Epona
Oddi ar Wicipedia
Roedd Epona yn dduwies Geltaidd a addolid yng Ngâl ac ardaloedd Celtaidd eraill. Roedd yn amddiffynnydd ceffylau, mulod ac asynnod, ac yn dduwies ffrwythlondeb. Awgrymodd H. Hubert fod y dduwies a'i cheffylau yn arwain eneidiau'r meirw. Ceir cerfluniau o Epona trwy'r Ymerodraeth Rufeinig, y rhan fwyaf ond nid y cyfan wedi eu cysegru iddi gan Geltiaid. Dangosir y dduwies yn marchogaeth mewn llawer o'r cerfluniau.
Daw'r enw Galeg Epona, "Caseg Ddwyfol", o'r prto-Geltig *epōs (ceffyl) - cynharer "ebol" yn Gymraeg. Mae nifer o ysgolheigion wedi ei chysylltu a Rhiannon ym Mhedair Cainc y Mabinogi. Y dduwies gyfatebol ym mytholeg Iwerddon yw Macha, duwies sofraniaeth a gysylltir â defodau'n ymwneud â cheffylau.
Efallai fod cysylltiad rhwng cwlt Epona a'r cerflun sialc o geffyl gwyn anferth a welir yn Uffington, de Lloegr heddiw, yn ogystal.