Kaapse bobbejaan

vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.

Kaapse bobbejaan
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk: Animalia
Phylum: Chordata
Klas: Mammalia
Orde: Primates
Familie: Cercopithecidea
Genus: Papio
Spesie: ursinus
Binomiale naam
P.ursinus

Die bobbejaan of Kaapse bobbejaan (Papio ursinus) is, buiten die mens, die grootse primaat wat in Suider-Afrika voorkom.

Inhoud

[wysig] Identifikasie

Mannetjie:

  • gemiddelde lengte 140cm,
  • gemiddelde stertlengte 68cm,
  • gemiddelde massa 32 kg.

Wyfie:

  • gemiddelde lengte 110cm,
  • gemiddelde stertlengte 55cm,
  • gemiddelde massa 16kg.

Betreklik skraal gebou, maar mannetjies is stewig oor die skouers; het veral die hondagtige snoet, kenmerkend aan die genus; en het klein maanhare van lang swarterige hare op die nek en skouers. Bobbejane loop handeviervoet, en die skof is dan hoër as die kruis. Pelskleur is donkergrys tot grysbruin. Kenmerkend lyk dit of die bobbejaanstert gebreek is: die eerste derde word orent gehou en die res hang slap af. Die mannetjies se agterstewe het 'n enkele vaal, haarlose velkussing, teenoor die wyfies wat twee aparte kleiner velkussings het op elke boud. Tydens wyfies se vrugbare tydperk swel dié kussings bloedrooi en groot. Dit bly rooi verkleur tydens dragtigheid.

[wysig] Verspreiding

Verspreidingsgebied in Suider-Afrika
Vergroot
Verspreidingsgebied in Suider-Afrika

Hulle kom wyd verspreid in Suider-Afrika voor.

[wysig] Habitat

Bobbejane kan 'n wye verskeidenheid van leefplek verdra, maar het kranse of hoë bome nodig vir wanneer hulle saans gaan slaap, of waarnatoe hulle kan vlug as hulle bedreig voel. Die beskikbaarheid van drinkwater is ook noodsaaklik. Hulle woon in berge, heuwels en rivierboswêreld.

[wysig] Gedrag

Lees ook die artikel bobbejaan.

Die Kaapse bobbejaan leef in nou-verweefde sosiale groepe saam. Die trop kan van vier na tot 'n honderd groot weens, maar is meestal ongeveer veertig. Dit hang af van hoe geskik hul woonplek is -- kleiner troppe kom in die Drakensberge voor en groter troppe in die Okavango. Die mannetjies is die dominante figure. Die volwasse mannetjies het egter 'n streng rangorde onder mekaar, en die mees senior mannetjies het paringsvoorreg met bronstige wyfies. Die leierbobbejaan bepaal ook wanneer en waarheen die trop trek. Die wyfies het egter wel ook 'n hiërargie; dogters erf hul moeder se rang en wyfies kan in rangorde styg deur middel van vriendskappe met ander vroulike familielede of met manlike 'vriende'.

Die gemiddelde lewensverwagting is 20 tot 30 jaar. Alhoewel luiperds hul grootste vyand is, word nie baie bobbejane gevang nie; weens hul ontoeganklike slaapplekke en die brandwagte wat hulle in plek het.

Hulle is aan die gang gedurende die dag en slaaps snags.

[wysig] Geluide

Kaapse bobbejane is raserig wanneer hulle stry kry; met veel gegil en geskree, maar is gewoonlik stil en vriendskaplike 'gesels' is deur middel van sagte steungeluide. Die volwasse mannetjie se 'boggom' is 'n baie kenmerkende tweelettergrepige, luide blafgeluid; geuiter as 'n wekroep of uitdaging aan ander troppe.

[wysig] Kos

Hulle is omnivore. Hulle grawe graag vir knolle en wortels, maar eet geredelik wilde sade, vrugte, blare en blomme, asook insekte en ander ongewerweldes. Hulle is lief om landerye te stroop en sal klein bokkies, hase en voëls eet as hulle die kans kry.

[wysig] Voortplanting

Die gemiddelde lengte van die wyfies se vrugbaarheidsiklus is ongeveer 36 dae. Gewoonlik word 'n enkele bobbejaantjie gebore na ses maande se dragtigheid, en geboortes vind dwarsdeur die jaar plaas. Tweelinggeboortes is raar. Die pasgeborenes se pels is swart, met 'n pienk gesiggie. Vir die eerste paar weke klou die kleintjies aan die pels van die moeder se bors, later ry hulle op haar rug. Spening vind plaas teen ongeveer ses tot agt maande. Die wyfies word ongeveer elke twee jaar dragtig, maar verder uitmekaar in relatiewe swak woonomstandighede soos in die Drakensberge.

[wysig] Spoor en veldtekens

 Grafiese skets van 'n bobbejaanspoor
Vergroot
Grafiese skets van 'n bobbejaanspoor

Klippe en rotse wat gesaai en omgekeerd lê, is dikwels 'n teken dat 'n bobbejaantrop daar verby is. Hulle mis is onreëlmatig, en vaagweg rond in vorm. Dit lê dikwels bo-op rotse, en het 'n sterk reuk as dit nog vars is.

[wysig] Galery

[wysig] Sien ook

[wysig] Bronne

  • 'Smither's Mammals of Southern Africa. A field guide'. Redakteur Peter Apps. Derde uitgawe, 2000.
  • 'Veldgids tot die soogdiere van Suider-Afrika'. Chris en Tilde Stuart. Eerste uitgawe, 1988.