaunes). Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) ratindeu: oyi, c' est do Leyon Bernus: https://rifondou.walon.org/Bernus_Leon.php#baudet. Si vos vloz, vos ploz mete li loyén Wikisourd. côpeu d' voye: oyi, vos ploz radjouter ci sinse la; li sinse di "ratindeu k’ atake on voyaedjeu" vént do francès d' Afrike "coupeur de route" (ki, rola, sont vormint des bodårds ki hapèt les voyaedjeus). Répondre Modifié il y a 3 ans Copene:Wepion 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Si vs avoz ene sacwè a radjouter, po l' istwere do mot. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) C' est çoula. On dvreut tuzer al minme sacwè (disfaflotadje) po: Flémåle (w:Flémåle) Héron (w:Héron (comene)) Fléron (w:Fléron) Li scrijha é esteut sovint rmetou po dner ene air francesse ås nos d' plaece. Come Malmédy (divnou Malmedy) Po wårder on é, i fåreut rmonter a on foninme é, come li w:/Cåzu-betchfessî#Li_lete_"é"_come_cåzu-betchfessî dins Bévurcé (bév- <=> bive). Répondre Modifié il y a 3 ans gaztaedje 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On direut bén k' c' est on noûmot ki n' a nén prins. On nel ritrouve ki deus troes côps so l' waibe, et dvins l' Rantoele lº 22 (2002), 43-46 (2007-2008). Li dierin eployaedje date di 2014 pol categoreye so Wikipedia. Mins çou n' est nén po çoula ki dj' vén vs atotchî. C' est po sawè cwè mete dins l' etimolodjeye. I gn a pont d' viebe gaztî, et l' mot francès gazettage n' est nén cnoxhou assez po ndè fé on calcaedje, pinse dju. On prindreut l' bodje gazete (avou rmagnaedje do -e-) + cawete -aedje, come po waibaedje, meskinaedjes, diccionairaedje, evnd ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) djusse, Ogusse. On noûmot k' est eployî 3côps so 20 ans, c' est onk k' est stocaesse. Cwand dji voe les cis k' dj' a fwait inte 1995 et 1997 (rahouca G151 dins S117), end a mwints ki n' ont måy rissiervou. Copurade k' i gn a nén 5 sicrijheus ki fwaiynut del prôze nén racontrece e walon !!! Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a rassonré l' årtike. Ploz mete les egzimpes des 2 Rantoeles ? Po vey li reyussite d' on noûmotî, taper èn ouy sol pådje w:Johannes Aavik. Dj' a lî - si djel tén bén - k' il aveut foirdjî pus d' 10.000 noûmots, mins k' i gn a k' 200 k' ont divnou corants DINS ON LINGAEDJE k' a divnou oficir. Répondre il y a 3 ans marmozin 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji m' dimande s' on nel divreut nén rfonde marmozén avou l' minme cawete -én k' on rtrouve divins gamén et råpén. Cisse cawete la, djel rissin come rabaxhante, mins dji n' sai nén si c' est l' minme k' e francès : -in. Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Et, tins k' on ndè djåze, li viebe ki va avou : marmozer u marmozî ? marmouzer : O0 marmouzî : O0 marmoûsî : C1 marmouyî : O0 (minme viebe a pårt ?) P.S. bon, bén i shonne ki ça a ddja stî decidé : marmouzî. Mins adon, ça divreut nén esse marmouzén no marmozin, avou -ou- ? Idem avou marmozet : marmouzèt : O0 (metou avou l' viebe) marmoussèt : E34 Mins nén marmotea ki lu vént bén di marmot. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji sereu po marmozî / marmozén / marmozet cawete -î pus tipike cawete -én pus tipike w:Oyon O/OU: cogne -o- pus lådje oyowe. Répondre il y a 3 ans Sourdant:AG1 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Come i gn a-st on deujhinme eplaidaedje, di 2007, on freut bén come po C9 u co E177 : AG1a po 1996 et AG1b po 2007. Et wårder AG1 cwand c' est dvins les deus. Loukîz a Djîlâr, pol moumint dji n' a metou ki AG1. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Por mi, c' est bon. Dji loucrè li ké ki dj' a låvå, e m' bibioteke afrikinne, si dj' î rarive pårlant-vicant. Répondre il y a 3 ans Antweon 11 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Èl-Gueuye-Noere El pout on leyî dinsi so Wikipedia, si c' est do picård, dabôrd, come vos l' av metou vaici. Il est acertiné dizo ciste orthografeye ci : Antweon, divins l' Rantoele lº 34. Sorlon mi, vos av råjhon del mete come picård, dji mi voe nén dire ene sacwè come /ɑ̃.twɛ.ɔ̃/ u /ɑ̃.twɛ.jɔ̃/, ni minme /ɑ̃.twɔ̃/. Dins m' cåzaedje coûtchantrece dji direu purade Antwén u Antwin (al môde francesse ?), u co Antongne, u motoit minme Antogne. Sorlon TG4, ça vénreut do latén Antonius (fr. Antoine) : Antoenne. Nos vla bén ! Répondre Remercier il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû tertos, Dj' el aveu trové vaici. El rujhe, c' est k' les nos roci n' sont nén e rfondou (d' asteure), mins : e vî-rfondou, e Feller, u co dins nos ôtes lingaedjes coinreces (dj' ô bén, l' Antweon do picård). Al epoke, mi, dji n' el saveu nén. Dj' a coridjî li flotche k' esteut dins l' årtike Wikipedia. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) C' est vormint ene sacwè foirt målåjheye. Dispu don, dj' a schoûté ci son la, k' est DJUSSE do picård di Tornè. https://atlas.limsi.fr/sounds/Tournai.mp3 Li fråze toitche-linwe: El djonne ome a mindjî del tåte ås pronnes ey il a fwait dins s' marone => El djonneome a mindjî del tåte ås preones ey il a fait dins s' mareone => Motoit rortografyî Antwon Répondre Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Dji so purade d' acoird avou l' atåvla da Lucyin. Dj' inme mî on picårdixhaedje k' on francixhaedje ; foiravant k' Antweon est (dj' ô bén : normåldimint) dins on spåce picård-cåzant. Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Antwon, ça m' shonne ene miete drole, mins pocwè nén. Divins « Ly Myreur des Histors », t. 6, da Jean d'Outremeuse (on lidjwès) on trouve ene vîye cogne Antongne (e vî francès). Dji va sayî d' vey si dj' ni trouve rén dvins les Bourdons. Dj' inme mî on picårdixhaedje k' on francixhaedje ; foiravant k' Antweon est (dj' ô bén : normåldimint) dins on spåce picård-cåzant. C'est comike di lére çoula, adon k' les picårds zels-minmes ont ptchî d' prinde li cogne francesse : w:pcd:Antoing. Come cwè, on n' riwaite nén tertos do minme ouy... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) > les picårds zels-minmes ont ptchî d' prinde li cogne francesse Li rujhe avou les nos d' plaece dins les ptits lingaedjes, c' est ki les cåzeus d' å lon, dijhans did pus d' 10 km (cial les cis ki scrijhnut l' Wikipedia picård) ni cnoxhnut nén li prononçaedje des djins do payis. Foiravant ki ciddé, c' est èn ôte payis et k' les Francès n' ont nén les documints walons. Motoit lezî dire cwè so leu wiki. Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li fråze tipike po vey si vos savoz l' tornizyin: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e7/Pcd_fr%C3%A5ze_e_pic%C3%A5rd_tornizyin.ogg Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a rmetou ene pitite paltêye so les deus Wikis (walon eyet picård). Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Dji lezî a eto leyî on ptit messaedje roci : https://pcd.wikipedia.org/wiki/Discussion:Antoing A vir. Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a trové ene novele piceure, dispu k' on a on modele "dizo-tite": => mete li picård di R1 e clintcheyès letes. Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) I fådreut k' on djoû, on rwaite eshonne les nos di plaeces. C' est, a m' shonnance, li pus grand (ubén l' onk des pus grands) tchantî(s) d' nosse lingaedje. Todi sorlon mi, ci sreut ene bele tchôze pol rifondaedje. ;-) Répondre Remercier il y a 3 ans souwer / saiwer 6 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a prins note ki vs estoz e condjî pol moumint, dji mete tolminme mi messaedje vaici divant del rovyî. Dj' a metou seûwer (O2) avou souwer divant d' vey ki vs av metou sol DTW l' minme mot seûwer (G209) avou saiwer. Come por mi l' son EU est pus près des sons U/OU ki AI/Ê, dji n' sai nén s' i fåt candjî sol Wiccionaire u sol DTW. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A, i sonnreut bén ki c' est avou saiwer k' el fåt mete, sorlon G209. Li prumî saiwer (seûwer) vénreut do latén ex-aquare et l' deujhinme souwer do latén exsucare. Et come divins O2 êuwe=aiwe (avou on êu, on son etur eû et au) c'est lodjike di rtrover saiwer=seûwer (avou candjmint d' son adon : êu => eû). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dvins l’ ALW, t. 5, notûle 149, p. 297 (souwer), i gn a bén on = sœ̀wé (seuwer) a Slogne (Th 77), mins c' est do walipicård låvå, neni ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, les ponts Th (såf Djåmioû et kékes ôtes foirt å Levant), c' est do walipicård. Come les ponts S (Sougniye). Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) > Dj' a prins note ki vs estoz e condjî pol moumint Dji vén djusse di sawè apicî les waches del Daegntoele e m' måjhone. Dji loucrè a cisse kesse la dimwin. Dj' a stî deus djoûs a djåzer betch et cawe avou l' w:Flipe Boula. I dit come vos ki li son -an- walon si scrireut purade (paski c' est insi "convincionelmint" e francès) avou on vintrou A (ey ene wachlete), come vos l' avîz atåvlé ene sawice. => si vos ploz mete on robot ladsu, vos ploz rcandjî pattavå. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Adon, gn a pupont d' rujhe ? euwe => aiwe; seuwer => saiwer ? Répondre il y a 3 ans Spontin 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) C' est cwè l' betchete s(i)- « di bén-djhance » ? Elle esteut limerotêye 2 divins R11, mins ele n' est nén so Wikipedia : w:Betchete s-, nén dvins R9, nén dvins R11, la ki nd a k' ene si- et si (3)... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji croe k' on-z a rnoncî - a on metou moumint, après R11 - a mete ene ristitcheye voyale (ou dvanceye) dins les nos prôpes, s' i gn a nole traece d' ene sifwaite voyele dins des scrijhas. Ns avans djouwé conte Spontin. <-> kécfeye atåvlé dinltins : conte *Sipontin / *Espontin. Ci sereut ene foû-rîle al w:rîle des troes cossounes. Répondre il y a 3 ans == Bruslers == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Djel a rpins di Wikipedia, mins ça n' divreut nén esse Bruslairs come on trouve des disfondowes avou é et ê ? P.S. po rabaxhi u po rire ? Sorlon Haust c' est po rire. On mete les deus ? P.P.S. les deus sorlon S0. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Brusler come kiker et putete boyler (bo.ylêr') = boloe pol tchåfaedje cintrå (cawete -er des mots calkés d' on lingaedje tîxhon) pononçåve come rezervwer come cazere (E1 cazêre <- fr caserne) et rastacwere. => APRINDE ki ça s' dit /ɛːʀ/. On voet bén dins l' emantchåjhe (sintake) ki ç' n' est nén èn infinitif avou -er. Betchfessî ai purade s' i gn a on A etimolodjike LATéN ; cial c' est Brusseleer / Brusselaar, mins nén latén. Répondre il y a 3 ans == nåcion == 9 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) dene nåcionå(le), nåcionålité, eternåcionå, mins nacionalisse et nacionalijhî ? nacionalisse : IP (Chinwès (lingaedje), 2007), Yannick Bauthière (Li Rantoele lº 43, 2007), Pablo (Berdelaedjes, 2011) nåcionålisse : Pablo (Nidjeria, 2003), Djôr (Li Rantoele lº 47, 2008), Didier Ocula (rifondou pa vos-minme ?, Li Rantoele lº 67, 2013) Èl-Gueuye-Noere (w:Nåcionålisse walon, 2020) Dji n' sai nén si l' onk u l' ôte a stî decidé po d' bon. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) i fåt todi erîler l' bodje => nåcion. Pol cawete, on a rfondou socialisse (socialisse) (dji croe k' ça a stî aveuri dins l' DTW - ki n' riva nen co, nodidju !!! -) => -alisse => nåcionalisse Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Li problinme est k' l' uzaedje va puvite po « nåcionålisse » ki po « nåcionalisse ». Ki ci soeye avou l' nombe di djins ki l' uze ubén dins l' tins. Ossu l' diferince avou nåcion (et tchik et tchak) avou, metans, nacionalisse. Çoula n' est nén podbon clair eto. A m' shonnance, mi, dji wådreu voltî eyet purade li « å ». Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Mi, gn a deus ptitès sacwès ki m' djinnnut (avou 3 N come shonnnut) dvins çou k' est dit : li cawete n' est nén -alisse mins -isse, li al vént del femrinne cogne, et c' est bén sins faflote k' on l' sicreye li prononçaedje di nåcionalisse, ki dene /nɔː.sjɔ.na.lis/, ni shût nén l' ci d' nåcionålité ki dene /nɔː.sjɔ.nɔː.li.te/, mi dj' prononce purade /nɔː.sjɔ.nɔːl.te/ ; s' on-z est po dire nåcionalisse i nos fåt dire (et scrire) nåcionalité Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg Li parintaedje del cawete -ål a ddja ddja stî forbatou, mins sins "grand" acoird. Dji n' ritrove nén si on a scrît çoula ene sadju. End a ki sont pol disfaflotaedje, a môde di schåle / schalete. End a ki sont po wårder li long å (â, rålmint au), come dins principåté (vî mot, foirt idintitrece) & kiminålté (noûmot, mins ki s' a ddja bén spårdou). Come kiminålté, dji rfondreu nåcionålté. ça freut: long DIVANT COSOUNE (dins l' dobe cawete -ålté) et avou fondaedje do L dins -åté (gn a-t i des ôtes mots ki "principåté"?). Dji sereu po disfafloter DIVANT VOYALE, dj' ô bén, dins l' dobe cawete -alisse et l' tripe (?) cawete -alijhî et s' parintaedje (cwadrupe cawete -alijhaedje). Dji va scrire å Pablo po vey s' i vout dire li sinne, et acertiner li decidaedje sol DTW (s' i n' est nén capoute). Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji mete li sudjet bén veyåvmint so les Berdelaedjes: https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?p=6976#6976 Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a respondou låvå. Répondre Remercier il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) C' est l' veur ki ça sereut mi, a m' shonnance, d' fé come "kiminålté" avou "nåcionålté". Do moens avou les nos come dins les egzimpes 2 disk ' a 8 da Reptilien. Fåt aveuri, asteure, s' i gn a nole rujhe avou l' etimolodjeye (dominne wice ki dji n' so nén capåbe d' acertiner bråmint des sacwès). Totfeye, dji ni comprind nén pocwè vleur daler di "nåcionå" disk' a "nåcionalisse" ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) pocwè vleur daler di "nåcionå" disk' a "nåcionalisse" ? Sovint, dins l' parintêye, li voyale candje. schåle => schalete marinde, tourmint , tcherpinte==> mareder, tourmeter, tcherpeter copene => copiner mangon => manguinresse Si vos vloz vey tos les cis dedja metou insi sol Wiccionaire: https://wa.wiktionary.org/w/index.php?title=Sipeci%C3%A5s:Pages_li%C3%A9es/Modele:acv&limit=500 (end a 189) Cial, come ça shonne "corant", on a ptchî li w:disfaflotaedje, copurade ki l' DTW po on sfwait mot est asteure "socialisse", avou come disfondowes: socialisse [R13,S117]; sôcialisse [E170,O4,O103,S36]; sociâlisse [S0]; sôciyalësse [LJC]; So 7 motîs et on scrijheu, end k' onk k' a on long A. Et gn a NOLE PåRT: *sociaulisse. Did la l' idêye di rfonde insi li dobe cawete -alisse. Répondre il y a 3 ans == berdaxhî == 6 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Vla co on mot ki c' est nén simpe di sawè s' i fåt tot mete dizo l' minme etimolodjeye. C' est l' minme po berdaxhe do côp. On direut k' i nd a deus, d' etimolodjeyes, mins dji nel pou-st acertiner. On-z a les sinses ki vont-st avou berdeler, motoit minme fé do brut, u co flåner. Et gn a ls ôtes : tchipoter, fé des ptitès bricoles ; dispåde on likide, flachî, patådjî. Divins l' FEW 1 541b (brittus), on trouve les sinses fé do brut, berdeler, dispåde on likide, flachî. Mins gn a eto ene intrêye divins les etimolodjeyes nén cnoxhowes FEW 21 27a (mare, flaque d’eau) avou bèrdachî dins l' sinse di patådjî. Divins G0, t. 1, p. 47, on n' trouve pont d' berdachî. Li namurwès berdouchî (tchaire tot fjhant do brut) est rmetou avou l' lidjwès bardouhî (bardouxhî), mins divins l' FEW ci mot la berdouchî est metou dvins li hagnon brittus (FEW 1 541b). Dji n' sai nén vormint cwè fé avou tot çoula. Gn a-t i ene sacwè dvins l' ALW ki pôreut ns aidî ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji sai bén k' c' est målåjhey. Dins l' Rasgoutadje (li prumire plaece la k' dj' a yeu les rujhes), dji meteu, d' on costé: bardache fn 1. gaule pour les noix 2. grand bâton, gourdin 3. (part.) bois de 2 à 3m planté aux quatre coins du chariot, pour charger du foin 4. mauvaise herbe ligneuse chardon, grande berce, fougère,etc 5. (fig.) grande perche, grand échalas (individu grand et maigre) // Il è ene bardache pikêye ûsku dj' pinse Il a un dos très droit, il se tient exagérément droit | bardachî (bardachi, -er, -è, str. n° 1) vc gauler (les noix) | bardachriye f.n. geste intempestif => BASTON berdôchî (berdouchî après Grêde, berdôcher, berdôncher après Transine, berdoûchè après l' Bork, bardachè a Nåwinne, burdachî après Bîve) I. vc gauler (les noix) détruire, abattre à l'excès (du gibier, des arbres) II. vsc 1. frapper de toutes ses forces, frapper violemment à la porte 2. bosser, travailler sans arrêt sur un chantier 3. déconner (perdre l'esprit), déraisonner débloquer 4. fouiner. fureter // berdôchi, iye (berdôchî, -e, bardônchè, -êye) addj qui n'est pas dans la plénitude de ses facultés mentales simple d'esprit fada détraqué dingue | berdôche (berdoûche a Nåwinne, burdoûche a Ôtchamp) 1. gifle taloche 2. volée de coups 3. épreuve peine châtiment // passer les berdôches 1. subir la peine infligée au perdant (dans les jeux, les paris). Souvent passer entre dux rangées de joueurs ki vous jettent des coups de poing 2. passer les fourches caudines 3. passer son initiation 4. être sévèrement réprimandé berdôcha (berdoûcha, bardoncha) on troubles (politiques) émeute manifestation violente berdôchadje (berdoûchadje, bardonchadje) on 1. destruction 2. gaulage berdôchance (berdoûchance, bardonchance) fn anarchie chaos politique déliquescence (du pouvoir étatique) berdôcheû, se (berdoûcheû, bardoncheû) ofn 1. émeutier, ère révolté, e insurgé, e trublion 2. mauvais(e) ouvrier, ère gâcheur, euse de travail saboteur, euse de travail berdôchriye (berdonch' rîye, bardach' rîe) fn 1. émeute désordre 2. intense activité agitation tumulte Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) So l' esplicant motî R11, dji rmete tot abou bardaxhe / bardaxhî (azår paski tot çoula si pout comprinde pa des côps d' baston). ALW 17 notule 113 (bavarder): bèrdacher, bèrdachi; (p. 243); (gåmès) bardâchi notule 114 (bavard) bèrdache, bèrdachô (p. 248) + gåmès bardâchâ (p. 248), bardâch'rèsse (p. 251). notule 115 (s'embrouiller en parlant) bèrdachi (p. 253) noture 117 (baragouiner) bèrdâcher, bardahî, bardouhî, dardâchè (p. 261) ene seule notule etimolodjike p. 263 po "baragouiner" litt. frapper avec la gaule, frapper de droite à gauche, faire du tapage en bousculant... FEW 23 195b-196ab. on va awè toplin des disfondowes pol sinse "bouxhî po-z abate les djaeyes" sol tôme 6, notule 122 (gauler) HAUST forbate li cayet dins on live lomé Mél. Roques 4 145-146. Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) ene seule notule etimolodjike p. 263 po "baragouiner" litt. frapper avec la gaule, frapper de droite à gauche, faire du tapage en bousculant... FEW 23 195b-196ab. Droldimint pol sinse « frapper avec la gaule » (gauler) gn a eto ene intrêye divins l' FEW 1 262a (*barros) <= nosse walon bardaxhe. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, dji vén djusse di lére li notule di l'ALW 6 a bardaxhî: Le FEW répartit les représentants de ce groupe en sous 3 etymons. gaulois *BARROS (touffe) 1 262a latin BRITTUS 1, 541b allemand BARDAUZ 15/1 68a : idêye da Haust, ki voet (trop?) voltî tot çou ki vént l' almand et do flamind. Ces termes doivent avour subi des collisions réciproques et des contaminations sémentiques. Adon, wårdans deus mots: bardaxhe / bardaxhî, avou A come bArros, et tos les sinses di GRAND BASTON berdouxhî, avou OU come brittUs po tos les sinses a vey avou l' cåzaedje (=> li foleye) u avou l' brut. Dji lai tchaire li 3inme tayon-bodje. Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji rbodje "berdaxhî" => berdouxhî. Dji mete on fi so Berdelaedjes: https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?p=6978 Répondre Modifié il y a 3 ans == tchvalidî u tchvådî ? == 10 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:1D11:2F1F:63AD:185B (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg Bondjoû Lucyin, Vos djhoz tch(i)validîs (2018-2019), Waelsch el ricoridje tch(i)vådîs (2021). On fé cwè del cawete -idî ? Répondre Modifié par Reptilien.19831209BE1 il y a 3 ans Ce message a été supprimé par Reptilien.19831209BE1 (historique) Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) @Waelsch Dji n' croe nén k' on poye fé del parintêye del cawete -å sins candjmint d' voyale. Li parintêye naturele di "tchivå" est mostrêye pa atchvaler => tchival- + cawete -idî (vos l' avoz respliké come simpe cawete) => tchivalidî Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Li cawete est bén -idî, come dins tos les ôtes lingaedjes (vey Wikt:en:-idae). I gn a ddja on bon paket d' mots k' l' eployèt (nén todi des calcaedjes d' on sfwait mot francès, pa côps c' est fwait so on no d' biesse walon + -idî, dnant on mot diferin do ci e francès) sol DTW i gn a ddja : araegnidî, åwidî, bascolidî, coirvidî, frindjidî, tchivalidî; dj' a eto veyou tchetidî. tch(i)vådî n' est on construjhaedje standård, pocwè -dî, ça vénreut d' wice ? (dismetant ki -idî est on calcaedje d' ene cawete bén atesteye e biyolodjeye). et pocwè l' fén do mot dimeurreut -å adon k' normålmint li "l" sipite cwand on radjoute ene sacwè pa drî ? Di pus, a vey li mot tch(i)vådî, on l' pôreut comprinde come li cawete -î des mestîs; motoit on sôdård a tchvå, come dins grenådî, brigådî ? Répondre Remercier il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) -idî, come dins tos les ôtes lingaedjes bén,... nén tos... e castiyan, c' est purade on derivaedje latén (-idae vént, lu, do grek) -ino (li minme ki l' walon -in; vey bovrin (eto cial)) : equino, suino, bovino, ovino, felino,... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Damadje k' on a rfondou tchivålet sins candjmint d' voyale (decidé 2017-12-15, DTW) plamour ki c' est tchivolet dins E1. Li prononçaedje /oː/ s' a stindou foû di si aire naturele come betchfessî å: insi, a Bastogne, la k' c' est tos /aː/ on s' atindreut a "tch(u)vâ". Mins c' est tch(u)vô. Por mi, c' est paski les martchands di bons gros tchvås d' trait vinént do Hinnot et do Roman Payis (raece di tchvå d' trait bedje, u braibonî). La k' il avént ddja des gros tchvås et prononcî "â", come e l' Hesbaye lidjwesse, li disfondowe est "dj'vâ" (tecses da Marcel Hicter). "tchivolet" a l' air d' esse on forcoridjaedje di bordjoes d' Lidje enondé soeye-t i po xhiner l' francès "chevaux", soeye-t i po rcandjî on -a- k' i pinsént vervîtwès (la k' "des payes" = des poyes). Dji sereu d' nozôtes, dji "rdisrifondreu" a "tchivalet" Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li voyale est coûte pattavå: tchivalè [C8]; tchivolèt [E1,E170]; tchuvalet [S117]; tchivalet / tchvalè [C8]; tchvalet [S117]; tchvolèt [E1]; dj'volèt [E170,G205]. Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) C' est ene coûte voyale, mins i gn a eto assez sovint des "o" (motoit bén, come vos l' dijhoz, pa assaetchance avou l' prononçaedje di "tch(i)vå"). I gn a ene pitite pougnêye di mots avou on spårdaedje a/o; metans pårotche, axhårer,... ça m' choke moens on "å" ki pout esse prononcî "o" (court), ki "diåle" k' est longou mins måy prononcî "ô" (todi "a" ou "â") Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) c' est des mots råles; c' est come on vout; li bea costé do DTW, c' est k' on pout aler vey cwè cwand on l' sicrît. Po diåle, gn a tolminme des å + au : diåle : E1, O101, Bour 545 djåle : E1 (a « diâle ») diaule : VSG1 (881, p. 128) Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) *tchivålidî so l' esplicant motî d' l' Aberteke (dj' a yeu l' minme "reflecse" ki Djôr diviè 2002) (a moulet: https://moti.walon.org/dicc_esplicantM.html#MOU Répondre Modifié il y a 3 ans == F. Touraine et tourangeau == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Comint çk' on ratoûnreut ces deus mots la ? So Wikipedia, gn a w:Tours (minme bodje : w:fr:Turones u Turons, lat. Turoni), dji pinse k' on pout wårder tour-, mins pol resse... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Tourinne (semaine => samwinne) tourangeau: di Tours (néozélandais => del Nouve Zelande); scolaire: di scole / e scole... todi sayî di fé des addjectivires, pus simpes ki des noûmots addjectifs. Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, mins la c' est po l' tourangeau, li lingaedje : w:fr:Tourangeau (idiome). Répondre Remercier il y a 3 ans == bassès, blankès == 7 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji voe k' vos ricepez nén les femrins addj. metous å pluriyal k' ont deus sillabes. Endè fé on ene rîle ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, si vos vloz. Dji fwai parey sol Rantoele. ça m' shonnreut tot drole di lzès côper , dabôrd ki c' est nén vormint on pî k' a "del valixhance": Loukîz: dji waitéve des blan- kès nûlêyes Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' voe nén çou k' vos vloz dire pa on pî k' a del valixhance. Dj' advene ki c' est l' minme po elzès, on nel ricepe nén ? Por mi, dins elzès, gn a deus pîs (2 sillabes), on nel pout nén prononcî e-n on côp. Mins adon, s' on nel ricepe nén avou l' modele {{Ric}} li mot s' mete divins l' categoreye des mots d'on seu pî. Ça vout dire ki va faleur mete on paramete po dire k' el mot n' est nén rcepåve, mins k' il a deus pîs, metans</nowiki> : {{Ric|el.zès|nrc|ling=wa}}. Idem po {{Ric|blan.kès|nrc|ling=wa}}. ÇA N' VA NÉN PO TOS LES CAS Ça vs ireut ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Bén merci d' aveur trové l' pîce po mete e trô. C' est purade di l' "estetike d' eplaidaedje" ki del vraiye linwince. Cwè pinsez di elzî / lezî ? + les etroclas (ki dji n' sieve nén, mins ki sont dins l' croejhete Hendschel): djelzès, djelzî, telzès, telzî. Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Divins « el.zî » et « le.zî » gn a deus pîs (pol categoreye), mins dji so d' acoird po dire ki n' elzès fåt nén rceper. Idem po ls etroclas. C' est l' minme po orandjès : « o.ran.djès » 3 pîs mins nén rcepåve. Et po djinteyès : « djin.te.yès » 3 pîs avou l' ricepeure : « djin.teyès ». Dji m' dimande s' i n' fåreut nén fé ôtrumint pol modele. Soeye-t i {{Ric|mot rcepé|nombe di pî(s)|lingaedje}} : {{Ric|elzès|2|ling=wa}} → elzès {{Ric|djelzès|2|ling=wa}} → djelzès {{Ric|blankès|2|ling=wa}} → blankès {{Ric|orandjès|3|ling=wa}} → orandjès {{Ric|djin.teyès|3|ling=wa}} → djin·teyès {{Ric|amis.tå.vis.té|4|ling=wa}} → amis·tå·vis·té Soeye-t i {{Ric|mot rcepé|lingaedje}} (come asteure) mins avou les ponts sins valixhance etur åtchetes : {{Ric|el(.)zès|ling=wa}} → elzès {{Ric|djel(.)zès|ling=wa}} → djelzès {{Ric|blan(.)kès|ling=wa}} → blankès {{Ric|o(.)ran(.)djès|ling=wa}} → orandjès {{Ric|djin.te(.)yès|ling=wa}} → djin·teyès {{Ric|a(.)mis.tå.vis.té|ling=wa}} → amis·tå·vis·té Dj' imreu ostant l' deujhinme manire. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji vou bén fé come ça, po ces målåjheys cas la. Åtchetes åtoû do pont di deus sillabes ki n' si dvèt nén rceper. Dj' el mete sol Wikipedia, po nel nén rovyî: w:Ricepeure#Ricepeures_sol_Wiccionaire_walon Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Et po des mots come mon.nî u han.nûle, on-z est bén d' acoird kel ricepeure si mete après l' pont del naziåle ? {{Ric|mon\..nî}} → mon.·nî {{Ric|han\..nûle}} → han.·nûle Répondre Remercier il y a 3 ans == AFE : ã → ɑ̃ == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' end aveu ene miete divizé avou Pablo vaici et ene ôte djin ki cnoxhe bén assez l' AFE sol Wiccionaire francès , k' i shonne k' el prumî son c' est purade po l' accint do Kebek. Dji m' dimande s' i n' fåreut nén candjî tos les /ã/ po les mots walons. Dj' a fwait ene saye a grands. Dji n' sai nén si vs avoz yeu des noveles d' el djin ki boute sol riscrijhaedje di l' ALW e-n AFE ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' so nén capåbe di vos dire cwè. Dji sai bén ki l' Flipe Boula (l' ome do Djåzant Atlasse) el sicrît insi pus voltî ossu. Dj' el voe motoit dins 15 djoûs; dji lyi dmandrè cwè (ey ossu pol fameus scrijhaedje e-n AFE des ë do Roman Payis). Li cmere ki boute so l' AFE des ALW, c' est Pascale Renders, [] (a disfacer après). Répondre il y a 3 ans == TC1 ? == 5 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Loukîz a dewe, prononçaedje. Gn a rén so Wikipedia et dji voe nén çou k' ça preut esse. Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Et « RDeh » a azès ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) TC1: fwait: w:TC1 Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) RDeh : René Dehez; asteure, gn a 6 rahouca, si on s' mete so Module:Sourdant/RDeh (Sipeciås:Pages_liées/Module:Sourdant/RDeh Mins la: Sourdant:René_Dehez, gn a on messaedje d' ereur. Fåt i ratinde pus lonmint ? Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Rahouca pol date di skepiaedje da René Dehez: w:Les fåves do fré Tiedôr (arimés) p. 55 (dji nel sai mete so Wikidata) Répondre il y a 3 ans == schome / schoume (2013-2015) == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=1729 L' deujhinme est i todi so balance ? I m' shonne ki neni d' après çou k' on pout lére so Wikipedia a w:Oyon o/ou/u : « C' est l' lete O k' a stî relîte dins les rfondowes. » Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, acertinans l' prumî. Fåreut vey cwè avou Pablo pol DTW (la ene samwinne k' i n' va pus). Répondre il y a 3 ans == årdispene / åbespene == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Sorlon G0 åbespene (aubèspène) vout dire F. aubépine, ey adon do minme sourdant lat. albispinum (« blanke sipene », pont d' rapoirt a « åbe », cf. aube (aireur) e francès, lat. alba). Et årdispene vout dire « åbe di spene » (pont d' rapoirt a « blanc »). Dji pinseu disk' asteure ki « aubèspène » c' esteut po « aube èspène » (avou aube = åbe nén l' francès aube, aireur).  