Станіслаў Гайдукевіч
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Гайдукевіч, Станіслаў Сільвестравіч (13 сакавіка 1876 – 25 траўня 1937) — беларускі архітэктар.
Нарадзіўся ў шляхецкай сям'і. Спачатку вучыўся ў вучылішчы землямераў, а потым атрымаў выдатную адукацыю ў Пецярбурскай акадэміі мастацтваў у 1910 годзе. Пасьля атрыманьня дыплёму, малады дойлід вярнуўся ў Менск.
Ужо праз два гады па яго праекту быў пабудаваны жылы дом на вуліцы Захар'еўскай. І, на шчасьце, дом захаваўся й зараз ён упрыгожвае плошчу Незалежнасьці (дом № 17) на вуліцы Савецкай, побач з Чырвоным касьцёлам. Архітэктуру гэтага будынка адрозьнівае модныя ў пачатку 20 стагодзьдзя элемэнты мадэрна. У цэнтры галоўнага фасаду знаходзяцца парадны ўваход ды мансарда з шырокім бальконам. Пласціку гэтай часткі будынка аздабляюць ляпныя застаўкі (віньетка), гірлянды, бальконы з мэталічнай аградай. Ляпнымі аздабленьнямі апрацаваны і тарцовы фасад. Над галоўным уваходам у будынак — высокі аконны праём, які асьвятляе лесьвіцу. Пад час Айчыннай вайны на першым паверсе дома зьмяшчалася аптэка, і, дарэчы, явачная кватэра менскіх падпольшчыкаў. У розныя часы ў гэтым доме жылі дзяржаўны дзеяч БССР Адам Славінскі, беларускі акадэмік, геадэзіст Васілій Папоў. Сёньня на галоўным фасадзе будынка разьмешчаны тры мэмарыяльныя дошкі, а сам будынак зьяўляецца помнікам архітэктуры пачатка 20 стагодзьдзя.
Да рэвалюцыі 1917 года па праектах Станіслава Гайдукевіча былі пабудаваны прыбытковы дом Кастравіцкай, які, на жаль, не захаваўся да нашага часу, і палоньскі банк. Гэта фінансавая ўстанова разьмяшчалася ў самым цэнтры горада, на вуліцы Захар'еўскай (сёньня на гэтым месцы — вугал будынка КДБ). 28 сакавіка 1934 года ў яго памяшканьні пасьля рэканструкцыі адчыніўся ГУМ, найбуйнейшая ў тыя часы унівэрсальная крама рэспублікі з двума філіяламі ў Менску. Але ў 1941 гады будынак быў зьнішчаны, як і ўсё астатняе на гэтай вуліцы, з паветра.
Кастрычніцкую рэвалюцыю Станіслаў Гайдукевіч сустрэў у Менску, у гады з 1921 – 1927 ён працаваў загадчыкам праектнага Камітэта дзяржаўных збудаваньняў пры СНК БССР. У другую палову 1920-х архітэктару даверылі стварыць праект Цэнтральнага Дома Селяніна. Строгі будынак на вуглу вуліц Маркса і Чырвонаармейскай быў зданы ў эксплёатацыю ў 1928 годзе. Гэты праект Гайдукевіч стварыў разам з архітэктарам Радзевічам. Пры Доме былі адчынены бібліятэка, чытальня, заля на 400 чалавек, пакоі на 164 месцаў. Таксама працавалі сталовая, музэй сельскагаспадарчы ды дзяржаўнага страхаваньня. Не абышлося і бяз вугалкоў: ленінскі, ваенны, санітарны, антырэлігійны. У тым жа будынку знаходзіўся Беларускі дзяржаўны музэй. Будынак быў зьнішчаны ў 1944 годзе, калі пры адступленьні яго ўзарвалі немцы.
Працу над стварэньнем новых праектаў, Гайдукевіч спалучаў з пэдагагічнай. З 1929 па 1937 год дойлід выкладаў у Менскім архітэктурна-будаўнічым тэхнікуме. Але 5 сакавіка 1937 года, яго арыштавалі і памясьцілі ў гарадзкую турму. І пасьля 20 дзён за кратамі, ён памёр ва ўзросьце 61 года. Ва ўнутранай турме НКУС ён скончыў жыцьцё самагубствам (ускрыў сабе вены). Рэабілітавалі вядомага менскага архітэктара 22 жніўня 1957 года.