Pêr-Jakez Helias

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Skrivet eo ar pennad-mañ e Peurunvan

Image:32px-Labour_zo.png Ar pennad-mañ n'eo ket peurechu c'hoazh ; ma fell deoc'h labourat warnañ deuit da welout ha lakait hoc'h ali e pajenn ar gaozeadenn.


Pierre-Jakez Hélias, pe Pêr-Jakez Helias e brezhoneg, Pierre Hélias da anv ofisiel, a zo bet ganet e Pouldreuzig (Penn-ar-Bed) e 1914. Ur skrivagner eo bet da gentañ, frouezhus kenañ anezhañ, o skrivañ e galleg hag e brezhoneg. Savet en deus kerkoulz bazhonegoù, pezhioù-c'hoari, danevelloù, romantoù ha kontadennoù. Bet eo bet ivez ur c'hoarier sketchoù evit ar radio hag un aozer abadennoù evit ar skinwel. Brudet eo da gentañ penn evit e levr gallek "Le Cheval d'Orgueil", oberenn bet savet da gentañ en e ziv yezh, a dammoù, ha bet embannet goude e brezhoneg gant an titl "Marc'h al Lorc'h". Marvet eo bet d'an 13 viz Eost 1995.

Taolenn

[kemmañ] Buhez

Ganet eo bet ha bet eo o chom e Pouldreuzig er Vro Vigoudenn, en un tiegezh a dud munud, labouerien-douar anezho, o labourat evel micherourien e ti ar re all. E yezh gentañ eo bet ar brezhoneg dre ma oa brezhonegerien e dud. Deskiñ a ra ar galleg er skol. Dont a ra sod gant ar yezh-se, nes ankouât e yezh gentañ. Dre m'eo tuet er skol eo lakaet da vont pelloc'h gant e studioù : el lise, e Kemper, ha goude e Roazhon. Eus 1946 da 1975, bloaz ma ya war e leve, eo kelenner war al lennegezh e Skol ar Vistri Kemper.

D'an 21 a viz Kerzu 1946 e krog Pêr Helias da aozañ abadennoù e brezhoneg evit ar radio (sketchoù ha pezhioù-c'hoari) e kompagnuniezh Pêr Trepos. Un tamm brud a sav neuze dezhañ, plijet kenañ ma veze an dud gant o fent, o selaou anezho er "post bihan", war gwagennoù Radio-Quimerc'h. Daou vloaz war-lerc'h eo e-mesk ar re a ro lañs en-dro da Gouelioù-meur Kerne e Kemper. Chom a ray e-touesk aozerien ar festival-se e-pad pell, hag an den karget da ginnig an abadennoù e brezhoneg d'an dud.

Un den er-maez eus an Emsav e chom e vuhez-pad, o klask ober gant e zaou sevenadur war un dro, o skrivañ kerkoulz e brezhoneg hag e galleg. Un den a-gleiz eo, tost-kar d'ar gomunisted : ezel eo deus ar strolladoù Ar Falz hag Emgleo Breiz). Embann a ra pennadoù er gelaouenn La Bretagne à Paris hag er gazetenn bemdeziek Ouest-France. Diwar ar gronikenn divyezhek embannet er gazetenn-se bep sizhun e sav e benn-oberenn Le Cheval d'orgueil, lakaet da zont er-maez doare ul levr e 1975. Ennañ e tispleg e yaouankiz ha buhez an dud anvet gantañ dre ar munud. Ar mod en deus da daolenniñ pep tra a laka e levr da vezañ kazimant ur studiadenn diwar-benn doare an dud da vevañ war ar maez gwechall er Vro Vigoudenn, evel ma vije bet savet gant un etnologour. Kerkent hag embannet e ra berzh spontus e levr. Troet eo e nousped yezh hag anvet eo dre ar bed. Rebechet eo bet outañ koulskoude bezañ aozet un oberenn m'eo troet enni sevenadur Breizh hag ar brezhoneg war an amzer dremenet.

E 1977 eo embannet gantañ al levr Les Autres et les miens, un dastumadeg koñchennoù priziet mat. Goude e sav romantoù e galleg. E varzhoniezh vrezhonek a vez priziet kemend-all, evel el levrioù Maner kuz/Manoir secret ha La Pierre du Oui/Men ar Ya.

E 1971 e kemer perzh en abadennoù brezhonek Breizh o veva, skignet dre ar skinwel.

A-benn e enoriñ eo bet roet e anv da veur a straed ha da veur a skol e Breizh (Pouldreuzig, Kleder, Merdrigneg, Sant-Maloù...), da lec'hiad Skol-veur Breizh-Izel e Kemper ha da vediaoueg-kêr Landerne. Erminiget eo bet e 1991.

E miz Gouere 2006 eo digoret ur mirdi gouestlet dezhañ e Pouldreuzig, en ti m'eo bet o chom ennañ.

