Pennant Melangell

Oddi ar Wicipedia

Pentref bychan ym mryniau Maldwyn, gogledd-orllewin Powys, yw Pennant Melangell. Gorwedd ym mhen uchaf Cwm Pennant tua 2.5 milltir i'r gorllewin o bentref Llangynog. Gorweddai yng nghantref Mochnant yn yr Oesoedd Canol.

Mae afon Tanad, sy'n rhedeg trwy'r cwm, yn tarddu yn uchel ar y bryniau i'r gorllewin o Bennant Melangell.

Enwir y pentref ar ôl Santes Melangell (6ed ganrif neu'r 7fed ganrif), nawddsant y plwyf. Yn ôl traddodiad, roedd yn enedigol o Iwerddon ac yn ferch i frenin. Ffôdd i osgoi priodas oedd wedi ei threfnu iddi gan ei thad, a daeth i Bowys i fyw fel meudwyes yng Nghwm Pennant. Un diwrnod daeth Brochwel (Brochfael), brenin Powys, (Brochwel Ysgithrog efallai) i'r dyffryn i hela. Ymlidiodd ei gŵn hela ysgyfarnog, a redodd at Felangell a llochesu dan ei gwisg. Gwnaeth hyn ddigon o argraff ar Brochwel nes peri iddo roi'r tir yn y cwm iddi, a elwir yn awr yn Bennant Melangell. Daeth Melangell yn abades lleiandy bychan yno.

Yn yr hen eglwys, a gysegrir i'r santes, gellir gweld creirfa Melangell, sydd wedi ei hail-adeiladu wedi iddi gael ei dinistrio adeg y Diwygiad Protestannaidd ac sy'n un o'r esiamplau gorau o'i fath ym Mhrydain ac yn unigryw yn ei chynllun. Ceir cerfluniau o sgwarnogod ar ysgrîn y Grog. Codwyd yr adeilad bresennol yn y 12fed ganrif. Amgylchynir yr eglwys gan llan fawr sy'n cynnwys coed yw hynafol.

Roedd yr eglwys yn gyrchfan boblogaidd i bererinion yn yr Oesoedd Canol, ac yn ddiweddar mae cyngor sir Powys wedi creu llwybr "Pererindod Melangell" yn arwain yno.

[golygu] Cyfeiriadau

  • T. D. Breverton, The Book of Welsh Saints (Cyhoediadau Glyndŵr, 2001).
  • C. A. Ralegh Radford, 'Pennant Melangell: The Church and the Shrine', Archaeologia Cambrensis, CVIII, 1959.

[golygu] Dolenni allanol


Trefi a phentrefi Powys

Abaty Cwm-hir | Abercraf | Aberedw | Aberhonddu | Aberhosan | Abertridwr | Caersws | Capel Isaf | Capel Uchaf | Carno | Castell Madog | Castell Paun | Cleirwy | Cnwclas | Commins Coch | Craig-y-nos | Crossgates | Crucywel | Defynnog | Dolanog | Y Drenewydd | Eisteddfa Gurig | Y Gelli Gandryll | Glantwymyn | Glascwm | Libanus | Llan | Llanafan Fawr | Llanandras | Llanarmon Mynydd Mawr | Llanbadarn Fynydd | Llanbister | Llanbrynmair | Llandrindod | Llanddewi Ystradenni | Llanelwedd | Llanerfyl | Llanfair Caereinion | Llanfair-ym-Muallt | Llanfechain | Llanfihangel Nant Melan | Llanfihangel Rhydieithon | Llanfihangel-yng-Ngwynfa | Llanfrynach | Llanfyllin | Llangadfan | Llangamarch | Llangurig | Llangynllo | Llangynog | Llangynyw | Llanidloes | Llanllugan | Llanrhaeadr-ym-Mochnant | Llansantffraed-yn-Elfael | Llansantffraid-ym-Mechain | Llanwddyn | Llanwrin | Llanwrtyd | Llanwyddelan | Llwydiarth | Machynlleth | Manafon | Meifod | Merthyr Cynog | Penegoes | Pennant Melangell | Pentref Dolau Honddu | Pont Llogel | Pontrobert | Pontsenni | Pwllgloyw | Rhaeadr Gwy | Sant Harmon | Sycharth | Talgarth | Tirabad | Y Trallwng | Trecastell | Trefaldwyn | Trefeglwys | Trefyclawdd | Trewern | Ystradgynlais