International Young Physicists' Tournament

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Значок удзельніка II Мiжнароднага ТЮФ (2nd IYPT) — 1989
Значок удзельніка II Мiжнароднага ТЮФ (2nd IYPT) — 1989
Дыплём удзельніка II Мiжнароднага ТЮФ (2nd IYPT) — 1989
Дыплём удзельніка II Мiжнароднага ТЮФ (2nd IYPT) — 1989

International Young Physicists' Tournament (па-беларуску: Міжнародны Турнір Юных Фізыкаў) — каманднае спаборніцтва школьнікаў ва ўменьні вырашаць складаныя навуковыя задачы, уяўляць рашэньні гэтых задач у пераканаўчай форме і абараняць свае рашэньні ў навуковых дыскусіях, якія завуцца «фізбаямі».

Зьмест

[рэдагаваць] Заданьні

Міжнародны Арганізацыйны Камітэт (IOC) адбірае 17 задач. Гэтыя задачы закранаюць розныя галіны фізыкі, а часта зьяўляюцца міждысцыплінарнымі. Задачы Турніру нельга вырашыць за кароткі час вядомымі мэтадамі, як, напрыклад, на іспыце. Яны сфармуляваныя ў вольным стылі, могуць разглядацца з розных бакоў і дапушчаюць розныя падыходы да рашэньня. Мэта ўдзельніка (і ягонага навуковага кіраўніка) — дасьледаваць праблемы як мага глыбей і сабраць за час падрыхтоўкі як мага больш інфармацыі аб прапанаваных фізычных зьявах.

Спосабы збору такіх ведаў не абмяжоўваюцца і, такім чынам, ставяць удзельніка ў тыя жа ўмовы, у якіх знаходзіцца звычайны дасьледнік. Рашэньні задач і нават спосаб рашэньня цалкам невядомыя. Вось чаму задачы Турніру публікуюцца амаль за год да самога спаборніцтва. Гэта дае ўдзельнікам магчымасьць правесьці ўсе неабходныя экспэрымэнты, распрацаваць тэорыю, вырабіць пошук літаратуры (у т.л. і ў інтэрнэце), магчыма, пракансультавацца ў экспэртаў, і г.д. Не апошнюю ролю адыгрываюць уменьне арганізаваць свой час і навыкі працы ў камандзе.

[рэдагаваць] Падрыхтоўка

Адзін з найболей важных аспэктаў, калі не найважнейшы аспэкт у Турніры — гэта падрыхтоўчая фаза. У падрыхтоўкі ёсьць дзьве асноўныя мэты. Па-першае, важна як мага глыбей разабрацца ў прапанаваных фізычных праблемах. Гэта трэба для таго, каб упэўнена прааналізаваць рашэньне іншай каманды, і, пры неабходнасьці, знайсьці памылкі ці заганы ў гэтым рашэньні. З іншага боку, варта самім падрыхтаваць структураваны даклад, у якім выказаць усе зьвесткі, якія атрымалася знайсьці аб пэўнай фізычнай праблеме.

[рэдагаваць] Ход турніру

Падчас Турніру праводзіцца шэраг дыскусійных навуковых сустрэч, якія завуцца «фізычнымі баямі» або проста «фізбаямі». Першыя з гэтых баёў завуцца «адборачнымі», і ў іх удзельнічаюць ўсе каманды. Тры каманды, якія набралі ў выніку адборачных баёў лепшыя балы, праходзяць ў фінальны фізбой, у якім і вызначаецца пераможца турніру.

[рэдагаваць] Адборачныя баі

У пачатку турніру праводзіцца лёсаваньне, паводле якога каманды разьмяркоўваюцца ў групы па тры каманды. Калі агульны лік каманд не дзеліцца на тры, утвараюцца адна або дзьве чатырохкамандные групы. Пасьля гэтага, усе групы (раўналежна і у розных памяшканьнях) праводзяць першы адборачны фізбой. Потым, каманды пераразьмяркоўваюцца па іншых групах (зьмешваюцца), паводле лёсаваньня. Гэта неабходна таму, што інакш адны і тыя жа каманды ўдзельнічалі бы ў адным і тым жа фізбое. Працэдура паўтараецца да канчатку адборачных баёў.

[рэдагаваць] Структура фізбоя

Падчас фізбоя кожная зь каманд па чарзе займае адну з трох або чатырох роляў:

  • дакладчыка
  • апанэнта
  • рэцэнзэнта
  • назіральніка (толькі ў выпадку чатырохкаманднага бою).

