Ystrad Meurig

Oddi ar Wicipedia

Pentref bychan a phlwyf uwchben Dyffryn Teifi yng Ngheredigion yw Ystrad Meurig (neu Ystradmeurig). Fe'i lleolir ar y B4340 ar y ffordd rhwng Pontrhydfendigaid i'r dwyrain a Lledrod i'r gorllewin, tua 12 milltir i'r de-ddwyrain o Aberystwyth.

Saif y pentref ger tro ar Afon Teifi filltir o'r man lle ymuna ffrwd Afon Meurig yn yr afon honno, ger Cors Caron. Yn ymyl y pentref ceir adfeilion castell Ystrad Meurig a godwyd gan Gilbert de Clare ym 1116. Llosgwyd y castell mwnt a beili hwnnw gan meibion Gruffudd ap Cynan yn 1137; fe'i ailadeiladwyd ond cafodd ei ddinistrio'n derfynnol yn 1199. Ar ben Craig Ystrad Meurig i'r gogledd o'r pentref ceir bryngaer fechan.

Ganwyd y bardd ac ysgolhaig Edward Richard yno ym mis Mawrth 1714. Yno bu'n cadw ysgol elfennol o 1734 hyd ei farwolaeth. Roedd ei ddisgyblion yn cynnwys meibion Lewis Morris, mab William Williams Pantycelyn ac Ieuan Fardd.

[golygu] Ffynonellau

  • Afan ab Alun, Cestyll Ceredigion (Llanrwst, 1991)
  • T. I. Ellis, Crwydro Ceredigion (Llyfrau'r Dryw, 1952)


Trefi a phentrefi Ceredigion

Aberaeron | Aberarth | Aberffrwd | Aberporth | Aberteifi | Aberystwyth | Alltyblaca | Betws Bledrws | Betws Leucu | Beulah | Blaenplwyf | Y Borth | Bow Street | Bwlch-llan | Capel Bangor | Capel Dewi | Ceinewydd | Ciliau Aeron | Comins Coch | Dihewyd | Dôl-y-bont | Eglwys Fach | Y Faenor | Felinfach | Y Ferwig | Ffos-y-ffin | Goginan | Gwbert | Henfynyw | Llanafan | Llanarth | Llanbadarn Fawr | Llanbedr Pont Steffan | Llandre | Llandyfriog | Llandysul | Llanddewi Brefi | Llanfair Clydogau | Llanfarian | Llanfihangel y Creuddyn | Llangeitho | Llangoedmor | Llangrannog | Llangwyryfon | Llangybi | Llangynfelyn | Llangynllo | Llanilar | Llan-non | Llanrhystud | Llansantffraid | Llanwenog | Llanwnnen | Llechryd | Lledrod | Mwnt | Penbryn | Penrhyn-coch | Pen-y-Garn | Pontarfynach | Ponterwyd | Pontrhydfendigaid | Pontrhydygroes | Rhydypennau | Swyddffynnon | Tal-y-bont | Tregaron | Trefilan | Tre Taliesin | Troedyraur | Ysbyty Ystwyth | Ystrad Aeron | Ystrad Meurig

Ieithoedd eraill