Станіслаў Богуш-Сестранцэвіч

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Богуш-Сестранцэвіч, Станіслаў (3 верасьня 17311 сьнежня 1826)

Нарадзіўся ў маёнтку Залікі Троцкага ваяводзтва. Быў ахрышчаны ў Заблудзкім прыходзе. Яго бацька быў старадубскім кусташам, кальвіністам паводле веравызнаньня, маці — Карнэлія з Адзінцовых — каталічкай.

[рэдагаваць] Кальвінісцкая маладосьць

Станіслаў, зьяўляючыся кальвіністам, вучыўся ў Слуцкай кальвінісцкай гімназіі, затым ва ўнівэрсытэце ў Франкфурце. Потым падарожнічаў па Эўропе, быў у Амстэрдаме і Лёндане, служыў у пяхоце прускага войска, у літоўскай кавалерыі. У 1761 годзе пайшоў у адстаўку ў чыне капітана.

За час службы ў войску ён багацьця не нажыў. Таму ўладкаваўся настаўнікам да князя Радзівіла. У гэты час ён зьмяніў сваё веравызнаньне і стаў каталіком. Паспрыяць гэтаму маглі розныя прычыны: магчыма, гэта вяртаньне да веры маці; альбо няўдалае каханьне, калі дзяўчына не пажадала выйсьці замуж за кальвініста, але і не дачакалася, пакуль ён зьменіць веру; або цікавасьць каталіцкага ордэна піяраў да вельмі адукаванага маладога чалавека; або звычайна жаданьне зрабіць кар'еру.

[рэдагаваць] Каталіцкая дзейнасьць

У 1762 годзе Станіслаў Сестранцэвіч праслухаў курс багаслоўя ў галоўнай калегіі піяраў у Варшаве, у 1763 годзе быў пасьвечаны ў духоўнае званьне, а празь дзесяць гадоў стаў біскупам.

У 1780 годзе Кацярына II просіць папу Пія VI пра дазвол стварыць у Беларусі каталіцкае арцыбіскупства са сталіцай у Магілёве пад кіраўніцтвам Сестранцэвіча. Арцыбіскупства складалася з касьцёлаў у Магілёўскай, Віцебскай і Кіеўскай губэрнях і ў цэнтральнай частцы Расеі. Сестранцэвіч жыў у Магілёве з 1780 года па канец 18 стагодзьдзя.

Новы арцыбіскуп аб'ехаў амаль усе касьцёлы і кляштары Беларусі.

У 1774 годзе ў Магілёве ён заснаваў друкарню, у якой друкаваліся духоўная і сьвецкая літаратура, урадавыя пастановы.

З 1783 годзе пачаў працаваць заснаваны Сестранцэвічам тэатар, кіраўніком якога быў А. Жукоўскі, а мастаком — А. Главацкі. У гэтым жа годзе была пастаўленая напісаная Сестранцэвічам трагедыя ў вершах “Гіцыя ў Таўрыдзе”, а ў 1788 годзе — яшчэ адна яго яго п'еса — трагедыя ў пяці дзеях “Ора”.

У 1793 годзе ў Магілёве была выдадзеная кніга Сестранцэвіча “Аб Заходняй Русі” (па польскай мове). Пазьней ён напісаў “Гісторыю Таўрыі” (1800), “Аб паходжаньні славян і сарматаў” (1812). Акрамя таго ў рукапісах Сестранцэвіч пакінуў паэмы “Выратаваны кароль”, “Аб узяцьці Ачакава”, дасьледаваньне аб літоўскай (беларускай) мове і яе слоўнік.

У 1813 годзе яго абралі прэзыдэнтам Вольнага эканамічнага таварыства і часова — прэзыдэнтам Расейскай Акадэміі навук.

Да канца жыцьця Сестранцэвіч заставаўся арцыбіскупам Магілёўскім, мітрапалітам рыма-каталіцкіх цэркваў Расеі, адміністратарам Віленскай вакантнай эпархіі, старшынёй рыма-каталіцкай духоўнай калегіі.

Ён быў кавалерам ордэнаў Андрэя Першазваннага, Аляксандра Неўскага, крыжа Уладзіміра Вялікага і Анны першай ступені, Белага арла сьвятога Станіслава і Яна Ерусалімскага.

Станіслаў Сестранцэвіч быў някепскім гаспадаром — ён здолеў заснаваць бровар і суконную фабрыку. У яго працавалі друкары і дываноўшчыкі, ён меў цудоўную аранжарэю ў Буйнічах. Зямельныя валоданьні ён здаваў у арэнду.

Уласную маёмасьць Богуш-Сестранцэвіч завяшчаў сваякам; бібліятэку (3 тысяч тамоў), грашовыя сродкі (20 тысяч рублёў), розныя навуковыя рэчы і прылады — касьцёлу сьвятога Станіслава ў Пецярбургу; дом у Магілёве — Магілёўскай рыма-каталіцкай кансісторыі. Яго прыслугу нашчадкі павінныя былі дпусьціць на волю.

Памёр Станіслаў Богуш-Сестранцэвіч на 96 годзе жыцьця, і быў пахаваны ў касьцёле сьвятога Станіслава ў Пецярбургу.

На іншых мовах