Эстон апат-çимĕçĕ

Википедири материал

Эстон апат-çимĕçĕ –эстонсен апата хатĕрлемелли йăласем тата халăх апачĕсем. Халах апачĕсем тесе XIX ĕмĕрĕн варрине çити ытларах çĕр ĕçченсен апатне асăнса палăртаççĕ. Каярах вăхăтсенче хăшпĕр çимĕçсем анлă йăлана кĕрсе пыраççĕ; урăх халăхсен апат-çимĕçĕсен сĕмне те хайсен майлă йĕркене вырнаçтараççĕ.

[тӳрлет] Истори

Çыравçă тата апата астивекен Карл Мартин Синиярв çапла çырать: «… эстон апат-çимĕçĕ – эстонсем Эстонире хатĕрлекен апатсем /.../. Вырăссен «селянка» е нимĕçсен «sauerkraut» пулсан та – Эстонире вĕсене эстон евĕр хатĕрлеççĕ, тути унăн пачах урăхла.

Ахаль çимĕç япалисене, çĕр улми салачĕн те, икерчĕкĕсен те хăй евĕр, эстон тутиллĕ. Çĕрулми салатне хатĕрленĕ чух майонеза хăймапа хутăштараççĕ.»

Эстонсен апат-çимĕçĕ çине тĕрлĕ тапхăрсенче нимĕçсен, вырăссен ,шведсен йăлисем сĕм янă. Латышсемпе, литвасемпе танлаштарсан, эстонсем ытларах «тинĕс» апачĕсене кăмăллаççĕ.

XIX ĕмĕрчен эстон çимĕç культури ытла тĕрлĕ тутăллипе палăрса тăман. Ыраш çăкăрĕ тĕп çимĕç шутланнă. «Çăкăр» (leib) эстонла çимĕçе те, тăранса пурăнмаллине пĕлтерет. Çăкăрпа пурнăçăн тĕрлĕ паллисем çыхăннă пулнă. Çавра çул, çăкăрпа тан, эстонсем сĕтелĕ çине тăварлă салака лартнă. Квас е турăх ĕçнĕ, уявсем тĕлне сăра вĕретнĕ. Халичченех кăмăлланă kama – ыраш, сĕлĕ, урпа тата пăрçа тĕшшисене малтан ăшаласа тĕртсетунă çăнăхĕнчен тунă , кайран чĕрĕ сĕтпе е турăхпа хутăштарнă. Хăш çĕрсенче сĕлĕ çăнăх кĕсĕлне сивĕ сĕтпе е çупа хутăштарса çинĕ.

[тӳрлет] Вуламалли

  • Кальвик, Сильвия, "Эстонская кухня", Таллин.: Периодика, 1987.

[тӳрлет] Каçăсем