საქართველო
ვიკიპედიიდან
საკუთარ სახელს "საქართველო" აქვს სხვა მნიშვნელობებიც. იხილეთ: საქართველო (მრავალმნიშვნელოვანი) |
საქართველო |
|
საქართველოს დროშა | საქართველოს გერბი |
ფართობი: 69,700 კმ² პრეზიდენტი: მიხეილ სააკაშვილი სახელმწიფო ჰიმნი: თავისუფლება |
|
სექციების სია |
[რედაქტირება] სახელწოდება
ქვეყნის სახელწოდება "საქართველო" მომდინარეობს "ქართ" ძირისაგან, რაც უძველეს სატომო სახელს "ქართუ, კარდუ, ხალდუ"-ს უკავშირდება. 1918-1921 წლებში იწოდებოდა "საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკად", 1990-1995 წლებში - "საქართველოს რესპუბლიკა"-დ. ქვეყნის საერთაშორისო კოდია - GE.
[რედაქტირება] გეოგრაფია
ძირითადი სტატია: საქართველოს გეოგრაფია
საქართველო აღმოსავლეთ ევროპაში, კერძოდ, კავკასიაში მდებარეობს. დასავლეთიდან მას ესაზღვრება შავი ზღვა, ჩრდილოეთით – რუსეთის ფედერაცია, აღმოსავლეთით – აზერბაიჯანი, სამხრეთით – სომხეთი და თურქეთი.
- ტერიტორია: ქვეყნის ფართობი შეადგენს 69.700 კვ.კმ-ს, საზღვრების სიგრძე - 1771 კმ-ს, მათ შორის სახმელეთო - 1.461 კმ (სომხეთი 164, აზერბაიჯანი 322, რუსეთი 723, თურქეთი 252) და საზღვაო - 310 კმ.
- ბუნება: ქვეყნის ტერიტორია ძირითადად მთებს უკავია, ბუნება მრავალფეროვანია - სუბტროპიკებიდან კავკასიონის მყინვარებამდე; უმაღლესი მწვერვალია მთა შხარა 5.068 მ, უდაბლესი წერტილი - შავი ზღვა (0 მ); სახნავ-სათესი მიწა - 16%, საძოვრები - 25%, ტყეები - 34%. მთავარი მდინარეები მტკვარი და რიონი.
- ბუნებრივი რესურსები: ტყეები, ჰიდროენერგია, მანგანუმი, რკინის მადანი, სპილენძი, ქვანახშირის და ნავთობის მცირე მარაგი; მთისა და ზღვის კლიმატური კურორტები.
[რედაქტირება] სახელმწიფო
ძირითადი სტატია: საქართველოს პოლიტიკური მოწყობა
საქართველო საპრეზიდენტო რესპუბლიკაა. სახელმწიფოს მეთაურია პრეზიდენტი, რომელიც აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაურად ითვლება. მთავრობის საქმიანობას ხელმძღვანელობს პრემიერ–მინისტრი. ქვეყნის უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოა ერთპალატიანი პარლამენტი (235 წევრი), რომელიც ოთხ წელიწადში ერთხელ ირჩევა პროპორციული და მაჟორიტარული სისტემით.
- დედაქალაქი: თბილისი.
- ეროვნული დღესასწაული: 26 მაისი (1918), სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის დღე (1991 წლის 9 აპრილს, საბჭოთა იმპერიის 70-წლიანი მმართველობის შემდეგ, იმავე წლის 31 მარტის საყოველთაო-სახალხო რეფერენდუმის შედეგების საფუძველზე, საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესმა საბჭომ მიიღო საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტი).
