Mirmahmud Kazımovski
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
MİRMAHMUD KAZIMOVSKİ | |
Tam Adı | Mirmahmud Mirələkbər oğlu Kazımovski |
Doğum Tarixi | 1882 |
Doğum Yeri | Bakı |
Ölüm Tarixi | 1 Dekabr, 1940 |
Ölüm Yeri | Bakı |
|
Mirmahmud Mirələkbər oğlu Kazımovski (1882, Bakı-1 Dekabr, 1940, Bakı). Aktyor.
Azərbaycan teatr tarixində görkəmli yer tutan səhnə xadimlərimizdən biri də Mirmahmud Kazımovskidir. 1897-ci ildə səhnəyə qədəm qoymuş M. Kazımovskinin Azərbaycan teatrının inkişafında böyük xidməti olmuşdur. M. Kazımovski istedadlı artist olmaqla yanaşı, həm də qayğıkeş müəllim, dramaturq, rejissor olmuşdur. O, 1906-cı ildə yaradılmış Bakı Müsəlman teatrının ilk üzvlərindən biri və təşkilatçısı olmuşdur. Azərbaycanda qadınlardan ibarət aktyor heyəti olmadığı bir zamanda Kazımovski qadın rollarında çıxış etmişdir. O, həm də bir sıra birpərdəli pyeslərin, vodevillərin və musiqili komediyaların müəllifi olmuşdur.
Mündəricat |
[redaktə / تحریر] Adlar və Mükafatlar
[redaktə / تحریر] Həyatı
M. Kazımovski 1882-ci ildə Bakıda anadan olmuşdur. Atası Mirələkbər kişinin ən böyük arzusu oğlunu oxutmaq, ona savad, təhsil vermək idi. İlk təhsil illərini Hüseyn Ərəblinski ilə birlikdə alan Mirmahmud sonralar böyük aktyorla möhkəm dost olmuşdur. Hələ məktəbdə oxuyarkən onlar dram dərnəklərində fəaliyyət göstərmiş, bir sıra epizodik rollarda çıxış etmişlər.
Sonralar M. Kazımovski peşəkar artist kimi tanınmağa başladı. O, Qoqolun "Müfəttiş"ində Filippoviç, Nəcəf bəy Vəzirovun "Pəhləvani Zəmanə" əsərində Cahangir bəy, Şəmsəddin Saminin "Gavə" əsərində zabit və kəndli rollarında, "Müsibəti-Fəxrəddin" əsərində Əhməd rolunda müvəffəqiyyətlə çıxış etmişdir. Eyni zamanda M. Kazımovski bir sıra Qərbi Avropa dramaturqlarının əsərlərində uğurla çıxış etmişdir. Bu əsərlərin içərisində Uilyam Şekspirin "Otello" faciəsi xüsusi yer tuturdu.
M. Kazımovskinin ən böyük uğurlarından biri də onun qadın rollarını gözəl ifa etməsi idi. Bəzən insan böyük bir tarixin onun gözləri önündə yarandığını hiss etmir. İlk operamızın afişasını oxuyanlar da bilmirdilər ki, Azərbaycan operasının tarixi onların gözləri önündə yaranır. M. Kazımovskinin Leylinin anası rolunu oynaması, eyni zamanda altıncı və yeddinci ərəb rollarında çıxış etməsi onun necə böyük fədakar aktyor olduğunu sübut edir.
M. Kazımovski təkcə aktyor deyildi, o, həm də ədəbi yaradıcılıqla məşğul olurdu. Müəllimlik edir, xalqın maariflənməsi yolunda əlindən gələni əsirgəmirdi. Böyük maarifpərvər Həsən bəy Zərdabi ilə çiyin-çiyinə çalışan M. Kazımovski Həsən bəy Zərdabinin ölümündən sonra da onun ideyalarını təbliğ etmişdir.
