Beriah Gwynfe Evans
Oddi ar Wicipedia
Awdur yn y Gymraeg a'r Saesneg, dramodydd, newyddiadurwr a gwleidydd oedd Beriah Gwynfe Evans (12 Chwefror 1848 - 4 Tachwedd 1927).
Cafodd ei eni yn Nant-y-glo, Sir Fynwy ond symudodd i fyw ym mhentref Gwynfe, Sir Gaerfyrddin, gan fabwysiadu Gwynfe fel ei enw canol. Yno y cychwynnodd y cylchgrawn poblogaidd Cyfaill yr Aelwyd, yn 1880. Yn ddiweddarach cafodd yrfa fel golygydd ar nifer o bapurau newydd, yn arbennig yng Nghaernarfon.
Ymddiddorai'n fawr mewn gwleidyddiaeth gan gymryd safbwynt cenedlaetholgar Rhamantus, fel nifer o'i gyfoeswyr. Beriah oedd ysgrifennydd cyntaf y mudiad gwladgarol Cymru Fydd ac, yn ddiweddarach, Cymdeithas yr Iaith Gymraeg (1885).
[golygu] Llyfryddiaeth
[golygu] Llyfrau'r awdur
- The Life Romance of Lloyd George (d.d.). Cafwyd cyfieithiadau i'r Gymraeg a'r Ffrangeg.
- Owain Glyndŵr (1880). Drama hanesyddol am Glyndŵr.
- Dafydd Davis (1898). Nofel ddychanol am wleidyddiaeth y dydd.
[golygu] Llyfrau amdano
Ceir ysgrifau amdano gan E. Morgan Humphreys yn Gwŷr Enwog Gynt (1953) a John Gwilym Jones yn Swyddogaeth Beirniadaeth (1977).