Францыя
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
![]() |
Гэта — накід артыкула. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, напісаўшы яго. |
Рэспу́бліка Фра́нцыя альбо Фра́нцыя (па-француску: République française альбо France) — краіна, чыя асноўная частка знаходзіцца ў Заходняй Эўропе, паміж Бэльгіяй, Люксэмбургам, Нямеччынай, Швайцарыяй, Італіяй і Манака на ўсходзе, Андорай і Гішпаніяй на поўдні, і аддзеленая пралівам Ля-Манш ад Вялікабрытаніі на поўначы. Таксама ў Францыю ўваходзяць тэрыторыі, разьмешчаныя на розных кантынентах.
|
|||||
Нацыянальны дэвіз: Liberté, Égalité, Fraternité | |||||
![]() |
|||||
Афіцыйная мова | Француская | ||||
Сталіца | Парыж | ||||
Найбуйнейшы горад | Парыж | ||||
Урад | Рэспубліка Жак Шырак Дамінік дэ Вільпэн |
||||
Плошча - Агульная - % вады |
40-е месца ў сьвеце 674.843 км2 0,26% |
||||
Насельніцтва - Агульнае (2005) - Шчыльнасьць |
20-е месца ў сьвеце 63.056.200 111/км² |
||||
СУП - Агульны (2004) - на душу насельніцтва |
5-е месца ў сьвеце $2003 млрд $29.320 |
||||
Валюта | Эўра (€ ) |
||||
Часавы пас - улетку |
CET (UTC+1) СEST (UTC+2) |
||||
Незалежнасьць |
843 | ||||
Дзяржаўны гімн | La Marseillaise | ||||
Аўтамабільны знак | F | ||||
Дамэн верхняга ўзроўню | .fr | ||||
Тэлефонны код | +33 |
||||
Зьмест |
[рэдагаваць] Гісторыя
Асноўны артыкул: Гісторыя Францыі
[рэдагаваць] Палітыка
Сыстэма палітычных ўстаноў сучаснай Францыі вызначана Канстытуцыяй V Рэспублікі, прынятай 4 кастрычніка 1958 года. Некаторыя асобныя пункты Канстытуцыі пазьней пераглядаліся:
- у 1962 было прынята вырашэньне аб абраньні прэзідэнта Францускай Рэспублікі шляхам агульных прамых выбараў;
- у 1993 годзе быў прыняты новы акт на прадмет угалоўнай адказнасьці членаў урада;
- у 1995 годзе былі прыняты пастановы аб агульным паседжаньні Парлямэнта і пашырэньні кола ўдзельнікаў рэферэндума;
- у 1998 годзе былі прыняты пераходныя палажэньні аб статусе Новай Каледоніі;
- у 1999 годзе быў утвораны Эканамічны і фінансавы зьвяз, было прынята палажэньне аб аднолькавых доступе мужчын і жанчын да выбарчых мандатаў і выбарчых пасад, а таксама была прызнана юрысдыкцыя/такая ўстанова як Міжнародны суд па ўгалоўных справах;
- у 2000 годзе паўнамоцтвы прэзідэнта Францыі былі скарочаныя.
[рэдагаваць] Канстытуцыйны савет
Канстытуцыйны савет Францускай Рэспублікі складаецца зь дзевяці членаў. Яго функцыя - сачыць за правільным правядзеньнем выбараў і за адпаведнасьцю Канстытуцыі арганічных законаў, а таксама падканстытуцыйных законаў.
[рэдагаваць] Прэзідэнт Францускай Рэспублікі
Кіраўнік дзяржавы абіраецца на пяць гадоў шляхам прамога ўсеагульнага галасаваньня (пяцігадовы тэрмін прэзідэнцкага мандату быў вызначаны рэферэндумам 27 верасьня 2000 года).
На дадзены момант пятым прэзідэнтам Францыі зьяўляецца Жак Шырак, абраны 7 траўня 1995 года і пераабраны 5 траўня 2002 года.
Адпаведна Артыкулу 8 Канстытуцыі, прэзідэнт прызначае прэм'ер-міністра і, па прапанове апошняга, членаў урада.
Адпаведна Артыкулу 16 Канстытуцыі, прэзідэнт кіруе Нарадай міністраў, ратыфікуе законы, а таксама выконвае абавязкі галоўнага кіраўніка арміі. Прэзідэнт мае права распусьціць Нацыянальны сход і, у выпадку сур'ёзнага палітычнага крызісу, прынять чразвычайныя паўнамоцтвы.
[рэдагаваць] Прэмьер-міністар і ўрад
Пад кіраўніцтвам прэм'ер-міністра ўрад вызначае і праводзіць палітыку францускай нацыі.
