Жыткавіцкі раён

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Жыткавіцкі раён
Цэнтар Жыткавічы
Плошча 2.910 км²
Насельніцтва
Шчыльнасьць
48.700
16,7/км²
Месцазнаходжаньне Жыткавіцкага раёну

Жы́ткавіцкі раён уваходзіць у склад Гомельскай вобласьці Беларусі.

Зьмест

[рэдагаваць] Гісторыя

Жыткавічы ўпершыню згадваюцца ў Мэтрыцы Літоўскай у 1500 годзе ў складзе Вялікага княства Літоўскага, а потым Рэчы Паспалітай. Пасьля ўваходжаньня беларускіх земляў у склад Расейскай імпэрыі (1793) Жыткавічы сталі цэнтрам воласьці ў Мазырскім павеце Менскай губерні.

17 ліпеня 1924 году Жыткавіцкая воласьць была перайменаваная ў Жыткавіцкі раён.

Сучасныя межы раён набыў у 1962 годзе, калі праводзілася ўшчыльненьне раёнаў і абласьцей. У кастрычніку 1971 гады Жыткавічы атрымалі статус горада.



[рэдагаваць] Геаграфія

Жыткавіцкі раён разьмешчаны на паўднёвым захадзе Гомельскай вобласьці. Мяжуе з Петрыкаўскім, Лельчыцкім раёнамі Гомельскай вобласьці, з Столінскім і Лунінецкім Берасьцейскай, а таксама Любанскім і Салігорскім Менскай.

У сучасных межах з 1962 гады агульная плошча раёна складае 2,9 тыс. км², зь іх 56,3% тэрыторыі займае лес з перавагай іглічных і чорнаальховых драўняных парод, 13,9% тэрыторыі складаюць рэкі, азёры і штучныя вадаёмы, агульная зямельная плошча – 70,9 тыс. га, зь іх сельскагаспадарчых угодзьдзяў 52,8 тыс. га, у тым ліку ральлі - 23,1 тыс. га.

У раёне 109 населеных пунктаў, з іх - 107 сельскіх.

Адміністрацыйна Жыткавіцкі раён падзелены на Тураўскую гарадскую Раду дэпутатаў і трынаццаць сельскіх Рад дэпутатаў (Верасьніцкая, Рычоўская, Азеранская, Перароўская, Руднянская, Марохараўская, Дзякавіцкая, Чырвоненская, Людзяневіцкая, Браніслаўская, Юркавіцкая, Ленінская і Мілевіцкая).

На тэрыторыі раёну пражывае 48,7 тыс. чалавек.

Тэрыторыя раёну знаходзіцца ў межах Прыпяцкага Палесься. Паверхня нізінная, плоская, забалочаная, ляжыць на вышынях ад 120 да 145 м. Найвышэйшы пункт раёну - мястэчка Бялеў (184,1 м).

На тэрыторыі раёна маюцца радовішчы гаручых сланцаў, бурага вугля, будаўнічага каменя, торфу й кааліну, рэдказямельных металаў, пяскоў, пяшчана-жвіровых сумесяў гліны, граніту, кварцавых гнэйсаў.

На тэрыторыі раёну знаходзяцца азёры Чырвонае (найбуйнейшае ў Гомельскай вобласьці, яго плошча складае каля 40 км²) і Белае (15,6 км²). Найбуйнейшая рака на тэрыторыі раёну – Прыпяць з прытокамі Случ, Сьцьвіга, Скрыпіца, Наўць, Сьвінавод.

У раёне размешчаныя: Нацыянальны парк "Прыпяцкі", частка дзяржаўнага батанічнага заказніка "Нізоўе Случы", Жыткавіцкі і Ленінскі паляўнічыя заказнікі, Жыткавіцкі батанічны заказнік лекавых раслін, помнік прыроды "Насаджэньне панційскай азаліі".

[рэдагаваць] Насельніцтва

Колькасьць насельніцтва складае 48,7 тыс. чалавек. У гарадзкіх умовах пражываюць 20,5 тыс. чалавек, у сельскай мясцовасьці - 28,2 тысячы. Цэнтрам раёна зьяўляецца горад Жыткавічы з колькасьцю насельніцтва 16,9 тыс. чалавек (паводле зьвестак на 2004 г.). Сярэдняя шчыльнасьць насельніцтва складае 16,0 чалавек на 1 км².

Паводле нацыянальнага складу насельніцтва дзеліцца на беларусаў – 93,3%, расейцаў – 3,6%, украінцаў – 1,7%, палякаў – 0,1%, цыган – 0,9%, іншых – 0,4% (габрэі – 0,04%, малдаване – 0,01%, азэрбайджанцы – 0,02%, армяне – 0,04%, башкіры – 0,04%, немцы – 0,05%, татары – 0,01%).

Жыткавіцкі раён створаны 17 ліпеня 1924 году. На тэрыторыі размешчаны 109 населеных пунктаў. Плошча раёна займае 2,91 тыс. км².

