Çorum
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
→ Çorum Vilayəti sözünün digər istifadə formaları üçün, bax. Çorum Vilayəti
![]() |
|
---|---|
Çorum vilayəti siyasi xaritəsi |
|
Harita | |
Türkiyə'de yeri |
|
Bilgiler | |
Yəkun əhali | 221.699 TUİK (2000) |
Mərkəz əhali | 161.321 TUİK (2000) |
Kənd əhali | 55.243 TUİK (2000) |
Ərazi | xx km² |
Yüksəklik | 820 metre |
Koordinatlar | |
Poçt kodu | 19000 |
Ərazi Kodu | 364 |
Vasıta Plaka Kodu | 19 |
Bucaq sayı | 2 |
Bələdiyyə sayı | 4 |
Kənd sayı | 197 |
Məhəllə sayı | 23 |
Yönetim | |
Ölkə | Türkiyə |
Coğrafi Bölgə | Qara dəniz Bölgəsi |
Vilayət | Çorum |
Kaymakam | Vilayət valisi |
İlçə rəsmi vebsayt | |
Bələdiyyə sədri | Turan Atlamaz |
Bələdiyyə vebsayt |
Çorum; Türkiyə Respublikası'nın, aynı adlı Çorum vilayətinin mərkəz ilçəsidir.
Mündəricat |
[redaktə / تحریر] Tarixi
Çorum şəhər mərkəzi nispeten yaxın dövrlərdə qurulur. 11. əsr sonu ilə 12. əsr başında Danışmendlilərcə qurulmuştur. Əvvəlcə indiki Çorum şəhərinin olduğu ovada bir Bizans qalası olduğu rivayət edilir lakin sivil hayata dair tarixi kalıntı yoxdur. Danışməndlilərin yöreyi Bizanslılardan alması ile yöreye Danışməndlilərin daxil olduğu Oğuzların Alanyurt boyunun Çorumlu oymağı yerleşir və indiki şəhərin temellerini atar ve yöreye adlarını veriler. Bilinen tüm tarixi əsərlər və binalar Danışmənd Selçuklularıan ait olup 12. ilə 13. əsrə tarixlənmktədir. Bu məlumattan da anlaşılır ki Çorum, Selçukluların önem verdiği bir şəhər olar.
- 1075 - Bizans'ın elinden alınması.
- 1080 - Türklərin yöreye kalıcı olarak yerleşmeleri
- 1101 - Haçlı ordusu
- 1109 - Danışmendlilər
- 1175 - Anadolu Selçuklularının eline geçti.
- 1240 - Babai ayaklanması
- 1344 - Eretna Beyliği egemenliğine daxil oldu.
- 1381 - Kadı Burhaneddin'in egemenliğine daxil oldu.
- 1392 - Kadı Burhaneddin, Osmanlı ordusunu Çorum yaxınlarında (Kırkdilim) yendi.
- 1398 - Kadı Burhaneddin'in Osmanlı ordusunca yenilmesi və Çorum ve havarisinin Osmanlı egemenliğine daxil olması.
- 1427 - Yörgüç Paşa, Osmancık və Çorum'da asileri yenerek yeniden mərkəzi otoriteyi sağladı.
- 1446 - Zəlzələ, çox şiddətli olur və xalq arasında Danişmend Zəlzələsi yahut Kiçik Kıyamət deyilir. 40 gün aralıqlarla sürer
- 1512 - I. Selim'in tahta çıkışı esnasında Çorum yöresinde Alevi kalkışması.
- 1514 - Şiddetli deprem Çorum'un üçte biri yıxılıraq harap olur.
- 1543 - 30 qadar evi yıkan bir deprem
- 1559 - Gülabibey Camii'nin de yıxıldığı və şehere zarar ziyan eden bir deprem
- 1560 - Çorum yöresinde medrese talebelerinin kalkışması
- 1579 - Zəlzələ
- 1601 - Celali kalkışmasının elebaşısı Karayazıcı'nın öldürülmesi.
- 1763 - Çorum'un Çapanoğlu Ahmed Paşa'ya arpalık olarak verilmesi.
- 1793 - Zəlzələ
- 1800 - Zəlzələ.
- 1824 - Zəlzələ. Xalq uzun vaxt çadırlarda iqamət edir.
- 1841 - Çorum, Sivas əyalətindən alınıp Ankara əyalətinə bağlı sancak mərkəzi.
- 1863 - Çorum, sancak mərkəzi qezaya çevrildi.
- 1864 - Yozgat sancağına bağlı qeza.
