Ulderico Zilocchi
From Wikipedia
Artécol in dialèt arzân
ZILÒCH
Contents |
[edit] L’umorîşem popolêr e al macèti.
În dimòndi al persòuni che, in quêlch situasiòun, a fân vedér d’ avèir ‘n’ impurtânta vèina umorésta; in generêl ste umorîşem al tîren fôra apèina a’s fà só ‘n’ aria paticulêra, cme ‘na gîta turéstica, in dóve ciaschedûn al fà dal só ‘d mèj per tgnîr só la cumitîva, òpor in tèimp ed festegiamèint ed persòuni chêri, in dóve al spirît as prepêra a ‘n’ intusiasmânt alēgría cunfurtêda dal bòun magnêr , mó, sopratót, dal vèin bòun e generôş. In soquânti persòuni invēci l' umorîşem l’é un elemèint stâbil dal caratêr. In ógni mumèint a sân colurîr al discōrs cun batûdi in dóve a vîn fôra un umorîşem bèin indvinê ch’al divertés e ind ‘l istès tèimp al mànda fôra ‘na cârica ed simpatía. J în, in fònda, di pajasòun che a vôlen bèin a la véta, e al lôr otimişém a i rènd ed ‘na cumpagnìa alēgra. Mó cusché al ‘n vôl mìa dîr ed tôr ed souvravía j-aspét negatîv ed la véta, ânsi pròpia ste persòuni a sân, cun al lôr batûdi spiritōsi e che ind al mèinter a tōşen in gîr, rènden ridècol sertûn pr’ al lôr brōti asiòun. L’é cgnusû, infâti, che l' umorîşem dimòndi vôlti l’é un’ êrma bòuna cûntra ai bròt vési e a l’j-ingiustésij socêli. Al seròv pó a l’ j-ingènev e a j-imbalsê pr’ èser pió sgâg cuntra al trâpli di fûreb e per fêr dal toringîr insèma ai pigâs e insèma ai pôver de spérit. J-în, in fônda, j-inventōr dal barzalèti che, cuntêdi cun bravûra, as fân pasêr mumèint int ‘n’ alēgra spensieratèsa. Un tèimp, quând al teâter popolêr, osèja còl dal cumpagnèi recitânti, l’avîva i só pasiunê ind i divêrs gróp sitadèin, mó spêce ind i paèis e ind al parôchi ed campâgna, la fêrsa finêla, ch’ la duvîva cunfurtêr i spirît scunsulê da i « fâcil » drâma strâpa cōr, la gnîva despès cunsgnêda a sti gustôs e brilânt pajasòun, che dând vèina a la lôr fantaşèia saîven fêr dal vôlti ôpri, che recitêdi ind al dialèt lochêl, êren davèira divertèinti. In sertûn al góst dla réma l’ êra têla d’ invujêr a compòner al famôsi « sirudèli », scréti ânche còsti ind al dialèt lochêl, despès pugêdi insèma a di fât o quèl capitê ed savōr ridécol in dóve as ciapevèn ed mîra prèma ed tót al j- aventuri ed tîpo şbuchê. A di êter égh piasîva scréver filastrôchi o tôr in gîr cansòun ed môda. La nômina di ste umorèsta, a dgiòm acsé dal pôpol, difecilmèint l’é andêda d’ed là al quartêr o al borègh in dóve stêven ed cà, invêci al lôr invensiòun e in particolêr môd al barzelèti àn varchê j-istès cunfîn dla pruvîncia rişestènd dal vôlti, pr’ al j-uriginêli pinsêdi , al cunsóm dal tèimp. Chi pôch che àn avû ‘na sicûra popolaritê la devèn préma ed tót al fât d 'èser stê dal vèiri e prôpi macèti, che, pr' al lôr môd bizâr ed vistîr e i lôr fêr da pajsòun, cun pinsêdi davèira straordinâri, àn savû fêr nasêr interèsi e sempatía fra tóta la gînta.
[edit] Quând l’é dvintê “Zilòch”.
