GNU/Linux
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Прапануецца аб'яднаць гэтую старонку з Linux. Абмяркуйце гэтую прапанову ў разьдзеле «абмеркаваньне» старонкі.
Шаблён:Картка АС
![]() |
Гэта — машынны пераклад артыкула. З прычыны недасканаласьці сучасных машынных (праграмных) перакладнікаў ён можа утрымліваць пэўную колькасьць граматычных альбо моўных памылак. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, выправіўшы яго, для гэтага націсьніце спасылку «Рэдагаваць». |
- Гэта артыкул аб аперацыйнай сістэме, якую звычайна завуць проста «Linux». Аб ядры гэтае аперацыйнае сістэмы, таксама званым «Linux», гл. Linux (ядро).
GNU/Linux (прамаўляецца «ці хілю?нукс») — вольная UNIX-падобная аперацыйная сістэма. Яна заснаваная на сістэмных праграмах, распрацаваных у рамках праекту GNU, і на ядры Linux. Звычайна, па гістарычных чынніках і для сцісласці, гэтая сістэма завецца проста «Linux».
Да аперацыйнай сістэмы GNU/Linux таксама часта адносяць праграмы, якія дапаўняюць гэтую аперацыйную сістэму, і прыкладныя праграмы, што робяць яе паўнавартаснаю шматфункцыянальнаю аперацыйнаю серадаю.
У адрозненне ад большасці іншых аперацыйных сістэмаў, GNU/Linux не мае адзінае «афіцыйнае» камплектацыі. Замест гэтага GNU/Linux пастаўляецца ў вялікай колькасці так званых дыстрыбутываў, у якіх праграмы GNU злучаюцца з ядром Linux і іншымі праграмамі. Найболей вядомымі дыстрыбутывамі GNU/Linux з'яўляюцца Slackware, Red Hat, Fedora Core, Mandriva, SuSE, Debian, Gentoo, Ubuntu. З дыстрыбутываў расійскіх распрацоўнікаў найболей вядомыя ALT Linux і ASPLinux.
Зьмест |
[рэдагаваць] Распрацоўка
У адрозненне ад Microsoft Windows, Mac OS (Mac OS X) і камерцыйных UNIX-падобных сістэмаў, GNU/Linux не мае геаграфічнага цэнтра распрацоўкі. Няма і арганізацыі, якая валодала бы гэтаю сістэмаю; няма нават адзінага кардынацыйнага цэнтра. Праграмы для GNU/Linux — вынік працы тысячаў праектаў. Некаторыя з гэтых праектаў цэнтралізаваныя, некаторыя засяроджаныя ў фірмах, але большасць аб'ядноўваюць праграмістов са ўсяго святла, якія знаёмыя толькі па перапісцы. Стварыць свой праект або далучыцца да ўжо наяўнаму можа любы і, у выпадку поспеху, вынікі працы стануць вядомыя мільёнам карыстачоў. Карыстачы прымаюць удзел у тэставанні вольных праграмаў, маюць зносіны з распрацоўнікамі напроста, што дазваляе хутка знаходзіць і выпраўляць памылкі і рэалізоўваць новыя магчымасці.
Менавіта такая гнуткая і дынамічная сістэма распрацоўкі, немагчымая для праектаў з зачыненым кодам, вызначае выключную эканамічную эфектыўнасць GNU/Linux. Нізкі кошт вольных распрацоўкаў, адладжаныя механізмы тэставання і распаўсюджванні, прыцягненне людзёў з розных краінаў, якія валодаюць розным бачаннем праблемаў, абарона кода ліцэнзіяю GPL — усё гэта стала чыннікам поспеху вольных праграмаў. [1]
Вядома, такая высокая эфектыўнасць распрацоўкі не магла не зацікавіць буйныя фірмы, якія сталі адчыняць свае праекты. Так з'явіліся Mozilla (Netscape, AOL), OpenOffice.org (Sun), вольны клон Interbase (Borland) — Firebird, SAP DB (SAP). IBM спрыяла пераносу GNU/Linux на свае мэйнфрэймы.
З іншага боку, адчынены код значна зніжае сабекошт распрацоўкі зачыненых сістэмаў для Linux і дазваляе знізіць кошт рашэння для карыстача. Вось чаму Linux стала платформаю, часта рэкамендуемае для такіх прадуктаў, як Oracle Database, DB2, Informix, SyBase, SAP R3, Domino.
Супольнасць GNU/Linux падтрымлівае сувязь пасродкам групаў карыстачоў Linux.