- 1876 - Çorum bələdiyyə teşkilatı quruldu
- 1894 - Çorum, Ankara əyalətinə bağlı olaraq yeniden sancak mərkəzi oldu və İskilip, Osmancık ile Sungurlu qəzaları Çorum'a bağlandı. İndiki siyasi idarənin banisi oldu bu durum. Bu durum dövrin Osmanlı paşası Yedi Sekiz Hasan Paşa'ın gayreti ilə məydana gəlir.

- 1902 - İdadi mektebi açıldı.
- 1908 - Böyük yıkıma yol açan zəlzələ
- 1919 - Çorum'un nahiyəsi olan Hüseyinabad (Alaca) qəza yapıldı.
- 1920 - Çapanoğlu, Pontus ve Aynacıoğlu ayaklanmları.
- 1920 - Çerkez Ethem və birliklerinin isyancıları yenmesi.
- 1921 - Müstaqil sancak oldu.
- 1924 - Vilayət oldu.
- 1925 - İdadi Mektebi ortaokul yapıldı.
- 1939 - Mərkəz üssü Erzincan olan Zəlzələ Çorum ve havarisinde yıkıma neden oldu.
- 1943 - Çorum'da meydana gelen depremde 2554 ev yıkıldı və 618 kişi öldü.
- 1957 - Çorum Çimento Fabrikası üretime başladı.
- 1966 - Boğazköy Müzesi açıldı.
- 1977 - Organize Sanayi Bölgesi işletmeye açıldı.
- 1990-cı ildə Çorum Mərkəz ilçəsinin nahiyəsi olan Laçin ilçə olaraq Çorum vilayətinə daxil oldu.
- 1996 - 5.6 və 5.4 şiddetinde peşpeşe iki zəlzələ olur, can kaybı olmadı.
[redaktə / تحریر] Coğrafiyası
Çorum vilayətininde mrkzi olan Çorum Qara dəniz bölgəsinin Orta Karadeniz Bölümü'nün iç kısmında yer almaktadır. Şarkında Amasya, cənupda Yozgat, qərbində Çankırı, şimaldə Sinop, şimali şarkında Samsun, cənubi qərbində Kırıkkale vilayətləri ilə çevrilidir.
Enlem ve boylam değerlerine göre ise; 34 derece 04 dk. doğu boylamları ile 39 derece 54 dk. kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Deniz seviyesinden ortalama yüksekliği (rakımı) 820 metredir.
Çorum Vilayət mərkəzi olan Çorum'un digər vilayət mərkəzlərinə uzaqlıqları; Ankara'ya 244, İstanbul'a 608, Amasya'ya 92, Sinop'a 294, Samsun'a 172, Tokat'a ise 188 km. mesafededir.
Çorum vilayəti ilçələrinin vilayət mərkəz ilçəsinə uzaqlıqları; Alaca 52, Bayat 83, Boğazkale 87, Dodurga 42, İskilip 56, Kargı 106, Laçin 29, Mecitözü 37, Oğuzlar 68, Ortaköy 57, Osmancık 59, Sungurlu 72 və Uğurludağ 66 km'dir.
[redaktə / تحریر] Geologiya
Zəlzələ yaradıcısı Şimal Anadolu Fay Hattı Çorum şəhərinin 20 kilomətr şimalindən geçmektedir.
[redaktə / تحریر] İqlim
Çorum, bulunduğu yüksək platoda tipik qarasal iqlim özelliklerini gösterir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve genelde kar yağışlıdır. İlkbahar ve sonbaharda azda olsa yağmurludur. özellikle yaz akşamları bile serin bir havaya sahiptir.
Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ort. En Yüksek °C | 2 | 5 | 10 | 16 | 20 | 23 | 26 | 27 | 24 | 17 | 10 | 5 | 16 |
Ort. En Düşük °C | -3 | -2 | -1 | 5 | 8 | 11 | 13 | 13 | 10 | 6 | 1 | -1 | 5 |
Yağışlı Gün Sayısı | 12 | 13 | 14 | 15 | 13 | 10 | 6 | 4 | 4 | 9 | 11 | 13 | 124 |
source: www.meteor.gov.tr |
[redaktə / تحریر] Əhali
Çorum mərkəz İlçə əhalisi 2000 ili resmi qeydlərinə görə yəkun xxxx nəfərdir. İlçəye bağlı 3 adət bəldə, 197 adət kənd vardır.
