Geskiedenis van die Kaapkolonie vanaf 1806 tot 1870

vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.

Die Geskiedenis van die Kaapkolonie reeks
Kaapkolonie
Voor 1806

Vanaf 1806 tot 1870
Vanaf 1870 tot 1899
Vanaf 1899 tot 1910

Ná die oorlog weer uitgebreek het, word 'n Britse mag weereens gestuur na die Kaap. Na 'n slag in Januarie 1806 op die strande van Tafelbaai gee die Nederlandse vesting van die Kasteel oor na die Britte onder Sir David Baird, en in 1814 word die kolonie afgestaan deur Nederland aan die Britse kroon. Teen daardie tyd het die kolonie gestrek tot teen die berge voor die groot sentrale plato, toe genoem "Boesmansland", en het 'n oppervlak van sowat 194,000 vierkante kilometers en 'n bevolking van sowat 60,000 gehad, waarvan 27,000 blank, 17,000 vrye Khoikhoi, en die res slawe was. Hierdie slawe was meestal ingevoerde swart mense en Maleiers.

[wysig] Die Eerste en Tweede Grensoorloë

Die eerste van vele oorloë met die Xhosas was reeds geveg teen die tyd wat die Kaapkolonie aan die Verenigde Koninkryk afgestaan is. Die Xhosas wat die koloniale grens oorgesteek het was verjaag uit die distrik tussen die Sondagsrivier en die Groot Visrivier, bekend as die Zuurveld, en wat 'n tipe neutrale gebied geword het. Vir 'n geruime tyd voor 1811 het die Xhosas reeds besit van die Zuurveld ingeneem en koloniste aangeval; in 'n poging om hulle uit te dryf het Kolonel John Graham die area met 'n gemengde-ras leër ingeval in Desember 1811, en uiteindelik is die Xhosas tot verby die Visrivier gedryf. Op die ligging van Graham se hoofkwartiere het 'n dorp met sy naam verrys, Graham's Town, wat uiteindelik die huidige Grahamstad geword het.

Verdere opstand van die Xhosas het in 1817 gevolg, direk as gevolg van 'n poging deur die koloniale owerhede om terugbetaling te eis vir gesteelde vee. Op 22 April 1817, onder leiding van die profeet-stamhoof Makana, het hulle Grahamstad aangeval, toe deur 'n handvol blanke troepe beset; hulp het betyds aangekom en die vyand is teruggedryf. Daar is toe ooreengekom dat die land tussen die Vis- en Keiskammariviere neutrale gebied sou wees.

[wysig] Die Britse Setlaars van 1820

Die oorlog van 18171819 het gelei tot die eerste golf Britse immigrante van 'n merkbale hoeveelheid, 'n gebeurtenis wat verreikende gevolge sou hê. Die goewerneur, Lord Charles Somerset, wie se verdragsooreenkomste met die Xhosahoofde nie onderhou kon word nie, het gesmag om 'n skeiding op te rig teen die Xhosas deur blanke koloniste in die grensgebied te vestig. In 1820, op aanraad van Lord Somerset, stem die parlement in om £50,000 te spandeer om emigrasie na die Kaap te bemark, waarna 4000 Britte - die sogenaamde 1820-Setlaars - oortuig is om te trek. Hierdie immigrante het die Albanie-nedersetting gestig (later Port Elizabeth) en Grahamstad hulle hoofkwartiere gemaak. Alhoewel dit eerstens bedoel was, deur Lord Somerset, as veiligheidsmaatreël van die grens en, deur die Britse regering, as 'n manier om werk vir 'n paar duisend werklose Britte te bied, het hierdie immigrasieskema se implikasies veel wyer gestrek as wat hulle bedoel het: Die nuwe settelaars, wat afkomstig is vanuit alle dele van die Britse Eilande en vanuit elke vlak van die samelewing, tesame met hul nageslag, het steeds hul lojaliteit aan Brittanje behou. Met die verloop van tyd het hulle 'n teenvoeter teen die Nederlandse koloniste gevorm.

Die aankoms van hierdie immigrante het ook die Kaap aan die Engelse taal blootgestel. Engelse taalwette is vir die eerste keer in 1825 afgekondig, en in 1827 is die gebruik daarvan uitgebrei na geregtelike handelinge. Maar Nederlands was nooit onttroon nie, en die koloniste het grootliks tweetalig geword.

[wysig] Nederlandse teenkanting teen Britse Regering

Alhoewel die kolonie vooruitstrewend was, was baie Nederlandse boere ongelukkig met Britse regering, net soos hulle was met díé van die VOC, alhoewel hul griewe nie dieselfde was nie. In 1792 is Morawiese sendings vir die Khoikhoi se voordeel gestig, en in 1799 het die London Sendinggenootskap begin om beide die Khoikhoi en Xhosas te bekeer. Die oplos van Khoikhoi-griewe deur die sendelinge het baie ongelukkigheid onder die meerderheid van die koloniste veroorsaak, wie se konserwatiewe uitkyke tydelik geseëvier het omdat daar in 1812 'n wet afgekondig was wat magistrate die mag gee om Khoikhoikinders as ambagsleerlinge te bind onder omstandighede wat min verskil van slawerny. In die tussentyd het die beweging vir die afskaffing van slawerny baie gegroei in ondersteuning in Engeland, en die sendelinge het ellelange appèl aangeteken van die koloniste na Brittanje.

'n Opslag van 1815 tot 1816 het baie bygedra tot die permanente vyandigheid van Nederlandse grensbewoners teenoor die Britte: 'n Boer genaamd Bezuidenhout het geweier om 'n dagvaarding na te kom wat teen hom uitgereik is ná 'n klagte van 'n Khoikhoi ontvang is. Hy het op die inhegtenisnemingsparty geskiet, en is gedood in die terugvuur. Dit het 'n klein rebellie veroorsaak, en in die onderdrukking daarvan is vyf ringleiers in die publiek gehang by Slachtersnek, waar hulle oorspronklik saamgesweer het om "die Engelse tiranne" uit te dryf. Die teensin wat die teregstelling teweëgebring het was nóg meer verdiep deur die omstandighede van die dag: die stellasie waarop die rebelle tegelyk gehang is het gebreek onder hul gesamentlike gewig, en die mans is een-vir-een daarna gehang. 'n Wet in 1827 afgekondig het die ou Nederlandse "landroost" en "heemraden"-howe verbied, en eerder inwonende magistrate aangestel. Die wet het verder bepaal dat alle geregtelike handelinge van toe af in Engels gevoer moet word. 'n Verdere wet in 1828 het gelyke regte aan die Khoikhoi en ander vry kleurlinge as díé van blankes gegee, as gevolg van die versoeke van die sendelinge. Nóg 'n wet in 1830 het swaar boetes opgelê vir die harde behandeling van slawe, en die vrystelling van slawe was uiteindelik in 1834 afgekondig. Elkeen van hierdie wette het verdere vyandigheid van die boere teenoor die regering gebring. Meer nog het die onvoldoende vergoeding wat aan slawe-eienaars gebied was en die wantroue wat deur die betalingsmetode geskep is baie afkeer veroorsaak, en in 1835 het die neiging van boere wat wegtrek na onbekende dele van die land om van 'n gehate regering te ontsnap weer begin. Emigrasie verby die koloniale grense was eintlik deurlopend vir 150 jaar gewees, maar het nou groot mates begin aanneem.

Ander tale