Wikipedia:Taríxqa küzätü/Ğínwar
Wikipedia'dan
[üzgärtü] 2004. Ğínwarda küpkönle bäyräm/yallar
Dek – Ğínwar – Feb | ||||||
Dü | Si | Çä | Pä | Co | Şi | Yä |
1 | 2 | 3 | 4 | |||
5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |
2007. yıl waqíğaları Bar könnär |
- ...
[üzgärtü] Ğínwar öçen saylanğan yıllıqlar
1. Ğínwar: Yaña Yıl Bäyräme
- 1801 - Giuseppe Piazzi dönyada berençe asteroidne, 1 Ceres'ne, aça.
- 1801 – İrlandiä Patşalığı Böyekbritaniä Patşalığına quşılğanda, İzge Patrick tärese Berläşkän Flagına (Union Flag) quşıla.
- 1818 – Frankenstein, yä zamança Prometheus, Mary Shelley yazğan fantastik novella, Londonda bastırıp çığa.
- 1959 – Fidel Castro citäkçelegendä baş kütärüçelär Havananı basıp alğanda, Kuba präzidente Fulgencio Batista Dominica Cömhüriätenä oçıp kitä.
- 1995 – Dönya Säwdä Oyışması (WTO) barlıqqa kilä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 366 – Alamannar Rom İmperiäsen basıp alu öçen bozlanğan Rhein'nı ütep çığalar.
- 533 – Mercurius isemle keşe Papa Johann II bulıp kilä, papalıqqa kilgännärdän ul başqa isemen alğan berençe papa bula.
- 1492 – Reconquista: Los Reyes Católicos Granada başlığın Boabdilne quıp, Reconquista'nı betä häm soñğı Mauritan xakimnärennän İberiäne çıstarta.
- 1946 – İkençe Bötendönya Suğışınnan soñ idarä itüen torğızıp almíça, Albaniä patşası Zog täxettän baş tarta, läkin täxetkä däğwäsen belderä.
- 1949 – Luis Muñoz Marín Puerto Rico'nıñ demokratik räweştä berençe tapqır saylanğan gubernatorı bula.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1958 – Karib diñgezdäge un elekke Britan koloniä West İndiä Federasiäsenä formalaşıp berläşterä.
- 1990 - General Manuel Noriega, "Panama keşe-qälğäse", äsirgä birelä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1493 – Xristofor Kolumb Yaña Dönyanı taşlap kitä, üz berençe säyäxäten tämamlí.
- 2004 - NASAnıñ Spirit isemle Marsnı yöräp öyränüçe apparat Marsqa 04:35 UTC-ta uñışlı töşä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1527 – Felix Manz, Zürich'däge Anabaptistlar dini cämğiäte başlığı, suğa batu aşa cäzalap üterelä.
- 1933 – San Francisco qultığın Tın Okeanı belän bäylänüçe Golden Gate (Altın Qapqa) buğazı aşa Altın Qapqa Küperen (Golden Gate Bridge) tözi başlílar.
- 1968 – Alexander Dubček Çexoslovakiädä xakimäiätkä kilä, "Keşe yözle Sosializm" isemle reformanı başlap.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1838 - Samuel Morse berençe tapqır elektrik telegrafnı test itä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
7. Ğínwar: Könçığış Rıştuası
- 1558 – Fransuz Francis, Guise bäge, Angliäneñ Fransiädä soñğı bilämäsen, Calais'ne, kire basıp ala.
- 1610 - Galileo Galilei Io, Europa häm Callisto isemle Jupiter iärçennären berençe teleskop yärädmendä küzätüçe keşe bulıp kilä.
- 1785 - Fransuz Jean-Pierre Blanchard häm Amerikan John Jeffries berençe tapqır English Channel buğazı arqılı hawa şarı belän ütep oçuçılar bulıp kilälr.
- 1927 – New Yorktan Londonğa berençe transatlantic telefon şaltratu.
- 1979 – Vietnam Xalıq Armiäse Phnom Penh'ne basıp ala, şulay itep Demokratik Kampuchea rejime betä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1198 - Lotario de Conti Papa Innocent III bulıp kilä, anıñ berençe çığışı Romda papa xakimiäten torğızuı bula.
- 2004 – Queen Mary 2, dönyada iñ zur passajir taşu qorabına, adaşı İngliz mälikäseneñ onıqası Elizabeth II isem birä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1839 – Fransiä Fännär Akademiäse Daguerreotype fotografik prosessın açu turında belderä, bu prosess iseme uylap tabuçı Louis Daguerre isemennän.
- 1916 – Berençe Bötendönya Suğışı: Gallipoli xärbi teatrında, Ğosman İmperiäse Çanakkale suğışında ciñüçe bula.
- 1964 – Panamada İzgelär Köne. Panama sivil xalqı Amerikan xärbilärgä qarşı 4 kön suğıştan Panama Kanal Zonası betä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- MA 49 - Julius Caesar häm anıñ XIII legion Rubicon ütep çığalar, Roman qanunnarın bozıp häm watandaşlar suğışı başlap.
