1848er Revolution bei den Habsburgern

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

D Revolutione
vun 1848
Vorgschicht
Frônkrich
Bi d Habsburgr
Im dütsche Bund
D Badisch Revolution
In Italie
D polnisch Uffschtônd
S End vum Lied

Diä 1848er Revolution bei den Habsburgern

1848 hen sich d Habsburger mitm Zômmeschpiäl vun ökonomischi, soziali un nationlistischi Konflikte gegeiiber gsähne. In dere Grenze hen Öschritcher, Ungar, Slowene, Pole, Tscheche, Slowake, Rumäne, Serbe, Italienar un Kroate gläbt.

Inhaltsverzeichnis

[ändere] D Vorônkindigunge

D Metternich
D Metternich

S Ziel vum Hass isch d Fyrscht Metternich gsi, d personifizierte Gschtalt vun d Reaktion. D Diktator Ferdinand isch vblendit un inkompetänt gsi. Des isch wahrschinli vun d Inzucht in d Habsburgr Familie herkumme. Untr d Lit wôr 'ra nit guet ogsähne un vun falsche Lit berate.

Gschäftswelt het Reforme gwellt. Diä hän schtarki Finanze, Schtrôsse, Isebôhne un Technik gwellt. Hohi Schtir un Abgabe hen Gschäfti vhindart, Au het d Kron kei gsentkti Zöll uf Wize in d Hungersnöt mache welle. Pressfreyhit isch ä liberalar Traum gsi, Schpitzel ware iiberall rum. D Bedingunge in d Fabrike sin liederlich gsi. Alli Biecher, Zitunge un Ôzeige sin vun d Regierung z' gnehmige gsi. Privatar Waffebstitz isch au igschränkt gsi.

Ungarn isch vun d Revolt vun 1844 ufgheitzt gsi. D Fyhrer vun däri Revolt, d Kossuth het d Kanzler Metternich schtark attakiert. Krakau isch grad annektiert worre, woruf s ä polnischr Ufschtônd gebä het. Diä Depression vun 1847 het hart troffe. Vbrechä, Proschtitution, Obdachlosigkit un s bettle het zuegnumme und Arbiterlit hen sich kei Kartoffle mä leischti kinne.

[ändere] Revolutione in d Öschtrichischi Ländar

[ändere] Ä paar frihi Sieg

D Pariser Revulotion isch noch Wien ibergschwappt. S het diä schu latent vohôndeni Volonge noch liberali Reforme hochbrôcht. D Habsburgr Hof het d Metternich ä bisl zrickpfiffe, un där isch dän ôm 13. März zricktrete un het sich no Englônd abgsetzt. Där isch zue long dro gsi, war schu 74 un isch al Reaktionär ôgsehnä worre. Där het d Usepolitik schu dit drissig Jôhr glittet, sini Kompetenz isch sit 1835 zrickgônge. Revolte sin dän in däm Rich usbrôche un d Lombardei un Venetien sin untr Waffe gsi.

In Wien warre au Ufruhr. S het Gwalt gäbe un d Ludditen hen Bsitz zschtört. Vieli Arbiter hen sich däzuegsellt un ôm 14. März isch d Press fyr frey erklärt worre.

D Schturz vum Metternich isch ä grossar Sieg fyr d meischte Revolutionäri gsi. D Metternich isch ä reaktionärs Exemplar vun d alti Ordnung gsi. Abar d Revolution het d Arbitslosigkit im Jôhr 1847 erhöht un s het ä Vbrechenswelli gäbe. D Habsburgr sin zue Reforme drängt worre, wän s au no kurzfrischtig warre. Im April 1849 hets den ä Vofassung fyrs gônze Rich gäbe.

D Kaiserhof isch noch ôm 17. May no Innsbruck gflohe, wärre däm in Frônkrich d alti Ordnuing wiäder dro kumme isch.

[ändere] Ethnischi Usänôndrsetzunge

Usm Mischmasch us d Nationalitäte, Dütschi, Tsche, Italienar, Pole, Serbe, Kroate, Slowake, Rumäne un Ungar, hen d Ungar un d Italienar ôm meischti noch Selbschtbstimmung gschrieä.

