Rhestr Llywodraethwyr Rhufeinig Prydain

Oddi ar Wicipedia

Talaith Britannia
Talaith Britannia

Mae hon yn rhestr anghyflawn o Lywodraethwyr Rhufeinig Prydain. Daeth Britannia yn dalaith Rufeinig yn fuan wedi i’r Rhufeiniad goncro de-ddwyrain yr ynys. Yr oedd Britannia yn dalaith gonswlaidd, hynny yw roedd yn rhaid i lywodraethwr y dalaith fod yn gonswl. Yn nes ymlaen, yr oedd yn bosibl i’r llywodraethwr fod o radd ecwestraidd.

Nid oes cofnod am bob llywodraethwr, yn enwedig am y rhai mwyaf diweddar. Mae mwy o wybodaeth ar gael am y llywodraethwyr cynnar, hyd at Gnaeus Julius Agricola, gan fod y rhain wedi bod yn gyfrifol am y brwydro i ymestyn ffiniau’r dalaith.


Taflen Cynnwys

[golygu] Llywodraethwyr dan y Claudiaid

[golygu] Llywodraethwyr dan y Flaviaid

[golygu] Llywodraethwyr dan yr ymerawdwr Trajan

  • Tiberius Avidius Quietus c. 97 - c. 101
  • Lucius Neratius Marcellus c. 101 - c. 103
  • Anadnabyddus c. 103 - 115
  • Marcus Appius Bradua (uncertain) 115 - 118

[golygu] Llywodraethwyr dan yr ymerawdwr Hadrian

  • Quintus Pompeius Falco 118 - 122
  • Aulus Platorius Nepos 122 - c. 125
  • Trebius Germanus (ansicr) c. 127
  • Sextus Julius Severus c. 131 - c. 133
  • Publius Mummius Sisenna (ansicr) c. 133 - c. 135 neu’n hwyrach

[golygu] Llywodraethwyr dan yr Antoniniaid

[golygu] Llywodraethwyr dan yr ymerawdwr Septimius Severus

  • Virius Lupus 197 - c. 201
  • Marcus Antius Crescens Calpurnianus c. 202
  • Gaius Valerius Pudens c. 202 - c. 205
  • Lucius Alfenus Senecio c. 205 - c. 207

Bu dau fab yr ymerawdwr Septimius Severus, Caracalla a Publius Septimius Geta, yn llywodraethu’r dalaith yn ystod ymgyrchoedd milwrol eu tad yno yn 208 a 211.

[golygu] Rhaniad i Britannia Superior a Britannia Inferior

[golygu] Britannia Superior

  • Tiberius Julius Pollienus Auspex c. 223 - 226
  • Caius Junius Faustinus Postumianus
  • Rufinus
  • Marcus Martiannius Pulcher
  • Titus Desticius Juba yn y cyfnod 253 - 255

[golygu] Britannia Inferior

  • Gaius Julius Marcus erbyn 213
  • Marcus Antonius Gordianus by 216
  • Modius Julius by 219
  • Tiberius Claudius Paulinus c. 220
  • Marius Valerianus 221 - 222/223
  • Claudius Xenephon 223
  • Maximus erbyn 225
  • Claudius Apellinus yn y cyfnod 222 - 235
  • Calvisius Rufus yn y cyfnod 222 - 235
  • Valerius Crescens Fulvianus yn y cyfnod 222 - 235
  • Tuccianus by 237
  • Maecilius Fuscus yn y cyfnod 238 - 244
  • Egnatius Lucilianus yn y cyfnod 238 - 244
  • Nonius Philippus erbyn 242
  • Octavius Sabinus yn y cyfnod 260 - 269 (dan Ymerodraeth Gal)

[golygu] Diocese y Prydeiniau

Wedi gorchfygu Allectus ac ail-ymgorffori Prydain yn yr ymerodraeth, rhannwyd y taleithiau eto gan Diocletian, gan greu pedair talaith, Maxima Caesariensis yn y de-ddwyrain gyda’r brifddinas yn Llundain, Flavia Caesariensis yn y dwyrain gyda Lincoln fel prifddinas, Britannia Secunda yn y gogledd gyda’r brifddinas yn Efrog a Britannia Prima yn y gorllewin, yn cynnwys Cymru heddiw, gyda Cirencester fel prifddinas. Bu hefyd bumed talaith, Valentia, am gyfnod byr ymhellach i’r gogledd. Tua 408 daeth gweinyddiaeth sifil Rhufain i ben ar yr ynys.

[golygu] Vicarii

  • Pacatianus c. 319
  • Flavius Martinus c. 353
  • Alypius, yn fuan ar ôl Martinus
  • Civilis 368
  • Victorinus efallai yn y cyfnod 395 - 406
  • Chrysanthus efallai yn y cyfnod 395 - 406

[golygu] Llywodraethwyr

  • Aurelius Arpagius (efallai Britannia Secunda) yn y cyfnod in period 296 - 305
  • Flavius Sanctus canol y bedwaredd ganrif
  • Lucius Septimus (Britannia Prima) ni wyddir y dyddiadau.

[golygu] Eraill fu’n llywodraethu Prydain yn y cyfnod Rhufeinig

  • Tua 278 gwrthryfelodd llywodraethwr na wyddir ei enw.
  • Carausius, rheolodd Brydain a Gogledd Gal yn annibynnol o’r ymerodraeth 286 - 293
  • Allectus, olynydd Carausius 293 - 296
  • Magnentius a gyhoeddodd ei hyn yn ymerawdwr ac a fu’n rheoli llawer o orllewin Ewrop 350353
  • Carausius arall Carausius II a geisiodd ddod yn ymerawdwr rhwng 354 a 358
  • Macsen Wledig (Magnus Maximus) a gydnabuwyd fel ymerawdwr y gorllewin gan Theodosius I 383388
  • Marcus, a gyhoeddwyd yn ymerawdwr gan y llengoedd ym Mhrydain, 406
  • Gratian, a hawliodd yr ymerodraeth yn 407
  • Cystennin III, milwr Prydeinig a ddaeth yn ymerawdwr y gorllewin