Урад адказвае за сваю дзейнасьць перад Парлямэнтам (артыкул 20 Канстытуцыі).
Прэм'ер-міністар ажыцьцяўляе кіраваньне дзейнасьцю ўрада і забясьпечвае выкананьне законаў (артыкул 21 Канстытуцыі). 6 траўня 2002 года прэм'ер-міністрам Францыі быў прызначаны Жан-П'ер Рафарэн.
[рэдагаваць] Парлямэнт
Парлямэнт Французскай Рэспублікі мае дзвюхпалатную структуру і складаецца з Сэнату і Нацыянальны сходу. Па-за функцыяй кантролю над урадам, абедзьве палаты распрацоўваюць і галасуюць за тыя ці іншыя законы. У выпадку нязгоды палат адна з адной канчатковае вырашэньне выносіць Нацыянальны сход.
- Сэнат
Сэнатары цяперашняга Сэнату былі абраныя на ўскосных усеагульных выбарах ў 2003 годзе на 6 гадоў (раней Сэнат абіраўся на 9-гадовы тэрмін). Кожныя тры гады Сэнат на палову абнаўляецца. Апошняе ўзнаўленьне мела месца ў верасьні 2004 года.
- Нацыянальны сход
Нацыянальны сход складаецца з дэпутатаў, якія абіраюцца на прамых усеагульных выбарах на 5 гадоў. Апошнія выбары ў Нацыянальны сход адбыліся ў чэрвені 2002 года.
[рэдагаваць] Адміністрацыйны падзел
Француская Рэспубліка складаецца зь мэтраполіі, 4 заморскіх дэпартамэнтаў, 5 адміністратыўна-тэрытарыяльных утварэньняў і 1 адміністратыўна-тэрытарыяльнага ўтварэння sui generis.
Француская мэтраполія падзелена на 22 рэгіёны, якія, у сваю чаргу, падзяляюцца на 96 дэпартаментаў.
Заморскія дэпартамэнты (départements d'outre-mer, DOM) Францыі: Гвадэлупа, Мартыніка, Гаяна, Рэюньён.
Адміністратыўна-тэрытарыяльныя ўтварэньні (collectivités d'outre-mer), ці заморскія тэрыторыі Францыі: Француская Палінэзія, Уоліс і Футуна, Маёт, Паўднёвыя і Антарктычныя землі.
Адміністратыўна-тэрытарыяльнае ўтварэнне sui generis - гэта Новая Каледонія.
[рэдагаваць] Геаграфія
Асноўны артыкул: Геаграфія Францыі
[рэдагаваць] Эканоміка
Асноўны артыкул: Эканоміка Францыі
[рэдагаваць] Дэмаграфія
У 2004 годзе насельніцтва Францыі складала 60 мільёнаў чалавек.
Шчыльнасьць насельніцтва: 111 жыхароў на 1 кв.км.
У Францыі налічваецца 73 гарадзкія зоны, у кожнай зь якіх жывуць больш за 100 000 чалавек. Пяць найбуйнейшых гарадзкіх зон:
-
Найбуйнейшыя гарадзкія зоны Насельніцтва ў 2002 годзе Парыж 11,2 мільёны Ліон 1,7 мільёны Марсэль-Экс-ан-Праванс 1,5 мільёны Ліль 1,2 мільёны Тулуза 1 мільён
[рэдагаваць] Культура
Асноўны артыкул: Француская культура
[рэдагаваць] Рознае
[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі
Краіны Эўропы |
---|
Азэрбайджан | Альбанія | Андора | Армэнія | Аўстрыя | Баўгарыя | Беларусь | Босьнія і Герцагавіна | Бэльгія | Ватыкан | Вугоршчына | Вялікабрытанія | Гішпанія | Грузія | Грэцыя | Данія | Ірляндыя | Ісьляндыя | Італія | Казахстан¹ | Кіпр | Латвія | Летува | Ліхтэнштайн | Люксэмбург | Малдова | Мальта | Манака | Нарвэгія | Нідэрлянды | Нямеччына | Партугалія | Польшча | Расея¹ | Рэспубліка Македонія | Румынія | Сан-Марына | Славаччына | Славенія | Сэрбія | Турцыя¹ | Украіна | Фінляндыя | Францыя | Харватыя | Чарнагорыя | Чэхія | Швайцарыя | Швэцыя | Эстонія |
Залежныя тэрыторыі: Акратыры | Выспа Мэн | Гернсі | Гібралтар | Ян Маен | Джэрсі | Дэкелія | Свальбард | Фарэрскія выспы |
¹ Часткова знаходзіцца ў Азіі |