Henri-Jean-Népumocène Crantz
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
Den Henri-Jean-Népumocène Crantz gebuer de 25. November 1722 zu Rued bei Simmer, a gestuerwen den 18. Januar 1797 zu Zeiring bei Judenburg, war e lëtzebuergesche Botaniker an Dokter.
Säi Papp de Pierre Crantz dee mat der Anne Simon bestuet war, war Buergermeeschter zu Rued.
No sengem Sekundärunterrecht an der Stad am Kolléisch, goung hien op Louvain fir Medezin ze studéieren.
Seng Fortschrëtter op der Universitéit waren sou brillant datt de belschen Haff deen dovu Wand krut, hien op Wien op d'Universitéit geschéckt huet, well d'Maria-Theresia all déi gudd Wëssenschaftler aus de belsche Provënzen och wollt zu Wien hunn.
Sou koum hie 1747 op Wien an huet do beim Van Swieten 1750, säin Doktorat gemaach.
Gläich drop huet d'Maria Theresia hien op Paräis geschéckt, fir datt hie sech beim Levret a Puzos sollt spezialiséiern.
Hie koum duerno 1754 op Wien zréck a krut e Léierstull an Obstétrie den extra fir hie geschaf gouf, an duerno huet hien och nach Physiolgie a Medezin geléiert.
Ëmt 1759 gouf hie Member vun der Botanescher Gesellschaft zu Florenz. An der Zäit wou hien Hofrat an Éisträich war (géint 1762) huet hien och e Wierk geschriwwen mam Titel Materia Medica et Chirurgica juxta Systema Naturae digesta.
Ëmt 1762 huet hien ugefaange sech fir d'Botanik z'intresséieren. Obschonns hien dem Linné seng Klassifikatioun a villen Deeler gutt fonnt huet, huet en awer drun auszesetze gehat datt villes am Détail net richteg géif beienee passen. De Crantz huet haaptsächlech drophigeschafft datt déi korrekt Observatioune virun der Systematik solle stoen. Hien huet dem Linné virgeworf, dee géif alles einfach a Këschten tësselen, an dann hätt et sech.
De Julius Sachs huet him do d'Parti gehal. De Reproche goung dohinner datt de Linné dacks ouni valabel Ursach d'Binomen déi et schonns laang gouf verännert huet. Den Haller den och dem Crantz senger Meenung war, huet sech och dofir décidéiert dem Linné net seng Succesioun unzevertrauen.
Eent vum Crantz senge wichtege Wierker war, datt hien d'Planze mat Kräizbléien an déi mat den Dolden no hire Friichte klasséiert huet, eng Klassifikatioun op déi de Linné kee Wäert geluecht hat.
Seng Planzesammlung haaptsächlech vu Bléieplanzen (aus der Géigend vum Schneeberg, vu Semmering a vun der Adria), mat iwwer 2500 Blieder war an de Besëtz vun engem vu senge Schüler komm. Deen huet se spéider dem Ungareschen Nationalmusée geschenkt.
Well hie grouss Mériter am éisträische Gesondheetswiesen hat (Verbesserung vun der Ausbildung vun dem Hiefannen, a Verbesserung vum Levret senger Gebuertszang) krut hie 1777 vum Joseph II. de Barongstitel.
De Rescht vu sengem Liewen huet de Crantz zu Judenburg a spéider am Gailtal verbruecht.
[Änneren] Wierker
- Commentarus de rupto in partus doloribus a foetu utero, Wien 1756
- Einleitung in eine wahre und gegründete Hebammenkunst, 1756
- Materia medica et chirurgica juxta systema naturae digesta, 2 Bd., Wien 1762, 1765 und 1779
- Stirpium Austriacarum fasciculus, 3 Teile, Wien 1762–1767
- Institutiones botanicae, 1765
- Institutiones rei herbariae, 1766
- Classis Umbelliferarum emendata…, 1767
- De duabus draconis arboribus botanicarum…, 1768
- Classis cruciformium emendata cum figuris aeneis in necessarium instit, Leipzig 1769
- Gesundbrunnen der Oesterreichischen Monarchie, Wien 1777
- Medicinisch-chirurgische Arzneimittellehre, Wien 1785