Çou k' est målåjhey, c' est k' d' on costé i gn a l' blanke sipene (Crataegus spp., F. épine-blanche=aubépine, c' est lodjike) et d' l' ôte li rodje sipene (Berberis vulgaris, F. épine-vinette). Mins dvins G0, et d' ôtes sourdants, metans E150, l' deujhinme est dné pol prumî. Aubèspène (épine-vinette). Litt. = aubépine, verb. : épine blanche : mais l'épine-vinette n'a pas droit à ce prédicat. Di fwait, e francès épine-vinete n' est nén sinonime di aubépine, djustumint paski ses spenes ni sont nén blankes, mins rodjes. Todi sorlon G0, L'épine-vinette se nomme aussi ardèspène : voy. pour cette dénomination au mot hardispène. Come çou n' est nén a nozôtes sol Wiccionaire di decider ké sinse est a mete avou ké mot, i nos fåt dire ki sorlon les sourdants, les deus mots (ki n' ont nén l' minme etimolodjeye) sont des sinonimes. Dji n' voe nén d' ôte manire del fé ki d' awè deus rfondowes : årdispene et åbespene. Vos avîz metou a årdispene l' etimolodjeye do deujhinme. C' est bon por vos ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Divins E34 : åbèspène = F. aubépine « o.d.a [on dit aussi] ardèspène et ardispène » ardèspène = Berberis vulgaris C'est l' minme, mins çou n' est nén l' minme :-) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, fijhoz po on mî; årdispene rivént co traze côps ezès belès-letes lidjwesses; dji n' kinoxheu nén ddja "åbespene". Po vs raconter on sfwait cmaxhaedje, figurez vs ki tos les motîs (G100) sont d'acoird po dire ki "blanke sipene" = Crataegus spp. Portant, a Transene (aveuri e 2020 di deus walon-cåzants skepyîs dins les anêyes 1950), ène blantche supine, c' est on purnalî (adon, ene noere sipene, por mi). Et come d' efet, e l' w:ivier des purnalîs (mot corant e namurwès), a Transene, c' est les blankès spines ki sont floreyes totavå. Eyet m' vijhene (francès-cåzante) d' aveuri: quand les blanches épines sont en fleur, i fait souvent froid) On esteut diviè l' mitan do moes d' avri, e plin "ivier des purnalîs". Pocwè ces cmaxhaedjes la ? Paski les 2 åbes FLORIXHèT blanc :c:File:Blackthorn in blossom.jpg (c' est l' noere !) Tant k' al rodje sipene, leye, ele florit djaene :c:File:Berberis_vulgaris_01.jpg Adon, oyi, sol Wiccionaire, on pout mete tos les sinses ramexhnés. Mins so l' eciclopedeye, i fåt tchoezi ene sacwè ki pôreut esse on rahouca po tertos aprinde: dins ç' cas cial: 1. årdispene = blanke sipene (:c:Category:Crataegus) 2. noere sipene = purnalî (Prunus spinosa); rodje sipene = Berberis vulgaris åbespene n' est nén ddja so E1 ni E170. So G206 (notûle 154 p. 406): c' est l' veur k' i gn a 5 ponts po åbespene (mins onk, c' est l' rodje sipene) conte 2 po årdispene (= alba spina altéré et réinterprété), mins avou L1, did la si rlomêye; åbe-di-spène: on seu pont (Ni 20); âme-di-spine, håye-di-spène. Dji metreu voltî tot çoula sol DTW, mins i n' va pus dispu 2 3 djoûs... Répondre il y a 3 ans == totoute == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Pôrîz taper èn ouy po l' ratournaedje di l' addjectif. Dj' a metou çou dji rsinteu d' après ls egzimpes dinés, mins come (foirt) oniesse a pus d' on sinse, nén simpe di sawè cwè å djusse. Eto, prindoz note ki dj' a fé l' modele {{fond}} po les fondaedjes. I n' rote pol moumint ki pol walon, dji n' sai nén s' el fåt parametrer po tos les lingaedjes. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) totoute: radjouté des ratournaedjes (vinant di E170). Modele fond: oyi, fijhoz lu po les ôtes lingaedjes. Dji voes çoula sovint inte l' arabe et l' arabe marokin, ey ossu e-n amazir. Répondre il y a 3 ans == Rfondou avancivös == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' sai nén si vs avoz léjhou l' live da Djôr ki vént d' rexhe, mins... on n' pout nén dire k' i voet voltî li Rfondou d' asteure. Il atåvele ene novele manire di scrire, k' i lome Rfondou avancivös, et dji m' dimande kéne plaece k' on lyi pout fé sol Wiccionaire. Metans, timp (tins), nein (nén) ? Målåjheye kession, dji sai bén ! Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Por mi, i n' fåt nén mete trop di sacwès "nén standård" sol Wiccionaire. On pôreut djusse mete ces deus mots la avou etikete wa-nst. Mins timp egistêye dedja motoit dins on sistinme u l' ôte. Répondre Modifié il y a 3 ans == Copene:sincieus latén == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Si vs avoz ene sacwè a dire sol sudjet. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a rcandjî a "no sincieus" sol Modele:sla et raspougnî les categoreyes. Loukîz si totafwait est d' adrame. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a ossu rcandjî sincieus latén e w:No sincieus so l' eciclopedeye. On pôreut mete pu walonmint "sincieus no". Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Avou l' radjoutaedje so l' lomaedje sincieus des maladeyes e-n inglès e 21inme sieke !!! Répondre il y a 3 ans == abé == Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Po çou k' est del ratourneure c’ est ofice d’ abé, djel metreu sol wiccionaire dizo l' cogne : esse ofice d’ abé. I m' shonne k' on preut l' codjower : Ci djoû la (ki dj' a wangnî å Loto) c’ esteut ofice d’ abé. Ci djoû la (ki dj' årè wangnî å Loto) ça srè ofice d’ abé. ... Dji n' sai nén si vs avoz dizo l' mwin des acertinances po les codjowêyès fômes ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans == Wikisourd => Wikissourd == Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Lijhoz vaici. Répondre Remercier il y a 3 ans == grintche / griyinne == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dedja so Wikipedia : Grintche. Come dji n' voe nén l' mot francès sol DTW, ni vaici sol Wiccionaire (ki vént di R9/R11), dji dmande acertinance. El prumî, grintche c' est bén l' erfondowe pol F. griotte ? Li deujhinme mi shonne pus lvantrece mins, come nos dit Haust (E1), il est racuzinåve avou l' (u vént do) vî francès grianne (motoit po *agriainne di aigre). Pol prumî l' etimolodjeye sereut... ? griyinne (E1,E150) griyéne (G100) grinje (G100) grinke (G100) grintche (C1,G100,O0,O4,O90) griyintche (G100) crintche (C8) Sinonime : coûte cawe (coûte cowe [G100]). Po l' åbe : griyinnî (E150) grintchî (C1,O0,O90) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, gn a d' l' astoca assez po mete les deus dins les motîs. Gn a motoit on mot d' aplacaedje avou "griyinne" ou "grintche" : l' Agrintchènè (no d'plaece di Graide u d' Djimbe ?). Mins dji n' a pont di stude etimolodjike dissu. Répondre il y a 3 ans == Arnica montana == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) So Sujet:V16zff0zhechem5k. « Simboles eternåcionås » ni va clairmint nén po ces intrêyes la. Motoit ki vs avoz ene idêye di lomaedje... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Sincieus latén (po totes les sfwaitès intrêyes, ki dji n' saveu nén k' on les meteut so les wiccionaires). Tins k' on djåze di ç' sudjet la, ces mots la, come intrêye, divrént esse e clintcheyès letes sol Wikipedia. Disk' asteure, end a co pont, ca po des plantes et les biesses k' i gn a (et ki n' egzistèt nén e l' Walonreye), dji saye todi d' elzî mete on no walon. Metans: w:Hypericum tomentosum L' ôte advintadje di clintcheyès letes dins l' tite, c' est k' on pôreut ossu mete li vraiy scrijhaedje des gazetes e walon ki l' tite est e Feller (Mouchon d'aunia), e francès (Singuliers;Le Soir) u dins on vî sistinme (Li P'tit Ligeoès) come po w:Noss’ Pèron. Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Po shuve çou ki s' fwait so ls ôtes Wiccionaires : en:Category:Translingual language de:Kategorie:International nl:Categorie:Universeel es:Categoría:Translingüístico ca:Categoria:Multilingüe pt:Categoria:Universal Dji pinse k' on pout prinde Eternåcionå. Come c' est l' minme mwaisse categoreye po Au ki po Arnica montana, mete Sincieus latén ni va nén nerén. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) iva po "Eternåcionå". Répondre il y a 3 ans == Sourdant : C66b == 7 commentaires • il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Dji pinse k' ça sereut mî si les mots k' on trove sol Wikipedia sereut scrîts vaici ; sol Wiccionaire. Dispoy k' el esplicant motî a stî bagué roci, dji croe k' on divreut fé l' minme avou ci sourdant ci. Amiståvmint, Èl-Gueuye-Noere Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) +1 Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, mins c' est èn ovraedje di nûton. Ces-la sont e rfondant namurwès. I les fåt rfonde, et fé ene pådje po tchaeke. Våreut mî, aprume, les ristitchî sol DTW (dins les sourdants, avou C66) (ça va 10 a 20 côps pus rade). I vos fåt djusse dimander li "clé" a Pablo po l' poleur fé. çou k' gn a ossu, c' est ki l' fitchî Wikipedia si dveut recråxhî tchaeke côp ki Djåke fijheut on novea live, çou ki n' s' a nén fwait (c' est co l' motlî di "Gueuyes di Walons"). Dj' î a radjouté "skerpu" enute å matén (vinant d' ene di ses powezeyes ki va passer dins l' Rantoele 99), paski dji nel trouve nene pårt dins mes motîs éndjolijhîs (come ça, il a ont rahouca, C66, pol DTW). Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Tot conté tot rabatou, on l' pôreut mete té ké so ene pådje: Sourdant:Motlîs Desmet Come çoula, i sereut e l' boune plaece, et on l' pôreut recråxhî åjheymint. Ki: fåreut dispårti les mots des tecses et lives e rfondou namurwès (Sourdant:C66) avou les cis e Feller-Såverdeas (C66b u purade on novea limero). Dedja rmetou les dnêyes Wikipedia vaici (Sourdant:Motlîs Desmet). Répondre Modifié par Reptilien.19831209BE1 il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a cmincî a bouter dsu, mins gn a co bråmint a fé... ça si frè pitchote a midjote. Dji sreu po tot rashonner e-n on gros motlî, et nén mete tchaeke motlî di tchaeke live, paski gn a des doblons (çou ki s' sieve a rén). Ça permetreut eto di vey pus åjheymint les diferinces k' i gn a, metans aujîy (Motlî des Gueuyes di Walons) / aujîye (Motlî « po së en cas »), omrin po les deus. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Adon, on wåde on seu C66. Et on pout rmaxhî tos ses « po së en cas ». Et radjouter des mots u ortografeyes di ses ôtes sicrîts. I n' ripasse nén tot l' live, po vey si l' motlî del fén respond ås målåjheys mots do novea live (rilévé pa Bernard Louis dins "Wallonnes", po "w:Novèles èt Binde à dèsséns"). I rprind li « po së en cas » d' on live di dvant. Dji croe ki li « po së en cas » k' est so Wikipedia vént di "l' w:Adjint Mwasse (roman)". Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, a vey avou Pablo, mins dji croe k' on pout wårder k' on seu limero po n' nén s' compliker ls afwaires, come ç' est ene ouve factice (dj' ô bén l' rashonnaedje des motlîs). Li pus målåjhey dins l' istwere, c' est k' les rfondants walons ni sont nén do rfondou ni do Feller strik, come on l' pout vey divins l' roman Kî çk’ a touwé JFK ? da Chantal Denis, la kel cawete di codjowaedje -er si pout prononcer /e/ u /ɛ/. Çou ki, dins l' modele {{Orto}} ni candje nén grand tchwès pask'on l' mete divins l' troke Feller ricandji. Mins si vs estoz d'acoird po fé deus rahoucas, C66 po les mots e rfondant namurwès et C66b po les mots e Feller-Såverdeas dji n' so nén disconte nerén. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans == ⴰⴱⴰⴱⴱⴰ == 5 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Ene miete d' aidance, s' i vs plait, po recråxhî ci pådje la. Dji nel pou fé mi-minme. Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Eto : ⴰⴱⴰⵅⵅⵓ Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Fwait. Li prumî, c' est on no d' fijhaedje, nén åjhey a ratourner; (li TFN0 dene li manire francesse: "le fait de"; dj' a metou des parints avou -aedje). Li deujhinme, c' est del biyolodjeye; les definixhas sont motoit pus spepieus (livea do mot "inseke", sincieus u "viermene"; vier di téle moxhe). Li ralfafetijhaedje walon (ene miete målåjhey avou l' dobe kh) ni l' TFN0 n' esteut nén djusse (adon, i n' a nén ç' motî la dizo les ouys). Les mots avént stî asprestés pa Uzeu:Mirmans30 (leye diveut bén cnoxhe li spepieus sinse); dj' el pôrè motoit ratôtchî po vey cwè. Dj' a-st atôtchî l' uzeu Uzeu_copene:41.249.195.26 Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Merci bén. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Al fén, dji voe çou k' c' est (avou l' istwere). C' est les prumîs mots ki Miriam Mansouri, ene ancyinne estadjaire amazir-cåzante, a intré e 2019, avou l' TFN0 (c' est l' prumire pådje), a pårti di l' adresse IP di si éndjole, pask' elle aveut rovyî si scret po s' prumî no d' uzeu. => C' est do restchåfé (dji contéve ki c' esteut on novea bouteu). Répondre il y a 3 ans == F. mot-valise == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Savoz si gn a ddja yeu ene propôzucion po ratourner ci mot la e walon ? Wiccionaire : wiki + diccionaire tradiccionaire (noûmot da nosse Noere-Gueuye) : tradure + diccionaire Por mi, on n' est nén long d' èn aplacaedje... u d' èn etroclaedje cwand dji lé so Wikipedia ki micsope s' end est onk. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) spotchî aplacaedje (dji m' è sierveu divant d' awè cnoxhance do mot-francès, ki m' shonne nén si bén fwait ki l' minne. Gn a ddja 51 dins l' Wiccionaire: Categoreye:Sipotchîs aplacaedjes do walon Kécfeye bén k' i n' serént nén tertos metous come "mot-valise" e francès, mins on n' est nén oblidjîs di rcopyî l' atuze do francès miersipepieuzmint. Répondre il y a 3 ans == clipse == 4 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:9E7E:22DD:6965:B028 (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Si dj' comprin l' djeu d' mot, dins « la clipse », el mot « clipse » sereut l' brut d’ene sacwè ki s' drouve u s' clôt raddimint, sol tins d'ene clignete ? Metans come li brut d' èn aparey foto cwand on clitche sol boton ? Ahayant e francès po clic, clic, po mi ki direut clitch, clitch. C' est ça ? Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Nonna. C' est purade on forcoridjadje del betchete è- (ècramyî) eviè l' betchete a- (acramiyî) fwait a pårti do fr. "l'éclipse" => wa "l'èclipse", => wa Årdene nonnrece "l'aclipse" => (come li definixhant årtike femrin î est "la" => riscôpaedje) "la clipse" (Gaston Lucy, dandjreus riprindant on prononçaedje oyou avår la). L' eclipe k' i ndè cåze sereut ene di 1910. Répondre Modifié il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:2233:3AE3:AB4A:365F (copinercontribouwaedjesbloker) Mins, do côp, dji n' comprind nén vormint pocwè mete « po rire » et « avou ene glignete », si gn a pont d' djeu d' mots dirî ci simpe forcoridjaedje + riscôpaedje la. Avou ça ki l' egzimpe mostere bén k' el mot n' est nén foirt bén comprin dins ci sinse la : « on va vey ene clipse [nén la mins ene], on s' dimande bén cè k' c' est  ». Gn a la por mi on mistere ! Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) i m' shonne ki ci riscôpaedje la est ddja rsintou come "biesse" pa les djins di ç' tins la, k' årént yeu dit : on va vey ene èclipse (waire di w:Displouctaedje des trokes di cossounes å coron dins cisse coine la). Li fén d' l' istwere: le feme croet ki li "clipse", c' est ene såvadje biesse: "alez vey (dit-st ele a ses efants), mins n' alez nén trop près, la !" Dj' a-st eberweté li spoûle etire: w:Imådje:Lucy Gaston eclipe 1912.ogg Asteure, li kesse: est ç' on "vraiy djivion" (on mot d' diccionaire) u djusse on mot dit pa ene mierdjin a on metou moumint ? Come : waite e corti: gn a des sprewes et des rasprewes (Roger Viroux). U come on "comnozôte" (cosmonote) (Jean-Denis Boussart); u on fonccione-waire (fonccionaire) (Charle Massaux). Cial, il a viké 100 ans åd triviè d' nosse tecse. Mins ça dmeure on mot po fé rire, si on cnoxhe li tecse. Udon: el fåt i mete come disfondowe di "eclipe", e Feller. Dji sereu co bén d' idêye di fé inla (come on-z a fwait po les 2 ôtes egzimpes, cial ådzeu). Ôte mot a mete dins l' minme kesmessaedje: otomaboulisse (ki, la, a "passé come djivion", pol moumint, todi). Mins li ci ki n' a nén s' dit et s' disdit n' est nén d' avår ci. Répondre Modifié il y a 3 ans == dismepréjhî / dismeprijhî == 14 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:D292:C749:1436:946E (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg Loukîz a : Copene:dismepréjhî. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a ene grosse kesse vola. C' est mî del forbate vaici (u so Berdelaedje, mins ça respond purade ciddé). Udonbén: on rfond meprijhî = dismeprijhî= dimesprijhî (?) al pus lådje oyowe => meprijhî, dismeprijhî, dimesprijhî... Udonbén, on l' raloye a préjhî k' a stî rfondou avou on w:cåzu betchfessî é, paski n' estant bén vicant dins les motîs ki sol payis d' Lidje, avou l' cogne préhî. => mepréjhî; dismepréjhî, dimespréjhî. A decider cial et asteure. Répondre Modifié il y a 3 ans Waelsch (copinercontribouwaedjesbloker) Å ratourner les såmes, "préjhî" rvént tofer et sovént eyet coranmint. Adon les ôtes mots vormint walons ont l' minme bodje. Çou qui dj' mete eto esès såmes, c'est "mespréjhî" avou "s". Répondre Remercier il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Etimolodjicmint ça vént do minme, mis i m' shonne k' i gn a-st avou on ridaedje etur li sinse di "préjhî" et s' famile eyet "(di)meprijhî" (=nén aconter ene sakî). E francès eto, "aprécier" a-st on bodje différint di "mépriser, priser" E castiyan portant, c' est tofer li minme: "apreciar, despreciar, menospreciar" Dj' a les pinses (djel rissin insi todi) "mespréjhî" ça sereut purade må préjhî (=må estimer l' valeur d' ene sacwè, må estimer l' pris); dismetant di meprijhî, dismeprijhî c' est èn nén aconter ene djin. Sol DTW, les mots k' ont des disfondowes avou *préhî c' est tofer des sins d' estimaedje d' on pris; Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a cmincî a loukî les disfondowes di "meprijhî" ersè (dji n' a waire li tins ci moes ci, c' est l' hôte såjhon a l' ovraedje). Pol moumint, ns avans: mèprîjî [C106]; mèprijî [O4]; mèprizè [C8]; mèprîzer [E170,S117] ça fwait: cognes walones so Nameur et l' Coûtchant <> cognes francijheyes so l' Basse Årdene ET LIDJE !!!, çou ki shonne mostrer ki les deus mots n' sont nén loyîs dins l' "consyince linwistike" (a Lidje: "préhî", pår walon et "mèprîzer", calcaedje do francès). Dji sayrè di radjouter des motîs dmwin (plait-st a Diu, si on vike co), et vey les disfondowes avou di-. Po les djivions a ritni (betchetes dimes-, disme-, dime-) , on pôreut (motoit) vey e minme tins dismefiyî / dimesfiyî / dimefiyî (et acertiner, s' il astchait). Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) cognes a mitan walones so Nameur et l' Coûtchant; li betchete walone divreut esse mes-. Po çou k' et del betchete, çou ki dj' rissint l' pus walon c' est "d(i)mes-" betchete "mes-" (=måva, moens, contråve) betchete "d(i)-" (rafoircixhaedje) C' est insi å Levant po "d(i)mesfiyî" (=vormint nén s' fiyî) Å Coûtchant i gn a-st on clintcha a-z eployî dis- po les deus; mins dji freu ene diferince si possibe (et copurade si c' est aspoyî pa des disfondowes) etur "d(i)-" = rafoircixhante betchete (come dins d(i)bout (= vormint l' bout), d(i)fén (= vormint l' fén),...) eyet "dis-" = contråve (come dins disfé, distrure (= contråve di construre), dismete, ...) Mins, po "meprijhî", come vos l' dijhoz, li "consyince linwistike" ni l' aloye nén a "préjhî"; mins purade on calcaedje (ene miete walonijhî) do francès "mépriser". "d(i)meprijhî" lu est n' est nén on calcaedje, mins basti so "meprijhî", avou ene betchete "d(i)-" di rfoircixhaedje. => dji sereu po ri-rfonde "dismeprijhî" eviè "d(i)meprijhî"; ça shureut eto mî les disfondowes (dèsmèprîjî [O0]; dimèprîji [C1]; dèmèprîjî [O0,O3]; dèmèprijî [O4]) Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) E200: tos francijhaedjes po "meprijhî": mèprîzer, mèpris, mèprîzâbe, mèprîzant, méprîze <> tos mots pårmint walons po "préjhî": préher, préhadje, préhâye, préheûr, préh'rèsse Répondre Modifié il y a 3 ans Waelsch (copinercontribouwaedjesbloker) "Mes-" et "me-" sont des cognes do minme, tot come "dis-" avou "di-". I m' shonne eto ki l' walon inme bén les "s", min nén deus côps d' shûte. Dji rcoridjrè ezès såmes mes "mespréjhî" a "mepréjhî". Répondre Remercier il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Sol DTW i n' a k' troes familes di mots ki cmincèt avou dimes- ou dismes ou disme- ou dime- : d(i)mefiyî / d(i)mesfiyî (dobe rifondowe) d(i)mesbridjî dismeprijhî (dèsmèprîjî [O0]; dimèprîji [C1]; dèmèprîjî [O0,O3]; dèmèprijî [O4]; ki dji sereut po ri-rfonde "d(i)meprijhî") (les ôtes c' est "dis-" ou "d(i)-" avou on bodje ki cmince avou "me...") Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) gn a eto, avou on maxhaedje di di- et me(s)-: dizindjner (= duzingner S117 = dimezindjner = dimèzingnè S27). = touwer tote li viermene, tos les crouwås ki rcrexhèt. Dj' elzès va mete, ricopyîs di S117, cwand dj' årè l' tins. Adon: nén loyî les bodjes préjhî (pår walon) et meprijhî (calké). dimeprijhî: oyi, betchete d(i)- rafoircixhant l' betchete me- w:Betchete_di-#Rifondaedje_des_mots_avou_l'_betchete_di préjhî, dispréjhî (C106), mespréjhî (= må estimer on bén) (noûmot trové ciddé ådzeu) Dji louke co des motîs, li C106 a 9 royes po dimeprijhî. Totes les 4 fråzes sont avou spotchaedje del betchete d(i)-. Gn a 3 parints -aedje, -ant, -eu. Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' aveu nén tuzé ki mes- divént mez- pa dvant voyale... mins nerén, i n' aveut nou mot avou dimez- e DTW. Avou "d(i)mezindjner" (dobe betchete d(i)+mes; sinonme di "dizindjner" (betchete dis-)) ça fwait 4 familes di mots avou l' dobe betchete d(i)+mes Répondre Remercier il y a 3 ans Waelsch (copinercontribouwaedjesbloker) 1. I fåt wårder tot çou ki n' est nein cpris pa ene régue. Tos les "dis-", "di-", "me-", "mes-". Dj' ô bén, avou l' bodje "prijh-" Dandjreus elle a stî prijhe foû do francès, poy elle a stî rwaloneye so des ôtes modeles (prise/prijhe, brise/brijhe). 2. I n' fåt nén espaitchî des modêyes ki vont co pus lon å rwaloni on mot. Si rinde conte (dedja pa ene seule di djin) ki mépriser vént d' priser (pretiare), c' est l' consyince linwixhe eto. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Come dj' a sovint dit, li rfondaedje si fwait aprume tot loucant l' walon come il est dins les motîs do 20inme sieke, et (e 5inme u 6inme pôzucion) les etimolodjeyes u les lingaedjes vijhéns. Avou l' bodje "préjh-", on a dispréjhî ki pout esse a pô près li piron-parey di dimeprijhî (dji radoute les sinses la sol DTW). (C106: disprîjî; cial, on prind li bodje lidjwès so on mot acertiné e namurwès. Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) A! Gilliard (C106) mete les 2 viebes: mèprîjî + (ôte hagnon) mèprîzer (avou l' parintaedje po les 2). Répondre Modifié il y a 3 ans == rvazî == 7 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:F5ED:457:4484:A391 (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, E 2013, vos av radjouté a c' mot la l' sinse d' ene « dijhêye di radjoutaedje a ene ôte dijhêye ». Çou n' est nén çou k' on pout lére divins O4, ni dvins O0 ki dene d' ôtes sinses mins nén l' ci ki gn a sol Wiccionaire. Porîz ns dire wice ki vs av prins ci sinse la, s' i vs plait ? Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Et i manke li sinse li pus corant (k' est l' ci eployî dins l' hagnon "rilomêye do mot") : spot, dijhêye. C' est ça k' i gn a d' målåjhey avou sacwantès pådjes sol wiccionaire, i gn a rén k' on definixha foirt sitroet (ou minme foirt coinrece), et l' sinse li pus corant n' î est nén. (i fåreut, pol moens, mete ene etikete po dire ki c' est nén complet) (PS: dins l' DTW i gn a eto èn ôte sinse : zine) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) li sinse "dijhêye di radjoutaedje a ene ôte dijhêye", c' est dandjreus li prumî sinse, ki soûd direk do mot. dit pal minme djin: "Va-st å diåle ! " (après èn åvé) "å diåle et co pus lon". (et rva-z î !) dit come response: "T' es-st èn ome !" (l' ôte ki sait bén ki ci n' est l' vraiy k' a mitan) - "dit-st i l' bierdjî a s' tchén". - Response : - "bén t' end a des rvazîs !". Si c' est l' prumî djheu ki dit tote li fråze, li deujhinme pout rplaker, po dire k' i sait bén cwè. "Taijhe tu, fô veråt ! c' est ene lexhe !" (riplacaedje ritrové pa Lucien Léonard mon les Walons del Wisconsene, 1975). Mins, come c' est des fråzletes todi les minmes, ça a prins li sinse di "spot". Dji louke l' ALW 17 (tén ! paret k' les ALW sont so les fyis (lî dins l' dierin Wallonnes ki dj' n' a nén dzo l' mwin). Li mot a yeu si rlomêye pa l' live Coppens "Spots et rvazîs..." (c' est par la ki dj' l' a cnoxhou), eyou k' i shonne awè l' sinse di "dijhêye" (puski "spot" est ddja la po "spot"). Répondre Modifié il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:9D69:FE2E:1EEC:7345 (copinercontribouwaedjesbloker) tén ! paret k' les ALW sont so les fyis Oyi, la : https://alw.uliege.be/alw/ Répondre il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:B772:EA57:B0B3:2A28 (copinercontribouwaedjesbloker) I sont eto so archive.org : linguistic-atlas-of-wallonia Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) G217 p. 279: (notule: "proverbe, dicton): r'vas-i... {rvazi} Ch 4, Ni 1, Ph 53; {rvazé/i} Ni 107, 112, {rvaze̊} Ni 61, 93. revoye a O4 avou tote li sinonimeye di "spot" e francès. et a C8 (sinse DTW); + sinse trové dins l' Inkete Haust (=> ALW) souvenir du vieux temps Th 46; histoire répétée des centaines de fois D81. GN A 21 MOTS po fr. proverbe, dicton !!!!!!! Tos ces mots la (spot, dijhêye, paskeye, racontroûle), leus sinses si croejhlèt. Mi idêye, c' esteut di "specialijhî" les sinses POL WIKIPEDIA (nén pol DTW ni pol Wiccionaire, la k' on pout radjouter des sinses sins disbråler (disbrôler) l' cayet. Adon: w:Spot: pout esse dit pa tolminme kî, sins candjî, sins codjowa (= fr. proverbe, maxime) = sintince (Gaston Lucy) = rebusse (El Louvire) w:dijhêye: si dit dins ene metowe sitouwåcion (= fr répartie; mot calké do gåmès dijâye, d' ene rîlêye di scrijhaedjes "Lès dijâyes dou Noré"; rishonne a l' inglès "saying) w:racontroûle: djel wårdéve pol francès "anecdote". Dijhaedje bråmint pus long, come , w:paskeye, w:fåve (la k' gn a eto del mwintesinyinse (polysémie). Adon, rvazî, dji l' aveu wårdé pol prumî sinse veyou aprume. Les ôtes sinses n' estént nén co la, pask' on n' a ki 24 eures dins ene djournêye et seulmint 365 djoûs 1/4 so ene anêye. Et i fåt co dårer a håre et a hote po ôte tchoi !!! Dji va ddja radjouter çou k' est cial ådzeu. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Mi prumî sinse (lodjike) est mostré på sinonime, metou dins l' minme hagnon ALW, vént-et-rva. Dji mete dins l' DTW, e francès: "répartie automatique" po rascovri ç' sinse la. Va-t i po vozôtes ? Répondre il y a 3 ans == bovrin mins bovidî ? == 3 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:60E0:6FA1:C08F:75AF (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Li ristitchî R divins bovrin n' èm sibare nén vormint, mins adon pocwè on nel ritrovreut nén dvins bovidî (a « bufe », vos-minme e 2017) : bovridî ? Dji sreu po-z erîler çoula, avou u sins R, por mi c' est l' minme. Po çou k' est d' l' etimolodjeye di bovrin dji n' croe nén k' on pout dire ki gn a la l' cawete -rin. Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Li "r" n' est nén pårteye do bodje; c' est ene sôre di "r di beloyance" (come dins "Walonreye"). çoula shonne aveur sitî fwait tot tuzant a "bovreye" (ki c' est l' cawete -reye) On l' pôreut eto, oyi, vey come li cawete -rin. Li mot, si djel tén bén, c' est nén djusse po dire "come ene vatche", mins purade a-z eployî dins on livea pus sincieus, "del famile des biesses come des vatches"; adon ene cawete -rin, ça pôreut esse "metou dins l' clasmint (veyou come ene plaece) des boûs" Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Djusse come dit Pablo. 1) atuzlé a pårti d' bovreye (vî ptit no, no d' plaece et no d' famile) 2) pout esse loukî come on ristitchî R... 3) u come ene cawete -rin, dinant on lådje loyén avou l' bodje, come les cawetes -rin & -rece. => leyans l' insi, s' i vs plait; et-z acertiner, avou - si n' a nén co passé - ovrin. La, on a del sinonimeye bedots / motons / blankès biesses (adon k' on nd a pont po "bovrins" a pårt rodjès biesses. Mins ci mot la n' est pus dujhåve, veyanmint ki 90 åcint des "rodjès biesses" ni sont pus rodjes, minme e l' Walonreye, BBW & Ostine). Tins k' on est dins l' sudjet, fé passer eto "bovidî" (bovidîs) po stitchî les bovrins avou l' zebu, li bufe evnd, et pår les bedots, les gades, les moflons et les antilopes :c:Category:Bovidae subfamilies Répondre Modifié il y a 3 ans == e xhuflet (e xhuflot) == 4 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:1D11:2F1F:63AD:185B (copinercontribouwaedjesbloker) po dire : di bihair. On l' dit avou e u avou a ? Dji n' a nén tos les motîs dzo l' mwin, mins vla ddja çou k' dja trové : à chuflot : O3,O4 à chuflet : C9 a huflèt : E1 Répondre il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:7331:348B:4DE1:5CCD (copinercontribouwaedjesbloker) Eto dvins C1. prinde li grin à chuflèt, prendre l’épi de biais. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Pol moumint, dji rcandje bråmint des "e", metous come ratournaedje mot po mot do fr. "en", et rmete des "a". Dji n' wåde "e" ki cwand c' est vormint "dins, "divins". => cial: a xhuflet. (ôte sudjet) po "en biais", asteure, dji mete "di biyaire". Dji saye di n' pus prinde di H cwand ci n' est nén on H prumrece (mins end a ddja k' ont passé et bén passé: ahessî, houte.) Metans, dierinnmint, piyintche (purade ki pihindje). C' est des "fås H"; i sont metous classicmint po ristoper èn ahiket, pår après Lidje. Par egzimpe, el fåreut rsaetchî a houf => ouf, oufêye, oufou Répondre Modifié il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:60E0:6FA1:C08F:75AF (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' wåde "e" ki cwand c' est vormint "dins, "divins". C' est nén biesse, mins gn a des cas ki c' est målåjhey di sawè s' on est « vormint "dins, "divins" », metans a droete, a gåtche mins e hôt, e bas. Répondre il y a 3 ans == spener == 5 commentaires • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien.19831209BE1 est çki ça vs shonne bén esse li minme viebe (a rfonde "spener"), ou deus etimolodjeyes diferinnes ? s(i)pener I. (v.c.) • 1. élaguer (sapins). • 2. ébrancher. (Syn. sbouxhî, scoxhî, sbrantchî, disbrantchî). II. spener djus (v.) ___ dj' a eterprindou 2 ha di sapéns a spener djus. Trové dins: spener [R12]; spèner [E1,S0,S17,S117]; zbèner [E2] / supèner [S0,S117] s(i)piner (v.c.) couper les épines, les ronces, les broussailles dans un bois pour débarrasser le sol et les cépées. Trové dins: spinè [C8] / sipinè [C8] (i fåreut eto on definixha po "spener djus") Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, c' est l' minme. Il est bén studyî dins l' ALW 6. Fåt rfonde spiner / sipiner u espiner. Dji radjoute les dnêyes sol DTW, et mete les 2 eshonne. (gn a èn ôte cas di "è nén ratindou" dins S17: chèrer => schirer). Cial, c' est dandjreus l' assaetchance di "spène". Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Codowaedje come "copiner" dabôrd ? Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, bén seur !!! Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) (la ddja lontins ki dj' aveu veyou cisse pÅdje la di l' ALW, et m' abaiti ki c' esteut bén on parint di "spene" et nén d' "pena", come dji l' aveu metou dins l' esplicant motî.) Tén ! Tins k' on est dins ç' bodje la, cwè fé avou: spinete <> epinete (l' instrumint d' muzike) ? Dji sereu pol rifonde "spinete / espinete" (sins sipinete, come speke, spér). Et wårder ene pådje tote seule sol DTW, come ci n' est nén on parint direk di "spine". Mins come ça vént di l' itålyin "spinetta", li rfondaedje "spinete" est tolminme bén astoké. Répondre il y a 3 ans == Rifondaedje muzurer == 11 commentaires • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Dins èn ôte fi, vos avîz dit : « Tins k' on est dins les prumirès sillabes mu-, dji vôreu bén rprinde li cas di m(u)zurer (rifondaedje d' asteure) et aconter les disfondowes del Hôte Årdene "mèzrer, tot acceptant on modele m(u)z(u)rer, avou don troes bodjes possibes: muzurer, mzurer & muzrer. U adon, fé come po r(i)v(i)ni u r(i)t(i)ni : 2 cognes bodjreces come rivni / rvini; ritni / rtini; adon djusse wårder mzurer & muzrer. » Dj' a ene miete rwaitî, et ça n' rote nén di cisse manire la. po rivni / rvini et ritni / rtini; c' est on bodje avou spotchåve al prumire sillabe ki vént pa drî ene sipotchåve betchete r(i)- Did la li dujhaedje flip-flop des deus spotchåves (ele ni polèt nén esse ni plinnes ni spotcheyes les deus e minme tins; c' est on XOR lodjike) Mins po "muzurer" : sins spotchaedje : muzurer [R13]; muzèrer [S117]; muzèrè [C8]; mèzurer [O4,S0] avou spotchaedje del prumire sillabe: mèsùrér / m'zùrér [FO94] (rote come ene vraiye sipotchåve; mins mèsùreû (nén m(è)sùreû) avou spotchaedje del 2inme sillabe: muzrer (arch) [S0]; mèzerer [E34]; mèz'rer [E1,E170] (c' est nén ene sipotchåve, djusse ene cogne sins l' voyale; mins ele rispite dins l' parintêye: mèzeûre, mèzur'rèsse) nén trové dins E184; nerén dins E212 (mins i gn a muzorre (muzeure)) Li spotchaedje del 1re sillabe n' est waire spårdou; et ça m' shonne purade on francijhaedje (je vais m’surer c' est come on dit e francès). Pol deujhinme voyale; les cognes mezrer, muzrer c' est purade li minme afwaire ki l" coinrece aw'hê, k' a st-i rfondou awijhea. Come les deus cognes egzistént (muzurer et muzrer), ostant prinde li cene avou les deus voyales (c' est todi pus åjhey di n' nén prononcî ene sicrîte lete, ki di prononcî ene ki n' l' est nén); d' ostant pus ki ça rind tot l' codjowaedje eyet l' parintêye ttafwaitmint erîlé; et di pus c' est l' cogne dins R13. Di totes manires, minme si on vôreut prinde les coinreces muzrer (ki sont pus lådje ki djusse li Basse Årdene, c' est tot l' Levant), ça n' sereut nén ene sipotchåve; mins purade ene dobe rifondowe (muzurer et a costé muzrer). Dji n' so nén foirt tchôd di fé ene dobe rifondowe po ene pitie diferince insi d' ostant pus ki, po on viebe, ça fwait eto ene dobe rîlêye po tote li parintêye; i gn ki muzeure k' est insi pattavå... Mins, come li viebe mensurare est fwait so mensura, et nén å rviè; on pout dire ki c' est muzurer k' est fwait so muzeure, avou candjmint classike -eur- -> -ur-; come dins meur -> emurer (et nén emrer). Dins m' djivêye di viebes, dj' a: muzurer;3;35;56 rimuzurer;3;35; Gilliard 3 : modele bouter, A=B=C=bout Stasse 35 : modele coirner, A=coirn, B=C=coirnêye _u_ B=C=coin Francard 56 : modele muzrer, A=muzr, B=C=muzèr => a Nameur, muzurer, A=B=C=muzur; dji muzure, nos muzurans, i muzurnut, dji muzurrè, ki dj' muzure, dj' a muzuré => a Lidje, muzrer, A=muzur, B=C=muzrêy / muzeur; dji muzeure u muzrêye, nos muzrans, dji muzeurrè u muzrêyrè, ki dj' muzeure u muzrêye, dj' a muzré => a Bastogne, muzrer, A=muzr, B=C=muzeur, dji muzeure, nos muzrans, dji muzeurrè, ki dj' muzeure, dj' a muzrè E rfondou dj' voerè bén avou candjmint -ur -> -eur so cloyowe sillabe : muzurer, A=muzur, B=C=muzeur; dji muzeure, nos muzurans, i muzeurnut, dji muzeurrè, ki dj' muzeure, dj' a muzuré Eto; po rimuzurer; il est metou sol wiccionaire et DTW come "rimzurer / ermuzurer / rmuzurer" ; come si "m(u)zurer" esteut spotchåve, mins i n' l' est nén. Les disfondowes coûtchantreces n' aidèt nén, la k' c' est "ermuzurer / rmuzurer"; mins : rimuzèrè [C8] / r'muzèrè [C8] rimèz'rer [E1] / r'mèz'rer [E1] (dji houke eto @Reptilien.19831209BE1; come cåzant d' walon coûtchanrece, est çki por vos "m(u)zurer" est spotchåve sol prumire sillabe?) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) èn ôte codjowaedje possibe, erîlé sor on bodje, mins avou candjmint d' voyale å dierin pî (come copiner, dji copene) muzurer, A=B=muzue, C=muzeur; dji muzeure, nos muzurans, i muzurnut, dji muzurrè, ki dj' muzeure, dj' a muzuré Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gråces po tos ces rcweraedjes la. Dins S117 (+ S104, S109,S110) mins c' est co e brouyon, c' est m(u)- / m(ë)- tocosté. => les mete avou spotchaedjes del prumire sillabe (pus d' 15 royes dins l' bruyon S117 d' asteure) mzèradje mzère A m' zère // tchanter sins m'zère I n' fåt nin awè deûs mzères. mzère mzèrer M' zèrer m(eu)seurer mzerer la vôye m' surer Cand on mzère pluzieûrs côps la minme tchôze, on trôve toudi du dèchet. Cand la burbi est tonduwe, lu vant lî est mzèré. M' zères mzèreû, se m' zeure m' zeurer + tchestrolès: m'zeurè [S24]; m(u)seurè [S33]; nén dins S25 + O2: m(è)zûre, m(è)zurer, fait-a-m'zûre, + O81 + O100 m(è)zurér; m(è)zûre O0 : m(è)sure; m(u)sure; m(è)surer; m(u)surer; m(è)sureû; m(u)sureû O3 : mèzùre / mzùre, mèzurer / m’zùrer; mèzùreû, walon do mitan: C106: muzeûre + mèzeûre; a muzeure (sins spotchaedje); mèzurer (nén spotchåve) C9 mèzeûre, mèzurer, mèzureû Adon, vola li spårdaedje: sins spotchaedje : WM +Nivele !!! nén mete R13 avou les nén spotchåves, ca R13 n' aconte måy li spotchaedje (trop ptit). spotchaedje do prumî pî : Årdene nonnece et tchestrolès (= Basse Årdene sins li dzeu) + WC (såf Nivele) spotchaedje do deujhinme pî: WL + bijhe BA: S0, S44 (mèz'reû) mins nén S42 ki n' a ki "mèzeûre". ça nos fwait troes grossès taetches a pô près les minmes, et tchaeke bén astokeyes => waire d' avance po decider. Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) "m(u)zurer" (spotchåve sorlon les rîles di spotchaedje, et come c' esteut metou e rfondou dins l' coridjrece) et "muzurer" (nén spotchåve) pôrént esse metous eshonne, come pol betchete co- (di k(i)-/co-/c-). Mins si on prinds muzurer / mzurer ; muzrer adon c' est deus codjowaedjes bén diferins : m(u)zurer : {{-codjow-|troke=1|A=m(u)zur|B=m(u)zur|C=m(u)zeur|come=durer}} muzrer : {{-codjow-|troke=1|A=muzr|B=muzer|C=muzer|come=intrer}} Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji sai bén; avou muzrer, on rårè ene ôte ristitcheye voyale; mins c' est ddja come ça so Lidje. Stasse 21: dji mèzeûrerè => rif dji muzerrè. C' est compliké, mins on wåde les cognes lidjwesse, ki m' parexhnut ene miete come des sorwalondes. Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Djin et tins Codjowa Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) m(u)zeure Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) m(u)zurez / muzrez Cåzants Ind. pr. (nos, ns) m(u)zurans / muzrans Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) m(u)zurnut Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) m(u)zurrè Cåzant D.I.E. (dji, dj’) m(u)zuréve / muzréve Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) m(u)zeure pårt. erirece (dj’ a, vos av) m(u)zuré / muzré Ôtes codjowaedjes come muzurer Djin et tins Codjowa Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) (e)rmuzeure / rimzeure Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) r(i)muzurez / rmuzrez Cåzants Ind. pr. (nos, ns) r(i)muzurans / rmuzrans Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) (e)rmuzurnut / rimzurnut Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) (e)rmuzurrè / rimzurrè Cåzant D.I.E. (dji, dj’) r(i)muzuréve / rmuzréve Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) (e)rmuzeure / rimzeure pårt. erirece (dj’ a, vos av) r(i)muzuré / rmuzré Ôtes codjowaedjes come muzurer Ou adon, on codjowaedje rén k' da lu, avou dobe bodje A : m(u)zurer u muzrer : {{-codjow-|troke=1|A=m(u)zur|A.2=muzr|B=m(u)zur|C=m(u)zeur|come=muzurer}} rimzurer u ermuzurer / rmuzurer u rmuzrer : {{-codjow-|troke=1|A=r(i)muzur|A.2=rmuzr|B=(e)rmuzur|B.2=rimzur|C=(e)rmuzeur|C.2=rimzeur|come=muzurer}} (i gn åreut k' muzurer et rmuzurer di cisse sôre la) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, ça nos spågnreut des dobes futurreces & condicioneus; les djins n' åront k' a apliker, come tos les raprindisses el front (ey el fijhèt ddja) po 36000 mots. Si ça va, i fåreut rcopyî l' tåvlea dins les 9 pådjes d' infinitifs !!!!! muzurer u muzrer u mzurer rimuzurer u rimzurer u rimuzrer u ermuzurer / rmuzurer u rmuzrer Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Djin et tins Codjowa Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) rimzeure / r(i)muzeure Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) rimzurez / r(i)muzurez / r(i)muzrez Cåzants Ind. pr. (nos, ns) rimzurans / r(i)muzurans / r(i)muzrans Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) rimzurnut / r(i)muzurnut Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) rimzurrè / r(i)muzurrè Cåzant D.I.E. (dji, dj’) r(i)m(u)zuréve / r(i)muzréve Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) rimzeure / r(i)muzeure pårt. erirece (dj’ a, vos av) rimzuré / r(i)muzuré / r(i)muzré Ôtes codjowaedjes come muzurer Li viebe avou l' betchete ri- est målåjhey, i gn a troes bodjes possibes pol bodje A; les modeles ni l' sopoirtèt nén; adon i fåt dner les diferins codjowas ; vocial on meyeu tåvlea: {{-codjow-|troke=1 |A=r(i)m(u)zur |A.2=r(i)muzr |IP1p= rimzurans / r(i)muzurans |IP2p= rimzurez / r(i)muzurez |DIE1s= rimzuréve / r(i)muzuréve |PE= rimzuré / r(i)muzuré / r(i)muzré |B=rimzur|B.2=r(i)muzur |C=rimzeur|C.2=r(i)muzeur |come=muzurer}} Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji saye ene tripe rifondowe, po fé plaijhi a tertos. On pôrè ridisfacer s' i fåt Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) U si dji shû vosse prezintaedje muzurer / mzurer ; muzrer {{-spodiv-|muzurer|mzurer}} + {{MR|muzrer}} L' ôte prezintaedje ki dj' a ddja fwait po muzureu & muzuraedje, c' est {{-trif-|...|...}} Dijhoz çou ki vos plait l' mî (si vos avoz les pinses di wårder les 3 cognes). Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Purade come çouci : so les pådjes "muzurer" et "mzurer" : Dobès rfondowes m(u)zurer muzrer Plinne cogne Spotcheye cogne muzurer mzurer {{-drif-| cial= {{loyén|m(u)zurer}} | muzrer }} {{-spodiv-|muzurer|mzurer}} sol pådje "muzrer" Dobès rfondowes muzrer m(u)zurer {{-drif-| cial= muzrer | {{loyén|m(u)zurer}} }} so les pådjes "rimzurer", "rimuzurer", "ermuzurer" et "rmuzurer" Dobès rfondowes rimzurer / (e)rmuzurer r(i)muzrer Alofômes Sipotchåve voyale Divanceye voyale Sipotcheye cogne rimzurer u rimuzurer ermuzurer rmuzurer {{-drif-| cial= {{loyén|rimzurer}} / {{loyén|(e)rmuzurer}} | r(i)muzrer }} {{-spodiv-ri|{{loyén|rimzurer}} u {{loyén|rimuzurer}}|ermuzurer|rmuzurer}} so les pådjes "rimuzrer", "ermuzrer" et "rmuzrer" Dobès rfondowes r(i)muzrer rimzurer / (e)rmuzurer Alofômes di r(i)- avou ene sipotchåve voyale avou ene divanceye voyale sipotcheye cogne rimuzrer ermuzrer rmuzrer {{-drif-| cial= {{loyén|r(i)murer}} | {{loyén|rimzurer}} / {{loyén|(e)rmuzurer}} }} {{-spodiv-RI|muzrer}} Djel mete si muzureu Répondre Remercier il y a 3 ans == m(u)nou => m(i)nou == 4 commentaires • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) li mot est metou come "munou" dins l' wiccionaire; mins il est spotchåve; ça n' divreut i nén esse avou "i" ? C' est insi dins les egzimpes minme (dj' ô bén, l' årtike wiccionaire ni shût nén todi l' sicrijhaedje do mot vudete); ey eto avou "i" po totes les disfondowes do mot k' on trouve dins m' DTW. On spotchåve "u" on l' eploye, e rfondou, fok dins "m(u)nujhî"; ki n' a nén d' disfondowes avou "i" mins avou "u" ey "è". @Reptilien.19831209BE1 : cwè ndè pinsez vs ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Li mot "minouwet" (viye dans, fr:menuet), ki est do minme bodje, est avou "i" dins : minouwet [E1]; minouwêt [E34] Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, iva, po "m(i)mou, m(i)nouwet. Tins k' on est dins les prumirès sillabes mu-, dji vôreu bén rprinde li cas di m(u)zurer (rifondaedje d' asteure) et aconter les disfondowes del Hôte Årdene "mèzrer, tot acceptant on modele m(u)z(u)rer, avou don troes bodjes possibes: muzurer, mzurer & muzrer. U adon, fé come po r(i)v(i)ni u r(i)t(i)ni : 2 cognes bodjreces come rivni / rvini; ritni / rtini; adon djusse wårder mzurer & muzrer. Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) (po muzurer dji fwai-st on fi a pårt : Sujet:Wadbhn2qae2edqj5) Répondre Remercier il y a 3 ans == Codjowaedje modele wårder == Un commentaire • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) @Lucyin@Reptilien.19831209BE1 Ci modele la va foirt bén po les familes tourner, wårder et poirter : rawårder;7;23; wårder;7;23;14 apoirter;7;23;71 c(o)poirter;7;23;71 rapoirter;7;23; repoirter;7;23; r(i)poirter;7;23; sopoirter;7;23; epoirter;7;23;71,16 poirter;7;23;71 (mins colpoirter;;17;16 ) c(o)tourner;7;23;36 distourner;7;23;36 ratourner;7;23; ricotourner;7;23; r(i)tourner;7;23; tourner;7;23;36 catourner;7;;36 racatourner;7;; (mins tchantourner;12;; ) Gilliard 7 : modele tourner, A=tourn, B=C=toûn Stasse 23 : acoirder, A=acoird, B=acoid Francard 14 : modele wårder, A=wård, B=C=wåd Francard 71 : modele poirter, A=poirt, B=C=poit Francard 36 : modele tourner, A=tourn, B=C=toûn => tertos est d' acoird po les familes: tourner, wårder, poirter, {{-codjow-|troke=5|A=~tourn|B=~toûn|come=wårder}} {{-codjow-|troke=5|A=~wård|B=~wåd|come=wårder}} {{-codjow-|troke=5|A=~poirt|B=~poit|come=wårder}} => mins nén (fåreut corwaitî et fé des modeles a pårt) po : * bourder (Gilliard 12, Stasse 23) * balourder (Gilliard 12, Stasse 17) * lourder (nén trové, mins balourder 12:17:) * dårner (nén co trové) * pårler (Stasse 26, Francard 28) * dispierter (Gillard dobe 7&12, Stasse 23) * sorrezierver (nén trové, mins conserver 3:17:81; prezerver 12&3:17&15:81) * aworter (nén trové; mins schorter Gilliard 12) * enancrer ( Stasse 17, Francard 42) * spayårder (nén co trové) * xhinårder (nén co trové) * kixhårder (nén trové, mins schårder 12:17:16) => i m' shonne ki les viebes fwaits so on mot -å(r)d+er si codjowèt avou mouyeye (come c' est metou po schårder dins Gilliard et Stasse) (si vos avoz les modeles Francard po ces viebes la, vos les ploz dire cial) Répondre Remercier il y a 3 ans == Codjowaedjes modeles riçure, shure == Un commentaire • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien.19831209BE1@Lucyin (viebe;Gilliard;Stass;Francard) aporçure;65;131; conçure;65;131; perçure;65;131; riçure;65;131;158 c(o)shure;65;131; porshure;65;131; shure;65;131;158 Gilliard 65 : modele shure, A=C=shuv, B=shû Stasse 131 : modele shure; A=shuv, B=shû, C=shûxh; PE=shû / shuvou Francard 158 : modele shûre; A=shujh, B=shû, C=???; PE:shû / shujhou => e rfondou: dobe codjowaedje: a) shure, A=C=shuv, B=shû, PE=shû / shuvou b) shure, A=C=shujh, B=shû, PE=shû / shujhou Djin et tins Codjowa Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) shû Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) shuvoz / shujhoz Cåzants Ind. pr. (nos, ns) shuvans / shujhans Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) shuvnut / shujhnut Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) shurè Cåzant D.I.E. (dji, dj’) shuveu / shujheu Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) shuve / shujhe pårt. erirece (dj’ a, vos av) shû / shuvou u shujhou Ôtes codjowaedjes come shure Rawete:Codjowaedje do walon/shure Kesse : fé l' dobe codjowaedje eto pol famile riçure, aporçure,.. ou seulmint po shure, porshure, kishure ? conçure a-st ene doblete concevoer : Francard 166 : modele concevoer, A=B=concev, C=conçoev, IP3s=i conçoet Répondre Remercier il y a 3 ans == Codjowaedje modeles boirder, coirder == Un commentaire • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) @Lucyin, @Reptilien.19831209BE1 Les kékes viebes di ces sôres la sol wiccionaire avént stî metous avou on codjowaedje "come tchicter"; mins c' est nén l' cas : aboirder;12;17;16 boirder;12;17;16 disboirder;12;17;16 acoirder;12;23;15,16 racoirder;12;23; coirder;;23; concoirder;;23;16 discoirder;;23; målacoirder;;23; ricoirder;;23; dizacoirder;;;16 Les deus familes sont-st ene seule dins Gilliard (Nameur) et Francard (Bastogne); mins po Stasse (Lidje) ele sont diferinnes. Vocial les modeles : Gilliard 12 : modele aprester, A=aprest, B=C=aprestêy Francard 15 : modele acoirder, A=acoird, B=C=acoid Francard 16 : modele mascårder, A=B=C=mascård Stasse 17 : modele goster, A=gost, B=C=gostêy Stasse 23 : modele acoirder, A=acoird, B=C=acoid => pol famile "aboirder", Nameur et Lidje sont d' acoird pol mouyêye => e rfondou : modele aboirder, A=aboird, B=C=aboirdêye (modele a pårt di "tchicter", po poleur mete ene note pol codjowaedje coinrece B.Å.) {{-codjow-|troke=1|A=~boird|B=~boirdêy|come=aboirder}} Rawete:Codjowaedje do walon/aboirder => pol famile "acoirder", Lidje et Bastogne sont d' acoird (eyet l' prinde come modele d' ene famile) => e rfondou : modele acoirder, A=acoird, B=C=acoid (modele da sinne, po pleur mete ene note di codjowaedje coinrece Nameur) {{-codjow-|troke=1|A=~coird|B=~coid|come=acoirder}} Rawete:Codjowaedje do walon/acoirder Répondre Remercier il y a 3 ans a3lvezmv6g01ld1f8beu0159sn6oahf 408237 408235 2024-12-03T21:51:54Z Lucyin 218 408237 wikitext text/x-wiki bovrin, ovrin, poûfrin 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) C' est i vormint l' cawete -rin ki gn a dvins ces mot la, si l' cawete c' est po fé des addjectifs di plaeçmint ? Po poûfrin, dedja e vî francès poufrin = pulverin, on rtrove li R e latén, come e walon dins poûfrer. Dji n' croe nén ki gn a la l' cawete -rin. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li -r- di bovrin vént des parints walons di "boû" come "bovreye" (li R est dins l' cawete -reye); "ovrin" pa assaetchance do prumî, eto do fr. caprin (la ki come "poûfrin", li R est dins l' bodje). On pout eto corwaitî l' mot avou on ristitchî R (end a po fé :Categoreye:Mots do walon avou on ristitchî R). On pôreut fé insi åjheymint "gadrin" po "caprin". Mins po "porcins", "camélins" ? Ces mots la sont corants e-n årtisyince po les sôres d' aclevåvès biesses k' gn a 36 mots po les lomer (vatche / gayet / torea / vea / åmaye --- berbis / berå / bassî / bedot / agnea / moton / antnåd...). "bovrin" & "ovrin", c' est des noûmots do wikipedia; ouvrin dedja dins S117 (dispu 1997). Les dischindants walon di "ovis", dj' end a rtrové deus: oviete (agnelle, antennaise; disfondowe houviette [S110], awiète [S112] => ouviète S117) + ouvignêye (hydatidose, kyste hydatique, maladie ovine qu'on rencontre aussi chez l'homme: le réservoir est constitué par les chiens des troupeaux) ouvigné [S109] => ouvignêye S117. Les mots walons di l' aclevaedje des berbis sont råles, ca il aveut ddja beazebén disparexhou dins l' prumire mitan do 20inme sieke, tins des inketes diyalectolodjikes (touwêyes po magnî e l' guere di 14; sicole oblidjeye dispu 1920 => pupont d' efant po wårder les berbis dins les tchamps et les bwès). Dji n' pou nén fé on tite d' årtike "maladeye des vatches" et-z î mete les schites ås veas => maladeyes des bovrins. Dinltins, on djheut "rodjès biesses" po "bovrins" et "blankès biesses" po "ovrins". Mins asteure, gn a pus k' des bleu-blancs walons (coleur: blanc u caflori bleu u noer), des ostines (coleur: cabolé noer), des tcharolès (tot blancs) dins les cinses del Walonreye. => "rodjès biesses" ni va pus foirt bén (ki po les limouzenes et les aylandes di Scôsse, ey eco !) Dji wådreu ces deus mots la bovrin & ovrin, minme s' i n' sont nén trop "catolikes". Po l' etimolodjeye, ci sereut l' ocåzion di radjouter ene tchuze "fåsse cawete" dins l' Modele:caw (end a ddja toplin, aprume des fåssès cawete -et, dji l' a sovint scrît come radjoutmint dirî l' modele). Ey ossu, kécfeye, fåsse betchete, come po "arantoele", "atchenå". Répondre Modifié il y a 3 ans Modele:simboles planetikes 26 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Èl-Gueuye-Noere, @Srtxg Kwamikagami a-st ahivé ci modele la, avou l' addjectif « planetike », motoit bén foirdjî del minme manire ki politike (sistinme politike). Come on est nén todi d' acoird avou l' manire di ratourner les mots ki vegnnut do francès avou -aire : F. solaire > solrece, solåre (?), solaire ; F. lunaire > lunrece, lunåre (?), lunaire, evnd., mins eto notåre/notaire (sustantif, no d' mestî), a nozôte di vey kéne cogne k' on wådreut : planetike, planetrece, planetåre, planetaire. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Lequel serait préférable, peut-être « planetrece » ? Je changerai volontiers pour celui que vous jugerez le meilleur. Se pose également la question de la forme wallonne de « centaure » et des noms classiques Pallas, Hygie(i)a, Chiron et Orcus. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Rien ne presse Kwamikagami ;-) Moi ce qui m'intéresse le plus, c'est de savoir pourquoi vous avez songé à cette forme : planetike. Pour les autres mots, il faut y réfléchir à deux fois. Pour « centaure » je dirais cintore, comme Minotore (Lucyin 2012 ; cf. torea) u peut-être cintôre come trezôr, ôr, mais alors Minotôre (cf. tôr = torea). Je pencherais pour la seconde forme. Je vais voir si je trouve quelque chose dans la littérature. Répondre Remercier il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Je l'ai modélisé d'après 'biyolodjike'. 'Cintôre' c'est alors, du moins pour l'instant. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a nén co on mot po ça dins l' DTW, roci eyet sol waibe da Viroux. Li cawete "-ike" est foirt uzé po les calcaedjes do francès (sovint po des idêyes foirt syincieuses) ey avou les noûmots. Adon, on pôreut wårder "planetike". On comprind åjheymint ç' ki @Kwamikagami boute avou. I m' shonne k' i gn a ene diferince inte les deus possibes noûmots : "planetike" eyet "planetrece" Planetike : ki rwaite (totes) les planetes. Planetrece : ki rwaite k' a ene seule planete, metans : daegnrece (ni rwaite k' el Daegne). Amiståvmint, Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Proficiate po totes ces sûteyès idêyes. Nos divnans tot doûçmint li "buro des noûmots" ki dj' aveu sohaitî dins w:Ké walon po dmwin Dji n' so nén tchôd po des noûmots avou l' cawete -ike s' i n' egzistèt nén e francès. Dj' a ptchî "planetrece". Ni rovians nén li piceure pus corante d' ene addjectivire. => des planetes, ås planetes. fr. le système planetaire de Jupiter => li sistinme des planetes di Djupiter / li sistinme ås planetes di Djupiter / li djeu des planetes di Djupiter. Pol cawete -or / -ôr, la ene boune ocåzion di l' erîler. Dj' a djustumint on sfwait mot egzotike dins li rfondaedje d' on roman da Djôzef Mignolet (https://rifondou.walon.org/Mignolet_Alambra.php): Tocadôr (ki dj' a rfondou avou tchapea). Oyi, sol modele di trezôr, u Tchedôre (fr. Théodore, vî ptit no assez corant). Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Pocwè séndjî li lingaedje des Francès avou l' cawete "-ike" ? Copuvite cwand li walon n' est nén on d' ses (possibes) lingaedjes fis, mins bén on d' ses lingaedjes frés. Si ça aveut stî séndjî li latén, dj' åreu comprindou ; mins roci, dj' a ledjirmint do må. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' comprind nén ! Kî çk' a dit k' i fåreut séndjî l' francès ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien.19831209BE1 : « Dji n' so nén tchôd po des noûmots avou l' cawete -ike s' i n' egzistèt nén e francès. » Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Ça n' vout nén dire k' i fåreut séndjî l' francès a tos côps po les mots k' egzistèt podbon e francès avou -ike. Mins i gn a des cas k' il est pus simpe di fé l' séndje ki d' edvinter des mots ki nole djin n' coprindreut. Metans, l' francès hérétique (sustantif) acertiné e 1683 divins l' Paskeille sur le véritable Détail du Siège & Dessiègement de la Généreuse Vienne, comint l' årîz vs ratourné ? Del minme manire, comint ratoûnrîz politique (sustantif) ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Cwand on rlouke on ratournaire, on voet k' el "sistinme" n' est nén k' e francès. Kécfiye on-z el ertrove bén dins des lingaedjes djermanikes bijhreces u co dins on lingaedjes slave. On n' pout nén dire k' on-z est ki séndjî li francès dins ç' cas ci. Houte di çoula, li mot vént bén do latén. On-z a ene miete el minme sacwè avou "politike" ki vént do grek. Dji sai k' c' est foirt lon d' nozôtes, mins ci lingaedje la (dj' ô bén : li vî lingaedje) a sovint stî riprindou pa mwints lingaedjes. Copurade avou des mots syincieus. « Mins i gn a des cas k' il est pus simpe di fén l' séndje ki d' edvinter des mots ki nole djin n' coprindreut. » => N' roviyîz nén k' el ci k' a atåvlé "planetike", c' esteut on ptit cåzeu (sins vleur mostrer on må costé). Poirtant cwand dji rwaite vos deus prumîs messaedjes, vos n' avoz nén scrît ki vos n' comprindîz nén l' mot "planetike". El avoz rovyî d' nos fé rmarker, motoit ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' comprind nén l' messaedje ki vos vloz fé passer. Gn a bén 90% des mots francès avou l' cawete -ique ki vegnnut do latén (riprins do grek u nén). Si dj' vos shû, çou n' est nén zels ki vs djinnnut ? Mins adon, comint ç' k' on fwait po sawè si l' mot a stî rprins direk do latén u do francès, el sårîz dire, vos ? Po les mots aritmetike et academike ça vs ireut ? Come el cawete latene c' est -icus (avou us k' a divnou moya avou l' tins) on s' ritrove ossu bén e francès come e walon (ey e picård, e gåmès, e tchampnwès, e galo, ...) avou l' son /ik/. Come vos l' av foirt bén dit, el francès et l' walon sont frés, avou tos ls ôtes lingaedjes d' oyi, et come il ont crexhou eshonne, c' est normå si gn a des mots ki s' rishonnnut come deus gotes d' aiwe. Dji n' voe pont d' problinme a ça. Poirtant cwand dji rwaite vos deus prumîs messaedjes, vos n' avoz nén scrît ki vos n' comprindîz nén l' mot "planetike". El avoz rovyî d' nos fé rmarker, motoit? Em prumî messaedje dit clairmint k' djel comprind. Udonbén dji n' åreu nén metou planetrece, planetåre, planetaire a costé, endon ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li cawete -ike pout passer sins rujhe tchaeke côp k' elle a stî rprinjhe dins totes sôres di lingaedjes. Metans: matematikes: de: Mathematik; fr: mathématiques; en: mathematics; es: matemáticas Gn a ki l' neyerlandès k' a sayî on noûmot dvintrin: wiskunde. C' est eto l' idêye da Pablo (dowô @Srtxg ?) di n' si nén trop casser l' hanete po replaecî les mots eternåcionås. Dins l' cas do tåvlea Modele:essegnes des planetes: dj' a replaecî pa ene addjectivire (des planetes). Mins po "simbole", dj' a metou on no pår walon "essegne" dedja eployî po "essegne atomike". ça dene on lomaedje vormint naturel. Come çoula, nos serans tertos binåjhes. Répondre Modifié il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Le problème avec cela est qu'ils ne sont pas nécessairement symboles des planètes. On peut se demander si Cérès, Pluton ou la Lune sont des planètes, et personne ne considère plus le Soleil comme une planète. Mais ce sont tous des symboles ''planétaires''. Kwamikagami (copene) 29 d' avri 2022 a 10:14 (UTC) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) adon, planetrece = a vey avou les planetes. Li w:cawete -rece a ça d' bea: ele dene on loyén foirt lådje inte li bodje et l' mot-parint. Dji rcandje co. Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Ci n' est nén ç' ki djè vou dire. On va prinde èn egzimpe edvinté, ça va esse pus simpe. Metans on mot latén (ki n' egziste nén) ; abeceticus ; k' åreut fé des djonnes dins mwints lingaedjes d' asteure, åré e francès : - DE : abecetisch - EN : abecetic - IT : abecetico - NL : abecetiek - PL : abecetysk - et tchik et tchak Metans e francès, on-z åreut atåvlé on mot k' i gn a rén a vir avou li ci do latén ; chosivique ; ki n' egziste nén eto. Do côp, cwand dji li ça, i m' shonne k' on dit k' i fåt shuve puvite li francès : « Dji n' so nén tchôd po des noûmots avou l' cawete -ike s' i n' egzistèt nén e francès. » Li problinme est ki télcôp on séndje trop li francès. On côp, on-z erprind onk d' ses flotches : ådjourdu (k' est ddja on mot avou deus sacwès ki volnut dire el minme). Houte di çoula, on séndje trop li francès k' on riprind, nén ses flotches, mins des mots foû del lodjike : cwatru-vint eyet cwatru-vint-dijh. (ûtante eyet nonante est bråmint pus lodjike, pinse-dju). Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji comprind mia, merci po l' egzimpe. Vos av råjhon, on prind voltî l' francès come aspoya, mins c' est lodjike. C' est l' lingaedje k' on-z eploye/aprind a scole, k' on-z ôt dins les cwate coines del Walonreye, al tévé ey al radio, c' est lingaedje eployî cwand vos rçuvoz vos papîs a payî, et vos nd åroz. Pol dire otrumint, c' est l' prumî lingaedje k' on-z aprind ouy cwand on vike el Walonreye. Adon, pocwè çk' on ireut vey dins ls ôtes lingaedjes ?! I gn a k' ene sincieuse djin ki cache pus long ki çou ki s' trove divant s' nez. Après, si c' est po fé come l' academeye francesse et dire k' i n' fåt nén eployî « spam » et « follower » mins « pourriel » et « acolyte des illustres », i n' fåt nén conter sor mi. Les djins sont libes di djåzer come ele volnut. Après, vos dmeurez libe di vo costé d' ata°vler (po n' nén dire propôzer) des noûmots, mins si les djins n' volnut nén ls eployî c' est surmint paski ça n' leu shonne nén naturel, et on n' les pout nén foirci. Come vo noûmot : cwålistete (po « gazete di cwalité ») ki vs estoz l' seu a comprinde et ki n' mi shonne nén naturel. C' est po çoula eto ki dvins l' Bote di Djivet on dit « cwatru-vint-dijh », paski ça s' trove e France, tot biesmint, et k' c' est naturel po les djins ki viknut la. I n' fåt nén cachî pus long. Va-t on dire a ces djins la k' i fåt dire « nonante » paski « c' est pus lodjike » ? I n' fåreut nén toumer e l' sectarisse. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a nole "flotche" dins on mot. Les w:dodobes mots (fr. aujourd'hui) sont des mots come les ôtes. Tot volant èn nén xhiner l' francès, on lyi dene di l' impôrtance. Les lingaedjes sont tot såf racionels: i sont bastis tertos al taxhlete pa cint meye halcotîs, avou tchaeke si idêye — Lorint Hendschel. Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien.19831209BE1 : Dji respectêye voltî vost admiråcion pol francès. « Les djins sont libes di djåzer come ele volnut. » => D' on costé, i n' fåt nén touwer tot çk' est crås. Di l' ôte, les lingaedjes ont dandjî d' rîle. On lingaedje sins rîle, c' est on mancî lingaedje. El manke d' rîle ortografike a todi stî on pwezon pol walon. Asteure, d' ôtes lingaedjes, inte di yeusses li francès, sont mancîs pa ene manire di tuzer mo coûtchî. Dj' ô bén : des tuzaedjes wice k' el biyolodjeye est tchoezî pa nozôtes eyet nén på nateure. Come di djusse, el biyolodjeye sereut èn "ahivaedje sociå". Tot rwaitant les lingaedjes, on pout askepyî des noûmots plant esse tacsés ås djins. Metans, on noûprono "mwaisse", k' on pout uzer po rcandjî tos les pronos : - Pronos coplemints - Pronos sudjets - Pronos tonikes - et tchik et tchak « C' est po çoula eto ki dvins l' Bote di Djivet on dit « cwatru-vint-dijh », paski ça s' trove e France, tot biesmint, et k' c' est naturel po les djins ki viknut la. I n' fåt nén cachî pus long. Va-t on dire a ces djins la k' i fåt dire « nonante » paski « c' est pus lodjike » ? » => Li walon ni conte nén (do moens, pus) al manire celtike, come c' esteut possibe avou li francès dvinltins. Ki lu aveut les deus sistinmes. Enute, dins ci lingaedje ci, on-z ertrove puvite on maxhaedje målignant. Houte di çoula, ci n' est nén foirt comifåt di pruster des inticions, foiravant des mwaijhes, a totes les sakîs a ki on djåze. Sacwants pôrént rwaitî çoula come di l' AD HOMINEM. @Lucyin : « Tot volant èn nén xhiner l' francès, on lyi dene di l' impôrtance. » => Dji n' so nén d' acoird avou ça. C' est, come di djusse, tot såyant d' s' e raprepyî k' on l' dinreut di l' impôrtance. Bråmint d' Waloneus tchaiynut didins (nén vozôtes). Metans : on scrijheu vout uzer ene idêye, mins i gn a pont d' mot e walon. Do côp, ci bouteu ci va riprinde l' mot e francès tot-z e l' metant e-n italike. Répondre Remercier il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Uzeu:Reptilien, Uzeu:Lucyin: Merci pour toute votre aide. Alors, il reste les formes wallonnes de plusieurs noms classiques : Pallas (Athéna), Hygie, Orque (Orcus), Chiron, Charon. Des idées? