Llangamarch
Oddi ar Wicipedia
Pentref gwledig ym Mhowys yw Llangamarch (Saesneg: Llangammarch Wells). Mae'n gorwedd ar lan Afon Irfon ar ei chymer ag Afon Cammarch, 6 milltir a hanner i'r gorllewin o Lanfair-ym-Muallt a thua 3 milltir i'r dwyrain o Lanwrtyd. Mae ganddo boblogaeth o 475 (2001).
I'r de o'r pentref cyfyd bryniau Mynydd Epynt i gyrraedd 1554 troefedd yn y Drum Du a'r Bryn Du.
Yn ôl traddodiad sefydlwyd clas yn Llangamarch gan sant o'r enw Camarch/Cammarch, un o feibion Gwynlliw, ond ymddengys fod y pentref yn cymryd ei enw oddi ar yr afon o'r un enw. Cysgegrir yr eglwys i Sant Tysilio. Ceir darn o faen gyda chroes Geltaidd yn y porth.
Roedd John Penry (1559 - 1593), y merthyr Protestannaidd a llenor enwog, yn frodor o Langamarch.
Gelwir y pentref yn Llangammarch Wells yn Saesneg am iddo ddod yn ddyfrfa poblogaidd iawn, gyda Llanfair-ym-Muallt, Llandrindod a Llanwrtyd, yn y 19eg ganrif. Roedd yn spa oedd yn arbennig o boblogaidd gan ymwelwyr o'r Almaen, yn cynnwys y kaiser Wilhelm II a arosodd yno yn 1912.
Mae gan Lamgamarch orsedd ar Reilffordd Calon Cymru.