Скробава-Гарадзішчанская апэрацыя

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.


Скробава-Гарадзішчанская апэрацыя 1916 году (ці Баранавіцкая апэрацыя) - эпізод Першай сусьветнай вайны, адбыўшыся на тэрыторыі Беларусі.

Зьмест

[рэдагаваць] Пачатак

Пасьля нямецкага наступу 1915 года расейскія войскі распачалі вялікае адступленьне ад самой Варшавы. У ночы з 23 на 24 верасьня 1915 году расейскія аддзелы пакінулі Баранавічы. Апоўдні наступнага дня ў горад увайшлі нямецкія часткі арміі генерала Войрша. Фронт затрымаўся на рацэ Шчара, каля 6 км на ўсход ад Баранавіч.

Нямецкае войска адразу ж па спыненні наступу распачало пабудову абарончых узмацаваньняў, названыя пасьля “нямецкімі акопамі”. У Баранавічах месьціўся штаб адрэзку нямецкага ўсходняга фронту, які аднойчы наведваў кайзер Вільгельм ІІ.

У чэрвені 1916 распачаўся расейскі наступ на аўстрыйскім фронце, які прынёс вялікі посьпех і быў названы пасьля Брусілаўскім прарывам. На поўначы наступу баранавіцкі вучастак з нямецкага фронту быў найменш умацаваны. Абарону яго выконвала не кадравыя часткі, а Сілезкі ландверны корпус – гэтак званыя апалчэнцы. (Ландвер – гэта назва рэзэрву 2-й чаргі прызыву, у якім стаялі на ўліку пасьля войсковай службы да 39 год). Вучастак даўжынёю 136 км трымалі толькі тры нямецкія і дзьве аўстрыйскія дывізыі, маючы аднак значныя сілы артылерыі й добрыя ўмацаваньні. Таму расейскае камандваньне вырашыла нанесьці сюды галоўны ўдар, каб падтрымаць і разьвіць Брусілаўскі наступ на аўстра-венгэрскім фронце.

[рэдагаваць] 1-я атака

Першая атака на аўстра-нямецкія пазыцыі распачаліся а 5 гадзіне раніцы, ў аўторак 13 чэрвеня 1916 г. Праводзілі іх 3-я і 4-я рускія арміі. Моцны артылерыскі абстрэл нямецкай 4-й ландвернай дывізыі між Скарчава і чыгункай Варшава-Масква цягнуўся 12 гадзін. Нямецкія часткі перачакалі яго ў бетонных бліндажах. А 19 гадзіне рускі корпус грэнадзёраў і 81 дывізыя пяхоты ўдарылі на вучастку між Калдычэўскім возерам ды чыгуначнай лініяй Менск-Баранавічы. Мэтаю было прарыў нямецкага фронту і ўдар на Баранавічы. Немцы адкрылі заграджальны агонь па наступаючых рускіх ланцугах.

Некаторым расейскім часткам пашчасьціла ўварвацца ў нямецкія акопы, аднак іх амаль адразу ж выбівалі адтуль. Пасля сямі безвыніковых атак бой сціх. Найбольш гарачы бой разгарэўся каля Сталавіч. Пра страты кажа такі факт, што адно з умацаваньняў недалёка ад Торчыцаў было названая немцамі “Руская магіла”. Тамака немцы здолялі спыніць рускіх за 10 крокаў ад акопаў – пачалося жахлівае супрацстаяньне з выкарыстаннем ручных гранатаў.

Рускае камандваньне маючы колькасную перавагу не здоляла правільна скарыстацца рэзэрвамі. За гэты дзень загінула ці трапіла ў палон каля 7000 расейскіх салдат. Грэнадзерскі корпус быў амаль цалкам зьнішчаны. Захоплена было толькі адно нямецкае ўмацаваньне “Балотны холм” на захадзе вёскі Старыя Войкавічы. Аднак ранкам 14 чэрвеня пасьля артабстрэлу і штыхавой атакі немцы здолялі адбіць і яго. Пасьля на баранавіцкім вучасткі ўсё сціхла. Немцы з новым імпэтам пачалі аднаўляць свае ўмацаваньні, ствараць штучныя перашкоды, нацягваць новыя шэрагі калючага дроту. Рускія ж праводзілі перагрупіроўку войска, падрыхтоўку прыладаў для хуткага фарсіраваньня рэчкі Шчара. Падцягвалася цяжкая артылерыя. Новы наступ рыхтаваўся з улікам памылак. Яго мэтаю быў “Брэст-Літоўск праз Баранавічы”, дзеля падтрымкі Брусілаўскага прарыва.

[рэдагаваць] 2-я атака

2 ліпеня а 7 раніцы распачалася руская артпадрыхтоўка. Ў гэты час расейцы здолялі навесьці праз р. Шчару і р. Сервеч масткі. На вучастку Выгада-Карчава распачаўся наступ 4-й расейскай арміі ген. Рагозы ў склад якой уваходзілі акрамя грэнадзёраў Х, ХІХ, ХХV корпусы пяхоты, узмоцненыя 11 сібірскай дывізыяй і 112 дывізыяй пяхоты.