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Biesmint les riscrire come i s' prononçnut, avou les rîles do rfondou: Palasse (Atena) Idjeye / Idjiye (a vos d' relire onk des deus) Orcusse Kiron Caron (dedja insi come li moenneu d' naçales di l' infier grek: s:Lucyin_(scrijheu_grek)) Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Kwamikagami, les propositions de Lucyin me conviennent très bien. Entre « Idjeye » et « Idjiye » je suis tenté par la première forme, sûrement par hypercorrectisme. Répondre Remercier il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Merci. Devrait-il aussi être "Erisse" et "Ceresse", alors? Wikipédia a "Eriss, Ceress". Il y a potentiellement aussi Salacie pour Wikipédia. Les noms non-classiques devraient-ils simplement être laissés en italique ? Ils sont Haumea, Quaoar, Makemake, Gonggong, Sedna. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) -ss <> -sse ? Fåt-st erîler. Li coron -ss esteut "al môde" å cminçmint do rfondaedje (måss); mins, après côp, on a yeu ptchî l' cogne -sse, po leyî -ss djusse pol w:cawete di codjowaedje -ss. Dj' inmreu tostant "Erisse", "Ceresse", "Palasse", "Orcusse". Ça fwait pus "nos ordinaires". Si on prind l' cawete -eye: Idjeye, Salaceye. C' est l' veur ki po les payis, on a tot rfondou avou -eye (Rûsseye, Tunizeye, la k' on vî cåzeu, maryî a ene Tunizyinne, mi l' rprononcî insi spontanêyemint). Po les viyaedjes do Coûtchant walon et d' Picardeye, on aveut cmincî avou -eye *Montneye pu rpasser a -iye Montniye, Wegniye. Sifwaitmint po les ptits nos d' kimere, la k' gn a k' Mareye k' a l' cawete -eye; ôtmint, c' est -iye: Zeliye, Djuliye, Meliye. Dji n' so nén po des intrêyes e clintcheyès letes. Djusse, s' i gn a on mot eternåcionå, el mete come dizo-tite avou l' modele {{Dizo-tite|Haumea}}: Kimint prononçrîz avou ene "boke a môde walone": Omeya ? Cwawår ? Makemake ? (avou dvantrin E = /è/) Gongogne (avou prononçaedje libe /ɔ̃/ u /ɔn/) ? Sedna ? Répondre Modifié il y a 3 ans Kwamikagami (copinercontribouwaedjesbloker) Peut-être 'Haoumeya', 'Makémaké'? Je peut pas trouver le modèle 'Dizo-tite'. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) modèle 'Dizo-tite': c' est en cas d'article sur l'encyclopédie. Cial vos metoz li no e francès (inglès...) dins l' hagnon "ortografeye" di l' intrêye do no walon (come "soleil" / "sun" / "zoon" est sol pådje "solea" u "solo"). Nén dins l' årtike di l' essegne planetrece, la k' gn a ki l' no e walon. *Haoumeya ni va nén e walon (nou shuvion aou = /a.ɔ.y/). Si vos vloz fé prononcî on H, Hawmeya. iva po "Makémaké" si vos vloz fé prononcî /e/ (é) et nén /ɛ/ (è). Répondre Modifié il y a 3 ans advidjiler 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nén co dvins l' DTW. Po responde a ci sudjet la (so Wikipedia), la k' el mot administratif n' est nén rsintou come do walon. Dji vén d' mete el mwin so c' vî mot la qui preut todi ns aidî : advigiler (G0, rprins divins FE1 : advidjîler) : F. administrer, gouverner ; do latén advigilare. Gn a la d' cwè fé des noûmots avou : advidjilance (administration, gestion, gouvernance) ; advidjilrece ; ... Dji n' sai vos, mins mi l' deujhinme i m' djinne ene miete dins advidjiler et advidjilance mins oblidjî dins advidjilrece. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Sociolinwisticmint, dji wådreu todi li calcaedje do francès k' est ddja on mot corant (administratif) => noûmot clair [néologisme transparent] <> avidjilrece (nén dandjî di "î" long, ki ç' n' est fok èn accint) = noûmot brouyî [néologisme opaque]. Come sicrijheu, dji saye todi di n' nén awè deus noûmots brouyîs dins l' minme fråze. ça fwait des rdoblaedjes dins les motîs, mins insi, on respectêye les cåzeus ki l' eploynut ddja. Dj' d' l' apriyesse di cisse kesse la avou "rutche" "ruche" <> tchetoere. Ene miete diferin: adaptåcion <> redjårbaedje. Les noûmots brouyîs, po passer dins l' lingaedje, doerént esse siervous dins l' cåde d' on grand candjmint do statut (walon ezès administråcions ey ezès scoles). Les cis k' ont "passé", c' est sovint djusse inte li pougneye des rfondeus & wikipedyisses. Po "advidjilance", ça pout siervi pus åjheymint po "administration = gestion, gouvernance) = longue accion di govierner, ki po l' bastimint u les djins. => sacwants mots possibe ezès motîs: advidjiler, advidjilance (+ advidjileu, advidjilaedje ?); advidjilrece ; administrer, administråcion (+ administraedje + administreu), administratif (+ si on vout, administerrece), administråve. Répondre Modifié il y a 3 ans estape / etape 5 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) I m' shonne ki l' deujhinme c' est on noûmot, li prumî est pus vî. Divins E203 on trouve estape (sins faflote) = ètap ; divins E1 a costé di ètape on trove stape. Divins E212 on trove stappe avou sutappe (« distance d’un lieu à un autre »). C'est don : stape, estape/sitape ; avou etape come calcaedje do francès. Et come el vî mot francès estaple vént do neyerlandès stapel, i gn a nén vormint d' diferince avou stape k' est ddja la. On rmete tot eshonne u on fwait tolminme deus etimolodjeyes ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, dj' aveu ptchî li cogne "lodjike" "estape". Mins on n' l' aveut nén rtrové dins les motîs do 20inme sieke ( ètape [E1,E34,O4,S0]); Rimarke da Pablo sol DTW: tos les motîs classikes ont etape; dins Wikipedia i gn a 4 côps etape, eyet 3 côps estape; c' est eto "etape" dins les ratournaedjes Linux; en itålyin et castiyan c' est "etapa"; did wice k' i vent li "s" ? Did la les scrijhas "etape" dins les dierinnès Rantoeles (li mot rvént tofer dins les papîs so les spôrts da Djan Goffart). Mins come vos l' avoz stî rnaxhî ene cogne avou -s- dins E203, on l' pout mete come acertinêye. Dji pinse ki Pablo (@Srtxg) serè d' acoird. Dj' el rimete come prumire cogne ene miete pattavå. Djusse, dji n' metreu nén les 3 cognes; fok "estape". Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oufti ! gn a ddja ene grosse pådje di forbataedje so les Berdelaedjes https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?p=7259 Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) avou ça k' gn a vî sinse militaire dins Forir, avou on parint (estapî). Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) tot ratindant, metans les deus come dobès rfondowes (gn a d' l' astoca des deus costés). Répondre il y a 3 ans coloûte 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) I n' fåreut nén wårder l' D : coloûde, come i rispite dins colourdea ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oufti ! c' est l' veur. Mins adon, li kesse va raponde po vete, la k' tote li parintêye est avou D: verdeure, raverdi (dedja riscrît "vede" insi pa Djôr). Fåreut dipus d' advizes sol kesse (pol moens 5 uzeus do rfondou), et vey si on aloye les deus rîlêyes, et s' i gn a des ôtes sifwaits bodjes / parints. çou k' on pôreut fé, ossu, c' est erîler l' parint, so ene cogne pus simpe eneviè l' bodje : coloûtea. Dji sereu puvite po çoula, divant ene pus lådje consule. Ca dji croe ki l' erîlaedje di "vete" so s' parintêye a ddja stî "raboultêye" (= n' a nén passé al passete et si rtrover avou les raboulets). Répondre Modifié il y a 3 ans ons (on-z) 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Rifondou, nén rfondou ? Come èç mot la est eployî pa Djôr divins l' Rantoele, k' est cwand l' minme el gazete ki mete å dvant li rfondou walon, fåt i comprinde k' il a stî accepté ? Mi dji n' a rén disconte ci scrijha la. (pocwè nén onz ?!) Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, on l' aveut-st accepté (come cogne acertinêye dins mo des vî scrîts), mins dji n' sai si ça a stî noté ene sawice. Répondre il y a 3 ans pawoûr, payoûr ? 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nén co dvins l' DTW. Come dins aminoûr ? Nén simpe di ricnoxhe el bodje. paoûr, F. lourdaud, imbécile, balourd, homme peu dégourdi : C9, C1 (riprins di C9), O0 paoür (surmint flotchrece : paoûr) : Bernus (cial) Purade avou Y si l' bodje est lourd, u co payourd si l' oridjene est l' minme ki F. balourd avou ridaedje L/Y et B/P ??? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A, li bodje n' est nén lourd, mins l' tixhon bauer, e picård : baour/paour ; mot cité dins l’ FEW 15/1 83. Sol Wiccionaire e francès : fr:paour. Avou W adon : pawoûr u disfafloté pawour ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, pawour, dabôrd, cåze do disfaflotaedje des longs OU divant R w:Rîle Mahin do disfaflotaedje des longuès voyales û, î et oû divant ene vuzlêye cossoune Répondre il y a 3 ans On påter di pourcea a rmete roci 6 commentaires • il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer Lucyin, Gn a ene sakî k' aveut-st askepyî ene pådje Wikipedia avou come tite on påter di pourcea, avou s' possibe definixha. Mi porîz acertiner si c' est ene vraiye fråzlete k' on pout rmete vaici, divant ki dj' el disface do Wikipedia ? Amiståvmint, Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) @Lionel June : Dj' a fwait el dimande roci. Dji va co ratinde ene miete divant d' el disfacer. Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Lucyin : mècoyon acertiné dvins E165, nén trové dins E200 ; etimolodjicmint c' est cwè : on ptit mecoye (avou l' raptitixhante cawete -on) ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Po l' etimolodjeye di mecoye i m' shonne ki c' est puvite me- (sins, ki manke ; fr:mé-) + coye, del minme manire k' on trouve divins C9 : mècouye (il est scrît flotchreçmint mêcouye), mèprîjî (meprijhî), evnd. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) E picård, a Villers-Saint-Amand (Ath) : Vla l’ceu qui va au bos vla l’ceu qui fait des fagots Vla l’ceu qui a vu l’leup Vla l’ceu qui a eu peu Et l’petit mécouille qui ’t écoureus — Wallonia, t. 3, p. 89 (årtchive) Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, c' est on mot "normå", mins a mete sol Wiccionaire. (dji vén d' el fé: mecoyon) minme tcherpinte ki mivé, et... micoye (c' est vormint l' minme mot, et l' minme idêye ki "li pôve micoye"). come eto: monami, moncadet, monparan, matante, mononke, on monsegneur (a disrifonde monsigneur ?). Por mi, c' est tos etroclaedjes do prezintoe d' apårtinance "mi, mes, ma", nén l' betchete mes-. Gn a ddja mecoye; c' est l' minme mot, come dins awè l' coye = aveur li coyon (aler fé corwêye, rater çou k' on vleut adiercî). @Èl-Gueuye-Noere: ploz rmerciyî l' uzeu, et respliker k' on a fwait passer les dnêyes dins l' Wiccionaire ? Répondre Modifié il y a 3 ans asterlodjeye mins astronomeye 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nén simpe por mi di vey clair dins l' tchuze des rfondaedjes po ces mots la. On-z a asterloke k' est bén acertiné ezès motîs, avou aster-, å rvier do francès k' a astrologue avou astro- ; mins eto l' cogne astorlok(e) (E1,E34,E177,E203) avou metateze RO/OR astor-. Sol DTW, on trove eto astrologue avou l' disfondowe E34 : astèrloke, mins dji n' comprind nén pocwè. Po astronomeye on-z a l' cogne astrolomîye (O4, avou lomer) mins eto l' cogne avou l' fameuse metateze astornomèie (E203). Nén simpe di sawè s' i fåt mete ådvant astronomeye u astrolomeye ; astornomeye u astorlomeye ; u co asternomeye u asterlomeye. Del minme manire, fåt i prinde asteroyide u astoryide. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) asterloke, c' est on vî mot. Adon, dj' el prindreu avou ribetchfessaedje (metateze) do R. Les ôtes sont des calcaedjes pus noveas. => pus près do francès ki ls a "prusté" (mins ki n' les rårè måy). => astronomeye, asteroyide. Répondre il y a 3 ans == grimâchin == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Vos vs sovnoz do sourdant, wice ki vs avoz trové ci disfondowe ci ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Motoit dvins Voyèdje åtoû dès batch ås cindes da Georges Alexis. P.S. Dji vén del trové divins Les Cahiers Wallons, 1954, lº 5, p. 126, la k' on trouve on boket do live. Ça sereut on mot do costé d' Lidje, adon ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A, dji vén d' trover grimåchin et groumancyin divins E1 (nén co dvins l' DTW). Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) adon, ça doet esse èn assimilaedje /sj/ => /ʃ/ tipike do lidjwès (moncheû, précôchon, rachou). + å <> an come dins fr mélancolie wa miråcoleye; måker <> manker + â d' après Serè. dji va loukî del vesprêye si Georges Alexis scrît avou å u â dins ses mwaisses lives. Répondre il y a 3 ans == kim2s schoûter == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Kimandeu, deujhinme djin do singulî, dene schoûte et schoû : Schoû l' såverdea ki fwait tchiripe et djawe djawe (R9, R11 djawe djawe) schoû ! c' est l' Diåle ki schite (a baxheur, gadrouymint, boleye) Schoû, vosse sorodje est ki monte a Simna po fé tonde ses biesses (a sorodje) C' est ene sacwè k' a stî decidé podbon ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) schoûte ! & waite ! si scawèt voltî a "schoû" & "wai". Di memwere, li prumî est enimådjî dins les lives da Djôzef Calozet (choû !); dj' ô co ossu m' grand-mame k' el dijheut "choû ! ene oto ! ça n' pout esse ki zels ! (i dvreut esse dins S117). Et dins C1 ? Gn a eto dins l' minme cas (mins come sustantif) schôpe (awè schôpe a ses dints) & schô. "wai" est foirt corant so Nameur et l' Basse Årdene. I rote ene miete come ene w:ristitcheye fråzlete (mot-fråzlete): Vo l' la gåy, wai, asteure, avou ses 1000 lives a vinde ! = Vo l' la gåy, louke, asteure, avou ses 1000 lives a vinde ! Répondre il y a 3 ans == cwasse (schoice, coisse ?) == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Sol DTW R10:28726. Nén simpe, paski : on trouve eto l' sinonime scwache (avou scwachî = dèscwassî) dins O4, avou candjmint CH/SS ; gn a eto O4 : (è)scoûrce (avou (è)scoûrcî, (è)scoûrceû, etch.), dins l' ALW 6, mape 28 : (è)scoûrc(h)e, (è)scôrc(h)e, mins eto (è)scwasse, (è)scwâsse ; gn a co cwache (avou cwachî=cochî, etch. avou candjmint A/O) metou avou *coactiare dins l' FEW 2 805b dizo l' cogne kwasi (avou S) po Nivele ki respond a nosse coixhe Coppens raloye cwasse a cosse (lat. coccia), mins eto F. éclat, souche. Nén simpe avou tot ça. Todi dins l' ALW 6, notule 183 (ébrancher, élaguer), dèscouchî : « en parlant des betteraves, des cabus [choux] ». Di dèscouchî a dèscwassî / scwachî, gn a nén bén long, mins dji n' so nén pår convincou. Rissaetchî les coxhes (u çou ki rshonne a des coxhes, les foyes et l' colet avou l' raecene) des betråles, ça a bråmint pus d' sinse ki di rseatchî li schoice u li cosse, mins bon... Dji n' croe nén ki gn a moyén d' rifonde avou schoice u coisse. Veyoz pus clair ki mi dins tot ça ? Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) por mi, gn a diferins mots et parintêyes, bén a pårt di n' onk l' ôte: schoice : fr écorce et parintêye (= hwèce = chwache = scwâce = scôrse = scôsse = scoûrse); latén  scortum (pea). schoircî : fr écorcher MINMèS COGNES DES DISFONDOWES => schoice-vint (= vent qui écorche); latén cortex. coixhî : fr blesser; li rfondaedje avou l' betchfessî OI est berdelåve (fwait sol pwaire cwachî / cochî sins nole disfondowe avou -wè-), mins on n' a djamåy rivnou dsu. => sivierba coixhe; Tayon-bodje latén * « coactiare » (acmaxhaedje di * « quassiare » (spiyî, casser) et * « coctiare »); c' est clair come do brouwet d' tchitches, mins les etimolodjisses ni sont nén des indjenieurs !). coxhe : fr branche (tocosté) + cuisse (e 20inme sieke djusse so Lidje, mins bén reployî e rfondou). lat « coxa » (cuisse) => scoxhî = fr. ébrancher, élaguer. Come vos djhoz, rifonde insi li scawaedje des betråles. => dèscouchî est rfondåve discoxhî. coisse : fr côte. Li sinse anatomike est cnoxhou pattavå; li sinse "montêye" djusse e tchestrolès (disfondowe côsse, vinant do gåmès); li sinse "boird di mer" est novea (w:Coisse d' Ivwere). Latén " costa " Répondre Modifié il y a 3 ans == tchene/tchanve == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Les deus mots sont metous eshonne sol DTW, mins çou n' est motoit nén l' minme oridjene. I nos fåt fé deus mots, come e francès : chènevis (tchene) et chanvre (tchanve). Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, i les fåreut radjonde, copurade k' i gn a on troejhinme låron: tchambe (di nosse costé => tchambrete = tchenvire). Gn a ene mape so l' ALW 1: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=1&alw_page=93#alw-page-section Répondre il y a 3 ans == djurer/fé siermint « su I’ pia d’ fougnant » == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' sai nén si c' est ene ratourneure eployeye inte des Relîs et fok inte di zels, u bén s' elle a passé foû del soce po dire F. « jurer sur l'honneur, prêter serment ». C' est i vormint ene pea d' fougnant, avou on tecse sicrît dissur ? Èt si dj’ vos a rapèlé ça, c’ èst pace qui vos-ôtes, lès « Rèlîs », tortos fréres dins vosse soce èt, qu’a faît sièrmint su l’ passète èt l’ pia d’ fougnant d’eplèyi tote vosse vîye è r’vindji l’ Walonîye, vos vos vèyoz tortos voltî sins-ambicion èt sins djalouserîye. — F. Pieltain, Lès Rèlîs à l’ Réjence, Les Cahiers Wallons, 1969, lº 4, p. 101. Maurice Dubois lève deûs dwègts èt djurer su l’ pia d’ fougnant. — Anne-Marie François, Li grand raploû do dîmègne 28 di fèvri [2016], Les Cahiers Wallons, 2016, lº 3-4, p. 55. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' è sai rén nén pus. Mins on l' pout mete k' a divni ene ratourneure (li soce des Relîs a dipus d' cint-z ans). ça divreut esse marké dins l' live w:Cayés d' guere des Relîs namurwès. Dji waitrè a ça dins 15 djoûs. Si c' est strapant, vos ploz dmander cwè a Djôzef Dewez [] (a disfacer après lijhaedje). Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a ossu: "djel djeure so m' vé et so m' coye" (djurer so s' vé et so s' coye), siermint des dmanants del Moyinådje k' a dné les mots mivé et micoye. Les deus divrént awè on w:livea sociolinwistike Modele:empr (ene miete po rire). Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Pol livea fôrmel: fé siermint, passer siermint Répondre il y a 3 ans == schoirçåd == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Sol DTW, les deus sont metous dizo l' minme intrêye : R10:8361 : R11 schoircî_1 et R11 schoircî_2. I ndè fåt fé ene deujhinme ? I gn a eto k' on pout lére « Intrêye nén co rfondowe » mins « Rifondaedje decidé å 2021-02-07 ». C' est nén foirt clair. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) I m' avize ki c' est deus mots diferins. schoirçåd 1 vént di schoice [fr écorce, lat lat; scorteus]; schoirçåd 2 vént di schoircî [fr. écorcher, lat cortex]. Dji les dispwaireye sol DTW. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Tot rarindjî ! Répondre il y a 3 ans == Modele:ridoblaedje ?== 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) I shonne k' on n' a nén co di sfwait modele ? Dj' endè freu bén onk po les mots come kekene, cricri, Fifine, Mimile, poupousse. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) siya, c' est Modele:Ddm (w:Dodobe mot) ki rashonne a: Categoreye:Dodobes mots do walon. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a ossu les rdobletes (w:Ridoblete), mins gn a co pont, mi shonne-t i. Répondre il y a 3 ans == matén == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dins O0, avou maté (idem sol DTW) ? Dji n' trove ki matin come adviebe, t. 2, p. 164. C' est sor ene ôte pådje ? Dins l' ALW3 notule 129, on trouve bén matén po Tchålerwè, et maté, ça vénreut did la ls acertinances ? Ça m' shonnreut drole come vos avoz eto radjouté G203... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li betchfessî én est acertiné pa: matén : C106,G203,O0 maté : E165,E200,G203,O0 matègn : G203 Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, mins dji n' trove nén les disfondowes matén et maté dins O0. Dji n' trove ki matin. Fåt k' dji pinse a scaner les lives, ça m' aidreu bén mins pol moumint dji n' a pont l' tins. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' a nén mes motîs papî. Dji les rsaetche. Dji rwaitrè paraprès. Répondre il y a 3 ans Djôzefene 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Po des mots come çti-la, sins disfondowe avou -ène (Djôzèfène, Jôsèfène, ...), dj' a yeu l' idêye di mete dins li hagnon « Etimolodjeye » el pitite esplikêye ki shût : Li rfondaedje di ç’ mot ci shût l’ ci des mots ki s’ finixhèt avou -én, -ene. Gn a co a dire sol pådje d' esplikêyes, mins s' aprinse a mi, ça m' shonne esse ene boune idêye di dire pocwè on-z a prins Djôzefene, Fefene, Fene come rifondowes et nén Djôzefine, Fifine, Fine. Fåt i prinde les deus cognes come rifondowes ? Mins adon kéne rîle shure ? Çou n' est nén todi clair : Djulén VS Djulin VS Djulyin. Dj' a mi-minme sitî ene miete sorprins d' vey ki èl cén (omrin), èl cène (femrin) shût l' minme plan, mins k' on-z a prins el ci (omrin et femrin). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dins les scrijhaedjes, les pus vîs ptits nos sont purade avou -ene: Catrene, Djåclene. Les pus noveas avou -ine. Carine, Josline <>Djoslene ?. Dji tchicteye tofer pol no di m' sour: Mårtene / Mårtine. Come tos les nos d' djin, l' ortografeye bodje avou l' môde. Cial, on pout erîler u nén. Motoit nén todi erîler les sbetchaedjes (Fine, Fifine) avou l' mwaisse mot. Pol cawete -ien e francès, Bastén et Djulén ont des scrijhaedjes avou -én, et des nos d' famile avou -in (Bastin). Mins Lucyin u Felicyin n' end ont pont, et gn a nou no d' famile. C' est k' i sont pus noveas (1850-1900 ?) Répondre il y a 3 ans == Djerpènes == Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a des djous k' dji m' di k' i nos fåreut fé otrumint, paski mete des egzimpes sicrîts e 20inme sieke dins li hagnon « sistinme Feller » avou des mots da Eugène Gillain come : « dix », « deux », « élection », « djè l’ poux dire », evnd. on piede tot credit, pinse dju. On-z a bén l' côde wa-nst po les srijhas nén standård, mins dji m' mi sin nén d' mete ces mots la come nén standård adon k' il estént eployîs divant l' sistinme Feller. Dji n' sai nén comint on preut fé, si vs av ene idêye... Répondre Remercier il y a 3 ans == kinou / canou == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Rifondou avou ki- R9,R11, mins avou ca- dins R10 ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Idem avou kinåd, mins « conård » dins R10 Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Po les dischindants do latén "cunus", on n' a måy loukî eshonne li cayet. Gn a: des ca- : cane (https://dtw.walon.org/w/index.php), canou des kin- (kene po on seu pî): kinete, kinåd... => no d' famile Kinet (Quinet) des co- / cou- (conete = counète dins ene tchanson da Mimile, divreut esse dins O81) => no d' famile Counet, Conard... Dj' aveu ovré so ces mots la foirt timpe dins l' istwere di l' esplicant motî (2001-2002 ?). Asteure k' on a dipus d' motîs, fåreut motoit rashonner les cis avou l' minme tcherpinte: cane = kene; kinete = conete; kinåd = conåd; kinet = conet. A pårt les 2 ca-, ça rshonne al betchete ki-, la k' les ki- et les co- sont loukîs come dobès rfondowes. Répondre il y a 3 ans == walipicård == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg @Èl-Gueuye-Noere Bon, k' est çk' on fwait ? On-z acceptêye li côde wa-pcd po « walipicård », dedja eployî pa Lucyin : capia ? Mete les mots dins walon u picård sorlon çou k' i nos shonne ni va nén po les fråzes d' egzimpe. Metans, dj' a metou bètch a pinchètes avou l' walon, paski bètch (betche, båjhe) est walon, et on preut dire el minme po pinchète. Mins l' fråze d' egzimpe da Jean Fauconnier mostere des mots k' on preut vey come picårds : Lès p’tits infants dou marichau avin’tè bèl a li fé dès dou-douces, a li d’ner dès bètch a pinchètes, a li d’mandér in grimpyant su sès g’gnoûs dè fé « yu, yu, a dada », i lès f’soût rademint chamtér in d’sant « Lèchèm-mè tranquîye, si vous plét ». U co a bîn, avou les codjowas: ine-tè (estént ?), veûle-tè (volént) dins ene fråze da Robert Dascotte. A vos d' èm dire. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji sereu po on côde a pårt wa-pcddabôrd. Les fråzes avou l' codjowaedje -in'tè serént drola. Gn a eto tos les mots des motlîs da Michele Herlin (WP199 dins l' djivêye; + w:Michèle_Herlin#Djivêye_des_motlîs_da_sinne so s' pådje Wiki). I comprindreut eto les fråzes des scrijheus des arondixhmints di Sougniye et Twin (ki dji cnoxhe foirt pô), come end a dins l' Moxhon d' Ônea (les cis d' Bince, metans). Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Mi ki pinseu k' a Bince c' esteut seur do Picård... Répondre Remercier il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Li minme ki Lucyin. Li walipicård, c' est podbon li frontire etur l' picård ey el walon (aprume ès varyisté coûtchantrece). Dji sai k' so totplin des mapes, on-z uze sovint les deus nos come sinonimes ; mins on voet bén k' i gn a ene diferince inte les deus. Metans : e walipicård on direut puvite « capia » (al Bijhe del frontire) ubén « tchapiô » (al Nonne), al plaece di « tchapia » å coûtchant (come on li fwait bén do costé di Tchåmerwè). Tolminme, dj' a les pinses k' on dit « tchapia » eto do costé do Mitan. Amiståvmint, Répondre Remercier il y a 3 ans == terisse == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) C' est cwè l' sourdant TL66 ki vs avoz radjouté dins l' hagnon ortogafeyes e 2012 (gn a 10 ans) ? Et MAza, dins ene fråze d' egzimpe, todi al minme date ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) TM66 : dji n' voe nén come ça. Fåreut k' dj' åye [E24] (Haust, Jean, La houillerie liégeoise, Liège, 1925) po vey si ça n' vént nén did la (Texte ? Liégeois ? n ° 66 ???). MAza = w:Michel Azais Répondre il y a 3 ans == precåcion / precôcion / precocion == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Vos l' avoz scrît avou O disfafloté so Wikipedia a w:Papî Ltchanteu disconte do rfondaedje do walon et des noûmots, mins avou l' toetea a w:Fåvetes (haycous) dins « precôcioneus ». Sol DTW c'est avou Å, come so Wikipedia a w:Cawete -åcion. Fåt i l' escrire come dins devôcion et emôcion ? U bén come ça vént d' on mot latén (praecautio) avou AU, come auca > åwe ? El problinme, c' est k' po åwe i gn a des disfondowes avou â, adon k' vaici i nd a pont. On trouve les acertinances : précôcion, FE1, CW (diné pluriyal, 1937, lº 7, p. 99, dins Li tchant dès walons felerijhî), S0 précôchon : FE1, CW (diné pluriyal, 1957, lº 9, p. 130, dins Amoûr da Georges L.-J. Alexis) précôssiyon, CW (diné pluriyal, 1954, lº 1, p. 9, dins Prosper au paradis da Arthur Masson) précaution : O4 (nén Feller, diné pluriyal a « tchambe »), CW (diné pluriyal, 1938, lº 14, p. 214, dins Li pèrce-neige da Ernest François + lº 19, p. 290, dins El’ Pétit Jésus des Wallons da Léon Wailliez) ; ricoridjî précaucion : FO4 prècaucion : CW (diné pluriyal, 1948, lº 3, p. 40, dins Histwâre d’on gamin d’Cèles da Joseph Houziaux) précauçion : CW (1953, lº 8, p. 150, dins A propos d'wètûres da Nestor Lemaître) précausion : CW (diné pluriyal, 1955, lº 9, p. 132, dins A Maraûde da E. J . Piret) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' aveu ptchî "precôcion" u minme "precocion". Paski pocwè ? Pask' on n' a nole "*precâcion". Mins sol DTW, dj' a veyou "Rifondaedje decidé å 2009-11-30." => dj' a rcandjî dins mes dierins scrijhaedjes. Min on l' pôreut rmete sol tåve, avou devôcion / devocion & emôcion / emocion. Dji vôtreu voltî pol "o" (disfafloté). Répondre il y a 3 ans == schali / schalî == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Sol DTW : schali / schalî. Çou n' est nén l' minme sacwè ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) po les rujhales do tchår, oyi. Dji va rmete les deus eshonne come schalî. Répondre il y a 3 ans == lêye == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A disfafloter u nén ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) nonna, mi shonne-t i; c' est come les pårticipes erireces del prumire troke, *lé, dilé, lérece riprezintant l' omrin. La co on bea mot ki dji n' kinoxheu nén. Sabaye si on l' ritrovreut dins des scrijhaedjes ? Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A-z aveuri, mins lé (come e vî francès) shonne esse divins l' Syntaxe du parler wallon de La Gleize, da Louis Remacle, t. 3. Dji nel a nén dzo l' mwin. Répondre Remercier il y a 3 ans == simoule == 8 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Divins E200 gn a l' sinonime : = grîse-mḗl (grîse-mél) k' est on calcaedje di l' almand gries Mehl (sorlon E200) u purade Grießmehl (sorlon l' Wiccionaire e-n almand), et ki voreut dire « grijhe farene ». Comint ç' k' on l' rifondreut, avou disfaflotaedje : grijhe mel u e-n on mot, come e-n almand : grijhmel ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A, et tins k' dj' î sondje, on direut bén k' el betchfessî JH n' est nén vormint djuftifyî dins grijhe. Ça shonne esse on forcoridjaedje. Sorlon l' FEW 16 80b i gn a bén les cognes gris, -he, avou gri, -che, gri, -χ, mins nén pol walon pinse dju. P.S. : come dit dvins Revue de linguistique romane, t. 25, 1961, p. 404, les cognes avou ç/χ c' est do lorin : a Falkenberg (Faulquemont) et Uriménil (k' on rtrouve divins l' FEW). Dji pinse k' i nos fåt dire k' on-z a shuvou bijhe po çou k' est do rfondaedje, si c' est bén ça... Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) pol calcaedje di l' almand: nén corwaitî les bokets = grizmél (li "é" est acertiné pa mehl => nén disfafloter). gris / grijhe: nozôtes (walilorin), on a minme a l' omrin: on grîj tchuvau. Dji croe ki l' prumî rfondaedje, c' esteut grijh / grijhe. Mins come, po l' omrin, c' est foirt coinrece... Pol femrin, dji pinse k' on doet shuve li rîle des rîlêyes come bijhe, shijhe (screne), shijh (6). Po "shijhe", Pablo aveut rtrové on rimaedje tchimîhe / sîhe dins l' vî lidjwès, çou ki mostere ki l' coron -îze, c' est ddja on rfrancijhaedje. gris [O4,S0,S36,R13]; {gri} [E203]; grije [S109]; grîj [S117] / grijhe [R13]; grîje [C8,O4,S117]; grije [S109]; grîche [S33]; grîse [S0] Pol femrin, gn a k' Lidje (et Bestogne) k' a -îze => grijhe: pus lådje oyowe. Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji voe ! C' mot la est don a mete avou les crombès rîlêyes avou Z so Lidje. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Po "simouye", dj' aveur rfondou avou -y- (sorwalonde et lådje oyowe) (a w:couscousse): simouye [C9,FE1]; simoye [E1]; sèmouye [O4]. => simouye Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji vote eto po l' cogne avou -y-, a vey avou Pablo et nosse Noere Gueuye. Vla co on mot pol cåzu BS lh : simoulhe. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) El "simouye" shonne esse prezinte pattavå (avou des scrijhaedjes diferins) åré al Nonne. Contråvmint a "simoule" (k' on ritrove k' å Levant ey al Nonne). Mins nerén, @Reptilien.19831209BE1 vént d' mostrer k' el "lh" åreut stî l' werit-tot. Come di djusse, "simouye" dimane madjoritaire, mins i n' acsegne nén k' on l' pout prononcî avou on "l" dins mwintès sadjus. