ايپي فقير
From Wikipedia
فقير د عربئ ټکې دې او مطلب یې د غریب يا روحاني سړي کیږي، خو د ټکې په پښتو کښې هم مستعمل دې- ايپي د شمالي وزيرستان يو کلي نامه ده چه د بنو او رزمک واټ باندې پروت دې او دغه د ايپي فقير اوسيدنې ځائی وو-
د ايپي فقير اصلي نوم مرزا علي خان وو- اګرچه هغه صحيح زيږيدنی کال نه دې معلوم خو دومره معلومه ده چه ۱۸۹۲ - ۱۸۹۷ کالو پر مينځ کښې د توري خیل وزیرو د مداخیل برخه کښې د بنګل خیل خاندان کښې پیدا شوی وو- پر دې کلي کښې هغه ورو ورو په داوړو قام کښې د برخې څښتن یا بزرګ مشهور شو-
مارچ ۱۹۳۶ کښې بنو کښې يوه واقعه وشوه چه د ايپي فقير ژوند لاره یي بدله کړله- د واقعه د یوې ښځې اسلام بي بي محاکمه وه- د پنځلس کالنه ښځه، چه مخکښې هندو وه او د يو هندو میرمن وه، د یو ښوونځۍ پښتون ښوونکي سره وتښتيده مسلمانه شوه او نوم یې د چند بي بي نه پر اسلام بي بي واړاوه- دا محاکمه هندو وګټله اسلام بي بي هغه ته واپس کړې شوه او پښتون ښوونکي بندي شو-
دغه خبرې د سيمې خلق ډیر په غصه کړل او ايپي فقير په وینه او مشرۍ یې دا انګریزانو پر ضد جنګ شرو کړلو- انګریزانو پر دې جنګ کښې ۳۶ بټالین پیاده ځواک، نږدې خپل ټول هوايي ځواک،او توپخانې او کمکي ځواک یو ښه برخه پر شمالي وزیرستان کښې استعمال کړله- دا جنګ یو کال وشو انګریزانو ډیر کوشش وکړو چه ايپي فقير ونیسي خو دې کښې بریالي نه شو- او ايپي فقير د وزیرستان پر غرونو کښې پټ شو-
پر دوم نړۍ جنګ کښې دا متحده قواو (المان، ایټالیې، او نور) دا کوشش وو چه د ايپي فقير پر مشرۍ دا پښتونخوا پښتانهء د هند د انګریزانو پر ضد راوچت کړي خو چه کله المان پر روسیه حمله وکړله نو د کار نشونې پاتې شو-
کله چه ۱۹۴۷ کښې پاکستان د انګریزانو میراث مالک شو، نو ايپي فقير پښتنو دې پاره بیل هیواد اوغوښتهء، هغه دا پښتونستان اعلان وکړ هغې ملي جرګه ئې جوړه کړله او پخپله دې د پښتونستان ولسمشر شو- کال ۱۹۴۸ کښې ايپي فقير دته خیل ونیو- اګرچه پاکستان کښې د انګریزانو په شان زور نه وو خو د انګریزانو پر شان ئې پر وزیرو باندې هوائي بریدونه کول-
ايپي فقير کال ۱۹۶۰ کښې مړ شو- -