ബ്രഹ്മപുത്ര നദി

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.

ബ്രഹ്മപുത്ര വൃഷ്ടിപ്രദേശം
Enlarge
ബ്രഹ്മപുത്ര വൃഷ്ടിപ്രദേശം

ഇന്ത്യ, ചൈന, ഭൂട്ടാന്‍, ബംഗ്ലാദേശ് എന്നീ നാലു രാജ്യങ്ങളിലൂടെ ഒഴുകുന്ന ഒരു വലിയ നദിയാണ് ബ്രഹ്മപുത്ര. ചൈനയില്‍ യാലുസാങ്പോ(സാങ്പോ) എന്നും ഇന്ത്യയില്‍ സിയാങ്, ദിഹാങ്, ബ്രഹ്മപുത്ര എന്നും ബംഗ്ലാദേശില്‍ ജമുന എന്നും ഈ നദി അറിയപ്പെടുന്നു. ലോകത്തിലെ നീളം കൂടിയ നദികളില്‍ ഒന്നാണ്. ചൈനയിലെ തിബത്തിലാണ് ഉത്ഭവം. ബംഗ്ലാദേശില്‍ വച്ച് ഗംഗാ നദിയുമായി ചേര്‍ന്ന് ബംഗാള്‍ ഉള്‍ക്കടലില്‍ പതിക്കുന്നു.

ഉള്ളടക്കം

[തിരുത്തുക] ഉത്ഭവപ്രദേശം

തെക്കുപടിഞ്ഞാറന്‍ തിബത്തില്‍ മാനസസരോവര്‍ തടാകത്തിനു സമീപം കൈലാസപര്‍വ്വതത്തില്‍ ചെമയുങ് ദുങ് ഹിമാനിയിലാണ് ഉത്ഭവപ്രദേശം. ഹിമാലയത്തിലൂടെയുള്ള ഒഴുക്കിനിടയില്‍ ഒട്ടനവധി ചെറു ജലസ്രോതസ്സുകള്‍ ബ്രഹ്മപുത്രയില്‍ ചേരുന്നു. ഹിമാലയപര്‍വ്വതനിരയിലൂടെ കിഴക്കോട്ടാണ് ഒഴുകുന്നത്.

[തിരുത്തുക] ഇന്ത്യയില്‍

അസമിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ഭൂഭാഗം ബ്രഹ്മപുത്രാതടമാണ്. അസമിന്റെ ധാന്യ അറയാണ്. ബ്രഹ്മപുത്രാതടം എന്നു പറയാം. അസമിന്റെ ആകെ കൃഷിയുടെ 80 ശതമാനം ബ്രഹ്മപുത്രാതടത്തിലാണ്. മണ്‍സൂണ്‍ മാസങ്ങളിലും വേനല്‍ക്കാലത്തും ബ്രഹ്മപുത്രനിറഞ്ഞൊഴുകാറുണ്ട്. വേനല്‍ക്കാലത്ത് ഹിമാലയത്തിലെ മഞ്ഞുരുകിയാണ് ജലനിരപ്പുയരുന്നത്. അസം താഴ്‌വരയില്‍ വമ്പിച്ച നാശനഷ്ടങ്ങളും ജീവഹാനിയും ഇക്കാലത്ത് ബ്രഹ്മപുത്ര വിതക്കുന്നു. അതേസമയം പ്രദേശത്ത് ഫലപൂയിഷ്ടമായ എക്കല്‍മണ്ണ് നിക്ഷേപിക്കുന്നതും ബ്രഹ്മപുത്രയാണ്. വടക്കേ ഇന്ത്യയെ കിഴക്കേ ഇന്ത്യയുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ജലപാതയും ബ്രഹ്മപുത്രയാണ്. നദി ഗതാഗതയോഗ്യമാണ്. വെള്ളപ്പൊക്കം നിയന്ത്രിക്കാനും കൂടുതല്‍ ഉപയോഗ്യമാക്കാനുമായി ഇന്ത്യന്‍ ഭരണകൂടം 1980 മുതല്‍ ബ്രഹ്മപുത്ര ബോഡ് എന്ന സംഘടനക്കു രൂപം നല്‍കി ഏല്‍പ്പിച്ചിരിക്കുകയാണ്.

