Barcabo

De Biquipedia

Barcabo

Comunidá autonoma Aragón
Probinzia  Uesca
Redolada Sobrarbe
Codigo postal 22148
Latitú
Lonchitú

42° 14’ 24’’ Norte
 0°  4’  8’’ Este

Superfizie 88,08 km²
Altaria 713 m.
Distanzia 66 km enta Uesca
Poblazión 103 ab. (2005)
Chentilizio {{{chentilizio}}}
Ríos Bero
Pachina web {{{web}}}
Situazión de Barcabo en Aragón
Barcabo

Barcabo (Bárcabo en castellán) ye un monezipio d'a probinzia de Uesca. A poblazión ye de 103 abitans en una superfizie de 88,08 km² y una densidá de 1,17 ab/km².

Bariedaz dialeutals de l'Aragonés Ista fuella ye escrita en sobrarbés.

Fincant á ras Siarras Exteriors d'o Prepirineu, iste monezipio eixiere de l'asoziazión de bels lugarons d'as siarras d'Olsón, bals de l'alto Bero i Biello Sobrarbe. Ra suya orografía ye definida per ra coexistenzia de fincas d'altiplana i bersanz floristals mediterranias (monz de carrascas, coscollas, chinebrers i matollar) sulcadas per profundos barranques á bels d'es cuos s'ie fan güei día esportes d'abentura.

Garro d'es nuclios que forman ro monezipio supera bela trentena d'abitanz, i en son barios es que compiten con l'alazetal (per ro que fa ent'a denominazión) en poblazión, asinas, ra desiñazión d'o nome d'o monezipio como Barcabo no sembleba cosa si que aleatoria. Autros lugarons, pero, restan güei día abandonaus, como á ros casos de Suelbes ó cuasi en ros meses d'ibierne, l'Eripol.


Contenius

[Editar] Cheografía

Ras abrasadas e xutas bersanz sud d'as siarras exteriors, en ro plién prepirineu tancan, chunto con ro monezipio, l'extensión dera redolada de Sobrarbe ent'es ya semontaneses monezipios d'Azara, Colungo i Alquezra, á trabiés d'un espeutacular collau de peña calcaria rolla (Collau de San Caprasio), per an tranguen ras auguas d'o Bero, més anllá d'o lugar de Lezina. Yé prezisament á ras fonz d'iste lugar an s'ibi troba ra biú d'iste important corso flubial, con espelungas -ras famosas Esplugas de Lezina- abitadas dend'o paleolitico, que trascruzará dimpués ras tiarras d'o semontán ent'a morir á ra Zinca en ra ziudat baxo montañesa de Balbastre.

Ras siarras de Guara (bels de lures famosos canons amanixen-se á ro monezipio) i d'Olsón tancan ro monezipio per l'ueste i l'este respeutibament, deixant l'unico horizonte aubierto ent'o norte, á trabiés de l'irregular altiplana d'o Biello Sobrarbe, que s'ibi estendilla dic'a rengla imaxinaria d'Almazore i l'Eripol ent'as afuebadas tiarras de l'Arcusa, ya en ro monezipio de l'Aínsa-Sobrarbe. Ro tozal de l'Asba, con es suyos 1743m, triga ra muga con ros monezipios de l'Aínsa-Sobrarbe i Boltaña.

[Editar] Istoria

L'ocupazión de muitos d'es lugars de l'autual monezipio de Barcabo enzatere-se á tiempes preistoricos, como s'eba deziguto, feto amostrau per ras pinturadas rupestres d'as Esplugas de Lezina, pero no estiere enta l'epoca bisigotica cuan á ro mesmo lugar s'alzeba ro monastiro de San Cucufate, güei día desaparexiu.

l'Epoca posiblement més important de l'istoria de Barcabo (como á tot ro que güei clamamos Biello Sobrarbe) estieren res remogutos sieglos VII e VIII, con l'arribada dera dominazión sarradina ent'á tot ro baxo Sobrarbe, establimento d'una muga (dimpués de bels intentos arabes de transcruzar es perineus) con ro Imperio Carolinchio á Franzia. Ista muga estareba clamada Marca hispanica e consistireba durantes d'as añadas posteriors en un conxunto de "tiarras de dengún" que de facto estareban més á serbizio d'es francos que d'es sarradíns, per ra natura cristiana d'as suyas chenz.

Ra muga d'entre es territorios dominaus per es arabes i es territorios dera Marca Hispanica estiere, en ista parti d'o pais, en ra fortificazión de l'Aínsa, restant per tanto, es lugars de Barcabo baxo dominio musulmán. Ye por ixo que muitos istoriadors situan l'orichen d'es fetos que esemboqueren en ra derrota d'es musulmáns de l'Aínsa prezisament á istas fincas, i á más aberba estau ro suc de cultiu d'as enrestidas posteriors de l'enzatanza d'a reconquesta dende Sobrarbe, cómo á pabors d'os musulmáns que fortifiqueban es lugars de Alquezra como muitos autros á ra muga.

l'Influyenzia dera tiarra baxa fa-se patent á ista parti d'o Sobrarbe més que a denguna autra, no nomás á ra fesionomía dera bexetazión, que contrastaría fuertement con ra deras altas bals pirinencas, si que á más en l'uso d'es materials de construzión, an s'ibi troba bela suerte de transizión d'entre ra piadra i losa d'es Perineus enta l'adobe i tiellas d'o semontán.

Casa de Barcabo amostrán madonería d'adobe á ra suya zaguera planta (Falsa), traza tipica de l'arquiteutura baxo montañesa
Casa de Barcabo amostrán madonería d'adobe á ra suya zaguera planta (Falsa), traza tipica de l'arquiteutura baxo montañesa

[Editar] Monimentes

Ra ilesia d'o lugar ye consagrada ta Santa Zezilia y estiere romanica en es suyos orichens. Güei día se troban resta d'ista primichenia construzión á baxo dera moderna ilesia d'o sieglo XVIII, como un crismón á l'antigo abside d'o templo.

Belas trazas d'uno castiel amanixen á poquez metros d'iste templo, sines que estén cosa remarcable, bi ha bels seumentos de piadras i ras parez exteriors d'o qui podeba estar ra capiella de l'antiga fortificazión. No se'n conoxigue l'orichen d'ista fortificazión, ni ra suya traszendenzia defensiva á ra redolada.

[Editar] Fiastas

  • 27 de marzo; romería enta l'ermita dera birchen d'as Siarras.
  • 15 d'agosto; Fiasta Mallor, fent honor tá ra Santa María de l'Asunzión.

[Editar] Beier también

[Editar] Enrastres externes

Barcabo en romanicoaragonés.com (en castellán).

Barcabo en Sobrarbe.com (en castellán).


Lugars d'o monezipio de Barcabo
Almazore | Barcabo | Betorz | Eripol | l'Ospitaléd | Lezina | Santa María d'a Nueu | Suelbes


Monezipios d'a redolada Sobrarbe
Abizanda | L'Aínsa-Sobrarbe | A Espuña | Barcabo | Bielsa | Boltaña | Broto | A Buerda | Chistén | Fanlo | Fiscal | A Fueba | Palo | Plan | Puertolas | O Pueyo d'Araguás | Tella-Sin | San Chuan de Plan | Torla