Tiernelezh Sui

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Istor Sina
Istor Sina
3 Enorus & 5 Impalaer
Tiernelezh Xia
Tiernelezh Shang
Zhou ar c'hornôg
Zhou
Nevezamzer & Diskar-amzer Zhou ar reter
Rouantelezhioù brezelour
Tiernelezh Qin
Han ar c'hornôg Han
Xin
Han ar reter
Teir rouantelezh
Wei
Shu
Wu
Jin ar c'hornôg
Jin
C'hwezek rouantelezh
Jin ar reter
Tiernelezhioù Su & Norzh
Tiernelezh Sui
Tiernelezh Tang
(troc'het gant an eil Zhou)
Liao
5 Tiernelezh & 10 Rouantelezh
Song an norzh
Song
Jin
kornôg Xia
Song ar su
Tiernelezh Yuan
Tiernelezh Ming
Tiernelezh Qing
Republik Sina
Republik Pobl Sina
(1, 2, 3, 4)
Republik Sina (Taiwan)


O ren eo bet Tiernelezh Sui (隋朝 Pinyin: suí cháo, 581-618) e Sina war-lerc'h tiernelezhioù ar su hag an norzh hag a-raok Tiernelezh Tang. Ganti ez eus bet lakaet un termen da tost pevar c'hantved tabutoù etre renadoù enebet an eil ouzh egile.

Tiernelezh Sui Bodhisattva, maen traezh, mougevioù Tianlongshan, Shanxi, VIvet kantved.
Brasaat
Tiernelezh Sui Bodhisattva, maen traezh, mougevioù Tianlongshan, Shanxi, VIvet kantved.

Savet eo bet tiernelezh Sui gant an Impalaer Wen, pe Yang Jian. E Chang'an ( Xi'an hiziv) e oa he c'hêr-benn. Daoust d'an diernelezh bezañ bet padet nebeut a-walc'h a-benn ar fin eo bet kreñv he levezon gant unaniezh norzh ha su Sina ha savidigezh ar Ganol Veur. Meur a lezenn nevez a voe embannet gant an impalaerien Wen ha Yang : ar reizhiad dasparzh an douaroù bet lañset evit lakaat da zigreskiñ an diforc'hioù etre ar re binvidikañ hag ar re baour a zisoc'ho war ul lamm war-raok e-keñver produktivelezh war al labour-douar; kreizennet e voe ar galloud, skoueriekaat hag unanet ar pezhioù moneiz; gwellaet e voe ar surentez hag astennet ar Voger Vras. Broudet ha skignet e voe ar voudaegezh a-dreuz an impalaeriezh en ur unaniñ evel-se pobloù ha sevenadurioù disheñvel Sina.

Alies-kaer eo bet keñveriet an diernelezh-mañ ouzh tiernelezh Qin bet araozi abalamour d'ar perc'henniezhioù tizhet ha d'ar c'hrizder diskouezet. Lakaet eo bet c'hwitadenn brim ar Suied war chouk o goulennoù tirannek war an dud vunud a c'houzañve tailhoù dreistmoder hag an anerioù. Brevet eo bet an nerzhioù labour gant savidigezh ar Ganol Veur -- un taol ijinerezh meurdezus -- ha gant savidigezh raktresoù savouriezhel all evel ar Voger Vras. Gwanaet gant koulzadoù milourel drastus ha koustus a-enep da Gorea e deroù ar VIIvet kantved ez eas an diernelezh d'an traoñ bountet gant un aridennad emsavadegoù pobl, taolioù treitouriezh, ha muntroù.

Taolenn

[kemmañ] Ar voudaegezh ha tiernelezh Sui

En he bog eo bet arvoudaegezh e-pad marevezh ar C'hwec'h tiernelezh bet a-raok ar Suied. En em ledet e oa eus India dre impalaeriezh Kushan betek Afghanistan betek Sina e-doug marevezh diwezhañ an Haned. War greñvaet e oa aet ar voudaegezh d'ur mare ma ne oa ket ken kreñv krog ar galloud kreiz war ar vro; gouezet he do krouiñ un nerzh sevenadurel disachañ a zistroe an dud diouzh ar brezel war-du tiernelezh Sui. E meur a zoare eo ar voudaegezh zo bet pennkaoz d'an azginivelezh sevenadurel e Sina e-pad marevezh ar Suied.

[kemmañ] Wendi ha deroù tiernelezh Sui

Kroget eo bet tiernelezh Sui pa'z eus bet skoulmet un eured etre merc'h ur Penn eus impalaeriezh norzh ar Zhoued gant Wendi. O santout ar galloud, Wendi a lammas war an tron dre heg hag embann a reas bezañ impalaer. Gounit a reas harp ar gantreerien goude bezañ anavezet o zitl en ur goll dre se skoazell ar gelennerien Koñfusour o doa graet nerzh an tiernelezhioù kent. A-drugarez d'ar gantreerien e c'hellas Wendi astenn impalaeriezh an norzh. Unan eus ar gwellaennoù bet degaset e-kerzh e ren a voe lakaat sevel sanailhoù a-benn mirout stokoù boued ha reolenniñ priz ar varc'hadourezh a-benn dastum tailhoù war an eostoù.

[kemmañ] Yangdi

Yangdi a dapas an tron da-heul marv (muntret marteze a-walc'h). Astenn a reas c'hoazh an impalaeriezh met, er c'hontrol da bolitikerezh e dad, ne glaskas ket en em harpañ war ar gantreerien. E-lec'h, ec'h adasavas kelennadurezh Koñfusius ha doare Koñfusius da amprouiñ an danvez kargidi. Dre ma kase war-raok adreizhadennoù kelenn e kollas skoazell ar gantreerien. Kalz savadurioù kêr-ruz a voe boulc'het gantañ evel ar Ganol Veur. Da-heul aloubadegoù c'hwitet Korea, argadegoù kantreerien turk aet tre e-barzh Sina hag e vuhez diroll war-goust ar gouerien e kollas harp an dud hag e voe drouklazhet gant e vinistred dezhañ e-unan.

[kemmañ] Pennoù tiernelezh Sui

Anv goude-marv (Shi Hao 諡號)
Emglev: "Sui" + anv
Anv ganedigezh Prantad ren Anvioù an oadvezh (Nian Hao 年號) hag an heuliad bloavezhioù a glot ganto
Wendi (文帝 wen2 di4) Yang Jian (楊堅 yang2 jian1) 581-604 Kaihuang (開皇 kai1 huang2) 581-600
Renshou (仁壽 ren2 shou4) 601-604
Yangdi (煬帝 yang2 di4) Yang Guang (楊廣 yang2 guang3) 605-617 Daye (大業 da4 ye4) 605-617
Gongdi (恭帝 gong1 di4) Yang You (楊侑 yang2 you4) 617-618 Yining (義寧 yi4 ning2) 617-618

Istorioù kaer diwar-benn tiernelezh Sui a c'haller lenn war Mojennoù tiernelezh Sui

[kemmañ] Gwelet ivez

[kemmañ] Liammoù diavaez

Commons
Dafar ouzhpenn a-fed an tem-mañ a vez kavet e-barzh Wiki.Commons
Porched ar bed sinaat – Adkavit ar pennadoù a denn d'ar bed sinaat.