William Evans (Wil Ifan)
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Yr oedd William Evans neu Wil Ifan (22 Ebrill 1883 - 16 Gorffennaf 1968) yn fardd a ffigur pwysig ym myd yr Eisteddfod.
Taflen Cynnwys |
[golygu] Braslun o'i fywyd
Ganwyd Wil Ifan yn fab i weinidog amlwg gyda'r Annibynwyr Cymraeg,y Dr Dan Evans a'i briod,a oedd yn cartrefu yr adeg honno yng Nghwmbach, Llanwinio, Sir Gaerfyrddin. Galwyd ef yn William Evans a chafodd bob cefnogaeth gan ei rieni ac ysgolion da i baratoi ei hun, ym Mhrifysgol Cymru, Bangor, y Coleg Diwinyddol a Choleg Manceinion, Rhydychen. Treuliodd William Evans ei holl fywyd yn weinidog yr Efengyl gyda'r Annibynwyr Saesneg. Roedd yn gwbl gysurus yn y ddwy iaith. Iaith crefydd oedd Saesneg, iaith yr aelwyd yn Gymraeg. Priododd Nesta Wyn Edwards o Ddolgellau, hithau fel yntau yn raddedig o Brifysgol Cymru, a ganwyd iddynt bedwar o blant.
[golygu] Ei Waith Llenyddol
Y delyneg oedd ei hoff gyfrwng fel bardd a chafwyd toreth ohonynt.Darllener y rhain yn ei gyfrolau, er enghraifft, Dros y Nyth a ddaeth allan yn 1915; Dail Iorwg a gyhoeddwyd yn 1919; Plant y Babell a welodd olau dydd yn 1922; O Ddydd i Ddydd a dderbyniodd groeso y beirniaid yn 1927; Y Winllan Las a blesiodd bobl lengar Bro Morgannwg lle preswyliai y bardd-bregethwr yn 1936; Unwaith Eto a gyhoeddwyd yn 1946; ac ar ol hynny cyhoeddwyd Haul a Glaw.
Dyna gynhaeaf da ond lluniodd gyfrolau o farddoniaeth yn Saesneg yn ogystal; pum cyfrol yn y cyfnod ffrwythlon yma.
[golygu] Y Llenor
[golygu] Colofnydd
Nid bardd yn unig mohono. Ysgrifennai yn gyson golofn Gymraeg i'r Western Mail ac y mae ei waith gorau wedi ei osod ar gof a chadw yn y Filltir Deg (1954) a Colofnau Wil Ifan (1962).
[golygu] Dramodydd
Ymddiddorodd yn y ddrama a bu yn un o arloeswyr y mudiad fel y gwelwn yn Y Dowlad (1922) ac Yr Het Goch (1933) i enwi dwy o'r chwech drama a luniodd yn Gymraeg ac un yn Saesneg.
[golygu] Bardd Eisteddfodol
I raddau ei gyfraniad parhaol fu ei bryddest enwog 'Bro fy Mebyd' yn 1925. Enillodd y Goron deirgwaith a bu'n Archdderwydd yr Orsedd o 1947 hyd 1950. Mae llun da ohono yng nghyfrol D. Ben Rees, Pymtheg o Wŷr Llên yr Ugeinfed Ganrif (1972). Bu farw ym Mhenybont-ar-Ogwr a chladdwyd ef yn Rhydymain, Meirionnydd.