სომხეთი
ვიკიპედიიდან
|
|||||
დევიზი: (არ აქვს) |
|||||
სახელმწიფო ენა | სომხური | ||||
დედაქალაქი | ერევანი | ||||
დედაქალაქის კოორდინატები | 40° 16′ N, 44° 34′ E | ||||
პრეზიდენტი | რობერტ ქოჩარიანი | ||||
პრემიერ-მინისტრი | ანდრანიკ მარქარიანი | ||||
ფართობი - ხმელეთი - % ზღვა |
სიდიდით 138-ე 29,800 კვ.კმ -- |
||||
მოსახლეობა - რაოდენობა - სიმჭიდროვე |
სიდიდით 128-ე 3,326,500 112/km² |
||||
დამოუკიდებლობა - თარიღი |
სსრკ-დან 21 სექტემბერი 1991 |
||||
ვალუტა | დრამი (AMD) | ||||
დროის ზონა | დზკ +4 (ზდ +5) | ||||
სახელმწიფო ჰიმნი | ჩვენი სამშობლო | ||||
ინტერნეტის დომენი | .am | ||||
სატელეფონო კოდი | 374 |
სექციების სია |
[რედაქტირება] სახელწოდება
- ოფიციალური: სომხეთის რესპუბლიკა.
- ეროვნული: Հայաստան; Hajastani Hanrapetutjun.
- ეტიმოლოგია: ქვეყნის სახელის სხვადასხვა ფორმები მომდინარეობს ძველსომხური ტომებისაგან - ჰაიასა, სუხმე, არმე. პირველი მათგანისგან მიღებულია სახელწოდება სომხურ ენაზე (ჰაიასტან), მეორისაგან - ქართულ ენაზე (სომხეთი), მესამისაგან - ევროპულ ენებზე (Armenia).
- ქვეყნის საერთაშორისო კოდი: AM.
[რედაქტირება] გეოგრაფია
ქვეყანა ამიერკავკასიაში, ჩრდილოეთით ესაზღვრება საქართველოს, აღმოსავლეთით - აზერბაიჯანს, სამხრეთით - ირანს, დასავლეთით - თურქეთს. ფართობი შეადგენს 29.800 კვ.კმ-ს. სომხეთის უმაღლესი მწვერვალი მთა არაგაცი (4095 მ), მნიშვნელოვანი მდინარეები - არაქსი, რაზდანი; ტბა - სევანი.
[რედაქტირება] სახელმწიფო
- სახელმწიფო სისტემა: განვითარებადი დემოკრატიული რესპუბლიკა.
- სახელმწიფოს მეთაური: პრეზიდენტი რობერტ ქოჩარიანი (1998).
- საკანონმდებლო ორგანო: ერთპალატიანი პარლამენტი (131 წევრი).
[რედაქტირება] ტერიტორიული მოწყობა
ქვეყანა ადმინისტრაციულად იყოფა 11 ოლქად (მარზი). 10 მარზი + დედაქალაქი, რომელსაც ასევე მარზის სტატუსი აქვს.
ოლქი | მოსახლეობა (ათასი) |
ფართობი (ათასი) |
ადმ. ცენტრი |
ერევანი | 1,267,576 | 210 | ერევანი |
არაგაცოტნი | 173,667 | 2,755 | აშტარაკი |
არარატი | 320,941 | 2,003 | არტაშატი |
არმავირი | 340,343 | 1,241 | არმავირი |
გეღარკუნიკი | 297,655 | 3,655 | გავარი |
ვაიოც-ძორი | 70,004 | 2,406 | იეჰეგნაძორი |
კოტაიკი | 335,934 | 2,100 | რაზდანი |
ლორი | 402,191 | 3,791 | ვანაძორი |
სიუნიკი | 167,962 | 4,505 | ღაფანი |
ტავუში | 165,578 | 3,120 | იჯევანი |
შირაკი | 370,780 | 2,679 | კუმაირი |
[რედაქტირება] დემოგრაფია
- მოსახლეობა: 3,326 მლნ (2003), მათ შორის 95,7% სომეხი, 1,7% ქურთი, 1,6% რუსი. 1993 წელს აზერბაიჯანელთა აბსოლუტური უმრავლესობა ქვეყნიდან გადასახლდა.
