آیین مانی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

مانی‌گرایی ترکیبی است از آیین‌های مسیحیت، بودایی و زرتشتی که مانی (پسر فاتک) آن را بنیان گذاشت، مانی بر این عقیده است که جهان بر مبنای روشنایی و تاریکی است و از همین رو است که خوبی و بدی وجود دارد، همچنین پیروان این آیین باور دارند که در نهایت روشنایی (خوبی) است که چیره خواهد شد و همه جا را فرا می‌گیرد. این آیین در ایران دوران ساسانیان مخصوصا در دوره پادشاهی یکساله هرمز هواخواهان و پیروانی داشته است. پیش از چیرگی اعراب بر ایران و سرنگونی دودمان ساسانی، پیروان مانی در زمان بهرام محکوم به مرگ گشتند و بسیاری از آنان ناچار به مهاجرت از ایران شدند. مانویت از جمله فرقه‌های گنوسی‌ (gnostic) است که به درونگرایی و سیر عرفانی گرایش دارند.

برگی از نوشته‌های مانوی به خط سغدی
بزرگ شود
برگی از نوشته‌های مانوی به خط سغدی

مانویان در ثبت و نوشتن آثار دینی خود بسیار فعال بودند. به دنبال کشتار پیروان مانی تعداد بسیاری از مانویان به ترکستان شرقی در غرب چین فعلی مهاجرت کردند و تأثیر زیادی در معتقدات دینی این منطقه داشته اند. بنا به نوشته بیرونی مورخ قرن یازده میلادی تعداد بسیار زیادی از ترکهای شرقی، چینی‌ها و تبتی‌ها به این دین گرویدند. تا کنون شمار زیادی از دستنوشته‌های مانوی به زبان‌های پارسی میانه و دیگر زبانها (از جمله در حدود هفت هزار از دست نوشته‌های به زبان ترکی ایغوری) کشف شده است.

[ویرایش] منابع اینترنتی

newadvent

آیین مانی

نسک‌های نوشته شده به دست مانی

انجیل زنده | گنج زندگان | اسفار(رسالات) | رازان(سفرالاسرار) | کتاب کوان(غولان) | دیبان(مکاتب) | مزامیر و نیایش‌ها | شاپورگان | ارژنگ


دیگرنوشته‌های مانوی
کفالایا | مواعظ | دیوان اباتور | اعتراف‌نامه(خواستوانیفت) | مجموعه دستنوشته‌های مانوی | دستنوشته‌های مانوی کلن | زبور قبطی | زبدهٔ آموزه‌های مانوی | آردهنگ وفراس | نیایش و اعتراف | خطابه در باب روشنی | طومار نیایش چینی


زبان‌های دینی
پارتی | قبطی | پارسی میانه | سغدی | اویغوری | چینی | ترکی میانه | سریانی | یونانی


دبیره(خط)
خط رونی | استرانجیلی | خط سغدی | خط مانوی | خط ترکی اویغوری |خط پارتی | خط سغدی اویغوری پسین


رده‌های دینی
گزیدگان | نیوشایان


مفاهیم و باورها
هنر مانوی | فرجام‌شناسی مانوی | مانستان | بما | ایزدان مانوی | آفرینش | جهانبینی مانوی | باززایی


کسان
مار امّو | بوگوخان | سنت آگوستین |بهمن | اوسه‌بیوس | و.ب.هنینگ | سوروس آنتیوخ | ابن ندیم


پایوران
آفرین‌سر | خروه‌خوان | روانگان‌اسپسگ


این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.