Französische Wörter im Elsässischen
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Franzeescha Werter im Elsàssische« |
![]() |
Dialäkt: Elsàssisch |
Wenn Elsàsser ehra Dialekt reda, nutza sa viil franzeescha Werter, mettla im Elsàssische. (Zum Bispil : "ech gang uf d’Kassa a neier chéquier ge hola". Oder erger : "ech han a rendez-vous fer a prêt immobilier".)
S’esch meistens a Schwecha vu der Sproch : ma esch’s nemm so gwehnt, Elsàssich hera und reda ; no falle eim d’franzeescha Werter schnàller i.
Awer s’gebt noch a bsunderer Fall, wo mehr ufmerksam esch. Teil franzeescha Werter ghera sitter sehr lang zum elsàssische Dialekt.
[ändere] Gschecht
Am Afang vum Johrhundert 1900, wo fascht noch kei Elsàsser franzesch hat kenna, hat’s im elsàssische Dialekt scho a baar franzeescha Werter gàà. Niema hat slamols gweßt as die Werter vum franzeescha kumma. D’Litt senn ewerrascht gse wenn sa d franzeescha Sproch entdeckt hann : sa hann derno erst igsa wie die Werter ufmerksam senn. Mangmol esch’s gar net uffallend gse, denn d’Ussproch hat sech kenna viel àndra met der Zitt, em Mül vu da Elsasser (zum Bispil : une tranche de jambon esch wora : "a Transcha Schambung"). Die Werter folga de elsàssischa Regle vu der Grammatik (zum Bispil : "ech han a Làderschipla gschwasiert" esch uf franzeesch : j’ai choisi une petite jupe en cuir).
Zwescha 1870 und s'ànd vum erschta Wàltkrieg hat ma praktisch ke franzeesch me gredt im elsàssischa Sprochrum. Also die alta franzeescha Werter kumma vu der Perioda vor 1870.
Teil Litt hann sech salamols amusiert fer die bsundra Werter ufschriwa ; do esch eina vu dana Lista :
Franzeesches Wort | Elsassisches Wort | Ditsches Wort | Bispil |
---|---|---|---|
Person | |||
cavalier, cavalière | Cavalier | Tänzer | Der Jules esch mi Cavalier am Bal |
client | Client | Kunde | Da Gschàftsmann hat jetzt a Client verlora ! |
conscrit | Conscrit | Rekrut | Er geht met da Conscrit das Johr |
cousin | Kusin | Vetter | Alla Kusin senn iglada |
crapule | Krapül | Schuft | En dàra Stroß wohnet nur Krapül |
gourmand | Gourmand | Fresser | Mi Suhn esch a Gourmand |
guignol | Guignol | Hanswurst | Das Kend esch a Guignol ! |
madame | Madam | Frau | a schena Madam |
mademoiselle | Mamsell | Fräulein | a schena Mamsell |
marraine | Marraine | Patin | D'Marraine werd iglada |
monsieur | Monsieur | Herr | A Grüeß em Monsieur Meyer ! |
mouchard | Mouchard | Angeber | Ar hàt uns verrota, wie n'a Mouchard |
paillasse | Paillass | Clown | Der Paillass macht alla Kender lacha |
parrain | Parrain | Pate | Der Parrain werd iglada |
polichinelle | Polichinelle | Hanswurst | S'Biewala spelt gàrn met sim Polochinelle |
Hor | |||
chignon | Chignon | Haarknoten | |
favori | Favori | Backenbart | |
Sacha | |||
abat-jour | Abaschur | Lampenschirm | |
acajou | Acaschu | Mahagoni | |
agrafe | Agrafe | Spange | |
annuaire | Annuaire | Telefonbuch | |
bâche | Bâche | Plane | |
bagage | Bagasch | Reisegepäck | |
biberon | Biberon | Saugflasche | |
bidon | Bidon | Kanne | |
billet | Billet | Fahrkarte | |
bon | Bon | Schein | Ech han a Bon gwunna fer a Reis umasunscht |
bonbonne | Bonbonne | Korbflasche | |