- 1810 - Napoleon Joséphine'nän, anıñ berençe balasız xatınınnan, ayırıla.
- 1946 – Berläşkän Millätlär Oyışmasınıñ berençe General Assambliä Londonda açıla. Assambliägä 51 il üz wäkillären cibärä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1787 - William Herschel Titania belän Oberon, Urannıñ ike iärçenne aça.
- 1879 – İngliz-Zulus Suğışı qızıp kitä.
- 1922 – Torontoda, Kanada, insulinne berençe tapqır diabet belän awıruçı keşegä yazılalar.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1966 – Adam West baş rolendä Batman teleserialı berençe tapqır äfirgä çığa.
- 1969 - Britan rock törkeme Led Zeppelin üz berençe albomnı çığara.
- 1970 – Nigeriäneñ könyaq-könçığışında üz üzene iğlan itkän Biafra Cömhüriäte qoral taşlap, Nigeriä Watandaşlar Suğışı betä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1967 - General Gnassingbé Eyadéma Togoda fetnä näticäsendä xakimiätkä kilä, 2005.neñ Febrälendä ülemenä qädär il belän idarä itä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1301 – Macarstnda Árpád näsele betä.
- 1954 – Joe DiMaggio Marilyn Monroe belän öylänä.
- 2004 – Biş Täre Äläme Görcestan milli flag bulıp 500 yıldan soñ toğızıla.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
15. Ğínwar: Jallikattu (Tamil Nadu), John Chilembwe Köne (Malawi)
- 1759 – Britan Muzeyı açıla.
- 1919 - Rosa Luxemburg häm Karl Liebknecht, Almaniäneñ iñ kürenekle sosialistlar Freikorp'lar tarafınnan cäzalap üterelä.
- 1943 – Dönyada iñ zur ofis bínası, Pentagon, tözep beterälär.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- MA 27 - Gaius Octavius'qa Rom Senatı Augustus titulı birä.
- 1547 – Yawız İvan Räsäy patşası bulıp tac kiä.
- 1605 – Miguel de Cervantes Don Quixote turında berençe kitap, El ingenioso hidalgo Don Quijote de la Mancha Madridta, İspaniä, basıp çığa.
- 1909 – Sir Ernest H. Shackleton citäkçelegendä ekspedisiä Könyaq Magnit Polúsın taba.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1893 -Lorrin A. Thurston citäkçelegendä Cämäğät Qurqınıçsızlığı Grajdan Komitäte Hawaii Patşalığınıñ mälikäsene Liliʻuokalanı bärep töşerelä.
- 1946 – Berläşkän Millätlärneñ Qurqınıçsızlıq Şurası berençe utırış Lodondağı Church House'ta ütkärä.
- 1995 – Böyek Hanshin Cirteträwe Yapon şähäre Kobe tirä-yağında kilep çığıp, 6000 keşedän artıq üterä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1778 - Kapitan James Cook Sandwich Utırawların, bügenge Hawaiilar aça.
- 1871 – Pruss patşası Wilhelm I äle genä barlıqqa kilgän Alman İmperiäseneñ Kaiser'ı bulıp iğlan itelä.
- 1977 - Serle Legionärlär awıruı çığanağı, Legionella isemle bakteriä açıla.
- 2003 – Canberra Yanğını: Quaqlıq yanğınnarı Australia başqalasınıñ toraq rayonnarına sikerä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1839 – İngliz Flotı Britan qorabları häm Hindstannı piratlardan saqlanu öçen Adennı (bügenge Yämän) basıp ala.
- 1983 - Apple Computer Apple Lisa'nı, alarnıñ berençe kommesiä produktı buluçı grafik interface'le häm sanaq tıçqanlı personal sanaq çığara. Bu sanaqnıñ RAMı 1 MB häm bäyäse 9995$ ide.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1265 – İngliz parlamentı Westminster Sarayında berençe utırış ütkärä.
- 1320 – Polşanı yañadan berläşkän Władisław I Kraków'da patşa bulıp tac kiä.
- 1892 – Berençe räsmi baskebal uyını Springfieldtä, Massachusetts, AQŞ, ütkärelä.
- 1942 - Nazistlar Berlindä ütkän Wannsee konferensiäsendä "Yähüd mäs'äläseneñ qatğí çişeleşe" tabalar, bu "çişeleş" Holokaustqa alıp barır.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1793 – Fransuz İnqilabı: Fransiä patşası Louis XVI-ğa gilyotinada baş kisälär.
- 1976 – Concorde ütätawış oçqıçı Londonğa, Paris'kä, Bähräyngä, häm Rio de Janeiro'ğa oça başlí.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1879 - Zulus xärbi köçläre patşa Cetshwayo citäkçelegendä Isandlwana suğışında Britan xärbilärne tar-mar itälär.
- 1905 – Berençe Räsäy İnqilabı: Ataqay Gapon citäkçelegendä tınıç demonstrasiä Sankt-Peterburgtağı Qışqı Saray yanında atıp beterelä. Bu waqíğa Qanlı Yäkşämbe isemendä taríxqa kerä.
