Brwydr Arfderydd

Oddi ar Wicipedia

Ymladdwyd Brwydr Arfderydd, yn ôl traddodiad, yn yr Hen Ogledd tua'r flwyddyn 537 rhwng Rhydderch Hael, brenin Ystrad Clud a Gwenddolau fab Ceidio.

Ceir yr hanes yn y farddoniaeth a gysylltir a Myrddin yn Llyfr Du Caerfyrddin. Gyrrwyd bardd llys Gwenddoleu, Myrddin, yn wallgof gan farwolaeth ei arglwydd ac erchylltra'r frwydr. Ffôdd i Goed Celyddon, lle bu'n byw fel dyn gwyllt.

Yn y gerdd gynnar Ymddiddan Myrddin a Thaliesin, cysylltir Gofannon fab Dôn â brwydr Arfderydd. Dywedir iddo ymladd yn y frwydr honno â saith gwaywffon.

Ceir cyfeiriad at y frwydr yn y flwyddyn 573 yn yr Annales Cambriae, ond yma dywedir ei bod yn frwydr rhwng Gwenddolau a meibion Eliffer. Mewn cofnod diweddarach, mae'r Annales yn enwi meibion Eliffer fel Gwrgi a Peredur.