Андреев Иван Андреевич

Материал из Wikipedia.

Андреев Иван Андреевич, — чăваш чĕлхи тĕпчевçи, филологи ăслăлăхĕсен тухтăрĕ (1970), академик (1994). 1928 çулхи çу уйăхĕн 15 Чăваш Енĕн Элĕк районĕнчи Хитекушкăнь ялĕнче çуралнă.

1987 çулта Чăваш Енĕн тава тивĕçлĕ ăслăлăх ĕçченĕ ятне тивĕçлĕ пулнă.

[тӳрлет] Пурнăçĕ

1950 çулта Чăваш патшалăх педагогика инситутĕнчен, 1955 çулта аспирантурăран вĕренсе тухнă. Наукăпа тĕпчев институчĕн чĕлхе пайĕн пуçлăхĕ (1957—1970), Чăваш патшалăх университечĕн проффессорĕ (1972 çултанпа), историпе филологи факультетăн деканĕ (1983—1990), СССР Ăслăлăхсен академийĕн литературăпа чĕлхе пайĕ çумĕнчи тюркологсен комитечĕн членĕ, Чăваш Енĕн вĕрентӳ институчĕн проффессорĕ (1999 çултанпа).

Иван Андреев чăваш чĕлхин синтаксис, морфологи, фонетика, орфографипе пунктуаци, лексикографи, диалектологи, антропологи ыйтăвĕсене тĕпчет; чĕлхе наукинчи, шкул грамматикинчи чи çивĕч ыйтусене хускатать, тĕрлĕ вĕренӳ программисемпе кĕнекисене хатĕрлет. 200 ытла тĕпчев ĕçĕ пичетленĕ.

Иван Андреев причастисен ушкăнĕсене вĕсен синтаксиспа морфологи уйрăмлахĕсене; хутсăр предложенин тĕп паллисене, грамматикăпа коммуникативлă тытăмне; орфографипе пунктуацин çитменлĕхĕсемпе хирĕçӳлĕхĕсене туллин тишкернĕ; хутлă предложенин теорине аталантарса, унăн паллисемпе тĕсĕсене тарăннăн çутатса, чылай ыйтăва çĕнĕлле ăнлантарнă.

Иван Андреев чăвашла-вырăсла, вырăсла-чăвашла словарьсене хатĕрлесе кăларас çĕрте чылай вăй хунă.

[тӳрлет] Ĕçĕсем

  • Причастне в чувашском языке. Ч., 1961;
  • Чăваш синтаксисĕн ыйтăвĕсем. I пайĕ. Ш., 1973; II пайĕ. Ш., 1975;
  • Чăваш пунктуацийĕ: иртни, хальхи, пуласси. Ш , 1990;
  • Учебник чувашского языка для русских. Ч., 1992;
  • Чăваш чăлхи. Вырăс шкулĕн 6-мĕш класĕ валли. Ш., 1998 (Р.И.Гурьева. Л.Н.Кузьминапа пĕрле);
  • Чăваш чĕлхи. Синтаксис. 8—9 классем валли. Ш., 2001.

[тӳрлет] Литература

  • Петров Н.П. Тĕпчевçĕ-педагог // Ялав 1978. 5 №. Семенов Ю. Тĕпчевçĕ çулĕ // Тăван Атăл. 1978. 5 №;
  • Ефимов Ю. Чăвашсен паллă ученăйĕ // Пионер сасси. 1978. Майăн 20-мĕшĕ;
  • Цавлов И.П. Пултаруллă тĕпчевçĕ // Коммунизм ялавĕ. 1978. Майăн 15-мĕшĕ;
  • Виноградов Ю.М. Чĕлхе вăрттăнлăхĕн тĕпчевçи // Тăван Атăл. 1988. 5 №;
  • Скворцов М.И. Путь поисков и свершений // Советская Чувашия. 1988. 15 мая;
  • Хузангай А.П. Иван Андреевич Андреев // Советская тюркология. 1988. № з.