Linguistika Konputazionala
Wikipedia(e)tik
Linguistika Konputazionala linguistikaren eremu multidiziplinarra da, informatika erabiltzen duena giza lengoaia ikasi eta aztertzeko. Horretarako, lengoaia naturala logikoki modelatzen saiatzen da, ikuspuntu konputazional batetik abiatuta.
Aintzina, linguistak zientifiko informatikoak ziren maiz, lengoaia naturalaren prozesamenduarekiko ordenagailuen aplikazioan espezializatuak zirenak.
Ikerkuntza berri batek hizkuntza pentsatzen zena baino askoz konplexuagoa dela erakusten du, eta horregaitik, linguistika konputazionaleko lan-taldeak interdiziplinarioak dira orain, gutxienez linguista bat kide dutelarik (linguistikan zehazki hezitua).
Linguistika konputazionalak linguista, informatiko, adimen artifizialean aditu], sikologo kognitibo eta logikan adituak beharrezko ditu, besteak beste.
Eduki-taula |
[aldatu] Hastapenak
Linguistika konputazionala, inteligentzia artifizialaren sorbidea izan zen, askotan eremu honen azpiataltzat hartua izan arren. Linguistika konputazionalak 1950. hamarkadan EEBBetan izan zuen sorrera, atzerriko hizkuntzak ingelesera automatikoki itzultzen zituzten makinak sortzeko, errusiar egunkari zientifikoak batik bat. Konputagailuek matematika konplexuak gizakiek baino askoz arin eta zehazkiago egiteko gai zirela egiaztatu zenean, lengoaia prozesatzeko gaitasuna horren nabarmena izango zela pentsatu zen, denbora laburrean xehetasun teknikoak ebatzi eta gero.
Itzulpen automatikoak berehalako itzulpen zehatzak ez ematen hasi zenean, hasiera baten pentsatu zena baino askoz konplexuagoa zenaz ohartu ziren. Linguistika konputazionala algoritmoak ebatzi eta lengoaia adimentsuki prozesatzeko softwarea lortzeko aztertze eremu berri baten izenpean sortu zen. Inteligentzia artifiziala mundura etorri zenean, 1960. hamarkadan, linguistika konputazionala adimen artifizialaren azpiatal bilakatu zen, giza-maila ulermena eta lengoaia naturalen produkzioan zihardurik.
Hizkuntza bat beste batera itzultzeko orduan, batek bestearen sintaxia ulertu behar zuela ikusi zen, eta gutxienez morfologia mailari zegokionez (hitzen sintaxia) eta esaldi guztiak. Sintaxia ulertzeko asmoz, batek hiztegiaren semantika ulertu behar zuen ere, eta baita hizkuntza nola erabiltzen ari zeneko pragmatika ulertu ere. Beraz, hizkuntzen arteko itzulpenak egiteko saiakera moduan sortu zena, lengoaia naturalak nola prozesatu eta errepresentatzea konpondu nahi duen osoko diziplina bilakatu da.
[aldatu] Azpitaldeak
Linguistika konputazionala garrantziaren araberako eremutan banatu daiteke, segun eta zein bidetan dagoen prozesatutako hizkuntza, hau da, ahozkoa edo idatzizkoa den; baita segun eta zer lan betetzen ari den, hots, hizkuntza analisia (parsing-a) edo hizkuntza sorketa (generation-a).
Hizketaren ezagutzak eta hizketaren sintesia ordenagailuak erabiliz ahozko hizkuntza errekonozitu eta sortzea bilatzen du. Hizkuntz analisia eta hizkuntza sorketa linguistika konputazionalaren azpitaldeak dira, lengoaia banatu eta batzea darabiltena, hurrenez hurren. Itzulpen automatikoak hizkuntzen arteko itzulpena egiten duen linguistika konputazionalaren azpitaldea osatzen du.
Linguistika konputazionalaren beste azpitalde batzuk:
- Ordenagailuz lagundutako Korpus linguistika
- Lengoaia naturalentzako parser-ren diseinua
- POS-tagger-ren moduko tagger-ren diseinua (part-of-speech taggers)
- Lengoaia naturalen prozesamendua logika baliabideen bezalako logika espezializatuen definizioa
- Lengoaia natural eta formalen arteko harremanaren azterketa orokorra
- Itzulpen automatikoa
Linguistika Konputazionalerako Erakundeak honela definitzen du linguistika konputazionala:
"...hizkuntaren ikerketa zientifikoa ikuspuntu konputazional batetik abiatuta. Linguista konputazionalek fenomeno linguistiko desberdinentzako modeloz hornitzea nahi dute."
[aldatu] Bibliografia
[aldatu] Ikus, gainera
- natural language processing
- machine translation
- translation memory
- Computational Linguistics (journal)