Nürnberg
Aus Wikipedia
![]() |
Der Artikl is im Dialekt „Ståd-Såizburgarisch“ gschriem worn. | ![]() |
Wappn | Koartn | |
---|---|---|
![]() |
|
|
Basisdatn | ||
Bundesland: | Bayan | |
Regierungsbeziak: | Mittlfrånkn | |
Landkreis: | Greisfreie Ståd | |
Koordinatn: | Koordinaten: 49° 27′ N, 11° 5′ O 49° 27′ N, 11° 5′ O | |
Höhe: | 302 m ü. NN | |
Fläche: | 186,38 km² | |
Einwohner: | 501.615 (1. Apr.. 2006) | |
Bevoikarungsdichtn: | 2691 Einwohner je km² | |
Postleitzoin: | 90001–90491 | |
Vorwoina: | 0911, 09122, 09129 | |
Kfz-Kennzeichn: | N | |
Gmeindeschlüssl: | 09 5 64 000 | |
Stådgliederung: | 7 Stådbezirk | |
Adresse der Stådverwaltung: |
Rathausplatz 2 90403 Nürnberg |
|
Webseitn: | ||
Owaburgamàsta: | Maly Ulrich (SPD) | |
Panoràma vo da Nürnberga Burg | ||
![]() |
Nürnberg (af Fränkisch Nämberch) is a deitsche Großståd in Baian. Es is des wirtschåftliche und kuiturelle Zentrum und à de gresste Ståd vo Frånkn. Mid ana håibn Müllion Eîwohna is's de zweitgresste Ståd vo Baian. Gemeinsåm mid Fürth, Erlången und Schwåbåch büidt's an Bållungsraum mid ungefähr ana Müllion Eîwohna.
Inhaltsverzeichnis |
[dro werkln] Geogràfie
Nürnberg liegt am Fluss Pegnitz, der wås ungefähr 80 Kilometa nordöstli vo da Ståd ãfångd und dånn d'Ståd vo Ostn nåch Westn af ana Läng vo zirka 14 Kilometa durchquerd. A bår Kilometa nördli vo Fürth rinnd a dånn mid da Rednitz zsåmm und wird zur Regnitz.
S'Stådgebied vo Nürnberg håd 186,6 Quadratkilometa. Im Westn gehd Nürnberg praktisch üwagångslos in d'Nåchbaståd Fürth üwa. Nördli vo Nürnberg is a fruchtbåre Éwane, wo à da Flughåfn is. S'Stådzentrum herd im Norn mid am Hügü af, af dem wås à d'Burg mid ihrm Mauaring drauf is.
[dro werkln] Gschicht
Vo dera Ståd hod ma's erschte Måi um 1050 in da Sigena-Urkundn vom Koasa Heinrich III. gschriem. Dortn håd ma's nuorenberc (föisiga Berg) gnennd. Wei då da Koasa an Sitz ghåbt håd, wår de Nürnberga Burg båid firs gånze Lånd wichti. Im Jåhr 1219 håd da Koasa Friedrich II. Nürnberg zu àna Frein Reichsståd gmåcht, de wås si söim mid ihre eiganen Inschtituzionan regiern kinna håd.
Im 15. und 16. Jåhrhundat håd si de Ståd orndtli vagressan kinna, wei s'as Zentrum vo an bliaradn Håndl mid gånz Europa worn is, bsondas mid de Niedalånde und Itàlien. Gleichzeitig is s'à a wichtigs kuiturelles Zentrum worn, mid so berühmte Künstla åis wia im Dürer Albrecht (Måla), im Vischer Beda (Büidhaua) und im Behaim Martin (Kartogràf).
Probleme fir Nürnberg håm ãgfångd, wia s'Amerika entdéckt håm und d'Ståd dadurch in Ãschluss an de neichn Håndlswége valorn håd. Da Dreißgjährige Griag håd d'Nürnberga à schwar droffn, und davo håd si de Ståd bis in 19. Jåhrhundat eini nimma dafånga. Då is dånn nämli a stårke Spüizeigindustrie afkumma.
Im 20. Jåhrhundat håd Nürnberg a wichtige Roin gspüid åis Vaånståitungsort vo de propagandistischn Reichsparteitåge vo da NSDAP und åis Nåmensgéwa fir de rassistischn und antisemitischn Nürnberga Gsétze vo 1935. Nåchn End vom Zweitn Wöidgriag håm dortn außadem de Nürnberga Prozesse géng nazionàlsozialistische Griagsvabrécha ståttgfundn.
[dro werkln] Wås ma si ãschaû soit
D'Åidståd is in de Luftångriffe im Zweitn Wöidgriag ziemli hî worn, inzwischn håms åwa vüi wieda afbaud; bis heid gibt's dortn vüi künstlarisch und gschichtli intaressante Bautn:
- D'spädromanische Sånkt-Sebald-Kirchn is zwischn 1230 und 1274 baud worn. Späda wår s'àne vo de Hochburng vo de Protestantn in Nürnberg. Drin findt ma àns vo de Hauptwerke vom Vischer Beda im Öidan, des Sebaldusgråb.
