Pagkatao
Mula sa Tagalog Wikipedia, ang malayang ensiklopedya.
Ang artikulong ito ay isa sa mga pahinang nangangailangan ng atensyon. Mangyaring ito ay ituwid sa paraang nararapat. |
![]() |
Ang pagkatao, katauhan o persona, sa isang kolokyal na pananalita, ay kadalasang kasingkahulugan ng tao. Gayon man, sa pilosopiya, mayroong mga pakikipagtalo sa tumpak na kahulugan at tamang gamit ng salita, at kung anong pamantayan ang gagamitin para sa kahulugan ng pagkatao.
[baguhin] Tao ba ang lahat ng pagkatao?
Una, mayroong payak na pananaw na tama ang karaniwang ginagamit na kataga: na tunay nga na ang pakatao ang kahulugan ng tao. Gayon man, nagkakaroon ito ng suliranin na may tila paunang hatol sa kahulugan ng katagang pagkatao - karaniwang naniniwala tayo na lahat ng pagkatao at ang pagkatao lamang ang may mga tiyak na karapatan, halimbawa, ang karapatang mabuhay. Maaaring higit na sabihin din ng ilan na sagrado ang pagkatao. Gayon man, maaari nating isipin ang isang haypotetikal na dayuhan sa ibang planeta, na, sa kabila ng di pagiging tao, maski na mayroong mga bawat katangian na nakikita natin bilang mahalaga para sa protektadong katayuang ito na inaangat na mas mataas sa pagiging mga bagay lamang. Sa gayon, pinapahiwatig ng payak na pananaw ang uri ng palalong speciesism. Mayroong mga pananaw na relihiyoso na inuugnay ang pagkatao sa mga supernatural na nilalang (katulad ng mga diyos, anghel, demonyo, duwende, atbp.)
[baguhin] Pagkatao ba ang lahat ng tao?
Isa pang suliranin sa payak na pananaw ay ang mga pagtatalo kung pagkatao ang ilang mga tao. Halimawa, sa kontrobersiya sa aborsyon, bagaman malinaw na galing sa specie ng tao ang fetus, nasa pagtatalo pa kung isang katauhan ito. O sa kaso ng isang biktima ng matinding pagkasira ng utak na walang aktibidad ang pagiisip, may ilang magsasabi na nawala na ang kanyang pagkatao, o tumigil na ang pamamalagi ng pagkatao niya, iniwan lamang ang isang "walang laman na balutan."
Ang isang pagkatao, sa ilang pangyayari, ay ang isang indibiduwal na, sa pamamagitan ng kanyang mga pinili at desisyon, bumuo ng ng isang sariling identidad, na aktibo sa higit na mga pinili. Wala pang ganoong pagkakataon ang isang fetus (bagaman pareho din ang masasabi sa bagong panganak na sanggol), at walang kakayahan ang taong may isang utak na may malalang pagkawasak na gumawang pumili pa ng higit.
[baguhin] Pamantayan sa pagkatao
Tila pinapakita ng mga punto sa itaas na maaaring mayroong mga pagkatao na hindi tao at mayroong mga tao na hindi pagkatao. Sa mga kadahilanang ito, maraming mga pilosopo ang sinubok na magbigay ng tumpak na kahulugan, nakapokus sa mga ilang katangian o katangian na lahat ng mga pagkatao, totoo at haypotetikal, na kailangang taglayin.
Ang kamalayan ng isip ang pinakamaliwanag na katangiang tinataglay ng mga persona, karaniwan (ngunit di kinakailangan) na kasama ang mga plano, mithiin, hangarin, pagasa, takot, at iba pa. Sa kabila noon, maproblema din ang pag-angkin sa ganoong pag-iisip na kailangan sa buong pagkatao, sa karamihan, tinatanggap na bilang pagkatao ang mga sanggol ng tao, sa kabila noon, tila di pa sapat ang pagsulong ng kanilang mga isip upang masiyahan ang kundisyong ito. May mga ilang pilosopo ang tinatanggap na di persona ang mga sanggol. Gayon man, hindi sa karamihan sa kanila. Sa halip, munungkahi ng ilan na tamang katangian ang potentsyal para sa ganoong pag-iisip.
Sa kabila noon, mayroon pang pananaw na hindi lahat o wala ang pagkatao: maaaring mayroong mga antas ang pagkatao, nakasalig sa kung gaano kalapit sa isang ganap na gumaganang isip ang isang bagay na tinatanong. Kung gayon, isang persona ang isang tipikal na adulto, samantalang di na persona ang tao na permanenteng nasa coma. Tila may mga di magandang kalalabasan din ang mga ganitong pananaw, halibawa, maaari sabihin na kalahating pagkatao lamang ang isang bata o sinumang may katamtamang kapansanan sa pag-iisip (at marahil na may kalahating karapatan o pinagmamasdan bilang kalahati lamang ang halaga). Minungkahi ni Jean Varnier, na ginugol ang halos buong buhay niya sa paggawa at pagtira kasama ang mga taong may kapansanan sa kaalaman, na ang kakayahan na ibigin ang binubuo ng tunay na pagkatao.
Maaaring totoo na sabihing mayroon pa na ibang pananaw, at hindi pa malapit sa pagiging resolba ang pagtatalo.