Joseph II. (HRR)
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
Joseph II. 13. Mäerz 1741 – 20. Februar 1790 |
||||||
![]() |
||||||
Keeser vum Hellege Réimesche Räich | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
|
De Joseph II. (* 13. Mäerz 1741 zu Wien; † 20. Februar 1790 och do) war Keeser vum Hellege Réimesche Räich vu 1765 bis 1790 an Herrscher vun den éisträichesche Länner vu 1780 bis 1790.
Inhaltsverzeechnis |
[Änneren] Säi Liewen
De Joseph II. war den eelste Jong vun der Maria Theresia a vum Franz I. Stephan vu Loutrengen.
Hie war zweemol bestuet: vun 1760 bis 1762 mat der Isabella vu Parma a vun 1764 bis 1767 mat der Maria Josepha vu Bayern. Aus kengem vun dësen zwee Bestietnesser ass e männlechen Ierwen erfirgaang. Nom Doud vu senger zweeter Fra huet hie sech ni méi bestuet.
[Änneren] Keeser ouni Muecht?
Schonn als Trounfolger ass hien inkognito als Grof vu Falkenberg duerch d'éisträichesch Länner gezunn, fir bei der Awunnerschaft Sympathiën ze sammelen, déi awer erréischt posthum zu sengem Mythos bäigedroen hunn.
1764 ass hien, nach zu Liefzäiten vu sengem Papp, dem Keeser Franz I. Stephan, a mat deem senger Zoustëmmung, zu Frankfurt zum Réimesch-däitsche Kinnek gewielt ginn.
1765, nom Doud vu sengem Papp, ass hie Keeser vum Hellege Réimesche Räich an offizielle Matregent vun den éisträichesche Länner ginn, ouni allerdéngs vill regéieren ze dierfen. D'Positioun vum Keeser war deemools reng dekorativ, a seng Mamm Maria Teresia huet guer net dru geduecht fir hien un d'Rudder ze loossen. Ausserdeem hat hien a bal alle Froen eng ganz aner Meenung wéi seng Mamm. D'Maria Teresia huet geeschteg nach am Zäitalter vun der Géigereformatioun gelieft, während de Joseph scho méi modern Iddien hat. No hirem Doud 1780 huet hie versicht dës Iddiën ze realiséieren, allerdéngs op eng ondiplomatesch an iwwerstierzte Manéier.
Wéi hien onerwaart 1790 gestuerwen ass, koum säi jéngere Brudder Leopold II. op de Keesertroun.
[Änneren] De Joseph, en opgekläerten Absolutist
Hie gëllt als déi Figur vum opgekläerten Absolutismus. Fir hie war d'Regéieren en Déngscht um Staat, deen iwwer allem steet. An 10 Joer huet hie méi wéi 6.000 Dekreter an 11.000 Gesetzer erlooss.
[Änneren] Eenheetsstaat Éisträich
De Joseph II. huet probéiert fir den Afloss vum Adel a vum Klerus zugonschte vun de Bierger a Baueren ze verdrängen. Sou huet hien 1781 d'Läifeegeschaft vun de Baueren opgehuewen. Déi adeleg Ständeversammlunge sinn zugonschte vu Staatsbeamten zeréckgedrängt ginn.
Hien huet och probéiert fir aus Éisträich en Eenheetsstaat, mat Däitsch als Eenheetssprooch, ze schafen an hie wollt déi fréier Speziellrechter vu senge Länner ofschafen.
Hien huet souguer drop verzicht fir sech zu Prag an zu Pressburg zum Kinnek vu Béimen an Ungarn kréinen ze loossen. All dës Bestriewungen hunn an den Éisträicheschen Nidderlande Onrouen ausgeléist an hunn Ungarn un de Rand vun engem Opstand bruet.
Den Eenheetsstaat, deen hie geplangt hat, sollt fir d'ganzt Liewe vu senge Bierger suergen, souzesoen vun der Wéi bis op d'Drobier. De Staat sollt zum Beispill d'Begriefnesfeierlechkeete bis an de klengsten Detail regelen (zum Beispill wivill Käerzen an der Mass unzefänke wieren). Hien huet souguer de Liefkuch verbueden, well ee sech domat de Mo verdierwe kéint.
Hien huet sech stur u säi Motto gehalen: "Alles fir d'Vollek - Näischt duerch d'Vollek".
[Änneren] Justizreformen
Allerdéngs huet d'Justiz bedeitend Fortschrëtter gemaach: 1783 sinn Deeler vum Bestiednesrecht kodifizéiert ginn, 1787 ass en neit Stroofgesetzbuch erauskomm an d'Ausschaffe vun engem Biergerleche Gesetzbuch gouf ugefaangen.
[Änneren] Innen- a Wirtschaftspolitik
Ënner senger Regierung si merkantilistesch a physiokratesch Iddie verwierklecht ginn. D'Populatioun ass nëmmen als Reservoir vun Aarbechtskräften ugesi ginn. D'Moossname fir d'Bevëlkerungszuel ze hiewe passen an dëst Schema. Virun dësem Hannergrond ass zum Beispill och d'Ofschafe vun der Doudesstrof ze gesinn; d'Prisonnéier si schliisslech fir d'Zwangsaarbecht gebraucht ginn.