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) simouye å raploû rfondaedje do 12 di måss 2022 https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?p=7197 Répondre il y a 3 ans == axhele == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On est bén d' acoird ki c' est on noûmot, erî-rfwait d' après axhlêye ? U bén est-i acertiné ene sadju ? Et po : ècel : E203 essel : E177b A mete come disfondowe u on ndè fé on sinonime, calké do francès ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, li mot vormint walon pout esse adviné a pårti di FE1 "aisselle": faisceau (de paille, etc.) qu'on peut emporter sous l' ---: ahelêye; adon li sinse namurwès k' esteut brouyî sins çoula: axhlêye = volêye di côps: c' est pask' on prindeut les ptits efants dizo les bresses po lzî fote ene fessêye. Dji pinse ki dj' a tuzé a ça cwand dj' a fwait on noûmot po fr. ganglion axillaire (la k' on x est veyåve e francès) => glande axhelrece (e l' maladeye ki dj' kinoxhe li mî dins m' mestî, gn a todi des glandions houzés (crexhioûles). Les deus mots des vîs motîs sont, aiwdirotchmint, des calcaedjes setchs do francès d' docteur. Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Po axhler, dji n' so nén seur di ttafwait comprinde. El definixha c' est : prinde dizo l' bresse (dizo l' axhele), mins l' viebe est metou sins complemint. Cwè çki ça preut bén voleur dire : dji prind dizo m' bresse, et c' est tot, sins dire cwè çki dj' prind ? I gn a bén ene fråze d' egzimpe, mins dji nel comprind nén nerén. Il a axhlé dins l' taessea d' djåbes et-z è prinde troes po sognî ses tchvås. Fåt i comprinde k' el djin a prins troes taesseas d' djåbes, sins vormint tchoezi, dijhans les troes prumîs k' elle a-st atrapé, po sognî ses tchvås ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) nonna: fråze sinonime: il a bressî dins l' taessea d' djåbe = il a tchôkî s' bresse (disca l' axhele) dins l' taes d' four (u d' djåbes), et ramoenner ene bresseye dizo ses bresses (= ramoenner ene axhlêye dizo si axhele). Ci sinse la di "bressî", dji l' a oyou co 13 côps; dj' a pinsé ki "axhler" aveut l' minme uzaedje (mins rovyî paski foirt diferin do francès). Li sinse pout esse sitindou: c' est lu k' a bressî dins l' cagnote do fotbal. = prinde a grandès pougneyes. Répondre Modifié il y a 3 ans == ratoirtiyeye == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) u ratoirteye ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Asteure, dji rfond "ratoirtcheye". Li mwaisse viebe, c' est, pinse dju, ratoirtchî [retrordre, retorcher]. Si l' mwaisse viebe sereut * ratoirtyî [réentortiller], avou li rfondaedje d' asteure, ci sereut ratoirtieye. Mins dj' a ptchî l' prumî bodje, avou ene nouzome parintêye, et l' sinse ki "clope" bén. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) sol DTW: ratoirtiyî (oyi, come toursiyî). => ratoirtiyeye = bén ewalpêye = ravôtieye; po ene bafe, c' est on côp k' on dene al taxhlete tot toirdant l' pougn. Did la, li sinonime "ratournêye". Mins c' est l' veur ki dj' a yeu des rujhes po trover l' adire. Nozôtes, ratoirtiyî = ratoirtcher & ratoirtchî = ratoirtcher (omofones). Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Rifondaedje do pårticipe erirece femrin del 3inme sôre avou -ieye (raploû rfondeus viè 2018). Mins tot rfondant avou on pî dpus, on li rmete avou l' deujhinme troke => ratoirtiyeye. Dji rmete totafwait come parint di toirtchî dins l' DTW, avou inte åtchetes, li cogne ki vénreut di toirtiyî. Répondre Modifié il y a 3 ans == imprévisible == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Si e walon on dit : nén ratindou (owe) ; comint dit on inattendu ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) c' est parey; c' est nén do mot po mot; mins vos ploz (po les deus) prinde des Piron-pareys: nén rawårdé. po imprévisible, si on vout aconter l' cawete -ible: nén ratindåve, nén rawårdåve. come calcaedje do francès, imprevizibe (-/îp/, -/ip/) pôreut co passer (come possibe & impossibe), mins dji n' "sint" nén *inatindou. Dj' a rewalpé mi FO105 (dj' aprestêye mi "grand voyaedje"), dji n' sai s' Mr Djervî i l' a metou. Répondre il y a 3 ans == Motî Johan Viroux == 6 commentaires • il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Dj' a veyou ki Johan Viroux aveut askepyî on motî da lu avou ès-n' ortografeye (k' est al mitan etur li sistinme Feller eyet li rfondou). Totfeye, i n' est nén scrît ene sadju dins l' djivêye. Ça sreut azår on limero Gxxx ? Amiståvmint, Èl-Gueuye-Noere Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Mmm, dji pinseu k' c' esteut on rcopiaedje di FG1 (Walo+) mins gn a des diferinces. Metans, dins FG1 li scrijha aî n' est nén rprins : fêt, fét (fwait) mins dins l' motî Viroux il est rprins : faît qui fét du bén / qui fêt do bin (FG1, deus cognes) qui faît do bin (1 cogne) I nos fåt don èn ôte limero, FG2 ? (avou F come c' est on franwal) Mins, sins voleur l' ataker, dji nel conoxhe nén, i m' shonne ki Johan n' est nén foirt oniesse, pask' il a rpins mot a mot çou k' on trouve dins l' divant-z-ouve (i manke sacwants ptits bokets) et l' adrovraedje di FG1 da Willy Bal (1992), tot-z eployant l' alomåcion « Walo+ » po s' motî. Aveut i ls abondroets po l' fé ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji voe eto k' il a cmincî a rseatchî evoye dins les mots ki cmincèt pa A tot çou ki n' est nén namurwès. Metans, dins F. abricot gn a pus k' aubricot. Les cognes åbricot et abricot n' î sont pus. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien.19831209BE1 : « Dji voe eto k' il a cmincî a rseatchî evoye dins les mots ki cmincèt pa A tot çou ki n' est nén namurwès. Metans, dins F. abricot gn a pus k' aubricot. Les cognes åbricot et abricot n' î sont pus. » Dji n' sai nén s' il les a rsaetchî evoye. Li waibe est eplaidî, mins i shonne esse bråmint e boutaedje. Gn a des seccions k' ont stî metowes so pî mins eles sont todi vudes, disk' asteure. Metans, li croejhete do lingaedje picård. « Mins, sins voleur l' ataker, dji nel conoxhe nén, i m' shonne ki Johan n' est nén foirt oniesse, pask' il a rpins mot a mot çou k' on trouve dins l' divant-z-ouve (i manke sacwants ptits bokets) et l' adrovraedje di FG1 da Willy Bal (1992), tot-z eployant l' alomåcion « Walo+ » po s' motî. Aveut i ls abondroets po l' fé ? » Come di djusse, c' est mo riscant s' i n' a nén yeu les abondroets po. Totfeye, I m' shonne ki Johan Viroux est so Facebook ey Instagram. Dji pinse l' awè ddja evoyî on messaedje, on côp. Dji vou bén sayî d' vir avou lu, s' i vs el vloz ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) C' est lu k' aveut-st ataké li "w:djivêye des motîs do walon". I boute ladsu dispu 1990, pol moens (aveut-st ataké avou Lorint et Tiri Dumont, mins todi wårder si ovraedje por lu tot seu). On î rtrouvrè dazår des noûmots foirdjîs pa s' pa, Rodjî. Metans: on årè on rahouca-motî po gråces (k' i wåde å singulî): merci : nm et adv grâce, mèrci ; merci beaucoup, mèrci bran.mint dès côps, cint côps grâce (on aveut des rujhes po "merci beaucoup" avou "gråces"; c' est mî ki "bén des gråces" u "gråce bråmint des côps". ça a l' air bén ossu po on "franwal di candjmint di stîle", come li ci Chantal Denis: avec lui il n’y a pas lieu de craindre la mélancolie, c’ è-st-on gaîy. Po les cminceus, ci serè clapant (li motî Denis, FC99 est todi dins les dresses, cial, so deus troes clitchaedjes...) Taiss k' oyi : dj' el mete come FG02 dins w:Motî_francès-walon#Totès_coines Pol walfran, dj' el metrè sol djivêye des motîs. I mete tos les sinonimes, et wårder les H lidjwès po les mots d' Lidje: creûhelåde nf (e) carrefour, cf crwèjelaude, syn. crwèsemint, crwèsia, quate-tchimins Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) walfran metou dins l' djivêye dizo limero G106 Répondre il y a 3 ans Motlî d' Fumwè (Cahiers wallons, l° 1, 1979) 4 commentaires • il y a 3 ans Résumé par Reptilien.19831209BE1 Loukîz a : Sourdant:S48 == Nérlissem(e) == Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Avou -e sol Wiccionaire (di R9), sins so Wikipedia : w:Élessene (viyaedje). Répondre Remercier il y a 3 ans == niyete == Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) C' est on noûmot fwait del minme manire ki niyå et niyêye : niy- avou l' cawete -ete ? Répondre Remercier il y a 3 ans == Mozale (F. Moselle) == Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Noû loyén avou l' så mozale, vaici c' est pol dipårtumint d' France et l' rî. Deus ptitès kesses : Si dj' a tot comprins, Mozale c' est l' bodje Mouze avou l' cawete -ale (raptitixhante cawete), come e latén Mosella (li ptite Mouze). Ci mot la e walon est i acertiné ene sadju ? Si on-z est po dire ki -ale c' est ene dobe rifondowe di -ele, adon i nos fåt dire eto ki bale (acertiné dvins S48) c' est ene dobe rifondowe di bele, et ça po tos les mots a vey avou ces cawetes la, metans macrele (acertiné dvins C8) = macrale. Dji sreu po dire ki c' est des sinonimes, mins nén des dobès rfondowes. Répondre Remercier il y a 3 ans == barot == Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Sorlon l' ALW 9.43 p. 104, li mot baro di C9 (rpins di G0 2.2 p. 501), c' est l' minme mot, mins l' definixha shonnreut flotchrece, si dj' comprin bén. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans == tcheutche == 5 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a radjouté c' mot la sol Wiccionaire del minme manire ki vs l' avoz radjouté so Wikipedia (w:Tcheutches) e 2004. Mins dvins R9 tcheutche est e bleuse coleur (e Feller) et tchûtche est e rodje (rifondowe). I gn a yeu on candjmint dispu, li rfondowe c' est tcheutche et l' disfondowe tchûtche ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji waitrè a ça dmwin. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Raspepyî sol DTW et so l' Wiccionaire: gn a ki, e Feller, tcheûtche => rifondou tcheutche Sereut dins les "suppléments Villers" mins nén dins E212 eplaidî et riscané. Dji n' a nén E212b dizo mwin. Dji n' voe nén did wice ki "tchûtche" vént => flotche di tapaedje ? Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji voe k' i gn a deus cognes pol noûmot frindjidî / frindjilidî. => rîle di l' economeye => frindjidî Tos les lingaedjes tchereynut otomaticmint viè des mots todi mus simpes (di m' cours d' inglès d' umanité: languages always evolve towards greater simplicity). Va vey kimint k' dj' a ritnou ç' fråze la !!! Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Tot conté tot rabatou, dji rsaetche li sinse di stindaedje a tos les frindjidîs po "tcheutche". I vént do prumî definixha "sôre d' oujhea". Mins i shonne k' i fåye purade leyî ç' mot la po Sylvia curruca [fauvette babillarde, "gazouillarde"], ki xhufele tot volant avou a on moumint dné des notes ki l' live so les oujheas (inglès) lome "tchikki" = "tcheutch". Répondre il y a 3 ans == cro(t)chèt / crokê == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nén simpe por mi d' sawè s' i fåt tot mete eshonne a crotchet, dji direu k' neni mins... Dji voe k' on-z a (cåzu) l' minme rujhe avou croxhî / croker / crokî sol DTW, u co avou clotche / cloke (loukîz vaici). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Po cloke + clotche: ça rote come dobe rifondowe dispu li cmince di l' esplicant motî. Po croxhî et croker/crokî, ça serè parey, ca gn a des parints ki n' sont nén discandjåves. Metans (foirt corant): il a s' croke; il a atrapé ene croke (ça dveut esse divins l' ALW 15). => i n' vleut nén fé les vaccins, mins il a stî croké; ça lyi est bon ! Li coron -ker (purade ki -kî) come "viker" (si on raveut s' côp et ses måyes, on åreut motoit rfondou tot avou -kî, mins i m' shonne ki c' est trop tård). "croxhî" po tot çk' est vormint mawyî inte les dints (schoûte come les vatches croxhnut les carotes di mayisse), et des sinses imådjreces: i croxhe li walon = i l' cåze bén. => croxhî + croker crotchet: clairmint rfondou insi crokê (dji n' el voe nén dins l' DTW) si ça vént d' on motî d' après Lidje => crokea. Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) crokê : E1 Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, avou l' famile di crok (disfondowe di nosse costé: cro), ossu ene usteye po reterer les canadas. "dji m' va passer l' crok". (di m' tins, dedja ratelé so l' tracteur, mins ki dveut esse saetchî pa les tchvås divant ça). => 2 familes al sinsyince foirt diferinne. Répondre il y a 3 ans == Prononçaedje di diyagnostiker == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg Sins vormint sawè si l' prononçaedje est /ɡn/ (G+N) u /ɲ/ dj' aveu leyî l' prumî tot sperant trover d' ôtes sourdants. Pablo a rcandjî po /kn/ avou l' messaedje : « come li prononçaedje est /k'n/, i n' fåreut nén fé l' ricepaedje di-yag-nos-ti-ker ? ». Come mi dj' prononce ene miete al môde aclote dianostikî (mins purade diyanostikî, et minme avou djermalance do N) dji n' pôreu aidî. Vos, Lucyin, vos prononcez avou KN ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Mi, djel prononce (motoit) di.yag.nos.ti.ke; mins si dj' va rade, c' est /ʤag.nos.ti.ker/ Li prumî pî => deus pîs aveut stî decidé do tins da Baudoux (2005-2010) (come diyamant, diyaleke) Por mi G + N ni moenne nén a èn assimilaedje. Dj' a e S117: adag'ner edagner (= edagler), ki dj' a oyou m' mame prononcî co 100 côps avou on vuzlé G. Des sfwaits mots, on fwait çk' on vout avou. Li cawete divreut shuve "viker" (k' on åreut polou rfonde "vikî": Nivele + Måmdiy), mins li prumire "lisse d' emilaedje" (divant les djåspinreyes) si loméve "viker" (askepieye pa Lorint Hendschel). Adon... rîle do prumî arivé... Répondre Modifié il y a 3 ans == wekinisse == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Pocwè avou on candjmint d' voyale ? C' est po shuve tchén, tchene, tchini, tchinisse ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Et wékènî (O0), o.n. « qui pratique le congé du samedi », on l' mete avou u on ndè fén on sinonime ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Pol bidje, i fåt decider si on shût u non li candjmint d' voyale classike do Rawete:Codjowaedje do walon/copiner u nén, come copene / copineu. Por mi, ces candjmints d' voyales la, c' est ene sire piceure do walon (et des ôtes lingaedjes romans, dj' el voe sovint e l' espagnol). Après, c' est deus cåzu sinonimes, wekinisse ene miete veyou do mwais costé, wekinî mi shonnant "politicmint comifåt". Dji vôtreu po wekinî, wekinresse + wekinisse. (come violoneu + violonisse, mins ciddé, c' est li parint avou -isse k' est "nôbe") Répondre il y a 3 ans == Aubain (e francès) == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) a stî rfondou Åbwin so Wikipedia (Pitit no walon), po shuve Aubwin divins C1,C9 ; mins on trouve eto l' cogne Aubia divins (F)O4. On nd e fé ene dobe rifondowe ? Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Divins S0 c' est Ôbin/Zâbin et Åbin divins E1 (F. Aubin). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Åbwin: sorwalonde "mwinpwin": Modele:pwinmwin (todi ritnowe, såf dins tchimin, tchèmwin e Coûtchant, mins on l' a veyou trop tård). Metans, k' ont passé, cabén foirt coinreces: pwaire, mwaisse, fwait. Répondre il y a 3 ans == årticho == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) mins årtichôt sol DTW. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) c' est todi les rujhes avou ces "ô" la ki n' sont nén li betchfessî ô. Come dins chamo, piyano, buro, depot... dji pinse k' on simpe "o", c' est assez. Dins l' prononçaedje zero-scrijheu, dji mete /o/ et nén /ɔ/ å coron. Les halcrossès cossounes å coron, ki n' rispitèt nén dins l' parintaedje, Haust aveut ddja sayî d' endè rsaetchî (tins, pî, coir). Dj' aveu atåvlé, metans "plafon" (paski "plafoneu", "plafonaedje"), mins cwand on louke tos les motîs ki shuvnut l' francès, on trouve totavå on -d. Dji rmete li relijha "årticho" dins l' DTW. Répondre il y a 3 ans == blancåsse == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji nel trove nén dvins E1, come dit sol DTW. Dji n' trove ki blancåte. I gn a bén des mots avou -asse (djènasse, violasse) et as′ (blankas′, breunas′), mins rén po -åsse. Nén dvins FE1 nerén. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) on a rfondou li cawete -åsse tos les mots d' coleur. Gn a on fi d' berdelaedje, mins wice? dji nel ritrove nén. DTW: blancåsse, bluwåsse, brunåsse, verdåsse, noeråsse, olivåsse, violåsse, rodjåsse Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, mins çou ki dj' vou dire c' est k' « blancåsse » ni shonne nén esse divins E1, come c' est dit sol DTW. Répondre Remercier il y a 3 ans == (dis)fôrmer == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) si codjowe come tchicter u wårder ? ça s' disfôrmêye/disfôme On trouve les deus dins E203, avou spotchaedje nén rprins e Rfondou : « ji d’fôrm/d’fôrmaie ». Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dj' inme ostant "disfôrmêye", come dj' atchtêye. => tchicter Répondre il y a 3 ans == David / Dåvid == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On trouve les deus so Wikipedia et sol Wiccionaire. Dâvitt : E203 Dåvid : E1 Dâvid : C1,FC99 Dâvid′: S0 David : O4 (a « Kètin ») Dauvid (dins « L’ Blanc Dauvid ») : Marc Remy, Les Cahiers walons, « Pasquéyes di vîs grognârds », lº 9, 1976 Pout on dire k' i gn a la l' betchfessî å ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, avou å, â, et au, on a tot çou k' i fåt; on n' såreut mî !!! Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg ça m' fwait pinser ki dji so k' "acertene" li dierin D dins "Alfrede". Dåvide ??? (come E203 & S0) mins ça shonne drole ! Répondre Modifié il y a 3 ans == Flipe / Flupe == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On trouve les deus so Wikipedia et sol Wiccionaire. A mete come dobès rfondowes u on n' wåde k' el cogne avou -i- ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) po i <> u, on tchoezit. End a des cåkêyes nén relîs: umådje, mi fu (mi fi), comufåt. Les sorwalondes k' ont ddja "passé" sont vaici w:Sorwalonde#Sorwalondes_di_l'_Eter-Sambe-et-Mouze_avou_-U-_(fr._et_pus_lådjès_oyowes_avou_-I-) Mins come c' est on ptit no, on pout mete les deus come intrêye, si vos vloz. Come Mareye et Maroye, Djihan et Djan. Répondre Modifié il y a 3 ans == Félicîye == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) E Rfondou : Feliceye ? Minme si a Lidje c' est avou -îye ? Neni, come Djeniye, Meliye, Sédoniye,... Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) So Wikipedia, a Pitit no walon on trouve Féliciye (sins disfaflotaedje) Félisse (idem a w:Félix Duval), mins on trouve eto Felisse (3 côps : la, la et la) Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg deus rujhes: cawete -îye / -èye po les ptits nos d' comere. Li "normåle" sereut -eye, tot shuvant Mareye. Mins les nos d' djins ont stî francijhîs foirt timpe. Did la l' ideye di wårder l' cawete -iye. Djuliye, Meliye, Zeliye. li prumî E doet i esse disfafloté ? Ci sereut bråmint pus åjhey. Dins les tites Wiki, gn a ddja w:Les_mots_då_vî-pa_da_Felicyin_(lives). Félis', Émile, héron, Héron sont wårdés avou "é", disk' asteure. Mins dji "clitche" todi dpus po disfafloter ces "é" la, minme s' il estént "stocaesses" dins les accints do 20inme sieke. Si vos estoz d' acoird, vos et Pablo, dji disfaflotreu: Feliciye, Felicyin, Felisse, Emile. Répondre il y a 3 ans == Archimede / Årtchimede == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Vos av eployî l' prumire cogne a s’ asblawi (ké tecse ?), et l' deujhinme dins Tchicago-el-Walonreye : Li bénrtourné (Moudes a rvinde). Espontanêymint, dj' areu dit l' deujhinme, surmint pa-z assaetchance avou årtchiteke. Po Pablo, ça sreut Archimede (visse d' archimede). A mete so Berdelaedjes ? Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Et cwand dj' årans (pol dire a vosse môde) trové comint scrire el no di ç' grand ome la, dj’ pôrans bén criyî : c’ est da nosse (« eurêka », SpG1, hagnon lº 639). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a deus kesses: år u ar: po les nos prôpes, gn a : Årmeneye, Årdene; dins les (noûs) cmon mots: årtisse, årtchiteke, årmurreye <> arkeyolodjeye ch u tch: On pôreut shuve årtchiteke u l' betchete årtchi- (årtchibiesse, årtchidutchesse, årtchiveke). C' est come ça k' ça a stî rfondou sol DTW (årtchidiyoceze, årtchidutcheye, årtchive) <> årchipel. Shuvans ene rîle des rîlêyes avou fr. archi / wa årtchi => Årtchimede. Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) c' est bon por mi, si les ôtes rifondeus sont eto d' acoird avou ça. Répondre Remercier il y a 3 ans == Ongrîye / Ongreye == 2 commentaires • il y a 3 ans Résumé par Reptilien.19831209BE1 Loukîz a Hongreye. == Tubize / Tubisse == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Nén simpe di sawè s' i fåreut scrire l' onk u l' ôte. La-minme on l' prononce avou S, come on l' pout vey divins TR1 : Tubice et O4 : Tubisse. Li deujhinme boket -bi(Z|S)e nos vént d' on bodje tixhon *baki (ri, pitite corante aiwe) k' a dné l' neyerlandais beek (Molembeek (viye cogne), Molenbeek), l' almand Bach, l' inglès beach, et k' on rtrouve e francès dzo les cognes bais, baix (Roubaix), bise (Jurbise, Lombise). Dji n' sai nén s' i fåt shuve l' etimolodjeye (li Z est i etimolodjike ?) u l' prononçaedje, mins s' on candje po Tubize i fåt fé l' minme po Jurbise, etc. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) 2 mzuras po vudî: Kimint dit-st "onk di Tubisse / Tubize ? Tubissî, Tubiswè ? Si l' voyale est coûte, c' est purade -isse Les ôtes dischindants walons do bodje tixhon *baki : Baclinne : aiwe a Lîssin Bexhe : viyaedje dilé l' Viye Såm (nén acertiné, dji n' a nén TR4 dizo l' mwin, mins c' est clair assez) Wizamba, Bûtba Lutrubwè Li voyale bodje bråmint, mins est todi coûte. (a, è, wè). => dji vôtreu po Tubisse; Tubissî / Tubiswès; Djurbisse; Lombisse, comme mwaissès intrêyes walones; li scrijhaedje picård, si diferin, vénreut après. Répondre il y a 3 ans == Fômes especiåles do viebe esse/sey == 2 commentaires • il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer Lucyin, Ploz-m' dire wice ki dji pou trover ene croejhete avou les fômes sipeciåles do viebe esse/sey, come çoula. Avou ça, dj' a veyou k' e-n Årdene, on-z uze voltî les fômes spagnoles. Do côp, dj' a ene kesse. Est-çki, come e castiyan, vos fijhoz (e-n Årdene) el diferince etur "esse (estar)" eyet "sey (ser)" ? Amiståvmint, Èl-Gueuye-Noere Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) cognes especiåles: ALW 2: esse / sey : https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=231#alw-page-section stî / stou : https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=233#alw-page-section (dji) so: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=253#alw-page-section (vos) estoz: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=281#alw-page-section (i) serè: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=289#alw-page-section (dj') esteu: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=299#alw-page-section (k' i) soeye: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=335#alw-page-section (k' i) fouxhe / estaxhe: https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=2&alw_page=337#alw-page-section "(il) ere" vénreut i d' l' espagnol, u direk do latén ? (e 20inme sieke, djusse après Bietris). ôtès sacwès ki pôrént vni d' l' espagnol: * w:Cawete di codjowaedje -ss * kesse sins "vos" (BAS PAYIS ESPAGNOLS, NéN Principåté d' Lidje) avoz fwin ? [Mitan, Coûtchant, Nonne] <> estoz vs [èstez v'] a vost åjhe ? [Levant]. * rissaetchaedje do prono sudjet. w:Prono_sudjet#Disparexhaedje_do_prono_d'_djin_sudjet Nonna, c' est "esse" u "sey", sins diferince d' uzaedje. Répondre Modifié il y a 3 ans == tchoumgam(e) == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Avou u sins E ? Avou sol DTW et R9/R11 a « tchafyî », mins sins divins R11 a tchiclete. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dins les mots avou -om (godferdom, siliciom), -am (pyim piam, advitam, ameternam) (+ -im, -em ?) å coron, li M si prononce. C' est omrin. => tchoumgam (rîle di l' economeye di letes). Dins w:b4v, c' esteut tchoum-game (2 caracteres did pus) https://rifondou.walon.org/lv/b4v.html Répondre Modifié il y a 3 ans == Novele-Zelande / Nouve Zelande == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Èl-Gueuye-Noere a rlomé so Wikipedia Nouve Zelande → Novele-Zelande avou l' comintåre « sorlon Wiccionaire ». I n' a nén dvou rwaitî come i fåt sol Wiccionaire, pask' on trouve eto Nouve Zelande a noû, et ça dispu des ans, et c'esteut l' cogne prumrece divins R9 (a N avou on tiret, et L sins tiret), avou Novèle-Zélande come disfondowe. Les deus s' dijhnut surmint, come i gn a noû/nouve et novea/novele, on ndè fé des sinonimes/dobes rifondowes do côp ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Idem po les nos d' djins : Novea-Zelandès, et po w:Nouve Tere (Canada), Nouve-Caledonreye, evnd ? Å dfwait des nos d' djins, divins R9 c' est Noû-Zelandî, Nouve-Zelandresse, mins divins l' Rantoele (29 et 54) vos av eployî Noû-Zelandès. C' est paski l' cogne avou -î est ene viye rifondowe ? Dji n' a rén trové so Berdelaedje (vaici çou n' est k' po ls addjectifs). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bonswer tertos, @Reptilien.19831209BE1 => Dank traze côps d' awè advizer po li "flotche" ki vs av trové. El shuvant côp, n' roviyoz djusse di m' copiner so m' pådje d' uzeu ubén avou cisse lete cial "@", si c' est ene ôte sadju (come roci). N' euxhoz nén sogne da mi, dji n' va nén vos mindjî. XD Cwand dj' aveu tapé "nouve" dins l' éndjolreye di ricweraedjes, dj' a-st ateri rola. Dj' åreu dvou prinde asteme k' i gn aveut on "ê" al plaece d' on "e". Totfeye, si l' sistinme n' sait nén co fé l' diferince etur ene simpe lete eyet cisse minme lete avou èn accint, e 2022 : c' est ene måcule do costé di l' éndjolreye. Dj' el va rade coridjî so Wikipedia. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a rmetou daccion les deus pådjes nouve et nouvê tot ls eterloyant å dzeu. C' est ene rujhe k' arive cobén. L' inglès a si waire d' accint ki les prumîs éndjolisses des Wikis n' ont nén sondjî a ça, azår. Li mot "Nouve Zelande" a stî eplaidî (pol prumî côp ?) tot å cminçmint di l' esplicant motî, dj' ô bén e 2000. On aveut decidé di prinde les addjectifs "noû" et "nouve" purade ki "novea" et "novele" (come e walon Nouve Veye / Nouvveye, k' end a bén 7 - 8). Come leu plaece normåle e walon est padvant, on n' meteut pont d' loyeure. Pol parintaedje, on-z è mete ene, pask' on noû Zelandî (novea dmorant e l' Zelande) n' est nén on Noû-Zelandî. I shonne ki l' mot "Noû-Zelandî" "-resse" a stî rovyî pus tård, mins dj' el rimetreu voltî sol djivå come no di dmorant (avou Koweytî, Emiratî,... come Tcheratî, Transinî...). Mins on l' pôreut eto rovyî et mete Noû-Zelandès, -esse (avou ene grande lete). A nozôtes di vey. Cwand on noûmot est rovyî, c' est k' i n' est nén bon. L' addjectif sereut noû-Zelandès (avou ene pitite lete). Répondre Modifié il y a 3 ans == depot ? == 4 commentaires • il y a 3 ans Résumé par Reptilien.19831209BE1 https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=2563 == noere åmône / noere åmonne == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On trouve el prumire cogne sol Wiccionaire mins l' deujhinme so Wikipedia. Minme rûjhe avou rodje åmône / rodje åmonne mins rodje-åmônî. Come el DTW ni rote pus co, on-z est d' acoird ki c' est l' cogne avou -ô- li rfondowe ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) l' idêye, c' esteut di loukî l' voyale dins deus mots di minme tayon-bodje, åmonne (Lidje) / åmône (Vervî) et ampoune (Årdene nonnrece); on åreut don cåzu les 3 disfondowes do betchfessî "ô". Adon, ampoune a sît rfondowe ampône. Asteure, fåreut decider sol bodje dins l' parintêye: dins E1: åmonne / åmonî (candjmint d' voyale); S117: ampoune / ampounî (pont d' candjmint d' voyale, mins coûte dins l' bodje). Dji sereu po on candjmint d' voyale => åmonî / amponî. Dj' atåvele ossu di wårder l' minme bodje dins li scawa "ampe", paski li scrijha "ambe" provént d' on forcoridjaedje tchampnwès (vuzlêye voyale al fén cwand l' walon a ene divuzlêye). Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) pol frut c' est "åmône", et pol dinaedje di cwårs "åmonne". Pol parintêye, dins l' DTW, c' est avou -ô- (sins candjmint d' voyale) Répondre Remercier il y a 3 ans == bediver == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' parvén nén a trover l' disfondowe bèdiver divins S101. I gn a bén belhiné mins dji n' sai nén si c' est l' minme mot : loukîz so Årtchive.org. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji voe eto sol DTW : bozée mins dins l' live c' est bosée. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Por mi, dji mete "S101" cwand ça a stî rcopyî sol pådje di hintche di S24, fotocopeye do w:CIDWEL (mins ki dj' n' a nén dilé mi). Les mots sont metous: Aubry: mot X Asteure, dji sai bén ki c' est on mot ki w:Raymond Mouzon eployive sovint. Adon, i l' a motoit radjouté lu-minme sol pådje di hintche dizo on mot da Aubry. Vos ploz mete come rahouca: RMou. Répondre il y a 3 ans == godau == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) C' est on mot k' on trouve divins C1 et C9 po djus d' ansene, purea, u co gadrouye (F. gadoue). L' etimolodjeye do mot francès n' est nén cnoxhowe (FEW 23 83a) et c' est l' minme pol mot walon (FEW 22 243a). I m' shonne ki c' est on mot k' on n' rescontere k' a Nameur. Comint ç' k' on l' rifondreut : godô u godå ? Po çou k' est d' gadrouye (Nameur : C1, C99), dji n' sai nén si ça vént do francès gadoue avou on ristitchî R et asseatchance di berdouye . U bén, sereut ç' li minme mot ki gadroye divins E1, avou l' sinse di F. ratatouille, u co gadrouye divins O0, avou les sinses di F. « femme dépensière, qui tient mal son ménage, néglige ses vêtements », avou l' viebe gadrouyî dins l' sinse di maxhî, prusti ; lu-minme est ç' ki c' est l' minme mot ki gadrouyî dins l' sinse di F. gargouiller ? Nén simpe di responde a tot çoula... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) "godau" mi shonne souner come "bigåd"; di tote manire, c' est on mot veyou d' on laid costé; adon, dj' el sicrireu avou l' cawete -åd. => godåd. Si dj' åreu mes lives cial, dj' ireu vey: so l' ALW 6 a "boue" so l' motî Herbillon-Germain des nos d' familes a "Godart / Godard" (c' est l' minme mot, azår). Po gadrouye, dji rfondreu come berdouye & gurnouye (les disfondowes avou -oye sont råles); gn a ddja on parint vaici: gadrouymint. Répondre il y a 3 ans == etricoijhe, tricoijhe, ecoijhe == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On-z a vormint do må a comprinde pocwè l' betchfessî JH. C' est S a Lidje, Nameur et Tchålerwè, rålmint CH a Nameur (ètrikwèche, tricwèche, ècwèche). On n' trouve ki J/CH divins tricwâge (S109), riscrît tricwâje (S117) ki shonne vini do francès tricoises, lu minme di « (tenailles) turquoises ». Ça n' divreut nén esse : etricoisse, tricoisse, ecoisse ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, S109 rivuzlêye pacô les cossounes come e tchampnwès; mins so S117, li prononçaedje est "tricwâche" (come Falwâche). Asteure, si on erîle a pårti del cawete francesse -oise, e francès, c' est ene vuzlêye cossoune (waz). Des sfwaits mots sont-st erîlés avou -jhe: *faloise (existant so des plakes å Tchestea et sol Gåme) => faloejhe = falijhe; falijhea (ou Falijê). *paroise = paroi => rifondowe paroeze (R10, et bate di dvize ene sadju) ca paroezer (R10) Mins Françoise => Françwesse; bourgeoise = bordjoesse Li rujhe, c' est k' ces des mots ki sont dins des coines diferinnes. Fåt i fé ene w:rîlêye francès-walon avou ces mots la, u lzès rfonde onk a onk ? Dji vôreu bén l' advize (co on mot k' on pôreut scrire "advisse") da Pablo. Dji va sayî di l' aler trover divant waire. Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) > Ça n' divreut nén esse : etricoisse, tricoisse, ecoisse ? Nonna ! Li betchfessî OI doet divni ô / oû sol Coûtchant walon; gn a måy di *tricôsse, *falôsse, * faloûje. Li tchuze, c' est inte: -wesse / -wejhe / -oesse / -oeze / -oejhe Dji mete so dotance les rfondowes avou -oijhe Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Pol "nén rîlêye" respondant al cawete francesse "-oise", dj' atåvele di rfonde diferinnmint po tchaeke mot: framboise = frambåjhe tricoise = tricwesse Françoise = Françwesse *faloise = falwajhe (po wårder li -jh- di falijhe, bén acertiné) *paroise = paroeze (li betchfessî -oe- est acertiné po l' omrin paroe, et l' -ze pal parintêye. Répondre il y a 3 ans == DTW hamustea (F. gui) == 8 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Vla co on mot ki c' est målåjhey di sawè comint l' rifonde, come i gn a ene peclêye di variantes : hâmustê (E150) håmustê (E1) hènistê (cité dvins E1) hénistê (G100) (avou ristitchî R) hènistrê (cité dvins E1), hènîstrai (E203) (rifondou henîstrea sol DTW, on fé deus mots adon ?) hénistrê (G100) hèstrê (cité dvins E1, G100) hèn’sê (cité dvins E1) hén’sê (G100) hènesâ (G100) = hḗnèstia (hénèstia) (cité dvins E1) hènistia (cité dvins E1) hensitia (G100) hènèstia (G100) (avou ristitchaedje d'ene voyale) hèn’sitia (cité dvins E1) (avou candjmint T/P) hèn’sipia (cité dvins E1) håstinne (cités dvins E1, G100) hâstinne (cités dvins E1) hôstinne (cités dvins E1) haustaine (G100) aulmustia (C1) ôlmustia (G100) insitia (G100, cf. hèn’sitia) hâmeustia (G100) ... Dji n' a nén co spepyî tos les motîs (u l' ALW) ki ça dene dedja l' tournisse :-) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) hamustea dins R11 (2000-2003) a "ramon" https://moti.walon.org/dicc_esplicantR.html mins avou ene dobe rifondowe canistea R11 al minme plaece: ramon d' sôrcire: hamustea (canistea). F. gui. Dji pinse ki dj' a prins li mwaisse intrêye E1 po les disfondowes "lidje-rishonnantes" eyet li cogne k' on rescontréve voltî dins l' gazete "Li Chwès" po li dobe rifondowe pus "namurwesse", ambedeus avou l' cawete -ea, ki shonne bén claire, leye. Po les cognes sins cawete (håstinne...), fåt co tuzer on pô... et vey s' il est so l' ALW6. Dji louke a ça totasteure. Pol mwaisse intrêye Haust (håmustê), on a dvou disfafloter li prumî "å" rapoirt å court "a" di "canistia". Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) nén dins ALW 6 canistia C106 (surmint ossu dins tos les namurwès C1,C9,C99,C100). Mins avou "aulmustia" k' est l' ôte mot. Nén dins C13 Nén dins C62 MINS gn a canistèle, dans la loc. : têre di canistèle, sorte de calcaire mélangé d'argile dont on se servait pour la confection des boulets, comp. bougnèt, k' a l' air d' esse li minme mot avou l' cawete -ele; adon bodje "calist-" come calistinne / castinne. Come d' efet, li canistea ni vént nén so les seurès teres di l' Årdene; fåt ratinde li Fåmene / Condroz (dins les "trôs") / Gåme / Tchampagne e l' France... Po "hamustea", dji vén d' lére l' etimolodjeye dins E1; si on a èn aplacaedje tîxhon wa håye + almand mistel, el fåreut motoit rfafloter (ossu, pask' i gn a nou rapoirt etimolodjike avou "canistea", come dj' el pinséve). So Wikipedia: 2 côps hamustea + 2 côps canistea, inte di zeles, ene foto da minne a Pråyon: :c:File:Prauyon tier hamustea.jpg: la ossu, gn a ene cårire di tchåsse djusse dins tier dirî l' foto, la k' a cmincî li societé "Prayon", ki boutèt co so l' tchimeye del castinne (laboratwere a Indji). => canistea + håmustea + 3inme mot: håmustinne (po wårder l' minme bodje) pol grosse gréve (tchampinne), Turdus viscivorus, ki "rpike" li hamustea d' èn åbe a l' ôte) et pol plante. Si vos estoz d' acoird, on "acertene" tot çoula, et dmander a Pablo del rashire insi dins l' DTW (s' il a do tins, ca dji n' so pus e hant avou lu dispu ene tchoke). Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Ritrové insi scrît dins mes brouyons (Br 2= fén 2000) po l' esplicant motî: 810- hamustea [o.n.] plante ki formagne les åbes, ki fwait come ene bole pindowe ås brantches, ki dmone vete e l' ivier rl a canistia. F. gui rl a: canistia. Coinrece Hôte Årdene. canistea [o.n.] hamustai. Coinrece Nameur Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) hènîstrai = E203 rifondou henîstrea sol DTW, on fé deus mots adon ? Nonna ! c' est des ridaedjes M/N foirt corants + voyales I <> U + ristitchî R Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' aveu rovyî G208 so les biesses, ki va pår corwaitî les cawetes. => håmustea = 1. plante; 2 oujhea (E1,E34 a tchampène, G208) håmustinne : cawete -inne: oujhea håmustrece: cawete -rece: oujhea håmustale: cawete -ale: oujhea FEW 16 559b On wåde li minme bodje, acertiné G208 p. 161; metans : hèn'sê = hèn's- [gui] ê [eau]. Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) G100: i rprind djusse des ôtes motîs, mins des côps, i s' brouye dins l' ricopiaedje: hèn’sitia = FE1 a «gui» (Marchin) => hensitia (DFL, Marchin) hènistê = E1, FE1 a «gui» => hénistê G100 hèn'sê = FE1 a «gui» (Esneux, Sprimont, La Gleize, Stav.) => hén’sê [G100] (DFL, Esneux) Ardennes), âbe al vèrdjale[glu] (DFL, Flémalle, SEM, ZAK), pwès d’ vèrdjale (DFL, Huy), Udon, i rcoridje li Feller sorlon les rîles Fauconnier: aulmustia [C1,C106] => ôlmustia [G100 ki rmete les deus rahoucas EmileGilliard, LucienLéonard). => i fåt todi raler vey les sourdants. Dji wåde ôlmustia, mins dji rsaetche les cognes flotchreces avou -é- (estô di -è-). Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) G100: i rprind djusse des ôtes motîs, mins des côps, i s' brouye dins l' ricopiaedje: Oyi, dj' aveu ddja veyou çoula po « plumwair (SEM) » adon ki dvins SEM c' est scrît « plumvair ». C' est po çoula ki dj' a cmincî a rmete les mots so l' pådje di G100 do Wiccionaire, et les flotches k' i gn a. Dji pinse come vos k' i fåt todi raler vey les sourdants parints et n' mete ki les mots ki gn a dvins. Po aulmustia => ôlmustia ça passe co, mins ls oteurs di G100 årént dvou dire divins l' adrovraedje k' il avént candjî l' ortografeye di sacwants mots. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans == ratindeu == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Di tiesse, vos vs sovnoz c' est dins ké live ki vs avoz prins l' egzimpe ki vs avoz dné ? Ôte tchwès ki n' a rén a vey, po vs dire come el cervea ni rote nén del minme manire d' ene djin a ene ôte : côpeu d’ voye, sins rwaitî l' definixha, dji pinseu k' c' esteut on manifesteu ki bloke el voye (et les vweteures), come on voet sovint al tévé, et co pus tins des djaenes djilets / djaenès camizoles (F. gilets jaunes). Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) ratindeu: oyi, c' est do Leyon Bernus: https://rifondou.walon.org/Bernus_Leon.php#baudet. Si vos vloz, vos ploz mete li loyén Wikisourd. côpeu d' voye: oyi, vos ploz radjouter ci sinse la; li sinse di "ratindeu k’ atake on voyaedjeu" vént do francès d' Afrike "coupeur de route" (ki, rola, sont vormint des bodårds ki hapèt les voyaedjeus). Répondre Modifié il y a 3 ans == Copene:Wepion == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Si vs avoz ene sacwè a radjouter, po l' istwere do mot. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) C' est çoula. On dvreut tuzer al minme sacwè (disfaflotadje) po: Flémåle (w:Flémåle) Héron (w:Héron (comene)) Fléron (w:Fléron) Li scrijha é esteut sovint rmetou po dner ene air francesse ås nos d' plaece. Come Malmédy (divnou Malmedy) Po wårder on é, i fåreut rmonter a on foninme é, come li w:/Cåzu-betchfessî#Li_lete_"é"_come_cåzu-betchfessî dins Bévurcé (bév- <=> bive). Répondre Modifié il y a 3 ans == gaztaedje == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) On direut bén k' c' est on noûmot ki n' a nén prins. On nel ritrouve ki deus troes côps so l' waibe, et dvins l' Rantoele lº 22 (2002), 43-46 (2007-2008). Li dierin eployaedje date di 2014 pol categoreye so Wikipedia. Mins çou n' est nén po çoula ki dj' vén vs atotchî. C' est po sawè cwè mete dins l' etimolodjeye. I gn a pont d' viebe gaztî, et l' mot francès gazettage n' est nén cnoxhou assez po ndè fé on calcaedje, pinse dju. On prindreut l' bodje gazete (avou rmagnaedje do -e-) + cawete -aedje, come po waibaedje, meskinaedjes, diccionairaedje, evnd ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) djusse, Ogusse. On noûmot k' est eployî 3côps so 20 ans, c' est onk k' est stocaesse. Cwand dji voe les cis k' dj' a fwait inte 1995 et 1997 (rahouca G151 dins S117), end a mwints ki n' ont måy rissiervou. Copurade k' i gn a nén 5 sicrijheus ki fwaiynut del prôze nén racontrece e walon !!! Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a rassonré l' årtike. Ploz mete les egzimpes des 2 Rantoeles ? Po vey li reyussite d' on noûmotî, taper èn ouy sol pådje w:Johannes Aavik. Dj' a lî - si djel tén bén - k' il aveut foirdjî pus d' 10.000 noûmots, mins k' i gn a k' 200 k' ont divnou corants DINS ON LINGAEDJE k' a divnou oficir. Répondre il y a 3 ans == marmozin == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji m' dimande s' on nel divreut nén rfonde marmozén avou l' minme cawete -én k' on rtrouve divins gamén et råpén. Cisse cawete la, djel rissin come rabaxhante, mins dji n' sai nén si c' est l' minme k' e francès : -in. Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Et, tins k' on ndè djåze, li viebe ki va avou : marmozer u marmozî ? marmouzer : O0 marmouzî : O0 marmoûsî : C1 marmouyî : O0 (minme viebe a pårt ?) P.S. bon, bén i shonne ki ça a ddja stî decidé : marmouzî. Mins adon, ça divreut nén esse marmouzén no marmozin, avou -ou- ? Idem avou marmozet : marmouzèt : O0 (metou avou l' viebe) marmoussèt : E34 Mins nén marmotea ki lu vént bén di marmot. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji sereu po marmozî / marmozén / marmozet cawete -î pus tipike cawete -én pus tipike w:Oyon O/OU: cogne -o- pus lådje oyowe. Répondre il y a 3 ans == Sourdant:AG1 == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Come i gn a-st on deujhinme eplaidaedje, di 2007, on freut bén come po C9 u co E177 : AG1a po 1996 et AG1b po 2007. Et wårder AG1 cwand c' est dvins les deus. Loukîz a Djîlâr, pol moumint dji n' a metou ki AG1. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Por mi, c' est bon. Dji loucrè li ké ki dj' a låvå, e m' bibioteke afrikinne, si dj' î rarive pårlant-vicant. Répondre il y a 3 ans == Antweon == 11 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) @Èl-Gueuye-Noere El pout on leyî dinsi so Wikipedia, si c' est do picård, dabôrd, come vos l' av metou vaici. Il est acertiné dizo ciste orthografeye ci : Antweon, divins l' Rantoele lº 34. Sorlon mi, vos av råjhon del mete come picård, dji mi voe nén dire ene sacwè come /ɑ̃.twɛ.ɔ̃/ u /ɑ̃.twɛ.jɔ̃/, ni minme /ɑ̃.twɔ̃/. Dins m' cåzaedje coûtchantrece dji direu purade Antwén u Antwin (al môde francesse ?), u co Antongne, u motoit minme Antogne. Sorlon TG4, ça vénreut do latén Antonius (fr. Antoine) : Antoenne. Nos vla bén ! Répondre Remercier il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû tertos, Dj' el aveu trové vaici. El rujhe, c' est k' les nos roci n' sont nén e rfondou (d' asteure), mins : e vî-rfondou, e Feller, u co dins nos ôtes lingaedjes coinreces (dj' ô bén, l' Antweon do picård). Al epoke, mi, dji n' el saveu nén. Dj' a coridjî li flotche k' esteut dins l' årtike Wikipedia. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) C' est vormint ene sacwè foirt målåjheye. Dispu don, dj' a schoûté ci son la, k' est DJUSSE do picård di Tornè. https://atlas.limsi.fr/sounds/Tournai.mp3 Li fråze toitche-linwe: El djonne ome a mindjî del tåte ås pronnes ey il a fwait dins s' marone => El djonneome a mindjî del tåte ås preones ey il a fait dins s' mareone => Motoit rortografyî Antwon Répondre Modifié il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Dji so purade d' acoird avou l' atåvla da Lucyin. Dj' inme mî on picårdixhaedje k' on francixhaedje ; foiravant k' Antweon est (dj' ô bén : normåldimint) dins on spåce picård-cåzant. Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Antwon, ça m' shonne ene miete drole, mins pocwè nén. Divins « Ly Myreur des Histors », t. 6, da Jean d'Outremeuse (on lidjwès) on trouve ene vîye cogne Antongne (e vî francès). Dji va sayî d' vey si dj' ni trouve rén dvins les Bourdons. Dj' inme mî on picårdixhaedje k' on francixhaedje ; foiravant k' Antweon est (dj' ô bén : normåldimint) dins on spåce picård-cåzant. C'est comike di lére çoula, adon k' les picårds zels-minmes ont ptchî d' prinde li cogne francesse : w:pcd:Antoing. Come cwè, on n' riwaite nén tertos do minme ouy... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) > les picårds zels-minmes ont ptchî d' prinde li cogne francesse Li rujhe avou les nos d' plaece dins les ptits lingaedjes, c' est ki les cåzeus d' å lon, dijhans did pus d' 10 km (cial les cis ki scrijhnut l' Wikipedia picård) ni cnoxhnut nén li prononçaedje des djins do payis. Foiravant ki ciddé, c' est èn ôte payis et k' les Francès n' ont nén les documints walons. Motoit lezî dire cwè so leu wiki. Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li fråze tipike po vey si vos savoz l' tornizyin: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e7/Pcd_fr%C3%A5ze_e_pic%C3%A5rd_tornizyin.ogg Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a rmetou ene pitite paltêye so les deus Wikis (walon eyet picård). Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Dji lezî a eto leyî on ptit messaedje roci : https://pcd.wikipedia.org/wiki/Discussion:Antoing A vir. Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a trové ene novele piceure, dispu k' on a on modele "dizo-tite": => mete li picård di R1 e clintcheyès letes. Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) I fådreut k' on djoû, on rwaite eshonne les nos di plaeces. C' est, a m' shonnance, li pus grand (ubén l' onk des pus grands) tchantî(s) d' nosse lingaedje. Todi sorlon mi, ci sreut ene bele tchôze pol rifondaedje. ;-) Répondre Remercier il y a 3 ans == souwer / saiwer == 6 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a prins note ki vs estoz e condjî pol moumint, dji mete tolminme mi messaedje vaici divant del rovyî. Dj' a metou seûwer (O2) avou souwer divant d' vey ki vs av metou sol DTW l' minme mot seûwer (G209) avou saiwer. Come por mi l' son EU est pus près des sons U/OU ki AI/Ê, dji n' sai nén s' i fåt candjî sol Wiccionaire u sol DTW. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) A, i sonnreut bén ki c' est avou saiwer k' el fåt mete, sorlon G209. Li prumî saiwer (seûwer) vénreut do latén ex-aquare et l' deujhinme souwer do latén exsucare. Et come divins O2 êuwe=aiwe (avou on êu, on son etur eû et au) c'est lodjike di rtrover saiwer=seûwer (avou candjmint d' son adon : êu => eû). Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dvins l’ ALW, t. 5, notûle 149, p. 297 (souwer), i gn a bén on = sœ̀wé (seuwer) a Slogne (Th 77), mins c' est do walipicård låvå, neni ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, les ponts Th (såf Djåmioû et kékes ôtes foirt å Levant), c' est do walipicård. Come les ponts S (Sougniye). Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) > Dj' a prins note ki vs estoz e condjî pol moumint Dji vén djusse di sawè apicî les waches del Daegntoele e m' måjhone. Dji loucrè a cisse kesse la dimwin. Dj' a stî deus djoûs a djåzer betch et cawe avou l' w:Flipe Boula. I dit come vos ki li son -an- walon si scrireut purade (paski c' est insi "convincionelmint" e francès) avou on vintrou A (ey ene wachlete), come vos l' avîz atåvlé ene sawice. => si vos ploz mete on robot ladsu, vos ploz rcandjî pattavå. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Adon, gn a pupont d' rujhe ? euwe => aiwe; seuwer => saiwer ? Répondre il y a 3 ans == Spontin == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) C' est cwè l' betchete s(i)- « di bén-djhance » ? Elle esteut limerotêye 2 divins R11, mins ele n' est nén so Wikipedia : w:Betchete s-, nén dvins R9, nén dvins R11, la ki nd a k' ene si- et si (3)... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji croe k' on-z a rnoncî - a on metou moumint, après R11 - a mete ene ristitcheye voyale (ou dvanceye) dins les nos prôpes, s' i gn a nole traece d' ene sifwaite voyele dins des scrijhas. Ns avans djouwé conte Spontin. <-> kécfeye atåvlé dinltins : conte *Sipontin / *Espontin. Ci sereut ene foû-rîle al w:rîle des troes cossounes. Répondre il y a 3 ans == Bruslers == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Djel a rpins di Wikipedia, mins ça n' divreut nén esse Bruslairs come on trouve des disfondowes avou é et ê ? P.S. po rabaxhi u po rire ? Sorlon Haust c' est po rire. On mete les deus ? P.P.S. les deus sorlon S0. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Brusler come kiker et putete boyler (bo.ylêr') = boloe pol tchåfaedje cintrå (cawete -er des mots calkés d' on lingaedje tîxhon) pononçåve come rezervwer come cazere (E1 cazêre <- fr caserne) et rastacwere. => APRINDE ki ça s' dit /ɛːʀ/. On voet bén dins l' emantchåjhe (sintake) ki ç' n' est nén èn infinitif avou -er. Betchfessî ai purade s' i gn a on A etimolodjike LATéN ; cial c' est Brusseleer / Brusselaar, mins nén latén. Répondre il y a 3 ans == nåcion == 9 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) dene nåcionå(le), nåcionålité, eternåcionå, mins nacionalisse et nacionalijhî ? nacionalisse : IP (Chinwès (lingaedje), 2007), Yannick Bauthière (Li Rantoele lº 43, 2007), Pablo (Berdelaedjes, 2011) nåcionålisse : Pablo (Nidjeria, 2003), Djôr (Li Rantoele lº 47, 2008), Didier Ocula (rifondou pa vos-minme ?, Li Rantoele lº 67, 2013) Èl-Gueuye-Noere (w:Nåcionålisse walon, 2020) Dji n' sai nén si l' onk u l' ôte a stî decidé po d' bon. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) i fåt todi erîler l' bodje => nåcion. Pol cawete, on a rfondou socialisse (socialisse) (dji croe k' ça a stî aveuri dins l' DTW - ki n' riva nen co, nodidju !!! -) => -alisse => nåcionalisse Répondre il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Li problinme est k' l' uzaedje va puvite po « nåcionålisse » ki po « nåcionalisse ». Ki ci soeye avou l' nombe di djins ki l' uze ubén dins l' tins. Ossu l' diferince avou nåcion (et tchik et tchak) avou, metans, nacionalisse. Çoula n' est nén podbon clair eto. A m' shonnance, mi, dji wådreu voltî eyet purade li « å ». Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Mi, gn a deus ptitès sacwès ki m' djinnnut (avou 3 N come shonnnut) dvins çou k' est dit : li cawete n' est nén -alisse mins -isse, li al vént del femrinne cogne, et c' est bén sins faflote k' on l' sicreye li prononçaedje di nåcionalisse, ki dene /nɔː.sjɔ.na.lis/, ni shût nén l' ci d' nåcionålité ki dene /nɔː.sjɔ.nɔː.li.te/, mi dj' prononce purade /nɔː.sjɔ.nɔːl.te/ ; s' on-z est po dire nåcionalisse i nos fåt dire (et scrire) nåcionalité Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg Li parintaedje del cawete -ål a ddja ddja stî forbatou, mins sins "grand" acoird. Dji n' ritrove nén si on a scrît çoula ene sadju. End a ki sont pol disfaflotaedje, a môde di schåle / schalete. End a ki sont po wårder li long å (â, rålmint au), come dins principåté (vî mot, foirt idintitrece) & kiminålté (noûmot, mins ki s' a ddja bén spårdou). Come kiminålté, dji rfondreu nåcionålté. ça freut: long DIVANT COSOUNE (dins l' dobe cawete -ålté) et avou fondaedje do L dins -åté (gn a-t i des ôtes mots ki "principåté"?). Dji sereu po disfafloter DIVANT VOYALE, dj' ô bén, dins l' dobe cawete -alisse et l' tripe (?) cawete -alijhî et s' parintaedje (cwadrupe cawete -alijhaedje). Dji va scrire å Pablo po vey s' i vout dire li sinne, et acertiner li decidaedje sol DTW (s' i n' est nén capoute). Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji mete li sudjet bén veyåvmint so les Berdelaedjes: https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?p=6976#6976 Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a respondou låvå. Répondre Remercier il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) C' est l' veur ki ça sereut mi, a m' shonnance, d' fé come "kiminålté" avou "nåcionålté". Do moens avou les nos come dins les egzimpes 2 disk ' a 8 da Reptilien. Fåt aveuri, asteure, s' i gn a nole rujhe avou l' etimolodjeye (dominne wice ki dji n' so nén capåbe d' acertiner bråmint des sacwès). Totfeye, dji ni comprind nén pocwè vleur daler di "nåcionå" disk' a "nåcionalisse" ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) pocwè vleur daler di "nåcionå" disk' a "nåcionalisse" ? Sovint, dins l' parintêye, li voyale candje. schåle => schalete marinde, tourmint , tcherpinte==> mareder, tourmeter, tcherpeter copene => copiner mangon => manguinresse Si vos vloz vey tos les cis dedja metou insi sol Wiccionaire: https://wa.wiktionary.org/w/index.php?title=Sipeci%C3%A5s:Pages_li%C3%A9es/Modele:acv&limit=500 (end a 189) Cial, come ça shonne "corant", on a ptchî li w:disfaflotaedje, copurade ki l' DTW po on sfwait mot est asteure "socialisse", avou come disfondowes: socialisse [R13,S117]; sôcialisse [E170,O4,O103,S36]; sociâlisse [S0]; sôciyalësse [LJC]; So 7 motîs et on scrijheu, end k' onk k' a on long A. Et gn a NOLE PåRT: *sociaulisse. Did la l' idêye di rfonde insi li dobe cawete -alisse. Répondre il y a 3 ans == berdaxhî == 6 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Vla co on mot ki c' est nén simpe di sawè s' i fåt tot mete dizo l' minme etimolodjeye. C' est l' minme po berdaxhe do côp. On direut k' i nd a deus, d' etimolodjeyes, mins dji nel pou-st acertiner. On-z a les sinses ki vont-st avou berdeler, motoit minme fé do brut, u co flåner. Et gn a ls ôtes : tchipoter, fé des ptitès bricoles ; dispåde on likide, flachî, patådjî. Divins l' FEW 1 541b (brittus), on trouve les sinses fé do brut, berdeler, dispåde on likide, flachî. Mins gn a eto ene intrêye divins les etimolodjeyes nén cnoxhowes FEW 21 27a (mare, flaque d’eau) avou bèrdachî dins l' sinse di patådjî. Divins G0, t. 1, p. 47, on n' trouve pont d' berdachî. Li namurwès berdouchî (tchaire tot fjhant do brut) est rmetou avou l' lidjwès bardouhî (bardouxhî), mins divins l' FEW ci mot la berdouchî est metou dvins li hagnon brittus (FEW 1 541b). Dji n' sai nén vormint cwè fé avou tot çoula. Gn a-t i ene sacwè dvins l' ALW ki pôreut ns aidî ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji sai bén k' c' est målåjhey. Dins l' Rasgoutadje (li prumire plaece la k' dj' a yeu les rujhes), dji meteu, d' on costé: bardache fn 1. gaule pour les noix 2. grand bâton, gourdin 3. (part.) bois de 2 à 3m planté aux quatre coins du chariot, pour charger du foin 4. mauvaise herbe ligneuse chardon, grande berce, fougère,etc 5. (fig.) grande perche, grand échalas (individu grand et maigre) // Il è ene bardache pikêye ûsku dj' pinse Il a un dos très droit, il se tient exagérément droit | bardachî (bardachi, -er, -è, str. n° 1) vc gauler (les noix) | bardachriye f.n. geste intempestif => BASTON berdôchî (berdouchî après Grêde, berdôcher, berdôncher après Transine, berdoûchè après l' Bork, bardachè a Nåwinne, burdachî après Bîve) I. vc gauler (les noix) détruire, abattre à l'excès (du gibier, des arbres) II. vsc 1. frapper de toutes ses forces, frapper violemment à la porte 2. bosser, travailler sans arrêt sur un chantier 3. déconner (perdre l'esprit), déraisonner débloquer 4. fouiner. fureter // berdôchi, iye (berdôchî, -e, bardônchè, -êye) addj qui n'est pas dans la plénitude de ses facultés mentales simple d'esprit fada détraqué dingue | berdôche (berdoûche a Nåwinne, burdoûche a Ôtchamp) 1. gifle taloche 2. volée de coups 3. épreuve peine châtiment // passer les berdôches 1. subir la peine infligée au perdant (dans les jeux, les paris). Souvent passer entre dux rangées de joueurs ki vous jettent des coups de poing 2. passer les fourches caudines 3. passer son initiation 4. être sévèrement réprimandé berdôcha (berdoûcha, bardoncha) on troubles (politiques) émeute manifestation violente berdôchadje (berdoûchadje, bardonchadje) on 1. destruction 2. gaulage berdôchance (berdoûchance, bardonchance) fn anarchie chaos politique déliquescence (du pouvoir étatique) berdôcheû, se (berdoûcheû, bardoncheû) ofn 1. émeutier, ère révolté, e insurgé, e trublion 2. mauvais(e) ouvrier, ère gâcheur, euse de travail saboteur, euse de travail berdôchriye (berdonch' rîye, bardach' rîe) fn 1. émeute désordre 2. intense activité agitation tumulte Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) So l' esplicant motî R11, dji rmete tot abou bardaxhe / bardaxhî (azår paski tot çoula si pout comprinde pa des côps d' baston). ALW 17 notule 113 (bavarder): bèrdacher, bèrdachi; (p. 243); (gåmès) bardâchi notule 114 (bavard) bèrdache, bèrdachô (p. 248) + gåmès bardâchâ (p. 248), bardâch'rèsse (p. 251). notule 115 (s'embrouiller en parlant) bèrdachi (p. 253) noture 117 (baragouiner) bèrdâcher, bardahî, bardouhî, dardâchè (p. 261) ene seule notule etimolodjike p. 263 po "baragouiner" litt. frapper avec la gaule, frapper de droite à gauche, faire du tapage en bousculant... FEW 23 195b-196ab. on va awè toplin des disfondowes pol sinse "bouxhî po-z abate les djaeyes" sol tôme 6, notule 122 (gauler) HAUST forbate li cayet dins on live lomé Mél. Roques 4 145-146. Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) ene seule notule etimolodjike p. 263 po "baragouiner" litt. frapper avec la gaule, frapper de droite à gauche, faire du tapage en bousculant... FEW 23 195b-196ab. Droldimint pol sinse « frapper avec la gaule » (gauler) gn a eto ene intrêye divins l' FEW 1 262a (*barros) <= nosse walon bardaxhe. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, dji vén djusse di lére li notule di l'ALW 6 a bardaxhî: Le FEW répartit les représentants de ce groupe en sous 3 etymons. gaulois *BARROS (touffe) 1 262a latin BRITTUS 1, 541b allemand BARDAUZ 15/1 68a : idêye da Haust, ki voet (trop?) voltî tot çou ki vént l' almand et do flamind. Ces termes doivent avour subi des collisions réciproques et des contaminations sémentiques. Adon, wårdans deus mots: bardaxhe / bardaxhî, avou A come bArros, et tos les sinses di GRAND BASTON berdouxhî, avou OU come brittUs po tos les sinses a vey avou l' cåzaedje (=> li foleye) u avou l' brut. Dji lai tchaire li 3inme tayon-bodje. Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji rbodje "berdaxhî" => berdouxhî. Dji mete on fi so Berdelaedjes: https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?p=6978 Répondre Modifié il y a 3 ans == tchvalidî u tchvådî ? == 10 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:1D11:2F1F:63AD:185B (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg Bondjoû Lucyin, Vos djhoz tch(i)validîs (2018-2019), Waelsch el ricoridje tch(i)vådîs (2021). On fé cwè del cawete -idî ? Répondre Modifié par Reptilien.19831209BE1 il y a 3 ans Ce message a été supprimé par Reptilien.19831209BE1 (historique) Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) @Waelsch Dji n' croe nén k' on poye fé del parintêye del cawete -å sins candjmint d' voyale. Li parintêye naturele di "tchivå" est mostrêye pa atchvaler => tchival- + cawete -idî (vos l' avoz respliké come simpe cawete) => tchivalidî Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Li cawete est bén -idî, come dins tos les ôtes lingaedjes (vey Wikt:en:-idae). I gn a ddja on bon paket d' mots k' l' eployèt (nén todi des calcaedjes d' on sfwait mot francès, pa côps c' est fwait so on no d' biesse walon + -idî, dnant on mot diferin do ci e francès) sol DTW i gn a ddja : araegnidî, åwidî, bascolidî, coirvidî, frindjidî, tchivalidî; dj' a eto veyou tchetidî. tch(i)vådî n' est on construjhaedje standård, pocwè -dî, ça vénreut d' wice ? (dismetant ki -idî est on calcaedje d' ene cawete bén atesteye e biyolodjeye). et pocwè l' fén do mot dimeurreut -å adon k' normålmint li "l" sipite cwand on radjoute ene sacwè pa drî ? Di pus, a vey li mot tch(i)vådî, on l' pôreut comprinde come li cawete -î des mestîs; motoit on sôdård a tchvå, come dins grenådî, brigådî ? Répondre Remercier il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) -idî, come dins tos les ôtes lingaedjes bén,... nén tos... e castiyan, c' est purade on derivaedje latén (-idae vént, lu, do grek) -ino (li minme ki l' walon -in; vey bovrin (eto cial)) : equino, suino, bovino, ovino, felino,... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Damadje k' on a rfondou tchivålet sins candjmint d' voyale (decidé 2017-12-15, DTW) plamour ki c' est tchivolet dins E1. Li prononçaedje /oː/ s' a stindou foû di si aire naturele come betchfessî å: insi, a Bastogne, la k' c' est tos /aː/ on s' atindreut a "tch(u)vâ". Mins c' est tch(u)vô. Por mi, c' est paski les martchands di bons gros tchvås d' trait vinént do Hinnot et do Roman Payis (raece di tchvå d' trait bedje, u braibonî). La k' il avént ddja des gros tchvås et prononcî "â", come e l' Hesbaye lidjwesse, li disfondowe est "dj'vâ" (tecses da Marcel Hicter). "tchivolet" a l' air d' esse on forcoridjaedje di bordjoes d' Lidje enondé soeye-t i po xhiner l' francès "chevaux", soeye-t i po rcandjî on -a- k' i pinsént vervîtwès (la k' "des payes" = des poyes). Dji sereu d' nozôtes, dji "rdisrifondreu" a "tchivalet" Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Li voyale est coûte pattavå: tchivalè [C8]; tchivolèt [E1,E170]; tchuvalet [S117]; tchivalet / tchvalè [C8]; tchvalet [S117]; tchvolèt [E1]; dj'volèt [E170,G205]. Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) C' est ene coûte voyale, mins i gn a eto assez sovint des "o" (motoit bén, come vos l' dijhoz, pa assaetchance avou l' prononçaedje di "tch(i)vå"). I gn a ene pitite pougnêye di mots avou on spårdaedje a/o; metans pårotche, axhårer,... ça m' choke moens on "å" ki pout esse prononcî "o" (court), ki "diåle" k' est longou mins måy prononcî "ô" (todi "a" ou "â") Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) c' est des mots råles; c' est come on vout; li bea costé do DTW, c' est k' on pout aler vey cwè cwand on l' sicrît. Po diåle, gn a tolminme des å + au : diåle : E1, O101, Bour 545 djåle : E1 (a « diâle ») diaule : VSG1 (881, p. 128) Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) *tchivålidî so l' esplicant motî d' l' Aberteke (dj' a yeu l' minme "reflecse" ki Djôr diviè 2002) (a moulet: https://moti.walon.org/dicc_esplicantM.html#MOU Répondre Modifié il y a 3 ans == F. Touraine et tourangeau == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Comint çk' on ratoûnreut ces deus mots la ? So Wikipedia, gn a w:Tours (minme bodje : w:fr:Turones u Turons, lat. Turoni), dji pinse k' on pout wårder tour-, mins pol resse... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Tourinne (semaine => samwinne) tourangeau: di Tours (néozélandais => del Nouve Zelande); scolaire: di scole / e scole... todi sayî di fé des addjectivires, pus simpes ki des noûmots addjectifs. Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, mins la c' est po l' tourangeau, li lingaedje : w:fr:Tourangeau (idiome). Répondre Remercier il y a 3 ans == bassès, blankès == 7 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji voe k' vos ricepez nén les femrins addj. metous å pluriyal k' ont deus sillabes. Endè fé on ene rîle ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, si vos vloz. Dji fwai parey sol Rantoele. ça m' shonnreut tot drole di lzès côper , dabôrd ki c' est nén vormint on pî k' a "del valixhance": Loukîz: dji waitéve des blan- kès nûlêyes Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' voe nén çou k' vos vloz dire pa on pî k' a del valixhance. Dj' advene ki c' est l' minme po elzès, on nel ricepe nén ? Por mi, dins elzès, gn a deus pîs (2 sillabes), on nel pout nén prononcî e-n on côp. Mins adon, s' on nel ricepe nén avou l' modele {{Ric}} li mot s' mete divins l' categoreye des mots d'on seu pî. Ça vout dire ki va faleur mete on paramete po dire k' el mot n' est nén rcepåve, mins k' il a deus pîs, metans</nowiki> : {{Ric|el.zès|nrc|ling=wa}}. Idem po {{Ric|blan.kès|nrc|ling=wa}}. ÇA N' VA NÉN PO TOS LES CAS Ça vs ireut ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Bén merci d' aveur trové l' pîce po mete e trô. C' est purade di l' "estetike d' eplaidaedje" ki del vraiye linwince. Cwè pinsez di elzî / lezî ? + les etroclas (ki dji n' sieve nén, mins ki sont dins l' croejhete Hendschel): djelzès, djelzî, telzès, telzî. Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Divins « el.zî » et « le.zî » gn a deus pîs (pol categoreye), mins dji so d' acoird po dire ki n' elzès fåt nén rceper. Idem po ls etroclas. C' est l' minme po orandjès : « o.ran.djès » 3 pîs mins nén rcepåve. Et po djinteyès : « djin.te.yès » 3 pîs avou l' ricepeure : « djin.teyès ». Dji m' dimande s' i n' fåreut nén fé ôtrumint pol modele. Soeye-t i {{Ric|mot rcepé|nombe di pî(s)|lingaedje}} : {{Ric|elzès|2|ling=wa}} → elzès {{Ric|djelzès|2|ling=wa}} → djelzès {{Ric|blankès|2|ling=wa}} → blankès {{Ric|orandjès|3|ling=wa}} → orandjès {{Ric|djin.teyès|3|ling=wa}} → djin·teyès {{Ric|amis.tå.vis.té|4|ling=wa}} → amis·tå·vis·té Soeye-t i {{Ric|mot rcepé|lingaedje}} (come asteure) mins avou les ponts sins valixhance etur åtchetes : {{Ric|el(.)zès|ling=wa}} → elzès {{Ric|djel(.)zès|ling=wa}} → djelzès {{Ric|blan(.)kès|ling=wa}} → blankès {{Ric|o(.)ran(.)djès|ling=wa}} → orandjès {{Ric|djin.te(.)yès|ling=wa}} → djin·teyès {{Ric|a(.)mis.tå.vis.té|ling=wa}} → amis·tå·vis·té Dj' imreu ostant l' deujhinme manire. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji vou bén fé come ça, po ces målåjheys cas la. Åtchetes åtoû do pont di deus sillabes ki n' si dvèt nén rceper. Dj' el mete sol Wikipedia, po nel nén rovyî: w:Ricepeure#Ricepeures_sol_Wiccionaire_walon Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Et po des mots come mon.nî u han.nûle, on-z est bén d' acoird kel ricepeure si mete après l' pont del naziåle ? {{Ric|mon\..nî}} → mon.·nî {{Ric|han\..nûle}} → han.·nûle Répondre Remercier il y a 3 ans == AFE : ã → ɑ̃ == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' end aveu ene miete divizé avou Pablo vaici et ene ôte djin ki cnoxhe bén assez l' AFE sol Wiccionaire francès , k' i shonne k' el prumî son c' est purade po l' accint do Kebek. Dji m' dimande s' i n' fåreut nén candjî tos les /ã/ po les mots walons. Dj' a fwait ene saye a grands. Dji n' sai nén si vs avoz yeu des noveles d' el djin ki boute sol riscrijhaedje di l' ALW e-n AFE ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' so nén capåbe di vos dire cwè. Dji sai bén ki l' Flipe Boula (l' ome do Djåzant Atlasse) el sicrît insi pus voltî ossu. Dj' el voe motoit dins 15 djoûs; dji lyi dmandrè cwè (ey ossu pol fameus scrijhaedje e-n AFE des ë do Roman Payis). Li cmere ki boute so l' AFE des ALW, c' est Pascale Renders, [] (a disfacer après). Répondre il y a 3 ans == TC1 ? == 5 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Loukîz a dewe, prononçaedje. Gn a rén so Wikipedia et dji voe nén çou k' ça preut esse. Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Et « RDeh » a azès ? Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) TC1: fwait: w:TC1 Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) RDeh : René Dehez; asteure, gn a 6 rahouca, si on s' mete so Module:Sourdant/RDeh (Sipeciås:Pages_liées/Module:Sourdant/RDeh Mins la: Sourdant:René_Dehez, gn a on messaedje d' ereur. Fåt i ratinde pus lonmint ? Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Rahouca pol date di skepiaedje da René Dehez: w:Les fåves do fré Tiedôr (arimés) p. 55 (dji nel sai mete so Wikidata) Répondre il y a 3 ans == schome / schoume (2013-2015) == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=1729 L' deujhinme est i todi so balance ? I m' shonne ki neni d' après çou k' on pout lére so Wikipedia a w:Oyon o/ou/u : « C' est l' lete O k' a stî relîte dins les rfondowes. » Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, acertinans l' prumî. Fåreut vey cwè avou Pablo pol DTW (la ene samwinne k' i n' va pus). Répondre il y a 3 ans == årdispene / åbespene == 3 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Sorlon G0 åbespene (aubèspène) vout dire F. aubépine, ey adon do minme sourdant lat. albispinum (« blanke sipene », pont d' rapoirt a « åbe », cf. aube (aireur) e francès, lat. alba). Et årdispene vout dire « åbe di spene » (pont d' rapoirt a « blanc »). Dji pinseu disk' asteure ki « aubèspène » c' esteut po « aube èspène » (avou aube = åbe nén l' francès aube, aireur).  Çou k' est målåjhey, c' est k' d' on costé i gn a l' blanke sipene (Crataegus spp., F. épine-blanche=aubépine, c' est lodjike) et d' l' ôte li rodje sipene (Berberis vulgaris, F. épine-vinette). Mins dvins G0, et d' ôtes sourdants, metans E150, l' deujhinme est dné pol prumî. Aubèspène (épine-vinette). Litt. = aubépine, verb. : épine blanche : mais l'épine-vinette n'a pas droit à ce prédicat. Di fwait, e francès épine-vinete n' est nén sinonime di aubépine, djustumint paski ses spenes ni sont nén blankes, mins rodjes. Todi sorlon G0, L'épine-vinette se nomme aussi ardèspène : voy. pour cette dénomination au mot hardispène. Come çou n' est nén a nozôtes sol Wiccionaire di decider ké sinse est a mete avou ké mot, i nos fåt dire ki sorlon les sourdants, les deus mots (ki n' ont nén l' minme etimolodjeye) sont des sinonimes. Dji n' voe nén d' ôte manire del fé ki d' awè deus rfondowes : årdispene et åbespene. Vos avîz metou a årdispene l' etimolodjeye do deujhinme. C' est bon por vos ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Divins E34 : åbèspène = F. aubépine « o.d.a [on dit aussi] ardèspène et ardispène » ardèspène = Berberis vulgaris C'est l' minme, mins çou n' est nén l' minme :-) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, fijhoz po on mî; årdispene rivént co traze côps ezès belès-letes lidjwesses; dji n' kinoxheu nén ddja "åbespene". Po vs raconter on sfwait cmaxhaedje, figurez vs ki tos les motîs (G100) sont d'acoird po dire ki "blanke sipene" = Crataegus spp. Portant, a Transene (aveuri e 2020 di deus walon-cåzants skepyîs dins les anêyes 1950), ène blantche supine, c' est on purnalî (adon, ene noere sipene, por mi). Et come d' efet, e l' w:ivier des purnalîs (mot corant e namurwès), a Transene, c' est les blankès spines ki sont floreyes totavå. Eyet m' vijhene (francès-cåzante) d' aveuri: quand les blanches épines sont en fleur, i fait souvent froid) On esteut diviè l' mitan do moes d' avri, e plin "ivier des purnalîs". Pocwè ces cmaxhaedjes la ? Paski les 2 åbes FLORIXHèT blanc :c:File:Blackthorn in blossom.jpg (c' est l' noere !) Tant k' al rodje sipene, leye, ele florit djaene :c:File:Berberis_vulgaris_01.jpg Adon, oyi, sol Wiccionaire, on pout mete tos les sinses ramexhnés. Mins so l' eciclopedeye, i fåt tchoezi ene sacwè ki pôreut esse on rahouca po tertos aprinde: dins ç' cas cial: 1. årdispene = blanke sipene (:c:Category:Crataegus) 2. noere sipene = purnalî (Prunus spinosa); rodje sipene = Berberis vulgaris åbespene n' est nén ddja so E1 ni E170. So G206 (notûle 154 p. 406): c' est l' veur k' i gn a 5 ponts po åbespene (mins onk, c' est l' rodje sipene) conte 2 po årdispene (= alba spina altéré et réinterprété), mins avou L1, did la si rlomêye; åbe-di-spène: on seu pont (Ni 20); âme-di-spine, håye-di-spène. Dji metreu voltî tot çoula sol DTW, mins i n' va pus dispu 2 3 djoûs... Répondre il y a 3 ans == totoute == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Pôrîz taper èn ouy po l' ratournaedje di l' addjectif. Dj' a metou çou dji rsinteu d' après ls egzimpes dinés, mins come (foirt) oniesse a pus d' on sinse, nén simpe di sawè cwè å djusse. Eto, prindoz note ki dj' a fé l' modele {{fond}} po les fondaedjes. I n' rote pol moumint ki pol walon, dji n' sai nén s' el fåt parametrer po tos les lingaedjes. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) totoute: radjouté des ratournaedjes (vinant di E170). Modele fond: oyi, fijhoz lu po les ôtes lingaedjes. Dji voes çoula sovint inte l' arabe et l' arabe marokin, ey ossu e-n amazir. Répondre il y a 3 ans == Rfondou avancivös == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' sai nén si vs avoz léjhou l' live da Djôr ki vént d' rexhe, mins... on n' pout nén dire k' i voet voltî li Rfondou d' asteure. Il atåvele ene novele manire di scrire, k' i lome Rfondou avancivös, et dji m' dimande kéne plaece k' on lyi pout fé sol Wiccionaire. Metans, timp (tins), nein (nén) ? Målåjheye kession, dji sai bén ! Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Por mi, i n' fåt nén mete trop di sacwès "nén standård" sol Wiccionaire. On pôreut djusse mete ces deus mots la avou etikete wa-nst. Mins timp egistêye dedja motoit dins on sistinme u l' ôte. Répondre Modifié il y a 3 ans == Copene:sincieus latén == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Si vs avoz ene sacwè a dire sol sudjet. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a rcandjî a "no sincieus" sol Modele:sla et raspougnî les categoreyes. Loukîz si totafwait est d' adrame. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a ossu rcandjî sincieus latén e w:No sincieus so l' eciclopedeye. On pôreut mete pu walonmint "sincieus no". Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Avou l' radjoutaedje so l' lomaedje sincieus des maladeyes e-n inglès e 21inme sieke !!! Répondre il y a 3 ans == abé == Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Po çou k' est del ratourneure c’ est ofice d’ abé, djel metreu sol wiccionaire dizo l' cogne : esse ofice d’ abé. I m' shonne k' on preut l' codjower : Ci djoû la (ki dj' a wangnî å Loto) c’ esteut ofice d’ abé. Ci djoû la (ki dj' årè wangnî å Loto) ça srè ofice d’ abé. ... Dji n' sai nén si vs avoz dizo l' mwin des acertinances po les codjowêyès fômes ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans == Wikisourd => Wikissourd == Un commentaire • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Lijhoz vaici. Répondre Remercier il y a 3 ans == grintche / griyinne == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dedja so Wikipedia : Grintche. Come dji n' voe nén l' mot francès sol DTW, ni vaici sol Wiccionaire (ki vént di R9/R11), dji dmande acertinance. El prumî, grintche c' est bén l' erfondowe pol F. griotte ? Li deujhinme mi shonne pus lvantrece mins, come nos dit Haust (E1), il est racuzinåve avou l' (u vént do) vî francès grianne (motoit po *agriainne di aigre). Pol prumî l' etimolodjeye sereut... ? griyinne (E1,E150) griyéne (G100) grinje (G100) grinke (G100) grintche (C1,G100,O0,O4,O90) griyintche (G100) crintche (C8) Sinonime : coûte cawe (coûte cowe [G100]). Po l' åbe : griyinnî (E150) grintchî (C1,O0,O90) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, gn a d' l' astoca assez po mete les deus dins les motîs. Gn a motoit on mot d' aplacaedje avou "griyinne" ou "grintche" : l' Agrintchènè (no d'plaece di Graide u d' Djimbe ?). Mins dji n' a pont di stude etimolodjike dissu. Répondre il y a 3 ans == Arnica montana == 4 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) So Sujet:V16zff0zhechem5k. « Simboles eternåcionås » ni va clairmint nén po ces intrêyes la. Motoit ki vs avoz ene idêye di lomaedje... Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Sincieus latén (po totes les sfwaitès intrêyes, ki dji n' saveu nén k' on les meteut so les wiccionaires). Tins k' on djåze di ç' sudjet la, ces mots la, come intrêye, divrént esse e clintcheyès letes sol Wikipedia. Disk' asteure, end a co pont, ca po des plantes et les biesses k' i gn a (et ki n' egzistèt nén e l' Walonreye), dji saye todi d' elzî mete on no walon. Metans: w:Hypericum tomentosum L' ôte advintadje di clintcheyès letes dins l' tite, c' est k' on pôreut ossu mete li vraiy scrijhaedje des gazetes e walon ki l' tite est e Feller (Mouchon d'aunia), e francès (Singuliers;Le Soir) u dins on vî sistinme (Li P'tit Ligeoès) come po w:Noss’ Pèron. Répondre Modifié il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Po shuve çou ki s' fwait so ls ôtes Wiccionaires : en:Category:Translingual language de:Kategorie:International nl:Categorie:Universeel es:Categoría:Translingüístico ca:Categoria:Multilingüe pt:Categoria:Universal Dji pinse k' on pout prinde Eternåcionå. Come c' est l' minme mwaisse categoreye po Au ki po Arnica montana, mete Sincieus latén ni va nén nerén. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) iva po "Eternåcionå". Répondre il y a 3 ans == Sourdant : C66b == 7 commentaires • il y a 3 ans Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Dji pinse k' ça sereut mî si les mots k' on trove sol Wikipedia sereut scrîts vaici ; sol Wiccionaire. Dispoy k' el esplicant motî a stî bagué roci, dji croe k' on divreut fé l' minme avou ci sourdant ci. Amiståvmint, Èl-Gueuye-Noere Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) +1 Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, mins c' est èn ovraedje di nûton. Ces-la sont e rfondant namurwès. I les fåt rfonde, et fé ene pådje po tchaeke. Våreut mî, aprume, les ristitchî sol DTW (dins les sourdants, avou C66) (ça va 10 a 20 côps pus rade). I vos fåt djusse dimander li "clé" a Pablo po l' poleur fé. çou k' gn a ossu, c' est ki l' fitchî Wikipedia si dveut recråxhî tchaeke côp ki Djåke fijheut on novea live, çou ki n' s' a nén fwait (c' est co l' motlî di "Gueuyes di Walons"). Dj' î a radjouté "skerpu" enute å matén (vinant d' ene di ses powezeyes ki va passer dins l' Rantoele 99), paski dji nel trouve nene pårt dins mes motîs éndjolijhîs (come ça, il a ont rahouca, C66, pol DTW). Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Tot conté tot rabatou, on l' pôreut mete té ké so ene pådje: Sourdant:Motlîs Desmet Come çoula, i sereut e l' boune plaece, et on l' pôreut recråxhî åjheymint. Ki: fåreut dispårti les mots des tecses et lives e rfondou namurwès (Sourdant:C66) avou les cis e Feller-Såverdeas (C66b u purade on novea limero). Dedja rmetou les dnêyes Wikipedia vaici (Sourdant:Motlîs Desmet). Répondre Modifié par Reptilien.19831209BE1 il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a cmincî a bouter dsu, mins gn a co bråmint a fé... ça si frè pitchote a midjote. Dji sreu po tot rashonner e-n on gros motlî, et nén mete tchaeke motlî di tchaeke live, paski gn a des doblons (çou ki s' sieve a rén). Ça permetreut eto di vey pus åjheymint les diferinces k' i gn a, metans aujîy (Motlî des Gueuyes di Walons) / aujîye (Motlî « po së en cas »), omrin po les deus. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Adon, on wåde on seu C66. Et on pout rmaxhî tos ses « po së en cas ». Et radjouter des mots u ortografeyes di ses ôtes sicrîts. I n' ripasse nén tot l' live, po vey si l' motlî del fén respond ås målåjheys mots do novea live (rilévé pa Bernard Louis dins "Wallonnes", po "w:Novèles èt Binde à dèsséns"). I rprind li « po së en cas » d' on live di dvant. Dji croe ki li « po së en cas » k' est so Wikipedia vént di "l' w:Adjint Mwasse (roman)". Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, a vey avou Pablo, mins dji croe k' on pout wårder k' on seu limero po n' nén s' compliker ls afwaires, come ç' est ene ouve factice (dj' ô bén l' rashonnaedje des motlîs). Li pus målåjhey dins l' istwere, c' est k' les rfondants walons ni sont nén do rfondou ni do Feller strik, come on l' pout vey divins l' roman Kî çk’ a touwé JFK ? da Chantal Denis, la kel cawete di codjowaedje -er si pout prononcer /e/ u /ɛ/. Çou ki, dins l' modele {{Orto}} ni candje nén grand tchwès pask'on l' mete divins l' troke Feller ricandji. Mins si vs estoz d'acoird po fé deus rahoucas, C66 po les mots e rfondant namurwès et C66b po les mots e Feller-Såverdeas dji n' so nén disconte nerén. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans == ⴰⴱⴰⴱⴱⴰ == 5 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Ene miete d' aidance, s' i vs plait, po recråxhî ci pådje la. Dji nel pou fé mi-minme. Répondre Remercier il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Eto : ⴰⴱⴰⵅⵅⵓ Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Fwait. Li prumî, c' est on no d' fijhaedje, nén åjhey a ratourner; (li TFN0 dene li manire francesse: "le fait de"; dj' a metou des parints avou -aedje). Li deujhinme, c' est del biyolodjeye; les definixhas sont motoit pus spepieus (livea do mot "inseke", sincieus u "viermene"; vier di téle moxhe). Li ralfafetijhaedje walon (ene miete målåjhey avou l' dobe kh) ni l' TFN0 n' esteut nén djusse (adon, i n' a nén ç' motî la dizo les ouys). Les mots avént stî asprestés pa Uzeu:Mirmans30 (leye diveut bén cnoxhe li spepieus sinse); dj' el pôrè motoit ratôtchî po vey cwè. Dj' a-st atôtchî l' uzeu Uzeu_copene:41.249.195.26 Répondre il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Merci bén. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Al fén, dji voe çou k' c' est (avou l' istwere). C' est les prumîs mots ki Miriam Mansouri, ene ancyinne estadjaire amazir-cåzante, a intré e 2019, avou l' TFN0 (c' est l' prumire pådje), a pårti di l' adresse IP di si éndjole, pask' elle aveut rovyî si scret po s' prumî no d' uzeu. => C' est do restchåfé (dji contéve ki c' esteut on novea bouteu). Répondre il y a 3 ans == F. mot-valise == 2 commentaires • il y a 3 ans Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjesbloker) Savoz si gn a ddja yeu ene propôzucion po ratourner ci mot la e walon ? Wiccionaire : wiki + diccionaire tradiccionaire (noûmot da nosse Noere-Gueuye) : tradure + diccionaire Por mi, on n' est nén long d' èn aplacaedje... u d' èn etroclaedje cwand dji lé so Wikipedia ki micsope s' end est onk. Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) spotchî aplacaedje (dji m' è sierveu divant d' awè cnoxhance do mot-francès, ki m' shonne nén si bén fwait ki l' minne. Gn a ddja 51 dins l' Wiccionaire: Categoreye:Sipotchîs aplacaedjes do walon Kécfeye bén k' i n' serént nén tertos metous come "mot-valise" e francès, mins on n' est nén oblidjîs di rcopyî l' atuze do francès miersipepieuzmint. Répondre il y a 3 ans == clipse == 4 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:9E7E:22DD:6965:B028 (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Si dj' comprin l' djeu d' mot, dins « la clipse », el mot « clipse » sereut l' brut d’ene sacwè ki s' drouve u s' clôt raddimint, sol tins d'ene clignete ? Metans come li brut d' èn aparey foto cwand on clitche sol boton ? Ahayant e francès po clic, clic, po mi ki direut clitch, clitch. C' est ça ? Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Nonna. C' est purade on forcoridjadje del betchete è- (ècramyî) eviè l' betchete a- (acramiyî) fwait a pårti do fr. "l'éclipse" => wa "l'èclipse", => wa Årdene nonnrece "l'aclipse" => (come li definixhant årtike femrin î est "la" => riscôpaedje) "la clipse" (Gaston Lucy, dandjreus riprindant on prononçaedje oyou avår la). L' eclipe k' i ndè cåze sereut ene di 1910. Répondre Modifié il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:2233:3AE3:AB4A:365F (copinercontribouwaedjesbloker) Mins, do côp, dji n' comprind nén vormint pocwè mete « po rire » et « avou ene glignete », si gn a pont d' djeu d' mots dirî ci simpe forcoridjaedje + riscôpaedje la. Avou ça ki l' egzimpe mostere bén k' el mot n' est nén foirt bén comprin dins ci sinse la : « on va vey ene clipse [nén la mins ene], on s' dimande bén cè k' c' est  ». Gn a la por mi on mistere ! Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) i m' shonne ki ci riscôpaedje la est ddja rsintou come "biesse" pa les djins di ç' tins la, k' årént yeu dit : on va vey ene èclipse (waire di w:Displouctaedje des trokes di cossounes å coron dins cisse coine la). Li fén d' l' istwere: le feme croet ki li "clipse", c' est ene såvadje biesse: "alez vey (dit-st ele a ses efants), mins n' alez nén trop près, la !" Dj' a-st eberweté li spoûle etire: w:Imådje:Lucy Gaston eclipe 1912.ogg Asteure, li kesse: est ç' on "vraiy djivion" (on mot d' diccionaire) u djusse on mot dit pa ene mierdjin a on metou moumint ? Come : waite e corti: gn a des sprewes et des rasprewes (Roger Viroux). U come on "comnozôte" (cosmonote) (Jean-Denis Boussart); u on fonccione-waire (fonccionaire) (Charle Massaux). Cial, il a viké 100 ans åd triviè d' nosse tecse. Mins ça dmeure on mot po fé rire, si on cnoxhe li tecse. Udon: el fåt i mete come disfondowe di "eclipe", e Feller. Dji sereu co bén d' idêye di fé inla (come on-z a fwait po les 2 ôtes egzimpes, cial ådzeu). Ôte mot a mete dins l' minme kesmessaedje: otomaboulisse (ki, la, a "passé come djivion", pol moumint, todi). Mins li ci ki n' a nén s' dit et s' disdit n' est nén d' avår ci. Répondre Modifié il y a 3 ans == dismepréjhî / dismeprijhî == 14 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:D292:C749:1436:946E (copinercontribouwaedjesbloker) @Srtxg Loukîz a : Copene:dismepréjhî. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gn a ene grosse kesse vola. C' est mî del forbate vaici (u so Berdelaedje, mins ça respond purade ciddé). Udonbén: on rfond meprijhî = dismeprijhî= dimesprijhî (?) al pus lådje oyowe => meprijhî, dismeprijhî, dimesprijhî... Udonbén, on l' raloye a préjhî k' a stî rfondou avou on w:cåzu betchfessî é, paski n' estant bén vicant dins les motîs ki sol payis d' Lidje, avou l' cogne préhî. => mepréjhî; dismepréjhî, dimespréjhî. A decider cial et asteure. Répondre Modifié il y a 3 ans Waelsch (copinercontribouwaedjesbloker) Å ratourner les såmes, "préjhî" rvént tofer et sovént eyet coranmint. Adon les ôtes mots vormint walons ont l' minme bodje. Çou qui dj' mete eto esès såmes, c'est "mespréjhî" avou "s". Répondre Remercier il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Etimolodjicmint ça vént do minme, mis i m' shonne k' i gn a-st avou on ridaedje etur li sinse di "préjhî" et s' famile eyet "(di)meprijhî" (=nén aconter ene sakî). E francès eto, "aprécier" a-st on bodje différint di "mépriser, priser" E castiyan portant, c' est tofer li minme: "apreciar, despreciar, menospreciar" Dj' a les pinses (djel rissin insi todi) "mespréjhî" ça sereut purade må préjhî (=må estimer l' valeur d' ene sacwè, må estimer l' pris); dismetant di meprijhî, dismeprijhî c' est èn nén aconter ene djin. Sol DTW, les mots k' ont des disfondowes avou *préhî c' est tofer des sins d' estimaedje d' on pris; Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dj' a cmincî a loukî les disfondowes di "meprijhî" ersè (dji n' a waire li tins ci moes ci, c' est l' hôte såjhon a l' ovraedje). Pol moumint, ns avans: mèprîjî [C106]; mèprijî [O4]; mèprizè [C8]; mèprîzer [E170,S117] ça fwait: cognes walones so Nameur et l' Coûtchant <> cognes francijheyes so l' Basse Årdene ET LIDJE !!!, çou ki shonne mostrer ki les deus mots n' sont nén loyîs dins l' "consyince linwistike" (a Lidje: "préhî", pår walon et "mèprîzer", calcaedje do francès). Dji sayrè di radjouter des motîs dmwin (plait-st a Diu, si on vike co), et vey les disfondowes avou di-. Po les djivions a ritni (betchetes dimes-, disme-, dime-) , on pôreut (motoit) vey e minme tins dismefiyî / dimesfiyî / dimefiyî (et acertiner, s' il astchait). Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) cognes a mitan walones so Nameur et l' Coûtchant; li betchete walone divreut esse mes-. Po çou k' et del betchete, çou ki dj' rissint l' pus walon c' est "d(i)mes-" betchete "mes-" (=måva, moens, contråve) betchete "d(i)-" (rafoircixhaedje) C' est insi å Levant po "d(i)mesfiyî" (=vormint nén s' fiyî) Å Coûtchant i gn a-st on clintcha a-z eployî dis- po les deus; mins dji freu ene diferince si possibe (et copurade si c' est aspoyî pa des disfondowes) etur "d(i)-" = rafoircixhante betchete (come dins d(i)bout (= vormint l' bout), d(i)fén (= vormint l' fén),...) eyet "dis-" = contråve (come dins disfé, distrure (= contråve di construre), dismete, ...) Mins, po "meprijhî", come vos l' dijhoz, li "consyince linwistike" ni l' aloye nén a "préjhî"; mins purade on calcaedje (ene miete walonijhî) do francès "mépriser". "d(i)meprijhî" lu est n' est nén on calcaedje, mins basti so "meprijhî", avou ene betchete "d(i)-" di rfoircixhaedje. => dji sereu po ri-rfonde "dismeprijhî" eviè "d(i)meprijhî"; ça shureut eto mî les disfondowes (dèsmèprîjî [O0]; dimèprîji [C1]; dèmèprîjî [O0,O3]; dèmèprijî [O4]) Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) E200: tos francijhaedjes po "meprijhî": mèprîzer, mèpris, mèprîzâbe, mèprîzant, méprîze <> tos mots pårmint walons po "préjhî": préher, préhadje, préhâye, préheûr, préh'rèsse Répondre Modifié il y a 3 ans Waelsch (copinercontribouwaedjesbloker) "Mes-" et "me-" sont des cognes do minme, tot come "dis-" avou "di-". I m' shonne eto ki l' walon inme bén les "s", min nén deus côps d' shûte. Dji rcoridjrè ezès såmes mes "mespréjhî" a "mepréjhî". Répondre Remercier il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Sol DTW i n' a k' troes familes di mots ki cmincèt avou dimes- ou dismes ou disme- ou dime- : d(i)mefiyî / d(i)mesfiyî (dobe rifondowe) d(i)mesbridjî dismeprijhî (dèsmèprîjî [O0]; dimèprîji [C1]; dèmèprîjî [O0,O3]; dèmèprijî [O4]; ki dji sereut po ri-rfonde "d(i)meprijhî") (les ôtes c' est "dis-" ou "d(i)-" avou on bodje ki cmince avou "me...") Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) gn a eto, avou on maxhaedje di di- et me(s)-: dizindjner (= duzingner S117 = dimezindjner = dimèzingnè S27). = touwer tote li viermene, tos les crouwås ki rcrexhèt. Dj' elzès va mete, ricopyîs di S117, cwand dj' årè l' tins. Adon: nén loyî les bodjes préjhî (pår walon) et meprijhî (calké). dimeprijhî: oyi, betchete d(i)- rafoircixhant l' betchete me- w:Betchete_di-#Rifondaedje_des_mots_avou_l'_betchete_di préjhî, dispréjhî (C106), mespréjhî (= må estimer on bén) (noûmot trové ciddé ådzeu) Dji louke co des motîs, li C106 a 9 royes po dimeprijhî. Totes les 4 fråzes sont avou spotchaedje del betchete d(i)-. Gn a 3 parints -aedje, -ant, -eu. Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' aveu nén tuzé ki mes- divént mez- pa dvant voyale... mins nerén, i n' aveut nou mot avou dimez- e DTW. Avou "d(i)mezindjner" (dobe betchete d(i)+mes; sinonme di "dizindjner" (betchete dis-)) ça fwait 4 familes di mots avou l' dobe betchete d(i)+mes Répondre Remercier il y a 3 ans Waelsch (copinercontribouwaedjesbloker) 1. I fåt wårder tot çou ki n' est nein cpris pa ene régue. Tos les "dis-", "di-", "me-", "mes-". Dj' ô bén, avou l' bodje "prijh-" Dandjreus elle a stî prijhe foû do francès, poy elle a stî rwaloneye so des ôtes modeles (prise/prijhe, brise/brijhe). 2. I n' fåt nén espaitchî des modêyes ki vont co pus lon å rwaloni on mot. Si rinde conte (dedja pa ene seule di djin) ki mépriser vént d' priser (pretiare), c' est l' consyince linwixhe eto. Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Come dj' a sovint dit, li rfondaedje si fwait aprume tot loucant l' walon come il est dins les motîs do 20inme sieke, et (e 5inme u 6inme pôzucion) les etimolodjeyes u les lingaedjes vijhéns. Avou l' bodje "préjh-", on a dispréjhî ki pout esse a pô près li piron-parey di dimeprijhî (dji radoute les sinses la sol DTW). (C106: disprîjî; cial, on prind li bodje lidjwès so on mot acertiné e namurwès. Répondre Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) A! Gilliard (C106) mete les 2 viebes: mèprîjî + (ôte hagnon) mèprîzer (avou l' parintaedje po les 2). Répondre Modifié il y a 3 ans == rvazî == 7 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:F5ED:457:4484:A391 (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, E 2013, vos av radjouté a c' mot la l' sinse d' ene « dijhêye di radjoutaedje a ene ôte dijhêye ». Çou n' est nén çou k' on pout lére divins O4, ni dvins O0 ki dene d' ôtes sinses mins nén l' ci ki gn a sol Wiccionaire. Porîz ns dire wice ki vs av prins ci sinse la, s' i vs plait ? Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Et i manke li sinse li pus corant (k' est l' ci eployî dins l' hagnon "rilomêye do mot") : spot, dijhêye. C' est ça k' i gn a d' målåjhey avou sacwantès pådjes sol wiccionaire, i gn a rén k' on definixha foirt sitroet (ou minme foirt coinrece), et l' sinse li pus corant n' î est nén. (i fåreut, pol moens, mete ene etikete po dire ki c' est nén complet) (PS: dins l' DTW i gn a eto èn ôte sinse : zine) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) li sinse "dijhêye di radjoutaedje a ene ôte dijhêye", c' est dandjreus li prumî sinse, ki soûd direk do mot. dit pal minme djin: "Va-st å diåle ! " (après èn åvé) "å diåle et co pus lon". (et rva-z î !) dit come response: "T' es-st èn ome !" (l' ôte ki sait bén ki ci n' est l' vraiy k' a mitan) - "dit-st i l' bierdjî a s' tchén". - Response : - "bén t' end a des rvazîs !". Si c' est l' prumî djheu ki dit tote li fråze, li deujhinme pout rplaker, po dire k' i sait bén cwè. "Taijhe tu, fô veråt ! c' est ene lexhe !" (riplacaedje ritrové pa Lucien Léonard mon les Walons del Wisconsene, 1975). Mins, come c' est des fråzletes todi les minmes, ça a prins li sinse di "spot". Dji louke l' ALW 17 (tén ! paret k' les ALW sont so les fyis (lî dins l' dierin Wallonnes ki dj' n' a nén dzo l' mwin). Li mot a yeu si rlomêye pa l' live Coppens "Spots et rvazîs..." (c' est par la ki dj' l' a cnoxhou), eyou k' i shonne awè l' sinse di "dijhêye" (puski "spot" est ddja la po "spot"). Répondre Modifié il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:9D69:FE2E:1EEC:7345 (copinercontribouwaedjesbloker) tén ! paret k' les ALW sont so les fyis Oyi, la : https://alw.uliege.be/alw/ Répondre il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:B772:EA57:B0B3:2A28 (copinercontribouwaedjesbloker) I sont eto so archive.org : linguistic-atlas-of-wallonia Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) G217 p. 279: (notule: "proverbe, dicton): r'vas-i... {rvazi} Ch 4, Ni 1, Ph 53; {rvazé/i} Ni 107, 112, {rvaze̊} Ni 61, 93. revoye a O4 avou tote li sinonimeye di "spot" e francès. et a C8 (sinse DTW); + sinse trové dins l' Inkete Haust (=> ALW) souvenir du vieux temps Th 46; histoire répétée des centaines de fois D81. GN A 21 MOTS po fr. proverbe, dicton !!!!!!! Tos ces mots la (spot, dijhêye, paskeye, racontroûle), leus sinses si croejhlèt. Mi idêye, c' esteut di "specialijhî" les sinses POL WIKIPEDIA (nén pol DTW ni pol Wiccionaire, la k' on pout radjouter des sinses sins disbråler (disbrôler) l' cayet. Adon: w:Spot: pout esse dit pa tolminme kî, sins candjî, sins codjowa (= fr. proverbe, maxime) = sintince (Gaston Lucy) = rebusse (El Louvire) w:dijhêye: si dit dins ene metowe sitouwåcion (= fr répartie; mot calké do gåmès dijâye, d' ene rîlêye di scrijhaedjes "Lès dijâyes dou Noré"; rishonne a l' inglès "saying) w:racontroûle: djel wårdéve pol francès "anecdote". Dijhaedje bråmint pus long, come , w:paskeye, w:fåve (la k' gn a eto del mwintesinyinse (polysémie). Adon, rvazî, dji l' aveu wårdé pol prumî sinse veyou aprume. Les ôtes sinses n' estént nén co la, pask' on n' a ki 24 eures dins ene djournêye et seulmint 365 djoûs 1/4 so ene anêye. Et i fåt co dårer a håre et a hote po ôte tchoi !!! Dji va ddja radjouter çou k' est cial ådzeu. