Kriogenieg
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Eon Proterozoeg |
Paleoproterozoeg |
Siderieg |
Rhyaseg |
Orosirieg |
Statherieg |
Mezoproterozoeg |
Kalymnieg |
Ektasieg |
Stenieg |
Neoproterozoeg |
Tonieg |
Kriogenieg |
Ediakareg |
Ar c'hriogenieg a zo maread diwezhañ an neoproterozoeg. En em astenn a ra eus 850 milion a vloavezhioù'zo betek betek 635 milion a vloavezhioù'zo. An daou varead-skorn eus istor an Douar, ar marinoeg hag har sturtieg, a endalc'h.
Tennañ a ra e anv eus ar goueledennoù skornegek pennskoueriek eus ar maread-mañ. Diskouez a reont e c'houzañvas an Douar an daou varead-skorn pouezusañ e istor gant skornegoù o vont a-frapadoù betek ar c'hehider. Kavout a reer roudennoù anezho dindan ar furm a dilitoù e lec'hioù a voe e-kichen ar c'hehider e-pad ar c'hriogeneg. Kevreet ez eo ar re-mañ gant goueledennoù-raz na c'hellont bezañ bet furmet nemet en un hiniad tomm tre. An dra-se a zamveneg bezañs un heuliad a vareadoù-skorn kreñv tre hag a vareadoù tommoc'h ganet gant un efed ti-gwer ment.
An akritarc'hed a zo hogozik aet da get e-pad ar mareadoù-skorn-se ha bezañs bandennoù houarnek er goueledennoù a zamveneg e oa at da baour tre en oksijen an atmosferenn.
Studioù henvagnetek o deus diskouezet e oa buan tre an diroud kevandirel. Un nebeit a glaskourien a gred, avat, e c'hellfe bezañ mareadoù-skorn ar c'hiogenek un artefakt krouet gant un fiñvadenn vuan eus ar penn-ahel magnetek. Tolpadur an doureier en ur c'hevandir nemetañ en-defe krouet un digempouez er vantell hag a vefe bet abeg ur fiñvadeg balz buanoc'h ar c'hevandirioù eget a-gustum.