Castillon-batalio
From Wikipedia
Castillon-batalio esas ye 17 di julio 1453 inter l’ armei di Henri 6ma di Anglia e Karl 7ma di Francia. To esis decidiganta vinko da Franci qua finis la Cent-yara milito.
Indexo |
[redaktar] Prefaco
La longa dominaceso Angla di 300 yari en Aquitania ne aportis kun ol nek mizerio, nek opreso ma komerciala relacioni profitabla por l' amba lateri. L’ Angla reji grantis autonomeso e facilaji kun liberala charti pri komoni.
[redaktar] Kampanio
La Guyenne esis preske rekonquistita da Franciani, ma la postuli di Karl 7ma facas regretar l’ Angla tutelo. Henri 6ma komisas John Talbot, 1ma komto de Shrewsbury, reprenar la provinco. Pos rapideso kampanio, Bordeaux es kontrolita la 23 di oktobro 1452. Castillon aceptas la Godoni. La Francini decidas lore di kontr-atakar. Li avancas til la Dordogne-valo, prenas Gensac ye 8 di julio 1463, proximeskas Castillon ma ne siejas olu. Ta konduto ruptas kun sua ofensiva strategio qua permitas ja prenar multa fort-placi. Sua objekto ne esas konquestar urbo pos urbo. Ol esas destruktar l’ armeo di Talbot e regulizar tale la fato di Aquitania. La Bureau frati konocas Castillon e sua proxim per havar kaptita la placo ye 1451 kun l’ armeo di Penthiève.
[redaktar] Batalio-preliminari
La Franca armeo instalas su 1,8 km este di Castillon, en la valo, sur la rekta rivo di Dordogne. Ol komprenas proxim 10.000 homi di « omna provinci », 1.800 lanceri, arkeri, artilerio di 300 kanoni servita da 700 manulaboreri. La selektita loko havas granda avantaji. Norde, il adosas su ye Lidoire, mikra rivero kun eskarpa rivi, e do la nivelo povas esar altigita kun greto-digo. Weste, sude ed este, 1,6 km fosato cirkondis e vinkas per arboro-trunki. Tale la kampo esis 200–300 m longa de nordo til sudo, e 600 m de westo til esto. Ante extensas su la plano di Dordogne, rivero ke on povas sole travadar a Rauzan.
La Franca imperanto es kompletita per du suporti:
- 700 homi okupas la prioreyo de Saint-Florent nord-westo de kampo,
- la Britana kavalrio (240 lanceri) esis en rezervo en Horable, 1,5 km norde.
[redaktar] La batalio
Avertita per la Castilloni di arivo di Franciani, Talbot en Bordeaux hezitas pos decidas su per helpar li. Il dormas en Libourne e matine di 17 di julio celas en la boski supere la prioreyo. Kom la Castilloni konsilas ad ulu il hastas e shok-pulsas la febla garnizono di Saint-Florent. Ta lasta fugas e esforcas rejuntar la kampo. Ma la retreto esas desfacila, on sequas la kolineto supere la rivero e pos sanga kontakti la fuganti atingas la kampo. Posible fatigita l’ Angliani retro-igas a prioreyo per dejunar e plu sendurstigar kun bona vino.
Talbot preparas su audar meso, kande on dicas su ke la Franciani cedas la fortifika loko. Di fakto, polvo-nubi super-stacas este. On savis pos ke esis la bagaj-truki, ne uzebla por kombato. Erorita per ta sembli, Talbot ne hezitas pluse e hastas kun sua trupi per atakar.
L’ asalto esas masakro. Quik 4.000 di qua Talbot es morti e l’altri persequas per la Britaniana kavalrio.