ოპ-არტი
ვიკიპედიიდან

ოპ-არტი, ანუ ოპტიკური ხელოვნება (optical art) აღწერს ნახატებს და სხვა ხელოვნების ნიმუშებს, რომლებშიც ოპტიკური ილუზიებია გამოყენებული. ოპ-არტს ასევე გეომეტრიულ აბსტრაქციებს ან მახვილკუთხა აბსტრაქციებს უწოდებენ, თუმცა უფრო სასურველი ტერმინი შემეცნებითი აბსტრაქციაა. ტერმინი "ოპ" მსგავსია 1960-იანი წლების სხვა პოპულარული მიმდინარეობა პოპ-არტის, თუმცა მსგავსება მხოლოდ სახელშია და არა სტილში.
"ოპტიკური ხელოვნება ხატვის მეთოდია, რომლის მიზანი ურთიერთქმედებაა ილუზიასა და ნახატის სიბრტყეს შორის, შემეცნებასა და ხედვას შორის"[1]. ოპ-არტის ნამუშევრები აბსტრაქტულია და საუკეთესო ნამუშევრების უმრავლესობა შავ-თეთრია. როცა მათ უყურებთ მოძრაობის, ფარული გამოსახულებების, ვიბრაციის შეგრძნება გაუეფლებათ.
სექციების სია |
[რედაქტირება] ისტორიული კონტექსტი

ოპ-არტი ბაუჰაუზის კონსტრუქტივისტული პრაქტიკის ნაყოფია. ეს გერმანული სკოლა, რომელიც ვალტერ გროპიუსმა დააფუძნა, ფორმისა და ფუნქციის ურთიერთქმედებას უსვამდა ხაზს, ანალიზისა და რაციონალურობის ჩარჩოებში. სტუდენტებს უნერგავდნენ ზოგად დიზაინზე ან მთელ კომპოზიციაზე ყურადღების გამახვილებას, ერთ მთლიანში შეკრული ნამუშევრის წარმოსადგენად. 1933 წელს ბაუჰაუზის დახურვის შემდეგ მრავალი მისი წამყვანი ინსტრუქტორი აშშ-ში გაიქცა, სადაც მოძრაობა ჩიკაგოში იკიდებს ფეხს, ხოლო საბოლოოდ კი ბლეკ მაუნტენის კოლეჯში, ეშვილში, ჩრდილოეთი კაროლინა, სადაც ენი და ჯოზეფ ალბერები ჩავიდნენ მასწავლებლად.
[რედაქტირება] "ოპ"-ის წარმოშობა
ტერმინი პირველად გამოჩნდა ჟურნალ ტაიმში 1964 წლის ოქტომბერში, თუმცა ნამუშევრები, რომელთაც ამჟამად ოპ-არტს უწოდებენ პირველად რამდენიმე წლით ადრე შეიქმნა. მაგ. ვიქტორ ვასარელის ნახატი "ზებრები" (1938) მთლიანად მრუდი შავ-თეთრი ზოლებისგან შედგება, რომლების კონტურულ ხაზებში არ არის მოქცეული. შედეგად, ზოლები თითქოს იღვრება ან პირიქით წინ მოიწევს მათ გარშენო კომპოზიციის შავი ფონისგან. ასევე ჯონ მაკჰეილის Dazzle პანელები გამოფენილი 1956 წელს ექსპოზიციაზე This is Tomorrow (ეს არის ხვალინდელი დღე) და მისი Pandora სერია თანამედროვე ხელოვნების ინსტიტუტში 1962 წელს პროტო-ოპ ტენდენციებს ასახავს.
