Gemau'r Gymanwlad

Oddi ar Wicipedia

Delwyd Gemau'r Gymanwlad cyntaf yn 1930 yn Hamilton, Canada. Eu enw swyddogol ar y pryd oedd Gemau Ymerodraeth Prydain. Newidwyd yr enw yn 1954 i Gemau Ymerodraeth Prydain a'r Gymanwlad, ac eto yn 1970, newidwyd i Gemau Cymanwlad Prydain cyn dod at yr enw presennol, Gemau'r Gymanwlad, yn 1974.

Yn ogystal a sawl o chwaraeon Olympaidd, mae'r gemau'n cynnwys rhai chwaraeon a'i chwarawyn yn bennaf yn Ngwledydd y Gymanwlad, er engraifft, bowlio lawnt a rygbi saith a pêl rwyd.

Mae 53 aelod o Wledydd y Gymanwlad ar y funud, ac mae 71 tîm yn cymryd rhan yn y gemau. Mae'r pedwar gwal a greir Y Deyrnas UnedigLloegr, Yr Alban, Cymru a Gogledd Iwerddon—yn anfon tîmau arwahan i'r Gemau, Mae tîmau unigol hefyd yn cael eu gyrru o ardaloedd sy'n dibynnu ar Y Goron—Guernsey, Jersey ac Ynys Manaw—a sawl o diroedd Prydain drost y môr. Mae tiroedd allanol Awstralia, Ynysoedd Norfolk hefyd yn anfon eu tîm eu hunain, yn ogystal a Ynysoedd Cook a Niue, dwy talaith di-sofren sydd mewn cymdeithas rhydd â Seland Newydd.

Dim ond chw gwlad sydd wedi mynychu pob un o Gemau'r Gymanwlad: Awstralia, Canada, Lloegr, Seland Newydd, Yr Alban a Chymru.

Taflen Cynnwys

[golygu] Gwreiddiau

Delwedd:Cwn-beg.gif
Rhoddwyd Faner Gemau'r Ymerodraeth yn 1930 gan Gymdeithas Gemau Ymerodraeth Prydain Canada. Ategwyd pob blwyddyn a lleoliad y gemau ati hyd gemau 1950 pan newidwyd enw'r Gemau, ac ymddeolwyd y Faner fel canlyniad.

Cynnigwyd y sydiad o gystadlaeaeth chwaraeol Ymerodraeth Prydain gyntaf gan y Parchedig Astley Cooper yn 1891 pan ysgrifennodd erthygl yn The Times yn cynnig "Pan-Britannic-Pan-Anglican Contest and Festival every four years as a means of increasing the goodwill and good understanding of the British Empire".

Yn 1911, delwyd [[Gŵyl yr Ymerodraeth yn Llundain i ddathlu coroni Brenin George V. Fel rhan o'r ŵyl, delwyd Pencampwriaeth Rhyng-Ymerodraethol, a cystadleuodd tîmau o Awstralia, Canada, De Affrica a'r Deyrnas Unedig mewn chwaraeon megis bocsio, wrestlo, nofio ac athletau.

Yn 1928, gofynnwyd i Melville Marks (Bobby) Robinson drefnu y Gemau Ymerodraeth Prydain cyntaf. Delwyd rhain yn Hamilton, Ontario, Canada dwy flynedd yn ddiweddarach.

