Аляксандар Ягелончык

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Аляксандар Ягелончык, Аляксандар Казіміравіч, Аляксандар (5 жніўня 1461 - 19 жніўня 1506) - вялікі князь літоўскі (1492 – 1506), кароль польскі (1501 – 1506). Сын Казіміра Ягелончыка, ўнук Ягайлы. Нарадзіўся ў Кракаве. Пахаваны ў Вільні.

[рэдагаваць] Унутраная палітыка

У 1492 ён выдаў прывілей, якім абавязаўся не прымаць важныя рашэньні толькі са згоды паноў-рады. Гэты прывілей разьвіваў ідэі закладзеныя ў прывілеі 1447 Казіміра Ягелончыка, замацаваў прынцыпы міжнароднай палітыкі дзяржавы, вызначыў асновы цывільнага і крымінальнага права. Фактычна гэта быў прадвесьнік Статута ВКЛ. Былі прыняты таксама заканадаўчыя акты, паводле якіх усе велікакняжацкія маёнткі абвяшчаліся ўласнасьцю дзяржавы і вялікія князі не мелі права іх дарыць, аддаваць у заклад без згоды сойма. У 1505 увёў Радамскую канстытуцыю, якая яшчэ больш пашырыла правы шляхты. У статуце 1505 ён абяцаў за сябе і сваіх наступнікаў не рабіць нічога новага ў кіраваньні дзяржавай без агульнай згоды сойма.

[рэдагаваць] Вонкавая палітыка

Абраны ў 1501 годзе на польскі трон, аднавіў перапыненую амаль на 10 гадоў пэрсанальнай уніі паміж Польшчай і ВКЛ. Пабраўся шлюбам з дачкой вялікага князя маскоўскага Івана III Аленай. У выніку паражэньня ў войнах з Маскоўскай дзяржавай (1492 — 1494, 1500 — 1503) гадоў вымушаны быў прызнаць пераход пад уладу Маскоўскай дзяржавы зямель ВКЛ з гарадамі Бранск, Вязьма, Гомель, Дарагабуж, Любеч, Мцэнск, Ноўгарад-Северскі, Пуціўль, Рыльск, Сярпейск, Чарнігаў і інш. Хаўрусьнік Маскоўскай дзяржавы крымскі хан Менглі-Гірэй неаднаразова пусташаў Валыні і Галічыне і Берасьцейшчыну.


Пасады і тытулы
Папярэднік:
Казімір Ягелончык
Вялікі князь літоўскі
1492-1506
Наступнік:
Жыгімонт Стары
Папярэднік:
Ян I Ольбрахт
Кароль польскі
15011506