Äerdmound

Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.

Opgepasst: Un dësem Artikel gëtt grad geschafft. Fir Versiounskonflikter ze vermeiden, waart w.e.g. mat ären Ännerunge bis dëse Message verschwonnen ass, oder kontaktéiert de Benotzer (SITCK), dee grad dru schafft.
Den Aedmound Mondsymbol
Den Äerdmound
Eegeschaften vum Orbit
Zentralkierper Äerd
Mëttl. Distanz 384.400 km
Äerdnächste Punkt 356.400 km
(geom. 363.300 km)
Äerdwäiteste Punkt 406.700 km
(geom. 405.500 km)
Numeresch Exzentrizitéit 0,0549
Bunnschréigt 5,1454°
Ëmlafzäit
(Sideresche Mount)
27 d 7 h 43,7 m
Mëttel Bunnvitesse 1023 m/s
Physikalesche Eegeschaften
Äquatorduerchmesser 3.475 km
Uewerfläch 37.932.330 km²
Volumen 2,197 • 1010 km³
Mass 7,3483 • 1022 kg
Mëttel Dicht 3,341 g/cm³
Absolut Hellegkeet 0,4 mag
Visuell Hellegkeet −12,5 mag
Sphäresch Albedo 0,07
Geometresch Albedo 0,12
Sideresch Rotatioun 27 d 07 h 43,7 m
Einfach gebonnen Rotatioun
Achsschréigt 6,68°
Fallbeschleunegung an der Uewerfläch 1,622 m/s²
Fluchtvitesse 2380 m/s
Uuewerflächentemperatur an K
min. mëttl. max.
40 218 396
Aner Zäitdaten
Synodesche Mount 29,53059 d
Tropesch Period 27,32158 d
Drakonitesch Period 27,21222 d
Anomalistesch Period 27,55455 d
Sarosperiod 18 a 11,3 d
Metoneschen Zyklus 19 trop. J 2 h
Atmosphäresch Spuren
Drock 3 • 10−10 Pa
Helium 25 %
Neon 25 %
Waasserstoff 23 %
Argon 20 %
CH4, NH3, CO2 Spuren
Zesummesetzung vun der Moundkrust
Sauerstoff 43 %
Silizium 21 %
Aluminium 10 %
Kalzium 9 %
Eisen 9 %
Magnesium 5 %
Titan 2 %
Néckel 0,6 %
Natrium 0,3 %
Chrom 0,2 %
Kalium 0,1 %
Mangan 0,1 %
Schwiefel 0,1 %
Phosphor 0.05 %
Kuelestoff 0,01 %
Stéckstoff 0,01 %
Waasserstoff 0,005 %
Helium 0,002 %

De Äerdmound (laténgesch Luna) ass deen eenzegen Mound vun der Äerd. Fir eise Mound net ze verwiesselen mat aner Mounden gëtt hien Äerdmound genannt.

Obwuel den Äerdmound dee bescht erfuerschten friemen Himmelskierper ass, birgt hien nach immens vill Froen. Zum Beispill, säin Entstoen ass bis haut net geklärt.

Säin astronomescht Zeechen ☾ ass déi ofhuelend Moundsichel.

Inhaltsverzeechnis

[Änneren] Schäinbar Bewegung

De Mound ëmkreest d’Äerd am Verlaf vun 27,3 Deeg, a Bezuch op d’Fixstäre vu Westen no Osten, an dem gläiche Dréisënn, mat deem d’Äerd ëm hir eegen Achs rotéiert. Aus der Siicht vun engem irdeschen Observer ëmkreest hien d’Äerd opgrond vun der relativer Vitesse hirer vill schnelleren Rotatioun schäinbar an engem Dag – wéi och d’Fixstären an d’Planéiten ähnlech der Sonn. A Bezuch zu der Äerduewerfläch leeft hie dohir an déi entgéintgesate Richtung wéi a Bezuch zu de Fixstäre a säin Opgang erfollegt genausou wéi déi aner Himmelskierper am Osten Ënnergang am Westen. Well d’Bunnbewegung vum Mound dee selwechten, rietsleefegen Dréihsënn wéi d’Äerdrotatioun huet, dauert säin schäinbaren Äerdëmlaf 50 Minutten méi laang wéi 24 Stonnen. Dës Differenz addéiert sech am Laf vun engem Mount zu engem Dag, well de Mound an dëser Zäit e richtegen Äerdëmlaf mécht.

