Teyrnas Ceredigion

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Yr oedd Teyrnas Ceredigion yn un o deyrnasoedd cynnar Cymru. Roedd ei thiriogaeth yn gyfateb yn fras i'r sir bresennol, Ceredigion.

Taflen Cynnwys

[golygu] Hanes

Yn ôl traddodiad sefydlwyd teyrnas Ceredigion gan Ceredig (Ceretic), un o wyth fab Cunedda Wledig a ddaeth i ogledd Cymru o'r Hen Ogledd yn hanner cyntaf y 4edd ganrif a sefydlu teyrnas Gwynedd.

Ar ddechrau'r 8fed ganrif rheolai'r brenin Seisyll ap Clydog yng Ngheredigion. Tua'r flwyddyn 730 ychwanegodd Ystrad Tywi i'r deyrnas; Seisyllwg oedd enw'r deyrnas estynedig newydd.

Cofnodir marwolaeth Arthen, brenin Ceredigion yn yr Annales Cambriae am 807, ynghyd â diffyg ar yr haul.

Ar farwolaeth Gwgon ap Meurig yn 871 dirywio fu hanes y deyrnas. Mae'r Annales Cambriae yn cofnodi anrheithio Ceredigion ac Ystrad Tywi gan Anarawd a llu o Eingl yn 894. Erbyn hanner cyntaf y 10fed ganrif roedd hi'n rhan o Ddeheubarth dan reolaeth Hywel Dda.

[golygu] Traddodiadau cynnar

Yn ei bennod ar Ryfeddodau Prydain yn ei lyfr Historia Brittonum mae Nennius yn sôn am fynydd o'r enw Crug Mawr gyda bedd (carnedd efallai) ar ei gopa a gyflawnai wyrthiau.

[golygu] Cantrefi a chymydau

Rhennid Cerdigion yn dri chantref a sawl cwmwd:

    • PENWEDDIG - cymydau Genau'r Glyn, Creuddyn, a Pherfedd
    • UWCH AERON (ystyrid Cantref Penweddig yn rhan o ardal Uwch Aeron yn aml) - cymydau Mefenydd, Anhuniog, Penardd
    • IS AERON - cymydau Caerwedros, Mabwnion, Cwmwd Is Coed, Gwinionydd

[golygu] Brenhinoedd

[golygu] Llyfryddiaeth

   Eginyn erthygl sydd uchod. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.



Teyrnasoedd Cymru Y Ddraig Goch
Brycheiniog | Ceredigion | Deheubarth | Dyfed | Glywysing | Gwent | Gwynedd | Gŵyr | Morgannwg | Powys