Al Liamm

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor


Taolenn

[kemmañ] Degouezh istorel

Meur a gelaouenn vrezhonek a oa difluket er bloavezhioù 1945-1946, en o zouez "Kened (kelaouenn)" e Roazhon, renet gant Per Denez hag Arzel Even, hag e Pariz "Al Liamm" a oa bet miret gantañ ar skritur KLT, diazezet gant Andrev Latimier ha Per ar Bihan, nemet a zegemeras ar skritur peurunvan adal an eil niverenn, ha betek deroù ar bloaz 1950 tost da vat e kendalc'has "An Avel" - "Avel an Trec'h" da zont er-maez gant Youenn Olier, hep kontañ "Kaieroù Kristen" Maodez Glanndour. Bihan avat e chome kelc'hiad an holl gelaouennoù-se ha santet e voe buan e oa dav o unaniñ hag o c'hendeuziñ ma venned kaout e brezhoneg ur gelaouenn a vije bet par da w-Gwalarn a-raok ar brezel da vihanañ.

[kemmañ] Lec'h Al Liamm en Emsav

Setu ma teuas er-maez e 1948 ur gelaouenn nevez a voe roet da dalbenn dezhi "Al Liamm - Tír na nÓg" ha da rener, dres, Ronan Huon. E-pad ugent vloaz bennak en em gavas ar gelaouenn "Al Liamm" e penn ar stourm broadelour sevenadurel, o harpañ "Kuzul ar Brezhoneg" en e striv er stourm-se, enebet ouzh ar gostezenn "Emgleo Breiz" a glaskas embann ar gelaouenn "Brud", er skritur skolveuriek e-pad un toullad bloavezhioù da gevezañ ouzh "Al Liamm" end-eeun.

Un emgann kalet e voe an emgann-se, rak berzet e oa ouzh "Al Liamm" pep bevez kefridiel diwar "Kest ar Brezhoneg" da skouer. D'ar mare-se 'ta e kemere "Al Liamm" lec'h "Gwalarn".

Kement-se a badas betek ar bloavezhioù seikont. D'ar poent-hont e voe gwelet e oa trec'h kostezenn ar peurunvan renet gant Al Liamm hogen ar rummad yaouank war-lerc'h 1968 a bellaas da spered broadelour rik Gwalarn, o rannyezhekaat o skridoù o-unan a-wechoù. Chom a ra avat hengoun an emsav broadel kent dreist-holl en Notennoù e diwezh ar gelaouenn, a ra meneg eus kement tra a c'hoarvez war-dro ar brezhoneg.

[kemmañ] Embannadurioù Al Liamm

Asamblez gant ar gelaouenn en deus meret skipailh Al Liamm un obererezh embann brezhonek eus ar re bouezusañ, p'o deus klasket heuliañ an hent boulc'het gant Skridou Breiz, an ti-embann meret gant Florentin Goinard, hemañ tost ouzh Strollad Broadel Breiz. Prenet en deus Ronan Huon e 1959 an holl levrioù brezhonek a oa bet chomet e kerzh ar merour.
E 1957 e seblant bezañ bet yezh kentañ an embannerezh p'eo bet lakaet e gwerzh [[Geotenn ar Werc'hez]] gant Jakez Riou ha trede embannadur Grammaire bretonne (Yezhadur brezhoneg) gant Roparz Hemon (an embannadurioù kentañ dindan anv Skridou Breiz e 1940 ha 1948).
Da Al Liamm e fizias Roparz Hemon, hag eñ harluet e Iwerzhon, un darn vras eus e oberenn ha an darn vuiañ eus ar romantoù hag an danevelloù skrivet gantañ.

Embannerezh geriadurioù, hentennoù (Cours élémentaire de breton ha goude Méthode rapide de breton) ha yezhadurioù Roparz Hemon eo bet ul labour a-bouezh, koulz e-keñver ledanaat implij ar brezhoneg ha degas arc'hant d'an embanner. Pa veze moulet 500 skouerenn ul levr faltazi gwerzhet war deg bloaz e veze gwerzhet kantadoù a levrioù deskiñ e levrdioù kar-o-vro ha dre lizher gant an Dimezell Jeanne Queillé o chom e Gwengamp.

[kemmañ] Skrivagnerien bennañ

- Lod a oa eus rummad "Skol Walarn" : Roparz Hemon, Maodez Glanndour, Frañsez Kervella,a lakaas da embann enni ivez darn eus o oberennoù ;

- Skrivagnerion yaouank a oa deuet d'an oad-gour e-pad ar brezel pe dres goude  : Per Denez, Ronan Huon, Youenn Olier, Per ar Bihan.

- Oberenn rener "Spered ar Vro", Tanguy Malmanche, eus deroù an XXvet kantved ;

- Jarl Priel hag Anjela Duval a voe ar skrivagnerien talvoudusañ embannet gant ar gelaouenn.

- Yann Gerven, Goulc'han Kervella, a embanne betek neuze o skridoù er skritur skolveuriek a yeas-tre el Liamm, ha tud all evel Filip Oillo, Sylvain Botrel, Yann Talbot, Tudual Huon, Herve Latimier, ha re all c'hoazh, an holl eus ar rummad yaouank, levezonet mui pe vui gant an emdroadur politikel ha sevenadurel da heul miz Mae 1968.

- Skridvarnerezh war lennegezh ar bed gant Reun ar C'halan

Ne voe dizoloet oberour a-bouez ebet er gelaouenn adal deroù ar bloavezhioù eikont. Spered diasur ar prantad-se, disoñjet ha dilezet gantañ diazezoù speredel ar remziad kent a voe kiriek da se hervez lod.

Ur skrivagner bennak en em ziskouezas evelkent el lennegezh vrezhonek, evel Kristian Brisson, o tont ivez diwar ar skritur skolveuriek, hogen moulet e voe e oberennoù gant Moulladurioù Hor Yezh : Al Liamm ne oa ken e-unan evel ti-embann brezhonek.

[kemmañ] Liammoù al Liamm

E yezhoù all