[რედაქტირება] The Responsive Eye
1965 წელს ნიუ-იორკის თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმში მოეწყო გამოფენა სახელწოდებით "The Responsive Eye" ("დამყოლი თვალი", კურატორი უილიამ ზაიტცი). აქ გამოფენილი იყო ფართო სპექტრის ნამუშევრები, ფრენკ სტელას მინიმალიზმიდან ალექსანდერ ლიბერმანის ჰაეროვან პლასტიურობამზე, ოპ-არტის მიმდინარეობის ხელოვანთა გვერდით: ვიქტორ ვასარელი და ბრიჯიტ რაილი. გამოფენის ფოკუსი ხელოვნების შემეცნებითი ასპექტები იყო, რომლებიც მოძრაობის ილუზიისა და ფერთა ურთიერთქმედების შედეგი იყო, რაც ყველაზე მკაფიოდ არნოლდ ალფრედ შმიდტის ნახატზე ჩანს. გამოფენა უზომოდ წარმატებული გახდა საზოგადოებაში, თუმცა მას ნაკლებად სწყალობდა კრიტიკა. კრიტიკოსებმა ოპ-არტი არაფრად ჩააგდეს და მას უბრალოდ თვალის მატყუარა უწოდეს. მიუხედავად ამისა, ოპ-არტის პოპულარობა საზოგადოებაში იზრდებოდა და ოპ-არტის გამოსახულებები მრავალ კომერციულ კონტექსტშიც იქნა გამოყენებული. ბრიჯიტ რაილიმ ერთ ამერიკულ კომპანიას უჩივლა კიდეც, ამ უკანასკნელის მიერ მისი ერთ-ერთი ნახატის ტანსაცმლის ნაჭრის დიზაინში გამოყენებისთვის, თუმცა უშედეგოდ.
[რედაქტირება] გამოფენები
ოპ-არტის ნამუშევრების ვრცელი გამოფენა ჩატარდა სტრასბურგში 2005 წელს (L'oeil Moteur), კიდევ ერთი დაგეგმილია ფრანკფურტის შირნ კუნსტჰალეში 2007 წლის თებერვალ-მაისში. კოლუმბუსის ხელოვნების მუზეუმი, ოჰაიო, ოპ-არტის პირველ უდიდეს რეტროსპექტივას აწყობს აშშ-ში ბოლო 25 წლის განმავლობაში, სახელწოდებით "ოპტიკური ნერვი: 1960-იანი წლების შემეცნებითი ხელოვნება" 2007 წლის თებერევალ-ივნისში. პრატის ხელოვნების ინსტიტუტიც ასევე უმასპინძლებს ოპ-არტის გამოფენას 2007 წლის გაზაფხულზე. პარალელურად ბრიჯიტ რაილის რამდენიმე საერთაშორისო გამოფენა ჰქონდა ბოლო წლებში (დია ცენტრი, ნიუ-იორკი, 2000; ტეიტ-ბრიტანეთი, ლონდონი, 2003; თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი, სიდნეი, 2004).
ოპ-არტისტები: იააკოვ აგამი, ჯოზეფ ალბერსი, გეტულიო ალვიანი, ედან ანდრადე, რიხარდ ანუსცკიევიჩი, მარია აპოლონიო, ჰეინს ბეკმანი, ერნს ბენკერტი, ფრენსის ჩელენტანო, ტონი კოსტა, კარლოს კრუზ დიეზი, ბენ კანინგემი, ჰუგო დემარკო, პიერო დორაზიო, კარლ გერსტნერ, ფრენსის ჰიუიტი, ბილ კომოდორი, ედოარდო ლანდი, ჰაინც მაკი, ენცო მარი, ედუინ მიეზკოვსკი, ფრანსუა მოლერე, ჰენრი პირსონი, ბრიჯიტ რაილი, რობერტ სტივენსონი, ვიქტორ ვასარელი, ლუდვიგ ვილდინგი.
[რედაქტირება] ფოტოგრაფიული ოპ-არტი
მიუხედავად მზარდი პოპულარობისა ფოტოფრაგები შედარებით ნაკლები ენთუზიაზმით ეკიდებიან ოპ-არტს. მაშინ როდესაც მხატვრები ვიქტორ ვასარელი და ბრიჯიტ რაილი დიდი რაოდენობით ნამუშევრებს ქმნიან, იგივე ითქმის კომპიუტერულ გრაფიკაზეც. შესაძლოა ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი ამისა იყოს მსგავსი ეფექტის მომხდენი ბუნებრივი ობიექტის მოძებნა. თუმცა, ყველაზე ნაყოფიერი ამ მხრივ ლასცლო მოჰოლი-ნაგი და ნოორალი ჰირანი არიან.
[რედაქტირება] სქოლიო
- ↑ ჯონ ლანკასტერი. ოპ-არტის საწყისები, ლონდონი: BT Batsford Ltd, 1973, გვ. 28.