Plaka tektoniko
Wikipedia(e)tik
Plaka tektonikoa Lurraren funtzionamendua azaltzeko XX. mendean Alfred Wegenerrek sorturiko teoria da. Teoria honetan kontinenteen jitoa azaltzen da eta Geologian onarpen handiena duen azalpena da.
[aldatu] Muga motak
Teoria honetan litosferak astenosferaren gainean igeri egiten du. Litosfera zatitua agertzen da plaka tektonikoetan. Plaka hauen arteko mugimenduak hiru motatakoak izan daitezke:
- Muga dibergenteak: bi plaka bata bestearekiko urruntzen direnean eta beraz lurrazal berria sortzen denean gertatzen da.
- Muga konbergenteak: bi plaka bata bestearekiko elkartzen direnean eta beraz bata bestearen azpitik sartu edo talka egiten dute.
- Muga tranformatzaileak: bi plaka ezberdinek batak-bestearekiko duten mugimendu erlatiboa ezkerrantz edo eskubirantz denean.
Munduko lurrikara, mendikate, sumendi eta gandor ozeaniko gehienak plaken mugimenduari zor zaizkio.
[aldatu] Plaka nagusiak
Sakontzeko, irakurri: Plaka tektonikoen zerrenda
Sakontzeko, irakurri: Pangea
- Afrikar plaka.
- Antarktikar plaka.
- Australiar plaka
- Eurasiar plaka
- Ipar Amerikar plaka (Ipar Amerika eta Siberia hartzen ditu baitan)
- Hego Amerikar plaka
- Pazifiko plaka
- Horrez gain txikiagoak baina garrantzitsuak diren plakak:
- Indiar plaka
- Arabiar plaka
- Scotia plaka
- Karibear plaka
- Nazca plaka