C' la pagîna ché la vôl gióst arcurdêr òna de ste simpâtichi macèti, che per divêrs ân l'à fât redèr j-arzân cun al só pinsêdi uriginêli, mó préma ed tót pr' al só batûdi vnêdi da un umorîşem davèira inteligînt. As trâta logicamèint d' Ulderico Zilocchi, osèja Zilòch, un personâg che, a tânt ân da la só môrt, a dimòndi égh piês arcurdêr racuntànd al só cômich avinturi. A vròm prèma ed tót vedèr in môd cûrt sta singulêra figûra d' umorésta ind la só amzûra umâna. Ulderico Zilocchi l'êra nê al 26 zògn dal 1893 a Sân Mavrèsi, 'na fraziòun dal Comûn ed Rèz, da 'na famèja ed mudèsti cundisiòun conômichi. La mêdra dòna ed cà, al pêder capmèister muradôr, profesiòun in dó l'êra stê inviê ânc al fiòl. Al dô surèli, Ernèsta e Giolia, tóti dō pió anziâni dal fradèl, devèn 'na mân a parzêr i cûnt dla famèja, lavurànd in qualitê ed bracciânti agrecóli. Ló l'à cgnusû dòunca tót al scumditê che a chi tèimp là turmintèven quêsi tót i zōven d' urègin operâia e cuntadèina, che ariusìven, ogni tânt, a şluntanêres da cla situasiòun fiacânt cumbinànd festèini in dóve as balêva al sòun ed 'na chitâra e d'un mandulèin. Quând an gh’ êra ed mèj da fêr, i zōven e al ragâsi as catêven in ‘na quêlch cà, in quî che gnîven ciamê i « filôs », in dóve as fêven divêrs zògh, e int al gróp as fêva nutêr sèimper quelchidûn che l'êra bòun a invalurîr la sirêda cun alēgri pinsêdi cundîdi cun dal frêsi spiritôsi che fêven nasêr al ridûdi a tót. Ûn ed cuisché l'êra prôpia Zilòch. Al ragâsi agh dgîven dèspes: « Tégh, an ‘s môr mìa ed malicunía ». La sîra, quând al turnêva dal lavōr, l’an n’ andêva mìa subét a cà a sèina, mó al gh’ îva l’abitòdin ed fêr tâpa ind al cèinter dla burghêda in dó as égh fêva d’atōrna j-amigh, che al vdîven impgnê a cuntêr divertèinti sturièli. Bişògna dîr che se l’avès avû la pusibilitê de studiêr l’avré certamèint prû dvintêr un ôtim colaboradōr ed giurnêl umoréstich. Purtrôp an n’ é mìa stê pusèbil catêr gnînto insèma a l’urégin dal só prémi truvêdi. Còst al và dê al fât che ind j-ân dla só gioventó an n’ era mìa ancora al popolêr « Zilòch », che al batûdi pió interesânti as e-sarpagnêven a la svêlta. D'êtra pêrt, j-amîgh che l’àn cgnusû ind al periéod, s’al cûnten cme un tipo dimòndi alēgher, mó abasta sèri, che al rifiutêva al spacunêdi ed catîv gòst che dèven dân. Sia dét tra parénteşi Zilòch an n’à mai druvê batûdi şbucalêdi magâra cun parôli indecèinti pr’utgnîr in ógni manêra un facîl efèt umoréstich. La surèla Ernèsta, per esèimpi, l’arcudêva ‘d an avèirel mai sintû biastmêr. L’êra in fònda un òm bòun e generōs; quând j-amîgh égh dgîven che al só umorîşem i divertîva dimòndi, ló al ghe dgîva: “Vdîv, a gh’ é dimòndi persòuni che an pôlen mìa andêr a teâter o al cínema perché an gh’àn mìa i sôld: alōra mé a fâgh dal mé dmèj per divertîri l’ istès. In fònda, l’è tóta gînta ch’ la lavōra e che avrésen pió ed chi êter al dirét d’andêres a divertîr”. Al vrîva bèin dabòun a la gînta comûna e l’ êra cuntèint quând a’gh la cavêva arsrenêr quêlch amîgh ch’ l’ êra ind i pinsêr o al gh’îva di despiaşèir ed faméja. La só natûra, dimòndi umâna, a l’ îva purtê a èser ativêsta ind al partî socialésta, ch’ al gh’é armês fedêl fîn a j-ultèm dé dla só véta. Al dgîva sèimper: «A‘gh’òm da tirêr só ‘na socetê cm’ a dîs Camillo Prampolini: ‘na socetê pió giòsta in dóve j-òm as sèinten dabòun fradê; sôl alōra an gh'é srân pió guèri».
