Uyğur dili
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Uyğurca ئۇيغۇرچه, Uyƣurqə Uyğurçe |
|
---|---|
Danışıldığı ölkələr: | Doğu Türkistan (Çin), Qazaxıstan |
Danışan nəfər sayı: | Yaklaşık 10 milyon |
Sıralama: | 98 |
Dil Qrupu Sinifləndirmə: | Altay
|
Rəsmi Vəziyyəti | |
Rəsmi dil olduğu ölkələr: | Xinjiang |
Dili tənzimləyən qurum: | {{{qurum}}} |
Əlifbası: | {{{əlifbası}}} |
Dil Kodları | |
ISO 639-1 | ug |
ISO 639-2 | uig |
SIL | UIG |
Həmçinin bax: Dil – Dil ailələri |
Uyğur dili Çində, Qazaxıstanda, Qırğızıstanda, Türkiyədə və Rusiyada danışılır. Yazmalarında ərəb əlifbasını işlədirlər.
[redaktə / تحریر] Əlifba
Uyğurca 10. əsrdan beri Ərəb əlifbası ilə yazılır. 1969-1983 illəri arasında Çin hökümetinin dərc ettiyi Uyğur Latın əlifbası ile yazılmış fakat sonra Uygurca səsleri gösteren ek işaretler ile Ərəb əlifbasına dönülmüştür.
(Kullandığınız web tarayıcınıza bağlı olarak bazı karakterleri göremeyebilirsiniz)
Latin | Türk | UFA | Latin | Türk | UFA | |
---|---|---|---|---|---|---|
а | A a | /a/ | б | K k | /q/ | |
в | a | /a/ | K k' | K k | /k/ | |
г | B b | /b/ | -ng | -ng | /ŋ/ | |
д | P p | /p/ | G g | G g | /g/ | |
е | T t | /t/ | L l | L l | /l/ | |
ё | C c | /ʤ/ | M m | M m | /m/ | |
ж | Ç ç | /ʧ/ | N n | N n | /n/ | |
з | H h | /x/ | H̡ h̡ | H h | /h/ | |
и | D d | /d/ | O o | O o | /o/ | |
R r | R r | /r/ | U u | U u | /u/ | |
Z z | Z z | /z/ | Ɵɵ | Ö ö | /ø/ | |
Z̡ z̡ | J j | /ʒ/ | Ü ü | Ü ü | /y/ | |
S s | S s | /s/ | V v | V v | /v/ | |
X x | Ş ş | /ʃ/ | E e | É é | /e/ | |
Ƣƣ | Ğ ğ | /ɣ/ | I i | İ i/I ı | /i/ or /ɨ/ | |
F f | F f | /f/ | Y y | Y y | /j/ |
[redaktə / تحریر] Yazı misali
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 1. maddesi:...
Türkçe | Yengi Yezik̡ | Uygur Kril | Uygur Türk | K̡ona Yezik̡ |
---|---|---|---|---|
Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler. | Həmmə adəm zatidinla ərkin, izzət-hurmət wə hoquqta bab-barawər bolup tughulghan. Ular əqilgə wə wijdangha igə, həmdə bir-birigə qerindaxliq munasiwitigə khas roh bilən mu’amilə qilixi kerək. | Һәммә адәм затидинла әркин, иззәт-һөрмәт вә һоқуқта баббаравәр болуп туғулған. Улар әқилғә вә виджданға игә һәмдә бир-биригә қериндашлиқ мунасивитигә хаш рох билән му’амилә қилиши керәк. | Hemme adem zatidinla erkin, izzet-hörmet we xoquqta babbarawer bolup tuğulğan. Ular eqilğe we wicdanğa ige hemde bir-birige qérindaşliq munasiwitige xaş rox bilen mu’amile qilişi kérek. | ھەممە ئادەم زاتىدىنلا ئەركىن، ئىززەت-ھۆرمەت ۋە ھوقۇقتا بابباراۋەر بولۇپ تۇغۇلغان. ئۇلار ئەقىلغە ۋە ۋىجدانغا ئىگە ھەمدە بىر-بىرىگە قېرىنداشلىق مۇناسىۋىتىگە خاس روھ بىلەن مۇئامىلە قىلىشى كېرەك |
|
|||
Bolqar qrupu | Bolqar dili* | Çuvaş dili | Hun dili* | Xəzər dili* | ||
Qıpçaq qrupu | Baraba dili | Başqırd dili | Krım Tatarcası1 | Koman dili* | Qaraçay dili | Karai dili | Qaraqalpaq dili | Qazax dili | Qıpçaq dili* | Qırımçak dili | Qumuq dili | Noqay dili | Tatar dili | Urum dili | Altay dili | Qırğız dili 1 | ||
Oğuz qrupu | Əfşar dili | Azərbaycan dili | Krım Tatarcası1 | Qaqauz dili | Xorasan Türkcesi | Osmanlı Türkcəsi* | Peçeneq dili* | Qaşqay dili | Salar dili | Türk dili | Türkmən dili | Urum dili1 | ||
Uyğur və ya Çagatay qrupu | Ayni dili | Cağatay dili* | İli Turki | Lop dili | Uyğur dili | Özbək dili | ||
Sibir qrupu | Çulım dili | Dolqan dili | Fuyü Qırğız dili | Xakas dili | Şərqi Altay dili | Şor dili | Tofa dili | Tuva dili | Qərbi Yugur dili | Yakut dili | ||
Argu qrupu | Halaç dili | ||
Qeydlər: * Ölü dillər |