Alfasilabarios indicos

De Biquipedia

Alfasilabarios indicos á l'India
Alfasilabarios indicos á l'India

Os alfasilabarios indicos u brahmicos forman una familia de sistemas d'escritura usatos prinzipalmén n'a peninsula indica, pero tamién per altros cabos de l'Asia Zentral e o sureste asiatico. Istos sistemas d'escritura son alfasilabarios (tamién ditos abuguidas).

Contenius

[Editar] Estoria e uso

L'orichen d'istos alfasilabarios ye n'a escritura brahmica de l'antica India, probablemén relazionata con os sistemas d'escritura europeus, si bien bels academicos consideran que ye indichena, talmén deribata de l'antica escritura d'a bal de l'Indo.

O miembro més destacato d'a familia brahmica ye o devanagari, usato ta escribir o sanscrito e altros idiomas indios e nepalís. Un altro ye o sistema dito nagari oriental, usato ta escribir idiomas como lo bengalí u l'asamés. Altros sistemas importans son l'oriya e ogurmukhi.

As luengas drabidicas d'o sur de l'India han adaptato lo sistema brahmico á las suyas nezesidaz, desembolicando-ne sistemas propios nuebos como l'alfasilabario tamil u lo telugu.

Adaptazions d'as escrituras brahmicas pueden trobar-sen igualmén á idiomas d'altras familias, á defuera d'India, prou modificatas ta encaixar con a fonolochía propia d'o idioma. Asinas ye á idiomas como lo birmán, o campuchián, o tailandés, o tibetán u lo chabanés.

L'alfasilabario siddham, d'espezial importanzia n'o budismo perque con el s'escribioron muitos sutras, debez que l'arte d'a caligrafía siddham, perbibe güei per ixemplo á Chapón.

[Editar] Lista de sistemas d'escritura brahmicos

Inscripzions brahmicas d'as espelungas Kanheri.
Inscripzions brahmicas d'as espelungas Kanheri.
  • Alfasilabario balinés
  • Alfasilabario bengalí
  • Alfasilabario birmán
  • Alfasilabario campuchián (khmer)
  • Alfasilabario canarés
  • Alfasilabario gurmukhi
  • Alfasilabario guyarati
  • Alfasilabario indio (devanāgarī)
  • Alfasilabario laosián
  • Alfasilabario malayalam
  • Alfasilabario oriya
  • Alfasilabario siddham
  • Alsasilabario singalés
  • Alfasilabario tagalo
  • Alfasilabario tailandés
  • Alfasilabario tamil
  • Alfasilabario telugu
  • Alfasilabario tibetán

[Editar] Acomparanzas entre alfasilabarios

Astí baixo puet beyer-se cuatrons acomparatibos d'os prinzipals alfasilabarios indicos. As dos primeras columnas á man cucha endican a pronunziazión seguntes o sistema de romanizazión d'a biblioteca nazional de Calcuta e seguntes l'Alfabeto Fonetico Internazional. A pronunziazión, n'o posible, ye presa d'o sanscrito. As listas no son ecsaustibas.

[Editar] Consonans

NLAC IPA Devanagari Nagari oriental Gurmukhi Guyarati Oriya Tamil Telugu Kannada Malayalam
k k
kh -
g ɡ -
gh ɡʱ -
ŋ
c c
ch -
j ɟ
jh ɟʱ -
ñ ɲ
ʈ
ṭh ʈʰ -
ɖ -
ḍh ɖʱ -
ɳ
t -
th t̺ʰ
d -
dh d̺ʰ -
n n
n - - - - - - -
p p
ph -
b b -
bh -
m m
y j
r r র/ৰ
r - - - -
l l
ɭ - ਲ਼
ɻ - - - - -
v ʋ -
ś ɕ ਸ਼ -
ʂ -
s s
h h

[Editar] Bocals

Se i presienta las bocals n'a suya forma independién á man cucha de cada columna, e combinata con a correspondién consonán ka á man dreita.

NLAC IPA Devanagari Eastern Nagari Gurmukhi Gujarati Oriya Tamil Telugu Kannada Malayalam
a ə - - - - - - - -
ā ɑː का কা ਕਾ કા କା கா కా ಕಾ കാ
i i कि কি ਕਿ કિ କି கி కి ಕಿ കി
ī की কী ਕੀ કી କୀ கீ కీ ಕೀ കീ
u u कु কু ਕੁ કુ କୁ கு కు ಕು കു
ū कू কূ ਕੂ કૂ କୂ கூ కూ ಕೂ കൂ
e e कॆ - - - - - - - - கெ కె ಕೆ കെ
ē के কে ਕੇ કે କେ கே కే ಕೇ കേ
ai ai कै কৈ ਕੈ કૈ କୈ கை కై ಕೈ കൈ
o o कॊ - - - - - - - - கொ కొ ಕೊ കൊ
ō को কো ਕੋ કો କୋ கோ కో ಕೋ കോ
au au कौ কৌ ਕੌ કૌ କୌ கௌ కౌ ಕೌ കൌ
ɻ̣ कृ কৃ - - કૃ କୃ - - కృ ಕೃ കൃ
ɻ̣ː कॢ কৢ - - - - - - - - -
ɭ̣ कॄ কৄ - - - કૄ - - - కౄ ಕೄ -
ɭ̣ː कॣ কৣ  - - - - - - - - - -

[Editar] Numerals

Numero Devanagari Eastern Nagari Gurmukhi Gujarati Tamil Telugu Kannada Malayalam
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9

[Editar] Binclos esteriors