Llanarmon Mynydd Mawr

Oddi ar Wicipedia

Plwyf gwledig a chymuned fechan ym Maldwyn, gogledd Powys, yw Llanarmon Mynydd Mawr (weithiau Llanarmon Mynydd-mawr mewn ffynonellau Saesneg). Gorwedd rhwng plwyfi Llanrhaeadr-ym-Mochnant a Llansilin fel ynys o dir rhyngddynt. Bu gynt yn rhan o Glwyd ac yn Sir Ddinbych cyn hynny. Yn yr Oesoed Canol roedd yn rhan o gantref Mochnant.

Mae Llanarmon yn un o sawl llan yng Nghymru a gysylltir â Sant Garmon.

Daw'r enw o fryn 534 medr Mynydd Mawr, yng nghanol y plwyf. Llifa afon Iwrch heibio i'r gorllewin o'r Mynyddd Mawr ar ei ffordd i lawr o Gwm Maen Gwynedd i afon Tanat. Rhed yr hen lôn rhwng pentref Llanrhaeadr-ym-Mochnant, i'r de, a Llanarmon Dyffryn Ceiriog, i'r gogledd, ar hyd ochr ddwyreiniol y plwyf ac yma y ceir y rhan fwyaf o'r preswylfeydd gwasgaredig ac eglwys y plwyf.

Apwyntiwyd yr Esgob William Morgan, cyfieithydd y Beibl i'r Gymraeg, yn ficer Llanarmon Mynydd Mawr a phlwyf cyfagos Llanrhaeadr-ym-Mochnant yn 1578. Arosodd yn y swydd tan 1595 pan gafodd ei apwyntio'n Esgob Llandaf.

[golygu] Dolenni allanol


Trefi a phentrefi Powys

Abaty Cwm-hir | Abercraf | Aberedw | Aberhonddu | Aberhosan | Abertridwr | Caersws | Capel Isaf | Capel Uchaf | Carno | Castell Madog | Castell Paun | Cleirwy | Cnwclas | Commins Coch | Craig-y-nos | Crossgates | Crucywel | Defynnog | Dolanog | Y Drenewydd | Eisteddfa Gurig | Y Gelli Gandryll | Glantwymyn | Glascwm | Libanus | Llan | Llanafan Fawr | Llanandras | Llanarmon Mynydd Mawr | Llanbadarn Fynydd | Llanbister | Llanbrynmair | Llandrindod | Llanddewi Ystradenni | Llanelwedd | Llanerfyl | Llanfair Caereinion | Llanfair-ym-Muallt | Llanfechain | Llanfihangel Nant Melan | Llanfihangel Rhydieithon | Llanfihangel-yng-Ngwynfa | Llanfrynach | Llanfyllin | Llangadfan | Llangamarch | Llangurig | Llangynllo | Llangynog | Llangynyw | Llanidloes | Llanllugan | Llanrhaeadr-ym-Mochnant | Llansantffraed-yn-Elfael | Llansantffraid-ym-Mechain | Llanwddyn | Llanwrin | Llanwrtyd | Llanwyddelan | Llwydiarth | Machynlleth | Manafon | Meifod | Merthyr Cynog | Penegoes | Pennant Melangell | Pentref Dolau Honddu | Pont Llogel | Pontrobert | Pontsenni | Pwllgloyw | Rhaeadr Gwy | Sant Harmon | Sycharth | Talgarth | Tirabad | Y Trallwng | Trecastell | Trefaldwyn | Trefeglwys | Trefyclawdd | Trewern | Ystradgynlais