Альпы
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
А́льпы (па-нямецку: Alpen, па-француску: Alpes, па-італьянску: Alpi, па-славенску: Alpe) — самыя высокія горы Эўропы, знаходзяцца на тэрыторыі Францыі, Італіі, Швэйцарыі, Германіі, Аўстрыі, Ліхтэнштэйна і Славеніі.
Зьмест |
[рэдагаваць] Месцазнаходжаньне і падзел
Альпы маюць выгляд складанай сыстэм хрыбтоў, якая цягнецца дугой ад Міжземнага мора да дунайскай раўніны. Даўжыня каля 1.200 км (па ўнутранаму боку дугі каля 750 км), шырыня да 260 км. Далінай паміж Бадэнскім возерам і возерам Камо дзеляцца на больш высокія Заходнія Альпы (вышыня да 4.807 мэтраў, гара Манблан) і больш нізкія і шырокія Ўсходнія Альпы (да 4.049 мэтраў, гара Бердзіна).
[рэдагаваць] Геалёгія
Альпы створаны ў асноўным тэктанічнымі зрухамі альпійскага пэрыяд гараўзьнікненьня. Самая высокая — цэнтральная частка Альпаў складаецца са старажытных крышталічных (гнейсы, сьлюдзяныя сланцы) і мэтамарфічных (кварцава-філітавыя сланцы) парод, вызначаецца горным, рэльефам з шырокім распаўсюджваньнем лядоўняў (1.200 лядоўняў, агульнай плошчай 4.000 км2).
[рэдагаваць] Назва
Паходжаньне назвы незразумелае, некаторыя дасьледчыкі зьвязваюць яе з кельцкім коранем alb, які азначае “вышыня”, іншыя зьвязваюць з лацінскім albus — “белы”, што боль падыходзіць да альпійскіх вяршынь. Другая гіпотэза менш верагодная, таму што на тэрыторыі ўсяго горнага ланцуга азначэньне “alp” адносіцца да высакагорных паш, а не да вяршынь.
[рэдагаваць] Клімат
Альпы — важны кліматаабразуючы фактар Эўропы. На поўнач і захад ад іх разьмешчаны тэрыторыі з умераным кліматам, на поўдзень — субтрапічны міжземнаморскі клімат. Ападкаў на заходніх і паўночна-заходніх схілах 1.500 – 2.000 мм, месцамі да 4 000 мм у год. У Альпах бяруць крыніцы Рэйн, Рона, По, Адзіджэ, правыя прытокі Дуная. Шмат азёраў лядовага і тэктанічна-лядовага паходжаньня (Бадэнскае, Жэнэўскае, Кома, Лага-Маджорэ і іншыя).
Добра бачна вышынная паяснасьць клімата. Да вышыні 800 м клімат умерана цёплы, на паўднёвых схілах — міжземнаморскі, шмат вінаграднікаў, садоў, палёў, міжземнаморская расьліннасьць, шырокаліставыя лясы. На вышыні 800 – 1 800 м клімат умераны, вільготны; шырокаліставыя лясы паступова замяшчаюцца хваёвымі. Да вышыні 2 200 – 2 300 м клімат субальпічны, халодны. Пераважаюць кусты і лугі. Вышэй, да мяжы вечных сьнягоў — альпійскі пояс з халодным кліматам, пераважаюць альпійскія лугі, большую частку года пакрытых сьнегам. Яшчэ вышэй — пояс з лядоўнямі, сьнегам, камяністымі схіламі.
Альпы — раён з разьвітай інфраструктурай міжнароднага турызму, альпінізму і горналыжнага спорту.
[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі
Альпы — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў