Schbrosswokale

Aus Wikipedia

Der Artikl is im Dialekt „Owaöstareichisch“ gschriem worn.

A Fénomen fum Boarischn, wås åwa haid neta mea in gãns wénig Regionen und doat a neta bai de ödastn Dialekt-Schbrécha fia kimt, san de Schbrosswokale. In da Schbråchwissnschåft wiad dés intanazional a mim grichischn Woat Anaptyxe (anaptyxis = Entfåitung) oda Sanskrit: Svarabhakti (da Wokal aus da mitlan Rai) bezaichnet und kimt a in ãndane Schbråchn fia. Dés gãnze entschded foa oim, damid beschdimte Wokabin and n Glãng und de Schbråchmelodi ãbasst wean kinan.

Inhaltsverzeichnis

[dro werkln] Schbrosswokale und d R-Wokalisiarung

Schbrosswokale gibt s im Boarischn foa oim geografisch doat, wo kõa R-Wokalisiarung gmåcht wiad. Dabai blaibt s R im Auslaud, oiso am End fu ana Süm oda am End fu am Woat, eahåidn, und es wiad zwischn m R und im Konsonant, dea danåch kimt, nu a Wokal aigfügt. Wöcha Wokal dés is, hengt fu dé Wokale dafoa åb.

Oft wiad a haid a Mischfoam grét, wo s R so håiwads wokalisiad wiad - oiso es entschded a zusezlichs A, drozdém blaibt s R eahåidn und es wiad nu a Anaptyxe âigfügt.

Hochdaidsch R wokalisiad mid Schbrosswokal Mischfoam
Herbst Heabst Heribst Hearibst (Hiaribscht)
Berg Beag Beri Beari
Dorf Doaf Dorif Doarif
Kirche Kiacha Kira(cha) Kiara
Arbeit Oawad Årawacht Oaracht*


  • Faglaich: tschechisch robota und russisch rabota (Работа) und „Roboter“


[dro werkln] Im Weanarischn

Schbrosswokale keman in ana ãndan Foam sogoa im åidn weanarischn Dialekt foa. Dabai wiad zwischn zwoa Konsonant a Schwa-Laut aigfügt, oiso a kuazs neta håibads ausgschbråchns A. Baischbü im Weanarischn:

Hochdaidsch Weanarisch Schbrosswokal
Verschwinde! Faschwind! Faschawind!
Verbrecher Fabrecha Fabarecha
abgebrannt åbrend åbarend
gerade aus! gråd aus! garåd aus!


[dro werkln] Laid, de Daidsch oda Boarisch leanan

Schbrossvokale keman haid a oft bai Laid foa, de a néd daidsche Muataschbråch hãm, in dea nia mearare Konsonantn hintaranãnd fia keman (zum Beispüi Ungarisch, Diakisch) und Hochdaidsch ois Fremdschbråch leanan (DaF). Soiche Laid füng dãn in hochdaidsche Wöata, åwa a bai boarische Dialektwöata, Schbrosswokale âi, damid si si mid da Ausschbråch laichda dan.

Baischbü dafia san:

Schdurumpf fia 'Schdrumpf' (Strumpf)
Schanaps fia 'Schnåps' (Schnaps)

[dro werkln] Schbrosswokale bai ausgwãndate Wöata

Es kimt a fia, das daidsche oda boarische Wöata mid soichane Schbrosswokale drin in ãndare Schbråchn ois Fremdwöata iwanuma wean, wai s aso béssa in Schbråchritmus fu deara Schbråch basd.

Baischbü: Kuruş (diakische Wearungsainhaid) aus Groschen

[dro werkln] In da Kindaschbråch

A klõane Kinda broduzian soichane Lautfenomen mãnchmåi, wãns gråd zum rén ãfãngan.

Baischbü dafia san: Sandara schdåd Sandra

[dro werkln] Gwøn