- ძირითადი პოლიტიკური პარტიები (ანბანურ რიგზე):
- ნაციონალური მოძრაობა - დემოკრატები - თავმჯდომარე მიხეილ სააკაშვილი;
- კონსერვატიული პარტია - თავმჯდომარე კობა დავითაშვილი;
- ლეიბორისტული პარტია - თავმჯდომარე შალვა ნათელაშვილი;
- პოლიტიკური მოძრაობა "ახალი მემარჯვენეები" - თავმჯდომარე დავით გამყრელიძე;
- პოლიტიკური მოძრაობა "თავისუფლება" - თავმჯდომარე კონსტანტინე ზ. გამსახურდია;
- პოლიტიკური მოძრაობა "მრეწველობა გადაარჩენს საქართველოს" - თავმჯდომარე გოგი თოფაძე
- პოლიტიკური მოძრაობა "საქართველოს გზა" - თავმჯდომარე სალომე ზურაბიშვილი
- საქართველოს რესპუბლიკური პარტია - თავმჯდომარე დავით უსუფაშვილი;
[რედაქტირება] ტერიტორიული მოწყობა
ძირითადი სტატია: საქართველოს ტერიტორიული მოწყობა
დღევანდელი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფით საქართველოში 2 ავტონომიური რესპუბლიკა, აგრეთვე 53 რაიონი, 6 საქალაქო ტერიტორია და დედაქალაქი თბილისია, რომლებიც გაერთიანებული არიან მხარეებში. კონსტიტუციის თანახმად ქვეყნის სახელმწიფო-ტერიტორიული მოწყობა უნდა განისაზღვროს საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე ცენტრალური ხელისუფლების იურისდიქციის აღდგენის შემდეგ.
მხარე/ავტონომიური რესპუბლიკა | ფართობი (კმ2) | მოსახლეობა | ადმ. ცენტრი |
თბილისი | 1.277 | 1.240.000 | თბილისი |
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა | 8.700 | 517.500 | სოხუმი |
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა | 2.900 | 376.000 | ბათუმი |
გურიის მხარე | 2.033 | 143.400 | ოზურგეთი |
იმერეთის მხარე | 6.552 | 700.000 | ქუთაისი |
კახეთის მხარე | 11.310 | 407.200 | თელავი |
მცხეთა-მთიანეთის მხარე | 6.785 | 125.400 | მცხეთა |
რაჭა-ლეჩხუმის და ქვემო სვანეთის მხარე | 4.954 | 51.000 | ამბროლაური |
სამეგრელოს და ზემო სვანეთის მხარე | 7.441 | 466.100 | ზუგდიდი |
სამცხე-ჯავახეთის მხარე | 6.413 | 207.600 | ახალციხე |
ქვემო ქართლის მხარე | 6.528 | 497.500 | რუსთავი |
შიდა ქართლის მხარე | 4.807 | 314.000 | გორი |
[რედაქტირება] დემოგრაფია
ძირითადი სტატია: საქართველოს დემოგრაფია
2006 წლის ოფიციალური მონაცემების მიხედვით, საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე მოსახლეობა დაახლ. 4.661.473-ს შეადგენს. მოსახლეობის ზრდის ტემპი შეადგენს 0,74%-ს.
- ეთნიკური შემადგენლობა (საქართველოს 2002 წლის აღწერის შედეგების მიხედვით): ქართველები - 83,8%, აზერბაიჯანელები – 6,5%, სომხები – 5,7%, რუსები – 1,5%, ოსები – 0.9%, იეზიდები - 0.4%, ბერძნები - 0.3%, ქისტები - 0.2%, უკრაინელები - 0.2%, აფხაზები – 0,1%;
- რელიგიური შემადგენლობა (ძირითადად საქართველოს 2002 წლის აღწერის შედეგების მიხედვით): მართლმადიდებელი ქრისტიანები - 84.00%, მუსლიმანები - 9.9%, სომეხი გრიგორიანელები - 3.9%, კათოლიკეები - 0.8%, იუდეველები - 0,1% და სხვები.
