Bleiz gris

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Image:32px-Labour_zo.png Ar pennad-mañ n'eo ket peurechu c'hoazh ; ma fell deoc'h labourat warnañ deuit da welout ha lakait hoc'h ali e pajenn ar gaozeadenn.


Bleiz gris

C. lupus

Kudenn ebet (LC)
Rummatadur klasel
Ren : Loened
Skourrad : Chordata
Kevrennad : Vertebrata
Urzhiad : Carnivora
Kerentiad : Canidae
Genad : Canis
Anv skiantel
Canis lupus
Linnaeus, 1758
Ar pennad-mañ a denn d'ar
vevoniezh


Ar bleiz gris (canis lupus) a zo ur bronneg kigebrer eus kerentiad ar c'hanidae. An hevelep orin hag ar c'hi (Canis lupus familiaris). Fonnus e veze ar bleizi gris e-barzh an holl Eurazia, e Amerika an Norzh hag er Reter krenn met abalamour d'an hemolc'h ha da zistrujadenn e endro n'e gaver mui nemet en un darn eus e annez kozh. Daoust ma n'eo ket kinniget er bed a-bezh eo en arvar e meur a rannved.

Ur perzh pouezus tre en ekosistemoù m'e gaever eñ-deus ar bleiz gris. Bevañ a ra en endroioù liesek kenañ : pradennoù, koadegoù klouar, menezegoù, stepennoù, taiga ha toundra.

[kemmañ] Livadur

Kemm a ra kalz ment ha pouez ar bleizi hervez ar rannvedoù, hag eñv e vezont brasoc'h en hanternoz. Ar peurliesañ e vuzul ar bleizi etre 0.6 ha 0.9 metr ha pouezañ a reont etre 33 hc'h 62 kg. Pennoù'zo en Alaska a dizh 77 kg. Ar bleiz brasañ anavezet a oa bet lazhet en Alaska e 1939. Pouezañ a rae 80 kg. Ar bleizi bihanañ a berc'henn ouzh isspesad ar bleizi Arabia a bouez he barrezed 10 kg hepken. War dro 20% eget ar piri e vez opouezañ ar barrezed. Muzuliañ a ra ar bleizi etre 1.3 ha 2 metr a hed eus penn o lost betek o muzell.

Evid kaleter e oa bet savet korf ar bleiz gris. E vruched strizh hag e revr galloudus a lakaa da aesoc'h ar c'herzhadegoù hir. Galloud a ra redek meur a gilometr da zek kilometr dre eurvezh ga tizhout a c'hell 65 km\e e-pad un hemolc'h.

Kerzhout a c'hell ar bleizi war un niver bras a zachennoù ha gweñv tre ez int en erc'hegoù. Roeñvoù bihan o-deus etre o bizied-troad a ro tro dzho da gerzhout en un doare aesoc'h war an erc'h. Djitigrad ez int ivez, ar pezh a ro tro dezho da rannañ pouez o c'horf en un doare ingaloc'h. Ar pavioù a-raok a zo brasoc'h eget ar re a revr hag ur pempvet biz-troad aspadennek o-deus. O skiltroù dall a skoazell anezho da chom war-sav war gorreoù risklus ha gwazhiennoù ispisial a vir ar pavioù ouzh ar rev. Gwrag-c'hwezh lec'hiet dindan ar pavioù a lez arouezioù kimiek war ar gorre ha ga harp ar bleizi da gavout o merkoù ha da ziskouez d'o c'hennouennidi pelec'h emaont.

Gallout a ra ur bleiz seblantout brasoc'h eget m'eo abalamour d'e vlevad stank a vez kenaozet a zaou wiskad. An hini kentañ a zo graet gant blev kalet a vir an aneval ouzh an dour hag ar poultr. An eil a zo stankoc'h ha dizintrus ha mirout a ra ar bleiz ouzh ar yenijenn. Kemm a ra blevad ar bleiz hervez an amzer. O blevad-goañv a vez ar barrezed o virout hiroc'h eget ar piri.

Kemm a ra liv ar blevad eus ar gris betek ar gell-gris en ur dremen dre ar gwenn, ar ruz, ar gell pe an du. E darn vrasañ ar poblañsoù e vez mesket liv ar pennoù met n'eo ket ral da gavout un aneval (pe zoken ur boblañs) a zo ul liv nemetañ e vlevad. Ar bleizi gwenn a vez boutinoc'h er broioù ma vez erc'h er gouañv. Dr c'hrisoc'h e ya blevad ur bleiz pa gosha.