[edit] La préma guèra mundiêla.
Mó la guèra, da ló tânt rifiutêda, al l’à més sòta. Mandê al frûnt, l‘ à cumbatû inséma al Mûnt Grâpa: l’ é stêda per ló ‘na tragîca speriĵnsa; mai a l'à bandunê la visiòun ed ch’l’urênd masachêr che l’à scuncertê cambiàndel dal tót. Difâti Zilòch l‘ à cuminê a bèver ind al tèimp ed la só permanèinsa sòta al j-êrmi. J-elemèint che àn cavsê ste vési în stê ed divêrsa natûra; d’ed là pr’imbaciuchîres e per scurdêres i masâcher che dé per dé l’êra testimòni, ló l’é stèè invujê a bèver per difendrès dal frèd da cân, che durânt l'invêren ind la zôna al fà andêr zò al termômeter a 23 grêd sòta zêro. L’é savû, in pió, che préma d’ ógni atâch ufensîv cûntra al nemîgh a gnîva dê fôra abundânti rasiòun d’ âneş e acsé imberiêgh, i suldê, afruntêven cun pió curâg i perécol drê arivêr adôs a lōr. A la fîn l’é stê indichê dal cmandânt dla cumpagnìa a mandêr avânti al spâc in dóve l’à catê l’ucaşiòun ed bèver a só piaşèir. Ste spâc l’êra mès in ‘na sôrta ed cavêrna che, in ‘na nôt, a gh’é caschê zó l'imbòch a câvsa ‘d un furiôs bumbardamèint. Suplî ind la grôta Zilòch agh l’à cavêda per mirâcol a scampêr grâsia a ‘na fisûra da dóve al ricevîva dl’ària. Per fêres curâg l’îva cumincê a vudêr al butelij ed liquōr. Finalmèint a l’àn purtê in sêlov piotôst imberiêgh e a j-amîgh che agh fêven i cumplimèint pr’avèirla scampêda, al gh’à dét mèinter al squasêva ‘na butélja: «Ragâs, al ròci dal Mûnt Grâpa în caschêdi zò, mó la grâpa la m’à tgnû só!».
[edit] Al tèimp dal fâsio.
Turnê dal frûnt an n’à pió catê al quilébrio 'd un tèimp. Durânt al regém fasésta al lavōr ind l'edilésia l'êra bluchê; despès la dişocupasiòun al l'ublighêva per lòungh periéod a un ôsi sfursê, che l’ al purtêva, cun destîn, vêrs l'ustaría; per şbarchêr al lunâri al fêva pó divêrs mistêr. Se al desgrasiê vèsi ed bèver l’ al purtêva vêrs un lèint sguastêres dal fisîch, a gh'è stê un mumèint che còst al l'à salvêe da môrt sicûra. Al fât l'è sucès int al 1936, quând Zilòch, custrèt dal bişògn, l'é duvû andêr a lavurêr in Etiopia in un cantêr dla Gondrand. 'Na sîra al gh'îva un acsé fôrt bisògn d’ andêr a bèver che al s’é şluntanê per andêr a bèver in 'n' ustaría luntân soquânt chilòmeter. L'é turnê vêrs l'òna dla matèina, mó quând la més al pé ind la barâca e l'à impiê la lûş, as gh’é parê davânti ai ôc 'na bróta sêna: tót j-opérai, cumprèis al câp cantêr cun la mujéra, êren stê scanê da 'na bânda ed gînta armêda. Turnê da l'Âfrica Orientêla, a s'é disgnê, in ló in môd pió cêr, còl personâg pîn ed fantaşîa, ch’ as duvîva pió avânti investîr dla pêrt cme ‘na vèira e prôpia macèta. Dèspes as vistîva cun vistî coloniêl se mìa prôpia cun costóm abisîn e al caminêva cun l’andêda stravagânta. Al gnîva ciamê a di nôs o sèini che andêven avânti fîn al nasêr dal sōl, in dóve ló, ch’ al gh’andêva sèimper vistî in môd bizâr, as zibîva in sēni bófi cun di gèst asê mzurê.
