Apartheid

Wikipedia(e)tik

Durban hondartzako (Hego Afrika) apartheid seinalea ingelesez, afrikaansez eta zuluz, hondartza zurieentzako bakarrik dela ohartaraziz
Handitu
Durban hondartzako (Hego Afrika) apartheid seinalea ingelesez, afrikaansez eta zuluz, hondartza zurieentzako bakarrik dela ohartaraziz

Apartheid hitzak "arrazazko bereizketa" esan nahi du afrikaansez. Gutxiengoan zeuden zurien gobernuek Hego Afrikan aplikatu zuten erregimen sozio-politikoaz aritzeko erabiltzen da batik bat. Garai luze honetan (1948-1990), biztanle gehienak ziren beltzek pairatu behar izan zuten giza eskubideen murrizketa larria.

[aldatu] Aurrekariak

  • 1917an Jan Smuts-ek, 1919an Hego Afrikako Lehen Ministro bilakatuko zena, "apartheid" hitza erabili zuen lehenengo aldiz hitzaldi batean.
  • 1948an Fagans Komisioa deiturikoak ikertu zituen bereizketaren zantzuak, ordurako hasiak zirenak, Jan Smuts jaunaren popularitatea jaisten ari zela aprobetxatuz.

[aldatu] Kronologia

  • Hala ere, 1948an Daniel François Malan hautagaiak hauteskundeak irabazi zituen. Berehala hasi ziren eratzen "apartheid"-aren sistema.
  • 1949an, "The Prohibition of Mixed Marriages Act", ezkontza mistoak debekatzen zituen legea, onartu zuten; Urte berean, African National Congress (ANC) alderdia protestak eta grebak antolatzen hasi zen.
  • 1950an "Group Areas Act" legeak zurien esku utzi zituen hiriko gunerik desiratuenak, beltzak kanpoaldeko gune ("township") batzuetara bidaliz. Soweto ("South Western Township") da gune horietako adibiderik ezagunena, Johannesburg-en; "The Immorality Act" legeak kriminalizatzen zituen zurien eta beltzen arteko sexu harremanak; "The Population Registration Act" dekretuak hiritarrak sailkatzen zituen lau multzotan (zuriak, indiarrak, beltzak eta koloredunak); "The Suppression of Communism Act" legeak debekatzen zuen "komunista" izateko susmagarria zen alderdi oro.
  • 1953an "The Reservation of Separate Amenities Act" legeak galarazi zuen arraza ezberdineko jendeak leku publiko bera erabiltzea (iturriak, komunak etab.); "The Bantu Education Act" dekretua jende beltzaren hezkuntza maila murrizteko diseinatu zuten.
  • 1956an "The Mines and Work Act" legeak lan arloan arrazaren araberako bereizketa ahalbidetzen zuen.
  • 1958an "The Promotion of Black Self-Government Act" dekretuaren bidez beltzentzako eremu independienteak ("homelands") sortzen hasi ziren. Haatik, Hego Afrikako Gobernuak eragin handia zeukan lurralde hauetan.
  • 1960an, Sharpville-ko Sarraskian poliziak 69 manifestari beltz hil zituen.
  • 1966an Hendrik F. Verwoerd presidente zuria erail zuten.
Zuriek erabiltzeko
Handitu
Zuriek erabiltzeko
  • 1971an "Black Homeland Citizenship Act" legearen arabera, "homelands"-etan bizi ziren pertsonek ez zuten aurrerantzean Hego Afrikako hiritartasuna edukiko, are eskubide gehiago galduz.
  • 1974an "The Afrikaans Medium Decree" dekretuak Afrikaans eta Ingelesa hizkuntzek eskoletan edukiko zuten estatusa erregulatu zuen, erdia eta erdia emanez, Lehenengo Hezkuntzaren azken uretik aurrera.
  • 1976an istilu larriak gertatu ziren Soweton, non ia 600 ikasle hil baitzuen poliziak.
  • 1977an Steve Biko ikasleen buruzagia eta ekintzailea hil zen poliziak atxilotu eta torturatu ondoren.
  • 1978an (eta 1983an) NBEak "World Conference Against Racism" burutu zuen, arrazismoaren aurkako munduko biltzarra alegia.
  • 1985-88: Pieter Botharen agindu zorigaiztopean, herrialdeak ezagutu zuen garairik bortitzena. 1984an Desmond Tutu apezpikuari Bakearen Nobel Saria eman zioten, egoeraren aurka egindako lanagatik. 1985an salbuespen-egoera ezarri zuten eta, honen ondorioz, milaka herritar preso hartu eta torturatu zituzten.
  • 1990an FW De Klerk presidente bihurtu zen, herrialdeak nazioarteko presio handiak jaso ondoren, eta erreformak egiteari ekin zion. Urte berean, espetxean 27 urte igaro eta gero, Nelson Mandela kalera atera zen. Bestalde, Namibiak independentzia eskuratu zuen Hego Afrikatik.
  • 1994an Nelson Mandelak zabal irabazi zituen hauteskundeak eta Hego Afrikako presidente bihurtu zen.