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Mi prumî sinse (lodjike) est mostré på sinonime, metou dins l' minme hagnon ALW, vént-et-rva. Dji mete dins l' DTW, e francès: "répartie automatique" po rascovri ç' sinse la. Va-t i po vozôtes ? Répondre il y a 3 ans == bovrin mins bovidî ? == 3 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:60E0:6FA1:C08F:75AF (copinercontribouwaedjesbloker) Bondjoû Lucyin, Li ristitchî R divins bovrin n' èm sibare nén vormint, mins adon pocwè on nel ritrovreut nén dvins bovidî (a « bufe », vos-minme e 2017) : bovridî ? Dji sreu po-z erîler çoula, avou u sins R, por mi c' est l' minme. Po çou k' est d' l' etimolodjeye di bovrin dji n' croe nén k' on pout dire ki gn a la l' cawete -rin. Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Li "r" n' est nén pårteye do bodje; c' est ene sôre di "r di beloyance" (come dins "Walonreye"). çoula shonne aveur sitî fwait tot tuzant a "bovreye" (ki c' est l' cawete -reye) On l' pôreut eto, oyi, vey come li cawete -rin. Li mot, si djel tén bén, c' est nén djusse po dire "come ene vatche", mins purade a-z eployî dins on livea pus sincieus, "del famile des biesses come des vatches"; adon ene cawete -rin, ça pôreut esse "metou dins l' clasmint (veyou come ene plaece) des boûs" Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Djusse come dit Pablo. 1) atuzlé a pårti d' bovreye (vî ptit no, no d' plaece et no d' famile) 2) pout esse loukî come on ristitchî R... 3) u come ene cawete -rin, dinant on lådje loyén avou l' bodje, come les cawetes -rin & -rece. => leyans l' insi, s' i vs plait; et-z acertiner, avou - si n' a nén co passé - ovrin. La, on a del sinonimeye bedots / motons / blankès biesses (adon k' on nd a pont po "bovrins" a pårt rodjès biesses. Mins ci mot la n' est pus dujhåve, veyanmint ki 90 åcint des "rodjès biesses" ni sont pus rodjes, minme e l' Walonreye, BBW & Ostine). Tins k' on est dins l' sudjet, fé passer eto "bovidî" (bovidîs) po stitchî les bovrins avou l' zebu, li bufe evnd, et pår les bedots, les gades, les moflons et les antilopes :c:Category:Bovidae subfamilies Répondre Modifié il y a 3 ans == e xhuflet (e xhuflot) == 4 commentaires • il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:1D11:2F1F:63AD:185B (copinercontribouwaedjesbloker) po dire : di bihair. On l' dit avou e u avou a ? Dji n' a nén tos les motîs dzo l' mwin, mins vla ddja çou k' dja trové : à chuflot : O3,O4 à chuflet : C9 a huflèt : E1 Répondre il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:7331:348B:4DE1:5CCD (copinercontribouwaedjesbloker) Eto dvins C1. prinde li grin à chuflèt, prendre l’épi de biais. Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Pol moumint, dji rcandje bråmint des "e", metous come ratournaedje mot po mot do fr. "en", et rmete des "a". Dji n' wåde "e" ki cwand c' est vormint "dins, "divins". => cial: a xhuflet. (ôte sudjet) po "en biais", asteure, dji mete "di biyaire". Dji saye di n' pus prinde di H cwand ci n' est nén on H prumrece (mins end a ddja k' ont passé et bén passé: ahessî, houte.) Metans, dierinnmint, piyintche (purade ki pihindje). C' est des "fås H"; i sont metous classicmint po ristoper èn ahiket, pår après Lidje. Par egzimpe, el fåreut rsaetchî a houf => ouf, oufêye, oufou Répondre Modifié il y a 3 ans 2A02:2788:1C4:19D:60E0:6FA1:C08F:75AF (copinercontribouwaedjesbloker) Dji n' wåde "e" ki cwand c' est vormint "dins, "divins". C' est nén biesse, mins gn a des cas ki c' est målåjhey di sawè s' on est « vormint "dins, "divins" », metans a droete, a gåtche mins e hôt, e bas. Répondre il y a 3 ans == spener == 5 commentaires • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien.19831209BE1 est çki ça vs shonne bén esse li minme viebe (a rfonde "spener"), ou deus etimolodjeyes diferinnes ? s(i)pener I. (v.c.) • 1. élaguer (sapins). • 2. ébrancher. (Syn. sbouxhî, scoxhî, sbrantchî, disbrantchî). II. spener djus (v.) ___ dj' a eterprindou 2 ha di sapéns a spener djus. Trové dins: spener [R12]; spèner [E1,S0,S17,S117]; zbèner [E2] / supèner [S0,S117] s(i)piner (v.c.) couper les épines, les ronces, les broussailles dans un bois pour débarrasser le sol et les cépées. Trové dins: spinè [C8] / sipinè [C8] (i fåreut eto on definixha po "spener djus") Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, c' est l' minme. Il est bén studyî dins l' ALW 6. Fåt rfonde spiner / sipiner u espiner. Dji radjoute les dnêyes sol DTW, et mete les 2 eshonne. (gn a èn ôte cas di "è nén ratindou" dins S17: chèrer => schirer). Cial, c' est dandjreus l' assaetchance di "spène". Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Codowaedje come "copiner" dabôrd ? Répondre Remercier Modifié par Lucyin il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, bén seur !!! Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) (la ddja lontins ki dj' aveu veyou cisse pÅdje la di l' ALW, et m' abaiti ki c' esteut bén on parint di "spene" et nén d' "pena", come dji l' aveu metou dins l' esplicant motî.) Tén ! Tins k' on est dins ç' bodje la, cwè fé avou: spinete <> epinete (l' instrumint d' muzike) ? Dji sereu pol rifonde "spinete / espinete" (sins sipinete, come speke, spér). Et wårder ene pådje tote seule sol DTW, come ci n' est nén on parint direk di "spine". Mins come ça vént di l' itålyin "spinetta", li rfondaedje "spinete" est tolminme bén astoké. Répondre il y a 3 ans == Rifondaedje muzurer == 11 commentaires • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Dins èn ôte fi, vos avîz dit : « Tins k' on est dins les prumirès sillabes mu-, dji vôreu bén rprinde li cas di m(u)zurer (rifondaedje d' asteure) et aconter les disfondowes del Hôte Årdene "mèzrer, tot acceptant on modele m(u)z(u)rer, avou don troes bodjes possibes: muzurer, mzurer & muzrer. U adon, fé come po r(i)v(i)ni u r(i)t(i)ni : 2 cognes bodjreces come rivni / rvini; ritni / rtini; adon djusse wårder mzurer & muzrer. » Dj' a ene miete rwaitî, et ça n' rote nén di cisse manire la. po rivni / rvini et ritni / rtini; c' est on bodje avou spotchåve al prumire sillabe ki vént pa drî ene sipotchåve betchete r(i)- Did la li dujhaedje flip-flop des deus spotchåves (ele ni polèt nén esse ni plinnes ni spotcheyes les deus e minme tins; c' est on XOR lodjike) Mins po "muzurer" : sins spotchaedje : muzurer [R13]; muzèrer [S117]; muzèrè [C8]; mèzurer [O4,S0] avou spotchaedje del prumire sillabe: mèsùrér / m'zùrér [FO94] (rote come ene vraiye sipotchåve; mins mèsùreû (nén m(è)sùreû) avou spotchaedje del 2inme sillabe: muzrer (arch) [S0]; mèzerer [E34]; mèz'rer [E1,E170] (c' est nén ene sipotchåve, djusse ene cogne sins l' voyale; mins ele rispite dins l' parintêye: mèzeûre, mèzur'rèsse) nén trové dins E184; nerén dins E212 (mins i gn a muzorre (muzeure)) Li spotchaedje del 1re sillabe n' est waire spårdou; et ça m' shonne purade on francijhaedje (je vais m’surer c' est come on dit e francès). Pol deujhinme voyale; les cognes mezrer, muzrer c' est purade li minme afwaire ki l" coinrece aw'hê, k' a st-i rfondou awijhea. Come les deus cognes egzistént (muzurer et muzrer), ostant prinde li cene avou les deus voyales (c' est todi pus åjhey di n' nén prononcî ene sicrîte lete, ki di prononcî ene ki n' l' est nén); d' ostant pus ki ça rind tot l' codjowaedje eyet l' parintêye ttafwaitmint erîlé; et di pus c' est l' cogne dins R13. Di totes manires, minme si on vôreut prinde les coinreces muzrer (ki sont pus lådje ki djusse li Basse Årdene, c' est tot l' Levant), ça n' sereut nén ene sipotchåve; mins purade ene dobe rifondowe (muzurer et a costé muzrer). Dji n' so nén foirt tchôd di fé ene dobe rifondowe po ene pitie diferince insi d' ostant pus ki, po on viebe, ça fwait eto ene dobe rîlêye po tote li parintêye; i gn ki muzeure k' est insi pattavå... Mins, come li viebe mensurare est fwait so mensura, et nén å rviè; on pout dire ki c' est muzurer k' est fwait so muzeure, avou candjmint classike -eur- -> -ur-; come dins meur -> emurer (et nén emrer). Dins m' djivêye di viebes, dj' a: muzurer;3;35;56 rimuzurer;3;35; Gilliard 3 : modele bouter, A=B=C=bout Stasse 35 : modele coirner, A=coirn, B=C=coirnêye _u_ B=C=coin Francard 56 : modele muzrer, A=muzr, B=C=muzèr => a Nameur, muzurer, A=B=C=muzur; dji muzure, nos muzurans, i muzurnut, dji muzurrè, ki dj' muzure, dj' a muzuré => a Lidje, muzrer, A=muzur, B=C=muzrêy / muzeur; dji muzeure u muzrêye, nos muzrans, dji muzeurrè u muzrêyrè, ki dj' muzeure u muzrêye, dj' a muzré => a Bastogne, muzrer, A=muzr, B=C=muzeur, dji muzeure, nos muzrans, dji muzeurrè, ki dj' muzeure, dj' a muzrè E rfondou dj' voerè bén avou candjmint -ur -> -eur so cloyowe sillabe : muzurer, A=muzur, B=C=muzeur; dji muzeure, nos muzurans, i muzeurnut, dji muzeurrè, ki dj' muzeure, dj' a muzuré Eto; po rimuzurer; il est metou sol wiccionaire et DTW come "rimzurer / ermuzurer / rmuzurer" ; come si "m(u)zurer" esteut spotchåve, mins i n' l' est nén. Les disfondowes coûtchantreces n' aidèt nén, la k' c' est "ermuzurer / rmuzurer"; mins : rimuzèrè [C8] / r'muzèrè [C8] rimèz'rer [E1] / r'mèz'rer [E1] (dji houke eto @Reptilien.19831209BE1; come cåzant d' walon coûtchanrece, est çki por vos "m(u)zurer" est spotchåve sol prumire sillabe?) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) èn ôte codjowaedje possibe, erîlé sor on bodje, mins avou candjmint d' voyale å dierin pî (come copiner, dji copene) muzurer, A=B=muzue, C=muzeur; dji muzeure, nos muzurans, i muzurnut, dji muzurrè, ki dj' muzeure, dj' a muzuré Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Gråces po tos ces rcweraedjes la. Dins S117 (+ S104, S109,S110) mins c' est co e brouyon, c' est m(u)- / m(ë)- tocosté. => les mete avou spotchaedjes del prumire sillabe (pus d' 15 royes dins l' bruyon S117 d' asteure) mzèradje mzère A m' zère // tchanter sins m'zère I n' fåt nin awè deûs mzères. mzère mzèrer M' zèrer m(eu)seurer mzerer la vôye m' surer Cand on mzère pluzieûrs côps la minme tchôze, on trôve toudi du dèchet. Cand la burbi est tonduwe, lu vant lî est mzèré. M' zères mzèreû, se m' zeure m' zeurer + tchestrolès: m'zeurè [S24]; m(u)seurè [S33]; nén dins S25 + O2: m(è)zûre, m(è)zurer, fait-a-m'zûre, + O81 + O100 m(è)zurér; m(è)zûre O0 : m(è)sure; m(u)sure; m(è)surer; m(u)surer; m(è)sureû; m(u)sureû O3 : mèzùre / mzùre, mèzurer / m’zùrer; mèzùreû, walon do mitan: C106: muzeûre + mèzeûre; a muzeure (sins spotchaedje); mèzurer (nén spotchåve) C9 mèzeûre, mèzurer, mèzureû Adon, vola li spårdaedje: sins spotchaedje : WM +Nivele !!! nén mete R13 avou les nén spotchåves, ca R13 n' aconte måy li spotchaedje (trop ptit). spotchaedje do prumî pî : Årdene nonnece et tchestrolès (= Basse Årdene sins li dzeu) + WC (såf Nivele) spotchaedje do deujhinme pî: WL + bijhe BA: S0, S44 (mèz'reû) mins nén S42 ki n' a ki "mèzeûre". ça nos fwait troes grossès taetches a pô près les minmes, et tchaeke bén astokeyes => waire d' avance po decider. Répondre Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) "m(u)zurer" (spotchåve sorlon les rîles di spotchaedje, et come c' esteut metou e rfondou dins l' coridjrece) et "muzurer" (nén spotchåve) pôrént esse metous eshonne, come pol betchete co- (di k(i)-/co-/c-). Mins si on prinds muzurer / mzurer ; muzrer adon c' est deus codjowaedjes bén diferins : m(u)zurer : {{-codjow-|troke=1|A=m(u)zur|B=m(u)zur|C=m(u)zeur|come=durer}} muzrer : {{-codjow-|troke=1|A=muzr|B=muzer|C=muzer|come=intrer}} Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) dji sai bén; avou muzrer, on rårè ene ôte ristitcheye voyale; mins c' est ddja come ça so Lidje. Stasse 21: dji mèzeûrerè => rif dji muzerrè. C' est compliké, mins on wåde les cognes lidjwesse, ki m' parexhnut ene miete come des sorwalondes. Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Djin et tins Codjowa Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) m(u)zeure Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) m(u)zurez / muzrez Cåzants Ind. pr. (nos, ns) m(u)zurans / muzrans Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) m(u)zurnut Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) m(u)zurrè Cåzant D.I.E. (dji, dj’) m(u)zuréve / muzréve Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) m(u)zeure pårt. erirece (dj’ a, vos av) m(u)zuré / muzré Ôtes codjowaedjes come muzurer Djin et tins Codjowa Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) (e)rmuzeure / rimzeure Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) r(i)muzurez / rmuzrez Cåzants Ind. pr. (nos, ns) r(i)muzurans / rmuzrans Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) (e)rmuzurnut / rimzurnut Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) (e)rmuzurrè / rimzurrè Cåzant D.I.E. (dji, dj’) r(i)muzuréve / rmuzréve Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) (e)rmuzeure / rimzeure pårt. erirece (dj’ a, vos av) r(i)muzuré / rmuzré Ôtes codjowaedjes come muzurer Ou adon, on codjowaedje rén k' da lu, avou dobe bodje A : m(u)zurer u muzrer : {{-codjow-|troke=1|A=m(u)zur|A.2=muzr|B=m(u)zur|C=m(u)zeur|come=muzurer}} rimzurer u ermuzurer / rmuzurer u rmuzrer : {{-codjow-|troke=1|A=r(i)muzur|A.2=rmuzr|B=(e)rmuzur|B.2=rimzur|C=(e)rmuzeur|C.2=rimzeur|come=muzurer}} (i gn åreut k' muzurer et rmuzurer di cisse sôre la) Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) oyi, ça nos spågnreut des dobes futurreces & condicioneus; les djins n' åront k' a apliker, come tos les raprindisses el front (ey el fijhèt ddja) po 36000 mots. Si ça va, i fåreut rcopyî l' tåvlea dins les 9 pådjes d' infinitifs !!!!! muzurer u muzrer u mzurer rimuzurer u rimzurer u rimuzrer u ermuzurer / rmuzurer u rmuzrer Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Djin et tins Codjowa Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) rimzeure / r(i)muzeure Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) rimzurez / r(i)muzurez / r(i)muzrez Cåzants Ind. pr. (nos, ns) rimzurans / r(i)muzurans / r(i)muzrans Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) rimzurnut / r(i)muzurnut Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) rimzurrè / r(i)muzurrè Cåzant D.I.E. (dji, dj’) r(i)m(u)zuréve / r(i)muzréve Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) rimzeure / r(i)muzeure pårt. erirece (dj’ a, vos av) rimzuré / r(i)muzuré / r(i)muzré Ôtes codjowaedjes come muzurer Li viebe avou l' betchete ri- est målåjhey, i gn a troes bodjes possibes pol bodje A; les modeles ni l' sopoirtèt nén; adon i fåt dner les diferins codjowas ; vocial on meyeu tåvlea: {{-codjow-|troke=1 |A=r(i)m(u)zur |A.2=r(i)muzr |IP1p= rimzurans / r(i)muzurans |IP2p= rimzurez / r(i)muzurez |DIE1s= rimzuréve / r(i)muzuréve |PE= rimzuré / r(i)muzuré / r(i)muzré |B=rimzur|B.2=r(i)muzur |C=rimzeur|C.2=r(i)muzeur |come=muzurer}} Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Dji saye ene tripe rifondowe, po fé plaijhi a tertos. On pôrè ridisfacer s' i fåt Répondre il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) U si dji shû vosse prezintaedje muzurer / mzurer ; muzrer {{-spodiv-|muzurer|mzurer}} + {{MR|muzrer}} L' ôte prezintaedje ki dj' a ddja fwait po muzureu & muzuraedje, c' est {{-trif-|...|...}} Dijhoz çou ki vos plait l' mî (si vos avoz les pinses di wårder les 3 cognes). Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Purade come çouci : so les pådjes "muzurer" et "mzurer" : Dobès rfondowes m(u)zurer muzrer Plinne cogne Spotcheye cogne muzurer mzurer {{-drif-| cial= {{loyén|m(u)zurer}} | muzrer }} {{-spodiv-|muzurer|mzurer}} sol pådje "muzrer" Dobès rfondowes muzrer m(u)zurer {{-drif-| cial= muzrer | {{loyén|m(u)zurer}} }} so les pådjes "rimzurer", "rimuzurer", "ermuzurer" et "rmuzurer" Dobès rfondowes rimzurer / (e)rmuzurer r(i)muzrer Alofômes Sipotchåve voyale Divanceye voyale Sipotcheye cogne rimzurer u rimuzurer ermuzurer rmuzurer {{-drif-| cial= {{loyén|rimzurer}} / {{loyén|(e)rmuzurer}} | r(i)muzrer }} {{-spodiv-ri|{{loyén|rimzurer}} u {{loyén|rimuzurer}}|ermuzurer|rmuzurer}} so les pådjes "rimuzrer", "ermuzrer" et "rmuzrer" Dobès rfondowes r(i)muzrer rimzurer / (e)rmuzurer Alofômes di r(i)- avou ene sipotchåve voyale avou ene divanceye voyale sipotcheye cogne rimuzrer ermuzrer rmuzrer {{-drif-| cial= {{loyén|r(i)murer}} | {{loyén|rimzurer}} / {{loyén|(e)rmuzurer}} }} {{-spodiv-RI|muzrer}} Djel mete si muzureu Répondre Remercier il y a 3 ans == m(u)nou => m(i)nou == 4 commentaires • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) li mot est metou come "munou" dins l' wiccionaire; mins il est spotchåve; ça n' divreut i nén esse avou "i" ? C' est insi dins les egzimpes minme (dj' ô bén, l' årtike wiccionaire ni shût nén todi l' sicrijhaedje do mot vudete); ey eto avou "i" po totes les disfondowes do mot k' on trouve dins m' DTW. On spotchåve "u" on l' eploye, e rfondou, fok dins "m(u)nujhî"; ki n' a nén d' disfondowes avou "i" mins avou "u" ey "è". @Reptilien.19831209BE1 : cwè ndè pinsez vs ? Répondre Remercier Modifié il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) Li mot "minouwet" (viye dans, fr:menuet), ki est do minme bodje, est avou "i" dins : minouwet [E1]; minouwêt [E34] Répondre Remercier il y a 3 ans Lucyin (copinercontribouwaedjesbloker) Oyi, iva, po "m(i)mou, m(i)nouwet. Tins k' on est dins les prumirès sillabes mu-, dji vôreu bén rprinde li cas di m(u)zurer (rifondaedje d' asteure) et aconter les disfondowes del Hôte Årdene "mèzrer, tot acceptant on modele m(u)z(u)rer, avou don troes bodjes possibes: muzurer, mzurer & muzrer. U adon, fé come po r(i)v(i)ni u r(i)t(i)ni : 2 cognes bodjreces come rivni / rvini; ritni / rtini; adon djusse wårder mzurer & muzrer. Répondre il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) (po muzurer dji fwai-st on fi a pårt : Sujet:Wadbhn2qae2edqj5) Répondre Remercier il y a 3 ans == Codjowaedje modele wårder == Un commentaire • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) @Lucyin@Reptilien.19831209BE1 Ci modele la va foirt bén po les familes tourner, wårder et poirter : rawårder;7;23; wårder;7;23;14 apoirter;7;23;71 c(o)poirter;7;23;71 rapoirter;7;23; repoirter;7;23; r(i)poirter;7;23; sopoirter;7;23; epoirter;7;23;71,16 poirter;7;23;71 (mins colpoirter;;17;16 ) c(o)tourner;7;23;36 distourner;7;23;36 ratourner;7;23; ricotourner;7;23; r(i)tourner;7;23; tourner;7;23;36 catourner;7;;36 racatourner;7;; (mins tchantourner;12;; ) Gilliard 7 : modele tourner, A=tourn, B=C=toûn Stasse 23 : acoirder, A=acoird, B=acoid Francard 14 : modele wårder, A=wård, B=C=wåd Francard 71 : modele poirter, A=poirt, B=C=poit Francard 36 : modele tourner, A=tourn, B=C=toûn => tertos est d' acoird po les familes: tourner, wårder, poirter, {{-codjow-|troke=5|A=~tourn|B=~toûn|come=wårder}} {{-codjow-|troke=5|A=~wård|B=~wåd|come=wårder}} {{-codjow-|troke=5|A=~poirt|B=~poit|come=wårder}} => mins nén (fåreut corwaitî et fé des modeles a pårt) po : * bourder (Gilliard 12, Stasse 23) * balourder (Gilliard 12, Stasse 17) * lourder (nén trové, mins balourder 12:17:) * dårner (nén co trové) * pårler (Stasse 26, Francard 28) * dispierter (Gillard dobe 7&12, Stasse 23) * sorrezierver (nén trové, mins conserver 3:17:81; prezerver 12&3:17&15:81) * aworter (nén trové; mins schorter Gilliard 12) * enancrer ( Stasse 17, Francard 42) * spayårder (nén co trové) * xhinårder (nén co trové) * kixhårder (nén trové, mins schårder 12:17:16) => i m' shonne ki les viebes fwaits so on mot -å(r)d+er si codjowèt avou mouyeye (come c' est metou po schårder dins Gilliard et Stasse) (si vos avoz les modeles Francard po ces viebes la, vos les ploz dire cial) Répondre Remercier il y a 3 ans == Codjowaedjes modeles riçure, shure == Un commentaire • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) @Reptilien.19831209BE1@Lucyin (viebe;Gilliard;Stass;Francard) aporçure;65;131; conçure;65;131; perçure;65;131; riçure;65;131;158 c(o)shure;65;131; porshure;65;131; shure;65;131;158 Gilliard 65 : modele shure, A=C=shuv, B=shû Stasse 131 : modele shure; A=shuv, B=shû, C=shûxh; PE=shû / shuvou Francard 158 : modele shûre; A=shujh, B=shû, C=???; PE:shû / shujhou => e rfondou: dobe codjowaedje: a) shure, A=C=shuv, B=shû, PE=shû / shuvou b) shure, A=C=shujh, B=shû, PE=shû / shujhou Djin et tins Codjowa Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) shû Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) shuvoz / shujhoz Cåzants Ind. pr. (nos, ns) shuvans / shujhans Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) shuvnut / shujhnut Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) shurè Cåzant D.I.E. (dji, dj’) shuveu / shujheu Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) shuve / shujhe pårt. erirece (dj’ a, vos av) shû / shuvou u shujhou Ôtes codjowaedjes come shure Rawete:Codjowaedje do walon/shure Kesse : fé l' dobe codjowaedje eto pol famile riçure, aporçure,.. ou seulmint po shure, porshure, kishure ? conçure a-st ene doblete concevoer : Francard 166 : modele concevoer, A=B=concev, C=conçoev, IP3s=i conçoet Répondre Remercier il y a 3 ans == Codjowaedje modeles boirder, coirder == Un commentaire • il y a 3 ans Srtxg (copinercontribouwaedjesbloker) @Lucyin, @Reptilien.19831209BE1 Les kékes viebes di ces sôres la sol wiccionaire avént stî metous avou on codjowaedje "come tchicter"; mins c' est nén l' cas : aboirder;12;17;16 boirder;12;17;16 disboirder;12;17;16 acoirder;12;23;15,16 racoirder;12;23; coirder;;23; concoirder;;23;16 discoirder;;23; målacoirder;;23; ricoirder;;23; dizacoirder;;;16 Les deus familes sont-st ene seule dins Gilliard (Nameur) et Francard (Bastogne); mins po Stasse (Lidje) ele sont diferinnes. Vocial les modeles : Gilliard 12 : modele aprester, A=aprest, B=C=aprestêy Francard 15 : modele acoirder, A=acoird, B=C=acoid Francard 16 : modele mascårder, A=B=C=mascård Stasse 17 : modele goster, A=gost, B=C=gostêy Stasse 23 : modele acoirder, A=acoird, B=C=acoid => pol famile "aboirder", Nameur et Lidje sont d' acoird pol mouyêye => e rfondou : modele aboirder, A=aboird, B=C=aboirdêye (modele a pårt di "tchicter", po poleur mete ene note pol codjowaedje coinrece B.Å.) {{-codjow-|troke=1|A=~boird|B=~boirdêy|come=aboirder}} Rawete:Codjowaedje do walon/aboirder => pol famile "acoirder", Lidje et Bastogne sont d' acoird (eyet l' prinde come modele d' ene famile) => e rfondou : modele acoirder, A=acoird, B=C=acoid (modele da sinne, po pleur mete ene note di codjowaedje coinrece Nameur) {{-codjow-|troke=1|A=~coird|B=~coid|come=acoirder}} Rawete:Codjowaedje do walon/acoirder Répondre Remercier il y a 3 ans ovmzdosqersv8ngvu4eob74j4wd6q23 0 72966 408236 2024-12-03T20:50:18Z Li Bioutî 4062 Pådje ahivêye avou «== {{L|wa}} == {{djermon}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codisr-|[[contén]]|[[contnoz]]|[[contnans]]|[[contegnnut]]|[[conténrè]]|[[contneut]]|[[contegne]]|[[contnou]]}} {{~}} {{vc}} # rasserer ene sacwè dins ene metowe sitindêye. #* Mi djusse {{~|contént}} ene cwåte. {{s|DTW}} # ritni, rastrinde ene sacwè por leye ni nén aler pus lon. {{~}} {{vpr}} # si rastrinde. #* I n' si {{~|contneut}} nén d' colere. {{s|DTW}} #* I s' a{{~|contnou}} dvant les djins. {{...» 408236 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == {{djermon}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codisr-|[[contén]]|[[contnoz]]|[[contnans]]|[[contegnnut]]|[[conténrè]]|[[contneut]]|[[contegne]]|[[contnou]]}} {{~}} {{vc}} # rasserer ene sacwè dins ene metowe sitindêye. #* Mi djusse {{~|contént}} ene cwåte. {{s|DTW}} # ritni, rastrinde ene sacwè por leye ni nén aler pus lon. {{~}} {{vpr}} # si rastrinde. #* I n' si {{~|contneut}} nén d' colere. {{s|DTW}} #* I s' a{{~|contnou}} dvant les djins. {{s|DTW}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[contnou]], [[contnant]], [[contnince]] ===== {{H|ortografeyes}} ===== {{Orto | cont'ni = E1,O4 | conteni = E1 | conttni = E177 }} ==== {{H|Ratournaedje}} ==== {{ratour |fr= {{t+|fr|contenir}} }} n4ddtgn70xtjhmh9rbcssjypetan5b1 0 72967 408244 2024-12-04T10:00:11Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408244 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Calc|sotise|fr|wa}} {{m-s}}, avou riwalnijhaedje del betchete e rfondou. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{pzc}} {{AFE|sɔ.ˈtiːʃ|sɔ.ˈtiːs}} {{BS|jh|-}} ** {{prcoi}} {{AFE|sɔ.ˈtiːç}} * {{Ric|so·tijhe}} === {{H|viebe|wa}} === {{-su-}} {{~}} {{f}} # biesse fijhaedje, messaedje. #* Si c' esteut co on valse, ou ene {{~}} la, on s' plaireut co … {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.27}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * {{Lka-pa|sot}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|c=2|tite=sintimint di sbarmint| * [[biestreye]] * [[boignreye]] * [[loignreye]] * [[sotreye]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | sotîje = S0 | sotijhe = R10 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|biesse fijhaedje, messaedje | fr = {{t+|fr|sottise}}, {{t+|fr|ânerie}}, {{t+|fr|bêtise}} }} qvp5xm8x7d1cwisj3n04se2658kl68d 0 72968 408251 2024-12-04T10:41:45Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408251 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye}} === {{V|airyî}}, {{caw|ieus|a|wa}}. ==={{H|prononçaedje}}=== * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|ɛː.ˈʀjøː|ɛː.ˈʀøː}} {{BS|ai}} ** {{pzc}} {{AFE|ɛː.ˈʀjøː}} * {{Ric|air·ieus}} ==={{H|addjectif|wa}}=== {{-addjwa-|o=airieus|f=airieuse}} {{~}} {{o}} {{a-pdvpdr}} # la ki l' vint shofele roed. #* Ouy å matén, i fjheut {{~}}. {{s-rif|E203}} #* I fwait {{~}} sol fagne. {{s|R10}} # ki l' air si rnovele (tot djåzant d' on bastimint). #: {{djermon-egzimpe|wa}} # grand (dvins l' espåce). #* Des {{~|airieusès}} plaeces, on grand djårdén, des tapis al tere… {{s-rif|JMign|"Li vôye qui monte" (1933), p.21}} ==== {{H|parintaedje}} ==== {{Boesse|c=2| * [[air]] * [[airyî]] * [[aireur]] }} ==== {{H|sinonimeye}} ==== {{Boesse|tite=la ki l' vint shofele roed| * [[huzaesse]] }} {{Boesse|tite=ki l' air si rnovele (tot djåzant d' on bastimint)| * [[ranairi]] }} {{Boesse|tite=grand (dvins l' espåce)| * [[håynûle]] }} ==== {{H|ortografeye}} ==== {{Orto <!-- -eus --> | êreûs = E1,E21 | êrieûs = E1 <!-- -ieus --> | aîrieû = E34 | airieû / airieûss = E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|la ki l' vint shofele roed |fr= {{t+|fr|venteux}} }} {{ratour|ki l' air si rnovele (tot djåzant d' on bastimint) |fr= {{t+|fr|aéré}} }} {{ratour|grand (dvins l' espåce) |fr= {{t+|fr|vaste}}, {{t+|fr|spatieux}} }} mfcnv17n0p1n8urj6rm25swjzo9bmld 0 72969 408253 2024-12-04T10:53:09Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408253 wikitext text/x-wiki =={{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|politike}}, {{caw|reye|s|wa}}. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{prcoi}} {{AFE|pɔ.li.tik.ˈʀɛj}} ** {{pzc}} {{AFE|pɔ.li.tik.ˈʀɛj}} * {{Ric|po·li·tic·reye}} === {{H|sustantif|wa}} === {{acoird-s}} {{~}} {{f}} # {{raba|wa}} [[politike]]. #* Ca, c' est gråce a lu k' nosse teyåte a cnoxhou tant d' succès, et k' les Walons ont cmincî a rdressî l' tiesse divant les sotès keures des fjheus d' {{~}} di Brussele. {{s-rif|JMign|"Li walon å payîs di Lîdje" (1938), p.53}} ==== {{H|parintaedje}} ==== * [[politike]] * [[politikeu]] * [[politiker]] * [[politikî]] * [[politicmint]] ==== {{H|sipårdaedje}} ==== {{WL}} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | politicreye = R10,R12 | politikreie = E177 | politikrèie = E203 | politiquerèye = E1 }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{ratour| |fr= terme péjoratif désignant la {{t+|fr|politique}} et ses manigances }} j1dbkucga61ip93jvsvhlrm5l37f0ph 0 72970 408256 2024-12-04T11:19:27Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408256 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}} == === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Bdj|fugere|sourd=la}} {{m-s}}, eployî disk' å dijh-nouvinme sieke a må di disparexhe. === {{H|prononçaedje}} === * {{WAFE}} ** {{pzc}} {{AFE|fyːʀ}} {{1pr}} * {{Ric}} === {{H|viebe|wa}} === {{-codjow-|troke=5|A=fuy|B=fû|C=dujh|PE=fût|come=cure}} {{~}} {{vsdj}} {{vcnd|a}} # {{vvm|wa}} {{vsc}} [[cori evoye]]. #: {{djermon-egzimpe|wa}} # {{vvm|wa}} {{vc}} cwiter ene plaece cåze d' on dandjî. #* {{~|Fure}} si payis. {{s-rif|E203}} # {{vvm|wa}} {{vc}} si houwer d' on dandjî. #* Dj vôreu k' ti {{~|fuyaxhe}} tos les ocåzions d' petchî. {{s-rif|E203}} ==== {{H|ratourneures}} ==== # {{r|li diåle mi fût}}. #* Cwand ene feye des cmeres di cisse tire</br>Cactèt eshonne, on n' ôreut nén</br>{{~|Li diåle mi fût}}, hoûler l' tonire ! {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} ==== {{H|parintaedje}} ==== {{Boesse|c=2| * [[fuyåjhe]] * [[fuyård]] * [[efure]] }} ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | fouwé = E203 | fûr = E1,E34,E203 | fûre = E212 | fure = R10 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|cori evoye |fr= {{t+|fr|fuir}} }} {{ratour|si houwer d' on dandjî |fr= {{t+|fr|fuir}} }} f8coj9rkh9mj6sdl46pawyxa9h1z5no 0 72971 408268 2024-12-04T11:32:43Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408268 wikitext text/x-wiki == {{L|wa}}== === {{H|etimolodjeye|wa}}=== {{Sh-m|so|m’|fwè}} ==== {{H|dijhêye|wa}} ==== {{~}} {{n-c}} # {{vm}} acertene so si fwè ki c' est l' vraiy. #* Dj' a si fwin ki dji hagnreu,</br>{{~|So m' fwè}}, on clå e deus ! {{s-rif|"[[w:Voyaedje a Tchôfontinne|Voyaedje a Tchôfontinne]]" (1757), ake II, sinne IV}} ==== {{H|sinonimeye}} ==== * [[mafrike]] * [[mafwè]] * [[so mi åme]] ==== {{H|ortografeyes}} ==== {{Orto | so m’foi = E203 }} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour| |fr= {{t+|fr|je vous l'assure}}, {{t+|fr|je vous le jure}}, {{t+|fr|ma foi}} }} aezv8c8m1v3herbnpguncl3wd3m027m 0 72972 408271 2024-12-04T11:52:49Z Scribus electronicus 3672 Ahivaedje 408271 wikitext text/x-wiki =={{L|wa|bl}}== === {{H|etimolodjeye|wa}} === {{Sh-m|dis|dj’}} === {{H|dijhêye|wa}} === {{~}} # sieve a rafoirci çou k' on dit. # sieve a rivni a çou k' on-z aveut cmincî divant di s' astårdjî so ene sacwè. #* Nos beas, nos haitîs, nos francs, nos djoyeus cramignons, ki l' peupe di Lidje a rovyî po-z aprinde des sots resploes d' Amerike et d' Paris, ki ni lyi djhèt rén a l' åme, et k' i repete ås fiesses come ene xhalêye mecanike ki fwait des curs a vs disteler l' ålouwete, nos cramignons, {{~}}, rimontèt d' après Wilmote al Treske do tins d' Tchårlumagne, et al carole. {{s-rif|JMign|"Li walon å payîs di Lîdje" (1938), p.17}} ==== {{H|ratournaedjes}} ==== {{ratour|sieve a rafoirci çou k' on dit |fr= sert à renforcer ce qu’on dit }} {{ratour|sieve a rivni a çou k' on-z aveut cmincî divant di s' astårdjî so ene sacwè |fr= sert à revenir à son point de départ après avoir fait une digression }} jb7ors6kenpxy9gbgca3176efgp5haj