Категори:Викисловарь:Моррис Сводеш таблицисем

Википедири материал

Сводеш таблицисем вĕренекенсене чĕлхе лексикă çинчен тымар пĕлешу параççĕ. Пĕррĕмеш хут вĕсене Morris Swadesh 1940-50ш çулсенче тĕплесе тунă. Вăл таблицăсем вара лексикостатистикă (чĕлхе улшăну статистики) та глоттохронологи (чĕлхе çултан çул авалтан улшăнса пыны).

[тӳрлет] Лексикостатистикăра та глоттохронологире узă

Сводеш сăмах таблицисем лексикостатистикăна та глоттохронологине хăçан, хăш авалхи вăхăтра чĕлхе хăйăн тымар чĕлхерен улшăнныне кăтартат, çав вăхăтрах урăх ученысен таблицисемте пулăшма пултараççĕ. Эсĕр чĕлхесем таварлăхе шухăшпа танлаштар тесе пулсан тăван сăмахсем мĕнчул нумай пе, вара вăсем тымар чĕлхерен пите вăрахăн улшăннă тесе шутламалла. Анчахта тăван сăмахсене шутланă чух нумай вăхăт каят сас улшăнусене чĕлхесенче танлаштарма, мĕншĕн тесен саспа улшăннă сăмахсем тымар тан инче кайныне пĕлтермеççĕ, диалект анчах пулса (тĕслĕхпе мăкăр е вăкăр), çав вăхăтрах вăл пĕлю те нумай парать чĕлхе улăшу вăхăчĕ çинчен. Е чăваш сăмахе 'Чăкăт' па тĕрĕк е хале вырăссенте сăмахе 'йогурт' тăван сăмахсем, анчах та сăмах историне пĕлмесен ĕмĕрте уна калаймастпăр. Çав вăхăтрах археологи е истори даннысене historical linguistics хушмасăр Сводеш таблицисене пăхса анчах чĕлхесем çапла капла пĕр пĕринчен тухнă е çак сăмах е ку сăмах кунтан унтан тухнă тесе калама йăвăр та хăш пĕр чух кулăшу анчах историксемпе лингвистсем хушшнче кăларать. Тĕслĕхе сире нумай калама пултараççĕ шумертан чăваш е тĕрĕк чĕлхисем тухнисинчен, анчах та нимле истори паллисем те хушимаççĕ, хăш вăхăтра пулнине те калаймаççĕ. Çав вăхăтрах туп тулли сăмах пĕрпек саха та чăваш чĕлхисем танлаштарсан. Саха халăхĕ 2000 çул каялла Якутине тухса кайни çинчен китай историкĕсем çирнă. Чăваш ученые Бичурин çав кĕнекесене куçарнă хыççăн чăваш чĕлхи Хуннусенчен тухса кайныне пĕтĕм тĕнчери ученысем пĕлчĕç.

1960 пе 1970ш çулсенче çак таблицăсем çине нумай шанăç хунă анчах та халĕ унпекех ăнăшлă тесе шутламаççĕ.

[тӳрлет] Пăхăр тата кунта

Статьи в категории «Викисловарь:Моррис Сводеш таблицисем»

В этой категории 3 статьи.

М

Н

Т