Déi schäinbar Bunnen vu Mound a Sonn hunn en ähnleche Verlaf, well d’Moundbunn nëmmen e bësschen géint d’Ekliptik gebéit ass. Fir een Observer op der Nordhallefkugel iwwer 5,2° nërdlech vum Wendekrees stinn Mound a Sonn um héichsten Bunnpunkt (Kulminatioun) am Süden, fir een Observer op der Südhallefkugel südlech vum südlechen Wendekrees am Norden. Déi Uewerflächestrukturen erschéngen am Vergläich zu der Nordhallefkugel iwwer Kapp. An der Géigend vum Äquator, tëschent de Wendekreeser, erschéngt de Mound zweemol am Mount um Zenit, also senkrecht iwwert der Äerduewerfläch.

[Änneren] Ëmlafbunn

D’Moundbunn ëm eis Äerd ass bal kreesfërmeg. Déi gréissten an déi klengsten Distanz zu der Äerd wäichen ëm 5,5 Prozent vum Mëttelwert of. De mëttleren Ofstand zu der Äerd – déi grouss Hallefachs – ass 384.400 Kilometer grouss. Den äerdnächste Punkt vun der Bunn nennt een Perigäum. Am Perigäum huet d’Distanz, gemooss vun der Äerduewerfläch zu der Mounduewerfläch, 356.410 km. De wäiteste Punkt vun der Äerd heescht Apogäum. Do huet d’Distanz 406.740 km. D’Duerchgäng vum Mound duerch d’Bunngläich vun der Äerd (d’Ekliptik) nennt een Moundknuet (oder Drachepunkt), woubäi den opsteigenden Knuet den Antrëtt an d’Nord-, den erofklammenden deen an der Südhemisphär beschreiwt.

De Mound leeft zesummen mat derAerd ronderëm eis Sonn, duerch d’Bewegung ëm d’Äerd pendelt de Mound awer ëm déiselwecht Ellipsbunn. D’Variatioun vun der Gravitatioun während dëser Pendelbewegung féiert zesummen mat wéinege Stéierungen duerch déi aner Planéiten zu Ofweechungen vun enger exakten Keplerellips ëm d’Äerd.

Den äerdnächste Punkt vun der Bunn gëtt net no genee engem Ëmlaf (relativ zu den Fixstäre) vum Mound erëm erréicht. D’Perigäum ëmleeft dofir d’Äerd an 8,85 Joer. Och zwee opsteigend Knietduerchgäng kommen net exakt no engem Ëmlaf mä schonns no kuerzer Zäit. D’Moundkniete ëmlafen d’Äerd also retrograd, dat heescht géint d’Ëmlafrichtung vum Mound an 18,61 Joer. Wann ee Knuetduerchgang mat Neimound zesummefällt, kënnt et zu enger Sonnendäischter, a wann de Knuetduerchgang mat dem Vollmound zesummefällt, kënnt et zu enger Mounddäischter. Dësen Zyklus féiert och zu de Moundwenden: D’Opgangsplaz vum Mound um Horizont schwankt während enges Mounts tëschent engem südlechsten an engem nërdlechsten Punkt hin an hir, souwéi et och d’Sonn am Verlaf vun engem Joer mécht. Am Laf vum Zäitraum vun 18,61 Joren verännert sech d’Span tëschent dëse béidem Extrempunkten an hirem Ofstand: Den Zäitpunkt, wou dës Punkten am wäitesten auseneen leien, heescht grouss Moundwend, dee mat deem kierzesten Ofstand heescht kleng Moundwend.

Korrekt Gréisst- an Ofstandsverhältnes tëschent Äerd a Mound
Korrekt Gréisst- an Ofstandsverhältnes tëschent Äerd a Mound

[Änneren] Bunnperiod

D’Dauer vun enger Ëmlafbunn vum Mound, de Mount (nom Mound genannt), kann een no verschiddenen Kriterien festleeën, déi ëmmer ënnerscheedlech Aspekter ofdecken.

  • No engem sideresche Mount (27,32 d) hellt de Mound nees déi gläich Stellung zu de Fixstären un (vun der Äerd aus gesinn).
  • No engem synodesche Mount (29,53 d; Period vun de Moundphasen) erreecht de Mound nees déi gläich Stellung zu der Sonn (vun der Äerd aus gesinn).
  • En drakonitesch Mount (27,21 d) brauch hie, vir erëm duerch de gläiche Knuet vu senger Bunn ze lafen; en ass wichteg fir d’Sonnen- an d’Mounddäischteren
  • En anomalistesch Mount (27,56 d) brauch de Mound vun engem Perigäumsduerchgang zum nächsten.

