Llanarmon Mynydd Mawr
Oddi ar Wicipedia
Plwyf gwledig a chymuned fechan ym Maldwyn, gogledd Powys, yw Llanarmon Mynydd Mawr (weithiau Llanarmon Mynydd-mawr mewn ffynonellau Saesneg). Gorwedd rhwng plwyfi Llanrhaeadr-ym-Mochnant a Llansilin fel ynys o dir rhyngddynt. Bu gynt yn rhan o Glwyd ac yn Sir Ddinbych cyn hynny. Yn yr Oesoed Canol roedd yn rhan o gantref Mochnant.
Mae Llanarmon yn un o sawl llan yng Nghymru a gysylltir â Sant Garmon.
Daw'r enw o fryn 534 medr Mynydd Mawr, yng nghanol y plwyf. Llifa afon Iwrch heibio i'r gorllewin o'r Mynyddd Mawr ar ei ffordd i lawr o Gwm Maen Gwynedd i afon Tanat. Rhed yr hen lôn rhwng pentref Llanrhaeadr-ym-Mochnant, i'r de, a Llanarmon Dyffryn Ceiriog, i'r gogledd, ar hyd ochr ddwyreiniol y plwyf ac yma y ceir y rhan fwyaf o'r preswylfeydd gwasgaredig ac eglwys y plwyf.
Apwyntiwyd yr Esgob William Morgan, cyfieithydd y Beibl i'r Gymraeg, yn ficer Llanarmon Mynydd Mawr a phlwyf cyfagos Llanrhaeadr-ym-Mochnant yn 1578. Arosodd yn y swydd tan 1595 pan gafodd ei apwyntio'n Esgob Llandaf.