İran

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا

Şəkil:Stop_hand.png Bu məqalənin tərəfsizliyi şübhəlidir.
Məqalədə tərəf tutmaq və ya pisləmək məqsədi daşıyan və doğruluğu sübut edilməyən hissələr olduğu iddia edilməktədir.
Xahiş olunur bu məsələ ilə əlaqədar müzakirələrdə iştirak edəsiniz.
İran İslam Respublikası
جمهوری اسلامی ایران
(Jomhuri-ye Eslami-ye Iran)
İran bayrağı
(Ətraflı)
Şüar: Farsca:esteghlâl, âzâdi, jomhoorie eslâmi
Azərbaycanca: İstiqlal, Azadlıq, İslam Respublikası
Şəkil:LocationIran.png
Rəsmi dil Fars dili
Paytaxt Tehran
Prezident Mahmud Əhmədinecad
Ərazi
 - Ümumi
 - % Su
17-cı yer
1,648,195 km²
0.7%
Əhali
 - Ümumi
 - Əhali sıxlığı
18-ci yer
69,018,924
42/km²
Pul vahidi Riyal
Vaxt Zonası UTC +3.30
Internet TLD .ir
Telefon kodu 98

İran İslam Respublikası (Farsca: جمهوری اسلامی ايران)

İran ölkəsi Azərbaycanın cənub sərhədində Xəzər və Omman dənizi arasinda vaqi olub. İran çox millətli dövlətdir. Bunların ən böyüyü Azərbaycan Türkləri , Farslar, Kürdlər, ve Ərəblərdir. Ölkənin etnik tərkibi heç bir siyahıya götürülməyib, amma bəzi mənbə'lərə görə statistik göstəricilər belədir: , Azərbaycan Türkləri - 23%,Farslar - 51%, Giləki-mazandarani - 8%, Kürd - 5%, Ərəb - 3%, Türkmən - 2%, Bəluç - 2%, Lur - 1% və digərləri - 1%.

Əhalinin böyük əksəriyyətinin Azərbaycan Türkləri olmasına baxmayaraq Türk dilində oxuma-yazma qəti qadağan edilmişdir. İranı 1925 ilinə kimi, min ilə yaxin Türk mənşəli sülalələr idarə etmişlər. 1925-ci ildə isə Farslar ingilislərin yardımıyla hakimiyyəti ələ keçirtmişlər. Bundan sonra hakimiyyətə keçən şah fars şovinistliyini bildirmək üçün Pəhləvi soyadını qəbul etmişdir. 1925-1979-ci illər boyunca Türk dilində rəsmi yazmaq, nəşr etmək və danışmaq qadağan edilmişdir. Bir neçə kitabdan başqa, Azərbaycan dilində heç bir kitab çap edilməmişdir.

Radio yayımında gündə bir-iki sa'at Fars dilinə qarışıq Azərbaycan dilində verlişlər yalnız TəbrizUrmiya radio stansiyalarından yayımlanır. Bu səviyyə İslam Cumhuriyyəti dövründə də dəyişilməyib.

İran dövləti Azərbaycan Türklərini assimilyasiya etmək üçün parçalama siyasəti yürüdür. Tarixi Azərbaycan-Türk torpaqlarını bir neçə vilayətə (Ostan) ayıraraq Türk millətinin iradəsini qırmağa çalışır. Azərbaycan torpaqlarında kütləvi şəkildə iyrənc Farslaşdırma siyasəti yürüdülür. Azərbaycan Türkcəsində qəzet və dərgilər himayə olunmur.


[redaktə / تحریر] İranın ən böyük şəhərləri

(2005-ci il siyahısına görə)

Tehran
Məşhəd
İsfahan
Təbriz
Ahvaz

[redaktə / تحریر] İranın ən böyük azərbaycanlı şəhərləri və onların əhalisi

(2005-ci il səyahəsinə görə)

Təbriz 1,350,000
Urmiyə 725,000
Ərdəbil 470,000
Zəncan 390,000
Xoy 320,000
Marağa 218,000


İranın ostanları
Buşəhr • Cənubi Xorasan • Çahar-Mahal və Bəxtiyari • Ərdəbil • Fars • Gilan • Gülüstan • Həmədan • Hörmüzgan • İlam • İsfahan • Kirman • Kirmanşah • Kohgiluyə və Buyer Əhməd • Kürdüstan • Luristan • Mazandaran • Mərkəzi • Qəzvin • Qərbi Azərbaycan • Qum • Razavi Xorasan • Simnan • Sistan və Bəlucistan • Şərqi Azərbaycan • Şimali Xorasan • Tehran • Xuzistan • Yəzd • Zəncan


İslam Konfransı Təşkilatı (OCI) İKT Bayrağı

Albaniya | Azərbaycan | Bəhreyn | Banqladeş | Benin | Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri | Bruney | Burkina Faso | Comoros | Cibuti | Çad | Əfqanıstan | Əlcəzair | Fələstin | Fil Dişi Sahili | İndoneziya | İran | İraq | İordaniya | Kamerun | Küveyt | Qabon | Qambiya | Qatar | Qayana | Qazaxıstan | Qırğızısıtan | Qvineya | Qvineya Bisau | Livan | Liviya | Malayziya | Maldiv Adaları | Mali | Mavritaniya | Mərakeş | Misir | Mozambik | Niger | Nigeriya | Oman | Özbəkistan | Pakistan | Səudiyyə Ərəbistanı | Seneqal | Syerra Leone | Somali | Sudan | Surinam | Suriya | Tacikistan | Toqo | Tunis | Türkiyə | Türkmənistan | Uqanda | Yəmən |

Müşahidəçilər: Bosniya və Hersoqovina | Mərkəzi Afrika | Rusiya | Şimali Kipr Türk Respublikası | Tayland

Müşahidəçi Təşkilatlar: Afrika Birliyi | Birləşmiş Millətlər | Ərəb Birliyi | ECO | Bitərəf Dövlətlər Hərəkatı

Latin
بو مقاله، عرب الیفباسنداکی ایران مقاله سینین قارشیلیغی دیر.