Peloponnesischer Krieg
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Dr Peloponnesisch Chrieg« |
Dr Peloponnesisch Chrieg isch ä Machtkampf gsi zwüsche Schbarta und Athen, wo vo 431 BCE bis 404 BCE duurt het und mit dr Niiderlage vo Athen z Ändi gangen isch.
[ändere] Verlauf vom Chrieg
Im erschte Peloponnesische Chrieg isch Schbarta z Böotie iimarschiert und het d Athener in dr Schlacht vo Tanagra gschlage, aber churz druf hai d Athener d Thebaner, wo mit Schbarta verbündet gsi si, bi Oinophyta gschlage. 445 isch dr Chrieg z Ändi gsi, und s het keini groossi Veränderige ge.
Dr drissigjöhrig Friide, wo usghandlet worden isch, het aber nit lang duurt. Scho 433 hai Korinth und Megara us verschiidene Gründ brobiert d Schbartaner zum Chrieg gege Athen z überrede. D Schbartaner het vor zwei Sache Angscht gha, dass Athen z mächtig wurd, aber vor allem, ass ihre Bund abgschwächt wurd wenn Verbündeti wurde usdräte, und dass denn d Bedrohig dur d Helote grösser wurd. So hai d Schbartaner jede Summer d Umgäbig vo Athen afo verwüeschte und Athener hai brobiert Hafeschdedt wo mit Schbarta verbündet gsi si, z erobere. 430 het a Süüchi ä Viertel vo dr Bevölkerig vo Athen umbrocht, under ihne dr Perikles, wo d Athener zum Chrieg überredet het. 425 het Schbarta vorgschlage Friide z mache, aber d Athener under em Kleon hai abglähnt. 422 si dr Kleon und dr schbartanisch General Basidas bi Amphipolis gfalle und dr Nikias het a Friide chönne verhandle.
Dr Phrygier Alkibiades (öbbe 450 bis 404) het groossen Iifluss gha z Athen und wo im Johr 415 d Schdadt Segesta um Hilf gege dr mächtigscht sizilianisch Schdadtschtaat Syrakus bittet het, het er die Sizilianischi Expedition befürwordet. Athen het 134 Triere und 5,000 Hoplite under dr Füehrig vom Alkibiades, em Nikias und em Lamachos, eini vo de gröschte Flotte won ä griechische Schdadtschtaat je ufgschdellt het. Dr Nikias het d Belagerig vo Syrakus gleitet nochdäm dr Alkibiades nach Athen zrugggruefe worden isch, wil men en het welle vor Gricht schdelle. Er isch aber zu Schbarta übergange. D Belagerig isch nid vorwärts cho, obwol dr Demosthenes ä Verschterkig mit sich brocht het im Johr 414. Im neggschde Johr isch die athenisch Flotte im Hafe vo Syrakus vernichtet worde und wo Athener hai welle nach Athen zrugggo, si die meischte Druppe gfange gnoh worde wo vili von enä gschdorbe si, und dr Nikias und dr Demosthenes het mä hiigrichtet.
D Schbartaner hai Drubbe in Attika schtationiert uf emä Rotschlag vom Alkibiades hi, und hai d Versorgig vo dr Schdadt überland underbroche. D Perser het mit de Schbartaner afo verhandle und hai ene Geld uszahlt und drfür Chliiasie übercho. Vili Mitgliidschdaate vom Attische Seebund si nid glücklig gsi wie Athen si nid as gliichberechtigti Mitgliider behandlet het und hai vom Johr 412 a dr Bund verlo. D Schbartaner hai mit em Gäld vo de Perser ä Flotte baut, hai aber d Athener uf See nid chönne schlo. 411 hai Oligarche, agschdachlet vom Alkibiades wo enä verschproche het ass är wurd vermiddle zwüsche Athen und de Perser, beschlosse, die demokratisch Verfassig zu ihre Gunschte z ändere. Dur Iischüchterig und Bropaganda hai si d Volsversammlig drzue brocht e Root vo 400 z wehle won ä neui Verfassig wurd schriibe. Dä Root het d Schdadt afo regiere, aber s het kai Friide gä, weder mit de Perser no mit Schbarta. D Ruedermannschafte hai aber die demokratischi Verfassig underschdützt und dr Putsch isch 410 beändet worde. In däm Johr het dr Alkibiadeswidr Siite gwächslet und agfange de Athener z hälfe, und het bi Kyzikos am Marmarameer die schbartanisch Flotte, wo vom Mindaros kommandiert worden isch, vollkomme vernichtet. Dr Alkibiades isch 407 gschdürzt worde nochdäm dr schbartanisch Admiral Lysander de Athener ä Niiderlag bi Ephesos zuegfüegt het. Dr Alkibiades het sich nach Thrakie zruggzoge und isch 404 nach dr Kapitulation vo Athen zum persische Satrap Pharnabazos gflüchtet, aber dört uf Befähl vom Lysander ermordet worde.
406 hai d Athener de Schbartaner non ä Niiderlag zuebereite bi dr Inslegrubbe vo de Arginuse im Ägäische Meer, wobii si sälber au groossi Verluscht erlitte hai, und wil d Ruederer vo athenische Schiff, wo undergange si, nit grettet worde si, het mä z Athen ä baar hoche Offizier dr Brozäss gmacht und si hiigrichtet. Die meischte Verbündete vo Athen hai sich vom Seebund glöst und nume Samos het bis zum Schluss zur Schdadt ghalte. S Ändi vom Chrieg isch nur no ä Froog vo Ziit gsi. Dr Lysander, underschdützt vo de Perser, het d Getreidezuefuehr nach Athen durä Helleschbont chönne underbräche, het im Johr 405 bi Aigospotamoi die athenisch Flotte vernichtet und denn d Schdadt iigschlosse. 404 het Athen kapituliert.
[ändere] D Folge vom Chrieg
A baar vo de Verbündete vo Schbarta, under ihne Thebe und Korinth, hai welle Athen vollkomme zerschdöre, aber d Schbartaner hai s vorzoge, Athen as Gegegwicht lo z exischdiere. Es het zwar sölle schwach si, für dass es nid ä neue Konflikt chönnt afo: Athen het alli siini Schiff usser zwölf müesse ufgä. Die Lang Muure, wo d Schdadt mit em Hafe verbunde het, isch gschleifft worde. Dr Seebund isch ufglöst worde. D Regierig z Athen isch an Oligarchie worde, wo pro-schbartanisch gsi isch, aber scho im Johr druf isch die Herrschaft vo de Driissig gschdürzt worde. Im Ägäische Meer si überall schbartanischi Garnisone errichtet worde.
D Schbartaner hai zwar de Perser verschbroche gha, ass si d Macht über Chliiasie mit siine griechische Schdedt wurde übercho, aber jetzt hai si das Verschbreche broche und afo mit de Perser Chrieg mache, hai de Perser aber im Königsfriide vo 387 s Rächt über Chliiasie müesse beschdätige.
[ändere] Quelle
- dtv-Lexikon, Band 17, Deutscher Taschenbuch Verlag 1970, S.170-171
- dtv-Lexikon, Band 14, Deutscher Taschenbuch Verlag 1970, S.65