[golygu] Traddodiadau seremoni agoriadol

  • O 1930 i 1950, arweinwyd yr orymdaith o'r cenhedloedd gan un athlewtwr yn cario Baner yr Undeb, yn symboleiddio rôl Prydain yn yr Ymerodraeth Brydeinig.
  • Ers 1958, mae relay o athletwyr yn cario baton o Balas Buckingham i'r Seremoni Agoriadol. Yn y baton, mae neges gan y Frenhines yn cyfarch yr athletwyr. Yr athletwr olaf i gario'r baton fel arfer, fydd athletwr enwog o'r wlad sy'n cynnal y Gemau.
  • Mae pob cenedl arall yn gorymdeithio i mewn yn nhrefn yr wyddor Saesneg, heblaw y cyntaf, sef y wlad a gynnhalwyd y Gemau ddiwethaf, gyda'r wlad sy'n cynnal y Gemau yn dod i mewn olaf. Yn 2006, gorymdeithiodd y gwledydd i mewn mewn trefn yn ôl lleoliad daearyddol.
  • Mae tri baner yn hedfan yn y stadiwm yn ystod y seremoniau gwobrwyo: Y wlad a gynhelwyd gynt, y wlad sy'n cynnal, a'r wlad sy'n cynnal y Gemau nesaf.
  • Mae'r Fyddin yn ymwneud â'r seremoniau yn fwy nag ydynt yng Ngemau Olympaidd. Mae hyn i anrhydeddu traddodiad Milwrol Prydeinig yr hen Ymerodraeth.

[golygu] Boicotiau

Yn debyg i'r Gemau Olympaidd, mae Gemau'r Gymanwlad hefyd wedi dioddef boicot gwleidyddiaethol. Boicotwyd y Gemau yn 1978 gan Nigeria mewn protest at cysylltiadau chwaraeol Seland Newydd gyda oes apartheid De Affrica, a boicotiodd 32 o'r 59 cenedl o Affrica, Asia, a'r Caribi Gemau 1986, oherwydd agwedd llywodraeth Thatcher tuag at gysylltiadau chwaraeol De Affrica. Bygythwyd gemau 1974, 1982, ac 1990 hefyd gan foicotiau oherwydd De Affrica.

[golygu] Rhifynnau

[golygu] Gemau Ymerodraeth Prydain

  • Gemau Ymerodraeth Prydain 1930- Hamilton, Ontario, Canada
  • Gemau Ymerodraeth Prydain 1934 - Llundain, Lloegr
  • Gemau Ymerodraeth Prydain 1938 - Sydney, New South Wales, Australia
  • Gemau Ymerodraeth Prydain 1950 - Auckland, Seland Newydd