[edit] J-ultm ân.
Ind i ân dôp la fîn dla secònda guèra mundiêla, dō cèchi cumpagnèi dialetêli àn vrû tôr da la só vèina umoréstica di spûnt, e àn mès ind i sô progrâma di racuntèin cômic, che piâsiven dimòndi alla gînta. In chi ân lé purtrôp Ulderico Zilocchi l’andêva sèimper pió in fônda cun al só vèsi e per còl an gh’ l’à cavêva mìa a catêr da lavurêr. La mujera l’êra stêda custrèta a separêres. Ló alōra, préma al s’é sistemê in un stambunsèin da só surèla Giòlia, pó l’é stê tôt al Ricôver ed l’Uspèsi. Al 13 novèmber dal 1955, a câvsa ed ‘na caschêda mèinter al gnîva zó dal schêli dôp ch’ l’ êra andê, cme al fêva tót i dé, a catêr só mêdra, ânca lê ed cà ind al Ricôver, al murîva a l’etê de ssantedû ân. Cun la só môrt a sparîva la pió uriginêla e simpâtica macèta che j-arzân àn mai cgnusû. Al giôren dal só funerêl i giurnêl ed la pruvîncia àn dê la giósta impurtânsa, a l’òm che l’îva savû sèimper purtêr ‘na nôta de scèta alēgria ind la véta ed tânta pôvra gînt.
[edit] L’umorîşem ed Zilòch
[edit] Cun la véta ed tót i dé
Al portafòj
L'é ‘na domènica soladèja a la fîn ed mâg, Zilòch ch’ l’é drê a guardêr j-amigh mèinter a zoghén al bôci, tót sudê as chêva la giâca e al la mèt in sèma a ‘n murèt luntân da dóve lê a sedér Dôp ‘na mèz’ôra as égh aşvèina un cgnusèint che tót in pèina agh dîs:
«Ulderico, la giâca in sèma murèt éla tua?»
«Sé, perché?»
«Mèinter a stêva a la fnèstra ed ca' mia, a j'ó vèst un ragazèt ch'al rughêva ind al sâchi e al t'à tôt alportafòj. Mé agh sûn côrs a drê mó an gh'l'ó mia cavêda a ciapèrel.»
«Ét gh'é côrs adrê? ... Che ferghêda!» E al scòpia in ‘na lòunga ridûda.
Cl’êter l’al guêrda maravijê:«Mó come; ét dègh che t'àn ferghê al portafòj e t’ ét réd?»
«A réd perché la ferghêda al l'à ciapêda lò e mìa mé.»
«Spieghét ed mèj, perché an ‘t capés mìa.»
«Sé, perché al mé portafòj l'êra completamèint vôd ... Puvrèin ... l'à sèimper patî ed neméia acûta!»
‘Na strâna professiòun
A Zilòch agh dêven fastèdi qui che, ind al fêr ‘na quêlch profesiòun ed ‘na quêlch qualéfica, finîven ed fêr i sufestichê, e per còl an al guardêven gnân. ‘Na vôlta l’é andê al spurtèl ed ‘n’ ufèsi póblich pr’ utgnîr soquânt documèint ch’a gh’ êren necesâri. Pr’ al ‘stèsi ragiòun, davânti a ló a gh’êren dō de ste persòuni. L'impieghê, in pió de dmandêr nòm e cognòm, al gh’é dmandêva ânca la profesiòun che fêven. Al prém al gh’à dèt d’èser un tepôgrafo; al secònd un datilôgrafo. Ló alōra, a só vôlta, a stà dmânda al gh’à rispôst ch’ l’ êra un « badilôgrafo ».
«Badilôgrafo?!» al gh’ à dmandê dubiôş l'impieghê «Che râsa ed profesiòun éla mai custaché?»
