Llan-faes
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Pentre a safle hen fynachlog, yn ymyl Biwmares yn ne-ddwyrain Ynys Môn yw Llan-faes (hefyd Llanfaes). Hyd dechrau'r 19eg ganrif roedd gwasaneth cwch fferi yn mynd â theithwyr drosodd rhwng glan-môr Llan-faes a man ar Draeth Lafan a gyrchid o Abergwyngregin.
[golygu] Mynachlog Llan-faes
Cododd y Tywysog Llywelyn ap Iorwerth (Llywelyn Fawr) fynachlog yn Llan-faes er anrhydedd i'w wraig Siwan, merch y brenin John o Loegr ar ôl iddi farw yn 1237. Ceir yr hanes yn Brut y Tywysogion:
- Y flwyddyn ragwyneb y bu farw Dâm Siwan, ferch Ieuan frenin, gwraig Llywelyn ap Iorwerth, fis Chwefror yn llys Aber; ac y'i claddwyd mewn mynwent newydd ar lan y traeth a gysegrasai Hywel, esgob Llanelwy. Ac o'i hanrhydedd hi ydd adeiladawdd Llywelyn ap Iorwerth yno fynachlog (i'r Brodyr) Troednoeth a elwir Llan-faes ym Môn.
Symudwyd beddrod Siwan i eglwys Biwmares, lle mae i'w weld heddiw.
Er gwaethaf protestiadau yn erbyn y cynllun, codwyd gwaith carthffosiaeth ar safle'r fynachlog yn y 1990au gan Dŵr Cymru.
Eginyn erthygl sydd uchod. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Trefi a phentrefi Môn |
Aberffraw | Amlwch | Benllech | Biwmares | Brynsiencyn | Caergybi | Gwalchmai | Y Fali | Llanallgo | Llanbabo | Llanfachreth | Llanfairpwllgwyngyll | Llan-faes | Llangefni | Llangoed | Llangristiolus | Llaniestyn | Llannerch-y-medd | Llansadwrn | Malltraeth | Moelfre | Niwbwrch | Pentraeth | Porthaethwy |