OSI

Wikipedia(e)tik

Wikitu Artikulu honek ez ditu Wikipediaren formatu hitzarmenak betetzen edo ez du sintaxi egokia.
Mesedez, aldatu ezazu bete ditzan. Ez ezabatu ohar hau wikitu arte.


Eduki-taula

[aldatu] SARRERA

OSI, Open System Interconection, eredua, 1984an sortu zen, ISOk garatutako sare eredu deskriptibo bat bezala. Hardware egileentzat estandar multzoa edukitzea suposatu zuen, bateragarritasun gehiago eta sare sistemen arteko operatibitate gehiago emanez.


[aldatu] HISTORIA

1980. hamarkadaren erdialdean, enpresak hasi ziren jasaten hedapen azkarraren ondorioak. Garapen abiadura oso altua, eta ondorioz berritasun asko denbora gutxian. Hizkuntza bera hitz egiten ez duten pertsona bik komunikatzeko arazoak dituzten modu berean, berezitasun eta inplementazio ezberdinetako sareak informazioa elkar trukatzeko arazoak zituzten.

Sareen arteko bateraezintasunaren arazoari aurre egiteko, ISO erakundeak sareen arkitekturako eredu ezberdinak aztertu zituen, sare guztietara aplikagarriak izango liratezkeen arauak finkatzeko asmoarekin. Ikerketa honen ondorioz, sare ezberdinen arteko bateragarritasuna egingarriagoa da.


[aldatu] OSI EREDUA

Eredu honen eskemari jarraituz, protokolo ezberdinak sortu ziren (X.25), komunikazio informatikoan garrantzi handia hartuz. Denborarekin, protokoloen diseinua malguagoa da eta zailago suertatzen da geruzen zehaztapena. Honek ekarri du eredu hau neurri batean bigarren plano batera pasatzea. Halere, daukan balore kontzeptualagatik oso garrantzitsua da, eta komunikazio protokoloen egiturak eta funtzioak ulertzeko oso baliogarria da.

Eredua bere baitan ezin da arkitektura bezala definitu, ez duelako geruza bakoitzeko protokolo bat zehazten. Erreferentzia eredu bat ematen du, eraikitzen diren arkitekturek oinarri bezala hartzeko. Eredu hau zazpi geruzetan banatzen da.


[aldatu] MAILA FISIKOA EDO LEHENENGO MAILA

OSI erreferentzia ereduko geruza fisikoa konputagailu eta sarearen arteko konexio fisikoaz arduratzen da, bitartekoen (kablea, zuntza edo kablerik gabekoa), bitartekoaren ezaugarrien (kategoria, konektoreak,...), eta informazioaren transmisioaren (kodifikazioa, tentsio mailak, intentsitatea, modulazioa,...) nondik norakoak zehaztuz.

Erabiltzen den bitartekotik informazioa bit moduan transmititzeaz arduratzen da. Osagai ezberdinen propietate fisikoez eta ezaugarri elektrikoez arduratzen da; transmisio abiaduraz arduratzen da; norantza bakarrekoa edo bikoa izateaz arduratzen da. Era berean, konexio eta terminalen ezaugarri mekanikoak eta seinale elektriko eta elektromagnetikoak kontutan hartu behar ditu.

Lotura geruzatik datorren datu trama bat bitarteko fisikoarentzat egokia den seinale bihurtu behar du. Seinale honen pultsoak elektrikoak (kablez) edo elektromagnetikoak izan daitezke. Elektromagnetikoak badira, eta uhin luzera eta maiztasunaren arabera, optikoak, mikro-uhinak edo irratia izan daitezke. Hartzailearen ikuspegitik ikusita, jasotzen dituen seinaleak datu bitar trama bihurtu behar ditu, lotura geruzari emateko.


Funtzio nagusiak honakoak dira: Komunikazioa garraiatuko duen bitarteko fisikoen ezaugarriak definitzea: pare bihurrituak, RS232, ardazkidea, airea, zuntz optikoa,... Bitarteko fisiko horietan burutuko den datuen transmisioaren ezaugarri material (osagaiak eta konektore mekanikoak) eta elektrikoak (tentsio mailak) definitzea. Interfazearen ezaugarri funtzionalak definitzea (lotura fisikoaren ezarpena, mantenua eta azkapena). Bitarteko fisikotik bit-en fluxua transmititzea. Seinale elektriko eta elektromagnetikoak maneiatzea. Interfazeko kable, konektore eta osagaiak transmisio bitartekoarekiko erlazionatzea, entxufe baten poloak edo RJ45 pareen funtzioak definituz. Konexioa bermatzea.

Seinalearen kodetzea

Maila fisikoak trama bitarra jasotzen du, seinale elektromagnetiko bihurtu behar duena, transmisio bitartekoan pairatu lezakeen degradazioa hartzaileak egarri ez dezan.

Kasurik arruntena digitala da, zuntz optikoan bezala, argi pultsuak transmititzen dituelako.