[golygu] Gemau Ymerodraeth Prydain a'r Gymanwlad

[golygu] Gemau Cymanwlad Prydain

[golygu] Gemau'r Gymanwlad

[golygu] Ffederasiwn Gemau'r Gymanwlad

[golygu] Dinasoedd Cais Gemau'r Gymanwlad 2014

[golygu] Dinasoedd Cais potensial Gemau'r Gymanwlad 2018

[golygu] Rhestr y cenhedloedd/dibynadwyoedd i gystadlu

[golygu] Cenhedloedd/dibynadwyoedd sydd wedi cystadlu

  • Aden1 1962
  • Anguilla 1982, 1998—
  • Antigua a Barbuda 1966–1970, 1978, 1994—
  • Awstralia 1930—
  • Y Bahamas 1954–1970, 1978–1982, 1990—
  • Bangladesh 1978, 1990—
  • Barbados 1954–1966, 1970–1982, 1990—
  • Belize 1978, 1994—
  • Bermuda 1930–1938, 1954–1982, 1990—
  • Botswana 1974, 1982—
  • Guiana Prydeinig2 1930–1938, 1954–1962
  • Honduras Prydeinig3 1962–1966
  • Ynysoedd Prydeinig Virgin 1990—
  • Brunei Darussalam 1958, 1990—
  • Cameroon 1998—
  • Canada 1930—
  • Ynysoedd Cayman 1978—
  • Ceylon4 1938–1950, 1958–1970
  • Ynysoedd Cook 1974–1978, 1986—
  • Cyprus 1978–1982, 1990—
  • Dominica 1958–1962, 1970, 1994—
  • Lloegr 1930—
  • Ynysoedd Falkland 1982—
  • Fiji 1938, 1954–1986, 1998—
  • Y Gambia 1970–1982, 1990—
  • Ghana 1958–1982, 1990—
  • Gibraltar 1958—
  • Yr Arfordir Aur5 1954
  • Grenada 1970–1974, 1994—
  • Guernsey 1970—
  • Guyana 1966–1970, 1978–1982, 1990—
  • Hong Kong6 1934, 1954–1962, 1970–1994
  • India 1934–1938, 1954–1958, 1966–1982, 1990—
  • Iwerddon7 1930
  • Iwerddon Rydd7 1934
  • Ynys Manaw 1958—
  • Jamaica 1934, 1954–1982, 1990—
  • Jersey 1958—
  • Kenya 1954–1982, 1990—
  • Kiribati 1998—
  • Lesotho 1974—
  • Malawi12 1970—
  • Malaya8 1950, 1958–1962
  • Malaysia 1966–1982, 1990—
  • Maldives 1986—
  • Malta 1958–1962, 1970, 1982—
  • Mauritius 1958, 1966–1982, 1990—
  • Montserrat 1994—
  • Mozambique 1998—
  • Namibia 1994—
  • Nauru 1990—
  • Newfoundland9 1930–1934
  • Seland Newydd 1930—
  • Nigeria 1950–1958, 1966–1974, 1982, 1990–1994, 2002—
  • Niue 2002—
  • Ynys Norfolk 1986—
  • Gogledd Borneo8 1958–1962
  • Gogledd Iwerddon7 1934–1938, 1954—
  • Gogledd Rhoedisia10 1954
  • Pakistan 1954–1970, 1990—
  • Papua New Guinea 1962–1982, 1990—
  • Rhodesia11 1934–1950
  • Rhodesia a Nyasaland10 1958–1962
  • Sant Helena 1982, 1998—
  • Sant Kitts a Nevis (Sant Christopher-Nevis-Anguilla 1978), 1990—
  • Sant Lucia 1962, 1970, 1978, 1994—
  • Sant Vincent a'r Grenadines 1958, 1966–1978, 1994—
  • Samoa a Dwyrain Samoa]] 1974—
  • Yr Alban 1930—
  • Seychelles 1990—
  • Sierra Leone 1966–1970, 1978, 1990—
  • Singapore8 1958—
  • Ynysoedd Solomon 1982, 1990—
  • De Affrica 1930–1958, 1994—
  • De Arabia1 1966
  • De Rhodesia10 1954
  • Sri Lanka 1974–1982, 1990—
  • Swaziland 1970—
  • Tanganyika13 1962
  • Tanzania 1966–1982, 1990—
  • Tonga 1974, 1982, 1990—
  • Trinidad a Tobago 1934–1982, 1990—
  • Ynysoedd Turks a Caicos 1978, 1998—
  • Tuvalu 1998—
  • Uganda 1954–1982, 1990—
  • Vanuatu 1982—
  • Cymru 1930—
  • Zambia12 1970–1982, 1990—
  • Zimbabwe12,14 1982, 1990–2002

Nodiadau:

1: Aden yn De Arabia a gadawodd y gymanwlad yn 1968.
2: Trodd i Guyana yn 1966.
3: Trodd i Belize yn 1973.
4: Trodd i Sri Lanka yn 1972.
5: Trodd i Ghana yn 1957.
6: Gadawodd y gymanwlad pan roddwyn nôl i Tseina yn 1997.
7: Cynyrchiolwydd Iwerddon fel Iwerddon Rydd a Gogledd Iwerddon yn 1934. Gadawodd Iwerddon Rydd y gymanwlad yn 1937 odan yr enw Gweriniaeth Iwerddon.
8: Ymunodd Malaya, North Borneo, Sarawak a Singapore i greu ffederasiwn Malaysia yn 1963. Gadawodd Singapore y ffederasiwn yn 1965.
9: Ymunodd â Chanada yn 1949.
10: Creodd De Rhodesia a Gogledd Rhodesia ffederasiwn gyda Nyasaland yn 1953 fel Rhodesia a Nyasaland, parhaodd hyn tan 1963.
11: Rhanwyd i greu De Rhodesia a Gogledd Rhodesia yn 1953.
12: Cystadlwyd o 1958–1962 fel rhan o Rhodesia a Nyasaland.
13: Creodd Zanzibar a Tanganyika ffederasiwn i greu Tanzania yn 1964.
14: Gadawodd y gymanwlad yn 2003.

