JHWH

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Redundanz
D Artikle JHWH und Jehova tüend sich thematisch öberschniide. Helf mit, demit di baide Lemmata besser vonenand abgrenzt sind oder lueg, wiemer ain guete grössere Artikel drus mache cha. D Diskussione findet: do statt. Bivor Du de Baustai ewegmachsch, tue bitte zerscht Dini Bigründig ibringe. al-Qamar 10:47, 21. Nov. 2007 (CET)
JHWH in dr phönizische, aramäische un hebräische Schrift)
JHWH in dr phönizische, aramäische un hebräische Schrift)

Jahwe (interbretiert as „ich bi dä, wu alliwiil isch“ odr "ich bi dä, wuni bi") isch dr Namme vum jüdisch-chrischtlige Gott. Er kummt vor im alt Teschtamänt – e Sammlung vu jüdische Religionsschrifte, wu vu dr Chrischte aerkännt un ibernumme sin. Dä Namme isch im hebräische Tanach, dr Bibel vum Judetum יהוה gschriibe, do fähle d Vokal, wu drzue ghere – wiä dä Namme tatsächlig üsgsproche wore isch, isch nit sicher; by de Nitjude het sich näbe Jahwe z Eiropa siter em 12. Johrhundert aü d Läsart Jehova iibirgeret.

D Schriftzeiche JHWH (hebräisch: יהוה), wu vu rächts no links gläse wäre, heißt mer aü Tetragramm (griächisch: τετραγράμματον - tetragrammaton - viär Zeiche).

Am Afang hän d Israelite (d alte Jude) noch ke Ei-Gott-Glaübe (Monotheismus) gha. Dr Jahwe isch am Bärg Sinai (Horeb) vu halbnomadische Stämm verehrt wore un isch megligerwiis e Vulkan- oder Wättergott gsii. Derte het er sich noch 2 Mos 3 (noch em 2. Buech Moses Kapitel 3) im Moses z erkänne gä: dr heb üs eme Dornebusch, wu brännt het, zue nem gschwätzt un heb em sich eso vorgstellt: „I bi der Gott vo dym Vatter, der Gott vom Abraham, der Gott vom Isaak und der Gott vom Jakob.“ D Israelite sin noch em Buech Moses z Ägypte gfange gsii un Gott het si welle befreie. Er sait üs dr Dornehecke: „I ha gseh, wi mys Volk z Ägypte im Eländ isch, un i ha ghört, wi si über iri Vögt stöhne. (...) Jitz bin i abecho, für sen us de Chlaue vo den Ägypter z rette (...).“ Dä Mann, wu diä Rettung het solle organisiäre, isch dr Moses gsii, dr Gott het zuenem gsait: „Du muesch mer mys Volk, d Israelite, us Ägypten usefüere.“ Dr Moses het welle wisse: „Aber wänn i jitz zu den Israelite ga ga säge: ‚Der Gott vo öine Vätter het mi zue nech gschickt’ – de frage si mi: ‚Wi heißt er de?’ Was söll i ne da säge?“ S Buech Moses goht eso witter: „Gott het em Mose gantwortet: ‚I bi dä, wo geng isch!’ Er het gseit: ‚Gang den Israelite ga säge: ‚Dä, wo geng isch, schickt mi zu öich. (...) Das isch my Name für ewig, un so söll me mi aarede vo eir Generation zur andere.’“

D Bedittung vu Jahwe isch umstritte, in „Der Guet Bricht“ (lueg bi Literatür) isch si mit „i bi dä, woni bi“ agä, s git aber aü anderi Dittunge, so „dä, wu s Läbe schafft“ oder „dä, wu wirksam isch“.

Ass dr Glaübe an e einzige Gott nonit gfeschtigt gsii isch, wird dittlig, wänn dr Jahwe im Moses d Zeh Gebott ibergit un s erscht Gebott glii heißt: „Häb keni andere Götter, numme mi.“ D Gschicht vum goldene Kalb zeigt, ass gege des erscht Gebott als no verstoße wore isch.

Speteschtens noch em 2. Johrhundert noch em Chrischtus hän d Jude dr Namme Jahwe nimmi üsgsproche; wo si d Bible vokalisiert hai, hän si em Name vom Gott keini diakritischi Vokalzeiche gä. si hän anstatt dän Adonai (hebräisch ‚mi Herr’) gsait. Dr Namme Jahwe stäckt aber verkirzt no in andere Wortverbindunge, wiä zum Biispiil Halelujah (Ihr solle Gott lobe!) oder im Personenamme Jesaja.

[ändere] Literatür

  • Ds Nöie Teschtamänt bärndütsch Übersetzig: Hans und Ruth Bietenhard, Bern 1983
  • Der Guet Bricht Us der Biblen uf Baselbieterdütsch Uusegee vo de Bibelgsellschaft Baselland. Liestal 1981