دارابگرد
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
بنابرروایت تاریخی شهر دارابگرد توسط دارای بزرگ که در ادبیات پهلوی و اسلامی از وی به نام داریوش بزرگ یاد شده ایجاد میشود و فردوسی شاعر نامور ایران دراین باره میفرماید:
چو بگشاد داننده زآن آب بند
چو دیوار شهر اندرآورد گرد
یکی آتش افروخت از تیغ کوه
ز هر پیشهای کارگر خواستند
شهرقدیم دارابگرد دردوران هخامنشیان منطقهای آبادان و پررونق بوده است. ظاهرا" این منطقه درآغاز تحت حکومت آریامنه قرارداشتهاست. دردوران سلوکیان و اشکانیان ولایت دارابگرد دارای حکومت نیمه مستقلی بوده که پادشاهان آن از حاکم پارس اطاعت میکردهاند. آخرین امیر دارابگرد در عصر اشکانیان پیری نام داشته وپس از وی اردشیر بابکان براین شهر تسلط مییابد و سپس با کنترل سراسر ایران امپراتوری ساسانی راتأسیس مینماید. ازاین جهت دارابگرد اولین مقر حکومتی ساسانیان بودهاست . شهر دارابگرددرعصرساسانیان اهمیت فراوانی داشتهاست. واکثرآثارتاریخی این شهرستان متعلق به این دوره است. ضرابخانه بزرگی نیز دردارابگرد دایر بوده که در دوران اسلامی فعال بودهاست. این شهردرسال ۲۳ هجری توسط سپاهیان مسلمان فتح میشود و حکومت آن دراختیار سرداران عرب و سپس در کنترل خاندان شبانکاره قرار میگیرد. این شهر تا قرن پنجم هجری آباد بوده امادراین دوره به دلیل تهاجم گسترده سلجوقیان دچار آسیب و ویرانی میشود واهالی به ناحیه جدیدی درشرق شهر فعلی به نام تنگ رمبه کوچ مینمایند و پس از حمله سلاجقه به ناحیه جدید به ناچار به محل فعلی داراب عزیمت میکنند. شهر فعلی نیز در دوران ایلخانان مغول و تیموریان مورد حمله قرارمیگیرد و خسارات زیادی میبیند. اما در عصر صفویه با توجه به حکام وقت این شهر روبه آبادانی میگذارد و تا دوران زندیه از ولایات مهم فارس بوده است. در عصر قاجار شهر داراب بدلیل دارابودن اراضی وسیع و حاصلخیز مورد توجه حکام ایالتی قرار میگیرد. با استقرار ایلات ترک و عرب در اطراف این شهر به صحنه منازعات و درگیریهای حکومت و ایلات تبدیل میشود و از این رهگذر دچار صدمات جدی میگردد و از توسعه و پیشرفت باز میماند.