bonde | Bonde | Spund | |
bordure | Bordüre | Rahmen | |
bouchon | Buschung | Zapfen | |
bougie | Buschi | Kerze | a Buschi lo brenna |
bouquet | Bouquet | Strauß | |
bracelet | Bracelet | Armband | |
briquet | Briquet | Feuerzeug | |
cache-pot | Cache-pot | ||
ceinture | Ceinture | Gürtel | |
charge | Charge | Last | a schwara Charge |
coffre-fort | Coffre-fort | Geldschrank | |
collier | Collier | Halsband | |
couvert | Couvert | Gedeck | |
crayon | Crayon | Bleistift | |
eau de Cologne | Eau-de-Cologne | kölnisch Wasser | met Eau-de-Cologne der Recka iriwa |
enveloppe | Enveloppe | Hülle | |
épuisette | Epuisette | Gangnetz | |
filet | Filet | Lendenstück | |
gamelle | Gamelle | Kochgeschirr | |
hotte | Hotte | Tragkorb | |
housse | Housse | Überzug | |
insigne | Insigne | Abzeichen | |
jumelle | Schumelle | Fernglas | |
lamelle | Lamelle | Blättchen | |
manège | Manesch | Karussel | Kender ritta gàrn uffem Manesch |
martinet | Martinet | Klopfpeitsche | |
médaille | Medaille | Medaille | |
monte-charge | Monte-charge | Lastenaufzug | |
nacre | Nacre | Perlmutter | |
parapluie | Barabli | Regenschirm | Nemm a Barapli, s'ràgnet |
parasol | Parasol | Sonnenschirm | |
pelote | Pelote | Knäuel | |
plumeau | Plumeau | Federwisch | |
porte-cigare | Porte-Cigare | Zigarrentasche | |
portefeuille | Portefeuille | Brieftasche | |
porte-monnaie | Borbonnai | Geldbeutel | |
pot de chambre | Potschamber | Ech müeß der Potschamber lahra | |
poudre | Puder | Pulver | Pudermelech |
punaise | Punaise | Wanze | |
quenouille | Quenouille | Spinnrocken | |
râpe | Rapa | Reibe | |
réservoir | Reservoir | Behälter | |
réticule | Reticüle | Handtäschchen | |
sacoche | Sacoche | Satteltasche | |
saladier | Saladier | Salatschüssel | |
sautoir | Sautoir | Halskette | |
store | Store | Rollvorhang | |
timbre | Timbre | Briefmarke | |
toupet | Toupet | Haarschopf | |
tranche | Transcha | Schitte | a Transcha Spàck |
triage | Triage | Auswahl | |
trottoir | Trottoir | Bürgersteig | Lauf uffem Trottoir, net en der Stroß ! |
un reçu | a reçu | ||
vernis | Vernis | Lack | |
Warkzig | |||
bascule | Bascüle | Schaukel | |
bâti | Bati | Gestell | |
bielle | Bielle | Pleuelstange | |
bobine | Bobine | Spule | |
boulon | Boulon | Bolzen | |
bride | Brise | Zügel | |
chassis | Chassis | Rahmen | |
cheville | Cheville | Pflock | |
cône | Cone | Kegel | |
coussinet | Coussinet | Lagerschale | |
filière | Filiere | Gewindeeisen | |
levier | Levier | Hebel | |
manette | Manette | Handhebel | |
manivelle | Manivelle | Kurbel | |
passe-partout | Passe-partout | ||
piton | Piston | Ringschraube | |
poulie | Püli | Rolle | |
rondelle | Rundel | Scheibe | |
transmission | Transmission | ||
vilebrequin | Vilebrequin | Bohrwinde | |
Plunder | |||
boléro | Bolero | ||
bottines | Bottines | Halbstiefel | |
cache-nez | Kaschne | Halstuch | |
capote | Capote | Feldmantel | |
casque | Casque | Helm | |
chaussettes | Schossett | Socke | |
corset | Korse | Schnurbrüsr | S'trajt a Korse fer finer ussaa |
cravate | Krawata | Krawatte | a Krawata alega |
foulard | Fular | Halstuch | a Fular abenda |
galoches | Galosch | Holzsohlenschuh | |
