Tupaja
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.
?Tupaji |
||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() Tupaja tà Madras (Anathana ellioti)
|
||||||||||||||
Klassifikazjoni Xjentifika | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
|
||||||||||||||
Mammiferi omnivori ta' daqs żgħir mifruxa mal-foresti tropikali fix-xlokk ta' l-Asja. It-tupaji jew il-ġriedem ta' geddumhom twil tas-siġar jiffurmaw żewġt familji Tupaiidae u Ptilocercidae u l-ordni kollu Scandentia. Hemm 20 speċi mifruxa ma' 5 ġeneri. It-tupaja għandhom l-għola rata ta' massa ċelebrali meta imqabbla ma' dik ta' ġisimhom, saħansitra akbar minn dik tal-bniedem.
Għalkemm imsejħa ġriedem ta' geddumhom twil tas-siġar, dawn ma humiex ġriedem ta' geddumhom twil ta' veru (għalkemm darba kienu klassifikati magħhom fl-ordni Insectivora) u mhux kollha jqattgħu ħajjithom fis-siġar. Fost affarijiet oħra t-tupaja huma uħud mill-ftit annimali li jieklu l-frotta tar-Rafflesia.
[editja] Klassifikazjoni
- Ordni Scandentia
- Familja Tupaiidae
- Ġeneru Anathana
- Ġeneru Dendrogale
- Ġeneru Tupaia
- Sottoġeneru Tupaia
- Tupaja tat-Tramuntana, Tupaia belangeri
- Tupaja ta' żaqqu dehebi, Tupaia chrysogaster
- Tupaja strixxat, Tupaia dorsalis
- Tupaja komuni, Tupaia glis
- Tupaja rqiq, Tupaia gracilis
- Tupaja ta' Horsfield, Tupaia javanica
- Tupaja ta' saqajħ twal, Tupaia longipes
- Tupaja ta' Nikobar, Tupaia nicobarica
- Tupaja mpitter, Tupaia picta
- Tupaja ħamrani, Tupaia splendidula
- Sottoġeneru Lyonogale
- Sottoġeneru Tupaia
- Ġeneru Urogale
- Familja Ptilocercidae
- Familja Tupaiidae
It-tupaji darba kienu jagħmlu parti ma' l-ordni Insectivora u wara, minħabba ċertu similaritajiet interni, ma' l-ordni Primates, ma' dan tal-aħħar kienu klassifikati bħala proxximji primittivi. Madankollu, l-aħħar studji tal-filoġenija molekulari urew li t-tupaja għandhom jiġu klassifikati f'ordni għalihom Scandentia u flimkien ma' l-ordnijiet Primates u Dermoptera, jiffurmaw il-klad Euarchonta. Il-klad Euarchonta tiġi oħt il-klad Glires u din iffurmata mill-ordnijiet Lagomorpha u Rodentia, u ż-żewġ gruppi jiffurmaw l-Euarchontoglires.
Euarchontoglires ├─Glires │ ├─ġrieden (Rodentia) │ └─fniek (Lagomorpha) └─Euarchonta ├─tupaja (Scandentia) └─N.N. ├─kolugi (Dermoptera) └─N.N. ├─Plesiadapiformes (estinti) └─primati (Primates)