Elliptesch Galaxis
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
Eng Elliptesch Galaxis ass eng Galaxis, déi sech vun anneren Galaxienformen an der Hubble-Sequenz duerch hir gläichméisseg Liichtverdeelung an d’Feelen vun opfällege Strukturen wéi an de Spiralgalaxien ënnerscheed.
Elliptesch Galaxien sinn relativ hell an hirem Zentrum mat enger ufanks schnellem an dann méi luesem Hellegkeetsoffall no baussen. D’Linnen gläicher Hellegkeet (Isophoten) loossen sech ziemlech genee duerch konzentresch Ellips beschreiwen. An der Hubble-Sequenz ginn elliptesch Galaxien no der Form dëser Ellipsen a Klassen E0 (kreesfërmeg) bis E7 (staark ofgeplatt) ënnerscheed. Déi dem E zougesaten Zuel bestëmmt sech dobäi als 10 (a-b)/a, woubäi a d’Gréisst vun der groussen an b déi vun der klengen Achs vun der Ellips ass.
Den Undeel vun elliptischen Galaxien an der Gesamtzuel vun de Galaxien ass staark vun der Ëmgéigend ofhängeg. A grousse Galaxiekéip sinn bal d’hallschent vun de Galaxien elliptesch, wärend den Undeel a Regiounen mat wéineger Galaxiendicht ënner 10% fällt. Och fënnt sech am Zentrum vu villen Galaxiekéip eng besonnesch masseräich elliptesch Galaxis oder eng änlech als cD-Galaxis bezeechent Galaxisform.
Et gëtt vill Änlechkeeten tëschent eppes liichtschwachen ellipteschen Galaxien an den zentralen Bulges vu Spiralgalaxien. Ze ënnescheeden sinn elliptesch Galaxien vun de liichtschwaachen sphäroideschen Zwerggalaxien, déi zwar gläichfalls Ellipseform hunn awer en aner Zesummenhäng tëschent Hellegkeet a Gréisst hunn.
Déi meeschte Stären an elliptesche Galaxien sinn al. Elliptesch Galaxien enthalen och meeschtens ganz wéineg interstellar Matière aus deenen nei Stären entstoe kënnen. Wéinst hirem Alter an hirer héiger zentraler Stärendicht gouf oft ugeholl, datt elliptesch Galaxien scho viru ronn 10 Milliarden Joren duerch de schnelle Kollaps enger eenzeger grousser Gaswollek entstanen wär. Dës Virstellung kann awer nëmmen schwéier déi wéineg Rotatioun viller elliptescher Galaxien erkläeren, an ass net gutt verdréiglech mat enger Grondmeenung vun der heiteger Kosmologie, datt nämlech d’Strukturen wéi d’Galaxien duerch Verschmëlzung vu klengen Eenheeten entstane sinn. Zudeem gëtt et aus Observatiounen an Theorie Unzeechen, datt beim Verschmëlzen zwouer Spiralgalaxien eng elliptesch Galaxis entsteet.
Zënter de spéiden 1990ern weisen Observatiounen ëmmer méi däitlech, datt am Zentrum vun all elliptescher Galaxis an an all Bulges vun enger Spiralgalaxis e Schwaarzt Lach ze fannen ass, dat e puer Promille vun der Mass vun elliptesche Galaxien sowéi vu Bulges huet. D’Virgäng am Ufank an der Entwécklung vu Galaxien a schwaarze Lächer, déi zu dëser Bezéiung féieren, sinn nach onkloer.