M. Kazımovskinin pedoqoji fəaliyyətinə Həsən bəy Zərdabinin böyük təsiri olmuşdur. O, bir müddət rus dili, rəsm, nəğmə, hesab dərsləri deməklə yanaşı, həm də məktəblərdə idman dərsi aparmışdır. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanda idmana aid ilk dərsliyin müəllifi də Mirmahmud Kazımovski olmuşdur. Orta məktəb dərsliyi həcmində yazılmış bu kitabın 200-ə yaxın şəkli vardır. Maraqlı burasıdır ki, müəllif çapa hazırladığı dərsliyin şəkillərini də özü çəkmişdi.
Mirmahmud müəllim uşaqlarda Azərbaycan ədəbiyyatına böyük məhəbbət oyadırdı. O, həmişə şagirdlərinə deyərdi: "Ədəbiyyat xalqın güzgüsüdür. Əgər bir xalqın tarixi və mədəni həyatı ilə, onun arzu və istəkləri ilə, sevinc və kədəri ilə tanış olmaq istəyirsinizsə, onun ədəbiyyatına müraciət edin." O, məktəblərdə tez-tez ədəbi gecələr təşkil edər, Nizaminin, Nəsiminin, Füzulinin qəzəllərini uşaqlar üçün hədsiz bir həvəslə oxuyardı.
M. Kazımovski bir çox tamaşaların rejissoru olmuşdur. Onda rejissor və pedaqoq istedadı üzvi surətdə birləşmişdi. O, teatr sənətinin Azərbaycanda çox çətin şəraitdə inkişaf etdiyini nəzərə alır, aktyorlarda səhnəyə hədsiz məhəbbət hissi tərbiyə etməyə çalışırdı. Bütün şüurlu həyatını Azərbaycan teatrının tərəqqisinə, xalqın mədəniyyət və maarifi uğrunda mübarizəyə həsr etmiş M. Kazımovski 1940-cı il dekabrın 1-də vəfat etdi. Azərbaycan səhnəsində 42 il fəaliyyət göstərən M. Kazımovskinin səhnəyə olan böyük məhəbbəti onun xatirəsini indi də əziz tutan davamçılarının qəlbində yaşayır. M. Kazımovski xatirələrinin birində yazırdı: "Mən səhnəni bütün qəlbimlə, varlığımla sevirəm. Mən səhnəni canımdan da çox sevirəm. Səhnə mənim müqəddəs məbədgahımdır."
Tarixin bütün dövrlərində xeyirlə şər mübarizə aparmışdır. M. Kazımovski də üzdəniraq adamların günahı üzündən bir müddət teatrdan uzaqlaşdırılmışdı. Səhnəni bütün varlığı ilə sevən M. Kazımovskini hər gün səhərlər teatr binasının ətrafına üç dəfə dolanan görənlər sənət ocağını hədsiz məhəbbətlə sevən bu fədakar insanın qarşısında baş əyirdilər.
Görkəmli sənətşünas Cəfər Cəfərov M. Kazımovski haqqında yazır: "Teatrda əsasən o adamlar qalır ki, onların adı hər bir zaman teatr aləmində çəkilir. M. Kazımovski məhz belə insanlardandır".
Bəzən zülmət içərisində görünən zəif bir parıltı birdən-birə yox olur. Bəzən o həmişəlik olaraq sönür, bəzən isə əksinə, genişlənir, halələnir, qaranlığı boğur, ətrafa işıq saçır. Mirmahmud Kazımovski qaranlıqda işıq saçan insanlardan biri olmuşdur.
[redaktə / تحریر] Əlavələr
- Rejissor Rauf Kazımovskinin atasıdır.
- Rejissor Ələkbər Kazımovskinin babasıdır.
[redaktə / تحریر] Filmoqrafiya
[redaktə / تحریر] Çəkildiyi Filmlər
- Neft və Milyonlar Səltənətində (1916)(Tammetrajlı Bədii Film)
- Bismillah (1925)(Tammetrajlı Bədii Film)