Joseph Haydn

From Wikipedy

Joseph Haydn (Rohrau, 31 maart 1732 - Wenen 31 maaie 1809) wie in Eastenrykske komponist.

Haydn is berne as twadde fan tolf bern. Heit en men wienen ienfâldich, se wienen froom en se wurken hurd. Mem hie graach sjoen dat ien fan har bern geastelike wurde mar dit siet er net ien foar Joseph. Syn heit woe graach in muzikant fan him meitsje. In it hús wurde er in soat muzyk makke. Dizze folksmuzyk kaam letter foar soan Joseph fan pas. Nei in pear poagingen om op in oargel te spyljen mocht er by it no ferneamde Wiener Sangerknaben yn Wenen. Dizze organisaasje sjongde tydens tsjerketsjinsten. Mar doet hy de baard yn de kiel kriich en in prúk fan in kollega kapot knipte wie it klear. Hy wurd de selde dei ûntslein. Hy stong op strjitte, hy kriich iten fan freonen en fan bewurderaars. Letter koe hy sels wer iten keapje doet er as kopiist gie wurkje. Út dizze tiid komme syn earste wurden dy’t besteld waarden troch de pleatselike adel en boargerij.

Hy bestudearet de nije wurken fan Carl Philipp Emmanuel Bach. Dizze wurken soe hy as foarbyld nimme foar syn pianosonates. Yn 1759 begjint hy mei in nije baan. Hy wurdt kapelmaster by de greafe Morzin.

hy trout mei Maria Anna Keller. Hy woe lauwer trouwe mei har sus, mar dit mocht net fan de skoanheit. It wie net in gelokkich houwelik. Er kamen gjin bern en Haydn sei faak dat er bliid wie dat er net thús hoefde te wezen. Hy wie faak yn it geselskip fan oare froulju.

Yn 1760 wurdt hy kapelmaster by Greafe Esterhazy yn Eisenstadt. Haydn krieg in permanint orkest ta syn beskikking. Dit wie foar him in goeie omjouwing om in soat wurken of te leverjen. Stadich oan wurde Haydn ferneamder. Hy kriget útnoegingen fanut de hiele wrâld lykas Parys, Amsterdam, Leipsig, de Feriene Steaten, Spanje en Itaalje.

De ferneamdheid kaam him goed fan pas yn 1790. De greafe gie dea en de kapel wurde ûntbûn. Hy kriich in aardich pensjoen mei en hy mocht de titel kapelmaster behâlde. Hy festige him as frije keunster yn Wenen. Op oandringen fan de fiolist en ympressario Salamon ûndernaam hy twa reizen nei Ingelân. Syn Londense symfonyen waarden sear goed ûntfongen. It Ingelse hof woe him graach sjen. Ek krieg hy it earedoktoraat fan Oxfort. Op syn earste terugreis moete hy de jonge Ludwig van Beethoven, dy’t him folget nei Wenen foar muzyklessen. Echt freonen binne it noait wurden.

Yn syn leste libbensjierren komponeare hy syn twa belangerykste oratoria’s: Die Schopfung en Die Jareszeiten. Foar syn dea koe hy in de krante syn eigen namme lêzen by de rou-advertinsjes. Troch in namme wikseling fan de krante mei syn broer wurdt hy deaferkleare. Derom krieg er ek gjin útnoeging foar de routsjinst yn Parys. Self stjerde er in pear jier letter tidens it bombardemint fan Frankryk op Wenen op 31 maaie 1809.

Haydn hat likernôch 104 symfonyen skeaun en 84 strykkwartetten.

orsjineel wurk fan Haydn
orsjineel wurk fan Haydn

[bewurkje seksje] Sjoch ek

List fan ferneamde komponisten