«Vèdel, la mé profesiòun la ciâpa al nòm dal mecanîşem ch’agh fâgh i berlôch!»
«Mó cm’ él fât ste mecanîşem? »
«L'è ‘na spêcie ed cucêr; però al gh'à un lòungh mànegh ed lègn. Nuèter muradôr al ciamòm badîl!».
[edit] Cun al regém.
Zilòch l’êra un antifasésta mìa sôl perché l’êra stê un ativésta dal partî socialésta , mó al l’êra ânca ind al só carâter, pôst che ló l’udiêva la viulèinsa e la preputèinsa; in pôchi parôli al supurtêva mìa la ditatûra cla dêva adôs a la pôvra gînt. Dòunca ló, a só vôlta, al dêva adôs al fâsio ind al môd che al gh’êra pió adât osèja cun la tôta in gîr, cun la bûrla, e cun la scanfugnêda.
L'itâlia spurtîva
As cûnta che un dé, cun soquânt amîgh, al s’è catê a scultêr un cumési tgnû da un capuriòun dal fâsio, tót ingasê, al ludêva soquânt valōr che al regém l‘êra ‘riuscî a fichêr ind la tèsta dal pôpol italiân. A un cêrt pûnt al s’è fât grând cun al fât che al fâsio l’îva cunvîntv al pôpol italiân ad èser al pió spurtîv dal mònd. A sta cunsiderasiòun ló, che al discōrs al gh’îva fât gnîr al lât al calcâgn, l’à dét a ûn di só amîgh che al gh’êra ‘tâch:
« L'è vèira còl ch'al dîs, a sòm prôpia un pôpol spurtîv. A iēr, in via Sân Martèin, a j-ó incuntrê un gróp ed dòni spurtîvi: j-andêven a la limòsna cun la spôrta! ».
[edit] Cun i pumpêr
‘Na vôlta i végil dal trâfich stradêl a gnîven ciamê pumpêr perché ind al 1800 a fêven ânca i végil dal fôgh. Al batalij ed Zilòch cun i végil, o ed mej i pumpêr, în stôrichi, murtifichêr chilôr per ló a vrîva dîr a dêr adôs a la preputèinsa e a la gînta sèinsa filòun dla schîna. Infâti durânt al tèimp dal fâsio i pumpêr êren rispetōs vêrs al j-autoritê e vêrs i sgnuròun e mai agh dêven ‘na mûlta. Cun la pôvra gînta invêci êren preputèint e vilân, a gh’ i ‘n’ perdûneven mìa òna e a i multêven sèimper.
Al semâfer ròs.
Tra al tânti ativitê cl’ à fât Zilòch l’à fât ânca l’urtlân e stóf ed cucêr al carèt l’îva cumprê un sumarèin sêrd. Un dé l’êra arivê pròpia in sèma al cruşíl ed pôrta Sân Pêder, mènter al semâfer al sgnêva ròs. L’îva serchê ed tirêr al brèj per fermêr l’ êşen, mó còst cociû cme sân èser j- êşen, l’à tirê drét. Al pumpêr ed servési al gh’à dét subét :
«Vó sî in mûlta, perché î traversê la strêda quând al semafêr al sgnêva ròs».
«D'acôrdi, però cmé l’à vèst a jó serchê ed fermêr la bèstia, mó lê l'é andêda avênti l’istès ... Al sà, a ghé tânti scréti a tâch ai mûr, cme: “ Noi tireremo diritto!”,” Chi si ferma è perduto!” “ Vivere pericolosamente” Fôrsi l'èsen l'arà pinsê ...»
«Bàsta! An cuntêdi mìa dal stòrij!» - l’îva tajê cûrt al pumpêr.
«Al guêrda ch' am é imposébil dîr dal stôrij, perché mé quând andêva a scôla la mèistra in ch ‘ la matèria lé l'am dêva sèimper quâter».
Al pumpêr in ôca: «Fêm al piasèir ed paghêr la mûlta e adê via ed cōrsa!».
«Mó la cólpa l'é dal sumêr… !» - l’îva rimbechê Zilòch.
