Llanelltud
Oddi ar Wicipedia
Pentref bychan, plwyf a chymuned yng Ngwynedd yw Llanelltud, weithiau Llanelltyd. Saif ger y briffordd A470, ychydig i'r gogledd o dref Dolgellau ac ar lan ogleddol Afon Mawddach. Ceir gweddillion Abaty Cymer ychydig i'r dwyrain, abaty Sistersaidd a sefydlwyd yn 1199.
Mae'r eglwys bresennol, a gysegrir i Sant Illtud, yn adeilad diweddar, yn dyddio o 1900, ond mae'r fynwent gron yn awgrymu fod y safle yn un hynafol.
Heblaw pentrefi Llanelltud a Bont-ddu, mae cymuned Pistyll yn cynnwys copa Diffwys, y copa uchaf yn y Rhinogau, a gwaith aur Clogau. Roedd poblogaeth y gymuned yn 495 yn 2001. Yma hefyd yr oedd Hengwrt, plasdy Robert Vaughan (c.1592 - 1667), y casglwr llawysgrifau.