Brugge
From Wikipedy
Brugge (Frânsk en Ingelsk: Bruges, Dútsk: Brügge) is de haadstêd fan de Flaamske provinsje West-Flaanderen en it arrondissemint Brugge. It leit yn it noardwesten fan Belgje.
De binnenstêd, of historyske kearn, is aaifoarmich en ûngefear 430 hektare grut. De folsleine gemeente hat in oerflakte fan mear as 13.840 hektare, wêrûnder 193,7 hektare yn see by Seebrugge.
De stêd hat mear as 117.000 ynwenners. Ungefear 20.000 dêrfan wenje yn it histoaryske sintrum.
Ynhâld |
[bewurkje seksje] Nammejouwing
Aldste taastbare boarne binne inkele munten út de 9e ieu wêr't foar it earst de nammen fan de stêd brûkt wurde. Se skriuwe: Bruggas of Bruccia. Alhoewol't dit liket te doelen op in oarsprong út it wurd brêge is dit taalhistoarysk net goed omt der dan earder sprake wêze soe fan Brigge (fergelykje mei it Ingelske bridge, Ald-Ingelske brycg, Fryske brigge of brêge, Gallyske briva).
Wierskynlik komt de name Brugge fan it Aldnoarske bryggja wat oanlissteiger of haven betsjut, mooglik as ferbastering fan Rogia (Reie). De kontakten mei Skandinaavje wienen ûntstien troch hannel oer de Noardsee en de ynfallen fan de Noarmannen (fan 800 ôf). De namme fertoant dan ek gelikenissen mei Bryggen, de histoaryske haven fan Bergen, dat krekt as Brugge in wichtige stêd fan de Hanze wie nei de 11e ieu.
Soms wurdt nei Brugge ferwiisd as it Feneetsje fan it Noarden, troch de grutte oantallen kanaaltsjes en brêgen. Dizze kanaaltsjes wurde ek reien neamd, nei de rivier de Reie dy't troch Brugge streamde. De Reie is no hielendal kanalisearre.
De bynamme fan de Bruggesters is Brugske sotten. Dizze bynamme danke se oan de folgjende leginde: neidat se Maksimiliaan I fan Eastenryk foar in skoft finzennommen hienen, ferbea dizze it hâlden fan in jiermerke en oare festiviteiten. Yn in poging om him del te bêdzjen, hâlde Brugge foar him in grut feest en frege dêrnei foar de talitting fannijs in jiermerke te hâlden, belesting ynje te meien én ... it bouwen fan in nij sothûs. Hy antwurde: Slút alle poarten fan Brugge en jim hawwe in sothûs!.
[bewurkje seksje] Skiednis
Brugge hat in âlde skiednis as haadstêd fan it greefskip Flaanderen en as belangrike Hanzestêd.
[bewurkje seksje] Dielgemeenten
Yn de rin fan de jierren is de oerflakte fan de gemeente/stêd Brugge frijwat fergrutte. Hjirûnder in oersjoch fan de anneksearre gemeenten en wenkearnen (werjûn is it jiertal wêryn't de fúzje barde plus de ophefte gemeenten).
- 1899 - gemeente Sint-Piters-op-'e-Dyk, wenkearn Sint-Jozef en de lettere yndustrysône Zwankendamme
- 1901 - it lettere Seebrugge
- 1932 - wenkearn Zwankendamme
- 1971 - de gemeenten Assebroek, Dudzele, Koolkerke, Lissewege, Sint-Andrys, Sint-Krús en Sint-Michiels
Inkeld de gemeenten dy't har yn 1971 by de stêd foege hawwe meie harsels dielgemeente neame.