- 1980 – Andrey Saxarov Sovet hydrogen (vodorod) bombasınıñ atası häm 1975. yılnıñ Nobel Tınıçlıq Büläge laureatı Mäskäwdä qulğa alına häm Gorkikä sörelä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1719 - İzge Rom İmperiäseneñ imperatorı Charles VI Liechtenstein'ğä nigez sala, xäzege köngä İzge Rom İmperiäseneñ kenäzleklärennän berdänber qaluçı kenäzlek.
- 1960 – Trieste batískafı Mariana Çoqırında tiränlek rekordı (10916 m) quya.
- 1968 – Pueblo Amerikan xärbi submarinası şpíonaj eşläre waqıtında Tönyaq Korea xärbiläre tarafınnan qamap alına.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1848 - James W. Marshall Sutter's Mill'dä, Coloma, California, altın taba, şunnan California Altın Iğı-zığısı başlana.
- 1924 – Vladimir Lenin ülemennän öç könnän soñ Petrogradqa Leningrad iseme birelä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
25. Ğínwar: Burns Töne (Şotlandiä)
- 1554 - İezuit ataqayları José de Anchieta häm Manoel da Nóbrega São Paulo dos Campos de Piratininga missiäsen nigezlilär, soñraq bu toraq punktı Braziliädäge São Paulo şähärenä üsäçäk.
- 1924 - Mont Blanc tawı itägendä, Chamonix'dä, Fransiä, berençe Qışqı Olímpiä Uyınnarı ütkerelä.
- 2004 – Marsnı öyränüçe cir öste apparatı Opportunity Marsqa uñışlı töşä häm Eagle kraterında yöri.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
26. Ğínwar: Australiadä Australia Köne (1788), Hindstanda Cömhüriät Köne (1950).
- 1700 – 9-ballı Cascadia Cirteträwe Amerikanıñ Tın Okeanı yarında kilep çığa, bu fakt Yapon yılyazmalarında telgä alınğan tsunamilardan näticä bulıp çığa.
- 1788 – Britan Berençe Flotı, Kapitan Arthur Phillip citäkçelegendä, Sydney Buxtasında yakorlar taşlí. Cirgä töşkännär Australiadä berençe Awrupalılar toraq punktı nigezlilär.
- 1950 – Hindstan präzidente Rajendra Prasad däwlät başlığı buluçı soñğı general-gubernator Rajajine almaştıra.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
27. Ğínwar: Holokaustnı Xäterlänü Köne
- 1756 - Kompozitor Wolfgang Amadeus Mozart Salzburg şähärendä tua.
- 1945 – Qızıl Armiä Polşanıñ Oświęcim şähärdäge Auschwitz konsentrasion lagerennän 7500 isän qalğan totqın cibärä.
- 1951 – Nevada Polígonınnda ber kilotonna bombasınnan atom-töş täcribälär başlílar.
- 1967 –Kennedy Kosmik Üzägendä barlıqqa kilgän yanğın näticäsendä Apollo 1 ğäläm qorabı yuqqa çığa, astronautlar Gus Grissom, Edward White häm Roger Chaffee häläk bulalar.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1820 – Fabian Gottlieb von Bellingshausen citäkçelegendä Räsäy ekspedisiäse Antarktika yarın aça.
- 1855 – Panama Timer Yulındağı lokomotiv dönyada berençe kontinentara ütü yasí.
- 1921 – Símbolik Belgesez Soldat Qäbere Paris'dağı Arc de Triomphe (Triumfal Arka) yanında quyıla.
- 1986 - NASAnıñ Challenger ğäläm sosası (space shuttle) üz 10. missiäsenä oçuınıñ 73 sekundtan soñ şartlí.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1886 – Karl Benz berençe benzindä eşläwçe automobil patentli.
- 2002 – Amerika Quşma Ştatları präzidente George W. Bush Ğíraq, İran wä Tönyaq Korea "yawızlıq küçäre" bulalar dip äytä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1933 – Adolf Hitler Almaniä kanslerı bulıp saylana.
- 1948 - Nathuram Godse Mahatma Gandhi'ne Beretta pistoletınnan atıp üterä.
- 1968 - Vietnam Suğışı: Viet Cong xärbiläre Vietnam Yaña Yılı könendä Tết höcümen utqa totalar.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
31. Ğínwar: Nauruda Bäysezlek Köne (1968)
- 1876 – Amerika Quşma Ştatlarında Küptänge Amerikannarnı rezervasiälärgä küçerergä ämer birelä.
- 1946 – Yugoslaviä yaña konstitusiäse buyınça 6 berlektäş cömhüriätlärgä bülänä: Bosniä häm Herzegovina, Xorvatiä, Makedoniä, Montenegro (Çernogoriä), Serbiä häm Sloveniä.
- 1961 – Mercury-Redstone 2 bortında Ham the Chimp isemle çimpanze Ğälämgä oça häm Ğälämdä berençe hominid (keşesıman) maymıl bula.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx