Llanfihangel-yng-Ngwynfa
Oddi ar Wicipedia
Pentref hynafol, plwyf a chymuned ym Maldwyn, gogledd Powys, yw Llanfihangel-yng-Ngwynfa. Mae'n enwog fel cartref yr emynyddes Ann Griffiths.
Gorwedd y pentref diarffordd ym mryniau Maldwyn ger tarddle Nant Alan, un o ffrydiau Afon Cain, tua hanner ffordd rhwng Llanwddyn i'r gorllewin a Llanfyllin i'r dwyrain. I gyfeiriad y de mae'r B4382 yn ei gysylltu â phentref Dolanog a Llanfair Caereinion.
Yn yr Oesoedd Canol roedd yn rhan o gantref Mechain. Mae'r eglwys yn un o sawl yng Nghymru a gysegrir i Sant Mihangel.
Tua milltir a hanner i'r gorllewin o Lanfihangel ceir Plasdy Llwydiarth, hen gartref y Fychaniaid gynt.
Rhed Llwybr Glyndŵr trwy'r bryniau i'r de o'r pentref.
[golygu] Enwogion
- Cynddelw Brydydd Mawr (12fed ganrif). Er nad oes prawf terfynol, mae'n debyg fod Cynddelw, un o'r mwyaf o Feirdd y Tywysogion, yn frodor o'r plwyf.
- Ann Griffiths (1776 - Awst, 1805). Ganwyd yr emynyddes enwog yn ffermdy Dolwar Fach (neu Fechan) yn y plwyf. Fe'i claddwyd ym mynwent eglwys y plwyf. Ceir disgrifiad o'i hen gartref ar ddiwedd y 19eg ganrif yn y gyfrol Cartrefi Cymru gan Owen M. Edwards.
[golygu] Darllen pellach
- Alwyn D. Rees, Life in a Welsh countryside : a social study of Llanfihangel yng Ngwynfa. Llyfr a ystyrir yn glasur o'i fath.