Castiel de Boltaña

De Biquipedia

Ambista d'o castiel de Boltaña dend'o barranco de Cañimás
Ambista d'o castiel de Boltaña dend'o barranco de Cañimás

Bariedaz dialeutals de l'Aragonés Ista fuella ye escrita en baixo sobrarbés.

O Castiel de Boltaña ye clamau también Castiel d'es Contes de Sobrarbe, encara que iste nome no ye espezificament correto, ya que no estió en dengún momento d'a suya existenzia ra residenzia ofizial d'os siñors d'o Condau de Sobrarbe.

Ista fortaleza estió construyida por os sarradíns de Sobrarbe ta esfensar a bal de l'Ara d'os cristians d'antes d'a reconquista. Estió un muy importante bastión, por a suya ubicazión estratechica, e por a importanzia d'a billa de Boltaña, que estendillaba-se á ra faldada d'o monte dende tiempos d'os romanos.

De ra epoca d'o dominio musulmán se'n saben pocas cosas, á más, que ros califas de l'Al-Andalus conoxigueriban d'o castiel e teneban interés en a defensa d'ista parti d'a frontera, motibo por que ro califa Abderramán III aposó ra suya confianza en Amrus ibn Muhammad, que estió nomenau gubernador d'o castiel. Pas que conoxiguer-se prou bien a reconquesta d'a plaza de Boltaña, ye trobau que á l'añada de 941 o rei de Pamplona Garzia Sanchiz I feba contar a bila entre d'as suyas posesions en Sobrarbe.

Á ro sieglo sigüient, baxo d'o reinau de Sancho Garzés O Grande, a plaza de Boltaña estió gubernada por ro suyo sobrino Ximeno Garzés (dende ro 1028 ent'o 1031) e Sancho Galindiz (1036-1080) baxo d'o reinau de Remiro I. Istes datos fan imachen d'a importanzia estratechica d'a bila de Boltaña en as primeras añadas d'a reconquista á ro Condau de Sobrarbe.

Dentrau ro sieglo XII, fendo esferenzia dica l'anterior, Boltaña pierde importanzia á fabor de l'Aínsa, de manera espezialment azentuada dimpués d'a siñada de ra Carta Puebla d'a billa d'a Zinca por partis de Alifonso I O Batallero, á l'añada de 1124. Os sieglos posteriors beyen ra reduzión d'os prebilechios de Boltaña, plegando á estar asimilada ta l'Aínsa como simple lugar (en termins churidicos) dependiente d'ista, sines d'atros fueros o drechos monezipals.

No ye dic'o 1430 cuan Chuan de Bardaxí obtineriba ro tetulo de Siñorau de Boltaña, mas que por oposizión d'os infanzons d'o lugar o rei Alifonso V abería de rebocar d'a conzesión de fueros t'a billa, retornando-ne todas as postestaz d'ista ent'a Corona.

A torre hexagonal d'o Castiel de Boltaña ye carateristica.
A torre hexagonal d'o Castiel de Boltaña ye carateristica.
Atras luengas