«Mè an guêrd mìa còl ch’al sta da mèz al stânghi, mé guêrd còl ch’al sta in sèma al carèt!» - Al gh’îva rispôst al pumpêr âncora pió in ôca.
« Chêlma! Chêlma! A pêgh e a vâgh via».
Dôp avèir paghê la mûlta l’êra muntê in sèma al carèt e al s’êra inviê; mó arivê a la préma via ed fiânch a l’îva imbuchêda e subét dôpa al s’êra fermê; l’êra smuntê zó, l’îva tôt via al brèj al sumêr e al l’îva cucê ed fôrsa in sèma al carèt; pó al s’êra més da mèz al stânghi a tirêr turnând al pûnt ed partèinsa. Quând al semâfer l’à sgnê al ròs al s’è més ed travêrs al cruşîl. Al pumpêr vêst al só intensiòun, l’êra côrs là e al l’îva tratgnû pr’ un brâs:
«Desgrasiê! » - al gh’à dét tót ròs dal nervôs - « An vèdet mìa ch’ an spôl mìa pasêr?»
«Disēl mêgh... ? » - al gh’îva rispôst Zilòch chêlom, chêlom - «Mó mé a sûn da mèz al stânghi. Ch'al pêrla piotôst cun còl cl'ê in sèma al carèt!»
[edit] Cun al só vési.
Al sturièli ch’as cûnten in sèma a Zilòch imberiêgh în dimòndi. Al vèin al i-fêva dvintêr alēgher e al só umorîşem al dvintêva alōra e-splosîv, per còl da la só bòca al batûdi a gnîven fôra a zèt cunténov. La stòria pió cgnusûda l’è sicûr còsta ché :
A só ânca tratgnîrom.
Un dé j-amîgh schersând a gh’àn dét che per ló al j-ustaréi a fêven l’istès arciâm ed còla ed ‘na calaméta mésa atâch a ‘na gòcia.
« No, no, vuêter a‘v e-sbaljê - l’îva prutestê - Mé a sûn un òm ch'a só ânca tratgnîrom... Un giôren a j'ó scumès cun mé ‘stès ed pasêr davânti a un' ustaréia sèinsa guardêr dèinter. Bèin, vuêter an n'al cherdî mìa, mó a sùn ‘riuscî. Am arcôrd che quând a sûn rivê davânti a l' ustaréia, cun al côr ròt, a j-ó girê la tésta da cl’êtra pêrta. A j-ó tgû dûr! eroicamèint a la tentasiòun! Apèina ch’a l'ó pasêda, am sûn dét: «Bravo Zilòch! A’t mêrit un prémi; a’t pêgh un bicêr!» Alōra a sûn turnê indrê e sûn andê dèinter. Al guâi l’é stê che al vèin l'êra acsé bòun ch'am sûn premiê pió vôlti. Quând a sûn gnû fôra, però, an só mia come, trabalând a sûn andée a finîr int un giardèin ‘d' na vilèta e ... patatrachete, zó. Dôp un pô arîva ‘na vècia sgnōra sèca cme un ciôld e l’à m’à vêst zachê per tèra, l'arà pensê ch'am fósa gnû un svenimèint, e alōra l'à incumincê a fêrom ingugnêr di bicirèin ed liquôr. L’è stê al cōlem. Insòma, cla vôlta lé la virtó dal tgnîrem indrê ind al bèver l'é stêda acsé fâta : ch'j-àn tgnû purtêrom a ca' in barèla!»
L'arsûra
L’êra ‘na giurnêda pèişa d'istê e per di pió Ziloch l’îva magnê dimòndi salê. La sèi l’as fêva dòunca sintèir in môd insistèint, alōra a la préma ustaréia ch’l’à incuntrê in sèma a la só strêda al gh’é andê dèinter cun ‘na fôrta şmânia ed bèver. Dôp avèir salutê l'ôst al gh’à dmandê:
«Ch’ al sèinta lò, csa vôlel ciapêr per cavêrom la sèi?»
«An ‘m é mai capitê ed fêr un cuntrât ed còl gèner ché» Al gh’à rispôst l'ôst in imbarâs.
«An ‘s dâga mìa pèina; ch'al déga la céfra.»
