Papurau newydd Cymraeg
Oddi ar Wicipedia
Cymraeg |
---|
Mae'r erthygl hon yn rhan o'r gyfres ar y Gymraeg |
Iaith |
Gramadeg | Morffoleg | Orgraff | Seinyddiaeth | Yr wyddor | Cymraeg llafar | Cymraeg ysgrifenedig | Benthyg geiriau |
Hanes |
Hanes | Trawsnewidiad y Frythoneg i'r Gymraeg | Cymraeg Cynnar | Hen Gymraeg | Cymraeg Canol | Cymraeg Modern Cynnar | Cymraeg Modern Diweddar | Hanes siaradwyr, tiriogaeth a statws y Gymraeg | Addysg Gymraeg |
Diwylliant a chyfryngau |
Diwylliant | Cerddoriaeth | Eisteddfod | Ffilm | Llenyddiaeth | Theatr Cyfryngau | Papurau newydd | Radio | Rhyngrwyd | Teledu |
Tafodieithoedd |
Tafodieithoedd | Cymraeg y gogledd | Cymraeg y de | Y Bowyseg | Y Ddyfedeg | Y Wenhwyseg | Y Wyndodeg | Cymraeg y Wladfa | Wenglish |
Mudiadau a sefydliadau |
Bwrdd yr Iaith Gymraeg | Cymdeithas yr Iaith | Y Cymmrodorion | Cymuned | Merched y Wawr | Yr Urdd |
Cafwyd cylchgronau Cymraeg mor gynnar â chanol y 18fed ganrif ond bu rhaid aros tan y 19eg ganrif i weld y papurau newydd Cymraeg go iawn cyntaf.
Taflen Cynnwys |
[golygu] Y bedwaredd ganrif ar bymtheg
Roedd gan Thomas Gee ran allweddol yn natblygiad y wasg Gymraeg yn y 19eg ganrif. Ei gyfraniad unigol pwysicaf efallai oedd cyhoeddi Baner Cymru yn 1857 (Baner ac Amserau Cymru ar ôl hynny, newyddiadur mwyaf dylanwadol ei ddydd.
[golygu] Yr ugeinfed ganrif
Torrai sawl llenor Cymraeg ei yrfa ym myd newyddiaduraeth Cymru, gan gynnwys T. Gwynn Jones, Dic Tryfan ac E. Morgan Humphreys ill dau ar staff Y Genedl yng Nghaernarfon, a Saunders Lewis.
[golygu] Y sefyllfa heddiw
Y Byd bydd y papur newydd dyddiol Cymraeg cyntaf. Caiff Y Cymro ei gyhoeddi'n wythnosol. Mae papurau bro – papurau cymunedol a gaiff eu hysgrifennu gan wirfoddolwyr – wedi dod yn brif nodwedd diwylliant newyddiaduro Cymru yn ystod y tri degawd diwethaf.
[golygu] Llyfryddiaeth
- E. Morgan Humphreys, Y Wasg Gymraeg (Gwasg y Brython, Lerpwl, 1944). Arolwg byr ond defnyddiol, Cyfres Pobun.
- T.M. Jones, Llenyddiaeth Fy Ngwlad: Hanes y Newyddiadur a'r Cylchgrawn Cymreig yng Nghymru, America ac Awstralia (Treffynnon, 1893). Er ei bod wedi dyddio erys y gyfrol yn ffynhonell werthfawr ar hanes cynnar y wasg Gymreig yn ddwy iaith.
- Huw Walters, Llyfryddiaeth Cylchgronau Cymreig 1735-1850/Bibliography of Welsh Periodicals 1735-1850 (Llyfrgell Genedlaethol Cymru, 1984)
- Huw Walters, Llyfryddiaeth Cylchgronau Cymreig 1851-1900/Bibliography of Welsh Periodicals 1851-1900 (Llyfrgell Genedlaethol Cymru, 2004)
- Cyhoeddi papurau newydd yng Nghymru o wefan Newsplan Cymru (adalwyd 3 Hydref, 2007)
[golygu] Gweler hefyd
- Rhestr Papurau Bro
- Cylchgronau Cymraeg