Bitartekoa digitala ez denean, seinalea kodetu behar da. Sinpleena tentsio pultsuen bitartez kodetzea da, adibidez, 5 V “1” denean eta 0 V “0” denean. Beste bitarteko batzuk korrontea dagoen edo ez dagoen begiratzen dute. Orokortuz, kodetze modu hauek oso sinpleak dira eta ez dute bitartekoaren ahalmena ustiaten. Bitartekoari fruitu gehiago ateratzeko modulazio teknika konplexuagoak erabiltzen dira, eta bitartekoaren araberakoak izaten dira.

Kasurik konplexuenak WiFi entandarretan ematen dira, modulazio teknikak oso korapilatsuak direlarik.

Topologia eta bitarteko konpartituak

Geruza fisikoan egiten den konexio motak eragin dezake lotura geruzan. Bitarteko bat konpartitzen duten ekipo kopuruaren arabera, bi aukera daude: Puntutik puntura Puntu anitzeko konexioak

Horrela, zuntz optikoak ez ditu hain errez puntu anitzeko konexioak ahalbidetzen, eta kablerik gabeko konexioak definizioz dira puntu anitzekoak. Eraztun topologian, adibidez, makina asko konektatu daitezke puntuz puntuko konexioetatik abiatuta. Nodoek bitartekora duten atzipenaren kontrola lotura geruzaren ardura da.

Bestelako hardwarea

Sare bat diseinatzeko orduan, badaude ekipo batzuk maila fisikoan funtzionatzen dutenak, errepetidoreak. Berezko funtzioa seinalea anplifikatzea da, nahiz eta bersortu dezaketen ere. Ethernet sareetan (erabilienak) erabil daitezke hub-ak, izar topologia fisikoa bus logiko bihurtzen dutenak. Hub hauek maila fisikokoak dira, eta switch-ak lotura mailakoak.


[aldatu] LOTURA MAILA EDO BIGARREN MAILA

Lotura maila OSI ereduko bigarren maila da. Sare geruzaren eskaerak jasotzen ditu eta maila fisikoaren zerbitzuak erabiltzen ditu. Geruza honen helburua konektatuta dauden bi makinen arteko informazioaren transmisioa da, eta transmisio hori errorerik gabe ematea.

Helburu hau erdiesteko, tramak montatu behar ditu, lotura mailako helbide bat eman, erroreen detekzioa edo zuzenketa kudeatu eta fluxuaren kontrolaz arduratu behar da.

Komunikazio bitartekoa konpartitua denean, erabilpena txandakatu behar izaten da. Ataza hau MAC azpigeruzak burutzen du. IEEE802 arau multzoan zehazten da LLC (Logical Link Control) azpigeruza zehazten da. Azpigeruza hau sare mota guztietan zehazten da eta bere funtzio nagusiak erroreen kontrola eta fluxuaren kontrola dira.

Aipagarriak diren beste lotura mailako protokolo motak PPP (point to point protocol) edo HDLC (High level data link control) dira.

Praktikan, MAC azpigeruza komunikazio txartelaren parte izaten da, eta LLC txartelaren driver-retan.

Tramak

Lotura geruzan, datuak trama izeneko unitateetan antolatzen dira. Trama bakoitza goiburu bat du, helbide batekin eta kontrol informazioarekin, eta kola bat, erroreen detekziorako erabiltzen dena.

Sare lokal bateko trama baten goiburua jatorri eta helburuko helbide fisikoak ditu. WAN batetik hedatzen den trama baten goiburua zirkuitu identifikadore bat du bere helbide eremuan.


[aldatu] SARE MAILA EDO HIRUGARREN MAILA

OSI ereduko hirugarren maila sare maila da. Bere helburua datuak jatorritik helmugara heltzea da, konexio zuzenik ez badute ere. Zerbitzuak eskaintzen dizkio garraio mailari eta lotura mailaz laguntzen da. Bere helburuak lortzeko honako lanak burutu behar ditu: Sare helbide bakarrak banatzea Azpisareen arteko konexioak burutzea Paketeak bideratzea Itomena kontrolatzea

Konexiora bideratutakoa edo ez

Sare mailak bi modu ezberdinez funtzionatu dezake, datagrama bitartez edo zirkuitu birtual bitartez. Datagramen sare batean, pakete bakoitza bideratzen da era independientean, eta jatorriak eta helmugak ez dute ezarri behar komunikazio bide zuzenik.

Zirkuitu birtualen sarean, komunikatu nahi diren ekipo bik konexioa ezarri behar dute, eta ezarritakoan, bidean gelditzen diren router edo bideratzaile guztiek erreserbatu beharko dituzte baliabideak zirkuitu birtual horrentzako.

Barne mailan sareak datagramekin edo zirkuitu birtualekin funtzionatzeaz aparte, sare mailak eskaini diezaioke garraio mailari konexioari bideratutako zerbitzua edo ez bideratutakoa.