Ля Высокага і Скробава рускія салдаты захапілі 1-ю лінію аўстрыйскіх ўмацаваньняў. Было ўзята ў палон каля 3000 нямецкіх і аўстра-венгэрскіх жаўнераў. 3 ліпеня руская артылерыя пачала абстрэл 2-й лініі абароны праціўніка. 4 ліпеня зацятая бойка трывала каля вёсак Дарава, Літва і Гірава. Але захапіць 2-ю нямецкую лінію здолялі толькі на Дараўскам вучастку. Ў ночы пайшоў моцны лівень, што ператвараў акопы і рвы ў бурлівыя патокі. Гэтым скарысталіся немцыі і імклівай атакаю ў 7 гадзін раніцы выбілі рускіх з “Дараўскаы высаты”.

5 ліпеня рускія паспрабавалі прабіць аўстрыйскія часткі на вучастку Цырын-Выгада, але таксама былі адкінуты. Пасля гэтага баі на нейкі час сьціхлі.

Па словах ген. Рагозы, 6 ліпеня планаваліся артпадрыхтоўка і новы штурм ў накірунку Баранавіч, але гэткі спосаб быў прзынаны пасьпешным і неэфектыўным, таму дзеля перагрупіроўкі атака была адкладзена на 7 ліпеня.

Асноўныя атакі былі накіраваны на аўстрыйскія пазіцыя Цырын-Карчава і Крашын-Адахаўшчына. Аўстрыякі лічыліся менш стойкімі й на іх вучастках рускія мелі найбольшы поспех. Немцы ж ўмацавалі аўстрыйцаў баварскай кавалерыйская дывізыяй. Наступ распачаўся ў другой палове дня 7 ліпеня, у некаторых месцах даходзіла да рукапашных боек. Да вечара рускія захапілі центр 1-я лініі аўстрыйскага ХІІ корпусу недалёка вёскі Скробава. Зацятая бойка трывала тут да 16 гадзіны 9 ліпеня.

14 ліпеня а 17 гадзіне генерал Войрш распачаў контрнаступ. Пасьля моцнага артабстрэлу каля Скробава распачалася нямецкая атака. Пры навальніцы і залеве немцы вярнулі сабе некалішнюю сваю 1-ю лінію абароны. Спробы рускіх адбіць акопы назад былі безвыніковымі.

Зноў над фронтам усталявалася зацішша. Немцы ды аўтрыйцы аднаўлялі і ўмацоўвалі пашкоджаныя пазыцыі, рускія рыхтаваліся да новага наступу.

[рэдагаваць] 3-я атака

25 ліпеня ў раёне Агінскага каналу на поўначы вёскі Выгада распачалася новая расейская атака. На невялікі адрэзак 3 км меркаванага прарыву, быў нанесены артылерыйскі ўдар. Пасьля ў атаку пайшлі 55 і 67 дывізія 35 корпусу і 52 дывізія 3 Каўказкага корпусу. Абарону трымала 201 нямецкая дывізыя. Было адбіта некалькі хваляў атакі. Пад вечар расейцам пашчасьціла захапіць вучастак ў 150 метраў, але далей прабіцца не атрымалася. Да раніцы немцы здолелі адбіць і гэты вучастак. 26 ліпеня атака працягваецца на адцінках Адахаўшчыны-Скарчава і Дарава-Лабузы. У 7 гадзін 30 хвілін у атаку ўздымаецца 9 руская дывізія, але нясе вялікія страты, так і не здабыўшы нямецкіх умацаваньняў. У ночы польскі легіен на нейкі час умацоўваецца на “Балотным халме”, але да раніцы немцы выбіваюць і яго. 27 ліпеня безвыніковыя атакі пачынаюцца каля вёскі Лабузы і вёскі Дарава. Гэты жахлівы крывавы наступ скончыўся нічым толькі пад раніцу 29 ліпеня.

Гэты дзень лічыцца заканчэннем празванай пасьля Скробава-Гарадзішчанскай ці Баранавіцкай аперацыі. Больш на баранавіцкім вучастку актыўных баявых дзеянняў не адбывалася да канца І Сусьветнай вайны.

Страты расейскага войска ацэнваюцца ў 40 тысяч забітых і 60 тысяч параненых. Страты нямецкіх войск пад камандваньнем ген. Войрша – каля 8 тысяч забітымі й параненымі, пры гэтым 16-я аўстрыйская дывізыя мусіла адысьці з фронту з-за панесеных ёю вельмі вялікіх страт. На яе вучастку адбыліся найбольш крывавыя баі.

Расейскі наступ на баранавіцкім участку быў няўдалы, бо не дасягнуў пастаўленых мэтаў. Аднак ён затрымаў групу Войрша, якая нават была ўзмоцнена між першай і другой атакамі. Гэтыя сілы не маглі быць ужытыя ў праціўнікам іншым месцы.

На сёняшні дзень пра месцы зацятых баёў напамінаюць толькі нешматлікія нямецкія могілкі (рускія нажаль амаль не захаваліся), бетонныя нямецкія бліндажы і доты, ды парэшткі акопаў, што засталіся ў навакольных лясах.