Eingl-Sacsoniaid

Oddi ar Wicipedia

Map o dde Prydain c. 600 sy'n dangos y terynasoedd Eingl-Sacsoniaid cynnar a thiriogaeth y Brythoniaid
Map o dde Prydain c. 600 sy'n dangos y terynasoedd Eingl-Sacsoniaid cynnar a thiriogaeth y Brythoniaid

Eingl-Sacsoniaid yw'r term a ddefnyddir i gyfeirio at y goresgynwyr Germanaidd a ymsefydlodd yn ne a dwyrain Prydain o'r 5ed ganrif ymlaen gan raddol ddisodli'r Brythoniaid brodorol. Fel enw mae'n gymharol diweddar ac, fel y gair 'Celtiaid', doedd o ddim yn cael ei ddefnyddio gan y pobloedd eu hunain.

Roedd yr Eingl-Sacsoniaid yn perthyn i sawl llwyth, yn cynnwys y Sacsoniaid, yr Eingl a'r Iwtiaid neu Iwys. Ar y dechrau ffurfiasent nifer o deyrnasoedd annibynnol ar dir a ennillwyd oddi wrth y llwythau Celtaidd brodorol. Y pennaf o'r teyrnasoedd hyn oedd Deira neu 'Deifr' (Northumbria), Mercia a Wessex. Mae hanes cynnar yr Eingl-Sacsoniaid yn frith â brwydrau ac ymgyrchoedd yn erbyn Gwŷr y Gogledd a'r Cymry, ond yn ogystal roeddent yn ymladd â'i gilydd am rym. Teyrnas Wessex a lwyddodd i osod seiliau teyrnas Lloegr ar ôl torri grym Mercia yn 825 a chydnabyddir y brenin Alffred Fawr fel brenin cyntaf Lloegr unedig.

Rheolai'r brenhinoedd gyda chymorth y witan (cyngor o uchelwyr) a llysoedd lleol.

Paganiaid oedd yr Eingl-Sacsoniaid pan ddaethont i Brydain. Cawsant eu troi i'r Gristnogaeth gan Sant Awstin a anfonwyd gan y Pab Gregori I i Loegr yn 596. Hen Saesneg (neu Eingl-Sacsoneg) oedd eu hiaith. Beowulf yw gwaith mwyaf adnabyddus llenyddiaeth Eingl-Sacsonaidd.

   Eginyn erthygl sydd uchod. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.