Bideraketa

Jatorria eta helmugaren artean bide egokia aurkitzea da bideraketaren helburua. Bide honen aukeraketarako irizpide ezberdinak baloratu behar dira: abiadura, atzerapena, seguritatea, distantzia, komunikazioaren kostoa,...

Lan hau burutzeko arduradunak bideratzaileak edo router-rak dira, nahiz eta badauden switch batzuk burutu ditzaketenak, 3. mailakoak deitutakoak.

Itomenaren kontrola

Sare batean nodo batek jaso dezake bideratu dezaken trafikoa baino gehiago. Kasu horietan itomena ematen da. Arazo nagusia izaten da nodo batean itomena ematen denean, saretik hedatzen dela itomen hori. Hori zuzentzeko, aurreikusteko eta kontrolatzeko teknikak daude. Teknika horiek sare mailan aplikatu behar dira.


[aldatu] GARRAIO MAILA EDO LAUGARREN MAILA

Oinarrizko funtzioa goiko geruzek bidalitako datuak onartzea da, zati txikiagotan zatitu (beharrezkoa den kasuetan) eta sare geruzari pasatu. OSI ereduan ziurtatu behar da komunikazioaren beste aldera era zuzenean heltzea.

Azpiko geruzetan egon daitezkeen sare teknologia ezberdinak goiko sareetatik isolatzea da beste ezaugarri bat. Garraio mailak egiten du azpikoa gardena izatea.

Geruza honetan konexio zerbitzuez hornitzen da saio geruza, sare erabiltzaileek erabil ditzaten paketeak bidali eta jasotzerakoan. Zerbitzu hauek erabilitako komunikazio motaren araberakoak izango dira. Adibidez, komunikazioa konfiguratu daiteke paketeak emateko bidali ziren orden berean, errorerik gabeko puntutik punturako komunikazio bat ziurtatzen, edo bidalketa ordena kontutan hartu gabe. Hasi baino lehenago, bi modu horietariko bat ezarri beharko da, saioak paketeak bidal ditzan. Zerbitzu mota hori izango da garraio mailak eskaintzen duena saioa bukatu arte.

Funtzionamendu honetaz ondorioztatzen da geruza honek ez duela horrenbeste lotura beheko geruzekin, baizik eta eman beharreko zerbitzua ezartzen dela saio batek komunikazioa egin nahi duen bakoitzean. Geruza honek ematen dituen zerbitzuak paketeak transmititzerakoan gehitzen dituen goiguruekin kodeatzen da.

Bukatzeko, esan genezake garraioa geruza dela datuen garraioa burutzen duen geruza. Datu horiek paketeen barruan daude, eta garraioa jatorritik helmugara eman behar da sare fisikoaren ezaugarrietatik aparte.


[aldatu] SAIO MAILA EDO BOSTGARREN MAILA

Geruza honek komunikazirako ezinbestekoak diren zerbitzuak eskaintzen ditu: Igorlea eta hartzailearen arteko saioaren ezarpenaren kontrola Konkurrentzia kontrola (komunikazio bik ez egitea eragiketa kritiko bat aldi berean) Checkpoint-ak mantendu. Komunikazioa eteten denean, berrezarpena puntu berean emateko, hasieratik berriro hastea baino.

Beraz, geruza honek ematen duen zerbitzua honakoa da: saio baten ezarpenak balio izatea burutu behar diren eragiketak burutzeko, eta eteten bada, berrezarri.


[aldatu] AURKEZPEN MAILA EDO SEIGARREN MAILA

Aurkezpen geruzaren helburua informazioaren errepresentazioaz arduratzea da, datuen errepresentazio ezberdinak (ASCII, Unicode, zenbaki mota ezberdinak, irudiak edo soinua,...) izan ditzazketen ekipoek jasotzen dituzten datuak ulertu ahal izateko.

Geruza honek datu egitura abstraktoak maneiatu eta interpretatzeko moduan uzten ditu. Geruza honek datuak zifratzea eta konprimatzea ahalbidetzen du.



[aldatu] APLIKAZIO MAILA EDO ZAZPIGARREN MAILA

Aplikazioei eskaintzen die beste geruza guztien zerbitzuetara atzipena. Horrez gain, aplikazioek datuak elkartrukatzen erabiltzen dituzten protokoloak zehazten ditu. Adibideak posta (POP eta SMTP), datu baseen kudeatzaileak edo fitxategien zerbitzariak (FTP) izan daitezke.

Protokolo asko daude, aplikazioen beste, eta aplikazioak garatu ahala protokoloak etengabe hazten doaz.

Erabiltzaileak normalean ez du lan egiten zuzenean aplikazio mailarekin. Ohikoena da programak erabiltzea, eta programa horiek lan egitea aplikazio mailarekin, erabiltzaileari azpiko konplexutasuna izkutatuz. Adibidez, erabiltzaile batek ez du bidaltzen “HTTP/1.0 GET index.html” eskaera html orrialde bat lortzeko, eta ez du irakurtzen zuzenean html lengoaian. Funtzio horiek browser-rak burutzen ditu.