[Änneren] Aussepolitik
Hien huet eng expansiv Aussepolitik bedriwwen, mee war domadder wéineg erfollegräich. D'Bedeelegung vun Éisträich un der Éischter Polnescher Deelung an de Gewënn vu Galizien goung op eng Initiativ vu Preisen zeréck, dat als Ausgläich fir d'Gewënner déi Russland duerch de Krich géint d'Tierkei erreeche konnt, e Korridor duerch Pole gefeuert huet (fir Pommern an Ostpreisen ze verbannen). Fir dëst ze erreechen, huet sech Preise missen un Éisträich wennen, wat 1771 e geheime Vertrag mat der Tierkei ënnerschriwwen hat, an domadder Drock op Russland ausgeübt huet. Nodeems d'Katharina II. vun dësem Vertrag wosst, krut och Éisträich eng Offer fir bei der Deelung vu Pole matzemaachen. D'Initiativ fir d'Opdeelung goung also net vum Joseph II. aus, zemol well Éisträich Ufank der 70er Joeren aussepolitesch och net an der Lag war, den Toun unzeginn. Allerdéngs soll hien am Géigesaz zu senger Mamm keng Skrupel bei dësem Handel gehat hunn.
Am Bayereschen Ierffollegkrich, wou ufanks geplangt war, Bayern un Éisträich unzeschléissen, an dofir de Wittelsbacher d'Éisträichesch Nidderlande z'iwwerloossen, huet de Joseph sech missen mam Innviertel zefridde ginn.
1780 gouf hien als Alliéierte vun der Katharina II. an en erfolleglose Krich géint d'Tierke mat eragezunn.
[Änneren] Josephinismus
Am berühmste bleift allerdéngs seng Reliounspolitik, déi meeschtens gemengt ass, wann ee vu Josephinismus schwätzt. A sengem Toleranzpatent ass de Glawensmonopol vun der Kathoulescher Kierch gebrach ginn. D'Protestanten an d'Judden hunn hire Glawen duerfe praktizéieren, allerdéngs ass d'Prioritéit vun der Kathoulescher Kierch erhale bliwwen.
All déi Uerden, déi am vollekswirtschaftleche Sënn onproduktiv waren, sinn opgeléist ginn an hire Besëtz gouf agezunn. Aus dësem Erléis ass de Reliounsfong gespeist ginn, dee bis an d'20. Joerhonnert bestan huet. Vun dësem Reliounsfong sinn d'Geeschtlech bezuelt ginn, déi deemno Staatsbeamte goufen.
Vill Feierdeeg an aner Kierchefester (Wallfahrten, Prëssessiounen asw.) sinn ofgeschaf gi mam Zil fir d'Aarbechtsproduktivitéit ze erhéijen.
[Änneren] Fazit
Seng historesch Perséinlechkeet bleift zweifelhaft. Opgronn vun der Radikalitéit an der Iwerstierztheet vu senge Moossnamen (déi jo deelweis op allerklenglechst Manéier an d'Liewe vum Eenzelnen agegraff hunn) war hien zu Liefzäiten onpopulär, wann net verhaasst.
Ënnert der Regence vu sengem reaktionären Neveu Franz I. ass seng Perséinlechkeet lues a lues verblatzt. Zënter dem Enn vum 19. Joerhonnert gëtt hien engersäits als grousse Progressiven, anerersäits als paternalisteschen Despot behandelt.
Trotz allem war hien ee vun de wichtegsten éisträicheschen Herrscher, dee vill konstruktiv Usätz gesat huet an deen e bedeitende Reform- a Moderniséierungsustouss bruecht huet.
[Änneren] Seng Reformen
[Änneren] Staatswiesen
- Ophiewen vun der Läifeegeschaft
- Reliounsfräiheet
- Zougänglechkeet vum Wiener Prater a vum Augarten fir d'Allgemengheet
- Vereinfachung vum strenge Spueneschen Haffzeremoniel
- "Schutzzölle" fir den Handel
- Grondsteier fir den Adel
- Versuch: Däitsch als Staatssprooch
[Änneren] Soziales
- Opriichte vu Spideeler a Schoulen
- Grënnung vu Weesen- an Aarmenhaiser
- Decisioun fir d'Kierfechter baussent de Stied unzeleeën, fir d'Grondwaasser ze schounen
[Änneren] Kierch
- Grënnung vu Bistümer, Ännerung vun de Bistumsgrenzen
- Grënnung vu Paren
- Opléisung vu ville Kléischter
- Reduzéiere vum päpstlechen Afloss
- Verbuet vun den awergleewege Gebräicher vun der Kierch
[Änneren] Nokommen
- Maria Theresia, Erzherzogin vun Éisträich, (* 20. Mäerz 1762 zu Wien, † 23. Januar 1770 och do)
- Christine, Erzherzogin vun Éisträich, († 20. November 1763 zu Wien)
[Änneren] Literatur
- Gutkas, Karl, Kaiser Joseph II. Eine Biographie, Zsolnay, Wien 1989. ISBN 3-552-04128-1.
Virgänger: Franz I. Stephan |
Réimesch-däitsche Keeser 1765 - 1790 |
Nofolger: Leopold II. |
Virgänger: Maria Theresia |
Kinnek vu Béimen 1780 - 1790 |
Nofolger: Leopold II. |
Virgänger: Maria Theresia |
Kinnek vun Ungarn 1780 - 1790 |
Nofolger: Leopold II. |
Virgänger: Maria Theresia |
Erzherzog vun Éisträich 1780 - 1790 |
Nofolger: Leopold II. |
Virgänger: Maria Theresia |
Friemherrscher vu Lëtzebuerg 1780 - 1790 |
Nofolger: Leopold II. |