# | Namme | Oerflakte | Befolking (01/01/2006) |
---|---|---|---|
I |
Brugge - Sintrum - Kristus Koning - Sint-Jozef - Sint-Pieters |
29,91 1,01 13,70 |
37.129 20.276 4.428 4.880 7.545 |
II | Koolkerke | 4,17 | 3.145 |
III | Sint-Andries | 20,65 | 19.366 |
IV | Sint-Michiels | 9,59 | 12.346 |
V | Assebroek | 8,52 | 19.395 |
VI | Sint-Krús | 16,84 | 16.148 |
VII | Dudzele | 21,92 | 2.555 |
VIII |
Lissewege - Lissewege - Zeebrugge - Zwankendamme |
26,80 11,44 |
7.129 2.491 3.924 714 |
[bewurkje seksje] Demografyske evolúsje
- Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1970=folkstellings op 31 desimber; sûnt 1971= ynwenneroantal per 1 jannewaris
- 1899: oanhechting fan Sint-Piters-op-den-Dijk en gebietsdielen fan Dudzele, Koolkerke, Lissewege en Uitkerke (+ 20,97 km² mei 2.984 ynwenners)
- 1901: oanhechting fan gebietsdielen fan Heist, Lissewege, Sint-Andries en Uitkerke (+ 3,90 km² mei 465 ynwenners)
- 1932: oanhechting fan gebietsdielen fan Dudzele, Lissewege en Zuienkerke (+ 5,73 km² mei 732 ynwenners)
- 1956: oanhechting fan in gebietsdiel fan Sint-Michiels (+ 0,16 km² mei 24 ynwenners)
- 1971: oanhechting fan Assebroek, Dudzele, Koolkerke, Lissewege, Sint-Andries, Sint-Kruis en Sint-Michiels en gebietsdielen fan Heist, Loppem en Oostkamp; ôfstân fan in gebietsdiel oan Oostkerke(+ 95,54 km² mei 65.903 ynwenners)
- 1977: ôfstân fan in gebietsdiel oan Damme (- 2,75 km² mei 367 ynwenners)
[bewurkje seksje] Toerisme
Brugge is om meardere redenen in toeristyske stêd. Brugge hat net folle te lijen hân fan de yndustriële revolúsje en de midsieuske útstrieling is geef bleaun. Syn wetters, syn rike skiednis, de argeologyske fynsten, mar ek de winklestrjitten lokje alle dagen in protte minsken. De stêd hat in hiele protte restaurants en kafees en liket te driuwen op it toerisme.
It autoferkear wurdt safolle mooglik út it sintrum keard: de snelheidsbeheining (30 km yn't oere), in ambisjeusk lusseplan, in soad ienrjochtingsferkear (twa rjochtingen foar fytsers) en râneparkearen meitsje fan Brugge in noflike kuier- en winkelstêd.
[bewurkje seksje] It besjen wurdich
Toeristyske hichtepunten binne:
- de Merk, mei prachtige (neo)goatyske gebouwen en it Belfort fan Brugge;
- de Burch, mei it stedhûs, de gebouwen fan it Bruggester Frije, de Hillich Bloedkapel en het grûnplan fan de Sint-Donatiustsjerke wêr't Karel de Goede fermoarde waard;
- it Begynhof Ten Wijngaerde by it Minnewetterpark;
- de Uze-Leave-Frouwetsjerke (122 m heech, bakstiennen toer) mei hjiryn de prealgrêven fan Karel de Stoute en syn dochter Maria fan Boergonje;
- it Hof fan Gruuthuse (ek museum) en it Groeningemuseum oan De Dijver; de skildereftige Rozenhoedkaai;thumb|300px|right|Roazehoedkaai
- it Hans Memlingmuseum, mei seis wurken fan de keunstskilder Hans Memling, yn it âlde Sint-Janshospitaal;
- it Guido Gezellemuseum, oer de dichter Guido Gezelle;
- de âlde stedspoarten (nammentlik Boveriepoarte, de Smedenpoarte, de Ezelpoarte, de Dampoarte, de Krúspoarte, de Gentpoarte en de Sint-Katelijnepoarte) en âlde molens op de festen (it steed fan de ôfbrutsen stedsmuorren);
- Sint-Salvatorkatedraal, stiften yn de 10e ieu
Mei in hynstekoets of mei boatsjes op de reien kin Brugge ferkend wurde.
Elk jier giet De Hillich Bloedprosesje rûn yn Brugge op Himelfeartsdei. Hjirby wurdt de relikwy fan it Hillige Bloed, dy't Diederik fan de Elzas út Jeruzalem wei nei Brugge brocht, betocht. De prosesje bestiet út hiel wat histoaryske evokaasjes.
