Линеарно писмо Б
Од Википедија, слободна енциклопедија
Линеарно писмо Б | ||
---|---|---|
Тип: | Слоговно со додатни логографски знаци | |
Јазици: | Микенски | |
Временски период: | ||
Матични писма: | Можеби Линеарното писмо А Линеарно писмо Б |
|
Уникодна низа: | U+10000–U+1007F слоговни знаци U+10080–U+100FF логограми |
|
ISO 15924 код: | Linb | |
![]() |
Линеарно писмо Б било писмо употребувано за пишување на микенскиот јазик, ран облик на грчкиот јазик. Ова писмо ѝ претходи на грчката азбука за неколку века: по сѐ изгледа дека тоа изумрело со изумирањето на микенската цивилизација; во периодот помеѓу падот на оваа и зачетокот на следната грчка цивилизација не постоело писмо и писменост. Тој перидо се нарекува Грчко темно доба.
Линеарното писмо Б е сродно на Линеарното писмо А, сеуште недешифрирано претходно писмо за пишување на минојскиот јазик, и на подоцниот Кипарски слоговник; се смета дека слабото следење на фонемскиот принцип се должи на изведувањето на ова писмо од друго писмо. Линеарното писмо Б е делумно слоговно, со додатни логографски знаци кои се детерминативни (определни), или одредни (давајќи „класи“ и „типови“). Како такво, ова писмо повеќе личи на современото јапонско писмо во неговата графемска структура.
Содржина |
[уреди] Писмото
Линеарното писмо Б има околу 200 знаци, кои се делат на слоговни знаци со фонетска вредност и логограми (или идеограми) со семантичка вредност.
[уреди] Слоговни знаци
На Линеарното писмо Б му е назначена Уникодна Низа 10000–1007F за слоговни знаци и 10080–100FF за логограми.
-a | -e | -i | -o | -u | |
---|---|---|---|---|---|
𐀀 a | 𐀁 e | 𐀂 i | 𐀃 o | 𐀄 u | |
d- | 𐀅 da | 𐀆 de | 𐀇 di | 𐀈 do | 𐀉 du |
j- | 𐀊 ja | 𐀋 je | 𐀍 jo | 𐀎 ju | |
k- | 𐀏 ka | 𐀐 ke | 𐀑 ki | 𐀒 ko | 𐀓 ku |
m- | 𐀔 ma | 𐀕 me | 𐀖 mi | 𐀗 mo | 𐀘 mu |
n- | 𐀙 na | 𐀚 ne | 𐀛 ni | 𐀜 no | 𐀝 nu |
p- | 𐀞 pa | 𐀟 pe | 𐀠 pi | 𐀡 po | 𐀢 pu |
q- | 𐀣 qa | 𐀤 qe | 𐀥 qi | 𐀦 qo | |
r- | 𐀨 ra | 𐀩 re | 𐀪 ri | 𐀫 ro | 𐀬 ru |
s- | 𐀭 sa | 𐀮 se | 𐀯 si | 𐀰 so | 𐀱 su |
t- | 𐀲 ta | 𐀳 te | 𐀴 ti | 𐀵 to | 𐀶 tu |
w- | 𐀷 wa | 𐀸 we | 𐀹 wi | 𐀺 wo | |
z- | 𐀼 za | 𐀽 ze | 𐀿 zo |
Историја на грчкиот јазик (видете исто така: Грчко писмо) |
Прото-грчки (ц. 2000 п.н.е.)
|
Микенски (ц. 1600–1100 п.н.е.)
|
Старогрчки (ц. 800–300 п.н.е.) Дијалекти: Еолски, Аркадокипарски, Атички, Дорски, Јонски |
Коински (од ц. 300 п.н.е.)
|
Средновековен (c. 330–1453)
|
Современ грчки јазик (од 1453) Дијалекти: Кападокиски, Кипарски, Демотски, Грико, Катаревуса, Понтски, Цаконски, Јевански |
Имињата на знаците се грубо фонетски, бидејќи највеќето претставувале цели класи на слогови, видете Микенски јазик. Треба да се напомене дека знаците со „r“ се користеле за пишување на фонемите /r/ и /l/, а серијата „q“ се користи за протоиндоевропските /kʷ/, /gʷ/ и /gʷʰ/ - последното од овие било занемено до состојба на /kʷʰ/ во протогрчкиот јазик. Постојат извесни други слоговни знаци, чија вредност е непозната, оспорена или нечеста. Нив ги спомнуваме или по број, или по некоја хипотетичка фонетска апроксимација, на пример 64, a2, a3, au, nwa, pu2, итн.
Ова писмо е изданок на Линеарното писмо А, кое, осмислено за пишување на минојски јазик, не било погодно за пишување на грчки. Микенците морале да се снаоѓаат, сѐ до неколку века подоцна, кога била развиена првата Грчка азбука.
[уреди] Идеограми
Заради карактерот на сочуваните текстови, идеографското претставување на избројливи предмети е многу често. Не сите вредности на идеограмите се познати, и нивниот изговор е, во најдобар случај, предмет на едуцирани нагаѓања. Идеограмите претставуваат концепти како МАЖ, ЖЕНА, КРАВА, БИК, МАСЛО, ВИНО, ТКАЕНИНА, ЗЛАТО, БРОНЗА и др. Постојат неколку дузини знаци кои претставуваат разни грниња и садови. (Пример: триногалка, за ти-ри-но-га-ла-ка плус логограмот за „триножно грне“.)
