دستور گشتاری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

زبان‌شناسی
زبان‌شناسی نظری
آواشناسی
واج‌شناسی
واژه‌شناسی
نحو
معناشناسی
معناشناسی واژگانی
سبک‌شناسی
تجویز و توصیف
کاربردشناسی
زبانشناسی کاربردی
جامعه‌شناسی زبان
زبان‌شناسی شناخت
زبان‌شناسی تاریخی
گونه‌شناسی زبان
دستور گشتاری
ریشه‌شناسی

گروهی از زبانشناسان، چون نوآم چامسکی، دستوری را بنیان نهادند که به دستور گَشتاری معروف شد. هواداران دستور گشتاری بر این باورند که روش دستوری ایشان جهانی است و می‌تواند مورد استفادهٔ همه زبان‌ها قرار گیرد (البته منظور، روش و راهکار کلی است). دستور گشتاری، نظریه بررسی مقابله‌ای را بکلی رد نمود:

همه زبان‌های جهان، شباهت‌های بسیاری با یکدیگر دارند، بنابراین هر زبان‌آموز دانش بسیاری درباره زبان بیگانه‌ای که می‌‌آموزد دارد. شباهت بسیار میان زبان‌ها در ژرف‌ساخت آنها نهفته است و اختلاف در روساخت وجود دارد. هر زبان آموز باید این راکه که یک زبان چگونه میان ژرف ساخت و روساخت خود ارتباط ایجاد می‌کند و نیز روابط آواشناسی آن را بیاموزد.

[ویرایش] دستور گشتاری و جمله‌های پیچیده

در بسیاری از سخنانی که روزانه به زبان می‌‌آوریم، از جمله‌های پیچیده، مثلاً از جمله‌هایی با عبارات موصولی، استفاده می‌‌کنیم. هنگام بررسی گشتاری سخن و در برخورد با اینگونه جمله ها، از همان شش قانون پایه‌ای یادشده در آغاز این گفتار استفاده می‌‌نماییم. برای مثال به جملهٔ زیر توجه کنید:

The officer who employed my son was a colonel.

اکنون به ژرفساخت جملهٔ بالا توجه کنید:

The officer, the officer employed my son, was a colonel.

در این ژرفساخت،یک جمله که همان عبارت موصولی است، به عبارت اسمی افزوده شده است. بنابراین، در هنگام ترسیم درخت جملهٔ بالا، در زیر عبارت اسمی، یک پیشروی اسم (وابسته اسم)، یک اسم، و یک جمله (S) گذاشته می‌شود. این جملهٔ اضافی، همان عبارت موصولی ژرفساخت است. در پایان با استفاده از گشتارِ Relativization، ضمیر موصولی را به جمله اضافه می‌‌کنیم.

[ویرایش] منبع نوشتار

[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1+%DA%AF%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C دانشنامهٔ رشد ]