Keyaniya Kurdistanê

Ji Wîkîpediya

Ala Keyaniya Kurdistanê
Ala Keyaniya Kurdistanê

Keyaniya Kurdistanê (1922-1924) navê keyaniya ku Şêx Mehmûdê Berzencî li başûrê Kurdistanê damezrandiye ye.

Piştî têkçûyîn û hilweşîna Împaratoriya Osmanî, pêl bi pêl gelên bindest li çareya serê xwe digerin. Tevgera ku di bin pêşengiya Berzencî de xurt kiribû, li dijî statûkoparêzî, berjewendperestî û dagirkeriya Brîtanyayê di rezbera 1922'î de îlankirina dewleta Kurdistanê dike û bo karê dewletê hikûmetekê sazdike.

Sazûmaniya vê dewletê keyanî bû û key jî Berzencî bi xwe bû. Tîxûbê keyaniyê dikete Kurdistana Bakûr, ango hemî başûr dadigirt.

[biguherîne] Hin agahiyên derbarê Keyaniya Kurdistanê de

  • Paytext: Silêmanî
  • Zimanê fermî: Kurdî
  • Navê artêşê: Artêşa netewî ya Kurd
  • Serokwezîr: Şêx Qadirê Hafiz
  • Wezîrê parastinê: Zekî Sahibqiran
  • Wezîrê perwerdeyê: Mistefa Paşayê Yamolkî
  • Wezîrê aboriyê: Abdulkerîm Alaka
  • Wezîrê derve û alîkarê serokwezîr: Ehmed Begê Fetah Beg
  • Wezîrê hundirîn: Şêx Mehmûd Xerîb
  • Wezîrê dadmendiyê: Hecî Mele Seîdê Kerkûkî
  • Wezîrê kargeriyê: Hema Evdilla Axa

Ji ber ku tevgera Kurd di gelek xalan de bi ya Brîtaniyan nedikir û sazûmaniya dagirkerî nedipejirand ji mêj ve Brîtaniyan êrîş birin ser dewleta Kurd û şerekê têr bi xwîn û hovane pêk hat. Balafirên Brîtaniyan bajar û gundên Kurdan dan ber gulebaranan. Bi dehhezaran mirovên sîvîl hatin kuştin û bi hezaran kes hatin windakirin. Seranser başûr bû gola xwînê. Berzencî dîl hate girtin û birin Hindistanê.

Di tîrmeha 1924'î de hikûmeta Kurdistanê ala teslîmbûnê rakir û rê neda ku li ser daxwazên Tirk, Ereb û Eceman Brîtanî komkujiya Kurdan bidomîne. Cara yekemîn bû ku artêşa Brîtanyayê çekên kîmyayî li dijî Kurdan bikardianî.

Zimanên din