بحث:مادها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

Image:Merge-arrows.svg

پیشنهاد شده است که این مقاله یا بخش با ماد ادغام گردد. (بحث).

تمام مطلب مادها در مطلب ماد نيز موجود (ادغام) است.wikidoost ۲۰:۴۸, ۲۶ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC)

برای قلمروی باستانی ایران بیشتر شاهنشاهی بکار میرود، برای روم امپراتوری. همانگونه که برای نامیدن رئیس قلمروی ایرانی واژه شاه درست تر است تا قیصر و قیصر/امپراتور برای روم، تزار برای روسیه و شاه/ شاهنشاه برای ایران بکار میرود.

--ماني ۱۷:۱۹, ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۵ (UTC)

دياکوی عزيز اين جمله صحيح نيست که: مردمی که جانشين مادها هستند کرد زبانها هستند. چون پا يتخت مادها شهر هگمتانه (همدان) بوده. ولی مردم همدان کرد زبان نيستند. اگر بنويسيم: مردم غرب ايران من فکر ميکنم که مقصود حاصل است و شامل کرد و غير کرد ميشود.و در جو فعلی بهتر است.با سلام.Shirkhan 22:50, ۲۶ نوامبر ۲۰۰۵ (UTC)

[ویرایش] ماد‌ها

سرزمین ماد به جایی گفته می ‌شده است كه در سده هشتم پیش از میلاد شخصی به نام دیوكس قبایل ایرانی را متحد كرده و دولتی را به وسیله این اتحاد به وجود آورد. ولی به طور كلی تا چه اندازه و به چه مسافتی آشوریان بر اثر حملات نظامی خود به سرزمین ماد و به طرف شرق بین‌النهرین پیشروی كرده‌اند، مورد اختلاف مورخین است.

بر اثر حملات سكیت‌ها در سال 626 پیش از میلاد مادها كمتر از آشوریان زیان و آسیب ندیدند. در سال 612 پیش از میلاد مادها به فرمانروایی كیاكسار به تخریب نینوا كمك می ‌كنند. به این ترتیب امپراطوری آشوریان به كلی از بین می ‌رود. به خاطر ناكامل بودن و ناكافی بودن اخبار و گزارش‌های جنگ آشوریان بررسی ترتیب شاهان ماد كاملا امكان‌پذیر نیست و آنچه امروز روایت می ‌شود مطمئن به نظر نمی ‌رسد. براساس جدول هرودت آنان عبارتند از دیوكس، فرااٌرتس، كیاكسارس و آستیاگس. كاملا متفاوت با جدول هرودت جدول كتسیاس است كه دیودور سیسیلی نیز از او پیروی كرده است. دكتر خنجی معتقد است [1] که مادها دارای پنج پادشاه بودند:


پادشاهان ماد

دیاکو - فرورتیش - خشتریته - هووخشتره - ایشتوویگو


امپراطوری ماد در سال 553 پیش از میلاد بر اثر حمله كوروش سقوط می ‌كند و به كلی منقرض می ‌شود. پارس‌ها متعاقب این پیروزی در سال 546 ق.م شهر سارد پای تخت لیدی و در سال 539 ق.م بابل را تسخیر می ‌كنند. دولت ماد همانند دولت پارت‌ها كه بعدها در همین سرزمین تاسیس شد، یك دولت فدراتیو و فئودال بود و كاملا با دولت داریوش كه حكومتی متمركز و مبتنی بر تصمیم‌گیری مركز توسط یك پادشاه بود، متفاوت بود. دولت ماد دارای شاهك‌های متعددی بود. این‌گونه به نظر می ‌رسد كه منابع عربی اطلاق «ملوك‌الطوایفی » را كه برای اشكانیان به كار برده‌اند، برای مادها نیز می ‌توان معتبر دانست.

درباره اساس حكومت و ساختار دولت ماد و سازمان‌های متعلق به این دولت اطلاع دقیقی در دست نیست، زیرا اسناد و مدارك لازم و كافی در اختیار پژوهشگران قرار ندارد و این عمدتا ناشی از نبودن مدارك و شواهد باستان‌شناسی متعلق به این دوره است.

مراكز حكومت مادها مانند اكباتان و نیز رگا یا «ری » نزدیك تهران كه هنوز آثاری از آن دوره در آنجا به دست نیامده حفاری نشده است مادها كه قبایل آن را هرودت در كتاب نخست خود به ما معرفی می ‌كند و قبیله مغان یكی از این قبایل بود، از نظر سیاسی دارای وجهه و امتیازات بیش‌ تری از پارسیان بودند كه در جنوب و جنوب خاوری سرزمین ماد زندگی می ‌كرده‌اند.

پارس‌ها از هر قوم و قبیله‌ای به مادها نزدیك‌ترند و بی ‌تردید از نژادی مشترك می ‌باشند، گرچه بعدها مادها پس از پیروزی پارسیان بر خود در حكومت پارس‌ها (هخامنشیان) از امتیازات سیاسی و اجتماعی و معافی ت مالیاتی مانند پارس‌ها برخوردار نبودند، ولی در دولت هخامنشیان مهم‌ترین ماموران دولتی و صاحب‌منصبان از میان مادها نیز برگزیده شده بودند. مادها در میان نیروهای حافظ جان درباریان هخامنشیان بوده و نیز برخی اعضا سپاه ده هزار نفری جاویدان را تشكیل میداده‌اند.

