Віцезслаў Нэзвал
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Віцезслаў Нэзвал (па-чэску Vítězslav Nezval) (26 траўня 1900 - 6 красавіка 1958) — чэскі пісьменьнік і перакладчык, адзін з заснавальнікаў чэскага паэтызму, лідэр сюррэалізму, народны пісьменьнік (1953).
Зьмест |
[рэдагаваць] Біяграфія
Нарадзіўся ў сям'і вясковага настаўніка ў Маравіі (в. Біскоўпкі непадалёк ад Мараўскага Крумлава), з 1903 году сям'я жыла ў Шэмікавіцах. З 1911 году наведвае гімназыю ў Тршэбічы, якую заканчвае ў 1919 годзе.
Падчас Першай сусьветнай вайны быў прызваны ў войска, але праз два месяцы звольнены. Адзін сэмэстр наведваў юрыдычны факультэт Брненскага ўнівэрсытэту, потым перавёўся на філязофскі факультэт Карлавага ўнівэрсытэту, які таксама ня скончыў.
У 1922 годзе ўступіў ў мастацка-літаратурную суполку "Дэветсіл" (разам з Карэлам Тайге). Па часе стаўся палітычным ініцыятарам чэскага авангарднага руху. У 1924 годзе ўступіў у Камуністычную партыю Чэхаславаччыны. Працаваў сакратаром у рэдакцыі Масарыкавага навуковага слоўніка, пасьля прысьвяціў сябе літаратурнай дзейнасьці. Друкаваўся ў чэскай прэсе. Працаваў у тэатры. У межах "Дэветсілу" удзельнічаў у фармаваньні паэтызму.
Падарожжа ў СССР, Францыю, Італію і Грэцыю вельмі паўплывала на Нэзвалаў сьветапогляд. Падчас вандровак знаёміўся зь вядомымі сюррэалістамі (у т.л. з Анры Брэтонам і Полем Элюарам), пад уплывам якіх заснаваў Суполку сюррэалістаў Чэхаславацкай рэспублікі (1934), якую сам у 1938 годзе распусьціў.
Пасьля Другой сусьветнай вайны актыўна ўдзельнічаў у дзейнасьці КПЧ, атрымаў шэраг афіцыйных узнагарод. Творчасьць гэтага пэрыяду — пошук сябе ў сацыялістычным рэалізме.
Памёр Нэзвал у выніку інфаркту і шкарлятыны.
[рэдагаваць] Творчасьць
[рэдагаваць] Літаратурныя пачаткі
- Jaro
- Melancholičtí upíři
- Most – напісаны пад уплывам пралетарскай паэзіі. Адлюстроўвае час навучаньня ў гімназыі.
- Večerní
- Jarní selanka
- Letnice
[рэдагаваць] Паэтызм
- Pantomima ("Пантаміма", 1924) — першы паэтыстычны зборнік
- Abeceda ("Абэцэда")
- Básně na pohlednice (1926)
- Nápisy na hroby (1926) — дробная паэтыстычная проза
- Dobrodružství noci a vějíře (1927)
- Hra v kostky (1928)
- Básně noci (1930)
- Podivuhodný kouzelník ("Дзіўны чараўнік") — адзін з твораў, які выразна паўплываў на разьвіцьцё паэтызму. Сымбаль паэтызму.
- Akrobat ("Акрабат")
- Edison ("Эдысан")
- Signál času ("Сыгналь часу")
- Snídaně v trávě (1931)
- Jan ve smutku (1931)
- Květy zla
- Pět prstů
- Skleněný havelok (1932) ("Шкляны плашч") — паступовы пераход да сюррэалізму.
- Zpáteční lístek (1933)
- Sbohem a šáteček (1934) ("Бывай і хустачка")
[рэдагаваць] Сюррэалізм
Адначасна з сюррэалістычнымі творамі Нэзвал пісаў і несюррэалістычную паэзію і выдаваў пад псэўданімамі:
- 52 hořkých balad věčného studenta Roberta Davida ("52 горкія баляды вечнага студэнта Робэрта Давіда", 1936) -- насьледаваньне Франсуа Віёну.
- 100 sonetů zachránkyni věčného studenta Roberta Davida ("100 санэтаў выратавальніцы вечнага студэнта Робэрта Давіда")
- 70 básní z podsvětí na rozloučenou se stínem věčného studenta Roberta Davida
Каля 1937 году Нэзвал пакідае сюррэалістычную паэтыку і пераходзіць да паэзіі калектыўных і нацыянальных каштоўнасьцяў.
[рэдагаваць] Сацрэалізм
- Historický obraz (1945)
- Velký orloj (1949)
- Stalin (1949)
- Zpěv míru (1950)
- Z domoviny (1951)
- Křídla (1952)
- Chrpy a města (1955)
- Nedokončená (1960)
[рэдагаваць] Проза
Большую частку прозы выдаў у 20-30-х гадах. Паглыбленьне ў тэмы падсьвядомасьці і сну.
- Kronika z konce tisíciletí
- Posedlost
- Chtěla okrást lorda Blamingtona
- Dolce farniente
- Pan Marat
- Jak vejce vejci
- Monako (раманэта)
- Karneval (раманэта)
- Valérie a týden divů
- Anička, skřítek a slaměný Hubert
- Sexuální nocturno (1931)
- Věci, květiny, zvířátka a lidé pro děti
- Z mého života
- Neviditelná Moskva 1935
- Ulice Git-le-Ceur 1936)
- Pražský chodec 1938)
[рэдагаваць] Драматургія
- Milenci z kiosku (1932)
- Manon Lescaut (пераклад)
- Loretka (1941)
- Dnes ještě zapadá slunce nad Atlantidou (1956)
- Tři mušketýři
- Nový Figaro
- Schovávaná na schodech
[рэдагаваць] Іншае
Выдаў энцыкляпэдыю сучасных паэтычных кірункаў і некалькі літаратуразнаўчых працаў: пра творчасьць Іржы Волькера, Карэла Чапэка, Ёзэфа Чапэка, Яраслава Врхліцкага, Пэтра Бэзруча і інш. Пераклаў некалькі працаў Анры Брэтона.