D Ungarn hen ä neijs nationlis Kabinett unterm Lajos Kossuth kriegt un s Diet (s Parlament) het ä Reformpacket bwilligt wu fascht alli Aschpekt vun d ungarisch Ökonomie, s soziale un s politischi Lebä gändert het. D ungarische Edli un untre Adligi hen im Parlament d Kontroll ybers Militär, d Hushalt un d Ussepolitik bkumme.

Tscheche hen ä Kongress in Prag abghalte. Abar ihr Schtatus als Abhängigi un Proletatrier wu vun 'ra dütsche Biirgerschicht umgebe wôr, het d Autonmie vohindart. D Ussicht uf d Annektion vun Böhme zuem dütsche Rich isch au nit soe guet ôkumme.

Sowuhl d Tscheche als au d Italienar sin vun d Habsburgr zrichgwise worre. Prag isch d erschti Sieg vun d Kontrrevolution gsi.

Ufm Treffe vun d Völker vum Rich in Bratislava hen d Serbe uf ihri Ôerkennung als Nation pocht, wuä sich in ihra Schprôch un ihra trennti Region usdrickt. D Lajos Kossuth, d Fyhrer vun d Ungar het des zrickgwiese, in däm er gsagt het, des "d einzig Nation wu im ungarische Kinigrich eksischtiert, isch d ungarischi" und "d Rebbel solle mitm Schwert gschlage werre".

[ändere] Uffschtändischi hen Erfolg

D erschti Erfolg vun d Revolution bi d Habsburgr ware liächt, vielli zue liächt, bal hen sich d Revolutionär gschpalte un d Kontarrevolution het Obrhônd gwunne.

Ôm 22. Juli isch in Wien d öschtrichisch Nationalvosômmlung zômme kumme, hen uf d revolutionär Kraft gluegt, abar Ôngscht vorm Pöbel un d Demokratie hhet. Ebbes hen siä miesse mache, un sin den ä paar Neijerunge ruskumme. S feudale System wue vielli Leibeigeni, d gröschti Teil vun d Lit, zlite ket hen, isch entschärft worre. D Frondienscht fyr d Herre isch reduziert worre un ä paar herkummeni Privilegie sin abgschaft worre. D Leibigeni hen ä paar Ziel erricht, abr d Monarchie isch nit oglôngt worre. Un als d ubliebt Kriegminischter umglegt worre isch, hen d Konservativi Wien im Oktober 1848 untr Kriegrecht gschtellt. D Nationalvosômmlung het s Pack us Innsbruck zrick gholt, d Kaiser isch ersetzt worre.

[ändere] Revolution im Kinigrich Ungarn

Ungar wue yber d Hälfti vum Lônd vum Rich ghet het, war zue d Zyt ä bisl riickschtändig. Lôndwirtschaft, riickwärts grichteti Ökonomie, kontrolliert vun 'ra konservativi Elit un ä ufkeimendr Kômpf fyr d Unabhängigkit, wu abar wege d ethnisch, schprôchlich un religiöse Vschplitterung vu Ôfong ô schwierig si wird.

D Ungarn hen ä neji Form vun Regierung igsetzt, abar d neiji Peschter Diet isch us ungarisch schprechendi bschränkt worre. Des het d Slawe un d Rumäne värgert, wue ihr eignr Wunsch no Sebschtbschtimmung ghet hen un kei Sin in d Ärsetzung vun einr zentralistisch Regierung duerch d ôndri gsähn hen. Bwaffneti Zwischefäll zische d Ungar inersits un d Kroate, Rumäne, Serbe un d Slowake uf d ôndri Sit sin ufkumme.

Kroatie isch d einzig ungarisch Provinz gsi, wue ä Art Eigeregierung ghet het, diä het sich uf d Sit vun d Habsburgar gschlage un Vbindung zue d neiji ungarisch Regierung abbrôche.

