Chwareli llechi Cymru

Oddi ar Wicipedia

Rhestrir yma bob chwarel lechi yng Nghymru yn ôl ardal. Am hanes y diwydiant llechi yn gyffredinol, gweler Diwydiant llechi Cymru.

Nid yw'r rhestr eto'n gyflawn. Croesawir ychwanegiadau.

Taflen Cynnwys

[golygu] Dyffryn Ogwen

Enw'r chwarel Cyfeirnod grid Dyddiad agor Dyddiad cau Gweithlu (uchafswm) Nodiadau
Chwarel Bryn Hafod y Wern SH
Chwarel Moelfaban SH626678 canol y 19eg ganrif ar ôl 1903
Chwarel Pantdreiniog SH623671 tua 1825 1911
Chwarel y Penrhyn SH619650 1782 Yn dal ar agor. 2,800 (1900) Enw gwreiddiol Chwarel Caebraichycafn
Chwarel Tan y Bwlch SH628683 tua 1805 1911

[golygu] Ardal Llanberis

Enw'r chwarel Cyfeirnod grid Dyddiad agor Dyddiad cau Gweithlu (uchafswm) Nodiadau
Chwarel Caermeinciau SH
Chwarel Cefn Du SH555604
Chwarel Cook & Ddol SH
Chwarel Dinorwig SH594604 1787 1969
Chwarel Fawr SH552600
Chwarel Glynrhonwy SH564607 18fed ganrif 1930 Ychydig o weithio 1945-8
Chwarel Vivian SH Ystyrir yn rhan o Chwarel Dinorwig fel rheol.

[golygu] Dyffryn Nantlle[1]

Enw'r chwarel Cyfeirnod grid Dyddiad agor Dyddiad cau Gweithlu (uchafswm) Nodiadau
Chwarel Alexandra SH519562 1860au diwedd y 1930au 230 (1889) Neu Chwarel Cors y Bryniau
Chwarel y Braich SH
Chwarel Bryn Fferam SH 2 (1889)
Chwarel y Cilgwyn SH 12fed ganrif? 1956 318 (1889) Efallai chwarel hynaf Cymru. Mae'r safle yn awr yn domen sbwriel.
Chwarel Cloddfa'r Coed SH 150 (1889) Neu Chwarel Hafodlas
Chwarel Cloddfa'r Lôn SH
Chwarel Coed Madog SH 80 (gyda'r Braich) Neu'r Gloddfa Glai
Chwarel Dorothea SH499532 1820 1970 550 (1889)
Chwarel Dyffryn Nantlle SH
Chwarel y Fron SH 8 (1889)
Chwarel Moel Tryfan SH 150 (1889)
Chwarel Pen y Bryn SH tua 1770 1940au
Chwarel Pen yr Orsedd SH 1816 Yn dal ar agor 390 (1889) Caewyd y prif weithfeydd yn 1997
Chwarel South Dorothea SH 104 (1889)
Chwarel Talysarn SH 400 (1882)


[golygu] Cwm Gwyrfai

Enw'r chwarel Cyfeirnod grid Dyddiad agor Dyddiad cau Gweithlu (uchafswm) Nodiadau
Chwarel Bwlch Cwmllan SH600052
Chwarel Glanrafon SH581540
Chwarel Rhos Clogwyn SH576530 1880au 1930au Gelwid weithiau’n Snowdon


[golygu] Cwm Pennant a Chwmystradllyn

Enw'r chwarel Cyfeirnod grid Dyddiad agor Dyddiad cau Gweithlu (uchafswm) Nodiadau
Chwarel Gorseddau SH573453 dechrau'r 19eg ganrif 1867 Yng Nghwmystradllyn
Chwarel Prince of Wales SH549498 1860au? 1886 200 Yng Nghwm Pennant

