Biolin
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Ar pennad-mañ n'eo ket peurechu c'hoazh ; ma fell deoc'h labourat warnañ deuit da welout ha lakait hoc'h ali e pajenn ar gaozeadenn.
Orin ar ger : italian violino, stumm bihanaat viola, diwar al latin krenn vitula, a dalveze kement ha benveg dre gerdin. Saozneg hag alamaneg violin. Er ger brezhonek poblek violoñs e weler un amprest diwar ar galleg violon. Da heul studiadennoù Pêrig Herbert ha Jil Ewan (Hor Yezh, 11 niverenn etre 1980 ha 1982) ez eo biolin ar stumm erbedet.
Ar violin eo ar bihannañ benveg seniñ eus kerentiad ar c'herdin hag an hini a ginnig ar skeuliad skiltrañ. C'hoarvezout a ra peurvuiañ ur violin eus 71 elfenn e koad (episea, skav-gwrac'h, beuz, ebena...) peget pe gronnet an eil re ouzh ar re all. Seniñ a reer anezhi gant ur wareg (nemet evit ar pizzicato).
Taolenn |
[kemmañ] Ar benveg
[kemmañ] Ment
Kemmus eo hirder ar violin. Graet vez anterin eus ur violin en he ment brasañ, ha gouestlet eo d'ar biolinourien tapet ganto o ment a oadour. Un anterin a zo peurvuiañ 36 sm a hed, penn-da-benn ar c'hef-dasson (an troad lakaet er-maez neuze). Bez' ez eus un skeul nann kenfeurel a hedoù evit ar biolinoù : an tri-c'hard a zo 33 sm ; an hanter, 30 sm ; da heul e kaver ar c'hard (.. sm), an eizhvedenn (.. sm), hag ar c'hwezekvedenn (.. sm), homañ diwezhañ gouestlet d'ar biolinourien yaounk-kenañ (peurvuiañ 3 bloaz).
[kemmañ] Ar c'hef dasson
Ober a reer taol-zasson eus tu gorre ur violin. Oberiet eo gant daou damm episea peget en o hed, baotet eo ha toullet a zaou brenk dezho stumm un f , a zo o fal reiñ digor d'ar fraoñvoù a zeu eus ar c'hef-dasson. An tu traoñ, a reer peurliesañ ar c'hein pe an deun anezhañ, a zo ouzh e ober ur pezh skav-gwrac'h, pe daou bezh peget kenetrezo en o hed. Baotet eo ivez met alies nebeutoc'h. War erien an daou du, e spurmanter ul linenn zu doubl : an neudigenn. Dezhañ ez euz daou bal : kenedel ha pleustrek (evit disteraat pe zilemel gweredoù stokoù-kostez a c'hellfe c'hoarvezhout).
[kemmañ] An troad
[kemmañ] Ar c'herdin
[kemmañ] Materi implijet
[kemmañ] Kudenn an tennder
[kemmañ] Ar marc'hañ
[kemmañ] An embreg
[kemmañ] Dorn dehoù
[kemmañ] Dorn kleiz
[kemmañ] Istor
[kemmañ] Da selaou
[kemmañ] Un oberennoù brudet bennak
- Johann Sebastian Bach, sonadennoù ha partitaoù evit biolin a-unan (BWV 1001 da 1006), 6 sonadenn evit biolin ha klavisim (BWV 1014 da 1019), 2 kengerzad evit biolin (la leiañ, BWV 1041, ha mi muiañ, BWV 1042), kengerzad evit div violin (BWV 1043) ;
- Béla Bartók, sonadenn evit biolin a-unan, 2 sonadenn evit biolin ha piano, 2 kengerzad evit biolin ;
- Alban Berg, Kengerzad e koun un ael, kegerzad evit biolin ha klaviaz (1935) ;
- Luciano Berio, Sequenza evit biolin a-unan, Corale evit biolin ha laz ;
- Ludwig van Beethoven, kengerzad evit biolin e re muiañ, sonadenn evit biolin n° 9, sonadenn evit biolin n° 5 ;
- Johannes Brahms, Kengerzad evit biolin e re muiañ, sonadennoù evit biolin ha piano (op. 78, op. 100, op. 108) ;
- Max Bruch, kengerzad evit biolin n° 1 e sol leiañ ;
- Claude Debussy, sonadenn evit biolin ha piano ;
- Antonín Dvořák, kengerzad evit biolin e la leiañ (op. 53 B108) ;
- César Franck, sonadenn evit biolin ha piano ;
- Fritz Kreisler, Liebesleid ha Liebesfreud ;
- Felix Mendelssohn-Bartholdy, ar c'hengerzad evit biolin e mi leiañ (op. 64 n° 2) ;
- Wolfgang Amadeus Mozart, 5 kengerzad evit biolin (KV 207, 211, 216, 218, 219), sinfonienn gengerzeg (KV 364) ;
- Niccolò Paganini, 4 kengerzad kentañ, 24 froudenn, Movimento Perpetuo (op. 11) ;
- Sergeï Prokofiev, kengerzad evit biolin n°1 e re muiañ ha n°2 e sol leiañ ;
- Maurice Ravel, sonadenn evit biolin ha piano, Tzigane ;
- Pablo de Sarasate, Faltazienn a gengerz eus Carmen, Zigeunerweisen, Habanera ;
- Jean Sibelius, kengerzad evit biolin e re leiañ ;
- Igor Stravinski, kengerzad evit biolin ;
- Piotr Ilitch Tchaïkovski, kengerzad evit biolin e re muiañ ;
- Henri Vieuxtemps, 6 kengerzad evit biolin ;
- Antonio Vivaldi, Ar pevar amzer , kengerzad e la leiañ, kengerzad e sol leiañ ;
- Eugène Ysaÿe, sonadennoù evit biolin a-unan, op. 27
[kemmañ] Sonerezh hengounel
E Breizh ez eus chomet un hengoun bev d'ober gant ar violin e Bro-Roazhon, Bro ar Vez, Bro-Pentevr ha Bro-Vigoudenn pergen. En Iwerzhon, e reer fhidil eus ar benveg ha fhidiler eus ar soner anezhi.
[kemmañ] jazz ha rock
Biolinourien evel Stéphane Grappelli (a-wezhioù ambrouget gant Yehudi Menuhin), Elek Bacsik, Jean-Luc Ponty, Arnaud Samuel, Didier Lockwood, sonaozourien evel John McLaughlin, Frank Zappa, a zo bet lodek evit ledanaat implij ar benveg-mañ.
[kemmañ] Ratreañ
A-raok seniñ, e lakaer rousin war ar gwareg.
[kemmañ] Fiziologiezh
[kemmañ] Plastegezh an empenn
Gant plastegezh an empenn e reer anv eus barregezh an empenn da gemmañ e framm pe e mont en-dro goude e staliadur e-kerzh ma vez ganet en egin.
[kemmañ] Strafuilhoù
[kemmañ] Gwelet ivez
[kemmañ] Daveennoù
[kemmañ] Liammoù diabarzh
- Binvioù dre gerdin
- Klaviaz
- Pevard dre gerdin
- Kentañ biolin hag eil violin
[kemmañ] Liammoù diavaez
- (fr)
Lec'hienn gouestlet penn-da-benn d'ar violin (istor, oberiezh...)
- (fr)
Ur forom eus an dibab gouestlet penn-da-benn d'ar violin (eus an deraouad betek ar mailh)
- (en)
Dastumad binvioù dre gerdin rimiet gant an Aotrou kelenner José Vazquez