[рэдагаваць] Эканоміка

На тэрыторыі раёна функцыянуюць шэсьць прамысловых прадпрыемстваў: адкрытае акцыянернае таварыства "Жыткавіцкі маторабудаўнічы завод", адкрытае акцыянернае таварыства "Пратон-М"; дзяржаўная лесагаспадарчая ўстанова "Жыткавіцкі лясгас", рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства "Жыткавіцкае", адкрытае акцыянернае таварыства "Жыткавічлес", адкрытае акцыянернае таварыства "Тураў". У прамысловасьці занятыя 1852 чалавекі.

[рэдагаваць] Транспарт

Праз тэрыторыю раёна праходзяць: чыгунка БерасьцеГомель, а таксама аўтамабільныя дарогі Берасьце – Гомель, Менск – Мікашэвічы, Жыткавічы – Столін. Па рацэ Прыпяць ажыцьцяўляецца суднаходства.

[рэдагаваць] Адукацыя

У раёне працуе 33 агульнаадукацыйныя школы, у тым ліку 14 сярэдніх, 6 базавых, 2 пачатковыя, 11 вучэбна-пэдагагічных комплексаў дзіцячы сад-школа, у якіх навучаюцца 6621 навучэнцаў. Заняткі праходзяць у адну-дзьве зьмены.

У кожнай школе маюцца сталовыя, спартовыя залы, вучэбныя майстэрні, у некаторых школах арганізаванае бясплатнае сілкаваньне навучэнцаў.

Працуе школа-інтэрнат для дзяцей-сірот і дзяцей, пакінутых без апекі бацькоў з колькасьцю 133 навучэнцаў.

Працуе 13 дашкольных устаноў, якія наведваюць 1340 дзяцей. Працуюць 2 Дамы дзіцячай і юнацкай творчасці, міжшкольны вучэбна-вытворчы камбінат.

У 2003 годзе адчынены цэнтр карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня й рэабілітацыі, у 2005 годзе - сацыяльны прытулак.

У раёне адчыненыя 7 гімназічных клясаў, 4 ліцэйскія клясы, 25 клясаў з профільным вывучэньнем прадметаў.

Кніжны фонд у бібліятэках раёна налічае 405938 асобнікаў. Перыядычныя выданьні прадстаўленыя 466 асобнікамі газет і часопісаў, адчынены прававы цэнтр інфармацыі.

У музычных школах і школах мастацтваў навучаецца 532 чалавека па 18 спецыяльнасьцям.

Ва ўстановах адукацыі раёна працуюць 640 настаўнікаў, 113 выхавальнікаў дашкольных устаноў. У цяперашні час 106 (10,2%) педагагічных працаўнікоў маюць вышэйшую катэгорыю, 420 (40,4%) - першую, 321 (30,9%) - другую.

[рэдагаваць] Інфармацыя для турыстаў

У раёне працуе 127 устаноў культуры: 18 сельскіх дамоў культуры, 41 сельскі клуб, 56 бібліятэк, 2 музычныя школы й 2 школы мастацтваў, 3 гарадскіх Дом культуры, раённы Дом культуры, Цэнтр фальклору, краязнаўчы музей. Пры іх створаныя й працуюць 738 фармаваньняў па розных кірунках, у працу якіх прыцягнута больш 5000 чалавек.

З ліку калектываў мастацкай самадзейнасьці 22 маюць званьні "народны" й "узорны". Найболей яркія й самабытныя калектывы - Тураўскі народны хор, які ў 2005 году адзначыў 60-годдзе, ансамбль танца "Прыпяць" і ансамбль народнай песні "Ярок" Тураўскага ГДК, ансамбль народнай песні "Жытніца" Жыткавіцкага РДК, найстарэйшы фальклорны калектыў "Лянок" Бурязьскага сельскага клуба й інш.

Традыцыйнымі сталі ў раёне святы "Гуканьне вясны", "Купалле", святы гарадоў, пасёлкаў, вёсак. У раёне адраджаюцца народныя абрады, а абраду "Юрья" в. Пагост прысвоены статут гісторыка-культурнай спадчыны.

Выяўленьню новых народных талентаў і выканаўцаў, падвышэньню ўзроўня майстэрства спрыяюць фэстывалі й агляды мастацкай самадзейнасьці: фэстываль "Салют, Перамога", прысвечаны 60-годдзю Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне, фэстываль сямейнай творчасці "Ад сям'і з надзеяй і паклонам", фэстываль самадзейнай творчасьці Тураўшчыны "З глыбiнь жыватворных", фэстываль дзіцячай творчасьці "Палеская вясёлка" й шматлікія іншыя. З народных рамёстваў шырокае распаўсюджваньне атрымалі ткацтва, гафт, разьбярства па дрэве, саломапляценьне, лазапляценьне, бандарства.

[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі

На іншых мовах