Yr Amwythig

Oddi ar Wicipedia

Lleoliad yr Amwythig
Lleoliad yr Amwythig
Hen Neuadd y Dref yn yr Amwythig
Hen Neuadd y Dref yn yr Amwythig

Tref yng ngorllewin canolbarth Lloegr yw'r Amwythig (Saesneg Shrewsbury). Yr Amwythig yw canolfan weinyddol Swydd Amwythig lle ceir swyddfeydd y cyngor sir. Mae Afon Hafren yn llifo trwy'r dref.

Taflen Cynnwys

[golygu] Hanes

Awgrymir Yr Amwythig fel safle Pengwern, llys brenhinoedd teyrnas Powys cyn i'r deyrnas honno golli ei thir yn y dwyrain i Mercia, ond does dim sicrwydd am hynny.

Codwyd castell ar y safle gan y Normaniaid yn 1070.

Ymwelodd Gerallt Gymro â'r Amwythig yn ystod ei daith trwy Gymru yn 1188.

Ar 28 Mehefin 1283 galwodd Edward I o Loegr ei senedd i gyfarfod yn yr Amwythig i farnu Dafydd ap Gruffudd, Tywysog Cymru a brawd Llywelyn Ein Llyw Olaf. Ar 30 Medi dedfrydwyd Dafydd i farwolaeth am deyrnfradwriaeth. Cafodd ei ddienyddio yn yr Amwythig ar 3 Hydref trwy ei grogi, ei ddiberfeddu a'i chwarteru.

Mae'r dref yn enwog am ei ysgol ramadeg i fechgyn a agorodd yn 1552; mae'r gwyddonydd Charles Darwin a'r bardd Syr Philip Sydney yn gyn-ddisgyblion.

[golygu] Cysylltiadau Cymreig

[golygu] Y wasg Gymraeg yn yr Amwythig

Symudodd Thomas Jones yr almanaciwr ei wasg o Lundain i'r Amwythig yn 1695 i gyhoeddi llyfrau Cymraeg. Am tua ddeng mlynedd a thrigain ar ôl hynny yr Amwythig oedd canolfan y fasnach lyfrau Cymraeg (dim tan 1718 y cafwyd y wasg drwyddedig gyntaf yng Nghymru).

Ar ddiwedd y ddeunawfed ganrif roedd gan Stafford Prys wasg yn y dref. Ei gyhoeddiad mwyaf uchelgeisiol efallai oedd y flodeugerdd Gymraeg Gorchestion Beirdd Cymru (1773).

[golygu] Dolenni allanol

   Eginyn erthygl sydd uchod. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.