Y Llyfr Du o'r Waun

Oddi ar Wicipedia

Tudalen o'r Llyfr Du o'r Waun (o argraffiad ffacsimili John Gwenogvryn Evans)
Tudalen o'r Llyfr Du o'r Waun (o argraffiad ffacsimili John Gwenogvryn Evans)

Llawysgrif a ysgrifenwyd ar femrwn yng Ngwynedd (yn Arfon efallai) tua chanol y 13eg ganrif yw'r Llyfr Du o'r Waun (Peniarth 29) (Saesneg Black Book of Chirk). Mae'n cynnwys y testun Cymraeg hynaf o'r Cyfreithiau Cymraeg (Cyfreithiau Hywel Dda) a adweinir fel Fersiwn Llyfr Iorwerth. At y testun hwnnw ychwanegwyd marwnad i'r Tywysog Llywelyn ap Gruffudd a rhestr o ddiharebion Cymraeg. Ceir hefyd nodyn dyddiedig 1608 gan yr ysgolhaig Syr Thomas Wiliems. Roedd y llawysgrif yn eiddo i John Edwards o'r Waun ar ddechrau'r 17eg ganrif.

Mae'r llawysgrif yn adnabyddus am unigrwydd ei orgraff. Mae hyn wedi arwain rhai ysgolheigion (megis Morgan Watkin) i awgrymu iddi gael ei chopïo gan ysgrifennydd Eingl-Normanaidd nad oedd yn medru'r Gymraeg yn ddigonol, neu gan ysgrifennydd oedd yn gyfarwydd â thraddodiadau orgraff Ffrangeg Normanaidd yn unig. Tueddir heddiw (yn dilyn Russell) i briodoli hynodrwydd yr orgraff i ffynhonell Hen Gymraeg oedd yn defnyddio confensiynau sillafu ceidwadol.

[golygu] Llyfryddiaeth

[golygu] Y testun

  • J. Gwenogvryn Evans (gol.), The Chirk Codex. Facsimile of the Chirk Codex of the Welsh Laws (argraffiad ffacsimili) (Llanbedrog, 1909).

[golygu] Llenyddiaeth eilradd

  • Russell, Paul. Scribal (in)competence in thirteenth-century north Wales: The orthography of the Black Book of Chirk (Peniarth ms. 29). Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru 29 (1995): 129–76.
  • Watkin, Morgan. The Black Book of Chirk and the Orthographia Gallica Anglicana: The chronology of the Black Book of Chirk on the basis of its Old French graphical phenomena. Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru 14 (1966): 351–60.
Ieithoedd eraill