چهارده‌چریک

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

چهارده ‌چریک نام تیره‌ ای از ایل قشقایی است که بیشتر در استان فارس، بخشی از کهگیلویه و بویراحمد و شمال خوزستان پراکنده اند.

[ویرایش] نامگذاری

درباره این نام (چهارده‌چریک) سه روایت وجود دارد:

روایت اول : در ازمنه گذشته چهارده نفر از افراد این طایفه را به سربازی برده و نام "چریک" بر آنها می‌گذارند و بعد از رایج شدن شناسنامه در ایران، افراد این طایفه را به نام "چهارده‌چریک" خوانده‌اند.

روایت دوم: گفته‌اند که در زمانهای گذشته (شاید در دوره قاجار) جنگی میان ایل قشقایی و دولت مرکزی درگرفت که چهارده تن (چهارده‌چریک)از جنگجویان یکی از طایفه‌ها یا تیره‌های ایل قشقایی, نیروهای دولتی را شکست دادند. علت نامیدن این طایفه یا تیره به (چهارده چریک) نیر همین است.

روایت سوم: در زمان قاجار، عده‌ای از قشون روس از مرزهای شمالی ایران گذشته و وارد ایران می‌شوند و در محلی به نام "پل خان" در استان فارس که منطقه سکونت قشقائی‌ها بودند، مستقر می‌شوند. قشقائی‌ها بعد از مشورت با خوانین، تصمیم به مبارزه با روس‌ها می‌گیرند و یکی از مبارزین این این می‌گوید که من با حداقل نیرو می‌توانم روس‌ها را فراری داده و از منطقه خارج کنم. او با چهارده نفر از جنگجویان، شبانه به روس‌ها حمله کرده و تمام راه ها را بسته و فقط یک راه فرار را برای گریختن روس‌ها باز‌می‌گذارد. روسها از این حمله چنان وحشت کردند که همان شبانه پا به فرار گذاشتند. بعد از این پیروزی، نام این طایفه را "چهارده‌چریک" نهادند.

در کتاب فارسنامه ناصری نیز اشاراتی به این تیره شده و محل زندگی این تیره در نقشه‌ای مشخص شده است. محل اصلی و ییلاق طایفه چهارده‌چریک فیروز‌آباد در استان فارس بوده است و قشلاق آنها در خوزستان، ولی بعد از کشف و پیدایش نفت در خوزستان تعداد کثیری از افراد این طایفه در خوزستان و خصوصا در شهرهای هفتکل و اهواز مستقر شده و در شرکت نفت مشغول به کار شدند و دست از زندگی ایلیاتی کشیدند. محل زراعی آنها همانا هفتکل است و در حال حاضر "چهارده‌چریک‌ها" اکثرا در شهرستان اهواز ساکن هستند.


مآخذ: بهمن‌ بيگى‌، محمدبهمن‌، عرف‌ و عادت‌ در عشاير فارس‌، تهران‌، 1324ش‌؛

بيات‌، كاوه‌، شورش‌ عشايري‌ فارس‌، تهران‌، 1365ش‌؛

پرهام‌، سيروس‌، «ايل‌ قشقايى‌ كى‌ و از كجا به‌ فارس‌ آمده‌ است‌؟»،ايلات‌ و عشاير، تهران‌، 1362ش‌؛

حسن‌ بيگى‌، م‌.، «قالى‌ بولوردي‌ فارس‌»، فصلنامة عشايري‌ ذخائر انقلاب‌، تهران‌، 1367ش‌، شم 2؛

سرشماري‌ اجتماعى‌ - اقتصادي‌ عشاير كوچنده‌ (1366ش‌)،

نتايج‌ تفصيلى‌، ايل‌ خمسه‌، مركز آمار ايران‌، تهران‌، 1368ش‌؛

ظل‌السلطان‌، مسعودميرزا، تاريخ‌ مسعودي‌، تهران‌، 1362ش‌؛

فسايى‌، حسن‌، فارس‌نامة ناصري‌، به‌ كوشش‌ منصور رستگار فسايى‌، تهران‌، 1367ش‌؛

فيلد، هنري‌، مردم‌شناسى‌ ايران‌، ترجمة عبدالله‌ فريار، تهران‌، 1343ش‌؛

كيهان‌، مسعود، جغرافياي‌ مفصل‌ ايران‌، تهران‌، 1311ش‌؛

مجموعة اطلاعات‌ و آمار ايلات‌ و طوايف‌ عشايري‌ ايران‌، نشرية مركز عشايري‌ ايران‌، تهران‌، 1361ش‌؛ نيز:

Barth, F., Nomads of South Persia, Oslo, 1991; Iranica; Minorsky, V., X Ainallu /Inallu n , Rocznik Orientalistyczny, Cracow, 1953, vol. XVII; Sheil, M., Glimpses of Life and Manners in Persia, New York, 1973; Sykes, P., Ten Thousand Miles in Persia or Eight Years in Iran, New York, 1902.