«Bèin, se prôpia al gh' tîn, am dâga seisèint frânch.»
«Và bèin!»
L’à tirê fôra i sôld dal portafòj, a gh’j à dê e l’à urdnê quâter butèlij. Dôp avèirli vudêdi al n’à urdnê êter quâter. L'ôst l’à şbaldê j-ôc da la surpèişa e al gh’à dèt:
«Al sèinta: quânt vôlel per smèter ed bèver?»
«Ch’ am dâga indrê i mê sesèint frânch.»
«Al ciâpa pór i só sôld, altrimènti ló am vôda la cantèina!»
Més in sâca i sôld l’è andê fôra bruntlând:
«Che bagiân! Al m'à fât bèver a grâtis!»
A vâgh là dèinter.
‘Na giurnêda la surèla Giòlia al l’é andê a catêr e al l’à vêst mêl, al bèver al cumincêva a lasêr al sêgn, al l’à cridê cun ghêrb e la gh’à dét che al só môd ed fêr al la fêva stêr mêl. Ló alōra cun fêr pianglèint :
«Giolia, al só ch'a sûn un dèbol e quând a pèins ch'a gh'ó ste maledèt vèsi, am vîn adiritûra l’avilimèint ... Sêt csa fâgh quând am sèint acsé avilî?»
«Dé pór Ulderico».
«Ét ricôrdet in dó a pôrt sèimper la biciclèta al depôsit?».
« Sé, al só».
«Bèin, a l'ângol ed cla via l’é a gh'é ‘n’ ustaréia; mé a vâgh l’ é dèinter».
La Giolia tóta agitêda: «Mó csa vêt a fêr?».
«A vâgh a bèver per scurdêrom ch'e sûn ‘n imberiagôs!».
Strasèch.
‘Na sgnôra a l’îva ciamê ind la só véla per fêr soquânt lavōr ed justadûra. L’êra un dopmezdé dimòndi chêld, per còl lê l’îva pensê ed purtèregh ‘na butelja ed vèin. Dôp circa mèz’ôra Zilòch, che al l’îva vêsta gnîr fôra ed cà, al gh’îva fât nutêr che la butelja l’êra stêda vudêda, e dòunca a gh’è srê piasû che gh’in fós stê purtê n’êtra pîna.
« Come... in acsé pôch tèimp l'al bûda?» la gh’à dét lê surpèisa.
«Sgnōra, mé a sûn ûn che purtrôp a tèm al sèch; a j ó magnê dal pân sèch, cun di grasô ancòra pió sèch; lê la m'a purtê ‘na butelja ed Lambrósch sèch, adèsa a m’é saltê a dôs ‘na fâta sicitê che cun còl sōl ché, a j ó paûra ed ciapêr fôgh da per mé! »
[edit] Quêlch cunsiderasiòun.
Cme per tó j erôi dal fôli antîghi ânca per Zilòch an s‘ cgnôs mìa dó cumîncia la fanteşéia e dó finés la realtê. Tóti al sturièli ch’as cuntên in séma a Zilòch, ló j-al fâti veramèint? e îni, cme a dîs, farèina dal só sâch o, cme per tóti al fôli che as portén avanti a vôs, ciaschedûn, per èser ânca ló un pô prutagunésta dal fât, al gh’à zutê quel. Trèi côsi in sicûri, Zilòch, al gh’îva in dôte tânt spérit, tânt umorîşem e tânta fanteşéia, e per còl as pôl dîr che la magiurânsa di fât dê a Zilòch în veramèint sucès mó ânca che la fanteşéia popolêra la gh’à zuntê un pô dal sóvo. A quêlch pertentōş l’umorîşem ed Zilòch al sembrarà un’ umorîşem da ragasôl e un pô vilân mó Zilòch al cgnusîva l' ânma ed la gînta a la bòuna perché ânca ló l’êra ûn a la bòuna, per còl a gh’ la cavêva a capîr i góst e al sperânsi ed la pôvra gînta, ânca per còst dimòndi, incòra al dé d’incô, l’arcôrden cun sempatía e cun indulgînsa cuntând cun piaşèir al só avinturi.