Dës Werter huelen ganz lues, am Laf vu Jormillioune zou, well sech d’Moundbunn vergréissert

[Änneren] Mondphasen

D’Gesiicht vum Mound variéiert am Laf vu senger Ëmlafbunn ëm d’Äerd an duerchleeft d’Moundphasen:

D’Moundphasen vu Nemound iwwer Vollmound zu Neimound
D’Moundphasen vu Nemound iwwer Vollmound zu Neimound
  • Neimound (1) – de Mound steet tëschent der Sonn an der Äerd
  • zouhuelende Mound (2–4) (owes siichtbar)
  • Vollmound (5) – d’Äerd steet tëschent der Sonn an dem Mound
  • ofhuelende Mound (6–8) (mueres siichtbar)
  • Den Hallefmound – zouhuelend (3) oder ofhuelend (7) – ass d’Hallefphase (Dichotomie).

Dës Duerstellung gëlt fir d’Observatioun vun der Nordhallefkugel (vun der Äerd) aus. Kuckt een de Mound awer vun der Südhallefkugel aus, sou dréit sech d’visuellt Bild ëm: Neimound (1), zouhuelende Mound (8, 7, 6), Vollmound (5), ofhuelende Mound (4, 3, 2). Engem Observateur an der Géigend vum Äquator erschéngt d’Moundsichel horizontal an d’Verlafsrichtung vum Phasewiessel vertikal zum Horizont.

Déi net vun der Sonn beliichten Deeler vun der äerdzouwisener Moundsäit sinn dobäi ni ganz donkel. D’Äerdliicht, eng Reflexioun vum Sonneliicht hellt déi donkel Plazen um Mound op. Dës Ophellung gëtt als Äerdschäin oder och als aschgroot Moundliicht bezeechent an ass am beschten bei schmueler Moundsichel ze gesinn.

Seng Ursaach gouf schonns vum Leonardo da Vinci richteg erkannt. Mat enger Spektiv souguer mat klenger Vergréisserung sinn am Äerdschäin Eenzelheeten ze erkennen. Opgrond vum gréisseren Duerchmiesser an dem héigeren Réckstrahlungsverméigen (=Albedo) vun der Äerd ass d’„Volläerd“ ronn 50 mol sou hell wéi de Vollmound. Miessungen vum aschgroe Moundliicht erlaben Réckschlësse op Verännerungen vun der Äerdatmosphär. Bei Vollmound ass seng Liichtstärkt 0,2 Lux,( am Vergläich : eng 100 W- Gléibier mécht 14 Lux).

D’Récksäit vum Mound ass natierlech net ëmmer donkel, mä ënnerläit dem entspriechend versaten Phasewiessel – bei Neimound läit si am helle Sonneliicht.

[Änneren] Däischteren

D’Verdäischterungen tëschent Sonn, Mound an Äerd trieden op, wann déi dräi Himmelskierper op enger Linn leien, dat heescht, nëmme bei Vollmound oder Neimound a wann sech de Mound an engem vun deenen zwee Moundkniet befënnt. Dëst passéiert nëmmen zweemol am Joer.

[Änneren] Mounddäischtert
Den Ufank vun der totaler Mounddäischtert vum 9. November 2003
Den Ufank vun der totaler Mounddäischtert vum 9. November 2003

Bei enger Mounddäischtert, déi nëmmen bei Vollmound optriede kann, steet d’Äerd tëschent der Sonn an dem Mound. Si kann op der ganzer Nuetsäit vun der Äerd gesi ginn an dauert maximal 3 Stonnen a 40 Minutten. Ënnerscheeder

  • déi total Mounddäischtert, bei déier de Mound komplett an de Schied vun der Äerd wandert. D’Totalitéit dauert héichstens 100 Minutten. Betruecht een déi geometresch Verhältnësser bei enger totaler Mounddäischtert, sou soll de Mound am Kärschied vun der Äerd leien, dee sech theoretesch knapp 1,4 Millioune Kilometer an de Raum strecke soll, tatsächlech awer wéinst der staarker Streeung duerch d’Äerdatmosphär nëmmen ronn 250.000 Kilometer wäit reecht. De Mound gëtt duerfir och bei totale Mounddäischteren nët komplett verdonkelt. Well d’Äerdatmosphär déi blo Undeeler vum Sonneliicht méi staark street wéi déi rout, erschéngt de Mound bei totale Däischteren als donkel routbrong Scheif.
  • déi partiell Mounddäischtert, bei déier nëmmen en Deel vum Äerdschied op de Mound fällt, bleiwt de Mound während dem Verlaf vun der Däischtert siichtbar..
  • d’Hallefschieddäischtert, bei deem de Mound nëmmen an den Hallefschied vun der Äerd taucht. Hallefschieddäischterten sinn ziemlech onopffälleg; et weist sech nëmmen eng gro Moundsäit.

