Xirbeyên Finikê
Ji Wîkîpediya
Xirbeyên Finikê cihêkî dîrokî kevanere li Cizîra Botan ê.
Xirabeyên Finik, 35 km.yan li alîyê başûrê rojhilatê Şirnexê ye. Di dewama çîyayê Gabar de, di cihê hevbirîna Çiyayê Gabar û ava Dîcle, di devê niwalekê de, berîya zayînê 4 hezar salan ji alîyê Gudî'yan ve hatîye avakirin. Bermayên wê gihane heta salên me yê paşî. Bi kevirên sipî hatîye avakirin. Keleh, bi seraya di nava xwe de, zindan, serhinç û kûna di daxwûşê ser avê ve ciyek yê rûniştinê yê antîk e. Di zemanê dawî de bi texrîbatan derbeyên mezin xwarîne. Di salên 1990an de, demê ji alîyê dewltê ve hate valekirin, eserên dîrokî hêjî bêhtir hatin texrîbkirin.
[biguherîne] Pîra Finikî
Li gorî rîwayetan, li Finikê bi navê Pîra Finikî pîrejinek hûkumdar jîyan dikir. Di demekê de xeraç dayîna Împaratorîyê red kir, împaratoriyê bi leşkerek giran êrîşê li ser Finikê kir. Ev fermandara pîrejin xwe di kelha xwe de parast û împaratorîyê jî ji bona wê êxsîr bike bi mehan kelha wê êxist bi muhaserê de. Ev dûrpêçkirin heta nîvê zivistanê berdewam dike. Ji ber vê qasê leşkerê wê dikeve tengasîyek mezin ya birçîbonê de. Di kelhê de ji ajalan kûçikek ya mê tinê li ser linga mayîbî. Fermandar a pîrejin ewê kûçikê di dûşe û şîrê wê dike mast û bi hinek pîvazên mayîn kelhê de ve dirêke ji fermandarê diminê xwe re. Fermandarê dijmin pêşberê vê tewrê de şaş dibe û dûrpêçkirina leşkerî ya li ser kelhê dirake û şûnde vedigerê.
Piştî Tûfan'a Nûh Pêxember, ewa di pirtokên pîroz de mîtolojîya wan hatîyî dîyar kirin, zayîna mirovatîyê ya dûwemîn çêboyî û heta roja me ya îro, di her bostek axa vî welatî de mûmkine mirov rasta berhemên şaristanîyên kevin û antîk bê. Di Çiyayê Gabarê de, ko tê bawer kirin ji alîyê hêzên sermirovî (Harîkûlade) ve hatîye çêkirin, bajarê Dara û sûrhên li dora bajarî hatîn çêkirin, Di çîyayêCûdî de jibermayên Bajarikard û Girê Çolya jî, hindek ji wan jibermayîyên kevnare û antîkin. Di navbeyna Şirnex û Cizîr'ê de, di nav wan jibermayîyên ji şaristanîya Guttî'yan mayîn tê qebul kirin de, di derkvit holê ko kevir hatîne kolandin û cûwa avê têre hatîye birin. Di boxaza Qesrik'ê de heykelek yê şervanekê li ser hepsî sûwar, ko berî hezaran salan hatîye çêkirin û heta demê nêzîk jî saxlem mayîbî, di şerê qirêj de berî çend salan boye hedefa gûlleyan û zerar gihiştîyê.
www.bedirxani.com