Ffugwyddoniaeth

Oddi ar Wicipedia

Ffugwyddoniaeth yw rhywbeth sy’n ymddangos fel gwyddoniaeth heb adlynu at y dull wyddonol.

Yr alcemydd Hennig Brand yn darganfod ffosfforws wrth chwylio am y fformwla i wneud aur o blwm. (manylyn o ddarlun gan Joseph Wright.)
Yr alcemydd Hennig Brand yn darganfod ffosfforws wrth chwylio am y fformwla i wneud aur o blwm. (manylyn o ddarlun gan Joseph Wright.)

Taflen Cynnwys

[golygu] Adnabod ffugwyddoniaeth

Mae ffygwyddoniaeth yn cael ei nodweddu gan y canlynol;-

[golygu] Diffyg cynnydd

Fe fydd ymarferwyr ffugwyddoniaeth ddim yn gwneud digon o arbrofion i weld os ydy eu syniadau yn ddibynnol ac fe fyddyn nhw ddim yn cadw nodiadau digon manwl. Mae ganddyn nhw gymaint o ffydd yn eu damcaniaethau eu bod yn dueddol i beidio sylwi ar unrhywbeth amheus. Fe fyddyn nhw'n gwrthod dysgu o’u profiadau, a ddim yn cywiro eu camgymeriadau. Mae yna ddiffyg symud ymlaen felly.

[golygu] Defnyddio iaith camarweiniol

Fe fydd ffugwyddonydd yn creu geiriau mawr sy’n swnio’n dechnegol er mwyn twyllo’r rhai sy ddim yn deall gwyddoniaeth. Galw dŵr yn "hidrogen deuocsid" er enghraifft.

[golygu] Personolyddiaeth

Mae yna glymbleidiaeth rhwng yr ymarferwyr, a maen nhw'n dueddol i gyrraedd at benderfyniadau direswm heb brofi eu syniadau. Fe fyddynt yn cyhuddo bod gwyddonwyr yn cynllwyn yn eu herbyn. Fe fyddynt yn ystyried beirniaid fel gelynion ac yn eu sarhau yn bersonol.

[golygu] Llinellau terfyn

Theophrastus Paracelsus.Gwnaeth Paracelsus chwildroi meddygaeth wrth ddamcanu mai clefyd oedd yn achosi afiechyd, nid anghydbwysedd hylifau'r corff. Er hynny, roedd e'n gwneud y gamgymeriad o geisio trin arwyddion afiechyd, yn hytrach na thrin y clefyd.
Theophrastus Paracelsus.
Gwnaeth Paracelsus chwildroi meddygaeth wrth ddamcanu mai clefyd oedd yn achosi afiechyd, nid anghydbwysedd hylifau'r corff. Er hynny, roedd e'n gwneud y gamgymeriad o geisio trin arwyddion afiechyd, yn hytrach na thrin y clefyd.

Mae llawer o ymryson dros y linell terfyn rhwng gwyddoniaeth a ffugwyddoniaeth. Mae ambell i ffugwyddonydd wedi darganfod pethau sy'n ddefnyddiol mewn gwyddoniaeth.

[golygu] Gweler:-

  • Alcemeg
  • Creadaeth
  • Cwacyddiaeth
  • Cylchoedd cnwd (cylchau cnwd)
  • Dadansoddiad seicolegol (seico-analysis)
  • Ffrenoleg
  • Soseri hedegog
  • Ofergoeliaeth
  • Sêr-ddewiniaeth (astroleg)
  • Symudiad parhaol