Vum Mound aus gesinn stellt sech eng Mounddäischert als Sonnendäischtert duer. Dobäi verschwënnt d’Sonn hannert der schwaarzen Äerdscheif.

[Änneren] Sonnendäischtert
Total Sonnendäischtert mat siichtbarer Korona
Total Sonnendäischtert mat siichtbarer Korona

Bei enger Sonnendäischtert, déi nëmme bei Neimound optriede kann, steet de Mound tëschnt Sonn am Äerd. Si kann nëmmen an de Géigenden gekuckt ginn, déi de Kär- oder Halbschied vum Mound duerchlafen. Dës Géigenden stellen sech meescht als laang, awer schmuel Sträifen op der Äerduewerfläch duer. Ënnerscheeder:

  • total Sonnendäischtert, bei déier de Mound d’Sonneschäif e puer Minutten laang vollstänneg bedeckt an d’Äerd de Kärschied (Umbra) vum Mound duerchleeft;
  • partiell Sonnendäischtert, bei deem de Mound d’Sonneschäif net vollstänneg bedeckt; den Observateur befënnt sech dofir am Hallefschied (Penumbra) vum Mound;
  • rankfërmeg Sonnendäischtert, wann de Mound duerch ze grouss Distanz d’Sonneschäif net ganz ofdeckt (kuckt och: Duerchgank).


[Änneren] Sarosperiod

Schonns de Chaldäer war et (ëm 1000 v. Chr.) bekannt, datt sech Däischterten no engem Zäitraum vun 18 Joer a 11 Deeg, d’Sarosperiod, widerhëllt. No 223 synodeschen oder 242 drakonitesche Méint (vum lat. draco, Drach, alt astrologescht Symbol fir d’Moundkniet, well een gemengt huet, do géif sech e Mound- a Sonnefriessenden Drach ophalen) besteet erëm bal déi selwecht Stellung vu Sonne, Äerd a Mound zueneen, sou datt sech eng Däischtertstellung no 18 Joer an 11,33 Deeg nees ergëtt. D’Ursach vun dëser Period läit doran begrënnt, datt bei enger Däischtert souwuel d’Sonn wéi och de Mound no de Kniet vun der Moundbunn leie mussen, déi an 18 Joer eemol ëm d’Äerd lafen. Den Thales huet dës Periode benotzt, déi hie bei enger Orientrees kennegeléiert huet, fir Däischtertprognos vum 28. Mee 585 v. Chr. virauszesoen, wouduerch eng Schluecht tëschent Lyder a Meder ofgebrach ginn ass an de Krich opgehale gouf.


Well d’Iwwereenstëmmung vun den 223/242 Méint net exakt ass, räisst d’Sarosperiod ongeféier all 1.300 Joer of an eng nei Period fänkt un.

[Änneren] Vergréisserung vun der Ëmlafbunn

Der Retroreflektor von Apollo 11.
Der Retroreflektor von Apollo 11.

De mëttleren Ofstand tëschent dem Mound an der Äerd wiesst all Joer ëm ronn 3,8 cm. D’Distanz gëtt zënter der éischter Moundexpeditioun Apollo 11 regelméisseg per Lidar vermooss, andeem d’Lafzäit bestëmmt gëtt, déi d’Liicht fir d’Streck hin an zréck braucht. Amerikanesch, souwéi och sowjetesch Moundmissiounen hunn Retroreflektoren op dem Mound opgestallt.

Déi zouhuelend Distanz ass d’Resultat vun der Gezäitekraaft, déi de Mound op d’Äerde auswierkt. D’Rotatiounsenergie vun der Äerd gëtt dobäi an Hëtzt ëmgewandelt an deen domat verbonnenem Dréiimpuls vun der Äerdrotatioun gëtt op de Bunndréiimpuls vum Mound iwwerdroen, dee sech doduerch vun der Äerd ewech bewegt. Dëse scho laang geduechten Effet ass zënter 1995 duerch s’Laser-Distanzmiessungen ofgesëchert.


[Änneren] Um Spaweck

Commons: Mond – Biller, Videoen oder Audiodateien