Bonndorf im Schwarzwald
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
![]() |
Sälle Artikel behandelt die Stadt Bonndorf im Schwarzwald. "Bonndorf" heißt auch ein Stadtteil von Überlingen am Bodensee. |
Bonndorf (Bonndorf) |
||
---|---|---|
Wappe | Charte | |
![]() |
|
|
Dialekt: Alemannisch | ||
Hauptvariante: | ||
Regionalvariante: | ||
Lokalvariante: | ||
Verbreitig: | ||
Basisdate | ||
Staat: | Dytschland | |
Bundsland: | Bade-Württeberg | |
Regierigsbezirk: | Friburg | |
Krais: | Waldshuet | |
{{{ADUNIT_NAME}}}: | {{{adunit}}} | |
Gmei: | ||
Geographischi Lag: | 47° 49′ N, 08° 20' O | |
Höchi: | 845 m y. NN | |
Flächi: | 76,03 km² | |
Iwohner: | 2720 (31.12.2005) | |
Bevölkrigsdichti: | 90 Iwohner je km² | |
Usländeradeil: | 7,5 % | |
Postleitzahl: | 79848 | |
Vorwahl: | {{{area_code}}} | |
Nummereschild: | WT | |
Gmeischlüssel: | 08 3 37 022 | |
Gliderig: | 8 Stadtdeile | |
Adress vu dr Verwaltig: |
Martinstraße 8 79848 Bonndorf im Schwarzwald |
|
Internetuftritt: | www.bonndorf.de | |
E-Mail-Adresse: | stadt@bonndorf.de | |
Politik | ||
Bürgermeischter: | Michael Scharf | |
|
||
Topographi | ||
|
||
Luftbild | ||
|
D' 'Löwenschdadt' Bonndorf im Schwarzwald isch e Schdadt im Kreis Waldshut in Baden-Württemberg. Si isch bekannt für ihr Schloss mit dr Narreschtuebe un em japanische Garte. Si het die zweitälteschte Sparkasse in Dütschland, wo 1765 vom Fürstabt Martin II. Gerbert gründet wore isch.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Geografie
[ändere] Geografische Laag
Bonndorf ligt im Südweschte vo de Bundesrepublik Deutschland in 700 bis 900 Meter Höi. D' Gmeind isch ungfähr 18 Kilometer von de Schwyzer Grenz (Stühlingen/Schleitheim) weg. Bonndorf isch im Nordoschte vom Landkreis Waldshut und südlich vo de Wuetach, zu dere si über d' Wuetachschlucht im Ortsteil Boll Zuegang het. Dr Schluchsee ligt etwa 15 Kilometer weschtlich von Bonndorf.
Dr Bonndorfer Huusberg isch dr Lindebuck.
[ändere] Nochbergmeinde
D' Gmeind Bonndorf grenzt im Weschte a d' Gmeind Schluchsee, im Nordweschte a d' Gmeind Lenzkirch und im Norden an d' Gmeind Löffingen (alle Landkreis Breisgau-Hochschwarzwald) a. Im Oschte grenzt sie a d' Gmeind Wutach, im Südoschten an Stühlingen un im Süede an Grafenhausen (alle Landkreis Waldshut) a.
[ändere] Schdadtgliderig
Zue Bonndorf (Stadtgebiet: 4.803 Iwohner) ghöre d' Ordsteil Boll (124), Brunnadern (83), Dilledorf (293), Ebnet (79), Gündelwange (553), Holzschlag (180), Welledinge (531) un Wittlekofen (201).
[ändere] Gschichti
Bild:Evangelische Kirche Bonndorf.jpg
D' evangelischi Bauluskirch vo Bonndorf, Neubau vo 1953
|
Bild:Bonndorfer Schloss.jpg
S' Bonndorfer Schloss
|
Bild:Alte Bonndorfer Sparkasse.jpg
D' aldi Bonndorfer Sparkass
|
Bild:Katholische Kirche Bonndorf.jpg
D' katholischi Kirch vo Bonndorf, Neubau vo 1850
|
Bild:Schlosskapelle Bonndorf.jpg
D' Schlossgapelle im Schdadtgarte, Ort vo de frühi Versammlige vo de Broteschtande in Bonndorf
|
Bild:Japanischer Garten Bonndorf.jpg
Japanische Garte
|
S' Gebiet um Bonndorf rum war scho in de Schteinzit besiedelt. Dodrüber gibts au Fundi in de Gemarkig vo Bonndorf.
