Trecastell

Oddi ar Wicipedia

Pentref yn ne-orllewin Powys yw Trecastell (llurguniad Seisnig: Trecastle), ar bwys Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog.

Gorwedd Trecastell ar y draffordd A40 rhwng Aberhonddu a Llanymddyfri, tua 3 milltir i'r gorllewin o Bontsenni. I'r gogledd ceir Mynydd Epynt ac i'r de ceir y Mynydd Du a'r Fforest Fawr. Ger y pentref ceir safle caer Rufeinig dros nos Y Pigwn.

Enwir y pentref ar ôl y castell mwnt a beili a godwyd yno yn y 12fed ganrif gan yr arglwydd Normanaidd lleol Bernard de Neufmarche i amddiffyn Aberhonddu rhag ymosodiadau o gyfeiriad Deheubarth i'r gorllewin. Treuliodd Edward I o Loegr dri diwrnod yn Nhrecastell yn 1295 yn ystod y gwrthryfel Cymreig yn ymladd ag arglwyddi Cymreig yr ardal. Erys olion y castell ar y safle heddiw.

Yn y cyfnod modern, daeth Trecastell yn arosfa ar lwybr y goets fawr rhwng Caerloyw a Llanymddyfri. Roedd ar lwybr pwysig i'r porthmyn hefyd.

Erbyn y 19eg ganrif bu gan y pentref wyth ffair flynyddol, gwaith nwy, dwy ysgol, melin grawnfwyd, dau gofail, 16 siop a sawl tafarn. Roedd yno felin wlân hefyd, un o'r fwyaf yn yr ardal.

[golygu] Dolenni allanol


Trefi a phentrefi Powys

Abaty Cwm-hir | Abercraf | Aberedw | Aberhonddu | Aberhosan | Abertridwr | Caersws | Capel Isaf | Capel Uchaf | Carno | Castell Madog | Castell Paun | Cleirwy | Cnwclas | Commins Coch | Craig-y-nos | Crossgates | Crucywel | Defynnog | Dolanog | Y Drenewydd | Eisteddfa Gurig | Y Gelli Gandryll | Glantwymyn | Glascwm | Libanus | Llan | Llanafan Fawr | Llanandras | Llanarmon Mynydd Mawr | Llanbadarn Fynydd | Llanbister | Llanbrynmair | Llandrindod | Llanddewi Ystradenni | Llanelwedd | Llanerfyl | Llanfair Caereinion | Llanfair-ym-Muallt | Llanfechain | Llanfihangel Nant Melan | Llanfihangel Rhydieithon | Llanfihangel-yng-Ngwynfa | Llanfrynach | Llanfyllin | Llangadfan | Llangamarch | Llangurig | Llangynllo | Llangynog | Llangynyw | Llanidloes | Llanllugan | Llanrhaeadr-ym-Mochnant | Llansantffraed-yn-Elfael | Llansantffraid-ym-Mechain | Llanwddyn | Llanwrin | Llanwrtyd | Llanwyddelan | Llwydiarth | Machynlleth | Manafon | Meifod | Merthyr Cynog | Penegoes | Pennant Melangell | Pentref Dolau Honddu | Pont Llogel | Pontrobert | Pontsenni | Pwllgloyw | Rhaeadr Gwy | Sant Harmon | Sycharth | Talgarth | Tirabad | Y Trallwng | Trecastell | Trefaldwyn | Trefeglwys | Trefyclawdd | Trewern | Ystradgynlais

Ieithoedd eraill