[golygu] Ardal Blaenau Ffestiniog

Enw'r chwarel Cyfeirnod grid Dyddiad agor Dyddiad cau Gweithlu (uchafswm) Nodiadau
Berthlwyd SH 1864 [2] 1873 [2]
Brondanw Isaf SH 1820 [2] 1825 [2]
Brondanw Uchaf SH 1836 [2] 1836 [2]
Brongarnedd SH 1822 [2] 1826 [2]
Bryngelynen SH 1860 [2] 1860 [2]
Cefn Braich SH 1877 [2] 1883 [2]
Ceunant Parc (Y Parc) SH 1870 [2] 1920 [2]
Cnicht SH 1860 [2] 1860 [2]
Chwarel Conglog SH
Chwarel Craig Ddu SH
Chwarel Croesor SH657457 1846 1930
Croesor Bach SH 1866 [2] 1868 [2]
Cwm Foel SH ~1825 [2] ~1825 [2]
Chwarel Cwmorthin SH681463
Chwarel Diffwys SH
Dolfriog SH 1865 [2] 1865 [2]
Chwarel Fotty a Bowydd SH
Fronboeth SH 1877 [2] 1887 [2]
Garreg Uchaf SH 1820 [2] 1820 [2]
Gelli SH 1860 [2] 1860 [2]
Gerynt SH 1864 [2] 1873 [2]
Chwarel Gloddfa Ganol SH694469
Hafod Boeth SH 1860 [2] 1865 [2]
Hafod Uchaf SH 1875 [2] 1878 [2]
Hafoty SH 1875 [2] 1876 [2]
Chwarel Llechwedd SH700468 1846 Yn dal ar agor 513 (1884) Rhan o'r hen weithfeydd ar agor fel atyniaid i dwristiaid.
Llidiart yr Arian SH 1866 [2] 1870 [2]
Chwarel Maenofferen SH711465 Tua 1800 Yn dal ar agor 429 (1897)
Moelwyn a Phantmawr SH 1825 [2] 1910 [2]
Nanmor SH 1876 [2] 1879 [2]
Chwarel yr Oakeley 1818 Yn dal ar agor.
Chwarel Pantdreiniog SH
Chwarel Rhiwbach SH
Chwarel Rhiwbryfdir SH
Chwarel y Rhosydd SH665458 1830au 1930au
Chwarel Wrysgan SH

[golygu] Ardal Penmachno

Enw'r chwarel Cyfeirnod grid Dyddiad agor Dyddiad cau Gweithlu (uchafswm) Nodiadau
Chwarel Rhiwfachno SH Cwm Machno Slate Co., Ltd.
Chwarel Rhiwbach SH Cwmni Maen Offeren, Blaenau Ffestiniog
Chwarel Llechi Cwt y Bugail SH
Chwarel Bwlch y Slaters SH Cwmni Chwarel Llechi'r Manod


[golygu] Ardal Corwen a Llangollen

Enw'r chwarel Cyfeirnod grid Dyddiad agor Dyddiad cau Gweithlu (uchafswm) Nodiadau
Chwarel Cambrian SJ189378 Efallai 17eg ganrif 1947
Chwarel Moelferna SJ125399 1860au 1960
Chwarel Penarth SJ107424 cyn 1868 1932 150 (tua 1868)


[golygu] Ardal y Berwyn a Dyffryn Tanad [3]

Enw'r chwarel Cyfeirnod grid Dyddiad agor Dyddiad cau[4] Gweithlu (uchafswm) Nodiadau
Chwarel Bwlch-gwyn SJ
Chwarel Craig Glanhafon SJ
Chwarel Craig Rhiwarth SJ053265 16eg ganrif [3] ~1940 [3]
Chwarel Craig-y-Gribin SJ046262 ~1883 [3]
Chwarel Cwm Maengwynedd SJ082328 ~1880 [3]
Chwarel Ddu SJ
Chwarel Glanyrafon SJ
Chwarel Llwyn-onn SJ
Chwarel Moel Crymddan SJ
Powis Slate & Slab Quarry SJ074293 ~1880 [3]
Chwarel Gorllewin Llangynog SJ048258 ~1860 [3] ~1940 [3]

[golygu] Ardal Corris ac Abergynolwyn[5]