[തിരുത്തുക] സാമ്പത്തികപ്രാധാന്യം

ഇന്ത്യയും ചൈനയുമെല്ലാം ബ്രഹ്മപുത്രയില്‍ നിന്ന് വൈദ്യുതി ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. 12000 മെഗാവാട്ടാണ് ബ്രഹ്മപുത്രയുടെ വൈദ്യുതോത്പാദനശേഷിയായി കണക്കാക്കിയിരിക്കുന്നത്. എന്നാല്‍ 160 മെഗാവാട്ടോളം വൈദ്യുതി മാത്രമാണ് ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നത്. കടുത്തമലയിടുക്കുകളിലൂടെ കടന്നുവരുന്നതിനാല്‍ അണക്കെട്ടുകള്‍ നിര്‍മ്മിക്കുമ്പോള്‍ മലകളിടിയാന്‍ സാധ്യതയുണ്ട് എന്നതിനാലാണ് വൈദ്യുതിയുത്പാദനം കുറയുവാനുള്ള പ്രധാന കാരണം. ഇന്ത്യയിലും ബംഗ്ലാദേശിലും കാര്‍ഷികജലസേചനത്തിനായി ബ്രഹ്മപുത്രയെ വലിയതോതില്‍ ആശ്രയിക്കുന്നുണ്ട്. ബ്രഹ്മപുത്ര കരകവിഞ്ഞൊഴുകുമ്പോഴുള്ള നാശവും ചെറുതല്ല.

[തിരുത്തുക] പോഷകനദികള്‍

ഭരേലി, ബേര്‍, സുബന്‍സിരി, കമെങ്, മനാസ്, ചാമ്പമതി, സരള്‍, ഭാംഗ, സങ്കോഷ്നോവ, ദിഹിങ്, ബുരുദിഹിങ്, ഝാന്‍സി, ദിസാങ്, ദിഖൊങിരി, ധന്‍സിരി മുതലായവയാണ് ബ്രഹ്മപുത്രയുടെ പ്രധാന പോഷകനദികള്‍. തിബത്തില്‍ ആരംഭിച്ച് ഇന്ത്യയില്‍ വച്ച് ബ്രഹ്മപുത്രയില്‍ ചേരുന്ന നദിയാണ് സുബന്‍സിരി. ഭൂട്ടാനിലാണ് കമങിന്റെ ഉത്ഭവം. ധന്‍സിരി എന്ന നദി അരുണാചല്‍ പ്രദേശിലാണ് ഉത്ഭവിക്കുന്നത്. ധന്‍സിരിയുമായുള്ള സംഗമത്തിനുശേഷം ബ്രഹ്മപുത്ര രണ്ടായി പിരിഞ്ഞ് ഒരുഭാഗം കളങ് എന്ന പേരില്‍ ഒഴുകി ഗുവാഹത്തിക്കടുത്തുവെച്ച് ബ്രഹ്മപുത്രയില്‍ തിരിച്ചു ചേരുന്നു. ടോന്‍സ, ജല്‍ധാക്ക, തീസ്ത മുതലായ നദികള്‍ ബംഗ്ലാദേശില്‍ വച്ചും ബ്രഹ്മപുത്രയില്‍ ചേരുന്നു.

[തിരുത്തുക] അവസാനം

ബ്രഹ്മപുത്ര ഗംഗയുമായി ചേര്‍ന്ന് ബംഗ്ലാദേശില്‍ വച്ച് സുന്ദര്‍ബന്‍സ് പ്രദേശത്തുകൂടി ബംഗാള്‍ ഉള്‍ക്കടലില്‍ പതിക്കുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. താരതമ്യേന മലിനീകരണം കുറവുള്ള നദിയാണിത്.

ഭാരതത്തിലേ പ്രമുഖ നദികള്‍ Flag of India
ഗംഗ |ബ്രഹ്മപുത്ര | സിന്ധു |നര്‍മദാ | കൃഷ്ണ | മഹാനദീ | ഗോദാവരീ | കാവേരി | സത്‌ലുജ് | ഝേലം | ചേനാബ് | രാവി | യമുന | സരയു (ഘാഗ്ര) | സോന്‍ | ഗന്തക് | ഗോമതീ | ചംബല്‍ | ബേത്വാ | ലൂണി | സാബര്‍‌മതി | മാഹി | ഹൂഗ്ലീ | ദാമോദര്‍ | തപ്തി | തുംഗഭദ്ര | ഭീമ | പെണ്ണാര്‍ | പെരിയാര്‍ | വൈഗൈ