Kür-Araz mədəniyyəti
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Kür-Araz mədəniyyəti - Eneolitin sonunda və erkən Tunc dövründə (e.ə. IV minilliyin sonu - III minillik) Azərbaycanda inkişaf etmiş, şərti olaraq belə adlandırılmış mədəniyyət. Kür-Araz mədəniyyəti Mingəçevir, Qazax, Xaçmaz, Təbriz, Qəbələ və s. abidələrdə daha dolğun əks olunmuşdur.
Kür-Araz mədəniyyəti Cənubi Qafqazdan tutmuş Şərqi İran (Cənubi Azərbaycan) və Orta Asiyanın cənubi-qərbinə kimi geniş bir ərazidə təmsil olunmuşdur. Bu mədəni birliyin sakinləri dairəvi və düzbucaqlı evlərdə yaşayır, qara boyalı qab-qacaq hazırlayır, meyidi yandırır, ya da bükülmüş halda basdırır, üstünə qırmızı mineral boyaq (oxra) səpirdilər. Belə mədəni-etnik əlamətlər Azərbaycanda Eneolit dövründə də müşahidə olunmuşdur. Kür-Araz mədəniyyəti Kültəpə (Naxçıvan) qazıntıları zamanı da aşkar edilmişdi. Burada da evlər dairəvi şəkildə tikilir, gil ilə saman qarışığından qaramtıl qab-qacaq istehsal olunur, tikintidə çiy kərpicdən istifadə edilirdi. Həmin mədəniyyətin bir ərazidən yayıldığını və sonradan müxtəlif etnoslar tərəfindən mənimsənildiyini söyləmək mümkündür.
Kür-Araz mədəniyyəti yayılan ərazidə müxtəlif etnik birləşmələr yaşayırdı. Bu mədəniyyəti bir sıra qədim etnoslara, o cümlədən qədim İkiçayarasının şimalında yaşamış hurri tayfalarına mənsub olduğunu qeyd etmişlər. Eyni zamanda Kür-Araz mədəniyyəti ərazisində ən qədim türk dillərində danışan etnik birləşmələrin da yaşaması ehtimalı irəli sürülmüşdür.
[redaktə / تحریر] Mənbə
- Bünyadov, Z. və Yusifov, Y. (1994) "Azərbacan Tarixi (ən qədim zamanlardan XX əsrədək)", Azərnəşr, Bakı, I cild, səh. 59-60