Чарльз Дарвін

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Дарвін у 1880 годзе
Дарвін у 1880 годзе

Чарльз Роберт Дарвін (12 лютага 180919 красавіка 1882) — вядомы брытанскі прыродазнаўца, стваральнік тэорыі эвалюцыі ў біялёгіі. Калі ён прапанаваў і даказаў тэорыю, паводле якой усе віды ўзьніклі ў выніку эвалюцыі і паходзяць ад аднаго ці некалькіх агульных прародзічаў. Адным з асноўных паняцьцяў тэорыі быў натуральны адбор. Яшчэ пры жыцьці Дарвіна ягоная ідэя, паводле якой мае месца эвалюцыя, была прызнаная навуковай супольнасьцю і ўсім грамадзтвам. У той жа час вучэньне пра натуральны адбор заняла галоўнае месца ў тлумачэньні эвалюцыі толькі ў 1930-я, зараз жа яно стала падмуркам сучаснай тэорыі эвалюцыі. У зьмененай форме тэорыя Дарвіна па сёньняшні дзень застаецца адной з асноўных у біялёгіі, паколькі яна тлумачыць шматлікасьць біялягічных відаў[1].

Цікавасьць да натуральнай гісторыі Дарвін выявіў падчас вучобы ва Ўнівэрсытэце Эдынбурга, дзе ён вывучаў спачатку мэдыцыну, а потым тэалёгію. Падчас пяцігадовага падарожжа на караблі Бігл (18311836), Чарльз Дарвін заняўся геалягічнымі дасьледаваньнямі і правёў назіраньні, якія даказвалі актуальістычныя ідэі Чарльза Лаела. Апублікаваньне падарожных запісаў Дарвіна зрабіла яго вядомым публіцыстам. Ён заняўся праблемай геаграфічнага разьмеркаваньня ў дзікай прыродзе, сабраў калекцыю акамянеласьцяў, дасьледаваў зьмяненьне відаў. Першыя ідэі пра натуральны адбор узьніклі ў Дарвіна ў 1838 годзе. Паколькі раней аналягічныя ідэі лічыліся ерэтычнымі, ён давяраў іх толькі самым блізкім сябрам, у той жа час працягваў дасьледаваньні. У 1858 годзе Дарвін атрымаў ад Альфрэда Расэла Ўоласа эсэ, у якім апісвалася тэорыя падобная да дарвінаўскай. Гэта прымусіла іх абодвух апублікаваць свае тэорыі разам.[2]

Кніга «Паходжаньне відаў» пабачыла сьвет у 1859 годзе. У ёй апісваўся працэс эвалюцыі ад агульнага продка, што стала навуковым тлумачэньнем шматлікасьці відаў у прыродзе. Дарвін вывучаў эвалюцыю чалавека і палавы адбор, пасьля чаго выдаў кнігу «Паходжаньне чалавека і адбор у дачыненьні да полу», потым яшчэ «Тлумачэньне эмоцыяў чалавека і жывёлаў». Дасьледаваньні расьлінаў былі апублікаваныя яшчэ ў некалькіх кнігах. Апошняя кніга Дарвіна была прысьвечаная чарвякам і іхняму ўзьдзеяньню на глебу.

[рэдагаваць] Крыніцы

  1. Поўны збор твораў Чарльза Дарвіна ў сеціве - Біяграфія. darwin-online.org.uk. Спасылка правераная 21 ліпеня 2007.
  2. Урэшце Дарвін. Амэрыканскі музэй гісторыі прыроды. Крыніца правераная 21 ліпеня 2007 году.

[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі

 Чарльз Дарвінсховішча мультымэдыйных матэрыялаў