Bwrdeistref sirol
Oddi ar Wicipedia
Enw ar ffurf o awdurdod lleol ym Mhrydain yw Bwrdeistref sirol. Erbyn heddiw, dim ond yng Nghymru maent yn bodoli.
[golygu] Hanes
Wrth greu cynghorau sir ym 1889, dan Ddeddf Llywodraeth Leol 1888, crëwyd hefyd y bwrdeistrefi sirol ar gyfer y dinasoedd mawr oedd eisoes gyda chorfforaeth i redeg prif swyddogaethau awdurdod lleol.
Effaith statws bwrdeistref sirol oedd bod yr awdurdod hwnnw â'r swyddogaeth o redeg rhai o brif wasanaethau llywodraeth leol, megis addysg, a fuasai fel arall yn gyfrifoldeb i'r cyngor sir. Roedd bwrdeistrefi a dosbarthau eraill o fewn y sir yn bod, ond heb gynnal yr un swyddogaethau.
Dros gyfnodau o ad-drefnu llywodraeth leol ym Mhrydain, daeth ffurfiau eraill o awdurdod aml-bwrpas i fod, ac yn Neddf Llywodraeth Leol 1972, diddymwyd y ffurf bwrdeistref sirol yn gyfangwbl ym Mhrydain.
[golygu] Adferiad yng Nhymru
Ym 1996, dan Ddeddf Llywodraeth Leol (Cymru) 1994, fe ail-drefnwyd awdurdodau lleol Cymru ar ffurf awdurdodau unedol, gan adfer y bwrdeistref sirol. Dan y ddeddf, roedd pob ardal un ai yn Sir neu yn Fwrdeisterf Sirol, gyda'r Cyngor felly yn Gyngor Sir neu yn Gyngor Bwrdeistref Sirol. Nid oes gwahaniaeth o gwbl yn swyddogaethau'r cynghorau hyn. Yr unig wahaniaeth ymarferol yw bod cadeirydd bwrdeistref sirol yn defnyddio'r teitl Maer.
[golygu] Rhestr Bwrdeistrefi Sirol Cymru
- Abertawe
- Blaenau Gwent
- Bro Morgannwg
- Caerffili
- Casnewydd
- Castell-nedd Port Talbot
- Conwy
- Merthyr Tudful
- Pen-y-bont ar Ogwr
- Rhondda Cynon Taf
- Torfaen
- Wrecsam
Mae gweddill prif gynghorau lleol Cymru yn gynghorau sir heblaw Gwynedd (Sir Gaernarfon a Meirionnydd yn Neddf 1994), a newidiodd enw yr ardal fel nad yw naill yn sir nag yn fwrdeistref sirol.
Eginyn erthygl sydd uchod. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.