- დიდი ქალაქები: თბილისი - 1,440,000, ქუთაისი - 268,800, რუსთავი - 116,000, ბათუმი - 145,400, სოხუმი - 110,300, გორი - 50,000, ზუგდიდი - 69,000, ფოთი - 47 ,000, ცხინვალი - 42,000.
[რედაქტირება] კულტურა
ძირითადი სტატია: საქართველოს კულტურა
- არქიტექტურა: ქალაქი-მუზეუმი მცხეთა, გელათის სამონასტრო კომპლექსი, თბილისის ისტორიული ცენტრი, უფლისციხის და ვარძიის კლდეში ნაკვეთი კომპლექსები, დავით გარეჯის და შიო მღვიმის კომპლექსები; ბაგრატის ტაძარი; ზემო სვანეთი;
- ლიტერატურა: ქართული ეპოსი - ვეფხისტყაოსანი (შოთა რუსთაველი, XIII ს.).
- თეატრი: ფალიაშვილის სახ. ოპერისა და ბალეტის (თბილისი, 1851), რუსთაველის სახ. დრამატული (თბილისი, 1821), მარჯანიშვილის სახ. დრამატული (თბილისი, 1928).
- კულტურის თავისებურებები: პოლიფონიური სიმღერა, ორიგინალური დამწერლობა.
[რედაქტირება] განათლება
უნივერსიტეტები, სასწავლო დაწესებულებები და განათლების ცენტრები:
- თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
- თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი
- საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი
- საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტი
- შავი ზღვის საერთაშორისო უნივერსიტეტი
- ილია ჭავჭავაძის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
განათლების დაფინანსების მოქმედი სახელმწიფო და ალტერნატიული პროგრამები:
[რედაქტირება] ეკონომიკა
ძირითადი სტატია: საქართველოს ეკონომიკა
გრძელდება საბაზრო რეფორმების განხორციელება. ეკონომიკის მთავარი დარგებია სოფლის მეურნეობა (ჩაი, ციტრუსი, ხილი, თამბაქო, ღვინო), მანქანათმშენებლობა, მეტალურგია, ჰიდრორესურსები. დიდი ყურადღება ეთმობა საკურორტო-ტურისტული კომპლექსის აღდგენას, რომელიც ადრე ყოველწლიურად 2 მლნ ადამიანს ემსახურებოდა. სოფლის მეურნეობის პროდუქცია (ყურძენი, ჩაი, ციტრუსები); მთავარი სავაჭრო პარტნიორებია რუსეთი (18%), თურქეთი (14%), აზერბაიჯანი (12%) და აშშ (6%). • ერთობლივი ეროვნული პროდუქტი: სტრუქტურა (%) - სოფლის მეურნეობა 32; 1 სულ მოსახლეზე - 860 $. • ვალუტა - ქართული ლარი (GEL).
[რედაქტირება] საბანკო-საფინანსო და დაზღვევის სისტემები
დიდი მამულიშვილი, ილია ჭავჭავაძე, «საადგილ-მამულო სათავად-აზნაურო ბანკი»-ს ხელმძღვანელობის პერიოდში, ჯერ კიდევ 1883 წლიდან გაზეთ «ივერია»-ში აქვეყნებს, ხსენებული ორგანიზაციის, საზოგადოებრივი მუშაობისა და ღვაწლის შემაჯამებელ ოქმებს (რუბრიკაში «შინაური მიმოხილვა»). ეს უკანასკნელი კი საფუძველი ხდება პირველი ქართული საბანკო-საფინანსო ინსტიტუტის - პირველი საჯარო წარდგინებისა. ილია მიზანმიმართულად მუშაობდა საბანკო მომსახურების კულტურის საქართველოში დამკვიდრების საკითხებზე. ასსზე მეტი წლის შემდეგ, XX საუკუნის 90-იან წლებში, დამოუკიდებლობის დაბრუნებიდან - დღემდე, საქართველოს საბანკო - საფინანსო ჯგუფები, მათი მოღვაწეობა და მიღწევები წარმოადგენს კიდევ ერთ, უმნიშვნელოვანეს ეროვნულ ფასეულობას სტაბილური, სახელმწიფოებრივი განვითარების გზაზე.
