Тау жынысы

Уикипедиядан

Тау жынысы — минералдардың немесе органикалық заттың қатқан немесе қатпаған жиынтығы.

Минералдардың барлығы бір түрлі болған кезде, «мономинералды» боп аталады; көп түрлі болса, «полиминералды» боп табылады. Минералдар жиынтығы құрылуының бірнеше жолы бар:

  1. Жер бетіндегі үдерістердің кезіндегі шөгінді тау жыныстарын құрайтын дәндердің қосылып өсуі немесе бөлінуі;
  2. атпалы тау жыныстарын құрайтын магманың кристалдануы; және
  3. сыртқы жағдайдың (мысалы, қысым мен температура) өзгеруі нәтижесіндегі метаморфозды тау жынысын құрайтын заттың қатты күйіндегі қайта кристалдануы.

Тау жыныстың осы үш түрі бір-бірінен дәндерінің арасындағы қарым-қатынасымен (текстурасымен) ерекшеленеді.

Шөгінді тау жыныстары келесі сипаттармен ерекшеленеді:

  1. дәнаралық шөкпе немесе ұсақ дәнаралық лай ұстап тұрған жұмыр немесе қырлы дәндер;
  2. ұзын біліктерінің негізгі бағытын көрсететін саз минералдардың ұсақ жиынтықтары;
  3. дәндердің арасында түзу шеттері мен үштік жалғастарды көрсететін минералдардың кристалды жиынтығы (мысалы, кәлсит);
  4. кәлситтің кесекаралық шөкпесі немесе ұсақ кесекаралық лай ұстап тұрған қазбалы кесектердің жиынтығы;
  5. органикалық заттың жиынтығы (мысалы, лигнит немесе көмір).

Барлық атпалы тау жыныстар байланыспалы текстурасын көрсететін минералдардың жиынтығымен ерекшеленеді. Метаморфозды тау жыныстары келесі сипаттармен ерекшеленеді:

  1. ұзын біліктерінің негізгі бағытын көрсететін кристалды минералдардың жиынтықтары;
  2. теңмөлшерлі және еркін бағытты теңмөлшерлі емес минералдардың кристалды жиынтығы;
  3. жапсарлы, ангедралды, кейде сорайған минералдардың өте ұсақ дәнді жиынтығы.