Zizurkil

Wikipedia(e)tik

Zizurkil

Gipuzkoa
Zizurkilgo armarria
Izen ofiziala Zizurkil
Antolaketa
Estatua
Autonomia Erkidegoa
Foru Probintzia
Eskualdea

Espainia
Euskal Autonomia Erkidegoa
Gipuzkoa
Tolosaldea
Posta kodea 20159
Koordenatuak
Garaiera
Azalera
Biztanleria

Dentsitatea
Euskaldunak

I - M
- m
15,61 km²
2.828 (2005)

- bizt/km²
%63,35 (2001)

Sorrera 1615
Herritarra zizurkildar
Alkatea Anjeles Lazkano Larrañaga
(EAJ-EA)
www.zizurkil.com

Zizurkil Gipuzkoako Tolosaldea eskualdeko herria da.

Zizurkilek Adunarekin egiten du muga ekialdetik , Amasa-Villabonarekin hego-ekialdetik, Asteasurekin mendebaldetik.Iparraldetik berriz Andoain, Zubieta, Usurbil eta Aiarekin egiten du muga.

Bi erdigune nagusi bereiz daitezke Zizurkilen: Zizurkil (edo bertakoek deitzen duten bezela, Zizurkil goia) eta Elbarrena.

Lehenengoa da jatorrizko herria, 150 biztanle inguru ditu eta nekazal gunea da nagusiki. Honen inguruan baserri ugari daude sakabanatuta. Zizurkil sakabanatua deitzen zaion honetan 250 lagunetik gora bizi da.

Elbarrena auzoa berriz Oria ibaiaren ertzean kokatzen da, Villabonaren ondo-ondoan. Hau da Zizurkilgo hirinune nagusia, bertan bizi baita biztanleriaren %90 inguru. Jatorriz nekazal auzoa zen arren, XIX. mendean trenbidearen etorrerarekin (Zizurkilgo lurretan eraki zen geltokia) zabalkundea ezagutu zuen.

[aldatu] Historia

Historiaurreari dagokionez, Brontze Aroko aztarnak aurkitu dira Zizurkilen. Zarate Bentan, adibidez, trikuharri bat aurkitu zuten 1954 urtean. Ikerlarien arabera, urtaro megalitiko bat osatzen dute Usurbil eta Andoaingo beste aurkikuntza batzuekin batera.

Zizurkil herri denaren lehenengo erreferentzia ofiziala 1391ko urriaren 21ekoa da, Zizurkil Tolosako babesean jartzen denekoa. 1392ko otsailaren 20ean baieztatuko du Enrike III.a erregeak. Honen ondorioz Tolosaren mendera aldatu zen eta baterako gastuetan esku hartzera behartuta zegoen. Halaz guztiz ere, bere lurrei mugapean, mendiei, irabazieta berezko ekonomia-administrazioari eutsi zien.

1512an zizurkildarrek Belateko batailan parte hartu zuten, non tropa gipuzkoarrek Nafarroaren aurka borrokatu zuten, Gaztelako koroaren alde. Gudu honetan gipuzkoarrek 12 kainoi kendu zizkieten nafarrei(nahiz eta batzuen ustez 2 besterik ez izan) eta, ordutik, 12 kainoi horiek Zizurkilko armarrian agertzen dira.

Tolosarekin, diru arazoak zirela eta,zituen etengabeko auziek, Zizurkilek independentziarako zuen gogonahia mesedetu zuten, hiribildu titulua 1615ean eskuratuaz, Felipe III.aren agindu bidez, aurrez errege-ogasunari eta biztanle zituen ehun eta hirurogeitazortzi lagunen ordainetan 40.000 erreal ordainduaz.

Batzar Orokor eta Partikularretan parte hartzea oso garesti ateratzen zen, eta horregatik zenbait elkartetan parte hartu zuen Zizurkilek: Oso denbora motzean Zubiberria elkartean (1631-1644)parte hartu zuen Amasa eta Anoetarekin batera. Aiztondo alkatego nagusian (1649-1664) Asteasu, Aduna eta Alkizarekin batera, harik eta 1826an Andatzabeako Baturan, Usurbil eta Oriorekin batera sartu zen arte.

[aldatu] Biztanleria

Gaur egun Zizurkilek 2.828 biztanle ditu (2005), 1980. urtean zeukan antzeko biztanle kopurua.

Eboluzio demografikoa
1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 2000 2005
913 920 1.075 1.156 1.229 1.395 1.531 1.799 2.887 2.711 2.838 2.828

[aldatu] Pertsonai ospetsuak