Уладзіслаў Галубок
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Галубок, Уладзіслаў (сапр. Голуб Уладзіслаў) (15 мая 1882 – 28 верасня 1937) — беларускі драматург, рэжысёр, акцёр, тэатральны дзеяч.
Нарадзіўся 15 траўня 1882 года на станцыі Лясная (сёння в. Лясная ў Баранавіцкім раёне Брэсцкай вобласці) ў сям'і чыгуначніка. Адукацыю атрымаў у царкоўнапрыходскай школе, здаў экстэрнам экзамены за курс Мінскай гарадской навучальні (1906), скончыў у Мінску мастацкія курсы. Працаваў грузчыкам на чыгунцы, прыказчыкам у краме, слесарам у Мінскім дэпо. З дзіцячых гадоў імкнуўся да ведаў, культуры.
“У 1896 г. за грошы, заробленыя на выгрузцы дроў, я набыў білет на галёрку мінскага тэатра. Там і ўзнікла ў мяне думка стаць артыстам...” – расказваў сам Галубок.
[рэдагаваць] Творчасць
У 1917-1920 гадах - акцёр і рэжысёр Першага таварыства беларускае драмы і камедыі. З 1920 да 1922 года - загадчык мастацкага аддзела ў Народным камісарыяце асветы БССР. Адзін з заснавальнікаў беларускага савецкага тэатра. У 1920 годзе стварыў беларускі вандроўны тэатр, які называўся «Трупа Галубка». Вандроўны тэатр пабываў са сваімі спектаклямі ў самых розных кутках Беларусі. Галубок адначасова выконваў абавязкі мастака-дэкаратара, музыканта-выканаўцы і рэжысёра. Аснову рэпертуару складалі яго п’есы “Пан Сурынта”, “Ганка”, “Плытагоны”, “Пінская Мадонна”, “Васіль Хмель”, у якіх раскрываецца барацьба беларускага народа за права “людзьмі звацца”. Тэатр Галубка карыстаўся выключнай папулярнасцю ў гледачоў. У 1906 годзе У. Галубок пачаў выступаць у перыядычным друку як паэт і празаік. Выдаў зборнік «Апавяданні» (Пецярбург, 1913). З 1917 года выступаў як драматург. У 1968 г. выйшаў зборнік «П'есы», у 1982 г. — «Творы». Аўтар публіцыстычных і тэатразнаўчых артыкулаў. Вядомы як мастак-дэкаратар і пейзажыст. Першы Народны артыст БССР.
3 газеты «Савецкая Беларусь» ад 14 красавіка 1923 года: «...Самая мнагалюдная ўскраіна Мінску — Серабранка — да гэтых часоў амаль што зусім не прасунулася наперад у культурна-палітычным напрамку. Ужо больш за год існуе Серабранскі раённы клуб, але толькі існуе, бо той працы, якую ён павінен весці, ён не вядзе. Вядзецца праца выключна тэатральная, дый то не мясцовымі сіламі, а дзякуючы другой беларускай трупе. Hi дыспутаў ні лекцыяў клуб не мог наладзіць. I гібее ў цемры раён, шчыльна заселены выключна пралетарскім элементам».
16 чэрвеня 1923 года ў Серабранскім клубе адбыўся бенефіс кіраўніка трупы Уладзіслава Галубка — была пастаўлена яго п'еса, драма ў пяці актах «Блуд». Сюжэт пераносіў гледача ў пачатак XIX стагоддзя: пан-прыгнятальнік гвалтуе сваіх прыгонных сялянак. Процістаіць пану селянін-паўстанец, рэвалюцыянер-самародак, які ў выніку карае нелюдзя-эксплуататара за ўсе злачынствы. 3 рэцэнзіі бачна, што «...народу было ў тры разы больш, чым змяшчае будынак клуба, і шмат жадаючых пабачыць п'есу змушаны былі вяртацца назад. Галубка віталі артысты трупы і студэнты Сельскагаспадарчага інстытута. Ад серабранскага жыхарства былі паднесены кветкі». 3 1926 года калектыву У. Галубка была афіцыйна нададзена назва «Беларускі дзяржаўны вандроўны тэатр». Адна з шматлікіх заслуг яго ў тым, што на пачатку 1920-х менавіта гэтыя акцёры ўпершыню пачалі размаўляць з серабранскімі і ляхаўскімі рабочымі па-беларуску. Лёс Галубка быў тыповым для нацыянальных дзеячаў Беларусі. Звольнены з усіх пасадаў, у 1937 г. ён быў рэпрэсаваны, і, паводле афіцыйнай версіі, памер у няволі ад гіпертанічнай хваробы. Трупа Трэцяга Беларускага Дзяржаўнага тэатра Ўладзіслава Галубка была арыштаваная ў поўным складзе і расстраляная. Рэабілітаваны 26 жніўня 1957 года Вярхоўным судом БССР.
[рэдагаваць] Творы
Напісаў каля 40 п'ес:
- «Апошняе спатканне» (Вільня, 1917, пастаўлена ў 1919),
- «Пісаравы імяніны» (1917, пастаўлена ў 1927),
- «Бязвінная кроў»(пастаўлена ў 1918),
- «Залёты дзяка» (пастаўлена ў 1918),
- «Бязродны»(пастаўлена ў 1919),
- «Суд» (Вільня, 1920, пастаўлена ў 1924),
- «Душагубы»(пастаўлена ў 1921),
- «Ганка» (1920, пастаўлена ў 1929),
- «Пан Сурынта»( 1923, пастаўлена ў 1930),
- «Плытагоны» (пастаўлена ў 1923),
- «Фанатык»(пастаўлена ў 1922),
- «Пінская мадонна» (пастаўлена ў 1927),
- «Белы вянок»( 1921, пастаўлена ў 1929),
- «Ветрагоны» (1919, пастаўлена ў 1930),
- «Краб»(1927, пастаўлена ў 1930),
- «Белая зброя» (1933, пастаўлена пад назвай «Рыкашэт» у 1935),
- «Ліпавічок» (1962) і інш.