Frants Lîst
Ji Wîkîpediya
Frans Lîst (bi Inglîzî Franz Liszt) (1811-1886), mûzîkdaner û piyanovanê navdarê Mecaristanî ko afirîner û babê resîtalên piyanoyê yên tek dihêt hesibandin.
[biguherîne] Jînenîgar
Ew li gundê Raiding li Mecaristanê hat dinyayê. Li sala 1823'ê bi daybabên xwe ra çû Parîsê û jihê xwe wekî piyanovanekê çeleng peytkir.
Ew 12 salan li Fransayê ma û bi gelek rewşenhizrên wî çaxî ra, mîna mûzîkdanerê Fransî Hektor Brêlyoz û nivîskar Vîktor Hugo û hozanvanê Elmanyayî Hayrîş Haynê hevalînî kir. Paşra, heta sala 1847ê, ji bo heyama 8 salan li hemî Ewrûpayê geriya.
Li sala 1848'ê heta 1861'ê li dîwana dûkê mezin ê Vaymarê (Weimar) rêveberê mûzîkê bû. Li sala 1861'ê çû Romayê û dest bi xwîndina teolocîyê anko îlahiyatê kir. Paşmaya jîyê wî di navbera Vaymarê, Romayê û Bûdapestê bi danan û fêrkirina mûzîkê derbaz bû.
Karên piyanovanê Polonyayî Şopinî tesîr liser Lîstî danaye.
[biguherîne] Bandora wî
Lîsr bi yek ji nûafirînkarên harmonîyê li sedsala 19'ê navdar e. Ew nemaze di warê bikaranîna Kordên Kromatîk da desrhel bû. Wî di warê form an qalibê mûzîkê da jî nûafirandinek heye ko bi leimotiv navdar bûye. Ew di vê teknîkê da guhartinan di têman (thematic transformation) da çêdikit.
Mûzîka wî ya piyanoyê jibo jenînê gelek zehmet e û wî gelek şiyanên nû nundirî piyanoyê kirin.
[biguherîne] Karên wî
- Sonata ya piyanoyê di B Mînorê da (1853)
- 12 meşqên hilbir (transcedental) ji bo piyanoyê (1851)
- 20 Rapsodîyên Mecarî (1846-1885)
- 6 meşqên paganînî ji bo piyanoyê (1851)
- Konserto piyanoya hijmar yek di E Flatê da (1849)
- Konserto piyanoya hijmar du di A Majorê da (1848)
- Karekê sê pişkî bi navê Salên Ziyaretê (1855, 1858, 1877)