George Washington

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Portrett af Washington eftir Rembrandt Peale.
Enlarge
Portrett af Washington eftir Rembrandt Peale.

George Washington (1732 –1799) var hershöfðingi í Meginlandshernum sem sigraði Breta í bandaríska frelsisstríðinu og var síðar kjörinn fyrsti forseti Bandaríkjanna. Hann sat tvö fjögurra ára kjörtímabil. Sem forseti var hann eindreginn lýðveldissinni og fylgjandi hlutleysi Bandaríkjanna í alþjóðastjórnmálum.

Efnisyfirlit

[breyta] Æska

George Washington fæddist 22. Febrúar árið 1732 í Popes Creek Plantation sem er við Potomac ána, núna betur þekkt sem Colonial ströndin í Virginíu. Afmælisdagur hans er frídagur í Bandaríkjunum. Washington er ættaður frá Sulgrave, Englandi , en afi hans John Washington flutti til Virginíu árið 1657. Faðir hans var, Augustine "Gus" Washington, plantekrueigandi og var með þræla en reyni síðar að hefja járnnámugröft. Móðir George var Mary Ball Washington. Þegar að George var 11 ára lést faðir hans . Eftir það varð eldri bróðir George, Lawrence Washington, hans fyrirmynd og var í hálfgerðu föðurhlutverki fyrir hann. Tengdaföður bróðir hans hafði einnig áhrif á hann. George hlaut ekki mikla menntun, mesta lagi 7 til 8 ár, og þá í formi einkakennslu frá föður sínum og bróður og vinnu við landmælingar. 17 ára varð hann opinber landmælingarmaður, en það starf fékk hann í gegnum tengsl við mann að nafni Fairfax . Þetta staf borgaði vel svo að hann gat farið að fjárfesta í löndum, en hann átti land sem hann hafði erft eftir föður sinn. Um 1750 þjáðist Lawrence að berklum og drógu þeir hann til dauða. Hann var þá aðstoðarhershöfðingi og eftir dauða hans skiptist sú staða uppí 4 stöður og tók George við einni af þeim stöðum, þá Majór í her Virginíu. Hann fékk stöðuna vegna tengsla bróður hans í Ohio fyrirtækinu . Á þessum tíma gekk George í Frímúrararegluna í Fredericksburg.


[breyta] Stríðið gegn Frökkum og Indíánum

Þegar Frakkar fóru að fara til Bandaríkjanna og byggja þar virki og annað var Washington, þá 22 ára gamall, sendur til þess að fá þá til að hætta og fara burt. Þegar að þeir neituðu var Washington gerður að aðstoðarfursta og hann sendur ásamt her til að hrekja Frakkana burt. Á leið sinni í virkið réðust menn Washington ásamt nokkrum Indíánum á franska njósnasveit. Sveitin hafði átt að vara virkið við ef Washington væri kominn inná franskt yfirráðasvæði. En Washington og hans drápu þá svo þeir gátu ekki varað Jumonville, foringja virkisins, við. Snemma einn morguninn gerði hann ásamt 40 manna hersveit árás á virkið, án nokkurrar viðvörunnar. Flestir menn virkisins voru enn sofandi eða að undirbúa morgunmat. Nokkrir reyndu að ná til vopna sinna en voru snögglega yfirbugaðir. Eftir það byggði Washington og hans menn virkið Necessity. Það átti eftir að reynast gagnlaust síðar því þeir þurftu að gefast upp gegn stórum sveitum Frakka og Indíána. Frakkarnir vildu að Washington myndi skrifa undir skjal sem sagði að hann hafi ráða af dögum Jumonville. Þeir sögðu að hann hafi verið þarna af diplómatískur ástæðum (frekar en hernaðarlegum). Washington var síðan sleppt og honum bannað að snúa aftur til Ohio. Þegar að hann kom heim til Virginíu sagði hann sig úr hernum, í stað þess að vera lækkaður niður í kaftein. Eftir það gekk hann til liðs við Bresta hershöfðingjann Edward Braddock, þó svo að Bretunum var illa við nýlendubúa. Í orrustunni ? barðist Washington að miklu hugrekki, fékk í sig nokkur skot á þess að særast og hélt ró sinni í orrustunni. Eftir stríðið þegar að hann kom heim varð hann að hálfgerðri hetju meðal fólksins.


[breyta] Stund milli stríða

Árið 1759, nánar tiltekið 6. Janúar, giftist Washington Martha Dandridge Custis, ríkri ekkju frá Virginíu. Hún átti 2 börn úr fyrri hjónabandi, þau John Parke Custis, þekktur sem Jacky og Martha Parke Custis, þekkt sem Patsy. Washington ól þau upp sem sín eigin, enda átti hann engin börn og eignuðust þau Martha aldrei nein saman. Ástæða þess er ókunn en talið er að Washington hafi orðið ófrjór þegar að hann fékk bólusóttina. En þrátt fyrir það gekk hjónaband þeirra vel. Við það að giftast eiginkonu sinni eignaðist Washington þriðjung af 18,000 ekra landareign, eða einsog að hann orðar það í dagbók sinni: „Ég held að um 7000 skeppa af hveiti og 10000 skeppa af Indíána korni er meira en nauðsin á býlinu“. Hann var þó iðinn við að kaupa viðbótar ekrur í sínu eigin nafni, og árið 1775 átti hann um 6,500 ekrur með yfir 100 þrælum. Sem stríðshetja og stór landaeigandi var hann kosinn í landsbyggðar löggjafarþing . Washington var valinn einn af foringjum mótspyrnumanna, enda talinn mikil stríðshetja eftir 7 ára stríðið . Mótspyrnumenn vildu m.a. fá viðskiptabann á Englendinga sem fluttu inn vörur þar til að Townshend tollurinn yrði afnuminn. Hann var svo valinn sem þingmaður á Meginlandsþingið.


