Խաչատրյան Արամ

From Wikipedia

Հանրահայատ հայ կոմպոզիտոր, ժողովրդական ազգային արտիստ նախկին ԽՍՀՄ-ում, ռուսական կոմպոզիցիայի դպրոցի և հայ դասական երաժշտության վառ ներկայացուցիչ, որը ճանաչված է որպես` համաշխարհային դասական:

Արամ Խաչատրյանը ծնվել է Քոջորիում (Թիֆլիսի մոտակայքում) 1903թ-ի Հունիսի 6-ին, գիրք կազմող Եղյա Խաչատրյանի ընտանիքում: 1913թ-ին նա ընդունվում է Թիֆլիսի "Կոմերցիայի դպրոց"-ը, բայց նախնտրում է երաժշտությունը: Որոշ ժամանակ ինքնուրույն սովորելով նվագել փողային գործիքներով, նա ընդունվում է մի փողային նվագախումբ:
1915թ-ին (հայկական ցեղասպանության տարեթվին) երիտասարդ Արամ Խաչատրյանի ահաբեկված ընտանիքը, թողնելով ամբողջ իր ունեցվածքը գաղթում է Եկատերինոգրադ (Կրասնոդար), Խաչատրյանի մեծ եղբոր մոտ: Բարեբախտաբար թուրքական զորքերը չեն ներխուժում Թիֆլիս և Խաչատրյանի ընտանիքը վերադառնում է տուն:
1921թ-ին Արամ Խաչատրյանի եղբայր Սուրենը տանում է Արամին Մոսկվա, որտեղ Արամը ընդունվում է "Գնեսինի Երաժշտական Քոլեջ"-ը: Այդ ամենից առաջ Արամը նույնիսկ նոտաները չգիտեր:
Շատ շուտով նա բացահայտում է իր կոմպոզիտորական տաղանդը և 1925թ-ին Գնեսինը առաջարկում է Արամին կոմպոզիտորական վարպետության դասերի հաճախել: 1929թ-ին Արամը ընդունվում է Մոսկվայի Կոնսերվատորիան, որտեղ նա ուսանում է հայտնի ռուս կոմպոզիտոր և ուսուցիչ Մյասկովսկու մոտ: Արամը ավարտում է կոնսերվատորիան փայլուն գնահատականներով և իր առաջին խոշոր աշխատանքը` "Առաջին սիմֆոնիան": Այս ժամանակահատվածում նա գրում է նաև երաժշտություն թատրոնի համար, մեծ առումով "Վալենսիական այրի" շարքը և "Դիմակահանդես"-ը, և իր ավարտական տարիների ընթացքում` "Դաշնամուրի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար" համերգը:
1939թ-ին Խաչատրյանը գրում է իր առաջին բալետը, որը իսկզբանէ կոչում է "Ուրախություն", հետագայում այն վերանայվում և վերաանվանվում է որպես "Գայանե":
1936-1947թթ-րը ամենաբերքառատն էին Խաչատրյանի կյանքում: Նա գրում է երաժշտություն դրամատիկ ներկայացումների և ֆիլմերի համար, երգեր, եկեղեցական երաժշտություն, և սիրված "Ջութակի համերգ"-ը, 1946թ-ին` "Երկրորդ սիմֆոնիան", 1943թ-ին` "Թավ ջութակի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար" համերգը, 1946թ-ին` "Երրորդ սիմֆոնիան" և 1947թ-ին` իր "Պոետիկ սիմֆոնիան":
1940-ականներին նա շրջում է ամբողջ Սովետական Միությունը` Լենինգրադ(Սանկտ-Պետերբուրգ), Կիեվ, Երևան, Թբիլիսի, Սոչի, Խարկով: 1950թ-ին նա մեկնում է Հռոմ, որը դառնում է նրա համաշխարհային շրջագայության առաջին քաղաքը: Առաջիկա տարիներին նա շրջագայում է 42 երկրներ բոլոր մայր ցամաքներում: Իր շրջագայությունների ընթացքում նա հանդիպում է բազմաթիվ հանրահայտ մշակույթի գործիչների` Սիբելիուս, Հեմինգուեյ, Չապլին, Դալի:
50-ականներին նա սկսում է իր ուսուցչական գործունէությունը Գնեսինի ինստիտուտում և Մոսկվայի կոնսերվատորիայում:
1956թ-ի Դեկտեմբերի 27-ին Խաչատրյանի հայտնի "Սպարտակ"-ը բեմադրվում է Կիրովի բեմին:

Խաչատրյանի 70-ամյակը պաշտոնապես նշվել է և Մոսկվայում, և Երևանում: Արամ Խաչատրյանը մահացել է Մայիսի 1-ին և թաղված է "Երևանի պանթեոնում" ուրիշ հայ մեծերի կողքին` Կոմիտասի, Իսահակյանի, Սարյանի: