Баранавічы
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
![]() |
Гэта — накід артыкула. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, напісаўшы яго. |
Баранавічы | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||
Плошча | 27-30 км² | ||||||
Насельніцтва | 161 000 (2004) | ||||||
Тэлефонны код | +375 163 | ||||||
Паштовы індэкс | 225320, 225401, 225402, 225404, 225406 – 225411, 225413, 225415 – 225417 |
Бара́навічы — горад у Берасьцейскай вобласьці Беларусі, цэнтар Баранавіцкага раёну. Геаграфічныя каардынаты: +53° 7' паўночнай шыраты, +25° 59' усходняй даўгаты.
Зьмест |
[рэдагаваць] Гісторыя
Пачатак гораду паклала ўведзеная ў эксплуатацыю ў лістападзе 1871 года невялікая станцыя Баранавічы (па назьве адной зь вёсак, што знаходзілася паблізу) апошняга ўчастка чыгуначнае маґістралі Масква-Берасьце. На вакольных землях маёнтка графіні Развадоўскай хутка расло паселішча, што ў траўні 1884 года атрымаў статус мястэчка і назву Развадова. У гэтым жа годзе недалёка ад станцыі з Маскоўска-Берасьцейскай маґістральлю скрыжавалася чыгунка Вільня-Роўна і ўзьнікла яшчэ адна станцыя Баранавічы Палескае чыгункі, а каля яе - паселішча Новыя Баранавічы.
Да канца XIX стагодзьдзя гэтыя паселішчы аб'ядналіся ў адзін вялізны населены пункт - Баранавічы-Развадова (пазьней Баранавічы), што меў дзьве чыгуначныя станцыі, насельніцтва 12 тысячаў чалавек, аднак ня меў бруку, тратуараў, асьвятленьня, школаў, лякарняў, цэркваў (па стане на 1903 год).
На працягу першага дзесяцігодзьдзя XX стагодзьдзя Баранавічы сталі найбуйнейшым мястэчкам Наваградзкага ўезду з насельніцтвам 30 тысячаў чалавек, чатырма цэрквамі, рымска-каталіцкай капліцай, дзесяцьцю дамамі малітвы, сям'ю пачатковымі школамі, дзьвюма аптэкамі, тэатрам і электратэатрам (кінатэатрам) «Эдэм». Тут вялі практыку 13 лекараў, 6 дантыстаў, 8 акушэрак, ветэрынарны доктар.
Сярод прамысловых прадпрыемстваў найбольш буйнымі былі 3 цаґляных, масларобчых, 2 пільні, чыгуналіцейны ды цукровы заводы, 2 млыны, 3 фабрыкі жорнаў. З жніўня 1911 года ў Баранавічах знаходзілася Стаўка Вярхоўнага Галоўнакамандуючага расейскіх войскаў, куды 10 разоў прыязджаў цар Мікалай ІІ. Пасьля разгрому ў Баранавіцкай (Скорбава-Гарадзішчанскай) апэрацыі з 1916 года па студзень 1919 года мястэчка было акупавана нямецкімі войскамі.
Зь лютага 1919 года Баранавічы - горад, цэнтар уезда ў складзе Менскай губерні БССР.
У 1921 годзе па Рыскай мірнай дамове горад увайшоў у склад Польшчы як цэнтар уезда Наваградзкага ваяводзтва.
Зь верасьня 1939 года пасьля нападу СССР на Польшчу Баранавічы ўвайшлі ў склад СССР, з 4 сьнежня 1939 года па 1954 год - абласны цэнтар БССР.
Да пачатку Вялікае Айчыннае Вайны ў горадзе ліквідуецца беспрацоўе, працуюць школы з навучаньнем на беларускай, расейскай, польскай і габрэйскай мовах. Дзейнічае драматычны тэатар, настаўніцкі інстытут, выдаецца ґазэта «Чырвоная звязда», ідзе радыёфікацыя.
З 27 чэрвеня 1941 года Баранавічы пад фашыстоўскай акупацыяй. Горад быў вызвалены 8 ліпеня 1944 года цягам апэрацыі «Баграціён» войскамі І Беларускага фронта.
Ужо па выніках першага пасьляваеннага дзесяцігодзьдзя ў горадзе поўнасьцю адноўлены даваенны ўзровень разьвіцьця, працавала каля 40 прамысловых прадпрыемстваў, артэляў і майстэрняў. Сярод іх артэль «Чырвоны металіст» (зараз завод станкапрыладаў), маторарамонтны завод (зараз аўтааґрэгатны), артэль «Камунарка» (цяпер трыкатажная фабрыка), артэль «Усход» (фабрыка мастацкіх вырабаў), якія сёньня зьяўляюцца аднымі з буйнейшых прадпрыемстваў горада.
[рэдагаваць] Насельніцтва
161 000 чалавек (2005)
[рэдагаваць] Адукацыя
У горадзе дзейнічаюць акрамя школаў 5 гімназіяў і адзін ліцэй.
Працуюць установы прафэсійна-тэхнічнай адукацыі: Баранавіцкае вышэйшае прафэсійнае вучылішча лёгкае прамысловасьці, Баранавіцкі тэхналягічны каледж Белкаапсаюзу, Баранавіцкі прафэсійны ліцэй машынабудаваньня ды Баранавіцкае прафэсійна-тэхнічнае вучылішча №61 будаўнікоў.
У 2004 годзе ў горадзе створаны Баранавіцкі дзяржаўны ўнівэрсытэт, у складзе наступных факультэтаў:
- інжынерны
- замежных моваў
- педагагічны
- фінансава-прававы
- завочнае адзьдзяленьне інжынернага факультэта
- завочнае адзьдзяленьне педагагічнага факультэта
- завочнае адзьдзяленьне фінансава-прававога факультэта
- факультэт даўнівэрсытэцкай падрыхтоўкі
- факультэт падвышэньня кваліфікацыі і перападрыхтоўкі кадраў у галіне эканомікі й адукацыі
- факультэт падвышэньня кваліфікацыі і перападрыхтоўкі кадраў у галіне прамысловасьці і бізнэсу
[рэдагаваць] Транспарт
[рэдагаваць] Гарадзкі транспарт
З гарадзкога грамадзкага транспарту ў Баранавічах прысутнічаюць толькі аўтобусы (26 маршрутаў) ды маршрутныя таксі.
[рэдагаваць] Аўтобусны міжгародні транспарт
У горадзе знаходзіцца аўтавакзал (недалёка ад чыгуначнага вакзала «Баранавічы-Палескія»).
[рэдагаваць] Чыгунка
Баранавічы зьяўляюцца буйным чыгуначным вузлом, цэнтрам Баранавіцкага адзьдзяленьня Беларускае чыгункі. У горадзе - два вакзалы: Баранавічы-Палескія ды Баранавічы-Цэнтральныя. З Баранавічаў адпраўляюцца цягнікі напрамкамі на Менск (Маскву), Слуцк, Лунінец, Берасьце, Ваўкавыск, Ліду. Лінія Берасьце-Менск электрыфікаваная, па інфармацыі Беларускае чыгункі ў другой палове 2007 года па ёй павінныя паехаць хуткасныя цягнікі.
[рэдагаваць] Спорт
[рэдагаваць] Інфармацыя для турыстаў
- Музей чыгуначнай тэхнікі
[рэдагаваць] Знакамітыя землякі
- Таўлай, Валянцін - беларускі паэт
- Навадворская, Валерыя Ільлінічна — экспэрт партыі Эканамічнае Свабоды (Расея)
- Грыцавец, Сяргей Іванавіч - лётчык-зьнішчальнік, першы двойчы Герой Савецкага Саюза