Føroyskt (mál)
Frá Wikipedia, hin frælsa alfrøðin
Føroyskt (Føroyskt) | |
---|---|
Talað í: | Føroyar, Danmark, Ísland v.m. |
Øki: | Føroyar |
Talað av: | uml. 80.000 |
Flokking av uppruna: | Indo-evropeiskt Germanskt |
Almenn støða | |
Alment mál í: | Føroyum |
Røktarstovnur: | Føroyska málnevndin |
Mál-kotur | |
ISO 639-1 | fo |
ISO 639-2 | fao |
SIL | FAE |
Sí eisini: Mál - Listi av málum |
Føroyskt er Indo-evropeisk mál. Tað hoyrir til Vesturnorrønu málættina (saman við íslendskum, norskum og hinum nú útdeyða norn).
Í Føroyum tosa 48.000 fólk føroyskt, í Danmark uml. 25.000 og í Íslandi uml. 5.000, so samlaða talið av fólkum, ið duga føroyskt liggur um 85-90.000.
Innihaldsyvirlit |
[rætta] Stavraðið
Føroyskt nýtir latínska stavraðið við serligum norrønum serstavum. Føroyskt nýtir 29 bókstavir umframt trý samansett tvíljóð.
|
|
C, Q, W, X, Z verða ikki nýttir, men finnast í summum lániorðum (eisini Ü og Å í eftirnøvnum), men tó er skikkur at býta hesar stavir um við føroyskar stavir við somu frambering.
Teir verða flokkaðir soleiðis:
- Sjálvljóðini eru: a á e i í o ó u ú y ý æ ø
- Tvíljóðini eru: ei, ey, oy
- Hjáljóðini eru: b c d ð f g h j k l m n p r s t v
[rætta] Frambering og staving
[rætta] Stavseting
[rætta] Orðalagslæra
[rætta] Formlæra
[rætta] Kenniorð
Óbundna kenniorðið er ein/eitt. Bundna kenniorðið er tann/hin og tað/hitt.
[rætta] Navnorð
Navnorð er felagsheiti fyri ein bólk av orðum, ið lýsa nøvn á ítøkiligum lutum (td. stólur, bilur, genta, drongur), fyribrigdum (vestfall, eystfall, mysing, mánalýsi) og hugtøkum (sorg, gleði, longsul) umframt sernøvn (Petur, Sólvá, Enniberg, Sørvágur).
[rætta] Lýsingarorð
[rætta] Fornøvn
Um persónsfornøvn sæst í greinini Persónur (máll.)
[rætta] Talorð
[rætta] Sagnorð
[rætta] Hjáorð
[rætta] Fyrisetingarorð
Tey verða brúkt sum í enskum, men tó taka fyrisetingarnir haraftrat ávíst fall til sín, og tann stýringin,
ið er knýtt at fyrisetingini fær ta fallending, ið verður kravd av fyrisetingarorðinum.
Dømi:
- Brævið liggur á borðinum.
á borðinum er fyrisetingarliðurin.
Her er hvørjumfalsendingin: -inum
Á er fyrisetingarorðið (ella fyrisetingin) og borðinum er stýringin. Á stýrir í hesum føri hvørjumfalli, tí talan er um veran á sama staði.
Í sambandi við rørslu tekur fyrisetingin hvønnfall til sín.
Dømi:
- Hann legði brævið á borðið.
Og hvønnfalsendingin er: -ið
[rætta] Sambindingarorð
[rætta] Miðalvarpingar
[rætta] Orðatilfeingi
[rætta] Søga
[rætta] Skyldskapur við onnur mál
[rætta] Málføri
[rætta] Sannroynd
[rætta] Flokkan
- (øll mál)
- Indo-evropeiskt
- Germanskt
- Norðurgermanskt
- Vesturnorrønt
-
- Føroyskt
-
- Vesturnorrønt
- Norðurgermanskt
- Germanskt
- Indo-evropeiskt