[golygu] Cenhedloedd/dibynadwyoedd sydd heb gystadlu

Does dim llawer o wledydd dal heb gystadlu yn y Gemau, tystiolaeth yn ei hun o boblogrwydd y Gemau yng ngwledydd y Gymanwlad. O'r gwleydd rheiny, mae Tokelau yn debygol o gymryd rhan yn Gemau'r Gymanwlad 2010 yn Delhi. Mae Cymdeithas Gemau'r Gymanwlad, Cernyw a Gweriniaeth Twrcaidd Gogledd Cyprus hefyd wedi gwneu cais i'r CGF i gael cymryd rhan. Mae poblogaeth bychain Ynysoedd Pitcairn' (48 yn amcangyfrif Mawrth 2007) yn edrych fel bydd hi'n eu hatal rhag cymryd rhan fyth. Mae cenhedloedd/dibynadwyoedd eraill sy'n ddilys i gymryd rhan yn cynnwys [[Christmas Island]] a Ynysoedd Cocos (Keeling). Gallwn ddychmygu y gallai Rwanda a Yemen gymryd rhan mewn gemau yn y dyfodol.

[golygu] Rhestr Chwaraeon yn Ngemau'r Gymanwlad

Mae'r rheolau presennol yn gosod lleiafrif o ddeg, a ddim mwy na pymtheg o chwaraeon i gael eu cynnwys mewn amserlen Gemau'r Gymanwlad. Mae rhestr o chwaraeon craidd, sydd rhaid eu cynnwys, a rhestr pellach o chwaraeon derbynadwy gellir y Wlad a Gynhalir ddewis ohonni. Gall y wlad a gynhalir, ofyn i Gynulliad Cyffredinol y CGF am ragor o chwaraeon tîm i gael eu cynnwys, fel y gwnaeth Pwyllgor Trefnu Melbourne gyda Pêl Fasged ar gyfer Gemau 2006.

Mae'r rhestr chwaraeon craidd, ar yr hyn o bryd, yn cynnwys athletau, dyfrolau (nofio, deifio and nofio wedi'i syncroneiddio), bowlio lawnt, pêl rwyd (merched) a rygbi saith (dynion). Caidd rhain aros yn chwaraeon craidd hyd oleiaf Gemau 2014.

Mae'r rhestr o chwaraeon derbynadwy hefyn yn cynnwys saethyddiaeth, badminton, billiards a snwcer, bocsio, canwio, seiclo, fensio, gymnasteg, judo, rhwyfo, saethu, squash, tenis bwrdd, tenis, bowlio deg-pin, triathlon, codi pwysau, wrestlo a mordwyo. Cynnhwysir rhai yn aml, ond nid yw eraill, fel billiards a mordwyo, wedi eu derbyn yn llawn eto.

Yn 2002, cyflwynodd y CGF Tlws David Dixon ar gyfer chwaraewr rhagorol y Gemau.

Mae'n angenrheidiol hefyn, cynnwys chwaraeon ar gyfer Athletwyr Elet gydag Anabledd (Elite Athletes with a Disability (EAD)). Cyflwynwyd y rheol yma yng Ngemau 2002.

Ar 18 Tachwedd, 2006, ategwyd tenis a at restr y chwaraeon ar gyfer Gemau 2010 yn Delhi, yn dod a cyfanswm y chwaraeon i 17. Cafodd Billiards a snwcer eu hystyried, ond ni derbynwyd hwy.

[golygu] Chwaraeon a chynnhwysir yn y Gemau ar yr hyn o bryd

Dengys y blynyddoedd mewn bracedi, pryd gafodd y chwaraeon eu cynnwys yn y gemau gyntaf.

