صنایع دستی هرمزگان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

صنایع دستی استان هرمزگان ایران شامل قالیبافی، گلیم بافی، گبه بافی، سفالگری، حصیر بافی، گلابتون دوزی، سوزن دوزی، خوس دوزی، زری بافی، چادرشب بافی، جاجیم بافی، مبلمان سازی، خرسک بافی، سنگ تراشی، خیمه بافی، صنایع دستی دریایی و انواع بافته‌های داری کوچک نظیر توبره، کشکدان، نمکدان، خورجین است. صنایع دستی موجود در استان هرمزگان عمدتاً فصلی بوده و ۹۰ درصد تولیدکنندگان را زنان تشکیل می‌‌دهند.

فهرست مندرجات

[ویرایش] حصیربافی

از حصیر بافی باید به عنوان رایج‌ترین و معمول‌ترین صنعت دستی استان هرمزگان نام برد، چرا که ماده اولیه مورد نیاز حصیر بافی برگ درخت خرما بوده که به حد وفور در اختیار صنعتگران است و تولید انواع فرآورده‌های حصیری که کاملاً جنبه مصرفی دارد در استان شایع است. روستاهای میناب، یشاگرد، بندر لنگه و اطراف آن از مناطق مهم بافت حصیر است که اکثر کار آن توسط زنان و دختران منطقه صورت می‌گیرد. مواد اولیه مورد مصرف عبارت است از برگ درخت خرما (پیش مُغ) و ضایعات درخت خرما و گیاهی به نام "مور". حصیر بافان میناب در روستاهای بهمنی، چلو، نصیرابی، محمودی و قاسم آباد ساکن هستند.

[ویرایش] سفالگری

سفالگری در روستاهای حکمی، گوربند و شهوار از توابع شهرستان میناب و روستاهای لشتگان از توابع بندر عباس رواج دارد.

[ویرایش] گلابتونه دوزی

زردوزی که در نقاط مختلف ایران به «کم دوزی»، «گلدوزی»، «برودری دوزی» و «کمان دوزی» شهرت دارد، در اکثر نقاط ایران رواج دارد و در استان هرمزگان بویژه شهرهای بندر لنگه، بندر عباس و میناب رونق بسیار دارد. از گلابتون دوزی برای تولیداتی نظیر دمپایی، شلوارهای زنانه، سر آستین، پیش سینه، دور یقه، لبه پرده، دیوارکوب، پشتی، کوسن، سجاده، جلد قرآن و تابلو استفاده می‌کنند.

[ویرایش] خوس دوزی

این هنر به کمک نوارهای نقره‌ای باریک و برروی پارچه توری ریز بافت تجلی یافته و گاه ستاره‌هایی فلزی برروی پارچه می‌‌نشانند، و ازآن برای تزئین مقنعه، دستار (چادر زنانه) استفاده می‌شود. پارچه مصرفی معمولاً به رنگ‌های سیاه، سفید، سبز و زرشکی است که هر دو روی پارچه شکل یکسان دارند.

[ویرایش] بادله دوزی

بادله دوزی یا "تلی بافی" عبارت است از بهم پیوستن چند نوع زری با یکدیگر به صورتی که زری بزرگ دروسط و زری‌های کوچک در اطراف قرار می‌‌گیرند. بادله به شکل نوارهایی با پهنای ۱۵ سانتیمتر تولید می‌شود که معمولاً برای لبه شلوارهای زنانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.


خوس دوزی بیشتر در منطقه بشاگرد استان هرمزگان دوخته می‌شود.

[ویرایش] سوزندوزی

نوع دیگر از رودوزی است که فقط در بخش "وشاگرد" و توسط زنان و دختران روستایی به شیوه زنان بلوچ انجام می‌گیرد و دلیل آن نزدیکی منطقه به استان سیستان و بلوچستان است.

[ویرایش] قالیبافی

مناطق تولید قالیبافی در استان هرمزگان عبارت‌اند از: بندرعباس, روستای درتوجان و بخش حاجی آباد. اغلب تولیدکنندگان را عشایر اسکان یافته ایلهای افشاریه و رائینی تشکیل داده که به تولید و تهیه انواع قالی و قالیچه, رویه پشتی و چنته مشغول هستند. تولیدکنندگان معمولاً پشم مورد نیاز خود را از سیرجان خریداری کرده و خود به ریسیدن و رنگرزی آن اقدام می‌کنند. نوع گره رایج "گره فارسی" است و نقشه‌هایی که در بخش حاجی آباد و روستای "درتوجان" بافته می‌شود نقشه‌های افشاریه است که به نامهای بوته شاهی، ماه و ستاره ای, سه کله, خشتی, گنبدی, شکارگاه, بچه بغل, سماوری و ... معروف هستند.

[ویرایش] خرسک بافی

خرسک عبارت است از بافت نوعی فرش با پرزهای بلند و درشت بافت که بافت آن با رنگ‌های بسیار محدود انجام می‌شود. در بافت سنتی آن از رنگ طبیعی پشم استفاده می‌‌شده است. پرز, تار و پود کلفت آن از پشم است و از پود رو استفاده نمی‌شود. در قدیم از آن به عنوان روانداز استفاده می‌‌کرده اند. امروزه از این نوع بافت برای تولید پادری و کناره در اندازه‌های مختلف استفاده می‌کنند. نقوش خرسک معمولاً هندسی بوده و بافت آن در روستای "درتوجان" رواج دارد.

[ویرایش] شیریکی پیچ

از دیگر تولیدات استان هرمزگان شیریکی پیچ را می‌توان نام برد که مرکز تولید آن روستاهای بخش حاجی آباد بوده و دلیل رونق آن همسایگی منطقه با استان کرمان است.

[ویرایش] چادرشب بافی

چادرشب بافی یا "کاربافی" از دیگر صنایع دستی استان هرمزگان است که در روستاهای کلیبی و سرریگان از توابع میناب و روستاهای سیروئیه, احمدیه و فارقان رواج دارد.

[ویرایش] چنته بافی

چنته بافی در منطقه وشاگرد به وسیله دارهای زمینی و توسط زنان انجام می‌شود. نقش‌ها اغلب به صورت هندسی و ذهنی بافت است. اطراف چنته را به وسیله صدف‌های دریایی و منگوله‌های رنگی تزئین می‌کنند. از چنته بیشتر برای تزئین کپرها استفاده می‌شود.

[ویرایش] صنایع دستی دریایی

همه ساله به هنگام جزر و مد دریا, مقادیر متنابهی از انوع صدف ها, حلزون‌ها و بقایای آبزیان خلیج فارس در سواحل جزایر متعدد این خلیج (کیش, ابوموسی, لارک, قشم, هرمز و ...) می‌‌ریزد که توسط اهالی بومی جمع آوری شده و توسط افراد باذوق از آنها تابلو, مجسمه‌ها و اشیاء گوناگونی تولید می‌شود. مواد اولیه مصرفی شامل پوسته حلزون ها, صدف ها, استخوان ماهی, گوش ماهی و مرجان است و برای اتصال قطعات انتخاب شده از چسب بی رنگ استفاده می‌کنند.


از دانشنامهٔ رشد