Ger kevrennek
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Skrivet eo ar pennad-mañ e Peurunvan
Ur ger kevrennek zo anezhañ ur ger bet savet diwar div pe vui a vorfemennoù distag.
Taolenn |
[kemmañ] Doareoù kevrennadur pennañ
[kemmañ] Kevrennadur pennek
An darn vrasañ eus ar gerioù kevrennek a vez savet diwar ur penn, da lâret eo an elfenn a ro ar ster ledan d'ar ger kevrennek, hag an elfennoù (spizherion) all a dalvez da spishaat ster ar ger-se (saoz. 'modifiers'). Graet e vez pennek (saoz. endocentric) eus gerioù kevrennek a seurt-se rak tennañ a ra o ster o da ster d'an elfenn pennañ a zo enne. Da skwer e brezhoneg ti-post, hag a zo un ti (da lâret eo ur savadur) a dalvez da gas ha resev lizhiri (post). Un doare ti ispisial an hini eo.
[kemmañ] Kevrennadur dibenn
Gerioù kevrennek all n'o deus penn ebet, avat ha ne c'heller ket divinout ster ar ger kevrennek en e bezh dre dielfennañ ster ar morfemennoù a zo ennañ. Da skwer, e saozneg ar ger blue-collar ("micherour") n'eo nag ur seurt "gouzoug" (collar) nag un doare "glas" (blue). Hervez an termenadur o tont diwar ar sankrit e veze graet bahuvrihi eus seurt gerioù kevrennek. Hiriv e reer kentoc'h gant an dremenn kevrennadur dibenn (saoz. exocentric) o tiskwel n'o deus ar gerioù kevrennek-se penn yezhoniel ebet ha n deu ster ar ger eus er-maez eus ster ar morfemennoù a zo ennañ.
Ouzhpenn-se ne denn ket dre ret rummad yezhadurel ar ger kevrennek da hini ebet eus rummadoù ar morfemennoù a zo ennañ. Da skwer, e saozneg ur must-have a vez renket e-touez an anvioù-kadarn daoust ha m'emañ must ha have verboù o-daou.
Ret eo ivez ober an diforc'h etre ar c'hevrennadur diouzh un tu hag an deveradur, diouzh an tu all, e lec'h ma vez staget morfemennoù stag (pe kengerioù) ouzh morfemennoù distag .
[kemmañ] Reolennoù ar c'hevrennadur
Meur a doare disheñvel zo da sevel gerioù kevrennek hervez ar yezhoù.
Er yezhoù dezrannel-rik ar gerioù kevrennek a zo anezhe heuliadoù elfennoù an eil war-lerc'h eben hep liamm na verk ebet kenetreze, da skwer ki-dour (ki + dour hep elfenn ebet all).
Er yezhoù sintezel, diouzh an tu all, e c'hell bezañ merket al liamm etre bep elfenn er ger kevrennek. En alamaneg,d a swker, ez eo merket evel genitivel an elfenn Kapitäns (<nominativel: Kapitän) er ger kevrennek Kapitänspatent evit diskwel ez eo penn ar ger kevrennek-an elfenn Patent ("lisañs")).
Techet e vez ar yezhoù enteuzel da grouiñ gerioù kevrennek hir-tre dre pegañ meur vorfemenn an eil war lerc'h eben. Met gouest int ivez da sevel gerioù kevrennek hep ouzhpennañ seurt morfemenn. Da skwer, ar ger japanek 神風 kamikaze a zo savet diwar daou anv-kadarn nemetken: kami ("doue; spered") ha kaze ("avel").
[kemmañ] Doareoù kevrennadur
[kemmañ] Kevrennadur anv-anv
An darn vrasañ eus yezhoù ar bed a implij anvioù-kadarn kevrennek hag a-wechoù ivez anvioù-gwan kevrennek. Lec'hiet e vez penn ur ger kevrennek hervez an doare ma vez techet ur yezh bennaket da urzhiañ ar ar renadennoù e-keñver plas an arguezennoù pennañ. Diouzh un tu, ez eus yezhoù hag a zo techet da lakaat ar renadennoù da gentañ hag an arguzennoù pennañ (penn ar frazennig) da heul (saoz. left-branching language), ha diouzh an tu all ez eus yezhoù a ll a ra ar c'hontrol-mik o lakaat ar renadennoù da heul ar penn (saoz. right-branching language). Da skwer:
-
- Saozneg:
- the blue car (renadenn: blue + penn: car)
-
- Portugaleg:
- o carro azu (penn carro + renadenn: azul)
Ret eo anzav, memestra n'eo ket ket sklaer an traoùa tav rak an darn-vrasañ eus yezhoù a bed a ra kentoc'h gant un urzh evit traoù zo dre vras met a c'hell ober gant un urzh kontrol evit traoù all. Gwir eo kement-mañ ivez evit ar reolennoù a dalvez da sevel gerioù kevrennek.
[kemmañ] Kevrennadur verb-anv
Un doare ger kevrennk a gaver gwall alies e-touez holl yezhoù ar bed a vez savet diwar ur verb (dospleget peurliesañ evel-hen: terde gour unander en amzer a-vremañ) mui un anv-kadarn (alies a-walc'h liester, met ivez en unander a-wechoù).
Stank-tre e vez kavet seurt gerioù kevrennek, da skwer e spagnoleg rascacielos pe an italianeg grattacielo (hervez patrom ar saozneg skyscraper").
Ar saozneg, er c'hontrol, a ra kentoc'h gant un doare keverennadur verb-anv ispisial e lec'h ma vez enteuzet arguzenn ar verb er verb e-unan ha dioutañ e vez savet un anv-verb achuet e -ing (gerondivenn) evel breastfeeding, finger-pointing, hag all.
[kemmañ] Araogennoù kevrennek
N'eo ket ral kavout araogennoù kevrennek savet diwar un anv-kadarn hag un araogenn pe un goudeenn (saoz. postposition) hervez ar yezh, da skwer:
- on top of (brezhoneg: araogenn + anv-kadarn (+araogenn))
- "war-c'horre" (brezhoneg: araogenn + anv-kadarn)
- no naka ni (japaneg: anv-kadarn + goudeenn).
[kemmañ] Skwerioù all
- Brezhoneg:
- dourgi (liester amreizh: dourgon)
- ki-dour (liester reizh: chas-dour)
- beg-hir
- biñsaskell (pe "helikoptaer")
- marc'h-du