gibecière | Gibecière | Jagdtasche | |
giberne | Schibara | ||
gilet | Schile | Weste | a warmer Schile |
guêtres | Guêtres | Gamasche | |
jaquette | Schacket | a Làderschacket | |
jarretelles | Schartell | Strumpfband | Mina Strempf hewa met Schartell |
jupe | Schüp | Rock | a langa Schüp |
pardessus | Pardessü | Uberzieher | a langer Pardessü |
pochette | Pochette | Täschchen | |
robe de chambre | Robdeschamber | Morgenrock | |
soquettes | Socket | kleine Socke | wissa Socket alega, am Sundig |
valise | Waliss | Handkoffer | a belliga Waliss us Papadeckel |
voile | Voile | Schleier | A wisser Voile brucht ma an a Hochzit |
voilette | Voilette | Hutschleier | Gega d'Sunna legt ma a Huet met Voilette a |
Reisa | |||
ambulance | Ambülance | Krankenwagen | A Ambulance hat mi ens Spital gfiert |
coupé | Coupé | Mi nei Auto esch a Coupé | |
guidon | Guidon | Lenkstange | Der Guidon hebt nemm guet am Velo |
ridelle | Ridelle | Wagenleiter | |
roue-libre | Roue-libre | Freilauf | |
tramway | Tramway | Straßenbahn | der milhüser Tramway |
vélo | Velo | Fahrrad | Er esch met dem Velo gheit |
volant | Volant | Steuer | Heb guet der Volant ! |
Mevel | |||
canapé | Kanape | Couch | Uffem Kanape ablega |
chaise-longue | Chaise-longue | ||
dressoir | Dressoir | ||
étagère | Etagère | Wandbrett | |
fauteuil | Fauteuil | Sessel | em Großvater si Fauteuil |
pupitre | Püpitre | Schreibpilt | |
sommier | Sommier | Auflagematratze | |
tabouret | Tabouret | Schemel | |
Hüs | |||
atelier | Atelier | Werkstatt | Ar schaft em Atelier |
bassin | Bassin | Becken | |
boutique | Bütik | Geschäft | Sina Bütik lauft guet |
cabinet | Kabinä | Toilette | uf's Kabinä geh |
cirque | Cirque | Zirkus | |
cité | Cité | Arbeitersiedlung | |
devanture | Devantüre | Schaufenster | |
gare | Gare | Bahnhof | Ech kumm vu der Gare |
mansarde | Mansarda | Dachstube | Ar wohnt en a Mansarda |
passerelle | Passerelle | Fußgängerbrücke | |
perron | Perron | Vortreppe | |
plafond | Plafond | Decke | |
quartier | Quartier | Viertel | |
remise | Remise | Schuppen | |
serre | Sera | Treibhaus | |
Blüema | |||
coquelicot | Coquelicot | Klatschrose | |
laurier | Laurier | Lorbeer | a Blet Laurier |
marguerite | Marguerite | Gänseblümchen | |
pensée | Pensee | Stiefmütterchen | |
Beruef | |||
acteur | Acteur | Schauspieler | |
adjoint | Adschue | Stellvertreter | Der Adschue schaft met dem Maire |
braconnier | Braconnier | Wilddieb | |
caissier | Caissier | Kassierer | |
chauffeur | Chauffeur | Fahrer | Der Chauffeur wartet scho em Autobus |
clerc | Clerc | Kleriker | Ar esch Clerc bim a Notar |
coiffeur, coiffeuse | Coiffeur, Coiffeuse | Friseur, Friseuse | Da Coiffeur strahlt eim güet |
commis | Commis | Angestellter | Der Commis macht Leferunga fersi Patron |
dentiste | Dentiste | Zahnarzt | Ech müeß a Zahn lo üsrissa bim Dentiste |
douanier | Douanier | Zollbeamter | D'Douanier suecha ebber |
épicier | Epicier | Krämer | Bi dam Epicier fendet ma alles izkaufa |
facteur | Facteur | Briefträger | Was hat der Facteur Brocht het ? |
femme de chambre | |||
fripier | Fripier | Trödler | |
garçon | Garçon | Ober | Garçon, ech wott noch a Glas Wi ! |