Bûtenlânske toeristen kinne har fergapje oan it tradysjonele Bruggester kant.
Yn 2002 wie Brugge Kulturele Haadstêd fan Jeropa. Foar dizze gelegenheid waard yn 2000 begûn mei de oanbou fan in nij multifunksjoneel konsertgebou.
In oare populêre trekpleister is it grutte dolfinarium fan it Boudewijn Seapark, in grien park justjes bûten it stedssintrum dat yn 1963 iepene. It park, dat útsein it dolfinarium, ek oare bistefoarstellings en pretparkattraksjes biedet, is iepen fan april oant oktober.
[bewurkje seksje] Parken
- Baron Ruzettepark
- Greve Visartpark
- Kening Albertpark
- Keningin Astridpark (yn de folksmûle : "Botaniekenof" Bruchsk foar Jardin Botanique)
- Minnewaterpark
- Pastoar Verhaegheplantsoen
- Stadspark Sebrechts
- Boudewijn Seapark
[bewurkje seksje] Rekréaasje en sport
- As grutte stêd yn de provinsje wie Brugge ien fan de foaroansteande plakken foar de ûntwikkeling fan it fuotbal yn it westen fan Flaanderen op de ein fan'e 19de ieu. Club Brugge en Cercle Brugge binne twa fan de âldere clubs fan it lân, hellen beide lânstitels en spylje noch altyd yn de hegere ôfdielings, mei Club Brugge as ien fan de topploegen fan it lân. Der binne ek lytse clubs lykas Daring Brugge, Eendracht Brugge en Dosko Sint-Kruis.
[bewurkje seksje] Kultuer
[bewurkje seksje] Festivals
- Kaktusfestival
- Klinkers
- Filmfestival Cinema Novo
- Festival van Vlaanderen Musica Antiqua
[bewurkje seksje] Teaters en konsertsealen
- Konsertgebou
- Stedsskouboarch
- De Bond
- Biekorf
- Bogardenkapel
- De Dijk
- Jan Garemijnseal
- Magdalenaseal
- De Werf
[bewurkje seksje] Bekende Bruggelingen
[bewurkje seksje] Belangrike persoanen
- Jan Breydel (14e ieu) en Piter de Coninck (1302)
- Hans Memling (1430/40-1494), skilder
- Simon Stevin (1548-1620), wiskundige en wittenskipper
- Guido Gezelle (1830-1899), preester-dichter
- Achille Van Acker (1898-1975), earste minister
- Louis de la Censerie (1838-1909), belangryk stedsarsjitekt
[bewurkje seksje] Berne yn Brugge :
- Adolphe de Vrière, minister fan bûtenlânske saken
- Louis de la Censerie, arsjitekt
- Hugo Claus, dichter en skriuwer
- Wim De Deyne, shorttrackster
- Patrick De Groote, politikus
- Danny Deprez, filmregisseur
- Guillaume I Forrier, greve en mecenas
- Filips de Schone, greve fan Flaanderen, kening fan Spanje
- Carel Hacquart, komponist
- Geert Hoste, komyk
- Patrick Lagrou, jeugdauteur
- Bart Moeyaert, dichter en skriuwer
- Kurt Van Eeghem, radio- en televyzjepresentator
- Marc Van Eeghem, akteur
- Tim Verfaillie, keunstskilder
- Peter Verhelst, dichter en skriuwer
- Tony Parker, Frânsk NBA-basketbalspiler
- Filips De Schone, hartoch fan Boergonje
- Pieter Aspe, thrillerauteur
[bewurkje seksje] Boarnen
- De geschiedenis van Brugge, Prof. Dr. J.A. Van Houte
- Skiednis fan Seebruggester haven
[bewurkje seksje] Literatuer
- J. Van Houtte, De geschiedenis van Brugge
- V. Vermeersch, Brugge en de zee
- A. Vandewalle, Brugge, de geschiedenis van een Europese stad
- M. Ryckaert, Brugge. Historische stedenatlas