[breyta] Frelsisstríðið

Í apríl 1775 birtist Washington Meginlandsþinginu í herbúning og lýsti því yfir að hann væri tilbúinn í stríð. Þingið skapaði þá Meginlandsherinn og var Washington valinn yfirhershöfðingi yfir þeim her. Hann byrjaði að gera árás á Boston. Hann náði að hrekja Bretana til New Jersy þar sem að þeir söfnuðust saman. Washington fór með menn sína til New York en Bretar gerðu árás á hana sem leiddi til ósigurs Washingtons í bardaganum og náði hann rétt svo að sleppa ásamt nokkrum manna sinna. Mikil óvissa ríkti um framtíð Meginlandshersins en sú óvissa hvarf þegar að Washington gerði gagnárás á Trenton, New Jersy og fylgdi þeirri árás eftir með annarri óvæntri á Princeton. Þessir óvæntu sigrar hröktu Breta frá New Jersy og til New York. Næst réðust Bandaríkjamenn á Germantown í Fíladelfíu og Hudson River. Árið 1776 leiddi Washington annan herinn í átt að Germantown en skipði undirforingja sínum að gera árás á Hudson River með hinum hernum. Árás Washingtons misheppnaðist en árásin á Hudson River heppnaðist svo að Bretar misstu einn af tveim herjum sínum. Þetta leiddi til þess að Frakkar, Spánverjar og Hollendingar drógust inní stríðið. En eftir mikinn mannamissir í Fíladelfíu var fór þingið að tala um að svipta Washington stjórn hersins en herinn stóð á bakvið hann svo ekkert varð af því. Eftir að Frakkar komu inní stríðið fóru Bretar að vera taugaveiklaðir svo þeir yfirgáfu Fíladelfíu og héldu með alla heri sína í Bandaríkjunum til New York árið 1778. Á leiðinni þangað gerði Washington margar árásir á þá. Þegar að þangað var komið umkringdi hann Bretana inní New York og sat um þá. Svo loksins árið 1781 gerði Washington ásamt Frökkum árás á borgina sem endaði með uppgjöf Breska hersins 17. Október sama ár. Eftir stríðið sagði Washington af sér sem yfirhershöfðingi. Hann var þó ekki sestur í helgan stein því árið 1787 fór hann á stjórnarskipulagsþingið og var þar kosinn fyrsti forseti Bandaríkjanna.


[breyta] Forsetaembætti

Eftir að hafa verið kosinn fyrsti forseti Bandaríkjanna og sá eini sem kosinn hefur verið einróma um var Washington vígður sem forseti, þá 30. Apríl árið 1789. Fyrsta löggjafaþing Bandaríkjanna skipaði fyrir að hann fengi greidd 25.000 dali á ári, en það þótti mjög mikið á þessum tíma. Nú þegar mjög auðugur samþykkti Washington þessi laun, enda hefði annað þótt óviðeigandi og hneykslanlegt. Hann var varkár á að mæta á allar viðhafnir og athafnir til að undirstrika lýðræðið og láta ekki bendla titilinn við Evrópskt konungsdæmi. Hann tilheyrði ekki neinum stjórnmálaflokk, en undirmenn hans skiptust þó í tvo flokka. Sem forseti skipaði Washington fyrstu ríkisstjórnina og fyrsta hæstaréttinn í Bandaríkjunum. Washington var líka einn af tveim forsetum Bandaríkjanna sem sá sjálfur um stjórn hersins, en hinn var James Madison 1812. Washington sat í tvö kjörtímabil, en neitaði að sitja það þriðja því honum fannst tími til að fá nýtt blóð inn. Washington þótti mjög góður stjórnandi á forsetatímabili sínu, höndlaði öll mál vel og þótti réttlátur í ákvörðunum.


[breyta] Starfs- og ævilok

Eftir að hafa setið 2 kjörtímabil sem forseti settist Washington í helgan stein á býlinu sínu Mount Vernon. Þar fór hann að rækta landið sitt og brugga viskí, en einnig eru til sögusagnir um að hann hafi ræktað hamp . Árið 1798 var hann svo skipaður allsherjarhershöfðingi, hæstu stöðu innan hersins, en tilgangurinn með því var að senda viðvörun til Frakka sem íhuguðu stríð gegn þeim. Ári síðar, 1799 fékk Washington slæmt kvef sem að dró hann til dauða. Hann lést 14. Desember 1799. Hans síðustu orð voru: „Tis Well“.


[breyta] Minnismerki

Til eru mörg minnismerki og minnisvarðar um George Washington. Þá frægust er höggmyndin af honum á Rushmore fjalli og andlit hans sem prýðir eins dalar seðilinn. Afmælisdagur hans er allsherjar frídagur í Bandaríkjunum og er höfuðborg landsins skírð í höfuðið á honum .



Fyrirrennari:
Enginn
Forseti Bandaríkjanna
(1789 – 1797)
Eftirmaður:
John Adams


Wikimedia Commons merkið
Margmiðlunarefni tengt George Washington er að finna á Wikimedia Commons.


  

Þetta æviágrip einstaklings er stubbur.
Þú getur hjálpað til með því að bæta við það