Noch de Besiedelig durch d' Kelten un Germanen isch um 260 s' Gebiet vo de Alemannen in B'sitz gno wore. 1877 hät mer in Bettmaringen, wo hüt zu de Schdadt Stühlingen g'hört, e Fibel us dere Zit g'funde, usserdem sin alemannische Blattegräber mit Grabbeigabige gfunde wore.
496 sin d' Alemanne in d' Abhängigkeit vo de fränkischer König grote, un ihri Gebieti sin in Gaue unterteilt wore. Bonndorf hät zum Albgau ghört. D' Albgau isch vo Gaugrafe vo Gurtweil uus regiert wore.
D' erschti urkundlichi Erwähnig vo Bonndorf findet mer 1223. Sie isch hüt im Staatsarchiv vo Basel. D' Gaugrafe ware mit d' Herre vo Bonndorf durchs Lehnswesen verbunde. Noch 1290 isch Bonndorf durch Hürot oder Verkauf in de B'sitz vo verschiedene främde Herre gange. Mitem Uussterbe vo de Herre vo Lupfen 1582 isch en Erbschtrit über s' Gebiet entschtande, wo am Schluss vom Kaiser Rudolf II. gschlichtet wore isch. 1609 isch Bonndorf dann vom Kloschter St. Blasien kauft wore. Mit em Kauf vo de reichsunmittelbaren Herrschaft Bonndorf isch de Abt vom Kloschter en weltliche Herrscher wore un hät Sitz un Schtimmrecht im Schwäbischen Reichstag (1638) gregt.
1699 sin d' Herrschafte Bonndorf, Gutenburg (1480 vo St. Blasien kauft), Bettmaringen (1418 an St. Blasien v'rschenkt) un Blumegg (1433 vo St. Blasien kauft) zu de Grafschaft Bonndorf zämeglegt wore.
1746 isch d Abt von St. Blasien in d' Reichsfürstenstand hochglupft wore. D' Grafschaft Bonndorf isch dann zum Fürstentum wore.
1803 ich's Eigentum vom Kloschter St. Blasien säkularisiert wore. 1806 isch Bonndorf dann - zwischedurch hät mol no kurz de Malteserordens (1803-1805) un' s Königreich Württemberg (1805-1806) gherrscht - ans Großherzogtum Baden ko.
1815 isch Bonndorf Badisches Bzirksamt wore; d' Ämter defür wie's Amtsgericht, s' Notariat odr s Forschtamt sin in de folgende Johr d'zueko un ware meischtens im Bonndorfer Schloss unterbrocht.
Erscht 1924 ischs Bezirksamt Bonndorf ufglöst un im Landkreis Hochschwarzwald unterschtellt wore. Dä Landkreis isch dann bi de Gebietsreform (1967-1975) wieder ufglöst wore. Bonndorf isch dann a de Landkreis Waldshut gange. Glichzitig sin d' hütige (2004) Ortsteil zu Bonndorf gko.
D' Nam vo de Schdadt kummt -so verzellt mer sichs- vo de Bohnen, mit dene d' Bürger vo Bonndorf bi Abstimmige ihri Meinig zeigt hän. Anderi Kwelle meinet, dass sich Bonndorf vom keltische buona, des heisst entweder vom Wort baunos (baut, bewohnt) oder vo de Wörter boum, bôm, bôn (vom keltischi bona - Baum) herkumt. Noch de zweite Dütig isch Bonndorf s' Dorf bi de Bäum.