Каманда-дакладчык уяўляе сваё рашэньне вызначанай задачы. Пры гэтым, выбірае задачу не яна сама, а іншая каманда, каманда-апанэнт. Рашэньне абмяркоўваецца падчас дыскусій, а каманда-апанэнт выказвае свае думкі аб прапанаваным рашэньні (абмяркоўвае яго моцныя і слабыя бакі, пры неабходнасьці растлумачвае памылковасьць поглядаў дакладчыка). Каманда-рэцэнзэнт падводзіць вынік фізбоя і агучвае сваю незалежную адзнаку выступаў дакладчыка і апанэнта.

[рэдагаваць] Каманды

Кожная краіна адпраўляе на IYPT адзіную каманду. Каманда складаецца з пяці вучняў (старэйшых клясаў). Удзел студэнтаў не дазваляецца. Капітан узначальвае каманду і зьяўляецца афіцыйным прадстаўніком каманды на працягу фізбоя.

Каманду суправаджаюць два навуковыя кіраўнікі (выкладчыкі).

У шматлікіх краінах існуюць адукацыйныя цэнтры, звычайна пры ўнівэрсытэтах, якія рыхтуюць і адбіраюць каманды. Напрыклад, у Аўстрыі існуе афіцыйна прызнаная асацыяцыя, якая праводзіць Austrian Young Physicists' Tournament.

У Расеі адзінай актыўнай арганізацыяй такога тыпу зьяўляецца Цэнтар ПОИСК, у Нямеччыне – Schülerforschungszentrum (Школьны навукова-дасьледчы цэнтар).

Акрамя таго, у шматлікіх краінах праводзяцца нацыянальныя падрыхтоўчыя і адборачныя турніры для таго, каб вызначыць склад нацыянальнай каманды.

[рэдагаваць] Турнір на Беларусі

Рэспубліка Беларусь пачала прымаць сістэматычны ўдзел ў турнірным руху зь 1991 г. [1] Пасьля стварэньня ў 1990 годзе Ліцэя Беларускага Дзяржаўнага Ўнівэрсытэту, ягоныя каманды штогод прымалі ўдзел у расейскіх і міжнародных Турнiрах. Так, ўвесну 1992 г. каманда Беларусі заваявала дыплём III ступені на Расейскам першынстве. Улетку таго жа года, дзякуючы напружанай праце, беларуская каманда атрымала перамогу на 5th IYPT. [2]

У сувязі зь ростам прыхільнікаў новага спаборніцтва, зьявілася неабходнасьць правядзеньня сваіх Турніраў на Беларусі. На базе Ліцэя БДУ пры падтрымцы міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь 27 лютага 1993 года ў Менску ўрачыста адкрыўся I Рэспубліканскі Турнір юных фізыкаў, які сабраў пяць каманд (больш 30 школьнікаў) з Берасьця, Менска, Магілёва. [3]

На пачатку 2000-х гадоў турнірны рух на Беларусі стаў інтэлектуальным спаборніцтвам з устоянымі правіламі і шырокім ахопам удзельнікаў па ўсей Беларусі. Як і раней, нацыянальныя турніры арганізуюцца на Беларусі фізычным факультэтам Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэта.

Беларуская нацыянальная каманда ўпэўнена дабіваецца посьпехаў на IYPT. У 2002 годзе на 15th IYPT (у Адэсе, Украіна) і ў 2005 годзе на 18th IYPT (у Цюрыху, Швайцарыя), беларуская каманда выйгравала срэбра.

[рэдагаваць] Пераможцы

Год Пераможца Срэбра
1991 Вугоршчына
1992 Беларусь
1993 Грузія Украіна
1994 Чэхія, Расея
1995 Нямеччына Вугоршчына
1996 Чэхія
1997 Вугоршчына, Чэхія Беларусь
1998 Чэхія Нямеччына 1, Польшча
1999 Нямеччына Грузія, Аўстрыя 1
2000 Польшча 2 Нямеччына, Расея
2001 Славаччына Аўстралія, Нямеччына
2002 Польшча Беларусь
2003 Нямеччына Паўднёвая Карэя, Польшча
2004 Польшча Нямеччына,Славаччына
2005 Нямеччына Беларусь, ЗША
2006 Харватыя Паўднёвая Карэя, Нямеччына
2007 Аўстралія Паўднёвая Карэя, Новая Зеландыя

[рэдагаваць] Месцы правядзеньня

[рэдагаваць] Літаратура

  • Л.Г. Маркович, А.И. Слободянюк. Турниры Юных Физиков. — Мн.: Мн. обл. ИПКиПРРиСО, 1999. — 56 с.
  • Л. Марковіч. У фізбой гуляюць сапраўдныя мужчыны //Настаўніцкая газета. 1992, № 88.
  • Л. Марковіч. 3 днём нараджэння, фізбой //Фокус. 1993, №1.

[рэдагаваць] Глядзіце таксама

[рэдагаваць] Спасылкі

На іншых мовах