İllərə görə İlçə əhali məlumatı | |||
---|---|---|---|
İllər | Mərkəz | Kənd | Yəkun |
2007 | |||
2000 | 161.321 | 221.699 | |
1997 | 148.112 | ||
1990 | 116.810 | 189.748 | |
1985 | 96.725 | ||
1980 | 75.726 | 168.985 | |
1975 | 64.852 | ||
1970 | 54.576 | 144.569 | |
1965 | 41.574 | ||
1960 | 34.726 | 118.536 | |
1955 | |||
1950 | 88.056 | ||
1945 | |||
1940 | |||
1935 | |||
1927 | 60.752 | ||
1907 | 80.973 | ||
1893 | 49.057 | ||
1831 | 10.075 |
[redaktə / تحریر] İqtisadiyyat
[redaktə / تحریر] Bələdiyyəsi
İllərə görə səsvərmə və bələdiyyə başqanları | |||
---|---|---|---|
İllər | Adı | Parti | Oy faizi (%) |
2004 | Turan Atlamaz | AKP | 46.59 |
2002 | Ömer Abunanoğlu | ATAMA | 23.09.2002 - 01.04.2003 |
1999 | Arif Ersoy | FP | 08.08.2002 |
1994 | Arif Ersoy | RP | 34.17 |
1989 | Turhan Kılıçcıoğlu | SHP | 34.83 |
1984 | Necdet Diken | ANAP | 36.75 |
1977 | Turhan Kılıçcıoğlu | ![]() |
55.06 |
1973 | Turhan Kılıçcıoğlu | ![]() |
37.76 |
1968 | M. Hamit Duran | ![]() |
52.19 |
1963 | Kemal Demirer | AP | 47.00 |
1961 | Hasan Basri Kurtoğlu | 12.06.1961 - 20.11.1963 | |
1960 | Celalettin Ünseli | 13.10.1960 - 07.06.1961 | |
1960 | Mehmet Varinli | 23.06.1960 - 27.09.1960 | |
1959 | M. Faik Kürkçü | 25.01.1959-19.06.1960 | |
1950 | Baha Çorbacıoğlu | 1950-1958 | |
1950 | Kadir Celep | 1.4.1950 - 31.5.1950 | |
1942 | Baha Çorbacıoğlu | 1942-1950 | |
1941 | Nazmi Tombuş | 10.6.1941 - 30.11.1942 | |
1934 | Pertev kalelioğlu | 01.11.1934 - 01.06.1941 | |
1933 | Baha Çorbacıoğlu | 1933-1934 | |
1930 | Şevket Eren Velipaşaoğlu | 20.10.1930 - 30.4.1933 | |
1929 | Muhsin Doğu | 2.3.1929 - 19.10.1930 | |
1926 | Suheyb Rumi Karafakıoğlu | 1926-1929 | |
1925 | Ölçekoğlu Hasan Ağa | ||
19 | Akif Tevfik Bey | ||
19 | Benderlioğlu Nuri Efendi | ||
1893 | Şecaadin Zade Zarif Ağa | ||
1876 | Mazlum Oğlu Hacı Halil Efendi | 1876-1893 |
[redaktə / تحریر] Mənbə
Villages, Ministry of Interior, Ankara 2002
- Türkiyə İstatistik Kurumu TUİK Genel Nüfus Sayımı 1990, 2000 ( Əhəli sayı )
- DİE Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Çorum 1975
- DİE Genel Nüfus Sayımı, 1927, 1935, 1940, 1945, 1950, 1955, 1960, 1965, 1970, 1975, 1980, 1985, 1990
- Çorum 2003 İl (Vilayət) Çevre Durum Raporu Çorum 2004
- Çorum 2005 İl (Vilayət) Çevre Durum Raporu Çorum 2005
- Türkiyə Vilayətlər Ensiklopediyası ( İl İl Yurdumuz Türkiyə İller Ansiklopedisi ) Milliyet Yayınları 2005 İstanbul
- Türkiyə Coğrafya Atlası, DB Yayıncılık 2006 İstanbul
- DİE - Osmanlı Devletinin İlk İstatistik Yıllığı 1897, Ankara 1997
- Yurt Ansiklopedisi, Anadolu yayıncılık 1982 istanbul
- İ. Hakkı Uzunçarşılı - Osmanlı Tarihi Cilt I -IV Ankara 1972 - 1978
- Yaşar Yüsel - Kadı Burhaneddin Ahmed ve Devleti, Ankara 1970
- Çorum İl Yıllığı 1973
- Çorum İl Yıllığı 1967
- Türkiyə Ansiklopedisi, 1956
- Şemseddin Sami - Kamus-ül Alam, Cilt 1 - 6, İstanbul 1889 -1899
- V. Cuniet - La Turquie d'Asie, Paris 1892
[redaktə / تحریر] Xarici keçidlər
![]() |
Çorum mərkəz bəldə və kəndləri | ![]() |
---|---|---|
Vilayət: Çorum • İlçe Merkezi: Çorum |
||
Çorum ilçeleri: Çorum • Alaca • Bayat • Boğazkale • Dodurga • İskilip • Kargı • Laçin • Mecitözü • Oğuzlar • Ortaköy • Osmancık • Sungurlu • Uğurludağ |