Monforte de Moyuela
De Biquipedia
Monforte de Moyuela |
|||
---|---|---|---|
|
|||
![]() Ambista de Monforte |
|||
Comunidá autonoma | ![]() |
||
Probinzia | |||
Redolada | Xiloca | ||
Codigo postal | 44493 | ||
Latitú Lonchitú |
|
||
Superfizie | 47,77 km² | ||
Altaria | 1.008 m. | ||
Distanzia | 121 km enta Tergüel | ||
Poblazión | 76 ab. (2005) | ||
Chentilizio | {{{chentilizio}}} | ||
Ríos | Moyuela | ||
Pachina web | {{{web}}} | ||
Monforte de Moyuela ye una localidá aragonesa enclabata en a muga norte d'a probinzia de Tergüel, en a redolada d'o Xiloca, á 121 km d'a capital d'a probinzia. Tien una poblazión de 76 abitans (zenso 2005).
Monforte se i troba situato á lo piet d'a sarra de Cucalón (Sistema Iberico), á una altaria de 1.008 m y en a margin dreita d'o río Santa María, afluyén d'o río Moyuela, á cualo debe o suyo apelliu.
Contenius |
[Editar] Istoria
Á lo prenzipio se'n clamaba Montefuerte y por contrauzión d'o bocable remató en Monforte, dende 1916 ye conoxito ya como Monforte de Moyuela.
Monforte yera situato orichinalmén chunto á lo castiello, esplazandose dimpués á lo plano. Abió, dende o prenzipio d'a Reconquista, una gran importanzia estratechica: yera o punto de contauto entre a depresión de l'Ebro y os sarratos ibericos, en a estremadura aragonesa.
Monforte aparixe como una d'as menzions decumentals más antiguas d'a redolada, ya que se repobló en 1157, añada en a cuala Ramón Berenguer IV lo toma y li da a Carta de Poblazión, con os fueros de Zaragoza y fixando as mugas d'o lugar. Mientres un breu periodo de tiempo estió cabeza d'una Comunidá de Lugarons, ta integrar-se dimpués en a Sesma de Trassierra, una d'as seis en que se trestallaba la Comunidá de Daroca.
En 1877 s'adibió á lo termín monezipal monfortino a pardina d'Otón, con a condizión de que eba de bosar un zenso á la encomenda de Santiago, de Montalbán.
[Editar] Camín d'o Zid
A localidá ye encluyita en a Rota d'o Zid, creyada en 1999 por dibersas deputazions probinzials ta remerar os nueuzientos años d'a muerte d'o Zid Campeador, ya que ye Monforte un d'os lugars por an pasó iste personache. A prueba d'ello ye que aparixe en o propio Cantar d'o mío Zid, libro en o cualo s'alazeta la rota.
[Editar] Eboluzión d'a poblazión
1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2005 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
702 | 753 | 698 | 664 | 488 | 478 | 347 | 203 | 126 | 116 | 77 | 76 |
[Editar] Molimentos
[Editar] Molimentos relichiosos
- Ilesia Parroquial d'A Nuestra Siñora de l'Asunzión (sieglos XVI á lo XVIII). Edificata á espensas d'os bezins, tras estar destruyita l'antigua mientres as Guerras Carlistas; se remató a suya construzión en 1847, anque en 1849 encara mancaba la torre.
- Armita d'a Birchen de Belén (sieglo XVIII), con prezedens goticos.
- Armita d'a Santa Sepoltura (Santo Sepulcro) (1791). Construzión de mampostería, d'una nau d'un trampo cubillata con buelta baída y lunetos. Autualmén de propiedá pribata.
[Editar] Molimentos zebils
- Castiello (sieglo XII). Situato en o tozal que domina o lugar, de gran balor estratechico ya que ye situato en a primera linia de serratos á lo sur d'a depresión de l'Ebro. D'a edificazión orichinal, nomás se conserban os alazez de dos torrions de mampostería.
- Restas d'o Entibo Román (sieglo I), situatas en o estreito d'a Birchen d'o Pilar, en o río Santa María.
- A Fuen (1954), conchunto formato por a fuen, o labador y a basa.
[Editar] Fiestas
- San Antón, patrón d'as bestias (17 de chinero). Fogueras y bendizión d'animals.
- San Blas, patrón de Monforte (3 de frebero). Prozesión con a imachen d'o santo por as carreras d'o monezipio, bendizión de lamins y reparto de roscón bendezito.
- Romería á l'"Armita d'a Birchen d'o Pilar" (Terzer sabado de mayo, anque a suya calendata reyal ye o Lunes de Pentecostés). Se zelebra misa en ista armita, situata amán d'os estreitos d'o río Santa María, dimpués d'a cuala o Conzello ofrexe un "refresco popular". Gran parti d'os asistens reyaliza dezaga una chenta en o campo.
- Fiestas Mayors en Onor á l'Alabanza d'a Santa Cruz (Meyatos d'agosto, anque en reyalidá ye o 14 de setiembre). As tipicas fiestas de berano d'os lugars, con autos relichiosos, festibals de jota, chuegos tradizionals y ta os más chicoz, concursos y berbenas.
[Editar] Ozio
- Birlas, chuego tradizional (parexito á los bolos) que prautican güé en diya las mullers. Añalmén se fa un campionato local mientres as fiestas patronals.
[Editar] Asoziación Sozio-Cultural
Monforte de Moyuela ha una asoziación sozio-cultural clamada Montefuerte, establita en 1990 y con sede en l'antigua escuela de niñas. O nombre d'esta asoziación probiene de l'antigo nombre d'o lugar y reyaliza todo tipo de autibidaz culturales; densde escursions á chentas, cursos y chuegos ta os ninos, antimás d'a tipica participazión en a Ofridura de Flors á la Birchen d'o Pilar.
[Editar] Bibliografía
- "Monforte de Moyuela". Folleto informatibo. (Conzello de Monforte de Moyuela, Deputazión de Tergüel, Gubierno d'Aragón; ¿2002?)
[Editar] Enrastres esternos
|
|
---|---|
Agueruela | Allueba | Badenas | Baguena | Bañón | Barrachina | Bea | Bello | Billafranca d'o Campo | Billapolida d'o Campo | Billar d'o Salz | Blancas | Bueña | Burbaguena | Calamocha | Caminreyal | Castillón de Tornos | Cosa | Cucalón | Ferreruela d'a Uerba | Fuenfreda | Fuens Claras | Güellos Negros | Lanzuela | Loscos | Monforte de Moyuela | Monreyal d'o Campo | Nogueras | Odón | Perazens | Puzol d'o Campo | Rubielos d'a Zerida | San Martín d'o Río | Santa Cruz de Nogueras | Singra | Tornos | Torralba d'os Sisons | Torre os Negros | Torreta d'o Rebollar | Torrixo d'o Campo |