  • Dyfrolau (1930—)
    • Nofio
    • Nofio wedi'i Syncroneiddio
    • Deifio
  • Athletau (men: 1930—, women: 1934—)
  • Badminton (1966—)
  • Pêl Fasged (2006—)
  • Bocsio (1930—)
  • Seiclo (1934—)
  • Gymnasteg (1978, 1990—)
    • Rhythmic gymnastics (1994–1998, 2006—)
  • Hoci Cae (1998—)
  • Bowlio lawnt (1930–1962, 1972—)
  • Pêl Rwyd (1998—)
  • Rugbi saith (1998—)
  • Saethu (1966, 1974—)
  • Squash (1998—)
  • Tenis Bwrdd (2002—)
  • Triathlon (2002—)
  • Codi Pwysau (1950—)
  • Charaeon ar gyfer chwaraewyr gydag Anabledd (2002—)
    • Athletau
    • Nofio
    • Tenis Bwrdd
    • Codi Pwysau

[golygu] Chwaraeon ar Adwy

  • Saethyddiaeth (1982 probably 2010)
  • Criced (1998)
  • Fensio (1950–1970) (gweler hefyd Pencampwriaethau Fensio'r Gymanwlad)
  • Wrestlo amatur (1930–1986, 1994, 2002,yn ôl yn 2010)
  • Judo (1990, 2002) (See also Pencampwriaethau Judo'r Gymanwlad)
  • Rhwyfo (1930, 1938–1962, 1986) (Efallai delir yn 2014 os ennillir Glasgow y nomineiddio)
  • Bowlio Deg-pin (1998) (gweler hefyd Pencampwriaethau Bowlio Deg-pin y Gymanwlad)

[golygu] Chwaraeon na'u cynnhwyswyd erioed

  • Karate - gweler hefyd Pencampwriaethau Karate'r Gymanwlad
  • Tenis
  • Snwcer
  • Pleserlongio
  • Taekwondo - gweler hefyd Pencampwriaethau Taekwondo'r Gymanwlad
  • Polo Dwr
  • Achub Bywyd - gweler hefyd Pencampwriaethau Achub Bywyd Pwll y Gymanwlad

[golygu] Gweler hefyd

  • Pencampwriaethau Achub Bywyd Pwll y Gymanwlad
  • Pencampwriaethau Bridge Gwledydd y Gymanwlad
  • Pencampwriaethau Codi Pwysau'r Gymanwlad
  • Pencampwriaethau Gymnasteg Rhythmig y Gymanwlad
  • Pencampwriaethau Rhwyfo'r Gymanwlad
  • Pencampwriaethau Mordwyo'r Gymanwlad
  • Pencampwriaethau Saethu'r Gymanwlad
  • Pencampwriaethau Polo Dwr y Gymanwlad
  • Gemau'r Gymanwlad Iau
  • Gemau'r Ymerodraeth Indiaidd

[golygu] Dolenni allanol

  • [3] Gwefan Swyddogol Gemau'r Gymanwlad
  • [4] Blog Gemau'r Gymanwlad
  • [5] Baneri ac arwyddluniau Gemau'r Gymanwlad - esblygiad arwyddluniau'r Gemau
  • [6] The Empire Strikes Back - Rhaglen Radio Awstralia, (gydag adysgrif) am hanes a dyfodol y "gemau cyfeillgar".
  • [7] Almanac Canlyniadau Trac a Chae

[golygu] Gewfannau Swyddogol Gemau'r Gymanwlad

  • [8] Gewfan Swyddogol Delhi 2010
  • [9] Gewfan Swyddogol India & Gemau'r Gymanwlad 2010: Gwybodaeth Penodedig
  • [10] Gewfan Swyddogol Melbourne 2006
  • [11] Gewfan Swyddogol Manceinion 2002
  • [12] Gewfan Swyddogol Kuala Lumpur 1998

[golygu] Gewfannau Swyddogol Cais ar gyfer Gemau'r Gymanwlad

  • [13] Gewfan Swyddogol Cais Abuja 2014
  • [14] Gewfan Swyddogol Cais Glasgow 2014

[golygu] Gwledydd

  • [15] Cymdeithas Gemau'r Gymanwlad, Awstralia
  • [16] Cymdeithas Gemau'r Gymanwlad Ynys Manaw]
  • [17] Cymdeithas Gemau'r Gymanwlad Lloegr]