Llywarch Bentwrch

Oddi ar Wicipedia

Un o Feirdd yr Uchelwyr a ganai yn y bedwaredd ganrif ar ddeg oedd Llywarch Bentwrch (fl. tua chanol y 14eg ganrif). Mae'n debygol ei fod yn frodor o Ynys Môn.

Ni wyddys nemor dim am y bardd ar wahân i'r hyn y gellir casglu o dystolaeth yr unig gerdd ganddo sydd ar glawr. Mae ei enw barddol hynod yn codi sawl cwestiwn. Fe allai fod yn gyfeiriad at ryw hynodrwydd corfforol - roedd y beirdd yn ddigon parod i arddel enwau sy'n ymddangos ini heddiw yn ddigon amharchus - neu at enw lle, efallai. Ceir sawl enghraifft o afonydd Twrch yng Nghymru, yn cynnwys Afon Twrch ger Llanbabo, Môn, ond dim un enghraifft o Bentwrch fel enw lle.

Mae unig gerdd Llywarch yn gywydd moliant i Ddafydd Fychan ap Dafydd Llwyd (fl. 1346-1377) o Drehwfa (cwmwd Llifon) a Threfeilir (cwmwd Malltraeth), gorllewin Môn. Ceir cyfeiriad yn y cywydd hwnnw sy'n awgrymu ei fod yn fardd teuluol i deulu Dafydd neu o leiaf ei fod yn gyfarwydd iawn â chanu yn ei blas. Roedd Dafydd Llwyd yn noddwr pwysig a cheir cerddi iddo gan eraill o feirdd y cyfnod fel Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed, er enghraifft.

Cerdd o fawl traddodiadol sy'n dwyn nodweddion newydd hefyd yw y cywydd. Pwysleisir haelioni'r noddwr a'r bwyd da sydd i'w gael yn ei lys, gan ei gymharu ag Ifor Hael, noddwr enwog Dafydd ap Gwilym.

[golygu] Llyfryddiaeth

  • Nerys Ann Jones (gol.), 'Gwaith Llywarch Bentwrch', yn Gwaith Sefnyn, Rhisierdyn, Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed a Llywarch Bentwrch (Aberystwyth, 1995). 'Cyfres Beirdd yr Uchelwyr'.


Beirdd yr Uchelwyr Iolo
Casnodyn | Wiliam Cynwal | Dafydd ap Gwilym | Dafydd ap Siencyn | Dafydd Gorlech | Deio ab Ieuan Du | Einion Offeiriad | Gronw Gyriog | Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan | Gruffudd ap Dafydd ap Tudur | Gruffudd ap Tudur Goch | Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed | Gruffudd Hiraethog | Guto'r Glyn | Gwerful Fychan | Gwilym Ddu o Arfon | Gwilym Tew | Huw Ceiriog | Hywel Cilan | Hywel Ystorm | Ieuan Brydydd Hir | Iolo Goch | Iorwerth ab y Cyriog | Ithel Ddu | Lewys Glyn Cothi | Lewys Morgannwg | Llywarch Bentwrch | Llywelyn Goch ap Meurig Hen | Llywelyn Siôn | Mab Clochyddyn | Prydydd Breuan | Tomos Prys | Siôn Phylip | Siôn Tudur | Robert ab Ifan | Robin Ddu ap Siencyn | Rhisierdyn | Rhisiart ap Rhys | Rhys ap Dafydd ab Einion | Rhys Brydydd | Rhys Goch Eryri | Sefnyn | Simwnt Fychan | Siôn Cent | Tudur Aled | Tudur ap Gwyn Hagr | Yr Ustus Llwyd