Nederduitse tale
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Die Nederduitse Tale is enige van 'n verskeidenheid Wes-Germaanse tale wat in Duitsland, Nederland, België en Suriname gepraat word. Dit sluit ook Afrikaans, wat in Suid-Afrika en Namibië gepraat word in, Plautdietsch, wat deur die Mennoniet gemeenskappe in Noord- en Suid-Amerika gepraat word.
[wysig] Eienskappe
Die Nederduitse tale word nie gekenmerk deur 'n gemene taalkundige verandering nie maar deur die feit dat dit uit Wes-Germaanse tale bestaan wat nie die Hoogduitse klankverskuiwing nog die Anglo-Friesiese palatalisering ondergaan het nie.
In die Hoogduitse klankverskuiwing het, /k/, /p/, /t/ in begin posisies /(k)x/, /pf/, /ts/ en /x(x)/, /ff/, /ss/ in middel en eind posisies geword. Meeste Hoogduitse variëteite het egter nie al die verskuiwings volledig ondergaan nie. In Nedersaksies en in Nederfrankies het die ou /k/, /p/, /t/ onveranderd gebly, soos byvoorbeeld in die Nederlandse en Afrikaanse beter teenoor Duitse besser (Engels better).
Nederlandse Nedersaksies: | Ku'j my verteln wat disse zinne beteakent? Ik verstoa naemelik gin Leegduutse taeln. |
Duitse Nedersaksies, Noord-Saksiese dialek: | Kannst (du) mi (maal) vertellen (~ seggen), wat düsse Satz bedüüdt? Ik verstah näämlich keen nedderdüütschen Spraken (~ Talen). |
Oos Nedersaksies, Molotchna Mennonite dialek (Plautdietsch): | Kjenne jie mie (mol) saje, waut dise Sautz bediet? Ekj vestone nämlich kjeen Nadadietsche Sproake. |
Nederlands: | Kunt U mij vertellen wat deze zin betekent? Ik versta namelijk geen Nederduitse talen. |
Afrikaans: | Kan jy my vertel wat hierdie sin beteken? Ek verstaan naamlik geen Nederduitse tale nie |
Standaard Duits (Hoogduits): | Können Sie mir sagen, was dieser Satz bedeutet? Ich verstehe nämlich keine niederdeutschen Sprachen. |
oostelike Jiddisj (Hoogduits): | Kenstdu mir sogen woss der saz bedeit? Ich verschtei leider nischt [nit] kein niderige Deitsche schprachen. |
(.קענסטו מיר זאגן וואס דער זאטץ באדייט? איך פארשטיי ליידער נישט [ניט] קיין נידעריג-דייטשע שפראכעןֿ) | |
Skots (Anglo-Friesies): | Can ye tell us whit the meanin o this sentence is? Ah canna unnerstaund Leich Germanic leids, mynd. |
Engels (Anglo-Friesies): | Could you tell me what this sentence means? I don't understand Low German languages you see. |
[wysig] Stamboom
Let daarop dat die skeiding tussen subfamilies van Germaans meestal nie presies gedefinieer kan word nie; meeste vorm kontinue gradiënte, met naburige dialekte wat onderling verstaanbaar is en die wat verder van mekaar is nie. In besonder was daar nooit 'n oorspronklike "Proto-Nederduits" nie. Die vroegste bekende vorm staan bekend as Oud-Nederfrankies (Oud-Nederlands), 'n lid van Nederfrankies.
- Nederfrankies
- Hollands (in Nederland)
- Wes-Vlaams (in Wes-Vlaandere en nabygeleë dele van België, Zeeland in Nederland, en Frankryk)
- Oos-Vlaams
- Brabants in België en Nederland
- Limburgies (in Nederland, Duitsland, en België) insluitend Limburgs
- Suid-Gelders (in Duitsland en Nederland)
- Afrikaans (in Suid-Afrika en Namibia)
- Surinaams in Suriname (in Suid-Amerika)
- Nedersaksies (ook Platduits, Plattdeutsch of Plattdüütsch)
- Wes-Nedersaksies
- Westfalies (in Westphalia, in Duitsland)
- Noodelike Nedersaksies (in Oos-Frisia / Oostelike Friesland en ander dele van Duitsland)
- Eastphalian language
- Nederlandse Nedersaksies
- Gelders-Overijssels en Urks
- Achterhoeks (in Gelderland, in Nederland)
- Sallands (in sentraal Overijssel, in Nederland)
- Midden-Drents (in Drenthe, in Nederland)
- Zuid-Drents (in Drenthe, in Nederland)
- Gronings (in Groningen, in Nederland)
- Westerwolds (in oostelike Groningen, Nederland)
- Stellingwerfs (in Stellingwerven, in Friesland, in Nederland)
- Veenkoloniaals (in oostelike Groningen, Nederland)
- Twents (in oostelike Overijssel, in Nederland)
- Veluws (in Gelderland, in Nederland)
- Noord-Veluws
- Oos-Veluws
- Kollumerlands
- Gelders-Overijssels en Urks
- Oos-Nedersaksies
- Mecklenburgisch-Pommersch (in Mecklenburg)
- Oos-Pommerees (in Brasilië)
- Brandenburgs (in Brandenburg)
- Nederpruisies
- Plautdietsch
- Wes-Nedersaksies