Ill (Elsass)

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Ill
De Ill z'Strosburi vor de Paulskírech

De Ill z'Strosburi vor de Paulskírech

Date
Laag Frankrich (Elsass)
Längi 208 km / 223 km
Quelle Jura
Quellhechi etwa 560 m
Mündig Rhin
Mündigshechi 127 m
Hehenunterschiid etwa 433 m
Yzugsgebiet 4760 km²
Grossstedt Milhüse, Strosburi
Mittelstedt Colmer, Illkírech-Grafestade, Schiltige
Gleistedt Altkírech, Brünstatt, Illzig, Ànze, Schlettstadt, Benfeld, Erstai, Oschtwald, Bische, Heene
Linggi Näbeflüss u.a. Larg, Doller, Thur, Läuch, Fecht, Giesse, Scheer, Andlau, Ehn, Brisch
Dialäkt: Unter-Elsassisch

De Ill ésch de Fluss vum Elsass. Se fliesst pàrallel züe'm Rhin, wo nadiirli de Höiptgwäss'r vun de gànz Region ésch, bis unt'rhalb vun Strosburi un mindet in´ne bi Offedorf. Die Ill het f'r de Ditschi e Längi vun ca. 208 km un f'r de Franzose vun 223 km. Se entspréngt ém Sundgöi nah vun de Schwizer Grenz in Atterschiller ém elsass'r Jura, ze Winkel mét e Newequell fr:résurgence (?) bi Ligsdorf. Se fliesst östli um Pfirt/Ferrette erum un speist kurz vor´m Stäedtele Altkirich de Rhin-Rhone-Kànal uff e pààr Kilometer. Se béjt nooch Norde un geht nooch'm Waj durich's gànz Elsass fluessàbwarts vun Strosburi en de Rhin glich unt'rhalb vun de Stöiwerik vun Gambse. Uff'm Wäj "bwäss'rt" ("arrose") se (il!!) noochenand Altkirich, Milhüse/Mulhouse, Colmer (vorbi an Colmer), Schlettstadt/Sélestat. In Strosburi (dans la traversée de Strasbourg) teilt sich s'Flessel in verschidenoi Arm, un fliesst um d´Altstadt un umschliesst s'touristisch bekannt Viertel Petite France (Klei-Frankrich).

Nàmme vun G'meinde, wo uff de Flüess bezug nämme:

  • Haut-Rhin: Illfurth, Illhaeusern, Illzach
  • Bas-Rhin: Illkirch-Graffenstaden
De Ill z'Strosburi
De Ill z'Strosburi

De wichtigschti Züefless (nàdiirli numme vun links, vum Gebiri sin de Larg (Largue), de Doller, de Thur, de Löich (Lauch), de Fecht, de Giesse (Giessen), d’Andlau, de Liepvrette, d'Ehn, de Brisch (Bruche) un de Suffel (Souffel). D´Ill kriejt àww'r öi züem Teil Wàss'r üss'm Grundwàss'r, wo greeschteteils vum Rhin regülért wurd un àbhängt un wo züem-e Teil owwerflächli (rachts) züefliesst - in Giesse.

`S Regime vun d’Ill esch pluvio-océanisch, characterisért vun hohi Wass'rständ ém Wint'r un Friehjohr un niiderichi ém Summ'r un Herbscht. Uff d'Heh vun Erstein, ésch d'Ill éww'r e Zue- und Ableitungskanal mét´m Rhin v´rbunde womét m'r s'Débit, de Züefluss àm Ingàng no' Strosburi kontrolléere kann.