დღეს საქართველოს ეკონომიკის სექტორში მუშაობს რამდენიმე ძლიერი კომერციული ბანკი და ბანკების ასოციაცია:
- საქართველოს ბანკების ასოციაცია
- თი-ბი-სი ბანკი
- საქართველოს ბანკი
- ბანკი რესპუბლიკა-ჯგუფი სოსიეტე ჟენერალი
- გაერთიანებული ქართული ბანკი--ვი-თი-ბი
- სახალხო ბანკი
- პროკრედიტბანკი
- სტანდარტ ბანკი
- ბაზის ბანკი
არასაბანკო საკრედიტო-სადეპოზიტო ორგანიზაციები და საფინანსო-საკრედიტო მხარდაჭერის პროგრამები:
დაზღვევის სისტემა:
- დაზღვევის ასოციაცია
- ალდაგი
[რედაქტირება] ენერგო-რესურსები
[რედაქტირება] შეიარაღებული ძალები
1998 წლის მონაცემებით ქვეყნის შეიარაღებულ ძალებში ირიცხებოდა 20000 მდე სამხედრო მოსამსახურე. სახმელეთო ჯარები (12600), სამხედრო-საჰაერო ძალები (3000), სამხედრო-საზღვაო ძალები (2000). რეზერვში ირიცხებოდა 250000 ადამიანი. შეიარაღებაში იმყოფებოდა 80-მდე ტანკი, 111 საბრძოლო შეჯავშნული მანქანა, 100-ზე მეტი საველე არტილერიის ქვემეხი, ზალპური ცეცხლის რეაქტიული ჭურვი და ნაღმსატყორცნი, 80-მდე საზენიტო რაკეტო კომპლექსი, 17 თვითმფრინავი და შვეულმფრენი, 22 საპატრულო კატარღა და მცირე ხომალდი. შეიარაღებული ძალების დაკომპლექტება ხდება შერეული პრინციპით–სავალდებულო სამხედრო სამსახურში გაწვევით და კონტრაქტის საფუძველზე. 2005 წელს საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ბიუჯეტიდან გამოეყო დაახლოებით 550 მლნ. ლარი.
[რედაქტირება] უახლესი ისტორია
ძირითადი სტატია: საქართველოს ისტორია
[რედაქტირება] დამოუკიდებლობის აღდგენა
1990 წლის 28 ოქტომბერს საქართველოში ჩატარდა პირველი მრავალპარტიული, დემოკრატიული საპარლამენტო არჩევნები, სადაც დამაჯერებელი გამარჯვება მოიპოვა ეროვნული პოლიტიკური პარტიებისა და ორგანიზაციების მემარჯვენე საარჩევნო ბლოკმა "მრგვალი მაგიდა - თავისუფალი საქართველო" (სპიკერი: ზვიად გამსახურდია). იმავე წლის 14 ნოემბერს, საქართველოს ახლადარჩეული უზენაესი საბჭოს პირველ სესიაზე უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარედ ერთხმად იქნა არჩეული ბ-ნი ზვიად კ. გამსახურდია (1939-1993). იმავე სესიაზე რესპუბლიკას ეწოდა "საქართველოს რესპუბლიკა", დამტკიცებულ იქნა ახალი სახელმწიფო სიმბოლიკა და სრული სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენამდე გამოცხადდა გარდამავალი პერიოდი.
