Gwyach Fawr Gopog
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Gwyach Fawr Gopog | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() |
||||||||||||||
Dosbarthiad biolegol | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
Enw deuenwol | ||||||||||||||
Podiceps cristatus Linnaeus], 1758 |
Mae'r Wyach Fawr Gopog, Podiceps cristatus, yn aelod o deulu'r Pocipedidae, y gwyachod.
Mae'n un o'r gwyachod mwyaf cyffredin, ac yn nythu ar draws Ewrop ac Asia yn unrhyw le llae mae llynyddoedd gyda thipyn o dyfiant arnynt. Yn y rhannau oeraf mae'n symud tua'r de neu'r gorllewin yn y gaeaf, ond fel arall nid yw'n aderyn mudol. Mae'n aml yn casglu ar lynnoedd mawr neu ar rannau cysgodol o'r arfordir yn y gaeaf.
Mae tua 46-51 cm o hyd a 59-73 cm ar draws yr adenydd. Pysgod bach yw ei fwyd fel rheol, ac mae'n medru nodfio o dan y dŵr i'w dal. Oherwydd fod y coesau wedi eu gosod ymhell yn ôl ar y corff, nid yn medru cerdded yn hawdd ar y tir.
Yn y tymor nythu, gellir gweld yr arddangosfa baru, lle mae'r ceiliog a'r iâr yn gwynebu eu gilydd ac yn gwneud ystumiau gyda'u gyddfau, yn hanner codi o'r dŵr ac weithiau'n cynnig darn o blanhigyn i'w gilydd. Yn nes ymlaen, gellir gweld cyw, neu ddau gyw, yn cael eu cario ar gefn un o'r rhieni wrth iddynt nofio ar wyneb y dŵr.
Erbyn diwedd y 19fed ganrif yr oedd y Wyach Fawr Gopog wedi mynd yn aderyn prin iawn ym Mhrydain oherwydd ei bod yn cael ei hela i gael y plu oddi ar y pen i addurno hetiau merched. I amddiffyn y rhywogaeth yma y sefydlwyd yr RSPB yn y lle cyntaf. Gydag amddiffyniad cyfreithiol, mae'r niferoedd wedi cynyddu yn sylweddol iawn. Yng Nghymru gellir gweld y Wyach Fawr Gopog yn nythu ar bron unrhyw lyn o faint gweddol, ac yn yr hydref neu'r gwanwyn mae dros 300 ohonynt yn heidio i Afon Menai ar adegau.