Rhos

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Cantref yn Y Berfeddwlad yng ngogledd Cymru oedd Rhos (gogledd Sir Ddinbych heddiw).

Yn y gogledd roedd yn wynebu Môr Iwerddon, yn y gorllewin ei ffin oedd bryniau dwyreiniol Dyffryn Conwy uwchlaw Afon Conwy a chantref Arllechwedd, yn y de ffiniai â chantref Rhufoniog ac yn y dwyrain â chantref Tegeingl gydag afonydd Elwy a Chlwyd yn ffin naturiol.

Rhennid y cantref yn dri chwmwd. Roedd Afon Dulas yn dynodi'r ffin rhwng dau ohonyn nhw a elwid yn gymydau Is Dulas ac Uwch Dulas oherwydd hynny. Yn y gogledd-orllewin yr oedd cwmwd y Creuddyn (ardal Llandudno a'r cylch heddiw) a oedd yn cael ei drin fel rhan o Wynedd ei hun ac a unwyd ag Arllechwedd, Arfon, Llŷn ac Eifionydd yn 1284 i greu Sir Gaernarfon.

Castell Degannwy oedd sedd y llys brenhinol a cheid safleoedd eglwysig pwysig yn Abergele a Llandrillo-yn-Rhos.