Llyn y Dywarchen, Rhyd Ddu

Oddi ar Wicipedia

Llyn yng Ngwynedd yw Llyn y Dywarchen, ychydig i'r gogledd-orllewin o bentref Rhyd Ddu ac i'r de-orllewin o Lyn Cwellyn. Mae ganddo arwynebedd o 40 acer

Ceir nifer o straeon am y llyn yma. Nododd Gerallt Gymro ar ei daith trwy Gymru yn 1188 fod ynys yn nofio ar y llyn, ac yn medru symud yma ac acw. Yn ddiweddarach, cadarnhawyd hyn gan nifer o deithwyr, yn cynnwys Thomas Pennant yn 1786 a Ward yn 1931. Nid yw yno bellach, ond mae'n debyg mai rhan o'r lan wedi torri ymaith ydoedd. Ni ddylid cymysgu'r ynys symudol hon a'r ynys barhaol sydd ynghanol y llyn.

Stori arall, a adroddir am nifer o lynnoedd eraill hefyd, oedd i fugail ieuanc weld merch o'r Tylwyth Teg yn dawnsio ar lan y llyn. Syrthiasant mewn cariad a phriodi, ond ar yr amod na fyddai byth yn ei tharo a haearn. Un diwrnod gwnaeth hynny, a diflannodd y ferch.

Ar un adeg roedd nant yn llifo o'r llyn tua'r gorllewin ar hyd Dyffryn Nantlle, ond ers i argae gael ei adeiladu mae nant yn llifo i lawr i Lyn y Gadair ac Afon Gwyrfai.

[golygu] Llyfryddiaeth

  • Geraint Roberts, The lakes of Eryri (Gwasg Carreg Gwalch, Llanrwst, 1995). ISBN 0-863811-338-0