گوتیان، سوباریان، حوریان، میتانی ‌ها، مانناها و اورارتوییان ساكنین پیش از ورود آریایی ‌ها و طبعا پیش از مادها در فلات ایران و عمدتا در ضلع غرب و شمال غربی این فلات بوده‌اند. به روایت هرودت مادها نخستین افرادی نبوده‌اند كه در ایران سكنی گزیده بودند.

هرودت گزارش می ‌كند كه اكباتان و بقیه سرزمین مادها تشكیل ده ساتراپی را می ‌داده و ساكنان آن ملزم به پرداخت چهارصد و پنجاه تالان نقره مالیات بوده‌اند. لباس (اونیفرم) و شیوه مسلح بودن آنها به تفكیك و به دقت در نقوش تخت‌جمشید به تصویر كشیده شده است.

با توجه به نواحی تحت حكومت و سكونت مادها، نام‌های مناطق و نواحی مادی برخلاف عناوین اطلاق شده بر نواحی تحت حكومت پارسیان دقیق‌تر و آسان‌تر قابل تشخیص هستند، به ویژه این نظر را می ‌توان به روستاها و مناطق كوچك‌تر و بزرگ‌تر كرمانشاه، همدان و اصفهان تایید كرد. همه منطقه كردستان با اضافه شمال لرستان، آذربایجان و تهران و اصفهان مادی بوده است.

هرودت مغان را به عنوان یكی از قابل متعدد ماد معرفی می ‌كند. به روایت هرودت قبیله مغان طبقه روحانی را در حكومت‌های ایرانیان (مادها و پارس‌ها) تشكیل می ‌داده و آداب و عاداتی را دنبال می ‌كرده است كه بعدها به صورت وظایف و سنن دینی در آداب و رسوم ایرانیان متداول و معمول شده است.

از آن جمله است شیوه دفن و دفع مردگان با آیین تطهیر و شیوه‌های شستشو، از بین بردن جانوران زیانكار، پرستش سگ و ازدواج‌های خانوادگی . علی ‌رغم جنبش‌ها و تفكرات دینی و اعتقادات قبیله‌ای ضد مغان در شرق ایران و قدرت سیاسی در جنوب غربی ایران، مغان خیلی سریع خود را وارد امور سیاسی و مذهبی كردند و به گونه روزافزون حتی دارای قدرت سیاسی شدند. این امر در عصر مادها و بعدها در دوره حكومت ساسانی ان به روشنی قابل تشخیص و تایید است. ارتقاء مقام مغان در دولت ساسانی از 224 تا 652 میلادی آن‌چنان قابل توجه است كه تقریبا همه اركان حكومتی زیر نظر این روحانیون بود.مغان (روحانیون) عصر ساسانی آن‌چنان نیرومند بودند كه تاج را بر سر شاهان گذاشته و یا با مشاهده خطایی از او تاج را از سر او برداشته و او را از سلطنت خلع و به ضرورت وی را به زندان نیز می ‌بردند.

مغان ظاهرا حاملان و ناقلان تفكرات دینی و آداب و سنن غرب ایران هستند و به همین دلیل برخی از پژوهشگران بی ‌آنكه از اسناد و مدارك و پایگاه تحقیقاتی قابل قبولی برخوردار باشند، بیهوده می ‌كوشند مغان را گروهی بدانند كه از بین‌النهرین آمده و ریشه در اندیشه‌های كاهنان معابد آن سامان دارند.wikidoost ۲۱:۳۰, ۲۶ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC)

[ویرایش] پادشاهان ماد

پس از فرورتیش رهبری مادها را خشتریته در دست گرفت. به دنبال حمله مجدد اشور به مادها خشتریته برای پایان دادن به حملات اشور با ماننا و سکاها پیمان دوستی بست و عملا با اشور وارد جنگ شد. دكتر خنجی معتقد است [2] که مادها دارای پنج پادشاه دیاکو - فرورتیش - خشتریته - هووخشتره - ایشتوویگو بودند و داستان سلطنت سکاها در ماد خطا است.

اولین اطلاعات آشوری در مورد مادها بر می‌گردد به سالنامه های شلمسر سوم(پادشاه آشور) به سال 734 یا737 قبل از میلاد مسیح.

هرودوت معتقد است که مادها دارای چهار پادشاه بودند (تلفظهای یونانی میان دو کمان):

دیاکو (دیوکسفرورتیش (فرااُردس)، هووخشتره (کیاکسار) و ایشتوویگو (آستیاگس). که به گفته او به مدت 150 سال از سال 701 یا 708 قبل از میلاد مسیح حکمرانی می‌‌کردند.

اما کتزیاس که منبع او دفاتر شاهی پارسیان است، مادها را دارای 9 پادشاه و 205 سال حکومت می‌‌دانسته است:

1 - آراباکس 2- مانداکس 3- سوسارمس 4- آرتیکاس 5- آربیان 6- آرته‌ایس 7- آرتینس 8- آستیبارس 9- ايشتوویگو (آستیاکوس).

wikidoost ۲۱:۳۵, ۲۶ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC)