Suriya
Wikipediya ra, ensiklopediya xosere
Paytext | Şam |
Suka tewr gırde | Şam |
Zıwan | Erebki |
Hukmat | Cumhuriyet |
Erd | |
- Pêro-pia | 185,180 |
- % awe | (%) 0.6 |
Nıfus | |
- Pêro-pia | 19,043,000 |
- Sıxletina nıfusi serê km² | 99/km² |
Yewiya Perey | Pound (SYP ) |
Warey Saete | +2 |
Kılmkerdışê pela interneti | .sy |
Kodê têlefoni | +963 |
Suriya mıntıqa ra rocawanê (ğerbê) qıta Asya dera. Zımeyê (şımalê) Suriya de Tırkiya; veroc (cenub) de Urdun; rocawan (ğerb) de Lubnan u İsrail; rocakewtene (rocvetış, şerq) de Iraq estê. Paytextê Suriya suka Şamo. Suriya ezaê Mılliyetanê Yewbiyaiyan (UN), Yewbiyaenê Erebi u OPECia. Suriyê de sistemê idarey cumhuriyeta.
Tedeyi |
[bıvurne] Tarix
Tarix u medeniyetê Suriya zaf dewletiya. Medeniyetan khuni Suriya u Iraq ra vejiya. Sumeran, Akkadan, Babilan u Asuriyan hem erdê Iraqi hem zi erdê Suriya de runuşti bi. Waxtê seserrê Şeşın (6.) de Ereban erdê Suriya de hıkum kerd. O waxt Suka Şam biya paytextê Emevi Ereban. Erdê Suriya zaf işğali diy: Moğolan, Tırkan u Fransıcan. Seserrê Puncyesın (15.) de, Moğolan amey Suriya u her cay xırap kerd. Seran 1517 - 1918 de İmparatorina Osmanıcan erdê Suriya xıkum kerd.
Ser 1920 de Fransizan erdê Suriya İşğal kerd u Suriye biya yew koloniya/mıstemera Fransa. Feqat Fransa ser 1940 de kontrol xu kerd vini. Ser 1946i de Suriya xo reyna ra, xoser ilan kerd. Feqat o waxt ra nat darbeyanê leşqeri, Suriya zaf xırap kerd. Ser 1963 de Ba’ath Parti Suriya de control guret. Ewro, bentê Suriye u İsrail hol niya.
[bıvurne] İklim u Suki
İklimê Suriya vuriyeno. Ğerbê Suriya tênıno (nemın), tım honıko, şarkê xo zaf germın u huşko. Çoli tey estê, zaf huşkê. Roê Fırati zerri erdê Suriya ra şun. Roê Fırati Suriya ya xeyat dano.
Sukê (Bacarê) Gırdi:
- 1. Şam, Nıfuse: 4,5 Milyoni
- 2. Halep, Nıfuse: 1,7 Milyoni
- 3. Homs, Nıfuse: 700,000
- 4. Latakai, Nıfuse: 554,000
- 5. Hama, Nıfuse: 410,000
Sukayanê Suriya zaf peyser mend. Cengan sukeyanê Suriya zaf xırap kerd. Feqat Şam de zaf bınaê ke hetê mımarine de mıkemmel vıraziyaê. Şam merkezê iqtısad u siyasetê Suriyao.
[bıvurne] Nıfus
Nıfusê Suriya 19 milyonia. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê zey Şarê Ereban, Kurdan, Turkmenan, Asuriyan, Armeniyan u Fılıstınıc şarê bini. Zaf muhacirê Fılıstınıc Suriya de esta. Dinê Suriya İslamo, mezhebo resmi Şıiyo u Sunni. Ehlê Heqi, yew zi taê İsewiy/Xrıstiyani (%10) estê. Zıwanê resmi Erebkiyo, feqat xeylê merdumi Asurki, Kurdki, Tırki qısey kenê. Nuskar u wendoğê xo zaf niya.
[bıvurne] İqtisad
İqtısadê Suriya zaf qewetın niyo. Standardê xeyat zaf xirabo. Semedi Cengan xeyat xirap biya. Suriya zaf petrol u qaz roşena.
[bıvurne] Çımey
![]() |
Dewletê Asya | |
---|---|---|
|