Roll an impalaerien roman
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Ur pennad eus an heuliad Henroma eo ar pennad-mañ |
|
Ar Vonarkiezh | |
Ar Republik | |
An Impalaeriezh | |
Impalaeriezh ar C'hornôg | |
Impalaeriezh ar Reter |
Kinnig a ra ar pennad-mañ roll an Impalaerien roman betek fin Impalaeriezh roman ar C'hornôg.
Da notenniñ eo ne dalveze an termen latin imperator, m'eo deveret dioutañ an termen "Impalaer", nemet evit ober anv eus ur garg vilourel e-touez an holl gargoù all embreget gant un den. Da envel an Impalaer e rae kentoc'h ar Romaned gant an termen "Kaezar" (Caesar) ha, dreist-holl, "Aogust" (Augustus). Soñjet e veze e oa an holl Impalaerien stag ouzh Kaezar mod pe vod, ma n'eo ket dre ar gwad e oa e-giz pa vijent bet advabet hag ul liamm familh speredel a oa etrezo ha Kaezar (evit gwir e oa an Impalaerien gentañ eus familh Kaezar da vat).
En desped d'ar pezh a c'halljed soñjal, ne vez ket renket Jul Kaezar e-touez roll boas an Impalaerien roman. August eo a seller outañ evel an Impalaer kentañ, evit meur a abeg :
- Eñ eo, ha neket Kaezar, a lakaas un termen d'ar prantad distabilder politikel en deus merket dibenn ar Republik roman;
- Eñ eo, ha neket Kaezar, a zeuas a-benn da gavout ur c'hempouez etre ur galloud kreñv a-walc'h evit padout hag an ensavadurioù republikan zo trebadet diwar-c'horre. A-benn ar fin eo bet drouklazhet Kaezar dre ma kave da lod ne zouje ket d'an ensavadurioù-se : lakaet e oa bet dre heg da "diktatour" (dictator) da viken e -45 ha pourmen a rae e galite e Roma end-eeun gant e serc'h Kleopatra (rouanez Egipt). Diwall mat a reas Aogust da zoujañ d'an ensavadurioù e plas, ar Sened peurgetket ha, kontrol da Gaezar, e ouias ren ur vuhez prevez eeun hep re a bompadoù ("me n'on nemet kentañ keodeour Roma - primus inter pares" emeve). E-keit-se e kendalc'he da verniañ kargoù politikel, relijiel ha milourel war e anv.
- Gantañ eo bet lakaet da dalvezout an adreizhadennoù na oant bet nemet embannet gant Kaezar. Evel-se e roas d'an Impalaeriezh un tres armerzhel ha kevredigezhel disheñvel mat eus ar pezh a oa bet re ar Republik.
Taolenn |
[kemmañ] Impalaerien betek dispenn an Impalaeriezh
[kemmañ] Impalaeriezh uhelañ
Impalaeriezh uhelañ |
|
Anv | Deiziadoù ren |
Tiernelezh Julio-Klaoda | |
Aogust | -27-+14 |
Tiber | 14-37 |
Kaligula | 37-41 |
Klaoda Iañ | 41-54 |
Neron | 54-68 |
69, Bloavezh ar pevar Impalaer | |
Galba | 68-69 |
Othon | Genv.-Ebr. 69 |
Vitellius | Ebr.-déc.69 |
Flavianed | |
Vespazian | 69-79 |
Titus | 79-81 |
Domitian | 81-96 |
Antonined | |
Nerva | 96-98 |
Trajan | 98-117 |
Hadrian | 117-138 |
Anton an Deol | 138-161 |
Mark Aorel & Lucius Verus |
161-180 |
161-169 | |
Commodus | 180-192 |
[kemmañ] Enkadenn an IIIe kantved hag an Impalaeriezh diwezhañ
Enkadenn an IIIe kantved |
|
Anv | Deiziadoù ren |
193, eil bloavezh gant pevar Impalaer | |
Pertinax | Genv.-Meurzh 193 |
Didius Julianus | Meurzh-Mezh. 193 |
Clodius Albinus | 193-197 |
Tiernelezh Severus | |
Septimus Severus | 193-211 |
Caracalla & Geta |
211-217 |
211-212 | |
Macrinus | 217-218 |
Elagabalsu pe Heliogabalus | 219-222 |
Severus Alexander | 222-235 |
Anarkiezh vilourel | |
Maximinus Thrax | 235-238 |
Gordian Iañ ha Gordian II | C'hwev. 238 |
Pupienus Maximus ha Balbinus | C'hwev.-Mae 238 |
Gordian III | 238-244 |
Fulup an Arab | 244-249 |
Decius | 249-251 |
Trebonianus Gallus | 251-253 |
Aemilianus | Ebr.-Eost 253 |
Marevezh an "30 Tiran" | |
Valerian (Reter) & Gallian (Kornôg) |
253-260 |
253-268 | |
Impalaeriezh diwezhañ |
|
Illiria | |
Claudius II Gothicus | 268-270 |
Quintillus | Eost-Here 270 |
Aorelian | 270-275 |
Marcus Claudius Tacitus | 275-276 |
Florian | Eost-Gwen. 276 |
Probus | 276-282 |
Carus | 282-283 |
Carinus (Kornôg) Numerian (Reter) |
283-285 |
283-284 | |
Tetrarkiezh | |
