Методија Андонов - Ченто
Од Википедија, слободна енциклопедија
Методија Андонов-Ченто | |
---|---|
Роден | 18 август, 1902 Прилеп, Македонија |
Починал | 24 јули, 1957 Прилеп, Македонија |
Занимање | Македонски национален деец и борец |
Методија Андонов - Ченто (познат и како Методи) (18 август 1902 - 24 јули 1957) е македонски национален борец, деец и политичар и прв претседател на Президиумот на АСНОМ и, според некои, првиот Претседател на Македонија.
Содржина |
[уреди] Биографија
Роден е на 18 август 1902 година во Прилеп во близина на денешниот фудбалски стадион како прво здраво дете по неколкуте починати деца на неговите родители Андон кој бил по потекло од прилепското село Плетвар и Захарија (Зака) која била по потекло од прилепското село Леништа. Уште од најрана возраст, работел по прилепските тутунски и афионски полиња. Во младоста бил одличен и истакнат гимнастичар. По занимање бил трговец со завршено средно трговско училиште во Прилеп, татко е на 4 деца кои и денес се живи, од кои неговиот најстар син Илија Андонов ја напиша неговата биографија. Ја прифатил и ја бранел македонската национална кауза уште од раната младост.

[уреди] Политичка активност пред Втората светска војна
На изборите одржани во 1938 година како самостоен кандидат на листата на опозицијата, бранејќи ја македонската национална кауза и залагајќи се за поголема слобода на Македонците и отворање на училишта на македонски јазик, добил најмногу гласови. Не бил избран за пратеник поради државната манипулација со изборниот систем.
Ченто бил од организаторите на Илинденските демонстрации во Прилеп (1939), за што бил затворен во затворот во Велика Кикинда. Во 1940 година се залага за воведување на мајчин македонски јазик во наставата во училиштата и повторно е затворен и интерниран во Баина Башта, осуден на смрт, но случајно го избегнал стрелањето.
Пред Втората светска војна повеќе пати бил претставник на прилепскиот трговски еснаф, а бил и претставник на прилепските трговци во Стопанската комора во Скопје. Тој бил многу почитувана личност во прилепската чаршија.
[уреди] Антифашизам
Ченто бил во тесни врски со неговиот сограѓанин Кузман Јосифоски - Питу со кого заедно стапиле во македонското народно-ослободително и партизанско движење. За време на окупацијата во Втората Светска војна Ченто одбива да соработува со бугарските окупаторски власти. Неговата продавница за алкохол во Прилеп била свртилиште на комунистите од градот, поради што бил интерниран во логорот „Чучулигово“, Петричко (Пиринска Македонија). По ослободувањето тој веднаш преминува на слободната територија Дебарца Охридско, каде се приклучува на партизаните и веднаш стапува во иницијативниот одбор за свикување на АСНОМ.
[уреди] Основање на нова македонска држава
По ослободувањето од интернација, во октомври 1943 година преминува на слободна територија и се вклучува во Иницијативниот одбор за свикување на АСНОМ. На 2 август 1944 година, како учесник на Првото заседание на АСНОМ, е избран за претседател на Президиумот на АСНОМ на ова највисоко државно тело на Демократска Федерална Македонија (подоцна НРМ).
За време на извршување на својата фукнција, Методија Андонов - Ченто бил многу почитуван и сакан од народот и се залагал власта целосно да биде народна и народот да може слободно и преку истата врата преку која влегуваат службениците, да влегува со институциите. Според многу сведоштва Методија Андонов - Ченто бил многу почитуван и од самиот претседател на Југославија, Тито.
Неговите први недоразбирања со Лазар Колишевски почнале уште во времето на свикувањето на АСНОМ, особено за содржината на манифестот за АСНОМ. По долгите недоразбирања со дел од тогашниот македонски врв, особено неговото противење 15 македонски корпус да оди на Сремскиот фронт, односно неговото залагање за обединување и поголема самостојност на Македонија, неговото противење за враќање на имотот на избеганите српски колонисти и неговото залагање за поголема финансиска независност и залагање за сопствен буџет на Македонија и останатите југословенски републики, тој поднесува оставка на функцијата и набрзо е уапсен и изведен на монтиран судски процес.
На 14 март 1946 Ченто поднесува оставка на функцијата претседател на Президиумот на Народното Собрание на Македонија. На 14 јули тој е уапсен од полицијата пред својата куќа во Прилеп, а на 31 јули Министерството за внатрешни работи објавува дека Ченто е уапсен поради обид за бегство во Грција. На 8 август против него е покренат обвинителен акт, а пред суд Ченто е изведен на 19 ноември. Судењето трае доста кратко и по два дена, на 21 ноември првиот македонски претседател Ченто е осуден на 11 години затвор. Во затворот тој во најтешки услови бил во „специјалната ќелија“ и бил чуван од посебна стража и му биле дозволувани триесет минутни прошетки на одредено место во затворот и еднаш неделно биле дозволувани посети на членовите на неговото семејство. Додека бил во затвор, властите често му нуделе да признае и потпише дека згрешил и се покајува, по што животот ќе му бил наполно обезбеден. Ослободен е по одлежани 9 години и 4 месеци затвор, но наскоро умира од рак на желудникот за што претходно лично кај Тито барал да му дадат пасош да отиде да се лечи во Швајцарија за што бил одбиен. Починал осамен и во тешки болки и маки во својот дом во Прилеп. И по излегувањето од затворот не се откажал од идеите на самостојна и обединета Македонија.
[уреди] По смртта
Долги години по смртта, Методија Андонов - Ченто бил табу тема и ретко бил спомнуван во историските книги и учебници, а и јавните разговори поврзани со него биле строго забранети. Во 1990 година, на барање на неговиот син Илија Андонов - Ченто, беше обновен судскиот процес за Методија Андонов - Ченто и обвинувањата беа повлечени. Рехабилитиран е во 1991 година. Денес во Македонија постојат негови споменици во центарот на неговиот роден град Прилеп и во скопската населба Методија Андонов - Ченто именувана по него во 1991 година.
[уреди] Надворешни врски
- Лилијана Ѓузелова за Ченто
- Жаклина Митевска за Ченто
- Дел од сеќавањата на Ченто
- Ченто беше за македонска држава, а не за протекторат
![]() |
Претседатели на Република Македонија |
Методија Андонов - Ченто¹ | Киро Глигоров | Борис Трајковски | Бранко Црвенковски |
|
1. Претседател на Демократска Федерална Македонија |