Manuel Garagorri Larramendi
Wikipedia(e)tik
Manuel Garagorri Larramendi (Andoain (Gipuzkoa), 1690eko abenduaren 25a - Loiola, Azpeitia (Gipuzkoa), 1766ko urtarrilaren 29a), Aita Manuel Larramendi bezala ezaguna zena, XVIII. mendeko euskal idazlea. Txomin Garagorri eta Manuela Larramendi zituen guraso, eta ezezaguna da amaren abizena hobestearen arrazoia.
Bere idazlanetan ikus daitekeenez, euskararen defendatzaile sutsua zen. Kultura handiko gizona zenez, jarraitzaile anitz izan zituen. Bere garaiko gizonik jakintsuenetako bat da eta baita ikasketetan oso saiatua ere.
[aldatu] Larramendismoa
Larramendismoaren korronte ideologikoa XVIII. mendearen lehenengo zatian garatu zen eta idazle andoaindarra izan zen korronte honi izena eman ziona. Ezaugarri nagusienak honako hauek dira:
- Gipuzkoako foruen defentsa.
- Foruak Gipuzkoako lege berezi bezala defendatzea.
- Foruen defentsa aldarrikatzailea bilatzea.
Larramendismoaren ideologia foruak galtzearen beldurraren ondorioz sortu zen. Planta berriko dekretuak delakoaren ondorioz piztu zen eta 1717an aduanak kostaldera eraman zituztenean areagotu egin zen. Gainera, Madrilgo intelektualen artean Euskal Herriko foru-pribilejioen kontrako kanpaina bultzatu zen. Etsai-giro horretan sortu zen filosofia larramendista, euskal nazionalismoaren aurrekarietako bat izan zena hain zuzen ere.
[aldatu] Lanak
- El Imposible Vencido (Ezina, egina) (1729): Jakintsu batzuek zioten, latina eta beronen eratorriek gramatika zeukatela, eta euskara, ordea, ez zela horretarako gai. Horiei erantzunez sortu zuen liburu hau Aita Larramendik.
- Gutuna (1747).
- Diccionario Trilingüe del Castellano, Bascuence, Latin (1745).
- De la Antigüedad y universalidad del Bascuence en España (1728).
- Discurso histórico sobre la antigua famosa Cantabria (1736).
- Corografia de Guipuzcoa.
- Sobre los fueros de Guipuzcoa.
[aldatu] Argitalpen atzerapenak
Larramendiren obra nagusi batzuek, politikoenak, ez ziren beren idatzgaraian argitara eman. Aitzitik, isilarazita geratu ziren, ondoko mendeetan argitaratzaile lagunen bat izan zuten arte. Horrela ba, bere idazlanetatik galdu ere egin ziren zenbait, Gipuzkoaren historia bat, adibidez.