Mülhausen (Elsass)

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy


Frankrich
Wappe vun dr Region
Milhüüsa
Mulhouse
Wappe Kart
Wappe vo Mulhouse
Mulhouse
Lag vo Mulhouse in Frankrich
Wahlspruch
Regionalsproch: Alemannisch
Hauptvariante: Elsässisch
Regionalvariante: Owerelsässisch
Lokalvariante:
Verbreitung:
Basisdate
Staat Frankrich
Region Elsass
Département Owerelsass
(Unterpräfektur)
Arrondissement Milhüüsa (Hauptort)
Kanton Milhüüsa Nord
Milhüüsa Oscht
Milhüüsa-Süd
Milhüüsa-Wescht
Kommunalverband Agglomeration
Milhüüsa/Süd-Elsass
Geographischi Lag: 47° 45′ 02″ N 07° 20′ 25″ O
Höh 240 m
(232 m–338 m)
Fläch 22,18 km²
Inwohner
– mit Hauptwohnsitz
– Stadtregion
– Bevölkerungsdichte
(1999)
112.002 Inwohner
271.024 Inwohner
5050 Inw./km²
Postleitzahl 68100
68200
INSEE-Code 68224
Internetuftritt:
Maire (Bürgemeischter):
lfd. Amtszitt
Jean-Marie Bockel
2001-2008
Milhüüsamer Altstadt, Place de la Réunion
Milhüüsamer Altstadt, Place de la Réunion
Dialäkt: alsacien mulhousianisant

Milhüüsa (IPA: [mɪlˈhyːsə]; frz. Mulhouse un ditsch Mülhausen) isch a Stàdt im Oschte vun Frànkrich. Se isch de greescht Stàdt im Ow'relsass un nooch Strosburg de zweitgreescht vum Elsass. D'Stàdt isch Sitz vun da Unterpräfektür (frz. Sous-préfecture) vum Arrondissement Mulhouse im Departement Haut-Rhin in de Region Elsass. S'Arrondissement glidert sich in niin Kantone. Milhüüsa wurd vun zwei Wass'rlaif, de Rhinzuefliss Doller un Ill, durquert.

Milhüüsa ligt geographisch ginschti nah àn d'Grenze vun dri Staate (Frànkrich, Ditschlànd un da Schwiz). De Stàdt ligt öi nit wit von Thann entfernt, s'südlich Tor züe de elsässisch Winstross. Vum Norde isch Milhüüsa s'Tor züem Sündgöi im üsserschta Süda vum Elsass. Mit da Noochbare Friburg im Brisgau, Basel, Beffert, Montbéliard un Còlmer ligt Milhüüsa im Zentrum vun a meh ass zwei Milliona Inwohn'r zählenda Region. Mit iber 270.000 Inwohner isch d'Agglomeration vun Milhüüsa iwer zwaieihalbmol so gross wie d'Kernstàdt.

Inhaltsverzeichnis

[ändere] G'schicht

S'àlt Rothüs üss'm 16. Johrhundert (Hôtel de Ville)
S'àlt Rothüs üss'm 16. Johrhundert (Hôtel de Ville)

D'Stàdt Milhüüsa isch anno 803 erschtmols urkundli erwähnt wora. Erböit isch se uff a oft dur Hochwasser heimgsuchta Gländ. De Böi vun a Mihl het in da Ort sin Nàmme genn. A Mihlrad zirt doher öi s'Stadtwappe. Dur de Status àls frii Richsstàdt im Hejlich Reemisch Rich wia durch a Bündnis mit de Schwizer Kanton (1515) un'm franzeesch Künigrich isch Milhüüsa àls zuegwandter Ort nohezue uabhängig bliwa. Vor´m Bitritt àn d´Schwiz isch Milhüüsa a Mitglid im elsässischa (un pfälzischa) Zehnstädtebund (Dekapolis) gsin. S'isch àls unàbhängigi Repüblik bis züe de Annexion durch Frànkrich am 4. Jänner 1798 Mitglid vun de Eidg'nosseschàft gsi.

Reschte vun de Stàdtmüer un de Bollwerk-Turm (Tour du Bollwerk)
Reschte vun de Stàdtmüer un de Bollwerk-Turm (Tour du Bollwerk)

In d'Mitt vum 18. Johrhundert hen chemischi un mechanischi Industrie àn Beditung g'wonne. Anno 1746 het mit da Gründig vun a Textildruckmanufaktur de induschtriell Entwicklung vun da Stàdt àng'fange. Milhüüsa het sich züe a erfolgrich Induschtristàdt entwicklet un het z'r Blüetezit vun d'Induschtri de Binàmme „Manchester vun Frànkrich“ traga. Milhüüsa unt'rhalt bevorzugti Bezihunge mit Louisiana, vun wo's Baumwolle importiirt.

Mit Bezug uff de Greess vun da Stàdt isch s'historisch Zentrum sehr klein, wil d'Stàdtentwicklung erscht spot ing'setzt het.

Nooch'm ditsch-franzeesch Kriag vun 1870/71 isch Milhüüsa wie s'gsàmt Elsass ins Ditsch Kaiserrich integriert worre. 1919 isch Milhüüse no wider nooch Frànkrich zeruckkomme.

[ändere] Anekdote

Strosseschild én da rue du Sauvage - én zwei Sprocha
Strosseschild én da rue du Sauvage - én zwei Sprocha

Nooch da Annektion ém 2. Waltkriag het Milhüüsa wie àlli Stäedt ém „Dritte Rich“ Stroossa od'r Pläetzla im Adolf Hitler a Stross widme müen. M'r het da zentràli Rue du Sauvage, de Wildemànnsgass, schwasiert. No hàn d'Milhüüs'r gsait: andli wisse m'r, wär da wild Mànn isch!

Meh àls da wilde Mànn sin àww'r fer d'Milhüüs'r de zwei Statue Identifikationsfigure, wo m'r da „Schwaissdissi“ un da „Frachdissi“ nannt. Da Schwaissdissi symboliséert s'induschtriell Milhüüsa, wo m'r schàfft, un da Frachdissi - isch a echt'r Milhüüs'r Wàckes.

[ändere] Bilder

[ändere] Ekschterni Syte


Des isch e Artikel oder e Absatz über e regionali Bsunderheit. Er dät no besser wirke, wänn er in dr Dialäktspiilart vu sälere Region gschriibe wär. Ich, dr erscht oder dr Hauptautor vu däm Artikel oder däm Absatz, dät mi freie, wänn eber esach in s lokal Alemannisch ibersetze dät. Schryb bitte i dr Zämmefassig dass du de Artikel i de lokale Dialäkt umänderesch.

Lueg dezue au Froge un Antworte zum Dialäkt.


Dr Artikel „Mülhausen (Elsass)“ isch leider no ziimle kurz! Wenn du aber meh zu dem Thema weisch, schrib's eifach dezue und mach us dem Schtumpe en ebbas umfangriichere Artikel.