Balanzunè

From Wikipedia

Artéccol in dialètt bulgnais

La balanzunè l'è un componimänt fatt pr' èser rezitè scrétt in dialatt bulgnais nèd dal Sizänt. L'è téppic d'la maschera bulgnaisa ed Dutåur Balanzån, ch'na volta as ciameva Dutåur Graziàn, e én däl bacajè sänza fén ch'äli arénn d'avair un ligâm lôgic. I en na caricatûra dal prufesåur d'l universitè bulgnaisa ch'l è bån a impresiunèr i ignurant anch quand'al dîs dal bojè.

L'è un componimänt téppic d'la leteratûra in bulgnais, tänt ch'anch incû an s'in scrîv anch s' inción äli rézita.

[edit] Stòria

La prémma racôlta ed balanzunè ch'avän l'è stè scrétta da Properzio Talpi dal 1738. Al cminzéppi d'l Utzänt an in scrivé anch'al Cardinèl Lambertén e vérs la fén d'l Utzänt as à d'arcurder Oreste Trebbi e Ettore Bresbi. Incû i scritûr ed balanzunè pió famûs én (secånd al Sît bulgnais) Luigi Lepri, autåur anch d'un dizionèri bulgnais, e Romano Danielli.

[edit] Esänpi

«
Vudè, vudè sänza avair pòra, vudè dal vén, parché con al vén s manda luntàn la nójja e quand và vî la nójja ai é l’algrî ch’l’arîva e quand l’algrî l’arîva an s à pió in mänt i guâi, i dsgósst, äl pasiån, i mèl, i malân, äl tribulaziån, i dèbit, la pisån, äl tâs, e tótt chi èter diavlêri ch’i fan l òmen dṡgraziè, mindécc, miṡerâbil, avilé, dscunsulè, meditabånnd. Parché l’algrî l’é la vétta, l’é al såul, la premavaira, la żòja, la cunsulaziån, l’âria, al calåur, al piaṡair e incôsa. Vudè, vudè dal vén e Dío v bandéssa la véggna, cla véggna che un dé pianté Nuà. Nuà, che piantànd la véggna, al mustré d èser un òmen soprafén come mé, che a sån un vèṡ ed sapiänza, un santuèri ed dutrénna, ed cla dutréṅna ch’sustén la veritè, ed cla veritè che såul int al vén la s atrôva, parché as dîṡ In vino veritas, ed cla veritè che adès l’é tant melvéssta, maledatta, vilipaiṡa, maltratè, biaṡimè, e che i ûst, pr an truvèrsla tra i pî e pr an avair di fastîdi, i s inżàggnen sänper d indiblîrla ażuntànd dl’âcua int al vén. Vudè, vudè dal vén, parché al vén fà l òmn inbarièg, e quand l òmn é inbarièg al crass in savair e in inteligiänza e al s cunvénz, sänza fadîga, che la tèra - cómm dscuêrs Galiléo - la gîra, la prélla, la sèlta, la ṡbalanza, la s arvôlta... e la manca ed såtta ai pî. Vudè, vudè dal vén, parché al vén fà durmîr, e quand as dôrum dla gròsa an s sént se al lèt l é dûr, se la mujêr taròca, se i ragazû i ṡgnôlen, se i piṡunént i s baståṅnen, s’al tråṅna, s’al tinpèsta, s’i tîren däl canunè, e as pôl fèr di insónni deliziûṡ. E fagànd di deliziûṡ insónni... as pôl cràdder pr un mumänt ed dvintèr un sgnåuri s’as é un puvràtt, un sapiänt s’as é un èṡen, un galantòmen se as é un lèder, un żigànt se as é un macâc, e as pôl pruvèr tótti äl sensaziån dla vétta, bôni o catîvi: la sapiänza, la ricazza, al dulåur, al piaṡair, al ridéccol, la galé, al manicòmi, eczêtera, eczêtera. Vudè, vudè dal vén, vudè dal Menelécc asasén, dal Barlatta gagliòt, dal Sanżvaiṡ trasparänt, dal Muschèt uduråuṡ, dal Barbêra gradàvvel, dal Vén d Asti friżànt, dal Marsàla ricostituànt, dal Sianpâgn spumànt, dl Alicànt amabiléssum, dal Bordó finéssum, dal Chianti alżiréssum, dal Vén d Nâpol peṡantéssum, dal Conegliàn deliziuṡéssum, dal Lanbróssc apetitoṡéssum. Vudè, vudè dal vén e bvîn un bichîr. E se an bâsta un bichîr, bvîn una fujatta. E se la fujatta an é asè, mitî da pèrt la fujatta e al bichîr e bvîn un mèż lîter. E s’an bâsta al mèż lîter, bvîn un lîter, un buchèl, una mżatta, un pistån, un fiâsc, una zócca, un zucån, una damigèna, un baréll, un bigånnż, una bått, un butgiån, un tinâz, una castlè, un cantinån intîr!!! E... e se gnanc con tótt quasst a prî dîr ed stèr bän... lighèv una prêda al còl e andèv a anghèr in fånnd a Raggn! (L'élog' dal vén d'Ettore Trebbi in Bologna che ride - 1899)»


[edit] Leteratûra

Informazión tolti dal Sît bulgnais: [1]