Harri VII, brenin Lloegr

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Harri Tudur, y cyntaf o frenhinllin y  Tuduriaid
Harri Tudur, y cyntaf o frenhinllin y Tuduriaid

Roedd Harri Tudur (Saesneg Henry Tudor), y brenin Harri VII o Loegr (28 Ionawr 1457 - 21 Ebrill 1509), yn frenin llwyddiannus iawn. Mab Edmwnd Tudur, un o feibion Owain Tudur a brawd Siasbar Tudur, a Margaret Beaufort oedd Harri. Elisabeth o Efrog oedd ei wraig. Yng nghastell Penfro, pencadlys ei ewythr Siasbar yn Sir Benfro, de-orllewin Cymru, y cafodd ei eni.

Daeth yn frenin Lloegr yn 1485 ar ôl ennill brwydr Bosworth a churo'r brenin Rhisiart III o Loegr a laddwyd ar y maes ar ôl y frwydr. Cynrychiolai blaid y Lancastriaid yn erbyn y Iorciaid yn rhan olaf Rhyfeloedd y Rhosynnau. Ond llwyddodd i uno'r ddwy bliad a rhoi terfyn ar y rhyfel drwy briodi aeres Iorcaidd - Elisabeth o Efrog. Bregus iawn oedd ei hawl i fod yn frenin Lloegr, ond medrai aros mewn grym drwy ei ddoniau gwleidyddol.

Roedd wedi defnyddio ei gysylltiadau teuluol â Chymru i ennill cefnogaeth y Cymry i'w ymgyrch i gipio'r goron, ond ni ddefnyddiodd ei ddylanwad wedyn i adfer ymreolaeth y Cymry. Roedd y Cymry a'i ddilynodd i faes Bosworth yn gobeithio mai Harri oedd y Mab Darogan - fel Owain Lawgoch ac Owain Glyndŵr o'i flaen - a fyddai'n adfer Ynys Brydain i'r Brythoniaid, sef y Cymry. Erys ar glawr nifer o gerddi darogan neu frudiau o'r cyfnod hwnnw sy'n dangos mor angerddol oedd y gobaith fod yr amser hir-ddisgwyliedig wedi dod. Ond rhyw wythfed ran o Gymro o ran ei waed oedd Harri ac nid oes sicrwydd ei fod yn medru siarad Cymraeg hy yn oed am ei fod wedi'i magu yn y castell ym Mhenfro a threulio cyfnodau maith mewn alltudiaeth yn Ffrainc.

Llwyddodd i greu perthynas da â'r Alban drwy drwy briodas ei ferch Marged â'r brenin Iago IV o'r Alban.

[golygu] Plant

Rhagflaenydd:
Rhisiart III
Brenin Lloegr
22 Awst 148521 Ebrill 1509
Olynydd:
Harri VIII