garde-chasse | Garde-chasse | Jagdhüter | |
graveur | Graveur | Schnittkünstler | |
greffier | Greffier | Gerischtschreiber | |
huissier | Huissier | Gerichtsdiener | |
maire | Maire | Bürgermeister | Der Herr Maire macht vel fer s'Dorf |
mairie | Mairie | Rathaus | |
maitresse | Maitresse | Lehrerin | |
mécanicien | Mecanicien | Mechaniker | |
ménage | Menasch | Haushalt | |
pâtissier | Patissier | Feinbäcker | |
planton | Planton | Ordonnanz | |
pompier | Pumpie | Feuerwehrmann | D'Pumpie kumma s'Fiir ku lescha |
portier | Portier | Pförtner | |
proviseur | Proviseur | Oberstudiendirektor | |
tripier | Tripier | Darmhändler | |
valet de chambre | Kammerdiener | ||
volontaire | Volontaire | Freiwilliger | Ma süecht Volontaire fer am Sundig schaffa |
voyageur | Voyageur | Reisender | Alla Voyageur muen ussem Zug üsstiga |
Koscht | |||
absinte | Absinte | Absinte trenka seig net gsund | |
bain-marie (belle-marie) | Belmarie | Wasserbad | lo kocha em Belmarie |
canard | canard | A canard esch a Zucker im Alkool dungt | |
cervelas | Cervelas | Schlackwurst | deck wie'na Cervala |
champignons | Champignon | Pilz | Fleisch met a Champignonsoßa |
chapelure | Chapelür | Semmelmehl | |
charcuterie | Charcüterie | Wurstwaren | Em Elsass eßt ma garn Charcüterie |
chique | Chique | Priem | |
confiture | Kumfitür | Marmelade | a Flada Kumfitür |
cornichon | Cornichon | Gurke | |
côtelette | Kotelett | Rippchen | |
court-bouillon | Kurbouillon | lo kocha em Kurbouillon | |
crème fouettée | Crem Fuattee | Ardbeera senn güet met Crem Fuattee | |
croquette | Croquette | Klößchen | |
dent-de-loup | Dadlu | Dadlu senn bredla wo an Schankala glicha | |
dessert | Dessert | Nachtisch | |
fécule | Fecüle | Stärkemehl | |
fondant | Fondant | schmelzend | |
gaufrettes | Gaufrettes | Waffelchen | |
glace | Glace | Eis | |
jambon | Schambung | Schinken | a Transcha Schambung |
macarons | Makron | Makrone | |
mélange | Melansch | Gemisch | Der Metgzer verkauft güeta Melansch Werscht |
pisseenlit | Pissenli | Löwenzahn | a Pissenlitsalat |
pot-au-feu | Pot-au-feu | ||
quenelles | Knell | Fleischklößchen | a Suppa met Knell |
vermicelle | Vermicelle | Fadennudel | |
vin chaud | Winscho | Glühwein | Am Wienachta trenkt ma Winscho |
vinaigrette | Vinaigrette | Essigsoße | |
vol-au-vent | Vol-au-vent | Als Vorgang gebt's Vol-au-vent | |
Najarei | |||
baleine | Baleine | Stange | |
canevas | Canevas | Stickgaze | |
coutil | Kutil | Zwillich | |
crochet | Crochet | Haken | |
décolleté | Décolleté | Brustausschnitt | |
deux-pièces | Deux-pièces | zweiteiliger Anzug | |
empiècement | Empiècement | Einsatzstück | |
faux-cul | Faux-cul | Friehier han d'Fraua Faux-cul trajt, fer breiter ussah | |
galon | Galon | Borte | |
jour | Schur | Offnung | |
liseré | Liseré | Litze | |
molleton | Molleton | ||
pince | Pince | Met Pince kat ma a Rock inamma | |
plastron | Plastron | Vorhemd | |
revers | Revers | Aufschlag | |
taffetas | Taffetas | Taffet | |
Müsik | |||
bugle | Bügel | flügelhorn | Bügel esch anderscht as Trumpeta |
clairon | Clairon | Horn | |
cor | Cor | Horn | |
piston | Piston | Kolben | |
répétition | Repetition | Probe | |
