بجنورد
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شهر بجنورد مرکز استان خراسان شمالی در ایران است.
[ویرایش] نامگذاری
در فرهنگ معین نام این شهر معادل "بیژنگرد"="بوزنجرد آورده شدهاست. (جلد ششم صفحه ۲۴۳) گِرد و کرد از ریشه کردن و به معنی ساختن است. بیژنگرد به معنی «ساخته بیژن» و «آبادشده به دست بیژن» است.
تاریخ و تمدن شهرستان بسیار کهن است. این سرزمین در زمان اشکانیان از بلاد مهم نساء و اقوام پارت بودهاست. گذشته این شهرستان ریشه تاریخی بس غنی دارد که آثار سکونت انسان از دوره میان سنگی در منطقه جاجرم در گوشه و کنار این شهرستان دیده میشود.محوطه باستانی معروف به پهلوان و تپه حیدران جاجرم،قدمتی بیش از ۱۲ هزار سال دارند و قدیمی ترین اثر باستانی پابرجای قبل از اسلام (بنای سنگی اسپاخو) در غرب شهرستان مانه و سملقان در فاصله ۵ کیلومتری شمال شاهراه آسیایی در روستای اسپاخو وجود دارد.
[ویرایش] تاریخچه
نتایج بررسی و پهنه بندی محوطههای با ستانی نشان دادهاست نقاط باستانی شناسایی شده متعلق به دوران میان سنگی هزاره چهارم تا هزاره اول پیش میلاد نقش مهمی را در شکل گیری زیست گاههای اولیه در حاشیه رودخانه اترک ایفا نمودهاند. [نیاز به ذکر منبع] بجنورد در دوران ماد و هخامنشی بخشی از ساتراپی پارت قلمداد شده واز دوره اشکانی در این ناحیه ۸ زیستگاه در بخش راز و جرگلان ۳ مورد در بخش مرکزی و نیز ۵ زیستگاه در مانه و سملقان شناسائی شدهاند. وجود بنای سنگی موسوم به اسپاخو از آثار دوره ساسانی، نیز نقش و اهمیت شمال خراسان را در این دوران روشن مینماید. علاوه برآن منطقه بجنورد در صدر اسلام در ارتباط فرهنگی ـ اجتماعی جدی با دیگر نقاط ایران قرار داشته و از آن نواحی تأثیر گرفتهاست. در آن دوران قسمتهای عمدهای از منطقه آباد و مسکونی بودهاست. مؤلف تاریخ سیستان ناحیه بجنورد را به عنوان بخشی از سرزمین نساء معرفی نمودهاست و در سالهای آغازین قرن دوم هجری این منطقه جزئی از قلمرو بزرگ حکومت طاهریان به شمار میآمد.
ابن ابی اصیبه نیز در ذکر مناطق بجنورد آوردهاست که ((ابن سینا دربار علی ابن مامون را در خوارزم ترک گفت و به طوس، شوقان و سملقان و جاجرم و بالاخره به جرجان رفت)). مولف نامعلوم حدود العالم از نخستین کسانی است که از چرمغان نام میبرد و مقدس نیز آن را جزئی از ناحیه نساء بر شمردهاست.
ظاهراً چرمغان شهرکی کوچک، پررونق و آباد بوده و بجنورد کنونی در جوار آن بوجود آمدهاست. امروزه حدود و گستره این شهرک در حاشیه شهر بجنورد مبین پیشینه کهن و رونق آن در قرون اولیه اسلامی است.
به استناد متون تاریخی در سدههای پنجم تا هشتم هجری بخش وسیعی از ناحیه بجنورد مسکونی و آباد بودهاست. در آغاز دوران مغول و تیموری منطقه بجنورد نیز مورد مورد آسیبها و خسارات فراوانی واقع شد.[نیاز به ذکر منبع]