რენესანსი
ვიკიპედიიდან

რენესანსი, ტრადიციული შეხედულებით, გაიგივებულია ისტორიულ ეპოქასთან, რომელმაც შუა საუკუნეები შეცვალა და წინ უძღოდა რეფორმაციას. იტალიური რენესანსი XV საუკუნეში წარმოადგენდა დასავლეთის კლასიკურ ანტიკურობასთან ხელახლა გაერთიანებას, ცოდნის, განსაკუთრებით მათემატიკის, აბსორბციას, ფოკუსს კარგად ცხოვრების მნიშვნელოვნებაზე ამწყოში (მაგ. რენესანსის ჰუმანიზმი), და ბეჭდვის გამოგონებით ცოდნის გავრცელების ჯაჭვურ რეაქციას. ამასთან ხელოვნებაში, პოეზიაში და არქიტექტურაში ახალი ტექნიკის შექმნამ თავისდა წილად განაპირობა ხელოვნებისა და ლიტერატურის სტილისა და შინაარსის რადიკალური შეცვლა. იტალიური რენესანსი ხშირად გაიგივებულია "თანამედროვე" ეპოქის დასაწყისთან.
რენესანსი-ეს არის უდიდესი ხანა, ეტაპი არა მხოლოდ სახვითი ხელოვნებისა და ხუროთმოძღვრების, არამედ მთლიანად დასავლეთ ევროპის კულტურის ისტორიაში. ეს ის ხანაა, როდესაც ყალიბდება სამყაროსადმი, ადამიანებისადმი ახლებური დამოკიდებულება. რენესანსი მომდინარეობს იტალიური სიტყვიდან "რინასიმენტო". ამ ტერმინის ქვეში იგულისხმება ანტიკური ხელოვნების აღორძინება-საპირისპიროდ შუა საუკუნეების ხელოვნებისა. მართალია ანტიკურმა დამოუკიდებლობამ დიდი როლი ითამაშა ახალი ხელოვნების შექმნაში, მაგრამ მაინც ეს იყო დასავლეთ ევროპის ქვეყნების (ბელგია, ჰოლანდია, გერმანია, იტალია) განვითარების შედეგი. ანტიკური მემკვიდრეობა ადრეც არსებობდა, მაგრამ მას მიმართეს მაშინ, როცა ამის საჭიროება გაჩნდა. პირველ რიგში ეს განპირობებული იყო ადრეული კაპიტალისტური ურთიერთობების ჩასახვით და სწორედ ბურჟუაზიას მოაქვს ეს სიახლე ხელოვნებაში. ეს სიახლე მდგომარეობს იმაში, რომ ადამიანი კვლავ ხდება მთავარი ფასეულობა, დგება ინტერესების ცენტრში. ამიტომ უწოდებენ რენესანსის ხანას-ჰუმანიზმის ხანას. ჰუმანიზმს თავისთავად მოსდევს რაციონალიზმი, ხოლო მას ინდივიდუალიზმი. რაციონალიზმი, ჰუმანიზმი და ინდივიდუალიზმი ხდება რენესანსის ხანის შემოქმედთა მთავარი დევიზი-"რეალური ადამიანი რეალურ გარემოში". რენესანსის წინა ეტაპია პროტორენესანსი. ეს არის გარდამავალი საფეხური შუა საუკუნეებიდან რენესანსამდე. პროტორენესანსი ჩაისახა მეცამეტე საუკუნის 60-იან წლებში. სხვანაირად მას უწოდებენ დუჩენტოს და ტრეჩენტოს.
თანამედროვე ისტორიკოსები რენესანსის მოდერნულობას სკეპტიციზმით უყურებენ, თვლიან რა რენესანსს როგორც ჰუმანიზმზე და კლასიკურობაზე დამყარებულ კულტურულ პროგრამას ან მიმდინარეობას, ვიდრე სრულიად ისტორიულ ეპოქას. ალტერნატიული შეხედულებები განხილულია ქვემოთ.