Meurig ap Tewdrig

Oddi ar Wicipedia

Brenin teyrnasoedd Gwent a Glywysing yn ne-ddwyrain Cymru yn yr Oesoedd Tywyll cynnar oedd Meurig ap Tewdrig (Lladin: Mauricius) (fl. 6ed ganrif OC, efallai tua 585 - 665?). Roedd yn fab i'r brenin Tewdrig (Sant Tewdrig).

Rydym yn dibynnu ar dystiolaeth y siarteri cynnar a geir yn Llyfr Llandaf ac ar rai o'r achau Cymreig am ein gwybodaeth amdano, ac felly rhaid trin y dystiolaeth yn ofalus.

Ymddengys fod Meurig wedi cymryd drosodd fel brenin Gwent pan ymddeolodd ei dad Tewdrig i fynd yn feudwy yng nghlas Tyndyrn, yn ôl traddodiad. Ond dywedir i'w dad ddod allan o'i ymddeoliad i'w gynorthwyo yn erbyn y Sacsoniaid oedd yn ceisio goresgyn Gwent ac i'r ddau orchfygu'r goresgynwyr ym Mrwydr Pont y Saeson. Clwyfwyd Tewdrig yn angeuol a bu farw ar ôl y frwydr. Claddodd Meurig ei dad ym Mathern, a rhoddodd y tir amgylchynnol (yn cynnwys ardal Pwllmeurig), yn rhodd i Esgobion Llandaf. Fodd bynnag, mae lle i amau dilysrwydd y rhan honno o'r hanes o leiaf, am fod Llandaf yn awyddus i osod allan ei hawl i dir mewn sawl rhan o dde Cymru ac yn cofnodi'r hawliau hynny ganrifoedd yn ddiweddarach yn Llyfr Llandaf.

Ymddengys fod Meurig wedi aduno ei deyrnas ag Erging (mân deyrnas gynnar yn yr hyn sy'n Swydd Henffordd heddiw) trwy briodi Onbrawst, ferch Gwrgan Fawr o Erging. Honna Llyfr Llandaf fod Meurig wedi rhoi llawer o dir yn rhodd i glas Llandaf, lle cafodd ei gladdu.

Roedd yn dad i Athrwys ap Meurig. Credir i Athrwys farw cyn Meurig, ac i'w wyrion, Ithel a Morgan Mwynfawr, etifeddu'r deyrnas.

[golygu] Cyfeiriadau

Ieithoedd eraill