Te Hopihona

Nō Wikipedia Māori

Ko Te Hopihana
Ko Te Hopihana

He roa tonu ngā mahi a Te Hopihona (William Hobson) (1792-1842) i te Roera Nawi, i haere ai ia ki te Riri o Naporiono, ā, e rua rawa ana mauheretanga e ngā kaiwhānako kaipuke i ngā moutere i te Karipiana. I muri ka whakatūria a Te Hopihona hei Rūtene-Kāwana tuatahi mō Aotearoa. Kua tonoa kētia ia e Kāwana Bourke ki Aotearoa i te tau 1838, ā, i runga i te pai o Lord Glenelg ki tāna pūrongo, nō te tūmautanga o ōna whakaaro, i te marama o Hakihea 1838, kia tonoa tētahi kanohi kāwanatanga ki Aotearoa, ka inoi a Glenelg ki a Te Hopihona kia tū koia ki taua tūranga. Engari a Te Hopihona, ka noho mō te rua marama ki te āta whiriwhiri whakaaro, i mua i tana whakaae i te marama o Hui-tanguru 1839, i te mea ko tōna tino tūmanako kia piki haere tonu ia i ngā taumata whakahaere o te Nawi.

I tonoa mai ia e Lord Normanby me ana tohutohu hōhonu i te tau 1839, ā, ka peka atu i te tuatahi ki a Kāwana Gipps i Poihākena, inā hoki ko Hopihona tana rūtene, kia rongo ai ia i te roanga atu o ngā tohutohu. Ka tae atu a Te Hopihona ki Pēwhairangi i te 29 o Kohi-tātea, engari ka tau ki uta i te 30 o Kohi-tātea ki te pānui i ngā tikanga o tōna whakatūranga, ā, ka whakaritea kia huihui te iwi whānui i te whare o Te Pūhipi i te 5 o Hui-tanguru, i te wā e takā ana te Tiriti o Waitangi. I te rā tonu i muri mai, i te 6 o ngā rā o Hui-tanguru, ka whakatata mai tēnā rangatira, tēnā rangatira ki te haina, ā, ka mihia e Hopihona me tana whakahua i ngā kupu “He iwi tahi tātou”. I te mutunga o te tau 1840 ka mutu te noho o Aotearoa hei whenua tāpiri mō New South Wales ka karangatia he koroni motuhake, ā, ko Hopihona te Kāwana, ko Tāmaki-makau-rau te tāone matua. Kāore i tino nui ngā pūtea o ngā kaiwhakahaere, ā, he nui ngā tauwhāinga ki ngā kaiwhakanoho whenua, i tō rātou apu i te whenua, i tō rātou hiahia ki te tango i te mana whakahaere mō rātou ake. I muri i te rua tau noa iho hei Kāwana, ka mate ia i te roro ikura. E 49 noa iho ōna tau.

[edit] Tohutoro

  • Ngā Tāngata Taumata Rau URL:NZDB
Ngā kaihautū 1840-1980
Ngā kaihautū 1840-1900:   Āperahama Taonui • Āpihai Te Kawau • Hāmiora Mangakāhia • Hēnare Kaihau • Hēnare Mātene Te Whiwhi • Hēnare Matua • Hēnare Tomoana • Hirini Rāwiri Taiwhanga • Hoani Nahe • Hōne Heke • Hōne Heke Ngāpua • Hōne Mohi Tāwhai • Hōne Ōmipi • Hōri Kerei Taiaroa • Horonuku Te Heuheu Tūkino IV • Karaitiana Takamoana • Matiaha Tiramōrehu • Meri Te Tai Mangakāhia • Niniwa-i-te-rangi • Nireaha Tāmaki • Pāora Tūhaere • Pōmare II • Pōtatau • Rangi Topeora • Rāpata Wahawaha • Rewi Manga Maniapoto • Riperata Kahutia • Riwha Tītokowaru • Tāmati Wāka Nene • Tāraia Ngākuti Te Tumuhuia • Tāwhiao • Te Hāpuku • Te Heuheu Tūkino III, Iwikau • Te Keepa Te Rangihiwinui • Te Keepa Te Rangi-pūawhe • Te Kooti Arikirangi Te Turuki • Te Pahi • Te Rauparaha • Te Ruki Kawiti • Te Whiti o Rongomai • Timi Kara • Tohu Kākahi • Wahanui Huatare • Wiremu Kīngi Te Rangitāke • Wiremu Pere • Wiremu Tako Ngātata • Wiremu Tāmihana • Wiremu Te Kākākura Parata • Wiremu Te Wheoro
Ngā kaihautū 1900-1980:   Āpirana Ngata • Eruera Tirikātene • Hēnare Balneavis • Hēni Materoa • Hoani Te Heuheu Tūkino VI • James Clendon Tau Hēnare • Korokī • Mahuta Tāwhiao • Matiu Rata • Māui Pōmare • Paraire Paikea • Rangi Mawhete • Rua Kēnana • Tahupōtiki Wiremu Rātana • Tai Mitchell • Te Puea Hērangi • Te Rangi Hīroa • Tuaiwa Eva Rickard • Turi Carroll • Whina Cooper
Ngā Kāwana:   George Gipps • Te Hopihona • Pitiroi • Hōri Kerei • Tāmati Parāone
Ngā Kaitōrangapū, ngā āpiha:   Constantine Henry Phipps • Edward Eyre • Francis Dart Fenton • Francis Dillon Bell • Frederick Edward Maning • Frederick Weld • Frederick Whitaker • George Rusden • Gilbert Mair • Henry George (Earl) Grey • Henry Russell • Henry Sewell • Hōne Hīhana • Jack Kent Hunn • James Crowe Richmond • James Edward Fitzgerald • James Prendergast • James Stephen • John Gorst • Joseph Gordon Coates • Julius Vogel • Lord Glenelg • Michael Joseph Savage • Norman Kirk • Peter Fraser • Ralph Hanan • Robert Stout • Te Hētana • Te Mākarini • Te Paraihe • Te Paranihi • Te Pōkiha • Te Pūhipi • Thomas Buick • Thomas Bunbury • Walter Mantell • Walter Nash • William Herries • William Martin • William Rees • William Spain
Ngā kaiwhakanoho, ngā mihinare:   Edward Wakefield • George Clarke • James Cowan • Pīhopa Pomaparie • Richard Taylor • Te Harawira • Te Herewini • Te Karuwhā • Te Kerēhi • Te Koroneho • Te Mātenga
Reo kē