Diokletian (Reter) & Maksimian (Kornôg) |
284-305 |
285-305 ha 306-310 | |
Galerius (Reter) & Constantius Chlorus (Kornôg) |
293-311 |
293-306 | |
Maximinus Daia (Reter) & Severus II (Kornôg) |
305-313 |
305-307 | |
Maksent (skraper) | 306-312 |
Tiernelezh Kustentin | |
Kustentin Iañ (Kornôg) & Licinius Ier (Reter) |
306-337 |
308-324 | |
Bassianus (Kaezar ar Reter) | 314-314 |
Licinius II (Kaezar ar Reter) | 317-324 |
Crispus (Kaezar ar C'hornôg) | 317-326 |
Dalmatius hag Hannibalianus (Reter) | 335-337 |
Constantius II (Reter) & Constans Iañ (Kornôg) & Constantinus II (Kornôg) |
337-361 |
337-350 | |
337-340 | |
Nepotianus (Kornôg) | C'hwev. - Meurzh 350 |
Gallus (Kaezar ar C'hornôg) | 351-354 |
Juluan ar renavi | 355-363 |
Jovianus | 363-364 |
Tiernelezh ar Valentinianed | |
Valentinian Iañ (Kornôg) & Valens (Reter) |
364-375 |
364-378 | |
Gratian (Kornôg) | 367-383 |
Valentinian II (Kornôg) | 375-392 |
Tiernelezh Teodosius | |
Teodosius Iañ (Reter) | 378-395 |
Bet eo Teodosius Iañ an Impalaer diwezhañ o ren da vat war an Impalaeriezh Roman a-bezh. E vibien a renas war e lec'h a voe Arcadius e karg eus ar Reter, hag Honorius e karg eus ar C'hornôg.
Eeunaet eo an daolenn a-is :
- N'eo ket meneget enni an darn vrasañ eus ar skraperien, dreist-holl re marevezh an "30 tiran", lodenn zuañ an anarkiezh vilourel ha bet anvet evel-se abalamour d'an niver a skraperien c'halloud emanvet Impalaer (Tiran evit gwir);
- An Impalaerien merket Kaezar n'int ket bet Aogust gwech ebet;
- Pa'z eus bet meur a Impalaer o rannañ ar galloud etrezo eo merket Reter pe Kornôg hepken, hep mui a vunudoù; ouzhpenn n'eo ket padet an holl rannoù galloud atav hag Impalaerien zo, bet lakaet e penn ur ranndir bennak e penn-kentañ, zo en em gavet e penn an Impalaeriezh a-bezh da c'houde (da skouer : Kustentin Iañ, bet an Impalaer nemetañ etre 324 ha 335 ).
[kemmañ] Tun memor
Un tun memor zo evit derc'hel soñj eus roll an 12 Impalaer roman kentañ (Kaezar e-barzh). N'eus ken sevel ur frazenn aes da zerc'hel soñj anezhi ma ya pep silabenn d'ober deroù anv un Impalaer :
"Kaezaotika, Klaonegalo, Vivestido" (Kaez | ao | ti | ka | klao | ne | gal | o | vi | ves | ti | do)
Kaez => Kaezar ; ao => Aogust ; ti => Tiber ; ka => Kaligula ; Klao => Klaoda ; ne => Neron ; gal => Galba ; o => Othon ; Vi => Vitellius ; ves => Vespazian ; ti => Titus ; do => Domitian
Tu zo da astenn ar frazenn-mañ da Impalaerien all. Dont a ra da vezañ : "Kaezaotika, Klaonegalo, Vivestido, Netrajhadan, Marcosepca" (Kaez|ao|ti|ka|klao|ne|gal|o|vi|ves|ti|do|ne|traj|had|an|mar|co|sep|ca)
[kemmañ] Impalaerien ar C'hornôg war-lerc'h 395
Tiernelezh Teodosius ( kendalc'h ) | |
Honorius | 392-423 |
Maksim (skraper) | 409-411 |
Attale (skraper) | 409-410 ha 414-415 |
Konstañs III | C'hwev. - Gwen. 421 |
Jean (skraper) | 423-425 |
Valentinian III | 425-455 |
Impalaerien ziwezhañ | |
Petronius Maximus | Meurzh-Mezh. 455 |
etrerenad (2 viz) | |
Avitus | 455-456 |
etrerenad (5 miz) | |
Majorian | 457-461 |
Libius Severus | 461-465 |
etrerenad (2 vloaz) | |
Anthemius | 467-472 |
Olybrius | Goue.-Here 472 |
Glycerius | 473-474 |
Julius Nepos | 474-475 |
Romulus Augustus | 475-476 |
E 476 eo aet da get Impalaeriezh roman ar C'hornôg p'eo bet torret eus e garg Romulus Augustus, an Impalaer diwezhañ, gant Odowakar.
[kemmañ] Impalaerien ar Reter goude 395
Gwelet Roll an Impalaerien vizantion
Aet eo da get e 1453 Impalaeriezh roman ar Reter, bet anvet ivez Impalaeriezh vizantion adal ar Grennamzer uhelañ, p'eo bet preizhet Kergustantin gant an Durked.
[kemmañ] Gwelet ivez
- Roll Impalaerien roman ar Reter;
- Monarkiezh roman;
- Henroma.
[kemmañ] Liammoù diavaez
- (fr)
Impalaerien roman.net, lec'hienn klok-tre met da embreger gant evezh.
- (fr)
Ar rann gouestlet d'an Impalaerien roman war al Lec'hienn Web.Genealogie