Bezhin

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Ar biologour, ha dreist-holl ar biologour mor, a ra bezhin eus kement seurt goumon a zo pe algae o kreskiñ er mor o vezañ lieskelligek ha makrotallek pe gant treujoù bras, o tiforc'hañ bepred diouzh ar re vikroskopek dre o ment [1]. Ur c'halz a fikologourien pe vbezhinourien a vez gwelloc'h gante implijout ar ger "Mikroalgae evit ar re vikroskopek ha makroalgae" e-lec'h ar gerioù "goumon" pe "vezhin".

Storan, Favaj pe Chiron, un doare bezhin a gresk war an aod-vev
Storan, Favaj pe Chiron, un doare bezhin a gresk war an aod-vev

Renket e vez ar bezhin hervez o liv pe kompozadur an danvez a ro liv dezhe, da lavarout eo, bezhin gell pe Faeofita, bezhin ruz pe Rodofita ha bezhin glas pe Klorofita. Un toullad spesadoù kianobakteria evelkent, a c'hell bezañ lakaet e-touez ar bezhin. Arabat faziañ gant ar bezhin o lakaat anezhe asambles gant geotennoù a gaver war vord ar mor evel ar morgeotennoù hag a zo anezhe plant gwazhiennek, pe c'hoazh louzoù, ha kazi louzoù fall, a vez bleuñv enne. N'eus forzh bez' ez int lod eus henekosistemoù morel. (Ar gwellañ termenadur a c'heller reiñ d'ar ger louzoù a zo "ur blantenn n'emañ ket en he flas reizh".)


Taolenn

[kemmañ] Istor

Bet zo bet un amzer ma ne oa ket deuet mat studiañ ar bezhin, kement ken o devoa an dud heug zoken gant skiantourien an 19vet kantved.(gwelout Landsborough, D. 1857. A Popular History of British Seaweeds)

[kemmañ] Framm ha natur

Neuz ar bezhin a c'hell tennañ a-wechoù da hini ar plant douar nann-gwezek.

  • Tallenn pe Thallus: korf ar vezhinenn. Ar galkudenn hag an dalienn asambles. Ur benveg bouedañ eo an dalenn, ha koulskoude eo heñvel-mik o zaliennoù ouzh gwir zelioù daoust ma n'int ket e gwirionez (Delesseria sanguinea).
    • Talienn pe lamina: un organeg blat damheñvel ouzh un delienn
      • skoulmad spor pe sporus
      • war Fukus -- Klogor pe iskonelloù : organegoù e stumm c'hwezhigelloù-aer war an dalienn.
      • war dtali pe jelmestr -- Klogor pe iskonelloù : organegoù e stumm c'hwezhigelloù-aer e-kreiz etre an dalienn hag ar galkudenn.
    • kalkudenn: organeg e stumm un dreuzienn pe un troad. A c'hell bezañ pe get.
    • choch pe gwrizioù: a zo un organeg e penn-traoñ ar galkudenn hag a zo aze da stagañ ar vezhinenn ouzh ur garreg bennak pe zroad ur vezhinenn all.


Ar gouennañ, dibar ha gant doareoù disheñvel eus an eil gouenn bezhin d'eben , a c'hell bezañ pe sekset pe ansekset.


[kemmañ] Ekologiezh

Meur a c'hraer a zo ret kaout a-benn lakaat bezhin da greskiñ. Setu un toullad :

  • An isgwiskad pe gwiskad-dindan (douar laosk, traezh, karreg...)
  • Fiñverezh an dour
  • Ar sec'hor hag ar sec'herezh
  • An temperadur
  • Ar paoter-holen
  • PH an dour


[kemmañ] Implijoù

Implijet e vez bezhin e-leizh evel boued gant pobloù bord ar mor dre ar Bed, dreist-holl e broioù evel Japan ha Korea, met ivez e China, Vietnam, Indonezia, Filipinez, Peru, Taiwan, Proviñsoù Atlantel Kanada, Skandinavia, Iwerzhon, Kembre, [Breizh]] , and Bro-Skos, ha kalz a lec'hioù all evel-just. Da skouer ong other places. For example, Porphyra is a red alga used in Wales to make Bara Lawr, and in Japan dried, formed into sheets called nori which is widely used in soups, and for wrapping sushi, boiled rice stuffed with bits of raw fish, sea urchin roe, or other ingredients. Chondrus crispus (commonly known as Irish moss or Carrageen Moss) is another red alga used in producing various food additives, along with Kappaphycus and various gigartinoid seaweeds.

Seaweeds are also harvested or cultivated for the extraction of Alginate, Agar and Carrageenan, collectively known as hydrocolloids or phycocolloids. Hydrocolloids have attained commercial significance because they are used in various industries, the most common being food production[2]. Agar is found in foods such as confectionary, meats and poultry products, desserts and beverages and moulded foods. Carrageenan is used in preparation of salad dressings and sauces, dietetic foods, and as a preservative in meat and fish products, dairy items and baked goods. Alginates enjoy many of the same uses as carrageenan, but are also used in production of industrial products such as paper coatings, adhesives, dyes, gels, explosives and in processes such as paper sizing, textile printing, hydro-mulching and drilling. The food industry exploits the gelling, water-retention, emulsifying and other physical properties of these hydrocolloids. In the biomedicine and pharmaceutical industries, alginates are used in wound dressings, and production of dental moulds and have a host of other applications. In microbiology research, agar is extensively used as culture medium. Carrageenans, alginates and agaroses (the latter are prepared from agar by purification), together with other lesser-known macroalgal polysaccharides, also have several important biological activities or applications in biomedicine. For instance, it has been demonstrated in laboratory studies that seaweeds may have curative properties for tuberculosis, arthritis, colds and influenza, and worm infestations. [1]

A number of research studies have been conducted to investigate claims of seaweed's effects on human health. [2]

Seurtoù bezhin all a c'hell bezañ implijet evit teilañ an douar.

[kemmañ] Daveoù

  1. Smith, G.M. 1944. Marine Algae of the Monterey Peninsula, California. Stanford Univ., 2nd Edition.
  2. Round F.E. 1962 The Biology of the Algae. Edward Arnold Ltd.

Lewis, J.R. 1964. The Ecology of Rocky Shores. The English Universities Press Ltd.

Cabioc'h J., Floc'h J-Y..., Guide des algues de mers d'Europe, 2006, Les guides du naturaliste, Delachaux et Niestlé.

[kemmañ] Liammoù diavaez