- სახელმწიფო ენა: სომხური, სხვა ენები - რუსული (2%).
- რელიგია: ქრისტიანობა. უმრავლესობა ეკუთვნის სომხურ-გრიგორიანულ ეკლესიას (94%), სომხურ-კათოლიკური მრევლი შეადგენს 5%-ს.
- დედაქალაქი: ერევანი (1,267 მლნ).
- დიდი ქალაქები: ვანაძორი (147 ათასი), გიუმრი (125), ვაღარშაპატი (66), რაზდანი (61).
[რედაქტირება] ეკონომიკა
ქვეყანას აქვს ოქროს მცირე რეზერვი, სპილენძის, მოლიბდენის, თუთიის, ალუმინის რესურსები. საექსპორტოდ აწარმოებენ ქიმიკატებს, კვების პროდუქტებს, მანქანათმშენებლობის პროდუქციას. ეროვნული ვალუტა სომხური დრამია (AMD). მნიშვნელოვანი კურორტები: არზნი, დილიჟანი, წახკაძორი, სევანი, ჯერმუკი.
[რედაქტირება] უახლესი ისტორია
1988 წლიდან ჩართულია სერიოზულ კონფლიქტში აზერბაიჯანთან მთიანი ყარაბაღის გამო. 1991 წელს გამოაცხადა დამოუკიდებლობა. 1992 წლიდან დსთ-ს წევრია.
[რედაქტირება] კულტურა
- არქიტექტურა: ეჩმიაძინი - რელიგიური ცენტრი, ტაძართა კომპლექსი (V — VI სს.), გარნი - ციხე-სიმაგრე და ტაძარი (I ს.), გეჰარდი (მონასტერი); დვინის და ზვარტნოცის სასახლეები და ეკლესიები (III — IV სს.).
- ლიტერატურა: სომხური ეპოსი - დავით სასუნცი (IX-X ს.), გლაძორის უნივერსიტეტი.
[რედაქტირება] რესურსები ინტერნეტში
დსთ–ს ქვეყნები | |
აზერბაიჯანი | ბელარუსი | თურქმენეთი | მოლდოვა | საქართველო | რუსეთი | სომხეთი | ტაჯიკეთი | უზბეკეთი | უკრაინა | ყაზახეთი | ყირგიზეთი |
ევროპის ქვეყნები | |
ავსტრია | აზერბაიჯანი | ალბანეთი | ანდორა | ბელგია | ბელარუსი | ბოსნია და ჰერცეგოვინა | ბულგარეთი | გერმანია | დანია | დიდი ბრიტანეთი | ესპანეთი | ესტონეთი | ვატიკანი | თურქეთი¹ | ირლანდია | ისლანდია | იტალია | ლატვია | ლიტვა | ლიხტენშტაინი | ლუქსემბურგი | მაკედონია | მალტა | მოლდოვა | მონაკო | ნიდერლანდები | ნორვეგია | პოლონეთი | პორტუგალია | რუმინეთი | რუსეთი¹ | საბერძნეთი | სან-მარინო | საფრანგეთი | საქართველო | სერბია | მონტენეგრო | სლოვაკეთი | სლოვენია | სომხეთი | უკრაინა | უნგრეთი | ფინეთი | ყაზახეთი¹ | შვეიცარია | შვეცია | ჩეხეთი | ხორვატია | |
დამოკიდებული ტერიტორიები: გერნსი | გიბრალტარი | კუნძული მენი | ფარერის კუნძულები | ჯერსი | |
¹ ნაწილი აზიაშია |