Deiniolen (pentref)

Oddi ar Wicipedia

Mae Deiniolen yn bentref yng ngogledd Gwynedd, rhwng Mynydd Llandygái a Llanberis ac wrth droed Elidir Fawr. Gerllaw iddo mae dau bentref llai, Dinorwig a Chlwt-y-Bont.

Tyfodd y pentref o ganlyniad i dŵf Chwarel Dinorwig, sydd ychydig i’r de. Agorwyd Capel Ebenezer yn 1823 a Capel Cefn y Waen yn1825. Yn 1857 adeiladwyd Eglwys Llandinorwig ar gyrion y pentref, gydag arian gan deulu Assheton-Smith o’r Faenol, perchenogion Chwarel Dinorwig.

Bu trychineb yn yr ardal yn 1899, pan aeth trip Ysgol Sul Eglwys Llandinorwig i Bwllheli a boddwyd deuddeg o’r aelodau, naw ohonynt yn blant, pan ddymchwelodd cwch yn y bae yno.

Caewyd Chwarel Dinorwig yn 1967, ac effeithiodd hyn yn fawr ar economi’r ardal. Erbyn hyn tair siop sydd yn Neiniolen, Y Post, Crefftau Elidir a'r Co-op. Mae Antur Waunfawr yn cynnal caffi yn y pentref, ac mae dau dafarn yno. Rhed wasanaethau bws rheolaidd oddi yno i Gaernarfon a Bangor. Mae ysgol gynradd yn y pentref o hyd, Ysgol Gwaun Gynfi.

Mae Seindorf Arian Deiniolen yn adnabyddus iawn yn yr ardal, a chynhelir eisteddfod flynyddol.


[golygu] Llyfryddiaeth

Idris Thomas Pel goch ar y dŵr: hanes trychineb Ysgol Sul Dinorwig (Gwasg Carreg Gwalch, 1999) ISBN 0 86381 586 3

[golygu] Dolenni allanol

Ein bro: Deiniolen Gwefan Seindorf Arian Deiniolen


Trefi a phentrefi Gwynedd

Aberangell | Aberdaron | Aberdesach | Aberdyfi | Abererch | Abergwyngregyn | Abergynolwyn | Aberllefenni | Abermaw | Abersoch | Afon Wen | Arthog | Y Bala | Bangor | Beddgelert | Bethel | Bethesda | Betws Garmon | Blaenau Ffestiniog | Bontnewydd (Arfon) | Bontnewydd (Meirionnydd) | Botwnnog | Brithdir | Bryncir | Bryncroes | Bryn-crug | Brynrefail | Caernarfon | Carmel | Cefnddwysarn | Clynnog Fawr | Corris | Cricieth | Croesor | Cwm-y-glo | Chwilog | Deiniolen | Dinas Dinlle | Dinas Mawddwy | Dolgellau | Dolbenmaen | Dyffryn Ardudwy | Fairbourne | Y Felinheli | Y Fron | Frongoch | Ffestiniog | Ganllwyd | Garndolbenmaen | Golan | Groeslon | Harlech | Llanaelhaearn | Llanarmon | Llanbedr | Llanbedrog | Llanberis | Llandanwg | Llandwrog | Llandygái | Llanddeiniolen | Llandderfel | Llanegryn | Llanengan | Llanelltyd | Llanfachreth | Llanfaglan | Llanfair | Llanfihangel-y-pennant (Abergynolwyn) | Llanfihangel-y-pennant (Cwm Pennant) | Llanfor | Llanfrothen | Llangelynnin | Llangïan | Llangwnadl | Llaniestyn | Llanllechid | Llanllyfni | Llannor | Llanrug | Llanuwchllyn | Llanwnda | Llanymawddwy | Llanystumdwy | Llanycil | Llithfaen | Maentwrog | Mallwyd | Minffordd (Penrhyndeudraeth) | Morfa Nefyn | Mynydd Llandygái | Mynytho | Nantlle | Nant Peris | Nasareth | Nebo | Nefyn | Penmorfa | Pennal | Penrhyndeudraeth | Pentir | Pen-y-groes | Pistyll | Pontllyfni | Porthmadog | Portmeirion | Pwllheli | Rachub | Rhiw | Rhosgadfan | Rhoslan | Rhostryfan | Rhyd-Ddu | Sarnau | Sarn Mellteyrn | Talsarnau | Talybont | Talysarn | Tanygrisiau | Trawsfynydd | Treborth | Trefor | Tregarth | Tudweiliog | Tywyn | Waunfawr

Ieithoedd eraill