D serbisch Nationalvsômmlung in Sremski Karlovci het im Mai 1848 d Rumäne un Kroate gholfe un d Zômmefassung vun d Reginone Srem, m Banat, Bačka un Baranja zuer Provinz vun serbsich Vojvodina bschlosse un het sich mitm türkisch autonome Fyrschtetum Serbie vereinige welle. D Ungarn ware uf d Palm mit däre Deklaration un d Armee isch mit d Serbe bi Srbobran zômmeknallt, wue d Serbe un Ôndri ä Sieg gegä d Ungar errunge hen. Schpäter hen d Serbe un d Kroate ä Iberikunft bkumme, um mit d Öschtrichr un d Russe zômmezschaffe. D Serbe hen ihri Provinz kriegt, grössar un ethnisch Vielfältigr, mit mä Dütschi un Rumäne, wiä di sich gwunscht hen. D Provinz isch Vojvodina vun Serbie un Tamiš Banat gnennt worre un irgendwiä hen beidi Site Erfolg ghet,

Uf d Idee nô vun d amerikanisch Unabhängigkeitserklärung het d ungarisch Fyhrer Kossuth d Unabhängigkit usgrufe. Diä het au fyr vier Monit ghalte. Bies zuem Mai hen Sezessionischti Kontroll ybers fascht gônze Lônd kriegt, mit d Usnôhm vun Buda, wfyr s ä dreywöchig blutig Blagerung gbrucht hen.Ungarn isch 1849 kurz vor d richtig Uabhängigkit gsi.

Abar s het nit si solle. D Öschtrichr hen Hilf vun d Russe bekumme, un d Ungar bies zue de USA probiert, des wôr abar wirkli zviel wit weg. Englônd het niks gmacht, viele in d USA odar Englônd sin fyr d ungarisch Uabhängikit gsi, abr d Regierunge hen niks gmacht. Zuem Schluss hen d Ungar vor d Regierungstruppe ufgäbe miesse.

Vieli vun d Rebele sin uffghängt odar vschosse worre. Aktivschti sin d 13 Märtyrer vun Arad gnent worre, des ware d Lahner György, Aulich Lajos, Damjanich János, Knezich Károly, Leiningen-Westerburg Károly, Poeltenberg Ernő, Török Ignác, Nagy-Sándor József, Dessewffy Arisztid, Kiss Ernő, Lázár Vilmos, Schweidel József. Kossuth un ôndri sin no Amerika abghaue, Kossuth het Rede ghalte un Geld fyr ä neijer Krieg gsômmelt. D Kossuth isch sicher gsi, abar d Ungar hen arg z liede ghet. Ungar isch vun dert nô vun Wien us vwaltet worre.

[ändere] S End vum Lied

D Habsburger hen Wien untr Kriegsrecht gschtellt un d reaktionäri Aktivitäte hen sich usbritet. D Habsburgr hen däm Baron Bach ä absoluts Mandat yber s Kinigrich Ungarn gäbe, un au yber Kroatie.

D Antagonismus vun d Nationale het witri Reforme vhindart. D Bach hen s schpätr nochm Usglich vun 1867 un d Grindung vun Öschtrich-Ungarn ersetzt. S öschtrichisch Kiserrich isch den 1918 ôm End vum 1. Weltkrieg kolabiert. D Republik Öschtrich, Ungarn un ä paar ôndri Schtaate sin däbi ruskumme.

[ändere] Lueg au

Widr lesä: 1848er Revolutione in d dütsche Schtaate

[ändere] Ekschterni Syte


Der Artikel basiert uf ´ra freie Ibersetzung vum Artikel „The_Revolutions_of_1848_in_the_Habsburg_areas“ us m englischsprochige Wikipedia vum 23. Septembar 2005. Ä Lischt vun dä Houptautore (Hischtory) noch dä GNU FDL isch do zfinde.
De Artikel „1848er Revolution bei den Habsburgern“ enthaltet unalemannischi Grammatik, Formolirige oder phonologischi Fehler. De Verfasser sot e Blick uf Wiä schriib ich guets Alemannisch werfe un de Artikel verbessre.

Hiiwiis für de Verfasser, was er cha besser mache, bitte uf d'Diskussionssyte schrybe.
Bitte bim Alege vo neue Artikel d'Mindestaforderige för Artikel berücksichtige.