[kemmañ] E oberenn

[kemmañ] Evel aozer

  • Biskoaz kemend-all, 1947, e brezhoneg
  • Eun ano braz, 1953, e brezhoneg
  • War eun dachenn foball, 1955, e brezhoneg
  • Danses de Bretagne, images de Bretagne, e ti Jos Le Doaré, 36 p., 1955.
  • Mojennou Breiz I, 1957, e brezhoneg
  • Tan ha ludu, 1957, e brezhoneg
  • Eun den maro ha ne goll ket e benn, 1958, e brezhoneg
  • Mojennou Breiz II, 1959, e brezhoneg
  • Mevel ar Gosker, 1959, e brezhoneg
  • Kanadenn Penn ar Bed, 1959, e brezhoneg
  • Marvaillou ar votez-tan. Contes bretons du sabot à feu, 1961, divyezhek
  • Comme on connaît ses saints, 1961, e galleg
  • Maner Kuz. Manoir secret, 1964, divyezhek
  • Divizou eun amzer gollet. Devis d'un temps perdu, 1966, divyezhek
  • Contes bretons du pays bigouden, 1967, e galleg
  • Bretagne aux légendes : la mer, 1967, e galleg
  • An Izild a heul. Yseult seconde, 1969, divyezhek
  • Costumes de Bretagne, 1969, e galleg
  • Contes bretons de la Chantepleure, 1971, e galleg
  • Tradition bretonne : le savoir-vivre, 1973, e galleg
  • Ar men du. La pierre noire, 1974, divyezhek
  • Le Cheval d'orgueil, 1975, e galleg
  • Tradition bretonne : Logis et ménages, 1975, e galleg
  • Comment un Breton devint roi d'Angleterre, 1976, e galleg
  • Peziou-c'hoari Jakez Krohen, 1977, e brezhoneg
  • Les autres et les miens : le trésor du Cheval d'orgueil, 1977, e galleg
  • Penaoz e teuas eur Breizad da veza roue Bro-Zaoz, 1977, e brezhoneg
  • Le Grand valet, La Femme de paille, Le Tracteur - Théâtre I, e galleg
  • Lettres de Bretagne - langues, culture et civilisations bretonnes, 1978, e galleg
  • An tremen-buhez. Le passe-vie, 1979, divyezhek
  • Peziou-c'hoari Jakez Krohen, 1980, e brezhoneg
  • La sagesse de la terre, 1980, e galleg
  • Quimper en Cornouaille, 1980, e galleg
  • Au pays du Cheval d'orgueil, 1980, e galleg
  • Piou e-neus lazet an hini koz ?, 1981, e brezhoneg
  • L'esprit du rivage, 1981, e galleg
  • L'Herbe d'or, 1982, e galleg
  • Images de Bretagne, 1983, e galleg
  • La colline des solitudes, 1984, e galleg
  • Les contes du vrai et du semblant, 1984, e galleg
  • Marh al lorh, 1986, e brezhoneg
  • Bugale Berlobi I - Brud an Dreued, 1987, e brezhoneg
  • Lisbonne, 1987, e galleg
  • Bugale Berlobi II - Marvaillou da veva en ho sav, 1988, e brezhoneg
  • Vent de soleil, 1988, e galleg
  • Midi à ma porte, 1988, e galleg
  • Amsked. Pobl an noz. Clair-obscur. Le peuple de la nuit, 1990, divyezhek
  • Le quêteur de mémoire, 1990, e galleg
  • La nuit singulière, 1990, e galleg
  • D'un autre monde. A-berz eur bed all, 1991, divyezhek
  • Katrina Lenn-zu, 1993, e brezhoneg
  • Le diable à quatre, 1993, e galleg
  • Le piéton de Quimper, 1993, e galleg
  • Ventre-à-Terre, l'aventurier, e galleg
  • Ruz-Kov ar foeterez-vro, e brezhoneg
  • Un pays à deux langues, embannet goude e varv

[kemmañ] Evel kenaozer

  • Gant ar mareoù-bloaz - Au fil des saisons, divyezhek
  • La côte - Recueil de chants celtiques, 1983, e galleg
  • Lod all a varv… / D'autres meurent, divyezhek
  • Magies de la Bretagne, e galleg
  • Toinou - le cri d'un enfant auvergnat (pays d'Ambert), e galleg

[kemmañ] Kronikoù

  • Biskoaz kemend-all ! (10 levrenn), e brezhoneg

[kemmañ] Levrlennadur

  • Pierre-Jakez Hélias, levrenn niv. 36, emb.Skol Vreizh, divyezhek
  • Per-Jakez Hélias. Niverenn ispisial, kelaouenn Brud Nevez niv. 172, 1994. Niverenn dreist-ordinal da geñver e 80 vloaz, e brezhoneg
  • Francis Favereau (Dindan ren), Pierre-Jakez Hélias, Bigouden universel, emb. Pluriel, divyezhek
  • Pascal Rannou, Inventaire d'un héritage - Essai sur l'œuvre littéraire de Pierre-Jakez Hélias, emb. An Here, e galleg
E yezhoù all