Lago Maggiore

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Dr Langesee vo Brissago us
Dr Langesee vo Brissago us

Dr Lago Maggiore, uf dütsch Langesee isch en grosse See in dr Südschwiz und in Norditalie. Berüehmti Ort wie Ascona, Locarno, Verbania und Luino, bekannt für syn Märit.


Inhaltsverzeichnis

[ändere] Geografisches

De Lago isch e Ergebnis vo mehrdusigjährige Erosione un verdankt sinere Entschdehig de Usschürfige durch d´Iszittgletscher.

De See isch 216 km2 groß un isch de zweitgröschdi Oberitalienische See nach em Gardasee.

Er litt uff ere middlere Meereshöchi vo 195m, isch 65 km lang un an der breideschde Schdell 12km, an der schmälschde bi Arona 2 km breit. Drumumme sin es 166 km. Zwüsche Ghiffa un Porto Valtravaglia isch die diefschdi Schdell vom See mit 372m.

Wo der Fluss Toce in de See mündet, gits no de Lago Mergozzo, dä friejer e Verbindig zum Lago Maggiore cha hett, jedoch durch d´Gschdeinsablagerige vom Toce sini Verbindig verlore hett.

Ebeso fließe no mehreri Wasserläuf in de See, so de Bach Erno, de Cannobino un de S. Bernardino im Weschde.

S´Zueflussgebiet isch riesig, s´reicht vo de Penninische un de Lepontinische Alpe un em Splüge im Norde bis zue däm im Süde glägene Luganer See um Varese umme.

De Wasserschpiegel hett vieli uffs un abs, de Högschtschdand isch im Frielig un im Herbschd.

Im See befinde sich die Borromäische Insle, die die gröschde sin. Ebeso gitt es noh die beide Insle bi Cannero un die vo Brissago. Zuedäm no e Inseli wo Partegora heisst.

De Zue- un Abfluss litt im Schwizzer Kanton Tessin, de Zuefluss im Norde bi Magadino un de Abfluss im Süde bi Sesto Calende.


[ändere] Klima

Wie bi allene Voralpesee underlitt s`Klima em milde Ifluss vo de große Wasserfläche.

Die middlere Temperadure im Summer sin höcher, so um die 22°C, die im Winder niedriger, so um 6°C, als die vo de benachbarde Ebene.

Wind hett es viel, am Daag bloost di Inverna us de Ebeni in d´Däler uufe, am morge in unkehrder Richdig nennt me´s Tramontana.


[ändere] Flora

Dank de klimatische Bedingige gitt es rund ums Seeufer mediterani Arde, un in pflägde Gärde findet me sogar subdrobischi Flora mit exodische un säldene Exemplare.

Uff de Hügel folgt d Bewaldig de normale Arde.


[ändere] Gschicht vom See

Zahlrichi Fund belege, daß d´Gegend um de Lago scho in vorgschichdlicher Zitt bsiedlet gsi isch. D´Fund ware uss de Bronze- un de Iszitt un sin in Varese, Lagozza, Golasecca un Locarno gfunde worde.

Friejer hänn dört d´Gallier gsiedlet, ums 3. vorchrischdlichi Johrhundert hänn d´Römer des Gebied erobered. Duurt het des aber e ganzes Johrhundert, bis die aasässig werde hänn chönne.

D´Römer hänn Ordschafde gründet, s´Land urbar gmacht un hänn Schdroose baut.

De Name Verbanus schdammt us dere Zitt. Angera un Locarno ware wichdigi milidärischi Zändre.

Im 3. Johrhundert sin übber d´Römerschdroos ( Poebeni bis ans Ossolatal) d´Chrischde igwandered un somit au d´Germane.

Ändi 5. Johrhundert sin d´Burgunder duurezooge, im Joohr 569 d´Langobarde. 774 sin au nooh d´Franke chooh, die dann s´Land in Grafschade uffdeilt hänn.

Nach dere Karolingische Dynaschdie cham die Zitt vo de Feudalherrschaft. Otto I vo Sachse hett 963 übber d´Söhn vom Berengars II gsiegt un es isch in kaiserliche Bsitz üübergange.

1277 hett de Erzbischof Ottone Visconti d´Hand ussgschdereckt nach däm Fläckli Erde un es au übernooh. 1439 hett dann die Familie Visconti e grösse Deil vo ihrem Bsitz an Vitaliano Borromeo abdrädde.

Julius II , de vo de Schwizzer nach Idalie gruefe worde isch, het sitt 1513 die ganzi Küschde vo Cannobio un Maccagno bsetzt un bhalde.

1535 fallt dann de ganze Bsitz an die schpanische Habsburger, die neue Herre vom Herzogtum Mailand.

Erschd 1743 drädde die duch de Wormser Verdrag s´Weschdufer an s´Huus Savoye ab.

1797 wird es durch d´napoleonische Neuordnig die Cisalpinische Republik, 1802 iibürgered in´d Republik Italie.

1815 wird dann de ehemalige Zueschdand widderhergschdellt, in dämm s´Weschdufer widder ans Huus Savoye gooht un´s Oschdufer an´d Öschdriecher.

1848 hänn d´Garibaldis sich mit de Öschdriecher aagleggt und 1859 nach ere Schlacht bi Cannobio het sich die Region mit em neugründete Königriech Italie verbündet.

[ändere] Tourismus

Rund um de See, dä mit kurvige Schdroose e mängi Abzwiegig baradhaldet, liege malerischi Blätz zum Wandere un flaniere. Bärgschdiege isch toll, hett me doch super Ussichde uff de See.

Böötle, Schwimme, Wasserschi, Angle un Segle biede sich aah, da me vom Wasser us die super Landschaft am beschde beschdune chaah.

S gitt Tennisblätz un bi Intra sogar e Golfblatz.

Für jede Gäldbeudel findet me e Feriedomizil, ob ruehigi Pension odder Förschdklasshodäl, alles findet me rund um de See umme.


[ändere] Wirdschaft

Acherbau un Viehzucht im Hügelland schdooht in gliechem Verhäldniss mit de induschdrielle Erwerbszwieg.

S´git chemischi und Maschinebaubedrieb in Intra, Pallanza un Luino, Texdilinduschdrie im südliche Seegebiet, in Laveno Keramikherschdellig un u.a. werde in Baveno au Bodeschätz z´Daag beförderet.

Schdei un Rubine werde zur Uhreherschdellig charakderisdisch in Arona hergschdellt, Huetbänder im Bereich vom obere See, Hiet in Ghiffa, Obschdbau in Lesa un schliesslich im middlere Seegebiet de Bluemeaabau.


[ändere] Externi Syte

Das Offizielle Tourismus Portal