Mısır

Wikipediya ra, ensiklopediya xosere

جمهورية مصر العربية
Ereb Cumhuriyetê Mısır
Flag of جمهورية مصر العربية Coat of arms of جمهورية مصر العربية
Desmale Arma
Location of جمهورية مصر العربية
Paytext Kahire
Suka tewr gırde Kahire
Zıwan Erebki
Hukmat Cumhuriyet
Erd  
 - Pêro-pia 1,001,450
 - % awe (%) 0.6
Nıfus  
 - Pêro-pia 74,033,000
 - Sıxletina nıfusi serê km² 77/km²
Yewiya Perey Pound (LE)
Warey Saete +2 u +3
Kılmkerdışê pela interneti .eg
Kodê têlefoni +20

Mısır yew dewletê qıtay Afrikao. Caê xo ra zımeyê (şımalê) Afrika u rocawanê (ğerbê) qıtay Asya dero. Zımeyê (şımalê) Mısır da Deryao Sıpê (Deryao Miyanên); veroc (cenub) de Sudan; (rocvetış, şerq) de Deryao Sur, İsrail u Gaza; rocawan (ğerb) de Libya estê. Paytextê Mısır suka Kahireo. Mısır ezaê Mılliyetanê Yewbiyaiyan u Yewina (Jewbiyaena) Erebia.

Tedeyi

[bıvurne] Tarix

Tarixê Mısır zaf dewletiyo. Wextê tarihê antiki da Firavunan Mısır da hıkum kerd u Mısır da pramitan gırdi vıraşt. Feqat bentê serran ra 200 u 800 İmparatorina Roma, İmparatorina Bizansi u İran, erdê Mısır guret. Seserra 8. da Emevi Ereban hıkum kerd u şarê Mısır piyeri biya mısılman. Seserra 15. da İmparatorina Osmanıcan Mısır guret. Bente seserran 15. u 19. da Mısır gırêdaey biyo İmparatorina Osmanıcan. Serra 1862 da Britanya Gırde amey Mısır u Mısır biya yew koloniya (mıstemera) Britanya Gırde. Serra 1922 da şarê Mısır leşqerê Britanya fetılna u serra 1954 Mısır xo reyna ra, xoser ilan kerd. Feqat ewro Mısır dewletê demokratik niya.

[bıvurne] İklim u Suki

İklimê Mısır vuriyeno. Zımeyê (Şımalê) Mısır da iklim weşa. Mıntıqa ra Deryao Sıpê da hewa zaf wenika. Feqat verocê (cenubê) Mısır zaf germina; tici zaf erzena. Verocê (cenubê) Mısır da saharan zafa. Roê Nil zerri Mısır ra şın. Mıntıqara Ro Nil da erd zaf rında.

Sukê Gırdi:

  • 1. Kahire, Nıfuse: 15,200,000
  • 2. İskender, Nıfuse: 3,500,000
  • 3. Burj Said, 500,00
  • 4. Şuvez, Nıfuse: 497,000
  • 5. Aswan, Nıfuse: 200,000

Suka Kahire merkezê iqtısad u siyasetê Mısıro. Banê xeylê berzi estê; tarixi banê zafa. Feqat suka Kahire zaf cengan diy.

Xaritey Mısır
Xaritey Mısır

[bıvurne] Nıfus

Nıfusê Mısır 79 milyonia; Afrika da dıiene. % 90 şare Mısır mıntıqa ra Roê Nil da ronıştı. % 99 şare Mısır Ereb u Kaptiko. % 90 şare Mısır mısılmana; % 10 İsewiy/Xrıstiyania (Kaptikki, Yunanki u Armeniki Ortadox). Merdumê ğeribi taêya. Zıwano resmi Erebkiyo. Nuskar u wendoğê xo zaf niya.

[bıvurne] İqtisad

İqtısadê Mısır quwetın niyo. Endustriyê petrol, tarım u qaz zaf muhima. Standardê hêyati hol niya. Dewletê Mısır serê Roê Nili da zaf barajanê pili viraşt. Dewletê Amerikaê Yewbiyaey zaf pheştia madiye dawa cı.



[bıvurne] Çımey


Afrika Dewletê Afrika

Afrika Cenubi • Angola • Benin • Botswana • Burundi • Burkina Faso • Cape Verde • Cezayir • Cibuti • Côte d'Ivoire • Cumhuriyetê Afrikaê Miyanên • Cumhuriyetê Kongoê Demokratik • Çad • Eritre • Fas • Gabon • Gambiya • Gana • Gine • Ginea-Bissaoy • Ginea Ekwatori • Kamerun • Kenya  • Komoroy (Gırawê Komoroy)  • Kongo • Lesotho • Liberya • Libya • Madagaskar  • Malawi  • Mali • Maurityus  • Mısır  • Moritanya • Mozambik  • Namibya • Nicer • Nicerya • Rwanda  • São Tomé u Principe  • Senegal • Seyşeli (Gırawê Seyşeli)  • Sierra Leone • Somalya  • Sudan • Swaziland • Tanzanya  • Togo • Tunıs • Uganda  • Xebeşıstan (Etyopya)  • Zambiya  • Zimbabwe