1991 წლის 31 მარტს საქართველოში ჩატარდა საყოველთაო-სახალხო რეფერენდუმი, რომლის ერთადერთ კითხვას: "გსურთ თუ არა საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენა 1918 წლის 26 მაისის აქტის საფუძველზე?" დადებითი პასუხი გასცა ქვეყნის საარჩევნო ხმის უფლების მქონე მოსახლეობის 98%-მა. რეფერენდუმის შედეგების საფუძველზე, 1991 წლის 9 აპრილს საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესმა საბჭომ მიიღო "საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტი". იმავე დღეს აშშ-ის კონგრესმა საგანგებო რეზოლუციით ლეგიტიმურად სცნო 31 მარტის რეფერენდუმის შედეგები, რაც წარმოადგენდა საქართველოს დამოუკიდებლობის დე-ფაქტო ცნობას.
[რედაქტირება] სამხედრო გადატრიალება
1991 წლის 26 მაისის პირველ საპრეზიდენტო არჩევნებში გაიმარჯვა ზვიად გამსახურდიამ. რადიკალური ოპოზიციის მოქმედების შედეგად, 1991 წლის 22 დეკემბრიდან თბილისში დაიწყო სამხედრო გადატრიალება, რაც დასრულდა 1992 წლის 6 იანვარს პრეზიდენტ გამსახურდიას სამშობლოდან გაძევებით. ხელისუფლების სათავეში მოექცა სამხედრო საბჭო, რომელმაც იმავე წლის მარტში ძალაუფლება გადასცა ე.წ. "სახელმწიფო საბჭო"-ს (თავმჯდომარე: ე. შევარდნაძე).
ქვეყანაში დამყარდა ედუარდ შევარდნაძის რეჟიმი, რომლის 12-წლიანი მმართველობა აღინიშნა ადამიანის უფლებებისა და ძირითად თავისუფლებათა უხეში და მასობრივი დარღვევებით, საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის რღვევით, ქვეყნის ტერიტორიაზე რუსეთის საოკუპაციო სამხედრო ბაზების დაკანონებით და ა.შ. პირველი პრეზიდენტის და მის მხარდამჭერთა წინააღმდეგ აღიძრა სისხლის სამართლის საქმე, ციხეებში აღმოჩნდა რამდენიმე ათეული პოლიტიკური პატიმარი.
საქართველოში ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ახალი მძლავრი ტალღის აგორებამ 1988 წელს, შემდეგ კი საქართველოს მიერ სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის გამოცხადებამ მძაფრი რეაქცია გამოიწვია მის ავტონომიურ წარმონაქმნებში, რასაც შედეგად მოჰყვა სამოქალაქო შეიარაღებული დაპირისპირება (1989-1993) და სეპარატისტული რეჟიმების ჩამოყალიბება აფხაზეთსა და ე.წ. სამხრეთ ოსეთში (შიდა ქართლში). 1993 წლის სექტემბერში სამშობლოში დაბრუნებულმა ზვიად გამსახურდიამ (ჩეჩნეთის დედაქალაქიდან იგი სამეგრელოში ჩაფრინდა) სცადა აფხაზეთის გადარჩენა და კანონიერი ხელისუფლების აღდგენა, მაგრამ ე. შევარდნაძემ მოიწვია რუსეთის შავი ზღვის ფლოტის სამხედრო ხომალდები ადმირალ ბალტინის მეთაურობით და დახმარების შემთხვევაში რუსეთს აღუთქვა საქართველოს დსთ-ში შეყვანა. ამან გადაწყვიტა კანონიერი პრეზიდენტისა და მისი ხელისუფლების ბედი. სამეგრელოს მაღალმთიან, ტყიან მასივში გახიზნული პრეზიდენტი გაურკვეველ ვითარებაში დაიღუპა 1993 წლის 31 დეკემბერს.