tambour | Tambour | Trommel | |
Tier | |||
furet | Füret | Frettchen | |
Verscheda | |||
abonnement | Abonnement | Dauerbezug | |
carré | Carré | Quadrat | |
concours | Concours | Wettbewerb | |
contribution | Contribution | Steuer | |
corvée | Korwe | Das esh a Korve wo ma wirklig net garn macht ! | |
courage | Kurasch | Mut | Müesch Kurasch haa ! |
dispute | Dispute | Streit | |
faillite | Faillit | Bankrott | |
idée | Idee | Idee | a güeta Idee |
lamentation | Lamentation | Gejammer | |
malheur | Malheur | Unglück | |
manières | Maniera | Umstände | Er hat schena Maniera |
misère | Misseer | Elend | Ar hat vel Misseer en sim Lawa gha |
octroi | Octroi | Stadtzoll | |
service | Serwiss | Dienstpflischt | |
sous-chef | sous-chef | ||
succès | Sükse | Erfolg | Hasch Sükse met da maidla |
tournée | Turnee | Geschäftsreise | Der Lehrbue geht uf Turnee |
visite | Wissit | Besuch | Mer kumma a kleina Wissit ku macha |
Usdruck | |||
à la chienne | à la chienne | Sa hat d'Hor lo schnida "à la chienne" | |
à part | apart | Was net derzue kumt leen mer apart | |
adieu | adie | lebewohl ! | Adie, me sahn is weder Morn ! |
anté-christ | Andakchrescht | A Andakrescht esch gega d'Relagion | |
au loup | au loup | Ma sott net "au loup" schreia wenn's net schlem esch | |
bonjour | buschur | guten Tag ! | Buschur, wie geht's ? |
bonsoir | Bonsoir | guten Abend ! | |
charivari | Charivari | Katzenmusik | |
compliment | Kumplimant | Kumplimant ! Besch schen ! | |
enfin | enfin | Enfin, redde m'r nemm dervu... | |
excusez | esküse | entschuldigung ! | Esküse, ech ha das net gmeint |
la lune | Lalüne | Mond | Der Lalüne esch ganz rund henecht |
merci | merci | danke ! | Merci vielmols ! |
pardon | pardon | entschuldigung ! | |
salut | salü | salü binander ! | |
service | serwiss | Nichts zu danken ! | Merci ! - Serwiss! |
tantôt | dado | Heutzutage | Dado esch alles modern |
Adjektiv | |||
alerte | alert | munter | Wenn ma jung esch, esch ma noch alert |
capable | Kapabel | geeignet | |
courageux | kurascheu | mutig | |
difficile | diffisiil | Ar esch diffisiil em assa | |
fixe | Fix | fest | |
jaloux | Schalu | eifersüchtig | Ar esc Schalu ewer sim Brüeder |
juste | Schust | knapp | Met der Verspätung esch d'Zit schust wora |
leste | leste | flink | |
maboul | mabul | verrückt | Besch dü mabul ?! |
malin | malin | schlau | |
misérable | miserawel | elend | S'hat miserawel usgsaa |
noble | Nowel | adlig | S'esch nowel in dam Hus |
sérieux | Seriös | ernst | a seriös Maidla |
Verb | |||
amuser | amusiera | belustigen | Amusiera'ni guet ! |
chagriner | chagriniera | betrüben | |
changer | changiera | ändern | Alles changiert, met der Zitt |
chicaner | chicaniera | meckern | |
choisir | chwasiera | auswählen | Han ehr a Menü gschwasiert ? |
embêter | embetiera | ärgern | Müesch der Hund net embetiera ! |
empêcher | empechiera | verhindern | |
flatter | flattiera | schmeicheln | Sa tuet garn flattiera |
garnir | garniera | verzieren | |
gêner | scheniera | stören | Schenier di numma net ! |
profiter | profitiera | ausnutzen | Mer profitiera vum Schen Watter |
tromper | trumpiera | täuschen | S'esch latz : ech ha mi trumpiert |