Arzhur Iañ a Vreizh
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Ar pennad-mañ n'eo ket peurechu c'hoazh ; ma fell deoc'h labourat warnañ deuit da welout ha lakait hoc'h ali e pajenn ar gaozeadenn.
Dug Breizh eo bet Arzhur Iañ a Vreizh (1187 e Naoned - 1203 e Rouen), hag eñ mab dalif da Jefrez Plantagenet, breur Richarz Kalon Leon ha Yann Dizouar, rouaned Bro-Saoz. Ganet eo bet e 1187 diwar Konstañs a Vreizh, dugez Breizh, intañvez Jefrez Plantagenet, hemañ mab da Herri II Plantagenet en doa aloubet Breizh e 1166.
[kemmañ] Buhez
Filip Aogust, roue Bro-C'hall a glaske lakaat da digreskiñ beli ar familh Plantagenet en e rouantelezh hag e klaske broudañ gwizien ar Saozon da stourm outo. Arzhur, hag enn hêr yaouank dug Breizh, a oa spi ar Vrezhoned evit ma vo dieub an dugelezh, met Richarz Kalon Leon a yeas da aloubiñ Breizh hag a vac'has an dugez, met trec'h a vo warnañ gant ul lu brezhon e Karaez (1197). Kaset e oe ar bugel e-kichen Filip Aogust evit ma vo diwallet-mat. Goude marv Richarz e 1199 e yeas war an tron saoz Yann Dizouar, e vreur. Mignon e oa bet da Filip evit klask freuzañ galloud Richarz, met enebourien e oant en taol-mañ. Broudet gant Filip Aogust e embannas diouzhtu Arzhur bezañ hêr gwirion Bro-Saoz koulz hag hini Breizh, Normandi hag Akwitania hag an darn-vuiañ eus an noblañs gall a heulias anezhañ.
War an abeg-mañ e aloubas Bro-C'hall Yann Dizouar e 1202. Pa oa Arzhur o sezizañ Mirebeau e-lec'h e oa e vamm-gozh Eleonora Akwitania o chom, e oe trubarded gant Guillaume des Roches ha, diwar urzhioù Yann Dizouar, kaset en toull-bac'h e Falaise hag e Rouen. N'eo ket sklaer penaos e varvas Arzhur e miz Ebrel 1203. Brud a zo bet m'eo bet lazhet gant e eontr Yann e-unan, met ne c'heller ket eñ asuriñ.
[kemmañ] Efedoù marv kriz Arzhur
Pa oe kaset keloù an torfed e c'houlennas ar Vrezhoned ma vo tamallet Yann Dizouar evel trubard ha karlazher hag evitañ da vezañ koñdaonet da vezañ dizouaret e kollas Akwitania, Anjev, Normandi ha Breizh (orin e lesanv eo). Er c'hontrol e c'hounezas Filip Aogust bezañ mestr war dugelezh Breizh pa oa hanter-c'hoar Arzhur, Aziliz, ur vinorez ha ne oa ket e dad, Guy de Thouars, baillif an dugelezh, evit mont a-enep ar roue. E 1212 e terras Filip Aogust an emglev-dimezinn en doa aotreet evit Aziliz hag Herri a Bentevr hag e kavas gwelloc'h kemer evel pried da Alis unan eus ar priñsou kapeteed, Pêr a Dreux, hemañ a yelo da vezañ Pêr Iañ a Vreizh.
[kemmañ] Arzhur Iañ e sonerezh
Savet eo bet gant ar strollad-sonerezh folk brezhon Tri Yann ur ganaouenn diwar-benn buhez Arzhur Iañ.
En e raok: Jafrez Plantajened |
Rouaned ha Duged Breizh 1187 – 1203 |
War e lerc'h: Per Iañ a Vreizh |