- In da gotischn Sånkt-Lorenz-Kirchn findn si wichtige Werke vom Stoss Veit im Öidan.
- Wiedaafbaud, åwa trotzdem intaressant, is de Fraunkirchn, de am großn Mårktblåtz liegt.
- D'Åidståd is umgém vo Stådtmauan aus'n 14. und 15. Jåhrhundat, de wås aus zwà Ringe bestengan: an innan, der wås ungefähr åcht Meta hoch is, und an aißan, der wås zirka 15 Meta hoch is und urspüngli vo an Gråm umgém wår, den wås s'åwa im 19. Jåhrhundat wieda zuagschitt håm. De Mauan håm außadem um de 80 Wehrtirm.
- In da Nähe vo de Stådtmauan is à s'Haus vom Dürer Albrecht, wås heid a Museum is.
[dro werkln] Wirtschåft
In da Nåchgriagszeid håd's in Nürnberg an großn wirtschåftlichn Afschwung gém, vor åim wéngan Ausbau vo da großn Industrie (Maschinenbau, Chemie, Metåi und so weida). De Spüizeigherstöllung, de wås a große Tradizion håd, is à a wichtige Industrie worn.
Kulinàrisch is Nürnberg fir seine Rostbrådwirscht und seine Lebkuchn bekånnt.
[dro werkln] Vaånståitungen
Wöidberühmt is vor åim da Nürnberga Christkindlmårkt, der wås ångébli vom Luther Martin gründt worn is.
[dro werkln] Sport
Da wichtigste Sportvarein, der wås in erschta Linie im Fuaßbåi aktiv is, is da 1. FC Nürnberg.
[dro werkln] Partnastéd
Nizza (Frånkreich), seid 1954
Krakau (Poin), seid 1979
Skopje (Mazedonien), seid 1982
Glasgow (Vaeinigts Kinireich), seid 1985
San Carlos (Nicaragua), seid 1985
Gera (Deitschlånd), seid 1988/1997
Charkiw (Ukraine), seid 1990
Prag (Tschechien), seid 1990
Hadera (Israel), seid 1995
Antalya (Türkei), seid 1997
Shenzhen (China), seid 1997
Kavala (Griechnlånd), seid 1998
Atlanta (USA), seid 1998
Venédig (Itàlien), seid 1999
[dro werkln] Weblinks
[../../../../de/n/%C3%BC/r/Commons%7EN%C3%BCrnberg_7c7d.html?uselang=de Commons: Nürnberg] – Buidl, Videos und/oda Audiodatein |
Aichach-Friedberg | Amberg (Ståd) | Amberg-Sulzbach | Ansbach | Ansbach (Ståd) | Aschaffenburg | Aschaffenburg (Ståd) | Augschburg | Augschburg (Ståd) | Bad Däiz-Woifradshausn | Bad Kissingen | Bamberg | Bamberg (Ståd) | Båssa | Båssa (Ståd) | Bayreuth | Bayreuth (Ståd) | Berchtsgoana Land | Cham | Coburg | Coburg (Ståd) | Dachau | Deggendorf | Dillingen a.d.Donau | Dingolfing-Landau | Donau-Ries | Ebersberg | Eichstätt | Erding | Erlangen (Ståd) | Erlangen-Höchstadt | Feastenfeidbruck | Forchheim | Freising | Freyung-Grafenau | Fürth | Fürth (Ståd) | Garmisch-Partnkira | Günzburg | Haßberge | Hof | Hof (Ståd) | Ingoiståd (Ståd) | Kaufbeuren (Ståd) | Kelheim | Kempten (Ståd) | Kitzingen | Kronach | Kulmbach | Landsberg am Lech | Landshuad | Landshuad (Ståd) | Lichtenfels | Lindau| | Main-Spessart | Memmingen (Ståd) | Miasbåch | Miltenberg | Minga | Minga (Ståd) | Mühldorf a.Inn | Nei-Ulm | Neuburg-Schrobenhausen | Neumarkt i.d.OPf. | Neustadt a.d.Aisch-Bad Windsheim | Neustadt a.d.Waldnaab | Nürnberg (Ståd) | Nürnberger Land | Oberallgäu | Oidäding | Ostallgäu | Pfaffnhofn ån da Ilm | Regen | Rengschburg | Rengschburg (Ståd) | Rhön-Grabfeld | Rosnheim | Rosnheim (Ståd) | Roth | Rottal-Inn | Schwabach (Ståd) | Schwandorf | Schweinfurt | Schweinfurt (Ståd) | Starnberg | Straubing (Ståd) | Straubing-Bogen | Tirschenreuth | Traunstoa | Unterallgäu | Weiden (Ståd) | Weilheim-Schogau | Weißenburg-Gunzenhausen | Wunsiedel i.Fichtelgebirge | Würzburg | Würzburg (Ståd)