Abercastell
Oddi ar Wicipedia
Pentref bychan ar fae Cwm Badau yw Abercastell, ar arfordir Sir Benfro hanner ffordd rhwng Tyddewi ac Abergwaun.
Dim ond ychydig o dai sydd yno heddiw, ond roedd yn harbwr bach digon prysur ym 1566. Yn ôl yr hynafiaethydd Richard Fenton, hwyliai llongau bach yn ôl ac ymlaen rhwng Abercastell a Bryste ddechrau'r bedwaredd ganrif ar bymtheg, yn cludo menyn ac ŷd ar eu ffordd allan ac yn cludo nwyddau cyffredinol ar eu ffordd yn ôl. Yn ddiweddarach ceirch a allforid a glo carreg (anthracite) a fewnforid. Llosgid calch yn yr hen odyn sydd i'w weld yn yr harbwr o hyd.
Hanner milltir o'r pentref mae Carreg Samson, un o'r cromlechi gorau yng Nghymru. Dywedir fod bys Samson wedi'i gladdu ar Ynys-y-castell ger yr harbwr.
Ar 15 Mehefin 1876 glaniodd Alfred Johnson yn Abercastell yn ei gwch ugain troedfedd y Centennial ar ôl hwylio ar ei ben ei hun yr holl ffordd dros Fôr yr Iwerydd, y dyn cyntaf i gyflawni'r gamp honno.
|
![]() |
---|---|
Abercastell | Abercych | Aberdaugleddau | Abereiddi | Abergwaun | Amroth | Angle | Arberth | Boncath | Brynberian | Caeriw | Camros | Casblaidd | Casnewydd Bach | Castell Gwalchmai | Castellmartin | Cilgerran | Cilgeti | Clunderwen | Crymych | Cwm yr Eglwys | Dale | Dinbych-y-Pysgod | Doc Penfro | East Williamston | Eglwyswrw | Hwlffordd | Llanbedr Efelffre | Llandudoch | Llandyfái | Llandysilio | Llanddewi Efelffre | Llanhuadain | Llanfyrnach | Llanwnda | Maenclochog | Maenorbŷr | Manordeifi | Marloes | Mathri | Mynachlog-ddu | Nanhyfer | Neyland | Penfro | Pontfaen | Rosebush | Rudbaxton | Saundersfoot | Solfach | Stepaside | Trefdraeth | Trefin | Treletert | Tyddewi | Wdig |