Cymraeg y gogledd

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Baner Cymru
Cymraeg
Mae'r erthygl hon yn rhan o'r gyfres ar
y Gymraeg
Iaith
Gramadeg | Yr wyddor | Seinyddiaeth | Orgraff | Morffoleg | Cymraeg ysgrifenedig | Cymraeg llafar | Benthyg geiriau
Hanes
Hanes | Trawsnewidiad y Frythoneg i'r Gymraeg | Cymraeg Cynnar | Hen Gymraeg | Cymraeg Canol | Cymraeg Modern Cynnar | Cymraeg Modern Diweddar | Hanes siaradwyr, tiriogaeth a statws y Gymraeg
Diwylliant a chyfryngau
Diwylliant | Eisteddfod | Llenyddiaeth | Cerddoriaeth | Theatr | Ffilm | Cyfryngau | Papurau newydd | Radio | Teledu | Rhyngrwyd
Tafodieithoedd
Tafodieithoedd | Cymraeg y gogledd | Cymraeg y de | Y Bowyseg | Y Ddyfedeg | Y Wenhwyseg | Y Wyndodeg | Cymraeg y Wladfa | Wenglish
Mudiadau a sefydliadau
Cymdeithas yr Iaith | Bwrdd yr Iaith Gymraeg | Cymuned

Cymraeg y Gogledd yw'r Gymraeg a sieredir yn y rhan fwyaf o Ogledd Cymru a rhannau gogleddol Canolbarth Cymru. Nid yw'n dafodiaith ynddi'i hun ond yn hytrach grŵp o dafodieithoedd sydd gyda'i gilydd yn ffurffio un o ddwy gangen dafodieithol y Gymraeg (Cymraeg y de yw'r llall).

Rhennir Cymraeg y Gogledd yn ddwy brif dafodiaith, sef Gwyndodeg a Phowyseg. Mae gan y ddwy dafodiaith hyn eu hymraniadau hwythau yn ogystal. Sylwer hefyd mai dosbarthiad cyffredinol yw hyn. Mewn rhai pethau mae'r Bowyseg a'r Ddyfedeg yn fwy agos i'w gilydd nag y maen nhw i'r Wyndodeg ar y naill law a'r Wenhwyseg ar y llall; yn wir mai'r Wyndodeg a'r Wenhwyseg yn rhannu sawl nodwedd â'i gilydd, e.e. petha am y gair 'pethau' (ond pethe yn y Bowyseg a'r Ddyfedeg).

Taflen Cynnwys

[golygu] Nodweddion cyffredinol

Efallai y nodwedd amlycaf yw'r ffurfiau ar eiriau cyffredin sy'n arbennig i'r gogledd. Y pwysicaf yw'r defnydd o'r o a fo am y rhagenwau e a fe yn y de. Mae teitl y rhaglen gomedi adnabyddus Fo a Fe gan Ryan a Ronnie yn adlewyrchu'r rhaniad ieithyddol sylfaenol hyn.

[golygu] Rhai ymadroddion

[golygu] Llyfryddiaeth

  • Alan R. Thomas, The Linguistic Geography of Wales (Caerdydd, 1973)

[golygu] Gweler hefyd

  • Y Bowyseg
  • Y Wyndodeg
    • Tafodiaith Môn
    • Tafodiaith Arfon
    • Tafodiaith Llŷn ac Eifionydd
    • Tafodiaith Meirionnydd

   Eginyn erthygl sydd uchod. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.