Händschenindustrie zu Lëtzebuerg
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
D'Händschenindustrie zu Lëtzebuerg verdankt dem Jonas Lippmann hiren Opschwong zu Lëtzebuerg.
Et heescht zwar 1811 wiere schonn op zwou Plazen Händsche fabrizéiert ginn, zu Veianen an zu Gréiwemaacher. Et heescht och den Abraham Lazard wier deen éischte gewiescht, deen Händschen hei am Land hiergestallt hätt. Et bleift trotzdeem wouer, datt de Jonas Lippmann der Händscheproduktioun eng industriell Dimensioun ginn huet. 1821 huet hien sech an der Phillippsgaass néiergelooss. Hie war duerzou vun der Regierung encouragéiert ginn. Si huet him nämlech e Prêt op zéng Joer vu 25.000 Florinën zu engem niddregen Zënsfouss accordéiert. Duerno, géint 1825, ass en an dat aalt Klouschter an de Pafendall geplënnert, do wou de Godchaux seng Wiewerei hat. Den Isaï Lippmann, Fils vum Jonas a Papp vum Ferdinand Gabriel, spéidere Nobelpräisdréier, huet dunn d'Affairen iwwerholl an ass 1836 mat sengem Händschen-Atelier op Bouneweg gezunn.
An der Tëschenzäit (1835) hat de Joseph Noppenay och eng Händsche-Manufaktur an der Chimaysstrooss opgemaach an e gewëssen Lasabatie huet Händschen zu Iechternach fabrizéiert. Also gläich dräi Etablissementer waren zu dëser Zäit aktiv. D'Valeur vun der Produktioun vun deene 3 Entreprisen huet 750.000 Frang erreecht. Si war souzesoen ausschléisslech fir den Export bestëmmt, 60% dovu ware fir Däitschland a 40% fir d'Belsch bestëmment. D'Händscheproduktioun huet also staark vum Zollveräin profitéiert. Wéi de Lasabatie faillite gaang ass an de Joseph Noppeney sech zeréckgezunn huet, hat den Jonas Lippmann liicht Spill. Déi grouss Zäit vun den Händschefabrikanten koum 1873, nodeem si déi franséisch Konkurrenz ausgeschalt haten. Si hu 60.000 Puer Händschen mat engem Gesamtwäert vun 2,4 Mio Frang produzéiert a méi wéi 300 Persounen beschäftegt. Dat war vill fir déi Zäit.
D'Händschenindustrie war laang déi wichtegst Industrie um Gebitt vun der Stad. 1848 Huet de Jonas Lippmann sech op Paräis zeréckgezunn. Am Joer 1881 war et d'Entreprise Albert Reinhard am Stadgronn, déi den Toun an der Händscheproduktioun uginn huet.
D'Hänschenindustrie ass duerch déi zwéi Weltkricher schwéier getraff ginn. Duerch den Éischte Weltkrich huet se hir iwwerséiesch Ofsazmäert verluer. Am Zweete Weltkrich goufen d'Eegentëmer als Judden expropriéiert, an den Okkupant huet an deene Raimlechkeete Gasmaske produzéiert. Eng Relance vun der Produktioun no 1918 ass doduerch erschwéiert ginn, wëll den Export vu Päerdshait verbuede ginn ass. D'Produktiounskapazitéite waren net méi ausgelaascht. Et sinn nëmme méi 1.800 Puer Händschen 1945 produzéiert ginn, verglach mat enger Produktionskapazitéit vu 75.000 Puer virum Krich.
Der Händschenindustrie ass soss näischt iwwreg bliwwen, wéi hir Diren 1947 zou ze maachen.
[Änneren] Literatur
- Haas, Armand, Picard, Jean-Jacques: Constructions & Sites industriels au XXe siècle au Grand-Duché de Luxembourg, 2000, Compagnie Fiduciaire,Luxembourg: Imprimerie Saint-Paul S.A.. Ce livre a été publié à l'occasion du 50e anniversaire de la Compagnie Fiduciaire 3 43p.