Печора (юханшыв)

Википедири материал

Печора
Печора

Печора Коми республикипе Ненец автономлă округĕн çĕрĕсенче юхакан юханшыв. Тăсăлăвĕ 1809 çм, шыв-çĕр лаптăкĕ 322 пин çм².

[тӳрлет] Гидрологи

Юханшыв Çурçĕр Уралĕнче, Коми республикин кăнтăр-тухăçĕнче пуçланать, малтан ытларах кăнтăр-анăçалла чупать. Çăлкуçĕнчен пуçласа Унья юханшывпа пĕрлешиччен Печора ту çинчи евĕрлĕ. Якши поселокĕ патĕнче (Волостница шывĕсем юхса кĕнĕ çĕртре) çурçĕрелле пăрăнать те Печора айлăмĕпе Усть-Усаччен юхать. Уса кӳлмекне иртсен анăçалла çаврăнать. Шыв сарăлăвĕн анлăшĕ кунта 2 çм çитет, айлăмра ейу улăхĕсем пулаççĕ. Усть-Цильма (после впадения рек Пижмы и Цильмы) çĕрĕнче Печора каллех çурçĕрелле таврăнать, кунта анлă ейусем чылай çырма-çатрасемпе вакланнă.

Тĕп юпписем — Унья, Северная Мылва, Лемъю, Кожва, Лыжа, Ижма, Пижма,Вель, Цильма, Сула(сулахаййисем); Илыч, Щугор, Уса, Ёрса, Лая, Шапкина (сылтăммисем).

Кӳлмекĕнчен 130 çм иртсен Печора иккĕне пайланать — тухăççи (Мăн Печора) тата анăççи (Кĕçĕн Печора). Аяларах, Нарьян-Мар тĕлĕнче, юханшыв сарăлса 45 çм анлăш юпленчĕк вăрри туса хурать те Печора тутине Печора тинĕсне юхса кĕрет.

Тулли шывланать ака вĕçĕнче — çу пуçламăшĕнче, вăтам юхăмĕнче — çу варринче, аялтарах — çĕртме пуçламăшĕнче. Çуллапа хĕлле — межень. Çуллахи межень — утă варринчен çурлаччен, часах çумăр ейĕвĕсемпе таткаланать. Шывăн вăтам хăвăртлăхĕ кӳлмекре 4100 м³/ç. Юпа уйăхĕн вĕçĕнче пăрпа витĕнет; пăртан тасалма çӳлтен тытăнать, пăр таткисем çӳлтен арканма тытăнаççĕ, пăр иртнĕ чух хупăрланаççĕ.

Карапсем Троицк-Печорска çити çӳреме пултараççĕ, çуркуннепе кĕркунне — Усть-Унья таран. Тинĕс карапĕсем Нарьян-Мара (110 çм кӳлмекрен) çити хăпараççĕ.

[тӳрлет] Экономика

Пулă промăçлăхĕ аталаннă (сёмга, сиг, ряпушка).

Печора çумĕнче чул кăмрăкĕн, нефть тата çутçанталăк газĕн управĕсене тупнă.

Печора çинчи чарăну вырăнĕсем (пристанĕсем) — Нарьян-Мар, Усть-Цильма, Печора.

[тӳрлет] Вуламалли

  • Гунн Г. П., Печора — золотые берега, М., 1972;
  • Пыстин М., «Печора» Экономико-географический очерк, Сыктывкар, 1974.
  • Е. A. Martel, «Les abimes, les eaux souierraines, les cavernes, les sources, la spelaeologie» (B., 1884),
  • Fr. Kraus, «Hohlenkunde» (B., 1894).