მდინარე
ვიკიპედიიდან
მდინარე - ბუნებრივ კალაპოტში მიმდინარე დიდი წყალი, რომელიც საზრდოობს თავისი აუზის მიწისზედა და მიწისქვეშა წყაროებით. მდინარეებს მეცნიერულად შეისწავლის დედამიწის ჰიდროლოგიის ერთ-ერთი დარგი - მდინარეთა ჰიდროლოგია. მდინარე თავის შენაკადებთან ერთად ქმნის მდინარეთა სისტემას, რომლის ხასიათი და განვითარება დამოკიდებულია კლიმატზე, რელიეფზე, გეოლოგიურ სტრუქტურასა და აუზის სიდიდეზე. მდინარეები იყოფიან მთის და ბარის მდინარეებად. დროებით, სეზონურ მდინარეებს უედებს უწოდებენ (არაბულად Wadi). ისინი მდებარეობენ საჰარაში და მსგავსი კლიმატური პირობების რეგიონებში. მათი კალაპოტები მშრალია, ივსება მხოლოდ დიდი წვიმების შემდეგ.
მდინარე გარემოს მნიშვნელოვანი ელემენტია: იგი არის სასმელი და ინდუსტრიული წყლის მომწოდებებლი, ბუნებრივი წყლის გზა, ჰიდროენერგიის წყარო, თევზების და სხვა ორგანიზმების საცხოვრებელი. მდინარეთა ერთი ნაწილი, ძირითადად განვითარებულ ქვეყნებში, დაბინძურებულია. ამ ქვეყნების მთავრობები მიმართავენ ყოველ ღონეს - საკანონმდებლოს, სანიტარულს, ტექნიკურს, რათა შეზღუდონ ან თავიდან აიცილონ მდინარეებში სამრეწველო ნარჩენების მოხვედრა. მდინარეები, რომლებიც რამდენიმე ქვეყნის ტერიტორიაზე მიედინებიან (დუნაი, რაინი, კონგო) შეზღუდულნი არიან კომერციული გემების მიმოსვლისათვის. აქ ნავიგაციის წესები დადგენილია საერთაშორისო შეთანხმებებით.
[რედაქტირება] საქართველოზე გამავალი უდიდესი მდინარეები
მდინარე | სიგრძე (კმ) | რომელ მხარეში მიედინება | |
1 | მტკვარი * | 1364 | სამცხე-ჯავახეთი, შიდა ქართლი, ქვემო ქართლი |
2 | თერგი * | 623 | მცხეთა-მთიანეთი |
3 | ჭოროხი * | 438 | აჭარა |
4 | ალაზანი | 351 | კახეთი |
5 | რიონი | 327 | რაჭა-ლეჩხუმი-ქვემო სვანეთი, იმერეთი, სამეგრელო-ზემო სვანეთი |
6 | იორი | 320 | მცხეთა-მთიანეთი, კახეთი |
7 | ენგური | 213 | სამეგრელო-ზემო სვანეთი, აფხაზეთი |
8 | ხრამი | 201 | ქვემო ქართლი |
9 | ცხენისწყალი | 176 | რაჭა-ლეჩხუმი-ქვემო სვანეთი, იმერეთი, სამეგრელო-ზემო სვანეთი |
10 | ხობისწყალი | 150 | სამეგრელო-ზემო სვანეთი |
* - მდინარის დიდი ნაწილი საქართველოს ფარგლებს გარეთ მდებარეობს.
[რედაქტირება] მსოფლიოს უდიდესი მდინარეები
მდინარე | სიგრძე (კმ) | რომელ ქვეყანაში მიედინება | |
1 | ნილოსი | 6671 | ბურუნდი, ტანზანია, რუანდა, უგანდა, სუდანი, ეგვიპტე |
2 | ამაზონი | 6280 | პერუ, კოლუმბია, ბრაზილია |
3 | მისისიპი * | 5970 | აშშ |
4 | იანძი | 5800 | ჩინეთი |
5 | ობი * | 5410 | ჩინეთი, ყაზახეთი, რუსეთი |
6 | ხუანხე | 4845 | ჩინეთი |
7 | მეკონგი | 4500 | ჩინეთი, ბირმა, ლაოსი, ტაილანდი, კამბოჯა, ვიეტნამი |
8 | ამური * | 4416 | მონგოლეთი, რუსეთი, ჩინეთი |
9 | ლენა | 4400 | რუსეთი |
10 | კონგო | 4374 | კონგო-კინშასა, კონგო-ბრაზავილი, ანგოლა |
* - მდინარეთა სიგრძეები ნაჩვენებია შენაკადებითურთ.
[რედაქტირება] იხილეთ აგრეთვე
- საქართველოს მდინარეები
- ევროპის მდინარეები
- აზიის მდინარეები
- აფრიკის მდინარეები
- სამხრეთ ამერიკის მდინარეები
- ჩრდილოეთ ამერიკის მდინარეები