شکارچی (پیکر آسمانی)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

شکارچی (نامهای دیگر: شَبان، جبار، راعی) نام یکی از پیکرهای آسمانی است. شبان شکارچی بزرگی است، که می‌توانیم آن را در این فصل در جنوب شرقی آسمان به هنگام نیمه شب به خوبی پیدا کنیم. شبان جایگاه خاصی در اسطوره‌های ملل مختلف دارد. در اسطوره‌های یونانی، پسر نپتون، شکارچی توانمندی بود که پس از کشته شدن در آسمان جاودانه شد. زئوس خدای خدایان کژدم سخت زهری را در راه این شکارچی خودخواه قرار داد و او را نابود کرد. از این رو هیچگاه کژدم و شبان باهم در آسمان دیده نمی‌شوند. در اسطوره‌های دیگر شبان به عنوان جنگنده، قهرمان و مرد شیشه بدست یاد شده است. در گذشته دریانوردان نیم کرهٔ شمالی طلوع زود هنگام شبان از افق شرقی را نشانه‌ای از نزدیک شدن طوفانهای شدید زمستانی می‌‌دانستند. این صورت فلکی در شبهای پاییز و زمستان جلوه خاصی دارد. ستارگان جبار تصویر مردی را نشان می‌‌دهند که سپری از پوست شیر را به سمت غرب، جایی که با صورت فلکی گاو روبرو می‌شود، نگاه داشته و چماقی را بالای سر خود گرفته است.

آلفای جبار (ابط الجوزا) پرنورترین ستارهٔ متغیر آسمان نیمکرهٔ شمالی است. این ستارهٔ سرخ نشان دهندهٔ بازوی راست جبار است و تقریباً 300 سال نوری از ما فاصله دارد. بتای جبار (رجل الجبار) یا پای شکارچی، هفتمین ستارهٔ پر نور آسمان است که در زانوی جبار به رنگ سفید مایل به آبی می‌‌درخشد و جرمش 50 برابر خورشید است. بین ابط الجوزا و رجل الجبار، سه ستاره از قدر دوم و به فاصلهٔ مساوی از هم قرار دارند که کمربند جبار را مشخص می‌کنند. طول کمربند شبان در آسمان سه درجه است. غربی‌ترین ستارهٔ کمربند "المنطقه" (به معنای کمربند در عربی) نام دارد که نزدیکترین ستارهٔ پرنور به ما در صورت فلکی جبار و روی خط فرضی استوای سماوی است.

از کمربند شبان به طرف جنوب، توده‌ای از گاز و ستاره قرار دارد که شمشیر شبان را می‌‌سازد. اگر به این محل با دوربین دوچشمی نگاه کنید، لکهٔ کم نوری را مشاهده می‌کنید که به سحابی جبار یا M42 معروف است. سحابی جبار یک سحابی نشری است که 1600 سال نوری با ما فاصله دارد. این سحابی را به شکلی خیلی زیباتر در عکسهایی که با نوردهی گرفته می‌شوند مشاهده کرد. این سحابی با قدر 5 در آسمان شب خودنمایی می‌کند. محدودهٔ پیکر آسمانی شبان پر شده است از اجرام غیر ستاره‌ای خصوصا سحابیها و ابرهای گازی. جلوه‌ای دیگر از این صورت فلکی که البته با چشم غیرمسلح و دوربینهای عادی قابل مشاهده نیست، سحابی "کله اسبی" نام دارد. این سحابی از نوع سحابی‌های تاریک است. جای این سحابی زیبا در اطراف ستارهٔ "النطاق" در شرق کمربند جبار است.

[ویرایش] برگرفته از