Bob Marley

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Bob Marley d'un abadenn en Hallenstadion e Zurich, Bro-Suis, an 30 a viz Mae 1980
Brasaat
Bob Marley d'un abadenn en Hallenstadion e Zurich, Bro-Suis, an 30 a viz Mae 1980

Robert Nesta Marley lezanvet Bob Marley, kaner reggae ganet e Saint Ann (Jamaika) ar 6 a viz C'hwevrer 1945 ha marv gant c'h/krign-bev e Miami (Florida, Stadoù-Unanet Amerika) d'an 11 a viz mae 1981.

Taolenn

[kemmañ] Biografiezh

Bob Marley, eus e anv wirion Robert Nesta Marley, a zo ganet e Jamaika eus ur mamm jamaikan, Cedella Booker , hag eus un tad saoz eus ar merdeadurezh, Norval Marley, ha n'en deus morse anavezet (tud Norval Marley ne oant ket adu eus e liamm gant ur plac'h du). Gwelet e oa fall an hironaj e Jamaika. Bob Marley a c'houzañv diouer un tad, ha distaol a ra an hironaj-mañ, o laosk a-gostez e tu gwenn. E-pad e oad krenn, kuitaat a ra ar maezioù evit ghetto Trenchtown e Kingston. Enno e ej gant Bunny Wailer ha Peter Tosh. Krog a ra ganto da ganañ an tuboù Rhythm and Blues a glevont war radioioù Miami. Bob Marley a guit e micher souder hag a enroll e ganaouenn kentañ Judge Not e 1961, pa oa 16 bloaz. Ne vez ket gwerzhet mat ar ganaouenn met kendalc'h a ra Marley memestra.

E 1963, stumm a ra gant Peter Tosh ha Bunny Wailer ar strollad a vo anavezet diwezhatoc'h gant anv « The Wailing Wailers » (ar rugennerien rugenner). Tap a reont ur c'hevrad gant Studio One ha produet eo o c'hanaouennoù kentañ gant Clement Coxsone Dodd. En em zisparti a reont diouzh Dodd er fin blamm da gudennoù arc'hant.

Bob Marley en em c'honverti d'ar feiz rastafari e 1966. Dimeziñ a ra gant Rita ar memes bloavezh. Mont a ra ivez da labourat er SUA, en Delaware evit bezan resis, e 1967. Mortimer Planno a grog e zeskadurezh doueoniezhel, a-raok Vernon Carrington. E 1967, distrein a ra en e gêriadenn il retourne evit ur sioulans speredel a bado ur bloavezh. Adalek 1968 e skriv e ganaouennoù relijiel kentan.

E penn-kentan ar bloavezhioù 70, produ a ra e bladenn « Soul Rebel » gant ar produktour Lee Scratch Perry. En em fach a ra gantan evit ar gwirioù oberour : Perry, hag a gred kaout ar wirioù, a embann ar bladenn e Bro-Saoz. D'ar memes mare e labour gant ar produktour amerikan Danny Sims, met, d'an nebeutan evit Bob, ne vo disoc'h mat ebet eus ar c'henlabour-man

E-pad ur mare leun a ziaesterioù evito, Marley hag e strollad a za e darempred gant Chris Blackwell, patron al label Island, hag a embanno al lodenn vrasan eus e berzhioù niverus. War al label-se e vo graet « I Shot The Sheriff » gant Marley e 1973, kanaouenn a vo adkemeret gant Eric Clapton.

Ar bladennoù kentan embannet e ti Island a zo embannet dindan anv ar Wailers met, e 1974, Bunny Wailer (ha ne c'hell ket gouzanv ar c'harr-nij) ha Peter Tosh a guit ar strollad, o laosk Bob e unan. En e bladenn solo kentan, "Natty Dread" e anv, kas a ra sonioù blues, a-drugarez d'ur gitarour amerikan. Heuliet eo gant "Live!" enrollet d'an 18 a viz Gouere 1975 e London ha "Rastaman Vibration", hag a vo ar bladenn gwerzhet ar wellan e-pad buhez Marley.

An 3 a viz Kerzu 1976, Bob Marley a achap d'ul lazhadeg aozet gant 6 den armet en e chomaj. Resev a ra memestra ur voled er vrec'h hag unan all en e vruched, ha pa vez e wreg Rita gloazet en un doare grevus gant ur boled er penn. Don Taylor, o manager, a zo gloazet en un doare grevus-kennan.Nag an oberour nag an arc'hantaer a zo anavezet. Abeg al lazhaged a zo sur a-walc'h politikel. Reoù a gred ez eo blamm da endalc'h Marley d'un abadenn evit an araokour Michael Manley. Marley en doa resevet menasoù marv goude an abadenn-man. Al lazhadeg a vefe bet arc'hantaet gant an tu politikel mirour... met Marley a lavare ne rae ket a politik, hag a burutelle anezhi hep ober forzh eus ar c'hamp o pronan ar peoc'h hag unvanelezh ar jamaikaned a-enep an disparti hag ar brezel diabarzh. An tesenn-man n'eo neuze ket gwall sur...