[рэдагаваць] Дыстрыбутывы GNU/Linux
Большасць карыстачоў для ўсталёўкі GNU/Linux выкарыстаюць дыстрыбутывы. Дыстрыбутыў — гэта не проста набор праграмаў, а шэраг рашэнняў для розных задачаў карыстачоў, аб'яднаных адзінымі сістэмамі ўсталёўкі, кіраванні і абнаўленні пакетаў, налады і падтрымкі. Самыя распаўсюджаныя ў свеце дыстрыбутывы:
- амерыканскі Red Hat і яго спадчыннік Fedora Core;
- нямецкі SuSE;
- французскі Mandriva (былы Mandrake);
- не які мае нацыянальнае прыналежнасці міжнародны дыстрыбутыў Debian GNU/Linux;
- адзін з самых старых дыстрыбутываў Slackware;
- параўнальна малады і актыўна які развіваецца дыстрыбутыў Gentoo;
- вельмі малады, але перспектыўны дыстрыбутыў Ubuntu Linux і яго форк Kubuntu Linux, выкарыстоўвалы KDE замест Gnome.
Апроч пералічаных, існуе мноства іншых дыстрыбутываў, як якія базуюцца на пералічаных, так і створаных з нуля і часцяком прызначаных для выканання абмежаванай колькасці задачаў. Кожны з іх мае сваю канцэпцыю, свой набор пакетаў, свае вартасці і недахопы. Ні адзін не можа задаволіць усіх карыстачоў, а таму побач з лідэрамі шчасна існуюць іншыя фірмы і аб'яднанні праграмістаў, якія прапануюць свае рашэнні, свае дыстрыбутывы, свае паслугі. Існуе мноства LiveCD, пабудаваных на аснове GNU/Linux, напрыклад, Knoppix. LiveCD дазваляе запускаць GNU/Linux непасрэдна з кампакт-дыска, без усталёўкі на цвёрды дыск.
Для жадаючых дасканала разабрацца з GNU/Linux падыдзе любы з дыстрыбутываў, аднак даволі часта для гэтае мэты выкарыстоўваюцца так званыя source-based дыстрыбутывы, гэта значыць якія прадугледжваюць самастойную зборку ўсіх (або часткі) кампанентаў з зыходных кодаў, такія як LFS, Gentoo або CRUX.
Найболей поўны спіс дыстрыбутываў GNU/Linux з кароткім апісаннем.
[рэдагаваць] Праграмы
- Праграмы UNIX-падобных аперацыйных сістэмаў
[рэдагаваць] Гл. таксама
- LinuxFest
- Linux Professional Institute
- Гісторыя Linux
Шаблён:Unix-like
[рэдагаваць] Перыёдыка
- Часопіс Linux Format
[рэдагаваць] Спасылкі
[рэдагаваць] Рускамоўныя рэсурсы(трэба дадаць беларускамоўныя парталы)
- IBM developerWorks. Падзел па Linux. Артыкулы, агляды, навучальныя дапаможнікі
- Opensource.com.ua
- Linux @ dmoz.org
- Linux.org.ru
- gnuplanet.ru
- АС Linux і вольнае ПА
- linux.opennet.ru
- linuxcenter.ru
- Руская версія «Linux Gazette»
- Спіс сайтаў якія публікуюць Linux навіны
- Усё аб Linux
- Расійскі інфармацыйны сервер для дасведчаных і распачыналых карыстачоў Linux
- Аб пінгвінах на рускім
- Віртуальная энцыклапедыя «Linux па-руску»
- Лінукс у пяць хвілінаў
- Усё аб Лінукс па-руску
- Russian UNIX Forums
- Агляд дыстрыбутываў Linux
- Варонежскі Linux партал
- Варонежская група карыстачоў вольных дериватов Unix
- Wiki сістэма прысвечаная аперацыйным сістэмам і праграмаванню
- Нататкі лінуксоіда (сайт звычайнага лінукс-карыстача)
- Партал для карыстачоў і адміністратараў Linux
[рэдагаваць] Форумы аб Linux
- Форум Opensource.com.ua
- Форум карыстачоў Linux
- Форум карыстачоў і распрацоўнікаў GNU софту
- Linux OS - дыскусійная група Google карыстачоў Лінукс
[рэдагаваць] Англамоўныя рэсурсы
- Іерархія ўзаемаадносінаў дыстрыбутываў GNU/Linux
- Жартоўны праект-фантазія Jesux (праект дыстрыбутыва Linuх, арыентаваны на карыстачоў-хрысціянаў)
- Linux Tutorial: C++ Software Development
[рэдагаваць] Артыкулы
- Гісторыя Linux у Расіі У. А. Костромин
[рэдагаваць] Расійскія фірмы
- ASP Linux
- ALT Linux
- LinuxCenter
- НВА «Сетка»
- Etersoft
- Linux-online
- Лінукс Инк
- Старонкі Кіраўніцтвы Linux
Шаблён:Дыстрыбутывы Лінукс