Tales eus Miletos

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Thales Miletos
Thales Miletos

Thales Miletos anvet Thales peurvuiañ (e gresim kozh Θαλής / Thalês), a oa ur prederour ionian eus ar marevezh kent Sokrat. Ganet e oa bet e Miletos e-tro ar bloavezh 625 ha marvet war-dro ar bloavezh 547 kent J.-K. Unan eus Seizh Fur Bro-C'hres a oa anezhañ ha krediñ a reer e oa bet savet Skol Miletos gantañ. Sellet e vez outañ alies evel ar c'hentañ prederour eus ar C'hornôg[1].

[kemmañ] E vuhez

Sellet e vez ouzh Thales Miletos evel ouzh ar c'hentañ prederour, skiantour ha matematiker gresian, ha unan eus seizhfurBro-C'hres a veze graet anezhañ. Diaes eo lec'hiañ anezhañ en amzer ma talc'her kont eus deiziad ar fallaenn heol a vije bet rakjedet gantañ [2]. Met lavaret a ra Diojenes Laertios e vije marvet da vare an 58ed olimpiadenn (548-545 kent. J.-K.).

Anat eo e oa bet dreistkaeraet ar pezh a anavezomp eus buhez Thales , ar pezh a anavezomp eus ar prederier-se, evel evit ar brederourien all eus ar marevezh kent Sokrates, a skoazell ac'hanomp dreist-holl da anavezout patrom boutin ar furien e Bro-C'hres. Diwar ar pezh a oa bet skrivet gant Herodotes, e tanevell Diojenes e vefe Thales ur mab da Esamios, ur marc'hadour, ha da Gleobuline[3]. Lennet e vez a-wechoù e vefe un diskennad eus tiegezh an D/Thelidaeed, rouaned mojennel a Fenikia eus linez Agenor ha Kadmos. Mammennoù all a zisklêr koulskoude e oa a orin beotian pe fenikian marteze, m'en dije bevet da vare Solon ha Kresus ha ma vije deuet da chom da Viletos gant e vignon Neileos. N'eo ket sur eta e vije bet ur Miletosad eus Thales, goude ma vez graet anezhañ diskennad un tiegezh pinvidik eus Miletos gant un hengoun ledet a-walc'h. koulskoude e ranker pouezañ war ar fed ma teu an titouroù klokañ ha surañ eus Diojenes Laertios hag eus Herodotes.

Kregiñ a reas e vuhez evel marc'hadour ha goude e kemeras perzh er vuhez politikel.

Setu amañ ar pezh a zanevell Diojenes Laertios evit ar pezh a sell ouzh e vuhez politikel: « Seblantout a ra bezañ bet ur c'huzulier politikel a-bouez. Pa oa bet kaset kannaded gant ar roue Kresus evit kinnig d'ar Viletosiz kemer perzh gantañ er brezel a-enep d'ar Bersed e savas a-enep ar c'hinnig. A-drugarez d'an nac'hadenn-se e chomas dieub ar geoded goude trec'h Kirus. » Oc'h harpañ war ar vrud en doa gounezet e-giz-se e teuas a-benn da lakaat ar c'heodedoù-stad (pe polisoù) eus Ionia da sevel ur c'hevredad [4]. Thalès le scientifique ne doit donc pas occulter un autre Thalès, habile en affaires et prompt à dénigrer ses propres découvertes et sa fortune acquise. Il connut d'abord sa renommée comme conseiller militaire et comme ingénieur. E-pad ar brezel etre ar B/Persed hag ar Lidianed, en dije distroet ul lodenn eus ar stêr Halis diwar he naoz evit lezel arme Krezus da dremen[5].

Un devezh e savas en ur vag o vont da Naokratis (Egipt a-vremañ), kêr brudet evit gouiziegezh he skiantourien. Studiañ a reas ar matematikoù eno, ar ventoniezh pergen, hag e reas un nebeud dizoloadennoù war an dachenn-se c'hoazh[6].

On prétend qu'il se passionnait de gymnastique hag e vije bet kavet en derezioù, marvet gant ar sec'hed e-pad ur et qu'on l'aurait trouvé dans les gradins, mort par déshydratation lors d'une compétition à laquelle il assistait. Danevellet eo e varv gant Diojenes Laertios en un doare fromus :

[kemmañ] Damkaniezh

E yezhoù all