Y Bala

Oddi ar Wicipedia

Y Bala
Gwynedd
Image:CymruGwynedd.png
Image:Smotyn_Coch.gif

Mae'r Bala yn dref fach yng Ngwynedd (cyn ad-drefnu llywodraeth leol yn yr hen Sir Feirionydd). Does dim ond un stryd fawr yn y dref. Mae Llyn Tegid gerllaw. Mae'r dref ar yr A494, rhwng Dolgellau (18 milltir i'r de-orllewin) a Llangollen (22 milltir i'r dwyrain).

Mae Afon Tryweryn yn llifo heibio i'r dref i'r dwyrain ac yn ymuno ag Afon Dyfrdwy sy'n rhedeg trwy Lyn Tegid i ddod allan ar ochr ddeheuol y Bala.

Rhoddir yr enw bala ar lefydd sy'n agos i afon yn llifo o lyn.

Cynhelir gŵyl gerddoriaeth boblogaidd, "Wa Bala" ar gyrion y dref ym Mis Medi, fel arfer dros gyfnod o ddwy noson.

Taflen Cynnwys

[golygu] Hanes

Ar un adeg roedd y Bala yn ganolfan bwysig i'r diwydiant gwlân ond dirwynodd i ben yn y 19eg ganrif. Yn y sgwâr yng nghanol y dref saif cerflun er cof am Tom Ellis (1859-1899), AS Meirionnydd ar ddiwedd y 19eg ganrif, a aned yng Nghefnddwysarn nepell o'r Bala. Yno hefyd mae plac yn coffhau y Parch. Thomas Charles o'r Bala, Methodist blaenllaw ac un o selogion y Gymdeithas Feiblau a symbylwyd gan daith Mary Jones yn droednoeth i'r Bala yr holl ffordd o Llanfihangel-y-Pennant yn 1800. Ym mhen gogleddol y dref gwelir y Green gyda cherrig yr Orsedd o Eisteddfod Genedlaethol 1967. Ger llaw y mae Tomen y Bala, sy'n motte castell Normanaidd efallai. O'r Bala daeth nifer o'r ymfudwyr a aethant i'r Wladfa ym Mhatagonia yn 1865.

[golygu] Enwogion

Michael D. Jones

[golygu] Eisteddfod Genedlaethol

Cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol yn y Bala ym 1967 a 1997. Am wybodaeth bellach gweler:

Gweler hefyd Eisteddfod y Bala 1738.

[golygu] Gefeilldref

Mae pentref Bala yn nhalaith Ontario, Canada, yn efeilldref swyddogol i'r Bala.


Trefi a phentrefi Gwynedd

Aberangell | Aberdaron | Aberdesach | Aberdyfi | Abererch | Abergwyngregyn | Abergynolwyn | Aberllefenni | Abermaw | Abersoch | Afon Wen | Arthog | Y Bala | Bangor | Beddgelert | Bethel | Bethesda | Betws Garmon | Blaenau Ffestiniog | Bontnewydd (Arfon) | Bontnewydd (Meirionnydd) | Botwnnog | Brithdir | Bryncir | Bryncroes | Bryn-crug | Brynrefail | Caernarfon | Carmel | Cefnddwysarn | Clynnog Fawr | Corris | Cricieth | Croesor | Cwm-y-glo | Chwilog | Deiniolen | Dinas Dinlle | Dinas Mawddwy | Dolgellau | Dolbenmaen | Dyffryn Ardudwy | Fairbourne | Y Felinheli | Y Fron | Frongoch | Ffestiniog | Ganllwyd | Garndolbenmaen | Golan | Groeslon | Harlech | Llanaelhaearn | Llanarmon | Llanbedr | Llanbedrog | Llanberis | Llandanwg | Llandwrog | Llandygái | Llanddeiniolen | Llandderfel | Llanegryn | Llanengan | Llanelltyd | Llanfachreth | Llanfaglan | Llanfair | Llanfihangel-y-pennant (Abergynolwyn) | Llanfihangel-y-pennant (Cwm Pennant) | Llanfor | Llanfrothen | Llangelynnin | Llangïan | Llangwnadl | Llaniestyn | Llanllechid | Llanllyfni | Llannor | Llanrug | Llanuwchllyn | Llanwnda | Llanymawddwy | Llanystumdwy | Llanycil | Llithfaen | Maentwrog | Mallwyd | Minffordd (Penrhyndeudraeth) | Morfa Nefyn | Mynydd Llandygái | Mynytho | Nantlle | Nant Peris | Nasareth | Nebo | Nefyn | Penmorfa | Pennal | Penrhyndeudraeth | Pentir | Pen-y-groes | Pistyll | Pontllyfni | Porthmadog | Portmeirion | Pwllheli | Rachub | Rhiw | Rhosgadfan | Rhoslan | Rhostryfan | Rhyd-Ddu | Sarnau | Sarn Mellteyrn | Talsarnau | Talybont | Talysarn | Tanygrisiau | Trawsfynydd | Treborth | Trefor | Tregarth | Tudweiliog | Tywyn | Waunfawr

Ieithoedd eraill