[რედაქტირება] შევარდნაძის გადაყენება
2003 წლის 2 ნოემბრის საპარლამენტო არჩევნების შედეგების ტოტალურმა გაყალბებამ გამოიწვია საერთო-სახალხო მღელვარება, რაც დაგვირგვინდა 2003 წლის 23 ნოემბრის მშვიდობიანი, უსისხლო რევოლუციით, რომელიც საქართველოს "ვარდების რევოლუციის" სახელით არის ცნობილი. ამით დასრულდა ე. შევარდნაძის რეჟიმის 12-წლიანი ბატონობა. ქვეყნის ახალი პრეზიდენტის მიხეილ სააკაშვილის თაოსნობით საქართველო კვლავ დაადგა დემოკრატიისა და ეროვნული სახელმწიფოებრიობის აღმშენებლობის გზას. სრულად იქნა რეაბილიტირებული პირველი პრეზიდენტი ზვიად გამსახურდია.
[რედაქტირება] ქართული რესურსები ინტერნეტში
- საქართველოს ისტორია ეროვნული საპარლამენტო ბიბლიოთეკიდან
- საქართველოს პოლიტიკური სიახლეების მაცნე
- ქართული იდეა - THE GEORGIAN IDEA
- CIA World Factbook
- საქართველოს პრეზიდენტის ოფიციალური ვებ-გვერდი
- საქართველოს პარლამენტი
- ეწვიეთ საქართველოს - ინფორმაცია ტურისტებითვის
- ექსპლორ ჯორჯია
- Tedsnet.de - ფოტოები, გეოგრაფია, რუკები, კულტურა
- ქალაქების რუკები
- დოკუმენტური ფილმი ელექტროსისტემის მოდერნიზაციის მცდელობის შესახებ
- - ერთი სტუდენტის რეპორტაჟი 2003 წლის რევოლუციის შესახებ
- რესურსები საქართველოზე - Eurasianet
- Caucaz.com : ყოვილკვირეული სტატიები და რეპორტაჟები საქართველოსა და სამხრეთ კავკასიის შესახებ (ფრანგულად და ინგლისურად)
- კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება საქართველოში - ქართული კულტურა, რეგიონები, კურორტები.
- საგარეო საქმეთა სამინისტროს ვებ-გვერდი
- განათლების ერთიანი საკრედიტო კავშირი
- საქართველოს ისტორიული ძეგლების გალერეა
- ქართული საძიებო სისტემა
- გასართობ-შემეცნებითი პორტალი
- ამინდი საქართველოში
რედ. სუამის ქვეყნები | |
საქართველო | უკრაინა | აზერბაიჯანი | მოლდოვა |
დსთ–ს ქვეყნები | |
აზერბაიჯანი | ბელარუსი | თურქმენეთი | მოლდოვა | საქართველო | რუსეთი | სომხეთი | ტაჯიკეთი | უზბეკეთი | უკრაინა | ყაზახეთი | ყირგიზეთი |
ევროპის ქვეყნები | |
ავსტრია | აზერბაიჯანი | ალბანეთი | ანდორა | ბელგია | ბელარუსი | ბოსნია და ჰერცეგოვინა | ბულგარეთი | გერმანია | დანია | დიდი ბრიტანეთი | ესპანეთი | ესტონეთი | ვატიკანი | თურქეთი¹ | ირლანდია | ისლანდია | იტალია | ლატვია | ლიტვა | ლიხტენშტაინი | ლუქსემბურგი | მაკედონია | მალტა | მოლდოვა | მონაკო | ნიდერლანდები | ნორვეგია | პოლონეთი | პორტუგალია | რუმინეთი | რუსეთი¹ | საბერძნეთი | სან-მარინო | საფრანგეთი | საქართველო | სერბია | მონტენეგრო | სლოვაკეთი | სლოვენია | სომხეთი | უკრაინა | უნგრეთი | ფინეთი | ყაზახეთი¹ | შვეიცარია | შვეცია | ჩეხეთი | ხორვატია | |
დამოკიდებული ტერიტორიები: გერნსი | გიბრალტარი | კუნძული მენი | ფარერის კუნძულები | ჯერსი | |
¹ ნაწილი აზიაშია |