Diwydiant glo
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Mae pobl wedi bod yn cloddio am lo ers cyfnod y Rhufeiniaid o leiaf. Ond ar raddfa bychan bu hynny tan y Chwyldro Diwydiannol yn y 18fed ganrif. Yng ngwledydd Prydain - yn arbennig yn Ne Cymru a Gogledd Lloegr - y datblygodd y diwydiant yn gyflymaf wrth i dechnegau newydd ddod i mewn a'r galw am danwydd yn y trefi a dinasoedd gynyddu'n sylweddol. Erbyn 1800 roedd modd carboneiddio glo ar raddfa diwydiannol am y tro cyntaf. Defnyddiwyd y nwy glo a geir felly ar gyfer lampiau nwy glo yn y dinasoedd a'r golosg (côc) ar gyfer smeltio mwyn haearn. Ers y cyfnod hynny mae'r diwydiant glo a'r diwydiant dur wedi tyfu ochr yn ochr â'i gilydd (yn llythrennol felly yn aml).
Erbyn canol y 19eg ganrif gwelwyd cynnydd yn y diddordeb gwyddonol yn y sgîl-gynhyrchion megis tar glo, amonia a phyg. Roddodd hyn yn ei dro hwb i astudiaethau cemeg organig; ymhlith y deunyddiau a ddatblygwyd yr oedd deunydd lliwio a deunydd ffrwydron. Erbyn yr 20fed ganrif roedd hynny'n sail i'r diwydiant plastig.
Yn ystod y 1920au a'r 1930au roedd diwydiant yr Almaen ar y blaen yn natblygiad prosesau i droi glo'n olew: ffactor allweddol pan aeth y wlad honno i ryfel dan y Natsïaid yn yr Ail Ryfel Byd. Ond ers hynny mae nwy naturiol wedi cymryd lle nwy glo i raddau helaeth ac mae petrogemegion wedi disodli tar glo fel ffynhonnell deunyddion organig crai.