Qafqaz
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Qafqaz - Xəzər və Qara dəniz arasında dağ sisteminin əmələ gətirdiyi, Avropa ilə Asiya qitəsinin sərhəddində yerləşən coğrafi rayon. Böyük Qafqaz sıra dağları bölgəni Şimali Qafqaz və Zaqafqaziyaya ayırır. Ən yüksək nöqtəsi Elbruz dağındadır (5642 m). Bölgə əhalisi mürəkkəb etnik və linqvistik tərkibə malikdir və zəngin neft yataqlarına sahibdir.
Mündəricat |
[redaktə / تحریر] Sərhədləri
Qafqazın şərq sərhəddinin Xəzər dənizi, qərbinin isə Qara dəniz olduğu qəbul edilir ancaq şimali və cənubi sərhədləri haqqında konsensus yoxdur. Şimalda fiziki-coğrafi sərhəd Kuma-Manıç çökəkliyi, hazırki administrativ bölgüyə görə isə Krasnodar və Stavropol vilayətlərinin və Dağıstanın şimal sərhədləri hesab edilir. Bəzən Qafqaza şərtli olaraq Kalmıkiya da daxil edilir. Şimali Qafqazın böyük hissəsinin tarixi-etnoqrafik olaraq rus steplərinə və Aşağı Povoljiyaya daha yaxın olduğu nəzərə alındıqda isə Qafqazın şimal sərhəddini Kuban çayı boyunca, Kuma, Malke və Tereka təpərindən keçirmək olar. Beləliklə Krasnodar vilayətinin cənubu, Adıgey, Karaçev-Çərkəz, Kabardino-Balkar, Şimali Osetiya, İnquşetiya, Çeçenistan və Dağıstanın böyük bir bölümü bu bölgəyə daxil olur.
Cənub sərhədlərini siyasi olaraq Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan ilə İran və Türkiyənin sərhədləri təşkil edir.
[redaktə / تحریر] Geosiyasi önəmi
Ta qədimdən Qafqaz Bizans İmperiyası, Sasanilər, Ərəb Xilafəti, Qızıl Orda, Rusiya İmperiyası və Avropa kimi qüvvələrin siyasi və mədəni toqquşmasına şahidlik etmişdir ancaq heçbiri bu əraziyə tamamilə hökm etməyə nail olmamışdır. Bölgə zəngin yeraltı xam maddə ehtiyatına sahibdir və tarixi olaraq ticarət yollarının kəsişmə nöqtəsi olmuşdur. Tarixi İpək Yolu buradan keçmişdir.
[redaktə / تحریر] Etnik və dini quruluş
Burada yaşayan xalqlar dillərinə görə 3 qruba bölünür:
- Qafqazdilli xalqlar: abxazlar, adıgeylər, çərkəzlər, kabardinlər, çeçenlər, inquşlar, ləzgilər, avarlar, darginlər, laklar, gürcülər və başqları.
- Türklər: azərbaycanlılar, qaraçaylar, balkarlar, kalmıklar, noqaylar, qumuqlar.
İslam (şiəlik və sünnilik) və xristian dinləri əsas dinlərdir. Müsəvilik dininin nümayəndələri də mövcüddür. Tarixi olaraq Qafqaz atəşpərəstlik dininin mərkəzlərindən sayılır.
[redaktə / تحریر] Bölgədə yerləşən ölkələr
[redaktə / تحریر] Konfliktlər
- Qarabağ
- Abxaziya
- Çeçenistan
- Osetiya