Basler Stadtmauer
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Basler Schtadtmuure« |
![]() |
Dialäkt: Baseldytsch |
D Basler Schtadtmuure isch e Muurebauwärgg, wo in drey verschiedene Grössene vo 1080 bis 1860 als Befeschtigungsaalag für d Schwyzer Schtadt Basel dient het. An dr innere und dr üssere Muure händ Schtadtdoor und Schwibböge dr Yy- und Usgang vo dr Schtadt bildet. Hütte exischtiere no drey Stadtdoor, wo unter Dänggmolschutz schtöhnd.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Inneri Schtadtmuure
Die erschti noochwyysbari Schtadtmuure het dr Burkhard vo Fenis, wo 1072 vom Köönig Heinrich IV. zum Bischof vo Basel erhobe worde isch, öbbe 1080 baue lo. Um s Joor 1230 isch die Burkhardschi Muure duur e neui, die Inneri Schtadtmuure, ersetzt worde. Die neui Muure het im Beraich vo dr hüttige Universidäät wyttgehend dr Burkardsche gfolgt, abr mit em Unterschied, dass sälli neui Inneri Muure e baar Meter vor dr alte Muure in Schtadtgrabe yynebaut worde isch. Dr Ruum zwüsche dr alte und dr neue Muure het me uffgfüllt und me het so en erhöht liegende Wääg griegt, uff weelem d Wachene händ könne ihri Rundgäng entlang vo dr Muure mache.
[ändere] Üsseri Schtadtmuure
1362 het me mit em Bau vo dr Üssere Schtadtmuure aagfange, dermit me s inwzüsche schtargg aagwachsene Schtadtgebiet und s Glaibasel het könne umschliesse. 1398 isch me dermit fertig worde.
Am 27. Juni 1859 het me per Grossrootsbeschluss e Gsetz zer Schtadterwytterig verabschiedet, was s Ändi vo de Schtadtmuure bedüttet het; innerhalb vo rund zwanzig Joor sind d Schtadtmuure gschlaift und fascht alli Schtadtdoor abgrisse. Vo de Schtadtdoor isch numme s Santihansdoor, s Dalbedoor und s Schpaledoor; bi sällem isch d Erhaltig dänggbar knapp gsi: bi dr Grossrootsabschtimmig isch numme ai Schtimm meh gege dr Abriss vom Door gsi. Derzue het me e glai Schtügg vo dr Muure in dr Nööchi vom Dalbedoor, im sognennte Dalbeloch, grettet, wo hütt wie d Door unter Dänggmolschutz schtöhnd.
[ändere] Schtadtdoor und Schwibböge
[ändere] Inneri Schtadtmuure
- Schpaleschwibboge
- Dalbeschwibboge
- Santihansschwibboge
- Aescheschwibboge
[ändere] Äussere Stadtmauer
- Dalbedoor
- Santihansdoor
- Schpaledoor
- Schtainedoor
- Aeschedoor
- Riechedoor (im Glaibasel)
- Bläsidoor (im Glaibasel)
[ändere] Sonstige Tore und Schwibbögen
- Rhydoor (an dr Rhybrugg uff Grossbasler Sytte)
- Letziturm (bim Dalbedoor)
- Thomasturm (bim Santihansdoor)
- Yysebahndoor (im 19. Jh. mit em Elsässerbahnhof errichtet worde)
- Brigitta-Schwibboge (in dr Dalbe)
- S obere Rhydüürli (am Glaibasler Ufer)
- S Eseldüürli