John Bull

Oddi ar Wicipedia

Gweler hefyd John Bull (gwahaniaethu).
Poster recriwtio o'r Rhyfel Byd 1af
Poster recriwtio o'r Rhyfel Byd 1af

Mae John Bull yn bersonoliad cenedlaethol o Deyrnas Prydain Fawr a greuwyd gan y Dr. John Arbuthnot yn 1712, ac a gafodd ei boblogeiddio gan gartwnwyr a gwneuthurwyr printiau Prydeinig; yn ddiweddarach cafodd ei ddefnyddio mewn gwledydd eraill gan arlunwyr a llenorion fel y cartwnydd gwleidyddol Americanaidd Thomas Nast a'r llenor Gwyddelig George Bernard Shaw, awdur John Bull's Other Island. Er byddai rhai pobl yn ei ystyried yn symbol o'r Deyrnas Unedig gyfan, dydi o ddim wedi cael ei dderbyn gan y mwyafrif yng Nghymru a'r Alban, lle mae'n cael ei ystyried yn symbol Seisnig. Mae cenedlaetholwyr yn yr Alban, Cymru a Gogledd Iwerddon yn ei wrthod fel symbol o Brydeindod ac imperialaeth. Ar y llaw arall mae nifer o Unoliaethwyr Gogledd Iwerddon yn ei dderbyn.

Ymgnawdoliad o werthoedd ceidwadol cefn gwlad Lloegr yw John Bull. Yn wreiddiol nid oedd yn ffigwr o awdurdod, fel Uncle Sam yn nes ymlaen, ond gwladwr traddodiadol. Mae'n cael ei borteadu fel dyn tew, byr, cydnerth mewn côt gynffon a britshys a wastcôt Jac yr Undeb (adlais o ddilad y cyfnod 1795-1820). Mae ganddo het uchel ac mae ci-teirw (symbol o ystyfnigrwydd Prydeinig) yn dynn wrth ei sodlau.

Cafodd y ddelwedd hon o John Bull fel math o ysgwier Seisnig ei wrthgyferbynu â'r sans-culottes Ffrengig blêr ac afreolus, a gynrycholiodd hefyd Jacobiniaeth boblogaidd y cyfnod, ei ymhelaethu o tua 1790 ymlaen, dan gysgod y Chwyldro Ffrengig, gan artistiad dychanol fel James Gillray, Thomas Rowlandson a George Cruikshank. Am gyfnod byr cafwyd "Peg", yn cynrychioli'r Alban, yn gydymaith i John Bull.

Mae tarddiad yr enw yn ansicr, ond ceir adlais ynddo, yn anfwriadol efallai, o'r enw Ffrangeg am y Saeson, les rosbifs (am eu bod yn hoff o gig eidion rhost).

[golygu] Gweler hefyd

  • Personoliad cenedlaethol
  • Britannia
  • Prydeindod
  • John Bull's Other Island
  • Sawney
  • Uncle Sam
  • Marianne

[golygu] Dolen allanol