Enw'r chwarel Cyfeirnod grid Dyddiad agor Dyddiad cau Gweithlu (uchafswm) Nodiadau
Chwarel Abercorris SH754085
Chwarel Abercwmeiddaw SH746089 cyn 1900 [6]
Chwarel Aberllefenni SH768103 16eg ganrif [6]
Chwarel Braich Goch SH748078 nawr yn safle Labyrinth y Brenin Arthur
Chwarel Bryn Eglwys SH695054 1847 1947[7] 174 Gweithlu: ffigwr 1901
Cambergi SH77?11?
Cloddfa Gwanas SH79?16?
Coed-y-Chwarel SH82?09?
Cwmdylluan SH73?08?
Cwm Ebol SH687018
Cymerau SH777107 1972[6]
Darren SH722056
Dolgoch SH65?04?
Era SH758064
Gaewern SH745086 ~1820[6] Un o'r pyllau tanddaearol cyntaf
Glyn Iago SH720072
Hendre-Ddu SH798126 1946[6]
Hendre Meredydd SH822116
Hen-Ddôl SH621122
Llwyngwern SH758085 ~1950[6] Nawr yn safle'r Ganolfan Dechnoleg Amgen
Maes-y-Gamfa SH81?12?
Minllyn SH852139
Penrhyn-Gwyn SH703149
Chwarel Ratgoed SH784119 1939-1945[6]
Rhiw'r Gwreiddyn SH760053
Tal-y-Mieryn SH82?12?
Tyddyn Sieffre SH63?13?
Tŷ'n-y-Berth SH73?08?
Tŷ'n-y-Ceunant SH74?08?
Tŷ'n-y-Coed SH653153
Waun Llefenni SH75?12?

[golygu] Sir Benfro [8]

Enw'r chwarel Cyfeirnod grid Dyddiad agor Dyddiad cau Gweithlu (uchafswm) Nodiadau
Chwarel Abereiddi SM803318
Chwarel Cilgerran SN204428
Chwarel y Gilfach SN130271 1987[9] yn cynhyrchu llechi gwyrddion, rhai ohonynt erbyn hyn ar ben to Palas San Steffan.
Chwarel y Glôg SN220327 1926[10]
Chwarel Parrog ger Trefdraeth
Chwarel Pencelli SN193277 1880au[10] yn berchen i'r un cwmni â chwarel y Glôg[10]
Chwarel Penlan SN20?28? 1880au[10] yn berchen i'r un cwmni â chwarel y Glôg[10]
Chwarel Rosebush SN079301
Chwarel Sealyham SM959275
Chwarel Tyrch SN144294 1939[8] >100[8]

[golygu] Ffynonellau

  1. Tomos, Dewi 1980. Llechi Lleu. t.49 Cyhoeddiadau Mei
  2. 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.16 2.17 2.18 2.19 2.20 2.21 2.22 2.23 2.24 2.25 2.26 2.27 2.28 2.29 2.30 2.31 2.32 2.33 2.34 2.35 2.36 2.37 2.38 2.39 2.40 2.41 Owen, Bob. 1943. Diwydiannau Coll: Ardal y Ddwy Afon-Dwyryd a Glaslyn. t.32. Hugh Evans a'i Feibion ar ran Cyngor yr Eisteddfod Genedlaethol.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 Wren, Wilfrid J. 1968. The Tanat Valley: Its Railways and Industrial Archaeology. tt148-158. David & Charles
  4. Yn ôl Wren caewyd yr holl gloddfeydd yn ardal Dyffryn Tanad erbyn y 1880au. Ailagorwyd rhai pan agorwyd rheilffordd Dyffryn Tanad yn 1904 ond fe'u caewyd am byth ar ddechrau'r ail ryfel byd.
  5. Holmes, A.T. 1986. Slates from Abergynolwyn: The Story of Bryneglwys Slate Quarry. t.12 Gwynedd Archives Service
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 Hague, Douglas B. 1984. A Guide to the Industrial Archaeology of Mid-Wales. tt12-15 Association for Industrial Archaeology
  7. Holmes, A.T. 1986. Slates from Abergynolwyn: The Story of Bryneglwys Slate Quarry. t.35 Gwynedd Archives Service
  8. 8.0 8.1 8.2 John, Brian S. 1975. Old Industries of Pembrokeshire. t.4 Greencroft Books
  9. llechi Cymru - adalwyd ar 4 Rhagfyr 2007
  10. 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 Lewis, E.T. Llanfyrnach Parish Lore t.93

[golygu] Llyfryddiaeth

  • Richards, Alun John (1991) A gazetteer of the Welsh Slate industry (Gwasg Carreg Gwalch) ISBN 0-86381-196-5


[golygu] Cysylltiadau allanol

  • (Saesneg) Mine-Explorer - rhestr cloddfeydd llechi tanddaearol ym Mhrydain
  • (Saesneg) Adit-now - rhestr cloddfeydd a chwareli llechi ym Mhrydain