Sozialismo

Wikipedia(e)tik

Sozialismoa
Sozialismo motak
  • Anarkista
  • Arabiarra
  • Autokudeatzailea
  • Zientifikoa
  • Kristaua
  • Demokratikoa
  • Ekologista
  • Libertarioa
  • Merkatuzkoa
  • XXI. mendekoa
  • Utopikoa

Sozialismoa gizarte bateko boterea herritarren menpean egon behar duela pentsatzen duen ideologia edo pentsakera da. Langile maila bat ezartzen du gizartean, teorian behintzat, praktikan ez da beti honela. Bere helburuetako bat, desberdintasunik gabeko gizartea eratzea da. Marxismo eta komunismoa sozialismoaren barnean sartzen dira. Baina biak baturik ez du esan nahi sozialismoa denik.

[aldatu] Sozialismo motak

  • Sozialismo utopikoa (anarkismoa)
  • Sozialismo demokratikoa (sozialdemokrazia)
  • Sozialismo zientifikoa (marxismo eta sozialdemokrazia)
  • Sozialismo kristaua
  • Sozialismo arabiarra

[aldatu] Sozialismoa Euskal Herrian

Euskal Herrian hainbat esperientzia sozialista egon dira denboran zehar. Lehenengo elkarte sozialistak Bilbo inguruan eta bereziki Ezkerraldea eta Gallartako meatzetan sortu ziren. Zugastietan (La Arboleda) Euskal Herriko lehenengo Herriko Etxea dago. Euskal Herria da Dolores Ibarruri (Pasionaria)ren sorterria. 1895an jaio zen Gallartan eta bertako Agrupazio Sozialistako kide izan ondoren Partido Comunista de Españan militatzen hasi zen. Alderdi honetako Idazkari Orokorra izan zen 1960ra arte eta ondoren bertako Lehendakaria. Espainar Korteetako lehenengo lehendakariordea izan zen. Euskal abertzaletasuneko lehenengo alderdi sozialista, eta beraz ezker abertzalearen sortzailea EAE (ANV) izan zen. Alderdi hau 1930an sortu zen EAJtik bereizita. Frankismo garaian ixilaldi bat egon zen euskal sozialismoan, ahalik eta 1959an ETAren sorrera iritsi zen arte. ETAtik sortuko ziren ondoren euskal sozialismoaren adar nagusiak (LKI, Euskadiko Ezkerra, EIA...). Gainera ETAren Langile Fontetik LAK eta LABen sorrerak Bilbo inguruko CCOOren handiagotzea eten zuen, Euskal Herrian oinarritutako langile klase sozialista mugiaraziz. 1978an, Altsasun, ANV, ESB, HASI eta LAIAk Herri Batasuna sortzen dute, independentzia eta sozialismoa batzen duen lehenengo alderdia izanik.

[aldatu] Ikus, gainera