Исланд
Од Википедија, слободна енциклопедија
Исланд е островска држава. Се наоѓа во северниот дел на Атлантскиот Океан, северозападно од Велика Британија, до самиот арктички круг (површина 102.819 km2; жители 293.966). Карактеристични за Исланд се гејзерите и вулканите (Хекла, Хванадалснукур и Ејафјала-Јекул). На север од земјата се наоѓаат многубројни фјордови. Главен град е Рејкјавик. Други градови: Акурејри, Исафјердур, Кефлавик и Сиглуфјердур. Најблиски прекуморски соседи: Гренланд, Норвешка, Фарски Острови и Шкотска.
Содржина |
[уреди] Релјеф
Висорамнина (400 до 800 m) со вулканско потекло, највисок врв Ерефајекул, 2.119 m. Од 140 вулкани, 26 се активни (Гримсвотн, Лаки, Хекла...). Над 13.000 km2 се покриени со глечери, од кои најголемиот Ватнајекул зафаќа 8.460 km2. Забележлива е присутноста и на голем број гејзири, од кои најсилниот исфрла вода до 100 m височина. Хидрографија: реки – Нордура, Пјорса, Хвита; езера – Ми, Порис, Пингвала, Хвитар. Клима: во јужните области влажна атлантска со свежи лета и благи зими, а во внатрешноста супполарна. Етнички состав: Исланѓани 94%. Вероисповед: лутерани 87%, протестанти 4%, католици. Писменост: 100%. Јазици: исландски (официјален), норвешки, англиски. Парична единица: круна.
[уреди] Стопанство
Аграрна земја во која риболовот (флота од над 1.000 бродови) и индустриската преработка на рибата се главни стопански дејности, напоредно со бродоградбата. Се одгледуваат компири, репка и во стаклени градини цвеќе и овошје, а во сточарството говеда, овци и коњи. Располага со значајна хидроенергија и геотермална енергија.
[уреди] Историја
Првите доселеници биле Норвежаните во IX век. Веќе во 930 г. бил организиран првиот парламент (Алтинг), најстар во континуитет на светот. Во XIV век земјата паднала под власт на Данска, која дури во 1918 г. му ја признала на Исланд независноста, иако формално сè уште под данската круна. Во 1944 г. е прогласена република. За време на Втората светска војна, САД и В.Британија ја окупирале земјата, иако Исланд уште од почетокот бил на страната на сојузниците. Во 1956 г. Исланд побара САД да ги евакуираат своите трупи. Откако во 1972 г. Исланд ја прошири зоната на територијалните води од 5,5 на 370 km, избувна „рибарска војна“ со В. Британија, која заврши во 1976, штом Лондон ги призна новите граници.
[уреди] Култура
Со воведувањето на христијанството во почетокот на XI век, почнала да се користи латиницата. Првите литературни дела се генеалошки стебла и закони, напоредно со преведените религиозни текстови. Во XII век настанале првите дела со историска тематика – Книга за Игланѓаните и Книга за доселувањето. Нешто подоцна биле создадени и првите саги (за норвешките кралеви), највредниот исландски придонес во светската литература. Во XIII в. биле комплетирани главните исландски книжевни дела Помладата и Постарата Еда, напоредно со крајот на скалдичката поезија која поети-пејачи ја создавале уште од VIII век. Последните саги биле напишани во XIV век и заменети со летописи. Меѓутоа, интересирањето за сагите се обновило во XVII век и литературата се збогатила со нови такви творби. Современите автори (почеток на XX век) ги прифатиле европските литературни текови и во исландската литература почнал да доминира романот, но не и драмското творештво кое било послабо застапено. Првиот исландски универзитет е отворен во 1911 г. во Рејкјавик.
Земји во Европа |
---|
Австрија | Азербејџан | Албанија | Андора | Ерменија | Белорусија | Белгија | Босна и Херцеговина | Бугарија | Ватикан | Германија | Грузија | Грција | Данска | Естонија | Ирска | Исланд | Италија | Кипар | Летонија | Литванија | Лихтенштајн | Луксембург | Малта | Молдавија | Монако | Норвешка | Обединето Кралство | Полска | Португалија | Република Македонија | Романија | Русија | Сан Марино | Словачка | Словенија| Србија | Турција | Украина | Унгарија | Финска | Франција | Холандија | Хрватска | Црна Гора | Чешка | Швајцарија | Шпанија | Шведска |