Llanfair
Oddi ar Wicipedia
- Am bentrefi eraill sydd a "Llanfair" yn rhan o'r enw, gweler Llanfair (gwahaniaethu).
Pentref a phlwyf yn ne Gwynedd ar arfordir Ardudwy yw Llanfair. Saif ger y briffordd A496 tua milltir a hanner i'r de o Harlech, hanner ffordd rhwng y dref honno a phentref Llanbedr. Ar un adeg bu gwaith llechi yn bwysig i'r economi lleol.
Mae'r pentref o fewn rhai canllathau o lan y môr gyda golygfa dros Fae Ceredigion i benrhyn Llŷn a bryniau Eryri. I'r gogledd mae Morfa Harlech yn dechrau ac yn ymestyn i'r Traeth Bach. Y tu ôl i'r pentref, i'r dwyrain, mae rhes o fryniau'n codi; ceir nifer o hynafiaethau arnynt, yn cynnwys siambrau claddu a meini hirion. I'r de-orllewin, hanner milltir i ffwrdd, ceir pentref bychan Llandanwg a'i eglwys hynafol.
Mae nifer o dai ac adeiladau eraill y pentref yn enghreifftiau da o adeiladwaith lleol â cherrig mawr.
Eglwys Fair yw eglwys y plwyf. Ceir ysgrîn o'r 17eg ganrif ynddi. Yno hefyd gellir gweld beddfaen y llenor Ellis Wynne, awdur Gweledigaethau y Bardd Cwsc, a gladdwyd yno yng Ngorffennaf 1734.