S Stadtrecht hät Bonndorf 1891 gregt, 1935 isch es aber wieder weggno wore. 1951 hät Bonndorf dann s Stadtrecht vom badische Staatspräsidenten Leo Wohleb zruckgregt.
[ändere] Religione
Bonndorf isch sit jehär katholisch. Erscht sit em 19. Jahrhundert häts Protestanten, ab 1875 sin Israeliten gmeldet wore. Hüt hät Bonndorf nebe d beide große krischtliche Gmeinde au e muslimische Gmeind mit e me eigene Gebetsraum. Usserdem sin d' Neuapostolische Kirche un d' Zeugen Jehovas in Bonndorf.
[ändere] Iwohnerentwicklig
1855 hät Bonndorf 1.212 Iwohner gha. Selli Zahl isch im Lauf vo de Zit schdetig gwachse (1.600 im Jahr 1900, 2.100 im Jahr 1950, 3.400 im Jahr 1970, 5.364 im Jahr 1980).
[ändere] Bolitik
[ändere] Bürgermeischter sit 1945
- 1945: Fritz Göggel
- 1. August 1945: Erwin Leser
- 1946-1957: Leo Speck
- 1958-1972: Oskar Stöckle
- 1973-1992: Peter Folkerts (* 19. Oktober 1946; † 16. Juni 1992)
- 1992-2007: Michael Scharf (* 1964)
[ändere] Wappen
D' urschprüngliche Herre vo Bonndorf hän als Schild en Schtern über me Dreiberg ghet.
D silbrige Lööw uf blauem Grund, wo hüt s Gmeindwappe isch, kennt mer erscht ab em Joohr 1304. Zwische 1434 un 1891 isch aber als Siegel e Buffbohne mit Schote vrwendet wore. Erscht zu de Verleihig vo de Schdadtrechti 1891 hät mer sich wider ans alti Wappen erinnert. Mer nimmt a, dass d Lööw vo de Herre vo Krenkingen kummt, aber en Lööw isch vo de Krenkinger in Wirklichkeit nie gführt wore. Vrmutlich goht s' Wappedier uf de Habsburger Lööw zruck.
[ändere] Schdädtepartnerschaften
Sit 1975 gibts e Bartnerschaft mit de französische Gmeind Bains-les-Bains (fr), wo im Süden vo de Vogesen isch.
[ändere] Kultur un Sehenswürdigkeiten
Bonndorf isch e Hochburg vo de Fastnacht, d Bonndorfer Pflumeschlucker sin e bekannti Narrenzunft.
[ändere] Museen
Im Bonndorfer Schloss häts die Narrenstuben wo e großi Uusstellig vo Narrenfigure un andere Uusstelligsstücke us d Narrenzeit hät.
[ändere] Bersönlichkeite
[ändere] Ehrebürger
Ehrebürger sin d ehemaligi schtellvertretende Bürgermeischter, Gerhard Schwörer, un d frühere Bürgermeischter Oskar Stöckle.
[ändere] Söhn un Döchter vo de Stadt
Konstantin Fehrenbach (* 1852, † 1926), dütscher Reichskanzler vo 1920 bis 1921, isch in Wellendingen, hüt en Ortsteil von Bonndorf, gbore wore.
[ändere] Literatur
- Stadt Bonndorf im Schwarzwald (Hrsg.): Bonndorf. Stadt auf dem Schwarzwald. Verlag Karl Schillinger, Freiburg, Bonndorf im Schwarzwald 1980, ISBN 3-921340-11-X
- Dietzenschmidt. Bonndorf, mein Bonndorf: Bonndorfs Gang durch die Geschichte. Ein Festspiel. Reprint der Erstausgabe von 1951 zum hundertsten Jahrestag der Verleihung des Stadtrechts. Bonndorfer Texte Nr. 1. Herausgeber: Stadt Bonndorf im Schwarzwald, 1991. ISBN 3-925016-84-8
[ändere] Weblinks
- Stadt Bonndorf
- Informationen zu Bonndorf
- Jumelage avec Bonndorf, Bains-les-Bains (franz.)
- Bilderle un Ortsgschicht