O Pueyo d'Araguás

De Biquipedia

O Pueyo d'Araguás

Comunidat autonoma Aragón
Probinzia  Uesca
Redolada Sobrarbe
Codigo postal 22362
Latitut
Lonchitut

42° 28’ 19’’ Norte
 0°  9’ 39’’ Este

Superfizie 61,78 km²
Altaria 1.160 m.
Distanzia 121 km enta Uesca
Poblazión 151 ab. (2005)
Chentilizio {{{chentilizio}}}
Ríos {{{ríos}}}
Pachina web {{{web}}}
Situazión de O Pueyo d'Araguás en Aragón
O Pueyo d'Araguás

O Pueyo d'Araguás (El Pueyo de Araguás en castellán) ye un monezipio d'a probinzia de Uesca. A suya poblazión ye de 151 abitants en una superfizie de 61,78 km² e una densidat de 2,44 ab/km².

O Pueyo d'Araguás ye un monezipio que brinca d'entre ra balle d'a Zinca e ra balle d'a Fueba, en a parte més alta d'a cual bi tien as extensions d'o Baixo Peñas, bels lugars d'o cual pertenixen ta ro suyo achuntamiento. O termín monezipal sigue alto u baixo ra muga que debuixa ra Zinca per l'ueste, tenindo-be buegas con l'Aínsa-Sobrarbe (á man d'o bario de Sudiera d'a mesma billa de l'Aínsa que bi plega en o canto sud-ueste), con A Buerda á mientres de 3 u 4Km per l'ueste, con Puertolas per o nort-ueste, e con A Espuña tammién per o norte, en una linia reuta que á priesas s'enfila per as gleras d'a Peña Montañesa e tota ra crestera d'a Sierra Ferrera que ye ra muga natural d'entre es dos monezipios. Per alto d'A Espelunca a muga d'o monezipio baixa seguindo ra linia que marcan a Peña Madrid (1982m, punta d'a Sierra Ferrera), a lenera d'a mesma ermita e ro Tozal d'A Muera (1037m) ent'a fondalada d'A Fueba, cortiando per meyas d'o Barranco d'o Plano (mesmo que baixa enta Arro), ta enfilar-se dimpués t'alto per as faixas d'Almozaras d'a sierra d'Arro que la han de portar enta A Pardina d'O Soto per á on que alto u baixo fa ra linia dica l'Aínsa. A muga més lierga ye, per ixo, ra que tien con o Monezipio d'A Fueba.

Una arcada sobre a carrera zentral d'O Pueyo.
Una arcada sobre a carrera zentral d'O Pueyo.

O nuclio d'O Pueyo ha conserbato dica es nuestros días a fesionomía regular d'un lugar sobrarbén d'abe sieglos, con prou casas tradizionals e sin de nuebas construzions, e encara prou una estructura de lugar abersato enta una sola carrera zentral á on que se-bi ubren as puertas d'as bibiendas, á mientres que per as frontera d'a zaga no bi eba més que puertas d'es patios u talment corrals e bordas. Esta estrutura urbanistica permetiba desfensar o lugar con prou més trazas, deixando-be o final d'a carrera ubierto per o sud anque enchascato d'entre casas de manera que estás posible trangar-lo con una barana u puerta, e con a dentrata prenzipal per baixo d'a ilesia, que con a torre plena d'aspilleras, constituyeba l'edifizio més fazil de desfensar e asinas un bastión en a puerta d'o lugar. Es enchaques d'ixa manera de construyir han remaso dica es nuestros días en a memoria oral d'es pobladors més anzianos d'a redolada, bels en dizen que yera "ta defender-se en tiempos de Napolión" , altros "ta cuando beniban os franzeses". Probablement, es orichens d'ixa traza construitiba son més antigos que no a guerra contra Napoleón, e caldría millor de mirar-los d'entre es confliutos hispano-franzeses d'o sieglo XVI, que condizionoren de manera efeutiba ra fesionomía de tantos lugars montañeses.

Una d'as casas d'o lugar ye Casa Coronas, a més antiga conoixita en Sobrarbe, alzata en o 1549.

Contenius

[Editar] A Ilesia

A ilesia d'a Santa Cruz d'O Pueyo d'Araguás.
A ilesia d'a Santa Cruz d'O Pueyo d'Araguás.

A ilesia d'O Pueyo tien calendata a suya construzión en o sieglo XVI, o sieglo que, chunto con o XII, estiore ra epoca d'a construzión d'os més numbrosos edifizios de Sobrarbe. A ilesia ye consagrata t'a Santa Cruz, d'estilo simplero, més que construyita con una buelta interior ye una d'as ilesias més simples d'a redolada. Tién, como altras edificazions relichiosas d'a comarca, aspilleras defensoras en a frontera suya, e as manieras construtibas con as cuals s'alzore son transizionals d'o gotico aragonés ent'o renaixentismo.

A més singular d'as carauteristicas d'este edifizio no ye si que ra presenzia d'un esconchurador á l'alto de tot d'o campanar, per cuentas de puesto en o suelo como á ro més gran numbro d'ilesias perinencas que ne tienen.

A ilesia d'O Pueyo, como totas as d'o suyo monezipio, pendeban d'antes més d'o siñorato de San Beturián d'Asán, o monestirio més poderoso d'o Sobrarbe e d'a Ribagorza, que con O Pueyo achuntaba baixo d'as suyas posesions més d'una zincuentena de lugars d'as dos redoladas, de Socastiello ente Chía.

[Editar] Fiestas

  • 16 d'abril, Fiesta Mayor fendo honor ta Santa Engrazia. Tammién diz que se fa una romería t'alto t'a ermita d'a santa en o Mont d'Araguás.

[Editar] Beyer tamién

[Editar] Enrastres externos

Se beigan as imachens de Commons sobre O Pueyo d'Araguás.


Lugars d'o monezipio d'O Pueyo d'Araguás
Araguás | Os Molins | A Muera | Onzins | A Pardina d'O Soto | O Plano | O Pueyo d'Araguás | San Lorién | San Beuturián d'Asán | O Soto | Torrelisa


Monezipios d'a redolada Sobrarbe
Abizanda | L'Aínsa-Sobrarbe | A Espuña | Barcabo | Bielsa | Boltaña | Broto | A Buerda | Chistén | Fanlo | Fiscal | A Fueba | Palo | Plan | Puertolas | O Pueyo d'Araguás | Tella-Sin | San Chuan de Plan | Torla