Aragoi

Wikipedia(e)tik

Aragoi

Aragoiko bandera Aragoiko armarria
Hiriburua Zaragoza
Probintziak Huesca
Teruel
Zaragoza
Herritarra aragoitar
Azalera
- Espainiaren
47.719
% 9,4
Biztanleria
- Espainiaren
Dentsitatea
1.249.584 (2003)
% 2,9
26,18 bizt/km²
ISO 3166-2 ES-AR
Estatutua 1982ko abuztuaren 16
Lehendakaria Marcelino Iglesias Ricou
(PSOE)
Hizkuntza ofiziala(k) gaztelania
Espainiako Gorteak
- Kongresuan
- Senatuan

13 eserleku
12 eserleku
www.aragon.es

Aragoi (gaztelaniaz eta ofizialki Aragón) Espainiako autonomia erkidego bat da, izen bereko erregio historikoarekin bat datorrena. Ebro ibaiaren bailararen erdialdean aurkitzen da, Espainiako iparraldean eta Gaztela-Mantxa, Gaztela eta Leon, Katalunia, Errioxa, Nafarroa, Valentziako Erkidegoa eta Frantziaekin egiten du muga.

Eduki-taula

[aldatu] Geografia

Aragoi hiru probintziatan banatuta dago:

Erliebe oso sinplea dauka erkidegoak: Pirinioek eta Sistema Iberiarrak Ebro ibaiaren sakonunea inguratzen dute.

Ebro ibaiak Aragoiko ibai eta lakuen urak eramaten ditu, Mijares eta Turia ibaiekin batera Mediterranear itsasoan isurtzen delarik.

Komunitate honetako klima mediterranear-kontinentala da, eurite irregular, bero kontraste handi eta haize indartsuekin.

Landaretza erliebearekin batera aldatzen da, baso boreal eta lore mediterranearrak dituelarik.

1991ko erroldaren arabera 1.178.000 biztanle zeuden, herrialdearen %2,95. 2005ean 1.270.036 arte igo zen biztanle kopurua.

Aragoiko Gorteak
Handitu
Aragoiko Gorteak

[aldatu] Historia

Aragoiko Erreinuak, Bartzelonako Konderriarekin batera, Aragoiko Koroa sortu zuen XII. mendean, erreinua oso independentea izan zen eta bere instituzio, foru eta eskubideak XVIII. mendeko Espainiako Oinordetza Gerraterarte mantendu zituen. 1978tik Espainiako autonomia erkidego bat da Zaragoza, Huesca eta Teruelgo probintziek osatutakoa. 33 eskualdetan (Comarca) banatzen da eta bere hiriburua Zaragoza da.

1999ko abuztuaren 2tik Marcelino Iglesias Ricou Aragoiko presidentea da.

[aldatu] Politika

  • Marcelino Iglesias
  • José Ángel Biel
  • Santiago Lanzuela.

[aldatu] Zientzia

[aldatu] Kultura

Aragoiko hizkuntzak
Handitu
Aragoiko hizkuntzak

[aldatu] Hizkuntzak

Aragoin hiru hizuntza hitz egiten dira, baina bakarra da ofiziala:

  • Gaztelera hizkuntza ofiziala da, lurralde osoan erabiltzen da, lekuan lekuko berezitasunekin. Berezitasun hauetatik gehienak Fablaren arrastoak dira, XV. mendetik aurrera galtzen hasi zena gazteleraren hedapenaren ondorioz.
  • Aragoiera edo Fabla. Huescan erabiltzen da (Uesca fablaz), baita Zaragoza iparraldeko zenbait herritan eta Teruelgo hegoaldean.
  • Katalana Aragoiko ekialdeako herri batzuetan erabiltzen da (Sartaldeko Zerrenda edo Franja de Ponent).

[aldatu] Aragoiar ospetsuak

  • Zinema:
    • Luis Buñuel
    • Carlos Saura
    • Segundo de Chomón
    • Santiago Aguilar Oliver
  • Margoa:
    • Francisco de Goya
    • Antonio Saura
    • Francisco Bayeu y Subías
  • Eskultura:
    • Pablo Gargallo
    • Pablo Serrano
  • Musika:
    • Miguel Fleta
    • José Antonio Labordeta
    • Héroes del silencio
    • Enrique Bunbury
    • Amaral
  • Literatura
    • Joaquín Costa
    • Baltasar Gracián
    • Miguel Labordeta
    • José Antonio Labordeta
    • Julio Llamazares
    • Marcial
    • Javier Tomeo
    • Ramón J. Sender
    • Soledad Puértolas
    • Fernando Lázaro Carreter

[aldatu] Kanpo loturak

Commonsen fitxategi gehiago dago honi buruz:
Aragón