Abercynon

Oddi ar Wicipedia

Gwesty'r Thorn, Abercynon
Gwesty'r Thorn, Abercynon

Pentref bychan yng Nghwm Cynon, yn Rhondda Cynon Taf, de Cymru yw Abercynon. Mae'n gorwedd ar gymer afon Cynon ac afon Taf, tua phymtheg milltir i'r gogledd-orllewin o Gaerdydd.

Ceir dwy orsaf drenau yno, un ar y rheilffordd o Gaerdydd i Aberdâr, a'r llall ar reilffordd Caerdydd-Merthyr Tudful.

Abercynon oedd pen y daith reilffordd stêm gyntaf yn hanes y byd pan yrrodd Richard Trevithick injan stêm, ar 21 Chwefror 1804, a oedd yn tynnu haearn a theithwyr, o waith haearn Penydarren ym Merthyr Tudful i fasn Camlas Morgannwg yn Abercynon. Ceir cofebion i'r daith hanesyddol ym Mhenydarren ac yn Abercynon.

Datblygodd y pentref fel canolfan cludiant ar gyffordd ar Gamlas Morgannwg ac ar fan cyffwrdd dwy gangen rheilffordd Cwm Taf. "Navigation" oedd enw'r pentref am gyfnod. Suddwyd pwll glo yno ym 1889 a ymunwyd ag Ynysybwl ac a adnabuwyd hyd ei gau yn yr wythdegau fel Glofa Abercynon Lady Windsor.

Ganwyd y paffiwr Dai Dower yno. Mae plasty Llancaiach Fawr heb fod ymhell o'r pentref.

Mae Abercynon yn gartref i Westy'r Thorn, a ddefnyddiwyd gan Tom Jones i ymarfer ar gyfer ei berfformiadau.

[golygu] Dolenni allanol



Trefi a phentrefi Rhondda Cynon Taf

Aberaman | Abercynon | Aberdâr | Aberpennar | Beddau | Cwmaman | Dinas Rhondda | Gilfach Goch | Hirwaun | Llanhari | Llantrisant | Llwydcoed | Y Maerdy | Nantgarw | Penderyn | Penrhiw-ceibr | Pentre'r Eglwys | Pont-y-Clun | Pontypridd | Penywaun | Y Porth | Rhigos | Tanysguboriau | Tonypandy | Treherbert | Treorci | Ystrad Rhondda

Ieithoedd eraill