Хубилай
Wikipediaри материал
Хубилай, — монгол ханĕ, Китайри Юань династине йĕркелекенĕ. 1215 çулта çуралнă, 1294 çулта вилнĕ. Чингисхан мăнукĕ.
[тӳрлет] Пурнăçĕ
1260 çулта Монгол империйĕн тĕп хулине Каракорумран Пекина куçарнă, хула ятне Ханбалык çине улăштарнă. 1279 çулта Кăнтăр Китая çĕнсе илнĕ.
Астул çине ларсан тĕп тĕллевĕ вырăнĕнче унăн Китайри Сун династине пĕтересси пулнă. Самай хушă çапăçнă хыççăн 1271 çул тĕлне вăл Китайăн ытларах пайне çĕнсе илнĕ. Ун хыççăн вăл çĕнĕ династи йĕркелеме пуçланă, ăна Юань ятне панă. 1279 çулта Сун династийĕн юлашки императорĕ вилнĕ хыççăн хăйĕн витĕмлĕхне самай пысăклатнă.
Хубилай çавăн пекех Бирмăна, Аннама, Камбоджăна, Корейăна çĕнсе илнĕ, анчах та Японине çĕнсе илеймен — икĕ харçийĕ те ăнăçлă вĕçленмен.
Астул тытнă вăхăтра хăйне ăçлă-тăнлă çын пек кăтартнă, пурнăçа лайăхлатакан нумай çĕнĕлĕх кĕртнĕ. Вăлах 1291 çулта хăйĕн империне 12 провинци çине пайланă. Буддизм тĕнне кăмăлланă, ăна самай пулăшнă. Вăл пулăшнипех ку тĕн самай сарăлнă.
Çав вăхăтрах вăл хăй монгол пулнине манман, Китайра монгол чĕлхине хут ĕçне кĕртнĕ. Пакбаламе будда ăсчахне монгол чĕлхи валли ятарлă алфавит шутласа кăларма хушнă.
Китай историйĕнче вăл Ши-цзу (世祖) ятпа паллă.