Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Летувы
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
![]() |
Гэты артыкул патрабуе ўдакладненьня артаграфіі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, адрэдагаваўшы яго. (дапамога) |
![]() |
Гэты артыкул не адпавядае стандартам Вікі-фарматаваньня. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, адрэдагаваўшы яго. (дапамога) |
Адміністрацыйнае дзяленьне Летувы
Зьмест |
[рэдагаваць] Гісторыя
[рэдагаваць] Расейская імпэрыя
Літва 1867—1914 пасьля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай і далучэння да Расейскай Імпэрыі заходне-беларускіх і літоўскіх земель (1795) большая частка сучаснай тэрыторыі Летувы ўвайшла ў Віленскую губерню. Першапачаткова дзялілася на паветы Браслаўскі (пасля Новаалександраўскі), Віленскі, Вількамірскі, Завілейскі, Ковенскі, Ашмянскі, Росіенскі, Цельшыцкі, Трокскі, Упіцкі (Понявежскі), Шавельскі. У 1797 падчас адміністрацыйна-тэрытарыяльных рэформ Паўла I зьліта са Слонімскай губерняй у адну Літоўскую губерню з губернскім кіраваньнем у Вільні.
Пры Аляксандры I Літоўская губерня ў 1801 падзеленая на Віленскую губерню (да 1840 звалася Літоўска-Віленскай губерняй) і Гарадзенскую губерню (ранейшая Слонімская губерня).
У 1843 частка тэрыторыі ўвайшла ў склад ізноў утворанай Ковенскай губерні. У складзе Віленскай губерні засталіся Віленскі, Ашмянскі, Свянцянскі (Завілейскі) і Трокскі паветы, а таксама перададзеныя з Гарадзенскай губерні Лідскі і з Менскай губерні — Вілейскі і Дзісненскі паветы.
[рэдагаваць] Літоўская Рэспубліка
Пасьля Першай сусьветнай вайны ў незалежнай Літоўскай Рэспубліцы асноўнымі адзінкамі адміністрацыйнага дзялення, праведзенага ў 1919—1921 былі паветы і воласці (літ. valscius). У кожнай воласці павінна было пражываць каля 5 000 жыхароў; воласці ў сваю чаргу дзяліліся на староствы (літ. seniunija) з колькасцю насельніцтва каля 100 чалавек.
Тэрыторыя дзялілася на 21 павет (літ. apskritis), у якіх было 249 воласцяў; правамі самакіравання карыстаўся 31 горад, з іх 10 былі першаразраднымі (не ўдзельнічалі ў самакіраваньні паветаў), астатнія - гарадамі другога разраду (удзельнічалі ў самакіраванні паветаў). Воласьці дзяліліся на староствы. Воласьці асноўваліся і ліквідаваліся рашэньнем Рады міністраў. Правы самакіраваньня надаваліся гарадам кабінетам міністраў.
Чатыром найбуйным гарадам (Коўна, Панявеж, Шаўлі, Вількамір) былі прадстаўленыя правы паветаў. Пры гэтым большая частка Сейненского павета з часовым цэнтрам у Лаздіяй і Трокскага павета з часовым цэнтрам у Кайшадорысе рэальна знаходзіліся на польскай тэрыторыі. Асобную адміністрацыйную адзінку ўтвараў Клайпедзкі край з Клайпедай і трыма акругамі.
У ваенна-адміністрацыйным дачыненні краіна дзялілася на тры вайсковыя акругі (Ковенаская, Мар'ямпальская, Панявежская), кожная зь якіх складалася з трох мабілізацыйных раёнаў.
[рэдагаваць] Літоўская ССР
20 ліпеня 1950 у Літоўскай ССР ранейшае адміністрацыйнае дзяленне на паветы, воласці і апілінкі (літ. apylinke, гэта значыць «ваколіца», адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка менш раёна з уласным самакіраваннем, аналог сельсавета) было заменена савецкім на вобласьці, раёны і апілінкі. Першапачаткова было чатыры вобласьці (Віленская, Ковенская, Клайпедзкая і Шавельская) і 87 раёнаў. 29 траўня 1953 вобласці былі ліквідаваныя; апілінкі узбуйняліся (у 1954 — 1224, у 1963 — 653). У 1957 была препрынята спроба пераразмеркаваць тэрыторыю, кіруючыся вытворча-тэрытарыяльным прынцыпам (саўнаргасы).
У 1963 тэрыторыя Літоўскай ССР дзялілася на 41 раён, 89 гарадоў, 25 пасёлкаў гарадскога тыпу.
У апошнія гады існавання Літоўскай ССР тэрыторыя дзялілася на 44 сельскіх раёны і 11 гарадоў рэспубліканскага падначалення (у 1960-е іх налічвалася 9, без Алітуса і Капсукаса). Самыя буйныя гарады Вільня і Коўна, акрамя таго, дзяліліся на гарадзкія раёны (усяго 7). Сельскія раёны дзяліліся на апілінкі і ўключалі 22 пасёлкі гарадскога тыпу і 81 горад раённага падначаленьня.
[рэдагаваць] Паветы
№ | Павет (apskritis) |
Цэнтар | Плошча, км² | Насельніцтва | |
---|---|---|---|---|---|
1 | ![]() |
Клайпеда | 5209 | 386 100 | |
2 | ![]() |
Коўна | 8060 | 702 100 | |
3 | ![]() |
Мар'ямпаль | 4463 | 188 800 | |
4 | ![]() |
Аліта | 5425 | 188 000 | |
5 | ![]() |
Панявеж | 7881 | 300 300 | |
6 | ![]() |
Шаўлі | 8540 | 370 400 | |
7 | ![]() |
Таўрогі | 4411 | 134 300 | |
8 | ![]() |
Цяльшы | 4350 | 180 000 | |
9 | ![]() |
Уцяна | 7201 | 186 400 | |
10 | ![]() |
Вільня | 9760 | 850 700 |