Machu Picchu
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Machu Picchu (wat Ou Piek in die Quechua taal beteken; en ook soms na verwys as die "Verlore Stad van die Inkas") is ou goed bewaarde Inka bouval wat 2 430 m bo seevlak op 'n bergrif geleë is. Machu Picchu is bo die Urubamba Vallei in Peru geleë sowat 70 km noordwes van Cusco. Die bouvalle het vir eeue vergete geraak deur die buitewêreld totdat die argeoloog Hiram Bingham dit in 1911 herontdek het en dit onder die wêreld se aandag gebring het. Peru is tans besig met regsgedinge om van die duisende artikels wat Bingham vanaf die plek verwyder het, terug te probeer kry. [1]
Inhoud |
[wysig] Geskiedenis
Machu Picchu is waarskynlik die mees bekende simbool van die Inka-ryk. Sedert 1983 is die bouvalle as 'n Wêrelderfenisgebied deur die Verenigde Volke verklaar en bestaan daar baie kommer oor skade aan die bouvalle wat deur toerisme veroorsaak word.
Daar word geglo dat die stad gebou is deur die Sapa Inka, Pachacuti, rondom die jaar 1440 en dat dit bewoon was tot en met die Spaanse verowering van Peru in 1532. Argeologiese bewyse (tesame met onlangse navorsing oor koloniale dokumente) dui daarop dat Machu Picchu nie 'n gewone stad was nie, maar hoofsaaklik 'n wegbreekplek vir die Inka edellui (soortgelyk aan die Romeinse villas). Die stad het 'n groot paleis en tempel wat opgedra is aan Inka gode rondom 'n binnehof, met ander geboue vir werkers. Daar word beraam dat daar nie meer as 750 mense op 'n keer in Machu Picchu kon gewoon het nie en dat daar waarskynlik 'n baie kleiner aantal mense tydens die reënseisoen daar gewoon het as die edellui nie daar vertoef het nie.
Daar word geglo dat die plek gekies was vanweë sy unieke ligging en geologiese kenmerke. Daar word beweer dat die silhoeët van die bergreeks agter Machu Picchu die gesig 'n Inka verteenwoordig wat na die lug opkyk, met die hoogste piek, Huayna Picchu ("Jong Piek"), wat die neus voorstel.
In 1913 het die plek baie publisiteit gekry nadat die National Geographic Society die hele April 1913 uitgawe aan die plek afgestaan het.
In 2003 het sowat 400 000 mense Machu Picchu besoek en het UNESCO kommer uitgespreek oor die skade wat so 'n hoë getal toeriste aan die plek kan aanrig. Peruviaanse owerhede hou egter vol dat daar nie 'n probleem is nie en dat die afgeleë aard van die plek 'n natuurlike beperking op die groei van toerisme sal hê. Daar word dikwels voorstelle gemaak vir die installasie van 'n kabelkar op die plek, maar sulke voorstelle is tot dusver van die hand gewys.
[wysig] Ligging
Machu Picchu is sowat 70 kilometer noordwes van Cusco, op die kruin van die berg Machu Picchu wat ongeveer 2350 meter bo seevlak uittroon. Dit is een van die belangrikste argeologiese sentra in Suid-Amerika en daarom ook een van die mees besoekte toeriste aantrekkings in Peru. Daar is 'n krans van Machu Picchu af wat afdaal tot by die Urubambarivier. Die ligging van die stad was 'n militêre geheim gewees en die diep skeure en berge het 'n uitstekende natuurlike verdediging gebied.
[wysig] Machu Picchu bewaringsgebied
In 1981 is die sowat 325.92 vierkante kilometer rondom Machu Picchu as 'n "Geskiedkundige Bewaringsgebied" van Peru verklaar. Hierdie gebied wat nie alleen tot die bouvalle beperk is nie, sluit ook die landskap en sy plantegroei en dierelewe in met 'n oorvloed van orgidieë.
Daar bestaan 'n teorie dat Machu Picchu 'n Inka "llacta" was: 'n vesting wat gebou is om die ekonomie van die omliggende oorwonne gebiede te beheer en dat dit gebou is om die Inka aristrokate te beskerm in die geval van 'n aanval. Navorsing deur mense soos John Rowe en Richard Burger dui egter daarop dat Machu Picchu waarskynlik die eiendom van die Inka-keiser Pachacuti was. Johan Reinhard het bewyse voorgelê wat aandui dat die plasing van die stad gekies is vanweë sy ligging relatief tot sleutelbakens in die omgewing wat godsdienstige betekenis gehad het, veral die berge wat oplyn met verskeie sterrekundige gebeure.
[wysig] Drie dele
Machu Picchu is verdeel in drie hoofdele, volgens argeoloë: 'n deel wat skynbaar as heilig beskou was, 'n bymekaarkomplek en 'n deel vir priesters en adellui. In die eerste gedeelte kom die grootste hoeveelheid argeologiese skatte voor: die Intihuatana, die Tempel van die kleure en die Kamer met die drie Vensters. Hierdie geboue was skynbaar aan Inti, hul songod en hoofgod, opgedra. In die gedeelte van die adel is 'n groep huise wat in rye gerangskik is oor 'n helling; die tuiste van die Amautas (wyse manne) wat gekenmerk is deur sy rooierige mure en 'n sone van die Ñustas (prinsesse) met trapzoïdvormige kamers.
