د ننګرهار ولايت

From Wikipedia

ننګرهار


ننګرهار د افغانستان ختيځ ته پروت ولايت دی ، په تاريخي لحاظ دغه ولايت په بېلا بېلو نومونو (نګار، نګارا ، نګاراهار، نګر....) ياد شوی .

له دغه ولايت څخه پر ١٣٤٥ کي لومړی لغمان او بيا پر ١٣٤٨ ترې کونړ بېل او ځانګړي ولايتونه وګڼل شول .

دغه ولايت اوس ٢٢ ولسوالۍ ( حصارک ، غلجايي، شيرزاد، خوګياڼي ، پچير، اګام ، چبليار،سره رود،هسکه مينه ، بهسود، رودات، اچين ، سپين غره ، نازيان ، غني خيل، کوټ ، بڼي کوټ ، مومند دره ، لال پوره ، ګوشته ، کامه ،خيوه .، دره نور، دوربابا لري

د دغه ولايت زړه يا مرکز جلال اباد دی ، جلال اباد پنځه ناحيې لري ننګرهار پخوا هغه سيمه وه چي له سروبي څخه د خيبر تر تورخمه غځيدلي وه او د جنوب لخوا سپين غر پري راګرځيدلي په تاريخي لخاظ ننګرهار د پښتو ژبي پلار خوشال خان خټک ( ١٠٢٢-١١٠٠ه ق کي هم داسي ياد کړي

اپريدي مومند شينواري ګوره څه کا

د مغلو لښکر پروت په ننګرهار دي

د ننګرهار جلال اباد پر (٩٨٩-٩٩٠ه ق کلونو کي او شمالي هندوستان د پاچا جلال الدين اکبر مغل (٩٦٣-١٠١٤ه ق ) په حکم د کابل صوبي ( ولايت ) ديوان ( مستوفي ) خواجه شمس الدين خواني( ١٠٠٨ ه ق ) جوړ کړي دی ، جلا ل اباد ښار په شرقي طول البلد ٧٠ درجي ٢٧ دقيقي ٥٤ سانيي او شمالي عرض البلد ٣٤ درجي ٢٦ دقيقي او ٢٠ سانيو کي واقع دي .

د بحر د سطحي څخه تقريباً شپږ سو ه متره جګوالی لري .

جلال اباد د افغانستان د پاچا اعلحضرت سراج الملت و الدين امير حبيب الله ( ١٣١٩-١٣٣٧ ه ق) ژمنی پايتخت و ، په جلا ل اباد کي د سراج العمارت باغ ،کوکب او باغ شاهي په نومونو باغونه لري ، نوموړي امير او زوی يې امان الله شاه غازي په باغ امير شهيد کي ښخ دي .

د جلا ل اباد جنوبي لوري ته اته کيلو متره لري هډه پرته ده چي پکي د بودايي دوري ډير ښه په زړه پوري اثار خوندي وو. له ډير و لري لري ملکونو څخه به خلک د دي ليدو ته راتلل ، دي سيمي ته د اسلام تر رارسيدو پخوا ننګرهار د بودايي معدنيت مهم مرکز او د ساکياموني سرهر تاګونم بودا د کوپړۍ يو هډوکي دلته ښخ وو، ځکه هډه بلل کيدله