ویکیپدیا:راهنمای حق تکثیر
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
دربارهٔ حق تکثیر به نکات زیر توجه کنید:
فهرست مندرجات |
[ویرایش] چه چیزهایی مشکل دارد؟
- نقل خطبهخط مطلب از اکثر وبسایتها و وبلاگها و روزنامهها و کتابها مشکل دارد.
- خلاصه کردن مطالب و چکیدهگویی با استفاده از جملات موجود (مثلاً فقط آوردن جملههای ابتدایی هر بند یا فقط آوردن مقدمه) مشکل دارد.
[ویرایش] استفاده از مطالب با ذکر منبع آزاد باشد
گاهی اوقات در زیر صفحه نوشتهاست «استفاده از مطالب با ذکر منبع آزاد است.» این امر به خودی خود به ما اجازهٔ نقل خطبهخط را نمیدهد و جمله بیشازحد گنگ است. استفاده از مطالب به معنی استفاده از آگاهیهایی است که مقاله دادهاست و این از بدیهیات است. از هر منبعی (مگر آنکه اطلاعات آن محرمانه و حق دسترسی به آنها آزاد نباشد؛ مثل مسائل مربوط به امنیت ملی) میتوان در نوشتن مقالهای جدید در ویکیپدیااستفاده کرد اخلاق تحقیقاتی حکم میکند که هنگام استفاده از مطالب یک منبع، از آن منبع به طور دقیق یاد شود. به معنای دقیقتر و اگر بخواهیم وارونه به قضیه نگاه کنیم استفاده از مطالب همهٔ وبگاهها و وبلاگها با ذکر منبع آزاد است! استفاده از مطلب در زیر توضیح داده خواهد شد.
[ویرایش] تمام حقوق محفوظ باشد
جملهٔ «تمام حقوق محفوظ است» یا «All rights reserved» تیر خلاص محسوب میشود. اگر این جمله در آن وبگاه آمده باشد نقل خطبهخط مطلب ایراد دارد و هر گزارهٔ دیگری که پیرامون حق تکثیر آمده باشد باطل است. با این حال میتوان با ذکر منبع از مطالب آن استفاده کرد.
[ویرایش] فقط استفادهٔ غیرتجاری مجاز باشد
اجازهٔ استفادهٔ غیرتجاری به تنهایی کافی نیست. مطابق مجوز مستندات آزاد گنو میتوان از مقالههای ویکیپدیا استفادهٔ تجاری کرد. از این رو نقل خطبهخط تمام یا بخشی از مطالب وبگاههایی که تنها اجازهٔ استفادهٔ غیرتجاری از مطالبشان را میدهند، مجاز نیست!
[ویرایش] خود وبگاه حق تکثیر را نقض کرده باشد
اگر وبگاهی خود حق تکثیر را نقض کرده باشد نقل مطالب مشکلدار مجاز نیست. مثلاً اگر وبگاهی از بیبیسی مقالهای را کپی کرده باشد ولی در پایان آن اجازهٔ هرگونه استفاده از مطالب و کپی خطبهخط را بدهد باز نمیتوان آن مقالهٔ بیبیسی را نقل کرد.
مثال: دانشنامهٔ رشد
[ویرایش] فقط نقل مطلب مجاز باشد
اگر وبگاه یا پایگاهی تنها اجازهٔ نقل مطالبش را داده باشد شرایطش با مجوز مستندات آزاد گنو همخوانی ندارد و کپی مطالب آن به ویکیپدیا مجاز نیست.
[ویرایش] ترجمه از منابع دارای حق تکثیر
هرگونه ترجمهٔ خطبهخط از تمام یا بخشی از مقالههای به زبان خارجی که دارای حق تکثیرند مشکل دارد! این امر شامل فرهنگها، دانشنامهها و لغتنامهها نیز میشود.
[ویرایش] ذکری از وضعیت حق تکثیر نشده باشد
وجود حق تکثیر برای آثار و پیکرههای متنی نیازی به اعلام ندارد. یعنی زمانی که اثری بوجود آمد، تحت قانون حفظ حقوق پدیدآورندگان (با در نظر گرفتن تفاوت قانونهای کشورهای مختلف) قرار میگیرد و حق تکثیرش متعلق به پدیدآورنده است. بنابراین اگر هیچ ذکری از وضعیت حق تکثیر مطالب یک وبگاه نشده باشد، نقل خطبهخط مطالب آن در ویکیپدیا مجاز نیست.
[ویرایش] کپی مطالب کتابهای خارج عرصهٔ عمومی
کپی مطالب از ۹۹٪ کتابهای چاپشده که در عرصهٔ عمومی نیستند، خلاف قوانین کپیرایت است. توجه شود که این امر با ذکر یا عدم ذکر کتاب متفاوت است. اگر عنوان کتاب ذکر نشود، دزدی ادبی و نقض حق تکثیر صورت گرفتهاست. اگر کتاب ذکر شود، فقط نقض حق تکثیر رخ دادهاست. در اکثر موارد کتابهای عرصهٔ عمومی کتابهاییاند که از مرگ نویسندهٔ آنها مدت زیادی گذشتهاست (این مدت در کشورهای مختلف متفاوت است و در مورد آثاری که برای اولین بار در ایران منتشر شدهاند ۳۰ سال است) یا سازمانی که حق تکثیر اثر متعلق به آن است، آن را در عرصهٔ عمومی معرفی کرده است (مانند دانشنامه بریتانیکا نسخهٔ ۱۹۱۱).
[ویرایش] چه چیزی مشکل ندارد
[ویرایش] انشای ویکینویس
مطلبی با انشای خود ویکینویس و مبتنی بر یک یا چند منبع مشکل ندارد؛ حتی اگر تمام اطلاعات موجود در مقالهٔ ویکینویس در منابع یافت شود. این کار نه تنها ایراد ندارد بلکه صورت صحیح و آرمانی مقالهنویسی در ویکیپدیاست. از آنجا که تحقیق دستاول در ویکی جایز نیست تمام اطلاعات موجود در مقاله باید در منابع یافت شود.
[ویرایش] فهرستها
نقل فهرستها با ذکر منبع ایرادی ندارد. اینها مواردیاست که بازنویسی اطلاعات ممکن نیست؛ مثلاً فهرست آثار یک نویسنده.
[ویرایش] آثار عرصهٔ عمومی
نقل خطبهخط بخشی از آثار عرصهٔ عمومی با ذکر نام نویسنده و اثر مشکلی ندارد.
[ویرایش] نقل قول با گیومه
نقل قول داخل گیومه از منبع دارای حق تکثیر به صورتی که این نقل قولها بخش اعظم مقاله را تشکیل ندهند، مشکلی ندارد.
[ویرایش] ترجمه از ویکیپدیاهای دیگر
ترجمه از ویکیپدیاهای زبانهای دیگر در ذات خود ایرادی ندارد؛ به شرطی که به درستی به آنها ارجاع داده شود. برای کسب اطلاع از شیوهٔ درست ارجاع به آنها به وپ:منابع بخش «ویکیپدیاهای زبانهای دیگر» رجوع کنید.