Нумеричките наводници за идеограмите биле осмислени од Вентрис и Бенет, и поделени во функционални групи соодветствувајќи на преломот во Бенетовиот индекс. Нумерацијата на групите започнува со 100, 110, 120 и тн., со оставени резервни броеви за понатамошни додавања. Уникод (од верзија 5.0) шифрира 123 Линеарни Б идеограми.
глифа | УМЗ | Бенет | значење |
луѓе и животни | |||
𐂀 | U+10080 | 100A | маж |
𐂁 | U+10081 | 102 A | жена |
𐂂 | U+10082 | 104 Cn | елен |
𐂃 | U+10083 | 105 Ca | коњ (или сл.) |
𐂄 | U+10084 | 105b Ca | кобила |
𐂅 | U+10085 | 105a Ca | пастув |
𐂆 | U+10086 | 106b C-D | овца (женка) |
𐀥 | U+10025 | *21 | овца |
*75 | едногодче? | ||
𐂇 | U+10087 | 106a C-D | овен |
𐂈 | U+10088 | 107b C-Mc | коза |
𐂉 | U+10089 | 107a C | јарец |
𐁒 | U+10052 | *22 | коза (било каква) |
𐂊 | U+1008A | 108b C | маторица |
𐂋 | U+1008B | 108a C | вепар |
𐁂 | U+10042 | *85 C | свиња |
𐂌 | U+1008C | 109b C | крава |
𐂍 | U+1008D | 109a C | бик |
𐀘 | U+10018 | *23 | вол |
мерни единици | |||
110 | волумен | ||
111 | волумен | ||
112 | суво | ||
113 | течно | ||
114 | тежина | ||
115 | тежина | ||
116 | тежина | ||
117 | тежина | ||
118 | талент | ||
по сува мера | |||
𐂎 | U+1008E | 120 E-F | жито |
𐂏 | U+1008F | 121 F | јачмен |
𐂐 | U+10090 | 122 F-U | маслинка |
𐂑 | U+10091 | 123 G-Un | зачин |
124 G | цибора | ||
𐂒 | U+10092 | 125 F | цибора? |
126 F | цибора+ku | ||
𐂓 | U+10093 | 127 Un | овошје? |
𐂔 | U+10094 | 128 G | шафраника |
оружје | |||
𐃆 | U+100C6 | 230 R | копје |
𐃇 | U+100C7 | 231 R | стрела |
𐃈 | U+100C8 | 232 Ta | двојна секира? |
𐃉 | U+100C9 | 233 Ra | меч |
двоколки | |||
𐃌 | U+100cc | 240 Sc | двоколка со тркала |
𐃍 | U+100CD | 241 Sd Se | двоколка без тркала |
𐃎 | U+100CE | 242 Sf Sg | рамка на двоколка |
𐃏 | U+100CF | 243 Sa So | тркало |
[уреди] Архиви
[уреди] Корпус
Таблиците се класифицираат по местото на нивното наоѓање.
- KN Кносос: ц. 4360 таблици (ова е всушност недешифрираните текстови од Линеарното писмо А)
- PY Пилос : 1087 таблици
- TH Теба: 99 таблици + 238 издадени во 2002.
- MY Микена: 73 таблици
- TI Тиринс: 27 таблици.
- KH Ханија: 4 таблици
- други 170 написи се најдени во садови.
Долгоочекувањето издавањето на Тебанските таблици (Л. Годарт и А. Сакони, 2002) се смета за разочарувачко споредено со претходните ветувања на авторите.
Доколку е автентичен, Кафканскот камен, кој датира од 17 век п.н.е., би бил најстариот микенски напис, и како таков, најраното сведоштво за пишаниот грчки јазик.
[уреди] Содржина
Главните градови и палати го користеле Линеарното писмо Б за исплата на добра. Некои чести предмети се волна, овци и житарици, кои често биле давани на верници и единици на крајбрежната стража.
Таблиците се чувале во кошници на полици. КОга некои од поголемите палати изгореле како резултат на тектонска или вулканска активност (видете Кносос), огните направиле „печени глинени таблици“ од делот таблици досега пронајден. Во глината се гледаат отпечатоци од плетката на кошниците.
[уреди] Откривање
Првата глинена таблица во Кносос била откриена од британскиот археолог Артур Еванс на 31 март, 1900, а на 6 април тој открил значајно голема група таблици, со димензии 12.5x25 см (5x10 инчи).
[уреди] Видете исто така
- Линеарно писмо А
- Линеарно писмо Ц
- Микенски јазик
- Егејска цивилизација
[уреди] Надворешни врски
- Greek-Language.com: Слоговник на Линеарното писмо Б (англиски)
- AncientScripts.com: Линеарно писмо Б (Linear B) (англиски)
- Линеарно писмо Б на Омниглот (англиски)
- Уникодни страници за Линеарното писмо Б слоговник и логограми, со примери за глифи. (англиски)
- Уникоден слоговник за Линеарното писмо Б во TrueType фонтови (некои содржат и идеограми) (англиски)
- Бесплатен неуникоден Линеарен Б TrueType фонт меѓу други антички фонтови. (англиски)