Llanafan Fawr

Oddi ar Wicipedia

Erthygl am y pentref ym Mhowys yw hon. Am y pentref yng Ngheredigion gweler Llanafan. Gweler hefyd Afan (gwahaniaethu).

Pentref bychan a phlwyf ym Mrycheiniog, de Powys, yw Llanafan Fawr (ffurfiau amgen: Llanafan-fawr / Llanafan-Fawr). Mae'n gorwedd tua 5 milltir i'r gorllewin o dref Llanfair-ym-Muallt.

Gorwedd Llanafan Fawr ar lan afon Chwerfru, ffrwd sy'n rhedeg i lawr o lethrau'r Garn ym mryniau Elerydd i ymuno yn afon Irfon ger Llanfair-ym-Muallt.

Enwir y pentref a'r plwyf ar ôl Sant Afan ('Afan Buallt' neu'r 'Esgob Afan', fl. 500-542). Yn ôl traddodiad llofruddiwyd Afan gan fintai o Wyddelod ar gyrch ym Mrycheiniog ym 542, ar lan ffrwd yn y plwyf a elwir yn Nant Esgob.[1] Yn llan yr eglwys a gysegrir i'r sant ceir pren ywen sydd wedi sefyll yno am tua 2,000 o flynyddoedd.

Bu'r ysgolhaig a bardd Evan Evans (Ieuan Fardd) yn gurad yn Llanafan Fawr ddiwedd y 1750au. Mae'r bardd Saesneg T. Harri Jones yn enedigol o'r pentref.

Dywedir bod Tafarn y Llew Goch yn y pentref yn dyddio i'r 12fed ganrif, er nad yw'r adeilad ei hun yn dyddio o'r cyfnod hwnnw. Cynhelir Sioe Amaethyddol Llanafan Fawr yn flynyddol ar y trydydd Sadwrn ym mis Medi.

[golygu] Cyfeiriadau

  1. T. D. Breverton, The Book of Welsh Saints (Cyhoeddiadau Glyndŵr, 2000).


Trefi a phentrefi Powys

Abaty Cwm-hir | Abercraf | Aberedw | Aberhonddu | Aberhosan | Abertridwr | Caersws | Capel Isaf | Capel Uchaf | Carno | Castell Madog | Castell Paun | Cleirwy | Cnwclas | Commins Coch | Craig-y-nos | Crossgates | Crucywel | Defynnog | Dolanog | Y Drenewydd | Eisteddfa Gurig | Y Gelli Gandryll | Glantwymyn | Glascwm | Libanus | Llan | Llanafan Fawr | Llanandras | Llanarmon Mynydd Mawr | Llanbadarn Fynydd | Llanbister | Llanbrynmair | Llandrindod | Llanddewi Ystradenni | Llanelwedd | Llanerfyl | Llanfair Caereinion | Llanfair-ym-Muallt | Llanfechain | Llanfihangel Nant Melan | Llanfihangel Rhydieithon | Llanfihangel-yng-Ngwynfa | Llanfrynach | Llanfyllin | Llangadfan | Llangamarch | Llangurig | Llangynllo | Llangynog | Llangynyw | Llanidloes | Llanllugan | Llanrhaeadr-ym-Mochnant | Llansantffraed-yn-Elfael | Llansantffraid-ym-Mechain | Llanwddyn | Llanwrin | Llanwrtyd | Llanwyddelan | Llwydiarth | Machynlleth | Manafon | Meifod | Merthyr Cynog | Penegoes | Pennant Melangell | Pentref Dolau Honddu | Pont Llogel | Pontrobert | Pontsenni | Pwllgloyw | Rhaeadr Gwy | Sant Harmon | Sycharth | Talgarth | Tirabad | Y Trallwng | Trecastell | Trefaldwyn | Trefeglwys | Trefyclawdd | Trewern | Ystradgynlais

Ieithoedd eraill