Ill (Elsass)
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Ill | |
---|---|
De Ill z'Strosburi vor de Paulskírech |
|
Date | |
Laag | Frankrich (Elsass) |
Längi | 208 km / 223 km |
Quelle | Jura |
Quellhechi | etwa 560 m |
Mündig | Rhin |
Mündigshechi | 127 m |
Hehenunterschiid | etwa 433 m |
Yzugsgebiet | 4760 km² |
Grossstedt | Milhüse, Strosburi |
Mittelstedt | Colmer, Illkírech-Grafestade, Schiltige |
Gleistedt | Altkírech, Brünstatt, Illzig, Ànze, Schlettstadt, Benfeld, Erstai, Oschtwald, Bische, Heene |
Linggi Näbeflüss | u.a. Larg, Doller, Thur, Läuch, Fecht, Giesse, Scheer, Andlau, Ehn, Brisch |
![]() |
Dialäkt: Unter-Elsassisch |
De Ill ésch de Fluss vum Elsass. Se fliesst pàrallel züe'm Rhin, wo nadiirli de Höiptgwäss'r vun de gànz Region ésch, bis unt'rhalb vun Strosburi un mindet in´ne bi Offedorf. Die Ill het f'r de Ditschi e Längi vun ca. 208 km un f'r de Franzose vun 223 km. Se entspréngt ém Sundgöi nah vun de Schwizer Grenz in Atterschiller ém elsass'r Jura, ze Winkel mét e Newequell fr:résurgence (?) bi Ligsdorf. Se fliesst östli um Pfirt/Ferrette erum un speist kurz vor´m Stäedtele Altkirich de Rhin-Rhone-Kànal uff e pààr Kilometer. Se béjt nooch Norde un geht nooch'm Waj durich's gànz Elsass fluessàbwarts vun Strosburi en de Rhin glich unt'rhalb vun de Stöiwerik vun Gambse. Uff'm Wäj "bwäss'rt" ("arrose") se (il!!) noochenand Altkirich, Milhüse/Mulhouse, Colmer (vorbi an Colmer), Schlettstadt/Sélestat. In Strosburi (dans la traversée de Strasbourg) teilt sich s'Flessel in verschidenoi Arm, un fliesst um d´Altstadt un umschliesst s'touristisch bekannt Viertel Petite France (Klei-Frankrich).
Nàmme vun G'meinde, wo uff de Flüess bezug nämme:
- Haut-Rhin: Illfurth, Illhaeusern, Illzach
- Bas-Rhin: Illkirch-Graffenstaden
De wichtigschti Züefless (nàdiirli numme vun links, vum Gebiri sin de Larg (Largue), de Doller, de Thur, de Löich (Lauch), de Fecht, de Giesse (Giessen), d’Andlau, de Liepvrette, d'Ehn, de Brisch (Bruche) un de Suffel (Souffel). D´Ill kriejt àww'r öi züem Teil Wàss'r üss'm Grundwàss'r, wo greeschteteils vum Rhin regülért wurd un àbhängt un wo züem-e Teil owwerflächli (rachts) züefliesst - in Giesse.
`S Regime vun d’Ill esch pluvio-océanisch, characterisért vun hohi Wass'rständ ém Wint'r un Friehjohr un niiderichi ém Summ'r un Herbscht. Uff d'Heh vun Erstein, ésch d'Ill éww'r e Zue- und Ableitungskanal mét´m Rhin v´rbunde womét m'r s'Débit, de Züefluss àm Ingàng no' Strosburi kontrolléere kann.