Immanuel Kant

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Vestræn heimspeki
Heimspeki 18. aldar
Immanuel Kant (1724-1804)
Nafn: Immanuel Kant
Fædd/ur: 22. apríl 1724
Dáin/n: 12. febrúar 1804
Skóli/hefð: Heimspeki upplýsingarinnar
Helstu ritverk: Gagnrýni hreinnar skynsemi, Gagnrýni verklegrar skynsemi, Gagnrýni dómgreindar, Formáli að frumspeki, Grundvöllur að frumspeki siðlegrar breytni, Frumspeki siðlegrar breytni
Helstu viðfangsefni: þekkingarfræði, frumspeki, siðfræði
Markverðar hugmyndir: skilyrðislausa skylduboðið, forskilvitleg hughyggja, samþættandi a priori þekking, hluturinn í sjálfum sér
Áhrifavaldar: David Hume, René Descartes, Nicolas Melbrance, Gottfried Wilhelm Leibniz, Baruch Spinoza, John Locke, George Berkeley, Jean-Jacques Rousseau
Hafði áhrif á: Johann Gottlieb Fichte, Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Arthur Scopenhauer, Charles Sanders Peirce, Friedrich Nietzsche, Ludwig Wittgenstein, A.J. Ayer, Edmund Husserl, Martin Heidegger, Jean-Paul Sartre, Jürgen Habermas og fjölmarga aðra

Immanuel Kant (22. apríl 172412. febrúar 1804) var prússneskur heimspekingur og er talinn vera síðasti merki heimspekingur upplýsingatímabilsins.

Efnisyfirlit

[breyta] Æviágrip

[breyta] Æskuár

Immanuel Kant — sem var skírður „Emanuel“ en breytti síðar nafni sínu í „Immanuel“ eftir að hafa lært hebresku — var fæddur 1724 í Königsberg í Prússlandi (nú Kalíníngrad í Rússlandi). Hann var fjórða barnið af níu sem foreldrar hans Jóhann Georg Kant (1682-1746) og Anna Regína Porter (1697-1737) eignuðust, fimm þeirra lifðu til fullorðinsára. Kant bjó alla sína ævi í heimabæ sínum sem þá var höfuðborg austur-Prússlands. Faðir hans var handiðnaðarmaður frá Memel, norðaustustu borg Þýskalands (nú Klaipėda í Litháen), og móðir hans var dóttir söðlara. Ungur var Kant ábyrgur nemandi en þó ekki framúrskarandi. Hann var alinn upp við rétttrúnað sem þá var vinsæl umbótahreyfing innan lútherstrúar og lagði áherslu á mikla trúrækni, persónulegt lítillæti og lestur Biblíunnar. Menntun hans lagði ríkt á um latínu– og trúarkennslu frekar en stærðfræði og vísindi vegna þessa og var ströng og agamikil. Kant sagði síðar að þetta tímaskeið hefði fallið honum þungt í geð.

[breyta] Verk eftir Kant

  • Hugleiðingar um rétt mat á lífskröftum
  • Rannsókn á spurningunni hvort jörðin hefur breyst í snúning sínum...
  • Um spurninguna hvort jörðin eldist frá náttúruvísindalegu sjónarhorni
  • Almenn náttúrusaga og kenning um himininn
  • Um eldinn
  • Ný skýring á frumreglum frumspekinar
  • Raunvísindaleg rökfræði
  • Hugleiðingar um ótímabæran dauðdaga herra Johanns Friedrich von Funk
  • Sýnt fram á að fágun rökhendusniðanna fjögurra sé ósönn
  • Einu mögulegu rökin til að styðja sönnun á tilvist guðs
  • Tilraun til að kynna hugtakið neikvæðar stærðir í heimspeki
  • Athuganir á tilfinningu fyrir fegurðinni og hinu tignarlega
  • Rannsókn á skýrleika frumsetninga náttúrulegrar guðfræði og siðfræði
  • Draumar miðilsins skýrðar með draumum frumspekinar
  • Um endanlegan grundvöll munar á svæðum í rúmi
  • Um snið og meginreglur skyn- og skilningsheimsins
  • Gagnrýni hreinnar skynsemi
  • Forspjall að sérhverri vísindalegri frumspeki framtíðar
  • Hugmyndir að algildri sögu frá sjónarhorni heimsborgarans
  • Svar við spurningunni: Hvað er upplýsing
  • Um eldfjöll á tunglinu
  • Grundvöllur að frumspeki siðferðilegrar breytni
  • Frumspekilegar forsendur náttúruvísinda
  • Gagnrýni hreinnar skynsemi (2. útg.)
  • Gagnrýni verklegrar skynsemi
  • Um notkun tilgangsfræðilegra meginreglna í heimspeki
  • Gagnrýni dómgreindar
  • Trú innan marka einberrar skynsemi
  • Um gömglu tugguna: Það kann að vera rétt í kenningu en gengur ekki í verki
  • Trú innan marka einberrar skynsemi — önnur útgáfa
  • Svolítið um áhrif tunglsins á veðráttuna
  • Um eilífan frið
  • Um eilífan frið — önnur útgáfa
  • Frumspekilegar forsendur réttarkenningarinnar
  • Frumspekilegar forsendur dyggðarkenningarinnar
  • Átök deildanna
  • Mannfræði frá sjónarhóli hentugleikans
  • Rökfræði
  • Náttúruvísindaleg landafræði
  • Um uppeldisfræði

[breyta] Tengt efni