Уэлслі, Артур

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Артур Уэлслі
Артур Уэлслі

Артур УЭЛСЛІ, 1-ы герцаг Велінгтан [~1.5.1769, Дублін—14.9.1852], брытанскі дзяржаўны дзеяч, ваеначальнік.

З роду ірландскіх Уэслі (пасля 1798 — Уэлслі). Пэр Вялікабрытаніі — лорд Велінгтан (1809), віконт (1809), граф, маркіз (1812), герцаг (1814). Камандорскі крыж ордэну Лазні (1805), ордэн іспанскага Залатога Руна (1812).

Дэпутат ірландскай Палаты прадстаўнікоў (1790), брытанскай Палаты прадстаўнікоў (1806), пасол у Францыі (1814), член кабінету міністраў (1818), прэм'ер-міністр (1828) (25-ы, 28-ы прэм'ер-міністр Вялікабрытаніі), мін. зам. справаў (1834). Належаў да партыі Тораў.

Мал. лейтэнант (1787), падпалкоўнік (1793), палкоўнік (1799), ген.-маёр (1802), ген.-лейтэнант (1808). Галоўнакамандуючы брытанскімі сіламі ў Майсоры і ПдЗ Індыі (1800), брытанскімі, потым саюзнымі, сіламі у Партугаліі і Іспаніі (1808—1814), саюзнымі сіламі ў час напалеонаўскай рэстаўрацыі (1815). Удзельнічаў у фландрскай (чэрвень 1794—красавік 1795), майсорскай (1799—1803), ганаверскай (восень 1805), дацкай (лета 1807) кампаніях, у напалеонаўскіх войнах у Партугаліі і Іспаніі (1808—1813), у Францыі (1813—1814), у кампаніі 1815.

Узяў перамогі ў бітвах пад Асай (1803), Вімейра (1808), Порта (1809), Талаверай (1809), Бусако (1810), Фуэнтэс дэ Анора (1811), у аблогах Сьюдад Радрыга і Бадахас (1812), бітвах пад Саламанкай (1812), Віторыяй (1813), у аблозе Сан Себасцьян (1813), у бітвах пад Сара(1813), пры ўзяцці Тулузы (1814), Ватэрлоо (1815).

Першы, хто перамог напалеонаўскае войска ў полі. Папулярны ў войску, і наогул сярод усіх слаёў грамадства, меў ухвальны прыдомак "Жалезны герцаг".

Пасля перамогі пад Віторыяй у С.-Пецярбургу у першы раз быў праспяваны "Тэ дэум" у гонар перамогі, у якой рускія войскі не бралі непаср. ўдзелу. Бетховен прысвяціў Велінгтану Опус 91 "Перамога пад Віторыяй".

Пахаваны ў саборы Св. Паўла ў Лондане.


Прэм'ер-міністры Вялікабрытаніі
Wp/be/Уолпал, Роберт - Wp/be/Комптан, Спенсэр - Wp/be/Пелхам, Генры - Wp/be/Пелхам-Холc, Томас - Wp/be/Кэвендзіш, Уільям - Wp/be/Пелхам-Холc, Томас - Wp/be/Сцюарт, Джон - Wp/be/Грэнвіль, Джордж - Wp/be/Уотсан-Уэнтварт, Чарльз - Wp/be/Піт, Уільям (старэйшы) - Wp/be/ФіцРой, Аўгуст - Wp/be/Норс, Фрэдэрык - Wp/be/Уотсан-Уэнтварт, Чарльз - Wp/be/Пеці, Уільям - Wp/be/Кэвендзіш-Бенцінк, Уільям - Wp/be/Піт, Уільям (малодшы) - Wp/be/Эдзінтан, Генры - Wp/be/Піт, Уільям (малодшы) - Wp/be/Грэнвіль, Уільям Уіндам - Wp/be/Кэвендзіш-Бенцінк, Уільям - Wp/be/Пэсівал, Спенсэр - Wp/be/Джэнкінсан, Роберт - Wp/be/Кенінг, Джордж - Wp/be/Робінсан, Фрэдэрык Джон - Wp/be/Уэлслі, Артур - Wp/be/Грэй, Чарльз - Wp/be/Лэмб, Уільям - Wp/be/Піл, Роберт - Wp/be/Лэмб, Уільям - Wp/be/Піл, Роберт - Wp/be/Расэл, Джон - Wp/be/Сміт-Стэнлі, Эдвард - Wp/be/Гамільтан-Гордан, Джордж - Wp/be/Тэмпл, Генры Джон - Wp/be/Сміт-Стэнлі, Эдвард - Wp/be/Тэмпл, Генры Джон - Wp/be/Расэл, Джон - Wp/be/Сміт-Стэнлі, Эдвард - Wp/be/Дызраэлі, Бенджамін - Wp/be/Глэдстан, Уільям Эвот - Wp/be/Дызраэлі, Бенджамін - Wp/be/Глэдстан, Уільям Эвот - Wp/be/Гаскойн-Сесіль, Роберт - Wp/be/Глэдстан, Уільям Эвот - Wp/be/Гаскойн-Сесіль, Роберт - Wp/be/Глэдстан, Уільям Эвот - Wp/be/Прымроўз, Арчыбальд - Wp/be/Гаскойн-Сесіль, Роберт - Wp/be/Бэлфар, Артур - Wp/be/Кэмпбел-Бэнерман, Генры - Wp/be/Эсквіт, Герберт Генры - Wp/be/Джордж, Дэвід Ллойд - Wp/be/Ло, Эндру Бонар - Wp/be/Болдуін, Стэнлі - Wp/be/Макдональд, Рэмзі - Wp/be/Болдуін, Стэнлі - Wp/be/Макдональд, Рэмзі - Wp/be/Макдональд, Рэмзі - Wp/be/Болдуін, Стэнлі - Wp/be/Чэмберлен, Энтані-Нэвіль - Wp/be/Чэрчыль, Уінстан - Wp/be/Этлі, Клемент - Wp/be/Чэрчыль, Уінстан - Wp/be/Ідэн, Энтані - Wp/be/Макмілан, Гаральд - Wp/be/Дуглас-Хоўм, Элек - Wp/be/Хіт, Эдвард - Wp/be/Уільсан, Гаральд - Wp/be/Кэлэган, Джэймс - Wp/be/Тэтчэр, Маргарэт - Wp/be/Мэйджэр, Джон - Wp/be/Блэр, Тоні