Baal

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Delw o Ba`al, 14eg ganrif CC - 12fed ganrif CC, o Ugarit); yn awr yn amgueddfa'r Louvre
Delw o Ba`al, 14eg ganrif CC - 12fed ganrif CC, o Ugarit); yn awr yn amgueddfa'r Louvre


Mae Ba`al neu Baal, (Hebraeg: בעל) yn deitl Semitaidd a ddefnyddid ar gyfer nifer o wahanol dduwiau ac ysbrydion. Yr ystyr yw "meistr" neu "arglwydd", a gellir ei ddefnyddio am fod dynol hefyd ar brydiau. Ambell dro defnyddir "Baal" fel enw ar y duw Hadad, duw'r glaw, taranau, ffrwythlondeb ac amaeth. Dim ond yr offeiriaid oedd yn cael defnyddio yr enw "Hadad", felly defnyddid "Baal" i sôn amdano. Gelwid Melqart, duw dinas Tyrus yn Ba`al hefyd. Fodd bynnag, mae llawer o'r cyfeiriadau at "Ba`al", er enghraifft y cyfeiriadau yn y Beibl, yn cyfeirio at dduwiau lleol.

Prif dduw Carthago oedd Ba`al Hammon. Yn ôl rhai awduron Groegaidd a Rhufeinig, byddai'r Carthaginiaid yn llosgi plant ieuanc fel aberth i Ba`al Hammon, ond mae cryn ddadlau ynglŷn â gwirionedd hyn. Mae'n gysylltiedig â'r dduwies Tanit. Ceir yr enw Ba`al fel elfen mawn llawer o enwau Carthaginaidd, er enghraifft Hannibal a Hasdrubal. Ba`al oedd prif dduw dinas Palmyra hefyd.

Yn y cyfnod cynnar roedd yr Iddewon hefyd yn defnyddio'r gair Ba`al am eu Duw, ond oherwydd y frwydr rhwng y ddwy grefydd, a welir er enghraifft yn hanes y proffwyd Elias yn lladd proffwydi Baal yn Llyfr y Brenhinoedd yn y Beibl, daethant i osgoi'r ymadrodd yn nes ymlaen.