Rhiwabon
Oddi ar Wicipedia
Rhiwabon Wrecsam |
|
Mae Rhiwabon (Saesneg: Ruabon, yn gynt Rhuabon) yn bentre ym mwrdeistref sirol Wrecsam.
Mae'r enw y bentre yn dod o Rhiw a Mabon (enw sant lleol). Roedd eglwys y plwyf yn gysegredig i Sant Collen cyn cyfnod y Normaniaid a'r goresgyniad Seisnig.
Mae gorsaf yna ar y llinell rhwng Wrecsam a'r Amwythig.
[golygu] Yr hen blwyf
Yn yr hen blwyf Rhiwabon oedd:
- Rhiwabon - yn cynnwys Rhiwabon a'r pentrefanau Belan, Bodylltyn, Hafod, a Rhuddallt
- Cristionydd Cynrig (Saesneg: Christionydd Kenrick) - yn cynnwys Cefn Mawr, Rhosymedre, Acrefair, Penbedw, Penybryn
- Coed Cristionydd - yn cynnwys Newbridge, Cefn Bychan
- Dinhinlle Uchaf (yn gynt Cristionydd Fechan neu Y Dref Fechan) - yn cynnwys Penycae, Coperas, Trefechan, Tainant, Stryt Isa
- Dinhinlle Isaf - yn cynnwys Rhosymadog, Penylan
- Morton is y Clawdd (Saesneg: Morton Below), yn gynt Morton Anglicorum - yn cynnwys Johnstown, Clwt, Gyfelia
- Morton uwch y Clawdd (Saesneg: Morton Above), yn gynt Morton Wallichorum - yn cynnwys Rhosllannerchrugog, Ponciau, Pant
- Yn 1844 aethon darnau o Coed Cristionydd & Cristionydd Cynrig i'r plwyf newydd Rhosymedre
- Yn 1844 aethon darnau o Dinhinlle Uchaf & Morton uwch y Clawdd i'r plwyf newydd Rhosllannerchrugog
- Yn 1879 aethon darnau o Dinhinlle Uchaf & Cristionydd Cynrig i'r plwyf newydd Penycae
Roedd Rhiwabon yn yr hen Sir Ddinbych tan 1974 ac yn Sir Clwyd rhwng 1974 a 1996, ond mae wedi bod ym mwrdeistref sirol Wrecsam ers 1996.
[golygu] Enwogion
- William Ellis Bailiff (1882-1972), peldroedwr Cymru
- Edward Bowen, peldroedwr Cymru
- Bryan Martin Davies, bardd
- Henry Dennis (1825-1906), diwydiannwr
- John Downman (1750-1824), arlunydd Sais, genod yn Rhiwabon
- Henry Dyke Dennis (1863-19??), diwydiannwr
- Emrys Ellis, peldroedwr Cymru o Blas Bennion
- Reuben Haigh (1879-1951), diwydiannwr
- Edward Hughes, peldroedwr Cymru
- Mark Hughes, peldroedwr Cymru
- David Ian Jones, Aelod Seneddol Gorllewin Clwyd (Ceidwadwyr)
- Robert Albert Jones, peldroedwr Cymru
- Llewelyn Kenrick (1847-1933), 'Tad' peldroed yng Nghmru, o Wynn Hall
- Robert William Matthews, peldroedwr Cymru o Blas Bennion
- John Parry Ddall (1710?-1782), y delynor Wynnstay
- Will Roberts (1907-2000), arlunydd
- Syr Watkin Williams Wynn, o Wynnstay
Trefi a phentrefi Wrecsam |
Acrefair | Bangor-is-y-coed | Y Bers | Brymbo | Bwlchgwyn | Cefn Mawr | Coedpoeth | Erbistog | Froncysyllte | Glyn Ceiriog | Gresffordd | Gwaunyterfyn | Gwersyllt | Hanmer | Holt | Johnstown | Llai | Llanarmon Dyffryn Ceiriog | Llannerch Banna | Marchwiail | Marford | Y Mwynglawdd | Yr Orsedd | Owrtyn | Pentre Bychan | Penycae | Ponciau | Pontfadog | Rhiwabon | Rhosddu | Rhosllannerchrugog | Rhostyllen | Tregeiriog | Y Waun | Wrecsam |