Dafydd ap Siencyn

Oddi ar Wicipedia

Herwr a bardd oedd Dafydd ap Siencyn (blodeuai tua 1450). Ei dad oedd Siancyn ap Dafydd ab Y Crach, a'i fam oedd Margred ferch Rhys, mab Rhys Gethin, cadfridog Owain Glyndŵr.

Yng nghyfnod Rhyfeloedd y Rhosynnau, roedd Dafydd, oedd yn berthynas i Owain Tudur, yn gefnogwr plaid y Lancastriaid. Pan droes y rhyfel yn erbyn y Lancastriaid, aeth Dafydd yn herwr. Bu'n byw yng Nghoed Carreg y Gwalch, ger Llanrwst, am flynyddoedd. Dywedir iddo ddal Castell Harlech gyda Robert ap Meredudd. Gyda Ieuan ap Rhobert ap Maredudd, cadwodd Nantconwy yn erbyn y brenin hyd 1468, ac anrheithiodd rannau o Sir Ddinbych. Yn 1468 daeth byddin Iorcaidd dan William Herbert, Iarll Penfro i feddiannu'r ardal.

Derbyniodd bardwn yn 1468, ac yn ddiweddarach fe'i penodwyd yn Gwnstabl Castell Conwy, wedi iddo ladd ei ragflaenydd. Dywedir i Dafydd farw o glwyfau a gafodd mewn ffrwgwd, ac iddo gyfansoddi dau englyn ar ei wely angau. Cadwyd cerddi iddo gan Ieuan ap Gruffydd Leiaf a Tudur Penllyn, ac mae rhywfaint o farddoniaeth gan Dafydd ei hun wedi ei gadw: cywydd ateb i Dudur Penllyn a chywyddau moliant i Forus Wyn o Foelyrch a Roger Kynaston.

Mewn llenyddiaeth ddiweddar, mae'n ymddangos yn Dafydd ab Siencyn yr herwr, a Rhys yr arian daear: dwy ramant Gymreig gan Elis o'r Nant (Ellis Pierce), a gyhoeddwyd yn 1905. Yn ddiweddarach, ef yw arwr cyfres o nofelau hanesyddol gan Emrys Evans. Cyhoeddwyd y rhain gan Gwasg Carreg Gwalch, a enwyd ar ôl y coed lle bu'n llochesu.

Gellir gweld sbardun y dywedir ei bod yn eiddo i Dafydd yn eglwys y plwyf, Llanrwst.

[golygu] Llyfryddiaeth

  • Evans, Emrys, Dafydd ap Siencyn: y gwr a'i gyfnod (Gwasg Carreg Gwalch, 1983) ISBN 0863810217


Beirdd yr Uchelwyr Iolo
Casnodyn | Wiliam Cynwal | Dafydd ap Gwilym | Dafydd ap Siencyn | Dafydd Gorlech | Deio ab Ieuan Du | Einion Offeiriad | Gronw Gyriog | Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan | Gruffudd ap Dafydd ap Tudur | Gruffudd ap Tudur Goch | Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed | Gruffudd Hiraethog | Guto'r Glyn | Gwerful Fychan | Gwilym Ddu o Arfon | Gwilym Tew | Huw Ceiriog | Hywel Cilan | Hywel Ystorm | Ieuan Brydydd Hir | Iolo Goch | Iorwerth ab y Cyriog | Ithel Ddu | Lewys Glyn Cothi | Lewys Morgannwg | Llywarch Bentwrch | Llywelyn Goch ap Meurig Hen | Llywelyn Siôn | Mab Clochyddyn | Prydydd Breuan | Tomos Prys | Siôn Phylip | Siôn Tudur | Robert ab Ifan | Robin Ddu ap Siencyn | Rhisierdyn | Rhisiart ap Rhys | Rhys ap Dafydd ab Einion | Rhys Brydydd | Rhys Goch Eryri | Sefnyn | Simwnt Fychan | Siôn Cent | Tudur Aled | Tudur ap Gwyn Hagr | Yr Ustus Llwyd