Hugan

Oddi ar Wicipedia

Hugan

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Animalia
Ffylwm: Chordata
Dosbarth: Aves
Urdd: Pelecaniformes
Teulu: Sulidae
Genws: Morus
Rhywogaeth: M. bassanus
Enw deuenwol
Morus bassanus
(Linnaeus, 1758)
Cyfystyron

Sula bassana

Mae'r Hugan (Morus bassanus) (hefyd Mulfran Wen neu Gwylanwydd) yn aderyn cyffredin ac adnabyddus o gwmpas glannau Môr Iwerydd, lle gellir ei weld yn pysgota yn arbennig yn yr haf.

Mae'r oedolion yn adar hawdd eu hadnabod, gyda plu gwyn heblaw am flaen yr adenydd, sy'n ddu. Os ceir golwg agos ar yr aderyn, mae'r pig yn las golau gyda darn o groen du heb blu arno o'i gwmpas, ac yn ystod y tymor nythu mae gwawr felen ar y pen a'r gwddf. Brown yw lliw yr adar ieuanc, ac maent yn troi yn wyn yn raddol dros gyfnod o bum mlynedd. Mae'r oedolion rhwng 87 a 100 cm o hyd a 165-180 cm ar draws yr adenydd.

Dosbarthiad yr Hugan
Dosbarthiad yr Hugan

Maent yn nythu gyda'i gilydd, weithiau filoedd ohonynt, fel rheol ar ynysoedd bychain yn y môr. Mae'r nifer fwyaf yn nythu ar Ynys Bonaventure yn nhalaith Quebec, Canada, lle mae dros 60,000 ohonynt, ond mae 68% o boblogaeth y byd yn nythu ar Ynysoedd Prydain, er enghraifft tua 40,000 o barau ar ynys Boreray, rhan o ynysoedd Sant Kilda. Mae'r boblogaeth wedi cynyddu'n sylweddol yn y blynyddoedd diwethaf. Yn y gaeaf maent yn symud tua'r de.

Eu prif fwyd yw pysgod, sy'n cael ei dal trwy blymio i'r môr o'r awyr. Gallant blymio o uchder o tua 30m a tharo'r dŵr gyda chyflymdra o 100 km yr awr, ac mae ganddynt rai nodweddion corfforol sy'n eu galluogi i wneud hyn heb niwed, er enghraifft nid oes ganddynt ffroenau allanol.

Er bod yr Hugan yn aderyn cyffredin iawn o gwmpas glannau Cymru, dim ond mewn un lle yng Nghymru y mae'n nythu, ar Ynys Gwales oddi ar arfordir Sir Benfro. Ar y llaw arall mae nifer anferth o Huganod yn nythu yno, 32,409 o barau yn 2004, sef tua 8% o boblogaeth y byd.

[golygu] Cysylltiadau allanol