[wysig] Argitektuur
Al die konstruksiewerk in Machu Picchu maak van die klassieke Inka argitektoniese styl van gepoleerde klipmure gebruik. Die Inkas was meesters met hierdie tegniek waartydens steenblokke gekap is om nou bymekaar in te pas sonder die gebruik van sement. Van die stene is so styf teen mekaar dat 'n mens nie eens 'n mes tussen die stene kan insteek nie.
Die Inkas het nooit die gebruik van die wiel bemeester nie. Daarom bly dit nog 'n raaisel hoe hulle die enorme blokke opmekaar geplaas het. Daar word geglo dat hulle van baie honderde manne gebruik gemaak het om die klippe teen die berg op te stoot. Die Inkas het egter geen geskrifte nagelaat wat 'n insig kan gee in die tegnieke nie. Die geskrifte wat wel bestaan kon tot dusver nog nie ontsyfer word nie[1].
[wysig] Die Inkas se padnetwerk
Van die duisende paai wat deur die voor Kolumbiaanse beskawings in Suid-Amerika gebou is, was die Inkas sin die interresantste. Die padnetwerk het almal by Cusco, die hoofstad van die Inka ryk, bymekaar gekom. Een van die paaie het na Machu Picchu gelei. Die Inkas het onderskeid getref tussen die kuspaaie en die bergpaaie, die eersgenoemde was Camino de los llanos genoem en laasgenoemde is Cápac Ñam genoem. Vandag onderneem baie toeriste staproetes op die Inka paaie.
[wysig] Herontdekking
Op die 24ste Julie 1911 het Hiram Bingham III, 'n Amerikaanse geskiedkundige wat in diens van Yale Universiteit gestaan het, die bouvalle weer herontdek en weereens aandag op die bouvalle gevestig. Bingham het argeologiese studies daar onderneem en 'n boek getiteld "Die Verlore Stad van die Inkas" daaroor geskryf.
Bingham was eintlik op soek na die stad Vitcos, die laaste toevlug van die Inkas en kern van hul weerstand teen die Spaanse verowering van Peru. In 1911 na verskeie besoeke en omswerwinge in die omgewing is hy na die bouvalle geneem deur Quechuane wat in en rondom Machu Picchu gelewe het.
Bingham het goeie verhoudinge met die Peruviaanse amptenare gehad en het daarom min moeite ondervind om toestemming en permitte te verkry om deur die land te reis en om voorwerpe van argeologiese waarde te leen en blykbaar was die ooreenkoms dat die voorwerpe in die sorg van Yale Universiteit gelaat sou word tot tyd en wyl die Peruviaanse regering dit weer terug sou vra (meer as 5000 van hierdie voorwerpe is tans in besit van Yale Universiteit). Die Peruviaanse regering het onlangs 'n versoek gerig vir die terugbesorging van alle kulturele materiaal. Yale Universiteit het egter die versoek van die hand gewys en dit het die Peruviaanse regering genoop om regsgedinge te oorweeg[2].
[wysig] Kommer oor Toerisme
'n Groeiende aantal mense besoek Machu Picchu elke jaar (400 000 in 2003 [2]) wat kommer wek dat die gedenkwaardigheid beskadig kan word. Dis dan ook waarom protes aangeteken is teen planne om 'n verdere brug te bou daarheen te bou[3]. Vlugte oor die gebied word ook nie toegelaat nie[4]. Unesco oorweeg dit om Machu Picchu op sy lys van bedreigde Wêrelderfenisgebiede te plaas[5].
[wysig] Verwysings
- ↑ Urton, Gary: “From Knots to Narratives: Reconstructing the Art of Historical Record Keeping in the Andes from Spanish Transcriptions of Inka Khipus.” Ethnohistory. Vol. 45, No. 3 (Summer, 1998), pp. 409-438
- ↑ Elections could avert Peru's lawsuit
Bingham, Hiram 1979 [1930] Machu Picchu a Citadel of the Incas. Hacker Art Books, New York.
Burger, Richard and Lucy Salazar (eds.) 2004 Machu Picchu: Unveiling the Mystery of the Incas. Yale University Press, New Haven.
Frost, Peter 1995 Machu Picchu Historical Sanctuary. Nueves Imágines, Lima.
Reinhard, Johan 2002 Machu Picchu: The Sacred Center. Lima: Instituto Machu Picchu (2nd ed.).
Wright, Kenneth and Alfredo Valencia 2000 Machu Picchu: A Civil Engineering Marvel. ASCE Press, Reston.
[wysig] Eksterne skakels
- Machu Picchu by Google Maps
- Oorspronklike boek by die Gutenberg projek Inca Land; Explorations in the Highlands of Peru deur Hiram Bingham'
- AMAUTACUNA: Web Joernaal oor Peru
- "Rediscovering Machu Picchu" deur Bruce Fellman, Yale Alumni Magazine (Desember 2002)
- Machu Picchu op die Web (gids)
- Quechua Language and Linguistics an extensive site on the language spoken by the people who built of Machu Picchu.
- How to pronounce Machu Picchu
- The Machu Picchu 1997 Fire Disaster Story and pictures of the Machu Picchu 1997 fire disaster
[wysig] Gidse
- Machu Picchu on National Geographic
- Machu Picchu information, photos, maps and more
- Machu Picchu from Geometry Step by Step from the Land of the Incas
- Rediscover Machu Picchu Information about the ancient Inca ruins and the Inca culture
- A pictorial guide to Machu Picchu
- Guide to Machu Picchu