Ieithoedd Niger-Congo

Oddi ar Wicipedia

Map yn dangos dosbarthiad teuluoedd iaith Affricanaidd. Rhannwyd Niger-Congo (coch) i ddangos maint is-deulu Bantu.
Map yn dangos dosbarthiad teuluoedd iaith Affricanaidd. Rhannwyd Niger-Congo (coch) i ddangos maint is-deulu Bantu.

Mae'r ieithoedd Niger-Congo yn deulu ieithyddol o ieithoedd a siaredir yn Affrica. Hwn yw'r teulu ieithyddol mwyaf yn Affrica, ac efallai y teulu ieithyddol mwyaf yn y byd o ran y nifer o ieithoedd gwahanol ynddo, er bod hyn yn ddadleuol.

[golygu] Prif ieithoedd

Y prif ieithoedd yn y teulu Niger-Congo yw:

  • Ieithoedd Kordofanaidd: de Sudan, o gwmpas bryniau Nuba.
  • Mande: Gorllewin Affrica; yn cynnwys Bambara, prif iaith Mali, a Soninke, iaith a siaredir yn Mali, Senegal a Mauritania.
  • Atlantig-Congo
    • Ieithoedd Atlantig: yn cynnwys Wolofeg, yn Senegal a Gambia, a Fula, a siaredir o gwmpas y Sahel.
    • Ijoaidd yn Nigeria, yn cynnwys Ijo a Defaka.
    • Dogon, a siaredir yn Mali
    • Volta-Congo
      • Ieithoedd Senufo: a siaredir yn Côte d'Ivoire a Mali, yn cynnwys Senari a Supyire.
      • Ieithoedd Gur: yn cynnwys Dagbani yng ngogledd Ghana, siaredir hefyd yn Côte d'Ivoire, Togo, Burkina Faso a Mali.
      • Ieithoedd Adamawa-Ubangi: yn cynnwys Sango, a siaredir yng Ngweriniaeth Canol Affrica.
      • Ieithoedd Kru: a siaredir yng Ngorllewin Affrica, yn cynnwys Bété, Nyabwa, a Dida.
      • Ieithoedd Kwa: yn cynnwys Akan, a siaredir yn Ghana a Ieithoedd Gbe a siaredir yn Ghana, Togo, Benin, a Nigeria; Ewe yw'r fwyaf adnabyddus.
      • Ieithoedd Benue-Congo, yn cynnwys:
        • Ieithoedd Bantu: grŵp mawr yn cynnwys Swahili (Kiswahili), Swlw (isiZulu), a llawer o ieithoedd eraill canolbarth a de Affrica.
        • Yoruba ac Igbo, a siaredir yn Nigeria.