Daoust da se, div zevezh goude ar gwall-daol, kemer a ra perzh Bob Marley d'an abadenn Smile Jamaica e Kingston. Divroan a ra goude e London peogwir n'en em gav ket mui e surentezh e Jamaika. Enroll a raio enni ar bladennoù "Exodus", "Kaya" ha singlioù gant Lee Scratch Perry. E 1977, dizoloin a ra ur gloazadenn d'e viz-troad (an hini bras) dehoù. Plijet bras gant ar mell-droad, kredin a ra ez eo en em glozet o c'hoari. Graet e vez un diougan gwir : Bob Marley a zo tapet gant krign bev ar groc'hen. Kuzuliet e vez dezhan troc'h e viz-troad, ar pezh a nac'h, peogwir ez eo a-enep mennozhioù ar rastafari. Klasket e vez un doare all gant ar mezeien : ar chimioterapiez, e klinik ar mezeg Josef Issels e Allamagn, met n'eus efed ebet. En em ledin a ra ar c'hrign-bev.

E fin e vuhez, en em konverti a ra d'an Iliz ortodoks etiopat (unan eus an Ilizoù jamaikan, hag enkloz en e vennozhioù perzhioù ar filozofiezh rasta). C'hoant en doa mervel e Jamaika met marv a ra e Miami d'an 11 a viz mae 1981, re goan evit ober ar veaj e c'harr-nij betek Jamaika, goude bezan deuet en-dro eus klinik alaman an doktor Issels. E istor ne echu ket aman hag ar pezh en deus graet a zo bev hiziv an deiz.

[kemmañ] Pladennografiezh

Ar bladennografiezh-man n'eo ket leun, met kavet e vo enni produadurioù pennan Studio One, Lee Perry, Island ha Tuff Gong :

Gant ar Wailers (Bunny Wailer & Peter Tosh) :

  • 196? : One Love at Studio One (63-66) (dastummadeg e daou bladenn embannet e 1991)
  • 196? : Simmer down at Studio One (dastummadeg embannet e 1994)
  • 1966 : The Wailing Wailers at Studio One (dastummadeg embannet e 1994)
  • 1967 : Destiny (dastummadeg embannet e 1999
  • 1967 : Climb The Ladder (dastummadeg embannet e 2000)
  • 1968 : Wailers & Friends (dastummadeg e 1999)
  • 1969 : Soul Rebels
  • 196? : Soul Revolution Part 1 & 2
  • 196? : Birth of a legend (63-66) (pladenn embannet e-kreiz ar bloavezhioù 70)
  • 197? : The Early Collection (63-66) (pladenn embannet e-kreiz ar bloavezhioù 70)
  • 1972 : Catch A Fire
  • 1973 : Burnin' ; African Herbsman (dafar enrollet e 1969-70)
  • 1974 : Rasta Revolution (dafar enrollet e 1969-70)

E solo(ar Wailers a zeu da vezan ar strollad sonerien o ambrougin anezhan) :

  • 1974 : Natty Dread
  • 1975 : Live!
  • 1976 : Rastaman Vibration
  • 1977 : Exodus
  • 1978 : Kaya ; Babylon by Bus
  • 1979 : Survival
  • 1980 : Uprising

Pladennoù/dastummadegoù daliv :

  • 1983 : Confrontation
  • 1984 : Legend
  • 1986 : Rebel Music
  • 1991 : Talkin' blues
  • 1992 : Songs Of Freedom (4CD)
  • 1995 : Natural Mystic
  • 1999 : Chant Down Babylon
  • 2001 : One Love -The very Best Of-
  • 2003 : Live at the Roxy
  • 2005 : Africa Unite -The Singles Collection-

[kemmañ] Liammoù diabarzh

  • The Wailers
  • I Threes : Kor ar Wailers
  • Peter Tosh
  • Bunny Wailer
  • Bugale Bob, holl sonerien reggae ha rastafari:
    • Ziggy Marley
    • Stephen Marley
    • Julian Marley
    • Damian Marley mab diwezhan Bob Marley
    • Rohan Marley

[kemmañ] Liammoù diavaez